Professional Documents
Culture Documents
' I
. !
'.
l . , )
: C
... -..
* ,
,.- .
. . f
4 7
4
',.t.
'.,F.
.
m
.
C,,I-
:! \l- . '.
Juan Machin
MIRADAS hacia los jóvenes de ninguna manera son neutras, como a menudo plan-
genuamente" políticos o, incluso, investigadores. Nuestra mirada está humana-
situada, es decir, se da en un contexto espacio-temporal específico y desde una
va determinada, condicionada socioculturalrnente. Pero depende, también, de la
en el espacio-tiempo de lo que se mira (propiedad deíctica de los hechos socia-
que en nuestro caso es el kaleidoscopio de los jóvenes mexicanos de principios de
quienes, a su vez, se miran entre sí y nos miran: implica, entonces, una enorme y
leja red de miradas que se entrecruzan. Como Pérez Islas y Valdez han escrito en
libro, la realidad juvenil mexicana se caracteriza por grandes heterogeneidades
ones, por lo que al hablar de fárrnacos y jóvenes lo mismo podemos referirnos
oles que participan de un consumo ritual de peyote,' una adolescente que usa
tos para "los nerviosw2 o un yuppie que toma éxtasis y smart drink en un
pesar de que es posible destacar grandes tendencias, identificando patrones o
nos permitan encontrar sentido a lo que vemos, la realidad juvenil es tan
, para un escrito tan breve y por razones que más adelante quedarán claras,
or plantearnos el tema desde otro ángulo: aquél que se pregunta reflexivamente
on las grandes miradas con que la sociedad mexicana (si tal cosa existe) ha visto
6n de jóvenes y farmacodependencias.En ese sentido, hemos dividido el presen-
tres apartados principales, que corresponden respectivamente a tres esque-
ligibilidad: en "Miradas antiguas", abordamos la manera en que las culturas
es entienden a y se relacionan con fármacos y jóvenes. En cambio, las "Viejas
",son relativamente recientes: se gestaron principalmente a partir del siglo xvr y
mpuesto progresivamentecomo visión hegemónica hacia mediados del siglo xx.
el sentido de que han agotado sus posibilidades, pues no han cumplido sus
an mostrado las perversidades en que se fundan y a las que conducen. Las
iradas", por último, no son privativas de este siglo que rscién comienza y
das antiguas, pero han tenido una presencia marginal, minoritaria.Son nue-
posibilidadesque abren (nos han revelado, por ejemplo, que el emperador está
cuestionamientosque plantean. Los cambios en la gravedad de situacio-
nto social de jóvenes mexicanos (y no sólo de México), hoy y en el futuro
, depende en gran medida del resultado de la confiontación entre estas mira-
lo que esperamos que este texto contribuya a mirarlos con nuevos ojos.
nitez, Los indios de M6xic0, tomo 11, Los huicholes, Era, México, 1990.
y Nelly Salgado (comp.), Cálmese, son sus nervios, tómese un tecito..., Pax, MBxico,2002.
.....*..... C . . . . . . . . . . . . A . . . . . . . . . . . . . . . . . . * . . . . . . . . . .
principio activo de la
ca lo mismo remedioo
Clásica, (Augusto Franschetti, "El mundo Romano" en Giovanni Levi y Jean-Claude Schmiit,
nzas de fariseos y matachines en la Sierra Tarahumara (Carlos Bonfiglioli, Fariseos y
en la S/em Tarahumara, INI, México, 1995), fiestas tradicionales en el estado de Morelos
l . * - - . -.---'1 ;-3-!
r - .
fuerza de los cuatrocientos cpnejos, los inmnterbles dioses del pulque, penetraba
sonas de forma tal que fatídicarnente la embn-z los poseería como destino.
Sin embargo, Hipócrates tambi6n nos habla de la misma arnbivalencia de los alimentos: p d e n p
l7
0~
' ~ 0'eyeáss '33d 's!sej.~9
lep seqeae se31u39~
se/A ouis!ueLueya n 'epelg e;
-I
la 'setB!~ua sepmp se1 Q P.qnI:,xa
~ aqap al as 'osa ~ o 54d ,,,,B~RT~Bspap!unm,,@7
la!:,os uapm Ia muanrtt anb 01ap emalqma un ua mwoxas 'spt.11ny3 opmm lap M
rz1sa anb o~~anbts,
o p o niquase&~
~ q u a y p y j uapand saua~?fsol'rzn~sodw:,ns o
rzy soa:, apuop Stuapom pqapos al ua ' u ~ ~ m q u n ~alqpod
u m aun ap atuaq ' o $ u 91,
~
'sa Á ,,op!ugap uarq ysa ou anb olpnbt?gqxq omm ua1agas sapappmmo3sal anb cqq
un ' a d q um S:, 'aarsfm js @prgm sa munu pn~uahnfal :papaguarCraq ap m @ ~
un ' o m s p s ~"a3t~du-qf q n p a p o u q n a el Á ~gmgulq:,uapuadap a1 ap sqp,x~ sap
aaqn as anblod) paprpy.u?[ ns ~ o adu a p n : , as puaahnf al 62:,,o~a:,a m opedsa* il
-aumouap sotuaq anb 01 'm8n1-ou un sa n8n1asa ' q u a m ~ ~ ~ ~ o d.'@ o 8n1
. ~ unsya&
aq$ u91nb apw anb la ua uapso un pnpoid ap 'satpq s u o d q ap a m q ounpad
d
uauara (oxas o asa13~ o ud? f q w Á) papa ~ o sauo~mgysap se? .sasapod ap (ugpy.~
ap opyuas la ua) u g s y al ~ ap (rapad lap uqpan:, o1 w a sofay 6 saua~qf -a tl
uQ!sprp el u%,, s&naFp.roa91qu3sa omo3 'xapod ap sauoF:,alax ap "SUQ 01 ~ o 'iCd
so1 ap sauo!suamFp saq~nma araya as (laprilcrz 'amnn?qrzl ~ a p,,pwuannf,,
) o
.soura!qoi3 sosoJaumu ops:,nqma uay as anb ua ,zsrzprzzm~saprdysa 1C srzlsn
-pqd!q seur m1 ap aun omo:, apvpJo:,aJ v a s aluar.ua~n2asanb 'sa8o.q m1 aquo
anb Áaq anb amuanra o qaqmo:, anb &ayanb pm.~'uap~osapap o q u o y s omo:, '
u ~ u a s a ~ 'salaSa1r
d a ~ so:,rzu.q~ omo3 sauaapf otua q a ~ ! t u~ @ I sal
A amd 'o!q
S O 4 0 SO1 UOS SOB3 la :SVpVd!UI S*
1:1
.som la soparmsa 'saua~ofso1ap auaparas a ' s m q 3 sol E mapysum mnSyrra sepqtd
sal tnuoj a s a a a q a 'sa:,almm s a u o ! ~ ~ :m1, c;qmp-rr a u?!:,ts,up?a~ad a1 8ut31pg-4
eyspnna a1 01.1103 o:,?apq ua sal- soq3nw ap @alq alred sa somnrg ap osn Ia %@
ua Aoy 8 , x ~ q.wanw
o ~ Á trppap ~opap'uaprosap d uapo ' u q ~ : , a w u oÁ~u ? p ~ p d $
orpam ' o t u a p anb o d m g o m s y p?o p p ' ~ u a ~ ~ ap
o uw rmq s r m~ o ja o m a
o rzp~aua'papp~po u ~ ~ s r y ~:,pr ma4uat-g :minqWa a1 smBgm sqmv sq anb s a u o r q
*-S
! ~
sal sapq um ' J O U ~ Usotzo un ap sa1~mpo~d%oua8sp~w ' s a p ~ m som,upodu~pl
l
-tuq 'omg ; ~ o u q la ua sola a utrrpua8ua anb 'qmp sa 'soua$opa opqmouap tzq t q
........*............... ' . . C . I . . C . . I C E . . . . . * . . . . * . *
Altllzr~tiempoycomoun~
va m d o una figura 4p;mati&
rm, viciosos, y, de manm similar a coma la po1Étka
do de cientificidad (médico-sanitario, ep
puritanismo fundame
m,JEP(MI/~IEJ, WICO,
ZG?.
73 R<3fom~aRdoel ejmplo hWn6o & la &didien cbe ta Ley V o b w (m& mnoGC& m
Esta* Unidos. Ley qua no I@ ermdbr el alcoh&mo ni 'cmar las p w t p o errt ir?ñ
promi'kb el senador A VoMed, pero que pro&@ d stanen o@pnkadaKai Ambos, C
Poiltflca y legidaci6n en AmBrlw Laiina, E. uw y Ewope. Mciench y aIkm&v~s,
Colombia, 1988. Antonio Eíacdiotado, y.olt Radr[@oUprimny, @p. cit.
74 E s m i d a Ponce de León, "De jóvenes, sociedad y chgm. De la refb#ibn&ti.ftica