Perodo que abarca as duas ltimas dcadas do sculo XVIII e grande
parte do sculo XIX; Engloba a criao literria e todas as outras formas artsticas; Caracteriza, de um modo geral, a mentalidade dominante na poca; Herdeiro e impulsionador de guerras e revolues Revoluo Industrial, Revoluo Francesa, guerras napolenicas, revolues liberais, lutas independentistas (Irlanda); Associa-se ascenso da burguesia e consequente reao contra os gostos clssicos da aristocracia anteriormente dominante; Oposio ao esprito racionalista do Iluminismo e aos princpios estticos do classicismo; Revolta contra o esprito utilitrio, abandono de ideias, perante os valores mercantilistas, o conformismo, reafirmao da procura do absoluto; Nasce e evolui num perodo complexo e marcado por violentas mudanas, num perodo extenso, abrangendo toda a Europa e o continente americano levou a contradies nem sempre se deve estabelecer de forma linear a relao entre o esprito romntico e os ideais revolucionrios; Afirmao da liberdade individual O romntico luta incondicionalmente pela afirmao da sua individualidade, da sua subjetividade: No plano da criao artstica culto da originalidade, obedincia sensibilidade e imaginao, confessionalismo, procura da inspirao, evaso no sonho; Nvel social e poltico rebelando-se contra as formas de autoritarismo e as normas sociais que o sufocam, limitadoras de um eu que procura no infinito, no ideal, a sua realizao; Heri (e artista) romntico: Ser singular e solitrio; Luta contra todas as formas de opresso; Gnio incompreendido por uma sociedade rotineira e presa s convenes; Visionrio em busca de um ideal que sabe inalcanvel; Ser insatisfeito que muitas vezes se evade do real procurando a Natureza intocada pelo Homem, o passado longnquo (a infncia, a Idade Mdia, infncia das nacionalidades europeias), as paisagens distantes e exticas, ou mesmo a morte (suprema e definitiva evaso); Em alguns casos, forte religiosidade, que procura no cristianismo a resposta imensa insatisfao; Afirmao da liberdade nacional Nao era entendida como uma comunidade de indivduos, ligados por um mesmo passado, cidados livres e iguais, a quem a sociedade deve garantir condies de plena realizao pessoal; Artista romntico muitas vezes um criador muito atento realidade que o rodeia, assumindo, a par do refgio no sonho e na evaso, uma interveno empenhada e pedaggica, em prol da evoluo social, poltica e cultural; Consolidar uma conscincia nacional implica tambm reconhecer e valorizar as caractersticas mais profundas, distintivas, de cada povo, o que justifica o redobrado interesse e novas leituras do passado histrico, particularmente o medieval, tal como a descoberta das tradies populares, das lendas, crenas e mitos, dos poemas e melodias, de toda a diversidade de razes lingusticas, literrias e musicais que marcam a individualidade de um povo; Afirmao da originalidade Valorizao intransigente do eu; O culto da originalidade e da imaginao que a faz surgir na criao artstica; Romntico conceito de inspirao, entendida como a energia criadora que, em momentos sublimes, eleva o artista acima do ser comum; No aceita pacificamente regras que o limitem e ao seu gnio; Reage contra os princpios estticos do Classicismo, que frequentemente associa ao gosto aristocrtico do Antigo Regime; Romantismo Portugus Caractersticas do Romantismo europeu em geral; O culto do diferente explica: A literatura confessional, em que o eu liricamente se exibe na singularidade dos sentimentos e da imaginao; O nacionalismo esttico; A valorizao do que distingue uma cultura regional de todas as outras, logo o apreo do tradicional e do popular; Gosto de evocar a Idade Mdia; Gosto do extico; s vezes aflora a ideia da bondade natural do indivduo, pervertido e constrangido pela sociedade; Espiritismo cristo, metafsica do pecado, da penitncia e do resgate, de mistura com o fatalismo radicado na mente popular e na literatura; Tomada de conscincia, a conquista dum senso histrico e dum senso crtico novo aplicado aos fenmenos da cultura; Estreitamente ligado: Revoluo liberal de 1820; Emigrao; Vitria sobre os miguelistas; Reformas das instituies; Chefiado por patriotas como Garrett e Herculano homens que entendiam a literatura como tarefa cvica, meio de ao pedaggica e que propunham contribuir decisivamente para um renascimento ptrio; Legado positivo Recuperou-se em grande parte o atraso cultural em que o Pas se confinava: Abriram-se janelas para a Europa; Avivou-se a conscincia da individualidade nacional; Ergueu-se, do nada, uma novelstica, de feio moderna (Camilo); Restaurou-se o teatro; Criou-se uma escola de historiadores, orientada pelo rigor cientfico e pelo poder de reconstituio integral de Herculano; Despontou o jornalismo, que logo exerceu uma ao decisiva na vida literria; Ductilizou-se modernizou-se a linguagem (que se ajustou em Garrett naturalidade coloquial e atingiu em Camilo uma contentao dramtica lapidar;)