- Lemmer a d-yual zzman, tullist n Tirigin Numidya n Wehran.
Ayen ara d-yeffen ssya d afella : - Imei n tsusmi, ammud isefra. - I ke kan, tullisin.
TANALIT
Akli n tayri
Tullist
Asqamu Unnig n Timmuza 2009
ASUNEC
* I yiman n wid iruen yakk d asfel n tlelli d lael. * I yiman n idaddaten-nne : i -d-yellin allen, i -d-yemlan abrid er tafat, i -d-ineren abrid er tira s tutlayt tayemmat. * I yemma i yi-yessuen tanalit. * I ieggalen n Tiddukla Tadelsant Tanaddalt Numidya n Wehran. * I mass Benuf amal i d-yefkan afus akken tullist-a ad twali tafat. * I mass Sid at Memmer, Reman ebdenbi akk d mass Yusef Merrai. * I unaur Kamal Burab ilmend usune i iga i tduli n wedlis-a. * I kra n win d-yellan i lmendad ama yebed ne yeqreb. * I kra n win yessefrayen, d-yessekfalen ccbaa i izeden iman.
Tanalit
Tanalit Akli n tayri - 7 - AGZUL N TULLIST : AKLI N TAYRI
Ixef (1): Ussan-nni
Dagi wwi-d ef sin lenaf n wussan-nni , enf amenzu, ussan-nni imi i yella eyyeb (aad n tullist-agi) iemmel taxibt-is Werda, imi i s-yefka akk ayen i tessaram ama d lenana, tayri ne lxir; asmi yella akken yedderel ur yettwali di tudert ala tinna akken i imelken ul-is, am wakken d nettat i d tudert, ma yella texa-t ad yemmet ! enf wis-sin n wussan-nni ; d ussan-nni n waan d wurfan, ussan-nni n mik d lezen. Imi d-yeli akken eyyeb deg lehlak i t-yean yeef usu acal, yettna aan n tfekka akk d waan n terwit imi taxibt-nni i ilaqen ad tzeg er tama-s akken ad tessifses fell-as taekkemt n lehlak d wurfan, tru ad tnadi lela-is anda-nnien, tea-t ad iqabel yir tagnit wed-s ! lada imiren kan i d-llint wallen neyyeb ef tereg n tidet
Ixef (2) : Timlilit n talwit
Dagi; ad nidir tagnit-nni i yellan d tazgart si ccwal d waan er lehna d tujjya. Llant daen kra temliliyin n talwit deg yixef-agi : - Timlilit n talwit 1 : Imi yejji eyyeb seg waan-nni n tfekka, yual er tudert-is n yal ass, yebra-yas wusu-nni n waan d lweswas.Yual er uxeddim-is, ur yeqqim ara akken d amelal ; acku yella yettulfu iman-is d taekkemt ayen ef wid i s-d-yezzin ( Aulfu umuin-nni i yellan s tezmert-is, s wedrim-is, am tzizwit, iemmel ad yelu, ad yazzel, ad yettekki deg waddal ger wass d yi yufa-d iman-is yettwarez ur yufi ara ula s wacu ara d-ya ula d agaru n ddexxan ) tual-it-id terwit imi yejji, yemlal talwit - Timlilit n talwit 2 : Imi d-yemlal akken Werda, acal d netta irewwel i waktayen-is , irewwel ula ef imukan anda ara Tanalit Akli n tayri - 8 - tt-id-yemlil ; yugad ma yella iwala-tt a d-taki tayri-s deg wul- is (imi ur eyyeb Werda tecba taseart, tessen i wawal, ad te tilufa akken i s-yehwa, ad tekkat ad tettru, yernu ad ti winna akken ideg tekkat ! ) Yugad ad teseddi fell-as tiila-nni n zik, maca, imi tt-yemlal ass-nni, yenser-as i tugdi, yefra-tt d wul-is akken dayen afrayen-nni n tayri i s-yettbuddu ddan d temmalt-nni n imei d-ssurgent wallen-is imi t-tea akken d amelal ur tecli deg-s! Dagi yufa talwit n yiman, imi i yejji daen seg waan n terwit - Timlilit n talwit 3 : D timlilit n tebit-nni n tegrest, mi rsent wallen-is ef teqcict-nni tawlawalt i ileun i ugeffur. Tual-d tudert er wul-is i iudd yemmut! Ihi tual-it-id talwit mi yufa ul-is werad-it d aleqqaq, yettulfu. Yufa talwit imi d-yemlal tayri i d-yessakin er daxel-is iulfan n lenana d laman...
Ixef (3): Akli n tayri
eyyeb i tejre tayri yakan, tea-yas-d ccama yeqqazen deg wul-is; ur yennecham ara! Mi s-d-tessawel i tikkelt-nnien ur yezmir ara a tt-yerr, ne a s-yini ala, as ma yella imiren kan i d-yeffe si temda lqayen, as akken leru-is werad nezzfen, maca ur yezmir ara ad yidir war tayri. Ur yennecham ara ! Yeli i tikkelt-nnien ger ifassen n tayri. Yedda-yas i wul-is deg lebi
Ixef (4) : Lemala
Tazwara n tayri, tettili daymen tecbe, telha, am ujeig-nni i itellin cwi cwi akken ad yemmager tafat! Tudert n yemrayen-nni i sin tenbeddal degmi ssnen lemala, yal wa yettu ieblan i yesedda, yufa lenana d laman, yeffe-d seg tegnit n lezen d wurfan ideg yella, yufa lbenna n tudert, iulfa s wazal n yiman-is yennerna . Tanalit Akli n tayri - 9 - Ad nwali amek yal yiwen deg-sen (eyyeb akk d Tiziri) yettadar ef waye, yettunan fell-as, Amek i memmalen as ma yella ran yella wugur i iferrqen gar-asen! Lemala-nsen tedda ef sin ikayaden : Amezwaru deg- sen d liba n Tiziri i sin wussan war isalan, war ma yella yera eyyeb tamentilt n liba-yagi, ad nidir yid-s tiswiin- nni uceen d lir , ad nwali amek i yetteyyer wemray ef win i iemmel, amek i s-terru mi ara ibeed fell-as ! Dagi imrayen-nni i sin ad bdun ad ttulfun ugar s wugur-nni i yellan gar-asen, ad ulfun ugar s lefraq i ten- yettganin i lebda. Sin wussan n liba d lefraq a sen-fken daen tamsirt akken yal wa deg-sen ur yezmir ad yidir mebla waye. Tiziri ad tulfu s tuzzma n yiman, ad twali iman-is d ugur di tudert n winna akken i temmel, as ma yella netta yeffer fell-as letab-is, maca nettat tera d acu i yellan er daxel n wul-is war ma yessawel-d , d ayen ara tt-icenen ugar, a tt- idemmer akken ad tnadi tifrat i tyersi-nni, amek ara d yaf talwit d lehna eyyeb as ma yella mgal n talwit-is d lehna-s nettat. Akayad wis-sin d Tismin , imi aas n yemrayen i ferqent tismin, aas n wid iruen d asfel n wurfan d ccek. Ad ner amek i tedda tegnit am ta ef yemrayen-agi, ad negzu daen akken mai d tucca ma nusem ef win nemmel, maca ilaq ad nissin amek ara nqabel urfan d ccek s tayri d laman, imi tayri yefan tejhed ugar n tkerkas n tismin d ieblan
Ixef (5) : Ger layas d usirem
Skud tettnerni tayri, simmal yettimur wassa-nni i ten- yezdin, yettnerni daen umihi n wugur-nni i ten-iferqen. Tiziri di tegnit n lezen d mik a tt-yeleb layas, ad tebu ad teg tilas i wassa-nsen ad tefes ef wul-is d wul n winna akken temmel ad tefren lefraq, maca a d-yekcem Meafa (azamul n tdukli yefan) gar-asen a tt-id-yerr er leqel-is, a s- ibeddel rray-is, a s-yefk ibzizen usirem i Tiziri ... Tanalit Akli n tayri - 10 - Ixef (6) : Lefraq
Mai d lefraq-nni i fernen, maca d lefraq n tmara, n war lebi, yewwe-d wayen akken iseg rewwlen, tikkelt-a d akud i ten-iferqen, yewwe-d unebdu, Tiziri tru tea-t wed-s ur s-tefki ara ttiad-nnien, ur rin ara ma yella ad ualen ad mlilen kra n wass ne d tinna i d timlilit taneggarut! Msefraqen d nutni werad-iten memmalen ugar n tazwara...
Ixef (7) : Tuzzmiwin
Imrayen i yemsefraqen i tegnit iulen, yiwen deg-sen ur yeri amek i tera i waye, yal wa amek i yessezri ussan-nni n lefraq, mkul yiwen acu n taktiwin i icewwlen alla-is, ... Mlalen i tikkelt-nnien deg wadeg-nni anda mfaraqen yakan, si tujjma d lfer n teswit-nni mi mwalan, ar tuzzma i d-yellan gar-asen, (imi yal wa iudd waye yettu-t) alamma d tayri-nni i ielben yakk uguren, tayri-nni ur nemmut, ur nttemmat, i ten-yesduklen lwaid akken ad lun afus deg ufus deg webrid n lefraq...!
Ixef (8): Awal n Tiziri i eyyeb
D akli n tayri, ne d agellid di tayri, eyyeb, mi yeef tasga deg wul n Tiziri, yener-as abrid er umaal n tirga, as ma yella teteb tikli-s deg webrid-a, as ma yella tru idim d imei, maca, d imei iden, d letab bninen, imi letab n wul yettual tikkwal d agerruj i yesnernayen azal n wemdan, Tiziri, s letab n terwit-is, d imei n wallen-is, d nnhati n wul-is, tessa i eyyeb taftilt akken a s-tettazen tafat s wacu ara ad iwali, mi ara tibrik tegnawt-is.
Tanalit Akli n tayri - 11 - Tudert wa tefka-yas, wa terna-yas, yella waye tekkes- as, yella yiwen wenzi i yeqqaren: Mi ara k-d-tefk ddunit, u akken yella win i wumi tekkes ayen akken i d ak-d-tefka Tudert yiwwas ma tesa, aas n wallen i tesruy tasa-s. Tayri, mai d ussan-nni uberi d tili, mai d ccbaa-nni n yiij deg igenni, mai d talaba-nni tamellalt i ttarran ef yiman-nsen teslit d yesli Tayri, d nnhati, n tujjma d letab, d argagi n terwit zdat n wab, d tiselbi, d awezi yifen ayen akken i ssnen yemdanen Tayri d iman n ddunit, yes-s kan i ceben wussan, d ccwal i yifen talwit, d tereg i yifen qeran, war tayri, d ulac wemdan
- (1)- Ussan-nni
Ussan-nni ur a-yezdin, amzun am wakken ur llin; nekk yid-k werad d-nlul, si lemer-nne i zrin, deg usemmud-nne snernin, ma d lerra-nsen d wulac teddukul
Tanalit Akli n tayri - 15 -
Asirem i d-ilulen, uqbel mi ara d yelmed tikli, yeeb-d er ur-s lemeq, yemdel-as allen uqbel mi ara d iwali ibzizen n tafat i d-igellun d wudem n tebit, yekref-as iarren, yesburr-as abernus n nndama d layas. Imi-nni i yetthein isem n talwit yeggugem tura, yereq-as amek-it wawal deg-s tegra-d taect n lezen d wurfan. Allen- nni i yennumen ccbaa, tesderel-itent tagut n lam, ula d ul- nni i iemmlen tirga, yual yennedam, yezzer di nndama, iunza i d yetran. Yiwen ur yeri d acu i t-yettrajun, ne d acu i s-d-yettheggi uzekka, d acu kan, iceffu ef wayen i yesedda. Yal wa d acu i s-d-yea yielli, wa tasa d lehna, waye ccwal d imei, yella win i yettnechamen i lebda, yella win i yettualen kan er zik- nni ! Ur yeri ara wemdan ma d netta i iferrnen abrid ideg ileu, ne ahat d tira-nni n twenza edd ur yezmir a tt-yemu Ilemi-nni i wumi xerbent tirga, yufa-d iman-is ger iberdan, yereq-as akk wayen i yeba, xelen fell-as iulfan, ger layas d tua, tereg n nndama akk d usirem-nni n lehna i yettargu, yeba-t ad yenne deg wul-is later n lhemm d ieblan. Yebna acal d targit, yennu ussan d wuan, yuzzel ama di lua ne deg usawen, yeba ad yeleq talwit uqbel mi ara tt- melen ieblan dayen ! Aas i yenettab ; mai d yiwet i yesedda, yettwet war lesab, yal tiyiti tea-d deg-s ccama. Am yifer-nni i yettawi wau, am winna akken i ierqen deffir wagu, yeba ad yetthedden, yettnadi amek ara yestefu, yessaram ad iwali tafat, ad yelli ul-is i tudert, ad yissin d acu-tt tumert. ayet fell-as ttebga n ccfawat, yal ass ireqq am tcemmat, i ixessin di lam. Seg tirga-nni i ierrez wul-is, tesduqqes-it-id tilawt, ayen akk ier yettmuqul, tebrek n lezen tema-t! Ussan-nni as qerriit Tanalit Akli n tayri - 16 - as akken aas i ayit Nekk udde d lehna! Lezen deg wul mazal-it Tru tesrafeg ula d talwit Tegla yid-s s wayen neba Ahat her-iw diri-t Ayen akk ttmenni yugi-t Deg wul-iw yeslu lemala
S waas n li d wurfan, i d-yettmektay eyyeb ussan-nni i t- yean. Izri n wemdan anda ma yerra yeafar-it, ur yezmir ara a s-yenser, imi ccfaya i lebda terrez-it skud yedder... Ussan-nni! ur ri ma d lehna ne d ccwal, terwel seg yimi-w tesa yual yerxes wawal, tudert azal ur s-d-yegri, imi ayen akk i yi-d-tefka yual d ied i yezzuzur uberi di yal tama
Ussan-nni ur ri d acu D lezen ne d zzhu Fell-i yugi ad yali wass Tezzi-yi-d ddewessu Rue di tayugt uurru Yennerna deg-i lweswas Ulac ttejra ur ihuzz wau Ttejra-w yekcem-itt rekku Aar-is seg wakal yennewa.
Ur yezmir ara ad yettu, tuzzma n yiman tugi a s-tebru, lfer- nni i yella yettidir yual-as d asmekti kan, yeqqim-as-d d ler i yeqqazen deg-s yal ass. Sin wagguren degmi yu tiyita, aan yugi a s-yebru, yal ass i yetteddayen irennu-yas anezgum, ger ler n yiman akk d waan n tfekka, yettraju ma a t-id-yenced ellu...
Ussan-nni, cbi akli Lqedra ur tt-yesi Akken a d-yini ala Llah aleb d tayri Fell-i s leqyud tezzi Tanalit Akli n tayri - 17 - Tekkes-iyi lqedra Bi ad tili yid-i D nettat i d agellid fell-i ile ddunit isem-is...Werda
Ussan-nni; ur nwi ad kfun akka! Teleb ul-iw nniya, nwi ad nekfu tadyant-nne n lemala s jjwa n lelal akk d dderya. Ussan-nni ddrele ur erre ara, ala nettat i yezgan ger wallen-iw, ugi a d-aki si targit-iw, win ara yi-d-yinin: lli allen-ik, tagi ur teli ara, tagi ur k-twulem ara,... ini rfu fell-as ttuddu d tismin i usmen deg-i! Ula d yemma, mai d tikkelt i yi-d-tenna: yiwwas ad tendemme di rray-ik, tagi yiwwas a d-tezzi i yiri-k ugi ad sle akk i lehdur-nni, ugi ad amne ayen i yi-d-qqaren! Ussan-nni ur-i tudert isem-is Werda, igenni, lqaa, lehwa, kra i yi-d-yezzin semma-as... Werda
Ussan-nni... Teqqel tagut ef wallen Ulac acu i yi-d-yettbanen Ala udem n "Werda Ttu akk merra medden Ula d wid i yi-d-yurwen Nwi... ala nettat i iteddun f lqaa ! Ur ri d acu i yi-yuen D lemala-s i yi-icudden Ur ufi seg-s tarewla!
Sin wagguren i yezrin fell-as, eyyeb werad yeel deg wusu, ur yezmir ara ad yekker ad yelu, tiyita tres-as deg uar-is, imi yiwet tmeddit mi yella yerkeb lamuu umeddakel-is, ur yeri amek?... Armi d-yufa iman-is di ssbiar ameqqran, zzin fell-as waas imejjayen, ur yecfi amek i tera, kullec yusa-d s tawla, mi d-yelli allen-is, yaf-d iman-is ger lmut d tudert, di ssbiar- nni anda i txeddem texibt-is Werda...eyyeb; yettmektay-d, yettarra nnhati... Tanalit Akli n tayri - 18 - Ufi-d iman-iw ger tudert d lmut, ile d tinna i d taggara! Ur ri ara ma yella a yi-d-taf tebit ne ala! Ur clie di kra di ddqiqa-nni, bi kan ad wali Werda, neddhe ala s yisem-is, ri a tt-wali kan i tikkelt taneggarut, sikin ma yella teba lmut a yi-tawi, tawi-yi... Ussan-nni, Rzan-d ur-i lebab merra, emmden-iyi-d sslama, feren imi d-nesre seg irebbi n lmut, ttnadi gar-asen Werda later-is ur yelli! Deg yimi-w rag lqut...
Asmi akken tazmert tella Sserwa-as yal lella Ulac ayen i tt-ixuen Tufa akk ayen teba Fell-as ur lay ara Sserse-as kullec ger ifassen Mi yi-tea tezmert tura li am wezger di lqaa Tbeddel udem-nnien! Zi tecba er tata Lela-is anda yella Nnul-is ad yeqqel akken Ur tesi udem iea Deg-i mi tres tyita Terwel tea-yi dayen!
Tceyye er ur-s yemma, tenna-yas: axib-im atan deg yir lala, amek ur t-id-tneccde ara? Werda, tenna-yas-d i umazan i s-tceyye yemma: Axib-iw ur t-ttu ara, maca ur stufa tura, aql-i-n wele di lxedma
Ussan-nni, uqbel ass-a Tesa akud testufa Akken ad tewwes yid-i Ad nezzi akk f tuna Ad nerref mebla cea Si lib-iw d asmiri Mi qqle d amelal tura Aar-iw ur yezmir ara Tanalit Akli n tayri - 19 - Akken yid-s ad icali Daen ula d lib-iw yexla Qqime la adrim la ea Tdewwer udem-is fell-i!
Ussan-nni, eddan fell-i amzun d lmut, aan deg-i yettsummut, yerna-yi-d ula d anezgum. Ul-iw lir itezzu-t, yezzer ger lehmum, ttraju, ahat tinna akken i xtare akken ad tecrek yid-i tudert, a d-yunan wul-is fell-i a d-tejbu am yetri, akken ad tekkes fell-i lam. Mi eddan 20 wussan, lezen, tujjma d waan, tusa-d ur-i Werda. Leru-iw imiren kan i nnernan, mi d-tusa am usennan deg tasa-w i tenta; tenbeddal fell-i tban mai am tazwara! ulfa deg imeslayen-is terfa, ur ri d acu-tt ssebba! Tban yennejla lxir seg wul-is, terwel seg-s ula d lenana, tinna akken i itettlen iles-is! Tusa-d am tlafsa akken a yi-d-tessureg ssem-is. ...steqsa-tt: - Mel-iyi ttxilm a Werda, lemmer i mmute di tyiti-yagi, amek ara m-teru?! Tettmuqul-iyi-d kan seg iarren ar uqerru, ur yi-d-terri lhedra, tban ur tecli ara, huba tasusmi-s! ...steqsa-tt i tikkelt-nnien : - Lemmer a Werda, aar-iw ur iellu ara ... Lemmer a yi-t- qeren Qbel mi ara kfu ameslay, tekker akken ad tru, tewwe er tewwurt n texxamt, tezzi-d ur-i tenna-yi: - Nni-ak ay amexluq, nekk yid-k ur nettemsefham, axir yal wa ad ya abrid i s-yehwan.
Kkre akken as ur zmire, bedde ef uar-iw as ttwaqere, nni-as : - Ual-d ad nemsefham, mel-iyi d acu i kem-yuman?! Tual-d teqqim, tea-yi akken sukkule ur yi-d-teif ula d afus! Tenna-yi: Tanalit Akli n tayri - 20 - - Sel a mmi-s n medden; ke imal-ik yekfen ur iban wudem- is, bru-yi ad ae win-nnien, d netta i yi-iemmlen, yal wa iebber ef yiman-is. Rri-as s lezen d nndama: - Tufi a Werda azger-nnien, mai win i kem-iemmlen? Tufi a Werda ...idrimen!
ussan-nni, mi lli d nniya Ddrele ur erre ara ile d nekk i temmle Semma ddunit-iw Werda ile am kemm ur ttafe ara Zi yes-i tesserwate! Am wezger i yelen di lqaa Mi teli yes-i tura Deg ujenwi tessemsade Ru, budde-am lehna Ru anef-iyi akka urm a d-tule!
Mi tesla i imeslayen-agi, tecmume tenna-yi: - Budde-ak ellu, ma yella tuwaje kra si ssbiar siwel-iyi-d, ne ahat teri anda ara yi-d-tafe?
Rri-as:
Aan-iw ur iellu Ddwa-s ur d-yettnulfu Ur t-ttissinen imejjayen Ler deg wul ad yefsu Ad ijueg a d-yarew Aas n leru-nnien
...Ussan-nni ragit fell-i am lmut, ayen akk i iceben di tudert, ur-i yual amzun d asennan. Kerhe ad wali ayen i yelhan, kullec yual yettban-iyi-d d aberkan! Tanalit Akli n tayri - 21 - Akka i s-tera ussan-nni i eyyeb imi t-tesmundel tayri, ur yeri d acu t-yettrajun er zdat. Aan n tfekka, cwi cwi yebda iellu, ma yella d aan n terwit yal ass irennu. Yugad ad yeqqim akken d amelal, aan, awaz d ccwal, yettea deg iudan-is, yettnadi ad yegzu acuer i tbeddel fell-as tinna akken i wumi yefka si temi-s 05 iseggasen! Yenwa d nettat i d tafat ara t-id-yessufen si lam, d nettat i d tafukt ara s-inewwren ussan, taggara tbeddel-it s waye imi t- tera di lal-nni ideg yella... Simmal tteddin wussan, tudert teddewwir, Werda tejwe, tu amar yesan taferka, tudd s yedrimen ara ta lehna, maca ffent-as tirga mxalfa; yereq-as wayen i teba, aulfu-nni n lemala i tufa er eyyeb i tt-yerran d tagellidt, ass-a yual-as d acennef, tual amzun d taawsa am nettat am tawsiwin- nnien n wexxam, tulfa s wazal-is yual d ulac! eyyeb; tazmert i t-yean tual-d er ur-s. Yual am zik, tezri tegnit-nni n mik s ber akk d lenana n wid i t- iemmlen, yemma-s, yessetma-s akk d imeddukal-is, wid-nni i ibedden er tama-s, ur t-in ara ad yezzer di lezen. Ameddakel-is Meafa i iemmel aas ur t-yei ula d ddqiqa, yal ass irezzu fell-as, itekkes-as ef wul-is, yessenqas-as si lezen d nndama, yessufu-it, yexdem akk is fell-as akken a t- id-yerr er tudert, a s-yekkes tuzzma n yiman. Mbed 08 wagguren; eyyeb yela, yual er uxeddim-is, er tudert-is n yal ass, maca, mebla Werda, war iulfan-nni i yennum ssifsusen fell-as tameddurt. Ma d Werda; imiren kan i tfaq akken Ttif tayri ssaya!
- (2)- Timlilit n talwit
Yal wa ansi d-yekka, yal yiwen d acu i inuda, ulawen msawalen. Nerra i teri n lemala, deg-ne mi d- tennulfa, nger-as iallen. Nekk yid-k mi d-nemyufa, nexsi wa deg wa, nual d yiwen
Tanalit Akli n tayri - 25 -
Nekk d tayri nemseba Yal wa yextar abrid-is ze-as deg wul aekka S qeran li udem-is Ma tezzi-d ur-i azekka Ahat a yi-yereq lexyal-is Ttu isem-nni n lemala Yereq-iyi unamek-is Ttafe-t kan di tirga Di tilawt ur ssine amkan-is !
eyyeb; yettnadi ef lehna i rru-is, yeba ad yemlil talwit, yennejla ef yeri-s usigna, iger-as irebbi i ddunit...
Uale er uxeddim i awaz d ttexmim unza ula d ul-iw Nnue iulfan f lal-im Ccama i yi-tweccme s ufus-im Tezga dima ger wallen-iw
Ggulle ad att-ttu, ad fsi yal acuddu i yi-yezdin ur-s, isem n tayri a t-mu, ahat a yi-d-yas yies! Ferre mi ara d-yali wass, mi ara yi-d-zzin medden, imiren kan i yi-iberru layas, iteffe seg wul-iw lezen, tettu akk aktayen, dehhu s lecal- iw, ulac d acu i yi-iceben ala axeddim-iw. Yal ass i yetteddin; igellu-d yid-s s talwit, as mazal-it wul-is d amuin, yettna ccfawat, yeba ad yettu akk ayen i ieddan akken ad iqabel ussan i d-iteddun. Ayen i yettagad d tameddit, mi ara yeli yiij, mi ara yeef akken abrid n tualin er wexxam wed-s edd ur yelli, ala netta d nnhati i yettarra wul-is. Tanalit Akli n tayri - 26 - Abrid-nni anda yal taqernit tesmektay-it-id yes-s, taect-is, tasa-s, lehdur-is, tikli-s...yecfa-yasen webrid-agi mi ttdukulen akken i sin, am yefrax-nni imecuen i yettecruruden, tasa- nsen tearay akk iberdan, ttwalin-ten akken medden, qqaren- as wigi i lebda zhan! eyyeb; ileu iman-is edd ur yelli, ala aefuf-nni uberi i d-yesrusun lwec, ileu, yettarra nnhati, yal mi ara d- yemmekti wul-is, iarren-is eben tikli, yeba ad yerwel seg waktayen-nni i yettwali. Yeba ad yettu targit-nni takeddabt ideg iac 05 iseggasen! as akken ayet fell-i tilawt, maca ttif akka wala akter, akken qqaren wat zik: Tidet i iqerren wala lekdeb yessefraen; 05 iseggasen si temi-w ruen deg wulac! Iseggasen-agi zrin kan akken di lekdeb, ruen d asfel akken kan ad tessezri akud yes-i Werda! Temi-w, tazmert-iw, ula d lib-iw ... ulac d acu i tezgel, nekk i wumi d-yekka wasif ddaw iarren ur d-wwi lexbar! Ass-a, dayen sefe i wul-iw imeawen, qqare-as: Kker ad nebnu imal-nnien anda ur telli Werda, tullas ader a tent- namen, fell-as ur mgerradent ara!
Nni-ak ay ul-iw amuin Kker fell-ak yuli wass Wali ccbaa i k-d-yezzin Bru i lxuf d lweswas Tinna akken i d ak-yugin Ur tuklal ad tru fell-as Asif n me i tt-yewwin A d-yemel fell-as yiwwas D nndama i tt-yettganin A d-tegri ur layas!
Yal ass mi ara d-yemmekti, yeqqar i yiman-is imeslayen-agi, yugad ma ulac a d-yilqiq wul-is, ad yual er yezri. Yeba ad yettu akk ayen i t-yettcuddun er iulfan d lenana.
Tanalit Akli n tayri - 27 - Am tannumi; yiwet tmeddit yeffe-d seg uxeddim, ileu wed-s yu lal d tagrest, asemmi yettsummu adif seg yiess, azniq yexla, ala au i yetteffiren, da imi i tekkat lehwa, eyyeb yeba ad ikemmel abrid f uar, imi netta iemmel agama mi ara yili akken. Ileu, timiqwa n lehwa ssirident udem-is akken i ssirident daen leru n wul-is; mi yewwe erCave gay anda i yella wexxam-nsen, iwala si mebid werda tteddu-d ar ur-s, tban-as-d am tinna akken ur neri anda i tleu, ne am wakken yereq-as webrid, as ma yella abrid-agi tefe-it taqernit s tqernit! Imi d-tewwe zdat-s, ihuba ad imuqel er wudem-is, iudd-itt ad teddi d aeddi kan, maca tbedd-d zdat-s, tessawel-as-d s yisem-is! Netta ikemmel tikli-s yugi ad as-yerr awal, yemdel allen-is akken ur errent tinna akken i yerran iman-is d ssela ur ikesseb ala win ara ixellen ugar! Werda teleq-it s tazzla, tessawal-as: eyyeb, eyyeb; di lenaya-k rju... Yebes, iemmer deg wemkan-is am weru, yugad ma yella iwala-tt zdat wallen-is kullec deg wul-is a d-yeyu, tayri-nni i yessufe si tudert-is ur-s ad tual a d-terzu, yugad aan ad as-yaker ellu...Tbedd-d qbal-is, yemdel allen-is akken ur tt- ierr yenna-yas:
Tecfi mazal f yisem-iw?! Nekk udde tettu Asmi yefre lib-iw Nni seg walla-im a t-temu!
Tegzem-as ameslay, tenna-yas s taect-nni i yettseiren: Di lenaya-k ur yi-d-qqar akka ... D acu i tebi a m-d-ini a Werda?
A m-d-ini: Amek telli Ma tetthenna, ma tezhi Ma yella san-am-d wussan?! Ne a m-d-ini: Tanalit Akli n tayri - 28 - Ayer i yi-tei D acu m-yexdem wul i teni Tayri-nni i tebi d iceqfan?
Fren asteqsi i d am-yehwan, tiririt anef-as i kemm, imi nekk tura dayen, ur clie ma zzant ne rant! Imi i s-yenna akka, terfa, tessengi-yas-d imeawen-nni n zik, wid-nni i s-yessendafen tasa, i s-yesderilen allen, tenna-yas: Qesde-k-id ass-a, imi ri ur yi-tettarra ara, ri ul-ik nin ur yettu ara lemle i yellan gar-ane... Yeqe-as-d ameslay s wurfan; imi yekkuffet-d wul-is imi i yesla i wawal-nni n lemle i ten-yezdin yesteqsay anwa deg- sen i t-yerwin? Yenna-yas:
Ur tqudre lemle i tei D arse i t-terri Messus ur s-d-tegri lbenna Ass-a mi kem-yena usemmi Am wezrem i d-tezzi Tbeddle dayen ura! Yak ile trebe tufi Textare abrid i tewwi Ne tufi ur yessufu ara?! Tuale-d er wayen tessegri Am uzunbi a yi-tezwi Akken ad am-teqqed tasa!
Tenna-yas s wesmisken: - Rue s axxam-nwen, steqsa yemma-k fell-ak, tenna-yi ur d-yettual tura! Yernu ef tewwurt kan, ur yi-d-teri ara ula ad kecme s axxam, as ulamma tera lehwa tekkat fell-i! Yemma-k a eyyeb seg zik ur yi-temmel ara. eyyeb; yerra-yas-d s wurfan: - Ur d-ttader ara yemma ef yiles-im, werad ur tettu tid-im? Aha, d acu i tebi? Ma ulac anef-iyi ad rue tettwali amek i bezge! Tanalit Akli n tayri - 29 - - Ula d nekk daen bezge, acuer ur nettru ara s axxam- nwen ad nemmeslay? Ur yecbi ara ma nbedd akka deg wezniq! eyyeb; yessaked-itt s zzaf d tuzzma, yezwar ileu, nettat teafar-it, ul n webrid d netta itezzem deg yiman-is, yeqqar: Yak d nekk i yeggullen ur erre udem-is , d nekk i yeggullen ad xu i webrid-is, d acu tt-id-yerran ass-a ur-i?! Ugade deg wul-iw a d-taki, ugade a yi-d-tesmekti s waktayen-nni akk i yeqqden ul-iw, wid-nni i ssarde s imei ragen i yenan akk ayen i yeddren deg-i. Ugade kullec a d-yeyu, a d-akin leru-nni i yeqqazen deg-i, ul-nni i yekcem ellu ad yual am zik d amuin...Tera ul-iw nin! Tessen amek i s- tettebbir! Wwen s axxam, kecmen di tsusmi , rran srid er texxamt n inebgawen, ufan yemma-s n eyyeb akk d yessetma-s din, walant kan Werda kkrent a d-ffent, eyyeb yeneq er yemma-s yenna-yas: Di lenaya-m a yemma, qqimemt yid-s d tinebgit i tella am nettat am yal inebgi, yak nekkni seg wid-nni yettuzzun inebgi! D acu i tt-id-yerran? Tura i s-nni ad tebren ssya, ur d-tettual s axxam-agi. Acuer i tettnadi fell-ak tura, ne tettu ayen deg-k i tga? I s-tenna yemma-s s wurfan. Gre-am-d ayen zizen fell-am a yemma, anef-as i tmeddit-a ad tezri di talwit, ur ttagad ara fell-i, tura ssne akk tikerkas-is. eyyeb; yezzi er Werda, yenna-yas: Ad bedle lqecc-iw a d-uale, ur tteile ara. Werda, teqqim nettat akk d Zina weltma-s n eyyeb, yemma-s tru a d-tawi lqahwa, kecment-d daen Xdija d Samya yessetma-s nnien, yiwet ur tt-tlua, xezzrent-tt kan s wallen, zzment-tt s tmuli-nsent i yeuren d asteqsi akk d lir. eyyeb yerra er texxamt-is, ibedd zdat lemri, yeskaway aqerruy-is, yessikid udem-is amek i t-cerwen wussan. Yettmuqul amek i tenbeddal ifa-s, Werda, ddexxan d waan sselin tazmert-is, armi yual am lexyal! Yerra nnehta, yual er yezri, yemmekta-d ass-nni amezwaru imi d-yewwi Werda er wexxam-agi: Tanalit Akli n tayri - 30 - Cfi amzun d ass-a, ef mi tt-id-wwi akken er da, tella tkukra, tesseta Nni-as: - Ur ttseti ara a Werda, axxam-agi seb-it d axxam-im, tagi seg wass-a ad tual d tawacult-im, ader ad terre iman-im di rrif eyyeb akka mi d-yettmektay, ihuzz aqerruy-is yesa, yeqqar deg yiman-is: Werda, ass-nni tenna-yi-d: - eyyeb, ur ttxemmim ara yakk, yemma-k a tt-emmle amzun d yemma Nekk nwi-tt a d-ternu d tajeigt di twacult-iw, akken ad yekmel lfer-iw, nwi-tt d ajeig ara yesnernin di ccbea n tudert-iw, zi nettat d asennan! Warad i d-tgir iman-is gar-ane armi tebda tzerre lfetna-s am settut! Teur-iyi alla-iw s ssem-is, tesderel-iyi allen-iw s tila-s, ur tezgil ula d yiwen! Yemma, yessetma, da Zina imi tt-tera txeddem, tewer, tettasem deg-s aas, ulac tagnit ideg ara mlilent war ma yella texleq-d ssebba s wacu ara nnaent, tezga i lebda tettaar-iyi aqerruy-iw fell-as, aas n yegna i yi- d-texdem akk d Zina, ula d jida tamuint ur tt-tezgil ara, acal d tikkelt i tt- tennu! Da agnu meqqren i yi-tga, asmi akken i tessexreb assa gar-i d umeddakel-iw Meafa, imi yi-t-terra rag ur t-erre ara, sburre-as ayen ur yexdim! Armi d ass-nni mi teli yes-i, imi t- id-ufi er tama-w i gzi d acu i yi-texdem Werda. D awezi ad as-same aya! Yemmekta-d akk aya di teswit-nni imi d-tual Werda, ibeddel iceien-is s tawla, iru-d er texxamt n inebgawen anda i t- tettraju Werda. Yeqqim-d qbal-is, tasusmi tettel-as iles, yettmuqul ur-s; deg wallen-is yera tabrat n nndama; deg wudem-is tban ur tetthenna ara , mai d udem-nni n zik i yerwan yal lxir! Tban-as-d tezzer di lmena i wumi ur tezmir Tilemit am nettat, tura kan i tessa taftilt n temi-s, tual tettcabi tamart-nni i wumi cerwen wussan tazmert! Anda-tt ccbaa-nni n zik, anda-tt tmuli-nni n lezz d lefcuc?! Tanalit Akli n tayri - 31 - Tamuli-s ass-a, teur d layas, d nndama, d lezen.., aennen- nni n zik yual-as d asrus uqerruy! Aseggas kan i yezrin ef jjwa-is yera yid-s waya!? Ula d lqecc i telsa, d wid-nni i s-ue nekk, amzun ur telli d tislit tamaynut! Asmi akken i tella yid-i, ulac taawsa i teba ur s-tt- srusu ara ger ifassen-is, as ma yella ur lli ara d bab n ttrika, maca di lemer i ssali fell-as kra, nwi-tt ad tili d lemar n wexxam-iw, bi ad att-rre d lalla-as n lxalat Leqder i s-gi i Werda werin t-yessin edd-nnien, medden merra gren tamawt i lxir ideg tella, tullas akk usment deg-s Semma-as Tagellidt, nettat kan ad twehhi s uad-is nekk ad as-knu, mai d kennu n ddel maca d kennu n wergaz i yeuren d tayri akk d lenana i tmeut-nni i iemmel. Ri a sen-fke i wiya tamsirt n tayri, maca Werda ur tefki azal i wayen i yellan ger ifassen-is, lemala-w teseb- itt d tugdi, nniya-w yefan ar ur-s nettat tettban-as-d d ddel! Ass-a ia-iyi lal mi ttwali di tgellidt-nni tual tettcabi ulac!! Akka i yemxemmam eyyeb d yiman-is, yettarra nnhati ragen; icerreg tasusmi-nni ideg llan s westeqsi-agi: D acu i kem-id-yesmektin yes-i ass-a? D awal-agi kan i s-d-inesren seg yimi, Werda emlent-d wallen-is s imei. eyyeb i yellan zik ur yezmir ara ad iwali imei-yagi, ass-a ifaq akken tessexdam-it kan i wakken ad tennal lebi-s, yeneq ur-s s wurfan yenna-yas: Ma yella tusi-d akken ad tru, ur stufa ara i waya, aas n lacal i yi-yettrajun. Terna teneq-d ar ur-s yemma-s tenna: Yiwen ur d am-d-yestaf, aha ma yella kra texse a d-tini, ma ulac anef-as i weqcic ad yekker er lecal-is. Teneq-d Werda s waas n li d layas: Usi-d ass-a a eyyeb akken a yi-tsame ayen i ieddan, ri ad sle i ssma seg yimi-k akken ad yetthedden lxaer-iw Ssma! D acu ara yi-d-yexdem ssma!? Ur yeslusu, ur yetterri yak akka i teqqare kemm zik-nni? Yessusem cwi, yerna deg wawal-is: Aha, mel-iyi-d kan tidet, d acu n tmentilt i kem-id-yecqan akka? Tuwaje kra! Iban deg wallen-im, ass-a uale zemre Tanalit Akli n tayri - 32 - a d-sskefle akk ayen i yeffren deffir n wesmuben-im akk d imei-m, tidderelt-nni n zik, li seg-s a tamejjayt! Werda, tessers aqerruy-is, tenna s leya d ttnefcic: -Argaz-nni ue; yettcabi wazen yeqe deg-i cchada, iurr-iyi, ur t-nwi ara akka! Yeqe-as-d eyyeb awal s wewham d wesissef: -Tenwi-t d lia am nekk! Tenwi-t d azger am nekk! Ffent- am tirga mxalfa? Werda; tkemmel ameslay-is s wesmisken: Yesseme-iyi s wecrureq n wure akk d Ka-Ka-ines, yesseme-iyi s wexxam-nni i yettcabin er Ciraun Tessusem cwi, tual tkemmel: Kullec yura-t i tmeut-is tamezwarut, nekk ufi-d axxam andi ara sdari aqerruy-iw ulac! Yesserwa-yi ddel, ula d ajurni- inu i d-ttawi s lqella d lella, itekkes-iyi-t, ur yi-d-yettaa ara deg-s ula duru! Irennu-yi tirit d ucennef n wussan. Ur ufi amek ara xedme; yemma tenna-yi-d urm a d- tennebru, imi ala er ur-i ur d-ttual ara! Teneq ur-s yemma-s n eyyeb s tuzzma: I mmi; d acu i tebi a m-yexdem?! D kemm i yeban akka, qqaren: Win i d-iheggan talbixt, yelu-tt i uqerruy-is. Werda, tessusem, ur tt-id-yuli wawal, ur tufi d acu ara d-tini, ma d eyyeb yesteqsa-tt s lezen: D acu i tebi ar ur-i? D acu i tettraju a m-d-ini? Yak d kemm i ifernen aya, d kemm i yeban ad tili akka! Zina, i yessusmen di tazwara, teneq-d s taect i yeuren d tuzzma, tenna-yas i Werda: Tecfi a Werda? Asmi akken i kem-ttellile akken a d-tuale er eyyeb, imi t-tei akken d amelal, ur teclie ma yella ad yelu ne ala! Kemm imiren a Werda tnuda lela-im, war ma txemmme ef winna akken i wumi teni asirem aneggaru i s-d-yegran Mel-iyi-d d acu i d am-yexdem armi t-tquble s lexde? eyyeb i yennuen akk medden akken kan ad yili yid-m; mel-iyi-d ma yella ieel fell-am kra n wass, mel-iyi-d d acu n tawsa i tebi ur d am-tt-id-yewwi ara s llehfa d lfer? Taggara, tei-t, tettuddu-as d azger amuin ur s-d-tegra ala tmezliwt. Werda, fiel ad tru tura, imi imei ur yettbeddil ara ayen i yezrin, afexxar ma yella yerre dayen! Tanalit Akli n tayri - 33 - D kemm ur nezzeb ara, wali amek i terri argaz-nni i kem- iemmlen, kullec deg-s yera s tmess n nndama d wurfan.Tenwi a Werda d idrimen i d lehna, me yesderel- am ul d wallen, yerra-kem d ajenwi i imesden akken ad yezlu aeddad-is. Zina, am wakken tekcem er wul n eyyeb, tesseneq-d akk iulfan-nni i yeffren deg-s, ayen akk i yeba a d-yini, tessekfel- it-id. Ma d netta, yergel yiles deffir n tumas, yual-as wawal d amessas, yezzer di tsusmi lqayen; armi t-id-tesduqes werda s westeqsi-yagi: - I ke a eyyeb, d acu n tuzzma i tesi? Yerfed-d allen-is ur-s s lezen, yenna: - Ur telli gar-ane tuzzma, yal wa ad yezzem iman-is; fiel a d-neyu leru yelan. Teri d acu ara m-d-ini? Kker ad tesqirre s axxam-im, igna-yagi fru-ten d wergaz-im, ur tettu ara akken ef ddemma-s i telli; ur ilaq ara ad teqqime ar lweqt-a berra n wexxam-im war ma yera! Ilaq a s-tge leqder i wakken a m-yerr azal. Ur s-yejib ara wayen i s-d-yenna, tekker akken ad tru, tessegra-yas-d awal-agi: - Ur nwi ara ad yeqqar wul-ik er tama-w akka! Yeqe-as-d ameslay s wesissef d wurfan: - D kemm i yeddmen ul, tesserse deg wemkan-is aru semmen
Ma yemmut wul-iw u d kemm i t-yenan Ma yella rag wawal-iw D kemm i s-yessumsen qeran Ma ur kem-yejib wudem-iw Ccama d kemm i s-tt-igan!
Werda, tezzetwi, tezwar er tewwurt. Yefer-itt, mi tedda ad teffe, yessawel-as-d, mi d-tezzi ar ur-s, iger afus-is er lib, yeddem-d 5000 idinaren yefka-yas-ten, yenna-yas: Tanalit Akli n tayri - 34 - - Ax-iten, ebber yes-sen tilufa-m si leil, maca er amek ara tefru igna-m d wergaz-im, ahat ad ibeddel er liha-m, a d- yunan wul-is fell-am Ssarame ad tafe yid-s lehna. Werda; teef idrimen-nni, tezmummeg, ur s-tenni ara ula tanemmirt! Nettat tru, netta tea-yas-d lir akk d li; ur yumin ara akken ad tezzi fell-as tudert akka! as ma yella telem-it maca werin i s-ibudd lmena am tagi, as ur yettu ara tiyita n leder i t-tewwet, maca yessaram-as s wul yefan akken ad taf talwit!
Tuer tyita n tayri Ddwa ur tt-tesi Alil win tt-yuen di laman Yea deg wul ilili Ulac tereg ur yeswi Temsawa ur-s tamment d qeran
Tisin-agi n Werda, annect i s-d-tegla s lir d wurfan, tegla- yas-d daen s lehna; imi yefra-tt d wul-is i lebda, akken tayri- nni i t-yeuren er wasif dayen temmut ! Acal d netta irewwel ef wayen i t-id-yesmektayen yes-s, yugad a tt-iwali ne ad isel i taect-is, yugad ad iulfu mazal tedder deg wul-is, timlilit-agi n wass-a tella-yas d anza akken Werda teffe si tudert-is i lebda . eyyeb; iulfa s lfer d laman, yettmeslay i yiman-is di teswit- agi yeqqar:
Nekk ile mi ara kem-wali Ul-iw ad yendeh s yisem-im Nekk udde as ma yella li Deg-i werad tedder tayri-m Zi tura dayen ri Deg wul-iw yeqqur ujeig-im!
eyyeb; deg wass-nni i yufa talwit, yegzem akk lexyu i t- yettcuddun er yezri, iger asurif amenzu deg webrid n tafat, yekkes fell-as agu-nni n lam i s-d-yezzin, iger afus-is i usirem i d-ibedden ef tewwurt n tudert-is. Yelli ul-is i tudert, Tanalit Akli n tayri - 35 - axeddim-is yeef akk akud-ines, ahil n wass-a d win n yielli akk d uzekka yettemcabi, ulac deg-s amaynut, akken kan i tteddin wussan Am tannumi; yiwet tebit, yerza zik er uxeddim-is i yellan di tesdawit, agama ass-nni yerfa mai d kra, au, ageffur akk d rrud-nni i irennun deg wulawen rrehba. Mi yewwe er din , yu lal yeuex d ayen kan si lehwa yeqwan i d-yessurug igenni, inalmaden akken daen, yal wa anta tama ier yettazzal, d tarewla i rewwlen seg tmiqwa-nni n lehwa i ten-yessbezgen! eyyeb mi yewwe er wadeg-ines uxeddim, ielleq akebbu-is i yettiqqin, imi yettheggi iman-is akken ad yebdu axeddim, iegger tamuli-s er berra akken ad year allen-is s ccbaa ugama i yettrun taebit-a, werad-it akken yezzer di ccbaa-nni n war tilas ugeffur d tagut i yesburr ugama armi d-yuki am winna akken i d-yedduqsen si targit, yessikid, yettalas tamuli. Yettwali yiwet teqcict am tin akken i d-yekkan seg umaal-nnien! Tleu, i ugeffur s isurifen ayen, deg wallen-is yettban lezen, am wakken tereq-as tnila! Tleu tettmuqul er igenni, lehwa fell-as tneggi, ur tecli ara ma tebzeg, am wakken d tarda i tessirid iman-is! eyyeb; yecmume yenna deg yiman-is: Taqcict-agi am nekk temmel ageffur! Imiren Kan bdan keccmen-d yemsaen, da yebda uxeddim, abas ulac! Yezri wakud s tawla, mi yufa imi i neqsen laci, eyyeb; ifure tagnit akken ad yestefu, yeffe-d er berra, isenned er li, yessa agaru n ddexxan, yettmuqul er wefrag asdawan; i tikkelt-nnien, rsent wallen-is ef teqcict-nni i iwala akken sgellin, teqqim iman-is deg yiwet tqernit , tban am wakken tunag er umaal-nnien! Ulac d acu i d-ijebbden lwelha-s, tamuli-s teur d lbanat! as ma tezzer di tsusmi maca deg wallen-is aas n imeslayen. eyyeb, yesteqsay iman-is: D acu i yeffren akka deffir n tmuli-agi n lezen? Tban tenettab aas, ad tili ahat ula d nettat d asfel-nnien seg iseflan n tudert-agi ur nesi tamella! Yessexsi cwi-nni ugaru i d-yeqqimen, yual er uxeddim-is, maca ur yeri d acu i t-icudden er berra! Si tegnit er taye, Tanalit Akli n tayri - 36 - yetteggir tamuli-s er wefrag asdawan, amzun yettnadi ef kra! Ass-nni, ur ifaq amek i yezri, armi d-yufa lawan n rrwa yewwe-d war ma iulfa s wakud amek i yerwel! Imuqel er temrilt yufa-tt tewwe d 18:30. Ur yumin ara! Yeffe-d s tawla, yufa-d ageffur yebes, lam yebda ielleq-d ijufar-is, yenna s wewham: Iru lal! Ileu deg wefrag asdawan, mi yewwe er wadeg-nni anda i tella teqqim teqcict-nni, ur yeri ara acuer i yebes dinna! Yeksa di ttexmim: D acu i d tamentilt n lezen-nni i ri deg wallen-im? D acu i kem-ikerfen, acuer i yeteb yiman-im? Yerra nnehta, yessaked deg wemkan-nni, iwala-tt amzun werad-itt teqqim din! Tual-d ger wallen-is ura n tmuli- nni i ieznen, yewwi-t walla-is er tizi n ccwal, am ddkir-nni i ijebbden uzzal, asteqsi deffir waye, yaf-d lam yezzi-yas-d si yal tama! Yedduqes, iru s tazzla yeqqar: Awi-d kan ad afe rrekba I-nni; yemgerrad ef wuan i ieddan, eyyeb; yedduqes-d si targit, yeba a tt-id-yaf d tilawt! Yekker itezzi di terert, am wakken yettnadi ef kra ur yeri d acu-t! Ur yegzi ara aulfu- nni i yeskikkien ul-is
Wala-kem amzun di targit Teddme ieblan ayit Tleu deg webrid-iw Ageffur tiqqit, tiqqit Iman-im yessirid-it Ssufe-d ula d nekk rru-iw Nni-am yid-m awi-t Anef-as ad yebzeg akkit Ad yirid ula d nekk waan-iw!
-(3)- Akli n tayri.
Tsemma iman-ik Akli, tekni zdat tayri, deg wul- iw teqqle d agellid. Di tegnawt-iw ri-k d itri, d aggur i tcebbe tziri, tekkse tallest ef yiman-iw awid
Tanalit Akli n tayri - 39 -
as ur kem-ssine as ur zmire a m-hedre Ttulfu zdi yid-m Yal taebit a kem-erre Ala fell-am i ttmeslaye Ur ri d acu yi-icudden ur-m!
Tudert, teur d lbanat, yal amdan d tedyant-is, yal yiwen amek i s-tga ddunit, wa tesserwa-yas lehna, ma d waye yectaq udem-is! eyyeb, yal ass yettnerni deg walla-is uxemmem ef teqcict- nni, yettulfu yella kra simmal yettcuddu-t ar ur-s! Yual ur yezmir ara ad yebdu ass-is war ma yella iwala-tt, as ulamma si mebid; yettnadi isalan-is, yeba ad yekkes agu-nni n lir i yezzin fell-as. Ur yegzi ara d acu-t uulfu-nni i yettnernin er daxel-is yal mi ara tt-iwali! Yesteqsay iman-is s lir: Ayen i tebi ad tegzu lbana n teqcict-agi? D acu akka i k- yettcuddun ar ur-s yal ass ugar! Tual-as d tannumi, yefe akk lewqat ideg d-tettas, d lawan ideg tettruu, ula d imukan anda i tettima d tala is tleu, tera-yas am umeslub, tikkwal yettaa axeddim-is iteffe-d akken ad as-yessetbe tamuli as ulamma si mebid. Uale ttwali-tt ula di tirga-w! Deg yi yettas-d ger wallen- iw lexyal-is, amek i tleu akken s isurifen ayen! Iedda waggur d netta akken, yal ass yettnerni uulfu-nni amaynut er daxel-is, yettulfu yella kra i yenbeddalen di tudert-is, yefka lbenna i wussan-is d wuan-is daen! Mi yemlal ameddakel-is Meafa, yemla-yas d acu i ierrun yid-s, yenna: - Ala nettat i izeden di tikta-w, ur izerri ara wass war ma wala-tt, ur zmire ara a tt-ssufe si ttexmam-iw! Ur ri ara d acu i yi-yuen akka! Meafa, yecmume yenna-yas: Tanalit Akli n tayri - 40 - - Nni-ak a eyyeb, ttwali tezzre di temda-nni n zik iseg i d-teffe yakan. - D acu i tebi a d-tini s waya? Yesteqsa-t eyyeb s lir. - Ri a d-ini, tuale d amray-nni aderal. I s-d-yerra. eyyeb, yenna-yas s wurfan: - Awwah a Meafa, anwa i k-d-yennan emmle? Nekk ggulle ur yeqqil wul-iw er tidak n zik-nni, yak tteddayent ef wuccen tikkelt kan? Meafa, yettezmumug, am wakken ur t-yumin ara, imiren kan eyyeb iwala-tt imi d-tedda, iwehha-yas i Meafa, yenna-yas s leya: D tagi, d tagi i d nettat D awal-agi kan, yea ameddakel-is, yeffe akken a s-yessefer tamuli. Ul-is er daxel yeeb tikli akken ad att-yefer, yeba ad yeddu di later-is. Yeqqim akken tagnit, yual-d, yufa-d ameddakel-is Meafa yeef adeg-is deg uxeddim, iwala-t kan mi d-yual, yesa yenna-yas-d: -Akken i true i d-tuale! Teqqare ggulle? eyyeb, yessa agaru, ihuzz aqerruy-is yenna: - Ur ri ara, nni-ak tagi mai am tiya, temgerrad akk ef tullas i ttwali. Masafa, ibedd zdat-s yenna-yas: - D tidet, ur tecbi ara er tiya! Tban teren, ur uqtent ara tid yellan am nettat, yernu ur teccie ara, ula d nekk wala deg wudem-is lezen! eyyeb, yerra nnehta s wesissef yenna: - Wissen d acu i d ssebba n lezen-agi d tewlawalt ideg tella! Ahat nezmer a s-nefk afus n tullin akken a d-teffe seg wanu- nni ideg tezzer? Meafa, yessers afus-is ef tayet-is, yenna-yas: - Tzemre, tzemre a eyyeb. - D acu i zemre? - Tzemre ad tafe tayri i tikkelt-nnien. Ul-ik yekseb agerruj n iulfan, lenana deg-s mazal tedder, ur temmut ara, tzemre a s-tefke tagnit-nnien i wul-ik akken ad iemmel. - Ugade a Meafa - Ur ttagad, tagi mai d Werda. Tteddayen wussan, timsereqt-agi ur nesi tifrat teef tasga di tudert n eyyeb.Yiwet tebit, yettraju s lir er tewwurt n Tanalit Akli n tayri - 41 - tesdawit, yeba a tt-iwali zdat-s mi ara d-tas. Aas i iruja, ur d-tban ara! Ur d-tusi ara di lawan-is, mi qrib ad yeqe layas si tisin-is, iwala-tt si mebid, iemmer deg wemkan-is, ur yerfid ara iri-s fell-as, mi d-tewwe zdat-s, terra nnehta ragen, tedda, war ma tulfa yes-s. Tela iman-is, er wanda ur llin medden, teef taqernit anda i teqqim wed-s, iri-s ineggi eyyeb, yessikid-itt si mebid, ul-is iteem-it lezen, yeba ad yerzu ar ur-s, ad iwali d acu i tt-yuen, maca, ur yufi ara tabest, akukru d leya emmren-t deg wemkan-is.
Wala imei deg wallen-im Ass-nni terwi tegnawt-im Ur ri d acu i kem-yeran Steqsa si mebid ul-im ef ssebba n imei-m D acu i kem-yesnunan? Uzne-d iman-iw i rru-im Yeqqim-d er yidis-im Akken a m-yesfe ieblan
Ri ad snejli agu i m-d-yezzin, a m-d-azne asesu i yimi-m, a kem-adre si kra yellan. Ri a d-qqime zdat-m, fell-am ad sefe lhemm, a m-d-awi asirem d ameqqran i yenna eyyeb deg yiman-is. Tirwiin, yettenettaben di tallest edd ur isell i unaze-nsent, ttenettabent di tuffra, ttsuunt di tsusmi as ma yella isuan- nsent ttcerrigen igenwan. D tirwiin yettexbibien deg ieblan, yettcabin er teftilt-nni i ixessin di tallest! Taqcict-nni, teqqim akken tagnit, tual tekker, tezdi lqedd-is, tesfe imei-s, am wakken tual-d er tilawt, tger kra isurifen ayen tual teeb tikli-s amzun trewwel si ccwal i tt- yeafaren! Terra er tzeqqa anda ara teer tamsirt n 11:00, nettat tekcem ad ter ma d eyyeb, yezzer di lir d lezen, yeqqar i yiman-is: as ma yella ur yi-tessin ara, nekk ssne-tt tura dayen ! as ma yella ur yi-teri ara, ma d nekk lexyal-is yezga-iyi-d lebda Tanalit Akli n tayri - 42 - ger wallen Yual yettmeslay i wul-is : Tura i gzi d acu i k- yuman ! Zi ke tezzre am weslem ddaw waman, nekk nwi a k-id-ssufe ssyenna, ttu akken aslem ma yella yeffe-d seg waman ad yemmet. Anwa i izemren ad yejeb tafukt ? Anwa i izemren ad yelqe seg igenni itran? Anwa akka i izemren ad yeg tilas i wul-is? Zi ke mazal teddre, nekk i yennan temmute! Awwah ay ul-iw; fell-ak lqedra ur tt-si, d ke i d agellid n yiman-iw, akken kan i k-yehwa ara ili. emmle-tt? D tidet iseg rewwle aas, tual-d tayri akken a yi-teuer er wanda i s-yehwa, nekk ad afare kan lerrat- is, deg yi ne deg wass, d anebdu ne d tagrest, d talwit ne d ccwal n war taggara, leu kan yid-s am uderal ur nessin tanila. D akli ddaw uar n tayri, ur zmire ara a s-ini ala, mi ara yi-d-tessiwel. Tufa-d terwit-iw ayen ief tettnadi, tbedd-d lemala ef tewwurt-iw ur zmire ara a tt-rre. eyyeb, imi i yegza d acu i ierrun yid-s, yefka lahed i wul-is akken ma yella tudert-is ger ifassen n tayri, ur yezmir ara a s- tt-yekkes.
Tuklale zdat-m ad knu Ad ili ddaw uar-im A kem-emmle ad rennu Ur tesi tilas tayri-m Tuklale a kem-u Deg wul-iw ad ya uar-im Tuklale fell-am ma ttru S imei-w ad ssirde ul-im
Fki lahud i yiman-iw, akken ur tthennaye alamma wala acmume ef yimi-s, alamma sefe lezen-nni deg wallen-is, ggulle ar a s-d-rre asirem, fell-as ad yekfu lhemm skud er yidis-is i lli. Akken yebu yili waan-is, as ayet tekkemt-is, nekk ad refde kra i ayen ef tuyat-is.
S kra i yellan d azedgan S yisem n bab igenwan S kra i zizen di ddunit Tanalit Akli n tayri - 43 - Ggulle a m-d-awi laman A m-d-awe tafat n yetran Akken kan ad tafe talwit A m-kkse akk ieblan A m-d-rre asirem i kem-yean Yes-s ad temmagre taebit
Akka i yelli eyyeb ul-is i tayri i d-yualen er tudert-is. Iruja- tt armi d-teffe si temsirt, tezga teef taqernit am tannumi, teqqim wed-s. Yela ar ur-s s ukukru d ameqqran, yeqqim er yidis-is, ur tt-id-yuli wawal, am wakken ur tulfa ara yes- s! Yenna-yas s lenana: Tezzi fell-am tagut n lezen d wurfan, lli ul-im i tefsut ad am- d-sen wussan. Teneq ur-s s wesissef: Win i yuen tannumi di tallest a s-yereq wudem n tafat. Win i irebban tasa ef ieblan, a s-yereq wudem n talwit. eyyeb, yerra nnehta, yenna: - Ayen akka i tezzre deg wanu n lam? Wali, amek i tecbe tudert, anef-as i tafat ad tear allen-im, anef-as i tudert ad tefsu deg wul-im. Yessusem cwi, yual ikemmel deg wawal-is: Akken bun ilin yegna, akken yebu yili uilif, ddwa i terwit d lehna, seg wul-im ssufe lif. Taqcict-nni, tmuqel-it er wallen-is tiwrain am tafukt n tmeddit, tulfa s lenana d laman, ma d eyyeb yettkemmil ameslay s taect yeuren d tayri, yeqqar-as: - Mi ara tezne, nadi tasa, imei err-it di rrif, ma tennuna ur ceffu ara, ttu imiren kan urrif, ader ad tee deg wul-im amkan i li d lezen, e win i kem-yean, nadi win i t- yifen, ma ayit fell-am wussan, deg irebbi n yi mel-iten. S taect i yexneq layas, tenna-yas-d: - Win i yettewten di laman, win i yelin ger ifassen n ieblan, win i yettun d acu-t usesu, alil, alil a gma ma yettru. Win i igezmen amrar gar-as d usirem, deg wacu ara yeef? - Ala; ur d-qqar ara akka! i ul-im d ameqqran, as ma zgan deg-s wurfan, yella wadeg anda ara teddari tafat, yella deg-s wadeg i usirem. Nekk i yenwan terwel fell-i lehna, imi i kem- Tanalit Akli n tayri - 44 - ri fe deg ijifer usirem, nesre-d ger tumas n lhemm, wala ccbaa n tudert yes-m - Twala tudert deg lexyal n lmut?! - Wala tafat, tezga f lam tettummu-t, wala asirem yenser- d si tagut, asirem-nni i d-yelen afus-is ar ur-i, mi t-fe ddi di later-is, yuzen-iyi-d akken ad glu yes-m. Nettat, i isellen i imeslayen-agi, tulfa s laman d talwit, mi tettmuqul deg wallen n eyyeb, tera tabrat usirem d lehna. Tanna-yas: - D amdan i telli ne d aneglus?! ur-i ass-a mi d-terzi ulfa s tekkemt tettifsus! eyyeb, yecmume, yerra-yas-d: - D amdan i yerwan letab armi i yunag seg umaal n yemdanen er wanda ur yelli lesab, anda ur sin azal yedrimen, din anda ur telli tnekkayt ur yelli me, ur telli tagut. Tegzem-as-d ameslay: - D amaal n terwiin! eyyeb, yerra-yas-d: - D amaal n kra n win i yerwan letab, d amaal n kra n win i -yettcabin, d amal-iw, d amaal-im, d amaal n yakk wid i teem tudert-agi ur nesi tamella. Tekker akken ad tru, tenna-yas s lenana: - Tanemmirt a - eyyeb, ism-iw! - Tanemmirt a eyyeb ef imeslayen-ik i d-yettarran tarwit er tudert. -Tanemmirt d kemm i tt-yuklalen, imi ufi yes-m talwit i yi- ierqen aas aya. Tger asurif akken ad tru, yessawel-as-d: - Di lenaya-m a tamsiwt Tezzi-d ar ur-s tenna-yas: - Ah! Ttu ur k-d-nni ara ef yisem-iw, Tiziri! - Ri a Tiziri ad nemmeslay ugar, acku aas n wayen i bi a m-d-ini ma yella ulac ailif? - Ssuref-iyi acku si tamsirt tura, ur zmire ara ad ele. eyyeb, yenna-yas: - A tt-ne deffir n temsirt? Tanalit Akli n tayri - 45 - - Deffir n temsirt, ad rzu srid s axxam, ma yella ur teibe ara a s-nanef ar azekka. S wesissef yenna-yas: - Ihi, ar azekka, ulac ailif. Tiziri, tru, ma d eyyeb, iulfa am wakken tegza d acu i yeba a s-yini, maca trewwel deg-s! Tru, tektal abrid-is mai s isurifen ayen am zik, tleu s ttnefxa, am wakken teba ad tger irebbi i igenni! eyyeb, yessetbe-as tamuli armi i tedreg am yetri deffir wagu. Tiziri, i yellan tettnadi amdan ara irefden fell-as taekkemt n tudert, win ara tt-id-yessufen si tugdi-nni i tt-yurzen, a s-d- yerr aulfu-nni n laman i tt-yean, a s-yesfe tira-nni n yezri i d-yean deg-s ccwami, tulfa s laman meqqren mi tres tmuli-s er daxel n wallen-nni tiwrain am tafukt n tmeddit. eyyeb, lemmer yufi, ad yual d lexyal-is ara tt-yeafaren anda ma terra! Yettraju azekka-nni s waas n lir, iulfa s wul- is er daxel min-as-d wafriwen, yefferfer am yetbir ilelli i igren irebbi i igenni. Tiziri; i-nni yugi a s-d-ires yies, temmekta-d akk ayen i yezrin fell-as deg wass-nni. Temmekta-d amek i s-tual akken tudert berriket, di tebit- nni, mi d-teffe seg wexxam, imi i s-d-yewwe yir isali, ef uneglus n tdukli, i yellan ibeu yid-s taekkemt n wurfan, yettak-as-d amedya di ber akk d usirem, imi aneggaru-yagi, as akken yera drus n wussan i d as-d-yegran di tudert, imi tea-t tezmert di tebit n wussan-is, tekkes-as akk ayen i yettargu, maca, li, yezga i lebda wecmume ef wudem-is, akk d yisem usirem ef yiles-is, iemmel tudert as ma yella ur s-d-tefki lebi-s, yezga i lebda yettmeslay ef ber, tayri d usirem, yenna-yas i Tiziri yiwen wass: skud nedder ilaq ad nemmel akk ayen i nettidir, skud nedder yessefk ad nemmel tudert! Akka i d li, d aerbaz, deg-s tera Tiziri aas n temsirin n tudert, ur-s tefe amek i telleb layas tumert, d ilemi yeuren d ccbaa, yesan aas n tirga, maca, aan amcum ur s-yebri armi i yegla yes-s. Taebit-nni, mi s-tessawel Tiziri di Tanalit Akli n tayri - 46 - tiliri, nnan-as-d:li, yewwe lefu n ebbi, di ssbiar n Bgayet, war ma iulfa edd s unaze-is ne s waan-is. Aneglus n tdukli; akka i d netta, yettnaza di tsusmi, ixessi di lam, sin iseggasen d netta yettna aan, yeffer annect-a ef twacult-is, ur yebi ara a ten-ietteb yid-s, yerfed taekkemt iman-is, ala i texibt-is akk d Tiziri i wumi yemla lbana-yagi i yeglan yes-s. Tiziri ass-nni, irab zdat wallen-is uzamul n ber, yedrem wexxam usirem, tulfa iman-is d ulac, zdat n tudert- agi tawaezniwt, i d-yettbegginen tumas-is zdat n wid iefen! Temmekta-d akk aya, deg yi-nni aezfan i yugin ad yekfu, temmekta-d daen di tlemmast n lezen-agi, allen-nni tiwrain am tafukt n tmeddit, tulfa s talwit testertef-d er wul-is s lheffa ayen, tesla-yas i yiman-is mi s-yeqqar i yi- nni: Aha kfu, anef-as a d-yawe uzekka. eyyeb, taebit-nni, ur yeri amek i d-tewwe, yemmuger ass-nni s waas n tujjma d lfer:
Ttraju a d-tejbu fell-i Am waggur mi ara d-yali Fell-i ad inewwer yi A yi-d-tazne tiziri Ad wali akin i tmuli er umaal-im a yi-tawi A yi-tesslemde tayri Ad am-ddu di lebi Deg wul-iw ad teddari Ur kem-yettaz uberi Ul-im werin ad yennuni Kemm d talwit ad tezdi
Yettraju er tewwurt n tzeqqa anda i teqqar, ul-is ineddu s tawla, mi tekfa temsirt, ur d-teffi ara! Yekcem er daxel, yufa-tt teqqim wed-s tettaru, ibedd zdat-s yettmuqul-itt s lenana yenna-yas: - Azul a Tiziri. Terra-yas-d war ma terfed-d allen-is ar ur-s: - Azul, amek tettili? Tanalit Akli n tayri - 47 - - Ur yi-yu ara, i kemm ssarame yif wass-a ielli? Tiziri terra-yas-d s taect i ieznen: - Ass-a ne ielli, ne ulamma d azekka, ttemcabin akk wussan! eyyeb, yewhem si tala s wacu i s-d-tettmeslay, iulfa am wakken terfa fell-as; yenna-yas s wesissef: - Ahat ur d-usi ara di tegnit iwulmen? Ssuref-iyi ma ele- kem ef ccel-im. eyyeb iedda a d-yeffe, Tiziri, tessers imru-ines, tessawel-as-d : - Ssuref-iyi di lenaya-k a eyyeb, ur nwi ara a k-sserfu. Yezzi-d ar ur-s yenna: - Ulac ailif, ur rfi ara fell-am. - Qqim ihi, i tesi d acu ara d-tini, aql-i-n smesise. eyyeb, yennecra wudem-is yeqqim-d er yidis-is, am wakken ur yumin ayen i ierrun, acal degmi iruja taswit am tagi, Tiziri, temdel tazmamt-is, tessaked-it s wecmume, tenna-yas: - Aha, la ttraju deg-k a eyyeb, ne rewlen-ak imeslayen?! eyyeb, ur yeri ansi ara d-yebdu, imeslayen-nni akk i d- ihegga acal aya, akken a s-ten-yini, erqen-as di teswit-nni, yessusem cwi, yual yeneq-d s imeslayen-agi: Akken i m-d-nni yakan, isem-iw eyyeb. Cfi isem-ik eyyeb! I s-d-terra Tiziri s wecmume. Netta ikemmel ameslay-is: Tawacult-iw d nettat i d tafat n tmuli-w, imawlan-iw fkan- iyi-d aas n tayri d lenana, da imi d nekk i d aqcic awid allen-nsen zgant i lebda ar ur-i, si kra yessetma, i ttwali d itran di tegnawt-iw, da Zina, tameqqrant deg-sent adeg i teef deg wul-iw meqqer. emmle aas akal d wuu, ef waya i ferne ad re tafellat mi wwe er tesdawit, wwi agerdas-iw ger imezwura deg useggas n 2001, maca ar ass-a ur xdime ara yes-s. D wagi i d lal di tmurt-nne, ulac win i ixeddmen ayen i yeba, ne ayen i yera. I s-d-tenna Tiziri. eyyeb, am wakken yual ef wudem-is wagu n nndama d wurfan, i d-yettalin di nnhati n wesissef yenna: -Aric-nnien di tudert-iw, d layas i d azwel-ines, 05 iseggasen deg usemmud-iw, ruen deg wulac! lint-d fell-i Tanalit Akli n tayri - 48 - tlufa d tirac, taluft tessefar-d weltma-s, asalu ideg ggare iarren-iw zi yessadar ar lqa ur yessalay ara! 05 iseggasen, tezzi tenne deg wemkan-iw kan, nekk i iudden wwe igenwan, a zi teteb talluyt, fessuset trusi! Yessusem, yerra nnehta, yetthuzzu aqerruy-is, amzun itezzem aktayen-nni i d-yualen akka ger wallen-is, yual ikemmel ameslay s wesissef yeqqar: -Tera-yi a Tiziri, am tedyant-nni n yizem mi yettwaqqed ger wallen, Yir leru qqazen ellun, ma d yir lehdur qqazen rennun. eyyeb, yettel yiles er daxel n yimi, tres-d fell-as tsusmi, yerra-tt kan i nnhati, aaruq n nndama yesru ul-is, Tiziri, tessikid-it s tmuli n lezen, am wakken tulfa s wayen i t- yuen, tenna-yas s taect yebeben: - Turr-ik tayri? Tera-yak ifadden! Netta yerra-yas-d: - Tin akken i wumi d-uwe tafat akken ad twali, tger-iyi di temda n tallest! Awal deffir waye, s lemrar d nndama, i s-d-iekku tamsalt n Werda, netta yezzer deg wanu n ccfawat, Tiziri, tessikid-it s wallen ideg ieer imei, mi yekfa eyyeb ameslay ef yezri- s, terra nnehta, am wakken d nettat i d-yekan, amzun tac ayen yeran! Tenna-yas s lezen: Fiel a k-tekref nndama, ke ddnub ur t-tesi deg waya, akka i d lemala a eyyeb, a k-tebbe cwi di tirga sikin a k-id- tessaki, abrid-is ur iban ara, yiwen ur yeri ma yella ad yawe ne xai! ke teli s nniya-k, ur yelli ef wacu ara tendemme. D nettat i yeccen, yiwwas ad tfaq d yiman-is. eyyeb, yenna-yas-d : Wissen ma yella ad teu telem, ne ahat ad tennerni di me-nni i s-yesderilen allen! Tres-d fell-asen tsusmi, yal yiwen anda i t-teuer takti, yal wa yezzer deg yezri-s, nndama teef tasga di tmuli-nsen. Qqimen akken tagnit, yual yeneq-d eyyeb, yenna: - Wagi d agzul n wayen i ieddan ef yixef-iw, degmi furqe Werda, yual-iyi-d leqel, as mai s sshala, maca, uwe-d i yiman-iw tabest, akken a d-zegre si tegnit-nni n layas d nndama, er talwit d laman. as ma yella tiyiti i yi-d-yersen Tanalit Akli n tayri - 49 - qerriet, maca ur teni ara deg-i ccbaa n tirga, ul-iw werad- it ineddu, yettulfu, ur yemmut ara!... Ttwali deg-m tessusme, tunage akin i tilawt! Yesrafeg yiman-im ssyagi, yual er yezri? Ahat ssaki-d deg-m yir aktayen?!... Tiziri, tegzem-as-d ameslay, s wesissef tenna-yas: - Ur cukke ara d yir aktayen, maca, mi ara ten-id-mmekti, tettual fell-i tallest d usemmi. Daya kan i s-d-tenna, tual tezzer di tsusmi, imei yeur-d allen-is, terra nnhati, ur d-terni awal. eyyeb, iulfa akken d yiwen webel i ten-yezdin, yessarem ammer i s-d-telli ul-is, ad tegger akk taayt-nni i tt-yettettiben fell-as, ad tessexsi deg-s timess-nni i tt-yesruun, yenna-yas:
Lli-yi-d ul-im ttxilem Ad bu aan yid-m Ad tifsus tekkemt fell-am ri tasusmi tetteb-ikem Tawlawalt tezga turez-ikem Ass-a aql-i-n er tama-m Fell-am ad yekfu lhemm Ler n wul-im ad yekkussem S lehna ad tfee ifa-m
eyyeb, yettmuqul er Tiziri, s wallen yeuren d lenana akk d tayri, yezzer di tsusmi ula d netta, yedda di tayugt n waktayen, tagnit kan, yual am wakken yual-d er tilawt iwala udem usirem, yecmume, ikemmel ameslay yenna:
Nekk yid-m mi d-nemyufa Am waggur akk d tziri Lbaz yedduklen d tninna Ccbaa fell-asen tezzi nekk yid-m mi d-nemyufa Acuddu i -yurzen yefsi!
Tiziri, ur teri d acu i ierrun yid-s, ur tegzi ara aulfu i tt- izeden di teswit-nni, tettnadi er daxel n yiman-is, ma yella Tanalit Akli n tayri - 50 - a d-taf kra n tifrat! Tessusem, ur tt-id-yuli wawal, eyyeb, yegza tasusmi-s, yera d acu i tessedrag deffir n nnhati-s, yerna deg wawal-is: - emmle-kem, atan d acu i xse a m-d-ini a Tiziri. Tiziri, tessikid-it er wallen-nni tiwrain am tafukt n tmeddit, terra nnehta tenna-yas: - Ahat, mai d nekk i k-ilaqen? Ur uklale ara ahat tayri-k... Yeqe-as-d ameslay:
Akken yebu yili waan-im Akken s-yehwa tili tedyant-im Nekk ul-iw yeqbel kullci Kullec yura deg wallen-im Deg-sent ri leru-im A ten-yesselun d nekkini Fki lahud i wul-im Ad ili d akli ddaw uar-im Skud deg-i tezde tayri-m
D akli n tayri, akka i d nekkini! Ur zmire ara ad beddle aya, akka ara idire ddaw uar n tayri, yes-s kan i banen iberdan, am tziri n waggur d yetran, as ma yella tettas-d si lam, tafat- is d tin zeddigen. Attan temsalt ger ifassen-im a Tiziri, akken kan i tebi ara ili. Ssya ar sin wussan, ad nemlil, di tsekmut n yemrayen, nekk a kem-raju, ma yella tri ad tezdi ul-im er wul-iw, a d-tase, a yi-d-tawi tayri d laman, ma ulac, a yi-tanfe wed-i. eyyeb, yenna-yas-d akka kan, iru s tawla, war ma yella iruja a s-d-terr awal. Tiziri, tezzer di tsusmi, tettna iman-is teba ad tegzu ayen i tettidir akka ma yella d tidet ne d tirga. Tettulfu am wakken tufa tarwit ief tettnadi aas aya, werin tulfa s lehna am tinna akken i tufa deg wallen-nni tiwrain am tafukt n tmeddit, yal mi ara temdel allen-is, a d- temmekti tamuli-nni i d-yessakayen deg-s targit yelhan. Zrin sin wussan, lir, tugdi, ieblan; yal wa deg-sen yezzer di lmena uraju d ukukru.
Tanalit Akli n tayri - 51 - eyyeb, yewwe-d zik, yeqqim yettraju, yettmeslay i yiman-is: Wissen ma a yi-d-tes tilawt, ne ad qqime akka d anekraf n tirga? Tin akken i wumi fki deg wul-iw tasga, wissen ma d-tunan fell-i ne ala! Ugade a yi-te i tewlawalt a yi-tezzu s tmess n tayri-s. Aas i iruja, Tiziri, ur d-tban ara, yezde-it lweswas, yesseya-t uraju yeskew-as ifadden, ur yezmir ara ad yernu nnig n wakken, tewwe-d tmeddit, yeqe layas dayen, yekker akken ad iru, texsi deg-s teftilt usirem i yessa s wafrayen-is lqayen, yeqqar: Ri ad ili er yidis-is, ad idire s nnhati n wul-is, maca, turda-s tban, tefren ad tili iman-is, ma d nekk, yeckene wul- iw deg tayri-s Ileu, am win ur neqil abrid, ur yeri anda ara yerr, iulfa ayet fell-as ddunit, asirem-nni i yessa yexsi yea-t di tallest.
Ass-nni i ruja a d-yas Asirem a yi-d-yeglu yes-s Zi i d-yeuer d layas Yewwi akk tirga-w yid-s!
Werad-it akken, ileu, yettarra nnhati ragen, armi i yesla i teri si mebid, iudd d targit, zi d tilawt, yezzi er deffir, tual-it-id terwit i t-yean, mi tt-iwala am waggur-nni i d- inesren deffir wagu, tbedd tettraju-t s wecmume, yuzzel ur- s am win akken ara yemmagren talwit, mi yewwe zdat-s, imuqel-itt s tujjma meqqren, yerra nnehta, yenna-yas s taect i tezde lenana: - Uyse tisin-im, ile a yi-tee akken di tallest! Ugade tawlawalt! Tiziri, tezzer deg wallen-nni tiwrain am tafukt n tmeddit, tenna-yas s leqel kan: - Ssawlent-iyi-d wallen-ik, ur zmire ara ad ele ef teri- nsent. Icudd yiman-iw ar ur-k degmi ri tira-nni n terwiin di twenza-k Tanalit Akli n tayri - 52 - - Tira n terwiin?! I tt-yesteqsa eyyeb s wewham, nettat tenna:
Mi yerfed ccfer ef yeri-k ur-i mi d-terra tmuli-k Walawala tafsut Sli di tsusmi i ut-ik Sli-as i wul mi d-yebder isem-ik Sli-as i walla yenna-yi ttu-t ezzif aas webrid-ik Teteb tikli di later-ik Qessiet tmara i -yerran nemmut! Wala yefsex ujeig-ik Mi yeswa timaqwa n imei-k Lezen s tebrek yettummu-t Wala yeli yiij-ik Wala terwi tegnawt-ik Ass-ik yesburr tagut Wala-t mi yunag wul-ik Yezzer di temda n mik Iudd dayen lal ifut! Wala asirem f tewwurt-ik Yettraju a s-d-tefke afus-ik Akken a k-id-yaker si lmut Wala-k mi d-telli allen-ik Ufi lehna di tmuli-k Terna ccbaa i tefsut!
eyyeb, tumert tettfei deg wudem-is, yenna-yas: - Ihi, tefki-iyi-d ul-im?! tqeble ad tili inu, inu iman-iw kan! - Maca, ugade! I s-d-terra Tiziri s kra n wesissef. eyyeb, yesteqsa-tt s wewham: - D acu i kem-yessagden? D nekk! - Ugade ur nettawe ara, ugade a -yereq webrid, ad yizif fell-a eyyeb; iqerreb ar ur-s, yeef afus-is yenna-yas:
Tanalit Akli n tayri - 53 - Skud telli yid-i Ulac d acu i yuren Kra yellan d awezi A s-nefk isem-nnien A t-nerr d asirem n tayri Ulac d acu a t-isefen Kemm d tagellidt, nekk d akli Deg umaal n yemrayen !
Tiziri, imiren tulfa s laman yestertef-d er wul-is, tecmume, tenna-yas: - eyyeb, emmel-iyi! Anef-as i wul-iw ad yefsi deg wul-ik, atan yiman-iw ger ifassen-ik, ader a k-iru yiwwas, di lenaya-k ader fell-as! eyyeb, yerra-yas-d s lenana d tayri:
S kra i zeddigen ur yumis S tezdeg n yiman S wul i yeddren ur yuyis S tirga i yettebbiren imeban S usirem-nni i iseffen lezen aberkan S wakud i yesseftayen ussan S kra yellan akken ad yili S kra ara yeddren lebda Mi ara mmte nekkini S yakk ayen ur tettaz tmettant Ayen ur nrekku, ur nettfuku S kra i yesan azal nnig tudert d lmut S kra i iceben ugar n tefsut Ma ggulle-am s waya drus Aeqq n terwit-nni i teuur lmut Aeqq akal iseg i d-nexleq Aeqq iij i iseffen tagut Aeqq n yiman-iw d yiman-im Aeqq Ma ggulle-am s waya drus! Aeqq akk ayen is i ggulle Aeqq akk ayen is ur ggulle Tanalit Akli n tayri - 54 - Aeqq n tayri d-ilulen gar-ane Seg wass-nni mi kem-ssne Aeqq imei i ru D yakk imei i tru Aeqq ayen akken ttargu D wayen ula d kemm tettargu Ggulle a m-d-awe tafat A kem-adde si lmertat Ggulle ar d a kem-emmle Skud lli, skud ddre
-(4)- Lemala
Lemala-k tecba targit, targit ur necbi tiya. D lemala i yessaen tirgit, daxel n wul-iw asemma, lemala-k tif ddunit, yes-s deg wul wwte ticra
Tanalit Akli n tayri - 57 -
Lemala, tecba agris, ma yessa deg wul, ur ifessi, agris-nni n ccetwa, yessergagayen amzun d asemmi qessien i yetthuzzun ul er daxel! Lemala, tecba timess, simmal d-yettsu fell-as wau, nettat ad tzehher ad trennu, ma tecel deg wul ur tettnusu, tiri-s tettaa-d ccama ! D targit, i ten-yeuren er umaal n terwiin, i ten-yewwin akin i yetran, anda ur telli tagut. Tteddin fell-asen wussan, ualen am ijeigen n tefsut, ulac d acu i ten-yecban, asirem i ten-yesduklen d ameqqran! Ieblan-nni n zik, xsin, ualen am wakken ur llin, yal wa yelli tawwurt n wul-is i tafat n lemala, i isefen deg-s later n waan d lmena. Wa yettadar ef waye, yal yiwen yettnadi lehna d talwit n waye, akka i d lemala, ulac deg-s tanekkayt. Fsin wa deg wa, ualen d yiwen n yiman. eyyeb akk d Tiziri, tesa-yasen- d tudert, ttun akk ayen i sen-d-yezzin, ula d ayen i yezrin, zzren di tumert n tayri. Tiziri, tekfa fell-as tewlawalt-nni i tt-ikerfen, tesfe seg wallen- is tmuli-nni n lezen, tettban-as-d tudert tecbe mi ara tt-id- tettwali si daxel n wallen-nni tiwrain am tafukt n tmeddit, allen-nni i s-yessefen lehna, i s-d-yemlan abrid er tirga. eyyeb, i tikkelt tamezwarut, iulfa akken yella win ara iadren fell-as, win ara d-yezgen i lebda er tama-s, yufa ur Tiziri, lenana-nni i s-ierqen aas aya, laman-nni is ur iulafa yakan, tayri yemgerraden s waas ef tinna n Werda. Tirga-nsen, yal ass ttnernint, ban ad dduklen i lebda, ad lun s tawla er tumert d lehna. Ttemlilent wallen-nsen, akken ad myekunt tujjma d usirem, di yal taswit ttemsawalent terwiin-nsen emmle-k, emmle-kem di yal nnehta i d-ggaren wulawen-nsen, tettsuu taect n lemala i yezdin gar-asen, d yiwet targit kan i ttwalin deg wuan i ten- iferqen : timlilit, taebit . Tanalit Akli n tayri - 58 - Yiwen deg-sen ur yezmir ad yidir mebla waye, ettben-ten aas ddqayeq, teswiin ne ussan ideg ur ttemwalin. Yiwet tebit, Tiziri, teel ef wakud ideg d-tettas, eyyeb, yettraju-tt s lir am umeslub, yea merra lecal-is, yettruu, yettual, am win i wumi yereq kra, ur yezmir ara ad yebdu ass-is war ma yella iwala-tt, akken ad yessexsi timess-nni n lir i itezzun ul-is. Iruja aas, yual yebda axeddim, lir yettban ef wudem-is, kra n win ara t-iwalin a t-yesteqsi: D acu i k-ierqen akka ass-a ?! Netta ur yerri awal i edd, amzun ur isell i tergagayt-nni i yesneznizen er daxel n wul- is, mai d yiwet taluft i d-iger walla-is, Ahat, tehlek, maca, ielli i tt-wala ur tt-yu ara ! i yenna deg yiman-is, allen-is zgant ggunint tawwurt, melmi ara d-tekcem ur-s akken a s- tebru tawla-nni n tugdi i t-irekben. Mai d lewayed-is! Ur tezgalay ara timsirin, acuer ur d- tusi ara attan d 12:30! ni yella kra n wegnu i tt- yefen! eyyeb, yettmuqul tamrilt, yesself i wudem-is, yenna : Awi-d kan ad yili d lxir i tt-yefen! Ammer yufi ad yual d aberi, ad yekcem si aq n wexxam- nsen, akken a tt-iwali, ad ier d acu i tt-yuen. Iceen wul-is, simmal izerri wakud, lir-is yettnerni: Ahat, teya kan, teba ad testefu! yettebbir ul-is s imeslayen-agi, maca, yugi a t- ihenni. Si tegnit er taye, iteffe-d er berra, yettnadi s wallen-is ger waas n tedayin, anda ara tt-id-iwali: ulac, ur d-tban ara! Yual er uxeddim, alla-is yettawi-d aas n taktiwin, ur yufi ara d acu ara yessrekden tayugt-nni n lweswas i t-yewwin, mazal-it akken ibennu, yessedram, armi d-yekcem ar ur-s umeddakel-is Meafa: -Azul a eyyeb. -Azul. Yerra-yas-d s taect yebeben ideg yettban lezen. Meafa, yessaked-it s wewham, yenna-yas: -D acu i k-yuen akka? Werra wudem-ik amzun twala awaezniw! eyyeb, yessusem kan, ur s-d-yerri awal, allen-is rsent ef tewwurt, Meafa, iqerreb ur-s yenna-yas: -Awwah, ur yi-yejib ara wudem-ik, thelke? D aar-ik ni?! eyyeb, ihuzz aqerruy-is yenna-yas: Tanalit Akli n tayri - 59 - -Ur hlike ara, a Meafa, acemma ur yi-yu. -D acu ihi?! -Tiziri -D acu tt-yuen? Tesserfa-k, tebdam yakan! i s-d-yenna Meafa s wesqecme, eyyeb yerra-yas-d s layas: -Mai d Tiziri ara yi-yesserfun, cene fell-as aas acku ur d- tusi ara ar tura, ur cukke ara a d-tas ass-a yakk! Wissen d acu tt-yefen? -Ahat, teba ad testefu, ddurt i ieddan i tessezri ikayaden, aas i tenettab. I s-yenna Meafa. Ammer akka, yili tenna-yi-d ielli akken ur ttenceane ara akka, yernu nettat ur temmel ara ad tezgel timsirin-is, da tid n wass-a, nekk cukke tehlek, ne yella kra n wegnu i tesa! Akka i d ul n wemray, ur itecce ara, yettulfu s kra yellan! eyyeb, ass-nni, ul-is yugi a t-ihenni, iban-as-d berrik mebla Tiziri, ayit teswiin-nni i yetteddin, banent-as-d d aseggas, yugi ad yayes, yessaram, ahat a d-tas, a tt-iwali! ezzifit teswiin uraju ef wemray icenen. Si teswit er taye a d- yeddem lmubil-ines, a t-yettmuqul am wakken yeba-t a d- yeneq ur-s s taect n tin akken i iemmel. -Nni-ak a Meafa, ur ri ara yakk d acu i yi-yuen, yugi wul-iw a yi-ihenni! i s-yenna i Meafa war ma yella yerfed allen-is ef lmubil i yeef ger ifassen-is, Meafa, yeqqim yid-s tagnit, yual, yessaked tamrilt yenna-yas: -Attan d 2:00, nekk si tamsirt tura, ilaq ad rue, ur ttcein ara iman-ik a eyyeb, ma ur d-tban ass-a, azekka a d-tas, a tt- twali, as thenni, nekk nni-ak ala lxir ara yilin. -Ssarame ad yili wul-iw yecce, ru di lehna a Meafa, ar tufat. Sin wussan i yezrin akken, Tiziri, ur d-iban fell-as isali, eyyeb, yezza-t lir d uxemmem, banen-as-d wussan-nni d aseggas, awaz, lir d lweswas, ur yeri ara d acu-t wagu-yagi i iejben fell-as Tiziri! Ass-nni n Aram taebit, s ledez meqqren i d-yusa eyyeb, er uxeddim, tual-as tesdawit berriket! Imir kan i yebda axeddim, yekcem-d ar ur-s Meafa: -Azul a eyyeb. Tanalit Akli n tayri - 60 - eyyeb, isellem fell-as yerra nnehta, yejbed-d agaru n ddexxan yessa-it, awal ur t-id-yuli. Yesteqsa-t Meafa: -Ur d-tusi ara Tiziri? -Ur d-tban ara! Ula d ielli ur d-tusi ara, nni-ak aql-i-n ddrewce, rwi, ur ri d acu ara xedme. Meafa, yecmume, yenna-yas: -Awwah, kunwi s yemrayen at wulawen ileqqaqen, temmlem letab ef wulac! -ef wulac! i s-d-yerra eyyeb s wurfan, Meafa ikemmel deg umeslay-is yenna: -Wali amek i k-tera, di sin wussan tuale d waye! Ttwali deg-k d ke i yunen, allen nexrent, udem yejjet werra, amzun tuale-d si laxert! Werad-it akken Meafa yettmeslay-as, armi d-tbedd Tiziri di tewwurt, tessikid eyyeb s wallen i yeuren d lenana akk d tujjma, s taect yebeben tenna: -Tanezzakt tameggazt! eyyeb, yesla kan i taect-nni, yebra i ugaru-nni er lqaa, ifee-d wudem-is yuzzel ur-s s waas n tumert, yessaked-itt s tujjma, yeneq ur-s s tuzzma: -Akka a Tiziri?! Sin wussan ara yi-tee akken tezzu s tmess n lir d layas! -Sin wussan, ualen d aseggas! sin wussan tudert ur s-ufi lbenna-s! i s-d-terra Tiziri, s taect yeuren d lezen. -D acu i kem-yuen? Acuer ur d-tusi ara!? i tt-yesteqsa eyyeb. Tiziri, qbel mi ara s-d-terr ef westeqsi-yagi, tezzi er Meafa, tenna-yas : -Atan tbekkre-d assa-agi, ni d lid? Meafa, yerra-yas-d s lfer: -Leslama-m a Tiziri, bekkre-d taebit er wegrud-agi amecu i tea mamma-s! Ur teri ara amek i s-tera?! Tiziri, tecmume, tenna-yas: -Amek i s-tera?! Ttwali ur yecli ara! eyyeb, iulfa yella kra i teffer fell-as, deg wallen-is yera lezen uffir, yera akken liba-yagi n sin wussan, yella kra n wegnu deffir-s, yettmuqul kan deg-s amek i tettbeddil awal yal mi ara tt-yesteqsi ef tmentilt n liba-yagi i tt-yefen sin Tanalit Akli n tayri - 61 - wussan, Tiziri, tettmeslay d Meafa, ef wayen i yenan leqraya, akk d ikayaden i yezrin ddurt i ieddan, tagnit kan, tual tezzi er eyyeb, tenna-yas: -D lawan n temsirt, nekk a yi-tessurfem a ken-e ihi! Teffe-d, eyyeb, yefer-itt-id, er berra, yesteqsa-tt: -Tiziri, rju cwi di lenaya-m! Mel-iyi-d; d acu i kem-yuen, ni tselbe?! -D acu i yi-yuen? Nni-ak d lawan n temsirt, ilaq ad rue, d aya kan! I s-d-terra Tiziri, eyyeb, yessaked-itt er wallen s tuzzma yenna-yas: -Ass-agi d Aram. -ri. -Timsirin-nwen ad bdunt ef 10:00. -ri daen! I s-d-terra s wurfan. eyyeb, ikemmel deg wawal- is s waas n wurfan: -Ihi, tura attan d 9:00! Acuer i tebe, teqqare d lawan n temsirt, ef wacu i trewwle akka a Tiziri fell-i ?! Tiziri, tessusem, ur tt-id-yuli wawal, eyyeb, yesteqsa-tt i tikkelt-nnien : -Tiziri ; d acu i yellan ? Acuer i trewwle fell-i? Tiziri, tessusem, ur s-d-terri awal, eyyeb yesteqsa-tt i tikkelt- nnien: -Tiziri, d acu i yellan? acuer i tessebade iman-im fell-i! Tiziri, tenna-yas: -Ru er uxeddim-ik, mai d lawan umeslay tura. -Atan Meafa din ur ttxemmim ara ef uxeddim-iw. -Nekk ad rue ad nadi timsirin i yi-ifuten ussan i ieddan. -Timsirin a tent-id ur-i, ewwre-am-tent-id yakk, ur ttcein ara iman-im. -Tanemmirt a eyyeb, maca ur bi ara a k-ele ef lecal- ik. -Axeddim-iw yezmer ad iraju, maca, kemm, ur zmire ara ad ele fell-am, teri a Tiziri, di sin wussan-agi i yezrin, faqe akken tudert war yes-m ur tesi ara azal, tesselem, berriket amzun d aekka! Tiziri, tebra i wallen-is er lqaa, terra nnehta di tsusmi ragen tezzer, ma d eyyeb, iqerreb ar ur-s yesteqsa-tt s lenana: Tanalit Akli n tayri - 62 - -Acuer ur d-tusi ara? D acu i kem-iejben ay aggur ? -Helke, yewwet-iyi wau daya ! Tecmume mi tettmuqul ar ur-s, am wakken teba ad tessedreg s usesu-nni nnima-nni n layas i ixenqen taect-is, eyyeb, s waas n lenana i s- yenna: -Sslama-m a tayri-w, ssarame ad tili testefa, awer kem- iaz ula d asennan. Tiziri, terra-yas-d: -Mi k-wala jji, yekfa waan-iw. eyyeb, yezmumeg, yerra nnehta, yenna: -Ur umine ara ad nemsebu, ur zmire ara ad amne akken tella tudert war yes-m. Ayen kan i ssarame di ddunit-agi, d akken imawlan-im ad gzun ayen i -yezdin, ur ttarran i tayri- nne timedlin, ur a-melen akka nedder! Tiziri, imi i tesla i imeslayen-agi, yennerna deg wallen-is lezen, ul-is ietteb-itt mi yeeb tikli, tezzer deg tuzzma n yiman, tessaked eyyeb er wallen tenna-yas: -eyyeb, di lenaya-k dayen, anef-a si lehdur-agi. Ual er uxeddim-ik tele ef Meafa. Nekk ad rue er temkarit. eyyeb am win i d-yendekwalen si tnafa, iulfa s yiles-is yecce-d s wayen ur ilaq a d-yebder, yera akken Tiziri, ur tesi ara lqedra akken ad tbeddel tidmi n imawlan-is ne ad tre awal-nsen! Da ayen i s-d-yenna yesnerna di latab-is, mi yettmuqul ar ur-s, yegza acuer i tesserwal allen-is fell-as, acuer i ttezzi udem-is yal mi ara d-mlilent wallen-nsen. Yefes ef wul-is i yeuren d ieblan, yecmume-d s tmara, yenna-yas : -Tiziri; emmle-kem, daya kan i yesan tixuert, ayen- nnien, ur yelli deg ufus-iw ur yelli deg ufus-im, d ussan i yeran d acu i -d-kemsen deg ijufar-nsen, ammer ahat d ayen yelhan i -d-ttheggin! Tiziri, am wakken ur tumin ara s usirem, d layas kan i s-d- yettbanen, tual-as tudert ayet segmi d-tfaq ef tidet-agi qerrien i d-yettheggin i tayri-s taggara. Tettmuqul eyyeb er wallen, am wakken i tikkelt tamenzut, taneggarut i t-tettwali, teqqar-as: -Tuklale aas n lehna d tayri. Aya ur i a t-tafe yid-i, ugade fell-ak seg-i a eyyeb. Tanalit Akli n tayri - 63 - Netta yerra-yas-d: -Tiziri; di lenaya-m, ma yella s tidet temmle-iyi, ur d-ttales i imeslayen-agi! Lehna-w d tayri-w ala yid-m i tent-ufi, tumert-iw ssne-tt asmi akken i kem-id-ufi, tarwit-iw tettual-d ur-i mi ara kem-wali tettfeie am waggur, am tafukt, am kra zizen i tmuli. Tiziri, tulfa s laman, tezzer er daxel n wallen-nni tiwrain am tafukt n tmeddit, tunag s terwit-is er umaal anda ur llin wurfan, ur telli tugdi, anda ala ccbaa n targit i s-d-yettbanen. eyyeb, iqerreb ar ur-s yenna-yas: -Skud lli, skud telli ulac tugdi gar-ane. Yya-n ad nual er Meafa, akken a m-d-fke timsirin-nni i kem-ifuten. Skud lli er tama-m a Tiziri, fiel ad tennuni ne ad txemmme ef uzekka, anef-a ad nidir ass-a, taswit-agi i -yezdin kan.
Tismin; d anza n lemala , akka i d-qqaren! Maca, llan waas n lenaf n tismin, llant tismin yelhan i yesnernayen deg wazal n tayri, llant tid i icemten i yessexsayen taftilt n iulfan i yessexraben assa ger yemrayen. Mi ara tili tayri zeddiget, mi ara yili llsas-is iea, ur tt-teslu ur tt-tessedram tismin, maca trennu tessijhid-as aar. Yiwet tmeddit; Tiziri, tella di temkarit n tesdawit, teqqar, armi d- tekcem yiwet teqcict, teqqim-d qbal-is, tessaked-itt tagnit, tual tenna-yas: -Tiziri; ur teri ara anda-t eyyeb? Tiziri, terfed-d allen-is ef wedlis i yellan ger ifassen-is, tmuqel-itt: D Nasima! Tenna deg yiman-is: Taqcict-agi anda ma yerra eyyeb a t-teafar, d acu i tettnadi ar ur-s?! Tiziri, mi tt-twala akken tar, tecmume tenna-yas: -Atan deg lib-iw! Tesa terna tenna-yas: Atan deg uxeddim- is, anda ara yili?! Nasima s wurfan terra-yas-d: -Ulac-it; tura i d-usi ssyenna, ur t-ufi ara! -Ihi, ur ri ara! I s-d-terra Tiziri. Nasima tessusem cwi; tual tenna-yas: -Ttnadi fell-as acku ssawle-as-d sglin; yenna-yi-d eddi-d ur-i taswit, mi t-nuda ur t-ufi ara. Tiziri, testeqsa-tt s kra n tismin: Tanalit Akli n tayri - 64 - -D acu i tebi ar ur-s? Mi ara t-wali a s-ini. Nasima, tezmumeg tenna-yas: -D tamsalt gar-ane kan, ur zmire ara a m d-ini fell-as. Tekker akken ad tru, tenna-yas: -Ad rue ad wali ma yella yual-d ne ala! Nasima, tru, Tiziri, deg wul-is bdant sduxxunent tismin, yal mi ara tere amek ara tsu fell-as akken ad tnes, timess-nni ad tzehher ad trennu, tenna i yiman-is: Nasima-yagi, teba kan a yi-tesserfu, ur yelli d acu i yeba ur-s eyyeb. Tettebbir ul-is s imeslayen-agi, maca, yugi a tt-ihenni, simmal inee-itt lweswas er daxel, teqqim akken tagnit, tual tekker, terza srid er eyyeb, ad twali ma yella s tidet tru-d ur-s Nasima ne ala. Mi tewwe er din, tufa-ten bedden lwaid ttmeslayen. eyyeb mi tt-iwala, yessawel-as-d yenna: -Tiziri, yya-n, acuer i tbedde mebid! Tiziri, tessaked-iten di tsusmi, tual ansi d-tusa, eyyeb, yefer-itt, yessawal-as, maca, ur d-tebis ara ar ur-s. Deg webrid-is, temlal-d Areqi, wagi aas aya d netta yeba ad yemmeslay yid-s, nettat trewwel fell-as, tugi-t, mena imiren, Tiziri, tebes-d ar ur-s tenna-yas: -Azul ay Areqi. -Azul a Tiziri; amek tettili? I tt-yesteqsa Areqi s lfer meqqren. -Ur yi-yu ara, i ke?! eyyeb, yerfa mi tt-iwala yid-s, yerza ar ur-sen, yenna-yas s tismin: -Ur yi-d-temmale ara anwa-t akka wagi? Tiziri, tecmume, tezzi-d ar ur-s, tenna-yas: -Wagi d Areqi! Tezzi er Areqi tenna-yas: Wagi isem-is eyyeb. Areqi, yeneq er eyyeb, yenna-yas: -Anuf yes-k a eyyeb. eyyeb, yenna-yas i Tiziri s wurfan: -Yya-n ad nru tura. Nettat, terra-yas-d s wurfan: -Ru, ma d nekk uwae Areqi deg yiwet temsalt. Tanalit Akli n tayri - 65 - eyyeb, iru izellez, s wurfan d tismin irekkem, yual er Nasima. Tiziri mi t-twala akken yual ar ur-s, tera s tismin ula d nettat daen, teqqim d Areqi, sseftin awal ef tsekla d turi, awal deffir waye, akud yettazzal. eyyeb, ula d netta yessefti awal akk d Nasima, qqimen akken tagnit, yal yiwen er daxel yezza, yal wa yettaker tamuli er waye, ajaji n tmess simmal yettnerni. eyyeb, ssawlen-as-d er uxeddim, Nasima tru tea-t, ma d Tiziri, werad-itt akken teqqim d Areqi, teba ad teru ul n eyyeb, akken i tt-yera, netta si tegnit er taye iteffe-d yessikid-iten tagnit, sikin ad yual er uxeddim- is deg wallen-is tettban tuzzma meqqren texle s waas n tismin d wurfan. Tiziri, mi t-tettwali akken as ma yella ia- itt maca teba-t ad yere cwi si teqre n tismin amek i ttezzu ul n wemray war tamella. eyyeb akken ad yessexsi aaruq- nni n tismin yerra-tt i wesduxxen, agaru deffir waye, Tiziri mi t-twala akken yunan-d wul-is fell-as, tenna deg yiman- is: Tura dayen, ddeqs-is, ia-iyi tenna-yas i Areqi: -Ssuref-iyi, d lawan a k-e, ameslay yid-k yelha, ur nezgil taluft addal, tasekla, tasertit, .. A zi yeur uqerruy-ik! -Tanemmirt-im a Tiziri; ula d nekk aas ubaur i d-ennme si temlilit-agi. Tiziri; terra srid er eyyeb, tufa-t yettheggi iman-is akken ad yeffe, tenna-yas s wewham: -Dayen, tekfi axeddim?! Netta yerra-yas-d s wurfan: -I kemm dayen, tefri tilufa-m d Ssi Areqi? Tiziri terra-yas-d: -Am tlufa-nni i tefri akk d Nasima! -Ur llint tlufa gar-i d Nasima! I s-d-yerra eyyeb. Nettat tenna- yas s tuzzma: -ef waya i s-tenni a d-teddi ar ur-k, da ef waya daen i tnuda fell-ak akk tasdawit?! -D nettat i yi-d-yessawlen yakan, tenna-yi-d akken tuwaj-iyi, ihi nni-as a yi-d-tafe deg uxeddim, eddi-d taswit. Tiziri, ammer si lbenat yid-s yili mai dagi zdat wallen-im ara tent-fru! Tiziri, tual-itt-id terwit, tecmume tenna-yas: -D nettat i yi-d-yennan Tamsalt gar-ane nekk yid-s kan! Tanalit Akli n tayri - 66 - eyyeb, yezmumeg yenna-yas: -Teba a kem-tesserfu daya kan! Attan lbana d acu-tt; gma-s yewwi-d kra n tawsiwin, yenna-yas a yi-d-tini ma yella ri a tent-ae fell-as, acku gma-s yettbezniz. D tagi i d taluft merra, maca kemm ur-m ugar n ssaa teae lemle, tema tumest akk d Areqi-yagi! Ammer i terni cwi yili ur yi-d- tettafe ara. Tiziri, tesa, tenna-yas: -Nemmeslay ef tsekla aas, Areqi d amedyaz a zi, yernu isefra-s lhan! -Ihi tufi lebi-k ay ul?! I s-d-yerra s wesissef d wurfan, yezzi udem-is akin, yessa agaru. Tiziri, tekkes-as-t tessexssi-t, tenna-yas: -Tjerrbe? -D acu ?! I tt-id-yesteqsa s wewham. Tenna-yas: - Timess n tismin. eyyeb, yecmume, yenna-yas s lenana: -Jerrbe a tayri-w; ur tezmir ti a kem-twali d waye! Ri ad tili inu iman-iw, edd ur kem-yettwali. Tiziri, tqerreb ar ur-s tenna-yas: -emmle-k ay ameslub, ssuref-iyi ma yella sserfa-k-id, d tismin i -igan akka! - Urent aas tismin, qerriit zien a Tiziri! -Qqaren wat zik; Win ur nejerreb tasa, yens anda nensa Tegzi tura acuer i rfi mi k-wala akk d Nasima? -Gzi a tarwit; maca ilaq ad teu akken ger yakk tullas n umaal, ul-iw yefren-ikem kemm, d kemm kan i t-izeden lebi-w werin ad yecce er taye. Tisura n tayri-w a tent-id ger ifassen-im kemm wed-m. Tiziri, terra nnehta, tenna-yas: -emmle-k.
-(5)- Ger layas d usirem
as ul yeem-it layas, yera ur telli d ayla-s, mena yugi a k-yexu. Yettraju a d-tejbu fell-as, ad tili lebda er tama-s, akken aar-is a d-yeyu. Ma tei- t yiwwas, a t-yezde lweswas, ad yejjet ad yerku
Tanalit Akli n tayri - 69 -
D rru i yextaren Ne d ayen i yuran Letab wi t-iemmlen Anwa i t-yeban?! Nera yettraju uwezi Di taggara n webrid Nemmed, neqbel kullci Neba ad ner lqid Abrid-nni n tayri Ad nelu deg-s lwaid Nettargu ayen ur nelli Seg wassen lxaer ur yerkid as layas yetnerni Asirem yettgani mebid ur-s mi nejel tikli Simmal ad yettbeid! Yegra-ya-d kan westeqsi D rru i yextaren Ne d ayen i yuran?!
Akli n tayri, ur yezmir ara a s-yenser i uulfu-nni uris i yettcebbien tudert-is. eyyeb, yal ass yesteqsay: Acuer i yi- tga tudert akka? Yal mi ara d-afe ayen ssarame, ger ifassen- iw ad yettawa! Maca, yesmenyaf ad yidir d anekraf n tirga, akken ur s-iteddu di lebi i layas. as yera tayri-s ur s-d-tetti, maca yeggull akken ur s-yettserri, yal ass iemmel-itt ugar, lemala-s simmal tettnerni. as yea tirga-s d awezi, iemmed ef kra yellan, letab, imei, urfan Tiziri, i t-iemmlen, tugad fell-as si letab, teba a t-twali di talwit, ad yif medden akkit, ad yawe er kra i yessaram. Tettwali iman-is d ugur deg webrid n tirga-s, tettulfu am wakken tual-as d ttebga ayen i wumi ur yezmir. Tanalit Akli n tayri - 70 - Tayri i ten-yezdin, skud tettnerni tettettib-iten i sin, Tiziri, tenna deg yiman-is: Simmal izerri wakud, beu a d-yetta, acuer akka i nettkellix i wulawen-nne s tirga uwezi?!
Qqaren ul d aderal Ur yessin ad yefru timsal Mi ara t-id-tenced tayri Yessawa ar lmual as ma xerben lecal Yettban-as-d yedel kullci! Nni-ak ay ul yeddrelen as ulamma errent wallen Ke tettkellixe i lebi Tefe isennanen Tudde d ijeigen as idim-ik ineggi! Turr-ik targit dayen Wali iij i d-icerqen Ahat, asigna-k ad yennejli!
Tiziri, tezzer di tuzzma n yiman, ger usirem uriq d layas uwiq ur tufi lehna. Ger lebi n wul-is, d tilawt ragen i yezgan lebda ger wallen-is, tar anwa abrid ara tefer.
Aql-i-n cbi ttejra Mi d-yezzi fell-as lexrif F igenni idel usigna Deg wul-iw yemi-d lif Mi yufa ayen i imenna yezzer ger lmena d uilif Seg igenni iij yennejla I d wass qqlen kif kif Ler-iw werin yela Fell-i yal ass yettneif Mi ile fe tasga Ufi-d iman-iw di rrif!
Tanalit Akli n tayri - 71 - D wagi i d lal n Tiziri, i igezmen rray-is akken ad teffe i lebda si tudert n eyyeb, i wakken a s-te tagnit ad yefren tin ara yefken rru i tirga tin ukud ara yezdi tudert akken i yessaram. eyyeb; i tt-yettrajun a d-tejbu fall-as taebit am tafukt i s- ibeddu wass, iwala-tt si mebid mi terra srid er tzeqqa n temsirin, yewhem acuer ur d-terzi ara ur-s am tannumi! Yual yenna deg yiman-is: Ahat yella kra i tt-ieben! Ne ahat tebda temsirt-nsen zik ass-a?! Akken i yezri wass, Tiziri ur d-teffi ara si tzeqqa-nni ulamma di teswit n westefu, eyyeb iar ur yegzi ara acuer i teffer akka fell-as! Werad-it akken yettxemmim armi iwala Meafa si mebid, yessawel-as-d, yerra-d srid ar ur-s: - Azul a eyyeb. - Azul; nni-ak a Meafa Qbel mi ara yekfu ameslay, Meafa yenna-yas: - Tiziri?! -Amek i teri?! I t-yesteqsa eyyeb s wewham; Meafa yecmume yenna-yas: - D acu i k-iceben nnig-s? Aha; mel-iyi-d d acu ken-yuen akka daen? eyyeb, yerra nnehta yenna-yas: - Rzu ar ur-s di lenaya-k, wali acuer ur d-tedda ara ar ur-i, ni terfa fell-i! -D acu i s-txedme, ur yi-d-qqar ara d Nasima daen!? - Ala ur yelli d acu i yellan, maca are, ini-as a d-tas mi ara testaf ttxilk. Meafa, yecmume yenna-yas: - Srid ar ur-s, a tt-id-awi yid-i as thenni. - Tanemmirt. Meafa; yerza er tzeqqa anda i teqqar Tiziri, yufa-tt tefre edd ur yelli deg-s, inuda s wallen-is deg wefrag asdawan ur s-d-tban ara, iedda ad yual er eyyeb yemlal-d yiwet teqcict teqqar d Tiziri, yesteqsa-tt: -Di lenaya-m, ur twala ara Tiziri? -Teffe seg llin, acku tehlek ur tezmir ara ad tkemmel timsirin. -Tanemmirt. Tanalit Akli n tayri - 72 - Meafa, yual er eyyeb i t-yettrajun s lir, iwala-t kan, yea ayen yellan ger ifassen-is, yuzzel ar ur-s, yestaqsa-t: -D acu i k-d-tenna? Acuer ur d-teddi ara yid-k? -Ur tt-ufi ara, teffe. - I temsirin n tmeddit, ur teqqar ara ni? Acuer ur d-tedda ara ur-i?! -Ur ri ara! Tenna-yi-d tin yeqqaren yid-s teffe ef 12:00. Meafa, ur yebi ara a s-yini tehlek akken ur t-yettcein ara. Azekka-nni daen Tiziri, tusa-d teer timsirin-is teffe war ma yella iwala-tt eyyeb ur negzi ara tamentilt i tt-yean trewwel fell-as. Tezri ddurt d lal akken, imrayen ur mlalen ur mwalan, yal wa deg-sen ireqq di tsusmi akk d tewlawalt. eyyeb tera-yas am umeslub, ur yegzi ara d acu i ierrun yid- sen. Ass-nni amenzu n ddurt yezga yettgani er tewwurt n tzeqqa anda ara ter, aas i iruja, inalmaden merra nnejmaen zdat n tzeqqa, nettat mi t-twala si mebid, truja armi yekcem uselmad er tzeqqa, s wamek i d-terza er din, tufa-t-id werad yettraju-tt, mi d-tewwe zdat-s tenna-yas war ma tmuqel s udem-is: - Tanezzakt tameggazt. Tger asurif akken ad teddi, yeef-itt-id deg ufus yenna-yas: -Tiziri, ilaq ad nemmeslay. Nettat, tual er deffir, tenna-yas s taect i yexneq lezen: - Aselmad yekcem, ur yi-tteil ara di lenaya-k. eyyeb yerra-yas-d: - Muqel-d ar ur-i, wali amek i uale! Ssegzu-yi-d kan acuer i iyi-txeddme akka? -Anef-iyi di lenaya-k a eyyeb ele aas ef temsirt. eyyeb yenna-yas s layas: - Aql-i-n a kem-raju deg wadeg-nni anda i temmle ad teqqime, ur tteil ara fell-i ttxilm, ilaq ad nemlil. Tiziri, tessaked-it er wallen, tenna-yas: - Deffir temsirt ad nemlil, ur tteile ara fell-ak, ssuref-iyi tura. Tadyant-nni n lemala Am tinna i icudden aea Yeqre as lexyu ean! Tanalit Akli n tayri - 73 - Akka i yeqqar eyyeb deg yiman-is, di teswit-nni mi yeqqim wed-s dinna anda i iwala Tiziri i tikkelt tamenzut, asmi akken i tt-yettmuqul si mebid am yetri-nni i yezgan deg igenni. Dagi, i tt-yettraju ass-a s waas n lir d letab, yeef deg ufus- is tajeigt n ilili yessikid-itt s wallen i yeur imei, yeqqar: Akka i d kemm a tayri, annect i tcebe, i leqqaqe, annect i rage daen. Yerra nnehta, yerfed iri-s er igenni yenna: -Ttxilm a tayri, ahat a kem-ie, a d-tunane fell-i?! Anef- iyi ad ddari deg ijifer-inem, ur yi-ttaa ara i wegris d usemmi. Imiren kan tbedd-d zdat-s Tiziri, gar-asen sin isurifen, tessikid-it er wallen-is tiwrain am tafukt n tmeddit, tulfa s yiman-is i tt-yean yual-itt-id di teswit-nni. Teneq ar ur-s s taect yeuren d lezen: - eyyeb Netta yerfed-d allen-is ar ur-s, yessikid-itt di tsusmi amzun d tikkelt tamenzut ideg tt-yettwali! yerra-yas-d awal s taect yebeben: - D acu a Tiziri? Ssuter-iyi-d di rru-iw, a m-n-ini war axemmem awi-t. Tiziri s imei tenna-yas: - A k-e - Amek?! - Akken i tesli, dayen ur zmire ara, yi si tugdi, si tuffra, si lir d layas. eyyeb i tt-yettmuqulen s tujjma meqqren ur yumin ara ayen i isell, yenna-yas s lezen: - Teyi si tayri?! - emmle-k! i s-tenna s layas d wurfan. - Win i iemmlen ur yettaa, yak nenna-d ad neber; ne yekfa-yam ber, dayen?! - Ugade... - Seg-i?! - Fell-ak, ugade letab a k-yesseknu, ugade a k-rewlen wussan uqbel ara tawe er wayen i tettargu. - Ad true? I tt-yesteqsa s wesissef, allen-is grent-d timeqwa imei. Nettat tezzi udem-is akin tessedreg imei-s fell-as, Tanalit Akli n tayri - 74 - iqerreb ar ur-s tual er deffir. Tafukt i yejeb wagu deg igenni tebda tjebbu-d s leya, lam i yezzin fell-asen, yettenqas cwi, cwi, deg wadeg-is tual-d tafat. eyyeb, imuqel igenni, yenna-yas: - Tiziri, wali amek i teef tafat adeg n lam, wali amek i tekkes tafukt agu ef wudem-is akken a -d-twali, wagi d anza akken yiwwas a -d-sen wussan, ad yekfu fell-a mik. Ulac acu ara -yebun a Tiziri skud ulawen-nne zdin! - Ur zmire ara a k-d-fke asirem deg wayen i yellan d awezi. Tayri-nne tlul-d akken ad temel as tedder, eyyeb, ur ilaq ara ad nkellex i yiman-nne. - Acuer ara yi-terrme ula si targit?! - I wakken ad twali tilawt. eyyeb s wurfan yerra-yas-d : - Ur tesi ara azref akken ad tene ul i kem-iemmlen. Ur tesi ara azref akken a yi-tekkse tirga-w ; nekk bi ad fe deg usirem, as ad nettabe, maca ad ulfu ddre, ur yi- ttnu ara di lenaya-m. Tiziri, terra nnehta, tger afus-is yettergigin, tesfe-as timiqwa imei i yettazzalen ef wudem-is, tanna-yas s lenana : - emmle-k eyybe ; yeckened deg ufus-is am wegrud amecu i yugaden a s-tereq yemma-s. Tiziri, tettmuqul-it s lenana d tayri, testeqsa-t : - Aar-ik, yak tettadare fell-as ussan-agi n usemmi?! eyyeb, yecmume acmume i ixelen s tereg d layas, yessaked-itt, yenna-yas: - Anwa ara iadren fell-i ma tei-iyi kemmi?! Mi ara tili yid-i, ttulfu fe itran s ifassen-iw, as a d-terzu lmut ur-i, d tayri-m ara tt-yerren. Tiziri, yes-m i ddre, ma tei-iyi as seb-iyi mmute. Tiziri, tessaked-it er wallen, terra nnehta, testeqsa-t s lir d tismin: - Akka i tettulfu mi telli yid-s daen?! - Menhu?! I tt-yesteqsa s wewham. - Werda, tayri-k tamenzut. I s-d-tenna s wesissef d tismin. eyyeb, ihuzz aqerruy-is yenna-yas s wurfan: Tanalit Akli n tayri - 75 - - Aulfu i yi-yettcuddun ur-m, di lemer i t-ssine, ilul-d deg-i ass-nni kan mi kem-wala, d kemm i t-id-yesnulfan. Tayri-w i m-ttbuddu a Tiziri, tugar kra yellan, tesfe akk ayen i ieddan. Tayri i lemde ur-m, temgerrad s waas ef tinna i yi-tesselmed tmejjayt-nni -D acu i k-sslemde?! -Tesslemde-iyi lenana, nettat tesselmed-iyi imei. Tesslemde-iyi lehna, nettat tesser-iyi ccwal. Tessefe-iyi tidet, nettat tesnum-iyi lekdeb. Tesslemde-iyi a Tiziri, lemala n wul, nettat temla-yi-d tinna n tfekka. Kemm d tezdeg a Tiziri, nettat d amus, kemm d nniya, nettat d tikerkas. Kemm tceffu, nettat ttettu!!... Tiziri, twala-t yerfa aas, yuki-d deg wul-is ler-nni i s-d- yean yir ccama. Tendem ef westeqsi-nni i s-d-tebder, tulfa s yiman-is tecce, teqe-as-d ameslay, tenna-yas: - Dayen! Ssuref-iyi di lenaya-k, ssuref i tismin-nni n tiselbi i yi-d-yessneqen. -Tusme seg yezri?! Yak nni-am yakan, gulle-am acal d tikkelt akken ul-nni n zik i yemmuten, d kemm i s-d-yefkan tudert, d kemm i s-d-yerran rru i tfekka-w terri-iyi-d er tudert. Tiziri, terfed allen-is er igenni tenna-yas s wesissef: - A d-tas taye deffir-i, a d-teyu tayri-nnien. Ula d nekk yiwwas ad uale d izri, d asmekti kan ara k-id-yetteddayen di ccfaya. D abziz mecuen ger waktayen-ik yeuqten. Tezzer di tsusmi , deg wul-is tettsuu-d teri i yezgan mgal tidet-agi ief tettmeslay. Amennu n tilawt d targit werad yefri er daxel n wul-is, s tereg tkemmel ameslay, teqqar-as: - eyyeb, ur bi ara a k-teru am nekk; ad yirig deg wul-ik kra iden, ad texreb targit-ik a k-te dayen. Ke yeur wul- ik d asirem, ur bi ara a t-yedem layas. Nekk d ugur deg webrid n tirga-k d lebi-k, ur zmire ara ad ili i lebda er yidis-ik, axir ma yella tettu-iyi tnuda deg wadeg-iw tin ara yilin inek, ad tesbedd axxam-ik, ad terez tarwa-k, ad tesjueg ussan-ik.. Tiziri, as akken teqqar-as-d imeslayen-agi, maca d iles kan i ten-id-ibeddren maca ul-is er daxel itezzu, ineggef yugi ad yeqbel tidet-nni ragen. Tayri-s treqq s tmess n tismin yal mi Tanalit Akli n tayri - 76 - ara d-temmekti akken a d-yas wass ideg ara teef taye adeg- ines. Ul-nni n eyyeb ammer tufi a t-terhen lebda i nettat iman-is. Amennu yezga gar-as d yiman-is, tar ur tufi lehna, ger lebi n wul-is d wayen i yuran di twenza ur tezmir ara ad tefren abrid i teba. Qqimen akken tagnit, idis er yidis, tasusmi tesberber fell-asen, yal wa anda i yeksa wul-is, netta yettnadi amek ara d-yaf tifrat ara ibeddlen tidet-agi i ten-iferqen, nettat tettna lmektub-is, tessawal di tsusmi i wul-is teqqar-as: Amek ara telu? Teri beu yettgani-k simmal yetta-d ugar eyyeb, yemdel allen-is, yerfed aqerruy-is er igenni, s lezen yenna-yas i Tiziri: - Tiziri; fren abrid i m-yehwan; ma yella tri a yi-tee, ma yella seg-i tetbe, as nadi lehna-m, ahat war yes-i a tt-tafe. Maca cfu ef yiwen wawal kan, ader a t-tettu: Skud ddre a Tiziri, ala kemm ara emmle as a yi-tee, maca yella wacu ara yi-d-tee. A yi-d-tee iulfan yeddren. Nekk smenyafe yid-m ad ddre as ulamma di tirga, a kem-ttwali as si mebid am waggur deg igenni. Tiziri, ur ttagad ara fell-i, d talwit-im i d lehna-w, targit-im d ayla-w; mi ara tili kemm thenna ula d nekk ad ili akken. Maca, di lenaya-m a kem- id-ssutre yiwet taluft ssarame ur yi-tettarra ara. Tiziri s lenana terra-yas-d war axemmem: - Ssuter-d rru-iw, allen-iw, a k-ini ax-iten. - Tiziri, di lenaya-m, s kra zizen fell-am, ader a yi-tettu. Anef-iyi ad idire as ulamma d asmekti kan deg wul-im, urm a m-rewlen waktayen i -yesduklen. Da u akken anda ma telli, yella di kra n wemkan di ddunit-agi ur nesi tilas, wul i kem-iemmlen i yettrajun a d-tejbu yiwwas fell-as a s-tekkse agu i t-iummen akken ad iwali tafat. Ur tettu ara, anda i m-yehwa ili, tamuli n wul-iw terra dima ar ur-m. Tayri-w di yal amkan teafar-ikem, lebi-w ad yeddu yid- mTiziri, ur tettu ara akken emmle-kem. Yessusem eyyeb, amzun kfan-as imeslayen, ne ahat mazal aas n wayen i yeba a s-yini, maca, s tutlayt n wallen, imi teqqar-d tmuli tikkwal ayen ur yezmir yimi. Yessikid deg-s am wakken i tikkelt tamenzut i tt-yettwali, ne yugad ma yella tru a s-yereq wudem-is. Tanalit Akli n tayri - 77 - Tiziri tqerreb ar ur-s, tesself s lenana i wudem-is, allen-is i ieznen zzrent er daxel n wallen-nni tiwrain am tafukt n tmeddit, rru-is ireqq s tmess n beu i yezgan mgal lebi-s. Tekker s ledez am tinna akken ara yelun er uekka, netta imi d-yeer rrwa, texsi teftilt usirem deg wul-is, kkawen ifadden-is, yeffer udem-is s ifassen-is akken ur tt-yettwali ara mi ara tru a t-te dayen! Tiziri, tessaked-it tagnit s lezen d imei tenna-yas: - eyyeb, ader iman-ik, ssarame-ak talwit Tru, teeb tikli, eyyeb di tsusmi yessetba tamuli i lerrat i ggaren iarren-is armi tab ef wallen-is. Tiziri i yektalen abrid-is s tawla, imei deg wallen-is, ur d- tewwi lexbar armi d-tufa Meafa ibedd-d zdat-s, yessebes- itt-id yenna-yas s wewham: - Tiziri! D acu i kem-yuen akka?! - Acemma ur yelli! I s-d-terra s lezen, tezzi udem-is akken ur yettwali imei-s, Meafa, i yeran akk lbanat umeddakel-is, i yeran ayen i yellan gar-asen, imuqel-itt s tuzzma yenna-yas: - Tteffre fell-i a Tiziri! Anda-t eyyeb? - Atan dihin. Twehha-yas s ufus-is er wansi i d-tusa, terna tenna-yas s layas: - Meafa, di lenaya-k ru ar ur-s, ur t-ttaa ara wed-s, d ke kan i izemren ad tessifesse fell-as taekkemt. Meafa, yecmume s lenana yenna-yas: - Ur ttagad ara ef eyyeb a Tiziri, as ma yella ul-is hcic, maca yezmer i tlufa ayen. Ijerreb yakan deg wayen i yesedda. Ttwali d kemm i yeleb lezen, aql-ikem-id deg yir lala! Tzemre a yi-d-telli ul-im, yya-n ad nelu, temle-iyi- d d acu i kem-iceben?! Lan akken lwaid, Tiziri tezzer deg lezen lqayen, teneq er Meafa tenna-yas: - Dayen, kullec yekfa... Yeqe-as-d ameslay: -Amek? Tei eyyeb! Acuer a Tiziri yak temmle-t?! - emmle-t a Meafa, maca - Maca, nekk ile tayri tugar akk uguren n tudert. eyyeb, degmi i kem-yessen i s-d-tual terwit, d nekk ara m-d-yinin acal i yenbeddal, zemre a m-d-ini yella d aderal, kemm Tanalit Akli n tayri - 78 - terri-as-d iri s wacu ara iwali tudert, yella yesleb, kemm terri-as-d leqel. Tiziri, i yesmesisen s wesissef meqqren, tea akken ayen i s- d-yeqqar akka d tidet, maca tettulfu tettwarez ur tezmir ad tenser i waccaren n tidet ragen i yezgan mgal lebi-s, tenna- yas i Meafa : - ri a Meafa, maca, mel-iyi-d di lenaya-k ar melmi ara neskiddib ef yiman-nne ? Ar melmi ara nidir di targit takeddabt?! Yegguni-ya beu i d-yettaen simmal izerri wakud, aya nera-t, acuer ara nemmed i uwezi ihi?! Axir yal wa deg-ne ad icuqq abrid-is ass-a qbel azekka. -Awwah a Tiziri; tettettibe iman-im, terni tettettibe-t yid- m daen. ri tudert-agi tuer aas ur tesi ul ne tasa akken a tt-ni a d-tunan fell-a, mca, nekkni d imdanen, nettulfu, ur ilaq ara a s-neddu di lebi i tudert mi ara -d-tesmir ssem- is! Yessusem cwi, yual ikemmel deg wawal-is: - Tiziri, yiwen ur yeri acal ara yidir, ur yeri daen d acu i s- yeffren deg ijifer n wussan, tagnit n tayri d lehna tettufara, imi tettunefk-d i wemdan tikkelt kan deg usemmud-is, ma tezri ur d-tettual. ef waya ur ilaq ara a tt-neslu s tugdi d ukukru. Acuer ara nnadi ccwal mi ara nili di talwit, acuer ara neeb er letab ad nerwel ef lehna, sikin a s-neqqar: Akka i - yura! Tiziri, terra-yas-d: - Ugade si nndama, ugade ef eyyeb, ad yeckene deg uwezi, a d-yaf iman-is d anekraf n tirga d tiselbi. Meafa, yerra-yas-d: - Tugdi a Tiziri, tneqq tayri. Skud tedder deg-m tayri, ur tt- neqq ara s ufus-im. Tudert tefka-yam-d agerruj n iulfan as abrid-nsen yessa s usennan maca, yuklal ma teli deg-s. Anef-as i wakud ad yefru timsal akken i s-yehwa, ma yella yelem-iken zzman, kemm ur sselam ul-im. Ielli kan i ken- ttwali am ijeigen n tefsut i yeuren d ccbaa, ass-a wali amek i tualem am yetbiren-nni i yerren deg iferri ! Tzemre a yi-d-tini acuer akka? - Acku ulac asirem i tayri-yagi! I s-d-tenna s layas d wurfan. - Teram aya si tazwara, aya mai d amaynut! Tanalit Akli n tayri - 79 - - Yettgani-ya lefraq. -Werad i d-yeir, acuer ara tejjle yes-s?! Tiziri, ulawen i yememmalen, ama zdin ne ferqen, werin ad yemmet uulfu-nni i yezdin gar-asen. - Amek ihi, are a Meafa, ur d-ufi tifrat! Meafa yecmume s waas n tzemnit yenna-yas: - Kker ad nru er eyyeb, awal-nni n beu as ttu-t, idir yal ass amek i yella, ur ttxemmim ara ef uzekka qbel mi ara d- yawe. Wi yeran! Ahat ad tbeddel tegnit udem, ur qee ara layas, yak yeqqar wenzi: Acal eyyiqet tudert, ammer ur yelli usirem! Tiziri, tecmume, tual-itt-id tudert, udem-is ifee-d imi i tesla i wawal-nni:Asirem, tenna-yas i Meafa: - Tesi azref deg waya a Meafa! Netta ihuzz aqerru-s yezmummeg, yenna-yas: - Teri amek i tcebbe tudert mi ara d-nemmekti asirem?! Ur tettu ara skud yella wemdan, yella usirem, skud yella ccer, yella lxir, skud yella ccwal, tella lehna. Ulac awezi zdat lebi n Yakuc! Dduklen akken i sin, leun s tawla. Mi wwen er eyyeb, ufan-t werad-it din, yeqqim wed-s, yerra-tt i ukeyyef n ddexxan, yeef deg wenyir-is, yettxemmim Yezwar ar ur-s Meafa, yenna-yas s wesqecme: - ni yezzer-ak lbabur ay ameddakel?! eyyeb, yessaked-it di tsusmi , yejbed deg ugaru-ines war ma yella yerra-yas-d awal, Meafa yekkes-as-t yenna-yas: - Fiel asduxxen, ulac acu i yuklalen. eyyeb, isu-d fell-as s wurfan: -Meafa, anef-iyi di lenaya-k anef-iyi. Tiziri, tbedd-d deffir-s, tessers afus-is ef tayet-is, tenna-yas s lenana: - Acuer i tettsuu?! Mmeslay s leqel kan! eyyeb, yezzi-d ur-s, yeef deg ufus-is akken ad yekker, iqerreb ar ur-s yenna-yas: - Tiziri, s kra zizen fell-am, ur yi-ttaa ara, ur yi-kkat ara s ujenwi n beu di lenaya-m. Meafa, yesa yenna-yas-d: - Ur ttagad, dayen, ur k-tettaa ara mamma! Tanalit Akli n tayri - 80 - eyyeb yettmuqul-itt s tujjma, allen-is ttecruruqent s tumert, yesteqsa-tt: - D tidet?! Tiziri, terra-yas-d: - D tidet, ur zmire ara ad idire war yes-k ula d nekk daen! Maca ilaq ad tesnemmre Meafa i yi-d-yerran leqel, i yi-d- yellin allen ef tidet-agi. Yezzi er umeddakel-is, iger-as iallen, yenna-yas s lfer meqqren: - Tanemmirt a gma, ke s tidet d aneglus ay ameddakel. Meafa, yessers afus-is ef yedmaren n eyyeb, yenna-yas: - Aneglus n tidet d ul n wemdan a eyyeb, d tayri i d agerruj ief ilaq ad tadrem. Yessusem, yessaked-iten s talqayt, yera deg wallen-nni iseg yeffe layas asefru n tayri akk d talwit. Lan akken di kra yid-sen, lfer i ten-izeden meqqer, Tiziri, tettales-as i wawal-nni: Acal eyyiqet tudert, ammer ur yelli usirem! Tenna i yiman-is: D asirem i d tarwit n wemdan, ma yesa-t ad yedder, ma yesru-it, tudert-is a tt-tif lmut! Temmekta-d di teswit-nni taect-nni n Brahim eyyeb mi s- yeqqar: Mkul yiwen anda ilul Ur yextar ara Nekk yid-m nlul-d anda nemyufa
- (6)- Lefraq
Isu-d wau n lif, yezzuzer merra tirga, yesmar-d qeran d uilif, yes-sen yeur uran n lemala, i d wass qqlen kif kif, imi deg-sen ur telli ara.
Tanalit Akli n tayri - 83 -
Zi ulac amaal iulfan, anda ma llan medden, wid- nni ur nsell i wul mi ara ineddu, wid-nni ur nettulfu, ur nessin d acu-t yiman-nni i d-ilulen deg irebbi n telqeq d lenana, iman-nni i wumi qqaren Lemala ne Tayri
I sin nexa i waya Ur neri d acu d ssebba Armi neba d iceqfan Tadyant-nne n lemala Am tinna icudden aea Yeqqre as lexyu ean Am tegnawt di ccetwa Rrud, au, lehwa lam i yeuren iberdan Am win ur neri anda Nleu war tanila Itri-nne ur d-iban Am yi ur nesi taggara Am wudem-nni n lmena Mi d-yegla yid-s ieblan Tadyant-nni n lemala Deg wul-iw i trea Tenta amzun d asennan Am ideralen i -terra Ur neri anda i nella Nleu er zdat kan Ur nextar mi d-nemyufa Yal yiwen ansi d-yusa Nezdi d yiwen n yiman Nefsi wa deg wa Acal d targit i nebna Asirem-nne d ameqqran Taggara xerbent tirga Tanalit Akli n tayri - 84 - Yal wa anda yerra Zgan erqen iberdan !
as ugi ad ayse tayri-s, nettat yessefcel-itt layas, nekk ri ad qqime i lebda er yidis-is, ad zge lebda er tama-s, nettat yereq lebi-s ger wurfan, tual-as lemala-s d abel. Tugdi, letab, layas, ummen ef wallen-is udem usirem, gan i lebi-s tilas. Yal ass trewwel fell-i targit-nni n tayri, yal mi ara qerrbe ur- s ad ta akin! Akka i yettmeslay eyyeb d yiman-is i yugin ad yegzu ayen akka i ierrun, yal mi ara iqerreb er talwit d tayri, nettat ad trewwel fell-as! Lefraq-nni iseg ugaden aas aya, yeer-asen-d ass-a am qebba lerwa i sen-d-yeglan s lmut berriken. Zdat ttejra-nni n ilili s tereg n lezen d imei, s uaruq n wau-nni achili unebdu i d-yettsuun fell-asen, di tsusmi ttemsawalent s ucewwiq-nni n nnhati i d-ggarent terwiin- nsen.
D nekk ne d kei Win i ielmen ur neri Newweq ur iban yixef-is Ne ahat nexa nekkni Ddnub ur t-nesi Mi d-yerra lam ijufar-is Lexde fell-as ur nebni Tcebbe nniya tadukli Assa i -yezdin d udem-is Nedda deg uzeggar afi Neffes deg wegris ur nefsi Iij nettraju-t ur nuyis as lam fell-a yezzi Tafat later-is ur yelli as asirem yeffer udem-is Nemmed neqbel kullci Lqid i yezzin i tayri Nudd ber d abdil-is Tanalit Akli n tayri - 85 - Tawwurt n her ur nelli A tt-nre nugi Nettqellib tasarut-is Asemmud-nne ad izerri Yal ass mi ara ieddi Temer tettheggi-d iman-is Nera ur tettdumm temi Kra n win yesen a d-yaki F tilawt a d-ters tmuli-s A d-yaf lebi-s d awezi Ayen akk ief yettnadi Ger wussan yeba later-is
Allen-is ssurugent imei, lezen yezde-as di tmuli, Tiziri, dayen teqe layas di tayri, s uaruq d wurfan is tettmeslay i eyyeb, netta yezzer di tsusmi, yeqqar deg yiman-is: Wissen ma d her ur nesi, ne d tira-nni n twenziwin! mi nufa ayen i nettnadi, yesrafeg ger ifassen, imawlan urzen lebi, targit-nne d awezi i s-sburren Tiziri, thegga iman-is akken ad tru, deg wul-is treqq tayri s tmess n beu-nni ur tebi. Mi tger asurif amenzu akken ad tektil abrid-is, eyyeb yessawel-as-d: -Tiziri, rju ttxilm! Mi d-tezzi ur-s yenna-yas:
as ad true as wed-i a yi-d-tee Ad ili i lebda d ayla-m Deg wul-iw ad tzede Ger wallen-iw ad teqqime Ur tettu ara ifa-m Am walhin a yi-tmelke Yid n rru-iw teddukle Amek ara farqe fell-am!? Heddre-as yal ass i lkae ekku-as ayen i yi-d-teqqare Ssenaqe-d deg-s lemala-m Deg yi ur-i a d-tettase Ger yetran a yi-d-tettbane Tanalit Akli n tayri - 86 - D aggur i iseffen lam Yid-i a d-tettmeslaye Selle-am-d as tbede Amzun zgi er tama-m! Azekka ma yella tjewe urm ansi s-teqqare Qee layas si liha-m as tae-d i waye as i nekk ur d-tettie as ad tereq lerra-m Ggulle ur lli i taye skud deg wul-iw teddre Ad ili i lebda d ayla-m!
Yessusem cwi, yessaked-itt er wallen-nni i tesserwal fell-as, yenna-yas: - Aeqq ul i tezde tayri, as ma fell-as imei-w yeli, ajeig- im ad yefsu, lemala-m ad tefti, as s tmess tettruu, simmal treqq ad tettnerni. as a yi-tee wed-i, ad true a Tiziri, cfu, u, ad qqime i lebda d akli ddaw uar n tayri-m! Imiren, nettat tektal abrid-is n war tualin, ma d eyyeb, ur yeri anwa abrid ara t-yawin. Tru tin akken i t-imelken, wissen ma tt-iwali tikkelt-nnien ne ahat d tagi i d tamuli taneggarut! Mi tab ef wallen-is, yebra i tfekka-s er lqaa, yeqqim ef useddar-nni i yezzin i ttejra-nni n ilili yeddem-d si lib-is agaru n ddexxan, yessikid-it s wallen i yeuren d imei, yeqqar deg yiman-is: Ammer i tezmire ad tessere akk iulfan-agi i yettcerrigen idmaren-iw, ammer i tezmire ad tessexsi aaruq-agi i yi-itezzun Yessa-it, yejbed deg-s tikkelt kan, yual yemmekta-d asmi akken i s-tenna: Ma yella temmle-iyi, anef-as i ddexxan-agi yenna-yas: Ur zmire ara ue fell-as tanummi dayen! Tiziri terra-yas-d: Yal mi ara tessie agaru, mmekti-d akken d nekk i yesan azal ugar n ugaru-nni, ane 5 idinaren kan i swi ur-k?! Imiren kan mi d-yemmekta aya, iegger agaru-nni, yerra nnehta, yenna deg yiman-is: Azal-im yugar akk igerrujen n ddunit, azal-im yif kra yellan a tayri!
- (7)- Tuzzmiwin
Nekk yid-k as nemyuzzam, tuzzma-nne tesnernay tayri. Nemlal ur nemsalam, s wallen nger irebbi, as fell-a yezga-d lam, tafat n wulawen-nne werin texsi
Tanalit Akli n tayri - 89 -
Akken bun eddin wussan Aktayen deg wul ttiman Akud ur ten-iseffe Sebben lebda deg wemdan Ama diri-ten ne lhan Di rru later-nsen yeckene
as aas aya ur mwalan, as zgan myebaden, maca, yiwen deg-sen ur yettu, iulfan-nsen werad ddren simmal ttnernayen, ur ten-teni tatut, acku ayen i ten-yezdin yugar tudert d lmut, yezga nnig letab d ieblan! Ass-a mi d-tual Tiziri er wadeg-nni anda akken msefraqen, ur teri ara d acu i tt-yettrajun, tusa-d i wakken a d-temmekti ayen akk i ieddan fell-as deg wussan-nni i iruen war tualin. Tual-d er wadeg-agi, akken ad tnadi ef lerra n tayri-s i ssedragen wussan. Ul-is i yeen fall-as aas aya, tual-it-id tudert di teswit-a, yebda ineddu, yual am zik yettulfu! Yefr, yettellib ger yedmaren-is, yeba a d-yeffe akken ad iger irebbi i yal timert i s-d-yezzin, i ttejra-nni n ilili, i tafukt, i igenni, i kra yellan d anagi ef wussan-nni n talwit d tayri Teqqim nettat d wul-is akk d waktayen-nni i yeddren daxel-is, tewwi-tt tayugt n ccfawat er umaal i d-yezgan deg wallen- nni tiwrain am tafukt n tmeddit, tettmektay-d: imeslayen, tamuli, nnehta, tasusmi, acmume imeiayen akk i werad yedder deg wadeg-agi Terra nnehta yeuren d asissef akk d lezen, tenna deg yiman-is: Zi tazmert n tayri, tugar tazmert n wakud! Kra ur yemmut, kra ur yesfi, werad-iten ddren da wussan-nni, ur zrin ara! Tezzi tamuli-s ef yal taqernit i s-d-yezzin, tetthuzz aqerru-s teqqar: Acuer i neqqaz aekka i tayri yeddren ur temmut!? Aas n yesteqsiyen i itezzin deg walla-is, aas n lir d wurfan i iqebren ul-is. Tanalit Akli n tayri - 90 - Dagi deg wemkan-agi, i texsi teftilt usirem-is, da i temel acal d targit. Deg wadeg-agi i tea akk ccbaa d lehna i s-d-tefka tudert. Lemmer i tufi ur tettru ara ssyenna, ad tidir i lebda din imi ala dagi i tettulfu s laman, maca, tamara tezga lebda mgal lebi n wul-is! D lawan n rrwa, ilaq-as i tikkelt-nnien ad tru ssya, imi akud yettazzal ur yettraju ara ul i yeckenien deg yezri. Tekker, tela s isurifen ayen, aar er zdat, waye er deffir, werad-itt akken armi t-twala si mebid, ileu-d s tawla ar ur-s, yeqel-itt-id, atan yettwehhi-yas-d s ufus-is akken ad tebes! Ur tumin ara allen-is, teqqar s lfer d wewham i yiman-is: D netta! D eyyeb! D tilawt ne d targit ur tecli ara! Awi-d kan a t-twali akken ad tessexsi tujjma-s, di teswit-nni mi rsent wallen-is fell-as, tettu kra yellan, ula d tidet-nni i ten-yeban, temmakta-d kan akken temmel-it! Mi d-yewwe zdat-s, tres-d fell-asen tsusmi, zzrent wallen deg wallen, s tmuli ttemsawalen. eyyeb, yettecmumuen, allen-is ttecruruqent s lfer mi akken i tt-yettwali, iger afus-is akken ad isellem fell-as. Ma d nettat, tessaked-it seg uqerru armi d tifednin, am wakken werad tumin ayen i tettwali! Yeneq ar ur-s s taect yettergigin yenna-yas: - D nekk, ur yi-d-teqile ara a Tiziri?! Ne ur tumine ara ula d kemm akken nual-d nemlal i tikkelt-nnien? Tiziri, tebra i wallen-is, tettmeslay d yiman-is: D wagi i tettraju aas aya, d netta i izeden er daxel n wul- im, i tettwali yal ass di targit-im!? Acal d aggur d kemm tettraju taswit-a, s tujjma d letab i tzerri ussan, tessbe yal ddqiqa i yetteddin ammer ahat a d-teglu s wau n nnhati- s ara yesselfen i leru n yiman-im. Acuer i teffre ay yiles tura deffir tumas, acuer i temmre deg wemkan-im! Tettxemmim deg waya di ddqiqa-nni ideg ibedd yettmuqul-itt s lfer d tujjma, yettraju ad tqerreb ar ur-s, ad texsi deg-s, akken ad tnes tmess-nni i ten-yesruun. Tiziri, teqqar i yiman- is: Ayen ara d-nerwi tamda i irekden, axir ma yella nunef-as i wanu s uummu-s as ma yella tumert tesnulfa-yas-d afriwen i tt-yeddmen deg igenwan, maca, ur tebi ara a d-tessken annect-nni i eyyeb, s lehd meqqren i teffer tujjma-s, i teef ul-is i yeban ad ielleb Tanalit Akli n tayri - 91 - ar ur-s a s-iger irebbi. Tual s kra isurifen ar deffir, tenna-yas s taect yettergigin war ma tmuqel s udem-is: - Amek tettili a eyyeb?! Netta, werad-it akken yeel afus-is ar ur-s, yettraju ad teereq s lfer, a s-tger iallen, a t-tqabel s tumert-nni n wemray i d-yufan tayri-s, maca, ur yegzi ara acuer i tessebad iman-is fell-as! Ayen i tessensar allen-is seg wallen- nni tiwrain am tafukt n tmeddit, ayen i s-d-tettmeslay akka s tesme d wurfan?! eyyeb, yeneq ur-s s lenana i ixelen s wesissef: - Werad-ikem trewwle fell-i?! Yela er useddar-nni i yezzin i ttejra n ilili, yessa agaru, yebra i tfekka-s, ma d Tiziri, temmer deg wemkan-is tettmeslay di tsusmi-s: Mai d tarewla i rewwle fell-ak, mai d ul-iw i k-yettun! Terra nnehta, terna deg wawal-is: i teqqare i yiman-ik: tettu-yi, yenbeddal wul-is fell-i, texsi deg wul-is tmess-nni n tayri ief yi-d-tettmeslay acal, tettu yakk imeslayen-nni i tleqqem deg-i, tessre aktayen i tt-yezdin yid-i, tea-yi am tinna i qbel-is akken ad tnadi lela-is Imeslayen-agi tezzun-iyi tasa, as ma yella ur ten-id yebdir yimi-k, maca tsu-d yes-sen tmuli-k, sli-asen di nnhati-k i d-igellun d ukuffit-nni n wurfan d wesissef i d-yeggar wul- ik. Maca, axir ma tuyse seg-i akken ur k-tetturr targit-nni i d-yessakay lefjer Tefer-it er din, teqqim er yidis-is, testeqsa-t s tuzzma: - D acu i k-id-yewwin er da ass-a? Anwa i k-d-yennan a yi- d-tafe da?! eyyeb, ixeer-itt war ma yerra-yas-d awal, yessufe-d seg wanzaren-is agu n ddexxan-nni i yettsummu, amzun yeba ad iumm-yes-s akk ayen i s-d-yezzin akken ur t-ierr ara! ef wudem-is yettban letab meqqren, aas n tlufa i iebba wul-is. Tiziri, tulfa s wayen i t-iuzan, tessikid allen-nni ideg yefsex yiij, taebit-nni i tecrew tmeddit, lehna-nni i teslu twait, mai d wagi i d udem-nni yefsan i s-yettcebbien tirga n wuan, mai akka i teba a t-twali, ul-is ur s-yefki ara akken a t-te akken di lala-nni, teqqar-as: - eyyeb; acuer i tessusme, ini-d kra, d acu i k-yuen akka?! Tanalit Akli n tayri - 92 - Netta, amzun yunag er umaal-nnien! Ur yebi ara a d- yeffe si tsusmi-nni i t-yurzen, yettmuqul ar ur-s am wakken ur tt-yeqil ara, nettat tettellil deg-s akken a d-yeneq as ulamma s yiwen umeslay kan: -Zzem-iyi, ssufe-d urfan-nni i k-iqebren! Aha, ini-d akk ayen i k-yesserfan, ssexsi agaru-nni i yesruun idmaren-ik, egger fell-ak agu-nni n lir d lweswas i k-yezzin. eyyeb; di lenaya- k, ffe-d seg wanu-yagi n tsusmi ideg tezzre, steqsi-yi-d, zzem-iyi-d, di lenaya-k, ur ssusum ara, mel-iyi-d d acu i k- iqeren?! eyyeb, mi tt-iwala akken tencean, iegger agaru-nni, yerra nnehta, yecmume-d s ledez, yenna-yas s taect i yexneq lezen: -Acemma ur yi-yu a Tiziri, ur rfi ara! Yezzi udem-is er tama-nnien, yeslef i uqerruy-is i yetthuzzu, er daxel-is rekkmen iulfan i yemgerraden ger tujjma n tayri, akk d tugdi, ur yebi ara a tt-yesnuni, yerra iman-is am wakken acemma ur yelli, maca, Tiziri, tessen-it akken ilaq, teqqar-it am wedlis yellin, as ma yella iteffer fell-as ieblan- is, nettat s tmuli-s tessekfal-iten-id! Tqerreb ar ur-s, teslef i ufus-is s lenana, tenna-yas: -Ur teffer ara li n wul-ik deffir n wezmumeg-nni i yettnazaen. Ur sserwal ara tamuli-k anda-nnien mi ara ili zdat-k! Ma yerfa wul-ik fell-i, anef-as a yi-d-yezzem, anef-as a d-yessufe urfan-nni i t-iqebren, ur ttagad, ur itee ara fall- ak wul-iw, yeqbel akk ayen ara d-yekken si tama-k. Anef-as a yi-d-yini ayen akken i teffre fell-i keini! eyyeb, anef-as i tayri-k ad tergem tayri-w, e li-ik ad yessexsi li-iw. Ayen akk iseg trewwle as ini-t-id tura. Ma yella seg wul-ik i yi- temmle ur teffer ara fell-i, yak ulac ger yemrayen tuffra?! Am win akken i d-yukin seg yir targit, yeem allen-is yettnuddumen, yebra i uqerruy-is er lqaa, ihuzz-it akin d wakka am wakken yexs a s-d-yini Ala. Yeggugem, ur yufi d acu ara s-d-yini i tlemit-agi i s-d-yettmeslayen s lezen i yeban ad tsell i taect-is. Yeqqim akken tagnit, yual yeneq ar ur-s s wesissef yenna-yas: -Tiziri, i tebe akken ad true am tannumi-m, tettase-d am uberi, d aeddi kan i tetteddi. Ur tteggir ara akud-im Tanalit Akli n tayri - 93 - zizen yid-i. Tiziri, as ttu ielli, tettu yid-s ula d ass-agi, azzel er yimal anda i kem-ttrajunt tirga yelhan. Ttu-yi, ma yella s waya ara tafe lehna.Yak tikkwal telha tatut! Yekker yezdi lqedd-is, ula d nettat tekker daen, tbedd-d qbal- is, tettmuqul er wallen-nni tiwrain am tafukt n tmeddit, s waas n layas d wurfan tenna-yas:
Ger wass-a d yielli Wissen ma tecfi ass-nni Ger useggas-a d yilindi Ger akk ayen i ieddan fell-i Ke cukke tettu Nekk i yettrajun itri Nekk i yettawazen i tziri Nekk i yettargun tayri Nekk i k-yeban keini Ke wissen d acu i tettraju?! Tettraju a d-ihuzz uberi ad yezzuzer fell-ak lebi Tettraju ayen ur nelli Tettraju ahat awezi Mel-iyi d acu i tettargu!?
- D kemmini! d kemm i ttargu, deg-m kan i ttraju. I s-d-yerra eyyeb war axemmem, nettat terra-yas-d s wesissef:
Cfi akk ef wayen i ieddan Cfi ef wass-nni deg wussan Cfi ef wayen i yezrin ri akk ayen yellan ri d acu i d-yennulfan ri d acu ara yilin Ulawen-nne imi d-myufan i acal i myeban ri d acu i ten-yettganin Asirem-nni ameqqran I sen-icebben ussan Tanalit Akli n tayri - 94 - I yefkan afud i lesnin Asmi akken nezde igenwan Am waggur ger yetran Ulac acu i -yettcabin Cfi azekka-nni kan Ur ri d acu i d-yeran D acu akken i -yerwin! Cfi ef wayen i yellan D ssebba i -yeban Asmi akken i nessen tismin Cfi mai d nekk kan Cfi nerwa leman Tuza-ya tyita deg sin Amzun ielli kan Aktayen-nni i lebda zgan D ul-iw i ten-id-yettmektin I ke i uren wussan Mel-iyi-d d acu i k-yeran Ma tecfi ef wayen i -yezdin!?
eyyeb i yesmesisen i imeslayen-agi, s wul i ineggfen yeneq ar ur-s yenna-yas:
Rfed-d iri-m ar ur-i Muqel-iyi-d er yeri Waliwali ma yella ttu Tudde-as ala kemmini I yessnen d acu-tt tayri Tudde-iyi ur ttulfu! Aha wali kan wali ma yella tenbeddal tmuli Ne tamuli-m deg-i tlu?! Qerreb-d cwi ar ur-i Ahat ad tulfu yes-i Amek yal ass ttruu Seg wasmi d-gra wed-i Ar ass-a werad-iyi D tualin-im i ttargu Tanalit Akli n tayri - 95 - Cfi akk ef yezri Ayen i ieddan fell-am, fell-i Mai d ayen ara ttu!
Tiziri, tettmuqul-it s wallen i yeuren d lenana, tesmesis-as s wul i tezde lemala, eyyeb iqerreb-itt-id ar ur-s yenna- yas :
Yes-m uale d waye Ayen akk i yi-tesslemde Yewcem daxel n wul-iw Tayri-nni i yi-d-tessekne i yes-s tumne Nekk rri-tt d targit-iw as ri ur yi-d-tettae as akken fell-i tbede Fell-am bni tudert-iw Ass-a fiel a yi-tezzme Fiel a yi-tennae D kemm i yesdermen lebi-w Tecfi yak trewle Deffir lehna tuzzle Ma d nekk emmle ccwal-iw D nekk i yeban a yi-tettbe D nekk i yeknan akken a yi-tefse Di tayri-m emmle letab-iw Ass-a mi d-tusi a yi-tezzme ef wayen deg-i txedme Mel-iyi d acu-t ddnub-iw?!
Tiziri, tual ar deffir, tessaked-it s waas n lenana, tenna-yas:
Ddnub-ik imi i yi-temmle Ddnub-ik imi mazale Tettargu awezi Ri si tudert-ik a yi-tessufe Bi ammer a yi-tsefe Ad tettu ayen i k-yezdin yid-i Tanalit Akli n tayri - 96 - Ri lehna a tt-tafe as ulamma er taye as aya yeqre-iyi ri yiwwas ad tendemme ef wakud-nni i teggre Deg uraju n wayen ur nettili
eyyeb, s tayri d usirem, yenna-yas: - Tiziri, ur clie ara deg wakud, a kem-raju skud deg-i tudert, ahat yiwwas a -zdin wussan... Tiziri, teqe-as-d ameslay, tenna-yas:
Temer simmal a d-tettas Asemmud irennu yal ass A k-tesburr ccib ef uqerru Ul i tea temi, a t-yekcem layas Targit uwezi, a d-te ccama-s Lebi yid-s ad irekku Ugade fell-ak yiwwas Ul-ik mi ara tfaqe fell-as A t-tafe ur yettulfu Kullec a k-yual d amessas Tudert ur tettafe lbenna-s Nndama a k-tesseknu Tudert yak tettufara ader a k-tt-yekkes layas S tmess-is a k-yekwu!
eyyeb, yecmume, yeef afus-is, yenna-yas: - Tiziri, emmle-kem as tbede, emmle-kem as a yi- tee. Tiziri, tqerreb ar ur-s, tulfa s talwit d laman, tzemm allen-is, terra nnehta, tenna-yas s tujjma: - emmle-k! Imiren kan, ihuzz-d uberi d asemma, yegla-d yid-s s wafriwen-nni yeqquren i d-yelin si ttjur-nni i yenelen iman-nsent akken ad mmagrent tagrest, igenni yettna deg-s Tanalit Akli n tayri - 97 - wagu, imrayen muqlen er ugama i sen-d-yezzin, s talqayt, neqen-d i sin s yiwet taect nnan: -D amwan! Ualen san, myuafen afus deg ufus, lan lwaid akken ad ruen s ixammen-nsen, ran akken ad msebun i tikkelt- nnien, maca, tikkelt-a, ktalen abrid n beu, idis er yidis, aulfu-nni n lemala i ten-yesdukulen yeleb deg wulawen- nsen letab n lefraq uur teddun
- (8)- Awal n Tiziri i eyyeb
Awal-iw ara k-d-ini, i ur k-id-yettawe, a k-t-id- ini s tutlayt-iw, as akka ur tt-tfehhme, ayen akk i yellan deg wul-iw, di yal ameslay a t-tafe
Tanalit Akli n tayri - 101 -
emmle-k, nnig n tayri d wayen yellan, emmle- k nnig lezen d ieblan, emmle-k, as gar-ane ferqen iberdan. Wissen ma tselle-as-d i teri n wul-iw, deg yi-nni aezfan, mi akken i ttnadint fell-ak wallen-iw, ahat a k-walint ger yetran, wissen ma tettulfu s nnhati-w, i yeafaren lerra n wussan, wissen ma a d-tuale er targit-iw, ne ahat ula d ke tecbi zzman? as twala-k ti si mebid, afus ur k-id-yettawe, as yettnadi-k wul-iw awid, yeba ur-s a d-tqerrbe, ad tekkse fell-as asemmi, ger wafrayen-is ad teddre. as ireqq s tmess-ik teri, iemmel mi ara t-tessere, iemmel-ik akken i telli, telhi ne tecce ! emmle deg-k targit-iw tameslubt, i yi-d-yettawin awezi, emmle awaz n wuan, letab n wussan, tujjma-nni i yesnernayen fad deg-i. emmle deg-k tayugt-nni i iejlen yes-i, akken ad ddre di tmuli-nni yecban tameddit, emmle deg-k agu-nni i yi-iejben ef ddunit, emmle deg-k iman-iw i yettafen yes-k talwit. emmle yes-k letab-iw, ayen akk i yi-iqerren. emmle a d-yengi imei-w, a k-yeli ef yedmaren, a d-yessemi deg wul-ik ajeig-iw, ad yessexsi timess-nni i k-yesseren emmle-k, a targit-iw, as taebit tettaker-ik yal ass, as yekkes-ik lmektub ger ifassen-iw, d awezi ad knu i layasemmle-k a eyyeb, tayri ur nesi tilas
Tanalit Akli n tayri - 102 - Awal-iw n taggara :
Tella lemala, tella temmalt, Tayri tezga-d gar-asent. Tewwi si lemala ccbaa n tafat i yesseftayen asirem, talwit n tufat i izeddin irwien, akk d uulfu uris i yessizdigen ulawen. Tewwi daen si temmalt tayugt-nni i d-igellun s wurfan, i imeggren temi, i yettnuun ussan, i d-ixellqen aan Ma nezdi tarwit er tayri, tezmer ad tjueg targit, as deg irebbi n wurfan, tezmer ad tecbe ddunit ulamma berrik deg-s kra yellan, yezmer ad yual ula d lentit am tamment d aidan, s tayri, yes-s kan !
Tanalit
Tirigin n Usqamu Unnig n Timmuza Editions du Haut Commissariat l'Amazighit -o-O-o-
Collection Idlisen-nne 01- Khalfa MAMRI, Abane Ramdane, ar taggara d netta i d bab n timmunent, 2003 (Tasuqelt Abdenour HADJ-SAID d Youcef MERAHI ) 02- Slimane ZAMOUCHE, Uan n tegrest, 2003. 03- Omar DAHMOUNE, Bu tqulhatin, 2003. 04- Mohand Akli HADDADOU, Lexique du corps humain, 2003. 05- Hocine ARBAOUI, Idurar ireqmanen (Sophonisbe), 2004. 06- Slimane ZAMOUCHE, Inigan, 2004. 07- S. HACID et K. FERHOUH, Lael ittaba lael akk d : Tafunast igujilen, 2004. 08- Y. AHMED ZAYED et R. KAHLOUCHE, Lexique des sciences de la terre et lexique animal, 2004. 09- Lhadi BELLA, Luna, 2004. 10- Antoine de St EXUPERY, Le Petit Prince, 2004 (Tasuqelt Habib Allah MANSOURI, Ageldun amecu ) 11- Djamel HAMRI, Agerruj n teqbaylit, 2004. 12- Ramdane OUSLIMANI, Akli ungif, 2004. 13- Habib Allah MANSOURI, Amawal n tmazit tatrart, dition revue et augmente, 2004. 14- Ali KHALFA, Angal n webrid, 2004. 15- Halima AIT ALI TOUDERT, Ayen i -d-nnan gar yetran, 2004. 16- Moussa OULD TALEB, Mmi-s n igellil, 2004 (Tazwart : Youcef MERAHI) 17- Mohand Akli HADDADOU, Recueil des prnoms amazighs, 2004. 18- Nadia BENMOUHOUB, Tamacahut n Basar, 2004. 19- Youcef MERAHI, Taqbaylit ass s wass, 2004. 20- Abdelhafidh KERROUCHE, Tezi n yiles, 2004. 21- Ahmed HAMADOUCHE, Tiri n umsedrar, 2004. 22- Slimane BELHARET, Awal ef wawal, 2005. 23- Madjid SI MOHAMEDI, Afus seg-m, 2005. 24- Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiij - aric I, 2005. 25- Collectif, Tibirt n yimedyazen, 2005. 26- Mourad ZIMU, Tikli, tullisin nnien, 2005. 27- Tayeb DJELLAL, Si tinfusin n umaal, 2005. 28- Yahia AIT YAHIATENE, Fama n Summer, 2006. 29- Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiij - aric II, 2006. 30- Lounes BENREJDAL, Tamacahut n bu yedmim, 2006. 31- Mezyan OU MOH, Tamacahut n umeksa, 2006. 32- Abdellah ARKOUB, Nnig wurfan, 2006. 33- Ali MAKOUR, med n ugellid, 2006. 34- Y. BOULMA & S. ABDENBI, Am tmeqqunt n tjeigin, 2006. 35- Mohand Akli SALHI, Amawal n tsekla, 2006. 36- O. KERDJA & A. MEGHNEM, Amawal amecu n ugama, 2006. 37- Ali EL-HADJEN, Tudert d usirem, 2006. 38- Hadjira OUBACHIR, Uzzu n tayri, 2007. 39- Djamel BENAOUF, Di tmurt uekki, 2007. 40- Akli OUTAMAZIRT, Targit, 2007. 41- Mohamed Salah OUNISSI, Tametna n umenzu, 2007.
42- Ramdane ABDENBI, Anagi, 2007. 43- Ramdane LASHEB, Ccna n tlawin ef rad 54/62, 2007. 44- Said CHEMAKH, Ger zik d tura, 2007. 45- Said IAMRACHE, Timenna n Said Iemrac, 2007. 46- Mohamed MEDJDOUB, Baba Carlu, 2007. 47- Nadia BENMOUHOUB, Tafunast igujilen, 2007. 48- Ali MOKRANI, Agama s tugniwin, 2007. 49- Fatma ELKOUCHA, Tamedyazt n Yasmin, 2007. 50- Naima HADJOU, Amennu n tudert-iw, 2007. 51- Hocine LAOUES, Gar umqadmu d umnelti, 2007. 52- Omar KHAYAM, Rubaiyyat, 2007 (Tasuqelt Abdellah HAMANE) 53- Ferdinand DUCHENE, Tamilla, 2007(Tasuqelt Habib Allah MANSOURI) 54- Slimane ZAMOUCHE, Agellil akk d ineffuten yelhan, 2007. 55- Djamel HAMRI, Anadi di tmedyazt, 2007. 56- Khaled FERHOUH, ku-ya-d tamacahut, 2007. 57- Lhadi BELLA, Awal d usefru, 2007. 58- Omar DAHMOUNE, Agu, 2007. 59- Yahia AIT YAHIATENE, Untigun, 2007. 60- Tiddukla Yusef U Qasi - Si Muend U Mend, Tafaska n tmedyazt, 2008. 61- Sadi DOURMANE, Abrid n tudert-iw, 2008.
Actes de colloques 01- Actes des journes d'tude sur La connaissance de l'histoire de l'Algrie, mars 1998. 02- Actes des journes d'tude sur L'enseignement de Tamazight, mai 1998. 03- Actes des journes d'tude sur Tamazight dans le systme de la communication, juin 1998. 04- Actes des journes d'tude sur Approche et tude sur l'amazighit, 2001. 05- Actes du colloque sur Le mouvement national et la revendication amazighe, 2002. 06- Actes du colloque international sur Tamazight face aux dfis de la modernit, 2002. 07- Actes des sminaires sur la formation des enseignants de Tamazight et l'enseignement de la langue et de l'histoire amazighe, 2003. 08- Actes des colloques : Identit, langue et Etat -/- La permanence de l'architecture amazighe et l'volution des cits en Algrie, 2003. 09- Actes des stages de perfectionnement pour les enseignants de tamazight, mars 2004. 10- Actes du Colloque : Le passage l'crit des langues et cultures de tradition orale, le cas de Tamazight, 2004. (Voir Timmuzgha N13) 11- Actes du Colloque : La littrature amazighe : de l'oralit l'crit, 2005 (Voir Timmuzgha N14) 12- Actes du Colloque : Tamazight dans les mdias et l'cole : hypofonctionnalit et usages du lexique, 2006 (Voir Timmuzgha N15) 13- Actes du colloque sur Le patrimoine culturel immatriel amazigh, 2006. 14- Actes du colloque sur Le libyco-berbre ou le Tifinagh ; de l'authenticit l'usage pratique, 2007.
Revue Timmuzgha Revue d'tudes amazighes du Haut Commissariat l'Amazighit : N 01, avril 1999, ----- N 19, aot 2008. - N10, octobre 2004, Spcial Mohya, Entretien. - N12, dcembre 2006, Tajmilt i Si Muend U Mend. - N spcial en Tamazight : . N16, janvier 2008. . N17, avril 2008. . N19, aot 2008.
Autres publications 01- Chafik MOHAMED, Aperu sur trente trois sicles de l'histoire des imazighnes, 1997. 02- Annuaire des associations culturelles amazighes, 2000. 03- Idir El-Watani, L'Algrie libre vivra, 2001. 04- Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie gnrative du kabyle : l'emphase et son harmonie. Tome1, Histoire et fondements d'un dbat argumentaire, 2007. 05- Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie gnrative du kabyle : l'emphase et son harmonie. Tome2, Analyse et reprsentation phonologique, 2007. 06- Collectif, Mouloud FERAOUN, Evocation, Actes du Colloque, 2008. 07- Catalogue des publications du HCA, 2008.
Consultings 01- Kamel BOUAMARA, Nekni d wiyi, 1998. 02- Mouloud FERAOUN, Ussan di tmurt, 1999 (Tasuqelt Kamel BOUAMARA) 03- Nora TIGZIRI - Amar NABTI, Etude sur L'enseignement de la langue amazighe: bilan et perspectives , 2004. 04- Iddir AMARA, Les inscriptions alphabtiques amazighes d'Algrie, 2006. 05- Kemal STITI, Fascicule des inscriptions libyques graves et peintes de la grande Kabylie, 2006. 06- Mohand Akli HADDADOU, Dictionnaire des racines berbres communes, 2006/2007. 07- Abdellah NOUH, Glossaire du vocabulaire commun au Kabyle et au Mozabite, 2006/2007. 08- Sadaq BENDALI, Awfus amaynut n tutlayt tamazit, 2007. 09- M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tesrit taqbaylit, 2007. 10- Kamel BOUAMARA, Amawal n tunuin n tesnukyest, 2007. 11- Moussa IMARAZENE, Manuel de syntaxe berbre, 2007. 12- M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tmedyazt taqbaylit, 2007. 13- Moussa IMARAZENE, Timayin n leqbayel, 2007. 14- Nora BELGASMIA, L'expression crite en tamazight, 2007. 15- Mouloud LOUNAOUCI, Projet de cration dun Centre de terminologie amazighe, TERAMA, 2007. 16- Zahir MEKSEM, Isuraz n usezdi tenmela tarisant n tmazit : Asnekwu d teslet, 2008. 17- Mohammed Brahim SALHI, La tariqa Rahmaniya : De lavnement linsurrection de 1871, 2008.
Cet ouvrage est publi dans le cadre de la collection Idlisen-nne Initie par la Direction de la promotion culturelle du Haut Commissariat l'Amazighit
Tous droits rservs
Conception et PAO :
Dpt Lgal : 3849-2008 ISBN : 978-9947-865-12-5
Achev d'imprimer sur les presses de Les Oliviers Tizi-Ouzou Tel : 026-21-07-19 Fax : 026-21-95-40