1

Teoria promieniowania elektromagnetycznego

Charakterystyka obrazw satelitarnych, cyfrowych zobrazowa
teledetekcyjnych
Metody polepszania jakoci obrazw, przetwarzanie obrazw cyfrowych
Klasyfikacja obrazw wielospektralnych.
Czynniki wpywajce na znieksztacenie obrazu (rejestracja fotograficzna
i skanerowa)
Zasady rejestracji obrazw
Cyfrowe skanery satelitarne
Wysokorozdzielcze zobrazowania satelitarne.
Mozaikowanie obrazw satelitarnych i lotniczych.
Lotniczy skaning laserowy, wyrwnanie bloku LIDAR, opracowanie NMT
Zobrazowania radarowe SLAR, SAR, interferometryczne, zastosowania
praktyczne systemw radarowych.
Zastosowania zobrazowa, zakres optyczny, podczerwie, mikrofale
Satelity teledetekcyjne Landsat-8, SPOT-5, IKONOS, GeoEye-1, Pliades
1/ab, WorldView - 1,2
Opracowanie NMT metodami fotogrametrycznymi i teledetekcyjnymi
(porwnanie)
Fotointerpretacj
16. Teoria promieniowania elektromagnetycznego
Energia elektromagnetyczna lub promieniowa pochodzi do subatomowych drga, a jej miara wyraana jest
przez dugo fali. Dugo fali wyraana jest w mikrometrach bd nanometrach. Energia
elektromagnetyczna przemieszcza si z prdkoci wiata i moe by absorbowana bd odbijana przez
obiekty.
rdem jakiejkolwiek energii sa drgania subatomowych czstek zwanych fotonami, Wszystkie obiekty
posiadajce temperatur powyej absolutnego zero (0 K = -273,2C) emituj energi elektromagnetyczn.
Temperatura jest zatem miar energii emitowanej z obiektu obiekt posiadajcy wysz temperatur
emituje wzgldnie wiksz ilo energii.
Waciwo ta umoliwia rejestracj, pomiar i rozrnienie energii pochodzcej od rnych obiektw.
Promieniowane elektromagnetyczne ma charakter falowy. Fala elektoragentyczna jest fal poprzeczn.
Wektor pola elekertycznego jest prostopady do wektora pola magnetycznego i oba s prostopade do
kierunku propagacji fali. Prdko fali elektromagnetycznej w prni: c= 299 792 458 m/s.
Kady rodzaj energii (emitowana, odbita) przemieszcza si z tak prdkoci.
Dugo fali:
MNNCzstotliwo fali:
Dugo fali a czstotliwo:
Widmo fali elektromagnetycznej wyraonej w (m) i (Hz)
Zakresy fal elektromagnetycznych:
-rne zakresy fali elektromagnetycznej dostarczaj unikalnych informacji o obiekcie.
-kategorie fal elektromagnetycznych oznaczaj grupy promieniowania o zblionej dugoci i czstotliwoci
fali.
-sensory s projektowane w celu detekcji okrelonego spektrum zakresu fal.
2
-wikszo sensorw jest przystosowana do detekcji fal z zakresu widzialnego, podczerwonego oraz
mikrofalowego.
Promieniowanie gamma
promieniowane gamma to wysokoenergetyczna forma promieniowania elektromagnetycznego.
zakres ten czciowa pokrywa si z zakresem promieniowania rentgenowskiego. W wieku publikacji
rozrnienie promieniowania gamma oraz promieniowa X opiera si na ich rdach, a nie na dugoci fali.
promieniowanie gamma wytwarzane jest w wyniku przemian jdrowych albo zderze jder lub czstek
subatomowych, a promieniowanie rentgenowskie, w wyniku zderze elektronw z atomami.
-promieniowane gamma jest promieniowanie jonizujcym i przenikliwym. Obejmuje promieniowanie
elektromagnetyczne o dugociach mniejszych od 0,1nm.
Promieniowanie rentgenowskie
promieniowanie rentgenowskie (w wielu krajach nazywane promieniowaniem X lub promieniami X, ang.
X-rays).
zakres promieniowane rentgenowskiego znajduj si pomidzy ultrafioletem i promieniowaniem gamma
(0,01nm do 10 nm).
przedzia ten dodatkowo dzieli si na promieniowane rentgenowskie mikkie, czyli to o duszych falach
oraz promieniowanie rentgenowskie twarde, o mniejszych dugociach fali.
promieniowanie twarde cechuje si wiksz przenikliwoci.
Ultrafiolet
Ultrafiolet (UV, promieniowanie ultrafioletowe, nadfioletowe) promieniowanie elektromagnetyczne o
dugociach fali krtszej ni wiato widzialne i duszej ni promieniowanie rentgenowskie.
oznacza to zakres dugoci od 10 nm do 380nm. Sowo ultrafiolet oznacza powyej fioletu i utworzone
jest z aciskiego sowa ultra(ponad) i sowa fiolet oznaczajcego barw o najmniejszej dugoci fali w
wietle widzialnym.
Zastosowanie: badanie geologiczne (skaly, mineray promieniowania UV emitujc energi
elektormagentyczn z zakresu spektrum widzialnego zjawisko fluorescencji), atmosfery (ledzenie zmian
w warstwie ozonu), monitoring obszarw wodnych (zanieczyszczenia olejowe-wglowodory).
Stymuluje produkcje witaminy D w organizmie czowieka. Nadmierna dawka tego promieniowania ?/moe
powodowa raka skry.
wiato widzialne
wiato widzialne ta cz promieniowania sonecznego, na ktr reaguje siatkwka oka w procesie
widzenia.
dla czowieka promieniowanie to zawiera si w przyblieniu w zakresie dugoci fal 380-780 nm (co
najmniej).
zwierzta mog mie inny zakres o zblionych wartociach.
Dugoci fali podstawowych kolorw widma widzialnego wiato widzialne wykrywane przez sensory zaley
gownie od charakterystyki odbijajcej powierzchni obiektu.
3
Podczerwie
podczerwie (promieniowanie podczerwone) to promieniowanie elektromagnetyczne o dugoci fal
pomidzy wiatem widzialnym a mikrofalami.
zakres od 760 nm do 1000 nm.
promieniowanie to jest niewidzialne dla oka ludzkiego, jest jednak odczuwalne w postaci ciepa. Emitowane
jest przez rozgrzane ciaa.
promieniowanie to wykorzystywane jest w lecznictwie (diametrii), take daje moliwo obserwacji w
ciemnociach (noktowizor).
Funkcjonuje kilka podziaw podczerwieni na pasma, uywanym w Polsce jest:
-bliska podczerwie 0,7-5nm
-rednia podczerwie 5-30nm
-daleko podczerwie 30-1000nm
Inny podzia:
-odbita podczerwie (badanie rolinnoci, identyfikacja gleb, ska, rolinnoci)
-termiczna podczerwie (energia termiczna emitowana przez Ziemi, wykorzystywana do monitorowania
zmian temperatur na ldzie, wodzie i lodzie).
MIKROFALE
Dugo fal od 1 cm do 1m. Promieniowanie mikrofalowe posiada najdusze dale wykorzystywane w
telelekcji.
Fale o wikszej dugoci posiadaj waciwoci podobne do fal radiowych. rdem takiego
promieniowania mog by obwody z prdem o wysokiej czstotliwoci.
W sposb celowy mikrofale wytwarzane s przed klistrony, magnetrony i inne obwody pprzewodnikowe.
W oparciu o mikrofale dziaaj radary i kuchenki mikrofalowe.
17. Charakterystyka obrazw satelitarnych
Zdjcia fotogrametryczne
- zdjcia fotogrametryczne wykonuje si w celu uzyskania materiau pomiarowego, wykorzystywanego do
opracowania wszelkiego rodzaju map i produktw pochodnych. W wyniku fotografowania w zalenoci od
potrzeb uzyskuje si:
*bloki zdj, skadajce si z wielu zachodzcych na siebie szeregw
*pojedyncze szeregi ( gwnie tras ldowych lub rzecznych )
pojedyncze stereogramy ( np. poligonw fotogrametrycznych przeznaczonych do testowania kamer
lotniczych lub metod opracowania ), a w sporadycznych wypadkach take
*pojedyncze zdjcia pionowe lub perspektywistyczne, wykorzystywane gwnie do celw reklamowych
4
Rodzaje zdj
- zdjcia pionowe s zdjciami o pionowej orientacji osi optycznej i poziomym uoeniu ramki towej. Dla
terenu paskiego i poziomego zdjcia charakteryzuj si jednakow na caej powierzchni skal.
- zdjcia prawie pionowe s zdjciami o osi odchylonej od linii pionu nie wicej ni o 3
o
, a przecitnie 1-1,5
o
kamer na podwieszeniu bez stabilizacji i okoo 0,5
o
ze stabilizacj. S to typowe zdjcia lotnicze
wykorzystywane obecnie w opracowaniach fotogrametrycznych
-zdjcia nachylone to zdjcia wykonane kamer o osi optycznej od linii pionu wicej ni o kt 3
o
, ale bez
widocznej linii horyzontu
- zrdjcia ukone - to zdjcia wykonane kamer o osi optycznej odchylonej od linii pionu o taki kt, e w
polu widzenia kamery jest widoczna linia horyzontu
- zdj nachylonych i zdj ukonych praktycznie nie wykonuje si dla opracowa pomiarowych. Zdjcia
takie, dziki nachylonej osi, daj lepszy wgld w teren, szczeglnie w terenie o urozmaiconej rzebie
terenu i s wykonywane na rne potrzeby interpretacyjne.
Podzia ze wzgldu na pokrycie
- zdjcia pojedyncze , gdy cay interesujcy obiekt odwzorowuje si na jednym zdjciu
- zdjcia szeregowe, gdy wyduony obiekt ( np. szlak drogowy, szlak kolejowy, koryto rzeki ) pokrywany
jest jednym szeregiem zdj
- zdjcia zespoowe, gdy rozlegy obiekt pokrywany jest rwnolegymi, czciowo zachodzcymi na siebie,
szeregami zdj, tworzcymi zesp zdj ( inaczej: blok zdj )
Dla opracowa mapowych i innych opracowa pomiarowych wykorzystuje si praktycznie tylko zdjcia
prawie pionowe, zespoowe lub dla obiektw wyduonych zdjcia szeregowe.
Cel wykonywania zdj
- opracowanie map sytuacyjnych, czy sytuacyjno-wysokociowych, o okrelonej dokadnoci sytuacyjnej i
wysokociowej oraz okrelonym zakresie treci
- aktualizacja istniejcej mapy
- tworzenie bazy danych topograficznych
- sporzdzenie ortofotomapa
- budowa numerycznego modelu terenu ( NMT ) lub numerycznego modelu pokrycia terenu ( NMPT )
5
- opracowanie przestrzennego modelu miasta ( tzw. Model 3D miasta ) czy przestrzennego modelu
krajobrazu
- modernizacja ewidencji gruntw i zakadanie ewidencji budynkw z zastosowaniem metod
fotogrametrycznych
- zaoenie szczegowej geodezyjnej osnowy metodami fotogrametrycznymi
18. Metody polepszania jakoci obrazw, przetwarzanie obrazw cyfrowych
Elementarnym elementem obrazu cyfrowego podlegajcym przetworzeniu jest piksel.
Pierwszym etapem przeksztacenia jest transformacja wsprzdnych rodkw
poszczeglnych pikseli do pooenia na obrazie wynikowym. W wyniku otrzymamy nieregularn siatk
nowych pikseli" (rys. 6.1). Obraz cyfrowy musi by podzielony na regularn siatk pikseli. zwizku z tym
drugim etapem jest tzw. resampling tzn. interpolacja jasnoci regularnej siatki pikseli na podstawie
nieregularnie rozoonych nowych pikseli.
Metoda odwrotna polega na tym, e transformacja pooenia rodkw pikseli dokonywana
jest w kierunku odwrotnym ni poprzednio. rodki pikseli obrazu wynikowego transformowane s na obraz
pierwotny. Nastpnie jasno przetransformowanego rodka piksela jest interpolowana na podstawie
otaczajcych go pikseli obrazu pierwotnego. Wyinterpolowana jasno przypisywana jest przetwarzanemu
pikselowi obrazu wtrnego
Stosuje si rne metody interpolacji:
najbliszego ssiada (jasno piksela obrazu wynikowego rwna jest jasnoci najbliszego z
przetransformowanych rodkw obrazu pierwotnego
interpolacja ze zbioru kilku otaczajcych przetransformowanych rodkw obrazu pierwotnego z
wykorzystaniem jakiej_ funkcji (npxxxx biliniowa, biszecienna).
19. Klasyfikacja obrazw wielospektralnych.
- klasyfikacja obrazw wg rozdzielczoci spektralnej:
panchromatyczne: 1 kana
wielospektralne: 2-20 kanaw
hiperspektralne: 20-250 kanaw
ultra spektralne: >250 kanaw
///////////////////////////////////////////////
20. Czynniki wpywajce na znieksztacenie obrazu.
Korekcja geometryczna:
- Typy znieksztace geometrycznych:
6
Wewntrzne, spowodowane geometri sensora
Zewntrzne, spowodowane czynnikami niezalenymi od sensora:
+ Charakterystyka lotu platformy
+ Ksztat rejestrowanego obiektu
+ Zrnicowany ksztat rzeby terenu
- Znieksztacenia geometryczne zwizane s z dwoma typami rejestracji obrazw:
Rejestracja fotograficzna
+ Zobrazowania fotograficzne wykonywane z poziomu lotniczego
+ Rejestracja obrazu na maej wysokoci
+ Znieksztacenia spowodowane przede wszystkim przez efekt rzutu rodkowego
*Rejestracja skanerowa
+ Wszystkie poziomy wysokociowe
+ Znieksztacenia spowodowane przez efekt rzutu rodkowego w kierunku prostopadym
do linii lotu
+ Spowodowane sposobem skanowania: linia po linii oraz piksel po pikselu
Znieksztacenia fotografii lotniczych znieksztacenia rzutu rodkowego
- Problem z mozaikowaniem
- Moliwo pozyskiwania informacji o wysokoci obiektw
- Moliwo obserwacji stereoskopowej
Znieksztacenia wewntrzne
- Spowodowane geometri sensora
Radialne
Tangencjalne
Bd skali
Bd projekcji
Ukone
7
Bd wzdu linii lotu
Krokowe
Bd skali linii skanowania
- Znieksztacenie panoramiczne, zalene od wielkoci kta wybierania sensora
- Znieksztacenie wywoane szerokim polem widzenia sensora zalene od:
Duych ktw obrazowania [ wychylenia sensora] podczas poprzedniego zapisu linii pikseli do kierunku lotu
platformy obrazujcej
Sposobu rejestracji pikseli zapis pikseli terenowych o wielkoci w regularnej siatce
Obraz ulega zagszczeniu w kierunku prostopadym do linii lotu
Znieksztacenia zewntrzne: [rys]
- Znieksztacenia niezalene od sprztu rejestrujcego dane
- Przyczyny znieksztace:
Zmienno wysokoci lotu platformy teledetekcyjnej
Zmiana prdkoci skanowania
Zmiana w orientacji lotu platformy
Specyfika rejestracji powierzchni Ziemi z duej wysokoci
Nierwnoci powierzchni terenu [wznoszenie, obnianie]
Przykady znieksztace zewntrznych: [rys]
- Przesunicie
- Zmiana skali
- Znieksztacenie pionowe i poziome
- Znieksztacenie skone
- Skono linii skanowania
- Znieksztacenie projekcyjne
- Znieksztacenie spowodowane ksztatem Ziemi
- Znieksztacenie spowodowane rzeb terenu
Znieksztacenia zwizane z niestabilnoci lotu platformy
8
- Satelity usuwane na podstawie danych o aktualnej pozycji i parametrach orbity, najczciej powysze
znieksztacenia s usuwane przez producenta na etapie wstpnej obrbki danych
- znieksztacenia trudniejsze do usunicia, ze wzgldu na mniejsz liczb danych dotyczcych czynnikw
zakcajcych lot
Przesunicie podczas skanowania
- Znieksztacenia wynika z czasu potrzebnego na zeskanowanie jednej linii obrazu oraz czasu z potrzebnego
do rozpoczcia zapisu kolejnej linii
Ruch obrotowy Ziemi
- Znieksztacenie wynika z przesunicia obrazowanego terenu zgodnie z ruchem obrotowym Ziemi z
zachodu na wschd [ zaley od prdkoci satelity oraz szerokoci wybranej sceny]
Znieksztacenie spowodowane krzywizn Ziemi
- Istotne w przypadku satelitw rejestrujcych z bardzo duej wysokoci duym kcie skanowania.
Znieksztacenia spowodowane rzeb terenu
- Powoduje najwicej znieksztace obrazu
- Wynikaj ze zmian geometrii powierzchni terenu
Zmiany wysokoci i kta rejestrowanego obrazu
- Znieksztacenia te zwikszaj si w przypadku:
Zwikszania odlegoci od punktu nadirowego
Zwikszenia deniwelacji w stosunku do redniej wysokoci terenu
Zmniejszenia wysokoci fotografowania
ZASADY REJESTRACJI OBRAZW
WANE ZASADY W PROCESIE FOTOINTERPRETACJI
Okrelona kolejno interpretowania obiektw topograficznych:
-sie drona
-sie hydrograficzna
-rzeba powierzchni terenu
-szata rolinna naturalna
-uprawy osadnictwo wiejskie
-osadnictwo miejskie
-obiekty przemysowe.
9
Proces fotointerpretacji w ramach jednego zagadnienia powinien przebiega od ogu do
szczegu.
Czsto wic przed przystpieniem do analizy obiektw i zjawisk odfotografowanych na
pojedynczym zdjciu powinno zaczyna si fotointerpretacj od przegldnicia fotoszkicu/mapy
topograficznej pokrywajcego wiksz cz badanego terenu, bd te od analizy jednego zdjcia
wykonanego w znacznie mniejszej skali, aby zorientowa si generalnie w problematyce terenu.
Fotointepretacja powinna by prowadzono od obiektw znanych, przez mniej znane, do nie
znanych w ogle.
Proces interpretacji zdj lotniczych rozpoczyna si do rozpoznania na zdjciach poszczeglnych
elementw terenu, opierajc si na wspomnianych wyej cechach rozpoznawczych. Niekiedy do
rozpoznania badanego obiektu wystarczy zastosowanie tylko jednej cechy, lecz w zasadzie
wszystkie cechy rozpoznawcze powinny by brane pod uwag.
CYFROWE SKANERY SATELITARNE, ZASTOSOWANIA OPRACOWA SATELITARNYCH.
CYFROWE KAMERY SKANEROWE
kamery typu skanerowego rni si od tradycyjnych kamer kadrowych tym, e ich elementy
orientacji, i to zarwno wewntrznej jak i zewntrznej, przyporzdkowane s nie powierzchni
caego zdjcia, a jedynie pojedynczym liniom tworzcym obraz
zdjcia skanerowe nadaj si do opracowa kartomatematycznych jedynie w dwch
przypadkach:
lotu idealnie stabilnego, prostolinijnego, bez drga, nachyle, zmian szybkoci i wysokoci
znajomoci dokadnych elementw orientacji zewntrznej kadej linii tworzcej obraz (odtworzenie
obrazu do przypadku lotu idealnie stabilnego)
linijki detektorw CCD stosowane w kamerach cyfrowych typu skanerowego charakteryzuj si:
maymi wymiarami pikseli (7 10 mikrona)
du iloci pikseli w linii (12 000 i wicej)
wysok wiatoczuoci ogln (200 / 24 ISO lub wicej)
duym zakresem uczulenia spektralnego (zakres panchromatyczny + NIR podczerwie bliska)
obraz w rzucie rodkowo ortogonalnym
kamery cyfrowe typu matrycowego s o wiele trudniejsze do wykonania ze wzgldu na problemy
techniczne, jakie napotyka si przy sporzdzeniu wielkoformatowych matryc detektorw CCD
trudnoci te rozwizuje si drog zastosowania konstrukcji modulowej, w ktrej due
powierzchnie terenu fotografowane s jednoczenie przez kilka kamer. Uzyskane w ten sposb
obrazy czone s w jeden obraz wirtualny, ktry podlega dalszemu opracowaniu
zdjcia wykonane tego typu kamerami opracowa mona bez korzystania z systemu
pozycjonowania DGPS/INS, ale podobnie jak w przypadku zdj klasycznych wymaga to
rozwinicia aerotriangulacji blokowej
10
ZALETY KAMER CYFROWYCH
wyeliminowanie migawki aparatu (wraz z jej ograniczeniami) oraz wszystkich czci ruchowych
kamery, co pozwala na zwikszenie niezawodnoci i ywotnoci kamery
wyeliminowanie filmu i obrbki fotochemicznej podwyszajcych koszty i wyduajcych czas
opracowania
wyeliminowanie procesu skanowania zdj zwikszajcych koszty opracowania i bdcych
rdem dodatkowych znieksztace obrazu obniajcych dokadno opracowania
podwyszenie wiarygodnoci procesu kameralnej interpretacji obrazw uzyskane dziki temu,
e detektory nie fotograficzne posiadaj duszy odcinek prostolinijny krzywej charakterystycznej
(dla ktrej przyrosty zaczernienia s proporcjonalne do iloci padajcej energii wietlnej)
dziesiciokrotne podwyszenie radiometrycznej zdolnoci rozdzielczej obrazu (z 8 na 11, a
nawet 12 bitw), co zwiksza moliwo wyrnienia obiektyww zarwno w cieniach jak i w
wiatach
szybki dostp do danych cyfrowych
moliwo pozyskiwania obrazw nie tylko panchromatycznych, ale rwnie wielospektralnych.
Obrazy te mog by atwo czone i przetwarzane cyfrowo oraz interpretowane
obrazy s geokodowane (elementy orientacji zewntrznej rejestrowane s w trakcie
pozyskiwania obrazw)
/////////
WYSOKOROZDZIELCZE ZOBRAZOWANIA SATELITARNE ( QuickBird, Ikonos, EROS )
W kwestii moliwoci korekcji geometrycznej wysokorozdzielczych obrazw
satelitarnych mona stwierdzi, e stosowanie cisych modeli, dokadnych i jednoznacznie
identyfikowalnych fotopunktw (bd pooenia okoo 0.5 m) i odpowiednio dokadnego
NMT, pozwala uzyska dokadno korekcji obrazw QuickBird na poziomie okoo 1 m,
obrazw Ikonos 12 m i EROS 4 m.
Potencja kartograficzny obrazw satelitarnych mona wyrazi poprzez odniesienie do
zdj lotniczych o podobnym potencjale. Analiza pozwala stwierdzi, e potencja
kartograficzny (pomiarowy i interpretacyjny) wysokorozdzielczych obrazw satelitarnych
typu Ikonos czy QuickBird z pikselem zblionym do 1 m odpowiada potencjaowi zdj lotniczych
w skali 1:25 0001:35 000
MOZAIKOWANIE OBRAZW SATELITARNYCH I CYFROWYCH////////////////////////
LOTNICZY SKANING LASEROWY
LIDAR
LIDAR (Light Detection and Ranging) lotniczy skaning laserowy
aktywny system teledetekcyjny wykorzystujcy promie laser, za pomoc ktr jest
skanowana powierzchnia (wykorzystuje wasn energi)
11
obiekt musi by widoczny w zakresie dugoci fal lasera (nie mona go wykorzysta
podczas kadych warunkw pogodowych); np. ograniczeniem wykorzystania lidaru jest
mgla
System pomiarowy LIDAR czy trzy technologie
laserowy pomiar odlegoci
system DGPS do pomiaru pozycji i wysokoci sensora
system inercyjny (INS) mierzcy orientacj przestrzenn sensora
LIDAR
LIDAR ( Light Detection and Ranging ) lotniczy skaning laserowy
- aktywny system teledetekcyjny wykorzystujcy promie lasera, za pomoc ktrego jest skanowana
powierzchnia ( wykorzystuje wasn energi)
- Obiekt musi by widoczny w zakresie dugoci fal lasera ( nie mona go wykorzysta podczas kadych
warunkw pogodowych ), np. ograniczeniem wykorzystania lidaru jest mga
- System pomiarowy LIDAR czy trzy technologie:
*laserowy pomiar odlegoci
system DGPS do pomiaru pozycji i wysokoci sensora
system inercyjny (INS) mierzcy orientacj przestrzenn sensora
Lidar do mapowania topograficznego, dugo fali 1064 nm
Lidar batymetryczny, dugo fali 532 nm
- system skanujcy zmienia promie lasera, za pomoc ktrego rejestrowane s punkty prostopade do toru
lotu samolotu ( 150-200 tys. Pkt/s )\
Dokadno pomiarw lidarowych, bez uwzgldnienia bdu GPS, dla moduu lotniczego Optech
ALTM3100EA
LIDAR pomiary gbokoci
System do batymetrycznych pomiarw lidarowych SHOALS
Zastosowanie:
- opracowanie map
- produkty wspomagajce zarzdzanie sytuacjami kryzysowymi ( powd )
- lenictwo ( wysoko drzew, biomasa, szeroko koron )
- grnictwo ( obliczanie urobku )
- modelowanie miast 3D
OPRACOWANIE NMT METODAMI FOTOGRAMETRYCZNYMI I TELEDETEKCYJNYMI , NMPT.
NMT (DIGITAL TERRAIN MODEL DTM)
Model powstay w wyniku aproksymacji powierzchni, struktura w postaci dyskretnej sieci punktw
pomiarowych o znanych wsprzdnych przestrzennych X, Y, Z (model TIN) lub regularnej siatki
(model GRID).
12
Oprcz pomiaru punktw pomiarowych naniesione s linie i punkty charakteryzujce niecigoci
terenu (tzw. break lines). takie jak:
linie szkieletowe (grzbiety, cieki, rowy)
linie niecigoci terenu (skarpy, uskoki, urwiska)
granice obszarw wydzielonych (zbiorniki wodne, miasta o gstej zabudowie)
pikiety wysokociowe (koty) usytuowane na punktach charakterystycznych terenu (szczytach,
siodach i zagbieniach)
OPRACOWANIE NMT METOD FOTOGRAMETRYCZN I TELEDETEKCYJN
pomiar modelu stereoskopowego przestrzennego terenu na wszystkich typach autografw:
analogowych, analitycznych i cyfrowych stacjach roboczych; niska wydajno (pomierzy mona
maksimum 1000 punktw w czasie jednej godziny pracy)
automatyczna korelacja obrazw na fotogrametrycznych cyfrowych stacjach roboczych,
umoliwiajcych wyznaczenie wsprzdnych XYZ, wysoka wydajno (do kilkudziesiciu tysicy
punktw w czasie jednej godziny)
lotniczego skaningu laserowego pozwalajcego na okrelenie wsprzdnych XYZ do 100 tys.
punktw na km
2
powierzchni terenu, cznie z terenami niedostpnymi dla fotogrametrycznych
(lasy, gste zarola), punkty liczone w milionach lub dziesitkach milionw (zalenie od gstoci i
zakresu opracowania)
interferencji lotniczych lub satelitarnych obrazw radarowych SAR (m. in. model SRTM)
,
W metodzie fotogrametrycznej, GRID generuje si an og w siatce 1x1 mm w skali zdjcia, czyli
np. dla skali zdj 1:10000 oczko siatki wynosi 10 na 10m.
Dla terenw trudniejszych powinna by 2 razy gstsza.
Gsto siatki GRID dobiera si tak, aby dokadno wysokociowa NMT bya:
1/20 wymiaru terenowego siatki (dla terenu atwego)
1/10 wymiaru terenowego siatki (dla terenu trudnego)
OBECNIE STOSOWANE METODY
Z przedstawionych powyej metod tworzenia NMT obecnie stosowane s:
fotogrametryczna metoda automatycznej korelacji obrazw
lotnicza metoda skaningu laserowego
Produktem finalnym obu metod jest Numeryczny Model Pokrycia Terenu (NMPT) z ktrego w
trakcie dalszego opracowania wygenerowa mona NMT.
NMPT = NMT + znajdujce si na nim pokrycie naturalne (lasy) i sztuczne (zabudowania)
GENEROWANIE NMT Z DANYCH LIDAR
13
Generowanie NMT z wysok dokadnoci dla maych obszarw przy pomocy metod
fotogrametrycznych jest procesem kosztownym i czasochonnym, a dla terenw zalesionych
wrcz niemoliwy.
Fakt ten przyczyni si m. in. do opracowania nowej metody bazujcej na wykorzystaniu
lotniczego skanera laserowego LIDAR.
Skaner ten impulsowo pracujcy dalmierz laserowy poczony z gowic skanujca i sprzgnity z
systemem precyzyjnego pozycjonowania DGPS i INS.
Pomiary wykonywane s z samolotu leccego z szybkoci okoo 250 km/h, w pasie ktrego
szeroko wynosi na og 0,7 wysokoci lotu H.
Pomiar przestrzennej trajektorii lotu samolotu wykonywany jest metod rnicowego pomiaru
GPS wykorzystujc do tego celu naziemne odbiorniki GPS rozmieszczone co 20km.
GENEROWANIE NMT METODA LINIOW
promie laserowy jest zogniskowany na tyle wsko, e jego rednica na powierzchni terenu
wynosi o d3 do 14 dcm (w zalenoci od typu systemu i wysokoci lotu)
kt skanowania terenu prostopadle do kierunku lotu wynosi okoo 20 stopni
odlego punktu pomiarowego od innego punktu zaley od wysokoci lotu, szybkoci samolotu i
czstotliwoci wysyanych impulsw waha si od 0,2 do 3m
ilo wysyanych impulsw w czasie jednej sekundy waha si od 2000 do 100000 tysicy
NMT OPRACOWANY NA PODSTAWIE SATELITARNYCH POMIARW RADAROWYCH
(Inerferometric Syntetic Aperture Radar)
istot interferometrii radarowej InSAR jest odbir ech radarowych niezalenie przez dwie strony
z uzyskanych w ten sposb dwch obrazw radarowych, w ktrych kady piksel zawiera
informacje o amplitudzie i fazie zarejestrowanego echa, tworzy si interferogram zawierajcy
rnice faz odpowiadajcych sobie pikseli obu obrazw
taki interferogram zawiera informacje przestrzenne o obiekcie, moe wic by podstaw do
pomiarw wysokociowych i budowy Numerycznego Modelu Rzeby Terenu
Systemy SAR
Koncepcja syntetyzowania anteny o duym zasigu rzeczywistej wizki antenowej przez wykorzystanie
ruchu platformy lotniczej lub satelitarnej.
SLAR Side Looking Airborne Radar radar bocznego wybierania
Radar SLAR jest radarem, ktry tworzy obraz na podstawie ruchu
samolotu.
Antena umieszczona jest na burcie samolotu, std obraz tworzony jest
na ekranie monitora linia po linii.
14
Suy do tworzenia obrazw radarowych o do duej rozrnialnoci
(od kilkunastu do kilkudziesiciu metrw).
Dua rozrnialno uzyskiwana jest poprzez zastosowanie anten o
duej dugoci (3 10m) i prac w wysokich pasmach pasmo X (3
cm), Ku (2cm), K (1cm).
Szeroko wizki takich anten jest w zakresie 0,2 0,6 stopnia,
rozrnialno na odlegoci 10km w zakresie 30 -90m
Rozrnialno radaru SLAR pogarsza si wraz z odlegoci
(dwukrotny wzrost odlegoci powoduje dwukrotne pogorszenie
rozrnialnoci radaru w kierunku ruchu)
Mona dobra odpowiedni dugo fali i polaryzacj tak, aby badane
obiekty byy jak najlepiej rozrniane na zobrazowaniach
Na burtach samolotu umieszcza si dwie anteny kierunkowe (po jednej z
kadej strony, by mona byo tworzy obrazy po lewej i prawej stronie
w stosunku do toru lotu)
Wykorzystanie:
w badaniach geologicznych
w badaniach geomorfologicznych
Rozrnianie rolinnoci
monitorowania stanu morza i wykrywaniu zanieczyszcze
ropopochodnych; plam powstaych w wyniku katastrof;
zanieczyszczenia spuszczane do morza przez statki
(powierzchnia morza pokryta rop ma mniejsz odbiciowo w
porwnaniu z obszarem czystym, std plamy ropy obrazowane
s jako ciemne, sabiej odbijajce obszary).
InSAR interferometria radarowa
istot interferometrii radarowej InSAR
(Interferometric SAR) jest odbir ech radarowych
niezalenie przez dwie anteny
z uzyskanych w ten sposb dwch obrazw
radarowych, w ktrych kady piksel zawiera
informacje o amplitudzie i fazie zarejestrowanego
echa, tworzy si interferogram zawierajcy rnice faz
odpowiadajcych sobie pikseli obu obrazw
taki interferogram zawiera informacje przestrzenne o
obiekcie, moe wic by podstawa do pomiarw
wysokociowych i budowy Numerycznego Modelu
Rzeby Terenu
15
interferogram skada si z linii interferencyjnych,
gdzie za pomoc barwy lub tonu szaroci, ilustrowana
jest rnica faz w zakresie 0 2
o
aby przej od obszaru interferencyjnego do rnicy
wysokoci dwch punktw terenowych naley zliczy
prki interferencyjne midzy obrazami tych punktw
dla okrelenia wysokoci konieczna jest precyzyjna
znajomo dugoci bazy i jej orientacja w przestrzeni
maj tu zastosowanie systemy GPS i INS (inercjalny
system nawigacyjny) do precyzyjnego okrelania
trajektorii lotu ktowych elementw orientacji anteny
interferometria radarowa teoretycznie pozwala
obrazowa rnice wysokoci terenu mniejsze od
dugoci fali na ktrej pracuje system
Metody pozyskiwania interferogramw
Samolot interferogram z jednego przelotu (Airborne Single Pass);
interferogram z dwch (lub wicej0 przelotw ze zwykym systemem SAR. Trasy obu tych przelotw
powinny by rwnolege. Odlego trajektorii obu lotw stanowi baz interferometru.
Satelita interferogram z ssiednich orbit (cross track interferometr):
interferogram z jedenj orbity (single pass interferometr)
Zobrazowania radarowe SLAR, SAR, interferometryczne, zastosowania praktyczne
systemw radarowych
Zastosowania zobrazowa, zakres optyczny, podczerwie, mikrofale
SATELITY TELEDETYKCYJNE LANDSAT, SPOT IKONOS, GEOEYE, ZASTOSOWANIA
SYSTEMW RODOWISKOWYCH.
Landsat nazwa programu zdalnego pozyskiwania zdj Ziemi z kosmosu.
Program prowadzony jest przez NASA i USGS. Jego celem byo skonstruowanie serii specjalnych
satelitw, wprowadzenie ich na orbit, a nastpnie pozyskanie za pomoc aparatury
umieszczonej na pokadzie danych teledetekcyjnych oraz przetworzenie ich przez orodki
naziemne. Instrumenty zamontowane na satelitach Landsat zrobiy miliony zdj. S one
archiwizowane i przechowywane w Stanach Zjednoczonych oraz stacjach odbioru danych na
caym wiecie.
16
IKONOS jest komercyjnym satelit obrazujcym powierzchni Ziemi, a jako pierwszy rejestrowa
dostpne publicznie zdjcia o 1-metrowym pikselu w zakresie panchromatycznym i 4-metrowym w
zakresie wielospektralnym. IKONOS jest w stanie wykona zdjcia tego samego terenu w okresie
od 3 do 5 dni. Aby pojawi si znowu dokadnie w nadirze nad tym samym punktem potrzeba 144
dni. Pojedyncza scena obrazowanego pasa ma wymiary 11 km x 11 km. Midzy innymi
www.zumi.pl wykorzystuje zdjcia wykonane przez IKONOSa.
GeoEye sztuczny satelita optycznej obserwacji Ziemi; wasno spki GeoEye, dawniej
Orbimage, ktra dysponuje dodatkowo satelitami IKONOS i OrbView-2. Umieszczony na orbicie
okoobiegunowej 6 wrzenia 2008. Satelita porusza si po orbicie heliosynchronicznej, co pozwala
na pozyskiwanie zdj w powtarzalnych warunkach owietleniowych. Satelita GeoEye bdzie
dopenieniem satelitw IKONOS i bdzie zbiera dane okoo 40% szybciej w systemie
panchromatycznym (ok. 700 000 km/dob) i okoo 25% szybciej przy obrazach kolorowych.
Znalazy one zastosowanie w rolnictwie, kartografii, geologii, lenictwie, zarzdzaniu regionalnym,
edukacji i bezpieczestwie narodowym oraz wielu innych.
OPRACOWANIE NMT METODAMI FOTOGRAMETRYCZNYMI I TELEDETEKCYJNYMI , NMPT.
NMT (DIGITAL TERRAIN MODEL DTM)
Model powstay w wyniku aproksymacji powierzchni, struktura w postaci dyskretnej sieci punktw
pomiarowych o znanych wsprzdnych przestrzennych X, Y, Z (model TIN) lub regularnej siatki
(model GRID).
Oprcz pomiaru punktw pomiarowych naniesione s linie i punkty charakteryzujce niecigoci
terenu (tzw. break lines). takie jak:
linie szkieletowe (grzbiety, cieki, rowy)
linie niecigoci terenu (skarpy, uskoki, urwiska)
granice obszarw wydzielonych (zbiorniki wodne, miasta o gstej zabudowie)
pikiety wysokociowe (koty) usytuowane na punktach charakterystycznych terenu (szczytach,
siodach i zagbieniach)
OPRACOWANIE NMT METOD FOTOGRAMETRYCZN I TELEDETEKCYJN
pomiar modelu stereoskopowego przestrzennego terenu na wszystkich typach autografw:
analogowych, analitycznych i cyfrowych stacjach roboczych; niska wydajno (pomierzy mona
maksimum 1000 punktw w czasie jednej godziny pracy)
automatyczna korelacja obrazw na fotogrametrycznych cyfrowych stacjach roboczych,
umoliwiajcych wyznaczenie wsprzdnych XYZ, wysoka wydajno (do kilkudziesiciu tysicy
punktw w czasie jednej godziny)
lotniczego skaningu laserowego pozwalajcego na okrelenie wsprzdnych XYZ do 100 tys.
punktw na km
2
powierzchni terenu, cznie z terenami niedostpnymi dla fotogrametrycznych
(lasy, gste zarola), punkty liczone w milionach lub dziesitkach milionw (zalenie od gstoci i
zakresu opracowania)
interferencji lotniczych lub satelitarnych obrazw radarowych SAR (m. in. model SRTM)
17
W metodzie fotogrametrycznej, GRID generuje si an og w siatce 1x1 mm w skali zdjcia, czyli
np. dla skali zdj 1:10000 oczko siatki wynosi 10 na 10m.
Dla terenw trudniejszych powinna by 2 razy gstsza.
Gsto siatki GRID dobiera si tak, aby dokadno wysokociowa NMT bya:
1/20 wymiaru terenowego siatki (dla terenu atwego)
1/10 wymiaru terenowego siatki (dla terenu trudnego)
OBECNIE STOSOWANE METODY
Z przedstawionych powyej metod tworzenia NMT obecnie stosowane s:
fotogrametryczna metoda automatycznej korelacji obrazw
lotnicza metoda skaningu laserowego
Produktem finalnym obu metod jest Numeryczny Model Pokrycia Terenu (NMPT) z ktrego w
trakcie dalszego opracowania wygenerowa mona NMT.
NMPT = NMT + znajdujce si na nim pokrycie naturalne (lasy) i sztuczne (zabudowania)
GENEROWANIE NMT Z DANYCH LIDAR
Generowanie NMT z wysok dokadnoci dla maych obszarw przy pomocy metod
fotogrametrycznych jest procesem kosztownym i czasochonnym, a dla terenw zalesionych
wrcz niemoliwy.
Fakt ten przyczyni si m. in. do opracowania nowej metody bazujcej na wykorzystaniu
lotniczego skanera laserowego LIDAR.
Skaner ten impulsowo pracujcy dalmierz laserowy poczony z gowic skanujca i sprzgnity z
systemem precyzyjnego pozycjonowania DGPS i INS.
Pomiary wykonywane s z samolotu leccego z szybkoci okoo 250 km/h, w pasie ktrego
szeroko wynosi na og 0,7 wysokoci lotu H.
Pomiar przestrzennej trajektorii lotu samolotu wykonywany jest metod rnicowego pomiaru
GPS wykorzystujc do tego celu naziemne odbiorniki GPS rozmieszczone co 20km.
GENEROWANIE NMT METODA LINIOW
promie laserowy jest zogniskowany na tyle wsko, e jego rednica na powierzchni terenu
wynosi o d3 do 14 dcm (w zalenoci od typu systemu i wysokoci lotu)
kt skanowania terenu prostopadle do kierunku lotu wynosi okoo 20 stopni
odlego punktu pomiarowego od innego punktu zaley od wysokoci lotu, szybkoci samolotu i
czstotliwoci wysyanych impulsw waha si od 0,2 do 3m
ilo wysyanych impulsw w czasie jednej sekundy waha si od 2000 do 100000 tysicy
18
NMT OPRACOWANY NA PODSTAWIE SATELITARNYCH POMIARW RADAROWYCH
(Inerferometric Syntetic Aperture Radar)
istot interferometrii radarowej InSAR jest odbir ech radarowych niezalenie przez dwie strony
z uzyskanych w ten sposb dwch obrazw radarowych, w ktrych kady piksel zawiera
informacje o amplitudzie i fazie zarejestrowanego echa, tworzy si interferogram zawierajcy
rnice faz odpowiadajcych sobie pikseli obu obrazw
taki interferogram zawiera informacje przestrzenne o obiekcie, moe wic by podstaw do
pomiarw wysokociowych i budowy Numerycznego Modelu Rzeby Terenu
14. Fotointerpretacja
Zadanie wykonywane przez czowieka (fotointerpretatora) w celu identyfikacji obiektw i
ich przeznaczenia: czynno wizualna, dotyczy poszerzonego odczytu informacji
bezporedniej o niebezporedni, czyli nieodfotografowan.
Dokonywana na obrazach panchromatycznych, RGB oraz kompozycjach barwnych.
Skuteczno interpretacji zaley od dowiadczenia interpretatora:
-Elementy sytuacyjne okrelaj ksztat, wymiar, orientacj i tekstur rozpoznawcz
obiektw;
-Elementy spektralne okrelaj znajomoci odpowiedzi spektralnych zobrazowanych
elementw.
W sensie psychologiczno-fizycznym w procesie interpretacji zdj lotniczych/obrazw
satelitarnych mona wyrni w sposb umowny nastpujce etapy:
Wykrycie obiektw
Szczegowe rozpoznanie (identyfikacja) obiektw
Ocena i interpretacja rezultatw odczytania zdj.
Wykrycie obiektu (zjawiska) na zdjciu lotniczym/obrazie satelitarnym polega na postrzeeniu
jego cech zewntrznych ksztatu, wielkoci, tekstury, tonu ewentualnie barwy.
Nastpnym etapem procesu fotointerpretacji jest szczegowe rozproszenia obiektw i ich
identyfikacja, czyli utwierdzenie si w przekonaniu o prawdziwoci wstpnych spostrzee i
sdw.
Za podstaw rozpoznania obiektw su cechy rozpoznawcze, zarwno bezporednie
dotyczce geometrycznej i sferometrycznej, strukturalnej i optycznej charakterystyki samych
obiektw, jak i porednie ilociowe, przestrzenne, funkcjonalne i przyczynowe zalenoci
midzy obiektami, oraz cechy rozpoznawcze kompleksowe naturalne kombinacje
bezporednich i porednich cech rozpoznawczych.
Stopie wykorzystania tych cech zaleny jest od dowiadczenia fotointerpretatora oraz
charakteru interpretowanych obiektw, a take specyfiki obrazu fotograficznego.
19
Etap odczytywania szczegowego wystpuje na przemian z kontrol. W czasie ktrej
interpretator sprawdza rezultaty odczytywania, ucila i weryfikuje tre rozpoznanych obiektw
i uzupenia opuszczenia.
Identyfikacja obiektw na zdjciu stanowi zakoczenie etapu rozpoznania i pozwala przej do
interpretacji waciwej.