College 1: Inleiding Natuurwetenschappen: feiten, verschijnselen. Zijn Rechtswetenschap: normen + waarden.

Behoren Positief recht: Recht oals dit ich aan ons o!en"aart. Rechtsfilosofie: f#ndering, achtergronden van het recht. Rechtsbronnen: $ %etten en &erdragen $ '#ris!r#dentie $ (ewoonte)*ngeschreven recht. $ +iterat##r. Systeem in ons recht: ,rivaat recht),#"lie- recht. .aterieel$)/ormeel recht. 0wingend$)Regelend recht. 0oel van het s1steem is ordening aan"rengen: $ Codificatie 2continentaal model3 $ '#ris!r#dentieel2angelsa-sisch model3 $ .i4$vorm. 0oel van het recht: $ rechtvaardigheid.2innerlij-3 $ ordening )rechts e-erheid.2#iterlij-3 /#nctie: mogelij-heid voor 5conflict6o!lossing. College 7: 8chtergronden en 9taatsrecht Recht: Recht is het geheel van de voorwaarden onder wel-e de wille-e#r 2dit is de vrijheid als -e# evrijheid3 van de ene met de wille-e#r van de anderen volgens een algemene wet van vrijheid -an overeenstemmen. *f: :et is de "e!er-ing van de vrijheid van el-een om e te doen overeenstemmen met de vrijheid van allen. 2I. ;ant3. Concl#derend: :et is de !oging om allen een elfde vrijheid te garanderen door te "eletten dat de ene 2groe! of individ#3 de vrijheid van anderen o# "eletten of verhinderen. In eigen woorden< er wordt ge orgd voor een evenwicht door het individ# als onderdeel van de samenleving te ien. 0oor rechtvaardigheid 2innerlij-3 wordt het gedrag 2#iterlij-3 van de "#rger inge!er-t met als doel het mogelij- ma-en van gelij-e vrijheid voor allen. RECHT ZIET OP ITER!I"#HE$EN% &''R HEE(T EEN ETHISCH ( N$'&ENT) :et recht -omt van#it het !ositivisme, interactionisme en nat##rrecht. :et !ositivisme is de vereen elviging van recht en wet. :et recht is te vinden in de literat##r, de rest is s#"jectief. :et nat##rrecht is de grootste tegenhanger van het !ositivisme. :et heeft niets te ma-en met flora en fa#na, maar het gaat om wat inge"a--en it in de mens: normatief "esef hoe iets "ehoort te ijn. Zoals eerder ge egd heeft recht een ethisch f#ndament. %anneer er s!ra-e is van een wet ligt hieronder nog altijd een ogenaamde onderliggende norm. 0e e norm "ete-ent dat er gehandeld moet worden naar de wet 2ethisch3. 0e ontwi--eling van de samenleving is in drie=n te delen: 1. .en -ent de wet en het "ehoren 7. .en -ent de wet, maar tegen "eter weten in geen "ehoren >. .en -ent geen wet meer en ho#dt ich er d#s oo- niet aan ?en j#rist)rechter gaat als volgt te wer-: $ 8nal1se van de feiten: 0e e feiten heeft hij gest#deerd, wat wil eggen dat hij weet i- wel-e "oe-en e staan. 0e e feiten ijn o"jectief, echter filtert hij de aangegeven !#nten en "e-ij-t wel-e hij het "elangrij-st vindt, dit is s#"jectief. 28rt. @:1@7 B% A onrechtmatige daad3. $ %aardering van de feiten: hier"oven wordt het s#"jectieve -ara-ter al weergegeven. $ ?indoordeel: o! het eind wordt ge!ro"eerd te o"jectiveren, echter "lijft het s#"jectief. 0e #itgangs!#nten om tot dit oordeel te -omen ijn het feitencom!le4 en !ositieve recht 2"ronnen3. ?r wordt over een staat ges!ro-en wanneer er een organisatie, ge ag, gemeenscha! van mensen en grondge"ied ijn. 0e vraag is: is ?#ro!a een staatB :oe werd Cederland een staatB Bijvoor"eeld de Zeven &erenigde Cederlanden< 0renthe had geen geld, d#s had niets te eggen. &acht: "ijvoor"eeld f1sie-e macht *e+a,: macht die geacce!teerd wordt ?l-e staat heeft een legitimerende ideologie nodig: een staat -an slechts goed f#nctioneren wanneer het staatsge ag de glo"ale instemming, goed-e#ring en aanvaarding van de "#rgers geniet.

&oor"eelden: 0ictat##r .aatscha!!elij- verdrag 0rie fasen: 1. Cat##r toestand: Chaos, conflicten om alles 7. Cat##rwet: Chaos wordt "ijgesteld >. Consens#s: (even en nemen 9taat is nood a-elij- -waad. .inimale staats"emoeienis. Vrijheid = afwezigheid van hinder 9ociale Rechtsstaat 9taat is "este instr#ment om vrijheid van "#rgers te realiseren)garanderen. :et is de mogelij-heid om iets mooiers te cre=ren. Vrijheid = keuze vrijheid /#nctie van het staatsrecht ijn: $ constit#erende of instellingsf#nctie 2van am"ten en organen in de staat3 $ 8ttri"#erende of "evoegdheidsverlenende f#nctie. 2aan die am"ten en organen3. $ Reg#lerende of matigende f#nctie. 0e "ron hiervoor is in hoofd aa- de (rondwet en in mindere mate de sociale rechtsstaat. *m de algehele macht "ij DDn !ersoon tegen te gaan 2vrijheid van het individ#3 -ent men in Cederland machtenscheiding, oo- wel "e-end als de Erias. 0e machtenscheiding in wetgevende, #itvoerende en rechts!re-ende macht. ?chter is het o dat de wetgevende macht, alle macht heeft in de wetgeving, de #itvoerende macht heeft alle macht in de #itvoering en de rechts!re-ende macht alle macht in de rechts!raa-. :oewel de overheid "ij een "o#waanvraag de woningwet en het "o#w"esl#it "e-ij-en "lijft h#n oordeel s#"jectief. ?en rechter wordt voor het leven "enoemd, een instit##t -an de rechter niet ontslaan. 0e wetgevende macht delegeert soms ta-en naar de #itvoerende macht, dit doen ij door o!en normen. Zo wordt vrijheid gecre=erd voor de #itvoerende macht. 0e rechts!re-ende macht is onafhan-elij-, hij dient orgv#ldig en marginaal te ijn. In te-ening iet dit er o #it:

0e -enmer-en van de rechtsstaat ijn: o o o o o o +egaliteits"eginsel 2overheidso!treden o.g.v. een wettelij-e "evoegdheid3 &oorafgaande algemene regel Regelsteller en #itvoerder niet elfde orgaan 0emocratie: vol-svertegenwoordiging maa-t wetten *nafhan-elij-e rechter ;lassie-e (rondrechten2mag de overheid ich niet mee "emoeien3

College >: *ctrooi en a#te#rsrecht 0e -eten van "o#wen is te lang, daardoor gaan mensen elf "o#wen. 0it ge"e#rt dan "eter en goed-o!er. 0e "escherming van innovatie: $ Eechnische "escherming 2 ##r in chi!3 $ (eheimho#ding 2Coca Cola3: -ent strafrechtelij-e "escherming. .edewer-ers die het geheim naar "#iten "rengen worden gestraft met geld"oete of gevangenisstraf. $ &oors!rong o!"o#wen o! conc#rrenten 2sim-aarten3 $ %ettelij- "escherming :et intellect#eel eigendomsrecht 2I?R3 of Intellect#al ,ro!ert1 Right 2I,R3 -ent octrooirecht, a#te#rsrecht, modellenrecht en mer-enrecht 2I!od is het mer-, 8!!le is de handelsnaam3. :et ijn owel materi=le en formele eisen. Octrooi: -an #itgegeven worden o! #itvindingen o! technologie die nie#w ijn, o! #itvinderwer- aamheid "er#sten en toege!ast -#nnen worden o! het ge"ied van de nijverheid. *ctrooi is een voort"rengsel of wer-wij e. (aat in na aanvraag en geldt voor ma4imaal 7F jaar.

'uteursrecht: het is een #itsl#itend recht van de ma-er van een wer- van letter-#nde, -#nst of wetenscha!. :et a#te#rsrecht geldt voor het leven + GF jaar. Zij he""en het #itsl#itend recht h#n wer- o!en"aar te ma-en of te verveelvo#digen. *ntstaat van rechtswege. &o-ellenrecht: :o#der van te-ening of model heeft #itsl#itend recht o! het voort"rengsel. %ordt ver-regen door inschrijving en geldt voor H jaar met verlenging tot ma4imaal 7H jaar. &er.enrecht: :et ge"r#i- van een te-en wordt voor andere ge"r#i-ers ver"oden. %ordt oo- ver-regen door inschrijving en geldt voor 1F jaar met mogelij-e verlenging van 1F jaar. :et is niet ge!ast te !raten over eigendom in de e rechten, "eter is de term 5intellect#ele rechten6 te ge"r#i-en. College I: ?#ro!ees recht en "est##rsrecht 9taatsrechtelij- -an men ich afvragen of ?#ro!a een elfstandige staat wordt 2 oals de eenheidsstaten &9, 0#itsland, Zwitserland en Belgi=3. 0e ?#ro!eanen he""en echter een ?#ro!ese grondwet verwor!en. :et vol- wil de elfstandigheid "eho#den. 0e -ern van het ?#ro!ees recht is dat het "oven het nationale recht staat 29#!ra Cationaal3. 0e lidstaten ijn hierdoor ge"onden aan hetgeen "eslist wordt in ?#ro!a, oo- wanneer ij het er niet mee eens ijn moeten ij gehoor amen. :iermee geven ij een deel van h#n soevereiniteit) elfstandigheid o!. .en wil veel r#imte voor rechters, waardoor weinig ?#ro!ese regels ontstaan. 0e mate van elfstandigheid verschilt !er staat. .en wil j#ist steeds meer centraal ge ag, "ehalve in Belgi=, daar wil men j#ist #it el-aar. 8an de macht van een verenigd ?#ro!a staat een -le#rloos fig##r, dit maa-t d#idelij- dat het vol- nog niet overheerst wil worden door ?#ro!ese idealen. 0e "asis van het ?#ro!ees &erdrag gaat over doelstellingen 2art. 7, H st#-s3 en activiteiten 2art. >, a$#3. In arti-el G worden de organen)instellingen genoemd: $ Commissie 2voorstellen3 $ Raad 2stelt vast3 $ ,arlement 2,olitie-3 $ :of 2j#ridisch3 $ Re-en-amer 2controleert3 Commissie is dagelij-s "est##r. Eaa- o.a. "eschi--ingen afgeven in a-e staatsste#n door lidstaten aan "edrijven. Raad vertegenwoordigt lidstaten. :andelen conform instr#cties van lidstaten. ,arlement "e it vertegenwoordigers van de vol-eren. 9inds 1JJ>: mede 5wetgever6. 0irecte wer-ing ?#ro!ees recht: 1. B#rgers -#nnen er direct een "eroe! o! doen 7. Cationale rechter !ast de ?#ro!ese wetten toe Ewee t1!en ?#ro!ese regels: $ (ericht tot "#rgers. ;#nnen hier rechtstreeks een "eroe! o! doen. $ (ericht tot de overheden van de lidstaten. .oeten de e regels o!nemen in h#n nationale wetgeving. ,ro"leem: ?#ro!ese wet niet o! tijd)onvolledig o!genomen in de nationale wet. *!lossing: B#rger -an toch direct "eroe! doen, oo- al is de e regel niet hiervoor "edoeld. Rol van ?#ro!ees hof: $ Beantwoorden van vragen door nationale rechters over #itleg ?#ro!ees recht $ Bevorderen van eenheid $ .ogelij-heid voor hoger "eroe! in a-e ?#ro!ees recht &oor"eelden van het doorwer-en van het ?#ro!ees recht ijn "edrijventerrein dat niet gerealiseerd werd door de -orenwolf en het "esl#it l#cht-waliteit. Best##rsrecht gaat over regels die gelden t#ssen "est##rsorganen en "#rgers "ij "est#ren door de overheid. 0e f#ncties hiervan ijn: 1. Rechts"escherming van "#rgers tegen "eslissingen van de overheid 2waar"orgf#nctie3 7. &oorschriften over hoe het "est##r moet KhandelenK 2".v. voor"ereiding van "esl#iten3 2waar"orgf#nctie3 >. .ogelij-heden voor de overheid om te kunnen "est#ren 2legaliteits"eginsel3: instr#mentele f#nctie. 0e "ronnen die voor "est##rsrecht worden ge"r#i-t ijn: 1. 8lgemeen "est##rsrecht: 8lgemene %et Best##rsrecht 2maar oo-: ,rovincie %et, (emeente %et3 7. Bij onder "est##rsrecht: 0iverse regelingen over onderwer!en waar de overheid ich mee "e ig ho#dt. (Legaliteitsbeginsel)

:andelen van "est##rsorgaan -an feitelij- 2afsl#iten van een weg3 of rechtshandelen ijn. 0it ge"e#rd dan !rivaatrechtelij- 2overeen-omst3 of !#"lie-rechtelij- 2verg#nning3. 0it ijn "esl#iten: schriftelij-e "eslissing van een "est##rsorgaan, met !#"lie-rechtelij- rechtsgevolg. 0e t1!en "esl#iten ijn een "eschi--ing of een "esl#it van algemene stre--ing: /eschi..in,: Besl#it dat niet van algemene stre--ing is, 2d#s een concreet geval3, met in"egri! van de afwij ing van de aanvraag daarvan. &oor"eeld: verg#nning. /esluit 0an al,emene stre..in,: van "elang ijn regelgeving, "eleidsregels en een "est##rsrechtelij- !lan. :et "elangrij-ste verschil is de rechts"escherming. :et is #itgesloten van afwij ing. Betamelij-heidsregels in de 8%B: wij e van Koptreden" 2A heel r#im3 door de overheid. 0e e gelden voor alle handelen van de overheid en -#nnen door de rechter getoetst worden. (lo"aal ge ien gaat het hier"ij om Z*R(&L+0I( handelen en tevens moet de overheid de handeling &?R8CE%**R0?C. 0e term die hier "ij hoort is 8lgemene Beginselen van Behoorlij- Best##r. +egaliteit$)s!ecialiteit"eginsel is de "evoegdheid tot regelgeving)#itvoering: $ attri"#tie A toe-ennen van "evoegdheid met de 2grond3wet als "asis $ delegatie A overdracht van verantwoordelij-heid)"eslissings"evoegdheid. $ mandaat A "evoegdheid om #it naam van een "evoegd orgaan "esl#iten te nemen. 0e e regelgeving vindt !laats o! diverse "est##rsnivea#s. ?r ijn twee t1!en regelingen: $ 9tra- geform#leerd met e4acte normen 2geen "eleidsvrijheid voor "est##r en geen "eoordelingsvrijheid3 $ *!en)vrij geform#leerd 2wel "eleidsvrijheid en "eoordelingsvrijheid, toetsing door rechter is hier"ij ter#gho#dend3 0e reden hiervoor is de machtenscheiding. College H: Best##rsrecht en rechts"escherming Cederland is een decentrale eenheidsstaat. %e -ennen a#tonome "evoegdheden echter he""en "#rgers veel invloed. 0it door toe icht, ins!raa- 2het -en"aar ma-en van een stand!#nt3 en de om"#dsman 2nationaal of gemeentelij-, hij -ij-t niet naar rechtmatigheid, maar hij geeft een "ehoorlij-heidsoordeel3. In de algemene wet "est##rsrecht staan vormen van rechts"escherming tegen "eschi--ingen. 0it ijn: $ Be waar: "est##rlij-e heroverweging, integraal en geldt voor de "elanghe""ende $ Beroe!: "ij een rechter, alleen rechtmatigheid $ 8dministratief "eroe!: "eroe! "ij hoger "est##rsorgaan, -ent oo- integrale toetsing. $ :oger "eroe!

0e 8%B !roced#re is als volgt: 1. Be waar "ij "est##rsorgaan dat "esl#it nam 2"innen @ we-en, fatale termijn3 7. Besl#it o! "e waar, na advies van onafhan-elij-e commissie 2"innen @ of 1F we-en, termijn van orde3 >. Beroe! o! de recht"an- 2"innen @ we-en, fatale termijn3 I. Lits!raa- recht"anH. :oger "eroe! "ij Raad van 9tate 2"innen @ we-en, fatale termijn3 :ier"ij ijn regels voor het "e-end ma-en van "esl#iten, door enden en mogelij-heden voor "e waar of "eroe!. Eevens ijn er diverse wetten en regelingen. *o- -ent het afwij-ende !roced#res, hiervoor moet ge-e-en worden in de s!ecifie-e wet. 8ls er niets a!art geldt, dan geldt de algemene wet "est##rsrecht. 0e -ern van arti-el @:1@ van het 8%B is: "e waar of "eroe! heeft geen schorsende wer-ing. :et -ent een aanlegverg#nning conform arti-el II$I %R*. 0it is gedaan vanwege het onom-eer"are -ara-ter van wer- aamheden waarvoor een aanlegverg#nning nodig is. On-erwerp Parti1en Rol 0an Rechter 2erplichte proces3 0erte,enwoor-i,in, Rechts,an,4 rechtscolle,es Specifie. Strafrecht misdrijf) overtreding *!en"aar .inisterie vs. verdachte actief< waarheidsvinding ja: advocaat hoger "eroe!< cassatie Pri0aatrecht 9#"jectief recht rechts!ersoon vs. rechts!ersoon !assief< !artijen ijn a#tonoom ja) nee hoger "eroe!< cassatie /estuursrecht "eschi--ing 2verg#nning3 overheid vs. "#rger actief nee ond#idelij-, ie "oe- "l . 11I 1 "e waar 7 administratief "eroe! 1= best. heroverweging = bestuurlijke controle

0e geschiedenis van onafhan-elij-e "est##rsrechts!raa-: $ ;roon"eroe! $ Bentheim met arti-el 1F ?&R.: &er-rijgen van verg#nning hiermee geregeldB *nafhan-elij-e rechterB $ ,rocola: niet voldoende onafhan-elij-, omdat het -an adviseren en rechts!re-en $ *rganisatorisch College @: &er"intenissen en goederenrecht ,rivaatrecht is een verho#ding t#ssen "#rgers onderling. *nder "#rgers verstaan we de overheid en rechts!ersonen. 0e rechts!ersonen ijn verenigingen en stichtingen, B&6s en C&6s en de overheid 2tevens "est##rsrecht3. 0e ver"intenissen die we -ennen ijn: $ &rij"lijvend: fatsoensnorm $ &er"intenis $ Rechts"etre--ing $ *vereen-omst 0e laatste drie gaan verder dan fatsoensnormen. 0e ver"intenis en overeen-omst gaan nog een sta!je verder dan de rechts"etre--ing. Ze ijn ster- ge"onden en ijn o!genomen in het B#rgerlij- %et"oe-. :et ver"intenissenrecht ontstaat #it een wet of een overeen-omst. ?r is !as s!ra-e van een overeen-omst als er een wilsovereenstemming is "erei-t. ?r moet d#s een wil 2innerlij-3 en een ver-laring 2#iterlij-3 ijn. Bij een mondelinge afs!raa- is d#s niet meteen een overeen-omst "erei-t. 0e dwaling is te vinden aan het vertro#wen"eginsel, elfstandigheid van de aa- en de informatie!licht. :et ver"intenissenrecht is een o!en s1steem. ?r ijn d#s #it onderingen, dit is gedaan om le-en te "ehoeden dat e ergens ongewild aan vast itten. :et is een regelend recht met soms dwingende "e!alingen. 8lgemene voorwaarden ma-en deel #it van een overeen-omst. 0e voorwaarden vormen niet het "elangrij-ste onderdeel van een wilsovereen-omst, e worden als "e-end ervaren. *o- hier wordt de lee- weer "eschermd tegenover de !rofessional 2"illij-heid3.

&ertro#wen is een element in ons rechts"estel. &oorheen werd ges!ro-en over (oede Ero#w, tegenwoordig over redelij-heid en "illij-heid. :et heeft geen andere "ete-enis, het is slechts taal-#ndig aange!ast. 0e e redelij-heid en "illij-heid ijn "elangrij- in de !recontract#ele fase: !artijen -omen tot el-aar, odat de "elangen van de andere !artij oo- "ehartigd worden. *o- "ij de #itleg van de overeen-omst is het een sle#tel, o wordt ge-e-en naar wat men -on verwachten. :et vertro#wen is elfs een elfstandige "ron voor rechts"etre--ing. In het "#itenland ijn andere wetten o!genomen omtrent redelij-heid en "illij-heid. In 8ngelsa-sische landen moet alles o!geschreven worden, is het niet o!geschreven, dan -an men daar via rechtswege niets aan doen. *oe-erenrecht: j#ridische relatie t#ssen rechtss#"jecten 2!ersonen en rechts!ersonen3 en een goed 2 a-en en vermogensrechten3. ?r is een verschil t#ssen roerend 2den- aan -leine voorwer!en3 en onroerend 2den- aan grond en woning3. 0e "estanddelen: Caar ver-eerso!vattingen 8ard en nagelvast &erschil met ver"intenissenrecht ?igenscha!!en: $ 8"sol#te wer-ing: o!treden tegen iedereen die in"re#- maa-t $ Zaa-sgevolg: "lijft r#sten o! de aa$ ,#"liciteit: inschrijving in o!en"are registers $ 8nci=nniteit: o#der recht gaat voor ?igenaar Be itter :o#der. Be itter -rijgt een a!arte stat#s: na > jaar -an het goed niet meer ter#gge=ist worden. 0e eigenaar moet -#nnen "ewij en dat hij de eigenaar van het goed is. :et totale vermogen -an ver-regen of verloren worden middels erfo!volging, "oedelmenging en f#sie. ?en "e!er-t deel van het vermogen -an ver-regen worden door overdracht, verjaring of middels de wet. *ver het algemeen -#n je niet meer rechten overdragen dan de rechten die je elf he"t. 0e vereisten ijn levering 2"ij roerend: "e itsverschaffing en "ij onroerend: a-te en inschrijving3, titel 2"ijvoor"eeld overeen-omst3 en "eschi--ings"evoegdheid 2degene moet het recht he""en om over te -#nnen dragen3. 8ls de titel wegvalt geldt het ca#sale stelsel, d#s wie geeft er de "este redenen dat het goed van hem is. 1. $ $ $ ?igendom: het ver-rijgen van eigendom in roerende a-en -an via: *verdracht &erjaring %et In"e itneming Catre--ing &ermenging Zaa-svorming ?rfdienst"aarheid: ontstaat door vestiging of verjaring. 0e termijn is 7F jaar. Recht van o!stal: "evoegd de hoofd aa- met een erfdienst"aarheid te "elasten. Recht van !and 2niet registergoed3 en h1!othee- 2registergoed3: e-erheidsrechten, ge-o!!eld aan een geldlening. ?rf!acht)mandeligheid)vr#chtge"r#i-

7. >. I. H.

College G: ,rivaatrechtelij- "o#wrecht 0e !artijen die "ij !rivaatrechtelij- "o#wrecht samen -omen ijn o!drachtgever 2,v?3, architect 2ontwer!: om etten van ,v? in materialen, constr#cties etc. aan de hand van te-eningen en te-st3 en aannemer 2#itvoering3. %e onderscheiden drie samenwer-ingsvormen, namelij- traditioneel, t#rn$-e1 en een "o#wteam. *ver het algemeen geldt dat "ewe en moet worden dat de ander een fo#t heeft gemaa-t. .aar #iteindelij- is het vaade "o#wer die "etaald. :ij calc#leert ijn aans!ra-elij-heid echter en odoende al de re-ening "ij de !rojectontwi--elaar terecht -omen. In de traditionele samenwer-ing gelden gescheiden verantwoordelij-heden. Ieder heeft ijn taa- en wanneer daar de fo#t is, moet de !artij die fo#t at "etalen. ?chter geldt hiervoor een waarsch#wing!licht. 0e aannemer al de architect waarsch#wen als iets niet -an en dit geldt oo- voor de andere !artijen. Bij het t#rn$-e1 !rinci!e ligt de verantwoordelij-heid van ontwer! en #itvoering "ij de aannemer. ?chter wanneer de o!drachtgever aanwij ingen geeft tijdens de "o#w, moet dit vastgelegd worden, odat de -osten "ij misgaan o! hem verhaald -#nnen worden. *o- wanneer er fo#ten itten in het ,v? -an de o!drachtgever o!draaien voor de -osten. Bij het "o#wteam heeft ieder weer ijn eigen verantwoordelij-heid, echter geldt hier een ver waarde waarsch#wings!licht.

0at wat in de algemene voorwaarden wordt genoemd ijn geen wetten. In het "#rgerlij- wet"oe- staan regels over het aannemen van wer-. :ier los van staan de L8& 2#it onderlij-e algemene voorwaarden3, de aannemer heeft de aans!ra-elij-heid "ij "egin van verval. 0e hoofdver!lichting van de architect is vertro#wensman ijn van de o!drachtgever. :et ontwer! hoeft alleen aan redelij-e eisen te voldoen 2technisch de#gdelij-, financieel haal"aar en j#ridisch #itvoer"aar3. 0aarnaast ijn er e4oneratiecla#s#les: de #itsl#iting of "e!er-ing van aans!ra-elij-heden. Bij samenwer-ing is vertro#wen van groot "elang. ?r ijn gerechtvaardigde verwachtingen. ?r moet niet te snel ge egd worden dat men een mondelinge overeen-omst is aangegaan. 0it is slechts het geval wanneer voldaan wordt aan voorwaarden. 8an"esteden is het "enaderen van de mar-t, om een !rijs te -rijgen voor de levering en)of het vervaardigen van een "e!aald !rod#ct of wer- of een dienst. ?r wordt ge-e-en naar vraag en aan"od< !rod#ct, wer- of dienst< regels 2?#ro!ees of nationaal3< e ijn "indend voor overheden en aan"estedende dienstenM< de fase waarin de aan"esteding !laatsvindt is de !recontract#ele fase. 0e !recontract#ele fase is in te delen in drie tijdsti!!en, tijdens het eerste tijdsti! -an nog -osteloos #it de samenwer-ing gesta!t worden, het tweede tijdsti! -an worden afge"ro-en tegen een on-ostenvergoeding en tijdens het laatste tijdsti! gaat men over het algemeen niet meer #it el-aar, er is dan al oveel geld gemoeid dat het erg d##r wordt om tijdens dit tijdsti! de samenwer-ingsver"anden te ver"re-en. M aan"estedende diensten: criteri#m was alles waar de overheid invloed o! heeft, tegenwoordig wordt het criteri#m: !#"lie-e taa- of wer- 2des overheids3. College N: ,#"lie-rechtelij- "o#wrecht &oordat verg#nningen worden verstre-t moet er eerst een "elang en een regeling aan vooraf gaan 2Belang Regeling &erg#nning3. ?en verg#nning wordt verstre-t als iets voldoet aan de criteria, odoende -an het ver"od worden o!geheven. &erg#nningen -ennen een legaliteits"eginsel: het verg#nningenstelsel heeft een wettelij-e grondslag. ?r ijn drie t1!en wetten: 1. R#im geform#leerd: "est##r heeft veel "eslissingsr#imte, de rechter treedt niet in die "eslissingsr#imte maar oordeelt o! rechtmatigheid. 2"ij"ehorende "egri!!en: legaliteits$)s!ecialiteits"eginsel, orgv#ldig genomen "esl#iten, voldoende gemotiveerd en a""""3 7. 9tra- geform#leerd: e4acte normen, waardoor geen "eslissingsr#imte voor "est##r >. %8B*: wet algemene "e!alingen omgevingsrecht. ?r is slechts DDn verg#nning om verschillende "elangen te "ehartigen. :oewel er maar DDn verg#nning is worden de "elangen toch allemaal ge"orgd. 0e ene verg#nning wordt niet getoetst, maar de diverse regelingen worden getoetst. Inho#delij- is er d#s weinig veranderd, alleen is er slechts DDn verg#nning nodig. ?en nadeel is de schending van a#tonomie van de diverse "est##rslagen, diverse instanties ijn n# "evoegd voor het verlenen van af onderlij-e verg#nningen. ?n er ontstaat een eigen verg#nningenstelsel doordat men aanhaa-t "ij "e!aalde wetten in !laats van een volledige integratie. Cog meer !ro"lemen ijn dat de aanvraag volledig moet ijn 2alle "elangen moeten door de "#rger genoemd worden3 en de aanvraag moet oo- nog digitaal ijn. 0aarnaast is de vraag wat de samenhang t#ssen de toetsings-aders is. ?en "o#wverg#nning -an alleen worden geweigerd als niet voldaan wordt aan het "o#w"esl#it, de "o#wverordening, het "estemmings!lan of de welstand. 0e wet is stra- geform#leerd, de gemeente 2verg#nningverlener3 -an geen e4tra criteria stellen. %anneer het voldoet aan de criteria moet een verg#nning #itgedeeld worden. Ruimteli1.e or-enin,: :et van overheidswege "ew#st ingrij!en in maatscha!!elij-e ontwi--elingen met een r#imtelij-e dimensie. 0e toelatings!lanologie heeft een !assief -ara-ter, de overheid -an geen ver!lichtingen o!leggen wat "etreft de "o#w. 0it o# een te grote in"re#- ijn o! het eigendomsrecht. %el -an de overheid "e!aalde voorwaarden stellen. R#imtelij-e ordening vindt !laats o! drie nivea#s: gemeente, !rovincie en landelij-. 0e -ern van het r#imtelij-e "est##rsrecht is fle4i"iliteit$rechts e-erheid. /le4i"iliteit voor overheid om het j#ridisch -ader gema--elij- aan te !assen en o -an men ins!elen o! nie#we "ehoeften en ontwi--elingen. Rechts e-erheid voor "#rgers en "edrijven odat ij weten wat er met de omgeving mogelij- is.

*m dit na te gaan ijn er "ronnen en instr#menten ter "eschi--ing: $ Bronnen: %R*)%ro 2wet r#imtelij-e ordening3: %ro is ingevoerd in 7FFN, maar %R* is nog geldig tot 7F1N. 8w" 28lgemene wet "est##rsrecht3, andere "ij ondere wetten die wer-en via het "estemmings!lan en j#ris!r#dentie 2is het toe!assen van recht3. $ Instr#menten: !lannen. Rij-snivea# en !rovinciaal nivea#: 9tr#ct##rvisies Rij 9tr#ct##rvisie ,rovincie 9tr#ct##rvisies ijn indicatief. 0at wil eggen dat e j#ridisch niet "indend ijn, toch -an men er niet omaar van afwij-en. Zij moeten een goede motivatie he""en om ergens van af te wij-en 2a""""3. (emeentelij- nivea#: (emeentelij-e str#ct##rvisie Bestemmings!lan: "estaat #it -aart, te-st, "estemmingsvoorschriften 2j#ridisch "indend3, "e"o#wingsvoorschriften 2j#ridisch "indend3 en ge"r#i-svoorschriften 2j#ridisch "indend3. 0e t1!en "estemmings!lannen ijn glo"aal, meng-raan en gedetailleerd. /le4i"iliteit is te vinden "innen het !lan en o! grond van de wet. Beheersverordening 2ingevoerd in 7FFN3: geldt voor een ge"ied "innen de gemeente waar geen ontwi--elingen ijn te verwachten. 0it is dan in !laats van een "estemmings!lan. :et voordeel is het eenvo#dig vaststellen en veranderen. :et !roject"esl#it is vervallen en is n# o!genomen in de %8B*. :et !roject"esl#it loo!t voor#it o! het aan!assen van het "estemmings!lan. :ierin staat dat de gemeente het "estemmings!lan een jaar na een !roject"esl#it moet aan!assen. :et is vreemd dat !roject"esl#it "innen de "eheersverordening viel. 8ange ien "eheersverordening geldt voor een !le- waar geen aan!assingen verwacht worden. ?n het was oo- mogelij- een locatie #it het "estemmings!lan te halen en in de "eheersverordening te etten en odoende tot !roject"esl#it te -omen. :et "elang van o!name in de %8B*: als een activiteit niet in het "estemmings!lan !ast is her iening van het "estemmings!lan nodig: er is slechts 1 mogelij-heid en slechts 1 !roced#re. :et milie# wordt o!gedeeld in groen 2flora)fa#na3 en grijs 2"odem, l#cht, water, gel#id en veiligheid3 en -ent veel a!arte regelgeving. 9oms is er ergens een a!arte verg#nning of ontheffing nodig. *o- is het mogelij- "e!aalde regels o! te nemen in het "estemmings!lan. :et milie# -ent .?R 2milie#effectra!!ortage3 wat vroeger in de wet milie#"eheer at en n# is o!genomen in %8B*. :et moet o!gesteld worden voor mega-l#ssen. *o- de milie#verg#nning is van wet milie#"eheer naar %8B* gegaan. :ier"ij geldt het "egri! inrichting. 0e verg#nning is r#im geform#leerd odat het "est##r, naast de vastgelegde normen, een en ander -an aanv#llen. :et ?#ro!ees recht heeft invloed o! de r#imtelij-e ordening. Eoch verschilt de r#imtelij-e ordening !er lidstaat. ,lannen die genoemd worden ijn: $ &erdrag Bern):a"itat richtlijn: ?#ro!ees recht waar "#rgers direct een "eroe! o! -#nnen doen. :et gaat over de "escherming van flora en fa#na. In Cederland is de e wet geOm!lementeerd door de 5flora en fa#na wet voor "escherming van !lanten en dieren6 en de 5nat##r"eschermingswet6. Eoch ijn de wetten niet geheel overgenomen, aange ien ij ver!lichten tot actief handelen. :et "estemmings!lan -an geen ver!lichtingen o!leggen. *m toch te orgen dat de leefomgeving van de dieren wordt "ijgeho#den sl#it de overheid "eheersovereen-omsten met eigenaren. $ Besl#it l#cht-waliteit: de "asis is de ?#ro!ese richtlijn. 0e j#ridische veran-ering is ter#g te vinden in de wet milie#"eheer waar het vroeger nog in het "estemmings!lan stond. :et Cationaal 9amenwer-ings!rogramma +#cht-waliteit is een act#eel voor"eeld. .iddels saldering 2o!heffen tegen el-aar3 wordt er "ijvoor"eeld een !roject in het westen van Cederland gestart, maar moet er wegens saldering in het oosten een nat##rge"ied "lijven "estaan of aangelegd worden. 0e as!ecten ijn: Invloed van ?#ro!ees recht, 9amen gaan van milie#recht en r#imtelij- "est##rsrecht en salderen, com!enseren, mitigeren 2ver achten van effecten door een r#imtelij-e ingree!3.

E?CE8.?C 1F meer-e# evragen, I -e# emogelij-heden en het ijn algemene vragen. *!gelet moet worden voor de woorden 5nooit6 en 5altijd6. :ierna volgen nog H o!en vragen, voornamelij- over !#"lie-recht en !rivaatrecht 2college G en N3.