Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO V 1
1. EO, IS, IRE, II / IVI, ITUM (ir) 2. FIO, FIS, FIERI, FACTUS SUM (llegar a ser) 3. VOLO, VIS, VELLE. VOLUI (querer) NOLO, NON VIS, NOLLE, NOLUI (no querer) MALO, MAVIS, MALLE, MALUI (preferir) 4. FERO, FERS, FERRE, TULI, LATUM (llevar) 5. EDO, EDERE o ESSE, EDI, ESUM (comer)
6. TEXTOS
VERBOS NO REGULARES EN LATN
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO V 2
1. EO, IS, IRE, II / IVI, ITUM (ir)
Este verbo posee un doble tema de presente *ei- / *i-, aunque *ei- nunca aparece como tal, ya que ante vocal se reduce el diptongo: *ei-> e-, y ante consonante se contrae en i-. Aunque pertenece a la 4 conjugacin, hace el futuro como los verbos de la 1, con bo, -bi-, -bu-... INDICATIVO IMPERATIVO SUBJUNTIVO INFINITIVO PARTICIPIO
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO V 3
La declinacin del participio de presente es como sigue: SINGULAR PLURAL Masculino/femenino Neutro Masculino/femenino Neutro Nom./ Voc. Iens Acus. Euntem
Iens
Euntes
Euntia Gen. Euntis Euntium Dat. Eunti Abl. Eunte
Euntibus
El participio de futuro pasivo (o gerundivo) es eundus,-a,-um.
Al igual que el verbo sum, eo tiene muchos compuestos que conjugan como el verbo simple: -abeo, abire, abii, abitum (marcharse, alejarse) -adeo, adire, adii, aditum (ir a) -circumeo, circumire, circumii, circumitum (rodear) -coeo, coire, coii, coitum (ir juntos, reunirse) -exeo, exire, exii, exitum (salir) -ineo, inire, inii, initum (entrar, empezar) -pereo, perire, perii, peritum (perecer) -transeo, transire, transii, transitum (atravesar, casar) ...
En los tiempos de perfecto, -ii- puede contraerse en i-: redisti por rediisti Adems, los verbos queo (poder) y nequeo (no poder) se conjugan como eo.
VERBOS NO REGULARES EN LATN
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO V 4
2. FIO, FIS, FIERI, FACTUS SUM (llegar a ser, convertirse en, hacerse...; acontecer, ocurrir)
El verbo fio es de la 4 conj., irregular tan slo por las formas que adoptan -el infinitivo de presente, fieri, y -el pretrito imperfecto de subjuntivo, fierem.
-Es defectivo de tema de perfecto, por lo que para el tema de perfecto se sirve del participio del verbo facio: factus sum, facta erat ya que pas a usarse como pasiva del verbo facio.
Sintcticamente, suele construir con complemento predicativo de sujeto. Adems, la 3 p.sg. puede tener valor impersonal: fit acaece, sucede...
VERBOS NO REGULARES EN LATN
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO V 5 3. VOLO, VIS, VELLE. VOLUI (querer) NOLO, NON VIS, NOLLE, NOLUI (no querer) MALO, MAVIS, MALLE, MALUI (preferir)
El verbo volo y sus compuestos, de la 3 conj., presentan irregularidades en el tema de presente. Volo presenta alternancias voclicas en el tema vol- /vul- /vel-; presenta formas sin vocal temtica, y en el presente de subjuntivo utiliza el morfema *-i-, como el verbo sum.
INDICATIVO SUBJUNTIVO INFIN.
PRE- SENTE Volo Vis Vult Volumus Vultis Volunt Nolo Non vis Non vult Nolumus Non vultis Nolunt Malo Mavis Mavult Malumus Mavultis Malunt Velim Velis Velit Velimus Velitis Velint Nolim Nolis Nolit Nolimus Nolitis Nolint Malim Malis Malit Malimus Malitis Malint
Nolo es el resultado de contraer ne con volo, y malo es el resultado de magis volo > magz volo > mavolo > malo. Los temas de perfecto son regulares. No tienen voz pasiva ni imperativo, excepto nolo: noli, nolite (no quieras, no queris), nolito, nolitote, nolunto (no quieras, no quiera, no queris, no quieran). Nolo + infinitivo se utiliza para dar rdenes negativas: noli facere = no quieras hacer > no hagas. Para suavizar el indicativo, en latn, como en castellano, se utiliza el presente de subjuntivo velim, quisiera: velim facias / velim ut facias = quisiera que hicieras... Malo, por su significado comparativo, puede llevar, adems de su OD, un segundo trmino de la compaaracin introducido casi siempre por quam: malo hoc quam illud = prefiero esto que aquello
VERBOS NO REGULARES EN LATN
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO V 6 4. FERO, FERS, FERRE, TULI, LATUM (llevar)
Se trata de un verbo de la 3 conjugacin muy antiguo que presenta distintos lexemas en cada tema: -tema de presente: fer- -tema de perfecto: tul- (perf. tuli; plusc.ind. tuleram...; perf.subj.tulerim...) -tema de supino: lat- (part.: latus, -a, -um)
La irregularidad aparece exclusivamente en el tema de presente, porque los morfemas se aaden directamente sobre el tema sin vocal de unin en el infinitivo, en el imperfecto de subjuntivo y en algunas personas del presente de indicativo y del imperativo:
Los tiempos derivados del perfecto se forman, de manera regular, sobre tul-i, que perteneca a otro verbo. Igual ocurre con las formas derivadas del tema de supino lat-um.
Los compuestos de fero se conjugan como l; muchos presentan asimilaciones consonnticas de la consonante final del preverbio: -af-fero, af-ferre, at-tuli, al-latum (aportar) -au-fero, au-ferre, abs-tuli, ab-latum (quitar, sacar) VERBOS NO REGULARES EN LATN
FUTUR O IMPER- FECTO Ed-a-m Ed-e-s Ed-e-t Ed-e-mus Ed-e-tis Ed-e-nt
Ed-ito / esto Ed-ito / esto
Ed-itote / estote Ed-unto
VERBOS NO REGULARES EN LATN
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO V 9 6. TEXTOS
-Deinde [...] sine metu coniuncti eunt. (Sal. Bell.Iug. CVI, 1) - Atque ego, patres conscripti, quoniam eo miseriarum venturus eram, vellem potius ob mea quam ob maiorum meorum beneficia posse me a vobis auxilium petere, ac maxume deberi mihi beneficia a populo Romano, quibus non egerem (Sal. Bell.Iug. XIV, 3) -proximis Nonis, cum in hortos D. Bruti auguris commentandi causa, ut adsolet, venissemus, tu non adfuisti, qui diligentissime semper illum diem et illud munus solitus esses obire. (Cic. De Am. 7) - Numidae tantummodo remorati, dum in elephantis auxilium putant, postquam eos impeditos ramis arborum atque ita disiectos circumveniri vident, fugam faciunt, ac plerique abiectis armis collis aut noctis, quae iam aderat, auxilio integri abeunt. (Sal. Bellum Iug, 53) -Nam ubi se flagitiis dedecorauere turpissimi viri, bonorum praemia ereptum eunt. (Sal. Bellum Iug, 85) - Nam Bocchus nuntios ad eum saepe miserat: velle populi Romani amicitiam; ne quid ab se hostile timeret. (Sal. Bellum Iug, 88) - alterum ex providentia timorem, alterum ex audacia temeritatem afferre plerumque solet. (Sal. Bellum Iug, 7) - Quibus vellem satis cognita esset nostra sententia. (Cic, De officiis, II, 7) -Est autem etiam vehementer utile iis, qui honeste posse multum volunt. (Cic, De officiis, II, 64) -Nimirum enim inops ille, si bonus est vir, etiam si referre gratiam non potest, habere certe potest. (Cic, De officiis, II, 69) -Danda etiam opera est, ne, quod apud maiores nostros saepe fiebat propter aerarii tenuitatem assiduitatemque bellorum, tributum sit conferendum, idque ne eveniat multo ante erit providendum. Sin quae necessitas huius muneris alicui rei publicae obvenerit (malo enim quam nostrae ominari neque tamen de nostra, sed de omni re publica disputo), danda erit opera, ut omnes intellegant, si salvi esse velint, necessitati esse parendum ((Cic, De officiis, II, 74)