SVEUILITE JOSIPA JURJA STROSSMAYERA U OSIJEKU

GRAEVINSKI FAKULTET

. Koki, V. Slabinac, D. Stober, N. Bonjak, I. Brkani

ELEMENTI VISOKOGRADNJE II

Osijek, 2013.

Saetak predavanja iz predmeta ELEMENTI VISOKOGRADNJE II sastavljen je za potrebe izvoenja nastave na Graevinskom fakultetu u Osijeku po novom nastavnom programu usklaenom sa Bolonjskom deklaracijom koji se primjenjuje prvi puta u akademskoj godini 2005/06.

SADRAJ :

stranica

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Krovita lijebovi Krovni pokrovi Ravni krov Graevinska fizika Hidroizolacija Stubita Podovi Prozori Vrata

2 56 58 75 78 101 106 120 123 132

1. KROVITA
Krovita ili krovovi predstavljaju element zgrade koji ju titi od djelovanja atmosferilija, sunca i poara te na taj nain znaajno doprinosi njenoj trajnosti. Razlikujemo dvije osnovne grupe krovnih konstrukcija : A) TRADICIONALNE KONSTRUKCIJE KROVOVA B) INENJERSKE KROVNE KONSTRUKCIJE Tradicionalna krovita su ona kod kojih su dimenzije pojedinih elemenata krovne konstrukcije odreene empirijski odnosno temeljem iskustva. Inenjerske krovne konstrukcije su one kod kojih je dimenzioniranje elemenata konstrukcije odreeno primjenom statikog rauna to omoguuje najbolje iskoritenje graevinskih materijala. Tradicionalne krovne konstrukcije dijele se u dvije grupe : A) Roeniki ili prazan krov B) Podroeniki ili krovovi sa podronicama Roeniki krovovi se dijele na : 1) bez pajante 2) sa pajantom

Podroeniki se dijele na dva konstruktivna sustava: 1) VISULJA optereenje se prenosi na vanjske zidove 2) STOLICA optereenje se prenosi na AB strop ili zidove unutar raspona krova

Nagib krovnih ploha ovisi o vrsti pokrova i klimatskim prilikama. Razlikujemo 3 vrste krovova prema nagibu krovnih ploha : 1) ravni krovovi 2) krovovi blagog nagiba 3) strmi krovovi nagib < 5o nagib 5o 25o nagib > 25o

1.1. VRSTE KROVOVA PREMA OBLIKU A - RAVAN KROV

B - JEDNOSTREAN KROV

C - DVOSTREAN KROV

D - SKOEN KROV

E - ATORAST KROV

F - TORANJSKI KROV

G - SHED KROV

H - NABORI

I - LJUSKE

1.2. KONSTRUKCIJE KROVITA ROENIKA ILI PRAZNA KROVITA

A) BEZ PAJANTE

do

5 4,

rog ili roenica

vjetrovni vez

priroak AB konstrukcija

vezna greda

do 5,5 m

do 10 m

A) SA PAJANTOM

pajanta

pajanta

AB konstrukcija

do 4 m do 9 m

do 4 m

do 12 m

PODROENIKA ILI KROVITA S PODRONICAMA

A) JEDNOSTRUKA VISULJA
gornja podronica rog ili roenica stup donja podronica kosnik vezna greda

do

4, 5

do 7,0 m
do 2, 5

B) DVOSTRUKA VISULJA
razupora

m do

4, 5

1/3

1/3 do 11,0 m
do

1/3

C) TROSTRUKA VISULJA
srednja podronica klijeta

4, 5

m do

4,

1/4

1/4

1/4

1/4

do 14,0 m
7

PODROENIKA ILI KROVITA S PODRONICAMA

A) JEDNOSTRUKA STOLICA
gornja podronica rog ili roenica stup donja podronica kosnik AB konstrukcija

do

4,

do 7,0 m
do 2, 5

B) DVOSTRUKA STOLICA

m do

klijeta

4,

1/3

1/3 do 11,0 m
do

1/3

C) TROSTRUKA STOLICA
srednja podronica

4, 5

m do

4,

1/4

1/4

1/4

1/4

do 14,0 m
8

ROENIKI (PRAZAN) KROV (sa veznim gredama)

DETALJ 2

ROG ILI ROENICA 12/16

DETALJ 1

VJETROVNI VEZ OD DASAKA 4,8/10 cm PRIROAK

VEZNA GREDA 16/20

do 5,5 metara

TLOCRT

70 - 90 cm 70 - 90 cm

70 - 90 cm

ROENIKI (PRAZAN) KROV (sa veznim gredama) DETALJ 1

/2
ROG 12/16

/2

Min 25 cm

Max H/4 H
2 cm

NAZIDNICA

VEZNA GREDA 16/22

DETALJ 2 - SPOJ ROGOVA U SLJEMENU

10

ROENIKI (PRAZAN) KROV (sa veznim gredama) perspektivni prikazi

ROENIKI (PRAZAN) KROV (sa veznim gredama)

11

ROENIKI KROV BEZ PAJANTE I AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA

SLJEMENSKA GREDA 10/12 KLIJETA 2 x 4,8/16

DETALJ 1 VJETROVNI VEZ OD DASAKA 4,8/10 cm

ROG ILI ROENICA 12/16

do 10 metara

TLOCRT

12

70 - 90 cm 70 - 90 cm

70 - 90 cm

ROENIKI KROV BEZ PAJANTE I AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA

ROENIKI KROV BEZ PAJANTE I AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA

13

ROENIKI KROV SA PAJANTOM I AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA

PAJANTA 12/16 DETALJ 2 DETALJ 3 ROG ILI ROENICA VJETROVNI VEZ OD DASAKA 2,4 cm

DETALJ 1

do 12 metara

DETALJ 1

ELINA PAPUA

5 0-

cm

14

DETALJ 2
SPOJ PAJANTE I ROGA POMOU TESRSKOG VEZA NA LASTIN REP
ROG ILI ROENICA

1/ 2/ 3

3
PAJANTA 12/16 16cm

DRVENI TRN ILI VIJAK

TLOCRT 12cm

DETALJ 3 1. ETAPA
SPOJ PAJANTE I ROGA POMOU DASAKA I AVALA

2. ETAPA
ROG ILI ROENICA ROG ILI ROENICA

DASKA 2 x 4,8 cm

PAJANTA 16/12

VIJAK

TLOCRT

15

ROENIKI KROV SA PAJANTOM I AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA (perspektivni prikazi)

16

ROENIKI KROV DETALJ SPOJA ROGA ILI ROENICE SA SERKLAOM (perspektivni prikazi)

17

ROENIKI KROV SA PAJANTOM I AB NADOZIDOM

PAJANTA

DETALJ 1 VJETROVNI VEZ OD DASAKA 2,4 cm

ROG ILI ROENICA

VIJAK AB NADOZID ILI NADSTRENA STIJENA STREHA

do 12 metara

DETALJ 1
50 0 -7 cm
ROG 12/16 GREDA 12/16 VIJAK

ELINA TRAKA 2-4 mm

AB NADOZID

18

ROENIKI KROV SA PAJANTOM I AB NADOZIDOM (perspektivni prikazi)

19

ROENIKI KROV DETALJ SPOJA ROGA ILI ROENICE S AB NADOZIDOM (perspektivni prikazi)

20

ROENIKI KROV BEZ PAJANTE MIJENA OKO DIMNJAKA

DIMNJAK

SLJEMENSKA GREDA 10/12 KLIJETA 2 x 4,8/16

ROG ILI ROENICA 12/16

do 10 metara

TLOCRT

DETALJ MIJENE 12/16

IZOMETRIJA

21

70 - 90 cm 70 - 90 cm

KROVOVI SA PODRONICAMA - PODROENIKI KROVOVI JEDNOSTRUKA VISULJA - bez nadozida (optereenje se prenosi na vanjske zidove)
GORNJA PODRONICA 14/16 DETALJ 2 ROG ILI ROENICA 12/14

do

4, 5

DETALJ 1

STUP 14/14 KOSNIK 14/14

VEZNA GREDA 16/20 DETALJ 3

DONJA PODRONICA 14/16

1/2 do 7 metara

1/2

TLOCRT

22

70 - 90 cm

70 - 90 cm 70 - 90 cm

3 - 5,5 metara

70 - 90 cm

DETALJ 1 - SPOJ VEZNE GREDE I KOSNIKA

ROG ILI ROENICA 12/14

MIN 25 cm

DONJA PODRONICA 14/16 /2 /2

2 cm 2 cm

KOSNIK 14/14

a
A H

NAZIDNICA 14/14 VEZNA GREDA 16/20

A= 1/6 H ako je a 50 A= 1/4 H ako je a 50

o

SPOJ VEZNE GREDE I KOSNIKA MOE BITI : a) JEDNOSTAVNIM ZASJEKOM b) ZASJEKOM SA EPOM

MIN 25 cm

MIN 25 cm

/2 /2
2 cm

a
1/4H H

/2 /2
2 cm

a
1/3H H

TLOCRT

TLOCRT
1/3 1/3 1/3

23

DETALJ 2

a/2 a/2

a/2 a/2

KOSNIK 14/14
Max d/4 Max d/4

d
STUP 14/14

DETALJ 3 - SPOJ STUPA I VEZNE GREDE

1/3 1/3 1/3 1/3

25-30 cm
1/3 1/3

ROG ILI ROENICA 12/14

GORNJA PODRONICA 14/16

d
30-40 cm

VIJAK

elini lim 2-4 mm

24

2-4 cm

KROVOVI SA PODRONICAMA - PODROENIKI KROVOVI JEDNOSTRUKA VISULJA - bez nadozida (optereenje se prenosi na vanjske zidove) (perspektivni prikazi

25

DVOSTRUKA VISULJA - sa nadozidom (optereenje se prenosi na vanjske zidove)

do
DETALJ 2 GORNJA PODRONICA 14/16 ROG ILI ROENICA 12/14 RAZUPORA 14/14

2,

do

4,

STUP 14/14

DONJA PODRONICA 14/16 KLIJETA 2 X 8/16

DETALJ 1

KOSNIK 14/14

STUP 14/14

VEZNA GREDA 16/20

do 11 metara 1/3 1/3 1/3

TLOCRT

RAZMAK PUNIH VEZOVA 3 - 5,5 metara

26

70 - 90 cm 70 - 90 cm 70 - 90 cm

70 - 90 cm

DETALJ 1
ROG ILI ROENICA 12/14

DONJA PODRONICA 14/16

VIJAK KLIJETA 2 X 8/16

VEZNA GREDA 16/20

8 STUP 14/14

8 8

TLOCRT KLIJETA

DETALJ 2 - SPOJ STUPA, KOSNIKA I RAZUPORE

ROG ILI ROENICA 12/14

GORNJA PODRONICA 14/16 25-30 cm

a/2 a/2
KOSNIK 14/14

ELINI LIM 2-4 mm

VIJAK
Max d/4 Max d/4

RAZUPORA14/14

27

DVOSTRUKA VISULJA - sa nadozidom (optereenje se prenosi na vanjske zidove) (perspektivni prikazi)

28

TROSTRUKA VISULJA - bez nadozida (optereenje se prenosi na vanjske zidove)

GORNJA PODRONICA 14/16

do

4,

DETALJ 1

SREDNJA PODRONICA 14/16 ROG ILI ROENICA 12/14

STUP 14/14

do
KLIJETA 2 X 8/16

4,

KOSNIK 14/14

DONJA PODRONICA 14/16

VEZNA GREDA 16/20

do 14 metara 1/4 1/4 1/4 1/4

TLOCRT

3 - 5,5 metara

29

70-90 cm

70-90

70-90 cm

70-90

70-90 cm

DETALJ 1

ROG ILI ROENICA 12/14

SREDNJA PODRONICA 14/16

KOSNIK14/14 KLIJETA 2 X 8/16

2 cm

VIJAK

a/2 a/2
VIJAK

ELINI LIM 2-4 mm

a/2 a/2

Max d/4

Max d/4

STUP 14/14

30

TROSTRUKA VISULJA - bez nadozida (optereenje se prenosi na vanjske zidove) (perspektivni prikazi)

31

JEDNOSTRUKA STOLICA - bez nadozida (optereenje se prenosi na AB stop)

GORNJA PODRONICA 14/16 DETALJ 1 ROG ILI ROENICA 12/14

do

4, 5

STUP 14/14

KOSNIK 14/14

DETALJ 2

DONJA PODRONICA 14/14

do 7 metara 1/2 1/2

TLOCRT

32

70 - 90 cm

70 - 90 cm 70 - 90 cm

3 - 5,5 metara

70 - 90 cm

DETALJ 1

a/2 a/2

a/2 a/2

KOSNIK 14/14
Max d/4 Max d/4

d
STUP 14/14

DETALJ 2

ELINA PAPUA
1/3 1/3 1/3

ELINI LIM 2-4 mm

ELINA PAPUA

33

25-30 cm

ROG ILI ROENICA 12/14

GORNJA PODRONICA 14/16

JEDNOSTRUKA STOLICA - bez nadozida (optereenje se prenosi na AB stop) (perspektivni prikazi)

34

DVOSTRUKA STOLICA- sa nadozidom (optereenje se prenosi na AB strop)

do
DETALJ 2 GORNJA PODRONICA 14/16 ROG ILI ROENICA 12/14 KLIJETA 2 X 8/16

2,

do

4,

KOSNIK 14/14

STUP 14/14

DONJA PODRONICA 14/16 KLIJETA 2 X 8/16

STUP 14/14

STUP 14/14

DETALJ 1

DONJA PODRONICA 14/14

do 11 metara 1/3 1/3 1/3

TLOCRT

RAZMAK PUNIH VEZOVA 3 - 5,5 metara

35

70 - 90 cm 70 - 90 cm 70 - 90 cm

70 - 90 cm

DETALJ 1

ROG ILI ROENICA 12/14 GORNJA PODRONICA 14/16 VIJAK

a/2 a/2
KOSNIK 14/14 STUP 14/14 Max d/4 KLIJETA 2 X 8/16

DETALJ 2
ELINA PAPUA KOSNIK 14/14 ELINI LIM 2-4 mm VIJAK ELINA PAPUA

SIDRENJE U AB PLOI

36

DVOSTRUKA STOLICA- sa nadozidom (optereenje se prenosi na AB strop) (perspektivni prikazi)

37

TROSTRUKA STOLICA - bez nadozida (optereenje se prenosi na AB strop)

GORNJA PODRONICA 14/16

do

4,

SREDNJA PODRONICA 14/16 ROG ILI ROENICA 12/14

STUP 14/14

do
KLIJETA 2 X 8/16

4,

KOSNIK 14/14

DONJA PODRONICA 14/14

do 14 metara 1/4 1/4 1/4 1/4

TLOCRT

3 - 5,5 metara

38

70-90 cm

70-90

70-90 cm

70-90

70-90 cm

TROSTRUKA STOLICA - bez nadozida (optereenje se prenosi na AB strop) (perspektivni prikazi)

39

KOSA ILI POLOENA STOLICA

CENTRALNI KROVINI PROSTOR MOE SE OSLOBODITI OD STUPOVA I PRIJENOSA OPTEREENJA UNUTAR RASPONA TAKO DA SE IZVEDE KONSTRUKCIJA S KOSIM ILI POLOENIM STOLICAMA.

JEDNOSTRUKA KOSA STOLICA - bez nadozida

DETALJ 1 GORNJA PODRONICA 14/16

do
ROG ILI ROENICA 12/14

4, 5

KOSI STUP 14/14

DONJA PODRONICA 14/14

do 7 metara

DETALJ 1

GORNJA PODRONICA 14/16

VIJAK

RUKE 10/14

ROG ILI ROENICA 12/14

KOSI STUP 14/14

40

DVOSTRUKA KOSA STOLICA- sa nadozidom (optereenje se prenosi na AB strop)

DETALJ 1

do

2,

GORNJA PODRONICA 14/16 ROG ILI ROENICA 12/14 KLIJETA 2 X 8/16

do

4,

KOSI STUP 14/14 DONJA PODRONICA 14/16 KLIJETA 2 X 8/16

STUP 14/14

do 11 metara 1/3 1/3 1/3

DETALJ 1

VIJAK

ROG ILI ROENICA 12/14

GORNJA PODRONICA 14/16

RUKE 10/14
KLIJETA 2 X 8/16

KOSI STUP 14/14

41

TROSTRUKA KOSA STOLICA - sa nadozidom (optereenje se prenosi na AB strop)

GORNJA PODRONICA 14/16 DETALJ 1

do

4,

SREDNJA PODRONICA 14/16 ROG ILI ROENICA 12/14

RUKE 10/14

do
KLIJETA 2 X 8/16

4,

KOSI STUP 14/14

DONJA PODRONICA 14/14

do 14 metara 1/4 1/4 1/4 1/4

DETALJ 1
VIJAK ROG ILI ROENICA 12/14 SREDNJA PODRONICA 14/16 KOSI STUP 14/14

RUKE 10/14 SMODENA GREDA 14/14 VIJAK

KLIJETA 2 X 8/16

KOSI STUP 14/14

42

LEPEZASTA KOSA DVOSTRUKA STOLICA- sa nadozidom (optereenje se prenosi na AB strop i srednji zid)
do
DETALJ 1

2,

GORNJA PODRONICA 14/16 ROG ILI ROENICA 12/14 KLIJETA 2 X 8/16 KOSI STUP 14/14

do

4,

KOSNIK 14/14

DONJA PODRONICA 14/16 KLIJETA 2 X 8/16

STUP 14/14

STUP 14/14

do 11 metara 1/3 1/3 1/3

DETALJ 1

VIJAK ROG ILI ROENICA 12/14

KLIJETA 2 X 8/16

KOSI STUP 14/14 KOSNIK 14/14

43

1.3. JEDNOSTRENA KROVITA SA PODRONICAMA

JEDNOSTRENI KROVOVI IZVODE SE NAJEE KADA SE UZDUNI ZID ZGRADE NALAZI NA GRANICI PARCELE PREMA SUSJEDU. TADA NIJE MOGUE IZVESTI STREHU ODNOSNO PREPUST ROGOVA PA SE ZABATNI ZID IZVODI KAO VATROBRANI ZID. JEDNOSTRENI KROVOVI TAKOER SE IZVODE KOD ZGRADA SA MANJIM TLOCRTNIM POVRINAMA.

JEDNOSTRUKA VISULJA - sa nadozidom (optereenje se prenosi na vanjske zidove)

VATROBRANI ZID

4 do

m ,5

ROG ILI ROENICA 12/14 SUSJED

4 do

,5

m
KLIJETA 2x8/16 STUP 14/14

PODRONICA 14/146 STUP 14/14 KOSNIK 14/14 KOSNIK 14/14

ZABATNI ZID

VEZNA GREDA 16/20

do 7 metara

44

DVOSTRUKA VISULJA - sa nadozidom (optereenje se prenosi na vanjske zidove)

4 do

VATROBRANI ZID

,5

4 do

,5

,5 o4

m
ROG ILI ROENICA 12/14

KLIJETA 2 X 8/16

STUP 14/14 KLIJETA 2 X 8/16 STUP 14/14

KOSNIK 14/14

VEZNA GREDA 16/20

do 11 metara

1/3

1/3

1/3

JEDNOSTRUKA STOLICA- sa nadozidom (optereenje se prenosi na AB strop)

do 4,5 m

VATROBRANI ZID

ROG ILI ROENICA 12/14 SUSJED

4 do

,5

m
KLIJETA 2x8/16 STUP 14/14 ZABATNI ZID STUP 14/14 KOSNIK 14/14

do 7 metara

45

SUSJED

JEDNOSTRUKA KOSA STOLICA- sa nadozidom (optereenje se prenosi na AB strop)

do 4,5 m

VATROBRANI ZID

ROG ILI ROENICA 12/14 SUSJED

do

4,5

m
KLIJETA 2x8/16 STUP 14/14 KOSI STUP 14/14 ZABATNI ZID KLIJETA 2x8/16

do 7 metara

DVOSTRUKA STOLICA - sa nadozidom (optereenje se prenosi na AB strop)

VATROBRANI ZID

,5 o4

,5 o4

m
ROG ILI ROENICA 12/14

4,5 do

STUP 14/14 KLIJETA 2 X 8/16 STUP 14/14

KOSNIK 14/14

do 11 metara

1/3

1/3

1/3

46

SUSJED

KLIJETA 2 X 8/16

1.4. SKOENI KROVOVI

SKOEN KROV IMA ONOLIKO KROVNIH PLOHA KOLIKO IMA STRANICA U TLOCRTU.

GREBEN UVALA SLJEME SLJEME

GREBEN

STREHA

47

KONSTRUKCIJA SKOENOG KROVA

KARAKTERISTIAN KROVNI ELEMENT JE DRVENA GREDA U SPOJU DVIJE KROVNE PLOHE. TO JE DRVENA GREDA PETEROKUTNOG PRESJEKA KOJU ZA VISNO OD OBLIKA ZOVEMO GREBEN ILI UVALA. DVIJE GORNJE PLOHE GREBENA ILI UVALE NALAZE SE U RAVNINAMA SUSJEDNIH KROVNIH PLOHA. NA BONE STRANICE POPRENOG PRESJEKA GREBENA ILI UVALE OSLANJAJU SE ROGOVI KROVNIH PLOHA.

ROG ILI ROENICA GORNJA PODRONICA GREBEN

GORNJA PODRONICA

GREBEN

UVALA DETALJ A DONJA PODRONICA

GREBEN ROG DONJA PODRONICA

POPRENI PRESJEK KROZ GREBEN

POPRENI PRESJEK KROZ UVALU

48

REDOSLIJED RJEAVANJA SKOENOG KROVA ZA PODROENIKE KROVOVE 1. 2. Deskriptivno rjeenje tlocrta krova. Odreivanje karakteristine konstrukcije prema rasponu krova (tzv. Puni vez). Nacrta se prevaljeni presjek sa strane tlocrta. Ucrtavanje podronica u tlocrtu koje projiciramo iz prevaljenog karakteristinog presjeka. Na mjestima gdje podronica prestaje ili mijenja smjer u tlocrtu ucrtavamo stupove. Ispod stupova ucrtavamo vezne grede (samo za visulju). Ucrtava se u tlocrtu poloaj rogova ili roenica. Meusobna udaljenost osi rogova ovisi o vrsti pokrova, a kree se od 60 do 90 cm i treba u pravilu biti ista na cijelom krovitu. Odreuje se poloaj ostalih punih vezova izmeu ve ucrtanih (krovna konstrukcija). Os punog veza uvijek se poklapa sa osi jednog para rogova. Razmak punih vezova je obino izmeu 3,00 5,50 metara. Svi horizontalni dijelovi krovne konstrukcije ucrtavaju se redoslijedom od sljemena prema dolje. Svi stupovi se crtaju kao presjeeni kako bi se vidio njihov poloaj u odnosu na kose drvene elemente koji se u tlocrtu crtaju samo kao crtkana os. Na mjestima spojeva horizontalne grae sa kosim elementima crtaju se usjeci i zasjeci na horizontalnim elementima.

3.

4.

5. 6.

7.

8.

49

SKOEN KROV S JEDNOSTRUKOM OKOMITOM STOLICOM (optereenje se prenosi na AB strop)

LEGENDA :

PODRONICA

ROG ILI ROENICA

7 metara
KLIJETA

STUP

ELINA PAPUA

ELINA PAPUA U TLOCRTU

12 metara

SA NADOZIDOM BEZ NADOZIDA

70-90 cm 70-90 cm 70-90 cm 70-90 cm

50

SKOEN KROV S JEDNOSTRUKOM VISULJOM (optereenje se prenosi na vanjske zidove)

LEGENDA :

PODRONICA

ROG ILI ROENICA

7 metara
KLIJETA

STUP

VEZNA GREDA

3 - 5,5 metara

TESARSKI VEZ

Razmak punih vezova

SA NADOZIDOM BEZ NADOZIDA

70-90 cm 70-90 cm 70-90 cm 70-90 cm

51

SKOEN KROV S DVOSTRUKOM VISULJOM (optereenje se prenosi na vanjske zidove)

11 metara

Razmak punih vezova 3 - 5,5 metara

SA NADOZIDOM BEZ NADOZIDA

52

SKOEN KROV S DVOSTRUKOM STOLICOM (optereenje se prenosi na AB strop)

11 metara

Razmak punih vezova 3 - 5,5 metara

SA NADOZIDOM BEZ NADOZIDA

70-90 cm 70-90 cm

70-90 cm

53

SKOEN KROV S DVOSTRUKOM VISULJOM (bez nadozida - optereenje se prenosi na vanjske zidove)
7 metara

Razmak punih vezova 3 - 5,5 metara

70-90 cm 70-90 cm

70-90 cm

11 metara

54

ROENIKI SKOEN KROV (bez nadozida)

10 metara

70-90 cm 70-90 cm

70-90 cm

55

2. LIJEBOVI
VISEI LIJEB

2-6 cm

Pad 12-18 cm 12-18 cm

LEEI LIJEB

8-10 cm

56

STOJEI LIJEB

15-20 cm 5-7 cm 3-4 cm

57

3. KROVNI POKROVI
Pokrov treba zatititi krovnu konstrukciju i cijelu zgradu od nepovoljnih vanjskih utjecaja kao to su kia, snijeg , led, vjetar, hladnoa, poar i sl. Pokrov mora biti nepropustan za vodu, postojan na vremenskim promjenama i siguran od djelovanja vatre. Prema vrsti materijala razlikujemo sljedee vrste krovnih pokrova: 1) Pokrov od peenih glinenih proizvoda O O a) obian ravan crijep nagib 22 do 35 O O O O b) utoren crijep jednostruko 33 do 45 dvostruko 22 do 45 O O c) ljebnjaci nagib od 20 do 35 2) Pokrov ploama od naravnog i umjetnog kamena 3) Pokrov od lima

a) naravni - sedimentni kamen-deblje ploe, kriljevac do 1 cm debljine b) umjetni ravne i valovite salonit ploe a) pocinani lim b) cinani lim c) bakreni lim d) olovni lim e) aluminijski lim a)bitumenski namaz b)bitumenska ljepenka, indra-bitumenska c)asfaltni namaz

4)Namazi i ljepenke

5) Pokrov od dasaka 6) Pokrov od daica ili indre, slame i trske

POKROV CRIJEPOM Vrste : obian ravni crijep, utoren-tlaen, utoren-vuen, ljebnjak, sljemenjak ,cementni crijep Vrste pokrivanja obinim biber crijepom: a) jednostruki pokrov nagib krova 45O do 50O , na 1 m2 krova treba 19 crijepova i oko 3,4 m letava. Razmak letava je 30 cm kod izmjeninih sudarnica. Kod istosmjernih sudarnica razmak letava je 22 cm. Za 1 m2 treba 4,55 m letava i 27 crijepova. Na sudaru crijepova postavlja se limena ili traka od bitumenske ljepenke. Ova vrst pokrova izvodi se samo na provizornim ili manje vanim objektima. b) dvostruki pokrov ili gusto pokrivanje nagib krova oko 33O do 60O. Za 1 m2 treba 42 crijepa i oko 6,7 m letava. Letve se postavljaju na razmak od 15,5 cm. c) krunsko pokrivanje - Nagib krova 33O do 60O. Za 1 m2 treba oko 40 crijepova i oko 3,35 m letava. Razmak letava je 28 do 30 cm.

58

OBIAN ILI BIBER CRIJEP

1,4 4

18

18

18

12

38

JEDNOSTRUKI POKROV BIBER CRIJEPOM

DAANA OPLATA 2,4 cm LETVA 2,4/4,8
30

PRESJEK

38
30

30 24

POGLED NA KROV

59

DVOSTRUKI ILI GUSTI POKROV BIBER CRIJEPOM

DAANA OPLATA 2,4 cm LETVA 2,4/4,8

PRESJEK
38
15 15 15 15 22 15

DETALJ SLJEMENA
LJEBNJAK CEMENTNI MORT

POGLED NA KROV

60

KRUNSKI POKROV BIBER CRIJEPOM

DAANA OPLATA 2,4 cm

PRESJEK
38

LETVA 2,4/4,8

28 -30

-30

28
28 24 30

POGLED NA KROV

61

POKROV LJEBNJACIMA

DAANA OPLATA 2,4 cm

38

PRESJEK
2 -3

LETVA 3,8/4,8

30 30 30 24 32 32

LJEBNJAK
13,5

35

8
17

POGLED NA KROV

25

25

25

25

62

KONSTRUKCIJA KOSOG KROVA POTKROVLJA

POKROV BIBER CRIJEPOM LETVE 2,4/4,8 VENTILIRANI ZRANI SLOJ 2,4 cm BITUMENSKA LJEPENKA DAANA OPLATA 2,4 cm ZATVORENI ZRANI SLOJ 2cm TOPLINSKA IZOLACIJA 12 cm PARNA BRANA GIPSKARTONSKA PLOA 1,2 cm

PRESJEK

PRESJEK POPRENO NA ROGOVE

ROG 12/14

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

4. RAVNI KROVOVI
RAVNI KROVOVI imaju nagib gornje povrine od 1 do 5. PODJELA RAVNIH KROVOVA: 1. NEPROHODNI - nisu predvieni za koritenje 2. PROHODNI - predvieni za koritenje (terase...)

RAVNI NEPROHODNI KROV

BETON ZA PAD SE NALAZI IZNAD TOPLINSKE IZOLACIJE-KLASIAN NAIN
UVALJANI LJUNAK 3-5 cm HIDROIZOLACIJA (3+4) CEMENTNI NAMAZ 2 cm BETON ZA PAD 6-12 cm (1- 5) BITUMENSKA TRAKA ILI PE FOLIJA TVRDA TOPLINSKA IZOLACIJA 10 cm PARNA BRANA PARORASTERETNI SLOJ AB PLOA 16 cm BUKA RUBNI LIM

TRAPEZASTA KLADICA

RUBNI LIM

TRAPEZASTA KLADICA

POCINANA KUKA 3/25 mm

75

RAVNI NEPROHODNI KROV

BETON ZA PAD SE NALAZI ISPOD TOPLINSKE IZOLACIJE
LJUNAK 7 cm HIDROIZOLACIJA (3+4) TVRDA TOPLINSKA IZOLACIJA 10 cm PARNA BRANA PARORASTERETNI SLOJ BETON ZA PAD 6-12 cm (1- 5) AB PLOA 16 cm BUKA DRVENA KLADICA RUBNI LIM

LJUNAK - titi hidroizolaciju od oteenja i direktnog osunanja HIDROIZOLACIJA - titi od prodora oborinskih voda TOPLINSKA IZOLACIJA - titi od prekomjernog gubitka topline u zimskom periodu i ulaska topline u zgradu u ljetnom periodu PARNA BRANA - titi od prodora vodene pare u vie hladnije slojeve ravnog krova PARORASTERETNI SLOJ - povezan je sa vanjskim zrakom i odvodi vodenu paru izravno izvan zgrade (odzranici) BETON ZA PAD - formira nagib ploha ravnog krova prema slivnicima

76

RAVNI NEPROHODNI KROV

TOPLINSKA IZOLACIJA I LAGANI BETON ZA PAD U ISTOM SLOJU SLIVNIK KROVNE VODE - POKROV UVALJANIM LJUNKOM
UVALJANI LJUNAK 3-5 cm HIDROIZOLACIJA (3+4) CEMENTNI NAMAZ 2 cm TOPLINSKA IZOLACIJA (PJENOBETON-BETOCEL) min. 20 cm (1- 5) PARNA BRANA PARORASTERETNI SLOJ AB PLOA 16 cm BUKA 2 cm ZATITNA REETKA VODOLOVNO GRLO OD LIMA DILATACIJSKA REKA /BETOCEL/

BRTVILO ODVODNA CIJEV KANALIZACIJE

RAVNI PROHODNI KROV

KULIR PLOE 4 cm PIJESAK 4 cm PE FOLIJA HIDROIZOLACIJA (3+4) CEMENTNI NAMAZ (RABICIRANI) 4 cm TVRDA TOPLINSKA IZOLACIJA 10 cm PARNA BRANA PARORASTERETNI SLOJ BETON ZA PAD 6-12 cm (1-5) AB PLOA 16 cm BUKA 2 cm 1 LAGANI BETON ZATITNA REETKA BET. PLOA UZ SLIVNIK GUMENI PODLOAK KULIR PLOE 4 cm ZRAK 4 cm

CEMENTNI MORT BRTVILO

VODOLOVNO GRLO ODVODNA CIJEV KANALIZACIJE

77

5. GRAEVINSKA FIZIKA ZNANOST O TOPLINI

TOPLINA nekog tijela jednaka je zbroju kinetikih energija nesreenog gibanja svih molekula tog tijela - oblik energije TEMPERATURA - fizikalno svojstvo svih tijela - promjena fizikalnih svojstava tijela nekog tijela uslijed promjene njegove temperature moe se uzeti kao osnova za mjerenje temperature - temperaturne ljestvice fizikalna svojstva vode (Celzius i Kelvin) - 1o K = 1o C 273o K = 0o C

- Da bi poveali temperaturu nekog tijela potrebno je tom tijelu dovesti odreenu KOLIINU TOPLINE (Q) - Q = toplinska energija koja prelazi s jednog tijela na drugo - Mjerna jedinica je J = Joul 1 J = 0,2388459 cal

SPECIFINI TOPLINSKI KAPACITET (c) Pokusima je dokazano da izmeu koliine topline (Q) dovedene nekom tijelu, mase tijela (m) i porasta temperature ( T) postoji linearna veza. Q = c * m * T c = Q / m * T [J/kg*K] Vrijednost veliine c ovisi o temperaturi pri kojoj je mjerena, a razliita je od tvari do tvari. U graevinskoj praksi koristi se srednja vrijednost za svaki materijal PRENOENJE TOPLINE To je prirodni proces koji se dogaa uvijek kad postoji razlika temperatura. Prenoenje topline moe biti na 3 naina : 1. voenje ili kondukcija (u vrstim, tekuim i plinovitim sredstvima) 2. prijelaz strujanjem ili konvekcija (u tekuim i plinovitim sredstvima) 3. prijelaz zraenjem ili radijacija (u plinovitim sredstvima i vakumu)
78

TOPLINSKA PROVODLJIVOST GRAEVINSKIH MATERIJALA KOEFICIJENT TOPLINSKE PROVODLJIVOSTI [W/mK]

slui kao mjera toplinske vodljivosti = q*d / T [W/mK] q = gustoa toplinskog toka (W/m2) d = debljina materijala (m) T = razlika u temperaturi ( oK )

ako je : d=1 i t2-t1 = T = 1oK tada je = q

Vrijednost koeficijenta toplinske provodljivosti () je vrlo promjenljiva ak i za isti materijal, a ovisi o : a) obujamskoj masi tj. poroznosti materijala b) kemijskom sastavu materijala c) vlanosti materijala d) temperaturi materijala

79

TOPLINSKA IZOLACIJA GRAEVINSKIH ELEMENATA PRENOENJE TOPLINE KROZ OBODNE GRAEVINSKE ELEMENTE

i = koeficijent unutarnjeg prijelaza topline = koliina topline koja u jedinici vremena prijee sa zraka u prostoriji na jedinicu povrine graevinskog elementa pri jedininoj razlici temperature zraka i povrine elementa kada je postignuto stacionarno stanje. [W/m2K] 1/i = Ri Ri = otpor unutarnjeg prijelaza topline

= /d = koeficijent toplinske propustljivosti [W/m2K] 1/ = d / = R R = otpor toplinskoj propustljivosti ili toplinski otpor [m2K/W]

= koliina topline koja u jedinici vremena proe okomito kroz jedinicu povrine graevinskog elementa pri jedininoj razlici temperatura graninih povrina elementa, kada je postignuto stacionarno stanje. e = koeficijent vanjskog prijelaza topline = koliina topline koja u jedinici vremena prijee s jedinice vanjske povrine graevinskog elementa na vanjski zrak pri jedininoj razlici temperatura, kada je postignuto stacionarno stanje. 1/e = Re Re = otpor vanjskog prijelaza topline [m2K/W]
80

KOEFICIJENT PROLASKA TOPLINE GRAEVINSKIH ELEMENATA U

(PO STARIM PROPISIMA : KOEFICIJENT PROLAZA TOPLINE k)
U = koliina topline koja u jedinici vremena proe okomito kroz jedinicu povrine graevinskog elementa pri jedininoj razlici temperatura zraka sa obje strane elementa, kada je postignuto stacionarno stanje. Mjerna jedinica : [W/(m2K)] A) za homogene graevinske elemente ________1_________ 1/i + d/ + 1/e B) za vieslojne graevinske elemente ___________________1_______________ 1/i + d1/1 + d2/2 + . . . . + dn/n + 1/e C) graevinski elementi sa zatvorenim slojem zraka ___________________1_______________ 1/i + d1/1 + d2/2 + Rz + dn/n + 1/e D) heterogeni graevinski elementi
d = debljina pojedinog sloja (u metrima) i= koneficijent unutarnjeg prijelaza topline (W/m2K) e= koeficijent vanjskog prijelaza topline (W/m2K) = koeficijent toplinske provodljivosti (W/m K) Rz= toplinski otpor zatvorenog zranog sloja (m2K/W)

TEMPERATURNA KRIVULJA Ako u crteu presjeka graevinskog elementa u nekom mjerilu nanesemo proraunate temperature na granicama pojedinih slojeva i spojimo ih pravcima dobit emo temperaturnu krivulju. Ta krivulja pokazuje temperaturu svake toke presjeka elementa za stacionarni toplinski tijek.

81

AKUMULACIJA TOPLINE Svojstvo graevinskih materijala da mogu prihvatiti dovedenu im toplinu, u Sebi je akumulirati i nakon hlaenja okoline ponovo je predavati okolini. W = koeficijent akumulacije topline = koliina topline koju graevinski element akumulira po jedinici povrine, za jedininu razliku temperatura unutarnjeg i vanjskog zraka, kada je postignuto stacionarno stanje. W = U [d1*G1*c1 (1/e + d1/21) + d2*G2*c2 (1/e + d1/1 + d2/22) +...... .......+ dn*Gn*cn (1/e + d1/1 + d2/2 +.........+dn/2n)] (kJ/m2K)

U = koeficijent prolaska topline (W/m2K) d = debljina pojedinog sloja (u metrima) G = specifina teina (kg/m3) c = specifini toplinski kapacitet (J/kg K) = koeficijent toplinske provodljivosti (W/m K)

82

SVOJSTVA VLANOG ZRAKA Zrak uvijek sadri odreenu koliinu vodene pare. Koliina vodene pare u zraku ograniena je, a ovisi o njegovoj temperaturi. to je vea temperatura zraka to on moe primiti veu koliinu vlage.

NAJVEI MOGUI SADRAJ VODENE PARE U ZRAKU U OVISNOSTI O TEMPERATURI ZRAKA

Zasien zrak - ima najveu moguu koliinu vlage. Masa vodene pare u jedinici volumena zraka (m3) zove se apsolutna vlaga Omjer apsolutne vlage i najvee mogue koliine vlage koju bi zrak, pri istoj temperaturi i tlaku, sadravao, kada bi bio potpuno zasien, zove se relativna vlaga zraka = v (%). Sputanjem temperature zraka dolazi do temperature pri kojoj vlaan zrak postaje zasien hlaenje suviak vlage se kondenzira. ts = temperatura rosita v = 100 %

Prisustvo vodene pare u zraku moe se odrediti i njenim tlakom. Tlak vodene pare u zraku zove se parcijalni tlak vodene pare (p). Najvea mogua vrijednost parcijalnog tlaka vodene pare u zraku odreene temperature zove se tlak zasienja (p). Relativna vlaga zraka moe se definirati i kao odnos parcijalnog tlaka vodene pare (p) promatranog vlanog zraka prema tlaku zasienja (p) pri odreenoj temperaturi zraka. v = p/p (%)
83

KONDENZACIJA VODENE PARE NA UNUTRANJOJ STRANI GRAEVINSKOG ELEMENTA Do kondenzacije dolazi uvijek kada je temperatura te povrine manja od temperature rosita zraka koji je dodiruje. Da bi se to sprijeilo graevinski element mora imati dovoljno veliku vrijednost otpora prolazu topline Ro. Za spreavanje kondenzacije treba zadovoljiti : ts < ti [(ti te)/Ro] * Ri odnosno : Ro > [(ti te)/(ti ts)] * Ri

ts = temperatura rosita Ro = toplinski otpor graevinskog elementa Ako nas zanima temperatura vanjskog zraka kod koje dolazi do kondenzacije vodene pare na unutranjoj strani graevinskog elementa poznatog otpora prolazu topline Ro moe se izraunati : te < ti [(ti ts)/Ri] * Ro

TOPLINSKI MOSTOVI To su dijelovi vanjskog graevinskog elementa koji imaju manji toplinski otpor od tipinog presjeka tog elementa. Temperatura unutranje povrine elementa na toplinskom mostu manja je od temperature preostale povrine elementa to poveava potencijalnu opasnost kondenziranja vodene pare na ovim mjestima. Toplinske mostove treba dodatno izolirati, a postava toplinske izolacije ovisi o graevinskim materijalima elementa o kome se nalazi toplinski most.

84

TOPLINSKI MOST U VANJSKOM ZIDU

1
VANI

oK

U1 << U2
UNUTRA

R1 >>R2

Ti Ti min

DIFUZIJA VODENE PARE KROZ GRAEVINSKE ELEMENTE Ako je u mirnom zraku koncentracija vodene pare nejednolika, dolazi do kretanja molekula vodene pare s mjesta vee koncentracije ka mjestu manje koncentracije, s tenjom da koncentracija na svim mjestima bude jednaka. Ta pojava zove se difuzija vodene pare. Vodena para e prolaziti kroz svaki porozni graevinski element koji odjeljuje dva prostora s razliitim parcijalnim tlakovima vodene pare. Difuzija e se odvijati iz prostora s veim parcijalnim tlakom vodene pare prema prostoru s manjim tlakom.

85

DIFUZIJA VODENE PARE KROZ GRAEVINSKI ELEMENT ti = 20 oC vi = 50 % p'i = 2,337 kPa pi = 0,5 * 2,337= = 1,169 kPa Te = - 5 oC ve = 90 % p'e = 0,401 kPa pe = 0,9 * 0,401= = 0,361 kPa

Svaki graevinski element, u ovisnosti od strukture materijala, prua odreen i otpor difuziji vodene pare. Vodena para vrlo se sporo kree kroz graevinske elemente qm = gustoa difuznog toka vodene pare

qm = 0,62 * d + d + 1 1 2 2

pi - pe

[g/(m2h)] - opi izraz

pare, kroz promatrani graevinski element, nego kroz sloj mirnog zraka jednake debljine i jednake temperature. = karakteristika materijala, a ovisi najvie o poroznosti

= faktor otpora difuziji vodene pare kroz graevinski element Faktor pokazuje koliko puta je vei otpor difuznom prolazu vodene

za zrak je jednako 1,0 d*=r r = relativni otpor difuziji vodene pare

pojedinog sloja graevinskog elementa (m) d = debljina graevinskog materijala (m)

86

KARAKTERISTINE SHEME DIFUZIJE VODENE PARE PO PRIBLINOJ GLASEROVOJ METODI

kPa p, p unutra p
A - NE DOL AZI DO KONDENZAC IJE
VODENE PARE

3 vani

pi

p = parc ijalni tla k vodene pare p = tlak zasi enj a vodene pare
pe r1 r2 r
2 3 vani p

r3

suma

kPa

p, p unutra

B - KONDENZACIJA VODENE PARE

pi
U RAVNINI KONDEN ZACIJ E

pk pe r1 r r2 r3 r

kPa

p, p unutra

3 vani

C - KONDENZACIJA VODENE PARE

p pi p k1 p k2 r1 r r2 r3 r
87

U ZONI KONDENZA CIJE

pe

Za sluaj B (ravnina kondenzacije) vrijedi jednadba za gustou difuzijskog toka koji ulazi u graevinski element :

qm1 = 0,62

pi p'k r'

a gustoa difuznog toka koji izlazi iz graevinskog elementa je :

qm2 = 0,62

p'k - pe r'' pi p'k1 r' p'k2 - pe

Za sluaj C (zona kondenzacije) vrijedi :

qm1 = 0,62

qm2 = 0,62

r''

Kondenzirana vodena para q'm u (g/m2h) koja ostaje u graevinskom elementu rauna se jednadbom :

q'm = qm1 qm2

(g/m2h)

Proraun ukupne koliine kondenzata unutar graevinskog elementa na zavretku perioda difuzije vodene pare :

q'mz = q'm * 24 * d (g/m2)

d = raunski broj zimskih dana

88

KRITERIJI ZA OCJENU GRAEVINSKIH ELEMENATA U POGLEDU DIFUZIJE VODENE PARE 1. Vanjski graevinski element treba projektirati tako da u njemu ne doe do kondenzacije vodene pare koja se difuzijom kree kroz taj element. 2. Kondenzacija vodene pare nije dozvoljena u sloju elementa od materijala koji je osjetljiv na promjenu vlanosti, kao na primjer drvo. 3. Za materijale koji nisu posebno osjetljivi na promjenu vlanosti, kondenzacija je dozvoljena u odreenim granicama, tako da uslijed kondenzacije ne nastane graevinska teta. 3.1. Do tete nee doi ako je ukupna vlanost materijala u kojem se kondenzirala vodena para na zavretku razdoblja difuzije vodene pare (zavretak zimskog perioda) manja od najvee dozvoljene vlanosti za taj materijal. 3.2. Graevinski element u kome se kondenzirala vodena para, mora zadovoljiti i uvjet da se ukupna koliina u njemu kondenzirane vodene pare na zavretku perioda difuzije vodene pare (q'mz) moe isuiti kroz period difuznog isuenja (ljetni period). U tu svrhu rauna se potrebno vrijeme T za isuenje elementa, koji ovisi o mjesnim klimatskim prilikama.

89

DJELOVANJE SUNEVOG ZRAENJA NA GRAEVINSKE ELEMENTE Kada sunevo zraenje snage P padne na vanjsku povrinu nekog graevinskog elementa, dio snage P element e apsorbirati, dio snage P reflektirati, a dio P propustiti. Omjer u elementu apsorbirane dozraene snage P i ukupne dozraene snage P koja je pala na povrinu promatranog elementa zove se koeficijent apsorpcije . = P / P - koeficijent apsorpcije = P / P - koeficijent refleksije = P / P - koeficijent transparentnosti ili prozranosti P = P + P + P = ( + + ) P ( + + ) = 1 Za kratkovalno sunevo zraenje od presudnog je utjecaja boja povrine graevinskog elementa. to je boja svjetlija to e manji dio snage sunevog zraenja biti apsorbiran, a vei dio reflektiran.
BOJA POVRINE GRAEVINSKOG ELEMENTA BIJELA UTA, NARANASTA, SVIJETLO CRVENA TAMNO CRVENA, SVIJETLO ZELENA SMEA, TAMNO ZELENA, TAMNO PLAVA TAMNO SMEA, CRNA KOEFICIJENT APSORPCIJE 0,2 0,3 0,3 0,5 0,5 0,7 0,7 0,9 0,9 1,0

ZA DUGOVALNO ZRAENJE NA VRIJEDNOST KOEFICIJENTA APSORPCIJE 90 NE UTJEE BOJA POVRINE VE FINOA OBRADE POVRINE.

NEPROZIRNI GRAEVINSKI ELEMENT IZLOEN SUNEVOM ZRAENJU

apsorbirano zraenje koje odlazi prema van upadno sunevo zraenje

reflektirano sunevo zraenje VANI

te

Te Ti

ti
UNUTRA apsorbirano zraenje koje odlazi prema unutra

NEPROZIRNI GRA EVINSKI ELEME NT S VENTILIRANOM OBLOGOM IZLOEN SUNEVOM ZRAENJU

aps orbirano zraenje koje odlazi prema van upadno sunevo zraenje

reflektirano sunevo zraenje VANI

ventilirani zrani sloj

te

ti
UNUTRA apsorbirano zraenje koje odlazi prema unutra

apsorbirano zraenje koje odlazi prema van ventilacijom zranog sloja

91

ZATITA OD SUNCA Razlikujemo 3 osnovna tipa protusunane zatite : 1) protusunana zatita paralelna sa vertikalnim graevinskim elementom

2) protusunana zatita okomita na vertikalni graevinski elementom

3) protusunana zatita ravnog krova

92

PROZIRNI GRAEVINSKI ELEMENT IZLOEN SUNEVOM ZRAENJU

upadno sunevo zraenje

apsorbirano zraenje koje odlazi prema van

apsorbirano zraenje koje odlazi prema unutra

reflektirano sunevo zraenje

proputeno sunevo zraenje

apsorbirano zraenje koje odlazi prema van ventilacijom zranog sloja

apsorbirano zraenje koje odlazi prema unutra ventilacijom zranog sloja upadno sunevo zraenje apsorbirano zraenje koje odlazi prema unutra apsorbirano zraenje koje odlazi prema van

upadno sunevo zraenje

apsorbirano zraenje koje odlazi prema van

reflektirano sunevo zraenje

apsorbirano zraenje koje odlazi prema unutra

reflektirano sunevo zraenje

93

AKUSTIKA Fizikalne (objektivne) karakteristike zvuka Zvuk je fizikalna pojava titranja estica u elastinoj sredini. Elastini medij kojim se ire zvuni valovi moe biti ma koja plinovita, tekua ili vrsta tvar. Zvuk koji se iri zrakom zrani zvuk Broj periodinih promjena gustoe zraka u jednoj toki zvunog polja u jedinici vremena zove se frekvencija zvuka (f) Mjerna jedinica je 1 / s hertz (Hz) Prosjeno ljudsko uho uje kao zvuk samo ona titranja koja imaju frekvenciju izmeu 16 Hz i 20.000 Hz. To je ujni zvuk. Titranja frekvencije nie od 16 Hz zovemo infrazvuk, a titranja frekvencije vie od 20.000 Hz zovu se ultrazvuk.

94

SHEMATSKI PRIKAZ ZVUNIH VALOVA KOJE STVARA DIUA POLUKUGLA

Psihofizioloke (subjektivne) karakteristike zvuka Zvuk je fizikalni podraaj koji se posredstvom organa sluha pretvara u sluni osjet. Osnovne karakteristike tog osjeta su visina, glasnoa i boja zvuka. Frekvenciji istog tona odgovara osjet visine zvuka, a zvunom tlaku osjet glasnoe zvuka. Boja zvuka ovisi o spektru sloenog tona.
95

BUKA
Bukom nazivamo svaki zvuk kojeg smatramo neeljenim, neugodnim ili ometajuim. Razlika izmeu buke i zvuka je dakle subjektivna. Za grubu procjenu djelovanja buke na ovjeka moe posluiti vrijednost njene razine prema sljedeoj klasifikaciji : - do 60 dB samo psiholoko djelovanje - od 60 do 90 dB jako psiholoko djelovanje i fizioloki efekti - preko 90 dB pored jakih psiholokih i fiziolokih djelovanja pojavljuje se i oteenje sluha. Buka koja sadri preteno duboke tonove manje ometa od buke s visokim tonovima jednake razine.

ZVUNI VALOVI U ZATVORENOM PROSTORU

Kada zvuni val koji se iri zrakom udari u graninu plohu koja omeuje neku prostoriju, dio energije tog vala apsorbira materijal granine plohe, a preostali dio energije vraa se s reflektiranim valom u prostoriju. Sposobnost apsorpcije nekog materijala karakterizira se koeficijentom apsorpcije koji je jednak odnosu apsorbirane snage P i ukupne snage P. = P / P

96

APSORPCIJSKI MATERIJALI I ELEMENTI

To su materijali i elementi koji imaju relativno veliku vrijednost koeficijenta apsorpcije zvuka u prostoriji. Mogu se podijeliti u 3 grupe : 1. Porozni materijali 2. Akustiki rezonatori 3. Membrane

PRENOENJE ZRANOG ZVUKA IZ PROSTORIJE U PROSTORIJU

PREDAJNA PROSTORIJA

PRIJEMNA PROSTORIJA

97

IZOLACIJSKA MO PREGRADE (R) U sluaju dviju susjednih prostorija razlikuju se dva puta prenoenja zvuka iz predajne u prijemnu prostoriju. 1) Direktni put prijenosa zvuka preko pregradne stijene koja odvaja dvije prostorije. 2) Svi ostali putovi su posredni putovi prijenosa zvuka

Energija zvunog vala koji udari u pregradnu stijenu izmeu predajne i prijemne prostorije djelomino se reflektira (1) od povrine pregrade i vraa natrag u predajnu prostoriju, a dio se predaje pregradi koja zbog toga poinje vibrirati. Dio energije vibriranja pregrade vraa se natrag u istu prostoriju (2), manji dio iri se uzdu pregrade (3) , a preostalu energiju (4) zrai pregradna stijena u prijemnu prostoriju. Ako je pregrada porozna, dio zvune energije (5) moe prijei u prijemnu prostoriju zranim putem kroz pore pregrade. Kod prenoenja zvuka preko pregrade dio energije (6) i (7) uvijek se pretvori u toplinu.

98

PRENOENJE ZVUKA UDARA IZ PROSTORIJE U PROSTORIJU Zvuk udara ili topot zove se zvuk kojeg zrae graevinski elementi pobueni na vibriranje direktnim mehanikim silama. (hodanje, tranje, pad predmeta, rad kuanskih aparata) Za ispitivanje ponaanja meukatnih konstrukcija na udare, konstruiran je poseban ureaj koji zovemo izvor zvuka toptalica. To je 5 ekia od 0,5 kg koji naizmjenino pojedinano udaraju u ispitivanu meukatnu konstrukciju slobodno padajui sa visine 4 cm tako da izvedu 10 udaraca u sekundi.

ISPITIVANJE MEUKATNE KONSTRUKCIJE NA UDAR

99

Poboljanje izolacijske moi meukatnih konstrukcija od zvuka udara moe se izvesti na nekoliko naina : 1) Izvedba meukatne konstrukcije sa mekanim zavrnim podnim slojem (tepih, sintetike podne obloge, spuvaste podloge, guma, filc i sl.) 2) Izvedba plivajueg poda - kruta betonska podloga pliva na mekanom elastinom sloju

3) Izvedba sputenog stropa - treba biti nepropustan za zrak i male krutosti - dobro je da svi pregradni zidovi dopiru samo do sputenog stropa.

100

6. HIDROIZOLACIJA
Grafika oznaka hidroizolacije: Temelji kao najnii elementi zgrada su najizloeniji vlazi pa se zato izrauju od materijala kojem vlaga ne teti (beton) tako da ih nije potrebno tititi od vlage. Ostali elementi zgrada se moraju odreenim tehnikim mjerama zatititi i izolirati (odvojiti) od vlanog zemljita i vlanih temelja.

MATERIJALI ZA IZOLACIJU OD VLAGE

1. Bitumen - crna smolasta masa dobivena destilacijom nafte. Upoterbljava se u kobinaciji s izolacijskim trakama ili kao samostalan premaz. 2. Asfalt - prirodna ili umjetna mjeavina bitumena i mineralnih agregata. Upotrebljava se kao samostalni premaz. - tamna i gusta tekuina dobivena suhom destilacijom kamenog ugljena. Upotrebljava se isto kao i bitumen.

3. Katran

4. Emulzije - tekui ili rijetki rastvori bitumena i katrana, a slue kao hladni premazi povrina prije vruih namaza ili kao dodaci izolacijskim sredstvima koji se stavljaju u betonsku smjesu, mort ili buku (resitol, ceresit, trikosal i dr.) 5. Izolacijske trake - sirove ljepenke ili filcevi impregnirani bitumenom ili katranom, obostrano posute mineralnim posipom (kvarcni pijesk, kriljevac, talk, plutovina) ili neposute. Proizvode se u trakama irine 1.00 m ili 1.25 m. a) Krovna ljepenka (krovni kartona) - sirova ljepenka (papir) impregnirana bitumenom ili katranom. b) Filc - juta, stakleni voal, staklena tkanina, poliesterski filc impregnirani bitumenom. c) Aluminijske folije debljine 0.10, 0.15, 0.20 mm obostrano premazane bitumenom. Jednostrano premazane al. folije se upotrebljavaju kao zavrni izolacijski sloj ravnih i zaobljenih krovnih povrina s al. folijom okrenutom na vanjsku stranu tako da odbijaju suneve zrake i tite donje slojeve od pretjeranog zagrijavanja.

IZOLACIJA PROTIV PROCJEDNE I KAPILARNE VLAGE

Izolacijom protiv vlage iz okolnog zemljita tite se podrumski, podnoni zidovi i zidovi prizemlja i podovi prizemlja i podruma. Izolacija protiv vlage se dijeli na: 1) horizontalnu hidroizolaciju zidova koja se izrauje povrh horizontalnih povrina temelja, kako bi se sprijeilo vertikalno (kapilarno) prelaenje vlage iz temelja u podrumske, podnone zidove i zidove prizemlja, 2) horizontalnu hidroizolaciju podova koja se izrauje povrh podnih podloga kako bi se sprijeilo vertikalno (kapilarno) prelaenje vlage iz podnih podloga u podrumske i prizemne podove, 3) vertikalnu hidroizolaciju zidova koja se izrauje sa vanjske strane podrumskih i podnonih zidova. Povrina na kojoj se izvodi horizontalna i vertikalna hidroizolacija zidova i podova mora biti ravna, glatka i potpuno suha. Podlone povrine se zaglauju cementnim mortom 1:2.
101

HORIZONTALNA IZOLACIJA ISPOD ZIDOVA I PODOVA PRIZEMLJA ZGRADA BEZ PODRUMA

POD U RAVNINI OKOLNOG TERENA
CEMENTNI MORT 3 cm POLISTIREN (zatita HI i toplinska zatita) HIDROIZOLACIJA (2+3) CEMENTNI MORT ZID OD OPEKE 25 cm 0.00

GRIJANA PROSTORIJA

min. 30 cm min. 80 cm

-0.15

TERACO 2 cm GOR. BET. PODLOGA 6 cm PE FOLIJA TOPLINSKA IZOLACIJA 5 cm HIDROIZOLACIJA (2+3) -0.95 DONJA BET. PODLOGA 8 cm NABIJENI LJUNAK 15 cm

POD IZNAD RAZINE OKOLNOG TERENA

KAMENE PLOE 3 cm CEMENTNI MORT 2 cm

GRIJANA PROSTORIJA 0.00

40-50
-0.65 TERACO 2 cm GOR. BET. PODLOGA 6 cm PE FOLIJA TOPLINSKA IZOLACIJA 5 cm HIDROIZOLACIJA (2+3)

min. 80 cm

DONJA BET. PODLOGA 8 cm NABIJENI LJUNAK 15 cm

-1.45

102

HIDROIZOLACIJA ZGRADE SA PODRUMOM

A
10

PREKLOPI SLOJEVA VIESLOJNE HIDROIZOLACIJE

A B C D preklop slojeva vertikalne hidroizolacije zida preklop horizontalne i verikalne hidroizolacije zida preklop slojeva horizontalne hidroizolacije zida i poda preklop slojeva horizontalne hidroizolacije poda 45 10 10

B
10

45

D1

D2

10

100

ZATITNA BUKA 1.5 cm TOPLINSKA IZOLACIJA ZID OD BLOK OPEKE PRODUNA BUKA 2 cm GRIJANA PROSTORIJA

PARKET CEMENTNI ESTRIH 4 cm PE FOLIJA ZVUNA IZOLACIJA 2 cm AB PLOA 12-16 cm TOPLINSKA IZOLACIJA PODGLED CEMENTNA BUKA 3 cm

NEGRIJANI PODRUM

A
ZID OD OPEKE 6.5 cm HIDROIZOLACIJA (2+3) CEMENTNI MORT 2 cm BETONSKA STIJENA PRODUNA BUKA 2 cm TERACO 2 cm GOR. BET. PODLOGA 6 cm HIDROIZOLACIJA (2+3) DONJA BET. PODLOGA 8 cm NABIJENI LJUNAK 15 cm

D1

D2

103

DRENAA ZGRADA SA PODRUMOM

U sluaju kada se graevina gradi na mjestu izdanog toka podzemen vode potrebno je temeljni iskop proiriti za 20 do 30 cm, a stranice iskopa izvesti u kosini. Poslije betoniranja temeljnih stopa uz njihov vanjski rub postavljaju se drenane cijevi u padu od 2 % do 3% od mjesta najjaeg pritjecanja vode prema nioj strani odakle se voda moe odvesti u povoljnu prirodnu odvodnju ili u javnu kanalizaciju. Drenane cijevi se do polovice visine polau u sloj nepropusne gline, a zatrpavaju se prvo krupnijim ljunkom pa pijeskom i zatim zemljom. Takav raspored slojeva omoguava odvoenje i procjedne vode drenanim cijevima.
PLOE PIJESAK LJUNAK NABOJ ILOVAE PIJESAK LJUNAK TUENAC DRENANA CIJEV O 75-700 mm NABOJ MASNE GLINE PROCJEDNA VODA PARKET CEMENTNI ESTRIH 4 cm PE FOLIJA ZVUNA IZOLACIJA 2 cm AB PLOA 12-16 cm TOPLINSKA IZOLACIJA
TOKOVI PODZEMNE VODE

93.00
NAJVIA TOKA DRENAE

92.50

ZGRADA PODRUMLJENA U CIJELOJ SVOJOJ POVRINI

A A

92.00

91.50
91.0 0

KONTROLNO OKNO

5 90.

0
9

ODV
0 0.0

ODN

JA

89

.50

GRIJANA PROSTORIJA

min. 15 cm

PODGLED

NEGRIJANI PODRUM ZID OD OPEKE 6.5 cm (zatita HI)

TERACO 2 cm GORNJA BET. PODLOGA 6 cm HIDROIZOLACIJA (2+3) DONJA BET. PODLOGA 8 cm NABIJENI LJUNAK 15 cm

DRENANA CIJEV (perforirana keramika cijev) 100 6-7 40-60

O 75-100 mm
104

ZATITA OD PODZEMNE VODE

ZAPORNI LONAC
slui za smanjenje pritiska podzemne vode
AB PROTUPLOA ELINA CIJEV

ZATITNI SLOJ HIDROIZOLACIJA PODLONI BETON

ZABETONIRANO NAKON IZVAENJA ELINE CIJEVI GRIJANA PROSTORIJA

min. 30 cm

PARKET CEMENTNI ESTRIH 4 cm ZID OD OPEKE 12 cm CEMENTNI MORT 2 cm HIDROIZOLACIJA (3+4) BETONSKA STIJENA PRODUNA BUKA PE FOLIJA ZVUNA IZOLACIJA 2 cm AB PLOA 12-16 cm TOPLINSKA IZOLACIJA 8 cm PODGLED NEGRIJANI PODRUM

NIVO PODZEMNE VODE

Podrum graevine je potrebno tititi od prodora i tlaka podzemne vode u sluaju kada je najvii vodostaj podzemne vode iznad nivoa podrumskog poda. Pod podruma se titi od tlaka vode izvedbom armiranobetonske protuploe koja se upire o podrumske zidove (vlana zona u gornjoj zoni ploe). Protuploa se mora dimenzionirati na temelju statikog prorauna.
105

TERACO 2 cm GORNJA BETONSKA PODLOGA 6 cm AB PROTUPLOA 20-30 cm CEMENTNI MORT (ZATITA HI) 5 cm HIDROIZOLACIJA (3+4) DONJA BETONSKA PODLOGA 8 cm NABIJENI LJUNAK 15 cm

7. STUBITA
Stubita su konstrukcije za kretanje ili promet izmeu razliitih etaa neke graevine. STUBE Visina jedne stube kree se od 14 do 19 cm. irina gornje plohe jedne stube ili irina gazita je od 25 do 35 cm. Odnos visine i irine stube proizlazi iz duljine prosjenog ljudskog koraka i treba zadovoljiti formulu: 2v + = 63 (u cm) Visina stube u javnim zgradama i u zgradama sa vie stanova je 14 16 cm. Interne stube u stanovima i obiteljskim kuama mogu imati visinu do 20 cm. STUBINI KRAKOVI Niz triju i vie stuba, koji povezuje dvije horizontalne povrine razliitih visina tvori jedan stubini krak. U jednom kraku ne bi trebalo biti vie od 18 stuba. Najmanja irina stubinog kraka je 75 cm. (interna stubita) Najmanja irina kraka u viestambenim zgradama je 90 cm. U stambenim zgradama do 20 stanova i u poslovnim zgradama za promet do 100 ljudi irina stubinog kraka je 120 cm. U stambenim zgradama s vie od 20 stanova i u poslovnim zgradama za promet od 100-200 ljudi irina stubinog kraka je 150 cm. Za promet od 200-300 osoba u poslovnim zgradama irina stubinog kraka je 180 cm. Za promet od 300-400 osoba u poslovnim zgradama irina stubinog kraka je 210 cm. Za promet vei od 400 osoba ne smiju se koristiti samo jednim stubinim krakom. Visina prolaza iznad stubinih krakova u pojedinim etaama treba biti jednaka svijetloj visini prostorija. STUBINI PODESTI ILI POIVALITA Razlikujemo glavne podeste i meupodeste. irina podesta treba biti najmanje koliko je i irina stubinog kraka. Glavni podest u pravilu treba biti iri od irine stubinog kraka. STUBINE OGRADE I PRIHVATNICI Zbog sigurnosti kretanja visina ograde treba biti najmanje 90 cm mjereno od sredine irine jedne stube.

106

PODJELA VERTIKALNIH KOMUNIKACIJA U ZGRADAMA PREMA NAGIBU

v=25 v=20-25

90

TVE 75

3v 19 -4/ > v 52 0/v = 50 =

ili

DIZALA

LJES

60

19 v< 2 v > 13 6 3 =

ST EP L J EN ES AS TV TE E

STV

NA

CE NI E EP ST

45

v=13-19

n po us nim i j i jav bn do ca u nim u j e i Na pen amb /15 3 ste est a 3 i m v a i rad zg

STE

30

3 v < 1 -v 8 4 =
v<13

LJE

I ZA

PE RAM E T S ENA TEP S NE RET RAMPE POK NICE E P STE

CE NI MA E EP BA ST STU SA

PE

STE

20
15

IZU

ZEC

MJERE U cm

107

STUBINI KRAK
PRESJEK

VISINA KRAKA

IRINA STUBE VISINA STUBE

DULJINA KRAKA

= IRINA STUBE v = VISINA STUBE n = BROJ VISINA STUBA U JEDNOM STUBINOM KRAKU DULJINA KRAKA = (n-1) * VISINA KRAKA = n * v

TLOCRT

(n-1) x nxv

LINIJA HODA OZNAAVA SMJER PENJANJA NA STUBITU

108

OBLICI STUBITA
JEDNOKRAKO DVOKRAKO

DVOKRAKO DVOKRAKO

TROKRAKO

TROKRAKO

TROKRAKO ZA VEI PROMET

ETVEROKRAKO

SPIRALNO ZAVOJITO

109

DVOKRAKO STUBITE

TLOCRT I KATA

PRESJEK

150

9 x 33 10 x 15 9 x 33 10 x 15

300 300

150

0,0

TLOCRT PRIZEMLJA
-150 -270 -150 9 x 33 10 x 15 9 x 33 10 x 15 0,0

TLOCRT PODRUMA

-270

7 x33 8 x15

-270

110

TLOCRT I KATA

JEDNOKRAKO STUBITE

288 15 x 27 16 x 18

288

TLOCRT PRIZEMLJA

0,0 15 x 27 16 x 18 13 x 27 14 x 18

0,0

TLOCRT PODRUMA

-252 13 x 27 14 x 18

-252

PRESJEK

288

0,0

-252

111

VRSTE STUBITA PREMA NAINU OSLANJANJA

A - KONZOLNO

B - DVOSTRANO KONZOLNO

C - OSLONJENO NA DVA LEAJA

D - UGRAENO

E - POLOENO NA DVA NOSAA

F - MONTANO NA AB TETIVAMA

G - MONTANO NA AB KOSOJ PLOI

112

KONSTRUKTIVNO RJEAVANJE DVOKRAKOG STUBITA

A - STUBITE SA PODESTNIM GREDAMA

PODESTNA GREDA

TLOCRT

PRESJEK

PODESTNA GREDA

B - STUBITE NA LOMLJENOJ AB PLOI

TLOCRT

PRESJEK
LOMLJENA AB PLOA

113

DVOKRAKO UMJETNO KAMENO KONZOLNO STUBITE

KONZOLNA STUBITA SU ZBOG SIGURNOSTI OD POTRESA ZABRANJENA U VIESTAMBENIM I JAVNIM ZGRADAMA

STUBA UGRAENA U ZID MIN. 25 cm

A B C

PODESTNA GREDA UGRAENA U ZID MIN. 10 cm

PRESJEK A

PRESJEK B

PRESJEK C

IZOMETRIJA

PODESTNA GREDA IMA TRI RAZLIITA PRESJEKA

114

MONTANE UMJETNO KAMENE STUBE NA AB PLOI

8 20

8 20

MONTANE L STUBE NA AB NAZUPANIM TETIVAMA (stube lee na tetivama)

4 5 10

TETIVA U POGLEDU

115

14

MONTANE STUBE SA UZDUNIM UPLJINAMA NA AB TETIVAMA U OBLIKU SLOVA L

PRESJEK KROZ TETIVU

6 TETIVA U POGLEDU

PRESJEK KROZ JEDNU STUBU 6 10

MONTANE L STUBE NA AB NAZUPANIM TETIVAMA (stube izmeu tetiva)

PRESJEK KROZ JEDNU STUBU 4

4 PRESJEK KROZ TETIVU

TETIVA U POGLEDU

116

32-36

ELINO STUBITE
GLAVNE VRSTE ELINIH ELEMENATA ZA TETIVE STUBA

= 30-40-50 mm v = 150-200-220 mm d = 8-10-12 mm

PLOSNO ELJEZO

VALJANI "L" PROFIL

VALJANI "U" PROFIL

UZDUNI PRESJEK

POPRENI PRESJEK
REBRASTI LIM

REBRASTI LIM

TETIVA VALJANI "U" PROFIL RAVNI ELINI LIM

GAZITA
KULIR DRVO

POPRENI PRESJEK

esta gazita u javnim i stambenim zgradama

VALJANI "U" PROFIL

METALNO REBRASTI LIM REETKASTO GAZITE

117

esta gazita u industrijskim zgradama

DRVENE STEPENICE
A - MASIVNE STEPENICE B - NASTUPNE DASKE NA LETVAMA

ZATEGA

C - NASAENE STEPENICE

GAZITE ELO

GAZITE

ELO

TETIVA

X - TREBA STATIKI ISPITATI (min. 15 cm)

X
TETIVA

D - UMETNUTE STEPENICE

TETIVA

ZATEGA

118

DRVENE STEPENICE
E - UTORENE STEPENICE

STUP

GAZITE

ELO

ZATEGA O 12-15

TETIVA

DETALJ B ISTUPNA STUBA

DETALJ A NASTUPNA STUBA

TETIVA

119

8.

120

121

122

9.

MM - (2x7) -1cm

123

124

125

126

127

128

129

130

131

10.

132

MM - (2x4) - 1 cm

195

133

134

135

136

137

138