You are on page 1of 67

�Kurttan korkusu olmayan �lm� E�ek'in, Tahtal�k�y'den, yery�z�ndeki arkada��

E�ekans�'na yazd��� mektuplar�


�LK MEKTUP
(�lm� E�ek'in nas�l �ld���n� anlat�r.}
Sevgili E�ekar�s�,
Mektubumu al�nca �a��racaks�n. Biz onu, �oktan nallar� dikti biliyorduk, yine
hangi ah�rdan ��kt�, diye afallayacaks�n. Hi� �a�ma, Tahtal�k�y'deyim. Sana bu
mektubumu Tahtal�k�y'den yaz�yorum. Bir zamanlar yery�z�nde ya�am� b�t�n b�y�kler,
�nl�ler, ilerigelenler, hepsi burda. Ben de onlar�n arasmday�m. Sen �imdi �Vahvah,
sa�l���nda de�erini bilememi�iz!� diyerek ne denli dizini d�vsen yeridir. Neden
�K�r �l�r, badem g�zl� olur!� denildi�ini, o k�rolas� d�nyada de�eri anla��lmam�
olanlar�n son umudu Tahtal�k�y'e gelince �ok iyi anlad�m. G�zlerim, burnumun ucunu
bile g�remezken, �l�m�mden sonra �S�rmeli g�zl�yd�, �Bak�lar� �z�n� doluydu� diye
benim i�in �vg�ler d�z�ld���n� duydum.
D�nyada s�k�nt� �ekti�in i�in hi� bo�una �z�lme, �l�nce senin i�in de gazetelerde
�Yeri doldurulmaz b�y�k kay�p� diye yazacaklar. Bencileyin yoksullar�n ya�arken
yerini dolduruyorlar, kendi yerimizi bile bize b�rakm�yorlar da, �ld���m�z zaman
nedense bit�rl� yerimizi dolduram�yor, bo� b�rak�yorlar.
�l�nce, sen de, geride kalanlar�n kalbinde ya�ayacaks�n; Tahtal�k�y'deki yerin de
E�ek Cenneti olacakt�r. Burda, ya�arken ya�ayacak yeri olmay�p da, �ld�kten sonra
yeri doldurulamayanlardan birisi, bir e�ek karde�in ba��ndan ge�mi� �u olay� an
7
latt�. �ok s�cak bir g�nm�. E�e�in s�rt�na �ok a��r y�kler vurmu�lar. Y�klerin
alt�nda �hl�ya p�hl�ya giden e�e�in yolu bir deniz k�y�s�na d�m�. Deniz k�y�s�nda
bir b�y�k yal�n�n �n�nden ge�erken, bir de bakm� ki, yal�n�n balkonunda bir
besili, bak�ml� e�ek �ezlonga kurulmu�, elinde, i�indeki buzdan d�� terleyen bir
cam i�ki barda��... i�kisini yudumlay�p, c�garas�n� tellendiriyor.
Y�k alt�nda s�caktan bunalm� e�ek, yal�n�n balkonunda p�f�r p�f�r esen r�zg�ra
kar�� i�kisini i�en e�e�e bakm�, bakm� da,
Yani, o kurumun da ne oluyor, altyan� sen de ya��yorsun, ben de ya��yorum...
demi�.
Balkondaki e�ek, y�k alt�nda �hlay�p p�hlayan e�e�e,
Evet, sen de ya��yorsun, ben de ya��yorum ama, sen i�te �yle ya��yorsun, ben de
i�te b�yle ya��yorum! demi�.
Tahtal�k�y'de hi� devlet dairesi olmad��� ve memur da kullan�lmad��� i�in b�t�n
i�ler �ok �abuk g�r�l�yor ve t�k�r�nda gidiyor, insanlar� meraktan ��ld�rtmak i�in
kurulmu� olan posta �rg�t� gibi bir kurulu� burda yok. Tahtal�k�y'den birisi,
yery�z�nde ya�ayan birisine mektup g�ndermek isteyince, mektubunda neler yazmak
istiyorsa, bunlar�n hepsi, mektup g�nderece�i ki�inin i�ine do�uyor, i�te �imdi,
bu mektupta s�ylemek istedi�im her�eyi senin i�inden ge�irdi�in gibi...
Sevgili E�ekar�s�, sana bu mektubumda nas�l �ld���m� anlataca��m. Bu
anlatt�klar�m, art�k ya�ayamayacak kertede bunald���n bir dar zaman�nda ve s�k��p
kald���n bir dar yerde belki i�ine yarar.
Dinle!
Yok �tesi, �lm��m, �yle, yaz s�ca��nda buzlu
8
ho�af� ka��klaya ka��klaya �Oooh, �ld�m!� diyenlerinki gibi l�f�n geli�i bir �l�m
de�il benimkisi. Basbaya�� �lm��m i�te!
��l�mle �aka olmaz!� diyeceksin. Bizim gibilerin ya�am� bile �akadan ge�ince,
�l�m� t�m re zillik oluyor. Arkamdan a�layacak iki ki�i var: Biri Vasil, biri de
Vedat. Birine be�y�z, birine y�z lira borcum var. Borcumu �demeden �ld���m i�in
kimbilir nas�l �z�lm�lerdir. Onlar�n suratlar�n� her g�r��mde �l�p �l�p
dirilmekten, yani taksit taksit can vermektense pe�in �lmeyi ye� tuttum.
�lkin evde �lmeyi tasarlad�m. Sonra d��nd�m, gelengiden yoksullu�umun dizboyu
rezilli�ini g�recek, ele g�ne maskara olaca��m, bunun �zerine evde �lmekten
cayd�m. Yaz�n yazl�kta, k��n k�l�kta ya�ayamad�m, hi� olmazsa �u s�caklarda,
bit�rl� ya�ayamad���m bir yazl�kta �leyim diye, �l�s�n� g�stermek istemeyen soylu
kediler gibi, ald�m ba��m�, uzak, haval�, hem de g�zel g�r�n�ml� bir yere gittim.
�lmeden �nce kendime,
Son arzun nedir? S�yle bakal�m! diye sordum.
i�imden bir ses,
Ya�amak! dedi.
Sen onu bikez ge� bakal�m, dedim, sana �son arzun nedir?� diye sorduksa, idam
edileceklere sorulan �usulen� bir sorudur bu, hemen ��marma da, ��yle
yap�labilecek, sana uygun d�ebilecek bir iste�in varsa onu s�yle!
i�imdeki ses, bir daha, bo�uk bo�uk,
Ya�amak!., diye hayk�rd�.
Sus!.. Bu senin iste�in �Bir s�n�f�n di�er s�n�flar �st�nde tahakk�m�n� kurmak�
demektir ve ceza yasalar�nda yaz�l� en a��r su�tur.
9
��imdeki ses susunca ekledim:
Bunca y�l at kuyru�unda sinek gibi ya�ad�n da ne g�rd�n, ne buldun bu d�nyadan a
teres!..
Yumdum g�zlerimi, �irtihali d�r� beka� eyleyip �ebed� istirahatg�h��ma �ekildim.
D�ped�z �arampola uzanm�t�m. Yoldan ge�en biri, biriki tekmeledi, bende bir
k�p�rt� g�rmeyince �st�m� ba��m� arad�. �� ceplerimi kar�t�r�rken g�d�kland�m ama,
�ld���me g�re hi� ses etmemeliydim. Adam, ceplerimde para bulamad�. Saat,
dolmakalem, y�z�k, �ak�, �akmak gibi i�e yarar bi�eyler de bulamay�nca surat�ma
t�k�rd�. Yine vicdanl� adamm�. T�k�rece�ine daha ba�ka bi�ey de yapabilirdi. Ordan
ge�en birine, seslendi:
Yolda biri �lm� ama insandan say�lmaz!.. Polise haber verdiler. Gelen polise,
daha �nce
ceplerimi arayan adam,
�st�nde hi�bi�ey yok, kim oldu�u anla��lmaz! dediyse de polis,
Heheheeey... ben onun kim oldu�unu �imdi anlar�m... dedi.
Kimli�i olmay�nca?...
Eliyle yaka numaras�na, sonra da tabancas�na vuran polis,
Biz bunlar� bo�una ta��m�yoruz aslan�m, dedi, biz yelden nem, selden yem
kapar�z.
Ama nas�l?
Konu�tururum.
�lm�... �l� konu�ur mu?
Oras� meslek s�rr�... �lmemi� olan� herkes s�yletir, ben �l�y� konu�turay�m da
g�r. Biz �l�leri de�il, mezar ta�lar�n� bile dile getiririz, ki, Bo�azi�i safasmda
gazel okunuyor san�rs�n...
Araya taraya ceplerimde Fatih'li s�racal� k�za,
10
bir de Bursa'l� ��retmene yazd���m a�k �iirlerini buldular. Polis, �iirleri
g�r�nce,
Herif �airmi�, dedi, bu �airler bir konu�maya ba�lad�lar m�, bir daha yedi
devletin polisi gelse bunlar� susturamaz...
Polis, �iirleri al�p beni hende�in i�inde b�rak�nca, bir iyiliksever adam polise
neden beni b�rak�p da �iirleri g�t�rd���n� sordu.
Polis,
Bu �iir denilen �ey, i�inden ��k�lmaz, kar��k bi�eydir, dedi, �ifre gibi bi�ey
oldu�undan bu yeni �iirleri ne okuyan anlar, ne dinleyen... Onun i�in en�ok �iir
okuyan bizde siyas� polislerdir. Belki bu �iirlerde bir su� bulunur diye
incelemeleri i�in siyas� �ubeye g�t�r�yorum.
Onlar gitti, ben de hendekte kalakald�m.
�te sevgili E�ekar�s�, �l�m�m b�yle oldu. Ama bununla bitmiyor. Sen �lmeyi kolay
bir i� mi san�yorsun? Nerdeee!... �una inan; g�n�n birinde �l�nce, nas�l do�du�una
pi�mansan, �ld���ne de bin pi�man olacaks�n. D�nyan�n �yle bir yerine, �yle bir
zaman�na gelmi�iz ki, ya�asan ya�anmaz, �lsen �l�nmez. Ne ya�amaya b�rak�rlar, ne
�lmeye... .
Gelecek mektubumda �l�m�mden sonra bile ba��ma neler geldi�ini anlat�r�m. Aray�p
soran olursa sel�mlar�m� s�yle. Soranlar dedim de akl�ma geldi; aman, g�z�n�
seveyim, sak�n alacakl�lar�ma yerimi s�yleme! Hele i�lerinde biri vard�r sen onu
tan�rs�n alaca�� paray� bana �dettirmek i�in. hi� dinlemez �l�r de buraya gelir,
bana burda, yani �ebed� istirahatg�h��mda bile rahat vermez, �yle olur olmaz
insana adresimi verme.
Zehirli i�nenin ucundan �perim.
Dostun �lm� E�ek 11
�K�NC� MEKTUP
(�lm� E�ek'in cankurtaran arabas�yla ta��nmas�n� anlat�r.)
Sevgili dostum E�ekar�s�,
Ge�en mektubumda nas�l �ld���m�, daha do�rusu yol hende�ine �ld�m diye nas�l yan
gelip yatt���m� anlatm�t�m. As�l zorluk ondan sonra ba�lad�. Ordan gelip ge�en
b�t�n yolcular ba��ma topland�lar. Ba��mda y���l�p kalan yurtta�lardan biri,
Yahu, biz nas�l insanlar�z be! diye ba��rd�, adam g�z�m�z�n �n�nde �l�yor da,
hi�kimsenin k�l� k�p�rdam�yor.
Ba�ka birisi,
Do�ru, dedi, memlekette insan kalmam� namussuzum. Surda �u kadar ki�i var da,
i�lerinden bir insano�lu ��k�p yard�m etmiyor.
Kalabal�ktan biri sordu:
Sen neye yard�m etmiyorsun, sen insan de�il misin?
Sen onu bana soraca��na kendine sorsan daha iyi de�il mi?
Benim i�im var yoksa... Olmasa ne olacak, surdan bir ko�u eczaneye gider haber
verirdim.
�i varm�... Hangi i� be, yar�m saattir, burda dikilmi� bak�yorsun.
Ondan sonra sesler bir g�r�lt�u�ultu olarak s�rd�.
Bir doktor yok mu, doktor? Bu kadar insan i�inde bir doktor yok mu yahu?
12
Bu sabah gazetede okudum: Beyin g��� varm�... Doktorlar�m�z Amerika'ya,
Almanya'ya g��etmi�ler. Memlekette doktor da kalmad� karde�im.
En iyisi surdan bir yerden telefon etmek...
Bizim telefonlar� bilmez misin karde�im, telefondan ses gelene kadar adam �oktan
�l�r...
�lmekle kalsa iyi, telefonla konu�may� beklersen, adam�, kurtku� yer de par�as�
bile kalmaz. �imdiki zamanda telefonla konu�mak kolay m�!..
Vahvah... Adam g�z�m�z�n �n�nde �l�yor be!..
Karde�im insaf yok ki, insaf...
Ne demi� �air: �insaf kalmam� ben� �demde / Anam a�lad� Ac�badem'de...�
Bir delikanl� yan�ndakine,
Avrupa'da, Amerika'da olsa, i�te b�yle bi�ey olmaz, dedi, oralar� meden�
memleket...
Yani �imdi sen ne demek istiyorsun, bizim memleketimiz meden� de�il mi demek
istedin? Ha? Erkeksen bir daha s�yle bakal�m bu kadar tan�k �n�nde!
Ben �yle demek istemedim...
Yahu, b�rak�n tart�may� da bi�ey yap�n, adam �l�yor be...
Avrupa'da olsa, sosyal yard�m servisleri var heriflerin; diyelim bir k�pek bile
sokak ortas�na d��p debelense, hemen ko�arlar, arabaya atar, do�ru hayvan
hastanesine g�t�r�rler.
Yan�ndaki ona kar�� ��kt�:
Ya�ma yok... Hi� de �yle de�il i�te. Avrupa'da, Amerika'da kimse kimsenin i�ine
kar�maz. Orda herkesin kendi i�i var. Yan�ba�mdaki ��l�yorum, Allah r�zas� i�in
bir yudum su verin!� diye yal
v varsa, kimseler su vermez. Anlad�n m� sen?
13
Bay�m, siz Avrupa'ya gittiniz de mi b�yle konu�uyorsunuz?
Ben kendim gitmedim...
Eee?
Gitmedikse de gidenlerden duyduk, �stelik gazetelerde okuyorum da... Sanki siz
gittiniz mi?
Tabi�... Ge�en y�l bizim kurumun yard�mla�ma derne�i, vapurla onbe� g�nl�k
Akdeniz gezisi d�zenlemi�ti. Ba�tanba�a Yunanistan'�, italya'y�, �spanya'y�, sonra
efendice�izime s�yleyeyim, neydi ad�n� s�yleyiver, i�te oras�n�, hep gezip
dola�t�k.
Avrupa g�rm� insan�n hali bir ba�ka oluyor..,
Avrupa'daki gezilerimin sonunda �unu ��rendim ki...
Yahu, bir vicdanl� insan yok mu i�inizde be? . Var, ne olacak?
iyi i�te, gidip bir yerden telefon et de, cankurtaran �a��r...
Avrupa'da olsun, Amerika'da olsun, �lene kalana hi�kimse kar�maz. Neden kar�maz?
��nk� oralar� meden� memleketler oldu�undan, her i�e kar�acak adam ayr�d�r. Yolda
d�enleri, yol hende�ine d�enleri, d��p de �lenleri, d��p de �lmeyenleri kald�rmak
i�in hep ayr� ayr� �rg�t vard�r. B�yle bizdeki gibi adam �l�rken, ba��nda durup da
nas�l �l�yor diye seyretmezler, ge�ip giderler.
Demek, onlarda da hi� insanl�k kalmam� yani... insan nas�l ge�er gider, hi�
olmazsa d�ner de bakar yahu...
Yani o i�le kimler ilgiliyse, onlar al�r, g�t�r�r, art�k ne yapacaklarsa
yaparlar.
G��s�n� ba�r�n� a�mal� zavall�n�n...
14
Efendim, bu durumlarda en iyisi, masaj yapmakt�r... Birisi masaj yapsa herif
kurtulacak...
Kollar�n�, ayaklar�n� oynatsalar, g��s�ne de bast�rsalar biraz, belki kendine
gelir.
Ne masaj�, ne mesaj� be karde�im, adam �lm�, sen h�l� konu�uyorsun...
�lm� m�!.. Vay anas�n�...
Neye �a�t�n �yle?
Az �nce ya��yordu.
Ne var �a�acak bunda? Az sonra da �ld�. �lenlerin hepsi de, �lmeden �nce ya�ar.
Can dedi�in bir ku�tur, �imdi var, �imdi yok...
Hepimizin sonu i�te bu!...
Biz adam olmay�z karde�im... Yani �u kadar adam �u zavall�n�n ba��na toplanm�
da, hi�birinin yard�m etmemesi insanl�k m�?
Dostum E�ekar�s�, do�rusu ba��mda toplananlar�n bu konu�malar� �ok ho�uma
gidiyordu. Bu i�in bu denli e�lenceli oldu�unu bilseydim, can�m s�k�ld���
zamanlar, kentin kalabal�k alanlar�nda ikidebir d��p �lme numaras� yapard�m. Ama
�imdi bu hendekte numara yapamazd�m; ��nk� �lece�im diye s�zvermi�tim, hem de
kalabal�kta s�zverdi�imden, d�neklik edemezdim.
Ba��mda toplananlardan telesik i�i olanlar, yar�m saat kadar sorup soru�turuyor,
benim i�in s�zde bilgi ald�ktan sonra yollar�na gidiyorlard�. TJzun incelemeden
sonra art�k b�k�p s�k�lanlar da gidiyor, ama her gidenin yerini d�rtbe� ki�i
ald���ndan kalabal�k gittik�e art�yordu, �l�m� g�rmek i�in iti�ip kak��yorlar,
ba�r��p �a�r��yorlard�. Bir kad�n, �n�ndeki �ocu�u iterek,
15
Bacak kadar �ocuklar�n b�yle yerlerde ne i�i var! diye ba��r�nca, arkas�ndan
kavrad��� kad�n� kollar�n�n aras�na al�p korumaya �al�an bir erkek,
Terbiye kalmam�, dedi s�zde vatana �ocuk yeti�tiriyorlar. �Sald�m bay�ra, mevl�m
kay�ra!...�
Ne anababalar var �u d�nyada? �st�mdekileri, giysimi, ka��m� g�z�m�
inceleyenlerden biri,
Ayakkab�lar�na bak�n, dedi, ba��n biri siyah, biri kahverengi...
Bu s�z �zerine g�l�meler oldu.
�yle utand�m ki, aya��m�n birini alt�ma al�p ayn renkte fotinba�� kulland���m�
gizlemek istedim ama, �lm� oldu�um i�in k�p�rdamam hem ay�p ka�ar, hem de kurala
ayk�r� d�erdi, i�te o zaman anlad�m, bir i�i yapmadan �nce iyice d��n�p dan�mak
gerekiyor, �lecek misin, �lmeden �nce, yerde nas�l poz alaca��n� hesaplamal�, ona
g�re yere uzanmal�sm. Oysa ben, �ld�m diye yol hende�ine geli�ig�zel uzan�rken,
dikkatli yurtta�lar�m�n fotinba�lar�m�n ayr� renkte oldu�unu bile
inceleyeceklerini hi� d��nememi�tim.
�st�m� ba��m� inceleyenlerden biri,
Bahse girerim, ayakkab�lar� en az �� kere pen�elenmi�... dedi.
Bana en �ok ac�yan, ya�l� bir kad�nd�, ya�l� ama �mihrab� yerinde�, boyas�,
badanas� kat kat bir kad�n,
Vah vah... Ne de uzun, k�v�rk�v�r kirpikleri varm� ma�allah, yaz�k olmu�
gence... dedi.
�u insanlar birbirine hi� benzemiyor, kimisi sa�a, kimisi de kirpi�e merakl�. �u
ya�l� kad�n�n uzun kirpikli erkek merakl�s� oldu�u kimin akl�na gelir!
16
Pantalonunun pa�alar� li�me li�me...
Ceket kollan da iyice tirfillenmi�...
Pantalonunun dizkapaklar� eprimi�.
Yahu, ne duruyorsunuz?
Ya ne yapal�m?
Birisine haber verin. Doktor filan gelsin...
G�z g�re g�re �l�yor.
Bakal�m ya��yor mu ki...
Dostum, o ya�as�n, ya�amas�n, biz insanl���m�z� g�sterelim de...
Ka� ya��nda var dersiniz?
Eh, k�rk, k�rkbe�...
Sanmam... Olsun olsun da otuz olsun.
Ben insan sarraf�yra�d�r. Bir bakt�m m� surat�na, ��p diye ne mal oldu�unu
anlar�m insan�n... Bu adam y�zdey�z bir k���k memur ve �ok dargelirli.
Bence de �yle... Hem de hep masada oturup �al�an biri...
Nerden anlad�n�z?
Baksan�za ceket dirseklerinin hav� d�k�lm�...
Boyu da pek k�sa...
Ondan ya��n� g�stermiyor ya...
Ben sana bi�ey s�yleyeyim mi, b�yle eceliyle �lm� olan� seyir hi�bi�eye
benzemiyor, bunun hi� heyecan� yok, herif as�lacak ki, i�te o zaman seyret, ne
zevk...
Sevgili E�ekar�s� alt� saatten �ok o hendekte kald�r�m� san�yorum, ��nk� art�k
g�ne� batmak �zereydi. Yurtta�lar b�l�k b�l�k gelip �l�m� seyrettiler. Hepsi de
�z�ld�, ac�d� Birbirimize yard�m etmeyen k�t� insanlar olu�umuzdan yak�nd�lar.
Daha da
17
F. 2
ileri gidip, yard�m elini uzatmayanlara ilenenler, �ovenler bile oldu. Tam beni
ordan kald�racaklar� s�rada, ��retmen oldu�unu sand���m biri,
Haberim olsayd�, ��rencilerimi getirir de g�sterirdim, uygulama yaparlar,
insan�n nas�l �ld���n� g�r�rlerdi... dedi.
Bir yurtta�,
Yahu hayat�n�zda hi� �l� g�rmediniz mi, ne y���l�p duruyorsunuz! diye ba��r�p
kalabal��� da��tmaya �al��rken ba�ka biri de,
Kuyru�a girelim yurtta�lar, s�rayla... iti�ip kak�mayal�m... Kuyru�a girersek
hepimiz g�r�r�z... diye seslenerek d�zen kurmaya �al��yordu,
Beni cankurtaran arabas�na atarlarken, merakl� bir yurtta� da,
Bir dakika durun, ne olur, taaa nerden ko�up g�rmeye geldim... diyerek beni
g�rmek i�in kalabal��� yarmaya �al��yordu.
Adama,
Tan�d���n�z, akraban�z filan m� yoksa? diye sordular.
Yok can�m, haber verdiler de merak edip geldim... dedi.
�ok yaz�k, merakl� yurtta�lar�n hepsi �l�m� g�remedi. Araba kalkt�. �ocuklarla
bika� da delikanl�, bir zaman araban�n arkas�ndan ko�tular. Sonra herhalde, insan
g�c�n�n makine g�c�yle yan�amayaca��n� anlam� olacaklar ki, bu yar�tan cayd�lar.
Sevgili E�ekar�s�, cankurtaran arabas�ndaki gezimi de evet, bu bir geziydi gelecek
mektubumda anlat�r�m. Sel�mlar eder, i�nenden ve g�zlerinden �perim.
Dostun �lm� E�ek 18
���NC� MEKTUP
(�lm� E�ek'in cankurtaran arabas�yla gezintisine de�gindir.)
Dostum E�ekar�s�,
ilkin sel�m eder, i�nenden �perim.
Nas�l b�y�k bir c�mb�le, alaalahey'le �l�m� cankurtaran arabas�na att�klar�n�
anlatm�t�m. �imdi de ondan sonra �l�m�n ba��na gelenleri dinle. �Deniz alt�nda
yirmibin fersah�, benim �Cankurtaran'da bir g�nl�k gezb ser�venimin yan�nda hi�
kal�r...
Beni boylu boyumca araban�n arkas�na atm�lard�. Birdenbire sanki taksiye binmi�im
gibi geldi de, ya �of�r para isterse diye beni bir korku ald�. �l� oldu�umu
an�msay�p rahatlad�m.
Be�y�z metre yol ald�k almad�k, araban�n motoru �z�nk!� dedi, durdu. Bir daha da
i�lemedi. �of�r, siyas� has�mlar�na kar�� ate� p�sk�ren bir politikac� gibi, bir
zaman s�vd� sayd�, motoru sarst�, makineyi kurcalad�, her ne yapt�ysa araba
bit�rl� yerinden k�m�ldamad�. San�rs�n, m�barek beton kaz�k gibi yere �ak�lm�
kalm�. �of�r, �evresini ku�atan kalabal��a,
Her yerde ille de bir kalabal�k toplan�yor. Biz hep kalabal�k ya��yoruz. Madem
toplandm�z, hadi �unu itin arkadan yurtta�lar! diye yalvard�. �of�r, s�zc�klerini
de�i�tire de�i�tire yalvarmas�n� bika� kez tekrarlay�nca kalabal�k da��lmaya
ba�lad�. O zaman muavinine,
19
G�rd�n ya, nas�l da��tt�m 'kalabal���, dedi, bir yerde b�yle aylaklar toplan�r
da onlar� da��tmak istersen hemen yard�ma �a��racaks�n, bir k���k i� buyuracaks�n.
O zaman, bak g�r, ka�an ka�ana...
�of�r, hal� araban�n �evresinde kalm� bika� ki�iye, vatan, millet, vicdan gibi
kutsal s�zler de s�yleyerek, yard�m etmeleri i�in bis�re daha yalvard�. Kalabal�k,
ayaklar�n� s�r�ye s�r�ye da��l�yordu. Uzakla�anlardan biri, motoru �al�t�rmaya
u�ra�an �of�re,
Bo�una kurcalama! Araba bozulunca �Nerde t�rak orda b�rak!� diye ak�l verdi.
Muavin,
Usta, ben inip de iteyim arabay� arkadan... dedi.
�of�r,
Sen otur yerinde, ben �imdi onlar� gayrete getireyim de g�r sen.... dedi.
Sonra ba��n� pencereden ��kar�p,
Allah r�zas� i�in, Allah�n� seven �u arabay� biraz itsin arkas�ndan!., dedi.
�of�r�n �Allah r�zas� demesiyle o da��lmakta olan halk�m�za bir gayret geldi,
�eker tanesine ��en kar�ncalar gibi araban�n �st�ne dolu�tular; sa��ndan,
solundan, yan�ndan, ucundan, tekerinden, kapa��ndan tuttular. Ama �ylesine bir
tutu� ki, dokundular demek daha yerinde olur; hani y�ksek sosyeteden bir bayan,
al�ak sosyeteden bir adam�n elini s�kmak zorunda kalsa, nas�l parma��n�n ucuyle
��yle bir dokunursa i�te �yle... Ama sen tutu�a bakma, bir de ba��r�p �a��rmaya
bak. �yle ba��r�p �a��r�yorlar ki, san�rs�n yer yerinden oynayacak.
20
�stelik�' hepsi de birbirine candan g�n�lden gayret veriyor":
Haydin arkada�lar!...
Yurtta�lar dayan�n!..
Hooop! Bir, kiii, ��...
Kimisi komut veriyor, kimisi yalvar�yor, kimisi buyuruly�r ama hi�biri ger�ekten
itmedi�i i�in araba bir pa/mak bile k�p�rdam�yordu.
Haydi arkada�lar...
itin din karde�leri!
Yahu, biraz dayan�n be...
Bu cenabet cankurtaran arabas� zaman�nda hastaneye ula�mazsa ka� para eder
yani...
Dayan�n m�sl�manlar, dayan�n bre!...
Al berabeeer...
Haydi hooop!...
G�r�lt�lerine bakarsan, Ar�imet'in arad��� dayana�� bulmu�lar da, d�nyay�
temelinden oynatacaklar san�rs�n. Oysa d�rt tekerlek �st�nde duran araba bir
parmak bile yerinden oynam�yordu.
_ Al ba�tan!.. Bir daha...
_ Elbirli�iyle, hooop!...
Direksiyondaki �of�r�n burnundan ��p�r ��p�r ter daml�yor. Do�ruyu s�ylemek
gerekirse, arabay� �of�rdfn ba�ka iten yok; ama o da �of�r yerine oturmu�, fti
direksiyonda, arabay� i�erden itti�i i�in, araba k�m�ldam�yor.
Az kald�, haydi...
itelim yurtta�lar, sevapt�r... �d'�r,
Bir k�m�ldasa, bir oynasa yerinden, art�k tutma, kcyver gitsin... diyor.
M*avinti,
21
Usta, k�m�ldasa gider mi? diye soruyor.
Ne demek gider mi, u�ar u�ar... U�ar da bir daha durduranlay�z Allah korusun...
Bir ya�l� adam uzaktan,
Himmet�lrical taklaulcibal... diyor.
Ne demek o beybaba?
Yani �u demek ki efendi o�lum, b�y�klerimiz isterse da�lara takla att�r�l�r...
Yahu, takladan ge�tik, bir parmak k�p�rdatsak yeter...
�ocuklar da, arabay� itenleri, arkalar�ndan dayan�p itiyorlar. En d�taki �emberde
ya�l�larla kad�nlar var. Onlar da kahve d���c�n�n h�k deyicisi olarak k�k�rt�c�
sesler ��kar�p s�zde arabay� itenleri co�turuyorlar.
Dayan�n karde�ler, dayan�n...
Allah�n� seven itsin �u mereti be!... Aradabir yorumda bulunanlar da var.
�imdi bu Amerika'da olsa r�zg�r olur u�ar be...
Neye Amerika'da u�uyormu�.
Orda u�ar... Her nedense bu makine, motor gibi �eyler bize geldi mi, i�te b�yle
�n�nde su g�rm� inat�� e�ek gibi kak�l�r kal�r yerinde. Y�r�mez beyim, y�r�mez,
bo�una itiyorlar, ilk elektrikli trenin geli�ini hat�rlar m�s�n�z? Elektrikli tren
bu, art�k laf� olur mu? Ne dersin, o bile y�r�medi yahu...
Efendim, memleketin havas�ndan, suyundan...
Yok daha neler?
Cidd� s�yl�yorum. Bir tarihte Almanya'dan bir gemi sat�n al�nm�t�. Gemi saatte
yirmi mil mi,
22
otuz mil mi, yoksa altm� mil m� ne gidiyormu�.
Yok deve...
Deve de�il efendim, gemi... Bizim karasular�m�za kadar gemi bu h�zla gelmi�,
gelmi�, tam bizim karasular�m�za girince, bir milim gitmiyor. Beyim, dalgalar bile
gemiyi sallayam�yormu�. Ne bizimkiler, ne de Alman kaptan gemiyi y�r�tememi�ler.
Gemiyi �te yana �eviriyorlarm�, gemi al�p ba��n� gidiyor... Bizim karasular�na
�evirince, gemi �aha dikiliyor at gibi, y�r�m�yormu�...
Yok daha neler?
O tarihte gazeteler yazm�t�, okumad�n�z m�?
Peki, neden bizim karasular�m�zda i�lemiyormu� gemi?
Memleketin havas�ndan, suyundan... Her memleketin havas�na, suyuna g�re makine
yapacaks�n, motor yapacaks�n...
Bak bu s�z do�ru arkada�. Bizim gecekondu mahallesine i�leyen otob�sler, ba�ka
hi�bir yerde i�lemezken, bizim orda v�z�rv�z�r i�liyor. Neden i�liyor? ��nk�,
direksiyonun tepesine as�lm� �Ya Haf�z� kuvvetine i�liyor...
Hadi can�m, eski kaptanlar yok da ondan... Bizim eski kaptanlar olacak ki, de�il
o k�fir yap�s� gemiyi, vallahi adalar� y�r�t�rlermi�... O kaptanlar �imdi olacakt�
ki, bir gece i�inde koca K�br�s'� y�r�t�p Karak�y iskelesine ba�lay�versinler.
Hatt� bir s�z vard�r; hani bizim kaptan� deryalardan biri...
Haa bildim, ya Barbaros, ya Mimar Sinan...
i�te hangisiyse, o demi� ki, �Siz bana �yle bir yelken verin ki� demi�, �ben de
size Girit adas�n� y�r�teyim� demi�.
23
Y�r�tm� m�?
�yle bir yelken yapamam�lar. E�er istedi�i gibi bir yelken yapsalarm�, kaptan�
derya pa�a, hi� gemi kullanmadan, gemi diye adalar� y�r�t�p filo yapacakm�.
Haydi arkada�lar, laflamay� b�rak�n da biraz dayan�n yahu...
Hep beraber, hooop!..
Alba�tan... Bir, kiii, ��!.. Hoop!..
Yorulduk yahu, mola verin de bir c�gara i�elim.
O zamanlar ge�mi� beyim, onlar eskidenmi�... Yani bir zamanlarm�... O zamanlar
nerdeee? Yeni�erimiz varm�, yeni�erimizin bir b�y���na bir d�man askeri asarlarm�
o zaman, anla ne b�y�k... Mehter tak�mlar�m�z varm�, yeni�eri davulcusu k�s'e bir
vurdu mu, yer yerinden oynar, d�man�n duda�� yanl�rm� korkudan... Yerg�k zang�r
zang�r titrermi�. �yle leventler varm� yelkenli teknelerimizde, bir na�ra sald�
m�, denizde f�rt�na kopar, d�man gemileri batarm�...
Yok daha ne?
Bunlar� tarih yaz�yor, tarih... Bak bir de �imdiki halimize, surda k�rkelli ki�i
toplanm��z da, k��� k�r�k cankurtaran hurdas�n� yerinden k�p�rdatam�yoruz.
Valla do�ru... Sen getir o yeni�eri davulcuyu, getir o k�s'� de, bir tokmak
indirsin k�s'e, bakal�m bu cankurtaran b�yle yerinde �ak�l� durabilir mi? Valla
mehter tak�m�ndan davulcu bir tokmak indirsin k�s'e, bu araba tepkili u�ak olur da
u�ar gider...
Onu bunu bilmem. Alaman gemisini bizim denizlerde y�r�tememi�ler.
24
Davran�n din karde�leri... Hayda bre aslanlar, dayan�n!..
Arabaya i�erden dayanmaktan ter i�inde kalm� olan �of�r,
Bir y�r�se cenabet, art�k kendili�inden gider... dedi.
Yani, bu ba�ka memleketlerde y�r�yen vapurlar, trenler, otob�sler neden bizim
memlekete gelince y�r�m�yormu�?
Yad�rg�yor da ondan... S�yledi ya demin bey, memleketin havas�ndan...
Evet, bu makineler, motorlar hep o memleketlerin havas�na g�re yap�lm�, bizim
hava yaram�yor bunlara... T�pk� insan gibi. Her hava her insana yaramaz, kimisine
da� havas�, kimisine deniz, kimisine de ova havas� iyi gelir.
�imdi ay�p ettin, bizim memleketin havas� gibi hava nerde var be...
H��... Memleketin havas�na s�z yok... tyi ki havas� var, o da olmasa... Benim
demem o deme de�il... Yani kendi fabrikalar�m�z olsa, bizim havaya al��k makineler
yapar�z...
Azbi�ey itin yahu...
Dayan�n!..
Haydaaa bre!..
Yurtta�lar�n na�ralar�ndan bana �yle bir �aba geldi ki, nerdeyse �l� oldu�umu
unutup aralar�na kat�larak cankurtaran� itmeye ko�acakt�m, �lmenin bir k�t�l��� de
bu, istesen de dirilere yard�m edemiyorsun. Hatta daha da k�t�s�, bir yanda durup,
�Hoop!� diye de ba��ram�yordum.
Sevgili E�ekar�s�, biz b�yle dirisiyle �l�s�yle birbirimizi co�turmaya �abalarken,
arkadan birdenbire
25
bir �zel araba ��k�p, bizim cankurtaran�n k���na son h�zla �arpmas�n m�! Bizim
araban�n motoru bu �arpmayla bir h�rlad�, ondan sonra h�rs�za salan bek�i k�pe�i
gibi ileri atlad�. Allahm� seven bizim arabay� tutmas�n!.. Araba gidiyor, gidiyor
ne demek, u�uyor... �of�r hakl�ym�, �Bir y�r�rse art�k gider!� dememi� miydi!
Araban�n h�z� gittik�e artt���, yani motor gittik�e k�zd��� ve k�z�t��� i�in,
�of�r� de bir korku ald�. Muavinine,
Arkadan �ok vurdu araba, art�k bu bizimki durmaz! dedi.
Fren usta, fren!..
Ne freni o�lum, bu h�z� hi� keser mi fren?
Ben i�erde oldu�um i�in d�ar�s�n� g�rm�yordum ama, san�r�m, ilkyard�m hastanesinin
�n�nden bika� kez ge�ti'kse de �of�r arabay� blt�rl� durduramad�. Muavinine k�zd�:
Ulan, bu arabaya benzin mi koydurttun, yoksa neft ya�� m�?
Muavin hi� sesini ��karmad�.
istanbul sokaklar�n� f�rdolay� d�nd�k durduk. Usta �of�r�n direksiyonu iyi
kullanmas� sonucu, �ok ��k�r, hi�bir kaza olmad�. Kendim i�in de�il, daha ya�amak
isteyen zavall� �of�rle muavini i�in, �ok ��k�r, diyorum.
Sevgili E�ekar�s�, bayram gezintisine d�nen bu araba gezimizin sonunu gelecek
mektubumda anlat�r�m da, yery�z�nde politikac�lar�n dala�malar�ndan as�lan y�z�n
birazc�k olsun g�ler.
Ho��a kal sevgili dostum E�ekar�s�.
Sevgiyle �lm� E�ek
26
D�RD�NC� MEKTUP
(Cankurtaran Arabas�n�n bozuldu�una de�gindir.)
E�ekar�s�,
Bizim cankurtaran arabas� ac� bir g�c�rt�yla fren yapt��� zaman, bir yurtta��m�z
se�im k�t���nden de, n�fus k�t���nden de kayd� silinecek duruma gelmi�ti. Yerdeki
yaral� adam�n �evresini, paralar� olmad��� i�in bir e�lenceye gidemeyen merakl�
kalabal�k �eviriverdi. i�lerinden biri,
Ne �ansl� adamm�! dedi. Bir ba�kas�,
Evet, dedi, �ans olursa bu kadar olur.
Dua etsin ki cankurtaran arabas� ezdi.
�ans diye buna derim i�te...
iyi olacak hastan�n doktor aya��na gelir, demezler mi, i�te o hesap, adam� ezen
araba �imdi de al�p hastaneye g�t�recek.
Ya ba�ka, bir araba �i�neseydi...
Yanm�t�. B�t�n g�n kald�r�m �st�nde debelense cankurtaran arabas� bulamazd�.
Cankurtaran arabas�ndan ge�tik beyim, ��p arabas� olsa raz�y�z.
Vay beyim vay... Sen de iyice l�ks�ne ka�t�n yani... ��p arabas� nerdeee...
Bizim soka�a bir haftad�r u�ram�yor, tenezz�l edip de...
�ans bu karde�im, �ans... Koca istanbul'da �u kadar bin kamyon, �u kadar bin
�zel araba, �u kadar bin taksi var, topu toplam� be�alt� cankur
27
taran arabas� ya var ya yok... O da bulsun bulsun da bu adama �arps�n ha... Ne
�ans be!
Yok, belediyenin on kadar cankurtaran arabas� var ama, her zaman sekizi bozuktur
i�lemez.
Daha iyi dedin ya, �u kadar bin araba, kamyon, otob�s i�inde, gelsin de adama
cankurtaran �arps�n...
Piyangodan b�y�k ikramiye �arpsa insan bu kadar �ansl� say�lmaz.
�yledir. �nsan�n �ans� oldu mu, i�te b�yle cankurtaran arabas�n�n alt�nda
ezilir.
tnsan �ld�kten sonra ha cankurtaran�n, ha ��p kamyonunun, ha �zel araban�n
alt�nda ezilip �lm�, ne fark� var yani?
�l�nce fark� yok ama, ezilip de �lmezsen �ok fark� var. Bu adam daha �lmedi
ki...
Cankurtaran arabas�n�n �arpmas�yle havada u�arak on ad�m kadar ileri f�rlay�p yere
d�m� olan adamdan akan kanlar, yamal� ve yaral� asfalt�n delikde�iklerini,
�ukurlar�n� dolduruyordu. Kalabal�ktan biri.
Ma��allah, amma da kan varm� adamda... dedi.
Ba�ka biri,
Besbelli b�y�k bir adam, dedi, bu kadar kan� oldu�una bak�l�rsa...
�ndekilerden biri,
Yok can�m, hangi b�y�k adam, ben tan�yorum... dedi.
B�y�k adam de�il de, o kadar kan� nas�l oluyor? Baksana, ma�allah �k�z
bo�azlanm� gibi kan� ak�yor.
Bu adam�n i�i, kan bankas�na kan satmakt�.
28
Her nerde olsa, k���k cep radyosunu hep kula��n�n dibinde �alar, spiker, �Ameliyat
olacak bir hasta i�in acele kan aran�yor� deyince, kan�, istenilen kana uyuyorsa
hemen o hastaneye yada kan bankas�na ko�ard�. Kan�n� satarak �olu�unu �ocu�unu da
g�l gibi ge�indiriyordu. Bu adam var ya bu adam, bu adam�n v�cudu, su i�se onu kan
yap�yordu.
Bir tarihte beni bir kamyon �i�nemi�ti. Kamyon �arp�nca ben kendimi kaybetmi�im.
Do�rusunu istersen, kamyon �i�nemeden �ok �nceleri de ben kendimi kaybetmi�tim
ya... Her neyse, on tonluk koca kamyon �i�nemi� de, ne dersin, bir damla kan�m
akmam� yahu... Beni ertesi g�n� sokak ortas�ndan hastaneye kald�rm�lar. Muayene
eden doktor, ��ok acele ameliyat edilecek!� deyince, annem iki g�z� iki �e�me
a�layarak doktora �Aman o�lum� demi�, �Madem ameliyat edeceksiniz, haz�r etmi�ken
o�lumun f�t��� ile apantisiti vard�r, onlar� da al�verin de sevaba girin...�
demi�. Doktor, beni ameliyat masas�na yat�rt�p ba�lam� kesip bi�meye. Doktor
kesermi�, kesermi�, benden hi� kan akm�yor...
Demek kan�n kurumu�.
Yok karde�im, kan nerde ki kurusun? insan�n kan� kurudu mu, rak� i�ersin, o
zaman sulan�r...
�yleyse senin kan�n bozuk.
Daha ne diyor... Yahu kan yok ki bozuk olsun...
Atma be... Kans�z adam ya�ar m�?
Doktorlar da buna �a�m�lar ya... Ameliyat eden doktor, ��yi ki kan� yokmu�...�
demi� Kan�m olsaym�, kamyon beni ezince aka aka kan kalmaz �l�rm��m. Kan yok ki
bende ne akacak?
29
�nanmay�n, at�yor... Kans�z adam olur mu hi�?
Olmaz elbet. Herkesin kan� k�rm�z� de�il mi, benimki beyazm�. Hani sar�
karpuzlar gibi. Kimi karpuzun da i�i sar� ��kar ya, i�te �yle.
Olur mu �yle �ey be...
Domates g�ne� g�rmezse k�zar�r m�?... K�zarmaz. Benim kan�m da �yle. Ben do�dum,
b�y�d�m, hep apartmanlar�n yeralt� dairesinde, topraktan a�a�� d�zeyde
oturdu�umuzdan, g�ne� g�rmeye g�rmeye kan�m k�zarmam�...
Haaa, o ba�ka... O zaman olur. �yle s�ylesene...
Cankurtaran�n �arpt��� yaral� adam� da benim yan�ma att�lar. Arabada bir yaral�,
bir �l� ben, bir de �of�rle muavini, d�rt ki�i olduk. �imdi de araban�n inad�
tuttu, bit�rl� y�r�mez. Bu ne bi�im araba, y�r�d� m� durmak bilmiyor, durdu mu
y�r�mek bilmiyor.
Birisi,
Yak�nda tamir atelyesi var, oraya kadar itelim... dedi.
Ba�lad�lar s�zde itmeye... Eski oyun yeniden ba�lad�, istedikleri, arabay� itip
i�e yaramak de�il, paras�z e�lence
i�lerinden biri,
Bir yumurtay� k�rk ki�inin nas�l kald�rd���n� bilir misiniz? dedi.
Bir yumurtay� k�rk ki�i mi, daha neler...
Efendim, y�zba�� k�ladaki erlere ��u yumurtay� yerden kald�r�n!� deyip gitmi�.
Bunun �zerine
30
erler toplanm�lar. Ko�u�tan bir battaniye getirmi� biri. Yumurtay� battaniyenin
�st�ne koymu�lar. Sonra k�rk er, her biri battaniyenin bir yerinden, bir ucundan
tutup kald�rm�lar, g�t�rm�ler yumurtay�...
Yani?
Yanisi �u ki, cankurtaran arabas�n� da i�te �ylesine itiyorlar...
Ak�l verece�ine herkese, sen de dayansana biraz...
Cankurtaran�n �of�r�, tan�d��� bir taksi �of�r� buldu. Cankurtaran� taksinin
arkas�na ba�lay�p yak�ndaki tamir atelyesine getirdiler. Tamirci araban�n kapa��n�
a��p bak�nca,
Bu neee! diye sesi ��kt��� kadar ba��rd�. �of�r serinkanl�,
Ne var? dedi.
Daha ne olsun, k�rk y�ll�k tamirciyim, ben hayat�mda b�yle motor g�rmedim.
G�rmedinse bunu da g�r i�te...
Yahu, bunun i�inde diki� makinesi par�as�ndan t�ra� makinesi par�as�na kadar
hert�rl� makine par�as� var.
Cankurtaran �of�r�,
Yan�l�yorsun, dedi, o senin t�ra� makinesi par�as� dedi�in �ey, bir lokomotifin
piston kolu vidalar�ndan biridir. Biz yine big�n, yirmi kilometre son h�zla bir
yaral� g�t�r�yorduk ilkyard�m hastanesine, birden araba bozuldu yolda. Tamirciye
g�t�rd�k. Usta, bozulan par�ay� bulamad�...
Anlad�m... O par�ay� bulamay�nca bunu koydu. �imdi hi�bir makinenin, motorun
yedekpar�as� bulunmuyor D�viz yokmu�, yedekpar�a gelmiyor ki...
31
Ondan de�il. Bizim cankurtaran arabas�n�n modeli �ok eski oldu�undan art�k bu
modelin motoru hi�bir yerde bulunam�yor. Onun �zerine bakt�k ki, kan kaybeden
yaral�, arabada �lecek, ne yapal�m... Kent i�i olsa kolay, yaral�y� sar�p
sarmalay�p paket yap, bir emanet�iye b�rak, git hastaneye haber ver. Ama biz kent
i�inde de�iliz. Neyse, bir iyiliksever ak�l verdi. �Surda demiryolu atelyesi var.
Atelyenin �yle yaman bir ustas� var ki. eski lokomotifleri s�k�p yeni trakt�r
yap�yor... Trakt�r�n par�alar�n� s�k�p vin� yap�yor, t�i g�c�, s�k�p bozup yeniden
yapmak. Elinden hi�bi�ey kurtulmuyor.� dedi. Kalkt�k, o atelyeye gittik. Neme
gerek, adam ger�ekten de yaman ustaym�. Bir bak�ta, motordaki bozuklu�un nerde
oldu�unu anlad�. O koca demiryolu atelyesinde, dolaplarda, raflarda, yerlerde,
orda burda, ne kadar vida, di�li, somun, c�vata, mil, bilya varsa, onlar� bir bir,
bizim motorun bozuk yerine uydurmak i�in denedi. Sonunda padi�ah sultan bilmem
kimin �zel treninin lokomotifinin piston kolunun di�li vidas� bizim motora uydu.
Araba �al�maya ba�lad�.
�of�r muavini,
Bizim araban�n ��uf�uf� diye sesler ��kararak i�lemesi ondan m� usta? diye
sordu.
�of�r,
Belki de... dedi. Tamirci,
A�kolsun... deyince, �of�r,
Ustaya m�, arabaya m�? dedi.
�kisine de a�kolsun...
Sonra efendim, bizim cankurtaran� bir zengin turist g�r�p resmini �ekmi�, kendi
memleketinin gazetesine bu resmi bas�p alt�na da, �Otomobi
32
lin icad�ndan elli y�l �nce yap�lm� bir otomobil� diye �vg�ler yazm�. Bizim
cankurtaran� yapan fabrikan�n m�d�rlerinden biri, bu �vg�leri okuyunca, adam
kalkm� taaa oralardan buraya cankurtaran� g�rmeye gelmi�. ��nk�, m�zeye koymak
i�in o fabrikan�n yapt��� en eski arabay� ar�yorlarm�. Adam, bizim cankurtaran�
g�r�nce, keyfinden �apkas�n� f�rlatt� havaya, bir de �Ye huuu...� diye amerikanca
na�ra att�. Duydu�umuza g�re pazarl��a oturmu�lar. Adam, bizim hurday� al�p
g�t�recek, yerine de yepyeni on tane cankurtaran arabas�ndan ba�ka �ste para da
verecek. Bu hurda nerdeyse, bizim devlet b�t�esinin a����m kapayacak... Pazarl�kta
uyu�mu�lar. Nerden akl�na geldiyse adam, ��unun bir de motoruna, makinesine
bakay�m...� demi�. Bir de kapa�� a��p motoru g�rmesiyle �a�k�nl�ktan g�zleri
�a��la�m�. Sanki adam �arp�lm�... �Ben� demi�, �elli y�ll�k otomobilciyim,
hayat�mda b�yle bir otomobil motoru ne g�rd�m, ne duydum.� Tamirci,
Ne olmu� da �a�m� adam? dedi.
Neye mi �a�m�... Bizim cankurtaran�n motorunda, yery�z�nde her ne kadar ve her
ne t�r otomobil motoru, fabrika motoru, gemi makinesi, silindir makinesi varsa
hepsinden birer iki�er par�a varm�, yaln�z as�l fabrikas�n�n yapt��� ilk motordan
tek par�a, tek vida bile kalmam� i�inde. Demek biz, araban�n b�t�n aletlerini,
par�alar�n� ��kar�p, yerine elimize ne ge�mi�se t�k�t�rm��z. Adam, merak i�inde
motoru kurcalamaya ba�lad�. Eline bir ip ge�ti. �Bu ne?� diye sordu. �Surdaki tel
kopmu�tu da onun yerine ba�lam�t�m.� dedim. Kar�t�rd��� yerlerden eline ge�en bir
lasti�i �ekip �Peki, bu ne?� dedi. �Ha, o mu, o da benim pantalon ask�s�. Volan
33
F. 3
kay�� kopmu�tu da yerine benim pantalon ask�s�n� koymu�tum.� Biz adamla, terc�man
arac�l���yle konu�uyoruz. ��ki tane ask� var burda?� dedi. �Tamam� dedim, �benim
ask� kopmu�tu da, arabadaki yaral�n�n pantalon ask�s�n� s�k�p buraya koymu�tum...�
Adam, sa��n� ba��n� yoluyor. Arabay� ��yle bir sallamas�yle arabadan yerlere irili
ufakl� �iviler, vidalar, k���k odun yongalar� d�k�ld�. Hemen eline yap��p �Aman ne
yap�yorsun, emniyet m�d�rl���nde yurtta� sorguya �eker gibi bu arabay�
tartaklamaya gelmez� dedim. �Bu �iviler ne? Arabada �ivi mi ta��yorsunuz?� dedi.
�Yahu, motorun, makinenin da��lan par�alar�n� tutturmak i�in o �ivilerin herbiri
bir yere �ak�lm�. Araba dik yoku�tan t�rman�rken, benim muavin iner arabadan,
arkadan, d�k�len �ivileri, vidalar� toplar.� Adam�n iyice keyfi ka�t�, rengi u�tu.
�Peki, bu motor nas�l �al��r bu makine nas�l i�ler, bu araba nas�l gider?� diye
sordu. Art�k dayanamad�m, konu�ma s�ras� bana gelmi�ti. Adam� elinden tuttup �of�r
yerine �ektim. Ben s�yledim, terc�man onun diline �evirdi: �San�yorsunuz ki, sizin
fabrikan�n yapt��� motorla gidiyor bu araba... Nah sana!.. Sizin yapt���n�zla
kalsayd� bu araba, bu yollarda �oktaaan ��r��e ��kard�, bereket versin bizim
dualara... Bak, dikiz aynas�n�n �st�nde kar�nca duas� var. �u da �besmele�
levhas�... Kar��daki levhada Yediuyurlarm adlar� yaz�l�. Bu g�rd���n �Ma�al!
ah�t�r. Tavana as�l� olan �Ya Haf�z� levhas�... Bu g�rd���n mavi g�zboncu�u, k�t�
g�zl�lere kar�� arabay� korur Bu eski �ocuk papucu teki, bu nal, bu da bir ba�
sar�msak, bunlar u�ur getirir arabaya... �te bu da yavru kaplumba�a kabu�u...
Arabay� kazadan, bel�dan korur. Bay�m, bay�m, kendine gel!.. Bu araba benzin
kuvvetine, mo
34
tor g�c�ne de�il, Allah sayesinde hazreti pir kuvvetine i�ler. Benzinmi�, ya�m�,
�uymu�, onlar hep laf... Biz arabaya benzin, ya�, su koyuyorsak, mal sizindir,
usul� bozmayal�m diye koyuyoruz.�
Bunun �zerine adam, bizim bu cankurtaran� almaktan cayd�, bu g�vur �l�s� de benim
�st�mde kald�. ��nk� arabay� alsa, yamal� boh�aya d�nm� karoserinden ba�ka kendi
fabrikalar�n�n hi�bir mal� yok araban�n i�inde, d��nda... Sonra onlar bu arabay�
hi�bir zaman s�remezler.
Sevgili E�ekar�s�, mektup uzad�, ben de yoruldum. Bozulan cankurtaran arabas�n�n
nas�l onar�ld���n�, yaral� adamla benim hastaneye nas�l ta��nd���m�z� da gelecek
mektubumda anlat�r�m. Beni arayan soran, �ld���m� duyup da �z�len olursa, onlara,
Tahtal�k�y'de �zlemle yollar�n� bekledi�imi s�ylersin.
Dostlukla �lm� E�ek
35
BE��NC� MEKTUP
(Cankurtaran arabas�n�n a�aca bindirmesine de�gindir.)
Dostum E�ekar�s�,
Ge�en mektubumda, cankurtaran�n nas�l onar�ld���n�, hastaneye nas�l ta��nd���m�z�
anlataca��m diye s�zvermi�tim. Dinle.
Tamirci, ba��n� motorun ta i�ine uzatm�, bozuklu�un nerde oldu�unu anlamaya
�al��yordu. Ama bozuklu�un yerini bit�rl� bulamad��� i�in �ok can� s�k�l�yor,
ba��n� motordan kald�r�p iki�� dakika kadar s�v�p say�yor, bir c�gara i�ip
dinlendikten sonra yeniden motorun �zerine e�iliyordu. Arada �of�re de
s�yleniyordu:
Karde�im, haz�r adam kalkm� buraya kadar gelmi� bu m�zeli�i sat�n almak i�in,
ucuz mucuz demeden verip de kurtulsan�za bu bel�dan, hem siz kurtulun, hem biz
kurtulal�m, hem de memleket kurtulsun... Bu hurday� al�p g�t�rse oralara da,
�ad�ra koyup bir panay�rda, biletle halka g�sterse, yine para k�rard� adam...
Yine e�ildi motora, bir zaman daha kurcalay�p s�ylenmeye ba�lad�:
Sa�lam bir yeri yok ki, ben bu cenabetin bozu�unu bulay�m.
Arabaya bir tekme sallad�. Aya�� ac�m� olacak, topallaya topallaya gitti,
d�kk�n�n�n duvar� dibine ��meldi.
36
Ben nas�l olsa �lm��m, art�k beni kurtaramazlar, ama hi� olmazsa �u yan�mdaki
yaral�y� bir ayak �nce hastaneye at�p kurtarsalar... Cankurtaran�n �of�r muavini,
�Tuh...� diye araban�n i�indeki yaral�ya bir t�k�r�k sallad�ktan sonra,
Ben b�yle u�ursuz adam g�rmedim... dedi. �of�r de k�zm� s�yleniyordu:
Yolda giderlerken �nlerine bakmazlar, kendilerini ezdirirler, sonra da bizim
ba��m�z� bel�ya sokarlar.
Tamir ustas� oturdu�u yerden konu�maya kat�ld�:
�n�ne baksa ka� para eder... Haydi, �n�ne gelen arabaya ezilmediler, arkadan
gelene eziliyorlar karde�im, �nlerine de�il, as�l arkalar�na bakacaklar.
T�vbe yarabbi... Cenab� Allan�n i�ine kar�mak gibi olmas�n ama, kurban oldu�um
Allah�m, iki g�z yaratm�s�n, iyi yapm�s�n... Ama ikisini de yan yana getirece�ine
�unun birini �ne, birini arkaya koysaydm ya...
Muavin,
insan yarat�ld��� zaman, trafik bu kadar s�k��k de�ilmi�tir de ondan... dedi.
�of�r, tamirciye yalvarmaya ba�lad�:
Aman usta, g�z�n� seveyim... Yaral� i�erde �l�yor galiba, boyuna kan kaybediyor,
ilerigelenlerden birinin bir akrabas� filan olur da, ba��m�z bel�ya girer. Haydi
davran iki g�z�m ustam.
Tamirci ustas� kalkt�, ba��n� motor kapa��n�n alt�na soktu. Bir zaman daha
kar�t�rd�, kurcalad�,
37
sonunda bozuklu�un nerde oldu�unu anlad�, anlad� ama, oraya koyaca�� par�ay�
bulamad�.
Hi�bir yerde de bulunmaz! dedi.
Aman ustam... Muavin,
Hi�bir yerde bulunmazsa, ben bir eczaneye bakay�m... dedi.
Usta,
Ulan il�� m� bu? diye azarlad�. Muavin,
Eczanelerde il�� nerde ustac�m, o eskidendi... �imdi eczanelerde aspirin bile
yok. �l��tan ba�ka her�ey var; belki arad���m�z par�ay� buluruz... dedi.
Bende olan b�t�n par�alar� denedim, hi�biri uymuyor. Ge�ende elime bir jet u�a��
motorundan hurdalar ge�mi�ti. Bir de onlar�n aras�na bakay�m, buraya uyan bir
par�a bulunacak m�?
�of�r,
�u yaral�n�n eceli gelmediyse uyar in�allah... dedi.
Usta �Ya bismillah!� diyerek elini pasl� par�alar�n aras�na dald�rd�. Bir zaman o
maden par�alar�n�n aras�nda e�elendikten sonra buldu�u bir par�ay� tezg�hta
e�eledi, torpilledi, z�mparalad�, ne etti etti, cankurtaran arabas�n�n motorunda
bir yere ge�irdi. Sonra motorun kar��s�na ge�ip,
Hay ma��allah, ulan �smarlama gibi oturdu be!., diye keyfinden ba��rd�.
�of�r, yerine ge�ip motoru i�letti. Tamirci ustas�,
Para? dedi. �of�r,
Tamam, dedi, paray� hastaneden gelir al�rs�n...
38
Usta,
�yleyse yand�k... dedi.
Onun i�in hi� merak etme, biraz gecikir paray� alman ama, faturay� y�ksek tut,
bizi de g�r sonra...
Cankurtaran �of�r�n�n, bu eski arabay� neden elden ��karmak istemedi�i �imdi
anla��l�yordu. Yeni bir araba olsa bu denli �ok onar�lmayacak, �of�r�n ��kar yolu
kesilecekti. B�yle oldu�unu, muavinin �of�re,
Bu hurdaya yaln�z alt� ayda verilen tamir paras�yle yeni bir cankurtaran arabas�
al�n�r... demesinden anlad�m.
Ama �of�r, bu s�zden daha �ok �eyler anlam� olmal� ki,
Uzun etme, dedi, senin de zar�na bakar�z.
Hadi eyvallah... diye ba��rd� �of�r. Usta arkas�ndan seslendi:
Sak�n h�zl� s�rme!.. Ne olur, ne olmaz, jet motorunun par�as�n� takt�k, Allah
korusun, bir de bakars�n senin hurda u�uvermi�.
�of�r�n kontak anahtar�n� �evirip mar�a basmas�yle, araba bir sars�ld�, bir
�rgaland�, bir zang�rdad�, sonra burnunu havaya dikip sars�la sars�la y�r�d�.
Muavin,
Aman, u�uyor muyuz ne!., diye ba��rd�. �of�r,
�imdilik u�muyoruz, ama u�abiliriz... dedi. Bir b�y�k sars�lma daha oldu.
Muavin,
Yoksa hava bo�lu�u mu? diye sordu. �of�r, muavinine ba��rd�.
Ulan, kolunu pencereden ��karma!
Neden?
39
H�l� soruyor; kolun kanat olur arabaya da, u�ar�z sonra...
Kentin darac�k, zikzakl� sokaklar�nda f�r dolanmaya ba�lad�k. �of�r,
Huyu kurusun bu araban�n, dedi, i�te b�yledir bu namussuz... Y�r�mez, y�r�mez
de, bir de y�r�d� m�, bir daha durdurak bilmez. Eyvah!..
Aman, ne oldu?
Sars�nt�dan motorun b�t�n par�alan d�k�ld�.
Deme usta...
Motor diye hi�bi�ey kalmad� arabada.
�yleyse nas�l gidiyoruz?
Ba�tan h�z ald�k ya, o ilk h�zla gidiyoruz.
Nereye kadar gideriz b�yle?
Belli olmaz, cehennemin dibine kadar gidebiliriz o�lum.
Ne olacak?
Ben ne bileyim... Direksiyona h�kim olam�yorum, araba ald� ba��n� gidiyor, art�k
zaptolmaz...
Muavin,
Ben e�e�e 'kurban olay�m, dedi, e�ek gibi var m�! Ard�na neft ya�� �alsan e�ek
b�yle u�amaz. �imdi alt�m�zda e�ek olmal�yd�, t�k�r da t�k�r giderdik ne g�zel...
Bizim oran�n k�yl�klerinde, e�ek cankurtarand�r. Sa��n� sayr�s�n� e�ekte ta��rlar.
Evet, inat��d�r inat�� olmas�na ama, ne kadar azarsa azs�n, sonunda d�ner dola��r
ah�r�na girer. Bunun gibi al�p ba��n� bilmedi�i yerlere gitmez. E�e�e bindin de
g�d�m� elden ka��rd�n m�, e�e�in ba��n� ah�rdan yana �evireceksin. Ah�r�n kap�s�na
gelince z�nk der durur m�barek hayvan. Bunun gibi hastane kap�s�n�n �n�nden f�rt
f�rt ge�ip gitmez. D�n�p dola��p sonunda kendili�inden garaj�na giren bir can
40
kurtaran arabas� yap�lmad�k�a hi�bir yurtta��n can� g�vende olamaz.
�of�r,
Gevezeli�in s�ras� de�il, laf� b�rak! dedi, de? poda ne kadar benzin varsa
yerlere d�k�ld�, yine de u�uyoruz. �u araba bir yere �arpsa da kurtulsak, ba�ka
t�rl� bunun duraca�� yok. Azd� iyice...
Muavin,
Ama a�abey, diye yalvard�, �arpacaksak g�zel bir yere �arpal�m. Deniz g�r�r,
y�ksek�e, haval� bir yer olsun...
Bir a�a� olsa, ne dersin?
A�a� iyi de, bende hi� �ans yoktur, gider bir aylandoz yada ahlat a�ac�na
�arpars�n da �l�m�z bile eleg�ne rezil olur. �nsan �arp�nca, ��yle �i�ekli bir
a�aca �arpmah ki, �arpt���na de�sin...
Tuh, az kals�n duvara bindiriyorduk.
Aman, o duvarda �E�eklere mahsus hela!� diye yaz�l�... Sak�n duvara �arpt�rma
arabay�; duvara yamyass� yap��r kal�r�z da, g�renler de bizi, bir otomobil
fabrikas�n�n duvar il�n� san�r.
Onlar arabay� toslatmak i�in, yumu�ak, g�zel, uygun bir yer ararlarken, b�y�k bir
sars�nt� daha oldu, o sars�nt�da boyuna kan kaybeden adamla kucakla�t�k. Yaral�,
Pardon... dedi.
Adam, �l�rken bile terbiyeyi elden b�rakm�yor. Ben �l� oldu�um i�in hi� sesimi
��karmad�m. �of�r s�yleniyordu:
Allaha ��k�r, �arpt�k da kurtulduk. Hem de kazay� ucuz atlatt�k.
41
�te b�yle sevgili E�ekar�s�, insan, ba��na bunlar�n gelece�ini bilse hi� �l�r m�!
Ba��ma gelenler bu kadarla bitse ne iyi.. Ya�arken �ektiklerim yetmiyor, daha �ok
�ekeceklerim varm�. Bundan sonra olup bitenleri de gelecek mektuplar�mda
anlat�r�m.
Ba�ar�lar ve mutluluklar dilerim dostum E�ekar�s�.
�zlem ve sevgiyle �lm� E�ek
42
ALTINCI MEKTUP
(Yaral�lar�n taksiyle nas�l g�t�r�ld���n� anlat�r.)
Sevgili arkada��m E�ekar�s�,
Sana yazd���m mektuplarda �lmenin zorluklar�n� anlatarak b�sb�t�n umudunu k�rmak
istemiyorum. Ben sana olup bitenleri ger�eklikle, ba��mdan ge�enleri oldu�u gibi
anlat�yorum. Sen art�k, can�n nas�l isterse �yle davran; istersen ya�amakta diren,
istersen �l, kurtul...
Ge�en mektubumda kald���m yerden s�z�m� s�rd�r�yorum. Usta �of�r, yumu�ak �arp�la
a�aca toslatm�t� cankurtaran�. Arabadan ilk inen �of�r muavini,
Bende hi�bir teknik �nza yok... dedi. �of�r,
Ben de sa�lam�m... dedi.
�imdi ne yapaca��z ustac�m?
Allah kahretsin, i�erde bir �l�yle bir yaral� var. Yaral� olmasa, �l�y� arabada
b�rak�p giderdik ama, boyuna kan kaybeden yaral�y� b�rakamay�z ki...
Yoldan bir araba �evirelim. Sa��m�zdan, solumuzdan arabalar v�z�r v�z�r ge�ip
gidiyordu.
�of�r,
Hi�biri bizi almaz... dedi.
Neden? Para i�in mi? Paras�n� al�r hastaneden...
43
Yaral� adam� hangi enayi arabas�na al�r, arabas� kana bulan�r adam�n. �imdiki
zamanda �of�rler, bi�imini be�enmezlerse sa�lam adam� bile arabalar�na
bindirmiyorlar. Cankurtaran �of�r� olmadan �nce, dolmu� �of�rl��� yapard�m. Ben
koyu Fenerbah�eliyimdir. Araban�n i�ini, d��n�, d�emesini, karoserini, tekerini
Fenerbah�e rengine boyatt�m; Sar�lacivert... Araban�n her yan�n� da Fenerbah�e
bayraiklar�yle donatt�m. Gelin arabas� gibi oldu. Durakta bekliyorum diyelim. Bir
yolcu gelir, �nce herifin �st�ne ba��na bakar�m. G�z�m tutmazsa �M�terim var,
bekliyorum arkada�!� der savar�m ba��mdan. Ba�kas� gelir, be�enmezsem, onu da
atlat�r�m. Bakt�m, m�terinin fa�as� yerinde O zaman �Nereye gideceksin?� diye
sorar�m Benim can�m�n istedi�i, g�nl�m�n �ekti�i bir yere gidecekse al�r�m
arabaya. Yak�n bir yere gidecekse yada gidece�i yerin yolu bozuksa, ad�n�
sevmiyorsam gidece�i yerin, bo�ver, almam onu da... Bakt�m, di�li biri de herifi
arabaya almak zorunda kald�m. Bu kez arabada, bir punduna getirir, hangi partiden,
hangi tak�mdan oldu�unu sorar�m. Parti yine neyse, bizim partiden olmasa da,
antidemokratik olmas�n diye, sesimi ��karmam, a�na Fenerbah�e'nin rakibi bir tak�m
tutuyorsa, arabay� yava� yava� s�rerim ki gidece�i yere yeti�enlesin; sonra da
tenha bir yerde arabay� durdurur, �Bozuldu a�abey� der, indiririm a�a��... �yle
bir yerde yapar�m ki numaram�, ba�ka araba da bulamaz, yayan yap�ldak gider.
�of�rl�k zenat� kolay de�il o�lum. Arabay� herkes s�rer, i� bu dalgalar� bilmekte.
Muavin,
�imdi ne yapaca��z? diye bir daha sordu. �of�r,
44
Ge�en arabalardan birini durdurabilirsek kolay... dedi. Taksilerin flamalar�na
bakal�m. Hangi tak�m�n flamas�ysa sen de o tak�mdanm� gibi g�r�neceksin. �Ge�en
haftaki ma�ta bizimkiler �ok iyi oynad�, �ans tutmad� ki...� diye bir ba�lars�n
atmaya, ondan sonra herifle akrabadan yak�n oldun demektir. Belki de senden para
bile almaz. � ki �u arabalardan birini durdural�m. Hadi bakal�m, ge� yola da bir
araba �evirmeye �al�!
Muavin yol ortas�na ��kt�. V�z�r v�z�r ge�en arabalardan birine elini kald�rd�,
�zel arabayd�. ��indeki adam da elini pencereden ��kar�p ona sallad�. Elini
sallaya sallaya arabay� s�rerken muavin,
Vay anas�n�, dedi, herif bize sel�m veriyor. �of�r,
Ulan, sen de sel�m versene. Sel�m, Allan�n sel�m�d�r, sel�m v�rildi mi
alacaks�n. Can d�man�n sana sel�m verse, �Aleyk�mselam� diyerek sen de ona sel�m
vereceksin.
Muavin ba�ka bir arabaya eliyle dur i�areti yapt�. O araban�n penceresinden
d�ar�ya bir kad�n baca�� sarkm�t�. Muavin, araban�n durmas� i�in elini sallad�k�a,
araban�n penceresinden sarkan kad�n baca�� da sallan�yordu. Muavin k�zd�,
Vay namussuz, dedi, baca��yle sel�m veriyor be...
�of�r, .
Sen �st�ne al�nma, dedi, o sel�m sana de�il, araban�n i�indeki herifi
sel�ml�yordur.
Muavin, yakla�an bir arabay� durdurmak isterken �of�r ona,
~ O hi� durmaz, bo�una u�ra�ma! dedi.
Neden usta?
45
Hem �zel araba, hem de baksana arabay� s�ren adam�n bir eli direksiyonda, bir
eli yan�ndaki kad�n�n omuzunda. �imdi o araban�n �n�ne barikat kursan, yar� at�
engel atlar gibi, barikat� atlar, ge�er. Yook. kar��dan kad�n�n kocas�
��kagelirse, ona bir diyece�im yok, o zaman belki durur.
�of�r�n dedi�i ��kt�. Araba �yle bir h�zla yan�m�zdan ge�ip gitti ki, yelinden
muavin yere kapakland�.
Muavin,
Bunlar� padi�ah ferman� durduramaz, dedi. Peki biz burda ne yapaca��z? Adam
boyuna kan kaybediyor. Hi� dinlemem, hangi araba gelirse, ilk ge^n araban�n �n�ne
��kaca��m.
Demesine kalmad�, kar��dan f�rt�na gibi bir araba koptu. Muavin kendini ileri
atmak �zereydi ki, �of�r elinden tutup �ekti. &
Deli misin o�lum sen? Senin gibi, �aylaklar, arabay� s�rmeyi, daha olmazsa
motorundan anlamay�, �of�r olmaya yeter san�yorsunuz
Muavin,
Tabii trafik kurallar�n� da bilmek gerek... dedi.
�yi bir �of�r olmaya bunlar yetmez... As�l bilmen gerekli olan �ey, kural d��
olanlard�r. Hi� o araban�n �n�ne ge�ilir mi? O araba, azrailin rehberi... Nerden,
nas�l bir insano�lunu kapsam da tekerleklerimin alt�na alsam diye kentin i�inde
d�rt d�n�p duruyor, �n�ne durdu�un araban�n plakas�na baksana... Resmi araban�n da
en resmisi ki, bunlarla kimse ba�edemez. �nce araban�n plakas�na, rengine
bakacaks�n.
Nedir plakas�?
46
Milli fel�ket dediklerinden...
Rengi?
�� karart�c�...
Muavin, uzaktan g�r�nen ba�ka bir arabay� durdurmak i�in daha ��yle bir
k�p�rdam�t� ki, �of�r, yine onu elinden tutup �ekti,
��ld�rd�n m�? diye ba��rd�.
Araba ok y�lan� gibi s��ram�, �sl�klar sa�arak bizim cankurtaran�n �st�ne
geliyordu. �of�rle muavini yoldan geri s��rayarak canlar�n� kurtard�lar.
Muavin,
Hayvanlar�n kudurdu�unu bilirdim ama, araban�n kudurdu�unu ilk g�r�yorum... dedi
�of�r,
Araba de�il, i�indekiler kudurmu�, dedi, araban�n i�inde �h�zl� ya�ayan�lar
vard�.
H�zl� ya�ayanlar da kim?
Bunlar artlar�na rahat batan, o bi�im avrat �ocuklar� olup, havadan para
kazanan, baba paras� yiyen canl� bel�lard�r. Gayetle h�zl� ya�arlar... Neden mi
h�zl� ya�arlar? ��nk� bu memlekette ancak bin ki�ide bir ki�i ya�ar, geri kalan�
ya�amaz, ama ya�ad���n� san�r. �te o bir ki�i, ya�amayan bin ki�inin yerine de
ya�ad��� i�in, bin ki�ilik birden ya�ar; yani �ok h�zl�... �imdi bu bizim eski
p�sk� cankurtaran�n i�ine bin beygir kuvvetinde motor koysan nas�l olursa, i�te
�yle...
Yolun �b�r yan�ndan bir araba geliyordu, ama buna geliyor denilemez; havay� oyarak
kur�un gibi deliyordu. Yolda bir o yana, bir bu yana d�ne d�ne zikzaklar
�iziyordu. �of�r,
Dursa da bu arabaya binilmez, dedi, ��nk� gelece�i �ok karanl�k. Araban�n
deposuna benzin
47
yerine rak� doldurmu�lar. Yar�nki gazetelerde bir araban�n Bo�az'dan denize
u�tu�unu okuruz. Yan�mda kan kaybeden yaral�,
Affedersiniz ama neden bekliyoruz? diye bana sordu.
Mazur g�r�n, ben konu�amam, ��nk� �l�y�m... dedim, ama sesimi duymad�. ��nk�
�l�lerin sesi duyulmaz.
Muavin �ok duygulu bir gen� olacak ki, yaral�n�n kurtar�lmas� i�in bi�eyler yapmak
istiyor, ��rp�n�p duruyordu.
Hi� olmazsa, dedi, surdan gidip bir yerden bizim hastaneye telefon edeyim de
ba�ka bir araba g�nderip yaral�y� ald�rs�nlar...
Bu s�z �zerine �ok g�l�n�l� bi�ey duymu� gibi, �of�r sinir bunal�mlar� i�inde
kahkahalarla g�lmeye ba�lad�. O kadar g�ld� ki, g�lmekten yerlere yuvarland�.
Muavin,
Ne oldu? Ne var usta? Neye g�l�yorsun? diye korkuyla soruyor, �of�r �Te... te...
Telefon... telefon ha...� diye bi�eyler m�r�ldanabiliyordu. Neden sonra kahkaha
kas�rgas�ndan kurtulunca,
Nas�l telefon edeceksin, nerden? diye sordu.
Telefon yok mu?
Olmaya var elbet, her yerde telefon var, edemedikten sonra... Sen telefon edip
hastaneyle konu�acaks�n da, vay vay vay... O zamana kadar bu yaral�da aka aka kan
kalmaz.
Do�ru ya, ben �a�k�nl�ktan birdenbire bizim telefonlarla konu�ulabilir sand�m
da...
�of�r birden,
Yahu, deminden beri biz bunlar� nas�l g�rmedik, dedi, baksana �u a�a�lar�n
g�lgesinde araba
48
lar duruyor... Git bak �unlara, belki bir vicdanl�s� ��kar da yard�m eder.
Muavin gidip bakt�. D�n��, �ok umutsuzdu.
O arabalarda y�ksek sosyete varm� a�abey... dedi.
Ne bildin?
Epi dikizledim. R�ntgen sonunda, hi�birini uygunlu bir durumda g�rmedim. Demek
bunlar y�ksek sosyeteden... Kaymak taba�� m� ne, i�te onlardan...
Kaymak taba�� de�il o�lum, kaymak tabakas�...
Evet g�rd�m, i�te �yle... Kaymak tabakas�n� g�rd�m... Ama ne kaymak ..
Yoldan ge�en arabalar� durdurmak i�in uzun zaman u�ra�t�lar. En sonunda bir bo�
taksi durdu. Taksinin �of�r� bizimkilerin, m�teri de�il de, kazaya u�ram�
yurtta�lar� ta��yan cankurtaran g�revlileri oldu�unu anlay�nca,
i�im var, m�teriye gidiyorum, dedi. Cankurtaran �of�r�,
Meslekta��z, bize bu kolpolar� yapma, dedi, plaka numaran� da ald�m, gerisi
senin bilece�in i�...
Bunun �zerine taksi �of�r�,
Haydi yine vicdan�m elvermedi, dedi, y�z papel verirseniz sizi en yak�n
hastaneye b�rak�r�m.
Yaral�y� arabaya koyarlarken,
Olmaaaz, istemem, vazge�tim... diye ba��rmaya ba�lad�, araban�n d�emesi kan
i�inde kald� be...
Cankurtaran �of�r�,
Sen hangi tak�mdans�n arkada�? diye sordu.
Be�ikta�l�y�m.
49
F. 4
Peki be arkada�, sen Be�ikta�l� olas�n da, bu yaral�y�, hem de Be�ikta�l� olan
bir yaral�y� yol ortas�nda b�rakas�n, hi� olur mu? Bu yaral� kim, diye hi�
sormazs�n. Bu bizim Be�ikta�'�n sa�a���� de�il mi?
Bunlar� s�ylerken de surat� g�r�nmesin diye yaral�n�n �n�ne ge�mi�ti. �of�r,
Vaaay, hi� bilemedim... diye direksiyona ge�ti.
Arabay� yel h�z�yla s�rerken biyandan da konu�uyordu:
A�abeyci�im, �yle s�ylesene yahu... Canba� �st�ne, araba ne ki, feda olsun...
Binmeden s�ylesene Be�ikta�l� oldu�unu...
Sevgili E�ekar�s�, g�r�yorsun ya, �lmesine �ld�m ama, bit�rl� resmen �lemiyordum
ki t�m�yle kurtulay�m.
En iyi dileklerimle �lm� E�ek
50
YED�NC� MEKTUP
(Taksinin elektrik dire�ine nas�l �arpt���n� anlat�r.)
�ki g�z�m E�ekar�s�,
Yaral� adam Be�ikta� tak�m�n�n sa�a����d�r, diye �of�r� kand�rarak taksiye
att�lar. Beni de sanki canl�ym��m gibi, yaral�n�n yan�na dayad�lar. Cankurtaran�n
�of�r�yle muavini de, taksi �of�r�n�n yanma oturdular. Yani arabada �� canl�,
canl� olup olmad��� �imdilik bilinmeyen bir yaral�, bir de �l� olarak ben vard�m.
Taksi �of�r�,
Yahu, bu s�cakta �l� kokacak... dedi. Cankurtaran �of�r�,
Bi�eycik olmaz, dedi, sen �u s�ca�a baksana, ne s�cak... �oktan ceset kurumu�tur
bile...
Dedi�i do�ru olacakt�. K��n i�i �ekilmi� tahtakurusu gibi yava� yava� kurumaya
ba�lad���m� duyumsuyordum. D�sarda g�ne�in s�ca�� bir yandan, i�erde motorun
s�ca�� bir yandan, sa�lar� iyice k�zm� olan araban�n i�inde biraz sonra
kavrulacakt�m. Arabadan kurumu� de�il, kavrulmu� bir ceset ��karacaklard�.
Araba bir dolmu� dura��ndan ge�iyordu. Durakta, sonlar� g�r�nmeyen d�rt yolcu
kuyru�u vard�.
Bay�ld�, bay�ld�!., diye sesler duyuldu. Trafik memuru taksiyi durdurdu, dolmu�
s�ras�
beklerken g�ne� �arp�p bay�lan bir �i�man adam� da bizim taksiye att�. �imdi biz
araban�n arka kol
51
tu�unda bir bayg�n, bir yaral�, bir de �l�, �� ki�i olmu�tuk. Bayg�n adam,
Yahu, dedi, bay�lm� numaras� yapmasayd�m, az kals�n ger�ekten bay�lacakt�m.
Taksi �of�r� �i�man adam�n numaradan bay�lm� olmas�na �ok fena bozuldu.
Cankurtaran�n �of�r�, ona,
Ald�rma, dedi, bu s�cakta direksiyon ba��nda sinirlenmeye gelmez.
Taksi �of�r� k�zg�nl�ktan burnundan soluyordu. Biri �can�m!� dese, �can�n ��ks�n!�
diye �st�ne y�r�yecek. �i�man adam da gevezenin biri, �enesi bir a��ld�, hi�
durmuyor. �of�rl�k s�nav�na girmi�, �� y�z ki�i i�inden �� ki�i s�nav� kazanm�. O
���n birincisi de kendisiymi�. S�navda en zor olan, zikzak olarak dikilmi� sopalar
aras�nda, sopalara �arpmadan arabay� ge�irmekmi�. Bunlar� anlat�rken taksi �of�r�
durmadan ba��n� k�zg�nl�kla sa�a, sola sall�yor �c�k, c�k, c�k!� diye sesler
��kar�yordu.
�i�man adam,
Benim diyen �of�r o sopalar� devirmeden aralar�ndan ge�emez... demesin mi!
t�te bunun �zerine sabr� ta�an taksi �of�r� k�plere bindi:
Neee... Ge�emez mi? Benim diyen, �of�r, �yle mi? Ben ha, ben?.. Ulan ben
feri�tah�n�n dikti�i sopalar�n aras�ndan arabay� ge�iririm be!...
Cankurtaran�n �of�r�,
Ge�irirsin aslan�m, ge�irirsin yi�itim!.. diye onu yat�t�rmaya �al�t�k�a o
b�sb�t�n parl�yordu.
Ne demek? Zor mu yani? �una bak, �una!.. Ulan, ben senin gibilerini s�r�k diye
dikerim de, arabay� fokstrot oynatt�rarak aralar�ndan ge�irtirim be...
52
�i�man adam k�zm�t�:
Arkada�, sana ge�iremezsin demedik, ge�irirsin ama biraz zor ge�irirsin.
G�ne�in s�ca��, motorun s�ca��, araba sa�lar�n�n s�ca�� �of�r�n beynine vurmu�tu.
Ne... Zor ha? Ben senin gibilerini iki s�ra diker, hi� birinizin kuyru�una
dokunmadan arabay� aran�zdan ge�iririm.
Arkada�, sana laf dokunduran var m� �irudi? Biz sana bi�ey demedik, �Benim diyen
�of�r� dedik... Nah, bu baylar da duydu.
Ne demek olsun yani? Benim diyen �of�r benim i�te... Araban�n k���ndan iki
parmak pay kals�n yeter, ge�iririm.
Yani zor demek istedim.
Hal� konu�uyor be... Bire be� korum arkada�, bire be�... Var m�s�n?
* Yahu...
Laf istemez... Var m�s�n? S�k� m�?
Arkada�...
Arkada�� yok. Bire be�, i�te o kadar...
Karda��m...
Uzun etme... Ulan ben o arabay� s�rat k�pr�s�nden bile ge�iririm be...
�of�r k�zd�k�a k�zd�, k�zd�k�a k�zd�. Sanki h^n�en orada iddiaya girmi�ler gibi
arabaya bir yol verdi ki, Allah Allah... U�uyoruz...
�of�r co�tu,
Bire be�!., diye ba��r�p ba��r�p gaza bak�yor. Bire be� arkada�, var m�s�n?
H�rrr... Motor h�rl�yor. Araba d�md�z gitse iyi. Yollar t�kal�. �of�r, h�nerini
g�stermek i�in bir yolun soluna vuruyor, bir sa�ma... Tramvay� sokuyoruz, otob�s�
sa�l�yoruz, kamyonu �nl�yoruz. K�sa
53
cas�, sa�l� sollu zikzaklarla tirbu�on gibi havay� delerek u�uyoruz.
Aman �arpt�k... derken, arabam�z bir yayay� sollay�p �ne ge�iyor. Tramvaya
�arpmaya k�l kal�yor.
Araban�n k��� iki parmak ge�sin yeter. Bire be� koymayan namussuz. Var m�s�n?
K�l kalsa ge�iririm.
Aman karde�im, ge�irirsin, vallahi billahi ge�irirsin... �te g�rd�k, hem de
ge�irdin...
�of�r k�zm� bifeez, laf anlam�yor. Arkam�zdan trafik polisleri f�rt f�rt d�d�k
�tt�rd�k�e �of�r b�sb�t�n i�erliyor:
Bire be� korum arkada�. Erkeksen g�ster kendini...
Sen bahsi kazand�n birader...
Alla�k�na yava�...
ilk laf� a�an �i�man adam,
S�z�m� geri ald�m! diyor.
�of�r laf dinleyecek gibi de�il art�k. Yoldaki ta��tlar� s�y�ra s�y�ra gidiyoruz.
�i�man yalvar�yor:
Ben burada inece�im...
�of�r ne laf dinliyor, ne k�rm�z� ne ye�il trafik lambas�na ald�r�yor.. Ortal���
�il yavrusu gibi da��tarak, tozu dumana katarak gidiyoruz.
Var m�s�n, bire be�?
Beynine s�cak vurmu� �of�r Bulgar s�n�r�nda bile duracak gibi de�il. Yahu, �unun
makinas� bozulmaz m�, lasti�i patlamaz m�, benzini bitmez mi? Tersli�e bak,
insan�n bir acele i�i olsa da arabaya binse her iki y�z ad�mda bir ya makinas�
bozulur, ya lasti�i patlar, ya benzini, suyu, ya�� t�kenir.
54
Bire be�!., diye ba��rarak direksiyonu bir sa�a �eviriyor, bir sola d�nd�r�yor.
Macera f ilmlerinde bile polis arabalar�, gangster arabalar�n� b�yle kovalayamaz.
Arabadan, lastikten, frenden, tekerlekten, mot�rden o zamana kadar hi� duymad���m
sesler ��k�yor.
V�nnL Z�zt... Sasssst... D�rr... Jivvv. Forrr... Bir, araban�n sa�mdakiler
s��ray�p solundaki
lerin kuca��na oturuyor, bir solundakiler sa�dak�lerin ensesine biniyor. Karman
�orman olduk.
Araban�n i�inde z�pz�p gibi z�plarken, bir g�mb�rt� oldu, ba��ma bi�ey vurdu.
Araba �nce �ne, sonra geriye gitti. Bir de bakt�m araba ortadan ikiye b�l�nm�.
Araban�n ortas�nda bir elektrik dire�i dimdik duruyor. Direk, arabay� ortadan
ikiye bi�mi�. Ben bu g�r�lt�de, bir kez daha �ld�m... Ama daha �nce �lm� oldu�um
i�in, ikincisinin tad�n� pek ��karamad�m. Garipler, bir kez de�il, �st�ste
�l�yorlar ki, iyicene �ls�nler; ya�arken yal�nkat, �l�rken katmerli...
�i�man geveze sersemlemi� de, olanlar� hi� ayr�msamadan,
Yahu, diyor, arabaya bindi�imiz zaman bu direk yoktu, nerden girdi aram�za?
Taksi �of�r�, ana rahmindeki cenin gibi, bacaklar� karn�n�n i�ine b�z�lm�, yatt���
yerden h�l� ba��r�yor:
Bire be� korum... Bire be�!.. Ben ha, ben?.. Ben mi ge�iremem?.. Araban�n k���
iki parmak kals�n yeter...
Bu kez �ans�m varm� ki, kaza kent ortas�nda oldu. Polisler yeti�ti. Hepimizi ba�ka
bir taksiye doldurdular. Bit�rl� topra��n alt�na girip, yery�z�yle
55
ilgimi kesemiyordum. �u insanlardan dirimin �ekti�i yetmezmi� gibi, �imdi de �l�m
�ekiyordu.
Ho��akal karde�im E�ekans�. Mutluluklar, esenlikler dilerim.
�lm� E�ek
56
SEK�Z�NC� MEKTUP
(�lm� E�ek'in neden �ld���ne de�gindir.)
iki g�z�m karde�im E�ekar�s�,
Sahi, ben sana �ld���m� anlatt�m da, neden �ld���m� anlatmay� unuttum.
Bilirim, sen se�me s�zlere, �zdeyi�lere, b�y�k laflara merakl�s�nd�r. An�ms�yor
musun, i�siz kald���m, s�k�nt�ya d�t���m g�nlerden birinde sana gelmi�, biraz bor�
para istemi�tim. Tersli�in �st�ndeydi. Ne diller d�kt�mse de, senden metelik
koparamam�t�m.
B�y�k adamlardan biri ��nsan�n vermeyeni olmaz, yeter ki istemesini bilmeli�
demi�. Bu b�y�k s�z� ya Molyer, ya Robesp�yer, ya kral Piyer, ya Hitler yada
Mesnedi Cafer s�ylemi�tir. Ad�n�n sonunda �R� harfi olan biri ama, kim oldu�unu
�imdi kestiremiyorum.
i�te bu b�y�k s�z� an�msayarak, kar��nda boynumu b�k�p,
Tu bi or nat tu bi!... demi�tim.
Hemen a�lamaya ba�lam�, cebindeki b�t�n pa^ ralar� bana vermi�tin.
Birisi ��km� �Sanat uzun, ya�am k�sa...� demi�. Ba�ka birisi �Zevklerle renkler
tart��lmaz� demi�. Ne var bu s�zlerde? Ben s�ylemi� olsayd�m, bir kula��ndan
girer, �b�r�nden ��kard�. Demek insansoyu s�ylenen s�z�n de�erine de�il, sesin
y�ksek yerden ��kmas�na �nem veriyor. Yang�n kulesinin dire�i k�r�lsa, her
�at�rt�s� bir keramet say�lacak.
57
�ok ��k�r ayr�ld���m d�nyada, salt iki t�r insan�n sorumlulu�u yok; delilerle,
krallar ve cumhurba�kanlar�n�n... Salt bunlar yapt�klar�ndan sorumlu
tutulmuyorlar. Diyelim ben, hi�bir yapt���ndan sorumlu tutulmuyan bir
cumhurba�kan� olsayd�m da �ks�rseydim, insano�ullar�,
Aman ne de�erli �ks�r�k!., diye �ks�r���m� ses band�na ge�irirlerdi. Esnemek
i�in a�z�m� a�sam,
Aman ne g�zel arya! diye esneyi�imi notaya almaya kalkarlard�.
Dostum, biz seninle kar�� kar��ya ge�tik mi, ne b�y�k s�zleri bozuk para gibi
harcamaz m�yd�k... inci de�erindeki s�zlerimiz �ak�lta�� yerine bile ge�medi.
�imdi kula��n� d�rt a�! Sana �b�r d�nyadan �ok de�erli bir s�z s�yl�yorum:
�Do�mak kolay, �lmek zor!�
��nk� herkesi ba�ka biri do�urur ama, herkes kendi kendine �l�r.
�lmek hi� akl�mda yoktu. Ben de herkes gibi ya�amak istiyordum. Ama istemekle
olmuyor... O g�n patrondan elli lira avans istemi�tim.
Ne yapacaks�n? diye sormu�tu.
i�imden ��eytan u�urtmas� yap�p oynayaca��m� demek geldi.
Birine borcum var, sizden al�p ona devredece�im... dedim.
Ne zaman? dedi.
Bug�n saat ond�rtte gelip alacak.
Peki, sen o zaman gel, elli liray� al!..
�imdi verseniz olmaz m�?
58
Olmaz.
Neden?
Filozof�a ba��n� sallad�ktan sonra ��yle dedi:
i�te bunu anlayamad���n i�in iki yakan biraraya gelmiyor. D�nya h�lidir,
bakars�n, senin alacakl�n saat 14'ten �nce �l�r, sen borcunu �demekten
kurtulursun. D�nya halidir, bakars�n, sen �l�rs�n, ben elli liray� vermekten
kurtulurum. Saat ond�rde kadar kim �le kim kala...
Boynumu b�kt�m,
Beyefendi, dedim, bende o �ans nerde? Hi� �ans�m yoktur. D�nya halidir bu, ne
alacakl�m �l�r, ne ben �l�r�m, bakars�n�z siz �l�rs�n�z de ben sizden elli liray�
al�p alacakl�ma veremem...
Saat ond�rt oldu. Ne alacakl�m �ld�, ne patronum, ne de ben... Yaln�z tam o saatte
patron ortadan yok oluverdi.
Derdimi yanacak, i�imi d�kecek birilerini ar�yordum, ileri d��nceli, haks�zl��a
kar�� �ya�as�n adalet!� diye kadeh kald�rarak isyan eden, anlay�l�, ayd�n
dostlar�m�z var ya... Bir yard�mlar� olur diye onlardan birinin evine gittim.
Konuklar� vard�, ev kalabal�kt�. Ba��mdan ge�enleri anlatmaya ba�lad�m. �evremi
ku�att�lar, beni ilgiyle dinliyorlard�. Do�rusu anlatt�klar�m �yle ac�kl�yd� ki,
anlat�rken a�lamamak i�in kendimi zor tutuyordum. Ama umulmad�k bi�ey oldu. Beni
dinleyenler anlatt�klar�ma g�l�yorlard�. Hatt� g�zel bir kad�n, anlatt�klar�ma o
denli �ok g�ld� ki, g�lerken, tuttu�u bardaktaki i�kiyi, omuzuna dayand��� erke�in
boynundan i�eri bo�altt�. Oysa ben ne denli cidd� �eyler anlat�yordum. Beni
dinlerken,
Aman ne ekzantrik...
59
Aman ne tuhaf...
Olur �ey de�il!..
Enteresan!
Ah, ne komik...
diye kahkahay� bas�yorlard�. Oysa ben �z�nt�lerimi, s�k�nt�lar�m�,
k�zg�nl�klar�m�, �ektiklerimi anlat�yordum. Benim �ektiklerim onlara e�lenceli
geliyordu.
Aralar�nda, g�zlerinden ya� s�zan bir kad�n g�r�p de �i�te duygulu bir insan!..�
diye d��n�rken kad�n,
Ay �imdi bay�laca��m, g�lmekten g�zlerimden ya� geldi... dedi.
Ne desem, ne anlatsam g�l�yorlard�. Ayr�l�rken,
Aman �ok g�ld�k, �ok e�lendik, yar�n gece yine gelin de anlat�n! dediler.
Umars�zd�m. Son bir umutla ertesi ak�am yine gittim. Her anlatt���m� g�l�n�
buluyorlard�. ��lerinden biri,
Ne olur art�k anlatma! dedi.
�yle sevindim ki... En sonunda beni anlayan biri ��km�t�. Ben b�yle d��n�rken,
Ay g�lmekten, affedersiniz, �ey oldum... �imdi bay�laca��m... demez mi!
Sustum. Hepsini ��yle bir s�zd�m. Bu kez ger�ekten g�le g�le bay�lacaklard�.
Ne g�l�yorsunuz? diye ba��rd�m.
Ayol senin ya�am�n, her�eyin komik... B�t�n bunlar hep senin ba��na m� gelir?
dediler.
Kap�dan ��karken, i�erden sesleri duyuyordum:
Ne de g�zel anlat�yor...
Ah, pek tuhaf �eyler anlatt�.
Acaba anlatt�klar� do�ru mu?
60
Yok can�m, komiklik olsun diye at�yor tabii...
tki g�z�m E�ekar�s�, biliyorsun, b�t�n ya�am�m, i�te b�yle ge�ti. A�layacaklar�
yerde g�lenlerin aras�nda ya�amak, g�n ge�tik�e benim i�in zorla�m�t�.
�ekti�im s�k�nt�lar�, bunal�mlar� anlatamad���m i�in, dayanamay�p �ld���m� sak�n
onlara s�yleme! Sonra �Aman ne ekzantrik �ey!� diye g�le g�le �atlarlar. Beni
burda olsun birazc�k avutmak istiyorsan, sevgili E�ekar�s�, o sivri i�nenle onlar�
i�nele, ne olursun...
G�ne�te renk renk balk�yan kanatlar�ndan �perim.
Sevgilerle.
�lm� E�ek
61
DOKUZUNCU MEKTUP
(Yaral�n�n hastaneden hastaneye dola�t�r�lmas�n� anlat�r.)
Sevgili dostum,
Art�k i�in sonuna geldi�imi san�yordum. Oysa daha �ook �ekeceklerim varm�, inan
ki, �l�mden g�z�n� korkutmak i�in uyduruyor, abart�yor de�ilim.
S�rekli �l�mden s�zediyorum diye acaba i�in karar�yor mu? Sana Tahtal�k�y'den
mektup yazmaktan bir amac�m da, i�inden �l�m korkusunu silmekti. Nas�l olsa hi�
kimse, hi� bir canl�, �l�mden kurtulamayaca��na g�re, �l�mden korkman�n ne gere�i
var? Tahtal�k�y'den g�nderdi�im mektuplar� okurken, �l�m� bir geziye ��k� gibi,
g�l�n�l� e�lenceli yan�ndan alabilirsin...
Gelelim, yolculu�umuza... Yolda araban�n suyu bitmi�, motor k�zd�k�a ba�lad� su
kaynatmaya... Kent d��ndaki k�rlarda oldu�umuzdan, ��� de su bulabilmek i�in
k�rlara da��ld�. Muavin, uzaktan,
Buldum, diye ba��rd�, burda su birikintisi var...
Suyu bir kapla getirdiler. Ama konu�malar�ndan bunun su de�il, �amur oldu�unu
anlad�m. Nitekim, depoya koyar koymaz �amur yine kaynad�, kaynar suda ha�lanan
kurba�a yavrular� pi�mi� olarak fokurdayan sudan havaya z�plamaya ba�lad�. B�ylece
arabay� bir �e�meye kadar g�t�rebildiler. Ordan su ald�ktan bir s�re sonra benzin
bitti. Benzin ald�lar.
62
Derken lastik s�nd�. Lastiklere hava verdiler. Az daha gittik, lastik patlad�.
Elbirli�iyle lasti�i yamad�lar.
Kitaplar dolduracak maceralardan sonra en yak�n hastaneye geldi�imiz zaman �oktan
gece olmu�tu. Hastanede b�t�n aramalar bo�a gitti, n�bet�i doktor bit�rl�
bulunamad�. Benimle yaral�y� yanyana yer ta�lar�n�n �st�ne b�rakm�lard�. Hem�ire,
hi� aral�ks�z kan kaybeden yaral�ya bakt�,
Bu ne zaman yaraland�? diye sordu.
Bu sorudan, yaral�ya yard�m edecekler diye umuda kap�lan cankurtaran �of�r�,
��leden �nce... dedi.
Hem�ire,
�imdiye kadar ni�in beklettiniz? diye cankurtaran �of�r�n� azarlad�.
Kim bekletti, dedi �of�r, sabahtan beri yollarday�z. Bu zamanda insan�n acele
bir i�i varsa otomobile hi� binmemeli.
Hem�ire,
Bu adamdan sabahten beri hep b�yle kan ak�yor mu? diye sordu.
Evet, dedi �of�r.
Hem�ire, g�z dokunmas�n diye kad�nlar�n yapt��� gibi, parma��n� masa tahtas�na
vurarak,
Ma�allah, ne kanl� adamm�, allah k�t� g�zlerden korusun... dedi.
O hastanede n�bet�i doktor bulunmad��� i�in hi�bi�ey yap�lamad�
Ba�ka bir hastaneye gittik. Yaral�n�n �ans� varm�, orda n�bet�i doktor bir saat
kadar arad�ktan sonra bulunabildi. Zavall� n�bet�i doktor, yaral�y� muayene
ettikten sonra,
63
�ok yaz�k, hi�bi�ey yapamam, dedi, ne akan, kan� durduracak, ne de duran kan�
ak�tacak il�� var hastanede. Aspirin, kinin, tent�rdiyot ve pamuktan ba�ka bi�ey
yok. isterseniz bunlardan vereyim, gerekince kullan�rs�n�z.
Doktor, hastanesinin sayg�nl���n� kurtarmak i�in ekledi:
Pek�ok il�� var elbette, �eker hastalar� i�in, kalp hastalan, romatizmal�lar
filan i�in...
�of�r,
Adam, g�z g�re g�re �lecek... Hi� olmazsa bizim ilkyard�m hastanesine kadar
g�t�rebilseydik de orda �lseydi... dedi.
Doktor,
�lmek i�in ha oras�, ha buras�, ne farkeder?.. dedi.
�of�r,
Hi� olmazsa orda daha rahat �l�rd�, dedi. Doktor,
Ne zaman yaraland�? diye sordu.
��leden �nce...
Hep b�yle kan kaybediyor mu?
Hep b�yle de�il, birka� saat �nce daha �ok kan ak�yordu, ama aka aka gittik�e
azald���ndan kan�, �imdi eskisi kadar de�il...
O da �b�rleri gibi,
Ma��allah, amma da kanl� adamm�! dedi.
Ordan ba�ka bir hastaneye gittik. Taksinin �of�r�, sonunda paras�n� belediye
hastanesinden alaca��n� ��rendi�i i�in, bizi b�rak�p gidemiyordu. Hastaneler, �l�
kabul etmediklerinden, beni de birlikte, ordan oraya g�t�r�yorlard�.
Yaral�n�n �ans� varm� ki, ���nc� hastanede
64
hem n�bet�i doktor, hem hem�ire, hem de gerekli il��lar bulundu. Hatt� n�bet�i
doktoru,
Bunlar�n ���n� bir arada bulmak �ok zordur ama, siz iyi bir g�nde geldiniz...
dedi.
Bu kez de, muayeneden �nce yaral�n�n kimli�inin kay�t defterine yaz�lmas� i�in
kay�t memuru arand� ama, bulunamad�. �of�r,
Adam �lecek, siz al�n ameliyathaneye yaral�y�, sonra kayd�n� yaparlar... diye
ak�l vermeye kalk�nca, bir g�revli k�zarak,
Hastane kayd� yap�lmayan hastaya kimse elini s�remez, dedi, hastan�n kayd�
olmazsa il��lar�n sarf yerini g�steremeyiz ve suistimale yol a��lm� olur.
Bir zaman da kay�t memuru arand�ysa da, onu bulmaya gidenler de kaybolduklar�ndan
b�sb�t�n k�zan �of�r,
�imdiye kadar biz bu yaral�y� s�rt�m�zda ta��yarak ilkyard�m hastanesine �oktan
g�t�r�rd�k... dedi.
O s�rada kay�t memuru, yatmak i�in kendili�inden hastaneye d�nd�, i�ine �pk d�k�n
her insan gibi, kay�t memuru yava� yava� masas�na oturdu, �zenle g�zl���n� takt�.
Dikkatle kay�t defterini a�t�ktan sonra kalemini ��kard�. Sorguya ba�lad�:
Yaral�n�n ad�? �of�r,
Ne bileyim efendim, dedi, ben belediyenin cankurtaran �of�r�y�m. Bu adam trafik
kazas�nda ezilmi�, ald�m arabaya... Yolda araba bozuldu. Sabahtan beri dola��p
duruyoruz. �te ancak buraya ula�t�k...
Kay�t memuru,
65 F. 5
Peki, peki, dedi, yaral�n�n kimli�i bilinmiyor, diye yazar�z deftere, olur
biter...
Dedi�i gibi yazd� deftere. Muavin, �of�re,
A�abey, saatlerdir bunun i�in mi bekledik? dedi.
N�bet�i doktoru da,
Resm� i�lem tamam ama, dedi, hi�bi�ey yapamay�z. ��nk� r�ntgen bozuk. R�ntgen
filmini almay�nca da bi�ey yapamam.
Madem r�ntgen yoktu, ni�in kay�t diye tutturdunuz? Bo�ubo�una bu kadar zaman
kaybettik...
Yan�t� ba�hem�ire verdi:
Kay�t ba�ka, tedavi ba�ka... Her ay hastanemize gelen hasta say�s�n� bakanl��a
bir �izelgeyle bildiriyoruz. Kay�t yap�lmazsa hem �izelge yapamay�z, hem de y�l
sonunda hastaneye ka� ba�vuru oldu�unu bilemeyiz.
Kay�t memuru,
Hastanemizin r�ntgeni bozuk ama, dedi, kay�t i�leri �ok sa�lamd�r.
Cankurtaran arabas�n�n �of�r�, taksi �of�r�ne,
Arkada�, dedi, nas�l olsa sen paran� ya ilkyard�m hastanesinden ya belediyeden,
yada bu yaral� adam�n bir akrabas�n� bulup ondan alacaks�n. Bizi bu saate kadar
hastane hastane dola�t�r�p bir iyilik yapt�n, �u iyili�i tam yap... Hadi ilkyard�m
hastanesine at�ver bizi...
Ben yaral�n�n akrabas�n� nerden bulay�m yahu, param� isterim arkada�...
Cankurtaran �of�r�,
Kolay, dedi, paran� cebinde bil sen... Aralar�nda bir �l�n�n bulunmas�
sinirlerini bozdu�undan beni bagaja t�kt�lar.
66
Taksi �of�r�, s�ylene s�ylene arabay� s�rd�.
Bu kadar hastane kap�s� dola�t�k. Kimisinde hem�ire bulunmuyor, kimisinde doktor
bulunmuyor. Doktorla hem�ire bulunsa il�� bulunmuyor. ��� birarada bulunsa r�ntgen
bulunmuyor. R�ntgen de bulunsa, bozuk oldu�undan �al�m�yor. Sanki ilkyard�m'da
bunlar�n hepsi bir arada bulunacak m�?
�of�r,
Bulunur, dedi, hi�biri bulunmasa bile, yaral�n�n kan akan yerini bir iple,
halatla yada yatak �ar�af�yle ba�lay�p doktor yeti�ene kadar s�karlar ki, kan
akmas�n� �nlesinler. S�ka s�ka hastay� bo�abilirler de ama, kan� da durdururlar...
Taksi �of�r�,
Ben bu i�in paras�nda pulunda de�ilim art�k, dedi, saat a�sayd�k, bu dola�maya
ikiy�z lira yazard�. Ben �ok merakl� bir adam oldu�umdan, acaba hangi hastanede
doktoru, hem�ireyi, il�c�, r�ntgeni hep bir arada bulaca��z diye meraktan sizi
hastam hastane dola�t�r�yorum. Yoksa �oktan hepinizi arabadan bo�alt�r, c�zlam�
�ekerdim.
ilkyard�m hastanesinin kap�s�na gelindi. Kanlar�, otomobil d�emesini kirletmesin
diye, bacaklar� araban�n penceresinden sark�t�lm� olan yaral�y� indirdiler. Ama
benim t�k�l� oldu�um bagaj� a�an yok. Beni orda unuttular. Ne yapsam? �Buraday�m!�
diye ba��rsam, �l� oldu�umdan sesimi duymazlar. Bagaj�n kapa��n� a��p da �of�r
beni orada g�r�nce korkudan kimbilir ne yapar?
Ben, ne yapaca��m diye d��n�rken ki hi�bi�ey yapamazd�m yaral�y� bir sedyeye
koymu�lard� ki, arkadan canavar d�d�kleriyle birlikte bir pat�rt�d�r koptu.
Bagaj�n aral�k duran kapa��n� bi
67
razc�k kald�r�p kimseye �akt�rmadan bakt�m. Gelenler, bindirilmi� polis ekibiydi.
Hep birden, duran polis arabas�ndan atlay�p i�inde yaral�n�n bulundu�u sedyeyi
ku�att�lar. ��lerinden bir polis, tabancas�n� �ekip,
Davranmay�n! diye ba��rd�. Ba�ka bir polis,
K�p�rdamay�n! diye k�kredi. ���nc�s�,
Eller yukar�! dedi.
Sedyeyi ta��yanlar, korkudan titreyerek ellerini yukar� kald�r�nca, sedyeyle
birlikte i�indeki yaral� da yere d��p bir kez daha yaraland�.
Ku�at�lm�t�k. Ku�atanlardan biri,
Adaletin pen�esine d�t�n�z! dedi. Cankurtaran �of�r� azbu�uk toparlanm� olacak
ki,
Ne zaman d�m��z adaletin pen�esine? diye sordu.
Polis ekibinin �efi olacak,
Kesti�iniz kat�r nerde, �abuk ��kar�n! diye ba��rd�.
�of�r,
Ne kat�n? Hangi kat�r? diye kekeledi.
Kat�r, at, yada e�ek... Biz sizi taa Maslak'tan beri izliyoruz. Kan izlerinin
arkas�ndan geldik, yolunuzu bulduk. B�t�n istanbul sokaklar�n� kana bulad�n�z
be... Demek, Maslak ormanlar�nda kat�rlar�, e�ekleri kesip kesip istanbul halk�na
naili kuzu eti diye yutturuyorsunuz ha?
�of�r,
Ne kat�r, ne e�ek, ne at... dedi, vallahi insan...
Nee? �nsan m�? Vay canavarlar!..
Ger�ek durum polis ekibine anlat�ld�. O zaman ekip �efi,
68
Ma�allah adamda amma da kan varm�! dedi.
Memleketteki ge�im d�zeyinin y�ksekli�ine tan�k olacak �rneklik yaral� yurtta�
sedyeyle i�eri al�n�rken ekip �efi. polislere.
Nas�l olsa buraya kadar geldik, eli bo� d�nmeyelim, bir i� yapm� olal�m. Hadi �u
arabay� aray�n! dedi.
i�te o zaman bagajda bir �l�n�n bulundu�u g�r�ld�.
Ya bu ne? �of�r.
G�r�yorsunuz, bir �l�... dedi, Ama �ok u�ursuz bir herifmi�. B�t�n bel�lar hep
onun �l�s�n� buraya getirece�iz diye ba��m�za geldi.
Yaral�y� ba�ka yere g�t�rd�ler. B�ylece uzun yol arkada��mdan ayr�ld�m. Benim �l�
oldu�um kesinlikle anla��l�nca, morga g�nderilmek �zere, hastanenin bodrumunda bir
yere att�lar. Arabada �yle sars�lm�t�m ki, ta�lar�n �st�ne yorgun d��nce dal�p
gitmi�im.
Ah sevgili E�ekar�s�, e�er birazc�k akl�n varsa, sak�n ya�amaktan b�k�p da, �lmeye
kalkay�m deme. Benim ba��ma gelenleri yaz�yorum ki sana, ya�aman�n tad�n�
��karas�n o g�zelim d�nyada. Senin, benim gibilere ya�amak zordur ama, yine de
g�zeldir. Sel�mlar, sevgiler...
�lm� E�ek
69
ONUNCU MEKTUP
(�lm� E�ek'in Adl� T�bb'a g�nderilmek �zere hastane bodrumuna at�l��n� anlat�r.)
Dostum E�ekar�s�,
�lkyard�m hastanesinde beni muayene eden hekimler �l�m�m� ku�kulu buldular. Morga
g�nderilmem i�in �l�m raporu verecek olan hekim, bir hem�ireye, benim ger�ekten
�l�p �lmedi�imi sordu.
Hem�ire, , Ben hastabak�c�n�n yalanc�s�y�m doktor bey, dedi, hastabak�c� �l�
diyor.
Hekim sinirlendi:
Ben i�imde titiz adam�m. Bir �l�n�n iyice �l�p �lmedi�ini kesin olarak anlamadan
rapor veremem. ��nk� bu zamanda ne dirilere, ne �l�lere g�ven oluyor, �ld�k diye
buraya geliyorlar, biz de s�zlerine g�venip ��lm�t�r, g�m�lebilir� diye rapor
veriyoruz. Sonra s�zlerinde durmay�p ya �l� y�kay�c� y�karken g�d�klan�yor, ya
tabut mezara konurken gerine gerine uyan�p �Aman i�e ge� kald�m� diye tabuttan
f�rl�yorlar.
Hem�ire,
Do�ru doktor bey, dedi, hani ge�en g�n bir ya�l� kad�na �l� diye rapor
vermi�tiniz de, sonra kad�n nas�l dirilvermi�ti.
Ben gelininin s�z�ne g�venmi�tim. Nas�l inanmam, muayenehaneme geldi, tam bir
saat bana kaynanas�n�n nas�l �ld���n� tatl� tatl� anlatt�. Gel de inanma, o kadar
g�zel kad�n ki, yalan s�yle
70
yece�i hi� akla gelir m�! Ama su� yine kaynanan�n. Seni herkes nas�l olsa �ld�
biliyor, �ld� diye b�t�n resm� i�lemler yap�lm�. Konukom�u ba�sa�l���na gelmi�,
a�layan a�lam�, s�zlayan s�zlam�, �stelik ben de �ld� diye rapor vermi�im. B�t�n
formaliteler tamamlanm�, surda kala kala biriki dakikal�k bi�ey kalm�, topra��
�st�ne �rtt�ler mi tamam, i� bitecek... insan bu durumda oyunbozanl�k eder mi hi�!
�lmeyeceksin de ne olacak sanki... Nas�l olsa sonunda �lecek de�il misin yani...
Evet, arada siz mahcup oluyorsunuz.
Mahcup olup da ne olacak... Ben o kad�n� ��l�d�r, �l� say�l�r� diye zorla
g�md�r�rd�m. Bir hekime mi inan�rlar, yoksa ya�l�, cahil bir kad�na m�? Her
k�t�l�k cahillikten geliyor. Ne yaz�k ki, halk�m�z �ok cahil. O kadar cahil ki,
�l�yorlar da �ld�klerini bile bilmiyorlar, �yle insanlar var ki, �oktan �lm�
olmalar� gerekirken, ya��yoruz diye ortalarda dola��p duruyorlar. Olabilir, herkes
her�eyi bilmez, ama bir bilene sorup ��renmeli. Hi� olmazsa bir doktor �l�d�r diye
rapor verince, insan olan art�k anlar... Bilmemek ay�p de�il, ��renmemek ay�p!
Cahillik...
Evet... Ama ben dirilen kad�na s�yledim. Herkes senin i�in a�lad�, s�zlad�,
yand�, yak�ld�, bu kadar �z�nt� bo�a m� gidecek? Sonra sen bir kez daha �l�rsen,
kim inan�r da, yeniden a�lar arkandan... Dirilmeye al�t�, yeniden dirilir, bo�una
a�lamayal�m, derler.
Dirilince kad�n...
Ne �nemi var... D�nya t�p literat�r�, dirilen �l� hikayeleriyle doludur. Tabi�
neden kad�n�n dirildi�ini t�bb� olarak a��klad�m.
71
Ba�ucumda konu�uyorlard�. Hekim, hem�ireye bir daha sordu:
�imdi bu adam ger�ekten �lm� m�?
Hastabak�c� �yle s�yl�yor.
�a��r�n �u hastabak�c�y�!
Hem�ire hastabak�c�y� �a��rd�. Beni g�steren hekim, sorusunu ona y�neltti:
Bu adam i�in �l� demi�sin, �yle mi?
D�n gece ben n�bet�i de�ildim doktor bey. Ama kap�c� �Bu herif �l�, bunu
gusulhaneye kald�r�n!� dedi. Benim bildi�im bu.
�a��r�n bana kap�c�y�!
Anlad���ma g�re, hekim, hi�bir yan�lg�ya ve haks�zl��a yer vermemek i�in, �l�
oldu�umu tan�klarla ispatlamak istiyordu. Hem�ireye anlatt�klar�ndan bu sonucu
��kard�m.
Ben mesle�ime ��k bir insan�m. Benim yerimde ba�ka bir doktor olsa, adam�n
nabz�n� yoklar, kalbini dinler... Ben bunlarla yetinmem, adam�n �ld���ne �� de
tan�k bulurum ki, ilerde ne olur ne olmaz, ba��m derde girmesin... �ok olaylar
ge�ti ba��mdan da... Daha yeni staj yapt���m g�nlerdi. Hastanede n�bet�i oldu�um
bir gece arkada�larla iyice i�tik. Beni hastaneye getirmi�ler ama, nas�l geldi�imi
hi� hat�rlam�yorum. Gen�lik... Terslik bu ya, sanki zaman�ym� gibi, benim n�bet�i
oldu�um o gece hastalardan ��� �lm�. �Doktor bey, �� hasta �ld� dediler. �Allah
su�lar�n� ba��las�n...� dedim. Ba�ka ne diyeyim? �l�leri hayr ile anmal�. N�bet�i
hem�ire �Muayene edip rapor vermeyecek misiniz?� dedi. Haaa, muayene... �yle
yaa... tyi ama, i�kiyi �ok ka��rm��m, bende yerimden kalkacak hal yok. Neyse
hastabak�c�lar kollanma girip beni zorla kald�rd�lar, �l�n�n elini elime ald�m,
72
nabz�na bakt�m. Aaaa, Allah Allah... �l�n�n nabz� �ok �iddetli at�yor, ��b�r �l�y�
getirin!� dedim. Onun nabz� da �yle... ���nc� �l�n�n nabz� da at�yor, ���n�n nabz�
da 90. �Aman bunlar �lmemi�, ��� de a��r hasta. �abuk bunlar�n s�rtlar�na saatte
bir aspirin s�r�n, birer tane de tent�rdiyot i�irin!� Ben sarho�lukla ne
s�yledi�imi biliyor muyum... Hem�ire �Aspirini i�irsek de tent�rdiyotu s�rsek
nas�l olur?� dedi. ��yi olur� dedim, �iyi olmaz.� dedi. �Neden?�, ���nk� aspirin
b�sb�t�n kalbi �al�t�r�r...� ��yleyse aspirin yerine kinin verin dedim. Hem�ire
�Kinin de �yledir efendim� demez mi!.. Tepem att� art�k... �Yahu, bunca y�ll�k
hem�iresin, surat�ma ne bak�p duruyorsun? Nab�z d��recek bir il�� bilmiyor musun,
ver �u adamlara...� diye ba��rd�m. Hem�ire �Ben hastalan�nca annem �hlamur
i�irirdi, isterseniz �hlamur vereyim� dedi. �Hah, �ok iyi... istersen �hlamur i�in
bir de re�ete yazay�m...� dedim. �Re�ete istemez, ��nk� hastanenin eczac�s� yok.
Ben kar�� bakkaldan sevab�ma al�r�m� dedi. O gitti. Ben uyumu�um. Sanki
r�yadaym��m gibi, �Yemiyorlar doktor bey!� diye birisi uyand�rd�. �Kim yemiyor?�,
��l�ler �hlamur yemiyorlar...� Bir de gidip bakt�m ki, hastabak�c� kad�n, merkebe
yonca verir gibi, kuru �hlamur yapraklar�yle �i�eklerini �l�lerin a��zlar�na
t�k�t�r�yor. �Sen bunu kaynatmad�n m�? Ihlamurun suyu i�irilecek!� dedim. �Hem�ire
han�m, kaynat�lacak demedi bana� demesin mi! �Sen Ihlamur nas�l verilir, bilmez
misin?� �Efendim, ben ev i�i bilmem de...� �Nerde Hem�ire?� �Odas�nda yok..� Ben
yine uyuyakalm��m. Aradan ne kadar ge�ti bilmiyorum, bir ses: �Doktor bey �l�ler
�hlamur i�miyor...� Daha neler, �l�ler �hlamur i�er mi!.. Ben sarho�luk biyandan,
uyku sersemli�i biyandan. ��.r
73
leyse i�ne yap�n!� dedim. �Ne i�nesi yapay�m?� dedi. �Hastanede hangi i�ne varsa
ondan yap�n� dedim. �Hastanede �engelli i�neden ba�ka i�ne yok...� dedi. �Sen o
�engelli i�neyle kombinezonunun ask�s�n� tuttur da sarkmas�n!� dedim. O s�rada
hastane k�tibi geldi, �Doktor bey, �l�leri deftere hangi hastal�ktan �ld� diye
i�leyeyim?� dedi. �Onlar �l� de�il, ya��yor� dedim. �Aman efendim, ya�ayamazlar...
��nk� ��� de ameliyatta �lm�t�.� dedi. �Nabz� at�yor bunlar�n...� diyerek,
�l�lerden birinin elini muayene i�in elime al�nca k�tip kahkahay� bast�. �Aman
doktor bey, siz �l�n�n nabz� diye kendi nabz�n�z� muayene ediyorsunuz!� Tuuu, ben
sarho�lukla, sa� avucuma sol elimi al�yormu�um. i�te o g�nden beri ne zaman bir
�l� raporu verecek olsam, �l�n�n ger�ekten �l� oldu�una biriki de tan�k
bulundururum.
Hekimin �a��rtt��� hastane kap�c�s� gelmi�ti. Kap�c�ya, beni g�sterip sordu:
Ger�ekten �l� �lm� m�?
�lm� beyim, hem de adamak�ll� �lm�.
Nerden belli?
Belli olmaz m� doktor bey, ben otuz y�ld�r bu hastanenin kap�c�s�y�m, elimden ne
�l�ler geldi ge�ti... Bir �l�ye bakt�m m�yd� ne i� yapt���n�, ka� para
kazand���n�, ka� ki�i besledi�ini ��p diye anlar�m. Ben art�k �l� sarraf� olmu�um.
S�yle �yleyse, bu ne kazan�yormu�?
Ta� �atlasa ayda d�rty�z lira...
Nerden anlad�n?
Baksan�za beyim, onun da boynuyla belinin inceli�i bir. Nerdeyse belinden
kopacak.
Ne i� yap�yormu�?
74
Ne i� yapt���n� bilmem, ama �ok yorucu bir i�... Hem de kalabal�k ailesi var.
Avurdu avurduna g��m�, g�zleri i�eri ��km�... En az�ndan sekizon ki�iye bak�yor.
Onu nerden anlad�n?
Omuzlar�na baksan�za zavall�n�n, nas�l ��km�. Ne kadar a��r y�k ta��d��� belli
i�te... �stelik namuslu adam da...
O nerden belli?
�lm� ya... Namuslu olmasa �l�r m�yd�? O da ya�ard� �b�rleri gibi.
Do�ru yahu...
Hem de zeki bir adam..,
Hepsine peki ama, zeki oldu�unu nerden anlad�n yahu?
Baksan�za doktor bey, herifin �l�s� bile nas�l alayl� alayl� g�l�yor.
Demek bu adam�n �ld���ne tan�ks�n sen de...
Evet...
Neden �ld���n� de bilebilir misin?
Bizim hastane k�tibi, neden �ld��� belli olmayanlar i�in deftere �Sefaleti
fizyolojiyeden �ld� diye yazar. Besbelli bu da ondan �lm�...
S�ylediklerin do�ru ama, bana bu adam�n �l�m� biraz ku�kulu geldi. Neme gerek,
ben �st�me sorum alamam, havale edeyim gitsin benim ba��mdan... �l�m nedeni bizi
ilgilendirmez, �lm� ya yeter... Morgda neden �ld���n�, poliste de kimin
�ld�rd���n� ��rensinler.
��ime �yle bir korku girdi ki, E�ekar�s�, bu hekim beni acaba nereye havale
edecek? ister misin, r�vetsiz, iltimass�z bir garip ki�inin evrak� gibi beni
h�k�met dairelerinde masadan masaya havale etsinler...
75
Hekim,
Ben bunu adl� t�bba havale edeyim de i� sa�lam olsun... dedi.
Aman bu da iyi... Ya beni �Daha ya�amak zorundad�r, �l� say�lmaz!� diye hastaneden
kap� d�ar� etseydi!
Beni, Adl� T�bb'a g�nderilmek �zere, hastanenin bodrumuna ba�ka �l�lerin aras�na
b�rakt�lar. Buras�, �l�lerin koku�mamas� i�in �ok so�uk bir yerdi. Biz �l�lere
s�cak da, so�uk da v�z gelir.
i�te b�yle sevgili E�ekar�s�, gelecek mektubumda da adl� t�pta ba��ma gelenleri
anlat�r�m.
Sevgilerle �lm� E�ek
76
ONB�R�NC� MEKTUP
(Y�ksek tabakadan bir beyfendinin kendini �ld�r' meyi nas�l ba�ard���n� anlat�r.)
Sevgili E�ekar�s�,
�lmeye �lm�t�m, evet, ama bit�rl� �resmen� �lemiyordum. Bu sat�r� yazarken sesini
duyar gibiyim: �Bu bizim �lkemizde �resmen� ya�amak da. �resmen� �lmek de zordur.�
diyorsun.
Is�s� s�f�ralt� olan hastane bodrumunda bika� �l� daha vard�. Sa� yan�mda
ortaya�l� bir �l� erkek, sol yan�mda bir ya�l� �l� kad�n vard�, �l� erke�e sordum:
Siz neden �ld�n�z beyfendi?
Beyfendi dedim, ��nk�, �l�yken bile adam�n kart z�ppeli�i belli oluyordu. Soruma
yan�t beklerken, y�z�n� buru�turup ba��n� �te yana �evirdi. Kendikendine
s�ylendi�ini duyuyordum: ��lmeyi i�te bunun i�in sevmiyorum, �l�nce, insanlar
aras�nda s�n�f fark� kalm�yor. Burda hep bir araday�z! Efendi de, u�ak da, kendini
bilen de, bilmeyen de... Ne insanlar var yani, daha tan�mad���m adam, bana neden
�ld���m� soruyor... �lmek bi�ey de�il de, g�rg�s�zlerin aras�nda kalmak
felaket...�
Sol yan�mdaki ya�l� kad�n,
Beyfendi y�ksek sosyetedendir... diye f�s�ldad�.
Kendimi tan�tmadan, damdan d�er gibi soru
77
sordu�um i�in utand�m. Az sonra kendimi tan�tt�m, ��lm� E�ek� s�z�nden irkildiyse
de, yine te�ekk�r etti. O da kendini tan�tt�. Mesle�inin ne oldu�unu pek
anlayamad�m. Anlayabildi�ime g�re, her i�i yapabilip de hi�bir i� yapmayan
biriymi�. Bu kez nas�l �ld���n� kendili�inden s�yledi:
�ntihar ettim.
insan�n kendini �ld�rmesi kolay m�? Soruma, sanki ona sormu�um gibi, ba�ka bir
gen� �l� yan�t verince, y�ksek sosyeteli yine k�zd�. Gen� �l� s�ze kar�m�,
anlat�yordu:
�ntihar, ya�amaktan bile zor. Ben �nce kendimi denize atmay� d��nm�t�m. Denizle
�epe�evre �evrili koca �stanbul'un Anadolu yakas�n�, Rumeli yakas�n� ba�tan sona
dola�t�m, kendimi denize atacak kadarl�k olsun bo� bir k�y� par�as� bile
bulamad�m. �stanbul'un b�t�n deniz k�y�lar�n� zenginler zaptetmi�ler: Yal�lar,
villalar, gazinolar, kay�khaneler, bah�eler, �zel r�ht�mlar...
Y�ksek sosyeteli �l�, pis bir koku al�yormu� gibi y�z�n� buru�turup �c�k c�k
c�k...� diye sesler ��kar�yordu.
G�zelim memleketi ya�anmaz hale getiren i�te b�yleleri... diye s�ylendiyse de,
gen� �l� ald�rmay�p s�z�n� s�rd�rd�:
Bir de �Burdan denize girmek yasakt�r�, �Burdan ge�mek yasakt�r� yaz�l� levhalar
dikip �zel yasaklar koymu�lar. O da yetmemi�, �K�pek Var� yaz�l� levhalar... K�pek
de�il, canavar... Hadi bakal�m, s�k�ysa ge� de kendini denize at... Denizde
bo�ulmak ba�ka, kendini az�l� ite par�alatmak ba�ka... K�peksiz, yasak levhas�z
bir yal� bulup sahibine, belki halden anlar diye �Surdan kendimi denize atmama
insanl�k ad�na izin verir misiniz efen
78
dim...� dedim. Adam ���tler vermeye ba�lad�. Hi� bu g�zelim, bu ya�an�las� d�nya
b�rak�l�r da intihar m� edilirmi�! Bana bah�esindeki �i�ekleri, a�a�lar�, havuzu,
mermer kapl� yal�s�n� g�sterip ��u g�zelli�e bak...� diyordu. Yani, bir intiharl�k
bir deniz k�y�s� bulamad�m.
Bir plaja gitseydiniz... dedim.
Siz �oktanberi plajlara gitmemi� olacaks�n�z. Sonunda, bir plaja gidip derin bir
yerinden denize atlamay� d��nd�m ama, nerde... Plajlarda, kalabal�ktan denizi
bulabilirsen bul... Plaj�n iskelesinden atlad�m, d�t���m yerden, alttan �����...�
diye bir ses... Bal�klama, adam�n g�be�inin �st�ne dalm��m. Vapura binip kendimi
denize atay�m, dedim. O da olmuyor. Bikez vapurlar �yle kalabal�k ki, girince
k�m�ldayam�yorsun ki, vapurun k�pe�tesine dek gidebilesin. Gitsen bile,
kalabal�ktan s�yr�l�p kendini denize atam�yorsun. Atmaya kalksan kendini, elin,
kolun, aya��n, birinin bir yerlerine tak�l�yor. Tak�lmasa da, atsan kendini
denize, ya havadayken tutuyorlar, ya denizden yakalay�p ��kar�yorlar. S�z�n
k�sas�, istanbul'da, denizde bo�ulmak olas� de�il... Bu kez kendimi zehirlemeyi
denedim. En etkili zehir ald�m, ama �lmedim. Daha �ok zehir i�tim. Yine �lm�yorum.
B�rak �lmeyi, zehir ald�k�a g�nden g�ne g�c�m art�yor. Bir tan�d�k hekime,
zehirlenmeyen insan olabilir mi, diye sordum. Olurmu�, istanbul'un kimi yerlerinde
oturanlar zehirlenmeye ba���kl�ym�lar. Birikmi�, koku�mu� ��pler, ta��tlar�n
sald�klar� gazlar, bacalardan ��kan dumanlar, yollardan kalkan tozlar, pis su
birikintileri, �amurlar, insan� �yle zehirlermi�, zehire al�t�r�rm� ki, art�k en
kuvvetli zehir bile v�zgelirmi�. Hele Hali� k�y�s�nda oturanlar, denizden t�ten
zehir bu
79
�usundan zehire �yle al��rlarcn� ki, yan�l�p da yollar� temiz haval� bir a��kl��a
d�se, temiz havadan bo�ulurlarm�.
Y�ksek sosyeteli,
�imdi anlad�n�z m� neden kendimi �ld�rd���m�? dedi.
Anlayamam�t�m.
Art�k bizim �lkemiz, ya�anmaz oldu... dedi.
Neden? diye sordum.
Demindeberi adam� dinlediniz... B�yle insanlarla bir arada ya�anabilir mi hi�...
Hi�kimse kendi yerini, haddini bilmiyor. Herkes, kendi toplumsal yerini bilmeli,
ona g�re davranmal�... Ba�lar ayak, ayaklar ba� olursa toplum tepetaklak gelir...
Geldi de... Kendimi �ld�rmemin neden i�te bu...
Nas�l �ld�rd�n�z kendinizi?
Sekreterimle birlikte... Bo�az'dan arabayla d�n�yorduk geceleyin.
Anl�yorum, dedim.
B�ylece kaza s�s� verdik, dedi. Toplumsal yerini bilmeyen kaba insanlar aras�nda
ya�amak istememi� olan y�ksek sosyeteli.
�ld�m, yine kurtulamad�m; daha da k�t� �imdi, �l�ler aras�nda s�n�f fark� da
yok... diye ekledi, �l� y�z�n� buru�turdu.
Sevgili E�ekaras�, gelecek mektubumda da �b�rlerinin neden �ld�klerini anlat�r�m.
G�zlerinden �perim.
�lm� E�ek
80
ON�K�NC� MEKTUP
(Aile �erefine uygun g�zel g�r�n�ml� mezar yeri arand���m anlat�r.)
Sevgili dostum E�ekar�s�,
Mektuplar�m seni s�kt� m� bilmem. Belki i�inden �Art�k resmen �lse de kurtulsam�
diye ge�iriyorsundur. Ah bir resmen �lebilsem, ben de kurtulaca��m, siz de... Ama
daha �nce de yazd���m gibi ne kolay kolay ya�an�yor, ne de kolay kolay �l�n�yor.
Belki kolay �l�necek ama, �lmenin resm� i�lemi uzun s�r�yor, �l�nce de art�k resm�
i�lem kal�r m�, deme... �lsen de var. �lmesen de... �l�ler i�in resm� i�lemlerin
ne oldu�unu, hastane bodrumundaki �l� arkada�lar�mdan ��rendim. Bir �l�y� iki
hademe d�ar� ��kar�rken yan�mda yatan bir �l� kad�n,
Ne �ansl� adam, dedi, buraya daha d�rt g�n �nce getirmi�lerdi, bug�n
g�t�r�yorlar. Bizim de i�lemlerimiz bitse de bizi de g�t�rseler. Ama belki de bu
adam�n tavsiye kart� vard�r.
Kad�na,
Aman teyze, siz ne s�yl�yorsunuz, dedim, biz hepimiz �l�y�z, �l�lerin �ans�,
tavsiye kart�, i�lemi olur mu hi�!
Olur elbet, dedi, siz yeni geldi�inizden bilmiyorsunuz. Beni al�n ele... Tam
�ld���m g�n beni askere �a��rd�lar.
Ben g�lmeye ba�lay�nca ya�l� kad�n,
81
F. 6
�����t!.. dedi ta�k�nl�k yapmay�n! �l�lere, diriler gibi ta�k�nl�k yak�maz.
�yi ama siz en a�a�� altm� ya��n�zda g�steriyorsunuz, �stelik kad�ns�n�z.
Altm�yedi ya��mday�m. Askere almamalar� i�in �nce ya��m� �ocuklar�m tan�klarla
ispat edecek. Sonra da kad�n oldu�um mahkeme karar�yla belgelenecek. Ondan sonra
da �ld���m ortaya ��kacak. Yoksa askere alacaklar beni.
Peki �ocuklar�n�z neden u�ra�m�yor?
�ok u�ra�t�lar. Altm�yedi ya��mda bir kad�n oldu�umu ispat ettiler ama, �l�
oldu�umu ispat etmek, i�lerine gelmiyor.
Neden?
��nk� k�m�r k���d� benim �st�me Yeniden k�m�r belgesi ��karman�n ne zor oldu�unu
bilmiyor musunuz? Benim her k� bir ton kok k�m�r� almaya hakk�m var. �ld���m
anla��l�rsa, bizim k�m�r k���d� yanacak. Evdekiler de kimbilir ka� k� so�ukta
titreyecekler. K�m�r alabilmek i�in benim �ld���m� a��klamak istemiyorlar.
A��klamazlarsa beni askere alacaklar, �ld���m� ispat edemezlerse, bu kez miras�m�
alamayacaklar, i�te b�yle bir k�rd���m... �ocuklar�m da �a��rd�. Mirastan m�
ge�sinler, k�m�r k���d�ndan m�, yoksa beni askere mi g�ndersinler... Bit�rl� karar
veremediler. Buy�zden bekleyip duruyorum i�te... Burada g�rd�klerinin hepsinin
ayr� bir i�lemi var. Bak, �u delikanl�y� g�r�yor musun? �lmeden iki g�n �nce
tutuklanmas� i�in karar ��km�. �imdi �ld��� ispat edilebilirse, tutuklanmaktan
kurtulacak. Buy�zden bekliyor burada... Tutuklanmaktan kurtulmak i�in, yalandan
�ld�m diye yere uzanmad��� nerden belli?..
Doktorlar anlamazlar m�?
82
Aman o�lum, doktorlar diriden anlam�yorlar, �l�den ne anlas�nlar... Bak, �u
duvar�n dibinde yatan kad�n, tam dokuz kez �lm�, dirilmi�. �Art�k bu d�nyada
ya�anmaz, tad� tuzu kalmad�...� diye boylu boyunca yere uzan�yormu�. Tam
g�meceklerken, �lmekten cay�yor, kalk�yor aya�a...
Ben olsam doktorlar�n yerinde, hemen g�m�veririm.
Ayol doktorlar�n ba��n� ka��yacak vakitleri yok... Her sabah hastaneye gelip,
saat ondan onbire kadar hastalar� seyrediyorlar. Onun i�in i�te bu kad�n� burada
bekletiyorlar ki, iyicene �lm� m�, yoksa yar�m yamalak m� �lm�, anla��ls�n diye...
i�lemi tamamlan�nca g�mecekler.
O s�rada kal�n bir ses,
�lem uzun s�r�yor, dedi.
Bakt�m, sonundaki kellifelli bir �l� konu�uyor.
Siz de mi cM�n�z? dedim. Tok, sert bir sesle
Hay�r, ben �lmedim, vefat ettim, dedi. Siz hi� gazete okumaz m�s�n�z?
Okurum
Benim vefat etti�imi gazetelerde okumad�n�z m�? B�t�n gazetelerde vefat�m
hakk�nda iki�er...
S�z�n� kesip,
Yaz� m� ��kt�? diye sordum.
Hay�r, iki�er sayfal�k vefat il�n�m ��kt�. Ailem gazetelere bir il�n verdi,
ortaklar�m bir il�n verdi, kurucusu oldu�um �irketler de birer il�n verdi. �nsan
k�r olsa bu kadar il�n� g�r�rd�.
G�z�mden ka�m�.
�yle g�zel vefat il�n� vermi�ler ki... inan�n, vefat etti�ime sevindim, il�n
akl�mda... Bak�n ezbere okuyay�m size...
83
��ak ac� bir kay�p� bir tanesinin ba�l��� b�yle. Birininki de �E�m bir ziya.
.� ...�Babam�z, e�imiz, kay�nbiraderimi?;, o�lumuz, damad�m�z, memleketimizin
tan�nm� i�adamlar�ndan, Algetir �irketinin kurucusu, Gelal �irketinin
ortaklar�ndan, Sadrazam Sulu S�leyman Pa�an�n ahfad�ndan, Mahmut Pa�a'nm torunu,
Kas�m Pa�a'n�n yi�eni, Bayram Pa�a'n�n damad�n�n karde� �ocuklar�ndan...�
Adam boyuna sayacakt�. Ben,
Zat��linizi tan�d�m Beyefendi, zahmet etmeyin, anla��ld�, siz de
onlardans�n�z... dedim.
Adam, s�z�n� uzatt�:
�trtih�li d�r� beka eyleyip rahmeti rahmana kavu�mu�tur. Ebedi istirahatg�h�
olan...�
Tan�d�m Beyefendi! diye ba��rd�m. Tan�d�m.. Sizin ne i�leminiz var da burada
bekliyorsunuz?
Mezar bulam�yorlar. Aile mezar�m�z var tabi�, ama eski bir mezarl�k oras�, �imdi
oraya yoksullar� g�m�yorlar. Yeni mezarl�kta benim i�in mezar yapt�r�lacak ama
l�ks s�n�f yerlerde bo� mezar yeri kalmam�. Herhalde bilirsiniz, �imdi mezarlar,
karaborsada... Karaborsada olmayan mezarlar da var ama, yerleri iyi de�il. Ailem
be�enmedi. G�zel g�r�n�ml� bir mezar yeri ar�yorlar.
�ld�kten sonra g�r�n�m�n�n ne �nemi var?
Benim i�in de�il, gelen ziyaret�iler i�in... Akrabalar�m, ellerinde �i�ekler,
mezar�m�n ba��na geldikleri zaman, g�zel bir g�r�n�m kar��s�nda duygulan�p a�lamak
istiyorlar. �Bu g�zel d�nyay� nas�l b�rakt�n da gittin!...� diye, benden �ok
kendilerine a�lamalar� i�in, mezar�m�n, g�r�n�m� g�zel bir yerde olmas� gerekir...
Mezar�m k�t� bir yerde olursa, bu d�nyan�n nesine a�las�nlar... Ama yaln�z bu
de�il, tabi� ailemizin de �erefi var. Ailem,
84
�erefimize uygun bir mezar�m olsun, istiyor. Ortada, �erefimiz s�zkonusu olunca,
mezar yerini de mutlaka karaborsadan almak zorunday�z. Yaln�z bu kadar da de�il...
Bundan �� ay �nce, bizim ralnbimiz olan bir �irketin kurucusu �lm�t�. Ona
karaborsadan �ok pahal� bir mezar yeri buldular. �imdi ben ondan ucuz bir yere
g�m�l�rsem, hem ailemin �erefi iki paral�k olacak, hem de bizim �irketin ticar�
itibar� d�ecek. Anlad�n�z m�? i�te buy�zden, ortaklar�m da �ok pahal� bir mezar
yeri ar�yorl^.
Bulamad�lar m�?
Bulamaz olurlar m�? Amma da yapt�n�z,,, Karaborsadaki mezar yerlerini bizim
�irket sat��^ alm�t�. Yani ben alm�t�m. Karaborsa mezaryer�eri elimizde. Ama beni
hemen g�merlerse, karaborsan�n de�eri d�er, i�i uzat�yorlar ki, rekl�m olsun da,
mezar yerlerinin fiyat� arts�n... Anlad�n�z m�?
Anlad�m Beyefendi...
Sevgili karde�im E�ekar�s�, yaz�lacak daha neler, neler var burada, �l�ler
d�nyas�n�n, dirilerinki^den kal�r yeri yok. Aras�ra d��n�yorum, ne yapsan^ diye,
�lmekten caysam m� dersin? �lmenin bu cien�i zor bir i� oldu�unu bilseydim, bu i�e
hi� giri�mezdim. �u i�lemlerim bitse de, hay�rl�s�yla resmen d^ �lsem, geni� bir
soluk alaca��m. Aman karde�im E�ekar�s�, �leceksen zaman�nda �l, yoksa bu gidi�le,
b�t�n mezar yerleri karaborsaya binece�e benz^r 0 zaman ne yapars�n? �lemezsin
bile karde�im.
G�zlerinden �zlemle �perim.
Sevgi ve sel�mlar �lm� E�ek
85
ON���NC� MEKTUP (G�len, a�layan, d��nen �l�lere de�gindir.)
Azizim E�ekar�s�,
insan �lse bile dirilerin elinden kendini kurtaram�yor, i�imden �Yeter art�k,
g�m�n de kurtulay�m!� diye ba��rmak geliyor ama, �l�n�n sesi ��kmaz diye sesime
kimse kulak asmayaca��ndan ba��rm�yordum.
Hastanenin bodrumunda, g�m�lmek, te�rihhaneye g�nderilmek, kimliklerinin
anla��lmas�, yada ku�kulu g�r�len �l�m nedenlerinin saptanmas� i�in morga
g�nderilme s�ralar�n� bekleyen benim gibi bi�ok �l� var. Bu �l�ler aras�nda ���
�ok ilgin�ti. Bunlardan biri durmadan g�l�yor, biri boyuna a�l�yor, biri de
biteviye d��n�yordu.
Buraya beni att�klar�ndan beri hi� durmadan g�len �l�n�n yan�na gittim.
Ba��lay�n bay�m, neden bu kadar �ok g�ld���n�z� merak ettim...
Karde�im E�ekar�s�, bir �l�n�n g�lmesi �ok tuhaf oluyor, �lm� birini g�z�n�n �n�ne
getir, hem �lm�, hem de kat�la kat�la g�l�yor.
G�len �l�, g�lmekten bana yan�t veremiyordu. Kurulmu� bir kahkaha makinas� gibi
g�lmekteydi. Kas�klar�n� tutarak g�l�yor, g�zlerinden ya�lar geliyor, aradabir.
Ay bay�laca��m... Aman... �f!... diye sesler ��kar�yordu.
86
G�ld�, g�ld�, g�lmesi hi� aras�z s�rerken, kesik kesik anlatt�:
G�l�nmeyecek gibi de�il ki... Sabah� �lece�im gece, kar�mla tiyatroya gitmi�tik.
Kar�m �oktan beri, �Bir tiyatroya gidelim, bir komedi seyredelim de i�imiz
a��ls�n� deyip duruyordu. Ben de komedi oynanan bir tiyatroya iki bilet ald�m.
Kar�mla tiyatroya gittik. Perde a��l�r a��lmaz g�lmeye ba�lad�k. Aman pek g�l�n�l�
bir komediydi... Nas�l g�ld�k anlatamam... G�lmekten bo�ulacakt�k. Yaln�z, �ok
tuhaf, seyirciler aras�nda bizden ba�ka g�len yoktu. G�lmek ��yle dursun, �o�u
a�l�yordu, ���nc� perdenin ortalar�na do�ruydu, seyircilerden biri,
Bay�m, rica ederim yeter, g�lmeyin art�k!... dedi.
Kar�m benden �nce davran�p,

Neden g�lmeyecekmi�iz, para verdik, param�zla de�il mi?... dedi.


Oyunun aras�nda bizi salondan ��kard�lar. Bizim g�lmemizden tedirgin olanlar,
Neye g�l�yorsunuz? diye ba��r�yorlard�. Ben de onlara,
Neden g�lmeyelim, biz buraya komedi seyretmeye geldik... Elbet g�leriz... dedim.
Ne komedisi dediler, burda komedi de�il, dram oynuyor...
Biz komedi oynand���n� iddia ederken, onlar da dram diye iddia ediyorlard�. Bize,
Anlay�s�zlar! diye ba��rd�lar. Ben de onlara,
As�l anlay�s�z sizsiniz... Komedi seyrederken a�l�yorsunuz... dedim.
Sahnede oynanan oyunun komedi mi, dram m� oldu�unu anlamak i�in, piyesin
afi�lerine bakt�k.
87
Afi�te �dram� yaz�yordu. O zaman yanl�l�k anla��ld�. Ben komedi tiyatrosuna bilet
alacakken, yanl�l�kla dram tiyatrosuna bilet alm��m. Kar�mla ben, sahnedeki oyunu
komedi diye seyretti�imiz i�in, boyuna g�l�yorduk.
Orada bulunan bir tiyatro ele�tirmeni ��yle dedi:
�Hakl�s�n�z, siz bu tiyatroya komedi seyretmek i�in para verip gelmi�siniz.
Verdi�iniz bilet paras�n�n hakk�n� almak, daha do�rusu ac�s�n� ��karmak i�in,
ister istemez g�lmek zorundas�n�z. Paray� verip bilet ald���n�z anda, g�lmek i�in
ba�tan karar vermi�siniz. Ama a�layan seyirciler de hakl�. Onlar da a�layabilmek
i�in para vermi�ler, paralar�n�n hakk�n� ��kar�yorlar. Ba�tan karar verdikleri
i�in durmadan a�l�yorlar. Ne siz oyuna g�l�yorsunuz, ne onlar seyrettikleri oyuna
a�l�yorlar. Sahnede oyun olmasa, hatt� perde a��lmasa da tiyatro perdesi r�zg�rdan
k�m�ldasa, siz, �Aman ne komik!� diye g�leceksiniz, �b�rleri de, �Aman ne ac�kl�!�
diye a�layacaklar... Neden bizim oyun yazarlar�m�z�n komedi diye yazd�klar�
a�lanacak piyeslerini g�rmek i�in halk tiyatrolara dolu�ur da, bir de �stelik
kahkahalarla g�ler?.. Ne yaps�n zavall� halk, bikez ba�tan �Seni g�ld�rece�iz�
diye paras�n� alm�lar. Tiyatro seyircileri, tiyatroya girerken de�il de,
tiyatrodan ��karken bilet paralar�n� vermi� olsalard�, bakal�m o s�zde
yazarlar�m�z�n komedilerine bitek seyirci g�lebilir miydi?�
G�len �l�,
Anlad�n m� neden g�ld���m�, dedi, hah, hah, hah... Ay bay�laca��m... �nsanlar ne
enayi oluyorlar... Ay g�lmekten �atlayaca��m... Ne g�l�n�l� komediydi, h�l�
g�l�yorum... hah, hah, hah... hih hih hih... hoh hoh hoh...
88
Boyuna a�layan �l�n�n yanma gittim
Sizin, neden a�lad���n�z� anlad�m san�yorum, dedim Herhalde siz de �lmeden �nce
yanl�l�kla gitti�iniz tiyatroda, komediyi dram sanarak seyretmi�sinizdir...
A�layan �l�, i�ini �eke �eke g�zlerini, burnunu sildi,
Hay�r, dedi, ben a�lamayay�m da kim a�las�n?.. Ben ya�arken �Do�ru Yol�
gazetesini okurdum. Big�n bu gazetenin k�e yazarlar�ndan biri �B�y�k kayb�m�z�
ba�l�kl� bir f�kra yazm�t�. O g�nlerde �ok �nemli, �ok de�erli birisi �lm�. F�kra
yazan, i�te o adam� anlat�yordu. Ya�am�mda bu denli ac�kl� bir yaz� okumad�m.
A�lamaktan yaz�y� bit�rl� sonuna dek okuyam�yordum. Her s�zc���n� okurken,
g�zya�lar�n� sel gibi ak�yordu. F�krac�, �Sen �l�ms�zs�n! Seni insanl�k
unutamayacak!.. Senin insanl��a hizmetin...� diye yazm�t�. Bu yaz�y� bitirdi�im
zaman do�ru gazeteye ko�tum, f�krac�y� buldum. �Birisinin, benim �l�m�mden sonra
da bu kadar g�zel bir yaz� yazaca��n� bilsem, hemen �imdi �l�r�m...� dedim.
Yazar �Bunun i�in hi� merak etmeyin, bedeli kar��l���nda hert�rl� yaz� yaz�l�r...�
dedi.
�stedi�i �creti de �dedim.
�l�n�n a�lamaktan g�zleri kanlanm� ve �i�mi�ti.
Kendinize yaz�k, a�lamay�n... dedim.
Nas�l a�lamam dedi, i�te �ld�m... Ama arkamdan iki sat�rc�k bile yazmad�. Bo�u
bo�una �lmek insana dokunuyor.
�l�m�nden sonra �ok ac�kl� yaz� yaz�lan adam kimmi�? diye sordum.
G�zya�lar�n� silen �l�,
Bilmiyorum dedi, tan�d���m kimse de�ildi... Ama mersiye o kadar ac�kl�yd� ki...
Ben de o zaman merak edip ona buna �Kimdir bu adam?� diye sormu�tum; tan�yan
hi�kimse ��kmam�t�.
�imdi neden a�l�yorsunuz? Art�k �lm�s�n�z...
Nas�l a�lamam... �len o adam i�in �Do�ru Yol� gazetesinde yay�nlanan yaz� hi�
akl�mdan ��km�yor. O yaz� akl�ma geldik�e, kendimi tutam�yorum, a�l�yorum. Hep
b�yle a�layaca��m i�te...
Biteviye d��nmekte olan �l�n�n yanma gittim,
Ba��lay�n, dedim, buraya geldi�ini? g�nden beri hep d��nmektesiniz de, ne
d��nd���n�z� merak ettim.
insan m�y�m, de�il miyim diye d��n�yorum... dedi.
Nas�l olur, insans�n�z elbet... dedim.
Ben de �yle san�yordum ama hi�kimseye insan oldu�umu ispat edemedim. Anlatay�m
size... �imdi biz burada ba��rsak, �a��rsak, ya�amakta olan insanlar bizim
sesimizi duyarlar m�? Duymazlar... ��nk� biz �l�ce ba��r�r�z, �l�ce konu�uruz.
Ya�ayanlar da �l� dilini anlamazlar. D�nyada ya�arken de b�yle oluyor. Bi�ok insan
ba��r�yor, ��rp�n�yor, a�l�yor, ama seslerini duyuram�yorlar. ��nk� b�ylelerinin
ya�ay�p ya�amad�klar� belli de�ildir, bizden ayr�mlar� yoktur. N�fus say�m�,
se�imlerde oy verme zaman�, vergi �deme y�k�m�, askerlik gibi yurt g�revleri
d��nda insandan say�lmazlar, �u �l�s� kandilli d�nyada. �Sen de insan m�s�n?� diye
sorunca, g��s�n� gere gere, �Evet, insan�m!� diyebilecek ka� ki�i vard�r?
Herhangi bi�ey olman�n ko�ulu var. �nsan olma
90
nm ko�ulu da insan gibi, insanca ya�amakt�r. Beni her gitti�im yerde, �Sen de
insan m�s�n!� diye horlad�lar. Ya�ad���m s�rece bu soruya yan�t veremedim. Hi�
durmadan ya�amaya �al��p �abalad���mdan, insan olup olmad���m� d��nmeye de hi�
zaman�m olmam�t�. �ok ��k�r �ld�m de, d��nmeye zaman bulabildim, i�te �imdi bunu
d��n�yorum: Ben d�nyadayken insan m�yd�m, de�il miydim?...
D��ne d��ne bu soruya yan�t bulabildiniz mi? dedim.
Hay�r, dedi, boyuna d��n�yorum, d��n�yorum, i�inden ��kam�yorum. �nsan olsayd�m,
insan gibi, insanca ya�ard�m ve ba�kalar� sesimi duyard�. Ama insan olmasayd�m,
bitak�m insanlar benden, kendileri i�in oy istemezlerdi, g�rev istemezlerdi, vergi
istemezlerdi, �dev istemezlerdi. D��n�p duruyorum, bit�rl� ��zemiyorum bu sorunu.
D��nen �l�y� dinledikten sonra beni de bir d��ncedir ald�. Biz de ya�ad���m�z
s�rece sesimizi duyuramayanlar tak�mu�dan�z. �ark�lar�m�z sessizdi, i�imizden
s�ylerdik...
i�te b�yle sevgili karde�im E�ekar�s�. Bu mektubumu okuduktan sonra senin de
d��ncelere dalaca��n� san�yorum. Belki de komedi diye bilet al�p, verdi�in para
bo�a gitmesin diye, seyretti�in dramlara g�l�yorsundur. Belki de tan�mad���n
kimselerin �l�mlerine yaz�lan a��tlar� hat�rlay�p a�l�yorsundur.
Ya�ad���m g�nlerde bana �Dilini E�ekar�s� soksun!� diyenlere �ld���m� haber ver
de, art�k rahat rahat k�na yaks�nlar.
Mutluluklar, esenlikler dilerim.
�lm� E�ek
91
OND�RD�NC� MEKTUP
(Bir gen� erkek �l�s�n�n bir yasl� kad�n �l�s�yle de�i�ti�ine de�gindir.)
Can arkada��m E�ekar�s�,
Bilirsin, kimi evrak bir dairenin bir masas�na tak�ld� m�, art�k orda g�nlerce
aylarca kal�r da kal�r. Biz de hastanenin bodrumunda tak�l�p kald�k. Bir sabah
kap� a��ld�, �l�ler sevin�le,
Te�rihhaneye gidiyoruz, te�rihhaneye... diye ba�r�t�lar.
Yazm�t�m, �l�lerin seslerini diriler duymaz; t�pk� d�nyada ger�ekten ya�ayanlar�n,
kendilerini ya��yor sananlar�n seslerini duymad�klar� gibi...
��eriye iki hademeyle orta ya�l� bir k�yl� girdi. K�yl�,
Nirde benim o�lum? diye ba��r�yordu. Hademelerden biri,
O�lunu yimedik ya, dedi, ne ba��r�p duruyon?... Hastane go�u�lann�n he� birinde
yo�usa, belle ki burdad�r.
K�yl�,
Goz g�re g�re getti ye�it o�lum... diyordu. Hastaneye yat�rd�m. Burda yok,
diyorlar. Ba�ka yire yat�rm�s�nd�r, diyorlar. Fele�imi �a��rd�m.
Hademe,
Goca �stanbul'da hastane bi dene mi? Bar�ya yat�rd���n nirden belli? Buras�
panga gibi bi
92
yer... Beylik yatak �ar�aflar�ndan, g�l�flardan gayri he� bi emanet burdan
gaybolmaz... dedi. �b�r hademe,
Bur�ya yat�rsan burda olur yimedik ya senin o�lunu... Gap�lar da gapal�, u�amaz
ga�amaz... dedi.
K�yl�,
Ben o�lumu bur�ya yat�rd�m, dedi, l�meresi bilem var... �te!..
Hademe, k�yl�n�n elinden numara yaz�l� ka��d� al�p, oraya yat�r�lm� �l�lere
bakmaya ba�lad�. Bir �l�n�n bas�nda durup,
i�te o�lun... dedi, burdan he� bi�ey gaybolmaz, dimedim mi sana... Alt�n gosan
kimse almaz. Panga gibi bi hastane... O�lum, o�lum deyi ba��r�p duruyon...
Hastanede adam aramak, piyango listesinde l�mere aramak gibidir. �lkin amortiye
bakaca��n, sonra ikramiyelere... Hastaneye girdin mi, ilkin �l�lere bakaca��n,
bulamazsan go�u�lardaki dirilere bakaca��n... Hastanenin de bi usul� var.
K�yl�ye, o�lu diye, benim yan�mda yatan ya�l� kad�m g�steriyorlard� Adam bakt�,
bakt�,
Bu benim o�lum de�el... dedi. Hademe k�zd�:
Ne dimek?.. Biz yalan m� diyoruz be... �te l�meresi dutuyo...
K�yl�,
Allah Allah, dedi, yahu bu bizim o�lana he� benzemiyor.
Hastanede ne gader yatt�?
Bu cuma iki hefte olcak. Hademe ba��n� sallad�:
Lahavle... Garda��m bura hastane. Hastanede bir adam iki hefte yatar da gayri
tan�n�r m�? Pa
93
ral� yirde yatsa �i�manlar tan�man, paras�z yirde yatsa zay�flar tan�man... Bura
nire? Hastane... K�yl� bit�rl� inanam�yordu:
Bil�der, biz bu o�lan� bi kerem do�du�unda, do�umevinde gene gar�t�rd�yd�k. Orda
da bi gar��kl��a geldi, o�lan deni�ti Bi de burda o�lan�n �l�s�n� deni�tirmiyelim.
Vebali benim boynuma... Bah bil�der, l�meresi dutuyo i�te...
K�yl�, ya�l� kad�n�n �st�ne e�ildi,
Amanm��... diye ba��rd�, yahu bu bizim o�lan de�el t�be... Bu bi avrat yahu...
Gocam� bir avrat.
Hademe ��yle bir d��nd�:
Yahu, sincik yeni bi ameliyat ��kt� irkekler avrat oluyo, avratlar irkek. Adam�n
cinsini cibilliyetini deni�tiriyorlar. Senin o�lan�n tedavi diyerekten cinsini
deni�tirmedikleri nirden belli?
K�yl� bit�rl� inanam�yordu:
Gozel bil�der... Hepisi eyi... Vel�kin bizim o�lan yirmisindeydi. Bu bi gart
gartolo� avrat...
Allah Allah... Ya�am� be... Doktor milleti bu senin o�lunu gencecikken �ld�recek
de�iller ya... Kinini, aspirini dayay�p ya�atm�lar, ehtiyarlat�p sonunda
�ld�rm�ler gardas�m. Al �unu be bil�der, al da g�t�r burdan...
K�yl�, o�lu diye ya�l� kad�n� kucaklad�.
Aman o�lum, ah o�lum... Sen he� bi tan�nmaz olmu�sun... Vah o�lum!... diye
d�v�nmeye ba�lad�.
iki hademe ya�l� kad�n� sedyeyle al�p d�ar� ��kard�lar, �l�lerden biri,
Yahu, dedi, �u kad�n�n �ans�na bak... Kur
94
tuld� gitti i�te. Bir k�yl� de ��k�p, anam yada kaynanam diye beni al�p g�t�rse,
ne olur... Konu�an �l�ye,
K�yl�n�n o�lu ne oldu biliyor musun? diye sordum.
�nceki g�n te�rihhaneye g�t�rd�ler, bir daha da ordan getirmediler, dedi.
Doktorlar delikanl�n�n neden �ld���n� merak etmi�ler de... Bana kal�rsa, bizim
insanlar�n neden �ld�kleri de�il, neden ya�ad�klar�, neden �lmedikleri daha
merakl�. De�il mi?
Sevgili karde�im E�ekar�s�, oralarda neler olup bitti�ini, benim i�in neler
dediklerini �ok merak ediyorum. �Yeri doldurulmaz bir kay�p� m� diyorlar, yoksa,
�Bir mikrop eksildi� mi? Ne derlerse desinler, ikisi de k�lah�ma... �ld�m ya, ben
ona bakar�m. Arkada kalanlar �atlas�nlar k�skan�l�klar�ndan. Ben yine �ndeyim...
Sahi akl�ma geldi, �u bizim bir �air dostumuz vard� hani, ad�n� unuttum, h�l�
ya�ad���n� m� san�yor enayi?... Ho��akal karde�im E�ekar�s�...
Karde�in �lm� E�ek
95
ONBE��NCt MEKTUP
(Morgdaki e�lenceli ya�ant�ya de�gindir.)
Dostum E�ekar�s�,
Sonunda Adl� T�bb'm morguna getirildim. B�y�k bir salon kadar geni� bir buzdolab�
d��n; i�te �yle bir yer morg. Bu morg salonuna, bir giri�ten ge�iliyor. Morgun bir
kap�s�ndan te�rihhaneye, yani �l�lerin kesilip bi�ilip par�a par�a do�rand��� yere
giriliyor. Te�rihhanede, �l�n�n, neden �lm� oldu�u ara�t�r�l�yor. Te�rihhaneden
ba�ka bir kap�yla da b�y�k bir havuza ge�iliyor. Ne havuzu, de�il mi? Suyu ila�l�
bir havuz... Kesilip bi�ilen �l�lerin kol, bacak, kafa gibi organlar� bu havuzun
il��l� suyuna at�l�yor.
Morgun plan�n� neden bunca ayr�nt�l� yazd���m�, sonra anlayacaks�n.
Beni, �teki �l�lerin aras�na, yere daha yeni yat�r�p gitmi�lerdi ki, az sonra
i�eriye be�alt� ki�i girdi. Konu�malar�ndan, bunlar�n morgun hekimleri ve
�al�anlar� oldu�unu anlad�m. Havuzun dibindeki �atlaklardan ila�l� su s�z�yormu�.
Havuzun nas�l onar�laca��n� konu�uyorlard�. Daha �nce bika� kez onar�m i�in buraya
ustalar gelmi�. Ama benim de yere uzat�l�p yat�r�lm� oldu�um salondaki �l�leri
g�r�nce, i�i de, ayg�tlar�n� da, gere�lerini de orda b�rak�p ka��yorlarm�.
Konu�tuklar� �uydu: �l�leri g�stermeden havu
96
zun �atlaklar�n� nas�l onartacaklard�? O b�y�k havuzun iki kap�s� varm�, �l�lerin
bulundu�u salona a��lan kap� kapat�lacakt�. Usta ve i��iler, �l�leri g�rmeyecekti.
Havuzun bulundu�u odan�n bir ba�ka kap�s� daha vard�. Usta, kullan�lmayan bu
ikinci kap�dan i�leyecekti.
Bu karar� ald�ktan sonra ��k�p gittiler.
�� g�n kald�m o morg denilen koskocaman buzdolab�nda. B�t�n ya�am�mda hi� o ��
g�nk� kadar e�lendi�imi, g�ld���m� ans�m�yorum.
Ailesinden biri kaybolanlar, yak�nlar�ndan birinin �ld�r�ld���nden yada bir
kazayla �ld���nden ku�kuya d�enler, yitik yak�nlar�n� aramak i�in Adl� T�bb'a
ba�vuruyorlard� Onlara, morgun kap�s� a��l�p ordaki �l�ler g�steriliyordu. Bir de,
kimli�i bilinmeyen �l�lerin, kimliklerinin saptanmas� i�in, cesetler isteyenlere
g�sterilmekteydi. Buy�zden s�ks�k so�uk salonumuzun kap�s� a��l�yor,
ziyaret�ilerimiz geliyordu.
Yere uzat�lm� �l�ler tefti� ediliyor gibiydi. Gelenler, e�ilip y�z�m�ze do�ru
uzan�yor, arad�klar� ki�i olup olmad���m�z� anlamaya �al��yorlard�. Arad�klar�
�l�y� bulurlarsa, cenaze t�reni yapmak i�in al�p g�t�r�yorlard�. Beni de bika� kez
az kals�n al�p g�t�receklerdi. Evinde �� k���k �ocu�unu y�z�st� b�rak�p ka�an bir
kad�n�n kocas�, cesedime sahip ��kar gibi olduysa da, morg kayd�nda erkek oldu�um
yaz�l� oldu�undan �l�m� ona vermediler. On�� ya��ndaki evlatl��� evden ka��p
kaybolmu� bir kad�na, annesi b��aklanarak �ld�r�lm� bir kad�na g�sterdiler;
hi�biri beni be�enip se�medi.
Morg �al�anlar�ndan biriyle bir gen� adam bulundu�umuz salona girdi.
Konu�malar�ndan anlad���m �uydu: t� saati bitmi�ti. Adl� T�bb kapanmak
97
F. 7
�zereydi. Ama bu gen� adam, �len yi�eninin cesedini tan�mak i�in �ok uzaktan
gelmi� oldu�undan ba�hekime �ok rica etmi�, kendisine bu satte �l�ler aras�nda
yi�eninin cesedini aramas�na izin verilmi�ti. Morgun �al�an�, elektrik lambalar�n�
yakm�, gen� adama yi�enini aramas�n� s�yledikten sonra �ekip gitmi�ti. Gen� adam
y�rekliymi�; buraya gelenlerin �o�u gibi korkmad�. Korkusuzca �l�lerin aralar�nda
dola��p yi�eninin cesedini arad�, �l�lerin y�zlerini incelemesi uzun s�rd�. ��nk�,
trafik kazas�na u�ram� �l�lerin y�zlerini se�meye �al�mas� zor oluyordu. Bulamad�
yi�enini. Umutsuzca kap�y� y�r�d�. Ama kap�dan ��kamad�; ��nk� morgun bek�isi,
i�erdeki delikanl�y� unutup koca demir kap�y� kilitlemi�ti. Gen� adam, demir
kap�y� yumruklad�, yumruklad�... Bo�una. O korkusuz adam, �yle bir korkuya kap�ld�
ki, g�r�lecek �eydi... Sanki, kap�y� biz �l�ler kapam��z gibi, bizden yana
gelemiyor, hatta bakam�yor, hayk�r�p duruyordu. Birden sustu. Ne �l�lerden, ne
ondan ��t ��k�yordu... Aram�za yeni bir �l� getirilirse ancak o zaman kap�
a��l�rd�. O zamana dek bu gen� adam korkudan ��ld�racakt�. ��ld�rma�a bile
so�uktan donard�. ��erisi eksi onbe� derece... Gen� adam, yine de y�rekliymi�;
salt y�rekli de�il, ak�ll�ym� da.. Titriyor, o �l� sessizli�inde �enelerinin
tak�rt�s� yank�lanarak b�y�yordu. Neyse ki teknik bilgisi varm�. C�gara paketini
a�t�, paketin jelatin ambalaj ka��d�n� ��kard�, havaso�utma makinesinin bir yerine
jelatin k���d�n� sokup kontak yap�nca makine �al�mad�/so�uma da durdu. Ama yine de
i�erisi bir canl� i�in so�uk say�l�rd�. Gen� adam, donmamak i�in, �l�lerin
aras�nda sabaha dek ko�up durdu. Ama as�l e�lence sabahleyin ba�lad�. Canl� adam�
i�erde unutup ka
93
p�y� kitleyerek gitmi� olan bek�i, sabahleyin kap�y� a��p da, kar��s�nda bir canl�
adam g�r�nce, �l�lerden biri canland� san�p ba��rarak ka�maya ba�lad�. Gen� adam
da, yeniden kap�y� kilitleyip gidecek diye,
Dur aman yahuu... Dur! Ben �l� de�ilim, dur!... diye ba��rarak, bek�inin
arkas�ndan ko�tu.
Gen� adam, kap�y� kapamas�n diye bek�inin �n�ne ge�ince, bu kez bek�i ters yana
ka��yordu. Cesetlerin aras�nda bir kovalamacad�r gidiyor. Aman ne e�lence... Ah
sa� olsayd�m da doya doya g�lebilseydim. Neyse, ba�ka �al�anlar girdi i�eri de,
durum anla��ld�, ama bek�inin dili tutulmu�, kekeliyor, konu�am�yordu.
Morgta e�lencemiz hi� bitmiyordu. O sabah, havuzu onarmaya bir ustayla iki i��i
gelmi�ti. Bizim oldu�umuz salondan havuza ge�ilen kap� kapat�ld���ndan usta
cesetleri g�rm�yordu. Ustay� g�rm�yorduk ama, keyifli bir adam oldu�unu t�rk�
����rarak �al�mas�ndan anl�yord��k. ��ilerle ustan�n konu�malar�n� da duyuyorduk.
Usta, i��iye havuzdaki suyu bo�altmas�n� s�yledi. Ne bilsin zavall� usta,
havuzdaki suyun dibinde, par�alanm� kafa, kol, bacak gibi insan organlar�n�n
unutuldu�unu... ��i'nin ���l���n� duyduk:
Aman ustaaaa... Ko�!..
Havuzun suyunu bo�alt�rken i��i, eline gelen bi�eyi kavray�p �ekmi�. Evet �ekip
d�ar� ��karm� ki, birisiyle tokala��rm� gibi, eliyle havuzun dibindeki bir ba�ka
eli kavramam� m�: �stelik, tokala�t��� el, �ektik�e kendine geliyor, kopuk bir
kol... Usta, dur aman, derken bir insan kellesi suyun y�z�ne ��km�... ��rak
korkudan bay�l�p havuzun i�ine, kesik kollar�n, bacaklar�n, g�vdelerin aras�na
d�m�.
99
Zavall� i��i, ila�l� suda ay�l�p da, yan�nda o insan par�alar�n� g�r�nce yeniden
bay�l�yormu�... Ustay� sorarsan, ���l�k ���l��a ka�m�. Biz onun ���l�klar�n�
duyuyorduk.
Sonra havuzun oldu�u yere, hekimler, �al�anlar, i��iler geldi. Usta,
�al�mam, ne verseniz �al�mam... deyip duruyordu.
Ben morgda kald���m s�rece, te�rihhanenin havuzunu onartamad�lar. Daha sonra
herhalde onar�lm�t�r.
Morgda �yle e�lenceli ge�ti ki zaman�m... Sen de olsayd�n, iyice tad�n� ��kar�rd�k
bu e�lencenin. Ya ordaki �l�lerin ba��ndan ge�enler! Ne ilgin� ve ne g�l�n�
olaylar... Salt onlar� dinleyebildi�im, �l�lerle konu�abildi�im i�in, �lm�
oldu�uma bile sevindim. Yaz�k ki morgda ancak �� g�n tuttular. Ordaki b�t�n
�l�lerin ser�venlerini dinlemek isterdim.
Gelecek mektubumda, �l�lerden dinledi�im o ola�an�st� olaylar� da anlat�r�m.
Dost�a duygular ve en iyi dileklerimle.
�lm� E�ek
100
ONALTINCI MEKTUP
(Seksend�rt ya��ndaki bir erkek yahudinin nas�l �ocuk do�urdu�unu anlat�r.)
�ok sevgili E�ekar�s�,
�l� deyip de ge�me... insan�n �l�s�, dirisinden daha g�r�lt�c� pat�rt�c� oluyor,
�l�ler �yle ba��ra �a��ra konu�up tart��yordu ki, morgda sanki k�yamet kopuyordu.
�zellikle geceleri g�r�lt�m�z daha da art�yordu. ��nk�, biz �l�ler
uyumad���m�zdan, geceleri canl� insanlar uyuyunca bizim sesimiz b�sb�t�n b�y�yordu
gecenin sessizli�inde. �yi ki diriler, �l�lerin seslerini duymuyorlar. Yoksa,
morgdaki g�r�lt� pat�rt�m�z� duysalar, ayakland���m�z�, ba�kald�rd���m�z�
san�rlard� da, �ld�kten sonra da ba��m�z derde girerdi.
Morgdaki g�r�lt� pat�rt�m�z, kavga filan de�ildi, daha �ok �akala��p g�l��p
e�leniyorduk. �akalar�m�za, hatta konu�malar�m�za bile kat�lmayan �ok ya�l� bir
adam vard�. Hi� konu�maz, hep susard�. K�m�ldamadan, ta�lar�n �st�ne b�rak�ld���
gibi yat�yordu. Yani �l� deyince ne anl�yorsan i�te �yleydi. Kim oldu�unu merak
ettim. Dost�a sorular�ma yan�t bile vermedi. Ordaki �l�ler de O'nu tan�m�yorlard�.
Zay�f, uzun boylu bir ya�l�yd�. Avurdu ��k�k, kemiklerine yap��k derisi �illiydi.
Y�z�n�n derisi pul puldu. Ellerindeki, bileklerindeki, boynundaki
101
mor damarlar pullu pullu ve �illi derisinden p�rtlam� ve �r�mcek a�� gibi her
yan�n� sarm�t�. Bu mor p�rtlak damarlar, renkli haritalardaki akarsulara
benziyordu. �ok uzam� t�rnaklar�n�n i�i kir doluydu. B�yle biri �stelik ya�l� bir
�l� olunca daha da i�ren� g�r�n�yordu.
Ak�am �st� morga getirilen bir �l�, o ya�l� �l�y� tan�yormu�. Yeni getirilen,
ya�l� �l�y� g�r�nce,
Aaa, Efrayim de burda!.. dedi.
Yeni getirilenle hemen yak�nl�k kurup ya�l� �l�n�n kim oldu�unu ��rendim. Bu kirli
t�rnaki� ya�l� �l�, Efrayim ad�nda �ok zengin bir yahudiymi�; hem de say�l�
zenginlerden... Seksend�rt ya��ndaym�. Tepeba��'ndaki sahibi oldu�u apart�man�n en
�st kat�ndaki dairesinde tekba��na ya�arm�. Kar�s� �ieli yirmi y�l� ge�mi�.
Bana bunlar� anlatan, zengin Yahudiyle ayn� semtte oturdu�u i�in y�llardan beri
O'nu �ok iyi tan�yormu�.
Zenginin mal� z���rd�n �enesini yorar, derler ya, ne do�ru... diyordu,
Efrayim'in zenginli�i de konukom�unun derdi olmu�tu. Bek�r ya�ard�. Hizmet�isi
bile yok... Art�k cimrili�inden mi, ba�ka bir nedenden mi, bilmem... Ama bis�r�
akrabas� vard�; o kadar �ok akrabas� vard� ki, geldikleri zaman hepsi birden
Efrayim'in geni� apart�manma s��maz, i�eri girmek i�in epiycesi sokak kap�s�nda
kuyru�a girerdi. Eh, insan ne kadar zengin olursa, akrabas� da o kadar �ok olur,
de�il mi? Akrabalar� Efrayim'i aman ne �ok severlerdi; bu sevimsiz herifi hem
de... Kad�n akrabalar, bu pinpona, sen bakacaks�n yok ben bakaca��m diye kavga
ederler, birbirlerine girerlerdi. Bu herifin evi�lerini g�rmek, temizli�ini
yapmak, �ama��rlar�n� y�kay�p �t�le
102
mek i�in akraba k�zlar evine dolard�. Seksend�rt ya��ndaki Efrayim d�nyaya kaz�k
�akacak de�il ya, nas�l olsa bug�n yar�n �lecek... Bu akrabalar, s�zde Efrayim'e
yard�m etmek, O'nun i�lerini g�rmek bahanesiyle �mutlu �l�m an�n� bekliyorlard�.
Niyetleri hi� de k�t� de�ildi. Gezete�ere hemen �Ac� bir �l�m� ilan�n�
ko�turacaklar, �l�m haberinin alt�ndaki uzun akraba listesinin aras�na kendi
adlar�n� da soku�turacaklard�. Bu konu�kan �l�ye,
Nas�l olsa akrabalar� olduklar�na g�re, onlara da miras d�zecek. Ne diye evine
dolu�uyorlard�? Bir an �nce �ls�n diye mi? diye sordum.
Efrayim'in g�z�ne girmek i�in birbirleriyle yar��yorlar... dedi.
Neden?
Neden olacak, evet, Efrayim �ok zengin bir ya�l� ama, ne de olsa o da az�ok
insan... Kendisine kim iyi bakarsa, ona miras�ndan daha �ok �ey b�rakmak i�in
vasiyet edebilir, �yle de�il mi?
Bir sabah, Efrayim'in akrabas�ndan bir kad�n erkenden gelip kap�s�n� �al�yor,
�al�yor, i�erden sesyok... Kad�nda bir sevin�, bir sevin�, sanki �ark� s�yl�yormu�
gibi keyifle a�layarak hayk�r�yor: �M�sy� Efrayiiim...� K�t� haber �abuk duyulur
ya, zaten akrabalar� aportta bekliyor, doluyorlar apart�man kap�s�na... Bana olay�
anlatan,
istanbul'daki Yahudi miletinin yar�s�ndan �o�u ordayd�... diyor.
Karakoldan �a�r�lan polisler kap�y� k�rarak a��yorlar. Evet, sonunda o �mutlu
�l�m� gelip �atm�. Ne iyi... �l�m�nden sonra Efrayim'in vasiyeti ortaya ��k�nca,
akrabalar da birbirine girmi�. Kimi akrabalar�, Efrayim'in �l�m�n� ku�kulu
bulmu�lar.
103
Zehirlenerek �ld�r�ld�, diye ortaya bir laf at�lm�. �ntihar m�, kaza m�, cinayet
mi, do�al �l�m m�? Akrabalar ortal��� iyice kar�t�r�nca belediye hekimi de sorumu
�st�nden atmak i�in, �l�m nedeninin anla��lmas� i�in Efrayim'in cesedini Adl�
T�bb'a g�ndertiyor.
Efrayim'in �l�s�n�, beni getirmeden �nce getirmi�lerdi morga. Buy�zden ka�
zamand�r morgta oldu�unu bilmiyordum.
Efrayim'i tan�yan �l�,
�u, i�e bak�n yahu, dedi, �ld�kten sonra Efrayim'le burda bulu�acakm��z... Da�
da�a kavu�maz, insan insana kavu�ur, derler ya... Efrayim'in �l�m�nden �� g�n
sonra da ben �ld�m, burda yine bulu�tuk u�ursuzla...
Sevgili E�ekar�s�, buraya dek anlatt�klar�mda hi�bir ola�an�st�l�k yok;
ola�an�st�l�k bundan sonra ba�l�yor.
Biz �l�ler morgta yatadural�m, �l�m nedeni anla��lmak i�in s�ras� gelenler,
bulundu�umuz salondan al�n�p te�rihhaneye g�t�r�l�yordu. Te�rihhaneye
g�t�r�lenlerden kimisi geri getiriliyor, kimisi getirilmiyordu. Efrayim'i
g�t�rd�klerinden iki saat sonra geri getirmi�lerdi. Ondaki de�i�ikli�i o g�n
ak�ama do�ru ilk ayr�msayan ben olmu�tum. O s�ska ve upuzun adam�n karn� davul
gibi �i�mi�ti, �l�n�n karn� �i�er mi? �i�ermi�. Burda uzun zaman kalm� olan biri,
kar�n bo�lu�unda olu�an gazlar y�z�nden kimi �l�lerin kar�nlar�n�n �i�ti�ini
s�yledi.
�l�m nedeni anla��lm� olacakt� ki, o g�n Efrayim'i morgtan al�p g�t�rd�ler. Adl�
T�bb'm, �l�n�n g�m�lebilece�i m�saadesi al�nd�ktan sonra, cenaze t�reni yap�lmak
�zere Efrayim'in �l�s�n� sinagoga g�t�rm�ler. �te ne olmu�sa sinagogtaki cenaze t�
104
reninde olmu�. B�t�n bu olanlar� bize Efrayim kendisi anlatt�. ��nk�, morgtan
g�t�r�ld�kten birka� saat sonra Efrayim'i geri getirip mermer �zerine
b�rakm�lard�.
Efrayim'in karn�n�n �i�i inmi�ti. Morgun g�revlileri, �st�ne siyah bir bez �rt�p
Efrayim'i �yle yat�rm�lard� mermer �st�ne. Biz. o siyah �rt� alt�ndaki Efrayim'in
salt y�z�n� g�rebiliyorduk.
Daha �nce kimseyle konu�mayan Efrayim'in �enesi d�m�t�. Zaman zaman a�layarak,
zaman zaman g�lerek ba��na gelenleri anlat�yordu.
Sinagog, Efrayim'in akrabalar�yla t�kl�m t�kl�m doluymu�, Efrayim'in �l�s�n�,
sinagogta �l�lerin konuldu�u yere koymu�lar. Haham dualar okuyarak, Efrayim'in
�l�s�n�n a�z�ndan ka��kla su ak�t�yor, biyandan da �teki eliyle boynundan kar�n
bo�lu�una do�ru s�vazl�yormu�.
Dinleyen merakl�lar sorunca Efrayim, Yahudi cenaze t�renlerinde, �l�n�n �teki
d�nyaya i�i temiz gitmesi i�in haham�n cesedi b�yle s�vazlad���n� s�yledi.
Haham, Efrayim'in a�z�na biyandan su ak�t�p, biyandan da bast�ra bast�ra boynundan
bacaklar�na do�ru s�vazlarken s�vazlarken, hi� umulmad�k, duyulmad�k ve tarihte
g�r�lmemi� bi�ey olmu�... Efrayim'in o �i� karn�ndan birden bir �ocuk p�rtlay�p
d�ar� f�rlam�... Haham, duas�n� kesip �ocu�a bakakalm�... Efrayim'in sinagogu
dolduran akrabalar�nda �nce bir �a�k�nl�k sessizli�i, sonra da konu�malardan tam
bir havra curcunas�...
Sevgili E�ekar�s�, akrabalar�n�n, �l�s�n�n ba��ndaki konu�malar�n� Efrayim bize
nas�l anlatt�ysa, ben de sana �ylece yaz�yorum.
105
Kalp durmas�ndan �ld� dediler ama, gebe kald��� i�in �lm�...
�a��rd�n m� be, Efrayim day�m erkek, hi� gebe kal�r m�?
Erkek merkek, kalm� i�te...
�ocuk do�mak i�in yol bulamay�nca i�erde �lm�...
�ocuk �l�nce Efrayim amcam da �ocuktan zehirlendi demek...
Hayda be... Olur mu �yle �ey... Baksana �ocuk en az bir ya��nda var...
�yleyse karn�nda b�y�m� eni�temin...
Erke�in �ocuk do�urdu�u tarihte g�r�lm� m�?
Ama bu mucize...
Efrayim day�m hermafrodit olamaz m�? O zaman kendikendini gebe b�rakm�t�r.
O s�rada akrabadan ya�l� bir kad�n a�layarak,
Erkekti, erkekti... Her bak�mdan sapma kadar erkekti... deyip duruyormu�.
Diyelim erkek de gebe kal�r, diyelim kendikendini gebe b�rakt�, diyelim
mucizedir, ama Efrayim eni�tem seksend�rt ya��ndayd�...
Yani o ya�tan sonra do�urmas� ay�p m� demek istiyorsun?...
Belki de ameliyatla cinsiyet de�i�tirmi�tir...
Yok daha neler... Seksend�rt ya��nda adam�n cinsiyeti kal�r m�?
Kalm� i�te... Hepimizin g�z� �n�nde do�urmad� m�?
A�lay�p duran o akraba kad�n hi� durmadan,
Erkekti, erkekti .. Sap�na kadar erkekti... diye s�yleniyormu�.
106
Cesedinin ba��nda, nas�l olsa �l�ler duymaz diye Efrayim'in akrabalar� b�yle
konu�up dururlarken, bika� akraba da ��yle f�s�lda��yorlarm�:
�yi ki �ocu�u do�urmadan Efrayim amcam �ld�.
Allahtan be... Ya �lmeseydi de �ocu�unu do�ursaydi...
Ya �ocuk ya�asayd�...
O zaman yand�kd� i�te... Efrayim day�m�n b�t�n miras� �ocu�una kalacakt�...
Acaba �ocuk kimden?..
Bu son konu�malar� bize iletirken Efrayim �z�nc�nden a�lam�t�.
Neden a�lad���n� soran ordaki bir �l�ye, ��yle dedi:
Keski do�ursayd�m da, miras�m kalmasayd� o u�ursuz o�lu u�ursuz akrabalar�ma...
Haham, �l� Efrayim'in do�urdu�u �l� �ocu�u ne yapaca��n� bilemiyor. Sonunda,
do�urdu�u �l� �ocu�uyla birlikte Efrayim'i morga geri g�ndermeye karar veriyorlar.
Efrayim'in aram�za geri gelmesi bundanm�.
Kahkahalarla g�lerek Efrayim'i dinlemi�tik ama, i�in i�y�z� neydi, hepimiz bunu
merak ediyorduk.
Efrayim'in anlatt���na g�re, i�in i�y�z� ��yleymi�. Yak�n akrabalar�n�n �l�m�n�
ku�kulu g�r�p de morga g�ndermeleri �zerine, �l�m nedenini saptamak �zere
Efrayim'i te�rihhaneye g�t�rm�lerdi ya... O zaman te�rihhanede iki �ocuk �l�s�yle
bir kad�n �l�s� daha varm�. Adl� T�bb'm uzman hekimleri te�rihhaneye gelip
cesetleri kesip bi�erek muayene etmi�ler, �l�m nedenlerini saptad�ktan sonra
raporlar�n� yazmak i�in gitmi�ler. Te�rihhanede,
107
oran�n �al�anlar� kalm�. Onlardan biri, kad�n�n cesedinin karn�n� yarm�, iki �ocuk
cesedinden birini kad�n�n karn�na t�kt�ktan sonra, kar�ndaki koca yar��� kaba
diki�lerle dikmi�. Ondan sonra,
Ya bu �ocu�u ne yapaca��z? diye �teki �ocuk �l�s�n� g�sterip arkada�lar�na
sormu�.
Biri,
Onu da ihtiyar yahudinin karn�na sok! de yince, bu i�de art�k uzmanla�m� oldu�u
belli olan adam, Efrayim'in de karn�n� yar�p, bir ya��ndaki �l� �ocu�u i�ine
sokup, yar��� da dikmi�. Sinagoga g�t�r�lmek �zere morg salonuna bizim yan�m�za
getirildi�inde, karn�n�n �i�li�i buy�zdenmi�
Sinagogta Efrayim'in karn�ndan ��kar�lan �ocuk cesedi de siyah �rt�n�n alt�nda ve
Efrayim'in yan�ndayd�.
Bizim yine de anlamad���m�z, o �ocuk cesedini neden Efrayim'in karn�na t�km�
olmalar�yd�. Bunu da, az sonra b�t�n bu olupbitenleri anlamak i�in cesetlerin
bulundu�u salona gelen hekimlerle morg �al�anlar� aras�nda ge�en konu�malardan
��rendik. Te�rihhanede kesilip bi�ilen �l�lerin, �l�m nedenleri anla��ld�ktan,
uzman hekimler de raporunu yazd�ktan sonra �defin ruhsat� denilen bir belge
verilirmi� ki, �l� g�m�lebilsin. Bu �defin ruhsat� n�n verilebilmesi i�in de,
�l�n�n n�fusk���d�n�n olmas� gerekirmi�. N�fusk���d� olmayanlar g�m�lemiyor. �yle
ya, g�m�lecek olan�n kim oldu�u bilinmeyince, nas�l g�meceksin, kimi g�mm�
olacaks�n?.. Bunun da ayr� bir i�lemi varm� ki, uzun s�rermi�. t�te buy�zden daha
n�fusk���d� ��kar�lmadan �len k���k �ocuklar i�in i�lemle bo�una zaman yitirmek
istemediklerinden, bu n�fusk���ts�z �l� �ocuklar�, �defin ruhsat� ��km� olan kad�n
�l�lerin
108
karn�n� a��p i�ine koyar, yar��� diktikten sonra da g�merlermi�.
Sinagogta haham�n zorlamas�yla, ya�l� yahudinin karn�ndan �ocu�un f�rlayaca��n�
nerden d��ns�nler...
Ba�hekim oldu�unu sand���m adam barbar ba��r�yordu:
Bu ne rezalet!.. Gazetelerin diline d�t�k... Hi� b�yle �ey olur mu?
�l� �ocu�u Efrayim'in karn�na t�km� olan adam hi� sinirlenmeden,
Doktor Bey, diyordu, ben yirmi y�ld�r hurday�m, hep b�yle yapar�z... Buran�n
�deti b�yle... Eskilerden nas�l g�rd�mse ben de �yle yap�yorum. �imdiye kadar da
hi�bir �ik�yet olmad� hamdolsun...
Bu i�in nas�l sonu�land���n� bilmiyorum ama. ertesi g�n Efrayim'in �l�s�n� al�p
g�t�rd�ler.
Sa�l���mda b�yle �a��las� i�ler ba��ma gelip de sana anlat�nca,
Yahu, olmayacak i�ler gelir gelir de hep seni mi bulur! derdin de bana
inanmazd�n.
Belki �imdi de uydurdu�umu san�yorsun. B�yle san�yorsan, zek�ma de�er veriyorsun
demektir. ��nk�, hi�bir zek�. hatta benimki bile, bu denli yalan� arka arkaya
uyduramaz ve sevgili E�ekar�s�, ya�am�n ger�ekleri hert�rl� fantezinin, hayalin,
uydurman�n �ok daha �telerindedir.
Bakal�m Felek, g�m�lene dek, kimbilir daha neler g�sterecek.
Ho��a kal sevgili E�ekar�s�...
�lm� E�ek
109
ONYED�NC� MEKTUP
(Bir �l�n�n nas�l kendikendisinin kaatili oldu�unu anlat�r.)
De�erli E�ekar�s�,
Kimsenin benimle ilgilendi�i yok burda. Beni Morg'ta unuttular san�r�m. Ama
�l�ler, t�pk� d�nyada kendini ya��yor sananlar gibi �Ben de var�m... Burday�m...
Ya��yorum...� diye ba��ramaz, ba��rsalar bile seslerini duyurup haklar�n�
arayamazlar ki... Do�rusunu istersen, bu �l�m olay�n� ben hi� yad�rgamad�m. ��nk�,
ya��yorum sand���m zamandakinden pek bir ayr�m� yok. Ha kendini ya��yorum sanm�s�n
da bizi y�netenlere bunu anlatamam�s�n, ha �lm�s�n. Ne ayr�m� var ikig�z�m? Biz
�lmeden �nce �lm��z de haberimiz yokmu�... bunu ancak �l�n ce anlad�m. Erge� big�n
elbet sen de bu ger�e�i anlayacaks�n.
Morg'taki �l�lerle konu�up s�yle�erek kendimi avutuyorum burda. Az �nce bir gen�
erkek �l� getirdiler. Yirmiiki ya��ndaym�. Konu�kan bir delikanl�, �l�m� �yle
ilgin� ki, sana yazmadan edemedim. �ok da tatl� anlat�yor ba��ndan ge�enleri. Uzun
uzun anlatt�. O'nun anlatt�klar�n� sana iletece�im ama biraz k�saltarak. Anlat�
bi�imini de�i�tirmemeye, sanki O'nun a�z�ndan dinliyormussun gibi anlatmaya
�al�aca��m. S�ze ilkin k�nyesini okuyarak ba�lad���na g�re, askerli�ini daha yeni
bitirmi�
110
olacak ki, ordudaki al�kanl��� s�r�yor. Gen� �l�n�n a�z�ndan dinle nas�l �ld���n�:
��orum'un iskilip il�esinden �evket o�lu H�seyin Tokay... Ba��ma b�t�n bu gelenler
kang�tme y�z�nden. Benim kang�tt���m ney yok. Gelgelelim, has�mlar b�rakm�yor
ki... Bizim evden be� ki�iyi �ld�rm�ler, kanmam�lar. Erkek olaraktan bir ben
kald�m bizim evde oca�� yand�racafc... Beni de �ld�rd�ler mi oca��m�z s�necek.
Bizimkiler de zaman�nda onlardan ���n� vurmu�. Herneyse, bir i�tir olmu� bitmi�,
art�k bar�g�r� olal�m, diyorsak da anlatam�yoruz. Kang�tme, evi oca�� s�nd�rmeden,
soyunu kurutmadan bitmezmi�. Bizim soydan bitek er ki�i kalmamas�ya bu kang�tme
s�recekmi� ille de... �ocuklu�umdanberi can korkusu i�inde b�y�d���mden,
saklayacak de�ilim ya, �ok bir korka��md�r. Vurucu k�r�c� de�ilimdir. Bana kalsa
gene koruyamazd�m can�m� ya, anam kad�n kanatlar�n� gerdi �st�me de, �ld���m
zamanki ya��ma dek ya�ayabildim. D�manlar�m�z vuracak diye okula neye gidemedim.
Hep anam�n ete�i dibinde ya�ad�ysam da gene de kang�d�c�lerden kurtulu�um
olmad���n� biliyorum. Bika� kez pusu kurup �st�me vard�larsa da, demek d�nyada
daha i�ecek suyum, yiyecek ekme�im varm� ki, postu deldirmeden kurtuldum.
Askerlik g�revimi bitirmeye ��be� hafta kala, anam kad�n bana elden bir mektup
g�nderdi. Elden g�ndermesi, yazd�rd�klar�n� ba�kalar� duyup ��renmesin diye...
Mektubunda diyor ki: �Evimin, oca��m�n bi denesi, benim kolum kanad�m bicik o�lum.
Bu do�up b�y�d���n anababa oca��nda sana solunacak hava, i�ecek su b�rakmad�lar.
D�manlar�m�z�n g�zleri k�r'ossun. Buraya hi� d�nmeden do�ru
111
b�y�k bir kente var, orda ad�n� san�n� de�i�tirip ba�ka bir ki�i donuna b�r�n�p
kentin kalabal���nda yit git ki seni hi�bir kang�d�c� bulamaya. Evlen, evbark kur,
orda oca��n� t�tt�r, ku�a��n� s�rd�r. Yerini yurdunu kimselere demeden beni de
gizliden oraya �a��rt�rsan, ku� olur u�ar, var�r�m yan�na. O zamana dek bana da
i�ini, i�yerini bildirme.�
�te b�yle diyor yazd�rd��� mektubunda anam. Bir �ift �k�z�m�zle bika� evleklik
tarlam�z vard� Anam kad�n onlar�, sat�p paras�n� da bana g�ndermi� ki gurbetlere
��k�p kang�d�c�lerden can�m� kurtaray�m.
Anam�n dedi�ini yapt�m, istanbul denilen bu yere vard�m. �orum'un Iskilip'inden
�evket o�lu H�seyin Tokay'l�ktan ��k�p ba�ka birinin donuna girmem, ba�ka bir
kimlik almam gerekiyor. Anam�n g�nderdi�i para var, para olunca herbi�ey olur. Bu
istanbul'da paran oldu mu sat�n almayaca��n �ey yoktur, candan namusa dek... Hatta
derler ki, bu atom bombas� denilen �eyin asl� astan yokmu�, atom bombas� yalanm�,
uydurmaym�. Neden? ��nk�, ger�ekten atom bombas� yap�lm� olsaym�, istanbul'un
Bitpazar� denilen yerinde atom bombalar�n�n kullan�lm� elden d�meleri, Tahtakale
denilen yerinde de en yenileri karaborsada sat�l�ra��. Bi�eyin eskisi Bitpazarmda,
yenisi de Tahtakale karaborsas�nda sat�lm�yorsa, �yle bi�eyin kendisi de olmazm�.
Eh, ben de elbet bir kafak���d� sat�n al�r�m bir yerden.
�Eceli yetmeyen hastan�n hekim aya��na gelir�mi� derler ya, benimki de �yle oldu.
Bitirim tak�m�n�n yurtland��� �ok ucuz bir otelin bir odas�nda Mesudiye'li Maam�t
Yurtsever adl� bir herifle bir
112
likte kal�yoruz. Bir gece odama ��kt�m. Maam�t Yurtsever �oktan yatm�. Yatm�
yatmas�na da horlam�yor. Olacak �ey de�il... Yahu, bu herif �yle bir horlar ki,
yan�basmda havalanacak u�a��n motoru �al��yor san�rs�n. Yatt�m yata��ma. Lakin her
gece herifin horultusunda uyumaya al�m� oldu�umdan, o gece sessizlikte bit�rl�
uyuyamam. N'etsem de Maam�t'� horlatsam? Bika� kez �Len Maam�t... Len Mesudiyeli
Maam�t...� diye sesettiysem de hi� uyanas� yok. ��yle bir d�rteleyim de horlas�n
dediydim, elimle iteleyince, koca herif kal�p gibi yere d�mez mi! Kaskat�
kesilmi�, herif �oktan �lm�. Otelciyi uyand�rd�m. Maam�t, �� ayl�k m�, be� ayhk m�
odan�n kiras�n� verememi� otelciye. Bunun �zerine otelci, bunun �st�n� ba��n�
ara�t�rd� ki, paras� neyi varsa, borcuna kar��l�k tutup als�n, �st�nden hi� para
��kmad�, �st�ndeki p�l�p�rt�y� soka�a atsan, midesi bulanmadan kimse d�n�p bakamaz
Otelci oras�n� buras�n� kar�t�r�rken Maam�t'm kafak���dm� bulunca �i�te bu iyi...
Ben bu kafak���dm� birine satar, oda paras�n� al�r�m.� dedi. Demesiyle ben birden
ay�p �Aman a�am, bana sat!� diye yalvararak bunun eline aya��na vard�m. Pazarl��a
tutu�tuk. Otelcinin istedi�i kadar para bende yok. Vur a�a�� tut yukar�... Sonunda
otelci ��yleyse kendi kafak���d�m �ste ver al bununkini...� dedi. Benim
kafak���d�m� da ba�ka birine sat�p oda kiras�n� tamamlayacak. Kafak���d�m� verip
H�seyin Tokay'l�ktan kurtulmak benim de i�ime gelir. Neden dersen, benim kim
oldu�um iyice kar��r, bir de bakars�n kang�d�c�lerim, parayla bir kiral�k kaatil
tutarlar, beni diye benim kafak���d�m� ta��yan birini vurdurturlar da ben de
kurtulurum. Otelciyle anla�t�k. Verdim parayla benim kafak���
113
F. 8
dimi, ald�m Maam�t'm kafaka��d�m. Ondan sonra iskilipli H�seyin oldu�umu t�mden
unutup Mesudiye'n Maam�t Yurtsever olup ��kt�m. Kafaka��d�m ald�m ya, daha
oralarda durur muyum hi�, imim izim bilinmesin diye al�p ba��m� gittim. Gelgelelim
t�m param� otelciye verdi�imden, hi� param yok. tyi ki yaz�n ortas� da hava s�cak.
O geceyi gezi yerinin bah�esinde ge�irdim. Devrisi sabah� m�, daha ertesi sabah
m�, i� aramak i�in dolan�yorum ortalarda. Bir alan�n k�y�s�nda k�yl�klerden kopmu�
i�sizler toplanm� ki, yap� i��isi arayanlar ordan gelip be�endiklerini se�sin. Ben
de durdum aralar�nda. Yan�mdaki herif okudu�u gazeteyi yere b�rakt�. Ben ald�m
gazeteyi okuyorum. Aman�n, bir de ne g�rsem gazetede iyi: Ben �lm��m... inanmamak
olmaz, gazete yaz�yor: ��skilip'li H�seyin Tokay adl� biri Tophane'de falanca
otelde kald��� odada �l� bulunmu� olup, yap�lan muayenesinde bo�ularak �le �r�lm�
oldu�u anla��larak polisin kaatilin izi �zerinde bulunup en k�sa zamanda kaatilin
yakalanaca��.. � Vay ba��maaaa... Ben bu habere sevinsem mi, yerinsem mi,
bilemedim. Sevinsem de olur; ��nk� kang�d�c�lerim nas�l olsa gebermi� diye izimi
s�rmekten vazge�erler, iyi de, yalandan bile olsa insan�n �lm� olmas� kendine �ok
dokunakl� geliyor.
Neyse, ben b�ylece Mesudiye'li Maam�t Yurtsever donunda ya�amaktay�m Arada i�
bulursam, ne i� olsa �al��yorum. Ama i� nerde... Bir g�n varsa i�, be� g�n yok.
Tanr� inand�rs�n, �� g�n m� olmu�, be� g�n m�, a�z�ma lokma girmemi�, a�l�ktan
k�m�ldayacak derman�m kalmam�. Olmad�k renklerde p�r�lt�lar g�zlerimin �n�nde
u�u�makta, i� ar�yorum ya, hani biri ��k�p da �Al �u el �antam� y�z ad�m
114
�teye ta�� da onbin lira vereyim� dese, �antay� tutacak g�c�m bile yok. Alandaki
gezi yerine var�p da tahta s�ralardan birine uzanay�m diye zarzor y�r�meye
�al��rken, nas�l oldu nas�l bitti hi� anlayamad�m, ortal�k birden kar�t�, o koca
alan bir anababa g�n� oldu. Her biyandan bir insan seli bast� ki, t�be, g�r�lmemi�
bi�ey ve o insan selleri alan�n ortas�nda g�llendi. Ben diyeyim, ikiy�zbin, sen de
be�y�zbin ki�i... Ba��r�yorlar, ka��yorlar, kolal�yorlar... Ne istediklerini, ne
dediklerim anlayam�yorum. Birbirlerine vuran vurana... Nedir, neyin nesidir, bilip
anlad���m yok. Ka�aca��m ortalar�ndan, g�c�m yok ki ka�ay�m. Birbirlerine �yle ta�
f�rlat�yor, sopa sall�yorlar ki, san�rs�n ger�ek sava� var. Yere d�en, yaralanan,
ba��ran, a�layan, yard�m isteyip yalvaran... Yerlerin tozunu topra��n� akan kanlar
s�p�r�yor. Yahu, n'oldu bu insanlara da b� velek sokmu� s���r s�r�s�, azm�
mandalar gibi o yana bu yana sald�r�yorlar?
K�zl� o�lanl� be�on delikanl� �n�m� kesip i�lerinden bir k�z sordu:
Neredensin?
�imdi ben ne desem? �skilip'ten miyim desem, Mesudiye'den mi? Kimli�imi neyimi
isterler korkusuyla,
Mesudiye'denim... dedim.
Memleketini soran yok. Sa�c� m�s�n, solcu mu?
Hi�bi�ey anlamad�m. Sabahberi ba��rd�klar�ndan da bi�ey anlad���m yok. Evet,
T�rk�e olmaya T�rk�e de, gene de anla��lm�yor ne diye ba��rd�klar�
Ba��lay�n, bilemedim ne demektir o? deyin
115
ce hep birden �st�me ���p beni sopalamaya ba�lad�lar. Biyandan da
i�te hep b�ylelerinin y�z�nden b�t�n has� miza gelenler. Nerde, ne yanda
oldu�unu bilmeyen al�ak, diye ba��r�yorlar.
B�yle s�ylemeleri �zerine, nerde oldu�umu, hurdan ne yana gidildi�ini s�ylersem
belki dayaktan kurtulurum umuduna kap�l�p,
Biliyorum a�biler, nerde oldu�umu, ne yana gidildi�ini biliyorum. �ok ��k�r,
Taksim'deyim Allahm izniyle ve de surdan a�a�� Kas�mpa�a, burdan a�a�� da
Be�ikta�'a... diyordum ki, vay ulan biz�nle g�rg�r ge�iyor deyip beni �yle bir
sopalay�p ezdiler, �yle bir �i�nediler ki ben s���r f�k�s�n�n �st�nden kamyon
tekeri ge�mi� gibi yol asfalt�n�n ziftine yap�t�m. Art�k �ld�m diye mi, yoksa
ac�d�lar m�, her ne olduysa beni orda b�rak�p ba�ka bir kavgaya dald�lar. Kendimi
toparlay�p yekinip kalkmak istiyorsam da, aya��m nerde, ba��m nerde, kolum ne
yanda, belli de�il ki kendimi yerden toplay�m. Ka�arlarken, kovalarlarken �st�me
bas�p ge�enlerin ayaklar� alt�nda toz olaca��m. Davran bre... Ya Allah... Can
korkusuyla kendimi yerden toplay�p toparlan�p aya�a dikildim. Sendeleye sendeleye
iki�� ad�m att�m atmad�m, delikanl�lar beni gene ku�att�lar. Biri sordu:
Sa�c� m�s�n?
Sa�c� nedir, solcu nedir, bilmiyorum desem, �nceki gibi gene bir araba y�k� sopa
k�racaklar s�rt�mda. Bir daha, bilmiyorum, der miyim hi�. Y�zlerine bak�p,
hangisini dersem ho�la�acaklar�m anlamaya �al�t�m.
Sa�c�y�m Allah�ma �ok ��k�r... dedim.
116
Dememle, arkamdan belime inen bir tepmikle havaya u�tum ve on kula� �teye d�t�m.
Nas�l vurup tepmikliyorlar, bunlarda hi� ac�ma yok.
Etmeyin a�biler, ben �oktan bitmi�im, bir de siz k�ymay�n... diyorsam da
dinleyen kim?
Ta� desen, kaya desen, ta� bile kaya bile bu insansoyu kadar dayan�kl� de�ilmi�.
Ben o a�l�ktan sonra onca sopaya nas�l dayand�m yahu...
Beni b�rak�p ba�ka bir kavgaya dald�klar�nda, varg�c�m� toplay�p ka�maya ba�lad�m.
B�raksalar, s�r�ne topallaya ka�aca��m ya, b�rakm�yorlar ki .. Gene �n�me
��kt�lar.
Sa�c� m�s�n, solcu musun?
Bilmem desem do�uyorlar, sa�c�y�m desem do�uyorlar. Enayi miyim bir daha sa�c�y�m,
diyeyim?
Solcuyum hamdolsun... dedim.
Bindiler tepeme, vur ha vur... Yahu, gene tutturamad�k. Ulan, ben ne desem
dayaktan kurtulaca��m yok. A�z�m� burnumu kan �ana��na �evirip savu�tular, ba�ka
bir sava�a duru�tular. Onlardan kurtuldum, ba�kalar�na yakaland�m.
Solcu musun?
Nas�l olsa her ne desem d�vecekler, can�m burnuma gelmi�, �l�m �l�m bir �l�m. .
Solcuyum be... N'olacakm�! diye ba��rd�m. �ok ��k�r, bu kez tutturmu�um ama,
sorgu bitmedi ki...
Hangisindensin, hangi solculardan?
Yahu kabir sorgusunu da ge�ti bu. S�zde kurnazl�k edip,
Elbet sizinkinden... dedim.
Bir laf dediler, ne demeye geldi�ini hi� anlayamad�m. �Arap turist� gibi bi�ey
deyip bindiler te
117
peme. Art�k bende can m� kald�... Gene yedi canl�ym��m ki �lmedim. Ba�kalar�
yakalad�.
Sa�c� m�s�n, solcu mu?
Anam kad�n�n bir masal�nda dedi�i �in misin, cin misin?� sorusuna, d�nya g�zelinin
verdi�i �Ne inim, ne cinim� yan�t� akl�ma gelip,
Ne sa�c�y�m, ne solcuyum, ben de sizin gibi bir ben� �demim... deyince
kurtulaca��m� sand�msa da, ne gezer, tekme yumruk, sille tokat d��erek, her ne
demeye geliyorsa,
Vay bilin�siz pezevenk... diye ba��rd�lar. Onlardan biri de,
EeKksiz herif! diye surat�ma t�k�rd�. Surat�mda renk kalmad���ndan b�yle
s�yledi�ini sanarak,
Aman a�biler, dedim, g�nlerdir a��m... A�l�ktan surat�mda renk mi kald�!
Bu kez daha da k�z�p yeniden daya�a giri�tiler. Ondan sonra ne oldu, hi�
aynmsayamad�m. Ba��ma bir ta� mz �arpt�, yoksa sopa m� indirdiler, her ne olduysa,
o sert vuru�tan sonra g�zlerim karar�p yere y�k�lmamdan sonras�n� hi� bilmiyorum.
Kendimden ge�mi�im. Nice zaman orda kald���m� da bilemiyorum. Beni yerden kald�r�p
bir cankurtaran arabas�na att�klar�nda kendime gelir gibi oldumsa da dilimi
d�nd�r�p de konu�am�yorum ki...
Cankurtaran bir hastane kap�s�nda durdu. Cankurtaranda benim gibi daha be�on ki�i
var; kimisi �l�, kimisi de benim gibi yar� �l�... Hastanenin kap�c�s�
cankurtarandan indirilenleri se�ip se�ip eliyle uzaktan g�stererek ay�r�yor:
Bu �lm�, bunu karantinaya at�n... Bu da
118
handiyse �lecek, bo�una ameliyata ��karmay�n, atm bunu da karantinaya... Yaz�k, bu
daha �lmemi�, bunu ��kar�n yukar�, doktor g�rs�n bir... Bu da canl�... Canl�lar�
�st�ste y��may�n ulan... Bu canl� say�lmaz art�k, at�n karantinaya...
Beni cankurtarandan indirdikten sonra hastane kap�s� �n�ne yere b�rakm�lard�.
Kap�c� tepemde dikilip bakt� bana,
Bunu da karantinaya at�n, �lm�... dedi. Aman �lmedim, diyecek derman yok bende.
K�
m�ldayam�yorum ki anlas�nlar canl� oldu�umu.
Cankurtarandan indirilenleri �Bu �l�, bu daha �lmemi�, bu nas�l olsa �lecek, yaz�k
bu diri daha...� diye ay�rd�ktan sonra kap�c�,
�l�lerin �st�n� aray�n, kimli�i olanlar�n hasta giri� defterine kayd�n�
yapt�ktan sonra hepsini karantinaya at�n! diye buyurdu.
Buyurdu�u adamlardan biri,
Bo�una �lenlerin kayd�n� yapmasak, nas�l olsa �lm�ler... deyince k�z�p k�plere
binen kap�c�,
Ulan, sen nerde ya��yorsun hey avanak! Dirinin hesab�n� kimse sormaz, ya��yor mu
ya�am�yor mu diye ald�rmaz da bu memlekette, �l�n�n hesab�n� sorarlar, �l�n�n
kayd� yap�lmay�nca kimin �ld��� nerden bilinip �l� g�m�lecek? diye ba��rd�.
�st�m� arad�lar. Kafak���d�m�, yani otel odas�nda �len Mesudiye'li Maam�t'�n
kafak���dm� cebimden al�p, besbelli �lm�t�r diye kayd�m� yapmak i�in g�t�rd�ler.
Beni de bir ba�ka �l�yle birlikte bir el tezkeresine koyup karantina denilen
so�uk, bir yere att�lar. Oran�n so�uklu�undan m�d�r nedir, gece olunca kendime
gelir gibi oldum, do�rulup duvara dayand�m. D��nmeye ba�lad�m. Ben �lmedim diye
kap�ya vurmak var, var ya, bakal�m ba
119
na inan�rlar, s�z�me g�venirler mi? Biraz da korktum do�rusu, otel odas�nda �lenin
benim olmad���m anla��l�r diye... En iyisi kimseye bi�ey demeden burdan s�v�mak.
�yi de, onca dayaktan �lmedim, a�l�ktan �lece�im, g�nlerdir a��m. Yan�mda serili
yatan �l�lerin ceplerini kar�t�rd�m, elime ge�en bozuk paralar� cebime doldurdum.
Gecenin bir zaman�, karantina pencerelerinden birinin cam�n� k�r�p ka�t�m ordan.
Her nas�l vurmu�larsa kafam zonk zonk zonkluyor. A�r�ya dayan�l�r gibi de�il.
Sersem sepelek s�r�klenirken bir a��k �ayc� g�rd�m, bir sabah�� �ayevi... Girdim
i�eri,
Aman bir �ay... dedim,
�ay�n gelmesine kalmad�, bitak�m adamlar i�eri dald�, ama ne dal�, �nlerindeki,
K�p�rdamay�n, eller yukar�! diye ba��rd�.
Aya�a f�rlay�p, ellerimizi havaya kald�rd�k, �tekilere bakt�m, korkudan, lodos
yelinde kavak yapraklar� gibi titriyorlar. Hepsi titredi�ine g�re, demek titremek
gerek. Ben de herkese uyup titreyece�im ya, titremeye bile g�c�m yok. Sonradan
��rendim bu i�eri dalanlar sivil polismi�. O g�nk� karga�an�n k�k�rt�c�lar�n�
bulmak i�in aramatarama yapar, kimlik sorarlarm�. Polisler benim de �st�m� ba��m�
arad�lar. Bende tabanca b��ak de�il, toplui�ne bile yok. Arama yapan polislerden
biri,
Nedir ulan bu kafan g�z�n? dedi. Ben daha a�z�m� a�madan,
Ver kimli�ini! diye buyurdu.
Kimli�imi, ka�t���m hastanede b�rakt���m� s�yleyemem ya...
Yitirdim a�bi... dedim.
120
At�n bunu arabaya...
Polis arabas�nda daha benim gibi �ok adam var. Hepimizi polis m�d�rl���n�n geni�
bir bodrumuna att�lar. Oras� t�kl�m t�kl�m insan ambar� olmu�. Bi�ey sormadan beni
orda �� g�n tuttular. Neyse ki ekmek su veriyorlar, �tekiler benim gibi de�il,
hepsi paral�. D�ardan gazete getirtiyorlar, ben de onlar�n gazetelerini okuyorum.
Bir sabah gazetede kendi resmimi g�rmez miyim? Ama hangi kendimi? �yle ya, bo�ulup
�ld�r�len H�seyin Tokay m�, yoksa Maam�t Yurtsever mi? Resmimin alt�nda �Bo�ularak
�ld�r�len H�seyin Tokay� yaz�l�, iyi. Resmim, otelciye b�rakt���m kafak���d�mdaki
resim, bu iyi de, �teki gazetedeki haber k�t�... �teki gazetede resmim yok ama
��yle bir haber vard�: �Tophane'de bir otel odas�nda bo�ularak �ld�r�len ki�inin
H�seyin Tokay olmay�p Maam�t Yurtsever ad�nda biri oldu�u ve bu ki�inin sahte
kimlik kullan�p Maam�t Yurtseveri bo�arak �ld�rd���...� Eyvaaah, �imdi n'olacak?
Sorguya �ekmek i�in bizi bir odaya doldurdular. Sordular bana:
Ad�n, soyad�n?
H�seyin Tokay'�m diyemem, H�seyin Tokay otel odas�na bo�ularak �ld�r�lm�... Maam�t
Yurtsever'im diyemem, ��nk� o da, ya kendisi otel odas�nda �lm�, yada H�seyin
Tokay O'nu �ld�rm�... Karmakar��k bir durum. Kafaka��d�m� hastaneye b�rakt���mdan,
Maam�t Yurtsever... dedim.
Ben ad�m� soyad�m� s�yleyince, masada oturan ve ordaki polislerin ba�� olacak
biri, bir pislik g�rm� gibi y�z�n� ek�itip buru�turup,
121
Hele �una bak, �una... dedi, Yurtsevermi�!.. Ulan senin neyine yurt sevmek...
Sen kim, yurdunu sevmek kim? Kala kala sana m� kald� yurtseverlik ulan zibidi.
Gazetenin yazd���na g�re, polis, Maam�t Yurtsever'in izi �zerinde, oysa Maam�t
Yurtsever polisin �n�nde... Beni tan�mamalar�n�n sevinciyle s�rtararak,
Hakl�s�n beyim, dedim, esta�furullah... Yurdu sevmek helbet bana kalmam�,
haddime mi? Lakin bu soyad�n� dedemin babas�na, kendi haberi bile olmadan bizim
oran�n n�fus memurlu�unda bir memur vermi�. Su� o memurun...
Ben o beyle b�yle konu�urken, polislerden biri,
Neydi, neydi ad�n, hele bir daha de bakay�m... dedi.
Maam�t Yurtsever... dedim ama, korkudan alt�m� da �slatt�m.
Nerelisin?
Mesudiye'li. Masada oturana,
Tamam �efine dedi, H�seyin Tokay'� �ld�ren kaatil san�klar�ndan biri de bu...
Otelci ifadesinde s�yledi; bo�ulan H�seyin Tokay'la bu Maam�t Yurtsever ayn� odada
kal�yorlarm�.
Ha�a! diye ba��rd�m.
Ayn� odada kalm�yor muydunuz?
Kal�yorduk, ama ben �ld�rmedim.
�ld�rmedin de, H�seyin bo�ulduktan sonra ne diye otelden ka�t�n, bir daha
oralarda g�r�nmedin?
Durumum �ok k�t�... Ben �ld�rd�m desem, nas�l olur, kendikendimi bo�up �ld�rm�
olaca��m,
122
durup dururken kaatil sayacaklar; ben �ld�rmedim desem, �yleyse neden ka�t�n, diye
soruyorlar. Masada oturan,
Teker teker �teki san�klar� da �a��r�n... dedi.
Odaya ilkin s�skac�k, ancak onbe� ya�lar�nda g�r�nen bir o�lan� ald�lar. �ocuk,
yedi�i falaka daya��ndan ayakta duram�yor. Duvara day�yorlar, pat d��yor yere.
Neyse, oturdu�u yerden sorguya �ektiler.
H�seyin Tokay'� nas�l �ld�rd�n, bir daha anlat bakal�m...
O�lan daya�� yiye yiye, H�seyin Tokay'�, yani beni nas�l bo�arak �ld�rd���n� �yle
�ok anlatm� ki, art�k ezberine alm�, okul �ocu�u ezber okur gibi ba�lad� ezberini
okumaya:
Para verece�im sana, diye beni kand�r�p otel odas�na g�t�rd�. Sonra bana �Soyun
da �yle...� dedi.
T�beee... Yahu ben ne zaman? S�zde ben o�lan�n, ha�a burdan, �rz�na ge�mi�im de,
sonra o�lan�n paras�n� vermeyince, o�lan da beni bo�mu�, �yle k�t�me gitti, Maam�t
Yurtsever'li�imi neyi unutup,
Vallaha billaha yalan, benim �yle bir k�t� huyum yoktur... diye ba��rd�msa da,
masadaki adam,
Bunu g�t�r�n, �teki san��� getirin! dedi, Bu kez altm��n� ge�kin bir herif
getirdiler. O
da beni, kumar borcumu �demedi�im i�in bo�up �ld�rd���n� s�yledi. Otel odas�nda
kumara oturmu�uz da, ben �t�lm��m de, paray� vermemi�im de... Herif de beni bo�mak
zorunda kalm�. Odaya benim, yani H�seyin Tokay'�n be� kaatil san���n� ge
123
tirdiler. Hepsi de y�z�me baka baka beni nas�l bo�du�unu anlatt�. Y�zlerini
g�rd���m ki�iler de�il, insana olmazm� gibi geliyor ama, �yle bir oluyormu�
kiiii... Basma gelmeyen bilemez. Hi� de�ilse onlar, H�seyin Tokay diye birini
�ld�rd�klerini s�ylediler. Ya ben? Sopan�n alt�na yat�r�lmca ben beni nas�l bo�up
�ld�rd���m� �yle bir anlatt�m ki, sanki o g�ne dek kendimi y�z kez bo�mu�um
gibi...
Anlad�k, H�seyin Tokay'� sen bo�up �ld�rd�n peki... Neden bo�du�unu da itiraf
et...
Yahu, ben ne desem �imdi... �teki be� ki�i, bir insan�n �ld�r�lmesi i�in gereken
b�t�n nedenleri s�ylediler. Yeniden daya�a �ekecekler korkusuyla,
Y�ksek vicdan�n�za kalm� beyim, siz ne derseniz �yle olsun... dedim.
Ba�ka kimleri �ld�rd�n?
Kimleri uygun g�r�rseniz onlar� bo�mu�umdur...
Neden �ld�rd�n?
Dayaktan kurtulmak i�in birden ba��rd�m:
Kan davas� beyim...
O s�rada iki polis, bir adam� oraya getirdi. Bu getirilen adam, benim �ld�rd���m�
itiraf etti�im iki ki�iden biriymi� Adam�n �lmedi�i anla��l�nca yakalay�p
getirmi�ler. Bunun �zerine beni sorguya �eken,
Hadi gene �ans�n varm�, dedi, cinayetin bi' rinden kurtuldun.
Eksik olmay�n beyim... dedim. Masadaki,
Burda g�zel g�zel itiraf ediyorsunuz, sonra mahkemeye gidince, yapmad�m bilmem,
etmedim g�rmem; ink�rdan geliyorsunuz... dedi.
Esta�furulla beyim, dedim, be� parmak bir
124
birine benzemez. Siz beni o namussuzlardan bellemeyin. Bende yalan yok...
�ld�rseler s�z�mden d�nmem, �ld�rd�m �ld�rd�m, bo�dum bo�dum, i�te o kadar...
Masadaki,
Faili bulunmam� ba�ka cinayet yak mu? diye adamlar�na sorunca, anlad�m ki beni
yeniden falakaya �ekecekler, i�te o zaman a�laya a�laya anlatmaya ba�lad�m:
M�saade ederseniz beyim, otel odas�nda bo�ularak �ld�r�len H�seyin Tokay
benim...
Kang�tme y�z�nden nas�l d�manlar�mdan ka�t���m�, otelciden nas�l �len Maam�t'm
kafak���dm� sat�n ald���m�, kendikendimi bo�up �ld�rmeyece�imi, nas�l sa�c�y�m
deyince, solcuyum deyince ve ne sa�c�y�m, ne solcuyum ben de bir ben� �demim
deyince sora yedi�imi, hastane kap�c�s�n�n beni �lm� diye nas�l hastane
karantinas�na att�rd���n�, ordan nas�l ka��p da �ayevinde tutuldu�umu, hepsini
ba�tan sona anlatt�m. G�zlerimden �yle ya� ak�yor ki, ta� olsa ac�r bana... Art�k
beni b�rak�rlar derken, yeniden sopaya yat�rd�lar, ��len benim!� diyorum,
bas�yorlar sopay�, ��ld�ren benim!� diyorum gene sopa... ��len de �ld�ren de
benim,� sopa... �Ben beni �ld�rd�m� sopa...
Sevgili E�ekar�s�, morgtaki delikanl� ba��ndan ge�enleri i�te b�ylece anlat�p
sustu. Bu kez,
Peki, sonra neden �ld�n? diye sordum. Boynunu b�k�p,
insan neden �l�r ki, dedi, ben de herkes gibi i�te, besbelli ecelim gelmi�
olacak...
�l�lerden biri,
Onca dayak yiyen adama hal� neden �ld��� sorulur mu? dedi.
125
Delikanl� bis�re sustuktan sonra ekledi:
Onlar da, dedi, sizin gibi merak etmi�ler neden �ld���m� de buraya ondan
getirdiler. Hekimler bedenimi par�alay�p neden �ld���m� anlayacaklar. �ok merakl�
insanlar, neden, nas�l ya�ad���m� merak etmemi�ler de, neden �ld���m devlete pek
gerekliymi�...
Az sonra da morgun �al�anlar� gelip Mahmut Yurtsever yada H�seyin Tokay adl�
delikanl�n�n cesedini te�rihhaneye g�t�rd�ler; orda cesedini kesip bi�ip
par�alay�p �l�m nedenini bilimsel olarak saptayacaklar ve yazanak d�zenleyip bir
resm� i�lemi daha tamamlayacaklar.
Sevgili E�ekar�s�, Morgta ser�venlerini dinledi�im daha ba�ka �l�ler de var;
onlar�n ba�lar�ndan ge�enleri de gelecek mektuplar�mda yazar�m. Yak�nda g�r�mek
dile�iyle.
�lm� E�ek
126
ONSEK�Z�NC� MEKTUP
(Sidik �i�elerinin de�i�mesi y�z�nden bir adam�n nas�l hastanele�ti�ini anlat�r.)
Can�m dostum E�ekar�s�,
Zaman�m�, ya�arken bile, Morg'ta oldu�u denli e�lenceli ge�irmemi�tim Beni burda
unutmu� olabilirler. Vars�n unutsunlar. Sana da sal�k veririm; o �l�ml� d�nyaya
kaz�k �akacak de�ilsin ya, nas�l olsa sen de big�n Tahtal�k�y yolculu�una
��kacaks�n elbet. Aman ne yap et, bir yolunu bul, bir zaman Morg'ta kalmaya �al�
Biz Morg'taki �l�ler, geceleri �ok daha rahat�z. ��nk�, oldu�umuz yere giren ��kan
yok. Buy�zden geceleri s�yle�ilerimiz �ok daha ho� oluyor. Konu�up tart��rken, bir
de bak�yoruz, kendili�inden bir a��koturum kuruluvermi�. �nceki gece Morg'ta yine
bir a��koturumumuz vard�. Burdaki b�t�n �l�ler kat�ld� a��koturuma. A��koturum,
benim bir sorumla a��lm� oldu.
Ne i� yapars�n�z? diye sordu�um adam, �ok ya�l� bitik biriydi. Oysa sonradan
��rendi�ime g�re, �yle g�r�nd��� gibi hi� de ya�l� de�ilmi�.
Doktor simsar�y�m... Yani �lmeden �nce... dedi.
Doktor simsarl��� diye bir i� duymad���m i�in,
O nas�l bir i�tir? diye sordum.
127
�b�r �l�ler bu bilgisizli�ime alayl� g�l�msediler.
Hastanelerden birinde �al�ma f�rsat� bulamam�, danaca �nlenmemi� hekimlere
m�teri bulup getirenlere �Doktor Simsar� denilir.
M�teri mi? diye sordum.
Yani hasta... diye a��klad�.
Ba�ka bir �l�, hastanede �al�anlarla �nl� hekimlerin neden simsar
kullanmad�klar�n� sordu.
Hastaneye yatmak i�in nas�l olsa hekimin �zel muayenehanesinden ge�mek
zorundad�r hastalar. Ne diye bo�una simsara komisyon versinler?
Bir �l� s�ze kar��p,
Bo�una dememi�ler, dedi, �insan�n �skat�n� sa�l���nda hekimler, �l�nce hocalar
yer� diye...
Bir �l� de ��yle dedi:
Nas�l film y�ld�z� olman�n yolu yatak odas�ndan ge�erse, hastane yata��na giden
yol da hekimin �zel muayenehanesinde ge�er.
Doktor simsar� olan,
Bizim zenat�m�z zordur, dedi, uzaktan san�ld��� gibi de�il, �v�nmek gibi
olmas�n, sa�l���mda doktor simsarl���nda benim �st�me yoktu. Ben bu i�in
ustas�y�m. �u kadar�n� s�yliyeyim, art�k siz anlay�n: D�nya �ampiyonu bir
pehlivan� verem oldu�una inand�r�r ve onu kendi iste�iyle kad�n hastal�klar�
hekimine muayene i�in g�t�rebilirim. Neye yarar ki, zamans�z �ld�m, yoksa iyi para
vuracakt�m.
Bir �l�, u�ra��ndaki bu ustal��� nas�l kazand���n� sordu.
Uzundur, dedi, ben bu zenat� hastal���mda o hekim senin bu hekim benim,
simsarlar�n elinde geze dola�a ��rendim.
128
�teki �l�ler �steleyince o da anlatt�. Bir kasaba zengininin o�luymu�. Bir dedi�i
iki edilmezmi�. Tarlalar, hayvan s�r�leri, ma�azalar... Ortaokuldan sonra okumak
istememi�. Onca mal m�lk tarla tapan, hi�birini g�z� g�rm�yor, ille de polis olmak
istiyormu�. Taa �ocuklu�undan kalma bir istekmi� bu. ��yle anlat�yordu:
Pulisli�in neyine mi vuruldum? Bizim orda pulis deyince herkes korkar. �ocu�kene,
benim i�in d�nyan�n en b�y�k adam� pulisti. �niformas� var, tabancas� var, hele o
d�d���... Bir �f�rd� m�yd� d�d���n�, u�an ku� bile havada donar kal�r... �te
bunlardan olacak, tutturdum ille de pulis olaca��m diye... Babam �N'assolsa paraya
pula neye ehtiyac� yok, bir zaman pulislik etsin havas�n� als�n o�lan...� dedi.
Bunun �zerine belgelerimi tamamlay�p ba�vurumu yapt�m. Her i�lem yolunda gidiyor.
Sonunda �tam te�ekk�ll� bir hastaneden sa�l�k raporu alacaks�n:� dediler. Bizim
orda �yle b�y�k hastane yok, kentteki hastaneye gittim. Muayene olmad�k yerim
kalmad�. Her bir muayeneden sa�lam ��kt�m da, sidik muayenesinde tak�ld�m,
laboratuvardan sidik raporu gelince hekim, dafcka sektirmeden, hemen hastaneye
yatmam gerekti�ini s�yledi. Bende albumin denilen bir illet varm�, �yle ila�la
neyle ayakta iyile�ecek hastalardan de�ilmi�im. Hemen hastaneye yatmazsaym��m,
�lebilirmi�im. �lebilirmi�im de ne demek, kesinkes �l�rm��m. Oralarda babam�n
hat�r� say�l�yor. Telefon ettiler, babam geldi, iyi ki pulislik i�in sidi�imi
muayene ettirmi�im de hastal���m ortaya ��km�, yoksa hastal���m bilinmeden
�lecekmi�im.
Bu ne bi�im bir hastal�k, hi� anlayamad�m. Hastaneye yatmadan �nce, demiri b�ker,
bak�r� par
129
F. 9
�alar, ta�� k�rar bir delikanl�yken, hastaneye yat�nca bir ayda eridim bittim.
Avu�la hap yutturuyorlar, herg�n d�zineyle i�ne yap�yorlar, iyile�ece�ime g�nden
g�ne k�t�le�iyorum. i�ne ipli�e d�nd�m. Desturun helaya bile gidemiyorum da,
karyolan�n alt�ndaki �rde�e ediyorum �i�imi.
Bir sabah, bir g�mb�rt�yle s��rad�m yataktan. S�tma g�rmemi� sesiyle bir adam
hastaneyi g�mb�r g�mb�r g�mb�rdetiyor. Nedir, ne oluyor diye sorup soru�turduk,
bir de ne ��rensek iyi; altm� ya��nda bir erkek sidik muayenesinde gebe ��km�.
Gebesin diye rapor verilince adam deliye d�nm�. Sidik muayenesinden kad�n�n gebe
olup olmad��� anla��l�rm�. Hem de hastane raporuyla koca adamm gebe oldu�u ortaya
��k�nca ba�lam�lar adamla alaya. Torunlar� var adam�n... Rezillik... Bunun �zerine
adam da, gebe diye rapor veren hekimi vurmaya gelmi�. Bizim haberimiz yok, o
g�nlerde sidik tahlili yapt�ran bir kad�na da, belso�uklu�u oldu�unu s�ylememi�ler
mi: Kad�n� az kals�n kocas� �ld�reyazm�... O zaman anla��ld� ki, bu adam�n sidik
�i�esiyle, gebe kad�n�n sidik �i�esi laboratuvarda kar�m�.
�l�lerden biri,
Benim de, dedi, kan muayenesinde kan�m� ba�kas�n�nkiyle kar�t�rm�lar da, bana
yanl� kan vermi�lerdi, az kals�n �l�yordum.
Bir �l� ona,
Sonunda sanki �lmedin mi? dedi.
�ld�m ama, �� ay sonra... Hi� olmazsa �� ay daha �ektim Yine hastanedeydim.
Serum verilecekti. N�bet�i hekimi arad�lar, bulamad�lar. N�bet�i hem�ire de yok...
Hastabak�c�lar�n nerde oldu�unu bilen yok... Ordaki hastalar, araya taraya bir ha
130
deme buldular, o da daha yeni ba�lam� �al�maya... Hademe, serumun ne oldu�unu,
nas�l ba�land���n� bilmedi�ini, ama istenirse, serum yerine kan �i�esini
ba�layabilece�ini s�yledi. Kimi hastalar, serum yerine kan verilmesinin do�ru
olmayaca��n� s�yledilerse de hademe �Kan bu, zararl� bi�ey de�il ki... Kan
kuvvettir.� deyince, �tekiler de ona kat�ld�lar. Benim �l�m�m i�te �yle oldu...
A��koturumdakilerden biri,
Her insan yanl� yapar, dedi, ama �Hekimlerin yanl��n� mezar �rter� dedikleri
do�rudur. Bir tarihte de bir kad�n hastan�n kar�n filmiyle bir ak�l hastas�n�n
beyin filmi kar�m�. Buy�zden zavall� erkek deliyi, rahminde ur var diye rahim
ameliyat�na alm�lard�. Adam deli oldu�undan �Yahu, ben kad�n de�ilim ki rahmim
olsun...� da diyemiyor.
Hepimiz de merakland���m�zdan,
Sonra ne oldu, ameliyat oldu mu? diye sorduk.
Anlatt�:
Ameliyathaneye g�t�r�p deliyi narkozla bay�ltm�lar. Tekerlekli ameliyat masas�n�
s�rm�ler o ����n alt�na. Ameliyat masas�ndaki delinin her van� beyaz bezle �rt�l�.
Profes�r hekim, asistanlar, hem�ireler filan, ellerinde eldiven, beyaz g�mlekler
s�rtlar�nda, suratlar� �rt�l�, bir g�zleri g�r�n�yor f�ld�r f�ld�r... Profes�r
olan operat�r hekim, ba�hem�ireye �A� k�z�m...� diyor, �st�ndeki �rt� a��lacak da
hekim hastan�n ap��n� yar�p rahmindeki uru alacak... �teki hem�ire de, i�inde
ne�terler, makaslar, t�rl� ameliyat ayg�tlar� olan tepsi elinde... Ba�hem�ire,
delinin ��plak g�vdesini �rten beyaa bezi a�m� ki... Aman�n... Kar��s�nda
koskocaman bir mazallah dikilmi�... Ba�hem�ire �Aaaa...�
131
diye hayk�r�nca �a�k�nl�ktan... �a��lmaz m� can�m, o zamana dek hi�bir kad�nda
�yle bi�ey g�rmemi�... Sonradan r�ntgen filmlerinin kar�t��� anla��lm� da deli
kurtulmu�. Erkek delinin rahim ameliyat� olamayaca��n�n alameti ortada... Ya
rahminde ur olan kadu�a beyin ameliyat� yap�lsayd�!..
Polis olmak isterken albumin hastas� diye tedavi g�ren �l�, anlat�s�n� ��yle
s�rd�rd�:
Sidik �i�eleri yanl�l�kla de�i�tirilip, gebe kad�na belso�uklu�u, koskoca adama
da gebe diye rapor verilince, ben i�te o zaman ayd�m. Benim sidi�im de
ba�kasm�nkiyle kar�m� olacakt�. Yeniden sidi�imin laboratuvara g�nderilmesini
istedim. Bu kez sidi�imde albumin bulamad�lar. Ne deseler iyi: Tedavileri
sayesinde albumin kalmam�... Albumin zaten yoktu ki bende kalmam� olsun. Ama ben
albumin ila�lan y�z�nden bitmi�im; b�breklerim, midem, barsaklar�m, yani i�im
iyice bozulmu�. Bu kez i�imin tedavisi ba�lad�. Hadi b�brek ila�lar�, mide
ila�lar�... Hastal��a para m� yeter. Ben bir evin bir �ocu�uyum, iyi olay�m diye
babam para d�k�yor ki, kucakla... Ama ben g�nden g�ne k�t�l�yorum. B�brek, mide,
dalak derken kemik s�z�lar� ba�lad� ki dayan�l�r gibi de�il. Bizim oralarda
bakmmad���m hekim, yatmad���m hastane kalmad� Bakt�m, g�z g�re �ld�recekler, pulis
olay�m derken can�m elden gidiyor. Bir de istanbul'a gidip bakmay�m dedim.
�l�lerden biri,
istanbul'da �ld�rmeyecekler mi sanki... dedi.
Polislik heveslisi,
Ne de olsa istanbul'da �lmek ba�kad�r, diye s�rd�rd� s�z�n�, babam yan�ma iki
adam�n� katt�.
132
Haydarpa�a'da tirendik indik. Ayakta dikelip kendi ba��ma y�r�yemedi�imden o iki
adam�n kollar�nda gidiyorum. Vapura binace�imiz s�rada bir adam sokuldu yan�m�za.
�Vahvah... Bu yi�it hasta m�d�r? Nesi var ki?� filan diye sormaya ba�lad�. Bende
yan�tlayacak g�� yok, beni g�t�ren o iki ki�i olupbiteni anlatt�lar. Bunun �zerine
o adam ��yle dedi: �Delikanl�ya �ok ac�d�m. Bir iyilik edip sevaba gireyim. Siz
istanbul'un yabanc�s� oldu�unuzdan hangi hekime gidece�inizi de bilmezsiniz. Bu
hekim milletinin eline d�t�n m� bikez, yand�n gayri... Benim o�lum da aynen
b�yleydi de, Allah raz� olsun, bir iyi hekim kurtard�. �imdi g�renler tan�m�yor,
�yle bir babayi�it oldu o hekimin sayesinde. Ben sizi o hekime g�t�reyim.�
D�nyada ne iyi insanlar var. Duaya ba�lad�k adama. Bizimle vapura bindi. Sonra
taksiye bindik. �Amca, sen zahmet etme, bize adresini ver o hekimin.� dedikse de,
�Ne demek... insanl�k �ld� m�? Ben hastal�k nedir bilirim, kendim g�t�r�p elimle
teslim edece�im hekime, hem de yak�n�m oldu�unu s�yleyece�im ki, daha bir iyi
baks�n, hem de yabanc� bilip sizden �ok para almas�n...� diyor bize. Adamca��z
i�ini g�c�n� b�rakt�, bizi hekimin muayenehanesine dek g�t�rd�.
Evet, o iyi adam, doktor simsar� de�il miymi�! Vapur iskelelerinde, tiren
istasyonlar�nda bekler, oralarda benim gibi garip bir hasta bulunca, sevab�na
iyilik ediyor diye, anla�mal� hekimine g�t�r�r, hekimden komisyonunu al�rm�.
Bir �l� sordu:
Nas�l anlad�n?
Eeee, kolay m�, o g�nden �l�m�me dek on y�l ge�ti, �lene dek de gezip
dolanmad���m, bakm
133
madi�im hekim kalmad� bu �stanbul'da desem yalan olmaz.
Babam tedavim i�in var�n� yo�unu verdi. Nesi var nesi yok, her�eyini sat�p savd�.
Yoksul d�t�. Hekimlere para yeti�tirmek i�in �stanbul'a gelip i��ilik etti ya�l�
adam. Sonunda babam �l�nce bir ba��ma kald�m. Ve de �yle hastay�m ki, hasta
olmad�k, a�r�mad�k hi�bir yerim yok v�cud�mde. �lk bakan hekim, a�r�lar�m�n
romatizma oldu�unu, romatizman�n da ��r�k di�lerden ileri geldi�ini s�ylemi�ti.
Di��iye gittim. O di�ti, bu di�ti derken t�m di�lerim �ekildi. A�r�lar�m s�z�lar�m
dinmedi, artt�. �� hastal�klar� hekimi ba�ka bir uzmana g�nderdi. Hekimden hekime
dolan�yorum. Derken idrar yollar� muayenesine...
idrar yollar�na ne oldu karde�? diye sordu bir �l�.
Nereme ne olmad� ki... Bikez benim ayar�m� bozdular. Midemi tedavi ederken
ba��rsaklar�m� bozuyorlar. Ba��rsaklar�m� tedavi ederken perhiz veriyorlar, bu kez
besinsizlikten verem oluyorum. Veremden kurtulay�m diye iyi besin almal�y�m. �yi
besin al�nca midem bozuluyor. Midem iyile�sin diye ald���m ila�, karaci�erime
dokunuyor. Karaci�erim i�in ald���m ila� da kalbime zararl�. Kalbim i�in ald���m
ila� �ekerimi art�r�yor. Sonunda �yle oldum ki b�t�n hastal�klar bende topland� ve
hi� bir hastal���m�n ge�mesi i�in ila� alamaz oldum; her ila� ba�ka bir
hastal���ma zararl�.
I�ri otural�m do�ru konu�al�m, bu hastal�klar�n bana bir yarar� da oldu,
hastal�klar�m sayesinde pek�ok hekim tan�d�m. Kimi hekim beni denek olarak
kullan�p uluslararas� t�p toplant�lar�na bile ��^
134
kard�. Bendeki hastal�klar �zerine gazetelerde, dergilerde yaz�lar yaz�ld�. Ben
art�k bilimsel olmu�um. Kimi kitaplara resimlerim bile bas�ld�, tyice �nlendim,
b�rak ila� paras�n�, hekim paras�n�, otele verecek param bile yok... Kald�m
sokakta a�r�lar s�z�lar i�inde... Onca varl�k, vars�ll�k eridi gitti. D�nya b�yle
i�te, kimisi paras�n� kumarda yer, kimisi kar�larla yer, ben de hekimlerle yedim.
O doktor simsar�n�n beni �stanbul'da ilk getirdi�i hekime gidip durumumu anlatt�m.
Seni burda bana kim getirmi�ti ilkin? dedi.
Bir simsard�, dedim.
�yi ya i�te... Senin mesle�in var ya, daha ne istiyorsun... Bunca hekim
tan�yorsun, hepsinin huyunu suyunu biliyorsun... Simsarl��� da biliyorsun. Daha
ne? Senden iyi doktor simsar� m� olur?
Do�ru yahu... �yle ya, ben bu i�in uzman� olmu�um. Ba�lad�m doktor simsarl���na,
tikin bir gen� hekimle �al�maya ba�lad�m, i�im �ok, para ya��yor. Derken... Sanki
memlekette ba�ka hi�bir k�t� �ey kalmam�, herbi�ey d�zg�nm� de salt k�t� �ey
doktor simsarl���ym� gibi, gazeteler doktor simsarl���n� dillerine do�ad�lar.
B�ylece bizim doktor simsarl��� da bir zaman yatt�. Neyse ki uzun s�rmedi, i�ler
gene a��ld� Allaha ��k�r. Simsarl���n� yapt���m o gen� hekimin simsara neye
ihtiyac� kalmad�. Neden? �undan ki, bu hekim milleti aras�ndaki dayan�ma ba�ka
hi�bir meslekte yoktur. Ba��ma geldi�inden iyi bilirim, diyelim kanhbasursun da
bir hekime gittin. O hekim seni bir g�zel �'apt�ktan sonra g�leg�le deyip
sal�vermez. Arkada�� olan bir i�hastal�klar� hekimine g�nderir, I�hastal�klar�
hekimi, burunbo�azc�ya g�nderir, o sinir hastal�klar� hekimine... Sinir hekiminde
ne i�in mi var? Onlar
135
bulur sana bir i�... Her gitti�in uzman hekim; bir hastal�k bulmadan seni salacak
de�il ya... Hastal�k uydurmazlar, ger�ekten bulurlar hastal���; ��nk� her insanda
her hastal���n tohumu vard�r, bunu bulurlar i�te... B�ylece hi�bir hekim hastas�z
kalmaz. Bunlar�n bir dayan�mas� da �udur ki, bir hekime her ne sorsan, anlat�r
anlat�r, sonunda hepsi de ��yle der: �Yine de bir uzman hekime muayene olman�z�
sal�k veririm.�
O benim simsarl���n� yapt���m gen� hekim bir gazetede sa�hk yaz�lar� yazmaya
ba�lay�nca �n� art�p m�terisi de �o�ald�. Okurlar�n her bir sorusuna gazetede
yan�t veriyor. Diyelim bir okur ��yle soruyor: �Onalt� ya��nda k�z�m hal� �det
g�rm�yor. Ne yapay�m?� Bizim hekim yap�lacak �eyleri say�p d�kt�kten sonra
yaz�s�n� ��yle bitiriyor: �En iyisi, k�z�n�z� bir uzman hekime g�stermelisiniz.�
Adam, sa�lar�n�n d�k�ld���n� yaz�p ne yapmas� gerekti�ini soruyor. Bizimki
yan�tl�yor. ��unlar� yapmal�s�n�z ama en do�rusu bir uzman hekime muayene
olman�zd�r.�
Hangi meslekte var b�yle bir dayan�ma?.. Hi�bir avukat�n, dan�mac�s�n�, ba�ka bir
avukata g�nderdi�ini duydunuz mu? O gazetede bir de hukuk k�esi vard�, bir avukat
yazard�. Hi�bir yaz�s�nda �Bir avukata ba�vurmal�s�n�z.� diye yazd���n� okumad�m.
Yazmazlar...
Bizim o gen� hekim her kim her ne sorsa �En iyisi bir hekime g�r�nmelisiniz.�
demeye �yle al�m� ki, gazetenin spor sayfas�na g�nderilen okur mektuplar�ndan
birini yanl�l�kla buna vermi�ler. Okur soruyor: �Be�ikta�'�n yedi�i son gol sizce
ofsayd de�il miydi?�
Bizimki art�k al�m� ya, dalg�nl�kla ��yle ya
136
n���yor: �Olabilir. Ama siz en iyisi yine de bir hekime muayene olun.�
Daha bu bi�ey de�il, ben g�rmedim ama g�renden duydum; yolda giderken big�n o
hekime bir adam,
�ok affedersiniz, buralarda genel hela nerde, biliyor musunuz? diye soruyor.
Biliyormu�. Adama genel helan�n yerini s�yledikten sonra ekliyor:
En iyisi siz yine de uzman bir hekime sorun...
Bir zaman sonra simsarl�k yasa�� gev�eyince ben gene bol para kazanmaya ba�lad�m
ama ne kadar kazansam. hekime, ilaca para yetmiyor ki... Yok, yok, i�lerim
t�k�r�ndayd�. Para biriktiriyordum da ev bile alacakt�m nerdeyse. Ama bende �yle
�ok hastal�k toplanm� ki, art�k ben hasta de�il, hastane olmu�um, �ld���mde
hastanenin hekimleri birbirine girdi. Biri kanserden, �b�r� kalpten �ld���m�
s�yl�yor. Birine g�re i� kanamas�ndan, birine g�re �eker komas�ndan �lm��m. Biri
veremden, �teki beyin kanamas�ndan... �ld���mde hepsi kesin olarak anla��yorlar
da, neden �ld���mde anla�am�yorlar. Bana kalsa hepsi de hakl�, bende olmayan
hastal�k yok ki... Onlar beni bir hasta san�yor, oysa ben dedim ya bir hastaneyim.
Aralar�nda anla�amay�nca neden �ld���m�n saptanmas� i�in sanki pek gerekliymi�
gibi beni Adl� T�bb'a g�nderdiler. Bakal�m burda ne diyecekler, �ok merak
ediyorum.
t�te b�yle karde�ler, sapasa�lam adamken bir �i� de�i�mesi y�z�nden ba��ma
gelmeyen kalmad�: sonunda �ld�m de kurtuldum.�
137
Polis olmak isterken sidik �i�elerinin yanl�l�kla de�i�mesi y�z�nden gen� ya��nda
�len, ama t�rl� hastal�klar� y�z�nden �ok ya�lanm� g�r�nen adam s�z�n� bitirince,
a��koturumdaki �teki �l�ler de bir s�re susup kald�lar.
Sevgili E�ekar�s�, bu a��r havay� da��tmak i�in g�lmeceli s�zler s�ylemeye
�al�t�msa da beceremedim.
Pek yak�nda g�r�mek umuduyla boncuk g�zlerinden ve i�nenden �perim.
Senin �lm� E�ek
138
ONDOKUZUNCU MEKTUP
(�lm� E�ek'in nas�l g�m�ld���n� anlat�r.)
E�ekar�s�,
Buras� iyi de, biz �l�leri ona buna g�stermeleri can�m� s�k�yor. Ailesinden biri
kaybolan, belki trafik kazas�nda filan �l�p morga kald�r�lm�t�r diye, Adl� T�bb'a
ba�vuruyor. Adl� T�bb'da g�revliler de, morgun kap�s�n� a��p, �l�s�n� arayanlara,
Buyrun, hepsi burda, bak�n! diyorlar. Kar�s� evinden ka�m� bir koca, nerdeyse
bana
sahip ��kacakt�. Kim oldu�umu s�ylediler de adam vazge�ti.
Evlatl�k k�z �ocu�u ka�an bir han�mefendi de epiyce zaman bana bakt� bakt�, sonra,
be�enmemi� olacak, �ekip gitti. Yani sevgili E�ekar�s�, sa�l���mda kimse sahip
��kmad�, �l�me bile sahip ��kan olmad�. Buras�n�n oras�ndan pek de ayr�m� yok
anlayaca��n.
S�zg�n y�zl� bir delikanl�,
Ona buna burda g�sterilmekten b�kt�m, buras� sergi mi yahu... diye s�ylendi.
Bu s�zg�n y�zl� delikanl�y� d�n ak�am getirmi�lerdi. Delikanl�n�n neden �ld���
belli ama, yine de buraya getirmi�ler. ��nk� annesi, o�lumu hekimler �ld�rd�, diye
davac� olmu�. �imdi burda otopsi yapacaklar da, o�lan� hekimler mi �ld�rm�, Allah
m�, yoksa kendili�inden mi �lm�, anla��lacak... Deli
139
kanl�n�n karn�nda dayan�lmaz a�r�lar ba�lam�. Yemeden i�meden kesilmi�. Anneci�i
hastaneye g�t�rm�. Bakan hekim, apandisit var, demi�. Hemen ameliyat edip
apandisitini alm�lar. Ama dinmek ��yle dursun, a�r�lar� daha da artm�. Yine o
hastaneye, o hekime. Hekim kendikendine �A�r�mamas� gerekir, acaba niye
a�r�yor?..� diye bika� kez m�r�ldand�ktan sonra, �sak�n i�erde bi�ey unutulmu�
olmas�n...� demi�. Ameliyatta bulunmu� olan ba�hem�ire �Sanmam� demi�,
�ameliyattan sonra hi�bir eksi�imiz yoktu.� Bu kez hekim �Gazl�bez, pamuk filan
unutulmu�tur belki...� diye delikanl�n�n karn�n� bir daha yarm�, i�erisini iyice
aram� �Hi�bir yabanc� madde yok, temiz i� yapm��z...� diye sevinmi�. Yaray�
kapay�p dikmi�ler. Ama delikanl�n�n a�r�s� durmuyor, daha da art�yor. Delikanl�
mum gibi eriyor. Bu kez ba�ka bir hekime g�stermi�ler. O da r�ntgen filmi
�ektirmi�. iyi ki filmi �ekilmi�... Delikanl�n�n ameliyat yerinde soru i�aretine
benzer �engel gibi bi�ey... Yahu, bu nas�l bi�ey? Bu �yle bi�ey ki, insan�n i�
organlar�ndan hi�bi�eye benzemeyen bi�ey... Hekimler r�ntgen filmine bak�p bak�p
tart��yorlarm�. Sonunda, delikanl�n�n karn�ndaki o soru i�aretine benzeyip de,
insan�n i� organlar�ndan hi�bi�eye benzemeyen o �eyin, nas�l bi�ey oldu�unu
anlamak i�in ameliyattan ba�ka bi�ey yap�lamayaca��na karar vermi�ler. Haydaaa,
delikanl�n�n karn�n� bir daha yarm�lar... Yahu E�ekar�s�, kavun karpuz de�il be,
insan karn� bu... insan karn� ikidebir cart curt yar�lmak i�in olsayd�, cenab�
mevlam karn�m�z� fermuvarl� yarat�rd�. A�m�lar delikanl�n�n karn�n� ki, filmde
g�r�nen soru i�areti gibi �ey, ge�en ameliyatta delikanl�n�n karn�nda unutulmu�,
i�erde bi�ey unutulmu� mu diye yap�lan
140
ikinci ameliyatta makas� unutmu�lar. Operat�r, �Aman kimse bi�ey unutmas�n...�
diye boyuna ameliyattakileri uyar�yormu�. Ameliyathanedekiler aranm� taranm�,
hi�birinin bi�ey unutmad��� anla��l�nca, yaray� kapat�p dikmi�ler. Ama a�r�lar
dinmez... Delikanl� bitmi�, bitmi�... Bu kez ba�ka bir hastaneye, ba�ka
hekimlere... Hastaneye gitmek, hekime g�r�nmek kolay m�? Herbir muayene aras�
iki�� ay s�r�yor. ��nk�, delikanl�n�n anas� �� ayl�k emekli ayl���yla ge�inen bir
dul; zengin de�il ki istedi�i hekime g�stersin o�lunu... Bu sonuncu hekim, �� kez
apandisit ameliyat� oldu�unu ��renince delikanl�y� yanl� yerinden ameliyat
ettiklerini, apandisit olmay�p ba��rsak d���mlenmesinden a�r�lar �ekti�ini
s�yl�yor. E, n'olacak? Ba��rsak ameliyat�... Yat�r�yorlar ameliyata. �ok usta bir
operat�rm�, ne delikanl�n�n i�inde bi�ey unutuyor, ne de delikanl�n�n i�inden
��kard��� bi�eyi d�arda unutuyor. Ba��rsak d���mlenmesi ameliyat�ndan sonra
delikanl�n�n a�r�lar� kesiliyor, ama bu kez de delikanl�n�n derisi, teni
sapsar�... Bir halsiz, bir halsiz... Gidiyorlar hekime. Evet, ameliyat s�ras�nda
i�erde bi�ey unutmam�lar ama, bu kez mikrop kapm�... �Aman doktor...� diye
yalvar�yorlar. Operat�r, duda��n� b�kerek ��nemsiz, safra kesesini alaca��z.�
diyor. Delikanl�n�n annesi art�k �a��rm� da, sakatat��dan al�n�p o�luna verilecek
sanarak �Ben gidip alay�m bir �abuk...� diyor.
Delikanl� memnun. �Art�k i�imde pek bi�ey kalmad�, hele �u safra kesesini de
als�nlar, a�r�yacak �ey kalmaz, kurtulurum...� diyor. Delikanl�y� bay�lt�p
yat�r�yorlar b��a��n alt�na... Tam ameliyat�n ortas�nda elektrikler kesiliyor
mu... Oysa radyo herg�n ��u saatten �u saate dek elektrik k�s�nt�s� var�
141
diye haber veriyor. K�s�nt� saatleri d��nda da elektrik kesilir mi? Bu, normal
k�s�nt� de�ilmi�, ya neymi�? Teknik ar�zaym�... Operat�r barbar ba��r�yor:
�Jenerat�r� �al�t�r�n!� Yahu jenerat�r havayla �al�maz, benzinle �al��r... Benzin
nerde? Yok. �ki haftad�r damla benzin yok bir yerde... Ulan, lambay� yak�n, mumu
getirin, �akma�� �ak�n... Hi� olmazsa, bir kibrit ���� bile olsa, operat�r,
delikanl�n�n d�ar�ya ��kard��� i� tak�mlar�n� yine i�ine t�k�p karn�n�
kapayacak... Elektrik yok, jenerat�r yok, ��k yok... Ameliyathanede g�z g�z�
g�rm�yor, operat�r ameliyat etti�i hasta diye hem�irelerden birini yakalam�... Ve
sonu�? Delikanl� sizlere �m�r... Annesi de, o�lunu hekimler �ld�rd�, diye
savc�l��a dilek�e veriyor. Delikanl�y� kimin �ld�rd���n�n anla��lmas� i�in
cesedini Adl� Trbb'a getiriyorlar.
�l�lerden biri,
Kad�nca��z, �a�k�nl�ktan yanl� yeri savc�l� �a vermi�, dedi o�lunu �ld�ren
elektrik idaresi.. Elektrik olmay�nca operat�r ne bok yesin...
Ba�ka bir �l�,
Peki be karde�im, dedi, benzin olmay�nca elektrik idaresi ne bok yesin...
Bir ya�l� �l�,
iki g�nd�r burdakilerin neden �ld�klerini dinliyorum da, en boku bokuna �len
benim... dedi.
Neden? diye sorduk. ��yle anlatt�:
Ben sapasa�lamd�m. B�y�k o�lum, seni ille hekimlere muayene ettirece�im diye
tutturdu. Bre o�lum, benim hi�bir hastal���m yok ki, hekime gideyim... Meden�
insanlar, hi�bir hastal�klar� olmasa da en az y�lda bir kez ba�tan t�rna�a hekim
muayene
142
sinden ge�meliymi�. Durup dururken hekime gidilir mi? Hi� bir a�r�m s�z�m yok, ne
diyece�im hekime peki? O�lan zorlad�... Meden� insanlar b�yle yaparm�. Beni de
�ekap (checkup) dedikleri o ba�tan t�rna�a muayeneye soktular; r�ntgenler, kan
tahlili, sidik tahlili, kan say�m�, daha neler... Bu i�leri yapan da benim o�lan�n
Amerika'dan arkada�� olan bir hekim. Benim kalp kontrol� k���d�ma bak�nca o�luma
�Ne zaman �ld�?� diye sordu. O�lum �Kim?� dedi. �Bu kardiogram kiminse...� O�lum
bozuldu, �Yahu babam�n, i�te burda...� dedi. Hekim pek �a�t�. �Olamaz... Hem de ��
kez �ok a��r kalp ge�irmi�, ya�ayamaz.� Bir daha beni kalp muayenesine soktular.
Bu kez daha da k�t� ��kt�. Ben sapasa�lam insanken, hekim ��lm� olmal�, �� kez
a��r kalp ge�irmi�...� deyince ben yere y�k�ld�m. Demek, �� kez kalp ge�irmi�im de
haberim bile yok... Yata�a serildim, k�p�rdayam�yorum... Kalp ge�irdi�imi
s�ylemeseler, sapasa�lam ya�ayacakm��m... Ben� bir korku ald�, olur �ey de�il...
Sonradan o�lum o benim �� kez kalp ge�irdi�imi g�steren kardiogram denilen k���d�
ba�ka bir hekime g�stermi�. Bu hekim yerli, yani Amerika, Avrupa filan g�rmemi�...
O�lum, benim �� kez a��r kalp krizi ge�irdi�imi s�yleyince bizim yerli hekim
kahkahalar atmaya ba�lam�... Sonra anlatm�: �Amerika'da, Avrupa'da okuyan
hekimler, bizim bura insan�n�n kardiogram�ndan anlamaz.� demi�. Neye anlamaz?
��nk�, bizde elektri�in voltaj� s�rekli iner ��karm�... O kalp kontrol eden
makinenin de voltaj� inip ��k�yor; voltaj �ok d��k... O makineyi bizim buras� i�in
yapmam�lar ki, normal elektrik voltaj� olan �lkeler i�in yapm�lar. Yerli hekim
i�te buna g�l�yormu�. Voltaj inip ��kt�k�a, makinenin ibresi de k���da bir
143
y�kse�e �iziyor, bir al�a�a �iziyor... O�lum gelip bunu bana anlatt�; �Baba m�jde,
kalp krizi ge�irmemi�sin. O k���ttaki �izikler, senin kalp at��n de�il, voltaj�n
inip ��kmas�n� g�steriyormu�...� dediyse de, ben art�k k�p�rdayamad�m i�te
b�ylece... evet, pisi pisine �ld�m... �ekap filan yapt�rmasayd�m daj ha �ok
ya�ard�m.
Bu so�uk morgta, uzun kirpikleri kar tutmu�, sa�lar� buzlanm�, g�zel bir k�z var.
Sen neden �ld�n? diye sordum.
Benim hayat�m bir romand�r, diye ba�lay�p ser�venini anlatt�.
ilgin� olmad��� i�in yazm�yorum. Herg�n gazetelerimizde hava raporu yada alt�n
fiyatlar� gibi yaz�lan normal cinayetlerden birine kurban gitmi�.
K�z,
Acaba g�zelli�im bozulmu� mu? diye sordu.
�ans�n varm�, hep mahrem yerlerinden b��aklam�lar... dedim.
�lmemi� olsayd�, k�z�n b��akland��� yerlerini bikinisi �rterdi.
K�zla konu�urken, morg �al�anlar� beni tezkereye koyup yandaki otopsi salonuna
g�t�rd�ler, te�rih masas�na yat�rd�lar. Geni� masada daha ba�ka �l�ler de vard�.
Demek, �l�m nedenimin anla��lmas� i�in otopsi s�ram gelmi�ti. Beni otopsi
yap�lmaya haz�r duruma getirdikten sonra �ekip gittiler.
Otopsiye haz�r �l�lerden biri,
Demek o adam sizsiniz, gazetedeki resminizden tan�d�m... dedi.
Hangi adam? diye sordum. Te�rihhaneye b�rak�lm� bika� gazete g�sterdiler, �l�m�m
�zerine haberlerin ba�l�klar� ��yleydi:
144
�Yeri doldurulamayacak kay�p.�, �En b�y�k palavrac�m�z� kaybettik.�
�l�m�m i�in yazanlar, beni de�il, kendilerini anlat�yorlard�. Hi� an�msayamad���m
an�lar yaz�lm�t�: ne an�lar� an�ms�yor, ne yazanlar� tan�yordum.
Ya�am�mda, kimileri benimle konu�urlarken, kendilerini ille de espriler yapmak
zorunda sayarlar ve espri diye t�rl� sululuklar yapar, kendi g�lmecelerine
kendileri kahkahalar patlatarak ba�kalar�n� da s�r�tmaya zorlarlard�, �l�m�mden
sonra yazanlar da ille espriler yapmak zorunda kalm�lar nedense... �l�m�m �zerine
yazarl���m� a��klayan bilimsel yaz�lar da vard�. Bunlardan birinde �Bu d�nyuda hi�
mi g�zel, hi� mi iyi, hi� mi do�ru �eyler yoktu? Bunlardan hi�birini yazmad�.
G�r��nde �arp�kl�k oldu�u i�in, hep d�nyadaki al�akl�klar�, baya��l�klar�,
i�ren�lik ve k�t�l�kleri g�r�p yazd�.� diyordu.
Sevgili E�ekar�s�, i�te ben �ld�m. Benim yerime sen vars�n d�nyada. ��neni nereye
sokaca��n�, kimleri i�neleyece�ini elbet bilirsin.
Kitap yapraklar� aras�ndaki g�l yapraklar� gibi kurumu� dudaklar�m, �l� g�zlerimde
donmu� iki damla ya�... S�yle beni b�t�n tan�yanlara �ld���m�. Art�k elimi s�kmak
i�in kimsenin korkusu kalmayacak. Selam vermemek i�in kimi dostlar�m kar��
kald�r�ma ge�mek zahmetine katlanmayacak. Beni g�rmezden gelmek i�in ba�lar�n�
�evirenler, sonradan kendilerinden utanmayacaklar art�k, �ld�m ve onlar�
kendimden, kendimi de onlardan kurtard�m.
Dostlar�m da, d�manlar�m da benden konu�urlarken �iyiydi ho�tu ama...� diye s�ze
ba�lay�p be
145
F. 10
ni alabildi�ine yererek, eskisi gibi, kendi k�t�l�klerinden ar�nma f�rsat�
bulamayacaklar, �iyiydi, ho�tu...� deyip s�zlerinin arkas�n� yutacak ve
susacaklar; ��nk� �lerek b�t�n k�t�l�klerimi de kendimle birlikte buraya getirdim.
Ayak sesleri duyduk. Kap� a��ld�. Otopsi yapacak olanlar geldi. Parlak ��kl� lamba
yand�. Otopsiyi yapacak olanlar�n y�zleri �rt�l�, salt g�zleri g�r�n�yor.
Bir gen� ba��ma otopsi yap�lmaya uygun bir bi�im vermek istedi, ama boynum da her
yan�m gibi donmu�tu, ba��m �evrilmiyordu.
�l�s� bile dikba�l�... dedi.
Sa�l���mda �ok ki�i �kafas�n� k�rmal� demi�ti. Burda o i�i yapt�lar. Bir gen�,
Bu nedir hocam? diye sordu. Sorulan adam,
Beyin denilen �ey i�te budur! dedi. Beyin, insan bedeninde, bademcikten, k�r
ba��rsaktan, yirmi ya� di�lerinden daha yarars�z, hatta zararl� bir organd�r.
Kafatas�n�n i�inden ��kar�p atmak olana�� bulunmad���ndan, uyu�turarak �al�amaz
duruma getirmek gerekir ki insan mutlu ya�ayabilsin. Kafatas� i�inde olu�an beyin
adl� bu urun, sahibinin ba��n� belaya sokmaktan ba�ka bi�eye yarad���
g�r�lmemi�tir. Merhumun, neden ba��n�n beladan hi� kurtulamad���n� herhalde �imdi
daha iyi anl�yorsunuzdur.
Bu i� de b�ylece bitti E�ekar�s�.
Kurttan korkusu olmayan �lm� E�elf'e cenaze t�reni yap�lacak de�ildi ya...
Mezarl�kta bir �ukura at�p �st�m� �rtecekler diye beklerken, evet, hi� umulmad�k
bi�ey oldu. Arabayla mezarl��a getirip
146
bir �ukurun ba��na b�rakm�lard� beni. Mezarc�, yada mezar bek�isi oldu�unu
sand���m bir adam �Len, gelin, e�lenmeyin gelin de �unu g�melim...� diye ba��r�p
duruyor, ama ald�ran olmuyordu. Birden s�r�yle araba s�k�n etti; belki elli, belki
y�z araba, belki daha da �ok... Hele o �elenkler. Arabalardaki �elenklerden ba�ka
bir kamyon dolusu �elenk de vard�. Birden �evremi kalabal�k sard�. Kamyondan,
arabalardan indirilen �elenkleri de �evreme koyuyorlard�; �i�eklerden bir tepe
olu�tu, �l� olmasam �a�acakt�m, ama �l�ler hi�bi�eye �a�mazlar. Demek, ben bu
denli �ok seviliyordum... Mezarc�n�n �Len gelin de �unu g�mek...� diye seslendi�i
adamlar kalabal��� g�r�nce ko�up gelmi�lerdi. Onlardan ba�ka, k�rk elli sakat
�evremde topra�a oturmu�lar, sesli sesli dualar okuyorlard�, i�lerinde a�layanlar
bile vard�. Bika��n�n da ba�� sar�kl�yd�. �evremdeki kalabal�k gittik�e art�yordu.
Kalabal�ktan birisi h��k�ra h��k�ra a�layarak,
Hi� �lecek adam m�yd�? dedi. Bunu s�yleyeni tan�m�yordum. Birisi de,
�ok b�y�k miras b�rakm�... dedi. H��k�ran adam, birden a�lamas�n� kesip,
Yok yahu... Vay anas�n�... Parayla iman�n� kimde oldu�u bilinmez... dedi.
Kalabal�ktan biri mezar �ukurundan ��kan toprak t�mse�inin �st�ne f�rlay�p benim
�zerime bir s�ylev �ekti. Benim memlekete yapt���m b�y�k hizmetlerden, ilk �iklet
fabrikas�n� kurarak �iklet d�al�m�n� y�zdeon azaltmakla her y�l memlekete
kazand�rd���m milyonlarca d�vizden s�zediyordu. Allah Allah... �ok hay�rsever
oldu�umdan, bir cami
147
yapt�rd���mdan, memlekete bir cami daha kazand�racakken vakitsiz �ld���mden...
Aram�zdan ayr�lan memleketin de�erli evlad� Cafer Bey karde�imiz kalbimizde
ebediyyen ya�ayacakt�r... derken, birisi ba��rmaya ba�lad�:
Duruuun, durun!..
�l�ler korkmaz ama, sa�l���mda korkmaya �yie al�m��m ki, bir haciz memuru buraya
yeti�ti san�p korktum. Birden d��nemedim, haciz memuru art�k neyimi alacak diye...
�Duur, dur!� diye ba��ran adam, kalabal���n ortas�na dal�p,
Yahu, zavall� Cafer Bey orda... Siz burda kim i�in nutuk �ekiyorsunuz? Zavall�
Cafer Bey'i mezara atacak Mezarc� Mahmut'tan ba�ka bir Tanr�'n�n kulu yok...
Benim ba��mda s�ylev �eken adam,
T�h, dedi, yahu ben demindenberi Cafer Bey'in diye ba�kas�n�n mezar�nda m�
konu�uyormu�um?
Birisi,
Lakin, ne kadar da co�kulu konu�uyordunuz Beyfendi... dedi.
Birisi de,
Yaz�k oldu, dedi, a�lam�t�k da... S�ylevci,
iyi ama, dedi, ben ayn� s�zleri ayn� heyecanla bir de Cafer Bey'in mezar�
ba��nda ikinci kez s�yleyemem ki...
Zarar� yok beyfendi, �z�lmeyin, ba�ka biri s�yler... dedi birisi.
Y���l� �elenklerden birini kapan, Cafer Bey'in mezar�na ko�uyordu. A��r
�elenkleri, iki�� ki�i
148
birlikte s�r�kleyerek g�t�r�yorlard�. �elenklerden bitek yaprak bile kalmay�nca,
az �nce dualar okuyan haf�zlar, sakatlar, dilenciler, �skat��lar, bana a��z dolusu
s�v�p sayarak �iklet fabrikat�r� Cafer Bey'in mezar�na ko�u�tular.
Yan�mda kimse kalmad� san�yordum. Bir de ne g�reyim; yaz� yazd���m derginin sahibi
orda de�il mi? Nas�l sevindim, anlatamam. Sa�l���mda adama bir de k�zard�m.
Kendikendimden utand�m. Onca i�ini g�c�n� b�rakm�, cenazeme gelmi�. Demek, beni
seviyormu�...
Patronum,
Ben de adam diye s�z�ne g�venip bir de avans vermi�tim. Bu say�n�n yaz�lar�n
bile yeti�tirmeden �ld�. Yaz�klar olsun... diye kendikendine s�ylenerek, o da
�iklet�i Cafer Bey'in mezar�na y�neldi.
Sevgili E�ekar�s�, sana yazd���m bu mektuplar�, �al�t���m derginin sahibine g�t�r
ver de, be�enirse yay�nlas�n, ben de sa�l���mda ald���m avans� �demi� olay�m.
�ukura b�rakt�lar, �st�me topralk at�ld�.
Rahmet dileyecek kimsem olmad��� i�in kendikendime,
Haydi Allah rahmet eylesin... dedim. Ooooooh, d�nya varm� yahu... Tahtal�k�y'den
sevgilerle.
�lm� E�ek
149
Y�RM�NC� MEKTUP
(Hi�bir polisiye romanda yaz�l� olmayan bi�imde bir cinayete kurban giden zengin
kad�n� anlat�r.)
Sevgili E�ekar�'m,
Bilirsin ya, ben sa�l���mda de yerimi yad�rgamazd�m. Uykum gelince nerde olursa
orda yatar uyurdum: Evde, yolda, s�rg�nde, cezaevinde, otelde, �ay�rda, bay�rda,
da�da, k�rda... Nerde ve hangi ko�ulda olursa olsun, orda yazard�m: �ayevinde,
evde, masada, yerde, yata��m�n i�inde, dizimin �st�nde... Kimleri k�skan�r�m bilir
misin; yerlerini yad�rgama hakk� olanlar�. Yerini yad�rgamak bile, ayr�cal��� olan
bitak�m insanlara �zg� bir mutluluktur. Kendilerine �zg� yeri olmayanlar�n, ba�ka
yerleri jraba��c�samak, yad�rgamak hakk� da olamaz.
En l�ks otelde bile kalsalar, ��leye do�ru uyan�p da, gerine esneye �B�t�n gece
uyuyamad�m, yerimi yad�rgad�m...� diyebilenlerin ��mar�k mutlulu�u yok mu,
sa�l���mda beni en �ok �ileden ��karan i�te buydu, �ylelerini �ok k�skan�rd�m.
Sa�l���mda, bu gizli iste�imi bikez bile ger�ekle�tiremedim. Hay E�ekar�s�, desene
ki, hangi iste�imiz ger�ekle�ti ki...
Yani, mezar�m� hi� yad�rgamad�m. �ocuklu�umda mahalle okuluna giderken �Alt�m
toprak, �st�m yaprak� diye bir il�hi s�ylerdik. Buras� i�te tam �yle bir yer.
Alt�mdaki nemli toprak sanki yumu�ac�k bir d�ek, �st�mdeki toprak da kal�n ama
serin bir
150
yorgan gibi. Yatt���m yer iyi ama, alt�mdan kabama sert bi�ey bat�yordu. Rahat
etmek i�in yerle�eyim diye k�p�rday�nca,
Oynamaaa! diye alttan kal�n bir ses geldi, �l� olmasam bu sesten korkard�m. Ama
�l�ler
korkmaz.
Sevgili E�ekar�s�, �imdi akl�ndan neler ge�irdi�ini sezer gibiyim. ��inden ��l�ler
a�lamaz, �l�ler ba��rmaz, �l�ler yemez, �l�ler i�mez, �l�ler konu�maz, �l�ler
uyumaz, �l�ler korkmaz; yahu bu �l�ler, bizim n�betteki asker gibi bi�ey demek...�
diye ge�iriyorsundur. Haks�z say�lmazs�n...
Alt�mdaki o kal�n ses ba�ka bir �l�den geliyordu.
Ne i�iniz var alt�mda? diye sordum.
Ben gelip senin alt�na girmedim ya sen gelip benim �st�me ��kt�n... dedi.
Kendili�imden gelmedim ya, getirip buraya g�md�ler, dedim.
Ama beni iki g�n �nce g�mm�lerdi. Bu yer benim hakk�m... dedi.
Beni g�merlerken hakk�n� arasaydm...
H�h... �l�ler haklar�n� arayabilir mi? Sa�l���m�zda arayabildik mi ki, �l�nce
arayabilelim?
Anla��lan, siz de benim gibi ya�amadan �lenlerdensiniz...
�yle olmasayd�, k�pe tur�uluk h�yar atar gibi, ayn� �ukura g�merler miydi
���m�z� de...
Neee? diye ba��rd�m, ���m�z� m�? ���nc�s� de kim?
Benim alt�mdaki kad�n... Onu da benden bir g�n �nce g�mm�ler.
Buras� ne bi�im yer! Sa�l���m�zdakinden hi�
151
bir ayr�m� yok... Halk otob�s�nde Ey�psultan'a gider gibi altalta �st�ste mezar
olur mu be... Alt�mdaki adam,
Ben al����m, dedi, bizim gecekonduda da b�yle ya��yorduk...
�l�nce de mi rahat yok yani... Rica ederim, �ekin �u alt�mdaki �eyinizi, eliniz
mi, baca��n�z m�, her neyinizse... �ok tedirgin oluyorum...
Vay beyim vaay... Rahat�na o kadar d�k�nsen kendine �zel mezar yapt�rsaydm...
Ne diye hepimizi bir mezara doldurmu�lar bal�k istifi...
Yer yok, yer... �zel mezarlar bile karaborsada, nerde kald� ki senin benim gibi
kendilerine bir mezarl�k yer bile sat�n alamayanlar... Ho�, �zel mezarlarda da
rahat yok ya... Hele biraz dur, �zel mezardaikilerin de kavgalar�n� duyars�n.
Mezar karaborsac�lar�, bir mezar� ��d�rt ki�iye birden sat�yorlar. D�n, ne oldu,
biliyor musunuz? Adam, kar�s� �l�nce, bu mezarl�kta aile mezarl��� alm�. Kar�s�n�
g�md�kten sonra da yan�na kendisi i�in mezar yeri ay�rtm�. Bir zaman sonra adam
�lm�. D�n adam� da g�md�ler. Aman aman, o mezarda bir kavga, bir kavga...
Ne kavgas�? diye sordum.
K�skan�l�k kavgas�... dedi.
�len koca bir de bakm� ki, �l�m�nden sonra arkas�ndan g�zya�lar� d�kt���, onca
sevdi�i kar�s�n�n koynunda bir yabanc� erkek... �Kim bu herif?� diye kar�s�na
��k�m�. Kad�n da �Tan�m�yorum...� demi�. �Vay, ne demek... Sen art�k tan�mad���n
herifleri de mi koynuna al�yorsun... �ld�kten sonra senin huyun mu de�i�ti...�
diye... Bir k�skan�l�k kavgas�d�r s�rm�. Adam�n sat�n ald��� �zel aile me
152
zarl���m, ikinci kez ba�kas�na satm�lar da, o yabanc� erkek �ylece girmi� �l�
kad�n�n koynuna...
Oysa ben, �l�nce art�k vars�lyoksul ayr�m� kalmaz san�yordum... dedim.
Kalmazm� ama, daha �imdi de�il, iyice ��r�y�nce... dedi.
O d�nyada s�k�nt� �ekenler �teki d�nyada rahat edecekler diye bo�una avunup
durmu�uz.
L�tfen �ekin �eyinizi... diye bir daha rica ettim.
Kuzum siz yal�dan m�, konaktan, villadan m�, k�kten mi geldiniz buraya? dedi,
bana batan bi�ey yok da size ne bat�yormu�! Sa�l���mda da b�yleydi, ben
al�s���md�r; bir k���k gecekondu odas�nda yedi ki�i yatard�k; kimin nesi kimin
neresine bat�yor, ayr�msamazd�k bile... Hi� olmazsa burda yedi ki�i de�il, ��
ki�iyiz.
Evet ama sizin altm�zdaki kad�n... dedim.
H�h, kadmm�... Kad�nl��� m� kalm�... En alt�m�zdaki kad�n, bu s�ze �ok al�n�p,
Terbiyeli olun biraz... diye uyard�.
Alt�ma batan o sert �eyi yoklad�m. Adam�n su�u yokmu�, alt�ma batan o sert �ey bir
kayan�n sivri ucuymu�. Ne o kayay� �ekebilir, ne de topra��n i�inde ba�ka yana
d�nebilirdim. Demek, nas�l sa�l���mda kaz�k �st�nde ya�ad�msa, �l�nce de kaz�ktan
kurtulamayacakt�m.
En alttaki kad�n,
Allah kimseyi g�rd���nden geri koymas�n... dedi.
Alt�mdaki adam,
Eyvah, yine anlatmaya ba�layacak, dedi, �ld�m ama hi� olmazsa evdeki kar�m�n
d�rd�rmdan
153
kurtuldum diye sevinirken, burda bu kad�n�n �enesi... G�m�ld���mdenberi tam be�
kez dinledim.
Kad�n,
Ama o bey yeni geldi, dedi, dinlemek de istiyor, size ne? Siz dinlemeyin...
S�yledi�ine g�re �ok zenginmi�. Zenginli�inin nedeni �ok ak�ll� evlilikler
yapmas�ym�. Kocalar�ndan kimisi �lm�, kad�na y�kl� miras kalm�, �lmeyen belki de
�ld�remedi�i kocalar�ndan da ancak b�y�k paralar alarak bo�anmaya raz? oluyormu�,
i�te b�yle b�yle �lkenin en zengin kad�nlar�ndan biri olmu�.
Bu denli zengin bir kad�n neden kendisine g�rkemli bir mezar yapt�rtm�yor da,
bizim gibi yoksullarla birlikte, Belediyece bir �ukura at�l�yordu? Sesinin
titrekli�inden �ok ya�l� oldu�unu sand���m kad�n�n anlatt�klar�ndan benim yorumum
��yle oldu. Kad�n ya�lanm� ama g�nl� taze... K�rpelere d�k�n ya�l� bir kad�n.
Paras� da t�kenecek gibi de�il. Paras�yla de�il mi, yoksul ama g��l� ve yak��kl�
delikanl�lardan jigololar kullanmaya ba�lam�. Bu jigololardan biri pek �yle gen�
de�ilmi�, k�rk�n �st�ndeymi�, ama kad�na tutkunmu�... Fele�in �emberinden ge�mi�
olan kad�n, �nceleri bu tutkunluk g�sterilerine inanmam� ama, herif ille de
evlenelim deyince, kad�n da may�m�... Evlenmi�ler. Ya�l� kar� �yle mutlu, �yle
mutlu, �yle mutluymu� ki... Hi�bir evlili�inde bu denli mutlu olamam�m�... Kad�n,
pasta, fondan ve �ukulatine �ok d�k�nm�... Kendisinden otuzd�rt ya� gen� olan
kocas� her ak�am eve, elleri kollar� pasta, �ukulatin, fondan kutular�yla dolu
gelirmi�. Kad�n da bunlar� at�t�r�rm�... Kocas� bu pastalar� O'nun i�in �zel
yapt�r�yormu�. Ama ne pastalar... Bika� zaman sonra ka
154
dma bir hal olmu�, heladan d�ar� ��kam�yor zavall�... Hekimler, ila�lar filan,
kad�n kurtulam�yor. ��yle ki� diyor, �vallahi sevi�meye bile f�rsat bulamazd�m...
Haydiii tuvalete... Do�ru d�r�st uyku uyudu�um bile yok, her ononbe� dakikada bir
desturun tuvalete... Eridim, bittim, g�c�m kalmad�. Bu halde bile kocam beni
seviyordu. Ak�am gelir, getirdi�i pastalar� verir, beni �perdi. Ama sevi�meye
de�il, �p�meye bile f�rsat yok ki bana... Zor ko�up yeti�irdim helaya, bazen de
yeti�emezdim... Ah o ne pastalar, ne pastalar... Benim i�in �zel yapt�r�yor
sevgilim... Bir zaman sonra yata�a serildim, helaya gidemiyorum... Anl�yorsunuz
de�il mi durumumu... Alttan �stten... Sevgilim beni bir saniye bile b�rakmad�... O
kadar ishale insan dayan�r m�, hele benim ya��mda... Kocam ba�ucumda �Hadi can�m
sevgilim, �ok zay�flad�n, ye birazc�k daha... Senin i�in �zel yapt�rd�m...�
diyerek kendi eliyle a�z�ma pasta par�alar� koyuyor...�
i�te b�yle anlat�yordu kad�n. Tarihte b�yle bir a�k g�r�lmemi�. Sonunda ya�l�
kad�n cartay� �ekiyor ve ancak �l�m�nden sonra kocas�n�n cesedinin ba��nda
sevgilisiyle konu�mas�ndan ger�e�i ��renebiliyor. O sevgili gen� kocas�, �zel
yapt�rd��� pastalar�n, fondanlar�n i�ine m�sl�il ilac� koydururmu�. Zavall� ya�l�
kad�n pastalar� at�t�rd�k�a ishal oluyor... Sonunda �Salihat� nisvandan� olan
han�mefendi �ishal� y�z�nden �iritihal� dar� beka� eyliyor. B�t�n mal�n� m�lk�n�,
var�n� yo�unu da kocas�n�n �st�ne yapt�rd���ndan meteliksiz... Herif �yle al�ak
ki, hi�bir cinayet roman�nda hi�bir polisiye roman yazar�n�n akl�na gelmeyen
bi�imde �ld�rd��� o milyarder kar�s�na bir cenaze t�reni bile yapt�rm�yor, bir
mezarl�k toprak bile sat�n alm�
155
yor... Kad�n�n cenazesini Belediye'ye kald�rt�yor... Ama kad�n memnundu. �Ooooh
�ok ��k�r, �ld�m de ishalden kurtuldum, iki dakikac�k bile kocamla sevi�meye
f�rsat bulam�yordum, kendimi helaya zor at�yordum... Neydi o g�nler...� diyor.
Sevgili E�ekar�s�, seni �ok g�rece�im geldi, �ok �zledim. Belki de bu
duygular�mdan ve ge�enki mektuplar�m�n sonunda yazd���m �yak�nda g�r�mek �zere�
dileklerimden memnun olmuyorsundur. Kim ister bir �l�yle bulu�mak, hele yak�n
zamanda olunca... Kim �zler bir �l�y�? Hay�r hay�r, yak�nda da, uzakta da, hi�bir
zaman g�r�meyece�iz.
Galata K�pr�s� dubalar�n�n �evresinde mavi ye�il kar��m� bir renk alan kirli Hali�
sular�n� benim i�in de seyret... Emin�n� alan�na ��kan Yenicami kemeri varya, o
kemerin alt�ndan ge�erken dur biraz, beni an. Sa�l���mda, �zg�rl�k denilen �eyi
nas�l bi�eyse salt o kemerin al�nda duyumsard�m. En s�cak g�nlerde bile oras� �yle
serin eser ki, orda g��s�m� yele a�ar, k�sa s�re de olsa kendimi �zg�rm��m
san�rd�m. ��nk� sa�l���mda �zg�rl��� hi� ya�amad�m, onun nas�l bi�ey oldu�unu
ancak kitaplardan okuyup ��rendim. Yenicami kemerinin orda durup o serin esinti
derimi ok�arken �Olsa olsa �zg�rl�k denilen �ey, i�te b�yle bi�ey olmal�...� diye
d��n�rd�m.
Mektubuma son verirken, densizlere bat�rd���n i�nenden �zlemle �perim sevgili
E�ekar�s�.
Dostun �lm� E�ek
156
Y�RM�B�R�NC� MEKTUP
(N�fus denetimi konusunda �l�lerin sert tart�mas�n� yans�t�r.)
Karde�im E�ekar�s�,
Burda, yani mezarda �ok �a��las� �eyler oldu. Topra��n �st�nde ayak sesleri vard�.
Birileri dola��yor olmal�yd�. Benden �nce g�m�ld��� i�in alt�mda g�m�l� adam,
Gece olmu�... dedi.
Topra��n alt�nda geceyi g�nd�z� nas�l anl�yorsun? dedim.
G�peg�nd�z mezar ta�lar�n� �alamazlar ya... dedi.
O ayak sesleri mezar ta�� h�rs�zlar�n� nm�. Mezar ta���lar�na satarlarm�s. Onlar
da sipari�e g�re de�i�iklik yap�p bu ta�lar� ba�kalar�na sat�yorlarm�. Bir
mezarta�m�n ��d�rt ki�iye sat�ld��� bile oluyormu�.
Zengin �l�lerin �zel mezarlar�na konan �elenkleri de �al�yorlarm� Ama bu
�elenklerdeki �i�eklerin, k�sa sapl� oldu�undan, pek �yle pazar� yokmu�.
Ya mezarl�k bek�isi? diye sordum.
Var elbet, dedi, onlar disiplin kurar, h�rs�zlar aras�ndaki uyumu sa�lar,
kavgaya d�r�lt�ya neden vermezler...
�l�lerin alt�n yada platin di�lerini �almak i�in geceleri mezar a�anlar da var
diye s�yleniyormu� ama, d�rt g�nd�r burda �yle olaya tan�k olmam�...
157
M�shil konulmu� pastalardan �len kad�n durmadan anlatt�.
Sabah oldu mu? diye sordum alt�mdaki adama.
Ne yapacaks�n sabah� ak�am�? dedi ve ekledi:
Biz burda zaman�n d��nday�z.
Tepemde t�k�rt�lar, g�r�lt�ler oldu. Zaman�n d��ndaki �l�,
Sabah de�il, nerdeyse ��le olacak... dedi.
Nerden anlad�n�z?
Tepemizde topra�� kaz�yorlar ya... Bu �ukura bizim gibi yoksul bir �l� daha
g�mecekler... dedi.
Ger�ekten de �yle oldu. Topra�� �yle derin kazmad�lar, biraz e�eleyip ancak bir
�l� s��acak kertede yer a�t�ktan sonra, �ok ya�l� bir �l�y� oraya b�rakt�lar.
G�r�lt�lerinden yukarda ancak iki, en�ok �� ki�i oldu�u anla��l�yordu. H�yara tuz
serper gibi �l�n�n �zerine biraz toprak serpip s�zde mezar� kapatm� oldular. Sonra
zaman�n d��ndaki o kopkoyu sessizlik yeniden ba�lad�.
�l�lerin konu�malar� sessizli�i kesinlikle bozmaz. �te buy�zden alt�mdaki �l�,
yeni g�m�len �l�ye,
Nedendi �l�m�n�z? sorusuyla, mezar sessizli�ini bozdu, diye yazam�yorum.
Evet, alt�mdaki �l�, �st�mdeki �l�ye, �l�m nedenini sordu. Yeni g�m�len �l� de
��yle a��klad�:
�ld���mde neden �ld���m� bilmiyordum, �l�m�mden sonra hekimler benim yan�mda,
aralar�nda konu�up tart�t�lar da, ben de ancak �l�m�mden sonra, neden �lm�
oldu�umu onlardan
'renebildim. Kortizon verilen hasta, v�cudundaki
158
kortizonu ��karmadan ameliyat edilmezmi�. Beni ameliyat eden operat�r, hastanenin
verdi�i m�ahede raporunu okumay� unutmu�. Benim kortizon ald���m� bilmiyormu�.
Oysa raporumda yaz�l�.
Yine hekimlerin s�yledi�ine g�re, benim ameliyat�m �ok ba�ar�l� ge�mi�; �yle
ba�ar�l� ki, hatta beni ameliyat eden hekimi arkada�lar� kutlam�lar. Ameliyat
ba�ar�l� olmaya ba�ar���ym�, yaz�k ki hekim, benim kortizon ald���m� bilmedi�i
i�in �lm��m. Tabii benim �l�m�m ameliyat�n ba�ar�l� ge�mi� olmas�na engel de�il.
Bu ba�ar�l� ameliyat sonunda �ld�m ama, ameliyat y�z�nden de�il �l�m�m, kortizon
alm� olmam y�z�nden...
Pek bi�ey anlayamad���m i�in,
Yani ne demek? diye sordum. �stteki �l�,
�u demek ki, diye a��klad�, cesedimi muayene eden hekimler, ameliyat� �ok
ba�ar�l� yapm� oldu�u i�in, �l�m�mden operat�r�n sorumlu tutulamayaca��n� ispat
ettiler. Ameliyatta bir kusuru olsaym�, �l�m�mden sorumlu olacakm�.
Ba��mda konu�an hekimlerden biri, hekimin ameliyat yapmadan �nce hastan�n raporunu
okumak zorunda oldu�unu, okumu� olsayd� hastaya kortizon verilmi� oldu�unu
��renece�ini, o zaman v�cuttan kortizon ��kana dek ameliyat� geciktirece�ini filan
s�yl�yordu ki, �teki hekim ��yle dedi:
Efendim, bu adam (parma��yla beni g�steriyordu) yetmi�alt� ya��nda.. Ma�allah
ya�ayaca�� kadar ya�am�... Kortizon almam� olsayd� da ameliyatta �lmeseydi, sanki
g�n�n birinde nas�l olsa �lmeyecek miydi yani... Dii mi efeeem? Belki de ameliyat
edilmemi� olsayd�, ameliyattan �nce bile �lecekti. Dii mi efeem? De�er mi yani?
159
Adam susunca yeniden �l� sessizli�i ba�lad�. Yeni g�m�len,
Bu �ukurda ka� �l�y�z? diye sordu.
Sizinle �� erkek, bir kad�n, d�rt �l�y�z... dedim.
Alt�mdaki �l�,
Bildi�imiz bu kadar ama, dedi, alt�mdaki kad�n �l�n�n alt�nda neler oldu�unu
bilmiyoruz.
�st�mdeki �l�,
B�rak yerin alt�n�, do�um denetimi olmazsa, bu gidi�le insanlar yerin �st�nde
bile yer bulamayacaklar... dedi.
Sonra da, do�um denetiminin yararlar� �st�ne uzun bir s�ylev �ekti.
Matematik olarak ger�ekler ortadaym�. T�rkiye'de k�rk milyon insan yerine yirmi
milyon olsaym�, �ok do�al olarak yoksulluk da olmazm�. ��nk�, k�rk milyonun yedi�i
yumurtay�, eti, s�t�, yemi�i, yirmi milyon insan yiyecekmi�. Yirmi milyon insan
yerine, on milyon insan olsaym�, i�sizlik de olmazm�. On milyon yerine, be� milyon
insan olsaym�, T�rkiye'de herkesin iki�� evi olur, konut s�k�nt�s� �ekilmezmi�.
Alt�mda yatan �l� k�k�r k�k�r g�lmeye ba�lay�nca yeni g�m�len �l� k�z�p,
Neden g�l�yorsunuz? diye ba��rd�. Alttaki,
�ok hakl�s�n�z, dedi, hesap ortada, T�rkiye'de be� milyon yerine iki milyon
insan yasasa �ok daha bolluk, rahatl�k olacak... Ama zaten b�yle de�il mi bug�n
�lkemizde... T�rkiye'de ta� �atlasa bug�n insan gibi ancak iki milyon insan
ya��yor.
�st�mdeki,
160
K�rk milyon... diye ba��rd�.
Evet, k�rk milyon ama, otuzsekiz milyonu, o iki milyonun, bilemediniz be�
milyonun insan gibi ya�abilmesi i�in onlara �al�anlar, yani senin benim gibi
ya�ayamayan ve ya�amadan �lenler...
Yani, ne demek istiyorsunuz?
S�ze kar�mak gereksinmesini duydum:
Bo�una korkutmaya �al�may�n insanlar�. Hepimiz �lm��z i�te... �l�mden �te yol
yok. �lm� E�ek'in de kurttan korkusu olmaz.
Alt�mdaki adam,
Do�um denetimi dedikleri �ey, pinponlar�n, moruklar�n d�nyada daha �ok ve rahat
ya�ayabilmeleri i�in bulduklar� bir d�mendir... dedi.
Ne demek o? diye �stteki ��k�arak sordu. Alttaki de a��klad�:
B�t�n umut gelecekte, yeni ku�aklardad�r. Eski ku�ak ne olmu�sa olmu�... Yeni
ku�aklar g�rl�kle yeti�meli ki, i�lerinden d�nyaya ve topluma yararl� olabilecek
de�erli insanlar�n yeti�me olas�l��� da arts�n. Do�um denetimiyle yeni ku�a��
s�n�rlad�k�a, i�lerinden de�erli insanlar�n yeti�me olas�l��� da azal�r. Bir
insan�n en yarat�c�, en verimli, en �al�kan d�nemi, yirmiyle elli ya� aras�d�r.
Altm�tan sonra insanlar �o�unlukla ba�kalar�na y�k olmaya ba�larlar. Oysa
zaman�m�zda, altm��ndan, yetmi�inden, sekseninden sonraki insanlar� daha da
ya�at�p, yani tiridi ��km� pinponlar� gen� ku�a��n s�rt�na y�k edip biyandan da
do�um denetimiyle yeni do�umlar� �nlemeye �al��yorlar. ��ige�mi� moruklar ve
kocakar�lar rahat ya�as�nlar diye yeniler do�mas�n istiyorlar. Neden? ��nk�
d�nyam�za moruklar egemen de ondan. D�nyam�z� moruklar y�netiyor. Bak�n, her yerde
y�netimin ba��nda onlar...
161
F. 11
O kerte uzun ya�amak istiyorlar ki, sonunda v�cutlar�nda, do�an�n bile i�ine
yaramayacak kire�ten ba�ka hi�bi�ey kalm�yor. Kire�le�mi� pinponlar... Her
yanlar�, beyinleri bile kire�le�mi�... Bencil, hi�bir �zverileri olmayan, kimseye
yararlar� dokunmayan bu moruklar iyice kire�le�tikten sonra �l�yorlar ki, topra�a
g�bre bile olmas�nlar.
Yukardaki ya�l� �l� bu s�zlerden al�nm� bir sesle,
Ne demek istiyorsunuz yani, dedi, �o�alal�m �o�alal�m da...
Alttaki, yukardakinin s�z�n� kesip sordu:
S�yler misiniz T�rkiye bug�n en �ok d�vizi nerden elde ediyor?
Sorusunu yine kendi yan�tlad�:
Pamuktan m�, t�t�nden mi, f�nd�ktan m�, bak�rdan m�? Hay�r, hi�birinden de�il?
Ya neden? insandan... i��ilerimizi g�nderdik de yurt d��na, onlar�n getirdikleri
d�vizle ayakta duruyoruz efendiiii... Demek ki, insan gerekli bize, insan�
Gittik�e k�z�yordu:
Bug�n k�rk milyonuz diye d�nyada az�ok s�z�m�z ge�iyor; on milyon olsan kim
dinler seni be...
Yukardaki ya�l�,
N�fusumuzun artmas� iyi bi�ey olsayd�, bize yard�m eden, kredi veren yabanc�
dostlar�m�z do�um denetimini sal�k vermezdi bize...
Alttaki bu s�z �zerine k�plere binip ba��rmaya ba�lad�:
O dost dediklerinin n�fusumuzun artmas�n� istememelerinin nedeni ba�ka. N�fusumuz
artar da ��k� yolu aray�p solcu olurlar diye korkuyorlar. Solcu olmamalar� i�in de
beslemek zorunda kalacaklar, ikincisi de n�fus denetimi yararl� deyip ha bire
162
onlar�n ila� fabrikalar� bize do�umu �nleme ila�lar�, ayg�tlar� satacaklar.
S�z�n� burda kesse iyiydi, ama kendini frenleyemeyip,
�imdi anlad�n m� e��o�lue��ek! diye ba��rd�. M�thi� bir kavga ��kacak diye
korktum; ama
hepimizin �l� oldu�umuzu an�msay�nca dinginle�tim; ��nk� �l�ler kavga edemezler.
�st�m�zden duyulan bir bando sesiyle bu tats�z konu kapanm� oldu.
Alt�mdaki adam,
Bando Chopin'in cenaze mar��n� �al�yor; �u anda kimbilir d�nyan�n ka� yerinde
birden bando g�r�lt�s�yle Chopin'in ruhu tedirgin edilmektedir. Nerde olursa olsun
az yada �ok �nl� biri �ld� m�, zavall� Chopin, bu mar� yerine neden oynak bir hava
bestelememi� olmas�n�n cezas�n� sonsuzca �ekecek... dedi.
Bando sesi gittik�e bizden uzakla�t�. Belli ki, mezarl���n �te yan�ndaki �zel
mezarl�klar b�l�m�ne g�t�r�l�yordu cenaze... Bizim g�m�ld���m�z yerse, mezarl���n
gecekondu mahallesi gibi bir yer... Mezarta�lar�m�z yok... Zamanla da��lacak olan
k���k toprak t�msekler... T�mseklerden kimisinin �st�ne dikilmi� bir tahta
par�as�nda, orda g�m�l� olan�n kargac�kburgac�k yaz�yla kimli�i yaz�l�...
�l�m kurtulu� de�il ki... Bakal�m, daha neler gelecek ba��ma... Patrondan ald���m
avans �denene dek yazar�m sana sevgili E�ekar�s�. Ho��a kal.
�lm� E�ek
163
Y�RM��K�NC� MEKTUP
(�lm� E��ek'in Tahtal�k�y'e var��n� anlat�r.)
Can�m dostum E�ekar�s�,
Gele gele hi�bir canl�n�n geri d�nemeyece�i yere geldim. Gi�enin �st�nde �D�n�
bileti verilmez� diye yaz�l� bir levha as�l�yd�. D�n�� olmayan yola girilir mi
hi�! Elindeyse girme bakal�m, biz daha do�du�umuz zaman d�n�� olmayan yola
girmemi� miydik? Yine de d�n�� olmayan yolculu�a ��kmamak i�in ba�ka yollar
arayacakt�m ama, bulundu�um o geni� yerin tek ��k� yolu vard� ve yolun k�y�s�na
dikilmi� i�aret levhas�nda �Tek Yol� ve bu yaz�n�n alt�nda da herhalde T�rklerden
ba�kalar� da anlas�n diye �One Way� yaz�l�yd�. B�t�n tek yollardan nefret ederim
E�ekar�s�... Ama ne gelir elimden?
Gi�enin �n�nde �l�ler kuyru�a girmi�ti. Ben de kuyrukta s�ram� ald�m. Gi�ede bir
melek vard�, sar��n bir melek... Mele�e el sallad�m uzaktan. ��nk� tan�yordum
O'nu. Sen �imdi her zamanki gibi yine at�yorum sanacaks�n, ama inan ki do�ru...
Gi�edeki k�z�, sa�l���mdan tan�yordum; O ger�ekten de Melek'ti, yani k�z�n ad�
Melek'ti... Sa�l���nda hep gi�e memurlu�u yapard�. Ne zaman �ld���n� bilmiyordum;
demek Melek gencecik �lm�... O kerte �ok el sallad�m ki, sonunda beni g�rd�.
G�l�mseyerek beni �a��raca��n� san�rken o bir mele�e hi� yak�mayan as�k suratla
ba��n� �n�ne e�di. Ben o zaman, d�nyadaki i�ten ili�kilerimize g�venerek,
164
K�z Meleek! diye seslendim. Ortal��� sarsan bir ses g�rledi:
Kendine gel! Ciddiyetini tak�n, sululuk etme sak�n!
Sesin sahibi g�r�nm�yordu; sanki bulutlar�n aras�na gizlenmi� bir hoparl�rden
geliyordu ses.
Yava� yava� s�ra bana geliyordu, �n�mdekilerin ne yapt�klar�n� �zenle g�zlemeye
�al�t�m. S�ras� gelene bizim Melek f�s�ldayarak bi�ey soruyordu. Ald��� yan�ta
g�re, ellerine renkli k���t veriyordu, bunlar bilet olacakt�. Tek Yol yaz�l�
levhan�n alt�nda duran birisi, gelenlere ellerindeki renkli k���tlara g�re,
ba��rarak gidecekleri yeri s�yl�yordu:
Birinci mevkiii...
Paradiii...
L�ks koltuk...
Locaaa...
Koltuk...
Onur locas�...
Gi�edeki bizim Melek'in �n�ne gelen ki�iye ne f�s�ldad���n� duyam�yordum. S�ra
bana geldi.
Melek yahu, beni tan�mad�n m�? dedim. Duymazdan gelip bana da f�s�ldad�:
Kart�n�z� verin.
Ne kart�?
Tavsiye kart�n�z yok mu?
T����, yahu burda da m� tavsiye, burda da m� iltimas? Art�k bu olmaz!
Melek, ad�m� soyad�m� sorup ��rendikten sonra,
Bekleyin biraz... dedi.
Bir d��meye bast�. Orda her�ey elektronikti. D��meye basmas�yla, y�r�yen rayla
�n�ne kabar�k bir dosya geldi.
165
Dosyan�z gebe... dedi.
Dosyan�n �zerine bas�l� k�rm�z� �ift ayla ��ok gizlidir� damgas�n� g�rd�m.
Dosyay� a��p, bir dosyadaki resme ve yaz�lara bak�yor, bir y�z�me bakarak
m�r�ldan�yordu:
Hmmmm... Haaaa! Ooooo!... H�mmmm... Yaaa... Hohohooo... Hmmm... Vayyy...
Sanki beni tan�mazm� gibi,
Demek o sizsiniz? dedi.
Evet, o benim...
Yine bir d��meye bast�. Yan�nda birden bir Zebani belirdi. Zebaniye,
Al�n bunu, sorgu salonuna g�t�r�n! Tehlikeli ve az�l�... Dikkatli olun!
Sanki ka�acakm��m ve sanki burdan ka��labilirmi� gibi Zebani koluma s�k�ca yap��p
s�r�kleyerek g�t�rd�, �n�m�zde kendili�inden a��lan bir kap�dan i�eri itti beni.
Ben i�eri girer girmez birden duvardan uzanan iki el k�ska� gibi bileklerime
yap�t�.
Kimsin sen?
O kal�n ses yine g�rledi:
Adaletin pen�esi...
Burda da m� yahu... diye s�ylendim. O madensel ses yan�t verdi yine:
Adaletin kolu uzundur; de�il Tahtal�k�y'e cehennemin dibine gitsen yeti�ir.
�Tahtal�k�y'e yeti�mek de bir i� mi? Tahtakale'ye yeti�sin de g�relim.� i�imden
b�yle ge�irdim ama, neme gerek maydanozlu b�rek, a�z�m� a��p bi�ey s�ylemedim.
Nedense bu adaletin uzun kolu ve g��l� pen�esi de tavsiyelilere, iltimasl�lara
de�il, benim gibi garibanlara yeti�iyordu.
166
Girdi�im salonda ba�kalar� da vard�. ��yle bir bak�nd�m, tan�d�k birini bulamad�m.
O b�y�k salondan, �st�nde �Sorgu odas� yaz�l� bir yere ge�iliyordu. Kap�n�n
sa��nda g�zleri ba�l� eli terazili bir sat�c� kad�n duruyor ve al�c� �ekmek i�in
sesleniyordu:
Haydi, be�en be�en al, se� se� al!.. Kaba��na para yok... En k����� kan
k�rm�z�... Almasan da bak, bakmas� parayla de�il...
Yan�mda duran birine,
Ba��lay�n, dedim, biliyor musunuz kim bu kad�n?
I
Adalet Tanr��as�... dedi. Kurban olay�m, g�zel kadmm�...
Elinde terazi var, ne tart�yor b�yle?
Adalet...
G�zleri neden ba�l�?...
Hak ge�mesin, haks�zl�k yapmas�n diye... G�zlerini ba�lam�lar ki, ne de olsa
kad�n ya, kar��s�na yak��kl� bir erkek su�lu getirilirse g�nl�ne kap�l�p da cezay�
azaltmas�n diye...
�yleyse bu adaleti bir erke�e tartt�rsalard�...
Bir g�zel k�z� su�lu diye erke�in kar��s�na getirince n'olacak?
Adama verdi�i bilgiler i�in te�ekk�r ettim. Sorgu odas�na girmek i�in �oktanberi
burda bekledi�inden buraya de�gin �ok �ey ��renmi�.
Elinde adalet tarazisi olan Tanr��a, bir pazaryeri sat�c�s� gibi durmadan al�c�
�a��r�yordu:
Bizde kabak yok... Se� se� al!..
Nedir bu satt���? diye sordum. Tan� oldu�umuz adam,
Adalet Tanr��as� ya bu... Adalet tastamam yerini bulsun diye avukat veriyor
san�klara...
167
Se� se� al diye ba��r�yor?
Herkesin paras�na g�re avukat... Paran �oksa, �nl� bir hukuk profes�r�n� avukat
tutars�n... Yada eski adalet bakanlar�ndan birini... Paran azsa, yeni yeni
t�ylenmeye ba�layan bir gen� avukat�..
Param yoksa?
O zaman i�in Allah'a kalm� demektir...
Yani yand�k diyorsun...
G�rd���m bir olay beni �ok �a��rtt�. Biraz kamburumsu, sivri sakall� zay�f bir
adam, Adalet Tanr��as�na arkas�ndan yakla��yor, Tanr��an�n yerlerde uzanan ipekli
tuvaletinin ete�ini kald�r�p, ordan i�eriye bak�yordu. Kafas�n� ikidebir d�ar�
��kar�p yine i�eri sokuyordu. Bir elinde terazi tutan ve m�teri �ekmek i�in
����rtkanl�k yapmakta olan Adalet Tanr��as�, sanki sinek kova�arm� gibi ikidebir
eliyle arkas�ndaki o herifi kovalamaya �al��yor, ete�inin alt�na bir �aplak
indiriyor, yine kendi i�ine bak�yordu.
Beyfendi, kimdir bu herif Tanr��an�n ete�inin alt�na ikidebir ba��n� sokan? diye
sordum.
Haaa, O mu? Ahlaks�z, namussuz, al�ak bir yarat�k... Tan�mad�n�z m�, �eytan
i�te...
Neye kad�nca��z�n ete�inin alt�na ba��n� sokuyor?
Tanr��an�n k���n� seyretmek i�in... Adalet Tanr��as� da, �eytan ileriye gidince,
eliyle �apla�� indiriyor.
ileriye gitse nereye dek gider ki... .
Tek yol'dur...
M�ba�irlik g�revi yapan bir melek, sorgu s�ras� gelenleri, seslenerek i�eri
�a��r�yordu. Sorgu odas�ndan kulak t�rmalay�c�, can paralay�c� sesler geliyordu
ki, bu seslere y�rek dayanmaz...
168
Aaaah, yand�m...
Yeter, vurma a�bi... Bittim be, bittim...
Aya��n� �peyim art�k vurma...
Bokunu yiyeyim a�bi... Hepsini s�yledim a�bi... Ben yapt�m a�bi...
Siz ne derseniz �yle a�bi...
Allaaah!.. Ac�y�n be Allah diyorum... Duy beni Allah'�m, duy...
Bu ba��ranlara yan�t verilmiyor, ancak yan�t yerine ��at, �ut... �ak!., k�t...
pat...� gibi sesler duyuluyordu. Ama o �Allah� sesi gelince, Allah'a yalvarana �u
yan�t verildi:
Allah m�? Ulan Allah bu dolapta bak, �stteki rafta...
Tuuu!!.. T�vbe Yarabbi! Ulan Allah bir duyarsa bunu s�yleyenleri analar�n�......
a�lat�r bel Hem
de duyar elbet...
Tan� oldu�umuz adam,
Duymas�na duyar ama bi�ey yapmaz, ��nk� sorguyu y�r�tenler kendi adamlar�d�r...
dedi.
O adama,
Ba��lay�n beyfendi, acaba ne oluyor i�erde? diye sordum.
�lah� adalet yerini buluyor... dedi. �K���n� �eytana dikizleten, g�z� ba�l�
adalet
tartan kar�n�n adaleti elbet b�yle olur...� diye d��nd�mse de, korkudan sesimi
��karamad�m.
Beyfendi sa�l���n�zda ne i� yapard�n�z? diye sordum.
Seks�el prod�kt�rd�m... dedi.
Bu nas�l bir meslek, bilemedim. Y�ksek bir memurluk filan olacak, hangi
bakanl��a ba�l�?..
Her bakanl�kta parma��m�z vard�r efendim.
169
�ok g�zeeeel... Yani �zel giri�im midir, yoksa K�T'lerden mi, kamu iktisadi
te�ekk�l� hani...
Seks�el prod�kt�rl��� nas�l bilmezsiniz?, �zel giri�imdir, ama her alanda
etkimiz vard�r. Seks�el prod�kt�rl��e, muhabbet tellall���, beyaz kad�n ticareti
filan da denilir... A�a�� d�zeydekiler gavat yada d�mb�k de derler...
Yani �u halk�n pezevenk dedi�i mi?
Y�l� y�l� g�ld�. Adam�n mesle�ini anlam�t�m art�k. Tam bu s�rada m�ba�irlik yapan
melek, k�nyesini seslenerek seks�el prod�kt�r� sorgu odas�na �a��rd�. K�sa s�re
sonra o her yan� zang�rdatan ilahi adaletin sesini duyduk:
�Do�umevinde senin do�du�un anda ba�ka bir �ocuk daha d�nyaya gelmi�ti. Do�um
odas�nda hem�ireler bir yanl�l�k yaparak seni �teki �ocu�un annesine, �teki �ocu�u
da senin annene verdiler. Buy�zden sen, �teki �ocuk i�in yazd���m�z al�nyaz�sun
ya�ad�n, �teki �ocuk ise senin i�in yazd���mla yazg�y� ya�ad�, i�te buy�zdendir
ki, �teki �ocuk bir gavvat ve sen de �ok b�y�k bir insan olacak iken, yanl�l�k
sonucu sen o �ocu�un yerine bir gavvat oh dun, �teki �ocuk da senin yerine b�y�k
bir insan oldu. Altm�be� y�l ya�ay�p �ld���nde, art�k bu haks�zl�k d�zeltilecek,
hak yerini bulacak, sonunda adalet ger�ekle�ecektir.�
Seks�el prod�kt�r sorgu yarg�c�n�n yan�ndan ��kt�. Cennete g�t�r�l�yordu, ama
surat� �yle as�kt� ki, sanki cehenneme g�nderiliyormu� gibi... �n�mden ge�erken,
G�z�nayd�n... dedim, iki elini yukar� a��p,
Bu ne bi�im kurban oldu�um adalettir ya
170
hu, dedi, bana k�rk y�l muhabbet tellahh�� yapt�rmadan bu adalet yerini bulamaz
m�yd�? Ordakilerden biri,
Yine �ans�n varm� ki erken �lm�s�n, dedi, ya doksan y�l ya�ad�ktan sonra
d�zeltselerdi bu yanl�l���...
Seks�el prod�kt�r y�r�d�, cennete gitti. Arkas�ndan bir kal�n ses duyuldu:
�Hikmetinden sual olunmaz!� M�ba�ir melek,
�lm� E��eeeek! diye seslendi.
Burday�m!
Sorgu odas�na ald�lar.
Sorgu yarg�c�n�n arkas�nda, duvardaki �er�evesi yald�zl� levhada �u yaz� vard�:
�Adalet m�lk�n, m�lk de adaletin temelidir�
Sorgu yarg�c� ad�m�, soyad�m�, baba ad�m� sorduktan sonra,
Nerde do�dun? dedi.
San�r�m yatakta... dedim.
Beylik sorular� yan�tlamamdan sonra,
Tahtahk�y'e hangi maksatla geldin? dedi.
Birden �a��rd�m, ��nk� bu soru hi� d��nmedi�im bir konudaki bir s�rprizdi benim
i�in. �Turistik maksatla...� diyemezdim ya...
�zg�rl��� se�tim... dedim.
Su�un, g�ne�e kar�� i�emek.
K�t� niyetim yoktu. Sayg�s�zl�k olmas�n diye arkam� d�nmemi�tim.
Ne i� yapars�n?
Bu soruyu yan�tlamak zordu.
F�rsat bulduk�a yazar�m... dedim.
Neler yazars�n?
Bu soruyu ge�i�tirmek istedi�im i�in,
171
�undan bundan... dedim. Tutanak yaz�c�s�na yazd�rtt�:
Yaz k�z�m: �San���n ikrar ve itirafu�dan da anla��laca�� �zere �undan bundan
demekle...�
S�z�n� kesip,
Yani, dedim, havadan sudan demek istemi�tim.
Yaz k�z�m, �San�k havadan sudan demekle, memleketin son derecede ciddi ve �nemli
sorunlar�n�, her zamankinden daha �ok birlik ve beraberlik i�inde bulunmam�z...�
Ama efendim, yazmad�m ki... Yazacakt�m.
Ha yazd�n, ha yazacakt�n... Niyet ettin mi, etmedin mi?
Niyet etmesine ettim ama, havadan sudan yazacakt�m.
Tamam... Havadan ne demek, ticaret i�lerimiz... Sudan ne var? Ekonomimiz...
Efendim, benimki havac�va...
Havac�va, �yle mi? Yani montaj end�strisi... H�hm... Sundan bundan yazars�n,
havadan sudan yazars�n, havac�va yazars�n... Ba�ka neler yazars�n?
Yazmam efendim.
Yazars�n, yazars���n... Sen yazmadan duramazs�n. S�yle, ne yazars�n?
Mektup yazar�m.
Sorgu yarg�c� yan�ndakilerle fiskos ettikten sonra, cehennemin dibine
g�nderilece�im bana bildirildi.
Sorgu yarg�c� sordu:
Ne dersin?
Allah derim.
172
Burda mahkemenin mehabetini haleldar eder �ekilde konu�amazs�n. Hukuk� konu�!..
Yani a�dal� s�zc�klerle ve uzun c�mlelerle en anla��lmaz bi�imde konu�mam�
istiyordu. D�nyadaki yarg�lanmalar�mdan akl�mda kalan son derecede hukuksal s�zler
etmeye ba�lad�m:
Y�ksek heyetinizin takdir buyuraca�� ve�hile, Tahtal�k�y ceza kanununda hangi
hallerde muhakemenin gizli cereyan edece�i maddei mahsus ile tayin edilmi� olmakla
i�bu derdesti r�iyyet davanu�...
Keeeess! diye ba��rd� yarg��. Ben de kestim ve,
Ya�as�n adalet! diye ba��rd�m.
�te sevgili E�ekar�s�, buras� b�yle ve durumlar da b�yleyken b�yle; yani siz orda
nas�lsan�z, biz de burda �yleyiz... Sizler nas�ls�n�z? Sizlerden ne haber? Bizim
mahalleye ge�en bayramdanberi ��p�� u�rad� m�? Sular hal� kesik mi?
Elektrikleriniz, benim orda oldu�um zamanki gibi, yine g�nde ��be� kez kesilip ��k
g�z k�rp�yor mu? Sokaklar�n�z yine la��m sular�yla g�llenip sulan�rken, sa�l�k
bakan�n�z bula��c� hastal�klara kar�� gereken �nlemler al�nd� diyor mu? Ba�bakan
falan �eyin fiyat�na zam yap�lmayacak diye halka s�zverip, karaborsac�lara da
hemen yap�lacak zamm�n i�aretli m�jdesini vererek, mal toplayan karaborsac�lara
milyarlar kazand�r�yor mu?
�zlemle g�zlerinden, i�nenden �perim sevgili E�ekar�s�.
�lm� E�ek
173
Y�RM����NC� MEKTUP
(Bor�lu �imek istemeyen �lm� E��ek'in son mektubudur.)
�ok sevgili E�ekar�s�,
Beni burda koyacak, bana uygun bir yer bulamad�lar. Su�lar�m o denli �okmu� ki, bu
su�lara cehennem bile az geldi. �imdilik surda dursun bakal�m diye cehennemin
dibine att�lar.
Sa�l���m�zda bizi cehennemden nas�l korkuturlar��, de�il mi? Oysa hi� de g�z�m�z�
korkuttuklar� gibi k�t� bir yer de�ilmi�. Cehennem i�in, alev alev yanar, sonra
birden her yan� buz tutar donar, diyorlard� ya, i�te tam �yle buras�... Benim
sa�l���mda d�nyada oturdu�um bodrum kafan nas�l yaz�n cay�r cay�r yanar, k��n da
buz keserse, buras� da t�pk� �yle i�te. Sanki hi� �lmemi�im de d�n; yada eski
ya�am�m� s�rd�r�yormu� gibiyim. Bilirsin ya, oturdu�umuz bodrum katlar� hi�bir
yerden hava almazd�. Hi� olmazsa buras�, cehenneme yeni bir cezal� gelince, a��lan
kap�s�ndan hava al�yor. Yani senin anlayaca��n cehennemin havas� bana dokunmad���
gibi, yarad� da... Sa�l���mda bir yazl��a bile gidemedim, der dururdum. Sanki
burda yazl��a gelmi� gibiyim; �stelik ne karasinek, ne sivrisinek, ne kom�ular�n
ba��rtt�klar� radyo g�r�lt�s�, ne gen�lerin ���l�klar�, ne sokak sat�c�lar�n�n
ba��rmalar�, ne klakson ne korna sesi, ne araba g�r�lt�s�, ne polis d�d���...
D��nebiliyor musun
174
E�ekar�s�, burda TV, radyo, gazete bile yok... Bu t�rl� i�kenceler burda
ak�llar�na gelmemi�.
Yery�z�ndeyken k��n so�uktan tirtir titremekten i�im kat�l�p kalm�t�; cehennem
ate�iyle yava� yava� ��z�l�yorum, i�im �s�n�yor.
Aman, biraz daha ate�... dedik�e ate��i zebaniler bile �a��yor.
Hani cehennemde insanlar�n altalta �st�ste �ok s�k��k olduklar�n�, kiminin a�lay�p
kiminin hayk�rd���n� filan s�ylerlerdi ya, bu da bana v�zgeliyor. inan ki, yine de
bizim evimiz kadar s�k��k ve g�r�lt�l� de�il. Bilirsin ya, iki k���k odal�
evimizde dokuz ki�i ya��yorduk, insanl�kd�� olur diye, cehennemi o kerte s�k��k
yapmam�lar.
Sevgili E�ekar�s�, sana buras�n� �ve �ve bitiremem. Bizim gibilerine �oktan �l�p
cehennemi boylamak varm� ya, bilememi�iz.
Haa, bi�ey s�ylemeyi unuttum; buras�n�n en b�y�k iyili�i, kirac�evsaihibi derdinin
olmamas�... Sa�l���mda kiray� �deyemez, hi�bir evde alt� aydan uzun oturamazd�k.
�cra memurlar�, �deyemedi�im kiraya kar��l�k biriki par�a e�yam�z� haczeder,
gerikalan� da soka�a b�rak�rlar, bizi de kap� d��na atarlard�. E�yalar�m�zla
soka�a at�lmak ailemizde geleneksel bir t�ren olmu�tu art�k da, evin �ocuklar�
haciz g�n� �ok e�lenirlerdi. Onlar i�in bayram gibi bir e�lenceydi bu haciz
i�lemi. K�r�k tabaklar, �atlak �anaklar, �i�eler, oturaklar, pasl� tenekeler, daha
neler ve neler, soka�a sa��l�r, �ocuklar bunlar�n aras�nda ko�ar, z�plar,
oynarlard�. Bir eski radyomuz vard�, eve dalan her icra memuruyla polir haczetmek
i�in ilk o radyoya sald�r�rlard�. Yatak yorgan haczedilemeyece�i i�in evimizde de
haczedilecek radyodan ba�ka e�yam�z yoktu. Kap�dan dalan icra me
175
muru ilk i� radyoya sald�r�rd�. Bu icra memurlar�, de�i�ik tip bir yarat�kt�rlar;
alacakl� ad�na bor�luya bedavadan d�man kesilirler nedense... Bizim o eski radyo,
ononbe� kez gitti, borcumu �deyip geri ald�m yine. Bakt�m ki bu icra memurlar�
radyoya pek merakl�, radyonun i�inde ne varsa ��kar�p, yerine bis�r� h�rdavat
doldurdum. Yine icra memurlar�yla polisler gelmi�ti haciz i�in. O icra memurunun
radyoya yani radyo sand��� kutuya bir sald�r�� vard�, g�rmeliydin. B�ylece o eski
radyodan da, o bor�tan da kurtulmu� oldum.
Burda ne icra, ne kira, ne haciz, ne evsahibi...
Ne yaz�k ki cehennemdeki rahat�m �ok s�rmedi. Zebaniler cehennemde �ok keyifli
ya�ad���m� �st makama bildirince, dosyam incelenmi� ve �yery�z�nde �ekmedi�i �ile
kalmad���ndan, hert�rl� ac�ya, derde, tedirginli�e al��k ve b�t�n bunlara ba���kl�
bulunmas� nedeniyle cehennemin O'na yazl�K gibi gelmi� olmas� do�al g�r�lmelidir,
i�kence edilmesi i�in cennete at�lmas� uygundur.� karan al�nm�.
Bu cennet nas�l yer, biliyor musun, anlatay�m; Hani iktidara gelmeden �nce b�t�n
muhalefet partileri iktidara geldiklerinde memleketi ne hale getireceklerini
s�ylerler ya; i�te o hale getirilmi� bir yer bu cennet...
Cennetin en g�zel yerlerini sa�l�klannda iyilik yapm� olanlara vermi�ler B�t�n
cenneti gezip dola�mad�m ama, gezdi�im yerler i�inde bir saray g�rd�m ki anlat�l�r
gibi de�il... T�pk�, sa�l���m�zda bize anlat�lan cennet buras�... �ok b�y�k bir
bah�enin i�inde o saray. Ama i�eriye girilemiyor. iki kanatl� kap�s�n�n �st�ndeki
levhada �Dikkat: K�pek var!�
176
yaz�l�. Bu uyar�ya hi� gerek yok, ��nk� k�peklerin havlamalar� duyuluyor. Bir
y�ksek tepeden bah�eye bakt�m. Evet, t�pk� bize anlat�ld��� gibi her yerden �arap
ak�yor. Markas� da KEVSER... ��r�l ��r�l Kevser �arab� ak�yor, doldur doldur i�
iman�m... Her a�ac�n alt� a�k ile me�k yeri... Huriler biyanda, g�lmanlar
biyanda... Bir elin ya�da, bir elin balda... �ster pilav�ndan ye, ister
zerdesinden...
Buras�n�n cennetin hangi mahallesi oldu�unu sordum eskilere. �Cenneti�l� denilen
yermi�... Nas�l Hollywood'un en zengin y�ld�zlar� Baverley Hili denilen yerdeki
villalar�nda ya��yorlarsa, sa�l�klar�nda en b�y�k iyilikleri yapanlar da bu
cenneti�l� semtinde ya�arlar�n�?. Bu sarayda oturamn ne gibi iyilik yapt���n�
sorup soru�turdum. Bu adam sa�l���nda �ok zengin bir fabrikat�rm�. �ok b�y�k bir
verem hastanesi yapt�rm� d�nyada, i�te bu iyili�ine kar��l�k, Cenneti�l�'daki en
g�zel parseli ona vermi�ler.
G�r�yorsun ya E�ekar�s�, cennete girmek i�in iyilik yapmak, iyilik yapmak i�in de
zengin olmak gerekir.
Bu kerte b�y�k iyilik yapabilecek zenginli�i nas�l elde etti�ini sordum. Adam�n
fabrikalar� varm�. Binlerce i��i �al�t�r�rm�. Fabrikalar�nda �al�an i��ilerden
pek�o�u verem olup �l�yormu�. �ok iyi kalpli insan oldu�u i�in buna �ok �z�lm�.
Verem i��iler iyi olsun diye i�te o b�y�k verem hastanesini yapt�rm�, iyilik gibi
var m�; bak, adam ne kadar iyi ki, is�isini �nce verem yap�p sonra da tedavi
ettiriyor...
Cennetin deniz k�y�lar� da sa�l�klar�nda �ok iyilik yaparak bu parselleri haketmi�
olanlara verilmi�ti. Yal�lar�ndan salt kendileri denize girebiliyor
177
F. 12
lar, ba�kalar� girmesin k�y�dan denize diye, Allah'�n Cennetinde �Burdan denize
girmek yasakt�r.� yaz�l� levhalar dikip kendiba�lar�na �zel yasalar ��karm�lar.
Anl�yorsun ya sevgili E�ekar�s�, bu cennetin bizim cennet yurdumuzdan hi�bir
ayr�m� yok.
Bu sabah, benden �nce cennete g��m� bir hem�erimizle konu�tuk, �leli �ok oldu�u
i�in,
Memlekette ne var, ne yok? diye sordu.
Hi�bi�ey yok... dedim.
Demek, eskisi gibi, de�i�en bi�ey yok... dedi.
Az�ok de�i�en �eyler de var... dedim.
Hamam? diye sordu, hamam de�i�ti mi?
Hay�r, dedim, hamam yine eski hamam... Tarihsel de�eri var diye y�km�yorlar; ama
paralar� olmad��� i�in de onaram�yorlar, kendikendine g�n�n birinde y�k�lmas�n�
bekliyorlar.
Peki, tas?
Taslar da yine eski tas, de�i�medi; ama s�ks�k kalayl�yorlar.
Kimler kalayl�yor?
Kim olursa...
Ya tellaklar?
Onlar de�i�iyor aras�ra... Ama gelen gideni arat�yor.
Ne bak�mdan?
Derimizi y�z�yorlar anlayaca��n...
Peki, Bekri Mustafa ne yap�yor? diye sordu. Sa��ma soluma bak�n�nca,
Korkma, korkma, burda �zg�rl�k var, istedi�in gibi konu�... Bekri Mustafa ne
yap�yor? diye bir daha sordu.
Ba��m� �n�me e�ince,
178
Anlad�m, anlad�m... Ba�kas�n� anlatmana gerek yok... dedi.
Sevgili karde�im E�ekar�s�, bu mektubumla, patrona olan borcum �denmi� olacakt�r
san�r�m. Buy�zden bu, son mektubum olacak. Big�n kavu�uruz umuduyla g�zlerinden
�perim.
�lm� E�ek

You might also like