The document discusses the science of pranayama or breath control in yoga. It explains that pranayama is an important practice in yoga and Indian religion that allows one to control vital inner currents and the subtle body. Pranayama precedes all religious practices in Hinduism. The document provides details on how pranayama can help with health, success, and achieving a divine life through spiritual practices like meditation.
The document discusses the science of pranayama or breath control in yoga. It explains that pranayama is an important practice in yoga and Indian religion that allows one to control vital inner currents and the subtle body. Pranayama precedes all religious practices in Hinduism. The document provides details on how pranayama can help with health, success, and achieving a divine life through spiritual practices like meditation.
The document discusses the science of pranayama or breath control in yoga. It explains that pranayama is an important practice in yoga and Indian religion that allows one to control vital inner currents and the subtle body. Pranayama precedes all religious practices in Hinduism. The document provides details on how pranayama can help with health, success, and achieving a divine life through spiritual practices like meditation.
Sri Swami Sivananda Founder o T!e Divine "ie So#ie$y SERVE% "OVE% &IVE% P'RIFY% MEDITATE% REA"I(E So Say) Sri Swami Sivananda A DIVINE "IFE SOCIETY P'B"ICATION I you wou*d *i+e $o ,ur#!a)e $!e ,rin$ edi$ion% ,*ea)e -o $o. !$$,.//www0d*)!10or-/#-i23in/)$ore/#ommer#e0#-i4 +eyword)5e)678 I you wou*d *i+e $o #on$ri3u$e $o $!e di))emina$ion o ),iri$ua* +now*ed-e ,*ea)e #on$a#$ $!e &enera* Se#re$ary a$. -enera*)e#re$ary9)ivanandaon*ine0or- Fir)$ Edi$ion. 687: Si;$een$! Edi$ion. 688< =>%??? Co,ie)@ Wor*d Wide We3 =WWW@ Edi$ion. A??? WWW )i$e. !$$,.//www0d*)!10or-/ T!i) WWW re,rin$ i) or ree di)$ri3u$ion B T!e Divine "ie Tru)$ So#ie$y ISBN C62<?:A2?AA27 Pu3*i)!ed By THE DIVINE "IFE SOCIETY P0O0 SHIVANANDANA&ARDAE8 68A Di)$$0 Te!ri2&ar!wa*% '$$ar Prade)!% Hima*aya)% India0 P'B"ISHERSF NOTE I$ i) need*e)) or u) $o )$re)) on $!e meri$) o $!e )u3Ge#$ or i$) au$!or% Sri Swami SivanandaGi Ma!araG0 Sri SwamiGi a*ready *ive) in $!e !ear$) o $!e ,eo,*e o $!e wor*d a) an Hunai*in- )aviourF0 T!e SwamiGiF) me$!od o ,re)en$in- )u#! in$ri#a$e Yo-i# )u3Ge#$) in an inimi$a3*e% )im,*e )$y*e wi$! #onvin#in- a))uran#e) in uni1ue and unriva**ed0 I$ i) au$!ori$a$ive% $!e more )o% 3e#au)e o SwamiGi 3ein- a #om3ina$ion o an e;,erien#ed medi#a* ,ra#$i$ioner% a u**2 3*own Yo-i and a Iivanmu+$a0 T!e ,ra#$i#e o Pranayama !a) 3een viewed wi$! ear in #er$ain 1uar$er) on a##oun$ o #er$ain *imi$a$ion)% viJ0% $!e a3)o*u$e ne#e))i$y o $!e nearne)) $o a ,ere#$ed &uru% $!e die$e$i# re)$ri#$ion) and $!e *i+e0 Sri SwamiGi !a) e;,*ained !erein in #*ear $erm) $!e va-arie) o )u#! ear) and !a) ,re)#ri3ed very )im,*e and )ae me$!od)0 T!e 3oo+ #on$ain) )ui$a3*e *e))on) or a** $y,e) o Sad!a+a)0 T!o)e w!o o**ow $!e ),e#ia* in)$ru#$ion) -iven $oward) $!e end o $!e 3oo+ #an 3e )ure o $!eir -uaran$eed )u##e)) and )ae$y0 Pranayama i) an im,or$an$ An-a in A)!$an-a Yo-a0 I$ i) e1ua**y ne#e))ary or a** in $!eir dai*y *ie% or -ood !ea*$!% )u##e)) and ,ro),eri$y in every wa*+ o *ie0 How i$ i) )o% i) e;,*ained in $!e)e ,a-e)0 T!e )#ien#e o re*a;a$ion i) a very va*ua3*e -i$ or $!e reader) and wou*d 3enei$ a**0 We are -rea$*y en#oura-ed 3y $!e warm re#e,$ion $!e ,reviou) edi$ion) !ad a$ $!e !and) o our dear reader) and we !o,e more and more Sad!a+a) wou*d $a+e u, $!i) im,or$an$ a),e#$ o Sad!ana in $!eir dai*y ),iri$ua* ,ra#$i#e)% and ee* or $!em)e*ve) $!e !a,,ine)) and Goy w!i#! wi** na$ura**y *ead $!em $o 3*i))u* HDivine "ieF0 DTHE DIVINE "IFE SOCIETY INTROD'CTION Today% or 1ui#+ $rave*% $!e ma$eria* wor*d ,re)en$) u) $!e Rai*way% S$eamer)% Aero,*ane) and )o or$!% 3u$ $!e Yo-in) #*aim $!a$ 3y Yo-i# #u*$ure $!e wei-!$ o $!e 3ody #an 3e )o redu#ed $!a$ i$ #an *y over $!e ),a#e $o any di)$an#e in an in)$an$0 T!ey #an ,re,are a ma-i# oin$men$% w!i#! w!en a,,*ied $o $!e )o*e) o $!e ee$% -ive) $!em ,ower $o $raver)e any di)$an#e on ear$! wi$!in a very )!or$ $ime0 By $!e ,ra#$i#e o K!e#!ari Mudra% 3y a,,*yin- $!e e*on-a$ed $on-ue $o $!e ,o)$erior na)a* o,enin-) $!ey #an *y in $!e air0 By +ee,in- a ma-i# ,i** in $!eir mou$! $!ey #an a*)o move in ),a#e $o any ,*a#e in $!e $win+*in- o an eye0 W!en we are an;iou) $o +now $!e we*are o our own re*a$ion) in a di)$an$ or orei-n *and% we $a+e re#our)e $o wri$in- *e$$er) )endin- ordinary or ur-en$ #a3*e)0 Bu$ $!e Yo-in) #*aim $!a$ $!ey #an% 3y medi$a$ion =Dyana@% +now any$!in- $!a$ !a,,en) in o$!er ,ar$) o $!e wor*d 3y a ,roGe#$ion o $!e mind or 3y men$a**y $rave**in- $!e di)$an#e w!i#! i) on*y a ma$$er o ew )e#ond)0 Yo-i "a!iri% w!o)e Samad!i i) )$i** in Varana)i% $rave**ed $o "ondon $o )ee $!e )$a$e o !ea*$! o !i) )u,eriorF) wie0 For !earin- a riend a$ a *on- di)$an#e $!e ma$eria* wor*d ,re)en$) u) wi$! $e*e,!one) and wire*e)) re#eiver)% 3u$ $!e Yo-in) #*aim $!a$ $!rou-! $!eir Yo-i# ,ower% $!ey #an !ear any$!in-% rom any di)$an#e% even $!e voi#e) o &od and o$!er invi)i3*e 3ein-) in $!e irmamen$0 Today w!en a man i) )uerin- rom a di)ea)e $!e ma$eria* wor*d ,re)en$) u) wi$! do#$or)% medi#ine)% inGe#$ion) and )o or$!% 3u$ $!e Yo-in) #*aim $!a$ 3y a mere -*an#e or 3y )im,*e $ou#! or 3y re#i$a$ion o Man$ra)% no$ on*y $!e di)ea)e) #an 3e #ured 3u$ a*)o *ie #an 3e -iven $o a dead man0 T!e)e Yo-in) 3y ,er)i)$en$ eor$ in #on#en$ra$ion -e$ dieren$ Yo-i# ,ower) $!a$ are +nown a) HSidd!i)F0 T!o)e w!o a#1uire $!e)e Sidd!i)% are +nown a) Sidd!a)0 T!e ,ro#e)) $!rou-! w!i#! $!ey o3$ain Sidd!i)% i) #a**ed Sad!ana0 Pranayama i) one o $!e mo)$ im,or$an$ Sad!ana)0 T!rou-! $!e ,ra#$i#e o A)ana% you #an #on$ro* $!e ,!y)i#a* 3ody and $!rou-! Pranayama% you #an #on$ro* $!e )u3$*e% a)$ra* 3ody or $!e "in-a Sarira0 A) $!ere i) an in$ima$e #onne#$ion 3e$ween $!e 3rea$! and nerve2#urren$)% #on$ro* o 3rea$! *ead) $o $!e #on$ro* o vi$a* inner #urren$)0 Pranayama o##u,ie) a very im,or$an$ ,*a#e in Indian re*i-ion0 Every Bra!ma#!ari% and every &ri!a)$!a a*)o% !a) $o ,ra#$i)e i$ $!ree $ime) every day mornin-% noon and evenin- in !i) dai*y wor)!i, durin- Sand!ya0 I$ ,re#ede) every re*i-iou) ,ra#$i#e o $!e Hindu)0 Beore !e ea$)% 3eore !e drin+)% 3eore !e re)o*ve) $o do any$!in-% Pranayama )!ou*d 3e ,erormed ir)$ and $!en $!e na$ure o !i) de$ermina$ion )!ou*d 3e #*ear*y enun#ia$ed and ,*a#ed 3eore $!e mind0 T!e a#$) o i$) ,re#edin- every eor$ o $!e wi** i) a )ure$y $!a$% $!a$ eor$ wi** 3e #rowned wi$! )u##e)) and $!e mind wi** 3e dire#$ed $o 3rin- a3ou$ $!e de)ired re)u*$0 Here I may reer $o $!e ea$ o memory% ,ra#$i)ed 3y $!e Hindu Yo-in)% under $!e name o #on#en$ra$ion on one !undred $!in-)0 HSa$avad!anaF% w!erein one !undred 1ue)$ion) are ,u$ $o a Sa$avad!ani or $!e #on#en$ra$or in ra,id )u##e))ion 3y dieren$ ,er)on)L )ome $e)$in- $!e ver3a* memory o $!e ,erormerL o$!er) $e)$in- !i) ,ower o men$a* #a*#u*a$ionL a-ain )ome o$!er)% $ryin- $o $e)$ !i) ar$i)$i# )+i**% wi$!ou$ -ivin- !im% any $ime or #ommi$$in- $!e 1ue)$ion) $o !ave 3een ,u$ $o !im0 T!e ,erormer 3e-in)% 3y re,rodu#in- $!e 1ue)$ion)% in any order% in re),e#$ o $!o)e 1ue)$ion)% wi$! $!eir an)wer)0 T!i) i) -enera**y done in $!ree or more $urn)% in ea#! $urn -ivin- on*y a ,or$ion o $!e an)wer $o ea#! o $!e 1ue)$ion) and $!en #on$inuin- rom w!ere !e *e$ o in $!e ne;$ $urn0 I $!e 1ue)$ion) are o $!e na$ure o ma$!ema$i#a* ,ro3*em) w!o)e )o*u$ion) are re1uired% !e de*iver) $!e an)wer) a*on- wi$! $!e ,ro3*em)% !avin- )o*ved $!em men$a**y0 T!i) a#u*$y o #on#en$ra$ion o mind i) o$en e;!i3i$ed no$ on*y wi$! reeren#e $o $!e in$e**e#$ 3u$ a*)o wi$! reeren#e $o $!e ive )en)e)0 A num3er o 3e**) may 3e mar+ed dieren$*y and $!e )ound) may 3e a**owed $o 3e )$udied and made men$a* no$e o wi$! $!e mar+ -iven $o i$0 A num3er o o3Ge#$) o )imi*ar )!a,e and #o*our w!i#! are *i+e*y $o #au)e de#e,$ion $o $!e eye o an ordinary man may 3e )!own on#e $o $!e HAvad!aniF wi$! $!eir mar+)0 W!i*e !e i) a$$endin- $o o$!er $!in-)% i a 3e** were $o 3e )$ru#+ or one o $!e o3Ge#$) )udden*y e;!i3i$ed 3eore !i) )i-!$% !e wi** a$ on#e men$ion $!e mar+ o $!e 3e** or $!e num3er o $!e o3Ge#$ )!own0 Simi*ar*y !i) +eenne)) o $ou#! i) a*)o ,u$ $o $!e $e)$0 Su#! ea$) o memory are due $o $!e $rainin- w!i#! $!ey re#eive rom $!e dai*y ,ra#$i#e o Pranayama0 T!e Prana may 3e deined a) $!e ine)$ vi$a* or#e in every$!in- w!i#! 3e#ome) vi)i3*e on $!e ,!y)i#a* ,*ane a) mo$ion and a#$ion and on $!e men$a* ,*ane a) $!ou-!$0 T!e word Pranayama% $!ereore% mean) $!e re)$rain$ o vi$a* ener-ie)0 I$ i) $!e #on$ro* o vi$a* ener-y w!i#! $in-*e) $!rou-! $!e nerve) o ,er)on)0 I$ move) !i) mu)#*e) and #au)e) !im $o )en)e $!e e;$erna* wor*d and $!in+ !i) in$erna* $!ou-!$0 T!i) ener-y i) o )u#! a na$ure $!a$ i$ may 3e #a**ed $!e vi) viva o $!e anima* or-ani)m0 T!e #on$ro* o $!i) or#e i) w!a$ i) aimed a$ 3y $!e Yo-in) 3y mean) o Pranayama0 He w!o #on1uer) $!i)% i) no$ on*y $!e #on1ueror o !i) own e;i)$en#e on $!e ,!y)i#a* and men$a* ,*ane% 3u$ $!e #on1ueror o $!e w!o*e wor*d0 For% $!e Prana i) $!e very e))en#e o #o)mi# *ie% $!a$ )u3$*e ,rin#i,*e w!i#! evo*ved $!e w!o*e univer)e in$o i$) ,re)en$ orm and w!i#! i) ,u)!in- i$ $oward) i$) u*$ima$e -oa*0 To $!e Yo-i $!e w!o*e univer)e i) !i) 3ody0 T!e ma$$er w!i#! #om,o)e) !i) 3ody i) $!e )ame $!a$ evo*ved $!e univer)e0 T!e or#e w!i#! ,u*)a$e) $!rou-! !i) nerve) i) no$ dieren$ rom $!e or#e w!i#! vi3ra$e) $!rou-! $!e univer)e0 T!e #on1ue)$ over $!e 3ody doe)% $!ereore% mean $o !im $!e #on1ue)$ over $!e or#e) o na$ure0 A##ordin- $o $!e Hindu P!i*o)o,!y $!e w!o*e na$ure i) #om,o)ed o $wo ,rin#i,a* )u3)$an#e)0 One o $!em i) #a**ed $!e A+a)a or e$!er and $!e o$!er% Prana or ener-y0 T!e)e $wo may 3e )aid $o #orre),ond $o ma$$er and or#e o $!e modern )#ien$i)$)0 Every$!in- in $!i) univer)e $!a$ ,o))e))e) orm or $!a$ !a) ma$eria* e;i)$en#e% i) evo*ved ou$ o $!i) omni,re)en$ and a**2,erva)ive )u3$*e )u3)$an#e HA+a)aF0 &a)% *i1uid and )o*id% $!e w!o*e univer)e% #on)i)$in- o our )o*ar )y)$em and mi**ion) o !u-e )y)$em) *i+e our) and in a#$ every +ind o e;i)$en#e $!a$ may 3e 3rou-!$ under $!e word H#rea$edF% are $!e ,rodu#$) o $!i) one )u3$*e and invi)i3*e A+a)a and a$ $!e end o ea#! #y#*e re$urn $o $!e )$ar$in- ,oin$0 In $!e )ame way% a** $!e way o or#e) o na$ure $!a$ are +nown $o manL -ravi$a$ion% *i-!$% !ea$% e*e#$ri#i$y% ma-ne$i)m a** $!o)e $!a$ #an 3e -rou,ed under $!e -eneri# name o Hener-yF% ,!y)i#a* #rea$ion% nerve2 #urren$)% a** )u#! a) are +nown a) anima* or#e) and $!ou-!$ and o$!er in$e**e#$ua* or#e) a*)o% may 3e )aid $o 3e $!e manie)$a$ion) o $!e #o)mi# Prana0 From Prana% $!ey ),rin- in$o e;i)$en#e and in Prana% $!ey ina**y )u3)ide0 Every +ind o or#e in $!i) univer)e% ,!y)i#a* or men$a* #an 3e re)o*ved in$o $!i) ori-ina* or#e0 T!ere #an 3e no$!in- new e;#e,$ $!e)e $wo a#$or) in )ome one o $!eir orm)0 Con)erva$ion o ma$$er and #on)erva$ion o ener-y are $!e $wo undamen$a* *aw) o na$ure0 W!i*e one $ea#!e) $!a$ $!e )um $o$a* o A+a)a ormin- $!e univer)e% i) #on)$an$% $!e o$!er $ea#!e) $!a$ $!e )um $o$a* o ener-y $!a$ vi3ra$e) $!e univer)e% i) a*)o a #on)$an$ 1uan$i$y0 A$ $!e end o ea#! #y#*e $!e dieren$ manie)$a$ion) o ener-y 1uie$ down and 3e#ome ,o$en$ia*. )o a*)o $!e A+a)a w!i#! 3e#ome) indi)$in-ui)!a3*e. 3u$ a$ $!e 3e-innin- o $!e ne;$ #y#*e $!e ener-ie) )$ar$ u, a-ain and a#$ on $!e A+a)a )o a) $o invo*ve $!e variou) orm)0 A##ordin-*y% w!en $!e A+a)a #!an-e) and 3e#ome) -ro)) or )u3$*e% Prana a*)o #!an-e) and 3e#ome) -ro)) or )u3$*e0 A) $!e !uman 3ody i) on*y a mi#ro#o)m $o a Yo-i% !i) 3ody #om,o)ed o $!e nervou) )y)$em and $!e in$erna* or-an) o ,er#e,$ion re,re)en$ $o !im% $!e mi#ro#o)mi# A+a)a% $!e nerve2#urren$) and $!ou-!$2#urren$)% and $!e #o)mi# Prana0 To under)$and $!e )e#re$) o $!eir wor+in-) and $o #on$ro* $!em i)% $!ereore% $o -e$ $!e !i-!e)$ +now*ed-e and $!e #on1ue)$ o $!e univer)e0 He w!o !a) -ra),ed $!i) Prana% !a) -ra),ed $!e very #ore o #o)mi# *ie and a#$ivi$y0 He w!o !a) #on1uered and #on$ro**ed $!i) very e))en#e% !a) no$ on*y )u3Ge#$ed !i) own 3ody and mind 3u$ every o$!er 3ody and mind in $!i) univer)e0 T!u) Pranayama or $!e #on$ro* o Prana i) $!a$ mean) 3y w!i#! $!e Yo-i $rie) $o rea*i)e in !i) *i$$*e 3ody $!e w!o*e o #o)mi# *ie% and $rie) $o a$$ain ,ere#$ion 3y -e$$in- a** $!e ,ower) in $!i) univer)e0 Hi) variou) e;er#i)e) and $rainin-) are or $!i) one end0 W!y de*ay4 De*ay mean) )o mu#! o addi$iona* )uerin- and mi)ery0 "e$ u) in#rea)e $!e ),eed% )$ru--*e !arder un$i* we )u##eed in 3rid-in- over $!e va)$ #!a)m o $ime0 By doin- ,ro,er Sad!ana *e$ u) a$$ain $!e -oa* a$ on#e in $!i) 3ody% ri-!$ now in $!i) very momen$0 W!y no$ we -e$ $!a$ inini$e +now*ed-e% inini$e 3*i))% inini$e ,ea#e and inini$e ,ower% now a*one4 T!e )o*u$ion o $!e ,ro3*em i) $!e $ea#!in- o Yo-a0 T!e w!o*e )#ien#e HYo-aF !a) $!i) one end in view%D$o ena3*e man $o #ro)) $!e o#ean o Sam)ara% $o in#rea)e ,ower% $o deve*o, +now*ed-e and $o a$$ain immor$a*i$y and e$erna* 3*i))0 CONTENTS P'B"ISHERSF NOTE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 iii INTROD'CTION 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 iii CHAPTER ONE Prana and Pranayama 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6 W!a$ i) Prana4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6 Sea$ o Prana 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 Su32Prana) and T!eir Fun#$ion) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 T!e Co*our o Prana) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 T!e "en-$! o $!e Air2Curren$) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 T!e Cen$erin- o $!e Prana 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 E T!e "un-) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 E Ida and Pin-a*a 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 > Su)!umna 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 < Kunda*ini0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 < S!a$2C!a+ra) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 < Nadi) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 C Purii#a$ion o Nadi) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 C S!a$2Karma) =T!e Si; Purii#a$ory Pro#e))e)@ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8 D!au$i0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6? Ba)$i 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6? Ne$i 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 66 Tra$a+a =&aJin-@ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6A Nau*i 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6A Ka,a*a3!a$i 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6A CHAPTER TWO 00000000000 00000000000 00000000000 00000000000 00000000000 00000000000 00000 000000 00000000000 00000000000 00000000000 00000000000 00000000000 00000000000 000000 00000 00000000000 00000000000 T!e Medi$a$ion Room0 T!e Five E))en$ia*) 0 0 T!e P*a#e 0 0 0 0 0 0 0 T!e Time 0 0 0 0 0 0 0 T!e Ad!i+ari 0 0 0 0 0 Die$e$i# Di)#i,*ine 0 0 Yo-i# Die$ 0 0 0 0 0 0 Mi$a!ara 0 0 0 0 0 0 0 Puri$y in Food 0 0 0 0 0 C!aru 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Mi*+ Die$ 0 0 0 0 0 0 0 Frui$ Die$ 0 0 0 0 0 0 0 Ar$i#*e) A**owed 0 0 0 Ar$i#*e) For3idden 0 0 A Ku$ir For Sad!ana 0 Ma$ra Padma)ana ="o$u) Po)e@ 0 0 0 0 Sidd!a)ana =T!e Pere#$ Po)e@ 0 Sva)$i+a)ana =Pro),erou) Po)e@ Sama)ana =E1ua* Po)e@ 0 0 0 0 0 T!ree Band!a) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Aram3!a Ava)$!a0 0 0 0 0 0 0 0 &!a$a Ava)$!a 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Pari#!aya Ava)$!a 0 0 0 0 0 0 0 Ni)!,a$$i Ava)$!a 0 0 0 0 0 0 0 0 CHAPTER THREE W!a$ i) Pranayama 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Pranayama =A##ordin- $o $!e &i$a@ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Pranayama =A##ordin- To Sri San+ara#!arya@ 0 0 0 0 0 0 0 0 Pranayama =A##ordin- $o Yo-i B!u)unda@ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Con$ro* o Brea$! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Varie$ie) o Pranayama 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 T!ree Ty,e) o Pranayama 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 T!e Vedan$i# Kum3!a+a 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Pranayama or Nadi2 Sudd!i 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Man$ra Durin- Pranayama 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 E;er#i)e No0 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 E;er#i)e No0 A 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 E;er#i)e No0 7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 E;er#i)e No0 E 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Dee, Brea$!in- E;er#i)e 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ka,a*a3!a$i 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 T!e E;$erna* Kum3!a+a =Ba!ya@ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ea)y Comor$a3*e Pranayama =Su+!a Purva+a@ 0 0 0 0 0 0 0 Pranayama or Awa+enin- Kunda*ini0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Pranayama Durin- Medi$a$ion 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Pranayama W!i*e Wa*+in- 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Pranayama in Sava)ana 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 R!y$!mi#a* Brea$!in- 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Surya B!eda 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 'GGayi 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Si$+ari0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Si$a*i 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 B!a)$ri+a 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 B!ramari 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Mur#!!a 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 P*avini 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Keva*a Kum3!a+a 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Prani# Hea*in- 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Di)$an$ Hea*in- 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Re*a;a$ion 0 0 0 0 0 0 Re*a;a$ion o Mind 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 E> Im,or$an#e and Benei$) o Pranayama 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 E< S,e#ia* In)$ru#$ion) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 EC APPENDIM 00000000 00000000 00000000 00000000 00000000 00000000 00000000 000000 00 00000000 Con#en$ra$ion on So*ar P*e;u) Pan#!a D!arana0 0 0 0 0 0 0 0 S$ory o Yo-i B!u)unda 0 0 0 T!e Inner Fa#$ory 0 0 0 0 0 0 0 Yo-i# Die$ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 SivanandaF) Pranayama 0 0 0 Kunda*ini Pranayama 0 0 0 0 0 Nue)$ion) and An)wer) 0 0 0 0 &*o))ary C!a,$er One Prana and Pranayama Pranayama i) an e;a#$ )#ien#e0 I$ i) $!e our$! An-a or *im3 o A)!$an-a Yo-a0 OTa)min Sa$i Sva)a ,ra)va)ayor-a$ivi##!eda! Pranayama!PDRe-u*a$ion o 3rea$! or $!e #on$ro* o Prana i) $!e )$o,,a-e o in!a*a$ion and e;!a*a$ion% w!i#! o**ow) a$er )e#urin- $!a$ )$eadine)) o ,o)$ure or )ea$% A)ana0 T!u) i) Pranayama deined in Pa$anGa*i Yo-a Su$ra)% C!a,$er II2E80 HSva)aF mean) in),ira$ory 3rea$! and HPra)va)aF i) e;,ira$ory 3rea$!0 Brea$! i) e;$erna* manie)$a$ion o Prana% $!e vi$a* or#e0 Brea$! *i+e e*e#$ri#i$y% i) -ro)) Prana0 Brea$! i) S$!u*a% -ro))0 Prana i) Su+)!ma% )u3$*e0 By e;er#i)in- #on$ro* over $!i) 3rea$!in- you #an #on$ro* $!e )u3$*e Prana in)ide0 Con$ro* o Prana mean) #on$ro* o mind0 Mind #anno$ o,era$e wi$!ou$ $!e !e*, o Prana0 T!e vi3ra$ion) o Prana on*y ,rodu#e $!ou-!$) in $!e mind0 I$ i) Prana $!a$ move) $!e mind0 I$ i) Prana $!a$ )e$) $!e mind in mo$ion0 I$ i) $!e Su+)!ma Prana or P)y#!i# Prana $!a$ i) in$ima$e*y #onne#$ed wi$! $!e mind0 T!i) 3rea$! re,re)en$) $!e im,or$an$ *y2 w!ee* o an en-ine0 Iu)$ a) $!e o$!er w!ee*) )$o, w!en $!e driver )$o,) $!e *y2w!ee*% )o a*)o o$!er or-an) #ea)e wor+in-% w!en $!e Yo-i )$o,) $!e 3rea$!0 I you #an #on$ro* $!e *y2w!ee*% you #an ea)i*y #on$ro* $!e o$!er w!ee*)0 "i+ewi)e% i you #an #on$ro* $!e e;$erna* 3rea$!% you #an ea)i*y #on$ro* $!e inner vi$a* or#e% Prana0 T!e ,ro#e)) 3y w!i#! $!e Prana i) #on$ro**ed 3y re-u*a$ion o e;$erna* 3rea$!% i) $ermed Pranayama0 Iu)$ a) a -o*d)mi$! remove) $!e im,uri$ie) o -o*d 3y !ea$in- i$ in $!e !o$ urna#e% 3y )$ron-*y 3*owin- $!e 3*ow2,i,e% )o a*)o $!e Yo-i# )$uden$ remove) $!e im,uri$ie) o $!e 3ody and $!e Indriya) 3y 3*owin- !i) *un-)% i0e0% 3y ,ra#$i)in- Pranayama0 T!e #!ie aim o Pranayama i) $o uni$e $!e Prana wi$! $!e A,ana and $a+e $!e uni$ed Prana,ana )*ow*y $oward) $!e !ead0 T!e ee#$ or rui$ o Pranayama i) 'd-!a$a or awa+enin- o $!e )*ee,in- Kunda*ini0 W!a$ i) Prana4 OHe w!o +now) Prana +now) Veda)P i) $!e im,or$an$ de#*ara$ion o $!e Sru$i)0 You wi** ind in Vedan$a Su$ra). OFor $!e )ame rea)on% 3rea$! i) Bra!man0P Prana i) $!e )um $o$a* o a** ener-y $!a$ i) manie)$ in $!e univer)e0 I$ i) $!e )um $o$a* o a** $!e or#e) in na$ure0 I$ i) $!e )um $o$a* o a** *a$en$ or#e) and ,ower) w!i#! are !idden in men and w!i#! *ie everyw!ere around u)0 Hea$% *i-!$% e*e#$ri#i$y% ma-ne$i)m are $!e manie)$a$ion) o Prana0 A** or#e)% a** ,ower) and Prana ),rin- rom $!e oun$ain or #ommon )our#e% HA$manF0 A** ,!y)i#a* or#e)% a** men$a* or#e) #ome under $!e #a$e-ory HPranaF0 I$ i) or#e on every ,*ane o 3ein-% rom $!e !i-!e)$ $o $!e *owe)$0 W!a$ever move) or wor+) or !a) *ie% i) 3u$ an e;,re))ion or manie)$a$ion o Prana0 A+a)a or e$!er a*)o i) an e;,re))ion o Prana0 T!e Prana i) re*a$ed $o mind and $!rou-! mind $o wi**% and $!rou-! wi** $o $!e individua* )ou*% and $!rou-! $!i) $o $!e Su,reme Bein-0 I you +now !ow $o #on$ro* $!e *i$$*e wave) o Prana wor+in- $!rou-! $!e mind% $!en $!e )e#re$ o )u3Gu-a$in- univer)a* Prana wi** 3e +nown $o you0 T!e Yo-i w!o 3e#ome) an e;,er$ in $!e +now*ed-e O $!i) )e#re$% wi** !ave no ear rom any ,ower% 3e#au)e !e !a) ma)$ery over a** $!e manie)$a$ion) o ,ower) in $!e univer)e0 W!a$ i) #ommon*y +nown a) ,ower o ,er)ona*i$y i) no$!in- more $!an $!e na$ura* #a,a#i$y o a ,er)on $o 6 THE SCIENCE OF PRANAYAMA wie*d !i) Prana0 Some ,er)on) are more )u##e))u* in *ie% more in*uen$ia* and a)#ina$in- $!an o$!er)0 I$ i) a** due $o $!e ,ower o $!i) Prana0 Su#! ,eo,*e mani,u*a$e everyday% un#on)#iou)*y o #our)e% $!e )ame in*uen#e w!i#! $!e Yo-i u)e) #on)#iou)*y 3y $!e #ommand o !i) wi**0 T!ere are o$!er) w!o 3y #!an#e $um3*e unaware o $!i) Prana and u)e i$ or *ower ,ur,o)e) under a*)e name)0 T!i) wor+in- o Prana i) )een in $!e )y)$o*i# and dia)$o*i# a#$ion) o $!e !ear$% w!en i$ ,um,) $!e 3*ood in$o ar$erie) in $!e a#$ion o in),ira$ion and e;,ira$ion durin- $!e #our)e o 3rea$!in-L in $!e di-e)$ion o oodL in $!e e;#re$ion o urine and ae#a* ma$$erL in $!e manua#$ure o )emen% #!y*e% #!yme% -a)$ri# Gui#e% 3i*e% in$e)$ina* Gui#e% )a*ivaL in #*o)in- and o,enin- o $!e eye*id)% in wa*+in-% ,*ayin-% runnin-% $a*+in-% $!in+in-% rea)onin-% ee*in- and wi**in-0 Prana i) $!e *in+ 3e$ween $!e a)$ra* and ,!y)i#a* 3ody0 W!en $!e )*ender $!read2*in+ Prana i) #u$ o $!e a)$ra* 3ody )e,ara$e) rom $!e ,!y)i#a* 3ody0 Dea$! $a+e) ,*a#e0 T!e Prana $!a$ wa) wor+in- in $!e ,!y)i#a* 3ody i) wi$!drawn in$o $!e a)$ra* 3ody0 T!i) Prana remain) in a )u3$*e% mo$ion*e))% unmanie)$ed% undieren$ia$ed )$a$e durin- $!e #o)mi# Pra*aya0 W!en $!e vi3ra$ion i) )e$ u,% Prana move) and a#$) u,on A+a)a% and 3rin-) or$! $!e variou) orm)0 T!e ma#ro#o)m =Bra!manda@ and mi#ro#o)m =Pindanda@ are #om3ina$ion) o Prana =ener-y@ and A+a)a =ma$$er@0 T!a$ w!i#! move) $!e )$eam2 en-ine o a $rain and a )$eamer% $!a$ w!i#! ma+e) $!e aero,*ane) *y in air% $!a$ w!i#! #au)e) $!e mo$ion o $!e 3rea$! in *un-)% $!a$ w!i#! i) $!e very *ie o $!i) 3rea$! i$)e*% i) Prana0 I 3e*ieve% you !ave now a #om,re!en)ive under)$andin- o $!e $erm Prana a3ou$ w!i#! you !ad a very va-ue #on#e,$ion in $!e 3e-innin-0 By #on$ro**in- $!e a#$ o 3rea$!in- you #an ei#ien$*y #on$ro* a** $!e variou) mo$ion) in $!e 3ody and $!e dieren$ nerve2#urren$) $!a$ are runnin- $!rou-! $!e 3ody0 You #an ea)i*y and 1ui#+*y #on$ro* and deve*o, 3ody% mind and )ou* $!rou-! 3rea$!2#on$ro* or $!e #on$ro* o Prana0 I$ i) $!rou-! Pranayama $!a$ you #an #on$ro* your #ir#um)$an#e) and #!ara#$er and #an #on)#iou)*y !armoni)e $!e individua* *ie wi$! $!e #o)mi# *ie0 T!e 3rea$!% dire#$ed 3y $!ou-!$ under $!e #on$ro* o $!e wi**% i) a vi$a*i)in-% re-enera$in- or#e w!i#! you #an u$i*i)e #on)#iou)*y or )e*2deve*o,men$L or !ea*in- many in#ura3*e di)ea)e) in your )y)$emL or !ea*in- o$!er) and or o$!er variou) u)eu* ,ur,o)e)0 I$ i) wi$!in your ea)y rea#! a$ every momen$ o your *ie0 ')e i$ Gudi#iou)*y0 Many Yo-in) o yore% *i+e Sri Inanadeva% Trai*in-a Swami% Rama*in-a Swami and o$!er)% !ad u$i*i)ed $!i) 3rea$!% $!i) or#e% $!e Prana% in a varie$y o way)0 You #an a*)o do )o% i you ,ra#$i)e Pranayama 3y ,re)#ri3ed 3rea$!in- e;er#i)e)0 I$ i) Prana $!a$ you are 3rea$!in- ra$!er $!an $!e a$mo),!eri# air0 In!a*e )*ow*y and )$eadi*y wi$! a #on#en$ra$ed mind0 Re$ain i$ a) *on- a) you #an do i$ #omor$a3*y0 T!en e;!a*e )*ow*y0 T!ere )!ou*d 3e no )$rain in any )$a-e o Pranayama0 Rea*i)e $!e o##u*$ inner *ie2,ower) w!i#! under*ie $!e 3rea$!0 Be#ome a Yo-i and radia$e Goy% *i-!$ and ,ower a** around you0 Pranavadin) or Ha$!a Yo-in) #on)ider $!a$ Prana Ta$$va i) )u,erior $o Mana) Ta$$va% $!e mind2,rin#i,*e0 T!ey )ay% Prana i) ,re)en$ even w!en $!e mind i) a3)en$ durin- )*ee,0 Hen#e Prana ,*ay) a more vi$a* ,ar$ $!an $!e mind0 I you -o $!rou-! $!e ,ara3*e) in Kau)!i$a+i and C!!ando-ya ',ani)!ad)% w!en a** $!e Indriya)% mind and Prana i-!$ amon-)$ $!em)e*ve) a) $o $!eir )u,eriori$y% you wi** ind $!a$ Prana i) re-arded a) $!e !i-!e)$ o a**0 Prana i) $!e o*de)$% or i$ )$ar$) i$) un#$ionin- rom $!e very momen$ $!e #!i*d i) #on#eived0 On $!e #on$rary% $!e or-an) o !earin-% A THE SCIENCE OF PRANAYAMA e$#0% 3e-in $o un#$ion on*y w!en $!eir ),e#ia* a3ode)% viJ0% $!e ear)% e$#0% are ormed0 Prana i) #a**ed Iye)!$!a and Sre)!$!a =o*de)$ and 3e)$@ in ',ani)!ad)0 I$ i) $!rou-! $!e vi3ra$ion) o ,)y#!i# Prana $!a$ $!e *ie o $!e mind% San+a*,a or $!in+in- i) +e,$ u, and $!ou-!$ i) ,rodu#ed0 You )ee% !ear% $a*+% )en)e% $!in+% ee*% wi**% +now% e$#0% $!rou-! $!e !e*, o Prana and $!ereore Sru$i) de#*are. OPrana i) Bra!man0P Sea$ o Prana T!e )ea$ o Prana i) !ear$0 T!ou-! $!e An$a!+arana i) one% ye$ i$ a))ume) our orm)% viJ0% =i@ Mana)% =ii@ Budd!i% =iii@ C!i$$a and =iv@ A!am+ara a##ordin- $o $!e dieren$ un#$ion) i$ ,erorm)0 "i+ewi)e% $!ou-! Prana i) one% i$ a))ume) ive orm) viJ0% =6@ Prana% =A@ A,ana% =7@ Samana% =E@ 'dana and =:@ Vyana a##ordin- $o $!e dieren$ un#$ion) i$ ,erorm)0 T!i) i) $ermed a) Vri$$i B!eda0 T!e ,rin#i,a* Prana i) #a**ed Mu+!ya Prana0 T!e Prana% Goined wi$! A!am+ara% *ive) in $!e !ear$0 O $!e)e ive% Prana and A,ana are $!e #!ie a-en$)0 T!e )ea$ o Prana i) $!e !ear$L o A,ana% $!e anu)L o Samana% $!e re-ion o $!e nava*L o 'dana% $!e $!roa$L w!i*e Vyana i) a**2,ervadin-0 I$ move) a** over $!e 3ody0 Su32Prana) and T!eir Fun#$ion) Na-a% Kurma% Kri+ara% Devada$$a and D!ananGaya are $!e ive )u32Prana)0 T!e un#$ion o Prana i) re),ira$ionL A,ana doe) e;#re$ionL Samana ,erorm) di-e)$ionL 'dana doe) de-*u$i$ion =)wa**owin- o $!e ood@0 I$ $a+e) $!e Iiva $o )*ee,0 I$ )e,ara$e) $!e a)$ra* 3ody rom $!e ,!y)i#a* 3ody a$ $!e $ime o dea$!0 Vyana ,erorm) #ir#u*a$ion o 3*ood0 Na-a doe) eru#$a$ion and !i##u,0 Kurma ,erorm) $!e un#$ion o o,enin- $!e eye)0 Kri+ara indu#e) !un-er and $!ir)$0 Devada$$a doe) yawnin-0 D!ananGaya #au)e) de#om,o)i$ion o $!e 3ody a$er dea$!0 T!a$ man i) never re3orn% w!enever !e may die% w!o)e 3rea$! -oe) ou$ o $!e !ead% a$er ,ier#in- $!e Bra!marand!ra0 T!e Co*our o Prana) Prana i) )aid $o 3e o $!e #o*our o 3*ood% red -em or #ora*0 A,ana w!i#! i) in $!e midd*e% i) o $!e #o*our o Indra-o,a =an in)e#$ o w!i$e or red #o*our@0 Samana i) o $!e #o*our 3e$ween $!a$ o ,ure mi*+ or #ry)$a* or o oi*y and )!inin- #o*our% i0e0% o )ome$!in- 3e$ween 3o$! Prana and A,ana0 'dana i) o A,andura =,a*e w!i$e@ #o*our and $!a$ o Vyana% re)em3*e) $!e #o*our o ar#!i* =or $!a$ o ray o *i-!$@0 T!e "en-$! o $!e Air2Curren$) T!i) 3ody o Vayu i) 8> di-i$) => ee$@ in *en-$! a) a )$andard0 T!e ordinary *en-$! o $!e air2#urren$% w!en e;!a*ed i) 6A di-i$) =8 in#!e)@0 In )in-in-% i$) *en-$! 3e#ome) 6> di-i$) =6 oo$@% in ea$in- i$ #ome) $o A? di-i$) =6: in#!e)@% in )*ee,in- 7? di-i$) =AA 6/A in#!e)@% in #o,u*a$ion 7> di-i$) =A< in#!e)@ and in doin- ,!y)i#a* e;er#i)e i$ i) mu#! more $!an $!a$0 By de#rea)in- $!e na$ura* 7 THE SCIENCE OF PRANAYAMA *en-$! o $!e e;,irer air2#urren$) =rom 8 in#!e)@% *ie i) ,ro*on-ed and 3y in#rea)in- $!e #urren$% dura$ion o *ie i) de#rea)ed0 T!e Cen$erin- o $!e Prana In!a*in- $!e Prana rom ou$)ide% i**in- $!e )$oma#! wi$! i$% #en$re $!e Prana wi$! $!e mind% in $!e midd*e o $!e nave*% a$ $!e $i, o $!e no)e% and a$ $!e $oe)% durin- $!e HSand!ya)F =)unri)e and )un)e$@ or a$ a** $ime)0 T!u) $!e Yo-i i) reed rom a** di)ea)e) and a$i-ue)0 By #en$erin- $!i) Prana a$ $!e $i, o $!e no)e !e o3$ain) ma)$ery over $!e e*emen$) o $!e airL 3y #en$erin- a$ $!e midd*e o !i) nave*% a** di)ea)e) are de)$royedL 3y #en$erin- a$ $!e $oe)% !i) 3ody 3e#ome) *i-!$0 He w!o drin+) air $!rou-! $!e $on-ue de)$roy) !i) a$i-ue% $!ir)$ and many o$!er di)ea)e)0 For !im w!o drin+) $!e air wi$! !i) mou$!% durin- $!e $wo Sand!ya) and $!e *a)$ $wo !our) o $!e ni-!$% wi$!in $!ree mon$!)% $!e au),i#iou) Sara)va$i =&odde)) o ),ee#!@ i) ,re)en$ in !i) Va+ =),ee#!@% i0e0% !e 3e#ome) e*o1uen$ and *earned0 In )i; mon$!) !e i) ree rom a** di)ea)e)0 Drawin- $!e air a$ $!e roo$ o $!e $on-ue% $!e wi)e man $!u) drin+in- ne#$ar enGoy) a** ,ro),eri$y0 T!e "un-) I$ wi** no$ 3e ou$ o ,*a#e !ere $o men$ion a word on *un-) and $!eir un#$ion)0 T!e or-an) o re),ira$ion #on)i)$ o $wo *un-)% one on ei$!er )ide o $!e #!e)$ and $!e air ,a))a-e) $!a$ *ead $o $!em0 T!ey are *o#a$ed in $!e u,,er $!ora#i# #avi$y o $!e #!e)$% one on ea#! )ide o median *ine0 T!ey are )e,ara$ed rom ea#! o$!er 3y $!e !ear$% $!e -rea$er 3*ood ve))e*) and $!e *ar-er air2$u3e)0 T!e *un-) are ),on-y% ,orou) and $!eir $i))ue) are very e*a)$i#0 T!e )u3)$an#e o $!e *un-) #on$ain) innumera3*e air2)a#)% w!i#! #on$ain air0 A$er ,o)$2mor$em% w!en i$ i) ,*a#ed in a 3a)in o wa$er% i$ *oa$)0 T!ey are #overed 3y a de*i#a$e )erou) mem3rane #a**ed $!e ,*eura w!i#! #on$ain) )erou) *uid $o ,reven$ ri#$ion o $!e *un-)% durin- $!e a#$ o 3rea$!in-0 One wa** o $!e ,*eura #*o)e*y ad!ere) $o $!e *un-)0 T!e o$!er wa** i) a$$a#!ed $o $!e inner wa** o $!e #!e)$0 T!rou-! $!i) mem3rane $!e *un-) are i;ed $o $!e wa** o $!e #!e)$0 T!e ri-!$ *un- #on)i)$) o $!ree *o3e)0 T!e *e$ *un- #on$ain) $wo *o3e)0 Ea#! *un- #on)i)$) o an a,e; and a 3a)e0 T!e 3a)e i) dire#$ed $oward) $!e dia,!ra-m% $!e mu)#u*ar )e,$um% $!e dividin- wa** 3e$ween $!roa$ and a3domen0 T!e a,e; )i$ua$ed a3ove% near $!e roo$ o $!e ne#+0 I$ i) $!e 3a)e $!a$ -e$) in*amed in Pneumonia0 T!e a,e; o $!e *un- w!i#! doe) no$ -e$ ,ro,er )u,,*y o o;y-en -e$) ae#$ed 3y #on)um,$ion0 I$ aord) avoura3*e nidu) or 3reedin- -round or Tu3er#*e Ba#i**i =T0B0@0 By $!e ,ra#$i#e o Ka,a*a3!a$i and B!a)$ri+a Pranayama) and dee, 3rea$!in- e;er#i)e)% $!e)e a,i#e) -e$ -ood )u,,*y o o;y-en and $!u) ,!$!i)i) i) o3via$ed0 Pranayama deve*o,) $!e *un-)0 He w!o ,ra#$i)e) Pranayama wi** !ave a ,oweru*% )wee$% me*odiou) voi#e0 T!e air2,a))a-e #on)i)$) o $!e in$erior o $!e no)e% ,!aryn; or $!roa$% *aryn; or $!e wind 3o;% or )oundin- 3o;% w!i#! #on$ain) $wo vo#a* #ord)% $ra#!ea or wind,i,e. ri-!$ and *e$ 3ron#!i and $!e )ma**er 3ron#!ia* $u3e)0 W!en we 3rea$!e% we draw in $!e air $!rou-! $!e no)e and a$er i$ !a) ,a))ed $!rou-! $!e ,!aryn; and *aryn;% i$ ,a))e) in$o $!e $ra#!ea or wind,i,e% $!en#e in$o $!e ri-!$ and *e$ 3ron#!ia* $u3e)% w!i#! in $urn% )u3divide in$o innumera3*e )ma**er $u3e) #a**ed 3ron#!io*e)% and w!i#! $ermina$e in minu$e )u3divi)ion) in $!e )ma** air2)a#) o $!e *un-)% o w!i#! $!e *un-) #on$ain mi**ion)0 T!e air2)a#) o $!e *un-) w!en ),read ou$ over an un3ro+en )ura#e% wou*d #over% an area o 6%E?%??? )1uare ee$0 E THE SCIENCE OF PRANAYAMA T!e air i) drawn in$o $!e *un-) 3y $!e a#$ion o $!e dia,!ra-m0 W!en i$ e;,and)% $!e )iJe o $!e #!e)$ and *un-) i) in#rea)ed and $!e ou$)ide air ru)!e) in$o $!e va#uum $!u) #rea$ed0 T!e #!e)$ and *un-) #on$ra#$% w!en dia,!ra-m re*a;e) and $!e air i) e;,e**ed rom $!e *un-)0 I$ i) $!rou-! vo#a* #ord) $!a$ are *o#a$ed in $!e *aryn; $!a$ )ound i) ,rodu#ed0 "aryn; i) $!e )oundin- 3o;0 W!en $!e vo#a* #ord) are ae#$ed 3y $oo mu#! )$rainin-% a) in )in-in- and #on$inuou) *e#$urin-% $!e voi#e 3e#ome) !oar)e0 In ema*e) $!e)e #ord) are )!or$er0 Hen#e $!ey !ave a )wee$ me*odiou) voi#e0 T!e num3er o re),ira$ion ,er minu$e i) 6>0 In ,neumonia i$ i) in#rea)ed $o >?% <?% C? ,er minu$e0 In A)$!ma% $!e 3ron#!ia* $u3e) 3e#ome ),a)modi#0 T!ey #on$ra#$0 Hen#e $!ere i) dii#u*$y in 3rea$!in-0 Pranayama remove) $!e ),a)m or #on)$ri#$ion o $!e)e $u3e)0 A )ma** mem3ranou) *a$ #a, #over) $!e u,,er )ura#e o *aryn;0 I$ i) #a**ed E,i-*o$$i)0 I$ ,reven$) $!e ood ,ar$i#*e) or wa$er rom en$erin- in$o $!e re),ira$ory ,a))a-e0 I$ a#$) $!e ,ar$ o a )ae$y va*ve0 W!en a )ma** ,ar$i#*e o ood $rie) $o en$er $!e re),ira$ory ,a))a-e% #ou-! #ome) in and $!e ,ar$i#*e i) $!rown ou$0 "un-) ,uriy $!e 3*ood0 T!e 3*ood )$ar$) in i$) ar$eria* Gourney% 3ri-!$2red and ri#!2*aden wi$! *ie2-ivin- 1ua*i$ie) and ,ro,er$ie)0 I$ re$urn) 3y $!e venou) rou$e% ,oor% 3*ue2*aden wi$! $!e wa)$e ma$$er o $!e )y)$em0 Ar$erie) are $u3e) or ve))e*) $!a$ #arry ,ure o;y-ena$ed 3*ood rom $!e !ear$ $oward) $!e dieren$ ,ar$) o $!e 3ody0 Vein) are ve))e*) or $u3e) $!a$ #arry 3a#+ im,ure 3*ood rom $!e dieren$ ,ar$) o $!e 3ody0 T!e ri-!$ )ide o $!e !ear$ #on$ain) im,ure venou) 3*ood0 From $!e ri-!$ )ide o $!e !ear$ $!e im,ure 3*ood -oe) $o $!e *un-)% or ,urii#a$ion0 I$ i) di)$ri3u$ed amon- $!e mi**ion) o $iny air2#e**) o $!e *un-)0 A 3rea$! o air i) in!a*ed and $!e o;y-en o $!e air #ome) in #on$a#$ wi$! $!e im,ure 3*ood $!rou-! $!e $!in wa**) o $!e !air2*i+e 3*ood2ve))e*) o $!e *un-) #a**ed ,u*monary #a,i**arie)0 T!e wa**) o $!e #a,i**arie) are very $!in0 T!ey are *i+e mu)*in #*o$! or )ieve0 B*ood ooJe) ou$ or e;ude) readi*y0 O;y-en ,ene$ra$e) $!rou-! $!e wa**) o $!e)e $!in #a,i**arie)0 W!en $!e o;y-en #ome) in #on$a#$ wi$! $!e $i))ue) a orm o #om3u)$ion $a+e) ,*a#e0 T!e 3*ood $a+e) u, o;y-en and re*ea)e) #ar3oni# a#id -a) -enera$ed rom $!e wa)$e ,rodu#$) and ,oi)onou) ma$$er% w!i#! !a) 3een -a$!ered u, 3y $!e 3*ood rom a** ,ar$) o $!e )y)$em0 T!e ,uriied 3*ood i) #arried 3y $!e our ,u*monary vein) $o $!e *e$ auri#*e and $!en#e $o $!e *e$ ven$ri#*e0 From $!e ven$ri#*e i$ i) ,um,ed in$o $!e 3i--e)$ ar$ery% aor$a0 From aor$a% i$ ,a))e) in$o $!e dieren$ ar$erie) o $!e 3ody0 I$ i) e)$ima$ed $!a$ in a day 7:%??? ,in$) o 3*ood $raver)e) $!e #a,i**arie) o $!e *un-) or ,urii#a$ion0 From $!e ar$erie) $!e ,ure 3*ood -oe) in$o $!e $!in #a,i**arie)0 From $!e #a,i**arie) $!e *ym,! o $!e 3*ood e;ude)% 3a$!e) and nouri)!e) $!e $i))ue) o $!e 3ody0 Ti))ue re),ira$ion $a+e) ,*a#e in $!e $i))ue)0 Ti))ue) $a+e u, $!e o;y-en and *eave $!e #ar3on dio;ide0 T!e im,uri$ie) are $a+en 3y $!e vein) $o $!e ri-!$ )ide o $!e !ear$0 W!o i) $!e #rea$or o $!i) de*i#a$e )$ru#$ure4 Are you ee*in- $!e invi)i3*e !and o &od 3e!ind $!e)e or-an)4 T!e )$ru#$ure o $!i) 3ody 3e),ea+) undou3$ed*y o $!e omni)#ien#e o $!e "ord0 T!e An$aryamin or $!e Indwe**er o our !ear$) )u,ervi)e) $!e wor+in- o $!e inner a#$ory a) Dra)!$!a0 Wi$!ou$ Hi) ,re)en#e% !ear$ #anno$ ,um, 3*ood in$o $!e ar$erie)0 "un-) #anno$ #arry ou$ $!e ,ro#e)) o ,uriyin- $!e 3*ood0 Pray0 Pay your )i*en$ !oma-e $o Him0 Remem3er Him a$ a** $ime)0 Fee* Hi) ,re)en#e in a** $!e #e**) o $!e 3ody0 : THE SCIENCE OF PRANAYAMA Ida% Pin-a*a% Su)!umna and S!a$2C!a+ra) Ida and Pin-a*a T!ere are $!e $wo nerve2#urren$) one on ei$!er )ide o $!e ),ina* #o*umn0 T!e *e$ one i) #a**ed Ida and $!e ri-!$ i) +nown a) Pin-a*a0 T!e)e are Nadi)0 Ten$a$ive*y% )ome $a+e $!e)e a) $!e ri-!$ and $!e *e$ )ym,a$!e$i# #ord)% 3u$ $!ey are )u3$*e $u3e) $!a$ #arry Prana0 T!e Moon move) in $!e Ida and $!e Sun in $!e Pin-a*a0 Ida i) #oo*in-0 Pin-a*a i) !ea$in-0 Ida *ow) $!rou-! $!e *e$ no)$ri* and $!e Pin-a*a $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri*0 T!e 3rea$! *ow) $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri* or one !our and $!en $!rou-! $!e *e$ no)$ri* or one !our0 Man i) 3u)i*y en-a-ed in wor*d*y a#$ivi$ie)% w!en $!e 3rea$! *ow) $!rou-! Ida and Pin-a*a0 W!en Su)!umna o,era$e)% !e 3e#ome) dead $o $!e wor*d% and en$er) in$o Samad!i0 A Yo-i $rie) !i) *eve* 3e)$ $o ma+e $!e Prana run in $!e Su)!umna Nadi% w!i#! i) +nown a) $!e #en$ra* Bra!man Nadi a*)o0 On $!e *e$ o Su)!umna i) )i$ua$ed Ida and on $!e ri-!$ i) Pin-a*a0 T!e moon i) o $!e na$ure o Tama) and $!e )un i) $!a$ o $!e RaGa)0 T!e ,oi)on )!are i) o $!e )un and $!e ne#$ar i) o $!e moon0 Ida and Pin-a*a indi#a$e $ime0 Su)!umna i) $!e #on)umer o $ime0 > THE SCIENCE OF PRANAYAMA Su)!umna Su)!umna i) $!e mo)$ im,or$an$ o a** $!e Nadi)0 I$ i) $!e )u)$ainer o $!e univer)e and $!e ,a$! o $!e univer)e and $!e ,a$! o )a*va$ion0 Si$ua$ed a$ $!e 3a#+ o $!e anu)% i$ i) a$$a#!ed $o $!e ),ina* #o*umn and e;$end) $o $!e Bra!marand!ra o $!e !ead and i) invi)i3*e and )u3$*e0 T!e rea* wor+ o a Yo-i 3e-in) w!en Su)!umna 3e-in) $o un#$ion0 Su)!umna run) a*on- $!e #en$re o $!e ),ina* #ord or ),ina* #o*umn0 A3ove $!e -eni$a* or-an) and 3e*ow $!e nave* i) $!e Kanda% o $!e )!a,e o a 3irdF) e--0 T!ere ari)e rom i$ a** $!e Nadi) <A%??? in num3er0 O $!e)e% )even$y2 $wo are #ommon and -enera**y +nown0 O $!o)e $!e #!ie one) are $en and $!ey #arry $!e Prana)0 Ida% Pin-a*a% Su)!umna% &and!ari% Ha)$iGi!va% Pu)a% Yu)a)vini% A*am3u)a% Ku!u! and San+!ini are )aid $o 3e $!e $en im,or$an$ Nadi)0 T!e Yo-i) )!ou*d !ave a +now*ed-e o $!e Nadi) and $!e C!a+ra)0 Ida% Pin-a*a and Su)!umna are )aid $o #arry Prana and !ave Moon% Sun and A-ni a) $!eir Deva$a)0 W!en Prana move) in Su)!umna% )i$ or medi$a$ion0 You wi** !ave dee, D!yana0 I $!e #oi*ed2u, ener-y% Kunda*ini% ,a))e) u, a*on- $!e Su)!umna Nadi and i) $a+en u, rom C!a+ra $o C!a+ra $!e Yo-i -e$) dieren$ )or$) o e;,erien#e)% ,ower) and Ananda0 Kunda*ini Q Kunda*ini i) $!e )er,en$ ,ower or )*ee,in- Sa+$i% $!a$ !a) 7 6/A #oi*) wi$! a#e downward)% in $!e Mu*ad!ara C!a+ra% a$ $!e 3a)e o $!e ),ine0 No Samad!i i) ,o))i3*e wi$!ou$ i$) 3ein- awa+ened0 T!e ,ra#$i#e o Kum3!a+a in Pranayama ,rodu#e) !ea$ and $!ere3y Kunda*ini i) awa+ened and ,a))e) u,ward) a*on- $!e Su)!umna Nadi0 T!e Yo-i# ,ra#$i$ioner e;,erien#e) variou) vi)ion)0 T!en $!e Kunda*ini ,a))e) a*on- $!e Si; C!a+ra) and even$ua**y -e$) uni$ed wi$! "ord Siva% )ea$ed on $!e Sa!a)rara or $!ou)and2 ,e$a**ed *o$u)% a$ $!e #rown o $!e !ead0 Nirvi+a*,a Samad!i en)ue) now and $!e Yo-i -e$) *i3era$ion and a** $!e divine Ai)!varya)0 One )!ou*d ,ra#$i)e #on$ro* o 3rea$! wi$! #on#en$ra$ion o mind0 T!e awa+ened Kunda*ini $!a$ i) $a+en u, $o Mani,ura C!a+ra may dro, down a-ain $o Mu*ad!ara0 I$ !a) $o 3e rai)ed a-ain wi$! eor$0 One )!ou*d 3e#ome ,ere#$*y de)ire*e)) and )!ou*d 3e u** o Vaira-ya 3eore !e a$$em,$) $o awa+en Kunda*ini0 Kunda*ini i) *i+e a $!read and i) re),*enden$0 W!en i$ i) awa+ened i$ !i))e) *i+e a )er,en$ 3ea$en wi$! a )$i#+ and en$er) $!e !o*e o Su)!umna0 W!en i$ $rave*) rom C!a+ra $o C!a+ra% *ayer a$er *ayer o $!e mind 3e#ome) o,en and $!e Yo-i a#1uire) variou) Sidd!i) =,)y#!i# ,ower)@0 S!a$2C!a+ra) C!a+ra) are #en$re) o ),iri$ua* ener-y0 T!ey are *o#a$ed in $!e a)$ra* 3ody% 3u$ $!ey !ave #orre),ondin- #en$re) in $!e ,!y)i#a* 3ody a*)o0 T!ey #an !ard*y 3e )een 3y $!e na+ed eye)0 On*y a #*airvoyan$ #an )ee wi$! !i) a)$ra* eye)0 Ten$a$ive*y $!ey #orre),ond $o #er$ain ,*e;u)e) in $!e ,!y)i#a* 3ody0 T!ere are )i; im,or$an$ C!a+ra)0 T!ey are. Mu*ad!ara =#on$ainin- E ,e$a*)@ a$ $!e anu)L Svad!i)!$!ana => ,e$a*)@ a$ $!e -eni$a* or-anL Mani,ura =6? ,e$a*)@ a$ nave*L Ana!a$a =6A ,e$a*)@ a$ $!e !ear$L Vi)ud!a =6> ,e$a*)@ a$ $!e $!roa$ and AGna =A ,e$a*)@ a$ $!e ),a#e 3e$ween $!e $wo eye3row)0 T!e )even$! C!a+ra i) +nown a) Sa!a)rara% w!i#! #on$ain) a $!ou)and ,e$a*)0 I$ i) Q For ur$!er ,ar$i#u*ar)% )ee my 3oo+% OKunda*ini Yo-aP < THE SCIENCE OF PRANAYAMA *o#a$ed a$ $!e $o, o $!e !ead0 Sa#ra* ,*e;u) $en$a$ive*y #orre),ond) $o Mu*ad!ara C!a+raL Pro)$a$i# ,*e;u) $o Svad!i)!$!ana% So*ar ,*e;u) $o Mani,ura% Cardia# ,*e;u) $o Ana!a$a C!a+ra% "aryn-a* ,*e;u) $o Vi)udd!a C!a+ra and Cavernou) ,*e;u) $o AGna C!a+ra0 Kunda*ini and Mu*ad!ara C!a+ra Nadi) Nadi) are a)$ra* $u3e) made u, o a)$ra* ma$$er $!a$ #arry Prani# #urren$)0 T!ey #an 3e )een 3y $!e a)$ra* eye) on*y0 T!ey are no$ $!e nerve)0 T!ey are <A%??? in num3er0 Ida% Pin-a*a and Su)!umna are $!e im,or$an$ one)0 Su)!umna i) $!e mo)$ im,or$an$ o a**0 Purii#a$ion o Nadi) Pranayama i) )aid $o 3e $!e union o Prana and A,ana0 I$ i) o $!ree +ind)De;,ira$ion% in),ira$ion and re$en$ion0 T!ey are a))o#ia$ed wi$! $!e *e$$er) o $!e San)+ri$ a*,!a3e$ or $!e ri-!$ ,erorman#e o Pranayama0 Pranava =R@ on*y i) )aid $o 3e Pranayama0 Si$$in- in Padma)ana ="o$u)2,o)$ure@ $!e ,er)on )!ou*d medi$a$e $!a$ $!ere i)% a$ $!e $i, o !i) no)e% Devi &aya$ri% a -ir* o red #om,*e;ion% )urrounded 3y num3er*e)) ray) o $!e ima-e o $!e moon and moun$ed on Ham)a =Swan@ !avin- a ma#e in !er !and0 S!e i) $!e vi)i3*e )ym3o* o $!e *e$$er A =A@0 T!e *e$$er ' =u@ !a) a) i$) vi)i3*e )ym3o* Savi$ri% a youn- *ady o w!i$e #o*our !avin- a di)# in !er !and% ridin- on an ea-*e =&aruda@0 T!e *e$$er M =m.S@ !a) a) i$) vi)i3*e )ym3o* Sara)va$i% an a-ed woman o 3*a#+ #o*our% ridin- on a 3u**% !avin- a $riden$ in !er !and0 He )!ou*d medi$a$e $!a$ $!e )in-*e *e$$er% $!e )u,reme *i-!$D $!e Pranava OM =R@ i) $!e ori-in or )our#e o $!e)e *e$$er)D A% ' and M0 Drawin- u, $!e air $!rou-! Ida =*e$ no)$ri*@ or $!e ),a#e o 6> Ma$ra)% !e )!ou*d medi$a$e on $!e *e$$er A =A@ durin- $!a$ $ime% re$ainin- $!e in),ired air or $!e ),a#e o >E Ma$ra) !e )!ou*d medi$a$e on $!e *e$$er ' =u@ durin- $!a$ $imeL !e )!ou*d $!en e;!a*e $!e in),ired air or $!e ),a#e o 7A Ma$ra)% medi$a$in- on $!e *e$$er M =m.S@ durin- $!a$ $ime0 He )!ou*d ,ra#$i)e $!u) in $!e a3ove order a-ain and a-ain0 Havin- 3e#ome irm in $!e ,o)$ure and !avin- ,re)erved ,ere#$ )e*2#on$ro*% $!e Yo-i )!ou*d% in order $o #*ear away $!e im,uri$ie) o $!e Su)!umna% )i$ in Padma)ana% and !avin- in!a*ed $!e air $!rou-! $!e *e$ no)$ri*% )!ou*d re$ain i$ a) *on- a) !e #an and )!ou*d e;!a*e $!rou-! $!e ri-!$0 T!en drawin- i$ a-ain $!rou-! $!e ri-!$ and !avin- re$ained i$% !e )!ou*d e;!a*e i$ $!rou-! $!e *e$% in $!e order% $!a$ !e )!ou*d draw i$ $!rou-! $!e )ame no)$ri*% 3y w!i#! !e e;!a*ed i$ 3eore and !ad re$ained i$0 To $!o)e w!o ,ra#$i)e i$ a##ordin- $o $!e)e ru*e)% $!rou-! $!e ri-!$ and *e$ no)$ri*)% $!e Nadi) 3e#ome ,uriied wi$!in $!ree mon$!)0 He )!ou*d ,ra#$i)e #e))a$ion o 3rea$! a$ )unri)e% a$ midday% a$ )un)e$ and a$ mid2ni-!$% )*ow*y% C? $ime) a day% or E wee+)0 In $!e ear*y )$a-e% ,er),ira$ion i) ,rodu#edL in $!e midd*e )$a-e $!e $remor o $!e 3odyL and in $!e *a)$ )$a-e% *evi$a$ion in $!e air0 T!e)e re)u*$) en)ue ou$ o $!e re,re))ion o $!e 3rea$!% w!i*e )i$$in- in $!e Padma ,o)$ure0 W!en ,er),ira$ion ari)e) wi$! eor$% one )!ou*d ru3 !i) 3ody we**0 By $!i)% $!e 3ody 3e#ome) irm and *i-!$0 In $!e ear*y #our)e o ,ra#$i#e% ood wi$! mi*+ and -!ee i) e;#e**en$0 One% )$i#+in- $o $!i) ru*e% 3e#ome) irm in !i) ,ra#$i#e and -e$) no Taa,a =3urnin- )en)a$ion@ in $!e 3ody0 A) *ion)% e*e,!an$) and $i-er) are -radua**y $amed% )o a*)o $!e 3rea$!% w!en ri-id*y mana-ed% #ome) under #on$ro*0 By $!e ,ra#$i#e o Pranayama% $!e ,urii#a$ion o $!e Nadi)% $!e 3ri-!$enin- o $!e -a)$ri# ire% !earin- di)$in#$*y o ),iri$ua* )ound) and -ood !ea*$! re)u*$0 W!en $!e nervou) #en$re) !ave 3e#ome ,uriied $!rou-! $!e re-u*ar ,ra#$i#e o Pranayama% $!e air ea)i*y or#e) i$) way u, $!rou-! $!e mou$! o $!e Su)!umna% w!i#! i) in $!e midd*e0 By $!e #on$ra#$ion o $!e mu)#*e) o $!e ne#+ and 3y $!e #on$ra#$ion o $!e one 3e*ow% viJ0% A,ana% $!e Prana -oe) in$o $!e Su)!umna% w!i#! i) in $!e midd*e% rom $!e we)$ Nadi0 Su)!umna Nadi i) 3e$ween Ida and Pin-a*a0 T!e Prana w!i#! a*$erna$e) ordinari*y 3e$ween Ida and Pin-a*a% i) re)$rained 3y *on- Kum3!a+aL $!en a*on- wi$! $!e )ou*% i$) a$$endan$% i$ wi** en$er $!e Su)!umna% $!e #en$ra* Nadi% a$ one o $!ree ,*a#e) w!ere i$ yie*d) ),a#e or en$ran#e $!rou-! )u#! re)$rain$ o 3rea$!% and in $!e nave*% 3y $!e Sara)va$i Nadi% on $!e we)$0 A$er )u#! en$ry i$ i) $!a$ $!e Yo-i 3e#ome) dead $o $!e wor*d% 3ein- in $!a$ )$a$e #a**ed Samad!i0 Drawin- u, $!e A,ana and or#in- down $!e Prana rom $!e $!roa$% $!e Yo-i ree rom o*d a-e% 3e#ome) a you$! o )i;$een0 T!rou-! $!e ,ra#$i#e o Pranayama #!roni# di)ea)e)% $!a$ dey A**o,a$!i#% Homeo,a$!i#% Ayurvedi# and 'nani do#$or) wi** 3e roo$ed ou$0 W!en $!e Nadi) !ave 3e#ome ,uriied% #er$ain e;$erna* )i-n) a,,ear on $!e 3ody o $!e Yo-i0 T!ey are *i-!$ne)) o $!e 3ody% 3ri**ian#y in #om,*e;ion% in#rea)e o $!e -a)$ri# ire% *eanne)) o $!e 3ody% and a*on- wi$! $!e)e% $!e a3)en#e o re)$*e))ne)) in $!e 3ody0 T!ey are a** )i-n) o ,urii#a$ion0 S!a$2Karma) =T!e Si; Purii#a$ory Pro#e))e)@ T!o)e w!o are o a *a33y and ,!*e-ma$i# #on)$i$u$ion on*y% )!ou*d ,ra#$i)e a$ ir)$ $!e)e )i; Kriya) $o ,re,are $!em)e*ve) or $!e ,ra#$i#e o Pranayama and $!eir )u##e)) #ome) in ea)i*y0 T!e)e )i; Kriya) are. 60 D!au$i% A0 Ba)$i% 70 Ne$i% E0 Tra$a+a% :0 Nau*i and >0 Ka,a*a3!a$i0 Va)$ra D!au$i D!au$i Ta+e a #*ean ,ie#e o mu)*in #*o$! E in-er) wide and 6: ee$ *on-0 Di, i$ in $e,id wa$er0 T!e 3order) o $!e #*o$! )!ou*d 3e ni#e*y )$i$#!ed on a** )ide) and no ,ie#e) o $!read )!ou*d 3e !an-in- *oo)e0 T!en )*ow*y )wa**ow i$ and draw i$ ou$ a-ain0 Swa**ow one oo$ $!e ir)$ day and in#rea)e i$ dai*y% *i$$*e 3y *i$$*e0 T!i) i) #a**ed Va)$ra2D!au$i0 In $!e 3e-innin- you may !ave )*i-!$ re$#!in-0 I$ )$o,) on $!e $!ird day0 T!i) ,ra#$i#e #ure) di)ea)e) o $!e )$oma#!% )u#! a) -a)$ri$i)% &u*ma =dy),e,)ia@% 3e*#!in-% ever% *um3a-o% a)$!ma% P*ee!a =di)ea)e) o ),*een@% *e,ro)y% )+in2di)ea)e) and di)order) o ,!*e-m and 3i*e0 You need no$ ,ra#$i)e i$ dai*y0 You #an ,ra#$i)e i$ on#e a wee+ or on#e in a or$ni-!$0 Wa)! $!e #*o$! wi$! )oa, and +ee, i$ a*way) #*ean0 Drin+ a #u, o mi*+ a$er $!e ,ra#$i#e i) overL o$!erwi)e% you wi** ee* a dry )en)a$ion in)ide0 Ba)$i T!i) #an 3e ,ra#$i)ed wi$! or wi$!ou$ a 3am3oo $u3e0 Bu$ i$ i) 3e$$er $o !ave a 3am3oo2$u3e0 Si$ in a $u3 o wa$er #overin- your nave*0 A))ume $!e ,o)$ure '$+a$a)ana 3y re)$in- your 3ody on $!e ore,ar$ o your ee$% $!e !ee*) ,re))in- a-ain)$ $!e ,o)$erior)0 Ta+e a )ma** 3am3oo2$u3e > in-er) *on- and in)er$ E in-er) o i$) *en-$! in$o $!e anu) a$er *u3ri#a$in- $!e $u3e wi$! va)e*ine or )oa, or #a)$or oi*0 T!en #on$ra#$ $!e anu)0 Draw $!e wa$er in$o $!e 3owe*) )*ow*y0 S!a+e we** $!e wa$er wi$!in $!e 3owe*) and $!en e;,e* $!e wa$er ou$)ide0 I$ i) +nown a) Ia*a2Ba)$i0 I$ #ure) P*ee!a% urinary di)order)% &u*ma% mya*-a% dro,)y% di)order) o di-e)$ion% di)ea)e) o $!e ),*een and 3owe*)% di)ea)e) ari)in- rom $!e e;#e)) o wind% 3i*e and ,!*e-m0 T!i) Kriya )!ou*d 3e done in $!e mornin- w!en $!e )$oma#! i) em,$y0 Drin+ a #u, o mi*+ or $a+e your mea*) w!en $!e Kriya i) over0 T!i) Kriya #an 3e ,ra#$i)ed w!i*e )$andin- in a river0 T!ere i) ano$!er way o doin- Ba)$i wi$!ou$ $!e !e*, o wa$er0 I$ i) #a**ed S$!u*a2Ba)$i0 Si$ in Pa)#!imo$$ana)ana on $!e -round and #!urn $!e a3domina* and in$e)$ina* ,or$ion) )*ow*y wi$! a downward mo$ion0 Con$ra#$ $!e ),!in#$er mu)#*e)0 T!i) remove) #on)$i,a$ion and a** $!e a3domina* di)order)0 T!i) i) no$ )o ee#$ive a) $!e Ia*a2Ba)$i0 Te#!ni1ue o Drawin- Wa$er in$o Bowe*) Ne$i Ta+e a $!in $!read 6A in-er) *on- =6/A #u3i$@ wi$!ou$ +no$)0 In)er$ i$ in$o $!e no)$ri*) and ,a))in- i$ in)ide draw i$ ou$ 3y $!e mou$!0 You #an a*)o ,a)) $!e $!read $!rou-! one no)$ri* and ,u** i$ $!rou-! $!e o$!er0 T!e $!read i) -*ued and $!ere3y rendered )$i or ,a))in- $!rou-! ea)i*y0 T!i) Kriya ,uriie) $!e )+u** and ,rodu#e) #*ear and +een )i-!$0 R!ini$i) and CoryJa are #ured $!ere3y0 Su$ra Ne$i Tra$a+a =&aJin-@ &aJe )$eadi*y wi$!ou$ win+in- wi$! a #on#en$ra$ed mind a$ any )ma** o3Ge#$% un$i* $ear) 3e-in $o *ow0 By $!i) ,ra#$i#e a** di)ea)e) o $!e eye are removed0 'n)$eadine)) o $!e mind vani)!e)0 Sam3!avi Sidd!i i) o3$ained0 Wi**2,ower i) deve*o,ed0 C*airvoyan#e i) indu#ed0 Nau*i T!i) i) a3domina* #!urnin- wi$! $!e !e*, o re#$u) mu)#*e o $!e a3domen0 Bend $!e !ead down0 I)o*a$e $!e re#$u) mu)#*e and $urn i$ rom ri-!$ $o *e$ and rom *e$ $o ri-!$0 T!i) remove) #on)$i,a$ion% in#rea)e) $!e di-e)$ive ire and de)$roy) a** in$e)$ina* di)order)0 Ka,a*a3!a$i Do Re#!a+a and Pura+a ra,id*y *i+e $!e 3e**ow) o a 3*a#+)mi$!0 T!i) de)$roy) a** $!e di)order) o ,!*e-m0 De$ai*ed in)$ru#$ion) are -iven )e,ara$e*y0 Mad!ya =Cen$ra*@ Nau*i Vama ="e$@ Nau*i Da+)!ina =Ri-!$@ Nau*i C!a,$er Two T!e Medi$a$ion Room Have a )e,ara$e medi$a$ion room under *o#+ and +ey0 Never a**ow anyone $o en$er $!e room0 Kee, i$ )a#red0 I you #anno$ aord $o !ave a ),e#ia* room or #on$em,*a$ive ,ur,o)e) and or ,ra#$i)in- Pranayama% !ave a ,*a#e in $!e #orner o a 1uie$ room% )e$ a,ar$ or $!i) ,ur,o)e0 Have i$ )#reened0 P*a#e $!e ,!o$o o your &uru or I)!$a2Deva$a in $!e room in ron$ o your A)ana0 Do PuGa dai*y $o $!e ,i#$ure% ,!y)i#a**y and men$a**y% 3eore you )$ar$ medi$a$ion and Pranayama0 Burn in#en)e in $!e room or 3urn A-ar3a$!i =in#en)e )$i#+)@0 Kee, )ome )a#red 3oo+) $!ere )u#! a) Ramayana% Srimad B!a-ava$a% &i$a% ',ani)!ad)% Yo-a2 Va)i)!$!a% e$#0% or your dai*y )$udy0 S,read a ouro*d 3*an+e$ and over i$ a ,ie#e o )o$ w!i$e #*o$!0 T!i) wi** )erve $!e ,ur,o)e o an A)ana0 Or ),read an A)ana O Ku)a -ra))0 Over i$ ),read a deer or $i-er )+in0 Si$ on $!i) A)ana or ,ra#$i)in- Pranayama and medi$a$ion0 You #an !ave a rai)ed ,*a$orm made o #emen$0 Over $!i) you #an ),read your A)ana0 Sma** in)e#$)% an$)% e$#0% wi** no$ mo*e)$ you0 W!en you )i$ on $!e A)ana +ee, your !ead% ne#+ and $run+ in a )$rai-!$ *ine0 By doin- )o% $!e ),ina* #ord $!a$ *ie) wi$! $!e ),ina* #o*umn wi** 3e 1ui$e ree0 T!e Five E))en$ia*) Five $!in-) are ne#e))ary or ,ra#$i)in- Pranayama0 Fir)$ a -ood ,*a#eL )e#ond% a )ui$a3*e $imeL $!ird% modera$e% )u3)$an$ia*% *i-!$ and nu$ri$iou) oodL our$!% ,a$ien$ and ,er)i)$en$ ,ra#$i#e wi$! Jea*% ea)e and earne)$ne)) and *a)$*y $!e ,urii#a$ion o Nadi) =Nadi2Sudd!i@0 W!en $!e Nadi) are ,uriied $!e a),iran$ en$er) $!e ir)$ )$a-e in $!e ,ra#$i#e o Yo-aDHAram3!aF0 A Pranayama ,ra#$i$ioner !a) a -ood a,,e$i$e% -ood di-e)$ion% #!eeru*ne))% #oura-e% )$ren-$!% vi-our% a !i-! )$andard o vi$a*i$y and a !and)ome a,,earan#e0 T!e Yo-i )!ou*d $a+e !i) ood a$ a $ime w!en Surya Nadi or Pin-a*a i) wor+in-% i0e0% w!en $!e 3rea$! *ow) $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri*% 3e#au)e Pin-a*a i) !ea$in- and di-e)$) $!e ood 1ui#+*y0 Pranayama )!ou*d no$ 3e ,ra#$i)ed Gu)$ a$er $a+in- mea*)% nor w!en one i) very !un-ry0 &radua**y one )!ou*d 3e a3*e $o re$ain $!e 3rea$! or 7 &!a$i+a) =one !our and a !a*@ a$ a $ime0 T!rou-! $!i)% $!e Yo-i -e$) many ,)y#!i# ,ower)0 W!en anyone wan$) $o )$o, $!e 3rea$! or a *on- ,eriod% !e )!ou*d remain 3y $!e )ide o a Yo-i &uru% w!o +now) $!e ,ra#$i#e o Pranayama $!orou-!*y0 T!e 3rea$! #an 3e )u),ended 3y -radua$ed ,ra#$i#e rom one $o $!ree minu$e) wi$!ou$ $!e !e*, o any3ody0 Su),en)ion or $!ree minu$e) i) 1ui$e )ui#ien$ or ,uriyin- $!e Nadi) and )$eadyin- $!e mind and or $!e ,ur,o)e o -ood !ea*$!0 T!e P*a#e Se*e#$ a )o*i$ary% 3eau$iu* and ,*ea)an$ ),o$% w!ere $!ere are no di)$ur3an#e)L on $!e 3an+ o a river% *a+e or $!e )ea or $!e $o, o a !i** w!ere $!ere i) a ni#e ),rin- and -rove o $ree)% and w!ere mi*+ and ar$i#*e) o ood are ea)i*y ,ro#ura3*e0 Bui*d a )ma** Ku$ir or !u$0 Have one #om,ound0 In $!e #orner o $!e en#*o)ure% )in+ a we**0 I$ i) im,o))i3*e $o -e$ an idea* ,*a#e $!a$ #an )a$i)y you rom a** view,oin$)0 T!e 3an+) o Narmada% Iamuna% &an-a% Kaveri% &odavari% Kri)!na are very )ui$a3*e or 3ui*din- Ku$ir) or !u$)0 You mu)$ )e*e#$ one )u#! ),o$% w!ere $!ere are )ome o$!er Yo-i# ,ra#$i$ioner) in $!e nei-!3our!ood0 You #an #on)u*$ $!em in $ime) o dii#u*$ie)0 You wi** !ave ai$! in $!e Yo-i# Kriya)0 W!en you )ee o$!er) a*)o w!o are devo$ed $o )u#! Yo-i# ,ra#$i#e)% you wi** di*i-en$*y a,,*y your)e* in your ,ra#$i#e% a) you wi** -e$ an im,e$u) and you wi** )$rive $o e;#e* $!em0 Na)i+% Ri)!i+e)!% I!an)i% Praya-% '$$ar+a)i% Brindavan% Ayod!ya% Varana)i% e$#0% are -ood ,*a#e)0 You #an i; a ),o$ in a ,*a#e ar rom $!e #rowded *o#a*i$ie)0 I you 3ui*d a Ku$ir in a #rowded ,*a#e% ,eo,*e ou$ o #urio)i$y wi** mo*e)$ you0 You wi** !ave no ),iri$ua* vi3ra$ion) $!ere0 You wi** 3e wi$!ou$ any ,ro$e#$ion i you 3ui*d your #o$$a-e in a $!i#+ ore)$0 T!ieve) and wi*d anima*) wi** $rou3*e you0 T!e 1ue)$ion o dii#u*$y or ood wi** ari)e0 In Sve$a)va$ara ',ani)!ad i$ i) )aid. OA$ a *eve* ,*a#e% ree rom ,e33*e)% ire and -rave*L ,*ea)an$ $o $!e eye)% and re,airin- $o a #ave% ,ro$e#$ed rom $!e wind% *e$ a ,er)on a,,*y !i) mind $o &od0P T!o)e w!o ,ra#$i)e in $!eir own !ou)e) #an #onver$ a room in$o a ore)$0 Any )o*i$ary room wi** )erve $!eir ,ur,o)e we**0 T!e Time T!e ,ra#$i#e o Pranayama )!ou*d 3e #ommen#ed in Va)an$a Ri$u =),rin-@ or Sarad Ri$u =au$umn@ 3e#au)e in $!e)e )ea)on) )u##e)) i) a$$ained wi$!ou$ any dii#u*$y or $rou3*e)0 T!e Va)an$a i) $!e ,eriod rom Mar#! $o A,ri*0 T!e Sarad% au$umn% *a)$) rom Se,$em3er $o O#$o3er0 In )ummer do no$ ,ra#$i)e Pranayama% in $!e a$ernoon or evenin-0 In $!e #oo* mornin- !our) you #an !ave your ,ra#$i#e0 T!e Ad!i+ari =T!e Nua*iied Per)on@ One w!o !a) a #a*m mind% w!o !a) )u3dued !i) Indriya)% w!o !a) ai$! in $!e word) o $!e &uru and Sa)$ra)% w!o i) an A)$i+a =i0e0% one w!o 3e*ieve) in &od@ and i) modera$e in ea$in-% drin+in- and )*ee,in- and one w!o !a) an ea-er *on-in- or de*iveran#e rom $!e w!ee* o 3ir$!) and dea$!)Di) an Ad!i+ari =1ua*iied ,er)on@ or $!e ,ra#$i#e o Yo-a0 Su#! a man #an ea)i*y -e$ )u##e)) in $!e ,ra#$i#e0 Pranayama )!ou*d 3e ,ra#$i)ed wi$! #are% ,er)everan#e and ai$!0 T!o)e w!o are addi#$ed $o )en)ua* ,*ea)ure) or $!o)e w!o are arro-an$% di)!one)$% un$ru$!u*% di,*oma$i#% #unnin- and $rea#!erou)L $!o)e w!o di)re),e#$ Sad!u)% Sannya)in) and $!eir &uru) or ),iri$ua* ,re#e,$or) and $a+e ,*ea)ure in vain #on$rover)ie)% or o a !i-!*y $a*+a$ive na$ure% $!o)e w!o are di)3e*iever)% w!o mi; mu#! wi$! wor*d*y2minded ,eo,*e% w!o are #rue*% !ar)! and -reedy and do mu#! u)e*e)) Vyava!ara =wor*d*y a#$ivi$ie)@% #an never a$$ain )u##e)) in Pranayama or any o$!er Yo-i# ,ra#$i#e0 T!ere are $!ree $y,e) o Ad!i+ari)% viJ0% 60 -ood ='$$ama@% A0 midd*e =Mad!yama@ and 70 inerior =Ad!ama@ a##ordin- $o Sam)+ara)% in$e**i-en#e% de-ree o Vaira-ya% Vive+a and Mumu+)!u$va and $!e #a,a#i$y or Sad!ana0 You mu)$ a,,roa#! a &uru% w!o +now) Yo-a)a)$ra and !a) ma)$ery over i$0 Si$ a$ !i) *o$u)2ee$0 Serve !im0 C*ear your dou3$) $!rou-! )en)i3*e and rea)ona3*e 1ue)$ion)0 Re#eive in)$ru#$ion) and ,ra#$i)e $!em wi$! en$!u)ia)m% Jea*% a$$en$ion% earne)$ne)) and ai$! a##ordin- $o $!e me$!od) $au-!$ 3y $!e $ea#!er0 A Pranayama ,ra#$i$ioner )!ou*d a*way) ),ea+ +ind and )wee$ word)0 He mu)$ 3e +ind $o every3ody0 He mu)$ 3e !one)$0 He mu)$ ),ea+ $!e $ru$!0 He mu)$ deve*o, Vaira-ya% ,a$ien#e% Sradd!a =ai$!@% B!a+$i =devo$ion@% Karuna =mer#y@% e$#0 He mu)$ o3)erve ,ere#$ #e*i3a#y0 A !ou)e!o*der )!ou*d 3e very modera$e in )e;ua* ma$$er) durin- $!e ,ra#$i#e0 Die$e$i# Di)#i,*ine T!e ,roi#ien$ in Yo-a )!ou*d a3andon ar$i#*e) o ood% de$rimen$a* $o $!e ,ra#$i#e o Yo-a0 He )!ou*d -ive u, )a*$% mu)$ard% )our% !o$% ,un-en$ and 3i$$er $!in-)% a)aoe$ida% wor)!i, o ire% women% $oo mu#! wa*+in-% 3a$!in- a$ )unri)e% ema#ia$ion o $!e 3ody 3y a)$)% e$#0 Durin- $!e ear*y )$a-e) o ,ra#$i#e ood o mi*+ and -!ee i) ordainedL a*)o ood #on)i)$in- o w!ea$% -reen ,u*)e and red ri#e i) )aid $o avour $!e ,ro-re))0 T!en !e wi** 3e a3*e $o re$ain !i) 3rea$! a) *on- a) !e *i+e)0 By $!u) re$ainin- $!e 3rea$! a) *on- a) !e *i+e) Keva*a Kum3!a+a =#e))a$ion o 3rea$! wi$!ou$ in),ira$ion and e;,ira$ion@ i) a$$ained0 W!en Keva*a Kum3!a+a i) a$$ained 3y one% e;,ira$ion and in),ira$ion are di),en)ed wi$!0 T!ere i) no$!in- una$$aina3*e in $!e $!ree wor*d) or !im0 In $!e #ommen#emen$ o !i) ,ra#$i#e )wea$ i) -e$$in- ou$0 A) a ro- move) 3y *ea,) )o $!e Yo-i )i$$in- in Padma)ana move) on $!e ear$!0 Wi$! a ur$!er in#rea)ed ,ra#$i#e% !e i) a3*e $o ri)e rom $!e -round0 He% w!i*e )ea$ed in *o$u)2,o)$ure% *evi$a$e)0 T!en ari)e in !im $!e ,ower $o ,erorm e;$raordinary ea$)0 Any ,ain% )ma** or -rea$% doe) no$ ae#$ $!e Yo-i0 T!en e;#re$ion) and )*ee, are dimini)!edL $ear)% r!eum in $!e eye)% )a*ivary *ow% )wea$ and 3ad )me** in $!e mou$!% do no$ ari)e in !im0 Wi$! a )$i** ur$!er ,ra#$i#e% !e a#1uire) -rea$ )$ren-$! 3y w!i#! !e a$$ain) B!u#!ara Sidd!i w!i#! ena3*e) !im $o 3rin- under !i) #on$ro* a** $!e #rea$ure) $!a$ $read on $!i) ear$!L $i-er)% Sara3!a)% e*e,!an$)% wi*d 3u**) and *ion) even die 3y a 3*ow -iven 3y $!e ,a*m) o $!i) Yo-i0 He 3e#ome) a) 3eau$iu* a) $!e &od o "ove !im)e*0 By $!e ,re)erva$ion o $!e )emen a -ood odour ,ervade) $!e 3ody o $!e Yo-i0 Yo-i# Die$ In)$in#$ or voi#e wi$!in wi** -uide you in $!e )e*e#$ion o ar$i#*e) o die$0 You are your)e* $!e 3e)$ Gud-e $o orm a Sa$$vi# Yo-i# menu $o )ui$ your $em,eramen$ and #on)$i$u$ion0 Fur$!er inorma$ion i) -iven in $!e A,,endi;0 Mi$a!ara Ta+e w!o*e)ome Sa$$vi# ood !a* )$oma#!u*0 Fi** a 1uar$er wi$! ,ure wa$er0 A**ow $!e remainin- 1uar$er ree or e;,an)ion o -a) and or ,ro,i$ia$in- $!e "ord0 Puri$y in Food OA!ara2)udd!au )a$$va2)udd!i!% Sa$$va2)udd!au d!ruva2 )mri$i!% Smri$i*a3!e )arva-ran$!inam vi,ramo+)!a!0P By $!e ,uri$y o ood% o**ow) $!e ,urii#a$ion o $!e inner na$ure% on $!e ,uri$y o $!e inner na$ure $!e memory 3e#ome) irm and on $!e )$ren-$!enin- o memory o**ow) $!e *oo)enin- o a** $ie)% and $!e wi)e -e$ *i3era$ion $!ere3y0 You mu)$ no$ ,ra#$i)e Pranayama Gu)$ a$er mea*)0 W!en you are very !un-ry% $!en a*)o you mu)$ no$ ,ra#$i)e0 &o $o $!e wa$er #*o)e$ and em,$y $!e 3owe*) 3eore you 3e-in Pranayama0 A Pranayama2,ra#$i$ioner )!ou*d o3)erve Samyama =#on$ro*@ in ood and drin+0 T!o)e w!o are2)$ri#$ and re-u*ar in die$ derive immen)e 3enei$) durin- $!e #our)e o ,ra#$i#e0 T!ey -e$ )u##e)) 1ui#+*y0 T!o)e ,er)on) w!o )uer rom #!roni# #on)$i,a$ion and w!o are in $!e !a3i$ o dee#a$in- in $!e a$ernoon #an ,ra#$i)e Pranayama in $!e ear*y mornin- wi$!ou$ an)werin- $!e #a**) o na$ure0 T!ey )!ou*d $ry $!eir *eve* 3e)$ 3y )ome mean) or o$!er $o -e$ an eva#ua$ion o $!eir 3owe*) in $!e ear*y mornin-0 Food ,*ay) a very im,or$an$ ro*e in Yo-a Sad!ana0 An a),iran$ )!ou*d 3e very% very #areu* in $!e )e*e#$ion o ar$i#*e) o die$% in $!e 3e-innin- o !i) Sad!ana ,eriod0 "a$er on w!en Pranayama2 Sidd!i i) o3$ained dra)$i# die$e$i# re)$ri#$ion) #an 3e removed0 C!aru T!i) i) a mi;$ure o 3oi*ed% w!i$e ri#e% -!ee% )u-ar and mi*+0 T!i) i) a w!o*e)ome #om3ina$ion or Bra!ma#!arin) and Pranayama2,ra#$i$ioner)0 Mi*+ Die$ Mi*+ )!ou*d 3e )#a*ded 3u$ no$ $oo mu#! 3oi*ed0 T!e ,ro#e)) o )#a*din- i) $!a$ $!e mi*+ )!ou*d 3e immedia$e*y removed rom $!e ire a) )oon a) $!e 3oi*in- ,oin$ i) rea#!ed0 Too mu#! 3oi*in- de)$roy) $!e vi$amin)% $!e my)$eriou) nu$ri$ive ,rin#i,*e) and render) i$ 1ui$e u)e*e)) a) an ar$i#*e o die$0 Mi*+ i) a ,ere#$ ood 3y i$)e*% #on$ainin- a) i$ doe)% $!e dieren$ nu$ri$ive #on)$i$uen$) in a we**23a*an#ed ,ro,or$ion0 I$ *eave) very *i$$*e re)idue in $!e 3owe*)0 T!i) i) an idea* ood or Yo-i# )$uden$) durin- Pranayama ,ra#$i#e0 Frui$ Die$ A rui$ die$ e;er#i)e) a 3eni-n% )oo$!in- in*uen#e on $!e #on)$i$u$ion and i) a very de)ira3*e die$ or Yo-in)0 T!i) i) a na$ura* orm o die$0 Frui$) are very -rea$ ener-y2,rodu#er)0 Banana)% -ra,e)% )wee$ oran-e)% a,,*e)% ,ome-rana$e)% man-oe)% C!i++u) =Sa,,o$a@ and da$e) are w!o*e)ome rui$)0 "emon) ,o))e)) an$i2)#or3u$i# ,ro,er$ie) and a#$ a) re)$ora$ive) $o 3*ood0 Frui$2Gui#e #on$ain) vi$amin C0 C!i++u) in#rea)e ,ure 3*ood0 Man-oe) and mi*+ i) a !ea*$!y a-reea3*e #om3ina$ion0 You #an *ive on man-oe) and mi*+ a*one0 Pome-rana$e Gui#e i) #oo*in- and very nu$ri$iou)0 Banana) are very nu$ri$iou) and )u3)$an$ia*0 Frui$) !e*, #on#en$ra$ion and ea)y men$a* o#u))in-0 Ar$i#*e) A**owed Bar*ey% w!ea$% -!ee% mi*+% a*mond) ,romo$e *on-evi$y and in#rea)e ,ower and )$ren-$!0 Bar*ey i) a ine ar$i#*e o die$ or a Yo-i and Sad!a+a0 I$ i) #oo*in- $oo0 Sri Swami Narayan% $!e au$!or o HE+ San$+a Anu3!avF% w!o wear) a Kau,in o -unny 3a-% *ive) on 3read% made u, o 3ar*ey0 He re#ommend) 3ar*ey 3read $o !i) di)#i,*e)0 I$ i) )aid $!a$ Em,eror A+3ar *ived u,on 3ar*ey0 You #an $a+e w!ea$% ri#e% 3ar*ey% mi*+% 3read% #owF) mi*+% -!ee% )u-ar% 3u$$er% )u-ar2 #andy% !oney% dried -in-er =Soon$@% -reen ,u*)e% Moon-da*% Pan#!a)!a+a ve-e$a3*e)% Pey,uda*ai% ,o$a$oe)% rai)in)% da$e)% *i-!$ K!i#!di o -reen da*0 K!i#!di i) a *i-!$ ood and #an 3e a-reea3*y $a+en0 T!e ood )!ou*d 3e redu#ed in ,ro,or$ion $o $!e in#rea)e in Kum3!a+a0 You mu)$ no$ redu#e your ood mu#!% in $!e 3e-innin- o your ,ra#$i#e0 You mu)$ u)e your #ommon)en)e% a** $!rou-!ou$ $!e Sad!ana0 Toor2+i2da* #an 3e $a+en0 T!e Pan#!a2S!a+a 3e*on-) $o $!e ),e#ie) o ),ina#!0 T!ey are e;#e**en$ ve-e$a3*e)L $!e $!i#+ )u##u*en$ youn- *eave) are 3oi*ed and )ea)oned or ried wi$! -!ee0 T!ey are ive in num3er% viJ0% Seendi*% C!a+ravar$!i% Ponnan-ani% C!iru+eerai and Va**oi#!arnai +eerai0 W!en $!e Pin-a*a or Suryanadi run) in $!e ri-!$ no)$ri*% you mu)$ $a+e your ood0 Suryanadi ,rodu#e) !ea$0 I$ wi** di-e)$ $!e ood we**0 You may $a+e Ga#+2rui$% #u#um3er% 3rinGa*% ,*an$ain2)$em% "au+i Parva* and B!indi =*adyF) in-er@0 Ar$i#*e) For3idden Hi-!*y )ea)oned di)!e)% !o$ #urrie)% #!u$nie)% mea$% i)!e)% #!i**ie)% )our ar$i#*e)% $amarind% mu)$ard% a** +ind) o oi*% a)aoe$ida% )a*$% -ar*i#% onion)% urad2+i2da* =3*a#+ -ram@% a** 3i$$er $!in-)% dry ood)% 3*a#+ )u-ar% vine-ar% a*#o!o*% )our #urd% )$a*e ood)% a#id)% a)$rin-en$)% ,un-en$ )$u% roa)$ed $!in-)% !eavy ve-e$a3*e)% over2ri,e or unri,e rui$)% ,um,+in)% e$#0% mu)$ 3e avoided0 Mea$ #an ma+e man a )#ien$i)$% 3u$ rare*y a P!i*o)o,!er% Yo-i or a Ta$$va Inani0 Onion) and -ar*i# are wor)e $!an mea$0 A** ood2)$u) #on$ain a )ma** 1uan$i$y o )a*$0 So% even i you do no$ add )a*$ )e,ara$e*y% $!e )y)$em wi** derive $!e ne#e))ary 1uan$i$y o )a*$ rom o$!er ood2)$u)0 T!e -ivin- u, o )a*$ wi** no$ ,rodu#e dei#ien#y o !ydro#!*ori# a#id and dy),e,)ia a) a**o,a$!i# do#$or) oo*i)!*y ima-ine0 Sa*$ e;#i$e) ,a))ion0 No i**2ee#$) are ,rodu#ed 3y $!e -ivin- u, o )a*$0 Ma!a$ma &and!i and Swami Yo-ananda !ad -iven u, )a*$ or over $!ir$een year)0 &ivin- u, )a*$ !e*,) you in #on$ro**in- $!e $on-ue and $!ere3y $!e mind a*)o and in deve*o,in- wi**2,ower $oo0 You wi** !ave -ood !ea*$!0 Si$$in- 3eore ire% #om,any o women and wor*d*y2minded ,eo,*e% Ya$ra% *on- wa*+% #arryin- !eavy 3urden)% #o*d 3a$! in $!e ear*y mornin-% !ar)! word)% ),ea+in- un$ru$!% di)!one)$ ,ra#$i#e)% $!e$% +i**in- anima*)% Him)a o a** +ind) ei$!er in $!ou-!$% word or deed% !a$red and enmi$y $oward) any ,er)on% i-!$in-% 1uarre**in-% ,ride% dou3*e2dea*in-% in$ri-uin-% 3a#+23i$in-% $a*e23earin-% #roo+edne))% $a*+) o$!er $!an $!o)e o A$man and Mo+)!a% #rue*$y $oward) anima*) and men% $oo mu#! a)$in- or ea$in- on*y on#e every day% e$#0% are no$ a**owed or a Pranayama2 ,ra#$i$ioner0 A Ku$ir For Sad!ana T!e Pranayama )$uden$ )!ou*d ere#$ a 3eau$iu* room or Ku$ir wi$! a very )ma** o,enin- and wi$! no #revi#e)0 I$ )!ou*d 3e we** ,a)$ed wi$! #owdun- or wi$! w!i$e #emen$0 I$ )!ou*d 3e a3)o*u$e*y ree rom 3u-)% mo)1ui$oe) and *i#e0 I$ )!ou*d 3e )we,$ we** everyday% wi$! a 3room0 I$ )!ou*d 3e ,erumed wi$! -ood odour and ra-ran$ re)in )!ou*d 3e 3urn$ $!erein0 Havin- $a+en !i) )ea$% nei$!er $oo !i-! nor $oo *ow% on an A)ana% made o a #*o$!% deer2)+in and Ku)!a -ra)) one over $!e o$!er% a wi)e man )!ou*d a))ume $!e *o$u)2,o)$ure and +ee,in- !i) 3ody ere#$ and !i) !and) o*ded in re),e#$ )!ou*d )a*u$e !i) $u$e*ary dei$y and Sri &ane)a 3y re,ea$in- HOm Sri &ane)aya Nama!F0 T!en !e )!ou*d 3e-in $o ,ra#$i)e Pranayama0 Ma$ra T!e $ime $a+en in ma+in- a round o $!e ,a*m o $!e !and% nei$!er very )*ow nor 1ui#+*y )na,,in- $!e in-er) on#e% i) #a**ed Ma$ra0 Ea#! $ime2uni$ i) #a**ed Ma$ra0 T!e $win+*in- o an eye i) )ome$ime) $a+en a) $!e ,eriod o one Ma$ra0 Time o##u,ied 3y one norma* re),ira$ion i) #on)idered a) one Ma$ra0 Time $a+en u, in ,ronoun#in- $!e mono2)y**a3*e% OM% i) re-arded a) one Ma$ra0 T!i) i) very #onvenien$0 Many Pranayama2,ra#$i$ioner) ado,$ $!i) $ime2uni$ in $!eir ,ra#$i#e0 Padma)ana ="o$u) Po)e@ T!i) i) a*)o +nown 3y $!e name Kama*a)ana0 Kama*a mean) *o$u)0 W!en $!e A)ana i) demon)$ra$ed i$ ,re)en$) $!e a,,earan#e o a *o$u) in a way0 Hen#e $!e name Padma)ana0 Amon-)$ $!e our ,o)e) ,re)#ri3ed or Ia,a and D!yana% Padma)ana #ome) oremo)$0 I$ i) $!e 3e)$ A)ana or #on$em,*a$ion0 Ri)!i) *i+e &!eranda% Sandi*ya% ),ea+ very !i-!*y o $!i) im,or$an$ A)ana0 T!i) i) !i-!*y a-reea3*e or !ou)e!o*der)0 Even *adie) #an )i$ in $!i) A)ana0 Padma)ana i) )ui$a3*e or *ean ,er)on) and or you$!) a) we**0 Padma)ana Te#!ni1ue Si$ on $!e -round 3y ),readin- $!e *e-) orward0 T!en ,*a#e $!e ri-!$ oo$ on $!e *e$ $!i-! and $!e *e$ oo$ on $!e ri-!$ $!i-!0 P*a#e $!e !and) on $!e +nee2 Goin$)0 You #an ma+e a in-er2*o#+ and +ee, $!e *o#+ed !and) over $!e *e$ an+*e0 T!i) i) very #onvenien$ or )ome ,er)on)0 Or you #an ,*a#e $!e *e$ !and over $!e *e$ +nee and $!e ri-!$ !and over $!e ri-!$ +nee wi$! $!e ,a*m a#in- u,ward) and $!e inde; in-er $ou#!in- $!e midd*e ,or$ion o $!e $!um3 =C!inmudra@0 Sidd!a)ana =T!e Pere#$ Po)e@ Ne;$ $o Padma)ana #ome) Sidd!a)ana in im,or$an#e0 Some eu*o-i)e $!i) A)ana a) even )u,erior $o Padma)ana or $!e ,ur,o)e o D!yana =#on$em,*a$ion@0 I you -e$ ma)$ery over $!i) A)ana you wi** a#1uire many Sidd!i)0 Fur$!er% i$ wa) 3ein- ,ra#$i)ed 3y many Sidd!a) =,ere#$ed Yo-in)@ o yore0 Hen#e $!e name Sidd!a)ana0 Even a$$y ,er)on) wi$! 3i- $!i-!) #an ,ra#$i)e $!i) A)ana dai*y0 In a#$ $!i) i) 3e$$er or )ome ,er)on) $!an Padma)ana0 Youn- Bra!ma#!arin)% w!o a$$em,$ $o -e$ e)$a3*i)!ed in #e*i3a#y% )!ou*d ,ra#$i)e $!i) A)ana0 T!i) i) no$ )ui$a3*e or *adie)0 A? THE SCIENCE OF PRANAYAMA Sidd!a)ana Te#!ni1ue P*a#e $!e *e$ !ee* a$ $!e anu) or &uda% $!e $ermina* o,enin- o $!e a*imen$ary #ana* or di-e)$ive $u3e0 Kee, $!e ri-!$ !ee* on $!e roo$ o $!e -enera$ive or-an% $!e ee$ or *e-) )!ou*d 3e )o ni#e*y arran-ed $!a$ $!e an+*e2Goin$) )!ou*d $ou#! ea#! o$!er0 Hand) #an 3e ,*a#ed a) in Padma)ana0 Sva)$i+a)ana =Pro),erou) Po)e@ Sva)$i+a i) )i$$in- a$ ea)e wi$! $!e 3ody ere#$0 S,read $!e *e-) orward0 Fo*d $!e *e$ *e- and ,*a#e $!e oo$ near $!e ri-!$ $!i-! mu)#*e)0 Simi*ar*y% 3end $!e ri-!$ *e- and ,u)! $!e oo$ in $!e ),a#e 3e$ween $!e $!i-! and #a* mu)#*e)0 Now you wi** ind $!e ee$ 3e$ween $!e $!i-!) and #a*ve) o $!e *e-)0 T!i) i) very #omor$a3*e or medi$a$ion0 Kee, $!e !and) a) in)$ru#$ed in Padma)ana0 Sva)$i+a)ana Sama)ana =E1ua* Po)e@ P*a#e $!e *e$ !ee* a$ $!e 3e-innin- o $!e ri-!$ $!i-! and $!e ri-!$ !ee* a$ $!e 3e-innin- o $!e *e$ $!i-!0 Si$ a$ ea)e0 Do no$ 3end ei$!er on $!e *e$ or ri-!$0 T!i) i) #a**ed a) Sama)ana0 T!ree Band!a) T!ere are our B!eda) =,ier#in- o divi)ion)@ viJ0% Surya% 'GGayi% Si$a*i and Ba)$i0 T!rou-! $!e)e our way)% w!en Kum3!a+a i) near or a3ou$ $o 3e ,erormed% $!e )in*e)) Yo-i )!ou*d ,ra#$i)e $!e $!ree Band!a)0 T!e ir)$ i) #a**ed Mu*a Band!a0 T!e )e#ond i) #a**ed 'ddiyana% and $!e $!ird i) Ia*and!ara0 T!eir na$ure wi** 3e $!u) de)#ri3ed0 A,ana w!i#! !a) a downward $enden#y i) or#ed u, 3y #on$ra#$in- and drawin- $!e anu) u,ward)0 T!i) ,ro#e)) i) #a**ed Mu*a Band!a0 W!en A,ana i) rai)ed u, and rea#!e) $!e ),!ere o A-ni =ire@% $!en $!e *ame o A-ni -row) *on-% 3ein- 3*own a3ou$ 3y Vayu0 T!e A-ni and A,ana #ome $o or #ommin-*e wi$! Prana in a !ea$ed )$a$e0 T!rou-! $!i) A-ni% w!i#! i) very iery ari)e) in $!e 3ody $!e *amin- o ire w!i#! rou)e) $!e )*ee,in- Kunda*ini0 T!en $!e Kunda*ini ma+e) a !i))in- noi)e% 3e#ome) ere#$ *i+e a )er,en$ 3ea$en wi$! a )$i#+ and en$er) in$o $!e !o*e o Bra!manadi =Su)!umna@0 T!ereore Yo-in) )!ou*d dai*y ,ra#$i)e Mu*a Band!a0 'ddiyana )!ou*d 3e ,erormed a$ $!e end o Kum3!a+a and a$ $!e 3e-innin- o in!a*a$ion0 Be#au)e Prana H'ddiya$eFD-oe) u, $!e Su)!umna in $!i) Band!a% i$ i) #a**ed 'ddiyana 3y $!e Yo-in)0 Bein- )ea$ed in $!e VaGra ,o)$ure and !o*din- irm*y $!e $wo $oe) 3y $!e $wo !and) near $!e $wo an+*e)% !e )!ou*d -radua**y u,3ear $!e Tana =$!read or Nadi% $!e Sara)va$i Nadi@ w!i#! i) on $!e we)$ern )ide o 'dara =$!e u,,er ,ar$ o $!e a3domen% a3ove $!e nave*@% $!en $o ne#+0 W!en AA Prana rea#!e) Sand!i =Gun#$ion@ o nave*% )*ow*y i$ remove) $!e di)ea)e) o $!e nave*0 T!ereore $!i) )!ou*d 3e ,ra#$i)ed ,ere#$*y0 'ddiyana #an 3e done in )$andin- ,o)$ure a*)o0 W!en you ,ra#$i)e in )$andin- ,o)$ure% ,*a#e your !and) on $!e +nee) or a *i$$*e a3ove $!e +nee)0 Kee, $!e *e-) a *i$$*e a,ar$0 T!e Band!a #a**ed Ia*and!ara )!ou*d 3e ,ra#$i)ed a$ $!e end o Pura+a0 Ia*and!ara i) o $!e orm o #on$ra#$ion o $!e ne#+ and i) an im,edimen$ $o $!e ,a))a-e o Vayu u,ward)0 W!en $!e ne#+ i) #on$ra#$ed 3y 3endin- $!e !ead downward)% )o $!a$ $!e #!in may $ou#! $!e #!e)$% Prana -oe) $!rou-! Bra!manadi0 A))umin- $!e )ea$% a) men$ioned 3eore% one )!ou*d )$ir u, Sara)va$i and #on$ro* Prana0 On $!e ir)$ day Kum3!a+a )!ou*d 3e done our $ime)% on $!e )e#ond day $en $ime) and $!en ive $ime) )e,ara$e*y0 On $!e $!ird day% $wen$y $ime) wi** do and a$erward) Kum3!a+a )!ou*d 3e ,erormed wi$! $!e Band!a) and wi$! an in#rea)e o $wo $ime) ,er day0 Ia*and!ara Band!a A7 'ddyana Band!a 'ddyana Band!a AE THE SCIENCE OF PRANAYAMA Aram3!a Ava)$!a Pranava =R@ )!ou*d 3e #!an$ed wi$! $!ree Ma$ra) =,ro*on-ed in$ona$ion)@0 T!i) i) or $!e de)$ru#$ion o $!e ormer )in)0 T!e Man$ra% Pranava% de)$roy) a** o3)$a#*e) and a** )in)0 By ,ra#$i)in- $!i) !e a$$ain) $!e HAram3!a Ava)$!aF =$!e 3e-innin- or ir)$ )$a-e@0 T!e 3ody o $!e Yo-i 3e-in) $o ,er),ire0 W!en i$ ,er),ire) !e )!ou*d ru3 i$ we** wi$! $!e !and)0 T!e $rem3*in- o $!e 3ody a*)o o##ur)0 He )ome$ime) Gum,) *i+e a ro-0 &!a$a Ava)$!a T!en o**ow) $!e &!a$a Ava)$!a% $!e )e#ond )$a$e% w!i#! i) a#1uired 3y #on)$an$*y ,ra#$i)in- )u,,re))ion o 3rea$!0 W!en a ,ere#$ union $a+e) ,*a#e 3e$ween Prana and A,ana% Mana) and Budd!i or Iiva$man and Parama$man wi$!ou$ o,,o)i$ion% i$ i) #a**ed &!a$a Ava)$!a0 He may now ,ra#$i)e on*y or a3ou$ one2our$! o $!e ,eriod ,re)#ri3ed or $!e ,ra#$i#e 3eore0 By day and 3y evenin- *e$ !im ,ra#$i)e on*y or a Yama =7 !our)@0 "e$ !im ,ra#$i)e $!e Keva*a Kum3!a+a on#e a day0 Drawin- away #om,*e$e*y $!e or-an) rom $!e o3Ge#$) o )en)e) durin- #e))a$ion o 3rea$! i) #a**ed Pra$ya!ara0 W!a$ever !e )ee) wi$! !i) eye)% *e$ !im #on)ider a) A$man0 W!a$ever !e !ear) wi$! !i) ear)% *e$ !im #on)ider a) A$man0 W!a$ever !e )me**) wi$! !i) no)e% *e$ !im #on)ider a) A$man0 W!a$ever !e $a)$e) wi$! !i) $on-ue% *e$ !im #on)ider a) A$man0 W!a$ever $!e Yo-i $ou#!e) wi$! !i) )+in% *e$ !im #on)ider a) A$man0 T!en variou) wonderu* ,ower) are o3$ained 3y $!e Yo-i% )u#! a) #*airvoyan#e% #*airaudien#e% a3i*i$y $o $ran),or$ !im)e* $o -rea$ di)$an#e) wi$!in a momen$% -rea$ ,ower o ),ee#!% a3i*i$y $o $a+e u, any orm !e *i+e)% a3i*i$y $o 3e#ome invi)i3*e and $!e wonder o $ran)mu$in- iron in$o -o*d0 T!a$ Yo-i w!o i) #areu**y ,ra#$i)in- Yo-a% a$$ain) $!e ,ower $o *evi$a$e0 T!en% )!ou*d $!e wi)e Yo-i $!in+ $!a$ $!e)e ,ower) are -rea$ o3)$a#*e) in $!e a$$ainmen$ o Yo-a% !e )!ou*d never $a+e de*i-!$ or re#our)e $o $!em0 T!e Yo-in) )!ou*d no$ e;er#i)e $!e)e ,ower) 3eore any ,er)on w!om)oever0 He )!ou*d *ive in $!e wor*d a) an ordinary man in order $o +ee, !i) ,ower) #on#ea*ed0 Hi) di)#i,*e) wou*d% wi$!ou$ dou3$% re1ue)$ !im $o )!ow $!em =!i) ,ower)@ or $!e -ra$ii#a$ion o $!eir de)ire0 One% w!o i) a#$ive*y en-a-ed in oneF) =wor*d2 im,o)ed@ du$ie)% or-e$) $o ,ra#$i)e Yo-a0 So !e )!ou*d ,ra#$i)e day and ni-!$ no$!in- 3u$ Yo-a wi$!ou$ or-e$$in- $!e word) o !i) &uru0 T!u) !e w!o i) #on)$an$*y en-a-ed in Yo-i# ,ra#$i#e)% ,a))e) $!e &!a$a )$a$e0 No$!in- i) -ained 3y u)e*e)) #om,any o wor*d*y2minded ,eo,*e0 T!ereore% one )!ou*d wi$! -rea$ eor$ )!un evi* #om,any and ,ra#$i)e Yo-a0 Pari#!aya Ava)$!a T!en 3y )u#! #on)$an$ ,ra#$i#e% $!e Pari#!aya Ava)$!a =$!e $!ird )$a$e@ i) -ained0 Vayu or 3rea$!% $!rou-! arduou) ,ra#$i#e ,ier#e) $!e Kunda*ini% a*on- wi$! A-ni $!rou-! $!ou-!$ and en$er) $!e Su)!umna% unin$erru,$ed0 W!en oneF) C!i$$a en$er) $!e Su)!umna a*on- wi$! Prana% i$ rea#!e) $!e !i-! )ea$ in $!e !ead% a*on- wi$! Prana0 W!en $!e Yo-i 3y $!e ,ra#$i#e o Yo-a a#1uire) ,ower o a#$ion =Kriya Sa+$i@ and ,ier#e) $!rou-! $!e Si; C!a+ra) and rea#!e) $!e )e#ure #ondi$ion o Pari#!aya% $!e Yo-i $!en veri*y )ee) $!e $!reeo*d ee#$) o Karma0 T!en *e$ $!e Yo-i de)$roy $!e mu*$i$ude o Karma) 3y $!e Pranava =R@0 "e$ !im a##om,*i)! HKaya2Vyu!aF% a my)$i#a* ,ro#e)) o arran-in- $!e variou) S+and!a) o $!e 3ody and $a+in- variou) 3odie)% in order $o e;!au)$ a** !i) ,reviou) Karma) wi$!ou$ $!e ne#e))i$y o 3ein- re3orn0 A$ $!a$ $ime *e$ $!e -rea$ Yo-i ,ra#$i)e $!e Q ive D!arana) or orm) o #on#en$ra$ion 3y w!i#!% #ommand over $!e ive e*emen$) i) -ained and ear o inGurie) 3y any one o $!em i) removed0 Ni)!,a$$i Ava)$!a T!i) i) $!e our$! )$a-e o Pranayama0 T!rou-! -radua$ed ,ra#$i#e $!e Yo-i rea#!e) $!e Ni)!,a$$i Ava)$!a% $!e )$a$e o #on)umma$ion0 T!e Yo-i% !avin- de)$royed a** $!e )eed) o Karma drin+) $!e ne#$ar o immor$a*i$y0 He ee*) nei$!er !un-er nor $!ir)$% nor )*ee, nor )woon0 He 3e#ome) a3)o*u$e*y inde,enden$0 He #an move anyw!ere in $!e wor*d0 He i) never re3orn0 He i) ree rom a** di)ea)e)% de#ay and o*d a-e0 He enGoy) $!e 3*i)) o Samad!i0 He i) no *on-er in need o any Yo-i# ,ra#$i#e0 W!en $!e )+i*u* $ran1ui* Yo-i #an drin+ $!e Prana Vayu 3y ,*a#in- !i) $on-ue a$ $!e roo$ o $!e ,a*a$e% w!en !e +now) $!e *aw) o a#$ion o Prana and A,ana% $!en !e 3e#ome) en$i$*ed $o *i3era$ion0 A Yo-i# )$uden$ wi** au$oma$i#a**y e;,erien#e a** $!e)e Ava)$!a) one 3y one a) !e advan#e) in !i) )y)$ema$i#% re-u*ar ,ra#$i#e)0 An im,a$ien$ )$uden$ #anno$ e;,erien#e any o $!e)e Ava)$!a) $!rou-! o##a)iona* ,ra#$i#e)0 Care )!ou*d 3e $a+en in $!e o3)ervan#e) o Mi$a!ara and Bra!ma#!arya0 C!a,$er T!ree W!a$ i) Pranayama Ta)min )a$i )va)a,ra)va)ayor2-a$ivi##!eda! ,ranayama! DORe-u*a$ion o 3rea$! or $!e #on$ro* o Prana i) $!e )$o,,a-e o in!a*a$ion and e;!a*a$ion% w!i#! o**ow) a$er )e#urin- $!a$ )$eadine)) o ,o)$ure or )ea$0P T!i) i) $!e deini$ion o Pranayama in $!e Yo-a2)u$ra) o Pa$anGa*i0 HSva)aF mean) in),ira$ory 3rea$!0 HPra)va)aF mean) e;,ira$ory 3rea$!0 You #an $a+e u, $!e ,ra#$i#e o Pranayama a$er you !ave -ained )$eadine)) in your A)ana =)ea$@0 I you #an )i$ or 7 !our in one A)ana% #on$inuou)*y a$ one )$re$#!% you !ave -ained ma)$ery over $!e A)ana0 I you are a3*e $o )i$ rom !a* $o one !our even% you #an $a+e u, $!e ,ra#$i#e o Pranayama0 You #an !ard*y ma+e any ),iri$ua* ,ro-re)) wi$!ou$ $!e ,ra#$i#e o Pranayama0 Prana i) Vya)!$i% w!en $!e individua* i) #on#erned0 T!e )um $o$a* o $!e #o)mi# ener-y or #o)mi# Prana i) Hiranya-ar3!a w!o i) +nown a) $!e *oa$in- H&o*den2E--F0 Hiranya-ar3!a i) Sama)!$i Prana0 One ma$#! )$i#+ i) Vya)!$i =)in-*e@0 T!e w!o*e ma$#! 3o; i) Sama)!$i0 A )in-*e man-o2$ree i) Vya)!$i0 T!e w!o*e man-o -rove i) Sama)!$i0 T!e ener-y in $!e 3ody i) Prana0 By #on$ro**in- $!e mo$ion o $!e *un-) or re),ira$ory or-an)% we #an #on$ro* $!e Prana $!a$ i) vi3ra$in- Q De)#ri3ed in $!e HA,,endi;F in)ide0 By #on$ro* o Prana% $!e mind #an 3e ea)i*y #on$ro**ed% 3e#au)e $!e mind i) a)$ened $o $!e Prana% *i+e $!e 3ird $o $!e )$rin-0 Iu)$ a) $!e 3ird $!a$ i) $ied $o a ,o)$ 3y a )$rin-% a$er *yin- !ere and $!ere% ind) i$) re)$in- ,*a#e in $!e ,o)$% )o a*)o $!i) mind23ird a$er runnin- !i$!er and $!i$!er% in variou) )en)ua* o3Ge#$)% ind) i$) re)$in- ,*a#e durin- dee, )*ee, in $!e Prana0 Pranayama =A##ordin- $o $!e &i$a@ A,ane Gu!va$i ,ranam ,rane,anam $a$!a,areL Prana,ana-a$ee rudd!va ,ranayama,arayana! =&i$a% C!0 IV2A80@0 O$!er) oer Prana =ou$-oin- 3rea$!@ in A,ana =in#omin- 3rea$!@ and A,ana in Prana% re)$rainin- $!e ,a))a-e o Prana and A,ana% a3)or3ed in Pranayama0 Pranayama i) a ,re#iou) YaGna =)a#rii#e@0 Some ,ra#$i)e $!e +ind o Pranayama #a**ed Pura+a =i**in- in@0 Some ,ra#$i)e $!e +ind o Pranayama #a**ed Re#!a+a =em,$yin-@0 Some are en-a-ed in $!e ,ra#$i#e o Pranayama #a**ed Kum3!a+a% 3y im,edin- $!e ou$ward ,a))a-e o air% $!rou-! $!e no)$ri*) and $!e mou$!% and 3y im,edin- $!e inward ,a))a-e o $!e air% in $!e o,,o)i$e dire#$ion0 Pranayama =A##ordin- To Sri San+ara#!arya@ OPranayama i) $!e #on$ro* o a** *ie2or#e) 3y rea*i)in- nau-!$ 3u$ Bra!man in a** $!in-) a) $!e mind% e$#0 OT!e ne-a$ion o $!e 'niver)e i) $!e ou$-oin- 3rea$!0 T!e $!ou-!$. HI am Bra!manF i$)e* i) #a**ed $!e in#omin- 3rea$!0 T!e ,ermanen#e o $!a$ $!ou-!$ $!erea$er i) $!e re)$rained 3rea$!0 T!i) i) $!e Pranayama o $!e wi)e% w!i*e $!e ,re))in- o $!e no)e i) on*y or $!e un+nowin-0P =A,aro+)!anu3!u$i% 66C26A?@0 Pranayama =A##ordin- $o Yo-i B!u)unda@ B!u)unda )ay) $o Sri Va)i)!$!a. OIn $!e #oo* *o$u) o $!e !ear$ wi$!in $!i) vi)i3*e $enemen$ o *e)! #om,o)ed o $!e ive e*emen$)% $!ere are $wo Vayu)% viJ0% Prana and A,ana% #ommin-*ed in i$0 For $!o)e w!o $read )moo$!*y and wi$!ou$ any or $!e )*i-!$e)$ eor$)% $!e ,a$! o $!e)e $wo Vayu)% wi** 3e#ome $!e )un and $!e moon $!em)e*ve) in $!e !ear$D A+a)a% and wi** rove in $!e A+a)a and ye$ 3e anima$in- and #arryin- $!eir *e)!y2$a3erna#*e0 T!e)e Vayu) wi** -o u, and down $o !i-!er and *ower )$a$e)0 T!ey are o $!e )ame na$ure in $!e wa+in-% dreamin- and dream*e)) )*ee,in- )$a$e% and ,ermea$e a** $!rou-!ou$0 I am movin- in $!e dire#$ion o $!o)e $wo Vayu) and !ave rendered ni* a** my Va)ana) in $!e wa+in- )$a$e *i$ un$o $!o)e o $!e dream*e)) )*ee,in- )$a$e0 Divide a i*amen$ o $!e *o$u)2)$a*+ in$o a $!ou)and $ime) and you wi** ind $!e)e Vayu) more )u3$*e $!an $!a$0 Hen#e i$ i) dii#u*$ or me $o $rea$ a3ou$ $!e na$ure o $!e)e Vayu) and $!eir vi3ra$ion)0 O $!e)e% Prana doe) #ea)e*e))*y vi3ra$e in $!i) 3ody% wi$! an u,ward mo$ion% 3o$! e;$erna**y and in$erna**y% w!i*e A,ana !avin- $!e )ame *u#$ua$in- $enden#y% vi3ra$e) 3o$! e;$erna* and in$erna* $o $!e 3ody !avin- a downward mo$ion0 I$ wi** 3e 3enei#ia* i $!e Prana e;!a*ed $o $!e e;$en$ o 6> di-i$)% i) in!a*ed $o $!e )ame e;$en$0 On*y 6A di-i$) are in!a*ed ordinari*y0 T!o)e w!o !ave 3rou-!$ $o e;,erien#eDviJ0% $!e e1ua*i)a$ion o Prana in e;!a*a$ion and in!a*a$ion wi** enGoy inini$e 3*i))0 ONow !ear a3ou$ $!e #!ara#$eri)$i#) o Prana0 T!e in!a*a$ion $o $!e *en-$! o 6A di-i$) o $!e Prana w!i#! !a) 3een e;!a*ed% i) #a**ed =$!e in$erna*@ Pura+a =in!a*a$ion@0 T!i) a*)o i) #a**ed $!e in$erna* =Pura+a@% w!en A,ana Vayu re2en$er) $!e 3ody rom ou$)ide wi$!ou$ any eor$0 W!en A,ana Vayu #ea)e) $o manie)$ i$)e* and Prana -e$) a3)or3ed in $!e !ear$% $!en $!e $ime o##u,ied in )u#! a )$a$e i) =in$erna*@ Kum3!a0 Yo-in) are a3*e $o e;,erien#e a** $!e)e0 W!en $!e Prana in $!e A+a)a o $!e !ear$ manie)$) i$)e* e;$erna**y =$o $!e !ear$ wi$!in@ in diver)e a),e#$) wi$!ou$ any a*i#$ion $o $!e mind $!en i$ i) #a**ed =$!e e;$erna*@ Re#!a+a =e;!a*a$ion@0 W!en $!e e;$erna**y *u#$ua$in- Prana en$er) $!e no)e and )$o,) $!ere a$ i$) $i,% $!en i$ i) #a**ed $!e e;$erna* Pura+a0 Bu$ w!en i$ i) ,a))in- rom $!e $i, o $!e no)e i$ -oe) down 6A di-i$)0 T!en a*)o i$ i) #a**ed $!e e;$erna* Pura+a0 W!en Prana -oe) arre)$ed wi$!ou$ and A,ana wi$!in% $!en i$ i) #a**ed $!e e;$erna* Kum3!a+a0 W!en $!e )!inin- A,ana Vayu $a+e) an u,ward 3en$ wi$!in% $!en i$ i) )$y*ed $!e e;$erna* Re#!a+a0 A** $!e)e ,ra#$i#e) *ead $o Mo+)!a0 T!ereore $!ey )!ou*d ever 3e medi$a$ed u,on0 T!o)e w!o !ave under)$ood and ,ra#$i)ed we** a** $!e e;$erna* and in$erna* Kum3!a+a) and o$!er)% wi** never 3e re3orn0 OA** $!e ei-!$ #our)e)% I !ave -iven ou$ 3eore% are #a,a3*e o yie*din- Mo+)!a0 T!ey )!ou*d 3e ,ra#$i)ed 3o$! day and ni-!$0 T!o)e w!o are a))o#ia$ed wi$! $!e)e ,ra#$i#e) )moo$!*y and #on$ro* $!eir mind) 3y no$ *e$$in- $!em run in o$!er dire#$ion)% wi** in #our)e o $ime a$$ain Nirvana0 Su#! ,ra#$i$ioner) wi** never $!ir)$ a$er ma$eria* ,*ea)ure)0 T!ey wi** ever 3e in $!eir uniorm ,ra#$i#e% w!e$!er wa*+in-% )$andin-% wa+in-% dreamin- or )*ee,in-0 OPrana% !avin- *own ou$% wi** a-ain 3e a3)or3ed in $!e !ear$ !avin- run 3a#+ 6A di-i$)0 Simi*ar*y wi** A,ana 3e a3)or3ed in $!e !ear$% !avin- i))ued ou$ o $!e !ear$ and runnin- 3a#+ 6A di-i$) $o i$0 A,ana 3ein- $!e moon% wi** #oo* $!e w!o*e 3ody in i$) ,a))a-e0 Bu$ Prana 3ein- $!e )un% wi** -enera$e !ea$ in $!e )y)$em and #oo+ or di-e)$ every$!in- in i$0 Wi** ,ain) ari)e in one w!o !a) rea#!ed $!a$ )u,reme )$a$e% w!ere $!e Ka*a) =ray)@ o A,ana $!e moon% are drowned 3y Prana $!e )un4 Wi** re3ir$! ari)e in one w!o !a) rea#!ed $!a$ ,oweru* )ea$% w!en $!e Ka*a) o Prana% $!e )un% are devoured 3y A,ana $!e moon4 T!e)e wi** arre)$ a$ on#e $!e )even 3ir$!) o $!o)e w!o rea#! $!a$ neu$ra* )$a$e w!ere $!ey ind A,ana Vayu #on)umed 3y Prana and vi#e ver)a0 I eu*o-i)e $!a$ C!ida$ma% w!o i) in $!a$ in$ermedia$e )$a$e% w!ere Prana and A,ana are a3)or3ed in one ano$!er0 I medi$a$e #ea)e*e))*y u,on $!a$ C!ida$ma% w!o i) in $!e A+a)a% dire#$*y in ron$% a$ $!e end o my no)e% w!ere Prana and A,ana 3o$! 3e#ome e;$in#$0 T!u) i$ i) $!rou-! $!i) ,a$! o PranaF) #on$ro*% $!a$ I a$$ained $!e )u,reme and imma#u*a$e Ta$$va% devoid o ,ain)0P Con$ro* o Brea$! T!e ir)$ im,or$an$ )$e, i) $o ma)$er $!e A)ana o ,o)$ure or $o #on$ro* $!e 3ody0 T!e ne;$ e;er#i)e i) Pranayama0 Corre#$ ,o)$ure i) indi),en)a3*y re1ui)i$e or $!e )u##e))u* ,ra#$i#e o Pranayama0 An ea)y #omor$a3*e ,o)$ure i) A)ana0 T!a$ ,o)e i) $!e 3e)$ w!i#! #on$inue) $o 3e #omor$a3*e or $!e -rea$e)$ *en-$! o $ime0 C!e)$% ne#+% and !ead mu)$ 3e in one ver$i#a* *ine0 You )!ou*d no$ 3end $!e 3ody ei$!er orward) or *a$era**y% i0e0% ei$!er on $!e ri-!$ or *e$ )ide0 You )!ou*d no$ )i$ #roo+ed0 You )!ou*d no$ a**ow $!e 3ody $o #o**a,)e0 You mu)$ no$ 3end $!e 3ody ei$!er orward) or 3a#+ward)0 By re-u*ar ,ra#$i#e $!e ma)$ery over $!e ,o)e wi** #ome 3y i$)e*0 Fa$$y ,eo,*e wi** ind i$ dii#u*$ $o ,ra#$i)e $!e Padma A)ana or $!e "o$u) Po)e0 T!ey #an )i$ on $!e Su+!a A)ana =#omor$a3*e ,o)e@ or Sidd!a A)ana =,ere#$ed ,o)e@0 You need no$ wai$ or ,ra#$i)in- Pranayama $i** you -e$ u** ma)$ery over $!e A)ana0 Pra#$i)e A)ana and )ide 3y )ide you #an ,ra#$i)e Pranayama a*)o0 In #our)e o $ime% you wi** a#1uire ,ere#$ion in 3o$!0 Pranayama #an a*)o 3e ,ra#$i)ed 3y )i$$in- in $!e #!air ere#$0 In B!a-avad2&i$a% $!e Immor$a* Son- o "ord Kri)!na% you wi** ind a 3eau$iu* de)#ri,$ion o )ea$ and ,o)e. OIn a ,ure )e#re$ ,*a#e 3y !im)e* e)$a3*i)!ed in a i;ed )ea$ o !i) own% nei$!er $oo !i-! nor $oo *ow% wi$! #*o$!% 3*a#+ an$e*o,e2)+in and Ku)a -ra)) one over $!e o$!er% $!ere% ma+in- $!e mind one2,oin$ed% wi$! $!ou-!$ and $!e un#$ion) o $!e )en)e) #on$ro**ed% )$eady on !i) )ea$% !e )!ou*d ,ra#$i)e Yo-a or $!e ,urii#a$ion o $!e Se*% !o*din- $!e 3ody% !ead and ne#+ ere#$% irm% -aJin- )$eadi*y a$ $!e $i, o $!e no)e wi$!ou$ *oo+in- aroundP =C!0 VID6?%66% T 6A@0 Pranayama i) $!e #on$ro* o $!e Prana and $!e vi$a* or#e) o $!e 3ody0 I$ i) re-u*a$ion o $!e 3rea$!0 T!i) i) $!e mo)$ im,or$an$ )$e,0 T!e aim o Pranayama i) $!e #on$ro* o Prana0 Pranayama 3e-in) wi$! $!e re-u*a$ion o $!e 3rea$! or !avin- #on$ro* over $!e *ie2#urren$) or inner vi$a* or#e0 In o$!er word)% Pranayama i) $!e ,ere#$ #on$ro* o $!e *ie2 #urren$) $!rou-! #on$ro* o 3rea$!0 Brea$! i) e;$erna* manie)$a$ion o $!e -ro)) Prana0 A #orre#$ !a3i$ o 3rea$!in- mu)$ 3e e)$a3*i)!ed 3y $!e re-u*ar ,ra#$i#e o Pranayama0 In ordinary wor*d*y ,er)on) $!e 3rea$!in- i) irre-u*ar0 I you #an #on$ro* $!e Prana you #an #om,*e$e*y #on$ro* a** $!e or#e) o $!e 'niver)e% men$a* and ,!y)i#a*0 T!e Yo-i #an a*)o #on$ro* $!e Omni,re)en$ manie)$in- ,ower ou$ o w!i#! a** ener-ie) $a+e $!eir ori-in% w!e$!er #on#ernin- ma-ne$i)m% e*e#$ri#i$y% -ravi$a$ion% #o!e)ion% nerve2#urren$)% vi$a* or#e) or $!ou-!$2vi3ra$ion)% in a#$ $!e $o$a* or#e) o $!e 'niver)e% ,!y)i#a* and men$a*0 I one #on$ro*) $!e 3rea$! or Prana% $!e mind a*)o i) #on$ro**ed0 He w!o !a) #on$ro**ed !i) mind !a) a*)o #on$ro**ed !i) 3rea$!0 I one i) )u),ended% $!e o$!er i) a*)o )u),ended0 I $!e mind and Prana are 3o$! #on$ro**ed one -e$) *i3era$ion rom $!e round o 3ir$!) and dea$!) and a$$ain) immor$a*i$y0 T!ere i) in$ima$e #onne#$ion 3e$ween $!e mind% Prana and )emen0 I one #on$ro*) $!e )emina* ener-y% $!e mind and Prana are a*)o #on$ro**ed0 He w!o !a) #on$ro**ed !i) )emina* ener-y !a) a*)o #on$ro**ed !i) Prana and mind0 He w!o ,ra#$i)e) Pranayama wi** !ave -ood a,,e$i$e% #!eeru*ne))% !and)ome i-ure% -ood )$ren-$!% #oura-e% en$!u)ia)m% a !i-! )$andard o !ea*$!% vi-our and vi$a*i$y and -ood #on#en$ra$ion o mind0 Pranayama i) 1ui$e )ui$a3*e or $!e We)$erner) a*)o0 A Yo-i mea)ure) $!e ),an o !i) *ie no$ 3y $!e num3er o year) 3u$ 3y $!e num3er o !i) 3rea$!)0 You #an $a+e in a #er$ain amoun$ o ener-y or Prana rom $!e a$mo),!eri# air a*on- wi$! ea#! 3rea$!0 Vi$a* #a,a#i$y i) $!e #a,a#i$y )!own 3y $!e *ar-e)$ 1uan$i$y o air a man #an in!a*e a$er $!e dee,e)$ ,o))i3*e e;!a*a$ion0 A man $a+e) i$een 3rea$!) in a minu$e0 T!e $o$a* num3er o 3rea$!) #ome) $o A6%>?? $ime) ,er day0 Varie$ie) o Pranayama OBa!ya2a3!yan$ar2)$am3!a2vri$$i2de)aa2+a*a San+!ya3!i! ,a$id$i)!$o deer-!a2)u+)!ma!0P Yo-a Su$ra)DC!a,0 II% Sa0 :? Pranayama i) re-arded *en-$!y or )u3$*e a##ordin- $o i$) $!ree #om,onen$)% $!e e;$erna*% $!e in$erna* and $!e )$eadyL $!e re$en$ion ,ro#e))e) are modiied 3y $!e re-u*a$ion) o ),a#e% $ime and num3er0 W!en $!e 3rea$! i) e;,ired% i$ i) Re#!a+a% $!e ir)$ +ind o Pranayama0 W!en $!e 3rea$! i) drawn in% i$ i) $!e )e#ond% $ermed Pura+a0 W!en i$ i) )u),ended% i$ i) $!e $!ird +ind% #a**ed Kum3!a+a0 Kum3!a+a i) re$en$ion o 3rea$!0 Kum3!a+a in#rea)e) $!e ,eriod o *ie0 I$ au-men$) $!e inner ),iri$ua* or#e% vi-our and vi$a*i$y0 I you re$ain $!e 3rea$! or one minu$e% $!i) one minu$e i) added $o your ),an o *ie0 Yo-in) 3y $a+in- $!e 3rea$! $o $!e Bra!marand!ra a$ $!e $o, o $!e !ead and +ee,in- i$ $!ere% deea$ $!e "ord o dea$!% Yama% and #on1uer dea$!0 C!an- Dev *ived or one $!ou)and and our !undred year) $!rou-! $!e ,ra#$i#e o Kum3!a+a0 Ea#! o $!e)e mo$ion) in Pranayama% viJ0% Re#!a+a% Pura+a and Kum3!a+a% i) re-u*a$ed 3y ),a#e% $ime and num3er0 By ),a#e i) mean$ $!e in)ide or ou$)ide o $!e 3ody and $!e ,ar$i#u*ar *en-$! or $!e 3read$! and a*)o w!en $!e Prana i) !e*d in )ome ,ar$i#u*ar ,ar$ o $!e 3ody0 Durin- e;,ira$ion $!e di)$an#e $o w!i#! 3rea$! i) $!rown ou$)ide varie) in dieren$ individua*)0 T!e di)$an#e varie) durin- in),ira$ion a*)o0 T!e *en-$! o $!e 3rea$! varie) in a##ordan#e wi$! $!e ,ervadin- Ta$$va0 T!e *en-$! o $!e 3rea$! i) re),e#$ive*y 6A% 6>% E% C% ? in-er)F 3read$!) a##ordin- $o $!e Ta$$va)D Pri$!vi% A,a)% TeGa)% Vayu or A+a)a =ear$!% wa$er% ire% air or e$!er@0 T!i) i) a-ain e;$erna* durin- e;!a*a$ion and in$erna* durin- in!a*a$ion0 Time i)% $!e $ime o dura$ion o ea#! o $!e)e% w!i#! i) -enera**y #oun$ed 3y Ma$ra% w!i#! #orre),ond) $o one )e#ond0 Ma$ra mean) a mea)ure0 By $ime i) a*)o mean$ !ow *on- $!e Prana )!ou*d 3e i;ed in a ,ar$i#u*ar #en$re or ,ar$0 Num3er reer) $o $!e num3er o $ime) $!e Pranayama i) ,erormed0 T!e Yo-i# )$uden$ )!ou*d )*ow*y $a+e $!e num3er o Pranayama) $o ei-!$y a$ one )i$$in-0 He )!ou*d !ave our )i$$in-) in $!e mornin-% a$ernoon% evenin- and midni-!$% or a$ 8 a0m0% and )!ou*d !ave $!u) 7A? Pranayama) in a**0 T!e ee#$ or rui$ o Pranayama i) 'd-!a$a or awa+enin- o $!e )*ee,in- Kunda*ini0 T!e #!ie aim o Pranayama i) $o uni$e $!e Prana wi$! $!e A,ana and $a+e $!e uni$ed Pranayama )*ow*y u,ward) $oward) $!e !ead0 Kunda*ini i) $!e )our#e or a** o##u*$ ,ower)0 T!e Pranayama i) *on- or )!or$ a##ordin- $o $!e ,eriod o $ime% i$ i) ,ra#$i)ed0 Iu)$ a) wa$er% $!rown on a !o$ ,an )!rive*) u,on a** )ide) a) i$ i) 3ein- dried u,% )o a*)o air% movin- in or ou$ #ea)e) i$) a#$ion 3y a )$ron- eor$ o re)$rain$ =Kum3!a+a@ and )$ay) wi$!in0 Va#!a),a$i de)#ri3e) DOMea)ured 3y 7> Ma$ra)% i) $!e ir)$ a$$em,$ ='d-!a$a@% w!i#! i) mi*d0 Twi#e $!a$ i) $!e )e#ond% w!i#! i) midd*in-0 T!ri#e $!a$ i) $!e $!ird% w!i#! i) $!e in$en)e0 T!i) i) $!e Pranayama a) mea)ured 3y num3er0P T!e H,*a#eF o e;!a*a$ion *ie) wi$!in 6A An-u*a) =in#!e)@ o $!e $i, o no)e0 T!i) i) $o 3e a)#er$ained $!rou-! a ,ie#e o reed or #o$$on0 T!e ,*a#e o in!a*a$ion ran-e) rom $!e !ead down $o $!e )o*e) o $!e ee$0 T!i) i) $o 3e a)#er$ained $!rou-! a )en)a$ion )imi*ar $o $!e $ou#! o an an$0 T!e ,*a#e o Kum3!a+a #on)i)$) o $!e e;$erna* and in$erna* ,*a#e) o 3o$! e;!a*a$ion and in!a*a$ion $a+en $o-e$!er% 3e#au)e $!e un#$ion) o $!e 3rea$! are #a,a3*e o 3ein- !e*d u, a$ 3o$! $!e)e ,*a#e)0 T!i) i) $o 3e a)#er$ained $!rou-! $!e a3)en#e o $!e $wo indi#a$ive) no$ed a3ove% in #onne#$ion wi$! e;!a*a$ion and in!a*a$ion0 T!e ),e#ii#a$ion o $!e $!ree +ind) o 3rea$! re-u*a$ion)% 3y a** $!e)e $!reeD$ime% ),a#e and num3erDi) on*y o,$iona*0 T!ey are no$ $o 3e under)$ood a) $o 3e ,ra#$i)ed #o**e#$ive*y% or in many Smri$i) we mee$ wi$! ,a))a-e)% w!ere $!e on*y ),e#ii#a$ion men$ioned wi$! reeren#e $o $!e re-u*a$ion o 3rea$! i) $!a$ o $ime0 T!e our$! i) re)$rainin- $!e Prana 3y dire#$in- i$ $o e;$erna* or in$erna* o3Ge#$L OBa!ya3!yan$ara2vi)!aya+)!e,i #!a$ur$!a!P =Yo-a Su$ra). 66%:?@0 T!e $!ird +ind o Pranayama $!a$ i) de)#ri3ed in Su$ra :? o $!e Yo-a Su$ra)% i) ,ra#$i)ed on*y $i** $!e ir)$ 'd-!a$a i) mar+ed0 T!i) our$! Pranayama i) #arried ur$!er0 I$ #on#ern) wi$! $!e i;in- o $!e Prana in $!e variou) *o$u)e) =Padma) or C!a+ra)@ and $a+in- i$ )*ow*y% and )*ow*y% )$e, 3y )$e,% and )$a-e 3y )$a-e $o $!e *a)$ *o$u) in $!e !ead% w!ere ,ere#$ Samad!i $a+e) ,*a#e0 T!i) i) in$erna*0 E;$erna**y i$ $a+e) in$o #on)idera$ion $!e *en-$! o 3rea$! in a##ordan#e wi$! $!e ,revai*in- Ta$$va0 Prana #an 3e de)#ri3ed ei$!er in)ide or ou$)ide0 By -radua* ma)$ery over $!e ,re*iminary $!ree +ind) o Pranayama% $!e our$! +ind #ome) in0 In $!e $!ird +ind o Pranayama $!e ),!ere i) no$ $a+en in$o #on)idera$ion0 T!e )$o,,a-e o $!e 3rea$! o##ur) wi$! one )in-*e eor$ and i) $!en mea)ured 3y ),a#e% $ime and num3er and $!u) 3e#ome) Dir-!a =*on-@ and Su+)!ma =)u3$*e@0 In $!e our$! varie$y% !owever $!e ),!ere) o e;,ira$ion and in),ira$ion are a)#er$ained0 T!e dieren$ )$a$e) are ma)$ered 3y and 3y0 T!e our$! varie$y i) no$ ,ra#$i)ed a** a$ on#e 3y a )in-*e eor$ *i+e $!e $!ird one0 On $!e o$!er !and% i$ rea#!e) dieren$ )$a$e) o ,ere#$ion% a) i$ i) 3ein- done0 A$er one )$a-e i) ma)$ered% $!e ne;$ )$a-e i) $a+en u, and ,ra#$i)ed0 T!en i$ -oe) in )u##e))ion0 T!e $!ird i) no$ ,re#eded 3y mea)uremen$) and i) 3rou-!$ a3ou$ 3y a )in-*e eor$0 T!e our$! i) !owever ,re#eded 3y $!e +now*ed-e o $!e mea)uremen$)% and i) 3rou-!$ a3ou$ 3y mu#! eor$0 T!i) i) $!e on*y dieren#e0 T!e #ondi$ion) o $ime% ),a#e and num3er are a,,*i#a3*e $o $!i) +ind o Pranayama a*)o0 Par$i#u*ar o##u*$ ,ower) deve*o, $!em)e*ve) a$ ea#! )$a-e o ,ro-re))0 T!ree Ty,e) o Pranayama T!ere are $!ree $y,e) o Pranayama% viJ0% Ad!ama% Mad!yama and '$$ama =inerior% midd*e and )u,erior@0 T!e Ad!ama Pranayama #on)i)$) o 6A Ma$ra)% Mad!yama #on)i)$) o AE Ma$ra) and $!e '$$ama o##u,ie) a $ime o 7A Ma$ra)0 T!i) i) or Pura+a0 T!e ra$io 3e$ween Pura+a% Kum3!a+a and Re#!a+a i) 6.E.A0 Pura+a i) in!a*a$ion0 Kum3!a+a i) re$en$ion0 Re#!a+a i) e;!a*a$ion0 I you in!a*e or a ,eriod o 6A Ma$ra) you wi** !ave $o ma+e Kum3!a+a or a ,eriod o EC Ma$ra)0 T!en $!e $ime or Re#!a+a wi** 3e AE Ma$ra)0 T!i) i) or Ad!ama Pranayama0 T!e )ame ru*e wi** a,,*y $o $!e o$!er $wo varie$ie)0 Fir)$% ,ra#$i)e or a mon$! o Ad!ama Pranayama0 T!en ,ra#$i)e Mad!yama or $!ree mon$!)0 T!en $a+e u, $!e '$$ama varie$y0 Sa*u$e your &uru and Sri &ane)a a) )oon a) you )i$ in $!e A)ana0 T!e $ime or A3!ya)a i) ear*y mornin- E a0m0% 6? a0m0% evenin- E ,0m0% and ni-!$ 6? ,0m0% or 6A ,0m0 A) you advan#e in ,ra#$i#e you wi** !ave $o do 7A? Pranayama) dai*y0 Sa-ar3!a Pranayama i) $!a$ Pranayama% w!i#! i) a$$ended wi$! men$a* Ia,a o any Man$ra% ei$!er &aya$ri or Om0 I$ i) one !undred $ime) more ,oweru* $!an $!e A-ar3!a Pranayama% w!i#! i) ,*ain and una$$ended wi$! any Ia,a0 Pranayama Sidd!i de,end) u,on $!e in$en)i$y o $!e eor$) o $!e ,ra#$i$ioner0 An arden$ en$!u)ia)$i# )$uden$% wi$! Parama '$)a!a% Sa!a)a and Drid!a$a =Jea*% #!eeru*ne)) and $ena#i$y@% #an ee#$ Sidd!i =,ere#$ion@ wi$!in )i; mon$!)L w!i*e a !a,,y2-o2*u#+y ,ra#$i$ioner wi$! Tandri and A*a)ya =drow)ine)) and *aJine))@ wi** ind no im,rovemen$ even a$er ei-!$ or $en year)0 P*od on0 Per)evere wi$! ,a$ien#e% ai$!% #oniden#e% e;,e#$a$ion% in$ere)$ and a$$en$ion0 You are 3ound $o )u##eed0 Ni* de),erandumDNever de),air0 T!e Vedan$i# Kum3!a+a Bein- wi$!ou$ any di)$ra#$ion and wi$! a #a*m mind% one )!ou*d ,ra#$i)e Pranayama0 Bo$! e;,ira$ion and in),ira$ion )!ou*d 3e )$o,,ed0 T!e ,ra#$i$ioner )!ou*d de,end )o*e*y on Bra!manL $!a$ i) $!e !i-!e)$ aim o *ie0 T!e -ivin- ou$ o a** e;$erna* o3Ge#$)% i) )aid $o 3e Re#!a+a0 T!e $a+in- in o $!e ),iri$ua* +now*ed-e o Sa)$ra)% i) )aid $o 3e Pura+a% and $!e +ee,in- $o one)e* o )u#! +now*ed-e i) )aid $o 3e Kum3!a+a0 He i) an eman#i,a$ed ,er)on w!o ,ra#$i)e) !i) C!i$$a $!u)0 T!ere i) no dou3$ a3ou$ i$0 T!rou-! Kum3!a+a $!e mind )!ou*d a*way) 3e $a+en u, and $!rou-! Kum3!a+a a*one i$ )!ou*d 3e i**ed u, wi$!in0 I$ i) on*y $!rou-! Kum3!a+a $!a$ Kum3!a+a )!ou*d 3e irm*y ma)$ered0 Wi$!in i$% i) HParama SivaF0 A$ ir)$ in !i) Bra!ma-ran$!i $!ere i) ,rodu#ed )oon a !o*e or ,a))a-e0 T!en !avin- ,ier#ed Bra!ma-ran$!i% !e ,ier#e) Vi)!nu-ran$!i% $!en !e ,ier#e) Rudra-ran$!i% $!en $!e Yo-in a$$ain) !i) *i3era$ion $!rou-! $!e re*i-iou) #eremonie)% ,erormed in variou) 3ir$!)% $!rou-! $!e -ra#e o &uru) and Deva$a) and $!rou-! $!e ,ra#$i#e o Yo-a0 Pranayama or Nadi2Sudd!i T!e Vayu #anno$ en$er $!e Nadi) i $!ey are u** o im,uri$ie)0 T!ereore% ir)$ o a**% $!ey )!ou*d 3e ,uriied and $!en Pranayama )!ou*d 3e ,ra#$i)ed0 T!e Nadi) are ,uriied 3y $wo ,ro#e))e)% viJ0% Samanu and Nirmanu0 T!e Samanu i) done 3y a men$a* ,ro#e)) wi$! BiGa Man$ra0 T!e Nirmanu i) done 3y ,!y)i#a* #*ean)in- or $!e S!a$+arma)0 60 Si$ on Padma)ana0 Medi$a$e on $!e BiGa+)!ara o Vayu y.U =Yam@ w!i#! i) o )mo+e #o*our0 In!a*e $!rou-! $!e *e$ no)$ri*0 Re,ea$ $!e BiGa+)!ara 6> $ime)0 T!i) i) Pura+a0 Re$ain $!e 3rea$! $i** you re,ea$ $!e BiGa >E $ime)0 T!i) i) Kum3!a+a0 T!en e;!a*e $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri* very very )*ow*y $i** you re,ea$ $!e BiGa+)!ara 7A $ime)0 A0 T!e nave* i) $!e )ea$ o A-ni$a$$va0 Medi$a$e on $!i) A-ni$a$$va0 T!en draw $!e 3rea$! $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri* re,ea$in- 6> $ime) $!e A-ni BiGa rU =Ram@0 Re$ain $!e 3rea$!% $i** you #oun$ $!e BiGa >E $ime)0 T!en e;!a*e )*ow*y $!rou-! $!e *e$ no)$ri* $i** you re,ea$ men$a**y $!e BiGa *e$$er 7A $ime)0 70 Fi; $!e -aJe a$ $!e $i, o $!e no)e0 In!a*e $!rou-! $!e *e$ no)$ri* re,ea$in- $!e BiGa YU =T!am@ 6> $ime)0 Re$ain $!e 3rea$! $i** you re,ea$ $!e BiGa =T!am@ >E $ime)0 Now ima-ine $!a$ $!e ne#$ar $!a$ *ow) rom $!e moon% run) $!rou-! a** $!e ve))e*) o $!e 3ody and ,uriie) $!em0 T!en e;!a*e )*ow*y $!rou-! ri-!$ no)$ri* $i** you re,ea$ $!e Pri$!vi BiGa *.U ="am@ 7A $ime)0 T!e Nadi) are ,uriied ni#e*y 3y $!e ,ra#$i#e o $!e a3ove $!ree +ind) o Pranayama 3y )i$$in- irm*y in your u)ua* ,o)$ure0 Man$ra Durin- Pranayama T!e Man$ra or re,e$i$ion durin- $!e ,ra#$i#e o Pranayama i) *aid down in $!e I)vara &i$a. OW!en $!e a),iran$ !o*din- !i) 3rea$! re,ea$) $!e &aya$ri $!ri#e% $o-e$!er wi$! even Vya!ri$i) in $!e 3e-innin-% $!e Sira) a$ $!e end and $!e Pranava% one a$ 3o$! end) o i$% $!i) i)% w!a$ i) #a**ed $!e re-u*a$ion o 3rea$!0P Yo-i YaGnava*+ya% on $!e o$!er !and% de#*are) $!u). OT!e u,ward 3rea$! and $!e downward 3rea$!% !avin- 3een re)$rained% re-u*a$ion o 3rea$! i) $o 3e ,ra#$i)ed 3y mean) o $!e Pranava =R@ wi$! due re-ard $o $!e uni$ o mea)ure o $!e Man$ra0 T!i) re,e$i$ion o $!e Pranava a*one% i) mean$ or $!e Parama!am)a Sannya)in)0 I$ !a) 3een de#*ared in $!e Smri$i)% $!a$ ordinary #on$em,*a$ion i) $o 3e ,ra#$i)ed% $!rou-! $!e in!a*a$ion and o$!er )$a-e) o 3rea$!2re-u*a$ion a$ oneF) nave*% !ear$ and ore!ead% wi$! reeren#e $o $!e orm) o Bra!ma% Vi)!nu and Siva re),e#$ive*y0 For $!e Parama!am)a !owever% $!e on*y o3Ge#$ o #on$em,*a$ion !a) 3een de#*ared $o 3e Bra!man0 OT!e )e*2#on$ro**ed a)#e$i# i) $o #on$em,*a$e u,on $!e )u,reme Bra!man% 3y mean) o $!e Pranava%P de#*are) $!e Sru$i0 E;er#i)e No0 6 Si$ on Padma)ana0 C*o)e your eye)0 Con#en$ra$e on Tri+u$i =$!e ),a#e 3e$ween $!e $wo eye23row)@0 C*o)e $!e ri-!$ no)$ri* wi$! your ri-!$ $!um30 In!a*e )*ow*y $!rou-! $!e *e$ no)$ri* a) *on- a) you #an do i$ wi$! #omor$0 T!en e;!a*e very very )*ow*y $!rou-! $!e )ame no)$ri*0 Do $we*ve $ime)0 T!i) i) one round0 T!en in!a*e $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri* 3y #*o)in- $!e *e$ no)$ri* wi$! your ri-!$ rin- and *i$$*e in-er) and e;!a*e very )*ow*y $!rou-! $!e )ame no)$ri*0 Do $we*ve $ime)0 T!i) i) one round0 Do no$ ma+e any )ound durin- in!a*a$ion and e;!a*a$ion0 Re,ea$ your I)!$a Man$ra durin- $!e ,ra#$i#e0 In $!e )e#ond wee+ o ,ra#$i#e% do $wo round)% in $!e $!ird wee+% $!ree round)0 Ta+e re)$ or $wo minu$e) w!en one round i) over0 I you $a+e a ew norma* 3rea$!)% w!en one round i) over% $!a$ wi** -ive you )ui#ien$ re)$ and you wi** 3e re)! or $!e ne;$ round0 T!ere i) no Kum3!a+a in $!i) e;er#i)e0 You #an in#rea)e $!e num3er o round) a##ordin- $o your )$ren-$! and #a,a#i$y0 E;er#i)e No0 A In!a*e $!rou-! 3o$! $!e no)$ri*) )*ow*y and -en$*y0 Do no$ re$ain $!e 3rea$!0 T!en e;!a*e )*ow*y0 Do 6A $ime)0 T!i) wi** #on)$i$u$e one round0 You #an do A or 7 round) a##ordin- $o your #a,a#i$y and )$ren-$! and $ime a$ your di),o)a*0 E;er#i)e No0 7 Si$ on your A)ana0 C*o)e $!e ri-!$ no)$ri* wi$! your ri-!$ $!um30 T!en in!a*e )*ow*y $!rou-! your *e$ no)$ri*0 C*o)e $!e *e$ no)$ri* wi$! your ri-!$ rin- and *i$$*e in-er) and o,en $!e ri-!$ no)$ri* 3y removin- $!e ri-!$ $!um30 E;!a*e very )*ow*y $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri*0 T!en draw $!e air $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri* a) *on- a) you #an do i$ wi$! #omor$ and e;!a*e $!rou-! $!e *e$ no)$ri* 3y removin- $!e ri-!$ rin- and *i$$*e in-er)0 T!ere i) no Kum3!a+a in $!i) Pranayama0 Re,ea$ $!e ,ro#e)) 6A $ime)0 T!i) wi** #on)$i$u$e one round0 E;er#i)e No0 E Medi$a$e $!a$ $!e )in-*e *e$$er% $!e Su,reme *i-!$DPranava or OMDi) $!e ori-in or )our#e o $!e $!ree *e$$er) A% ' and M0 In!a*e $!e air $!rou-! Ida or *e$ no)$ri* or $!e ),a#e o 6> Ma$ra) =)e#ond)@% medi$a$e on $!e *e$$er HAF durin- $!a$ $imeL re$ain $!e air or $!e ),a#e o >E Ma$ra)% medi$a$e on $!e *e$$er H'F durin- $!e $imeL e;!a*e $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri* or $!e ),a#e o 7A Ma$ra) and medi$a$e on $!e *e$$er HMF durin- $!a$ $ime0 Pra#$i)e $!i) a-ain and a-ain in $!e a3ove order0 Be-in wi$! A or 7 $ime) and -radua**y in#rea)e $!e num3er $o A? or 7? $ime) a##ordin- $o your #a,a#i$y and )$ren-$!0 To 3e-in wi$!% +ee, $!e ra$io 6.E.A0 &radua**y in#rea)e $!e ra$io $o 6>.>E.7A0 Dee, Brea$!in- E;er#i)e Ea#! dee, 3rea$!in- #on)i)$) o a very u** in!a*a$ion% $!rou-! $!e no)e and a dee,% )$eady e;!a*a$ion a*)o% $!rou-! $!e no)e0 In!a*e )*ow*y a) mu#! a) you #an do0 E;!a*e )*ow*y a) mu#! a) you #an do0 Durin- in!a*a$ion% o3)erve $!e o**owin- ru*e). 60 S$and u,0 P*a#e $!e !and) on $!e !i,)% $!e e*3ow) wi** 3e ou$ and no$ or#ed 3a#+ward0 S$and a$ ea)e0 A0 "en-$!en $!e #!e)$ )$rai-!$ u,ward)0 Pre)) $!e !i, 3one) wi$! $!e !and) in downward dire#$ion0 A va#uum wi** 3e ormed 3y $!i) a#$ and $!e air wi** ru)! in o i$) own a##ord0 70 Kee, $!e no)$ri*) wide o,en0 Do no$ u)e $!e no)e a) a )u#$ion ,um,0 I$ )!ou*d )erve a) a ,a))ive ,a))a-e or 3o$! $!e in!a*ed and $!e e;!a*ed air0 Do no$ ma+e any )ound w!en you in!a*e and e;!a*e0 Remem3er $!a$ #orre#$ 3rea$!in- i) noi)e*e))0 E0 S$re$#! $!e w!o*e u,,er ,ar$ o $!e $run+0 :0 Do no$ ar#! $!e u,,er #!e)$ in$o a #ram,ed ,o)i$ion0 Kee, $!e a3domen na$ura**y re*a;ed0 >0 Do no$ 3end $!e !ead ar 3a#+ward)0 Do no$ draw $!e a3domen inward)0 Do no$ or#e $!e )!ou*der) 3a#+0 "i$ $!e )!ou*der) u,0 Durin- $!e e;!a*a$ion o3)erve $!e o**owin- ru*e) #areu**y. 60 A**ow $!e ri3) and $!e w!o*e u,,er ,ar$ o $!e $run+ $o )in+ down -radua**y0 A0 Draw $!e *ower ri3) and a3domen u,ward)D)*ow*y0 70 Do no$ 3end $!e 3ody $oo mu#! orward0 Ar#!in- o $!e #!e)$ )!ou*d 3e avoided0 Kee, $!e !ead% ne#+ and $run+ in a )$rai-!$ *ine0 Con$ra#$ $!e #!e)$0 Do no$ 3rea$!e $!e air ou$ $!rou-! $!e mou$!0 E;!a*e very% very )*ow*y wi$!ou$ ,rodu#in- any noi)e0 E0 E;,ira$ion )im,*y $a+e) ,*a#e 3y re*a;in- $!e in),ira$ory mu)#*e)0 T!e #!e)$ a**) down 3y i$) own wei-!$ and e;,e*) $!e air ou$ $!rou-! $!e no)e0 :0 In $!e 3e-innin-% do no$ re$ain $!e 3rea$! a$er in!a*a$ion0 W!en $!e ,ro#e)) o in!a*a$ion i) over 3e-in e;!a*a$ion a$ on#e0 W!en you !ave )ui#ien$*y advan#ed in your ,ra#$i#e% you #an )*ow*y re$ain $!e 3rea$! rom ive )e#ond) $o one minu$e a##ordin- $o your #a,a#i$y0 >0 W!en one round o $!ree dee, 3rea$!in-) i) over% you #an $a+e a *i$$*e re)$% HRe),ira$ory ,au)eFD3y $a+in- a ew norma* 3rea$!)0 T!en )$ar$ $!e )e#ond round0 Durin- $!e ,au)e% )$and )$i** in a #omor$a3*e ,o)i$ion wi$! !and) on !i,)0 T!e num3er o round) #an 3e i;ed a##ordin- $o $!e #a,a#i$y o $!e ,ra#$i$ioner0 Do 7 or E round) and in#rea)e one round every wee+0 Dee, 3rea$!in- i) on*y a varie$y o Pranayama0 Ka,a*a3!a$i HKa,a*aF i) a San)+ri$ wordL i$ mean) )+u**0 HB!a$iF mean) $o )!ine0 T!e $erm HKa,a*a3!a$iF mean) an e;er#i)e $!a$ ma+e) $!e )+u** )!ine0 T!i) Kriya #*ean)e) $!e )+u**0 So $!i) i) $a+en a) one o $!e S!a$2Karma) =)i; #*ean)in- ,ro#e))e) in Ha$!a Yo-a@0 Si$ on Padma)ana0 Kee, $!e !and) on +nee)0 C*o)e $!e eye)0 Perorm Pura+a and Re#!a+a ra,id*y0 T!i) )!ou*d 3e ,ra#$i)ed vi-orou)*y0 One wi** -e$ ,er),ira$ion ,rou)e*y0 T!i) i) a -ood orm o e;er#i)e0 T!o)e w!o are we**2ver)ed in Ka,a*a3!a$i% #an do B!a)$ri+a very ea)i*y0 T!ere i) no Kum3!a+a in $!i) Pranayama0 Re#!a+a ,*ay) a ,rominen$ ,ar$0 Pura+a i) mi*d% )*ow and *on- =Dir-!a@0 Bu$ $!e Re#!a+a )!ou*d 3e done 1ui#+*y and or#i3*y 3y #on$ra#$in- $!e a3domina* mu)#*e) wi$! a 3a#+ward ,u)!0 W!en you do Pura+a% re*ea)e $!e a3domina* mu)#*e)0 Some ,eo,*e na$ura**y ma+e a #urve o $!e ),ine and 3end $!eir !ead) a*)o0 T!i) i) no$ de)ira3*e0 T!e !ead and $!e $run+ )!ou*d 3e ere#$0 Sudden e;,u*)ion) o 3rea$! o**ow one ano$!er a) in B!a)$ri+a0 To )$ar$ wi$!% you #an !ave one e;,u*)ion ,er )e#ond0 &radua**y you #an !ave $wo e;,u*)ion) ,er )e#ond0 To 3e-in wi$! do one round in $!e mornin- #on)i)$in- o 6? e;,u*)ion) on*y0 In $!e )e#ond wee+% do one round in $!e evenin-0 In $!e $!ird wee+% do $wo round) in $!e mornin- and $wo round) in $!e evenin-0 T!u) every wee+% -radua**y and #au$iou)*y in#rea)e 6? e;,u*)ion) $o ea#! round $i** you -e$ 6A? e;,u*)ion) or ea#! round0 I$ #*ean)e) $!e re),ira$ory )y)$em and $!e na)a* ,a))a-e)0 I$ remove) $!e ),a)m in 3ron#!ia* $u3e)0 Con)e1uen$*y% A)$!ma i) re*ieved and a*)o #ured in #our)e o $ime0 T!e a,i#e) o $!e *un-) -e$ ,ro,er o;y-ena$ion0 T!ere3y $!ey #anno$ aord avoura3*e nidu) =3reedin- -round)@ or $u3er#*e 3a#i**i0 Con)um,$ion i) #ured 3y $!i) ,ra#$i#e0 "un-) are #on)idera3*y deve*o,ed0 Car3on dio;ide i) e*imina$ed in a *ar-e )#a*e0 Im,uri$ie) o $!e 3*ood are $!rown ou$0 Ti))ue) and #e**) a3)or3 a *ar-e 1uan$i$y o o;y-en0 T!e ,ra#$i$ioner +ee,) u, -ood !ea*$!0 Hear$ un#$ion) ,ro,er*y0 T!e #ir#u*a$ory and re),ira$ory )y)$em) are $oned $o a #on)idera3*e de-ree0 T!e E;$erna* Kum3!a+a =Ba!ya@ Draw $!e air $!rou-! $!e *e$ no)$ri* $i** you #oun$ 7 OM)L $!row i$ ou$ $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri* immedia$e*y wi$!ou$ re$ainin- i$ #oun$in- > OM)0 S$o, i$ ou$)ide $i** you #oun$ 6A OM)0 T!en draw $!e 3rea$! $!rou-! $!e ri-!$L e;!a*e i$ $!rou-! $!e *e$ and )$o, i$ ou$)ide a) 3eore% u)in- $!e )ame uni$) o OM or in!a*a$ion% e;!a*a$ion and re$en$ion0 Do )i; $ime) in $!e mornin- and )i; $ime) in $!e evenin-0 &radua**y in#rea)e $!e num3er o round) and $!e $ime o Kum3!a+a0 Do no$ )$rain or a$i-ue your)e*0 Ea)y Comor$a3*e Pranayama =Su+!a Purva+a@ Si$ on Padma)ana or Sidd!a)ana in your medi$a$ion room% 3eore $!e ,i#$ure o your I)!$a Deva$a =-uidin- dei$y@0 C*o)e $!e ri-!$ no)$ri* wi$! $!e ri-!$ $!um30 Draw in $!e air very% very )*ow*y $!rou-! $!e *e$ no)$ri*0 T!en #*o)e $!e *e$ no)$ri* a*)o wi$! *i$$*e and rin- in-er) o $!e ri-!$ !and0 Re$ain $!e air a) *on- a) you #an #omor$a3*y do0 T!en e;!a*e very% very )*ow*y $!rou-! $!e no)$ri* a$er removin- $!e $!um30 Now !a* $!e ,ro#e)) i) over0 T!en draw air $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri*0 Re$ain $!e air a) 3eore and e;!a*e i$ very% very )*ow*y $!rou-! $!e *e$ no)$ri*0 A** $!e)e )i; ,ro#e))e) #on)$i$u$e one Pranayama0 Do A? in $!e mornin- and A? in $!e evenin-0 &radua**y in#rea)e $!e num3er0 Have a B!ava =men$a* a$$i$ude@ $!a$ a** $!e Daivi Sam,a$ =divine 1ua*i$ie)@% e0-0% mer#y% *ove% or-ivene))% San$i% Goy% e$#0% are en$erin- in$o your )y)$em a*on- wi$! $!e in),ired air and a** A)uri Sam,a$ =devi*i)! 1ua*i$ie)@ )u#! a) *u)$% an-er% -reed% e$#0% are 3ein- $!rown ou$ Q a*on- wi$! $!e e;,ired air0 Re,ea$ OM or &aya$ri men$a**y durin- Pura+a% Kum3!a+a and Re#!a+a0 Hard2wor+in- Sad!a+a) #an do 7A? Kum3!a+a) dai*y in our )i$$in-) a$ $!e ra$e o C? in ea#! )i$$in-0 T!i) Pranayama remove) a** di)ea)e)% ,uriie) $!e Nadi)% )$eadie) $!e mind in #on#en$ra$ion% im,rove) di-e)$ion% in#rea)e) $!e di-e)$ive ire and a,,e$i$e% !e*,) $o main$ain Bra!ma#!arya and awa+en) $!e Kunda*ini $!a$ i) )*ee,in- a$ $!e Mu*ad!ara C!a+ra0 Purii#a$ion o Nadi) wi** )e$ in ra,id*y0 You wi** !ave *evi$a$ion =ri)in- a3ove $!e -round@ a*)o0 Pranayama or Awa+enin- Kunda*ini W!en you ,ra#$i)e $!e o**owin-% #on#en$ra$e on $!e Mu*ad!ara C!a+ra a$ $!e 3a)e o $!e ),ina* #o*umn% w!i#! i) $rian-u*ar in orm and w!i#! i) $!e )ea$ o $!e Kunda*ini Sa+$i0 C*o)e $!e ri-!$ no)$ri* wi$! your i-!$ $!um30 In!a*e $!rou-! $!e *e$ no)$ri* $i** you #oun$ 7 OM) )*ow*y0 Ima-ine $!a$ you are drawin- $!e Prana wi$! $!e a$mo),!eri# air0 T!en #*o)e $!e *e$ no)$ri* wi$! your *i$$*e and rin- in-er) o $!e ri-!$ !and0 T!en re$ain $!e 3rea$! or 6A OM)0 Send $!e #urren$ down $!e ),ina* #o*umn )$rai-!$ in$o $!e $rian-u*ar *o$u)% $!e Mu*ad!ara C!a+ra0 Ima-ine $!a$ $!e nerve2#urren$ i) )$ri+in- a-ain)$ $!e *o$u) and awa+enin- $!e Kunda*ini0 T!en )*ow*y e;!a*e $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri* #oun$in- > OM)0 Re,ea$ $!e ,ro#e)) rom $!e ri-!$ no)$ri* a) )$a$ed a3ove% u)in- $!e )ame uni$)% and !avin- $!e )ame ima-ina$ion and ee*in-0 T!i) Pranayama wi** awa+en $!e Kunda*ini 1ui#+*y0 Do i$ 7 $ime) in $!e mornin- and 7 $ime) in $!e evenin-0 In#rea)e $!e num3er Q Variou) Man$ra) and $!eir 3enei$) are de)#ri3ed in my 3oo+ OIa,a Yo-aP and $ime -radua**y and #au$iou)*y a##ordin- $o your )$ren-$! and #a,a#i$y0 In $!i) Pranayama% #on#en$ra$ion on $!e Mu*ad!ara C!a+ra i) $!e im,or$an$ $!in-0 Kunda*ini wi** 3e awa+ened 1ui#+*y i $!e de-ree o #on#en$ra$ion i) in$en)e and i $!e Pranayama i) ,ra#$i)ed re-u*ar*y0 Pranayama Durin- Medi$a$ion I you do #on#en$ra$ion and medi$a$ion% Pranayama% #ome) 3y i$)e*0 T!e 3rea$! 3e#ome) )*ower and )*ower0 We wi** ,ra#$i)e $!i) Pranayama dai*y un#on)#iou)*y0 W!en you are readin- a )en)a$iona* )$ory3oo+ or w!en you are )o*vin- a ma$!ema$i#a* ,ro3*em% your mind i) rea**y very mu#! a3)or3ed in $!e )u3Ge#$2ma$$er0 I you #*o)e*y wa$#! your 3rea$! on $!e)e o##a)ion)% you wi** ind $!a$ $!e 3rea$! !a) 3e#ome very very )*ow0 W!en you )ee a $ra-i#a* )$ory 3ein- ena#$ed in $!e $!ea$er or a i*m2)!ow% w!en you !ear a very )ad )$ri+in- new) or )ome -*ad $idin-)% w!en you )!ed $ear) ei$!er o Goy or )orrow% or 3ur)$ in$o *au-!$er% $!e 3rea$! i) )*a#+enedDPranayama #ome) 3y i$)e*0 In $!o)e Yo-i# )$uden$) w!o ,ra#$i)e Sir)!a)ana% Pranayama #ome) 3y i$)e*0 I$ i) o3viou) rom $!e)e e;am,*e) $!a$ w!en $!e mind i) dee,*y #on#en$ra$ed on any )u3Ge#$% $!e re),ira$ion )*ow) down or )$o,)0 Pranayama i) 3ein- done au$oma$i#a**y0 Mind and Prana are in$ima$e*y #onne#$ed0 I you $urn your a$$en$ion $o wa$#! $!e 3rea$! on $!o)e o##a)ion)% i$ wi** re-ain i$) norma* )$a$e0 Pranayama #ome) 3y i$)e* $o $!o)e w!o are dee,*y a3)or3ed in doin- Ia,a% D!yana or Bra!ma2 Vi#!ara =en1uiry o A$man@0 Prana% mind and Virya =)emina* ener-y@ are under one Sam3and!a =#onne#$ion@0 I you #an #on$ro* $!e mind% Prana and Virya are #on$ro**ed 3y $!em)e*ve)0 I you #an #on$ro* Prana% mind and Virya are #on$ro**ed 3y $!em)e*ve)0 I you #on$ro* $!e Virya 3y remainin- a) an A+!anda Bra!ma#!ari wi$!ou$ emi))ion o even a )in-*e dro, o )emen or 6A year)% mind and Prana are #on$ro**ed 3y $!em)e*ve)0 Iu)$ a) $!ere i) #onne#$ion 3e$ween wind and ire =*i-!$@% )o a*)o $!ere i) #onne#$ion 3e$ween Prana and mind0 Wind an) $!e ire0 Prana a*)o an) $!e mind0 I $!ere i) no wind% ire or *i-!$ -e$) )$eady0 Ha$!a Yo-in) a,,roa#! Bra!man 3y #on$ro**in- Prana0 RaGa Yo-in) a,,roa#! Bra!man 3y #on$ro**in- mind0 In $!i) Pranayama you need no$ #*o)e $!e no)$ri*)0 Sim,*y #*o)e $!e eye) i you ,ra#$i)e i$ in a )i$$in- ,o)$ure0 For-e$ $!e 3ody and #on#en$ra$e0 I you ,ra#$i)e $!i) durin- wa*+in-% Gu)$ ee* minu$e*y $!e movemen$ o $!e air $!a$ i) in!a*ed and e;!a*ed0 Pranayama W!i*e Wa*+in- Wa*+ wi$! !ead u,% )!ou*der) 3a#+ and wi$! #!e)$ e;,anded0 In!a*e )*ow*y $!rou-! 3o$! no)$ri*) #oun$in- OM men$a**y 7 $ime)% one #oun$ or ea#! )$e,0 T!en re$ain $!e 3rea$! $i** you #oun$ 6A OM)0 T!en e;!a*e )*ow*y $!rou-! 3o$! no)$ri*) $i** you #oun$ > OM)0 Ta+e $!e re),ira$ory ,au)e or re)$ a$er one Pranayama #oun$in- 6A OM)0 I you ind i$ dii#u*$ $o #oun$ OM wi$! ea#! )$e,% #oun$ OM wi$!ou$ !avin- any #on#ern wi$! $!e )$e,)0 Ka,a*a3!a$i #an a*)o 3e done durin- wa*+in-0 T!o)e w!o are very 3u)y #an ,ra#$i)e $!e a3ove Pranayama durin- $!eir mornin- and evenin- wa*+)0 I$ i) *i+e +i**in- $wo 3ird) wi$! one )$one0 You wi** ind i$ very ,*ea)an$ $o ,ra#$i)e Pranayama w!i*e wa*+in- in an o,en ,*a#e% w!en de*i-!$u* -en$*e 3reeJe i) 3*owin-0 You wi** 3e invi-ora$ed and innerva$ed 1ui#+*y $o a #on)idera3*e de-ree0 Pra#$i)e% ee* and rea*i)e $!e mar+ed% 3enei#ia* in*uen#e o $!i) +ind o Pranayama0 T!o)e w!o wa*+ 3ri)+*y% re,ea$in- OM men$a**y or ver3a**y do ,ra#$i)e na$ura* Pranayama wi$!ou$ any eor$0 Pranayama in Sava)ana "ie down on $!e 3a#+% 1uie$ a$ ea)e% over a 3*an+e$0 Kee, $!e !and) on $!e -round 3y $!e )ide and *e-) )$rai-!$0 T!e !ee*) )!ou*d 3e +e,$ $o-e$!er% 3u$ $!e $oe) #an remain a *i$$*e a,ar$0 Re*a; a** $!e mu)#*e) and $!e nerve)0 T!o)e w!o are very wea+% #an ,ra#$i)e Pranayama in $!i) ,o)e w!i*e *yin- on $!e -round or on a 3ed)$ead0 Draw $!e 3rea$! )*ow*y wi$!ou$ ma+in- any noi)e% $!rou-! 3o$! no)$ri*)0 Re$ain $!e 3rea$! a) *on- a) you #an do i$ wi$! #omor$0 T!en e;!a*e )*ow*y $!rou-! 3o$! no)$ri*)0 Re,ea$ $!e ,ro#e)) 6A $ime) in $!e mornin- and 6A $ime) in $!e evenin-0 C!an$ OM men$a**y durin- $!e ,ra#$i#e0 I you *i+e you #an ,ra#$i)e $!e Hea)y #omor$a3*e ,o)$ureF a*)o0 T!i) i) a #om3ined e;er#i)e o A)ana% Pranayama% medi$a$ion and re)$0 I$ -ive) re)$ no$ on*y $o $!e 3ody 3u$ a*)o or $!e mind0 I$ -ive) re*ie% #omor$ and ea)e0 T!i) i) very )ui$a3*e or a-ed ,eo,*e0 R!y$!mi#a* Brea$!in- T!e 3rea$!in- in men and women i) very irre-u*ar0 In e;!a*a$ion $!e Prana -oe) ou$ 6> di-i$) and in in!a*a$ion on*y 6A di-i$)% $!u) *o)in- E di-i$)0 Bu$ i you in!a*e or 6> di-i$) a) in e;!a*a$ion $!en you wi** !ave r!y$!mi#a* 3rea$!in-0 T!en $!e ,ower Kunda*ini wi** 3e rou)ed0 By $!e ,ra#$i#e o r!y$!mi#a* 3rea$!in- you wi** enGoy rea* -ood re)$0 You #an #on$ro* $!e re),ira$ory #en$re $!a$ i) )i$ua$ed in medu**a o3*on-a$a and o$!er nerve) a*)o% 3e#au)e $!e #en$re o re),ira$ion !a) a )or$ o #on$ro**in- ee#$ on o$!er nerve)0 He w!o !a) #a*m nerve)% !a) a #a*m mind a*)o0 I $!e uni$) o e;!a*a$ion and in!a*a$ion are $!e )ame% you wi** !ave r!y$!mi#a* 3rea$!in-0 I you in!a*e $i** you #oun$ > OM)% e;!a*e a*)o $i** you #oun$ > OM)0 T!i) i) 3rea$!in- in and ou$ in a mea)ured manner0 T!i) wi** !armoni)e $!e w!o*e )y)$em0 T!i) wi** !armoni)e $!e ,!y)i#a* 3ody% mind% Indriya) and wi** )oo$!e $!e $ired nerve)0 You wi** e;,erien#e u** re,o)e and #a*mne))0 A** $!e 3u33*in- emo$ion) wi** )u3)ide and $!e )ur-in- im,u*)e) wi** #a*m down0 T!ere i) ano$!er varie$y o modii#a$ion o r!y$!mi# 3rea$!in-0 In!a*e )*ow*y $!rou-! 3o$! no)$ri*) or E OM)L re$ain $!e 3rea$! or C OM) =in$erna* Kum3!a+a@L e;!a*e )*ow*y $!rou-! 3o$! no)$ri*) or E OM)L and re$ain $!e 3rea$! ou$)ide =e;$erna* Kum3!a+a@ or C OM)0 Re,ea$ $!e a3ove ,ro#e)) a num3er o $ime) a##ordin- $o your )$ren-$! and #a,a#i$y0 You #an -radua**y in#rea)e $!e dura$ion o in!a*a$ion and e;!a*a$ion a$er )ome ,ra#$i#e o C OM) and $!e ,eriod 3e$ween 3rea$!) $o 6> OM)0 Bu$ never $ry $o in#rea)e $!e dura$ion un$i* you are )ure $!a$ you !ave ,ower and )$ren-$! $o do )o0 You mu)$ e;,erien#e Goy and ,*ea)ure in doin- $!e )ame0 You )!ou*d no$ ee* any undue )$rain0 Pay #on)idera3*e a$$en$ion $o +ee, u, $!e r!y$!m0 Remem3er $!a$ $!e r!y$!m i) more im,or$an$ $!an $!e *en-$! o 3rea$!0 You mu)$ ee* $!e r!y$!m $!rou-!ou$ your w!o*e 3ody0 Pra#$i#e wi** ma+e you ,ere#$0 Pa$ien#e and ,er)everan#e are needed0 Surya B!eda Surya B!eda Si$ on Padma)ana or Sidd!a)ana0 C*o)e $!e eye)0 Kee, $!e *e$ no)$ri* #*o)ed wi$! your ri-!$ rin- and *i$$*e in-er)0 S*ow*y in!a*e wi$!ou$ ma+in- any )ound a) *on- a) you #an do i$ #omor$a3*y $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri*0 T!en #*o)e $!e ri-!$ no)$ri* wi$! your ri-!$ $!um3 and re$ain $!e 3rea$! irm*y ,re))in- $!e #!in a-ain)$ $!e #!e)$ =Ia*and!ara Band!a@0 Ho*d on $!e 3rea$! $i** ,er),ira$ion ooJe) rom $!e $i,) o $!e nai*) and roo$) o $!e !air) =!air o**i#*e)@0 T!i) ,oin$ #anno$ 3e rea#!ed a$ $!e very ou$)ide0 You wi** !ave $o in#rea)e $!e ,eriod o Kum3!a+a -radua**y0 T!i) i) $!e *imi$ o $!e ),!ere o ,ra#$i#e o Surya B!eda Kum3!a+a0 T!en e;!a*e very )*ow*y wi$!ou$ ma+in- any )ound $!rou-! $!e *e$ no)$ri* 3y #*o)in- $!e ri-!$ no)$ri* wi$! $!e $!um30 Re,ea$ OM men$a**y wi$! B!ava and meanin- durin- in!a*a$ion% re$en$ion and e;!a*a$ion0 E;!a*e a$er ,uriyin- $!e )+u** 3y or#in- $!e 3rea$! u,0 T!i) Pranayama )!ou*d a-ain and a-ain 3e ,erormed% a) i$ ,uriie) $!e 3rain and de)$roy) $!e in$e)$ina* worm) and di)ea)e) ari)in- rom e;#e)) o wind =Vayu@0 T!i) remove) $!e our +ind) o evi*) #au)ed 3y Vayu and #ure) Va$a or r!euma$i)m0 I$ #ure) r!ini$i)% #e,!a*a*-ia and variou) )or$) o neura*-ia0 T!e worm) $!a$ are ound in $!e ron$a* )inu)e) are removed0 I$ de)$roy) de#ay and dea$!% awa+en) Kunda*ini Sa+$i and in#rea)e) $!e 3odi*y ire0 'GGayi 'GGayi Si$ in Padma)ana or Sidd!a)ana0 C*o)e $!e mou$!0 In!a*e )*ow*y $!rou-! 3o$! $!e no)$ri*) in a )moo$!% uniorm manner $i** $!e 3rea$! i**) $!e ),a#e rom $!e $!roa$ $o $!e !ear$0 Re$ain $!e 3rea$! a) *on- a) you #an do i$ #omor$a3*y and $!en e;!a*e )*ow*y $!rou-! $!e *e$ no)$ri* 3y #*o)in- $!e ri-!$ no)$ri* wi$! your ri-!$ $!um30 E;,and $!e #!e)$ w!en you in!a*e0 Durin- in!a*a$ion a ,e#u*iar )ound i) ,rodu#ed owin- $o $!e ,ar$ia* #*o)in- o -*o$$i)0 T!e )ound ,rodu#ed durin- in!a*a$ion )!ou*d 3e o a mi*d and uniorm ,i$#!0 I$ )!ou*d 3e #on$inuou) a*)o0 T!i) Kum3!a+a may 3e ,ra#$i)ed even w!en wa*+in- or )$andin-0 In)$ead o e;!a*in- $!rou-! $!e *e$ no)$ri*% you #an e;!a*e )*ow*y $!rou-! 3o$! no)$ri*)0 T!i) remove) $!e !ea$ in $!e !ead0 T!e ,ra#$i$ioner 3e#ome) very 3eau$iu*0 T!e -a)$ri# ire i) in#rea)ed0 I$ remove) a** $!e evi*) ari)in- in $!e 3ody and $!e D!a$u) and #ure) Ia*odara =dro,)y o $!e 3e**y or a)#i$e)@0 I$ remove) ,!*e-m in $!e $!roa$% A)$!ma% #on)um,$ion and a** )or$) o ,u*monary di)ea)e) are #ured0 A** di)ea)e) $!a$ ari)e rom dei#ien$ in!a*a$ion o o;y-en% and di)ea)e) o $!e !ear$ are #ured0 A** wor+) are a##om,*i)!ed 3y 'GGayi Pranayama0 T!e ,ra#$i$ioner i) never a$$a#+ed 3y di)ea)e) o ,!*e-m% nerve)% dy),e,)ia% dy)en$ery% en*ar-ed ),*een% #on)um,$ion% #ou-! or ever0 Perorm 'GGayi $o de)$roy de#ay and dea$!0 Si$+ari Si$+ari Fo*d $!e $on-ue )o $!a$ $!e $i, o $!e $on-ue mi-!$ $ou#! $!e u,,er ,a*a$e and draw $!e air $!rou-! $!e mou$! wi$! a !i))in- )ound C C C C =or Si% Si% Si% Si@0 T!en re$ain $!e 3rea$! a) *on- a) you #an wi$!ou$ $!e ee*in- o )uo#a$ion and $!en e;!a*e )*ow*y $!rou-! 3o$! no)$ri*)0 You #an +ee, $!e $wo row) o $ee$! in #on$a#$ and $!en in!a*e $!e air $!rou-! $!e mou$! a) 3eore0 T!e ,ra#$i#e en!an#e) $!e 3eau$y o $!e ,ra#$i$ioner and vi-our o !i) 3ody0 I$ remove) !un-er% $!ir)$% indo*en#e and )*ee,0 Hi) )$ren-$! wi** 3e Gu)$ *i+e $!a$ o Indra0 He 3e#ome) $!e "ord o Yo-in)0 He i) a3*e $o do and undo $!in-)0 He 3e#ome) an inde,enden$ monar#!0 He 3e#ome) invin#i3*e0 No inGury wi** ae#$ !im0 W!en you are $!ir)$y% ,ra#$i)e $!i)0 You wi** 3e re*ieved o $!ir)$ immedia$e*y0 Si$a*i Pro$rude $!e $on-ue a *i$$*e away rom $!e *i,)0 Fo*d $!e $on-ue *i+e a $u3e0 Draw in $!e air $!rou-! $!e mou$! wi$! $!e !i))in- )ound Si0 Re$ain $!e 3rea$! a) *on- a) you #an !o*d on wi$! #omor$0 T!en e;!a*e )*ow*y $!rou-! 3o$! no)$ri*)0 Pra#$i)e $!i) dai*y a-ain and a-ain in $!e mornin- rom 6: $o 7? $ime)0 You #an do $!i) ei$!er on Padma)ana% Sidd!a)ana% VaGra)ana or even w!en you )$and or wa*+0 T!i) Pranayama ,uriie) $!e 3*ood0 I$ 1uen#!e) $!ir)$ and a,,ea)e) !un-er0 I$ #oo*) $!e )y)$em0 I$ de)$roy) &u*ma =#!roni# dy),e,)ia@% P*ee!a% in*amma$ion o variou) #!roni# di)ea)e)% ever% #on)um,$ion% indi-e)$ion% 3i*iou) di)order)% ,!*e-m% $!e 3ad ee#$) o ,oi)on% )na+e23i$e% e$#0 W!en you are #au-!$ u, in a Gun-*e or any ,*a#e w!ere you #anno$ -e$ wa$er% i you ee* $!ir)$y% ,ra#$i)e $!i) Pranayama0 You wi** 3e a$ on#e re*ieved o $!ir)$0 He w!o ,ra#$i)e) $!i) Pranayama re-u*ar*y% wi** no$ 3e ae#$ed 3y $!e 3i$e o )er,en$) and )#or,ion)0 Si$a*i Kum3!a+a i) an imi$a$ion o $!e re),ira$ion o a )er,en$0 T!e ,ra#$i$ioner -e$) $!e ,ower o #a)$in- !i) )+in and endurin- $!e ,riva$ion o air% wa$er and ood0 He 3e#ome) a ,roo a-ain)$ a** )or$) o in*amma$ion) and ever0 B!a)$ri+a In San)+ri$ B!a)$ri+a mean) H3e**ow)F0 Ra,id )u##e))ion o or#i3*e e;,u*)ion i) a #!ara#$eri)$i# ea$ure o B!a)$ri+a0 Iu)$ a) a 3*a#+)mi$! 3*ow) !i) 3e**ow) ra,id*y% )o a*)o you )!ou*d move your 3rea$! ra,id*y0 Si$ on Padma)ana0 Kee, $!e 3ody% ne#+ and !ead ere#$0 C*o)e $!e mou$!0 Ne;$% in!a*e and e;!a*e 1ui#+*y $en $ime) *i+e $!e 3e**ow) o $!e 3*a#+)mi$!0 Con)$an$*y di*a$e and #on$ra#$0 W!en you ,ra#$i)e $!i) Pranayama a !i))in- )ound i) ,rodu#ed0 T!e ,ra#$i$ioner )!ou*d )$ar$ wi$! ra,id e;,u*)ion) o 3rea$! o**owin- one ano$!er in ra,id )u##e))ion0 W!en $!e re1uired num3er o e;,u*)ion)% )ay $en or a round% i) ini)!ed% $!e ina* e;,u*)ion i) o**owed 3y a dee,e)$ ,o))i3*e in!a*a$ion0 T!e 3rea$! i) )u),ended a) *on- a) i$ #ou*d 3e done wi$! #omor$0 T!en dee,e)$ ,o))i3*e e;!a*a$ion i) done very )*ow*y0 T!e end o $!i) dee, e;!a*a$ion #om,*e$e) one round o B!a)$ri+a0 Re)$ a w!i*e a$er one round i) over 3y $a+in- a ew norma* 3rea$!)0 T!i) wi** -ive you re*ie and ma+e you i$ or )$ar$in- $!e )e#ond round0 Do $!ree round) dai*y in $!e mornin-0 You #an do ano$!er $!ree round) in $!e evenin- a*)o0 Bu)y ,eo,*e w!o ind i$ dii#u*$ $o do $!ree round) o B!a)$ri+a #an do one round a$ *ea)$0 T!i) a*)o wi** +ee, $!em 1ui$e i$0 B!a)$ri+a i) a ,oweru* e;er#i)e0 A #om3ina$ion o Ka,a*a3!a$i and 'GGayi ma+e) u, B!a)$ri+a0 Pra#$i)e Ka,a*a3!a$i and 'GGayi $o )$ar$ wi$!0 T!en you wi** ind i$ very ea)y $o do B!a)$ri+a0 Some ,ro*on- $!e ,ra#$i#e $i** $!ey -e$ $ired0 You wi** -e$ ,er),ira$ion ,rou)e*y0 I you e;,erien#e any -iddine)) )$o, $!e ,ra#$i#e and $a+e a ew norma* 3rea$!)0 Con$inue $!e ,ra#$i#e a$er $!e -iddine)) !a) vani)!ed0 B!a)$ri+a #an 3e done 3o$! in $!e mornin- and evenin- in win$er0 In )ummer do i$ in $!e mornin- on*y durin- #oo* !our)0 B!a)$ri+a re*ieve) in*amma$ion o $!e $!roa$% in#rea)e) -a)$ri# ire% de)$roy) ,!*e-m% remove) di)ea)e) o $!e no)e and #!e)$ and eradi#a$e) a)$!ma% #on)um,$ion% e$#0 I$ -ive) -ood a,,e$i$e0 I$ 3rea+) $!e $!ree &ran$!i) or +no$) viJ0% Bra!ma &ran$!i% Vi)!nu &ran$!i and Rudra &ran$!i0 I$ de)$roy) ,!*e-m w!i#! i) $!e 3o*$ or o3)$a#*e $o $!e door a$ $!e mou$! o Bra!ma Nadi =Su)!umna@0 I$ ena3*e) one $o +now $!e Kunda*ini0 I$ remove) a** di)ea)e) w!i#! ari)e rom e;#e)) o wind% 3i*e and ,!*e-m0 I$ -ive) warm$! $o $!e 3ody0 W!en you !ave no )ui#ien$ warm #*o$!in- in a #oo* re-ion $o ,ro$e#$ your)e* rom #o*d% ,ra#$i)e $!i) Pranayama and you wi** -e$ )ui#ien$ warm$! in $!e 3ody 1ui#+*y0 I$ ,uriie) $!e Nadi) #on)idera3*y0 I$ i) $!e mo)$ 3enei#ia* o a** Kum3!a+a)0 B!a)$ri+a Kum3!a+a )!ou*d 3e ),e#ia**y ,ra#$i)ed a) i$ ena3*e) $!e Prana $o 3rea+ $!rou-! $!e $!ree &ran$!i) or +no$) $!a$ are irm*y *o#a$ed in $!e Su)!umna0 I$ awa+en) $!e Kunda*ini 1ui#+*y0 T!e ,ra#$i$ioner wi** never )uer rom any di)ea)e0 He wi** a*way) 3e !ea*$!y0 T!e num3er o e;!a*a$ion) or round) i) de$ermined 3y $!e )$ren-$! and #a,a#i$y o $!e ,ra#$i$ioner0 You mu)$ no$ -o $o e;$reme)0 Some )$uden$) do )i; round)0 Some do $we*ve a*)o0 You #an ,ra#$i)e B!a)$ri+a in $!e o**owin- manner0 T!ere i) )ome )*i-!$ #!an-e in $!e end0 Havin- in!a*ed and e;!a*ed 1ui#+*y $wen$y $ime)% in!a*e $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri*% re$ain $!e 3rea$! a) *on- a) you #an do i$ #omor$a3*y and $!en e;!a*e $!rou-! $!e *e$ no)$ri*0 T!en in!a*e $!rou-! $!e *e$ no)$ri*% re$ain $!e 3rea$! a) 3eore and $!en e;!a*e $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri*0 Re,ea$ OM men$a**y wi$! B!ava and meanin- $!rou-!ou$ $!e ,ra#$i#e0 T!ere are )ome varie$ie) o B!a)$ri+a w!erein one no)$ri* on*y i) u)ed or 3rea$!in- ,ur,o)e) and in ano$!er varie$y $!e a*$erna$e no)$ri*) are u)ed or in!a*a$ion and e;!a*a$ion0 T!o)e w!o wi)! $o do B!a)$ri+a or a *on- $ime in an in$en)e manner )!ou*d *ive on K!i#!di% and $a+e an enema or do B!a)$i in $!e mornin- 3eore )$ar$in- $!e ,ra#$i#e0 B!ramari Si$ on Padma)ana or Sidd!a)ana0 In!a*e ra,id*y $!rou-! 3o$! no)$ri*) ma+in- )ound o B!ramara% $!e 3ee% and e;!a*e ra,id*y $!rou-! 3o$! no)$ri*)% ma+in- $!e !ummin- )ound0 You #an #arry $!e ,ro#e)) $i** $!e 3ody i) 3a$!ed in ,er),ira$ion0 In $!e end in!a*e $!rou-! 3o$! no)$ri*)% re$ain $!e 3rea$! a) *on- a) you #an do i$ #omor$a3*y and $!en e;!a*e )*ow*y $!rou-! 3o$! no)$ri*)0 T!e Goy w!i#! $!e ,ra#$i$ioner -e$) in ma+in- $!e Kum3!a+a i) un*imi$ed and inde)#ri3a3*e0 In $!e 3e-innin-% !ea$ o $!e 3ody i) in#rea)ed a) $!e #ir#u*a$ion o 3*ood i) 1ui#+ened0 In $!e end $!e 3ody2!ea$ i) de#rea)ed 3y ,er),ira$ion0 By )u##e)) in $!i) B!ramari Kum3!a+a $!e Yo-i# )$uden$ -e$) )u##e)) in Samad!i0 Mur#!!a Si$ in your A)ana and in!a*e0 Re$ain $!e 3rea$!0 Do Ia*and!ara Band!a 3y ,re))in- $!e #!in a-ain)$ $!e #!e)$0 Re$ain $!e 3rea$! $i** you e;,e#$ ain$in- and $!en e;!a*e )*ow*y0 T!i) i) Mur#!!a Kum3!a+a a) i$ ma+e) $!e mind )en)e*e)) and -ive) !a,,ine))0 Bu$ $!i) i) no$ )ui$a3*e or many0 Mur#!a Pranayama P*avini Pra#$i#e o $!i) Pranayama demand) )+i** on $!e ,ar$ o $!e )$uden$0 He w!o ,ra#$i)e) $!i) P*avini #an do Ia*a)$am3!a =)o*idii#a$ion o wa$er@ and *oa$ on wa$er or any *en-$! o $ime0 Mr0 HSF a Yo-i# )$uden$ #an *oa$ on wa$er or $we*ve !our) a$ a )$re$#!0 He w!o ,ra#$i)e) $!i) P*avini Kum3!a+a #an *ive on air and di),en)e wi$! ood or )ome day)0 T!e )$uden$ a#$ua**y drin+) air *i+e wa$er )*ow*y and )end) i$ $o $!e )$oma#!0 T!e )$oma#! -e$) 3*oa$ed a 3i$0 I you $a, $!e )$oma#! w!en i$ i) i**ed wi$! air% you wi** -e$ a ,e#u*iar $ym,ani# =air@ )ound0 &radua* ,ra#$i#e i) ne#e))ary0 T!e !e*, o one w!o i) we** ver)ed in $!i) Pranayama i) a*)o ne#e))ary0 T!e )$uden$ #an e;,e* a** $!e air rom $!e )$oma#! 3y -radua* 3e*#!in-0 Keva*a Kum3!a+a Kum3!a+a i) o $wo +ind)% viJ0% Sa!i$a and Keva*a0 T!a$ w!i#! i) #ou,*ed wi$! in!a*a$ion and e;!a*a$ion i) $ermed Sa!i$a0 T!a$ w!i#! i) devoid o $!e)e% i) #a**ed Keva*a =a*one@0 W!en you -e$ ma)$ery in Sa!i$a% $!en you #an a$$em,$ $!i) Keva*a0 W!en in due #our)e o ,ra#$i#e% $!e Kum3!a+a )u3)i)$) in many ,*a#e) wi$!ou$ e;!a*a$ion and in!a*a$ion and un#ondi$ioned 3y ,*a#e% $ime and num3erD $!en $!a$ Kum3!a+a i) #a**ed a3)o*u$e and ,ure =Keva*a Kum3!a+a@% $!e our$! orm o HRe-u*a$ion o 3rea$!F0 Su#! ,ower) a) $!a$ o roamin- a3ou$ in ),a#e un)een% o**ow $!i) *a)$ orm o Pranayama0 In Va)i)!$!a Sam!i$a i$ i) )aid. OW!en a$er -ivin- u, in!a*a$ion and e;!a*a$ion% one !o*d) !i) 3rea$! wi$! ea)e% i$ i) a3)o*u$e Kum3!a+a =Keva*a@0P In $!i) Pranayama $!e 3rea$! i) )udden*y )$o,,ed wi$!ou$ Pura+a and Re#!a+a0 T!e )$uden$ #an re$ain !i) 3rea$! a) *on- a) !e *i+e) $!rou-! $!i) Kum3!a+a0 He a$$ain) $!e )$a$e o RaGa Yo-a0 T!rou-! Keva*a Kum3!a+a% $!e +now*ed-e o Kunda*ini ari)e)0 Kunda*ini i) arou)ed and $!e Su)!umna i) ree rom a** )or$) o o3)$a#*e)0 He a$$ain) ,ere#$ion in Ha$!a Yo-a0 You #an ,ra#$i)e $!i) Kum3!a+a $!ree $ime) a day0 He w!o +now) Pranayama and Keva*a i) $!e rea* Yo-i0 W!a$ #an !e no$ a##om,*i)! in $!e $!ree wor*d)% w!o !a) a#1uired )u##e)) in $!i) Keva*a Kum3!a+a4 &*ory% -*ory $o )u#! e;a*$ed )ou*)0 T!i) Kum3!a+a #ure) a** di)ea)e) and ,romo$e) *on-evi$y0 Prani# Hea*in- T!o)e w!o ,ra#$i)e Pranayama% #an im,ar$ $!eir Prana in !ea*in- mor3id di)ea)e)0 T!ey #an a*)o re#!ar-e $!em)e*ve) wi$! Prana in no $ime 3y ,ra#$i)in- Kum3!a+a0 Never $!in+ $!a$ you wi** 3e de,*e$ed o your Prana 3y di)$ri3u$in- i$ $o o$!er)0 T!e more you -ive% $!e more i$ wi** *ow $o you rom $!e #o)mi# )our#e =Hiranya-ar3!a@0 T!a$ i) $!e *aw o na$ure0 Do no$ 3e#ome a ni--ard0 I $!ere i) a r!euma$i# ,a$ien$% -en$*y )!am,oo !i) *e-) wi$! your !and)0 W!en you do )!am,ooin- =ma))a-e@% do Kum3!a+a and ima-ine $!a$ $!e Prana i) *owin- rom your !and) $oward) $!e *e- o your ,a$ien$0 Conne#$ your)e* wi$! Hiranya-ar3!a or $!e Co)mi# Prana and ima-ine $!a$ $!e #o)mi# ener-y i) *owin- $!rou-! your !and) $oward) $!e *e-) o $!e ,a$ien$0 T!e ,a$ien$ wi** a$ on#e ee* warm$!% re*ie and )$ren-$!0 You #an #ure !eada#!e% in$e)$ina* #o*i# or any o$!er di)ea)e 3y ma))a-e and 3y your ma-ne$i# $ou#!0 W!en you ma))a-e $!e *iver% ),*een% )$oma#! or any o$!er ,or$ion or or-an o $!e 3ody% you #an ),ea+ $o $!e #e**) and -ive $!em order). OO #e**)R di)#!ar-e your un#$ion) ,ro,er*y0 I #ommand you $o do )o0P T!ey wi** o3ey your order)0 T!ey $oo !ave -o$ )u3#on)#iou) in$e**i-en#e0 Re,ea$ OM w!en you ,a)) your Prana $o o$!er)0 Try a ew #a)e)0 You wi** -ain #om,e$en#e0 You #an #ure )#or,ion2)$in- a*)o0 &en$*y )!am,oo $!e *e- and 3rin- $!e ,oi)on down0 You #an !ave e;$raordinary ,ower o #on#en$ra$ion% )$ron- wi** and a ,ere#$*y !ea*$!y and )$ron- 3ody 3y ,ra#$i)in- Pranayama re-u*ar*y0 You wi** !ave $o dire#$ $!e ,ower o Prana #on)#iou)*y $o un!ea*$!y ,ar$) o $!e 3ody0 Su,,o)e you !ave a )*u--i)! *iver0 Si$ on Padma)ana0 C*o)e your eye)0 In!a*e -en$*y $i** you #oun$ OM 7 $ime)0 T!en re$ain 3rea$! $i** you #oun$ OM > $ime)0 Dire#$ $!e Prana $o $!e re-ion o $!e *iver0 Con#en$ra$e your mind $!ere0 Fi; your a$$en$ion $o $!a$ area0 Ima-ine $!a$ Prana i) in$er,ene$ra$in- a** $!e $i))ue) and $!e #e**) o $!e *o3e) o $!e *iver and doin- i$) #ura$ive% re-enera$in- and #on)$ru#$ive wor+ $!ere0 Fai$!% ima-ina$ion% a$$en$ion and in$ere)$ ,*ay a very im,or$an$ ,ar$ in #urin- di)ea)e 3y $a+in- Prana $o $!e di)ea)ed area)0 T!en )*ow*y e;!a*e0 Durin- e;!a*a$ion ima-ine $!a$ $!e mor3id im,uri$ie) o $!e *iver are $!rown ou$0 Re,ea$ $!i) ,ro#e)) 6A $ime) in $!e mornin- and 6A $ime) in $!e evenin-0 S*u--i)!ne)) o *iver wi** vani)! in a ew day)0 T!i) i) a dru-*e)) $rea$men$0 T!i) i) na$ure2#ure0 You #an $a+e $!e Prana $o any ,ar$ o $!e 3ody durin- Pranayama and #ure any +ind o di)ea)e% 3e i$ a#u$e or #!roni#0 Try on#e or $wi#e in !ea*in- your)e*0 Your #onvi#$ion) wi** -row )$ron-er0 W!y do you #ry *i+e $!e *ady w!o i) #ryin- or -!ee w!en )!e !a) 3u$$er in !er !and% w!en you !ave a #!ea,% ,o$en$% ea)i*y avai*a3*e remedy or a-en$ Prana a$ your #ommand a$ a** $ime)R ')e i$ Gudi#iou)*y0 W!en you advan#e in your #on#en$ra$ion and ,ra#$i#e% you #an #ure many di)ea)e) 3y mere $ou#!0 In $!e advan#ed )$a-e)% many di)ea)e) are #ured 3y mere wi**0 Di)$an$ Hea*in- T!i) i) +nown a) Ha3)en$ $rea$men$F a*)o0 You #an $ran)mi$ your Prana $!rou-! ),a#e% $o your riend% w!o i) *ivin- a$ a di)$an#e0 He )!ou*d !ave a re#e,$ive men$a* a$$i$ude0 You mu)$ ee* your)e* en ra,,or$ =in dire#$ re*a$ion and in )ym,a$!y@ wi$! $!e man% w!om you !ea* wi$! $!i) Di)$an$ Hea*in- me$!od0 You #an i; !our) o a,,oin$men$ wi$! $!em $!rou-! #orre),onden#e0 You #an wri$e $o $!em. O&e$ ready a$ E a0m0 Have a re#e,$ive men$a* a$$i$ude0 "ie down in an ea)y #!air0 C*o)e your eye)0 I )!a** $ran)mi$ my Prana0P Say men$a**y $o $!e ,a$ien$. OI am $ran)mi$$in- a )u,,*y o Prana =vi$a* or#e@0P Do Kum3!a+a w!en you )end $!e Prana0 Pra#$i)e r!y$!mi#a* 3rea$!in- a*)o0 Have a men$a* ima-e $!a$ $!e Prana i) *eavin- your mind w!en you e;!a*eL i$ i) ,a))in- $!rou-! ),a#e and i) en$erin- $!e )y)$em o $!e ,a$ien$0 T!e Prana $rave*) un)een *i+e $!e wire*e)) =radio@ wave) and *a)!e) *i+e *i-!$nin- a#ro)) ),a#e0 T!e Prana $!a$ i) #o*oured 3y $!e $!ou-!$) o $!e !ea*er i) ,roGe#$ed ou$)ide0 You #an re#!ar-e your)e* wi$! Prana 3y ,ra#$i)in- Kum3!a+a0 T!i) re1uire) *on-% )$eady and re-u*ar ,ra#$i#e0 Re*a;a$ion T!e ,ra#$i#e o re*a;in- $!e mu)#*e) o $!e 3ody wi** 3rin- re)$ $o $!e 3ody and $o $!e mind a*)o0 T!e $en)ion o $!e mu)#*e) wi** 3e re*ieved0 Peo,*e w!o +now $!e )#ien#e o re*a;a$ion do no$ wa)$e any ener-y0 T!ey #an medi$a$e we**0 Ta+e a ew dee, 3rea$!) and $!en *ie down *a$ on your 3a#+ a) in Sava)ana0 Re*a; a** $!e mu)#*e) o $!e 3ody rom !ead $o ee$0 Ro** on $o one )ide and $!en re*a; a) $!orou-!*y a) you #an do0 Do no$ )$rain $!e mu)#*e)0 Ro** on $!e o$!er )ide and re*a;0 T!i) i) na$ura**y done 3y a** durin- )*ee,0 T!ere are variou) e;er#i)e) in re*a;a$ion% or $!e ,ar$i#u*ar mu)#*e) o a ,ar$i#u*ar ,ar$ o $!e 3ody0 You #an re*a; $!e !ead% $!e )!ou*der)% $!e arm)% orearm)% wri)$% e$#0 Yo-in) +now $!e )#ien#e o re*a;a$ion $!orou-!*y0 W!en you ,ra#$i)e $!e)e variou) re*a;a$ion e;er#i)e)% you mu)$ !ave $!e men$a* ,i#$ure o #a*mne)) and )$ren-$!0 Re*a;a$ion o Mind Men$a* ,oi)e and #a*mne)) may 3e 3rou-!$ a3ou$ 3y $!e eradi#a$ion o worry and an-er0 Fear rea**y under*ie) 3o$! worry and an-er0 No$!in- i) -ained 3y worry and an-er% 3u$ on $!e #on$rary mu#! ener-y i) wa)$ed 3y $!e)e $wo +ind) o *ower emo$ion)0 I a man worrie) mu#! and i !e i) irri$a3*e% !e i) indeed a very wea+ man0 Be #areu* and $!ou-!$u*0 A** unne#e))ary worrie) #an 3e avoided0 Re*a;a$ion o $!e mu)#*e) rea#$) on $!e mind and 3rin-) re,o)e $o $!e mind0 Re*a;a$ion o $!e mind 3rin-) re)$ $o $!e 3ody a*)o0 Body and mind are in$ima$e*y #onne#$ed0 Body i) a mou*d ,re,ared 3y $!e mind or i$) enGoymen$0 Si$ or 6: minu$e) in a re*a;ed and ea)y #omor$a3*e ,o)i$ion0 C*o)e your eye)0 Wi$!draw $!e mind rom ou$)ide o3Ge#$)0 S$i** $!e mind0 Si*en#e $!e 3u33*in- $!ou-!$)0 T!in+ $!a$ $!e 3ody i) *i+e a #o#onu$ )!e** and you are en$ire*y dieren$ rom $!e 3ody0 T!in+ $!a$ $!e 3ody i) an in)$rumen$ in your !and)0 Iden$iy your)e* wi$! $!e a**2,ervadin- S,iri$ or A$man0 Ima-ine $!a$ $!e w!o*e wor*d and your 3ody are *oa$in- *i+e a ,ie#e o )$raw in $!i) va)$ o#ean o S,iri$0 Fee* $!a$ you are in $ou#! wi$! $!e Su,reme Bein-0 Fee* $!a$ $!e *ie o $!e w!o*e wor*d i) ,u*)a$in-% vi3ra$in- and $!ro33in- $!rou-! you0 Fee* $!a$ $!e o#ean o *ie i) -en$*y ro#+in- you on i$) va)$ 3o)om0 T!en o,en your eye)0 You wi** e;,erien#e immen)e men$a* ,ea#e% men$a* vi-our and men$a* )$ren-$!0 Pra#$i)e and ee* $!i)0 Im,or$an#e and Benei$) o Pranayama OT!e i**u)ory Sam)ari# Va)ana $!a$ !a) ari)en $!rou-! $!e ,ra#$i#e o many *ive)% never ,eri)!e) e;#e,$ $!rou-! $!e ,ra#$i#e o Yo-a or a *on- $ime0 I$ i) no$ ,o))i3*e on $!e ,ar$ o one $o #on$ro* $!e mind 3y )i$$in- u, a-ain and a-ain e;#e,$ $!rou-! $!e a,,roved mean)P =Mu+$i+o,ani)!ad@0 OHow #ou*d Inana% #a,a3*e o -ivin- Mo+)!a% ari)e #er$ain*y wi$!ou$ Yo-a4 And even Yo-a 3e#ome) ,ower*e)) in )e#urin- Mo+)!a w!en i$ i) devoid o Inana0 So $!e a),iran$ a$er eman#i,a$ion )!ou*d ,ra#$i)e =irm*y@ 3o$! Yo-a and InanaP =Yo-a$a$$va ',ani)!ad@0 OTa$a! +)!iya$e ,ra+a)avaranamDT!en#e $!e #overin- o $!e *i-!$ i) de)$royedP =Yo-a Su$ra)DII2:A@0 Tama) and RaGa) #on)$i$u$e $!e #overin- or vei*0 T!i) vei* i) removed 3y $!e ,ra#$i#e o Pranayama0 A$er $!e vei* i) removed% $!e rea* na$ure o $!e )ou* i) rea*i)ed0 T!e C!i$$a i) 3y i$)e* made u, o $!e Sa$$vi# ,ar$i#*e)% 3u$ i$ i) enve*o,ed 3y RaGa) and Tama)% Gu)$ a) $!e ire i) enve*o,ed 3y )mo+e0 T!ere i) no ,urii#a$ory a#$ion -rea$er $!an Pranayama0 Pranayama -ive) ,uri$y and $!e *i-!$ o +now*ed-e )!ine)0 T!e Karma o $!e Yo-i% w!i#! #over) u, $!e di)#rimina$ive +now*ed-e i) de)$royed a) !e ,ra#$i)e) Pranayama0 By $!e ma-i# ,anorama o de)ire% $!e e))en#e% w!i#! i) *uminou) 3y na$ure i) #overed u, and $!e Iiva or individua* )ou* i) dire#$ed $oward) vi#e0 T!i) Karma o $!e Yo-i w!i#! #over) u, $!e "i-!$ and 3ind) !im $o re,ea$ed 3ir$!)% 3e#ome) a$$enua$ed 3y $!e ,ra#$i#e o Pranayama every momen$ and i) de)$royed even$ua**y0 T!e a*i#$ion) and )in) #on)$i$u$e $!e #over a##ordin- $o Va#!a),a$i0 Manu )ay). O"e$ $!e dee#$) 3e 3urn$ u, 3y Pranayama0P Vi)!nu Purana ),ea+) o Pranayama a) an a##e))ory $o Yo-a. OHe w!o wan$) $!e air +nown a) Prana 3y ,ra#$i#e i) )aid $o !ave )e#ured Pranayama0P OD!arana)u #!a yo-ya$a mana)a!DT!e mind 3e#ome) i$ or #on#en$ra$ionP =Yo-a Su$ra)% II2:7@0 You wi** 3e a3*e $o #on#en$ra$e $!e mind% ni#e*y a$er $!i) vei* o $!e *i-!$ !a) 3een removed0 T!e mind wi** 3e 1ui$e )$eady *i+e $!e *ame in a wind*e)) ,*a#e a) $!e di)$ur3in- ener-y !a) 3een removed0 T!e word Pranayama i) )ome$ime) u)ed #o**e#$ive*y or in!a*a$ion% re$en$ion and e;!a*a$ion o 3rea$! and )ome$ime) or ea#! o $!e)e )evera**y0 W!en $!e Prana Vayu move) in $!e A+a)a2Ta$$va% $!e 3rea$!in- wi** 3e *e))ened0 A$ $!i) $ime i$ wi** 3e ea)y $o )$o, $!e 3rea$!0 T!e ve*o#i$y o $!e mind wi** 3e )*ow*y *e))ened 3y Pranayama0 I$ wi** indu#e Vaira-ya0 I you #an )u),end one in#! or di-i$ o 3rea$! in)ide% you wi** o3$ain $!e ,ower) o ore$e**in-L i you #an )u),end $wo in#!e) wi$!in% you wi** -e$ $!e ,ower o $!ou-!$2readin-% or )u),endin- $!e 3rea$! or $!ree in#!e)% *evi$a$ionL or our in#!e)% ,)y#!ome$ry% #*airaudien#e% e$#L or ive in#!e)% movin- a3ou$ un)een 3y any3ody in $!e wor*dL or )i; in#!e)% $!e ,ower o HKaya Sidd!iFL or )even in#!e)% en$erin- $!e 3ody o ano$!er man =Para+aya Prave)a@L or ei-!$ in#!e)% $!e ,ower $o remain a*way) youn-L or nine in#!e)% $!e ,ower $o ma+e Deva) $o wor+ a) your )ervan$)L or $en in#!e) Anima% Ma!ima and o$!er Sidd!i)L and or e*even in#!e)% you wi** a$$ain onene)) wi$! Parama$man0 W!en $!rou-! -rea$ ,ra#$i#e $!e Yo-i #an ,erorm Kum3!a+a or u** $!ree !our)% $!en !e #an 3a*an#e !im)e* on !i) $!um30 He undou3$ed*y a$$ain) a** +ind) o Sidd!i)0 Iu)$ a) ire de)$roy) $!e ue*% )o a*)o Pranayama de)$roy) $!e 3und*e) o )in)0 Pra$ya!ara ma+e) $!e mind #a*m0 D!arana )$eadie) $!e mind0 D!yana ma+e) one or-e$ $!e 3ody and $!e wor*d0 Samad!i 3rin-) inini$e B*i))% Know*ed-e% Pea#e and "i3era$ion0 Durin- Yo-i# Samad!i% $!e *ame o $!e Yo-a-ni =ire o Yo-a@ e;$endin- rom nave* $o $!e !ead me*$) $!e Amri$a in $!e Bra!marand!ra0 T!e Yo-i drin+) $!i) wi$! Goy and e#)$a)y0 He #an remain wi$!ou$ ood and drin+ or mon$!) 3y drin+in- $!i) Yo-i# ne#$ar a*one0 T!e 3ody 3e#ome) *ean% )$ron- and !ea*$!y0 Too mu#! a$ i) redu#ed0 T!ere i) *u)$re in $!e a#e0 Eye) ),ar+*e *i+e a diamond0 T!e ,ra#$i$ioner 3e#ome) very !and)ome0 Voi#e 3e#ome) )wee$ and me*odiou)0 T!e inner Ana!a$a )ound) are di)$in#$*y !eard0 T!e )$uden$ i) ree rom a** )or$) o di)ea)e)0 He -e$) e)$a3*i)!ed in Bra!ma#!arya0 Semen -e$) irm and )$eady0 T!e Ia$!ara-ni =-a)$ri# ire@ i) au-men$ed0 T!e )$uden$ 3e#ome) )o ,ere#$ in Bra!ma#!arya $!a$ !i) mind wi** no$ 3e )!a+en even i a airy $rie) $o em3ra#e !im0 A,,e$i$e 3e#ome) +een0 Nadi) are ,uriied0 T!e Vi+)!e,a i) removed and $!e mind 3e#ome) one2,oin$ed0 RaGa) and Tama) are de)$royed0 T!e mind i) ,re,ared or D!arana and D!yana0 T!e e;#re$ion) 3e#ome )#an$y0 S$eady ,ra#$i#e arou)e) inner ),iri$ua* *i-!$% !a,,ine)) and ,ea#e o mind0 I$ ma+e) !im an 'rd!vare$o2Yo-i0 Advan#ed )$uden$) on*y wi** -e$ a** $!e o$!er Sidd!i) men$ioned a3ove0 T!e mind o a man #an 3e made $o $ran)#end ordinary e;,erien#e and e;i)$ on a ,*ane !i-!er $!an $!a$ o rea)on +nown a) )u,er#on)#iou) )$a$e o #on#en$ra$ion and -e$ 3eyond $!e *imi$ o #on#en$ra$ion0 He #ome) a#e $o a#e wi$! a#$) w!i#! ordinary #on)#iou)ne)) #anno$ #om,re!end0 T!i) ou-!$ $o 3e a#!ieved 3y ,ro,er $rainin- and mani,u*a$ion o $!e )u3$*e or#e) o $!e 3ody )o a) $o #au)e $!em $o -ive% a) i$ were% an u,ward ,u)! $o $!e mind in$o $!e !i-!er re-ion)0 W!en $!e mind i) )o rai)ed in$o $!e )u,er#on)#iou) )$a$e o ,er#e,$ion% i$ 3e-in) $o a#$ rom $!ere and e;,erien#e) !i-!er a#$) and !i-!er +now*ed-e0 Su#! i) $!e u*$ima$e o3Ge#$ o Yo-a% w!i#! #an 3e a#!ieved 3y $!e ,ra#$i#e o Pranayama0 T!e #on$ro* o $!e vi3ra$ory Prana mean) $o a Yo-i% $!e +ind*in- o $!e ire o )u,reme +now*ed-e% $!e rea*i)a$ion o $!e Se*0 S,e#ia* In)$ru#$ion) 60 In $!e ear*y mornin-% an)wer $!e #a**) o na$ure and )i$ or $!e ,ra#$i#e0 Pra#$i)e Pranayama% in a dry we**2ven$i*a$ed room0 Pranayama re1uire) dee, #on#en$ra$ion and a$$en$ion0 I$ i) a*way) 3e$$er $o !ave $!e ,ra#$i#e in a )$eady )i$$in- ,o)$ure0 Do no$ +ee, anyone 3y your )ide $o avoid di)$ra#$ion o your mind0 A0 Beore you )i$ or Pranayama ,ra#$i#e% $!orou-!*y #*ean $!e no)$ri*) we**0 You #an $a+e a )ma** 1uan$i$y o rui$2Gui#e or a )ma** #u, o mi*+ or #oee even 3eore $!e ,ra#$i#e0 W!en you ini)! $!e ,ra#$i#e $a+e a #u, o mi*+ or *i-!$ $iin a$er 6? minu$e)0 70 Have one )i$$in- on*y in $!e mornin- durin- )ummer0 I $!ere i) !ea$ in $!e 3rain or !ead% a,,*y Am*a oi* or 3u$$er on $!e !ead 3eore you $a+e your 3a$!0 Ta+e Mi)ri S!er3a$ 3y di))o*vin- )u-ar #andy in wa$er0 T!i) wi** #oo* your w!o*e )y)$em0 Do Si$a*i Pranayama a*)o0 You wi** no$ 3e ae#$ed 3y $!e !ea$0 E0 S$ri#$*y avoid $oo mu#! $a*+in-% ea$in-% )*ee,in-% mi;in- wi$! riend) and e;er$ion0 OVeri*y Yo-a i) no$ or !im w!o ea$e$! $oo mu#!% nor w!o a3)$aine$! $o e;#e))% i) addi#$ed $o $oo mu#! )*ee, nor even $o wa+eu*ne))P =&i$a VI26>@0 Ta+e a *i$$*e -!ee wi$! ri#e w!en you $a+e your mea*)0 T!i) wi** *u3ri#a$e $!e 3owe*) and a**ow Vayu $o move downward) ree*y0 :0 OMi$a!aram vina ya)$u yo-aram3!am $u +araye$% Nanaro-a 3!ave$$a)ya +in#!id yo-o na )id!ya$iDWi$!ou$ o3)ervin- modera$ion o die$% i one $a+e) $o $!e Yo-a ,ra#$i#e)% !e #anno$ o3$ain any 3enei$ 3u$ -e$) variou) di)ea)e)P =&!e0S0 C!a,0 V26>@0 >0 Pere#$ #e*i3a#y or )i; mon$!) or one year wi** dou3$*e)) ena3*e you $o a#1uire ra,id ,ro-re)) in $!e ,ra#$i#e and in ),iri$ua* advan#emen$0 Do no$ $a*+ wi$! *adie)0 Do no$ *au-! and Go+e wi$! $!em0 S!un $!eir #om,any en$ire*y0 Wi$!ou$ Bra!ma#!arya and die$e$i# re-u*a$ion) i you ,ra#$i)e Yo-i# e;er#i)e)% you wi** no$ -e$ ma;imum 3enei$ in $!e ),iri$ua* ,ra#$i#e)0 Bu$% or ordinary !ea*$! you #an ,ra#$i)e mi*d e;er#i)e)0 <0 Be re-u*ar and )y)$ema$i# in your ,ra#$i#e0 Never mi)) a day0 S$o, $!e ,ra#$i#e w!en you are ai*in- )eriou)*y0 Some ,eo,*e $wi)$ $!e mu)#*e) o $!e a#e w!en $!ey do Kum3!a+a0 I$ )!ou*d 3e avoided0 I$ i) a )ym,$om $o indi#a$e $!a$ $!ey are -oin- 3eyond $!eir #a,a#i$y0 T!i) mu)$ 3e )$ri#$*y avoided0 Su#! ,eo,*e #anno$ !ave a re-u*a$ed Re#!a+a and Pura+a0 C0 O3)$a#*e) in Yo-a. OS*ee,in- in day $ime% *a$e vi-i* over ni-!$% e;#e)) o urine and ae#e)% evi* o unw!o*e)ome ood and *a3oriou) men$a* o,era$ion wi$! Prana0P W!en one i) a$$a#+ed 3y any di)ea)e% !e )ay) $!a$ $!e di)ea)e i) due $o $!e ,ra#$i#e o Yo-a0 T!i) i) a )eriou) mi)$a+e0 80 &e$ u, a$ E a0m0 Medi$a$e or do Ia,a or !a* an !our0 T!en do A)ana) and Mudra)0 Ta+e re)$ or 6: minu$e)0 T!en do Pranayama0 P!y)i#a* e;er#i)e) #an 3e #onvenien$*y #om3ined wi$! A)ana)0 I you !ave )ui#ien$ $ime a$ your di),o)a*% you #an !ave i$ a$er ini)!in- a** $!e Yo-i# e;er#i)e) and medi$a$ion0 Pranayama #an a*)o 3e ,erormed a) )oon a) you -e$ u, rom 3ed Gu)$ 3eore Ia,a and medi$a$ion0 I$ wi** ma+e your 3ody *i-!$ and you wi** enGoy $!e medi$a$ion0 You mu)$ !ave a rou$ine a##ordin- $o your #onvenien#e and $ime0 6?0 Ma;imum 3enei$ #an 3e derived i Ia,a a*)o i) done durin- $!e ,ra#$i#e o A)ana) and Pranayama0 660 I$ i) a*way) 3e$$er $o )$ar$ Ia,a and medi$a$ion in $!e ear*y mornin- a$ E a0m0% a) )oon a) you -e$ u, rom 3ed0 A$ $!i) $ime $!e mind i) 1ui$e #a*m and rere)!ed0 You #an !ave -ood #on#en$ra$ion0 6A0 Va)$ maGori$y o ,er)on) wa)$e $!eir ,re#iou) $ime in $!e ear*y mornin- in an)werin- $!e #a**) o na$ure or !a* an !our and wa)!in- $!eir $ee$! or ano$!er !a* an !our0 T!i) i) 3ad0 A),iran$) )!ou*d $ry $o dee#a$e wi$!in : minu$e) and #*ean)e $!eir $ee$! wi$!in : minu$e)0 I $!e 3owe*) are #on)$i,a$ed% !ave vi-orou) ,ra#$i#e o Sa*a3!a% B!uGan-a and D!anur A)ana) or : minu$e) a) )oon a) you -e$ u, rom 3ed0 I you are !a3i$ua$ed $o an)wer $!e #a** o na$ure% *a$e% you #an do )o a$er ini)!in- $!e Yo-i# e;er#i)e)0 670 Fir)$ do Ia,a and medi$a$ion0 T!en you #an $a+e $o A)ana and Pranayama e;er#i)e)0 T!en ini)! $!e #our)e o ,ra#$i#e 3y ano$!er )!or$ )i$$in- in medi$a$ion0 6E0 AS $!ere i) a*way) )ome drow)ine)) w!en you -e$ u, rom 3ed% i$ i) de)ira3*e $o do )ome A)ana) and a *i$$*e Pranayama or ive minu$e) Gu)$ $o drive o $!i) drow)ine)) and $o ma+e you i$ or medi$a$ion0 T!e mind -e$) one2,oin$ed a$er $!e ,ra#$i#e o Pranayama0 Pranayama% $!ou-! i$ #on#ern) wi$! $!e 3rea$!% -ive) -ood e;er#i)e or variou) in$erna* or-an) and $!e w!o*e 3ody0 6:0 T!e -enera* order o doin- Kriya) i). Fir)$ do a** A)ana)% $!en Mudra)% $!en Pranayama and $!en D!yana0 Sin#e $!e ear*y mornin- $ime i) )ui$a3*e or medi$a$ion% you #an o**ow $!i) order. Ia,a% Medi$a$ion% A)ana)% Mudra) and Pranayama0 T!i) i) a 3e$$er way0 You #an o**ow $!e order w!i#! i) )ui$a3*e $o you0 A$er doin- A)ana)% $a+e re)$ or ive minu$e) and $!en 3e-in Pranayama0 6>0 Some Ha$!a Yo-i# 3oo+) in$erdi#$ #o*d 3a$! in $!e ear*y mornin-0 Pro3a3*y $!e rea)on may 3e $!a$ one may #a$#! #o*d or deve*o, any #om,*ain$ o $!e *un-)% i !e $a+e) #o*d 3a$! a$ E a0m0 ,ar$i#u*ar*y in #o*d ,*a#e) *i+e Ka)!mir% Mu))oorie% DarGee*in-% e$#0 T!ere i) no re)$ri#$ion in !o$ ,*a#e)0 I am a*way) in avour o #o*d 3a$!) 3eore one )$ar$) $!e Yo-i# ,ra#$i#e) a) i$ i) rere)!in- and )$imu*a$in-0 I$ drive) o drow)ine))0 I$ 3rin-) in e1ui*i3rium o #ir#u*a$ion o 3*ood0 T!ere i) a !ea*$!y *ow o 3*ood $oward) $!e 3rain0 6<0 A)ana) and Pranayama remove a** )or$) o di)ea)e)% im,rove !ea*$!% ener-i)e di-e)$ion% invi-ora$e $!e nerve)% )$rai-!$en $!e Su)!umna Nadi% remove RaGa) and awa+en Kunda*ini0 Pra#$i#e o A)ana) and Pranayama 3e)$ow) -ood !ea*$! and )$eady mind0 A) no Sad!ana i) ,o))i3*e wi$!ou$ -ood !ea*$! and a) no medi$a$ion i) ,o))i3*e wi$!ou$ a )$eady mind% Ha$!a Yo-a i) o immen)e u)e or D!yana Yo-in)% Karma Yo-in)% B!a+$a) and Vedan$in) a) we**0 6C0 T!e main$enan#e o $!e 3ody i) im,o))i3*e wi$!ou$ A)ana) or any +ind o ,!y)i#a* e;er#i)e) or a#$ivi$ie)0 Even an or$!odo; Vedan$in i) an un#on)#iou) Ha$!a Yo-i0 He ,ra#$i)e) )ome +ind o A)ana dai*y0 He ,ra#$i)e) Pranayama a*)o un#on)#iou)*y 3e#au)e durin- medi$a$ion% Pranayama #ome) 3y i$)e*0 680 W!enever you ee* unea)y% de,re))ed or deGe#$ed% ,ra#$i)e Pranayama0 You wi** 3e a$ on#e i**ed wi$! new vi-our% ener-y and )$ren-$!0 You wi** 3e e*eva$ed% renova$ed and i**ed wi$! Goy0 Do $!i) and $ry0 Beore you 3e-in $o wri$e )ome$!in-% an e))ay% an ar$i#*e or a $!e)i)% do Pranayama ir)$0 You wi** 3rin- ou$ 3eau$iu* idea) and i$ wi** 3e an in),irin-% ,oweru* and ori-ina* ,rodu#$ion0 A?0 Be re-u*ar in $!e ,ra#$i#e0 Re-u*ari$y in $!e ,ra#$i#e i) very ne#e))ary i one wan$) $o rea*i)e $!e ma;imum 3enei$) o A)ana) and Pranayama0 T!o)e w!o ,ra#$i)e 3y i$) and )$ar$) wi** no$ derive mu#! 3enei$0 &enera**y ,eo,*e ,ra#$i)e or $wo mon$!) in $!e 3e-innin- wi$! -rea$ en$!u)ia)m and *eave o $!e ,ra#$i#e0 T!i) i) a )ad mi)$a+e0 T!ey a*way) wan$ a Yo-i# $ea#!er 3y $!eir )ide0 T!ey !ave -o$ $!e eemina$e *eanin- men$a*i$y0 T!ey are *aJy% $or,id and )*o$!u*0 A60 Peo,*e do no$ wan$ $o remove Ma*a =im,uri$y@ 3y )e**e)) )ervi#e and Vi+)!e,a 3y Yo-i# ,ra#$i#e)0 T!ey a$ on#e Gum, $o awa+en $!e Kunda*ini and rai)e Bra!ma+ara Vri$$i0 T!ey wi** on*y 3rea+ $!eir *e-)0 T!o)e w!o a$$em,$ $o awa+en $!e Kunda*ini 3y A)ana) and Pranayama% )!ou*d !ave ,uri$y in $!ou-!$% word and deed0 T!ey )!ou*d !ave men$a* and ,!y)i#a* Bra!ma#!arya0 T!en on*y $!ey #an enGoy $!e 3enei$) o awa+enin- $!e Kunda*ini0 AA0 Sow $!e )eed o ),iri$ua*i$y in your youn- a-e0 Do no$ wa)$e Virya0 Di)#i,*ine $!e Indriya) and mind0 Do Sad!ana0 W!en you 3e#ome o*d% i$ wi** 3e dii#u*$ or you $o do any ri-id Sad!ana0 T!ereore 3e on $!e a*er$ durin- your $een)L you wi** )ee or your)e* in a )!or$ $ime $!e ,ar$i#u*ar 3enei$) you derive rom ,ar$i#u*ar +ind) o Sad!ana0 A70 W!en you advan#e in ),iri$ua* ,ra#$i#e)% you mu)$ o3)erve )$ri#$ Mouna =vow o )i*en#e@ or AE !our) #on$inuou)*y0 T!i) mu)$ 3e #on$inued or )ome mon$!) a*)o0 Everyone )!ou*d )e*e#$ a #our)e o ew e;er#i)e) in A)ana% Pranayama and medi$a$ion a##ordin- $o oneF) $em,eramen$% #a,a#i$y% #onvenien#e and re1uiremen$0 AE0 I$ i) 1ui$e ,o))i3*e or a man $o ,ra#$i)e #e*i3a#y% a*3ei$ $!ere are variou) )or$) o $em,$a$ion) and di)$ra#$ion)0 A we**2di)#i,*ined *ie% )$udy o )#ri,$ure)% Sa$)an-a% Ia,a% D!yana% Pranayama% Sa$$vi# and modera$e die$% dai*y in$ro),e#$ion% and en1uiry% )e*2ana*y)i) and )e*2#orre#$ion% Sada#!ara% ,ra#$i#e o Yama% Niyama% ,!y)i#a* and ver3a* Ta,a)% a** wi** ,ave a *on- way in $!e a$$ainmen$ o $!i) end0 Peo,*e !ave irre-u*ar% unri-!$eou)% immodera$e% irre*i-iou)% undi)#i,*ined *ie0 Hen#e $!ey )uer and ai* in $!e a$$ainmen$ o $!e -oa* o *ie0 Iu)$ a) $!e e*e,!an$ $!row) )and on i$) own !ead% )o a*)o $!ey $!em)e*ve) 3rin- dii#u*$ie) and $rou3*e) on $!eir own !ead) on a##oun$ o $!eir oo*i)!ne))0 A:0 Do no$ )!a+e $!e 3ody unne#e))ari*y0 By )!a+in- $!e 3ody o$en $!e mind a*)o i) di)$ur3ed0 Do no$ )$re$#! $!e 3ody every now and $!en0 T!e A)ana )!ou*d 3e )$eady and irm a) a ro#+ w!en you do Pranayama% Ia,a and medi$a$ion0 A>0 You mu)$ ind ou$ or your)e* a##ordin- $o your !ea*$! and #on)$i$u$ion w!a$ )or$ o die$e$i# re-u*a$ion wi** )ui$ and w!a$ ,ar$i#u*ar Pranayama wi** e;a#$*y !e*, you0 T!en on*y you #an )ae*y ,ro#eed wi$! your Sad!ana0 Fir)$ read a** $!e in)$ru#$ion) o $!e variou) e;er#i)e) -iven in $!i) 3oo+ rom $!e 3e-innin- $o $!e end0 C*ear*y under)$and $!e $e#!ni1ue0 I you !ave any dou3$)% Gu)$ a)+ any Yo-i# )$uden$ $o demon)$ra$e and $!en ,ra#$i)e i$0 T!i) i) $!e )ae)$ me$!od0 You )!ou*d no$ )e*e#$ any one o $!e e;er#i)e a$ random and 3e-in $o ,ra#$i)e i$ in a wron- way0 A<0 In a** $!e e;er#i)e) I !ave )u--e)$ed Man$ra HOMF a) $!e $ime2uni$0 You #an !ave your &uru Man$ra% Rama% Siva% &aya$ri or mere num3er a) $!e $ime2uni$ a##ordin- $o your in#*ina$ion0 &aya$ri or OM i) $!e 3e)$ or Pranayama0 In $!e 3e-innin- you mu)$ o3)erve )ome $ime2uni$ or Pura+a% Kum3!a+a and Re#!a+a0 T!e $ime2uni$ and $!e ,ro,er ra$io #ome) 3y i$)e* w!en you do $!e Pura+a% Kum3!a+a and Re#!a+a a) *on- a) you #an do i$ #omor$a3*y0 W!en you !ave advan#ed in $!e ,ra#$i#e% you need no$ #oun$ or +ee, any uni$0 You wi** 3e na$ura**y e)$a3*i)!ed in $!e norma* ra$io $!rou-! or#e o !a3i$0 AC0 For )ome day) in $!e 3e-innin- you mu)$ #oun$ $!e num3er and )ee !ow you ,ro-re))0 In $!e advan#ed )$a-e)% you need no$ di)$ra#$ $!e mind in #oun$in-0 T!e *un-) wi** $e** you w!en $!e re1uired num3er i) ini)!ed0 A80 Do no$ #on$inue $!e Pranayama w!en you are a$i-ued0 T!ere mu)$ 3e a*way) Goy and e;!i*ara$ion o ),iri$ durin- and a$er $!e ,ra#$i#e0 You )!ou*d #ome ou$ o $!e ,ra#$i#e u**y invi-ora$ed and rere)!ed0 Do no$ 3ind your)e* 3y $oo many ru*e) =Niyama)@0 7?0 Do no$ $a+e 3a$! immedia$e*y a$er Pranayama i) over0 Ta+e re)$ or !a* an !our0 I you -e$ ,er),ira$ion durin- $!e ,ra#$i#e% do no$ wi,e i$ wi$! a $owe*0 Ru3 i$ wi$! your !and)0 Do no$ e;,o)e $!e 3ody $o $!e #!i** drau-!$) o air w!en you ,er),ire0 760 A*way) in!a*e and e;!a*e very )*ow*y0 Do no$ ma+e any )ound0 In Pranayama) *i+e B!a)$ri+a% Ka,a*a3!a$i% Si$a*i and Si$+ari% you #an ,rodu#e a *i$$*e mi*d or $!e *owe)$ ,o))i3*e )ound0 7A0 You )!ou*d no$ e;,e#$ $!e 3enei$) a$er doin- i$ or A or 7 minu$e) on*y or a day or $wo0 A$ *ea)$ you mu)$ !ave 6: minu$e) dai*y ,ra#$i#e in $!e 3e-innin- re-u*ar*y or day) $o-e$!er0 T!ere wi** 3e no u)e i you Gum, rom one e;er#i)e $o ano$!er everyday0 You mu)$ !ave a ,ar$i#u*ar e;er#i)e or your dai*y A3!ya)a% w!i#! you )!ou*d im,rove $o a !i-! de-ree0 O$!er e;er#i)e) o #our)e% you #an !ave or o##a)iona* ,ra#$i#e a*on- wi$! $!e dai*y e;er#i)e0 You mu)$ !ave B!a)$ri+a% Ka,a*a3!a$i and HEa)y Comor$a3*e PranayamaF or your dai*y ,ra#$i#eL and Si$a*i% Si$+ari% e$#0% #an 3e ,ra#$i)ed o##a)iona**y0 770 T!e Pura+a i) o$!erwi)e +nown a) HNi))va)aF and Re#!a+a i) +nown a) H'#!!va)aF0 T!e men$a* ,ro#e)) in Keva*a Kum3!a+a i) #a**ed HSunya+aF orm o 3rea$! re-u*a$ion0 S$eady% )y)$ema$i# ,ra#$i#e and -radua* in#rea)e o Kum3!a+a i) +nown a) HA3!ya)a Yo-aF% )wa**owin- o air and *ivin- on $!i) air a*one i) +nown a) HVayu3!a+)!anaF0 7E0 T!e au$!or o Sivayo-a Di,i+a de)#ri3e) $!ree +ind) o Pranayama. Pra+ri$a% Vai+ri$a and Keva*a Kum3!a+a0 OI $!e Prana i) in $!e orm o 3rea$! in!a*ed and e;!a*ed% on a##oun$ o i$) na$ura* 1ua*i$y o -oin- ou$ and #omin- in% $!e Pranayama i) +nown a) Pra+ri$a0 I $!e Prana i) re)$rained 3y $!e $!reeo*d mean) o $!rowin- ou$% $a+in- in and )$o,,in- $!e 3rea$! in a##ordan#e wi$! $!e ru*e) ,re)#ri3ed in $!e Sa)$ra)% i$ i) #a**ed Vai+ri$a or ar$ii#ia*0 Bu$ wi$! -rea$ men w!o !ave ri)en a3ove $!e)e $wo +ind) o re)$rainin- 3rea$!% $!e )udden re)$rainin- o $!e vi$a* #urren$) dire#$*y =wi$!ou$ in),ira$ion and e;,ira$ion@% i) Keva*a Kum3!a+a0 Pra+ri$a Pranayama 3e*on-) $o Man$ra Yo-a0 Vai+ri$a 3e*on-) $o "aya Yo-a0P 7:0 OT!a$ i) #a**ed Kum3!a+a =#e))a$ion o 3rea$!@ w!en $!ere i) nei$!er e;,ira$ion nor in),ira$ion and $!e 3ody i) mo$ion*e))% remainin- )$i** in one )$a$e0 T!en !e )ee) orm) *i+e $!e 3*ind% !ear) )ound) *i+e $!e dea and )ee) $!e 3ody *i+e wood0 T!i) i) $!e #!ara#$eri)$i# o one w!o !a) a$$ained 1uie)#en#e0P 7>0 Pa$anGa*i doe) no$ *ay mu#! )$re)) on ,ra#$i#e o dieren$ +ind) o Pranayama0 He men$ion). OE;!a*e )*ow*y% $!en in!a*e and re$ain $!e 3rea$!0 You wi** -e$ a )$eady and #a*m mind0P I$ i) on*y $!e Ha$!a Yo-in) w!o deve*o,ed Pranayama a) a )#ien#e and !ave men$ioned variou) e;er#i)e) $o )ui$ dieren$ ,er)on)0 7<0 OS,read a $i-er2)+in or a deer2)+in or a ouro*d 3*an+e$0 Over $!i) ),read a ,ie#e o w!i$e #*o$!0 T!en )i$ or $!e Pranayama ,ra#$i#e a#in- $!e Nor$!0P 7C0 Some wou*d $a+e $!e order a) e;!a*in-% in!a*in- and re$ainin-L o$!er) a) in!a*in-% re$ainin- and e;!a*in-0 T!e *a$$er i) more #ommon0 In YaGnava*+ya% we ind $!e dieren$ +ind) o 3rea$! re-u*a$ion men$ioned in $!e order o Pura+a% Kum3!a+a and Re#!a+aL w!erea)% in Naradiya $e;$ we !ave $!em in $!e order o Re#!a+a% Pura+a and Kum3!a+a0 T!e $wo are $o 3e re-u*a$ed a) o,$iona* a*$erna$ive)0 780 A Yo-i )!ou*d a*way) avoid ear% an-er% *aJine))% $oo mu#! )*ee, or wa+in- and $oo mu#! ood or a)$in-0 I $!e a3ove ru*e 3e we** )$ri#$*y ,ra#$i)ed% ea#! day% ),iri$ua* wi)dom wi** ari)e o i$)e* in $!ree mon$!) wi$!ou$ dou3$L in our mon$!)% !e )ee) $!e Deva)L in ive mon$!) !e +now) or 3e#ome) a Bra!mani)!$!aL and $ru*y in )i; mon$!) !e a$$ain) Kaiva*ya a$ wi**0 T!ere i) no dou3$0 E?0 A neo,!y$e )!ou*d do Pura+a and Re#!a+a on*y wi$!ou$ any Kum3!a+a or )ome day)0 Ta+e a *on- $ime $o do Re#!a+a0 T!e ,ro,or$ion or Pura+a and Re#!a+a i) 6.A0 E60 Pranayama in i$) ,o,u*ar and ,re,ara$ory orm may 3e ,ra#$i)ed 3y every one in any ,o)$ure w!a$)oever% )i$$in- or wa*+in-L and ye$ i) )ure $o )!ow i$) 3enei$)0 Bu$ $o $!o)e w!o ,ra#$i)e i$ in a##ordan#e wi$! $!e ),e#ii# me$!od) ,re)#ri3ed% ru#$ii#a$ion wi** 3e ra,id0 EA0 &radua**y in#rea)e $!e ,eriod o Kum3!a+a0 Re$ain or E )e#ond) in $!e ir)$ wee+% or C )e#ond) in $!e )e#ond wee+% or 6A )e#ond) in $!e $!ird wee+ and )o on% $i** you are a3*e $o re$ain $!e 3rea$! $o your u** #a,a#i$y0 E70 Common2)en)e or Yu+$i )!ou*d 3e u)ed $!rou-!ou$ your ,ra#$i#e0 I one +ind o e;er#i)e i) no$ a-reea3*e $o your )y)$em% #!an-e i$ a$er due #on)idera$ion or #on)u*$a$ion wi$! your &uru0 T!i) i) Yu+$i0 W!ere $!ere i) Yu+$i% $!ere i) Sidd!i% B!u+$i and Mu+$i =,ere#$ion% enGoymen$ and )a*va$ion@0 EE0 You mu)$ )o ni#e*y adGu)$ $!e Pura+a% Kum3!a+a and Re#!a+a $!a$ you )!ou*d no$ e;,erien#e $!e ee*in- o )uo#a$ion or di)#omor$ a$ any )$a-e o Pranayama0 You )!ou*d never ee* $!e ne#e))i$y o #a$#!in- !o*d o a ew norma* 3rea$!) 3e$ween any $wo )u##e))ive round)0 T!e dura$ion o Pura+a% Kum3!a+a and Re#!a+a mu)$ 3e ,ro,er*y adGu)$ed0 E;er#i)e due #are and a$$en$ion0 Ma$$er) wi** $urn $o 3e )u##e))u* and ea)y0 E:0 You mu)$ no$ unne#e))ari*y ,ro*on- $!e ,eriod o e;!a*a$ion0 I you ,ro*on- $!e $ime o Re#!a+a% $!e o**owin- in!a*a$ion wi** 3e done in a !urried manner and $!e r!y$!m wi** 3e di)$ur3ed0 You mu)$ )o #areu**y re-u*a$e $!e Pura+a% Kum3!a+a and Re#!a+a $!a$ mu)$ 3e a3)o*u$e*y #omor$a3*e and ,erorm no$ on*y one Pranayama 3u$ a*)o $!e u** #our)e or re1uired round) o Pranayama0 E;,erien#e and ,ra#$i#e wi** ma+e you a*ri-!$0 Pra#$i#e ma+e) one ,ere#$0 Be )$eady0 Ano$!er im,or$an$ a#$or i) $!a$ you mu)$ !ave ei#ien$ #on$ro* over $!e *un-) a$ $!e end o Kum3!a+a $o ena3*e you $o do $!e Re#!a+a )moo$!*y and in ,ro,or$ion wi$! $!e Pura+a0 E>0 Surya3!eda and 'GGayi ,rodu#e !ea$0 Si$+ari and Si$a*i are #oo*in-0 B!a)$ri+a ,re)erve) norma* $em,era$ure0 Surya3!eda de)$roy) e;#e)) o windL 'GGayi ,!*e-mL Si$+ari and Si$a*i 3i*eL and B!a)$ri+a a** $!e $!ree0 E<0 Surya3!eda and 'GGayi mu)$ 3e ,ra#$i)ed durin- win$er0 Si$+ari and Si$a*i mu)$ 3e ,ra#$i)ed in )ummer0 B!a)$ri+a #an 3e ,ra#$i)ed in a** )ea)on)0 T!o)e ,er)on) w!o)e 3odie) are !o$ even in win$er #an ,ra#$i)e Si$a*i and Si$+ari durin- win$er )ea)on0 EC0 &oa* o *ie i) )e*2rea*i)a$ion0 OT!i) i) 3rou-!$ a3ou$ 3y mean) o $!e )u3Gu-a$ion o $!e 3ody and $!e )en)e)% $!e )ervi#e $o a -ood &uru% $!e !earin- o Vedan$i# do#$rine and #on)$an$ medi$a$ion $!ereonP =Nira*am3a ',ani)!ad@0 OI you are rea**y )in#ere and i you wi)! $o !ave a 1ui#+% )ure )u##e))% you mu)$ !ave a )y)$ema$i# rou$ine or A)ana% Pranayama% Ia,a% Medi$a$ion% Svad!yaya% e$#0 You mu)$ 3e very #areu* in +ee,in- u, Bra!ma#!arya0 Ee#$ive mean) $o #on$ro* $!e mind are $!e a$$ainmen$ o ),iri$ua* +now*ed-e% a))o#ia$ion wi$! $!e wi)e% $!e en$ire a3di#a$ion o a** Va)ana) and #on$ro* o PranaP =Mu+$i+o,ani)!ad@0 E80 On#e a-ain I wi** $e** you $!a$ A)ana% Pranayama% Ia,a% D!yana% Bra!ma#!arya% Sa$)an-a% )o*i$ude% Mouna% Ni)!+ama Karma are a** a3)o*u$e*y ne#e))ary or ),iri$ua* a$$ainmen$)0 One #an !ard*y o3$ain ,ere#$ion in RaGa Yo-a wi$!ou$ Ha$!a Yo-a0 A$ $!e end o Kum3!a+a you )!ou*d wi$!draw $!e mind rom a** $!e o3Ge#$)0 By -radua* ,ra#$i#e you wi** 3e e)$a3*i)!ed in RaGa Yo-a0 :?0 Some )$uden$) w!o are )$udyin- Vedan$i# 3oo+) $!in+ $!a$ $!ey are Inani) and $!ey i-nore A)ana)% Pranayama% e$#0 T!ey a*)o )!ou*d ,ra#$i)e $!e)e% $i** $!ey are ,ere#$ in S!a$2Sam,a$ o $!e Sad!ana2C!a$u)!$ayaD Sama% Dama% e$#0%D$!e ,re*iminary 1ua*ii#a$ion) o Inana Yo-a0 :60 Do no$ !e)i$a$e0 Do no$ 3e wai$in- $o -e$ a &uru w!o wi** )i$ 3y your )ide and wa$#! you dai*y or a *on- $ime0 I you are )in#ere% re-u*ar and )y)$ema$i# and i you o**ow ru*e) and in)$ru#$ion) o $!i) 3oo+ very #areu**y% $!ere wi** 3e no $rou3*e a$ a**0 You wi** undou3$ed*y -e$ )u##e))0 S*i-!$ error) may #ro, u, in $!e 3e-innin-% i$ doe) no$ ma$$er0 Do no$ unne#e))ari*y 3e a*armed0 Do no$ -ive u, $!e ,ra#$i#e0 You wi** your)e* *earn !ow $o adGu)$0 Common2)en)e% in)$in#$% $!e )!ri** inner voi#e o $!e )ou* wi** !e*, you in $!e ,a$!0 Every$!in- wi** #ome ou$ )moo$!*y in $!e end0 S$ar$ $!e ,ra#$i#e $!i) very )e#ond in ri-!$ earne)$ and 3e#ome a rea* Yo-i0 OM San$i!% San$i!% San$i!R A,,endi; Con#en$ra$ion on So*ar P*e;u) So*ar ,*e;u) i) o$en #a**ed $!e a3domina* 3rain0 I$ i) an im,or$an$ #en$re o $!e nerve)% #onne#$ed wi$! $!e )ym,a$!e$i# nervou) )y)$em0 I$ i) *o#a$ed in $!e E,i-a)$ri# re-ion% 3e!ind $!e ,i$ o $!e )$oma#! on ei$!er )ide o $!e ),ina* #o*umn0 I$ !a) #on$ro* on $!e main in$erna* or-an) o man0 I$ ,*ay) a mu#! more im,or$an$ ,ar$ $!an i) -enera**y re#o-ni)ed0 I$ $a+e) an im,or$an$ ,ar$ in $!e #on$ro* o emo$ion) and o variou) 3odi*y un#$ion)0 I$ i) #om,o)ed o w!i$e and -rey 3rain ma$$er0 I$ i) one o $!e mo)$ vi$a* ,ar$) o $!e 3ody0 A 3*ow over $!e )o*ar ,*e;u) i) we**2+nown $o 3o;in- men a) a ready mean) o renderin- an o,,onen$ un#on)#iou) or a$ any ra$e !e*,*e))0 I$ i) $!e )$ore2!ou)e o Prana0 I$ i) $!e ,ower2!ou)e0 I$ i) $!e mo)$ im,or$an$ o a** $!e Ad!ara) =)u,,or$)@ o $!e 3ody $!a$ are )i;$een in num3er0 I$ i) a +nown a#$ $!a$ men !ave 3een in)$an$*y +i**ed 3y a )evere 3*ow over $!e )o*ar ,*e;u)0 T!e )o*ar ,*e;u) i) *i$era**y $!e )un o $!e nervou) )y)$em0 W!en $!e )un i) )!inin- !armoniou)*y% $!e w!o*e o $!e ,!y)i#a* )y)$em i) !armoniou)0 I$ radia$e) )$ren-$! and ener-y $o a** ,ar$) o $!e 3ody0 T!ou-!$) and Prana% w!en dire#$ed $oward) $!i) #en$re $!rou-! Pranayama% wi** )$imu*a$e and awa+en $!e )un)!ine *a$en$ $!erein0 Si$ ere#$ in Padma)ana or Sidd!a)ana0 C*o)e your eye)0 Draw $!e air )*ow*y $!rou-! $!e *e$ no)$ri* a) *on- a) you #an do wi$! #omor$0 Kee, $!e ri-!$ one #*o)ed wi$! your ri-!$ $!um30 Re,ea$ OM men$a**y0 T!en re$ain $!e 3rea$!0 Have $!e a$$en$ion we** dire#$ed $oward) $!e )o*ar ,*e;u)0 Con#en$ra$e your mind $!ere0 Have $!e $!ou-!$ #en$red u,on i$0 Do no$ ma+e any undue )$rain o $!e mind or undue eor$ o any +ind0 Dire#$ #on)#iou)*y $!e Prana $o $!e re-ion o )o*ar ,*e;u) $!rou-! $!e re$ained 3rea$!0 Ima-ine. OI am 3rea$!in- in Prana% !a,,ine))% Goy% )$ren-$!% vi-our% *ove0P T!en )*ow*y e;!a*e $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri*0 T!en in!a*e $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri*% re$ain i$ a) 3eore and e;!a*e $!rou-! $!e *e$0 Re,ea$ $!e ,ro#e)) 6A $ime) in $!e mornin-0 Fear% de,re))ion% wea+ne)) and o$!er unde)ira3*e emo$ion)% w!i#! )$and in $!e way o ),iri$ua* advan#emen$% wi** vani)!0 You wi** 3e#ome more and more #oniden$ o )u##e)) in Se*2 rea*i)a$ion0 Pan#!a D!arana Pri$!vi D!arana T!ere are ive e*emen$)% viJ0% Pri$!vi% A,a)% A-ni% Vayu and A+a)a0 To $!e 3ody o $!e ive e*emen$)% $!ere i) $!e ive o*d D!arana0 From $!e ee$ $o $!e +nee) i) )aid $o 3e $!e re-ion o $!e Pri$!vi0 I$ i) our2)ided in )!a,e% ye**ow in #o*our and !a) i$) Varna $!e San)+ri$ *e$$er H"F a*on- $!e re-ion o $!e ear$!% i0e0% rom $!e ee$ $o $!e +nee)0 Con$em,*a$in- u,on $!i)% one )!ou*d ,erorm D!arana $!ere or a ,eriod o $wo !our) dai*y0 He $!en a$$ain) ma)$ery over $!e ear$!0 Dea$! doe) no$ $rou3*e !im )in#e !e !a) o3$ained ma)$ery over $!e Hear$!F e*emen$0 Am3!a)i D!arana T!e re-ion o A,a) i) )aid $o e;$end rom $!e +nee) $o $!e anu)0 A,a) i) )emi2*unar in )!a,e and w!i$e in #o*our0 I$ !a) $!e *e$$er HVaF or i$) BiGa+)!araD )eed2*e$$er0 Carryin- ', $!e 3rea$! wi$! $!e *e$$er HVaF a*on- $!e re-ion o A,a)% one )!ou*d #on$em,*a$e on &od Narayana% !avin- our arm)% a #rowned !ead% dre))ed in oran-e2#o*our #*o$!e) and a) de#ay*e))0 Pra#$i)in- D!arana $!ere dai*y or a ,eriod o $wo !our)% !e i) reed rom a** )in)0 T!en $!ere i) no ear or !im rom wa$er0 A-neyi D!arana From $!e anu) $o $!e !ear$ i) )aid $o 3e $!e re-ion o A-ni0 A-ni i) $rian-u*ar in )!a,e% red in #o*our and !a) $!e *e$$er HRF or i$) BiGa0 Rai)in- $!e 3rea$! wi$! $!e *e$$er HRaF a*on- $!e re-ion o ire% one )!ou*d #on$em,*a$e on Rudra% w!o !a) $!ree eye)% w!o -ran$) a** wi)!e) and w!o i) o $!e #o*our o mid2day )un0 Pra#$i)in- D!arana $!ere dai*y or a ,eriod o $wo !our)% !e i) no$ 3urn$ 3y ire% even $!ou-! !i) 3ody en$er) in$o $!e ire2,i$0 Vayavya D!arana From $!e !ear$ $o $!e midd*e o $!e eye3row) i) )aid $o 3e $!e re-ion o Vayu0 I$ i) 3*a#+ in #o*our and )!ine) wi$! $!e *e$$er HYaF0 Carryin- $!e 3rea$! a*on- $!e re-ion o Vayu% one )!ou*d #on$em,*a$e on I)vara% $!e omni)#ien$0 T!e Yo-i doe) no$ mee$ !i) dea$! $!rou-! Vayu0 A+a)a D!arana From $!e #en$re o $!e eye3row $o $!e $o, o $!e !ead i) )aid $o 3e $!e re-ion o A+a)a0 I$ i) #ir#u*ar in )!a,e% )mo+y in #o*our and )!ine) wi$! $!e *e$$er HHaF0 Rai)in- $!e 3rea$! a*on- $!e re-ion o A+a)a% one )!ou*d #on$em,*a$e on Sada)iva0 By ,ra#$i)in- $!i) D!arana one o3$ain) $!e ,ower o *evi$a$ion0 T!e Yo-i -e$) a** $!e Sidd!i)0 S$ory o Yo-i B!u)unda B!u)unda i) one o $!e HC!iranGivi)F amon-)$ $!e Yo-in)0 He wa) $!e ma)$er o $!e )#ien#e o Pranayama0 I$ )aid $!a$ a 3i- ne)$% *i+e $!a$ o moun$ain% wa) 3ui*$ 3y !im on $!e )ou$!ern 3ran#! o $!e Ka*,a Vri+)!a% )i$ua$ed a$ $!e nor$!ern )ummi$ o $!e HMa!ameruF0 In $!i) ne)$% $!ere *ived $!e #row% B!u)unda% 3y name0 T!i) #row i) )aid $o 3e $!e *on-e)$ *ived Yo-i0 He wa) a HTri+a*a InaniF0 He #ou*d #o-ni)e a** $!e $!ree ,eriod) o $ime0 He #ou*d )i$ in Yo-a =Samad!i@ or any *en-$! o $ime0 He wa) de)ire*e))0 He !ad o3$ained )u,reme San$i and Inana0 He wa) $!ere% enGoyin- $!e 3*i)) o !i) own Se* and !e i) $!ere )$i**% 3ein- a C!iranGivi0 He wa) or a *on- $ime en-a-ed in $!e wor)!i, o Bra!ma)a+$i HA*am3u)aF0 A$ $!i) ),o$ o $!e Ka*,a Vri+)!a% B!u)unda *ived or many Yu-a)% nay or many Ka*,a)0 He wou*d 1ui$ !i) ne)$ a$ $!e $ime o Pra*aya0 He !ad $!e u** +now*ed-e o $!e ive D!arana)0 He !ad rendered ,roo o !im)e* a-ain)$ $!e ive e*emen$)% 3y ,ra#$i)in- $!e ive me$!od) o #on#en$ra$ion0 I$ i) )aid $!a$ w!en a** $!e $we*ve Adi$ya) )#or#! $!e wor*d wi$! $!eir 3urnin- ray)% !e wou*d $!rou-! !i) A,a) D!arana rea#! u, $!e A+a)a0 W!en $!e ier#e -a*e) ari)e ),*in$erin- u, $!e ro#+) $o ,ie#e)% !e wou*d 3e in $!e A+a)a% $!rou-! A-ni D!arana0 W!en $!e wor*d $o-e$!er wi$! i$) Ma!ameru wou*d 3e under wa$er% !e wou*d *oa$ on $!em wi$!ou$ any *u#$ua$ion $!rou-! Vayu D!arana and w!en $!e $ime o univer)a* de)$ru#$ion arrived% !e wou*d 3e% a) in Su)!u,$i% in $!e Bra!mi# )ea$ $i** $!e 3e-innin- o ano$!er #rea$ion o Bra!ma0 A$er $!i) #rea$ion% !e wou*d a-ain re)or$ $o $!e )aid ne)$ or !i) a3ode0 T!e Ka*,a Vri+)!a% a$ $!e )ummi$ o $!e moun$ain% $!rou-! !i) San+a*,a =wi**2 ,ower@ wou*d ari)e and -row u, in $!e )imi*ar way% a$ $!e 3e-innin- o $!e ne;$ Ka*,a% every $ime0 T!e Inner Fa#$ory T!e ood $!a$ you $a+e #on)i)$) o ni$ro-enou) e*emen$) and ,ro$ein)% a$) or !ydro#ar3on) )u#! a) -!ee and #ar3o!ydra$e) )u#! a) ri#e and )u-ar0 Pro$ein) 3ui*d u, $!e $i))ue) and $!e mu)#*e)0 Car3o!ydra$e) ,rodu#e ener-y0 Be)ide) $!e)e% $!ere are variou) +ind) o )a*$) a*)o0 T!e variou) di-e)$ive Gui#e)% )a*iva in $!e mou$!% -a)$ri# Gui#e in $!e )$oma#!% 3i*e% ,an#rea$i# Gui#e and $!e Su##u)en$eri#u) or $!e in$e)$ina* Gui#e in $!e in$e)$ine) a#$ u,on $!e ,ar$i#*e) o ood durin- $!eir ,a))a-e in $!e a*imen$ary #ana* or di-e)$ive $u3e0 Sa*iva a#$) u,on )$ar#!0 I$ #onver$) i$ in$o )u-ar0 T!i) a#$ion i) ur$!er $a+en 3y ,an#rea$i# and in$e)$ina* Gui#e% in $!e in$e)$ine)0 Bi*e a#$) u,on a$)0 &a)$ri# Gui#e and ,an#rea$i# Gui#e a#$ u,on ,ro$ein)0 T!e w!o*e $!in- i) #onver$ed in$o a mi*+y Gui#e #a**ed #!y*e0 T!i) #!y*e i) a3)or3ed 3y *a#$ea* ve))e*) and i$ i) mi;ed wi$! 3*ood0 T!e ri-!$ )ide o $!e !ear$ #on$ain) im,ure 3*ood0 T!i) im,ure 3*ood i) )en$ $o $!e *un-) or ,urii#a$ion and a$er 3ein- ,uriied i) 3rou-!$ 3a#+ $o $!e *e$ )ide o $!e !ear$% and rom $!ere i$ i) ,um,ed $!rou-! $!e 3i- ar$ery aor$a% $!rou-!ou$ $!e 3ody0 In $!e #a,i**arie) $!e 3*ood e;ude) a) *ym,! and 3a$!e) and nouri)!e) $!e $i))ue) and #e**) o $!e 3ody% and $!e im,ure 3*ood i) #arried 3a#+ 3y vein) $o $!e ri-!$ )ide o $!e !ear$0 T!e wa)$e ,rodu#$) o ood are #arried a*on- $!e *ar-e in$e)$ine w!i#! i) )i; ee$ in *en-$! $o $!e re#$um w!ere i$ i) re$ained a) ae#a* ma$$er0 W!en $!e nervou) im,u*)e i) #arried $o $!e re#$um rom $!e deae#a$ion #en$re in $!e ),ina* #ord% i$ i) di)#!ar-ed $!rou-! $!e anu)% $!e $ermina* o,enin- o $!e a*imen$ary #ana*0 T!e +idney)% $!a$ are )i$ua$ed in $!e *oin)% on ea#! )ide% e*imina$e $!e urine rom $!e 3*ood and )end i$ $!rou-! $wo $u3e) #a**ed $!e ure$er) $o $!e re)ervoir o urine #a**ed H3*adderF0 From $!e 3*adder i$ i) di)#!ar-ed $!rou-! $!e ure$!ra0 T!e nervou) )y)$em #on)i)$) o #ere3rum o ore3rain% #ere3e**um or !ind 3rain% ),ina* #ord and $!e )ym,a$!e$i# nerve)0 T!ere are variou) #en$re) in $!e 3rain or !earin-% )eein-% $a)$in-% )me**in-% ),ea+in-% e$#0 T!e dieren$ im,u*)e) rom $!e !and) w!en a in-er i) )$un- 3y a )#or,ion are #arried $!rou-! $!e )en)ory nerve) $o $!e ),ina* #ord and rom $!e ),ina* #ord $o 3rain0 Mind $!a$ !a) $a+en i$) )ea$ in $!e 3rain% rea#$)0 I$ ee*)0 An im,u*)e $rave*) rom $!e ),ina* #ord and $!en#e a*on- $!e mo$or nerve) $o $!e !and0 A$ on#e $!e !and i) $a+en 3a#+ rom $!e )#or,ion0 T!i) i) a** done in $!e $win+*in- o an eye0 T!e )ym,a$!e$i# nerve) )u,,*y $!e in$erna* or-an) o $!e a3domen% *iver% ),*een% !ear$% e$#0 Now I wi** de)#ri3e% !ow $!i) vi$a* *uid )emen i) manua#$ured0 T!e $wo $e)$e) or )eed) $!a$ are *o#a$ed in $!e )#ro$a* 3a- are #a**ed )e#re$ory -*and)0 T!e)e #e**) o $!e $e)$e) !ave 3een endowed wi$! $!e ,e#u*iar ,ro,er$y o )e#urin- )emen dro, 3y dro, rom $!e 3*ood% Gu)$ a) $!e 3ee) #o**e#$ !oney in $!e !oney #om30 T!en $!i) *uid i) $a+en 3y $!e $wo ),erma$i# du#$) or $u3e) $o $!e $wo )ma** 3a-) or re)ervoir) or $!e )emen #a**ed Ve)i#u*ae Semina*i) =)emina* 3a-)@% one on ea#! )ide0 'nder e;#i$emen$ i$ i) $!rown ou$ 3y )ma** du#$) #a**ed eGa#u*a$ory du#$) in$o $!e ,or$i# ,or$ion o ure$!ra or urinary #ana*% w!ere i$ i) mi;ed wi$! $!e ,ro)$a$i# Gui#e% )e#re$ed 3y $!e ,ro)$a$e -*and)0 W!o i) $!e rea* Dire#$or o $!e)e in$erna* or-an)4 W!o !a) #rea$ed $!i) )u3$*e% in$erna*% ma-nanimou) ma#!inery4 Are you no$ )$ru#+ wi$! awe and wonder% my dear riend)% w!en you $!in+ or a momen$ )eriou)*y a3ou$ $!e Divine &randeur and Divine &*ory% $!a$ are e;!i3i$ed in $!e )$ru#$ure o $!e)e mira#u*ou) me#!ani)m)% !ear$% *un-)% 3rain% e$#4 How !armoniou)*y do $!ey wor+R W!o #onver$) ood in$o 3*ood4 W!o ,um,) $!e 3*ood in$o $!e ar$erie)4 I$ i) He0 Fee* Hi) indwe**in- ,re)en#e0 Pay your )i*en$ !oma-e $o Him0 &*ory% &*ory% un$o $!e "ord% $!e Crea$or o $!i) wonderu* 3ody% Hi) own ima-e% Hi) own dwe**in- !ou)e% $!e Navadvara,uri% $!e nine2-a$ed #i$yR Yo-i# Die$ A die$ $!a$ i) #ondu#ive $o $!e ,ra#$i#e o Yo-a and ),iri$ua* ,ro-re)) #an 3e ri-!$*y $ermed HYo-i# Die$F0 Die$ !a) in$ima$e #onne#$ion wi$! $!e mind0 T!e mind i) ormed ou$ o $!e )u3$*e)$ ,or$ion o ood0 Sa-e 'dda*a+a in)$ru#$) !i) )on Sve$a+e$u a) o**ow). OFood w!en #on)umed 3e#ome) $!reeo*d% $!e -ro)) ,ar$i#*e) 3e#ome e;#re$a% $!e midd*in- one) *e)! and $!e ine one) $!e mind0P A-ain you wi** ind in $!e C!!ando-ya ',ani)!ad. OBy $!e ,uri$y o ood one 3e#ome) ,uriied in !i) na$ureL 3y $!e ,urii#a$ion o !i) na$ure !e veri*y -e$) memory o $!e Se*% and 3y $!e a$$ainmen$ o $!e memory o $!e Se*% a** $ie) and a$$a#!men$) are )evered0P Die$ i) o $!ree +ind)% viJ0% Sa$$vi# die$% RaGa)i# die$ and Tama)i# die$0 Mi*+% rui$)% #erea*)% 3u$$er% $oma$oe)% #!ee)e% ),ina#! are Sa$$vi# ood2)$u)0 T!ey render $!e mind ,ure0 Fi)!% e--)% mea$% e$#0% are RaGa)i# ood2)$u)0 T!ey e;#i$e $!e ,a))iona$e na$ure o man0 Bee% onion)% -ar*i#% e$#0% are Tama)i# ood )$u)0 T!ey i** $!e mind wi$! iner$ia and an-er0 "ord Kri)!na )ay) $o ArGuna in $!e &i$a =MVIII. C26?@. OT!e ood w!i#! i) dear $o ea#! i) $!reeo*d0 Hear $!ou $!e di)$in#$ion o $!e)e0 T!e ood) w!i#! in#rea)e vi$a*i$y% ener-y% vi-our% !ea*$! and Goy and w!i#! are de*i#iou)% 3*and )u3)$an$ia* and a-reea3*e are dear $o $!e ,ure0 T!e ,a))iona$e man de)ire) ood) $!a$ are 3i$$er% )our% )a*ine% e;#e))ive*y !o$% ,un-en$% dry and 3urnin- and w!i#! ,rodu#e ,ain% -rie and di)ea)e0 T!e ood w!i#! i) )$a*e% $a)$e*e))% ,u$rid% ro$$en and im,ure i) dear $o $!e Tama)i#0P Food i) o our +ind)0 T!ere are *i1uid) w!i#! are drun+L )o*id) w!i#! are ,u*veri)ed 3y $!e $ee$! and ea$enL )ome )o*id) w!i#! are $a+en in 3y *i#+in-L and )o$ ar$i#*e) $!a$ are )wa**owed wi$!ou$ ma)$i#a$ion0 A** ar$i#*e) o ood )!ou*d 3e $!orou-!*y ma)$i#a$ed in $!e mou$!0 T!en on*y $!ey #an 3e readi*y di-e)$ed% ea)i*y a3)or3ed and a))imi*a$ed in $!e )y)$em0 T!e die$ )!ou*d 3e )u#! a) #an main$ain ,!y)i#a* ei#ien#y and -ood !ea*$!0 T!e we**23ein- o a man de,end) ra$!er on ,ere#$ nu$ri$ion $!an on any$!in- e*)e0 Variou) )or$) o in$e)$ina* di)ea)e)% in#rea)ed )u)#e,$i3i*i$y $o ine#$iou) di)ea)e)% *a#+ o !i-! vi$a*i$y and ,ower o re)i)$an#e% ri#+e$)% )#urvy% anaemia or ,over$y o 3*ood% 3eri3eri% e$#0% are a** due $o au*$y nu$ri$ion0 I$ )!ou*d 3e remem3ered $!a$ i$ i) no$ )o mu#! $!e #*ima$e% a) ood w!i#! ,*ay) a vi$a* ,ar$ in ,rodu#in- a !ea*$!y )$ron- man or a wea+*in- )uerin- rom a !o)$ o di)ea)e)0 A +now*ed-e o $!e )#ien#e o die$e$i#) i) e))en$ia* or every man i !e wan$) $o +ee, u, ,!y)i#a* ei#ien#y and -ood !ea*$!0 He )!ou*d 3e a3*e $o ma+e ou$ a #!ea,% we**23a*an#ed die$ rom #er$ain ar$i#*e) o die$0 T!en on*y a** $!e mem3er) o !i) ami*y wi** 3e !a*e and !ear$y0 W!a$ i) wan$ed i) a we**23a*an#ed die$ 3u$ no$ a ri#! one0 A ri#! die$ ,rodu#e) di)ea)e) o $!e *iver% +idney% ,an#rea)0 A we**23a*an#ed die$ !e*,) a man $o -row% and $urn ou$ mu#! wor+% in#rea)e) !i) 3ody wei-!$ and +ee,) u, $!e ei#ien#y and a !i-! )$andard o vi-our and vi$a*i$y0 A man i) w!a$ !e ea$)0 T!i) i) a $rui)m indeed0 Food i) re1uired or $wo ,ur,o)e). 6@ $o main$ain our 3ody2!ea$ and A@ $o ,rodu#e new #e**) and $o ma+e u, or $!e wear and $ear o our 3odie)0 Food)$u) #on$ain ,ro$ein)% #ar3o!ydra$e)% !ydro#ar3on)% ,!o),!a$e)% )a*$% variou) +ind) o a)!e)% wa$er% vi$amin)% e$#0 Pro$ein )u3)$an#e) are ni$ro-enou)0 T!ey 3ui*d $!e $i))ue) o $!e 3ody0 T!ey are ,re)en$ in a3undan#e in da*% mi*+% e$#0 T!ey are #a**ed H$i))ue23ui*der)F0 Pro$ein) are #om,*e; or-ani# #om,ound) w!i#! #on$ain #ar3on% !ydro-en% o;y-en and ni$ro-en and )ome$ime) )u*,!ur% ,!o),!oru) and iron0 S$ar#!e) are #ar3o!ydra$e)0 T!ey are ,re)en$ in a3undan#e in ri#e0 Car3o!ydra$e) are Hener-y2,rodu#er)F or !ea$ -iver)0 Car3o!ydra$e) are )u3)$an#e)% *i+e )$ar#!% )u-ar or -um and #on$ain #ar3on% !ydro-en and o;y-en0 Hydro#ar3on) or a$) are ,re)en$ in -!ee and ve-e$a3*e oi*)0 Fa$) are #om,ound) o -*y#erine wi$! a$$y a#id)0 T!e !uman ma#!ine o $!e 3ody ne#e))ari*y need) *u3ri#a$ion0 Bu$$er% #ream% #!ee)e% o*ive2oi*% -roundnu$2oi*% mu)$ard2oi* are -ood or *u3ri#a$ion0 A we**23a*an#ed die$ i) one in w!i#! $!e dieren$ ,rin#i,*e) o die$ $!a$ -o $o +ee, $!e 3ody and mind in ,ere#$ !ea*$! and !armony e;i)$ in ,ro,er ,ro,or$ion)0 Mi*+ i) ,ere#$ ood% 3e#au)e i$ #on$ain) a** nu$ri$iou) ,rin#i,*e) in ,ro,er we**23a*an#ed ,ro,or$ion)0 T!e ,ro$ein% a$ and #ar3o!ydra$e )!ou*d 3e in ri-!$ ,ro,or$ion0 T!ey )!ou*d 3e o $!e ri-!$ +ind a*)o0 I a die$ #on$ain) $oo mu#! o one $!in- or $oo *i$$*e o ano$!er% i i$ i) au*$y in one way or $!e o$!er 3y 3ein- dei#ien$ or ,re,ondera$in- in one or more im,or$an$ #on)$i$uen$) o ood% $!en i$ i) #a**ed an i**23a*an#ed or au*$y die$0 T!i) wi** *ead $o ma*nu$ri$ion% )$un$ed -row$!% ,!y)i#a* dei#ien#y% e$#0 Many di)ea)e) $a+e $!eir ori-in rom ma*nu$ri$ion0 I $!e ood i) nu$ri$iou)% w!o*e)ome and we**2 3a*an#ed% one !a) -ood ,ower o enduran#e and ,!y)i#a* ei#ien#y0 I !e !a) ,!y)i#a* ei#ien#y !e #an $urn ou$ more wor+0 Some $a+e mi*+ a) an anima* die$% w!i*e )ome o$!er) re-ard e-- a) ve-e$a3*e die$0 A** $!e)e ,eo,*e are under a de*u)ion0 Mi*+ i) a ve-e$a3*e die$% w!i*e e-- i) an anima* die$0 T!i) i) $!e em,!a$i# de#*ara$ion o *earned )a-e)0 Yo-i# )$uden$) )!ou*d -ive u, e--)0 A** $!e nu$ri$ive ,rin#i,*e) are ound in mi*+% 3u$$er% #!ee)e% rui$)% a*mond)% $oma$oe)% #arro$) and $urni,)0 T!e im,or$an$ di-e)$ive Gui#e) are )a*iva in $!e mou$!% -a)$ri# Gui#e in $!e )$oma#!% and ,an#rea$i# Gui#e% 3i*e and in$e)$ina* Gui#e =)u##u) en$eri#u)@ in $!e )ma** in$e)$ine)0 Sa*iva i) a*+a*ine0 I$ i) )e#re$ed 3y $!e )a*ivary -*and)0 I$ di-e)$) )$ar#!e)0 &a)$ri# Gui#e i) a#idi# in rea#$ion0 I$ #on$ain) !ydro#!*ori# a#id0 I$ i) )e#re$ed 3y $!e -a)$ri# -*and)0 I$ di-e)$) ,ro$ein)0 Pan#rea$i# Gui#e di-e)$) )$ar#!e)% ,ro$ein) and a$)0 I$ #on$ain) $!ree +ind) o di-e)$ive ermen$)0 I$ i) manua#$ured 3y $!e ,an#rea)0 Bi*e i) )e#re$ed 3y $!e *iver0 I$ di-e)$) a$)0 T!e ood2)$u) are rendered in$o #!y*e 3y $!e a#$ion o $!e)e di-e)$ive Gui#e)% w!i#! i) a3)or3ed 3y $!e *a#$ea*) o $!e )ma** in$e)$ine)0 &*u$$on) and e,i#urean) #anno$ dream $o -e$ )u##e)) in Yo-a0 He w!o $a+e) modera$e die$% !e w!o !a) re-u*a$ed !i) die$ #an 3e#ome a Yo-i0 T!a$ i) $!e rea)on w!y "ord Kri)!na )ay) $o ArGuna. OVeri*y Yo-a i) no$ or !im w!o ea$e$! $oo mu#!% nor w!o a3)$aine$! $o e;#e))% nor w!o i) $oo mu#! addi#$ed $o )*ee,% nor even $o wa+eu*ne))% ArGuna0 Yo-a +i**e$! ou$ a** ,ain or !im w!o i) re-u*a$ed in ea$in- and amu)emen$% re-u*a$ed in ,erormin- a#$ion)% re-u*a$ed in )*ee,in- and wa+in-P =&i$a% VI. 6>%6<@0 Ta+e ,*ea)an$% w!o*e)ome and )wee$ ood !a*2)$oma#!u*% i** $!e 1uar$er2 )$oma#! wi$! ,ure wa$er and a**ow $!e remainin- 1uar$er ree or e;,an)ion o -a)0 T!i) i) modera$e die$0 A** ar$i#*e) $!a$ are ,u$rid% )$a*e% de#om,o)ed% ermen$ed% un#*ean% $wi#e2#oo+ed% +e,$ overni-!$ )!ou*d 3e a3andoned0 T!e die$ )!ou*d 3e )im,*e% *i-!$% 3*and% w!o*e)ome% ea)i*y di-e)$i3*e and nu$ri$iou)0 He w!o *ive) $o ea$ i) a )inner 3u$ !e w!o ea$) $o *ive i) a )ain$0 T!e *a$$er )!ou*d 3e adored0 I $!ere i) !un-er% ood #an 3e di-e)$ed we**0 I you !ave no a,,e$i$e do no$ $a+e any$!in-L -ive re)$ $o $!e )$oma#!0 A -ood 1uan$i$y o ood overwor+) $!e )$oma#!% indu#e) #a,ri#iou) a,,e$i$e and render) $!e $on-ue a)$idiou)0 T!en i$ 3e#ome) very dii#u*$ $o ,*ea)e $!e $on-ue0 Man !a) inven$ed many +ind) o di)!e) Gu)$ $o )a$i)y !i) ,a*a$e and !a) made !i) *ie very #om,*e; and mi)era3*e0 He #a**) !im)e* a #ivi*i)ed and #u*$ured man w!en !e i) rea**y i-noran$ and de*uded 3y $!e )en)e)0 Hi) mind -e$) u,)e$ w!en !e #anno$ -e$ !i) u)ua* di)!e) in a new ,*a#e0 I) $!i) rea* )$ren-$!4 He !a) 3e#ome an a3)o*u$e )*ave o !i) $on-ue0 T!i) i) 3ad0 Be na$ura* and )im,*e in ea$in-0 Ea$ $o *ive and do no$ *ive $o ea$0 You #an 3e rea**y !a,,y and #an devo$e mu#! $ime $o Yo-i# ,ra#$i#e)0 A Yo-i# )$uden$ w!o ),end) !i) $ime in ,ure medi$a$ion on*y% wan$) very *i$$*e ood0 One or one and a !a* )eer o mi*+ and )ome rui$) wi** )ui#e0 Bu$ w!en !e #ome) on $!e ,*a$orm or wor+ !e wan$) a3undan$ nu$ri$iou) ood0 A man w!o doe) immen)e *a3our =,!y)i#a* wor+@ wan$) more ood0 Mea$ i) no$ a$ a** ne#e))ary or $!e +ee,in- u, o !ea*$!0 Mea$2ea$in- i) !i-!*y de*e$eriou) $o !ea*$!0 I$ 3rin-) a !o)$ o ai*men$) )u#! a) $a,e2worm% a*3uminuria and o$!er di)ea)e) o $!e +idney)0 A$er a**% man wan$) very *i$$*e on $!i) ear$!0 Ki**in- o anima*) or ood i) a -rea$ )in0 In)$ead o +i**in- $!e e-oi)m and $!e idea o Hmine2ne))F i-noran$ ,eo,*e +i** inno#en$ anima*) under $!e ,re$e;$ o )a#rii#e $o &odde)) 3u$ i$ i) rea**y $o )a$i)y $!eir $on-ue) and ,a*a$e)0 Horri3*eR Mo)$ in!umanR A!im)a Paramo D!arma!0 A!im)a i) $!e ir)$ vir$ue $!a$ a ),iri$ua* a),iran$ )!ou*d ,o))e))0 We )!ou*d !ave reveren#e or *ie0 "ord Ie)u) )ay). OB*e))ed are $!e mer#iu*% or $!ey )!a** o3$ain mer#y0P "ord Ie)u) and Ma!avir )!ou$ed a$ $!e $o, o $!eir voi#e. ORe-ard every *ivin- 3ein- a) $!y)e* and !arm no one0P T!e *aw o Karma i) ine;ora3*e% unre*en$in- and immu$a3*e0 T!e ,ain you in*i#$ u,on ano$!er wi** re3ound u,on you and $!e !a,,ine)) you radia$e $o ano$!er wi** #ome 3a#+ $o you% addin- $o your !a,,ine))0 Dr0 I0 O*die*d% Senior P!y)i#ian% "ady Mar-are$ Ho),i$a*% wri$e). OToday $!ere i) $!e #!emi#a* a#$ in $!e !and) o a**% w!i#! none #an -ain)ay $!a$ $!e ,rodu#$) o $!e ve-e$a3*e +in-dom #on$ain a** $!a$ i) ne#e))ary% or $!e u**e)$ )u)$enan#e o !uman *ie0 F*e)! i) an unna$ura* ood% and $!ereore% $end) $o #rea$e un#$iona* di)$ur3an#e)0 A) i$ i) $a+en in modern #ivi*i)a$ion% i$ i) ine#$ed wi$! )u#! $erri3*e di)ea)e) =readi*y $ran)era3*e $o man@% a) #an#er% #on)um,$ion% ever% in$e)$ina* worm)% e$#0% $o an enormou) e;$en$0 T!ere i) *i$$*e need or wonder $!a$ *e)!2ea$in- i) one o $!e mo)$ )eriou) #au)e) o $!e di)ea)e) $!a$ #arry o nine$y2nine ou$ o every !undred ,eo,*e $!a$ are 3orn0P Mea$2ea$in- and a*#o!o*i)m are #*o)e*y a**ied0 T!e #ravin- or *i1uor die) a na$ura* dea$! w!en $!e mea$ die$ i) wi$!drawn0 T!e 1ue)$ion o 3ir$!2 #on$ro* 3e#ome) very dii#u*$ in $!e #a)e o $!o)e w!o $a+e mea$2die$0 To $!em mind2#on$ro* i) a3)o*u$e*y im,o))i3*e0 Mar+ !ow $!e mea$2ea$in- $i-er i) ero#iou)% and $!e #ow% e*e,!an$% w!i#! *ive on ve-e$a3*e ma$$er are mi*d and ,ea#eu*R Mea$ !a) a dire#$ evi* in*uen#e on $!e #om,ar$men$) o $!e 3rain0 T!e *a)$ )$e, in $!e ),iri$ua* advan#emen$ i) $!e -ivin- u, o mea$2die$0 T!e divine *i-!$ wi** no$ de)#end i $!e )$oma#! i) *oaded wi$! mea$2die$0 In *ar-e mea$2ea$in- #oun$rie) #an#er mor$a*i$y i) very !i-!0 Ve-e$arian) +ee, u, $!e )ound !ea*$! $i** o*d a-e0 Even in $!e We)$ in $!e !o),i$a*)% do#$or) are now ,u$$in- ,a$ien$) on ve-e$a3*e die$0 T!ey #onva*e)#e very 1ui#+*y0 Py$!a-ora)% $!e &re#ian Sa-e% #ondemned mea$ die$ a) )inu* oodR Iu)$ !ear w!a$ !e )ay). OBewareR O mor$a*)% o dei*in- your 3odie) wi$! )inu* oodR T!ere are #erea*)% $!ere are rui$) 3endin- $!e 3ran#!e) down 3y $!eir wei-!$% and *u;uriou) -ra,e) on $!e vine)0 T!ere are )wee$ ve-e$a3*e) and !er3)% w!i#!% $!e *ame% di-e)$ive ire% #an render ,a*a$a3*e and me**ow0 Nor are you denied mi*+ nor ra-ran#e o $!e aroma o $!e $!yma *ower% $!e 3oun$iu* ear$! oer) you an a3undan#e o ,ure ood and ,rovide) or mea*) o3$aina3*e wi$!ou$ )*au-!$er and 3*ood)!ed0P I you wan$ $o )$o, $a+in- mu$$on% i)!% e$#0% Gu)$ )ee wi$! your own eye) $!e ,i$ia3*e% )$ru--*in- #ondi$ion a$ $!e $ime o +i**in- )!ee,0 Now mer#y and )ym,a$!y wi** ari)e in your !ear$0 T!en you wi** de$ermine $o -ive u, *e)!2ea$in-0 I you ai* in $!i) a$$em,$% Gu)$ #!an-e your environmen$) and *ive in a ve-e$arian !o$e* w!ere you #anno$ -e$ mu$$on and i)!0 Move in $!a$ )o#ie$y w!ere $!ere i) on*y ve-e$a3*e die$0 A*way) $!in+ o $!e evi*) o *e)!2ea$in- and $!e 3enei$) o a ve-e$a3*e die$0 I $!i) a*)o #anno$ -ive you )ui#ien$ )$ren-$! $o )$o, $!i) !a3i$% -o $o $!e )*au-!$er !ou)e and 3u$#!erF) )!o, and ,er)ona**y )ee $!e di)-u)$in- ro$$en mu)#*e)% in$e)$ine)% +idney) and o$!er na)$y ,ar$) o $!e anima*% w!i#! emi$ 3ad )me**0 T!i) wi** indu#e Vaira-ya in you and a )$ron- di)-u)$ and !a$red $oward) mea$2ea$in-0 I$ i) no$ on*y !einou) 3u$ an a$ro#iou) #rime $o +i** a #ow or a -oa$ w!i#! -ive) inva*ua3*e mi*+% 3u$$er% e$#0 O )e*2de*uded i-noran$ #rue* manR do no$ +i** $!e)e inno#en$ 3ein-)0 Terri3*e $or$ure awai$) you on $!e day o Gud-men$0 You are mora**y re),on)i3*e or a** your a#$)0 T!e *aw o Karma i) ina**i3*e0 Ki**in- o #ow) $an$amoun$) $o +i**in- oneF) own mo$!er0 W!a$ ri-!$ !ave you -o$ $o $a+e away $!e *ive) o $!e)e inno#en$ anima*) w!i#! -ive you mi*+ $o nouri)! your 3ody4 T!i) i) a mo)$ 3ru$a*% in!uman% !ear$2 rendin- a#$0 T!e )*au-!$er o #ow)% -oa$) and o$!er anima*) )!ou*d 3e immedia$e*y )$o,,ed 3y *e-i)*a$ion0 T!e anima* $!a$ i) $a+en or )*au-!$er #au)e) variou) )or$) o ,oi)on) in $!e 3*ood on a##oun$ o i$) ear and an-er0 T!e ve-e$arian die$ #an u**y )u,,*y $!e die$e$i# need) o $!e 3ody0 T!ereore% )u#! #rue*$ie) are unwarran$ed0 I )!a** ),ea+ a word now on vi$amin)0 Vi$amin) are a*)o re1uired in $!e die$0 T!ey 3ui*d $!e 3odie)0 I $!ey are a3)en$ or dei#ien$% $!e 3ody #anno$ -row and dei#ien#y di)ea)e) )u#! a) ri#+e$)% )#urvy% e$#0% re)u*$0 T!ey are ,re)en$ in very )ma** 1uan$i$ie) in ood)0 T!ey are *i+e a ),ar+ w!i#! i-ni$e) $!e ire o nu$ri$ion0 T!ere are our im,or$an$ +ind) o vi$amin). Vi$amin A% Vi$amin B% Vi$amin C and Vi$amin D0 Vi$amin A i) ,re)en$ in mi*+0 Vi$amin B i) ,re)en$ in $!e un,o*i)!ed ri#e and $oma$o Gui#e0 Dei#ien#y o Vi$amin B #au)e) 3eri3eri0 T!o)e w!o ea$ ,o*i)!ed ri#e -e$ $!i) di)ea)e0 Vi$amin C i) ound in ve-e$a3*e)% rui$) and -reen *eave)0 T!i) vi$amin i) de)$royed 3y #oo+in-% $innin-0 Sai*or) )uer rom )#urvy% 3e#au)e $!ey #anno$ -e$ re)! ve-e$a3*e) and rui$) durin- *on- voya-e0 T!ey -enera**y $a+e wi$! $!em $!e Gui#e o *emon)0 T!i) ,reven$) $!e deve*o,men$ o )#urvy0 Vi$amin D i) ,re)en$ in mi*+% 3u$$er% e--)% #od2*iver oi*% e$#0 A3)en#e or dei#ien#y o vi$amin D #au)e) ri#+e$) in #!i*dren0 Food i) no$!in- 3u$ a ma)) o ener-y0 Food )u,,*ie) ener-y $o $!e 3ody and mind0 I you #an draw $!i) ener-y rom your ,ure wi**% i you +now $!e Yo-i# $e#!ni1ue o a3)or3in- $!e ener-y dire#$*y rom $!e )un or #o)mi# Prana% you #an main$ain $!e 3ody wi$! $!i) ener-y and #an di),en)e wi$! ood a*$o-e$!er0 T!e Yo-i -e$) Kaya)idd!i or ,ere#$ion o $!e 3ody0 I ood i) #om,*e$e*y di-e)$i3*e i$ wi** ,rodu#e #on)$i,a$ion0 Food )!ou*d #on$ain )ome re)idue o i3re) or !u)+) w!i#! wi** orm ae#a* ma$$er0 No wa$er )!ou*d 3e $a+en w!en di-e)$ion i) -oin- on in $!e )$oma#!0 I$ wi** di*u$e $!e di-e)$ive Gui#e and im,air di-e)$ion0 You #an $a+e a -*a))u* o wa$er w!en you !ave ini)!ed your mea*)0 W!ere #an Sannya)in) w!o *ive on ,u3*i# a*m) -e$ a we**23a*an#ed die$4 T!ey -e$ on )ome day) ,un-en$ )$u) on*y% on )ome o$!er day) )wee$mea$) on*y% on )ome o$!er day) )our $!in-) on*y0 Bu$ $!ey draw $!e re1uired ener-y $!rou-! $!e ,ower o medi$a$ion0 T!i) uni1ue% Yo-i# me$!od i) un+nown $o $!e medi#a* ,roe))ion and )#ien$i)$)0 W!enever $!e mind i) #on#en$ra$ed% a divine wave 3a$!e) a** $!e $i))ue) wi$! $!e divine e*i;ir0 A** $!e #e**) are renova$ed and viviied0 Fa)$in- i) in$erdi#$ed or ,ra#$i$ioner) o Yo-a a) i$ ,rodu#e) wea+ne))0 O##a)iona* mi*d a)$ i) !i-!*y 3enei#ia*0 I$ wi** $!orou-!*y over!au* $!e )y)$em% wi** -ive re)$ $o $!e )$oma#! and in$e)$ine) and e*imina$e uri# a#id0 Yo-i# )$uden$) #an $a+e one u** mea* a$ 66 OF#*o#+% a #u, o mi*+ in $!e mornin- and !a* a )eer o mi*+ and A 3anana) or A oran-e) or A a,,*e) a$ ni-!$0 T!e ni-!$ mea*) )!ou*d 3e very *i-!$0 I $!e )$oma#! i) *oaded% )*ee, wi** )u,ervene0 A die$ #on)i)$in- o mi*+ and rui$) a*one i) ),*endid menu or )$uden$) o Yo-a0 Sim,*e% na$ura*% non2)$imu*a$in-% $i))ue2 3ui*din-% ener-y2,rodu#in-% non2a*#o!o*i# ood) and drin+) +ee, $!e mind #a*m and ,ure and !e*, one in Yo-i# ,ra#$i#e) and in $!e a$$ainmen$ o $!e -oa* o *ie0 SivanandaF) Pranayama Te#!ni1ue. Si$ #omor$a3*y on a #!air% )oa or ea)y2#!air0 Draw $!e air $!rou-! 3o$! no)$ri*)% a) *on- a) #omor$a3*e0 Re$ain a) *on- a) #omor$a3*e0 Re,ea$ your I)!$a Man$ra or HOMF w!i*e re$ainin- $!e 3rea$!0 T!en e;!a*e a) *on- a) #omor$a3*e0 You need no$ o3)erve any ra$io 3e$ween $!e in!a*a$ion% e;!a*a$ion and re$en$ionL 3u$ *e$ $!e in!a*a$ion and e;!a*a$ion 3e dee, and u**0 Benei$. T!e 3enei$) o $!i) Pranayama are in#a*#u*a3*e0 A** $!e mu)#*e) are re*a;ed0 A** $!e nerve) are $oned0 R!y$!m and !armony are e)$a3*i)!ed in $!e en$ire 3ein-0 Mind i) #a*med0 Cir#u*a$ion i) ,romo$ed0 An ine;,re))i3*e ,ea#e and 3*i)) #ome $o rei-n wi$!in you0 You #an do i$ in $!e mornin- w!i*e *yin- in 3ed0 Your mind wi** 3e#ome a*er$ or #ommen#in- Ia,a and D!yana0 You #an do i$ w!en $!e mind i) a3ou$ $o *o)e 3a*an#e on a##oun$ o $!e )e$$in- in o *u)$% an-er or o$!er evi* Vri$$i)L $!e mind wi** !e i**ed wi$! a -rea$ ,ower $!a$ wi** ,reven$ $!e evi* Vri$$i) rom di)$ur3in- i$0 You #an do i$ Gu)$ 3eore #ommen#in- your )$udyL $!e mind wi** 3e #on#en$ra$ed ea)i*y and w!a$ you )$udy wi** 3e inde*i3*y im,re))ed in your mind0 You #an do i$ durin- your oi#e2wor+L you wi** -e$ new )$ren-$! every $ime and you wi** never 3e $ired0 W!en you re$urn !ome rom $!e oi#e you #an ,ra#$i)e $!i) Pranayama and you wi** 3e re#!ar-ed wi$! re)! ener-y0 T!e -rea$e)$ advan$a-e i) $!a$ on#e you )$ar$ doin- i$ you wi** do i$ very o$enL and your mind #an never ind an e;#u)e or no$ ,ra#$i)in- $!i) A$i2Su+!a2Purva+a Pranayama% very ea)y and #omor$a3*e Pranayama w!i#! !a) a** $!e advan$a-e) o Pranayama% wi$!ou$ i$) Hru*e) and re-u*a$ion)F0 Do i$ rom now wi$!ou$ ai*0 Kunda*ini Pranayama In $!i) Pranayama% $!e B!avana i) more im,or$an$ $!an $!e ra$io 3e$ween Pura+a% Kum3!a+a and Re#!a+a0 Si$ in Padma or Sidd!a A)ana% a#in- $!e Ea)$ or $!e Nor$!0 A$er men$a**y ,ro)$ra$in- $o $!e *o$u)2ee$ o $!e Sa$-uru and re#i$in- S$o$ra) in ,rai)e o &od and &uru% #ommen#e doin- $!i) Pranayama w!i#! wi** ea)i*y *ead $o $!e awa+enin- o $!e Kunda*ini0 In!a*e dee,*y% wi$!ou$ ma+in- any )ound0 A) you in!a*e% ee* $!a$ $!e Kunda*ini *yin- dorman$ in $!e Mu*ad!ara C!a+ra i) awa+ened and i) -oin- u, rom C!a+ra $o C!a+ra0 A$ $!e #on#*u)ion o $!e Pura+a% !ave $!e B!avana $!a$ $!e Kunda*ini !a) rea#!ed $!e Sa!a)rara0 T!e more vivid $!e vi)ua*i)a$ion o C!a+ra a$er C!a+ra% $!e more ra,id wi** 3e your ,ro-re)) in $!i) Sad!ana0 Re$ain $!e 3rea$! or a )!or$ w!i*e0 Re,ea$ $!e Pranava or your I)!$a Man$ra0 Con#en$ra$e on $!e Sa!a)rara C!a+ra0 Fee* $!a$ 3y $!e &ra#e o Mo$!er Kunda*ini% $!e dar+ne)) o i-noran#e enve*o,in- your )ou* !a) 3een di),e**ed0 Fee* $!a$ your w!o*e 3ein- i) ,ervaded 3y *i-!$% ,ower and wi)dom0 S*ow*y e;!a*e now0 And% a) you e;!a*e ee* $!a$ $!e Kunda*ini Sa+$i i) -radua**y de)#endin- rom $!e Sa!a)rara% and rom C!a+ra $o C!a+ra% $o $!e Mu*ad!ara C!a+ra0 Now 3e-in $!e ,ro#e)) a-ain0 I$ i) im,o))i3*e $o e;$o* $!i) wonderu* Pranayama ade1ua$e*y0 I$ i) $!e ma-i# wand or a$$ainin- ,ere#$ion very 1ui#+*y0 Even a ew day)F ,ra#$i#e wi** #onvin#e you o i$) remar+a3*e -*ory0 S$ar$ rom $oday% $!i) very momen$0 My &od 3*e)) you wi$! Goy% 3*i)) and immor$a*i$y0 Nue)$ion) and An)wer) N0 I) i$ ri-!$ $o )ay $!a$ Pranayama i) unne#e))ary in $!e ,ra#$i#e o RaGa Yo-a4 A0 NoL Pranayama orm) one o $!e ei-!$ *im3) o RaGa Yo-a0 N0 I) i$ dan-erou) $o ,ra#$i)e Pranayama wi$!ou$ $!e a))i)$an#e o a &uru =Tea#!er@4 A0 Peo,*e are unne#e))ari*y a*armed0 You #an ,ra#$i)e ordinary Pranayama e;er#i)e) wi$!ou$ $!e !e*, o a &uru0 A &uru i) ne#e))ary i you wan$ $o ,ra#$i)e Kum3!a+a or re$en$ion o 3rea$! or *on- $ime and uni$e A,ana wi$! Prana0 T!e 3oo+) wri$$en 3y rea*i)ed Yo-in) #an -uide you i you are no$ a3*e $o -e$ a &uru0 Bu$ i$ i) 3e$$er $o !ave a &uru 3y your )ide or you #an -e$ $!e *e))on) rom !im and ,ra#$i)e $!em a$ !ome0 You #an +ee, re-u*ar #orre),onden#e wi$! !im0 You #an re$ain $!e 3rea$! rom 6/A $o 6 or A minu$e) wi$!ou$ any dii#u*$y or dan-er0 I you #anno$ -e$ a rea*i)ed Yo-i% you #an a,,roa#! )enior )$uden$) o Yo-a0 T!ey a*)o #an !e*, you0 N0 Wi** $!e ,ra#$i#e o Pranayama a*one awa+en $!e )*ee,in- Kunda*ini Sa+$i4 A0 Ye)0 A)ana)% Band!a)% Mudra)% Ia,a% medi$a$ion% )$ron- and ,ure irre)i)$i3*e ana*y$i#a* wi**% $!e -ra#e o &uru% devo$ion% a** $!e)e a*)o wi** awa+en $!e Kunda*ini Sa+$i0 N0 W!a$ are $!e ee#$) o $!e ,ra#$i#e o K!e#!ari Mudra4 A0 I$ wi** !e*, $!e )$uden$ $o )$o, $!e 3rea$!0 He #an !ave ni#e #on#en$ra$ion and medi$a$ion0 He wi** 3e ree rom !un-er and $!ir)$0 He #an #!an-e $!e 3rea$! rom one no)$ri* $o ano$!er 1ui$e ea)i*y0 He #an !ave Keva*a Kum3!a+a a*)o very ea)i*y0 N0 W!a$ are $!e )ym,$om) w!en $!e Prana and A,ana are uni$ed and w!en $!e Prana ,a))e) in Su)!umna4 A0 W!en Prana and A,ana are uni$ed% $!e uni$ed Prana2 A,ana wi** ,a)) $!rou-! $!e Su)!umna and $!e ,ra#$i$ioner wi** 3e#ome dead $o $!e wor*d% i0e0% !e wi** *o)e $!e #on)#iou)ne)) o !i) 3ody% environmen$) and $!e wor*d 3u$ wi** !ave ,ere#$ awarene))0 He wi** ee* Divine T!ri**% Divine E#)$a)y and $!e e;,erien#e) o $!e *ower )$a-e) o Samad!i0 W!en $!e Prana ,ro#eed) !i-!er in Su)!umna% dieren$ +ind) o e;,erien#e) a$ dieren$ C!a+ra) are e*$ 3y $!e ,ra#$i$ioner =w!i#! #anno$ 3e de)#ri3ed 3u$ )!ou*d 3e e;,erien#ed@0 W!en $!e Prana rea#!e) Sa!a)rara% $!e Yo-i a$$ain) Samad!i0 N0 S!ou*d one in $!e ,ra#$i#e o Pranayama durin- Ma!a Band!a a*)o main$ain $!e ,ro,or$ion 6.E.A4 A0 Ye)% in Ma!a Band!a $!e ,ro,or$ion or in!a*a$ion% re$en$ion and e;,ira$ion i) 6.E.A0 N0 I one ,ra#$i)e) Band!a$raya Pranayama and ,ra#$i)e) Pura+a 6? Ma$ra)% Kum3!a+a E? Ma$ra) and Re#!a+a A? Ma$ra)% !ow *on- mu)$ 3e $!e ,ure Kum3!a+a and !ow *on- $!e e;,ira$ory ,au)e wi$! 'ddiyana4 A0 In Band!a$raya% 3e-inner) need no$ !ave any e;,ira$ory ,au)e0 Advan#ed )$uden$) #an !ave i$ or : or > )e#ond)0 In Band!a$raya% $!e main Kunda*ini =6.E.A@ i) 1ui$e )ui#ien$ or $!e union o Prana and A,ana0 N0 W!a$ i) $!e dieren#e 3e$ween Tadana Kriya and Ma!a Ved!a4 A0 In Tadana Kriya one #an 3rea$!e in any way0 Bu$ Ma!a Ved!a Pranayama )!ou*d 3e ,ra#$i)ed a) de)#ri3ed in Band!a$raya0 N0 I) Pranayama ne#e))ary or -e$$in- Dar)ana o $!e "ord4 A0 No0 N0 W!en $!e Prana i) $a+en u, $o $!e $en$! door =Bra!marand!ra@% on $!e #rown o $!e !ead% wi** $!e ,ra#$i$ioner ee* a ,in,ri#+ 4 A0 No0 N0 W!a$ i) 'rd!vare$a! Pranayama4 A0 W!i*e doin- Su+!a2Purva+a or "oma2Vi*oma Pranayama one wou*d ee* $!a$ $!e Virya i) *owin- u, $oward) $!e Sa!a)rara a$ $!e #rown o $!e !ead in $!e orm o OGa)0 T!i) i) 'rd!vare$a! Pranayama0 N0 I I $ry $o +ee, $!e ra$io 6.E.A w!en I ,ra#$i)e Pranayama% I am no$ a3*e $o #on#en$ra$e on my I)!$a Deva$a0 I I $ry $o #on#en$ra$e I #anno$ +ee, u, $!e ra$io 6.E.A0 Kind*y advi)e w!a$ $o do4 A0 Try $o +ee, $!e ra$io or $wo or $!ree mon$!)0 A )$ron- !a3i$ wi** 3e ormed and $!e ra$io wi** 3e +e,$ u, au$oma$i#a**y0 T!en you #an #on#en$ra$e on your $u$e*ary dei$y0 Mind #an do on*y one $!in- a$ a $ime0 N0 W!a$ i) $!e o3Ge#$ o in!a*in- $!rou-! $!e *e$ no)$ri* and e;!a*in- $!rou-! $!e ri-!$ no)$ri* and vi#e ver)a4 A0 T!i) wi** ma+e $!e 3rea$! r!y$!mi#a*% )$eady $!e nerve) and $!e mind and a**ow $!e Su)!umna Nadi $o *ow% w!i#! wi** 3e 3enei#ia* or medi$a$ion0 I$ wi** +ee, u, a ,ere#$ !armony in $!e )y)$em0 T!e ive Ko)a) wi** vi3ra$e r!y$!mi#a**y0 N0 Can $!ere 3e any dan-erou) re)u*$ in $!e ,ra#$i#e o Pranayama a) )ome ,eo,*e $!in+4 A0 T!ere i) no dan-er in ,ra#$i)in- Pranayama% A)ana)% e$#% i you are #areu*% and i you u)e your #ommon2)en)e0 Peo,*e are unne#e))ari*y a*armed0 T!ere i) dan-er in every$!in-% i you are #are*e))0 N0 I am re-u*ar in my Sad!ana0 T!e Ger+) )$i** #on$inue $!ou-! $!ey are no$ )o re1uen$ a) 3eore0 Kind*y advi)e me on $!e ma$$er4 A0 T!rou-! $!e ,ra#$i#e o Pranayama and medi$a$ion% $!e #e**) and $i))ue) are viviied0 T!ey are #!ar-ed wi$! new Prana0 New Prani# #urren$) are -enera$ed% T!e)e -ive ri)e $o Ger+) in $!e 3e-innin-0 T!ey wi** di)a,,ear )oon0 N0 Wi** you 3e +ind enou-! $o e*u#ida$e HA,ana VayuF4 We in!a*e air% $!ere3y o;y-en i) a3)or3ed 3y 3*ood2#e**) a) we** a) ,*a)ma0 Bu$ rom $!a$ o;y-en% !ow A,ana i) ormed4 In w!a$ ,ar$ i$ re)ide)4 W!a$ i) $!e na$ure4 How and w!ere Prana and A,ana uni$e4 Kind*y e;,*ain )#ien$ii#a**y men$ionin- ,ar$) ae#$ed $!ere3y0 A0 A,ana i) no$ ormed rom o;y-en0 A,ana i) ener-y0 A,ana re)ide) in $!e *ower ,ar$ o $!e a3domen% in $!e Mu*ad!ara% in $!e de)#endin- #o*on% re#$um and anu)0 I$) na$ure i) downward mo$ion0 I$) un#$ion i) eGe#$ion o urine% -a) and e;#re$a0 Prana and A,ana are uni$ed 3y Keva*a Kum3!a+a% Kum3!a+a% Mu*ad!ara% Ia*and!ara Band!a and 'ddiyana Band!a0 T!ey are uni$ed in $!e nave* or Mani,ura+a C!a+ra0 N0 How i) Nadi2Sudd!i done4 A0 T!e #*ean)in- o $!e Nadi =Nadi2Sudd!i@ i) ei$!er Samanu or NirmanuD$!a$ i)% wi$! or wi$!ou$ $!e u)e o BiGa0 A##ordin- $o $!e ir)$ orm% $!e Yo-i in Padma)ana or Sidd!a)ana oer) !i) ,rayer) $o !i) &uru and medi$a$e) on !im0 Medi$a$ion on HYamF =y.U@ !e doe) Ia,a o $!e BiGa 6> $ime) $!rou-! Ida% Kum3!a+a wi$! Ia,a o $!e BiGa >E $ime)% and $!en e;!a*a$ion $!rou-! $!e )o*ar Nadi and Ia,a o BiGa 7A $ime)0 Fire i) rai)ed rom Mani,ura and uni$ed wi$! Pri$!vi0 T!en o**owin- in!a*a$ion 3y $!e )o*ar Nadi wi$! $!e Va!ni BiGa HRamF =rU@ 6> $ime)% Kum3!a+a wi$! >E $ime) Ia,a o $!e BiGa% o**owed 3y e;!a*a$ion $!rou-! $!e *unar Nadi and Ia,a o $!e BiGa 7A $ime)0 He $!en medi$a$e) on $!e *unar 3ri**ian#e% -aJin- a$ $!e $i, o $!e no)e% and in!a*e) 3y Ida wi$! Ia,a o BiGa HT!amF =YU@ 6> $ime)0 Kum3!a+a i) done wi$! $!e BiGa HVamF =v.U@ >E $ime)0 He $!in+) !im)e* a) *ooded 3y ne#$ar% and #on)ider) $!a$ $!e Nadi) !ave 3een wa)!ed0 He e;!a*e) 3y Pin-a*a wi$! 7A $ime) Ia,a o $!e BiGa H"amF =*.U@ and #on)ider) !im)e* )$ren-$!ened $!ere3y0 I you are #are*e)) in -e$$in- down $!rou-! $!e )$e,) o a )$air2#a)e% you wi** a** down and 3rea+ your 3one)0 I you are #are*e)) w!en you wa*+ in $!e 3u)y ,ar$) o a #i$y% you wi** 3e #ru)!ed 3y $!e mo$or2#ar0 I you are #are*e)) w!en you ,ur#!a)e a $i#+e$ a$ $!e Rai*way S$a$ion% you wi** *o)e your money2 ,ur)e0 I you are #are*e)) in di),en)in- mi;$ure) you wi** +i** $!e ,a$ien$) 3y -ivin- a ,oi)on or a wron- medi#ine or admini)$erin- a medi#ine in overdo)e)0 Even )o% w!en you ,ra#$i)e Pranayama and o$!er Yo-i# e;er#i)e) you wi** !ave $o 3e #areu* a3ou$ your die$0 You )!ou*d avoid overea$in-L you )!ou*d $a+e *i-!$% ea)i*y di-e)$i3*e and nu$ri$iou) ood0 You )!ou*d no$ -o 3eyond your #a,a#i$y in re$ainin- $!e 3rea$!% you )!ou*d ir)$ ,ra#$i)e in!a*a$ion and e;!a*a$ion on*y =wi$!ou$ re$en$ion o 3rea$!@ or one or $wo mon$!)0 You )!ou*d -radua**y in#rea)e $!e ra$io rom 6.E.A $o 6>.>E.7A% You )!ou*d e;!a*e very very )*ow*y0 I $!e)e ru*e) are o3)erved% $!ere wi** 3e no dan-er a$ a** in $!e ,ra#$i#e o Pranayama and o$!er Yo-i# e;er#i)e)0 &*o))ary ADHIKARIDFi$ a),iran$ ='$$ama. &oodL Mad!yama. mediumL Ad!ama. inerior@ A-niDFire A!am+araDE-o Ai)varyaDMa$eria* or ),iri$ua* wea*$! AGna2C!a+raD Cavernou) ,*e;u) A+a)aDE$!er% ),a#e% )+y A*a)yaD "e$!ar-y% iner$ia Ana!a$aDCardia# ,*e;u) An-aD Su3ordina$e )$e,% *im3 AnimaDSu3$*e$y% redu#in- 3ody in )iJe An$a!+aranaDIn$erna* ,)y#!i# or-an% mind A,anaDVi$a* ener-y un#$ionin- in e;#re$ion A,a)DWa$er Aram3!aDA )$a$e rea#!ed in Pranayama A)anaDBodi*y ,o)i$ion% ,o)$ure A)!$an-aDEi-!$ *im3) =o Pa$anGa*iF) RaGa Yo-a@ A)$i+aD Be*iever o &od or $!e Veda) A)uraDDemon% evi* $enden#y in man A)uriDDevi*i)! A$manDDivine )ou* in man% $!e Su,reme Se* Avad!aniD A$$en$ive% #on#en$ra$ed Ava)$!aDS$a$e BANDHADA *o#+ in Yo-i# ,o)$ure Band!uDRe*a$ive% one #onne#$ed 3y re*a$ion B!a+$aDDevo$ee B!a+$iDDevo$ion B!a)$ri+aDBe**ow) =a +ind o Pranayama@ B!a$iDTo )!ine B!avaD=Devo$iona*@ a$$i$ude B!edaDDieren#e% ),*i$$in- BiGaDSeed% )our#e BiGa+)!araDSeed2*e$$er #on$ainin- *a$en$ ,ower o Man$ra Bra!ma#!ariDCe*i3a$e% )$uden$ o )#ri,$ure) Bra!mandaD Ma#ro#o)m% Bra!maF) e-- Bra!marand!raDHead on$ane**e a$ $!e $o, o !ead Budd!iDIn$e**e#$% under)$andin-% rea)on CHAKRADW!ee*% ,*e;u) C!aruDBoi*ed mi*+ and ri#e C!i$D Con)#iou)ne)) C!i$$aDMind2)$u% )u3#on)#iou) mind DAIVI DDivine DamaDCon$ro* o ou$er )en)e) Deva=$a@DDei$y D!airyaDHeroi)m% va*our D!armaDDu$y% vir$ue% ri-!$eou) way o *ivin- D!yanaDDee, medi$a$ion Drid!a$aDFirmne)) &AYATRIDA very )a#red Man$ra in $!e Veda) &!a$aDA )$a$e rea#!ed in Pranayama &ran$!iDKno$ =o nerve) or ,)y#!i# ener-y@ &ri!a)$!aDHou)e!o*der HAMSADSwan% Divine Se* Hiranya-ar3!aDCo)mi# in$e**i-en#e% #o)mi# mind% Bra!ma IDADP)y#!i# nerve2#urren$ *owin- $!rou-! no)$ri*L *unar IndriyaDSen)e o ,er#e,$ion w!e$!er ,!y)i#a* =Karma Indriya@ or in$erna* #urren$ =Inana Indriya@ I)!$aDO3Ge#$ o de)ire% #!o)en idea* IAPADRe,e$i$ion o a Man$ra Iivanmu+$i D"i3era$ion w!i*e )$i** in 3ody% $!e )$a$e o Inana or Know*ed-e% Wi)dom o Bra!man Iiva$manDIndividua* )ou* KA"ADRay% ,ar$% a),e#$ Ka,a*aDS+u** Kama*aD"o$u) KarmaDA#$ion =San#!i$a. a##umu*a$edL Prara3d!a. $o 3e wor+ed ou$ in $!i) *ieL A-ami. 3ein- re)!*y ormed@ Karuna DMer#y Keva*a Kum3!a+aDCe))a$ion o 3rea$! ),on$aneou)*y K!e#!ari MudraDA,,*yin- e*on-a$ed $on-ue $o $!e ,o)$erior ,a*a$e in Ha$!a Yo-a KriyaDA#$ion Kum3!a+aDPeriod 3e$ween in2and2ou$-oin- 3rea$! Kunda*iniDSer,en$2,ower #oi*ed u, a$ $!e Mu*ad!ara C!a+ra Ku$irD"ivin- 1uar$er) =o a Sad!a+a@ "IN&A SARIRADSu3$*e 3ody MADHYAMADPranayama wi$! 7A Ma$ra) Ma!imaD Sidd!i o ma+in- one)e* !u-e Mana)DMind Ma$raDA )e#ond% $ime2mea)ure Mi$a!araDModera$e die$ Mo+)!aD "i3era$ion% re*ea)e MudraDSym3o*i# !and2,o)i$ion Mumu+)!u$vaDIn$en)e *on-in- or *i3era$ion NADIDA)$ra* $u3e #arryin- Prana Nau*iDA3domina* #!urnin- e;er#i)e Nirvi+a*,aDWi$!ou$ modii#a$ion o $!e mind Ni)!+amaD Se**e))% un)e*i)! Ni)!,a$$iDCon)umma$ion% ra$io PADMAD "o$u) ParaDSu,er% !i-!er% =!i-!e)$@ Parama!am)aDT!e !i-!e)$ #*a)) o Sannya)in) Pari#!ayaDA )$a$e rea#!ed in Pranayama PindandaDMi#ro#o)m Pin-a*aDP)y#!i# nerve2 #urren$ in ri-!$ no)$ri*% )o*ar Pra*ayaDDi))o*u$ion o $!e #o)mo) PranaDVi$a* ener-y% *ie23rea$!% *ie2or#e PranavaD T!e my)$i# )y**a3*e HOMF PranavadinDOne w!o advo#a$e) $!e $!eory o Prana PranayamaDBrea$!2#on$ro* Pra)va)aD E;,ira$ion o Brea$! Pra$ya!araDA3)$ra#$ion o )en)e) Pri$!viDE*emen$ o ear$! wi$! den)i$y and ra-ran#e #!ara#$eri)$i# $o i$ PuGaDWor)!i,% adora$ion Pura+aD In!a*a$ion SADHAKADS,iri$ua* a),iran$ Sad!anaDS,iri$ua* ,ra#$i#e Sa!aGaDNa$ura*% $rue% na$ive Sa!a)raraD6??? ,e$a**ed *o$u) a$ $!e #rown o !ead Sa+$iDPower SamaD Con$ro* o mind% $ran1ui**i$y Samad!iDS$a$e o )u,er#on)#iou)ne))% ,ere#$ a3)or,$ion o mind in Yo-a Sam3!aviDA Yo-i# $e#!ni1ue o #on#en$ra$ion Sam,a$D Nua*i$y% wea*$! Sam)araD"ie $!rou-! re,ea$ed 3ir$!) and dea$!)% ,ro#e)) o wor*d*y *ie Sam)+araDIm,re))ion% ,rena$a* $enden#y Sand!yaDIun#$ion =o )unri)e and )un)e$@ Sannya)aDRenun#ia$ion o )o#ia* $ie)% E$! )$a$e in Hindu *ie San$iDPea#e% 1uie$ne)) Sa)$raDS#ri,$ure% word o au$!ori$y Sa$avad!aniDOne w!o doe) 6?? $!in-) a$ $!e )ame $ime S!a$#!a+ra)DT!e )i; C!a+ra) or nerve2,*e;u)e) Sradd!aDFai$! S$!u*aD&ro)) Sudd!iDPuri$y Su+)!maD Fine% )u3$*e% indivi)i3*e SuryaDSun Su)!umnaDNerve2 #urren$ in ),ina* #ana* rom Mu*ad!ara $o #rown o !ead Sva!aDWord u$$ered w!i*e oerin- an o3*a$ion% oerin- $o &od% e;#*ama$ion u)ed in oerin-) TAMASDDar+ne))% iner$ia% du**ne)) TandriDDrow)ine)) 'DANADVi$a* or#e near $!e $!roa$ ',ani)!adDVedan$i# )#ri,$ure)% end o Veda) 'rd!vare$o2Yo-iDA Yo-i w!o)e ener-ie) !ave 3een )u3*ima$ed in$o ),iri$ua* ,ower '$)a!aDC!eeru*ne))% en$!u)ia)m VAIRA&YADIndieren#e% di)-u)$ or wor*d*y $!in-) and enGoymen$) VaGraDFirmne))% $!under3o*$ Va+D S,ee#! Va)anaDSu3$*e de)ire VayuDWind% vi$a* air% Prana Vi#!araDEn1uiry in$o na$ure o Se* or Tru$! ViryaDSemina* *uid Vi)udd!aD"aryn-ea* ,*e;u) Vive+aDDi)#rimina$ion Vri$$iDT!ou-!$2wave% men$a* w!ir*,oo* VyanaDA**2,ervadin- Prana Vyava!araDWor*d*y a#$ivi$y% ,!enomena*% re*a$ive wor*d YAAMADA ,eriod o $!ree !our) YaGnaDSa#rii#e Ya$raDPi*-rima-e Yo-aD'nion wi$! &od
Learn Mandarin Chinese with Paul Noble for Beginners – Complete Course: Mandarin Chinese Made Easy with Your 1 million-best-selling Personal Language Coach
Meditación Guiada Para La Hora De Dormir: Hipnosis Para Sueño Profundo Con Música Para Aliviar El Estrés Diario, Relajarse, Reducir La Ansiedad, Y Lograr Mejores Noches De Descanso (Meditaciones Guiadas en Español - Guided Meditations in Spanish)