Rik Smies

Essay Ethiek en Kritiek

Laurie Koekenbier
Het is een constant terugkerend dilemma; Graffiti, het bekladden van openbare ruimtes,
muren, treinen, gebouen etc! "oor veel mensen een criminele handeling van vandalisme
en vernieling, maar voor anderen een legitieme kunstvorm en uiting van de creativiteit! #at
maakt nou dit verschil$ #at is het erkeli%k$ #aarom &ou het kunst &i%n en aarom pure
vandalisme$ #aarom &ou iemand ervoor kie&en om &i%n vri%heid op het spel te &etten om &i%n
of haar naam terug te &ien op verschillende plekken, at dri%ft &o iemand$
'ou het nog het&elfde &i%n anneer de graffiti legaal &ou &i%n$ Het &i%n interessante vragen
die later nog uitgebreid aan bod &ullen komen! Het is een voortdurend ethisch dilemma at
vandaag de dag nog steeds een groot punt van discussie is!
(e reden dat ik ervoor kies om dit prikkelende ethische dilemma nog eens nader onder te
loep te nemen is omdat ik &elf ook al %aren be&ig ben met de graffiti kunst! )k eet &elf aar
ik sta, te midden van dit dilemma, maar ben benieud of ik dieper in kan gaan op at de
publieke opinie is!
"eel graffiti artiesten hebben de overstap gemaakt, of de combinatie tussen de kunstereld
en de oorspronkeli%ke illegale graffiti ereld! (e scheidingsli%n tussen de graffiti ereld en de
kunstereld is de laatste decennia aan&ienli%k kleiner georden! "eranderd dit ook de
publieke opinie over graffiti$ )k denk het el, mensen &i%n meer ge*nteresseerd in de graffiti
kunst! +ok illen &e steeds vaker een graffiti op hun eigen schutting, kinderkamer of een
mooi canvas boven de bank! +ndanks al de&e positieve veranderingen bli%ven veel mensen
nog bi%&onder sceptisch tegenover de illegale graffiti! ,aar aarom$
-iteraard kunnen e stellen dat het aanbrengen van graffiti op andermans eigendom niet
mag! Er &i%n duideli%k regels die &eggen dat het een criminele daad is om andermans spullen
te vernielen of openbare .gemeenteli%ke/ eigendommen! )n het etboek valt graffiti onder de
naam; vandalisme of vernieling! )k il el stellen dat er een duideli%k onderscheidt gemaakt
mag orden tussen sommige vormen van graffiti! 'o heb %e bi%voorbeeld veel artiesten die
het echt puur en alleen doen om te vandaliseren! Het gaat &e niet om de kunst van het
0taggen1 .handtekening &etten/ of het produceren van een bi%&onder mooi kunsterk
bestaande uit meerdere kleuren, diepte ofteel 2d genoemd etc! (it onderscheidt moet
gemaakt orden, als %e het ethische dilemma van de graffiti kunst ilt onder&oeken of
bevragen! (e geone burger om het &o maar te noemen, &al het vaak in beidde gevallen
niet goedkeuren! )s dit eigenli%k el nodig$ #at heeft het voor toevoegende aarde anneer
iedere burger graffiti goedkeurt$ Gaat er dan niet veel van de kracht van de graffiti verloren$
(it &i%n allemaal vragen die mi% vaak be&ig houden!
,aar at dri%ft een graffiti artiest dan om dit toch te overtreden$ #aarom risico nemen als %e
ook op de &ogenaamde 0gedoog1 plaatsen kan spuiten, en ook nog eens langer de ti%d kan
nemen op %e 0piece1 .graffiti erk/ Eigenli%k &i%n er veel redenen aarom iemand graffiti &ou
spuiten! (it natuurli%k ook uit mi%n eigen ervaringen genomen, maar ook vanuit anderen
graffiti artiesten of bronnen!
)n ons systeem van vandaag de dag is er geen mogeli%kheid om niet mee te doen! Er ordt
van ons veracht dat %e iets doet met %e leven! (at %e studeert of erkt en vooral niet te gek
doet! Heel on&e maatschappi% &it vast in een sleur, staat op gaat naar &i%n erk of naar
school, gaat eer naar huis en gaat slapen! "ervolgens begint het de volgende dag eer
van voor af aan! )k denk persoonli%k dat graffiti artiesten een van de einige mensen &i%n die
&ich af&etten tegen het systeem! )ets doen aar &e &ich even niet hoeven te verantoorden
en hun eigen ereld op &oeken! Het doorbreken van de dageli%kse sleur en lak hebben aan
regels en etten! (it is voor veel mensen een van de primaire gedachtes aarom &e doen
at &e doen! #ellicht vinden e in de&e mensen el iets terug van het e3istentialisme,
aange&ien iedereen volkomen vri% is in &i%n keu&en en &i% kie&en er beust voor om iets totaal
tegendraads te doen! (it is een fascinerend gegeven!
Een belangri%ke dri%fveer van graffiti artiesten de kick! (e spanning die %e ervaart ti%dens het
&etten van %e graffiti en het overtreden van de regels! Het erkt als een soort adrenaline rush
en men vergeli%kt het eleens met een verslaving, omdat dit een goed gevoel geeft en vraagt
om herhaling! Een andere reden kan &i%n de roem en de bekendheid! +ndanks dat alle
graffiti artiesten hun erk maken onder een alias of nickname, hangt er toch een bepaalde
vorm van bekendheid en roem aan vast! +nder de graffiti subcultuur is iedereen bekend met
%ou naam en &elfs de normale mensen kunnen bekend &i%n met %e erk! (it geeft een e3tra
dimensie aan het schri%ven van graffiti! 4e bent op &oek naar een bepaalde status en il dat
mensen %ou &ien!
5og een belangri%k aspect van de graffiti is de eigen voldoening! Er is niets beters dan
fietsen door %e stad en %e naam overal &ien staan! )n de trein naar buiten ki%ken en %e erk
voorbi% &ien ra&en! Het feit dat %i% eet dat %e daar bent geeest, en %e missie is geslaagd
geeft &oveel voldoening! +ok ben %e be&ig met %e eigen erk constant te ontikkelen en
beter te orden! ,ooiere en betere pieces te maken en laten &ien aan de ereld at %e kan!
Een canvas in de openbare ruimte! (at is eigenli%k aar het om gaat! )k denk persoonli%k dat
elke kunstenaar dit graag &ou hebben! Er is echter maar een beperkt groep%e at dit ook
daaderkeli%k doet en dat &i%n de graffiti of street6art kunstenaars! Er is een duideli%k
onderscheidt tussen graffiti en street6art! Street6art is gebaseerd op een figuratieve
afbeelding, vaak politiek geladen of humoristisch! 7eri%l graffiti gaat over letters! (e naam
van de artiest is het centrale thema in het erk! En hoe meer variatie en sti%l, des te beter!
Er &i%n natuurli%k ook veel mensen die tegen graffiti &i%n en het vererpen als kunstvorm! 'e
&i%n van mening dat %e van andermans eigendom af moet bli%ven! Hieronder geld ook al het
openbare eigendom! ,aar aarom eigenli%k$ #at is de reden dat enorme bedri%ven hun
reclame en massaproductie el geforceerd ons spreekoordeli%ke strot door kunnen duen!
en de mensen &elf geen openbare ruimtes &ouden mogen beschilderen of mooier maken!
"oor &over ik eet heeft niemand van het publieke volk toestemming gegeven aan de&e
co8peraties en bedri%ven om hun reclame posters en billboards aan ons te laten &ien, maar
toch orden e er elke dag mee geconfronteerd! (it dan alleen omdat &e ervoor betalen aan
de overheid! 9etalen voor hun plek in de ereld om hun commerci:le doeleinden te
beerkstelligen! #anneer het publiek dan een reactie geeft, of hun eigen erk il laten &ien
aan de maatschappi% is het illegaal en orden &e bestempeld als criminelen! 5atuurli%k &i%n er
etten nodig, een anarchistische samenleving erkt naar mi%n mening ook niet! (aar komt
nog eens bovenop, dat een van de dri%fveren van de graffiti artiesten is, de kick en de
spanning! #anneer er geen regels &ouden &i%n en alles &ou geoorloofd &i%n, valt dit natuurli%k
ook eg! Het is %uist de aantrekkingskracht van het illegale at veel mensen aan&et tot actie!
)k vind dit persoonli%k niet gek! )k ben van mening dat elke mens de&e behoefte in meer of
mindere mate be&it! Het &i%n nou eenmaal de oerdriften van de mensheid! (e &oektocht naar
spanning en sensatie &it ook diep georteld in elk mens! #anneer er iets te beleven valt,
van een vechtparti% tot een enorme ru&ie etc! staat het grootste deel van de bevolking het
liefst meteen vooraan! #aar komt dit door$ #aarom &i%n i% als mensen &o gefascineerd
door spanning en sensatie! #ellicht omdat dit een fi%ne doorbreking is van het meestal
redeli%k saaie leven at veel mensen leidden$
Er gebeurt iets, een spannend moment, een nieue prikkel! (at is aar mensen voor arm
lopen! ,isschien komt het door de ti%d aarin e leven! 7elevisie speelt in op al de&e
behoeftes van de mensheid! Sensatie en spanning is een van de grootste thema1s op tv!
(aarom heb ik de volgende conclusie voor mi%&elf bepaald! )k kan niet &eggen dat ik volledig
neutraal deelneem aan de&e ethische discussie!
+p het vlak van het morele en %uiste denk ik dat iedereen el eet dat het moreel
onverantoord is om de etten te breken! )n dit geval is het misschien el leuk om de
teleologische ethiek erbi% te betrekken! ;ange&ien ik denk dat het doel van de graffiti, de
persoonli%ke voldoening, de middelen el heiligt! +ok al is het in dit geval behoorli%k
ego*stisch om &o te denken! <uur en alleen vanuit %e eigen voldoening benadeel %e
misschien, direct ofel indirect een hele hoop mensen! 9elasting centen orden betaald
door nagenoeg elk mens in ons land! En vervolgens gaan ook de&e belastingcenten naar het
veri%deren van graffiti! ,isschien ben ik at dit dilemma betreft el een beet%e te
bevooroordeeld, omdat ik natuurli%k geen ob%ectief standpunt kan innemen! )k kan el heel
eerli%k &i%n en aarschi%nli%k spreek ik voor heel de graffiti beeging, anneer ik &eg dat er
el duideli%k is dat %e iets verkeerds aan het doen bent! ,aar aarom niet$ #aarom alti%d
klakkeloos de regels volgen$ 'i%n regels er niet om gebroken te orden$ )s het leven nog
el iets aan anneer %e alti%d e3act doet at er gevraagd ord en overal %a en amen op &egt!