MARTINS, Nilce Santana. Introduo a Estilstica. SP: TA-QUEIRS, !""".
Maria de Lourdes Arruda dos Santos#
FICHAMENTO P.$ $. A %N%EITUA&' (E ESTI)*STI%A $.$. +ue , Estilstica- $.!. Pode-se di.er co/o 0rinc0io de e10licao, +ue Estilstica , u/a das disci0linas 2oltadas 0ara o 3en4/eno da lin5ua5e/, tendo 0or o67eto o estilo. !. A8ARIE(A(E (E %N%EIT (E ESTI) !.$. A 0ala2ra estilo te/ u/a ori5e/ /oderna. !.!. A 0ala2ra estilos e/ lati/ si5ni3ica stilus. 9. Se5undo :eor5es Mounin, as de3ini;es de estilos se di2ide/ e/ tr<s 5ru0os: 9.$. as +ue considera/ estilo co/o des2io de nor/a= 9.!. as +ue o 7ul5a/ co/o ela6orao= 9.9as +ue o entende/ co/o conotao. >. Nils Eri? En?2ist distri6ui estilo e/ seis 5ru0os: >.$. estilo co/o adio= >.!. estilo co/o escol@a= >.9. estilo co/o con7unto de caractersticas indi2iduais= >.>. estilo co/o des2io da nor/a= >.A. estilo co/o con7unto de caractersticas coleti2as= >.B.estilo co/o resultado de rela;es entre entidades lin5Csticas= P.! $. encai1a/ento de estilo nas 3rases dos se5uintes estudiosos: #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ $.$. L estilo , o @o/e/.M NOu33onP $.!. LEstilo , o +ue , 0eculiar e di3erencial nu/a 3ala.M N(Q/aso AlonsoP $.9. LEstilo , e10ectati2a 3rustrada.M NRa?o6sonP $.>. LEstilo , o +ue estQ 0resente nas /ensa5ens e/ +ue @Q ela6orao da /ensa5e/ 0or si /es/a.M NRa?o6sonP P.9 $. APARE%IMENT (A ESTI)*STI%A $.$. To/ando o lu5ar dei1ado 0ela retSrica a estilstica sur5e nas 0ri/eiras d,cadas do s,culo TT . $.!. s dois /estres +ue lidera/ duas correntes de 5rande i/0ortUncia: $.9. %@arles OallV doutrinador da estilstica= $.>. e )eo S0it.er 3i5ura e10onencial da estilstica literQria. !. A ESTI)*STA (A )*N:UA !.$. %@arles OallV 2olta-se 0ara os as0ectos a3eti2os da ln5ua 3alada, da ln5ua a ser2io da 2ida @u/ana, ln5ua 2i2a, es0ontUnea, /as 5ra/aticali.ada, le1icali.ada, e 0ossuidora da u/ siste/a e10ressi2o cu7a descrio de2e ser a tare3a da Estilstica. P.> $. OallV distin5ue duas 3aces da lin5ua5e/- $.$. a intelecti2a ou lS5ica= $.!. e a a3eti2a N estuda e3eitos da a3eti2idade no uso da ln5uaP. !. OallV 3oi o 0ri/eiro a distin5uir co/ 0reciso o conteGdo lin5Cstico do conteGdo estilstico= a in3or/ao neutra do su0le/ento su67eti2o a ela acrescentando ,/ostrando +ue u/ /es/o . 9. OallV no se 2olta 0ara o discurso NL0aroleMP, o uso indi2idual da ln5ua , /as 0ara o siste/a e10ressi2o da ln5ua coleti2a NLlan5ueMP. 9.$. Para OallV La Estilstica estuda os 3atos da e10resso da lin5ua5e/ or5ani.ada do 0onto de 2ista do seu conteGdo a3eti2oM. >. Marou.eau e %ressolt Ncontinuadores de OallVP discorda/ de al5uns de seus 0ontos. >.$. Marou.eau dQ Q estilstica u/ en3o+ue /ais indi2idual, deslocando-a do siste/a 0ara o #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ discurso. >.!. Tanto Marou.eau co/o %ressolt 2olta/-se 0ara a ln5ua literQria, considerando-a o do/nio 0or e1cel<ncia da Estilstica. P.A $. Matoso %U/ara considera a Estilstica u/a disci0lina co/0le/entar da :ra/Qtica, 0ois en+uanto esta estuda a ln5ua co/o /eio de re0resentao, a Estilstica estuda a ln5ua co/o /eio de e10ri/ir estados 0s+uicos Ne10ressoP ou de atuar so6re o interlocutor Na0eloP. P.B $. A ESTI)*STI%A %M S%I)IN:U*STI%A $.$. Se5undo (a2id %rVstal e (ere? (a2V ca6e W Estilstica estudar as 2ariedades, +uer da ln5ua 3alada, +uer da ln5ua escrita, ade+uadas Ws di3erentes situa;es e 0rS0rias de di3erentes classes sociais. !. A ESTI)*STI%A )ITERXRIA !.$. utra 5rande corrente da Estilstica , a literQria, iniciada 0or )eo S0it.er, ta/6,/ c@a/ada de idealista, 0sicolS5ica e 5en,tica. P.Y $. A Estilstica de S0it.er 0arte da re3le1o, de cun@o 0sicolo5ista, so6re os des2ios da lin5ua5e/ e/ relao ao uso co/u/, u/a e/oo, u/a alterao do estado 0s+uico nor/al 0ro2oca u/a a3asta/ento do uso lin5Cstico nor/al= u/ des2io da lin5ua5e/ usual ,, 0ois, indcio de u/ estado de es0rito no-@a6itual. !. estilo do escritor re3lete os eu /undo interior, a sua 2i2<ncia. 9. S0it.er conce6eu u/ /,todo de estudo so6re de Lcrculo 3ilolS5icoM. >. U/a /arca dos tra6al@os de S0it.er 3oi o 0ensa/ento de +ue a inteno do autor , al5o es0ec3ico, de3inido e, e/ 0rinc0io, encontrQ2el. P.E $. A doutrina de (Q/aso Alonso. !. Para Alonso LToda o6ra literQria encerra u/ /ist,rio e sua co/0reenso de0ende 6asica/ente da intuio, 0odendo-se, 0ortanto, estudar cienti3ica/ente os ele/entos si5ni3icati2os 0resentes na #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ lin5ua5e/M. 9. A o6ra /o2e-se, 0ois, entre duas intui;es: a intuio criadora do autor e a intuio atuali.adora do leitor. P.J $. Modos de co/0reender a o6ra literQria N(Q/aso AlonsoP $.!. (o leitor co/u/= $.9. (a Estilstica= $.>. si5ni3icante e o si5ni3icado 0ara (Q/aso Alonso: Para ele o si5ni3icante no , a0enas La i/a5e/ acGsticaM, /as o so/ 3sico ta/6,/= e o si5ni3icado no , u/ /ero conceito, /as u/a co/0le1a car5a 0s+uica +ue 0ode incluir e/oo, a3eti2idade, 2olio, intencionalidade, i/a5inao. P.$" $. A/ado Alonso a0resenta a Estilstica co/o disci0lina co/0le/entar e no distinta. !. A Estilstica cuida dos recursos e10ressi2os de nature.a lin5ustica: dos indcios +ue so6re0;e/ aos si5nos, do lado a3eti2o, ati2o, i/a5inati2o e 2alorati2o das 3or/as da ln5ua. P.$$ $. A ESTI)*STI%A HUN%INA) E ETTRUTURA) $.$. A Estilstica 3uncional se di. 3uncional, +uando relacionada Ws 3un;es da lin5ua5e/ NRo/an Ra?o6son Z$EJB-$JE9P e estrutural +uando se 6aseia nas rela;es dos ele/entos do te1to. $.!. Po,tica e Huno 0o,tica NEstilstica e estiloP $.9. o67eto da 0o,tica , esclarecer o +ue , +ue 3a. da /ensa5e/ 2er6al u/a o6ra de arte= a distino do +ue , artstico e do +ue no , artstico. $.>. (istino da lin5ua5e/ 0o,tica da lin5ua5e/ co/u/. $.A. Parar 3a.er essa distino, Ra?o6son 0arte do 0rocesso de co/unicao e/ +ue concorre/ seis 3atores: E/issor, conte1to, /ensa5e/, contato, cSdi5o e destinatQrio. P.$! $. 0endor 0ara o conte1to constitui a 3uno re3erencial. Essa 3uno rece6e outros no/es #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ di2ersos: re0resentati2a, denotati2a, conotati2a, co5niti2a, nocional, intelecti2a, ideacional. $.$. A 3uno resultante do 0endor 0ara o e/issor , a e/oti2a, cu7a reali.ao /ais 0ura , a inter7eio. $.!. A 3uno +ue incide so6re o destinatQrio , a conati2a Nreali.ada 0elo 2ocati2o ou i/0erati2oP. $.9. E a 3uno li5ada ao canal , a 3Qtica Ncontato entre e/issor e rece0torP. !. A 3uno 0o,tica 2e/ ser a 0rS0ria /ensa5e/. P.$9 $. A teoria de Ra?6son e a de OallV. !. LA 3uno 0o,tica 0ro7eta o 0rinc0io de e+ui2al<ncia do ei1o da seleo so6re o ei1o da co/6inaoM. NRa?6sonP P.$> $. A Estilstica estrutural salienta +ue o 2alor estilstico de u/ si5no de0ende de sua 0osio no seio de u/ siste/a. !. Todo si5no 0ertence a duas estruturas= a do cSdi5o, +ue de3ine seu lu5ar nu/a cate5oria Nestrutura 0aradi5/QticaP, e a da /ensa5e/ Nsinta5/QticaP. 9. Ra?6son /ostra +ue o e3eito 0o,tico re0ousa so6re u/a co/6inao das duas estruturas: a anQlise da /ensa5e/ no de2e dis0ensar a anQlise do siste/a, o cSdi5o. >. e3eito de u/ 2ocQ6ulo de0ende no sS da 3rase. P.$A $. (ois autores se destaca/ na Estilstica estrutural: Mic@ael Ri33aterre e Sa/uel )e2in. $.!. Ri33aterre considera a Estilstica estudo e1clusi2o da /ensa5e/, ne5ando a 0ertin<ncia estilstica do siste/a. $.9. estilo , 3ato resultante da 3or/a da /ensa5e/ e re0ousa so6re u/a du0la s,rie de 0rocedi/entos: uns decorrentes de u/a con2er5<ncia, e outros decorrentes du/ contraste dos si5nos. $.>. s si5nos t</ 2alor a6soluto, /as u/ 2alor resultante de u/a o0osio e contato co/ outros si5nos. #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ !. s estudos estilsticos de2e/ 0or 6ase, 0ortanto, de0oi/entos de leitores di2ersos, crticos, 0essoas de al5u/a cultura literQria. 9. Toda tentati2a de descrio te/ 0or nGcleo a estrutura +ue Sa/uel )e2in c@a/a de aco0la/ento Nisso ,, 0ois, a con2er5<ncia de duas e+ui2al<ncias, u/a de 0osio e outra de nature.aP. 9.$. A ri/a , o e1e/0lo /ais claro de aco0la/ento. P.$Y $. ESTI)*STI%A E RET[RI%A $.$. A Estilstica no 0ode ser co/0leta/ente desli5ada de estudos so6re a e10resso lin5Cstica, co/o era/ 3eitos nos s,culos anteriores, a sa6er, a RetSrica, +ue se ocu0ou da lin5ua5e/ 0ara 3ins 0ersuasi2os e artsticos. !. %ora1 e Tsias 3ora/ a0ontados co/o os 0ri/eiros /estres da arte do discurso Ns,culo 8 a. %.P. 9. (i. %cero, e/ o6ra Brutus, +ue L3ora/ esses dois @o/ens os 0ri/eiros a reunir al5uns 0receitos do discurso ar5u/entati2osM. Isto 0ara a7udar os 0ro0rietQrios da Siclia a lutare/ 0or seus direitos 2iolados 0or tiranos. P.$E $. :Sr5ias no /ani3estou 0reocu0ao +uanto W 2eracidade dos 3atos, ra.o 0or +ue a sua RetSrica se tornou o67eto de crtica. Essa irres0onsa6ilidade de /oral 0assa ser condenada, rei2indicando-se 0ara a RetSrica u/ 0a0el /ais no6re +ue o da si/0les 0ersuaso. !. AristSteles escre2e u/ 2erdadeiro tratado- a RetSrica- o6ra e1tensa, 3,rtil e/ ensina/entos, co/ discuss;es, anQlises e ordenando todos os as0ectos da arte do discurso, isto de /aneira o67eti2a e 0rQtica. 9. A RetSrica , 0ri/aria/ente u/a t,cnica de ar5u/entao, /ais do +ue orna/entao. P.$J $. Na Po,tica, +ue , 0ouco 0osterior a RetSrica e +ue nos c@e5ou inco/0leta, AristSteles trata da conceituao de 0oesia co/o i/itao da realidade N/i/eseP, dos 5<neros 0o,ticos e da elocuo 0o,tica, /encionando as0ectos co/uns W oratSria. !. %o/ a 0ro3unda /udana de ideias +ue se dQ a 0artir do s,culo T8III NRo/antis/oP, a RetSrica cai e/ des0rest5io, 0assa a ser ridiculari.ada. #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ P.!" $. \ ine5Q2el a i/0ortUncia da contri6uio da RetSrica 0ara o con@eci/ento dos 3atos da lin5ua5e/ e/ 5eral e da lin5ua5e/ artistica/ente ela6orada e/ 0articular. P. !$ $. s ti0os de /udanas +ue 0ode/ ocorrer no as0ecto da lin5ua5e/ se en+uadra/ e/ +uatro ti0os: as altera;es da e10resso Nsi5ni3icanteP, so os /eto0lQs/os Naltera;es de 0ala2rasP e /eta1es Naltera;es de 3rasesP= as altera;es de conteGdo Nsi5ni3icadoP so os /etasse/as N0ala2rasP e /etalo5is/os N3raseP. !. A RetSrica :eral to/a e1e/0los, no /uitos nu/erosos, +uer da lin5ua5e/ literQria, +uer da 7ornalstica.
P.!! $. A Estilstica te/ u/ ca/0o /ais a/0lo do +ue o da RetSrica: no se li/itando ao uso da lin5ua5e/ co/ 3ins e1clusi2a/ente literQrios, interessa-se 0elos usos lin5Csticos corres0ondentes Ws di2ersas 3un;es da lin5ua5e/. !. As 2Qrias teorias estilsticas 0ode/ ser co/0reendidas e/ dois 5ru0os: !.$. as +ue considera/ o 3en4/eno lin5Cstico co/o o67eto de 0es+uisa e/ si /es/o NEstilsticaP= !.!. e as +ue o considera/ co/o o /eio 0ri2ile5iado de acesso W interioridade do escritor. 9. carQter cient3ico da Estilstica ad2,/ do seu o67eti2o de e10licar os usos da lin5ua5e/ +ue ultra0assa/ a 3uno 0ura/ente denotati2a.
P.!> $. E/6ora co/ 3re+C<ncia se e1a/ine/ 3atos de lin5ua5e/ co/u/, , 0rinci0al/ente dos te1tos literQrios +ue so to/ados co/o e1e/0los +ue 0er/ite/ dedu.ir as 0ossi6ilidades estilsticas do 0ortu5u<s e/ tr<s n2eis: 3on,tico, l,1ico, sintQtico. P.!B $. A ESTI)*STI%A ( SM #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ $.$. A estilstica do so/ ou 34nica NHonoestilsticaP. $.!. Trata dos 2alores e10ressi2os de nature.a sonora o6ser2Q2eis nas 0ala2ras e nos enunciados. !. Al,/ de 0er/itir a o0osio de duas 0ala2ras, a /at,ria 34nica dese/0en@a u/a 3uno e10ressi2a +ue se de2e a 0articularidades da articulao dos 3one/as, Ws suas +ualidades de ti/6re, altura, durao, intensidade. 9. Essas i/0ress;es e su5est;es o3erecidas so rece6idas de /aneira di2ersa con3or/e a 0essoa. P.!Y $. Entre os autores +ue /ais se dedicara/ ao e1a/e de e10ressi2idade dos ele/entos sonoros, destaca/-se Maurice :ra//ont e Denri Morier. $.$. Esses dois autores, assi/ co/o OallV, salienta/ +ue os 3one/as a0resenta/ 0otencial e10ressi2o, de acordo co/a a nature.a de sua articulao. !. A0oiando-se e/ I2an Hona5V, Morier 3ala e/ /etQ3ora 3on,tica, e/ 3ace da interseo de u/ si5ni3icado e de u/ si5ni3icante. P.!E $. A distino na neutrali.ao do carQter ar6itrQrio do so/ lin5Cstico se dQ de tr<s as0ectos N]alter Por.i5: $.$. a i/itao sonora= $.!. a trans3er<ncia sonora= $.9. e a corres0ond<ncia articulatSria. !. :ra//ont e10lica a correlao so/-ideia a6strata 0ela 3aculdade de nosso c,re6ro de associar, co/0arar, classi3icar ideias, colocando nu/ /es/o 5ru0o conceitos intelectuais e i/0ress;es 3ornecidas 0elos sentidos de /odo +ue as ideias /ais a6stratas so associadas W id,ia de cor, so/, odor, dure.a /ole.a, dure.a, etc. 9. A lin5ua5e/ co/u/ 3ornece ele/entos 0ara tradu.ir i/0ress;es aud2eis atra2,s de i/0ress;es dadas 0or outros sentidos: elas distin5ue sons, claros, 5ra2es, a5udos, duros.
P.!J #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ $. (os autores +ue se t</ ocu0ado 0ara estudar a Estilstica 34nica, de2e ser /encionado P.R. ),on. !. ),on di2ide as 3un;es 34nicas e/ duas: !.$. 3un;es identi3icadoras do e/issor Ne/oti2a, caracteri.adora e dialetalP= !.!. 3un;es dese/0en@adas 0ela /ensa5e/ Ni/0ressi2a, 3Qtica e /etalin5CsticaP. 9. Se5undo ),on Las 3un;es e10ressi2as da lin5ua5e/ 3or/a/ u/ siste/a codi3icado cu7os si5nos so e/ nG/eros 3initos e neste do/nio as incerte.as da decodi3icao so to nu/erosa +uanto no das 3un;es re3erenciaisM. >. PTEN%IA) ETPRESSI8 (S HNEMAS >.$. A expressividade das vogais. A. Vogais orais A.$. ^a_-sendo o 3one/a /ais sonoro, /ais li2re, de todo o nosso siste/a 3onolS5ico, tradu. sons 3ortes, ntidos e re3ora a i/0resso auditi2a dos consoantes +ue aco/0an@a. P.9" $. Esses 2alores 0ode/ ser sentidos e/ inter7ei;es, ono/ato0,ias e 0ala2ras +ue su5ere/: $.$. risadas, ta5arelice= $.!. 6atidas 6e/ aud2eis: 0Q, 0la3= !. A sonoridade do ^a_ 0resta-se W trans3er<ncia 0ara ideias de claridade, 6rancura, a/0lido etc. P.9$ $. As de/ais 2o5ais constitue/ duas s,ries- anterior ^,_, ^<_, ^i_ e posterior ^S_, ^4_, ^u_= as de 2alor /ais e10lorados so ^i_ e ^u_. !. As 2o5ais da s,rie anterior so 0rS0rias 0ara e10ri/ir sons a5udos, estridentes, co/o 0or e1e/0lo: 5rito, trilo, a0ito etc. 9. A 2o5al ^<_, inter/,dia entre o ^,_ e o ^i_, , /ais neutra, discreta, no o3erecendo e10ressi2idade /arcante. P.9! $. A s,rie 0osterior- ^o_, ^u_- te/ a 0ossi6ilidade de i/itar sons 0ro3undos, c@eios, 5ra2es, rudos surdos, e su5ere ideias de 3ec@a/ento, redonde.a, escurido, /orte. #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ !. Al5uns e1e/0los de 2ocQ6ulos +ue si5ni3ica/ rudos surdos: 6u3o, urro, .urro, rouco etc. !.$. utros e1e/0los de 2o5ais 0osteriores 0ode/ ser encontrados no 3ra5/ento de :uil@er/e Al/eida NToda a 0oesia, t. I8, 0.$>EP. 9. Vogais nasais 9.$. A ressonUncia nasal torna as 2o5ais a0tas a e10ri/ir sons 2elados, 0rolon5ados, co/o no e1e/0lo: .un.u/, .u/6ido, ron-ron etc. Ta/6,/ su5ere distUncia, lentido /ole.a, /elancolia, e1e/0los: lon5e, distante, 6a/6o, /anso, 0ranto etc. P. 99 $. to/ ele5aco 0ode ser 2isto no soneto TIT de Al0@onsus de :ui/ares +ue 0ro2,/ das nasalidades es0el@adas e/ 2ocQ6ulos 2ariados N$I 0essoa do 0lural do 0resente indicati2o e 9I 0essoa do 0lural do 3uturoP. P.9> $. ETPRESSI8I(A(ES (AS %NSANTES $.$. As consoantes oclusi2as, 0elo seu trao e10losi2o, /o/entUneo, 0resta-se a re0rodu.ir rudos duros, secos, de 6atidas, 0ancadas, co/o , citado nas 0oesias de la2o Oilac e de %assiano Ricardo. !. Al,/ de su5erir rudos ou o67etos +ue os 0rodu.e/, as oclusi2as surdas, con3or/e Morier, con2</ W e2ocao de seres, coisas, atos, +ualidades e senti/entos li5ados Ws ideias e intensidade.
P. 9A $. As consoantes construti2as, 0elo seu carQter contnuo, su5ere/ sons de certa durao, 6e/ co/o as coisas e 3en4/enos +ue o 0rodu.e/. !. As la6iodentais ^3_ e ^2_ i/ita/ so0ros, 0odendo ter 2alor e10ressi2o e/ 2ocQ6ulos como voz, vento, fala etc.Ncriados 0or :ui/ares RosaP 9. s sons si6ilantes 0ode/ ser i/itados ta/6,/ 0elas la6iodentais, /as o so so6retudo 0elas al2eolares ^s_ e^._: si6ilo, asso2io, sil2o etc. >. As 3ricati2as 0alatais ta/6,/ c@a/adas de c@iados: c@uQ, 1i1i, coc@ic@o, re0u1o etc.
#Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ P.9B $.a atrito su5erido 0elos sons 0alatais 0ode li5ar-se a ideias de irritao, desa5rado, des5osto, co/o se 0ode 0erce6er e/ L%onsoadaM de Manuel Oandeira. !. desli.ar, o 3luir e o rolar, 0ode/ e10ri/ir-se 0elas construti2as laterais ^l_, ^i@_ e 0elas 2i6rantes ^R_ e ^r_.
P.9Y $. A 2i6rante du0la ^R_, so.in@a ou e/ 5ru0o co/ oclusi2as, se a7usta W noo de 2i6rao, atrito, ro/0i/ento, a6alo, co/o se 0ode sentir nos 2ocQ6ulos rachar, ranger, rasgar, romper, roer, etc. !. As consoantes nasais ^/_, ^n_, ^n@_, ditas /oles, doces, se @ar/oni.a/ co/ as 0ala2ras de sua2idade, doura, delicade.a, co/o: a/eno, /anso, /ole, /i/oso, a/or,etc. P.9E $. A INSIST`N%IA EM SNS (E 8A)R ETPRESSI8 $.$. A e10ressi2idade dos 3one/as 0oderia 0assar des0erce6ida, se os 0oetas no os re0etisse/ a 3i/ de c@a/ar ateno 0ara a sua corres0ond<ncia co/ o +ue e10ri/e/. !. As re0eti;es 34nicas 0ode/ a0resentar di3erentes ti0os, sendo u/ 0ouco 2ariQ2el a sua classi3icao. 9. A)ITERA&' E ASSNaN%IA 9.$. Aliterao , a re0etio insistente dos /es/os sons consoantes, 0odendo ser eles iniciais ou inte5rantes da sla6a t4nica. 9.!. A re0etio 2ocQlica e/ sla6as t4nicas , a assonUncia. >. A aliterao , u/ 0rocesso 5enerali.ado e/ ln5uas de todas as ,0ocas. P.9J $. Said Ali, e/ u/ estudo so6re aliterao e/ s )usadas, re2ela +ue no ocorre/ na e0o0,ia alitera;es acu/uladas e 3ati5antes co/o nos 0oetas latinos anti5os N`nio, 0or e1e/0loP, so entre/eadas de 2ocQ6ulos +ue no alitera/ e as alitera;es i/ediatas, nunca e1cede/ a 5ru0os de duas 0ala2ras- su6stanti2os e ad7eti2os-N3raco 3io, 5ente 5enerosa, noite ne5ra, etc.P #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ !. s 2Qrios e1e/0los de assonUncia na 0rosa de :ui/ares Rosa. (uas 0ala2ras li5adas sintatica/ente Nsu7eitoZ2er6o, 2er6oZo67eto, 2er6oZad7eti2o, etc.P.
P.>" $. As assonUncias ser2e/ 0ara o escritor 0ara acentuar a no2idade de e10resso= $.$.Ser2e/ 0ara estreita as 0ala2ras= $.!. b co/u/ a aliterao e a assonUncia a0arecere/ co/6inadas. !. Do/eoteleuto, ri/a, eco, so no/es +ue desi5na/ a re0etio de sons no 3inal das 0ala2ras. 9. U/a distino entre essas 0ala2ras , a se5uinte: 9.$. @o/eoteleuto , o a0areci/ento de u/a ter/inao i5ual e/ 0ala2ras 0rS1i/as, se/ o6edecer a u/ es+ue/a re5ular. P. >$ $. eco , u/ @o/eoteleuto no intencional, no est,tico, +ue se costu/a considerar u/ 2cio de lin5ua5e/. !. A ri/a , a coincid<ncia de sons, 5eral/ente 3inais de 0ala2ras, +ue se dQ na 0oesia, e/ con3or/idade a u/ es+ue/a /ais ou /enos re5ular. 9. As 2Qrias 3un;es dese/0en@adas 0elo @o/eoteleuto: 9.$. a 3uno @edonstica de a5radar o ou2ido 0ela re0etio de sons= 9.!. a 3uno decorati2a, sendo u/ lu1o de e10resso 9.9. a 3uno e10ressi2a de realar as ideias contidas nas 0ala2ras e/ +ue ocorre/= 9..>. a 3uno estrutural de relacionar as 0ala2ras +ue a a0resenta/, 6e/ co/o 0ara contri6uir 0ara unidade de te1to e 0ara 3acilitar sua /e/ori.ao. >. As classi3ica;es da ri/a NMelo NS6re5aP: aliterada, at4nica, consonUntica, assoante ou toante, inco/0leta, consoante, rica, a/0liada, id<ntica, e+u2oca. P.>! $. DQ 0oetas +ue conte/0la/ co/ ri/as /odestas, de deter/inao corri+ueira, as c@a/adas ri/as 0o6res- , o caso de :onal2es (ias. #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ !. utros 0re3ere/ ri/as de ter/ina;es raras, e/ 0ala2ras 0ouco usadas, c@a/adas ri/as ricas e 0reciosas. %o/o , a0resentado nos 2ersos de %eclia Meireles LRetrato naturalM. P.>9 $. %eclia ta/6,/ se conte/0la de 2ersos soltos e 6rancos Nse/ ri/aP- L8ia5e/M. !. :uil@er/e de Al/eida ta/6,/ 3a. /ala6aris/os co/ as ri/as +ue ele 0rS0rio intitula 0au0,rri/as, ri+ussi/as e s/il-ri/as.
P.>> $. ANMINA&' $.$. %onsiste no e/0re5o de 0ala2ras deri2ada do /es/o radical- e/ u/a /es/a 3rase ou e/ 3rases /ais ou /enos 0rS1i/as. !. Muitas 2e.es a ano/inao , u/ ti0o de 0leonas/o. 9. Monteiro )o6ato ta/6,/ se a0ro2eita ludica/ente da ano/inao e/ suas o6ras, co/o e/ LReina;es de Nari.in@oM.
P.>A $. %MOINA&' (S (IHERENTES RE%URSS SNRS $.$. No 0oe/a LU/ Son@oM, Eu5<nio de %astro acu/ula, co/ raro 2irtuosis/o, todos os recursos a6ordados anteriorr/ente. P.>B $. s 7o5os sonoros ela6orados 0elo 0oeta luso: $.$. a se+u<ncia das 0ala2ras ter/inadas e/ cesse N-eceP= $.!. a aliterao do ^/_ e do ^n_, aco/0an@ados das 2o5ais ^a_, ^e_ e ^o_= $.9. a assonUncia do ^i_= $.>. as sla6as nasais corres0onde/ a sons 0rolon5ados= $.A. as alitera;es do ^3_ se a7usta/ ao so0ro da 6risa +ue 3a. ondear os 3enos, etc. #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ P.>Y $. A0ro2eita/ento estilstico da 5a/a 2ocQlica. $.$. Al,/ da re0etio dos 3one/as, a 5a/a 2ocQlica, ta/6,/ constitui i/0ortante 0rocedi/ento est,tico. !. A NMATPbIA !.$. Hen4/eno lin5Cstico, to sedutor e discutido, +ue ser2iu de 3unda/ento a u/a teoria so6re a ori5e/ da lin5ua5e/, con2incente/ente re3utada 0or darl Ou@ler. 9. Nu/ sentido /ais li/itado, a ono/ato0,ia si5ni3ica a re0roduo de u/ rudo- ou /ais /odesta/ente a tentati2a de i/itao de u/ rudo 0or u/ 5ru0o de sons da lin5ua5e/. P.>E $. Nveis de onomatopia- Herc!ano de Carva!"o #Teoria da !ingagem$ $.$. )e2ando e/ considerao o carQter acidental ou 0er/anente das ono/ato0,ias e sua nature.a no-re0resentati2a, te/os: $.!. aP Sons i/itati2os 0rodu.idos acidental/ente 0elo @o/e/, e +ue constitui u/a i/a5e/ intencional do so/ natural. %o/o e1e/0lo, 0ode/os destacar a ori5inalidade de :ui/ares Rosa. $.9. 6P no/ato0,ias 0ro0ria/ente ditas. P.>J $. As so de lar5o uso na 3ala das crianas, adolescentes, ou de 0essoas e/oti2as e/ 5eral, 6e/ co/o na literatura in3antil e nas @istSrias e/ +uadrin@os. Monteiro )o6ato usa-se co/ 6astante e3ici<ncia. !. Se o si5ni3icante ono/ato0,ico 0assa a dese/0en@ar u/ 0a0el sintQtico na 3rase rece6e u/a cate5oria 5ra/atical, 7Q te/os u/a 3or/a le1icali.ada e no u/a ono/ato0,ia 0ro0ria/ente dita. 9. A 0ala2ra ono/ato0,ia , se7a +ual 3or o seu 2alor conotati2o, denota o o67eto e dese/0en@a 3uno na 3rase. >. Rodri5o SQ No5ueira c@a/a as ono/ato0,ias de 3on,tico-ideolS5ico. P.A" $. Harmonia imitativa #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ $.$. U/ sentido /ais a/0lo atri6udo ao ter/o ono/ato0,ia , o de @ar/onia i/itati2a, +ue se estende ao lon5o de u/ enunciado, de u/ 3ra5/ento de 0rosa, de u/ 0oe/a, e +ue resulta du/ a5lo/erado recurso e10ressi2o. !. Euclides da %un@a se conte/0la da @ar/onia i/itati2a. 9. Poetas do Modernis/o escre2era/ 0oe/as ono/ato0,icos re0rodu.indo rudos e 2o.es: /Q+uinas, 3Q6ricas, trens, cac@oeiras, danas, etc. P.A$ $. Al5uns autores NRodri5o de SQ No5ueiraP considera/ ta/6,/ co/o ono/ato0,ia a ade+uao dos sons aos senti/entos e10ressos, nu/a sS 0ala2ra ou 3rase. !. A!tera%&es 'onticas !.$. A Estilstica 34nica trata ta/6,/ das altera;es 3on,ticas dos 2ocQ6ulos, desde +ue a0resente/ 2alor e10ressi2o. !.!. s /eta0las/os- 0or su0resso, acr,sci/o, 0or troca e 0or 0er/uta- +ue se 2eri3ica/ na trans3or/ao do l,1ico latino 0ara o 0ortu5u<s. P.A! $. A!tera%&es 'onticas em atores regiona!istas $.$. Nos te1tos de autores re5ionalistas encontra/os 3or/as 0o0ulares +ue t</ a 3uno de e2ocar o n2el cultural das 0ersona5ens ou /arcar a ln5ua arcaica das .onas rurais ou do serto. !. acr,sci/o de 3one/as no interior do 2ocQ6ulo , 6e/ /ais restrito e no de2e constituir ino2ao do escritor, /as 3or/as ou2idas da 5ente da roa. 9. No 3inal de certas 0ala2ras in2ariQ2eis encontra/os o acr,sci/o de u/ ZsZ: L3oras de nor/a, nuncasM, 0or e1e/0los. P.A9 $. A su0resso da 2o5al Qtona , co/u/. !. A 3or/a di/inuti2a e/ cim, riachim, passarim N0or Manuel li2eira Pai2a e/ (ona :uidin@a do 0ooP. !.$. A a0Sco0e de outros sons resulta na /es/a ter/inao patavim N0ata2inaP, assassim NassassinoP, etc. #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ 9. Hor/as +ue se de2e/ W troca de 3one/as N0or 2ocali.ao, nasali.ao, dissi/ilao, etcP so nu/erosas do criador (iadori/. P.A> $. A troca do ZrZ 0or ZlZ, 7Q +ue a troca das consoantes , /ata0las/o co/u/, 6e/ co/o a 0ronuncia do ^e_ Qtono co/o^i_. !. A 0er/utao ou /udana de 0osio de 3one/as ocorre /ais 3re+uente/ente co/ o ^R_, co/o e/ enterter, agardecer. 9. A!tera%&es 'onticas na poesia 9.$. A /etri3icao, +ue se 6aseia nos sons 0erce0t2eis, considera sla6as 0o,ticas as sla6as 3or/adas co/ a su0resso ou 3uso de sons 2ocQlicos. 9.!. %elso %un@a arrola os se5uintes encontros inter2ocQlicos: 9.9. crase- 3uso de duas 2o5ais i5uais= P.AA 9.>. eliso- desa0areci/ento da 2o5al 3inal de u/a 0ala2ra +ue ante a 2o5al inicial da 0ala2ra se5uinte= 9.A. sinale3a- 3uso da 2o5al 3inal de u/a 0ala2ra, redu.ida a se/i2o5al, co/a a 2o5al inicial da 0ala2ra= 9.B. ecli0es- , a eliso ou sinale3a de 2o5al nasal. P.AB 9.Y. @iatos entre 2ocQ6ulos- dei1a o 2erso 3rou1o. 9.E. Encontros intra2oca6ulares- no interior de u/ 2ocQ6ulo te/os a 0ossi6ilidade de u/ @iato torna-se diton5o. >. s autores +ue trata/ de 2ersi3icao 3ala/ ta/6,/ no caso o0osto, u/ diton5o se desdo6ra e/ @iato, o +ue 2e/ a ser a direse. P.AY $. PRS(EMAS U TRA&S SUPRASSE:MENTAIS $.$. (e 5rande interesse estilstico so os 2alores e10ressi2os li5ados aos 0rosode/as ou traos #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ su0rasse5/entais, os +uais a3eta/ u/ se5/ento /ais e1tenso +ue o 3one/a- sla6a, /or3e/a, 0ala2ras, sinta5/as ou 3rases. !. acento de intensidade e a entoao t</ a 3uno no siste/a 3onolS5ico do 0ortu5u<s. P.AE $. Acento de intensidade e durao !. acento de intensidade ou de ener5ia Nacento t4nicoP constitui u/ recurso estilstico +uando: !.$. a sla6a e/ +ue recai , 0ronunciada co/ intensidade e durao e1a5erada= !.!. A durao +ue no te/ 3uno 3onolS5ica no 0ortu5u<s, /as to-so/ente e10ressi2a, na ln5ua /arcada 0ela re0etio de 5ra3e/a. !.9. u/a sla6a Qtona ou su6t4nica , 0ronunciada co/ u/a ener5ia e durao inusitada P.AJ $. ENTA&' $.$. Entoao , a cur2a /elSdica +ue a 2o. descre2e ao 0ronunciar 0ala2ras, 3rases e ora;es. NSa/uel :ili :aVaP !. Ela resulta da 2ariao da altura /usical dos sons, de acordo de 2i6ra;es das cordas 2ocais 0or se5undos. P.B" $. s /o2i/entos da cur2a /elSdica so si5nos das rela;es sentidas 0elo 3alante entre os ele/entos se/Unticos e 5ra/aticais +ue co/0;e/ a orao e entre as ora;es +ue 3or/a/ o 0erodo. !. A entoao dQ a u/a 0ala2ra ou 5ru0o de 0ala2ras a /arca da 3rase. 9. U/ no/e 0rS0rio, co/ di3erentes entoa;es, 0ode ter /Glti0los si5ni3icados, +ue de2e a7ustar-se ao conte1to. >. A 3uno intelecti2a da entoao consiste e/ /arcar a 3rase declarati2a co/ u/a 0arte 3inal descendente, en+uanto a interro5ati2a te/ 3inal ascendente. A. OallV considera a entoao u/ co/entQrio 0er0,tuo da 0ala2ra, ressalta +ue os /o2i/entos da entoao constitue/ 3en4/enos de e1tre/a delicade.a e co/0le1idade. #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ B. A entoao +ue indica se as nossas 0ala2ras esto e/ sentidos contrQrios ou o0ostos, se esta/os sinceros ou ir4nicos. P.B$ $. U/a e10resso de0reciati2a, insultuosa, +uando 0ro3erida e/ to/ de ternura, de a5rado ou de 6rincadeira, 0erde a sua a5ressi2idade, en+uanto u/a e10resso +ual+uer, dita e/ to/ 2iolento, 0ode-se tornar-se in7uriosos. !. A leitura silenciosa suscita u/a entoao /ental, /ais neutra ou /ais e10ressi2a, con3or/e o caso, se/ +ue o te1to 0erderia 0arte do seu sentido ou e10ressi2idade. 9. e1a5ero ou de3or/ao de toda cur2a /elSdica do discurso nor/al indica u/a 6usca e10ressi2o. >. A entoao re2ela no sS o n2el lin5Cstico do locutor, /as ta/6,/ o seu estado 0s+uico. P.B! $. SINAIS (E PNTUA&' E ENTA&' $.$. s sinais de 0ontuao a7uda/ a reconstituir a entoao +ue o autor 0ode ter 0retendido 0ara o seu te1to, /as so /uito 0o6res e/ relao W ri+ussi/a 5a/a de tons da 2o. @u/ana. !. (ado o seu 2alor a3eti2o, al,/ do e1clusi2a/ente lS5ico, li5ado W sinta1e, a 0ontuao no se5ue re5ras a6solutas, e 2aria co/ os escritores, sendo al5uns /ais 0rSdi5os e outros /ais econ4/icos co/ relao a esses sinais. 9. Al5uns escritores utili.a/ sinais reiterados Neee= ---P ou co/6inados N-e= ---eeeP no es3oro de su5erir a intensidade da sur0resa e do es0anto ou da 0er0le1idade e da dG2ida. 9.$. Nas @istSrias e/ +uadrin@os esses sinais a0arece/ e/ 0ro3uso. P.B9 $. A su0resso de sinais de 0ontuao es0erados ta/6,/ 0ode ter e3eito estilstico, inclusi2e 0er/itir /ais de u/a leitura. !. Para su5erir o 3lu1o dos 0ensa/entos de u/a 0ersona5e/, al5uns leitores su0ri/e/ ou redu.e/ drastica/ente os sinais de 0ontuao, 3icando os 0ensa/entos nu/a /assa de ora;es, +ue sS ter/ina co/ u/ 0onto 3inal de0ois de u/, duas ou /ais 0Q5inas. P.B> #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/ $. RT:RAHIA $.$. Sendo u/a con2eno esta6elecida, cu7as re5ras 0recisa/os a0render e adotar, a orto5ra3ia , e1terior W Estilstica. P. BA $. e/0re5o das /aiGsculas, 3ora dos casos re5ula/entados 0elo Acordo rto5rQ3ico, 0ode su5erir res0eito, ad/irao, senti/ento reli5ioso ou c2ico, acata/ento da autoridade. P.BB $. costu/e tradicional de iniciar os 2ersos co/ /aiGscula 0arece ser /ais u/a 3or/a de /arcar o te1to 0o,tico co/ u/ as0ecto 5rQ3ico solene, a3astando-se da 0rosa. !. uso de /aiGscula no incio dos no/es 0rS0rios re2ela re6eldia W tradio, des0re.o do con2encionalis/o, dese7o de c@a/ar a ateno 0or u/a 0retensa ori5inalidade. P.BY- Y" $. ETEMP)IHI%A&' %MP)EMENTAR PARA ETER%*%I. #Acad</ica do curso de )etras- Da6. )n5ua Portu5uesa, cursando o EF 0erodo na Uni2ersidade Estadual 8ale do AcaraG-U8A. Hic@a/ento 0ara o6teno de notas da !I AP. Pro3F: (o/<nico. E-/ail: /aluarruda!JK@ot/ail.co/