Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe
midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu
1 2 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Warszawa, 2013 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 3 Autorzy: Fundacja ePastwo Magdalena Siwanowicz Jakub Grnicki Stowarzyszenie 61 / MamPrawoWiedziec.pl Maja Rzepliska Anna cisowska Wsppraca: Elbieta Morawska, Ra Rzepliska, Dominika Ewertowska Opracowanie graczne: Fundacja ePastwo Arkadiusz Sodon 4 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Deklaracja w sprawie otwartoci parlamentu Stowarzyszenie 61/ MamPrawoWiedzie.pl Fundacja ePastwo Deklaracja w sprawie Otwartoci Parlamentu to 44 postulaty dotyczce promowania kultury otwartoci, zapewnienia przejrzystoci informacji parlamentarnych, uatwienia dostpu do informacji parlamentarnych iumoliwienia ich elektronicznej publikacji. Stowarzyszenie 61 stawia sobie za cel budowanie oglnodostpnego systemu obiektywnej informacji o politykach. Od 2005 roku tworzymy serwis MamPrawoWiedziec.pl. Fundacja ePastwo wykorzystuje nowe technologie w celu otwierania nowych zbiorw danych i budowania prostych oraz uytecznych inicjatyw i serwisw obywatelskich. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 5 Spis treci Wstp Czego dotyczy Deklaracja wsprawie otwartoci parlamentu? Monitoring otwartoci Sejmu RP i polskiego systemu prawnego na tle wybranych postulatw Deklaracji Wnioski Dziaania na rzecz otwartoci Sejmu RP Historia Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 6 8 10 28 30 33 6 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Postpujca informatyzacja wymusza otwieranie zasobw danych publicznych i udoskonalanie stron internetowych instytucji. Tendencja jest charakterystyczna nie tylko dla Polski: idea open gov rozwija si od kilku lat na caym wiecie. Wpyw na zmiany maj: przeksztacajce si nawyki obywateli w korzystaniu z informacji pochodzcych z administracji oraz wewntrzne instrukcje otwierajce instytucje na zewntrz. W 2012 roku organizacje z kilkunastu krajw, zajmujce si rzecznictwem dostpu do informacji publicznej sformuoway Deklaracj w sprawie otwartoci parlamentu. Ze strony Polski nad dokumentem pracoway Fundacja ePastwo oraz Stowarzyszenie 61/MamPrawoWiedziec.pl, tekst konsultowao rwnie Obywatelskie Forum Legislacji. Z procesem pracy nad Deklaracj mona zapozna si na stronie OpeningParliament.org. Celem Deklaracji jest stworzenie podstawy do dialogu pomidzy parlamentami i organizacjami je monitorujcymi, i w wyniku podjtych przez obie strony prac, zwikszenie otwartoci i przejrzystoci poszczeglnych parlamentw narodowych. Dokument nie powsta wycznie po to, by za jego porednictwem przekaza jaki apel, ale po to, by okreli pole na jakim parlamenty, organizacje je monitorujce i obywatele mog rozpocz wspprac. Deklaracja w wyczerpujcy sposb zbiera uwagi na temat otwartoci parlamentu i moe sta si punktem wyjcia do debaty publicznej. Jej zapisy mog stanowi propozycje do zmian w przepisach prawnych. Deklaracja w sprawie otwartoci parlamentu w polskim systemie prawnym nie stanowi rda powszechnie obowizujcego prawa i ma charakter dokumentu nieformalnego. Oznacza to, e to, czy polski parlament bdzie bra pod uwag postulaty Deklaracji bdzie zaleao od dobrej woli parlamentu. Sygnatariusze Deklaracji okrelili cztery gwne obszary, w ramach ktrych chc pracowa: promowanie kultury otwartoci, zapewnienie przejrzystoci informacji, uatwianie dostpu do informacji oraz umoliwienie ich elektronicznej publikacji. W ramach obszarw wyrnili 44 postulaty otwartoci parlamentu. Ju po wstpnym zapoznaniu si z treci Deklaracji mona zauway, polski parlament, a zwaszcza Sejm naley do wzgldnie otwartych oraz, e udostpnia wiele informacji na temat swojej pracy, a przepisy prawne obowizujce w Polsce pozwalaj na realizacj wikszoci zaoe deklaracji i nie potrzebuj zasadniczych zmian. W dokonaniu faktycznej weryfkacji otwartoci parlamentu pozwala zestawienie postulatw zawartych w Deklaracji oraz porwnanie ich ze sposobem udostpniania informacji przez parlament. Z zestawienia wynika konieczno wprowadzenia pozornie drobnych, ale Wstp Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 7 istotnych z punktu obywatela poszukujcego informacji zmian w sposobie udostpniania informacji na stronach Sejmu RP. W niniejszym dokumencie przedstawiamy zaoenia czci Deklaracji oraz wyniki monitoringu otwartoci niszej izby parlamentu, polskiego Sejmu RP przeprowadzone na jej podstawie. Pod uwag wzilimy dwa z czterech obszarw Deklaracji, ktre naszym zdaniem jednoznacznie wskazuj cele otwartoci parlamentu. Przeanalizowalimy 14 postulatw dotyczcych zapewniania przejrzystoci, ktre wskazuj jakie dane parlamenty powinny udostpnia oraz 10 postulatw dotyczcych elektronicznej publikacji, mwice o formie udostpniania danych. Dla kadego z wybranych 24 postulatw przeprowadzilimy monitoring stron internetowych Sejmu RP oraz Kancelarii Sejmu RP, a take przegld obowizujcych aktw prawnych. W opracowaniu korzystalimy rwnie z dowiadczenia zespow serwisu MamPrawoWiedziec.pl oraz Fundacji ePastwo w zakresie pracy z danymi uzyskiwanymi od administracji publicznej. 8 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Czego dotyczy Deklaracja wsprawie otwartoci parlamentu? Promowanie kultury otwartoci Dane gromadzone i wytwarzane przez parlament s informacjami publicznymi, a obywatele powinni mie moliwo ich ponownego wykorzystania oraz udostpniania. Ewentualne wyjtki, w ktrych te uprawnienia zostayby ograniczone naleaoby precyzyjnie wskaza w aktach powszechnie obowizujcego prawa. Parlament powinien promowa kultur otwartoci poprzez umoliwianie monitorowania jego dziaa oraz wyposay obywateli w mechanizmy prawne, ktre gwarantowayby realizacj prawa dostpu do informacji publicznej. Powinien take sam zabiega o respektowanie uprawnie obywateli urzeczywistniajcych kultur otwartoci i wykorzystywa w tym celu swoj funkcj kontroln. Zapewnianie przejrzystoci informacji parlamentarnych Parlament ma obowizek ustalenia zasad gwarantujcych publikacj gromadzonych i wytwarzanych przez niego danych, a take ich systematyczn aktualizacj. W skad danych wchodz informacje o roli i funkcji parlamentu oraz dane, ktre powstaj w toku procesu legislacyjnego: teksty projektw ustaw, rejestr gosowa, kalendarz prac parlamentu, zapisy posiedze plenarnych i posiedze komisji, a take informacje archiwalne. Naley zaznaczy, e zakres tych informacji powinien na zawsze pozosta katalogiem otwartym. Parlament, nie ograniczajc si jedynie do udzielania informacji zwizanych z procesem legislacyjnym, powinien podawa do publicznej wiadomoci dane o sposobie zarzdzania i administrowania, o pracownikach jego kancelarii i swoim budecie. Parlament powinien rwnie udostpnia obywatelom informacje na temat parlamentarzystw, ich dowiadczeniu, aktywnoci, publikowa ich owiadczenia majtkowe oraz dane kontaktowe do ich biur. Wymienione informacje pozwalaj organizacjom na skuteczny monitoring sprawowania mandatw przez parlamentarzystw, a obywatelom daj szans na wyrobienie opinii o posach i senatorach na podstawie konkretnych, porwnywalnych danych. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 9 Uatwianie dostpu do informacji parlamentarnych Parlament ma obowizek zapewnienia obywatelom szerokiego dostpu do informacji o swojej pracy poprzez bezporedni obserwacj, pras, radio oraz transmisje on-line. Ewentualne ograniczenia dostpu mog zosta zastosowane ze wzgldw bezpieczestwa lub np. ograniczenia przestrzeni (w przypadku obserwacji obrad). Dostp mediw i obserwatorw powinien by jasno uregulowany i podany do publicznej wiadomoci. Dane dotyczce parlamentu powinny by bezpatnie udostpniane w ofcjalnych i roboczych jzykach danego pastwa. Istotne jest take publikowanie podsumowa prac parlamentarnych, napisanych w sposb prosty i zrozumiay dla przecitnego czytelnika. Elektroniczna publikacja informacji parlamentarnych Informacje powinny by dostpne on-line w otwartych i ustrukturyzowanych formatach, co pozwala obywatelom na analiz i ponowne wykorzystanie tych informacji przy uyciu narzdzi technologicznych. Udostpniane dane powinny by powizane z informacjami pokrewnymi, atwo przeszukiwalne oraz dostpne do pobierania w formie katalogw danych. Biura parlamentarne powinny stosowa otwarte formaty wymiany danych i bezpatne oprogramowanie, z publicznie dostpnym kodem rdowym. Do obowizkw parlamentu nale rwnie: zapewnienie technologicznej uytecznoci dostarczanych informacji oraz zagwarantowanie prywatnoci osb z nich korzystajcych. 10 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Monitoring otwartoci Sejmu RP i polskiego systemu prawnego na tle wybranych postulatw Deklaracji Postulat nr 13 Przyjmowanie zasad regulujcych przejrzysto Parlament powinien uchwali zasady zapewniajce dalsze rozpowszechnianie informacji parlamentarnych. Zasady te powinny dotyczy te formatw, w ktrych informacje s upubliczniane. Aby umoliwi korzystanie z postpu technologicznego i rozwijajcych si dobrych praktyk, zasady regulujce przejrzysto parlamentu powinny by publicznie dostpne oraz powinny okrela sposb ich aktualizowania. W przypadkach, gdy parlament nie dysponuje wystarczajcymi zasobami, aby publikowa wyczerpujce dane parlamentarne, powinien rozwija wspprac ze spoeczestwem obywatelskim, aby zapewni szeroki publiczny dostp do informacji. Prawo do uzyskiwania informacji o dziaalnoci organw wadzy publicznej oraz osb penicych funkcje publiczne gwarantuje tre art. 61 Konstytucji RP. Konkretyzacj tych przepisw jest Ustawa o dostpie do informacji publicznej, ktra prawo dostpu do informacji zapewnia kademu obywatelowi. Tryb udzielania informacji publicznej w odniesieniu do Sejmu, zgodnie z art. 61 ust. 4 konstytucji, okrela jego regulamin. Zgodnie z Regulaminem Sejmu i Zarzdzeniem w sprawie udostpniania informacji publicznej w Kancelarii Sejmu, informacja publiczna, ktra dotyczy Sejmu i jego organw jest udostpniana poprzez ogaszanie dokumentw i innych informacji w Systemie Informacyjnym Sejmu na stronie internetowej www.sejm.gov.pl. Zgodnie z regulaminem informacja publiczna jest rwnie udostpniana w Informatorium Biblioteki Sejmowej. Informacj publiczn, ktra nie zostaa opublikowana na stronie www.sejm.gov.pl lub w Informatorium, Sejm udostpnia na pisemny wniosek. Wniosek moe by przesany w formie elektronicznej, przy uyciu Systemu Informacyjnego Sejmu. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 11 Postulat nr 14 Udostpnianie informacji o roli i funkcjach parlamentu Parlament powinien udostpnia informacje o swojej konstytucyjnej roli, strukturze, funkcjach oraz wewntrznych i administracyjnych procedurach i wewntrznym przepywie informacji. Informacje takie powinny dotyczy rwnie komisji parlamentarnych. Sejm w szerokim zakresie udostpnia dane odnoszce si do jego roli i funkcji. Na stronie sejm.gov.pl zostaa umieszczona zakadka Poznaj Sejm, ktra jest swego rodzaju zaproszeniem do zgbienia wiedzy o niszej izbie parlamentu. Na stronie mona znale opis funkcji Sejmu (http://opis.sejm.gov.pl/pl/funkcjesejmu.php), w kontekcie konstytucyjnej zasady trjpodziau wadzy. Strona zawiera take informacje o strukturze Sejmu, na ktr skadaj si Marszaek, Prezydium, Konwent Seniorw oraz komisje sejmowe (http://opis.sejm. gov.pl/pl/organysejmu.php#s1). Witryna parlamentarna dostarcza take informacji o aktualnych skadach wymienionych organw. Co istotne, wszystkie zagadnienia s opisane w przystpny sposb. Brakuje powizania midzy stronami opisujcymi struktur i funkcje penione przez poszczeglne organy, a ich aktualnymi skadami. Najwaniejszym aspektem wewntrznego przepywu informacji sejmowej jest przebieg procesu tworzenia prawa. Proces legislacyjny jest opisany w zakadce Poznaj Sejm (http://opis.sejm.gov.pl/pl/procesustawodawczy.php) , natomiast w witrynie Sejmu mona ledzi stan prac nad wybranym projektem (http://www.sejm.gov. pl/Sejm7.nsf/proces.xsp). Przy kadym projekcie mona znale informacje o aktualnym stanie prac, odbytych posiedzeniach komisji i posiedzeniach plenarnych, na ktrych odbyway si dyskusje nad projektem oraz gosowanie nad przyjciem caoci projektu. Brakuje natomiast bezporedniego odnonika do gosowa nad poszczeglnymi poprawkami zgoszonymi do projektu oraz linkowania z debatami nad projektem. Aby do nich dotrze, uytkownik musi skorzysta z innych czci serwisu, wyszukujc odpowiednie treci po datach, tytule projektu bd numerach druku lub gosowania. 12 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Postulat nr 15 Udostpnianie informacji o parlamentarzystach Parlament powinien zapewni obywatelom wyczerpujce i regularnie aktualizowane informacje potwierdzajce kwalifkacje parlamentarzystw, ich przynaleno partyjn, role w parlamencie, frekwencj, tosamo pracownikw oraz wszystkie inne informacje, ktr parlamentarzyci chc poda o sobie i swoich kompetencjach. Dane kontaktowe do biur parlamentarzystw wparlamencie i okrgach wyborczych powinny by aktualne i publicznie dostpne. Na stronie Sejmu w zakadce Posowie prezentowani s poszczeglni przedstawiciele niszej izby parlamentu. Znajdziemy tam informacje na temat okrgu i listy z jakiej dany pose zosta wybrany, liczby oddanych na niego gosw, stau parlamentarnego oraz klubu, do jakiego dany pose naley. Strona Sejmu nie podaje informacji o przynalenoci posw do partii (mona by czonkiem klubu, nie bdc czonkiem partii). Ponadto moemy zapozna si z podstawowymi danymi biografcznymi na temat posa: dat i miejscem urodzenia, wyksztaceniem, ukoczonymi szkoami i deklarowanym zawodem. Cz posw deklaruje zawd zgodny z wyksztaceniem (np. Beata Bublewicz z PO i Tomasz Kamiski z SLD deklaruj zawd socjolog, zgodnie z ukoczonym kierunkiem studiw), inni zgodny z ostatnim wykonywanym zawodem (np. Artur Bramora RP optyk), jeszcze inni (np. Anna Bakowska z SLD) pisz o sobie parlamentarzysta, lub pose na Sejm RP. Takie dane, bez szczegowej biografi niewiele mwi o dowiadczeniu, a co za tym idzie kompetencjach posa. Przykadem moe tu by Anna Grodzka (RP), wiceprzewodniczca Komisji Kultury i rodkw Przekazu, ktra ukoczya studia na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, a w rubryce zawd wpisaa przedsibiorca. Jako wyborcy moemy wic by zdziwieni, e psycholog przedsibiorca zasiada w prezydium komisji zajmujcej si kultur. Dopiero curriculum vitae posanki pokazuje, e od lat jest zwizana z przemysem flmowym, jako producentka. Ten przykad pokazuje, jak wane s nie tylko podstawowe informacje biografczne, ale pene yciorysy parlamentarzystw. Na stronie posa znajdziemy rwnie informacje o jego aktywnoci parlamentarnej: wystpienia na posiedzeniach Sejmu, interpelacje, zapytania, pytania w sprawach biecych, owiadczenia, gosowania, przynaleno do staych delegacji parlamentarnych i grup bilateralnych, przynaleno do komisji i podkomisji, przynaleno do zespow parlamentarnych. Wszystkie pogrupowane s wedug dat i opisane nazw ustawy, do ktrej dane wystpienie si odnosi lub tematem jakiego dotyczy interpelacja, ktry jest fragmentem tekstu danej interpelacji. Wszystkie dane s tu logicznie podczepione i atwe do znalezienia. Ponadto, na podstronie posa znajdziemy take wykaz biur poselskich oraz wsppracownikw parlamentarzysty (imi, nazwisko oraz informacja o wczeniejszych rdach dochodw), owiadczenia majtkowe, rejestr korzyci oraz adres email. Dane adresowe dotyczce biur s aktualizowane co dwa Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 13 tygodnie przez Kancelari Sejmu, na podstawie dostarczanych przez posw informacji o ewentualnych zmianach. To od pracy biur poselskich zaley wic ich aktualno na stronie. Postulat nr 16 Udostpnianie informacji o pracownikach i administracji parlamentu Parlament powinien udostpnia informacje o jego strukturze administracyjnej oraz strukturze organizacyjnej pracownikw zarzdzajcych lub administrujcych procesami parlamentarnymi. Dane kontaktowe do pracownikw odpowiedzialnych za udzielanie informacji powinny by publicznie dostpne. Na stronie internetowej Sejmu za prb realizacji powyszego postulatu moemy uzna miejsce, w ktrym podane s telefoniczne dane kontaktowe do poszczeglnych podmiotw funkcjonujcych w ramach sejmowej struktury organizacyjnej (http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/page/kontakts). Nazwiska pracownikw wraz z kontaktem do nich, wskazano wycznie w przypadku Kierownictwa Kancelarii Sejmu. Przy poszczeglnych Biurach Kancelarii Sejmu nie s wskazane nazwiska osb odpowiedzialnych za kontakt z danym Biurem. Ponadto, ograniczono si wycznie do podania numerw telefonw. Brakuje kontaktu mailowego do poszczeglnych Biur Kancelarii Sejmu. Na ofcjalnej stronie internetowej Kancelarii Sejmu zostaa zamieszczona jej struktura (http://www. sejm.gov.pl/kancelaria/podstrony/struktura.htm) wraz z imiennym wskazaniem osb odpowiedzialnych za dan jednostk i kontaktem telefonicznym, np. Biura Analiz Sejmowych (http://www.sejm.gov.pl/ kancelaria/podstrony/bas.htm). Nazwiska s podane wycznie w odniesieniu do pracownikw na szczeblu dyrektorskim. Niestety nie podano adresw e-mail do poszczeglnych osb. Postulat nr 17 Informowanie obywateli o kalendarzu prac parlamentu Dokumentacja dotyczca planu prac parlamentu powinna by udostpniana publicznie izawiera kalendarz posiedze, planowane gosowania, porzdek obrad, kalendarz wysucha publicznych iprac komisji. Poza rzadkimi przypadkami wymagajcymi szybkiej cieki legislacyjnej, parlament powinien podawa informacje z wyprzedzeniem pozwalajcym obywatelom i spoeczestwu obywatelskiemu wczy si do dyskusji parlamentarzystw na temat rozwaanych spraw. Na stronie gwnej Sejmu pojawia si kalendarz informujcy o pracach parlamentarzystw. Pozwala on 14 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu na wyszukiwanie konkretnych wydarze poprzez zaznaczenie zdarzenia, ktrym jestemy zainteresowani. Wydarzenia mona fltrowa wedug posiedze Sejmu, posiedze komisji, posiedze podkomisji oraz innych wydarze. Kalendarz prezentowany na stronie Sejmu jest uytecznym narzdziem i zdecydowanie uatwia dotarcie do informacji o terminach zwizanych z yciem parlamentu. Terminarz posiedze Sejmu jest dostpny i przedstawia plan posiedze na cay rok (wskazuje dat dzienn posiedzenia). Okoo tydzie przed posiedzeniem, pojawia si porzdek obrad wstpna lista spraw, ktrymi ma si zaj Sejm. Utrudnieniem dla obywateli moe by procedura zgodnie z ktr informacje o szczegowym harmonogramie obrad i kolejnoci gosowa s dostpne bezporednio przed posiedzeniem, czsto tego samego dnia, jednak w tym zakresie brak precyzyjnych danych kiedy dokadnie pojawiaj si te elementy. Znaczc zmian w harmonogramie obrad, w stosunku do planowanego wczeniej porzdku, moe spowodowa wczenie do porzdku informacji biecej oraz pyta w sprawach biecych. Te elementy s wczane do porzdku dopiero w dniu posiedzenia rano (http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/agenda. xsp?symbol=INFO_BIEZACA). W witrynie sejmowej dostpne s take szczegowe informacje o planowanych posiedzeniach komisji sejmowych. Podawane s one dosy wczenie, czasem z dwu-, trzytygodniowym wyprzedzeniem. Niestety powszechne s zmiany kalendarza prac komisji w ostatniej chwili, szczeglnie dotyczy to dni, w ktre odbywaj si posiedzenia sejmowe. Moe by to kopotliwe dla obywateli, ktrzy chcieliby uczestniczy w obradach komisji. Postulat nr 18 Angaowanie obywateli w robocze prace legislacyjne Robocze wersje ustaw powinny by upubliczniane i publikowane w momencie ich przedstawiania. Parlament powinien dy do zapewniania powszechnego dostpu do wstpnych analiz i informacji rdowych aby uatwia obywatelom zrozumienie dyskusji parlamentarnych o proponowanych rozwizaniach prawnych, realizowa potrzeb penego informowania obywateli oraz umoliwia obywatelom angaowanie si w rozwaane kwestie. Na stronie internetowej Sejmu s publikowane wniesione projekty ustaw - te, ktrym nie zosta jeszcze nadany bieg, czyli nie zosta nadany numer druku. Jest to najwczeniejszy etap, w ktrym obywatele mog zasign informacji o projekcie. Na tym etapie Marszaek Sejmu kieruje projekty ustaw do zaopiniowania przez Biuro Legislacyjne oraz Biuro Analiz Sejmowych. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 15 Zakadka przebieg procesu legislacyjnego (http://sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/proces.xsp) umoliwia dotarcie do informacji o postpach prac parlamentarnych dotyczcych danego aktu prawnego i zrozumienie poszczeglnych etapw procesu legislacji. Przy konkretnym projekcie moemy znale odnoniki do ekspertyz i opinii Biura Analiz Sejmowych oraz do posiedze komisji i podkomisji, a take informacj o tym, czy dany projekt jest rozpatrywany w trybie pilnym. Przykadem wizualizacji procesu legislacyjnego mog by prace nad zmian ustawy o ewidencji ludnoci i dowodach osobistych (http://www.sejm.gov. pl/Sejm7.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=9FE6A11E8D764325C1257AA7002F6187). Proces legislacyjny nie wykorzystuje funkcjonalnych narzdzi umoliwiajcych udzia obywateli w konsultacjach na poszczeglnych etapach prac (http://www.senat.edu.pl/senat/proces-legislacyjny/). Obywatele mog bra udzia w pracach otwartych posiedze komisji sejmowych, po uzyskaniu wstpu na te posiedzenia. Postulat nr 19 Publikowanie zapisw prac komisji parlamentarnych Sprawozdania z prac komisji parlamentarnych, wczajc w to dokumenty przez nie wytworzone lub zamwione, owiadczenia uczestnikw wysucha publicznych, stenogramy i zapisy prac komisji powinny by niezwocznie udostpniane. Sejm swojej stronie internetowej prezentuje dane na temat komisji parlamentarnych. Wyszczeglnia komisje stae, nadzwyczajne oraz komisje ledcze funkcjonujce w parlamencie. Moemy rwnie znale podstaw prawn dziaania komisji. Ponadto, Sejm udostpnia informacje na temat planowanych posiedze komisji sejmowych (http://www. sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/PlanPosKom.xsp), pene zapisy przebiegu posiedze komisji w formie stenogramu (http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/biuletyny.xsp) oraz nagrania (http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/transmisje_arch. xsp), skrcone informacje o pracach komisji (http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/prace_komisji.xsp), bdce przystpnym opisem spraw jakimi zajmowaa si komisja na kadym posiedzeniu. Przebieg prac komisji nad dan ustaw mona ledzi take na stronie komisji przykad Komisji Gospodarki (http://www. sejm.gov.pl/SQL2.nsf/poskomprocla?OpenAgent&7&229&GOS). Na stronach komisji oraz w drukach sejmowych dostpne s take dokumenty wytworzone przez komisje sprawozdania (http://www.sejm.gov.pl/sejm7. nsf/druki.xsp), opinie (http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/agent.xsp?symbol=OPINIEST&NrKadencji=7&KodKom=GOS), dezyderaty (http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/agent.xsp?symbol=DEZYDERST&NrKadencji=7&KodKom=GOS). Podobne informacje s prezentowane na temat podkomisji. Planowane posiedzenia s podawane w tym samym miejscu, co planowane posiedzenia komisji. Dostpne s take transmisje posiedze 16 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu podkomisji (http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/transmisje_arch.xsp), brakuje natomiast dostpu do stenogramw posiedze podkomisji. Co wicej, do ubogie s strony poszczeglnych podkomisji. Zawieraj one jedynie informacj o skadzie osobowym podkomisji, bez odniesienia do planowanych prac, odbytych posiedze czy choby, zebranych w innym miejscu, transmisji z posiedze przykadem takiej strony jest zakadka Podkomisji Staej ds. Energetyki (http://orka.sejm.gov.pl/SQL2.nsf/Skladpkom7?OpenAgent&GOS01S). Postulat nr 20 Rejestrowanie gosowa w parlamencie Aby umoliwi obywatelom rozliczanie parlamentarzystw z ich decyzji, podczas gosowa, parlamenty powinny ogranicza stosowanie procedury gosowania werbalnego i jako zasad stosowa gosowanie elektroniczne lub wywoywanie wg listy (roll-call) oraz prowadzi i upublicznia rejestry gosowa poszczeglnych parlamentarzystw - zarwno podczas sesji plenarnych, jak i prac w komisjach. Parlamenty powinny ogranicza gosowania parlamentarzystw przez penomocnikw oraz dy do tego, by takie gosowania nie umniejszay norm przejrzystoci idemokratycznej odpowiedzialnoci. W polskim Sejmie gosowanie jest jawne i odbywa si przez podniesienie rki przy rwnoczesnym wykorzystaniu urzdzenia do liczenia gosw. Istnieje rwnie moliwo przeprowadzenia gosowania imiennego - wwczas uywa si kart do gosowania podpisanych imieniem i nazwiskiem posa. Gosowania poszczeglnych posw s rejestrowane. Na stronie internetowej Sejmu moemy znale rejestr wszystkich gosowa (http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/agent. xsp?symbol=posglos&NrKadencji=7), wynik pojedynczego gosowania (http://www.sejm.gov.pl/sejm7. nsf/agent.xsp?symbol=glosowania&NrKadencji=7&NrPosiedzenia=34&NrGlosowania=7), informacje o tym jak gosowa konkretny pose wg klubw (http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/agent. xsp?symbol=klubdecglos&IdGlosowania=39062&KodKlubu=PiS&Decyzja=Za) oraz imienna lista posw (http:// orka.sejm.gov.pl/Glos7.nsf/nazwa/34_7/$fle/glos_34_7.pdf). Z proflu posa na stronie sejmowej mona dotrze do danych o frekwencji pojedynczego posa oraz wszystkich jego gosowa (http://www.sejm. gov.pl/sejm7.nsf/agent.xsp?symbol=GLOPOSLA&NrKadencji=7&Nrl=102&IdDnia=1282). Polskie prawo nie przewiduje moliwoci gosowania posa przez penomocnika. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 17 Postulat nr 21 Publikowanie nagra z posiedze parlamentu Parlament powinien tworzy, utrzymywa i upublicznia atwo dostpne zapisy posiedze, najlepiej w formie audio i/lub video dostpnego on-line pod staym adresem elektronicznym, jak rwnie w formie pisemnego stenogramu lub standardu Hansarda. Pod staym adresem elektronicznym internetowej strony sejmowej dostpne s zapisy dokumentujce prace posw. Dostpne s transmisje z posiedze Sejmu, posiedze komisji i podkomisji oraz konferencji prasowych. Materiay wideo z posiedze Sejmu s zaopatrzone w tumaczenie na jzyk migowy. Transmisje z posiedze plenarnych s take dostpne ze strony z list posiedze (http://www.sejm.gov.pl/ Sejm7.nsf/stenogramy.xsp), natomiast cyfrowe zapisy obrad komisji mona znale na podstronach komisji sejmowych (http://orka.sejm.gov.pl/SQL2.nsf/Main7?OpenForm&GOS). Brakuje natomiast bezporedniego odnonika ze strony podkomisji do transmisji ich obrad. Jedyn niedogodno moe stanowi fakt, e nie ma moliwoci obejrzenia pojedynczego wystpienia posa, czy te pojedynczego punktu obrad - nagranie zawsze dotyczy caoci obrad. Znaczcym uatwieniem jest fakt, e przy nagraniu z posiedzenia plenarnego zawsze znajduje si podpis informujcy o punkcie obrad oraz imi i nazwisko aktualnie wystpujcej osoby. Transmisje z posiedze komisji i podkomisji nie posiadaj takiej funkcjonalnoci. Postulat nr 22 Publikowanie raportw przygotowanych przez lub dla parlamentu Wszystkie raporty przygotowane, zamwione oraz zoone przed parlamentem, komisjami lub w jego biurach, powinny by w caoci publicznie udostpniane, z wyjtkiem przypadkw cile okrelonych w powszechnie obowizujcych przepisach prawa. Strona internetowa Sejmu umoliwia dotarcie do materiaw przygotowanych dla parlamentu, czego przykadem s opinie wytwarzane przez Biuro Analiz Sejmowych. Wtpliwoci budzi jednak kwestia moliwoci dalszego rozpowszechniania caoci tekstw w/w opinii. Na stronie internetowej www.bas. sejm.gov.pl zostaa zamieszczona informacja odnoszca si do moliwoci korzystania z udostpnionych na stronie opinii. W zasadzie przybiera ona form zastrzeenia ograniczajcego dalsze upowszechnianie przedmiotowych opinii sporzdzonych przez Biuro Analiz Sejmowych. Z treci zamieszczonych na ofcjalnej stronie internetowej BAS-u wynika, e bez uzyskania dodatkowego pozwolenia Kancelarii Sejmu RP, zabronione jest rozpowszechnianie caoci tekstw w/w opinii (http://www.bas.sejm.gov.pl/ prawa_autorskie.php). 18 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Wydaje si, e opinie wydawane przez komrk organizacyjn Kancelarii Sejmu mona byoby zakwalifkowa jako materiay urzdowe te z kolei s wyczone spod prawa autorskiego. Zgodnie bowiem z art. 4 pkt. 2 ustawy O prawie autorskim i prawach pokrewnych: Nie stanowi przedmiotu prawa autorskiego urzdowe dokumenty, materiay, znaki i symbole. Pojcie materiaw urzdowych nie zostao jak dotd zdefniowane w adnym z aktw normatywnych, jednak stanowio przedmiot orzecznictwa. Naczelny Sd Administracyjny w wyroku z 21 listopada 1996 r. (I SA Kr 829/96) stwierdzi, i Formua materiay urzdowe oznacza si stosunkowo du pojemnoci. Jest ona bowiem zdolna pomieci wszystko, co nie bdc dokumentem, jest urzdowe. Przy czym cech t materia moe uzyska, gdy pochodzi od urzdu lub innej instytucji pastwowej bd dotyczy sprawy urzdowej, bd wreszcie dlatego, e powsta w rezultacie zastosowanej procedury urzdowej. Postulat wskazany w powyszym punkcie deklaracji jest realizowany, jednak naley zasygnalizowa, e wtpliwoci budzi kwestia moliwoci dalszego rozpowszechniania w caoci opinii Biura Analiz Sejmowych. Postulat nr 23 Zapewnianie informacji o budecie i wydatkach Parlament ma obowizek udostpnia publicznie wszechstronne, szczegowe i atwe do zrozumienia informacje o krajowym budecie i wydatkach publicznych, wczajc przesze, biece i przewidywane wpywy i wydatki. Podobnie, parlament ma obowizek publikowa informacje o realizacji swojego wasnego budetu, ofertach i kontraktach. Te informacje powinny by upubliczniane w caoci, przy uyciu spjnego katalogu i uzupeniane podsumowaniami pisanymi prostym jzykiem, wyjanieniami lub raportami, ktre uatwiayby ich zrozumienie obywatelom. Podstawowym rdem wiedzy o budecie pastwa jest ustawa budetowa, ktr zgodnie z art. 219 Konstytucji RP uchwala Sejm. Ustawa budetowa jest dostpna na stronie Sejmu, jednak nie mona powiedzie, by bya przedstawiana w sposb atwy do zrozumienia. Nisza izba parlamentu nie publikuje informacji o wasnym budecie, ofertach i kontraktach w przystpnej formie na stronie. Informacje w tym zakresie mona jednak uzyska poprzez zoenie wniosku o udostpnienie informacji publicznej na podstawie Ustawy o dostpie do informacji publicznej. Dane na temat budetu Kancelarii Sejmu wystpuj w zbiorczej formie, jako element budetu pastwa. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 19 Postulat nr 24 Jawno majtku i gwarantowanie uczciwoci parlamentarzystw Parlament powinien udostpnia informacje o majtku parlamentarzystw, ich parlamentarnych wydatkach i ich pozaparlamentarnych dochodach, w tym prowizjach, dywidendach i innych korzyciach, aby umoliwi obywatelom dokonywanie oceny uczciwoci poszczeglnych parlamentarzystw. Zgodnie z art. 35 Ustawy o wykonywaniu mandatu posa i senatora 1 , posowie i senatorowie s zobowizani do skadania owiadcze o swoim stanie majtkowym wedug wzoru stanowicego zacznik do ustawy. Nastpnie parlament udostpnia informacje o stanie majtkowym posw. Wydatki posw ponoszone w ramach sprawowania mandatu nie s publikowane na stronie Sejmu, jednak mona zwrci si z konkretnym zapytaniem w tym zakresie, w trybie dostpu do informacji publicznej. Postulat jawnoci majtku parlamentarzystw jest speniany: w owiadczeniach majtkowych polskich posw znajdziemy informacje o stanie majtku i rdach dochodw posa. Problemem jest sposb realizacji postulatu jawnoci majtku. Brak ustrukturyzowania publikacji owiadcze majtkowych i rejestrw korzyci oraz forma zapisu informacji w owiadczeniach majtkowych nie pozwalaj na efektywn analiz majtkw posw. Przykadem s sytuacje, gdy pose np. deklaruje, e posiada 50% udziaw spki, a nastpnie podaje jej warto. Nie jest jednak doprecyzowane czy podaje warto caej spki, czy tylko swoich udziaw. Nie mona te jednoznacznie stwierdzi czy majtek posa wchodzi w skad maeskiej wsplnoty majtkowej, czy te stanowi majtek odrbny. Co wicej, nie ma jasnych regu defniujcych, w jaki sposb posowie szacuj warto majtku mieszkania czy samochodu, w zwizku z tym czsto podaj warto mieszkania z dnia zakupu, ktra jest znacznie nisza ni szacowana obecnie warto rynkowa nieruchomoci. I wreszcie, najbardziej trywialnym, a nieraz cakowicie uniemoliwiajcym analiz, problemem jest nieczytelne wypenianie owiadcze majtkowych. Czsto jest to zwizane ze zbyt ma iloci miejsca w formularzu. Rozwizaniem czci problemw zwizanych byoby wprowadzenie elektronicznego formularza owiadczenia majtkowego, ktry automatycznie sumowaby warto majtku posa. 1 Dz.U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29 z pn. zm. 20 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Postulat nr 25 Ujawnianie informacji o nieetycznym zachowaniu i potencjalnych konfiktach interesw Parlament powinien uchwali jasno zdefniowane reguy zapewniajce jawno informacji niezbdnych do ochrony przed rzeczywistymi lub potencjalnymi konfiktami interesw i naruszeniami etyki, w tym informacji o kontaktach parlamentarzystw z lobbystami i grupami nacisku. Parlament powinien rwnie upublicznia informacje o wyrokach sdowych lub rezultatach parlamentarnych dochodze w sprawach zarzutw o nieetyczne zachowanie, konfikt interesw lub korupcj. W kontekcie powyszego punktu istotn rol odgrywa Komisja etyki poselskiej. Komisja odpowiada za opracowanie Zasad etyki poselskiej, uzupenianie ich i upowszechnianie wrd posw. Zajmuje si rwnie rozpatrywaniem spraw posw, ktrzy zachowuj si w sposb, ktry nie odpowiada godnoci posa. Komisja Etyki Poselskiej rozpatruje te sprawy zwizane z Rejestrem Korzyci i majtkowymi owiadczeniami poselskimi. Na stronie Sejmu dostpne s uchway podjte przez Komisj Etyki Poselskiej, ktre dostarczaj informacji o nieetycznym zachowaniu posw (http://orka.sejm.gov.pl/SQL2.nsf/uchwaly7?OpenAgent&EPS ). Zagadnienie lobbingu w polskim systemie prawnym zostao uregulowane w ustawie o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa. Ustawa okrela zasady jawnoci dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa, zasady jej wykonywania, formy kontroli oraz zasady prowadzenia rejestru podmiotw wykonujcych zawodow dziaalno lobbingow. Zgodnie z art. 18 w/w ustawy Sejm corocznie jest zobowizany do przedstawienia informacji o dziaaniach podejmowanych na jego terenie przez podmioty wykonujce zawodow dziaalno lobbingow. Informacja zawiera w szczeglnoci dane dotyczce liczby i rodzaju podmiotw w przedstawianym okresie, deklarowane obszary zainteresowa osb zawodowo wykonujcych dziaalno lobbingow w pracach legislacyjnych nad projektami ustaw, formy podjtej zawodowej dziaalnoci lobbingowej oraz rodzaj aktywnoci poszczeglnych lobbystw i jej wpyw lub brak wpywu na proces stanowienia prawa. Tego rodzaju informacja jest corocznie udostpniana na stronie internetowej Sejmu i w pewnym stopniu wpisuje si ona w ramy powyszego postulatu deklaracji (http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/page/ lobbing). Nie wiadczy to jednak o przejrzystoci procesu lobbystycznego w Polsce. Przepisy paraliuj jawny lobbing. Lobbyci uczestnicz wic ofcjalnie w pracach komisji sejmowych jako pracownicy frm, eksperci lub przedstawiciele organizacji, a ich interwencje w proces legislacyjny nie s rejestrowane jako lobbing i nie s przedmiotem corocznej informacji Sejmu RP o dziaalnoci lobbingowej. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 21 Postulat nr 26 Zapewnianie dostpu do informacji archiwalnych Informacje parlamentarne o minionych posiedzeniach powinny by przetworzone na posta cyfrow i bezterminowo udostpnione obywatelom w celu ich ponownego bezpatnego, nieograniczonego wykorzystania. W przypadku, w ktrym parlament nie moe sam przetworzy na posta cyfrow i udostpni swoich danych, powinien wsppracowa z organizacjami, ktre mog uatwi publiczne nieograniczone udostpnianie tych danych. Aby umoliwi obywatelom korzystanie z historycznych danych parlamentarnych, parlament powinien zapewni publiczny dostp do swojej biblioteki. Sejm zapewnia obywatelom dostp do informacji archiwalnych. Na swojej stronie internetowej umoliwia wgld do archiwum, gdzie mona znale informacje odnoszce si do minionych kadencji. Starsze dokumenty dotyczce prac Sejmu s dostpne w Bibliotece Sejmowej (http://libr.sejm.gov.pl/bibl/). Umoliwianie elektronicznej publikacji informacji parlamentarnych Postulat nr 35 Dostarczanie informacji w otwartych i ustrukturyzowanych formatach Aby umoliwi obywatelom, spoeczestwu obywatelskiemu, sektorowi prywatnemu i rzdowi atwe, ponowne wykorzystanie i analiz informacji parlamentarnych, powinny one by zbierane i udostpniane w otwartych i ustrukturyzowanych formatach, takich jak XML, ktre mog by czytane i przetwarzane elektronicznie. Otwarty format to format plikw komputerowych, ktre posiadaj jawn, oglnodostpn struktur. Umoliwia peny dostp do dokumentu, a take jego odczyt, modyfkacj i zapis przy wykorzystaniu oglnodostpnego i bezpatnego oprogramowania. Otwieranie dokumentw zapisanych w otwartym formacie jest wic potencjalnie moliwe dla kadego. W przypadku przedstawiania danych w formacie zamknitym dostp do nich jest uzaleniony od posiadania konkretnej licencji do uywania okrelonego oprogramowania. 22 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Postulat dostarczania informacji w otwartych formatach ma eliminowa sytuacje, w ktrych dostp do danych parlamentu byby ograniczony. Obecnie na stronie internetowej Sejmu stosowane s takie formaty otwarte jak DOC, HTML czy PDF. Dostp do informacji parlamentarnych nie jest wic ograniczany za spraw stosowania zamknitych formatw plikw. Niedogodno stanowi fakt, e na stronie internetowej Sejmu dane nie s przedstawiane w ustrukturyzowanych formatach. Brakuje dostpu do ustrukturyzowanych danych, ktre mona przetwarza, sortowa, grupowa i fltrowa. Takie prezentowanie informacji utrudnia ponowne wykorzystanie i analiz informacji parlamentarnych zarwno obywatelom, jak i sektorowi prywatnemu, czy administracji rzdowej. Najgorsz praktyk jest umieszczanie danych w postaci skanw, z ktrych w aden sposb automatycznie nie mona wycign informacji zawartych w przedstawianych dokumentach. Obecnie w takim formacie publikowane s niektre druki. Skrajnym przypadkiem s owiadczenia majtkowe, rejestry korzyci oraz wykazy wsppracownikw posw, ktre s skanem wypenianych rcznie formularzy. Jedyn moliwoci przetworzenia tych danych jest ich uprzednie przepisanie, bd posikowanie si oprogramowaniem typu OCR, ktre pozwala czciowo na rozpoznawanie tekstu w zeskanowanym dokumencie. Publikacja danych sejmowych w ustrukturyzowanych formatach znacznie uatwiaby przetwarzanie danych oraz ich analiz. Postulat nr 36 Zapewnianie uytecznoci technologicznej Parlament powinien zapewni uyteczno technologiczn informacji parlamentarnych poprzez dostarczanie jasnych instrukcji nt. uywania baz danych i narzdzi, ktre umoliwiaj obywatelom pozyskiwanie informacji parlamentarnych ze stron internetowych parlamentu. Parlament powinien korzysta z dobrych praktyk, aby zwiksza uyteczno interfejsu uytkownika. Parlament nie umoliwia bezporedniego dostpu do bazy danych. eby te dane pobiera naley napisa niezbdne narzdzia programistyczne, za porednictwem ktrych moliwe bdzie wyuskanie informacji ze stron HTML, dokumentw w formacie PDF czy DOC. Obywatel, ktry nie posiada umiejtnoci programistycznych moe wycznie przejrze dane parlamentarne korzystajc z przegldarki. Ewentualnie moe cign pojedyncze pliki na swj komputer. Wnioski o udostpnianie caych zbiorw danych s kadorazowo rozpatrywane przez odpowiednie biura Kancelarii Sejmu. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 23 Bazy danych parlamentu nie s dostpne, tym bardziej wic Sejm nie publikuje instrukcji korzystania z nich. Jeli za chodzi o narzdzia, ktre umoliwiaj obywatelom pozyskiwanie informacji parlamentarnych ze stron internetowych parlamentu, to naley zaznaczy, e strona internetowa parlamentu jest wyposaona w mechanizm RSS (eng. Really Simple Syndication), uniwersalny system powiadomie. RSS umoliwia subskrybcj rde oraz agregacj danych z okrelonych przez uytkownika rde informacyjnych. Na stronie Sejmu zamieszczono kana RSS, ktry umoliwia ledzenie aktualnych wydarze odbywajcych si w Sejmie. Naley jednak wskaza, e nie dla kadego mechanizm dziaania RSS jest oczywisty, co w konsekwencji sprawia, e cz uytkownikw nie jest wiadoma, e moe operowa tego typu narzdziami udostpnianymi przez Sejm. Brakuje krtkiej instrukcji, ktra tumaczyaby czym jest RSS i jak dziaa. Postulat nr 37 Ochrona prywatnoci obywateli Strony internetowe parlamentu powinny mie jasn i spjn polityk prywatnoci, aby obywatele wiedzieli, w jaki sposb ich dane osobowe bd uywane. Parlament nie powinien wprowadza wymogw rejestracji lub czonkostwa, ktre by ograniczay powszechny dostp do informacji na stronach parlamentu. Parlament nie powinien dopuszcza ledzenia informacji umoliwiajcych identyfkacj uytkownika bez jego wyranej zgody. Sejm nie wprowadza wymogw rejestracji dla uytkownikw swoich stron i nie ogranicza tym samym dostpu do informacji. Dostp do danych ma kady kto posiada dostp do Internetu. Na stronie internetowej Sejmu znajduje si formularz pozwalajcy na udostpnianie informacji publicznej za porednictwem maila oraz formularz do wysyania listw do Sejmu. Dyskusji moe podlega zakres danych osobowych jakich Sejm wymaga przy skadaniu wniosku za pomoc formularza elektronicznego. Eksperci wskazuj, e Sejm nie powinien da adresu zamieszkania obywatela w przypadku wystpowania przez niego z wnioskiem o informacj publiczn poprzez formularz elektroniczny. Pod formularzami znajduje si informacja, zgodnie z ktr podane we wniosku oraz w korespondencji dane osobowe s przetwarzane przez Kancelari Sejmu w Biurze Korespondencji i Informacji zgodnie z Ustaw o ochronie danych osobowych 2 2 j.t. Dz. U. z 2002 r., Nr 101, poz. 926 z pniejszymi zmianami 24 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu http://orka.sejm.gov.pl/ListydoS7.nsf/wniosek?OpenForm http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/contact.xsp Uytkownik korzystajcy z w/w formularzy jest poinformowany jakiemu podmiotowi powierza swoje dane oraz jakie akty prawne reguluj przetwarzanie tych danych. Postulat nr 38 Uywanie otwartych formatw i otwartego oprogramowania Parlamenty powinny preferowa udostpnianie informacji cyfrowych w otwartych formatach wymiany danych i przy uyciu bezpatnego oprogramowania o publicznie dostpnym kodzie rdowym. Sejm udostpnia informacje cyfrowe w otwartych formatach wymiany danych, uywa przy tym bezpatnego oprogramowania o publicznie dostpnym kodzie rdowym. Niestety nie przedstawia danych w ustrukturyzowanych formatach, co znacznie utrudnia proces analizy pobranych informacji. Postulat nr 39 Umoliwianie pobierania danych w celu ponownego wykorzystania Informacje parlamentarne powinny by atwe do pobierania w hurtowych ilociach oraz wdobrze udokumentowanych formatach, aby umoliwi ich atwe ponowne wykorzystanie. Sejm na swojej stronie internetowej umoliwia przegldanie danych, ich kopiowanie, ewentualnie pobranie pojedynczego pliku. Jednak hurtowe pobieranie informacji parlamentarnych nie jest atwe. Strona sejmowa nie zostaa wyposaona w jakikolwiek interfejs dla programistw, ktry umoliwiaby, postulowane w powyszym punkcie Deklaracji, pobieranie danych w duych ilociach. Postulat nr 40 Utrzymanie stron parlamentarnych Utrzymanie i regularne aktualizowanie kompleksowych stron internetowych parlamentu jest wanym aspektem otwartoci parlamentu w nowoczesnym, globalnym wiecie, nawet wkrajach, w ktrych zastosowanie internetu jest ograniczone. Parlament powinien zapewni dostpno informacji parlamentarnych w postaci elektronicznej i powinien postrzega upowszechnianie informacji przez internet jako istotny sposb komunikacji. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 25 Na stronie parlamentu znajduje si dua ilo informacji publicznych dotyczcych dziaalnoci Sejmu i jego organw oraz Kancelarii Sejmu. Obserwujc zawarto strony internetowej Sejmu mona stwierdzi, e jest stale rozwijana. Wprowadzane s nowe funkcjonalnoci (np. frekwencja posw) oraz elementy dostosowania strony do osb niesyszcych (materia wideo z posiedzenia Sejmu zaopatrzony w przekad na jzyk migowy). Naley uzna, e szeroka dostpno informacji parlamentarnych jest zapewniona. Wydaje si, e Sejm postrzega upowszechnianie informacji przez Internet za istotny sposb komunikacji. Postulat nr 41 Uywanie atwych i stabilnych mechanizmw wyszukiwania Parlament powinien zapewni obywatelom funkcjonalne wyszukiwanie informacji parlamentarnych. W tym celu powinien tworzy bazy danych umoliwiajce zarwno proste, jak i zaawansowane wyszukiwanie z wykorzystaniem metadanych. Informacje powinny by dostpne na przykad na stronie internetowej ze staym adresem URL. Wyszukiwarka umieszczona na stronie Sejmu pozwala wycznie na proste przeszukiwanie wybranych treci. Wyszukiwarka nie przeszukuje treci projektw ustaw, ustaw obowizujcych czy innych dokumentw. W rezultacie otrzymujemy mao wynikw wyszukiwania, a poszukiwane haso w aden sposb nie jest wyrnione. Utrudnieniem jest funkcjonowanie oddzielnych wyszukiwarek dla rnych typw dokumentw: procesu legislacyjnego (http://sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/proces.xsp?view=S), wszystkich wypowiedzi podczas debat plenarnych (http://sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/wypowiedzi.xsp?view=S), czy te interpelacji, owiadcze i zapyta poselskich (http://sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/interpelacje.xsp?view=S). Wyszukiwarki pozwalaj na przeszukiwanie po treci dokumentw, autorach, datach itp. Stanowi znaczne uatwienie w poruszaniu si po stronie, wymagaj jednak od uytkownika wczeniejszej wiedzy jaki typ dokumentw go interesuje. Informacje s dostpne na stronie internetowej Sejmu ze staym adresem URL, co oznacza, e kady wynik wyszukiwania dla okrelonego hasa jest dostpny pod indywidualnym, odrbnym linkiem. Taki link moemy nastpnie przesa komu innemu. 26 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Postulat nr 42 Linkowanie powizanych informacji Parlament powinien dy do uatwiania obywatelom wyszukiwania informacji parlamentarnych poprzez linkowanie powizanych z nimi treci, np. wczeniejszych wersji ustaw, raportw ich dotyczcych, wypowiedzi ekspertw, poprawek i ich autorw, fragmentw protokow z posiedze parlamentarnych, na ktrych dana ustawa bya dyskutowana. Linkowanie na stronie internetowej Sejmu wystpuje, jednak jego zakres jest ograniczony. Informacje nie s czone systematycznie. Przykadem moe by brak powizania informacji oglnych o organach sejmowych z zakadkami o ich aktualnych skadach i pracy, brak bezporedniego linkowania midzy ciek legislacyjn danego projektu, a posiedzeniami plenarnymi, na ktrych debatowano na ten temat, czy te midzy proflem posa, a jego wypowiedziami. Wszystkie wymienione treci s dostpne i istnieje moliwo dotarcia do nich po datach, tytuach czy numerach drukw, jednak lepsze powizanie informacji uatwioby docieranie do nich, a jednoczenie uwiadomiaoby uytkownikom wielko zasobw parlamentarnych. Znaczcym uatwieniem, ktre czciowo zastpioby powizanie treci linkami, byaby zintegrowana wyszukiwarka, uatwiajca dotarcie do wszystkich treci dotyczcych danego tematu. Postulat nr 43 Umoliwianie uycia powiadomie W miar moliwoci, parlament powinien zapewni obywatelom dostp do usug powiadamiajcych o okrelonych kategoriach dziaa parlamentu poprzez email, SMS lub inne technologie. Jedynym systemem powiadomie dostpnym na stronie Sejmu jest kana RSS obejmujcy wycznie komunikaty Kancelarii Sejmu. Brakuje jednak systemu powiadomie, ktry pozwoliby uytkownikowi na otrzymywanie informacji, ktrymi jest zainteresowany. Postulat nr 44 Wspieranie dwukierunkowej komunikacji Aby umoliwia obywatelom udzia w procesie stanowienia prawa i dziaaniach parlamentu oraz wspiera komunikacj obywateli z parlamentarzystami i pracownikami parlamentu, parlament powinien stara si uywa elektronicznych narzdzi komunikacji. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 27 Na stronie internetowej Sejmu, po wejciu w zakadk Posowie i wybraniu parlamentarzysty znajdujemy szereg informacji na jego temat, w tym adres email do posa lub do biura poselskiego. Zdarza si rwnie, e podany jest odnonik do indywidualnej strony posa. Brakuje kontaktu mailowego do Elbiety Achinger (http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/posel.xsp?id=467&type=A), Jana Vincenta Rostowskiego (http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/posel.xsp?id=410&type=A) oraz Waldemara Pawlaka (http://www.sejm.gov. pl/Sejm7.nsf/posel.xsp?id=289&type=A). Kancelaria Sejmu uatwia obywatelom proces komunikacji poprzez udostpnienie na swojej stronie internetowej specjalnych formularzy elektronicznych. Pierwszy z nich dotyczy dostpu do informacji publicznej, drugi przeznaczono do wysyania listw do kancelarii Sejmu. http://orka.sejm.gov.pl/ListydoS7.nsf/wniosek?OpenForm (informacja publiczna) http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/contact.xsp (listy do Sejmu) Formularz wniosku o udostpnienie informacji publicznej pozwala w szybki sposb sporzdzi wniosek, wypeniajc minimum danych. We wniosku umoliwiono wybr sposobu przekazania informacji: obywatel zaznacza, czy chce otrzyma odpowied na wniosek w formie maila, czy te tradycyjn poczt na adres korespondencyjny. Kliknicie wylij koczy cay proces. Udostpnienie tego rodzaju wniosku stanowi inicjatyw, sprawiajc, e udostpnianie obywatelom informacji publicznych staje si atwiejsze dla obu stron. Formularz sucy do wysyania listw do Sejmu jest narzdziem do oglnych zapyta, za porednictwem ktrego moemy kierowa wiadomoci, informacje czy pytania. W formularzu umoliwiono rwnie dodawanie zacznikw.
28 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Wnioski Oglna ocena otwartoci Sejmu RP wynikajca z powyszej analizy jest pozytywna. Polski Sejm realizuje wikszo postulatw sformuowanych przez midzynarodowe rodowisko organizacji dziaajcych na rzecz otwartoci danych parlamentarnych. Rwnie polski system prawny mona scharakteryzowa jako wychodzcy naprzeciw oczekiwaniu obywateli, by mie dostp do danych publicznych. Jednoczenie, przed nisz izb parlamentu wci stoj wyzwania w zakresie otwierania swoich zasobw. Dotycz one przede wszystkim sposobu udostpniania danych i wprowadzania uatwie w korzystaniu z nich, nie za fundamentalnych zmian prawa czy ustalonych zasad. Problemem jest przede wszystkim sposb prezentowania danych. Dokumenty i dane wytwarzane i zbierane przez Kancelari Sejmu to ogromny, skomplikowany zasb danych, co powoduje, e nieobeznanemu ze stron Sejmu obywatelowi trudno z niego korzysta. Problemem jest sabe linkowanie powizanych ze sob treci np. transmisji z posiedze z ich list, informacji oglnych o procedurach i strukturach cia Sejmu z danymi o ich aktualnym przebiegu prac nad dan ustaw czy skadach poszczeglnych komisji. Strona internetowa Sejmu nie jest intuicyjna. Wymaga nauczenia si korzystania z niej i indywidualnego odkrywania, w ktrym miejscu odnale poszczeglne zasoby. Wartoci byoby wprowadzenie do witryny sejmowej bardziej szczegowych informacji na temat dowiadczenia posw. W obowizkowej ankiecie, parlamentarzyci odpowiadaj jedynie na pytanie o poziom wyksztacenia, ukoczon uczelni i zawd. Jednak samo podanie deklarowanego zawodu, rozumianego przez parlamentarzystw jako wyksztacenie, lub ostatnio wykonywany zawd i ukoczonych szk, nie jest wystarczajc podstaw by zrozumie kompetencje posa do wykonywania penionych funkcji. Dopiero szczegowy yciorys moe pokaza, czy dany parlamentarzysta posiada odpowiednie dowiadczenie pozwalajce mu na tworzenie prawa w danym obszarze. Uatwieniem, zarwno dla posw, jak i dla obywateli, byoby stworzenie elektronicznego formularza owiadczenia majtkowego. Takie rozwizanie pozwolioby unikn czstych niejasnoci wynikajcych z nieczytelnoci odrcznego pisma. Postulujemy take doprecyzowanie zasad okrelania wartoci majtku. Obecny stan prawny, nie pozwala na efektywn analiz majtkw posw i zostawia miejsce na potencjaln manipulacj informacjami przez parlamentarzystw. Utrudnieniem jest fakt, i na stronie Sejmu dane nie s udostpniane w formie ustrukturyzowanej. W ten sposb zmniejsza si potencja informacji prezentowanych przez Sejm. Nadanie danym struktury pozwolioby obywatelom na szybsz ich analiz oraz uatwioby proces uzyskiwania wnioskw. Sejm powinien reagowa na postp cywilizacyjny i rozwj techniczny odpowiadajc na potrzeby obywateli, a co za tym idzie prezentowa dane w formie ustrukturyzowanej. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 29 Wymienione postulaty s najwaniejszymi, z punktu widzenia autorw raportu - Fundacji ePastwo oraz Stowarzyszenia 61 - wyzwaniami w zakresie otwartoci danych parlamentarnych. W swojej pracy analizujmy dane publiczne, starajc si dostarcza obywatelom merytorycznych informacji na temat prac wadzy ustawodawczej w Polsce. Zdajemy sobie spraw, e dla poszczeglnych rodowisk, kluczowe mog okaza si inne aspekty informacji parlamentarnej i sposoby jej udostpnienia. Dla grup interesu zainteresowanych poszczeglnymi rozwizaniami prawnymi wane bdzie udostpnianie wszystkich dokumentw z nimi zwizanych w jasny i klarowny sposb, a dla organizacji straniczych, walczcych z korupcj wany bdzie przejrzysty sposb procedowania. Nie moemy take zapomina o osobach niedowidzcych i niesyszcych, dla ktrych wany bdzie sposb publikowania informacji na stronie i transmisji z obrad Sejmu. 30 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Dziaania na rzecz otwartoci Sejmu RP W Polsce dziaania na rzecz otwartoci Sejmu s podejmowane midzy innymi przez Fundacj Pastwo oraz serwis MamPrawoWiedziec.pl prowadzony przez Stowarzyszenie 61. Fundacja ePastwo Fundacja ePastwo powstaa w 2010 roku. Celem statutowym Fundacji jest wspomaganie rozwoju demokracji poprzez upowszechnianie praw obywatela w zakresie dostpu do informacji publicznej. Fundacja realizuje swoje cele statutowe poprzez budow oraz promowanie stron i portali internetowych. Obecnie gwnym serwisem budowanym przez Fundacj jest serwis Sejmometr.pl, w ktrym docelowo miay by publikowane informacje na temat procesu stanowienia prawa w Polsce na etapie prac parlamentarnych. Z biegiem czasu, zawarto portalu powikszaa si jednak o kolejne zestawy danych publicznych. W chwili obecnej Sejmometr to blisko 5TB danych, w tym: Dokadne dane o pracach legislacyjnych, Akty prawne publikowane w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim od 1918 r., Wersje ujednolicone aktw prawnych oraz powizania midzy nimi, Orzeczenia sdowe, Dane teleadresowe instytucji pastwowych w tym jednostek samorzdu terytorialnego, Dane geodezyjne granic gmin, powiatw, wojewdztw i okrgw wyborczych, Wyniki wyborw samorzdowych oraz parlamentarnych, Wskaniki ekonomiczne i socjalne (Bank Danych Lokalnych oraz inne bazy Gwnego Urzdu Statystycznego). Fundacja dy do stworzenia jednolitego serwisu, w ktrym prezentowane bd informacje publiczne na temat dziaania pastwa w innych obszarach i pochodzce rwnie z innych ni Sejm rde. Pozyskujc rnorodne informacje z ofcjalnych rde Fundacja przedstawia je, strukturalizuje i prezentuje w nowy sposb. Jako organizacja pozarzdowa koncentrujemy si na tym, by maksymalnie uatwi obywatelom dostp do informacji na temat dziaania pastwa, a take by uchwyci i zaprezentowa relacje pomidzy takimi informacjami. Serwisy tworzone przez Fundacje nie s jedynie sum pozyskanych danych. Informacje z jednych rde publicznych wzbogacaj i uzupeniaj dane z innych rde publicznych. W efekcie Fundacja zapenia luk informacyjn, ktra wynika z faktu, e organizacja pastwowa nie prezentuje obywatelom danych w sposb caociowy, uporzdkowany i ustrukturalizowany. Fundacja rozwija rwnie narzdzia techniczne suce do lepszego przetwarzania Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 31 i analizowania informacji publicznych, a take do dokonywania atwiejszych interakcji z administracj publiczn. W ten sposb Fundacja wspiera i uatwia obywatelom moliwo korzystania przez nich z przysugujcych im praw. Sejmometr.pl to serwis, ktry w najkrtszy sposb mona scharakteryzowa jako poczenie danych publicznych i narzdzi. Analizujemy publicznie dostpne dane parlamentarne i wycigamy z nich wnioski. Sejmometr w zakresie w jakim odnosi si do danych parlamentarnych pozwala na monitorowanie pracy poszczeglnych posw, ledzenie procesu legislacyjnego czy zapoznanie si ze wskanikami, ktre nie s przedstawiane na sejmowej stronie internetowej (np. bunty, czyli sytuacje, w ktrych pose gosuje odmiennie ni wikszo jego klubu). Obecnie w serwisie Sejmometr posiadamy ok. 3400 zarejestrowanych uytkownikw. W lutym 2013 r. z Sejmometru skorzystao 118 025 unikalnych uytkownikw. Liczby te cigle rosn co dla Fundacji jest sygnaem, e spoeczestwo w Polsce chce uczestniczy w yciu parlamentarnym oraz ma potrzeb korzystania z narzdzi pozwalajcych na analiz danych. Sejmometr jest dostosowany do rnego stopnia zaangaowania uytkownikw, dlatego nie kady musi si rejestrowa, by przeglda dane prezentowane w naszym serwisie. Wymg rejestracji obowizuje dopiero przy korzystaniu z personalizowanych usug Sejmometru. Fakt poszukiwania przez obywateli nowych rde informacji parlamentarnych motywuje Fundacj ePastwo do podejmowania kolejnych dziaa, zmierzajcych do zwikszania wiadomoci obywatelskiej i wspierania idei otwartego parlamentu. Serwis MamPrawoWiedziec.pl (Stowarzyszenie 61) na rzecz otwartoci Sejmu w Polsce Stowarzyszenie 61 jest niezalen, apartyjn organizacj pozarzdow, ktra stawia sobie za cel budowanie oglnodostpnego systemu informacji o osobach penicych wybieralne funkcje publiczne. Od kliku lat prowadzi serwis MamPrawoWiedziec.pl zawierajcy kompleksowe informacje na temat osb penicych wybieralne funkcje publiczne. Na MamPrawoWiedziec.pl znale mona informacje dotyczce kariery politycznej i zawodowej, aktywnoci spoecznej, dane kontaktowe oraz owiadczenia majtkowe i rejestry korzyci parlamentarzystw. Przedstawione s tam take pogldy posw, senatorw, posw do Parlamentu Europejskiego i prezydenta RP w kwestiach dotyczcych najwaniejszych obszarw polityki. Dodatkowo przed wyborami europejskimi, oglnokrajowymi i lokalnymi Stowarzyszenie 61 przedstawia informacje o pogldach i dowiadczeniu kandydatw, dostarczajc wyborcom obiektywnych i porwnywalnych informacji na ich temat. Pogldy kandydatw 32 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu i osb penicych wybieralne funkcje s ustalane za pomoc specjalnie opracowanych kwestionariuszy. Ponadto serwis MamPrawoWiedziec.pl prezentuje dane o gosowaniach poszczeglnych posw, jako informacj o ich faktycznych dziaaniach. Prezentowane dane s analizowane i przedstawiane rwnie w formie raportw i analiz. Serwis internetowy, zawierajcy informacje o osobach penicych wybieralne funkcje publiczne, ma pomaga obywatelom w dokonywaniu wyboru reprezentantw, w ustaleniu kto i z jakim skutkiem reprezentuje ich interesy oraz ocenie w jakim stopniu speniane s wyborcze obietnice. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 33 Na dalszych stronach przedstawiamy histori rozwoju Deklaracji na wiecie. 34 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu Historia Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu http://www.openingparliament.org/ 2 wrzenia 2011 NDI oraz Bank wiatowy, wydaj globalny raport oOrganizacjach Monitorujcych Parlament (PMO) NDI i Bank wiatowy wydali raport Umocnienie Rzdowej Odpowiedzialnoci, Zaangaownia Obywateli oraz Dostpu do Informacji: Globalny Sonda Organizacji Monitorujcych Parlament. Raport wyszczeglnia ponad 200 takich organizacji. http://bit.ly/17oVyyu 30 kwietnia 2012 PMO Leaders Conference w Waszyngtonie Organizacje Monitorujce Parlament (PMO) z 38 krajw przybyy do Waszyngtonu na pierwsz konferencj dotyczc monitorowania parlamentu, prowadzon przez NDI, Sunlight Foundation oraz LALT Network. http://blog.openingparliament.org/page/24 27 czerwca 2012 Rozpocz si czas na publiczne komentarze dotyczce Deklaracji Deklaracja jest dostpna na stronie PublicMarkUp.org, stworzonej przez Sunlight Foundation, gdzie organizacje monitorujce parlament mog komentowa tre dokumentu na drugim szkicu. http://publicmarkup.org/bill/opening-parliament-declaration/ 7-8 lipca 2012 Deklaracja zaprezentowana podczas Open Legislative Data Conference w Paryu NDI i Latin American Network for Legislative Transparency prezentuj i dyskutuj o Deklaracji podczas OLDC, prowadzonej przez French PMO Regards Citoyens, Center for European Studies of Sciences Po oraz Medialab Sciences Po. http://www.lafabriquedelaloi.fr/conference/ Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 35 16 wrzenia 2012 Deklaracja ogoszona w woskiej Niszej Izbie Podczas World e-Parliament Conference, w Midzynarodowy Dzie Demokracji, organizacje obywatelskie z caego wiata zwracay si do swoich rzdw o ulepszenie otwartoci, przejrzystoci i zaangaowania obywatelskiego w procesie legislacyjnym. http://www.ictparliament.org/node/5015 26 wrzenia 2012 Koalicja Chorwacji kadzie nacisk na przyjcie Deklaracji W Chorwacji, GONG pracowa z Platform 112, koalicj ponad szedziesiciu CSO, by opublikowa owiadczenie prasowe zwracajce si do chorwackiego parlamentu, aby stosowa si do Deklaracji i poprawi zasady procedowania. http://www.gong.hr/hr/?Page=default.aspx&PageID=2 30 sierpnia 2012 Webmaster z hiszpaskiego parlamentu wykorzystuje Deklaracj do ewaluacji wadz ustawodawczych Miguel Angel Gonzalo, webmaster Congreso.es, napisa na blogu, e wykorzysta Deklaracj do ewaluacji otwartoci parlamentu. 13 wrzenia 2012 Deklaracja zacytowana w World e-Parliament Report (wiatowym raporcie e-parlamentw) Globalne Centrum ICT wiatowego Raportu e-Parlamentw 2012 rozgaszao przekaz Deklaracji, aby polepszy kultur otwartoci parlamentw. http://www.ictparliament.org/world-e-parliament-reports. 16 wrzenia 2012 Transparency International Bangladesz prezentuje Deklaracj Na konferencji prasowej, nadawanej przez 20 stacji telewizyjnych, dyskutowano o przestrzeganiu Deklaracji przez parlament Bangladeszu. http://bit.ly/12z3bCH 36 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 27 padziernika 2012 Deklaracja prezentowana setkom posw podczas Zgromadzenia Unii Parlamentw NDI, Sunlight Foundation, Latin American Network for Legislative Transparency prezentuj tre Deklaracji Komisji Zjednoczonych Parlamentw ds. ONZ, ktra przyja j z entuzjazmem. http://bit.ly/Zv6zxI 15 listopada 2012 Deklaracja pomaga zbudowa sie organizacji monitorujcych parlamenty (PMO) w Afryce PMO w Afryce, z Ghana Center for Democratic Development na czele, ale take grupami z Kenii, Benina, Ugandy, Malawi i innych krajw, spotykaj si aby stworzy sie PMO, za cel stawiajc sobie dostosowanie Deklaracji do odpowiednich kontekstw. http://bit.ly/Z3vg12 11 listopada 2012 Deklaracja zostaje przedstawiona mwcy Jogorku Kenesh, Kyrgyzstan The Coalition for Democracy (Koalicja dla Demokracji) i Civil Society prezentoway Deklaracj Jeenbekovi Asilbekowi, prezesowi Jogorku Kenesh (Sd Najwyszy w Kyrgyzstanie). http://kenesh.kg/RU/Articles/3996-Toraga_ZHK.aspx 9 listopada 2012 100 zwolennikw Deklaracji Yemen Polling Center (Jemeskie Centrum Gosowa) staje si setnym zwolennikiem Deklaracji Otwartoci Parlamentw. http://bit.ly/12z4ly3 18 listopada 2012 Deklaracja zachca do wsppracy pomidzy organizacjami monitorujcymi parlamenty, aczonkami libaskiego parlamentu Przedstawiciele Nahwa Al-Muwatiniya (NGO w Libanie) badaj zwikszon wspprac z czonkami ICT, po wypuszczeniu Deklaracji podczas konferencji wiatowych e-Parlamentw. http://na-am.org/a/ Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 37 24 listopada 2012 Alonso, argentyski pose, skada petycje wspierajc Deklaracj Pose Laura Alonso skada projekt rezolucji podczas Zgromadzenia Narodowego wzywajc do przestrzegania Deklaracji. http://bit.ly/Y8atq7 28-29 listopada 2012 Deklaracja przedstawiana peruwiaskim posom podczas seminarium midzynarodowej przejrzystoci Organizacje monitorujce parlamenty, prowadzone przez Fundacion Directorio Legislativo, dyskutuj o Deklaracji z latynoamerykaskimi posami podczas Midzynarodowego Seminarium na temat Kongresu, Przedstawicielstwa i Przejrzystoci w Limie. http://www.transparencia.org.pe/www/noticia/experiencias-y-practicas- parlamentarias-en-la-region-1 3 lutego 2013 Organizacje monitorujce parlamenty (PMO) ozaangaowaniu obywateli, podczas konferencji PDF Polska PMO biorce udzia w Personal Democracy Forum - Polska, wydarzeniu organizowanym przez Fundacj ePastwo, dyskutuj o monitorowaniu Deklaracji i zaangaowaniu obywateli w prace parlamentu. http://bit.ly/ZcVHhZ 14 grudnia 2012 Marszaek parlamentu andaluzyjskiego czyta Deklaracj podczas posiedzenia Marszaek czyta Deklaracj podczas posiedzenia i popiera j w imieniu wadzy ustawodawczej. http://bit.ly/ZcUqYj 38 Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 26 marca 2013 Deklaracja ju w 14. jzykach Niemieckie, ukraiskie i portugalskie tumaczenie Deklaracji powoduj, e jest ona ju dostpna w czternastu jzykach. http://www.openingparliament.org/declaration 22 kwietnia 2013 Komisja Senatu Meksykaskiego popiera Deklaracj Komisja Senacka ds. Przejrzystoci i Dostpu do Informacji popiera Deklaracj, nazywajc j narzdziem prezentujcym najlepsze midzynarodowe praktyki. http://bit.ly/14M6MyG 6 kwietnia 2013 Deklaracj wspiera ju 121 organizacji monitorujcych parlamenty (PMO) w 74 krajach Razem z Politnetz, pierwsz szwajcarsk organizacj, Deklaracj wspiera ju 121 PMO. Dostp do informacji i transparentno dziaa Sejmu RP na tle zaoe midzynarodowej Deklaracji w sprawie otwartoci parlamentu 39