You are on page 1of 9

NEIDOS

Liber II
(40-129)




2

Laocoonte arroja un venablo contra el caballo
Primus ibi ante omnes, magna comitante caterva, 40
Laocoon ardens summa decurrit ab arce,
et procul: O miseri, quae tanta insania, cives?
creditis avectos hostes? aut ulla putatis
dona carere dolis Danaum? sic notus Ulixes?
Aut hoc inclusi ligno occultantur Achivi, 45
aut haec in nostros fabricata est machina muros,
inspectura domos, venturaque desuper urbi;
aut aliquis latet error: equo ne credite, Teucri.
Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes.
Sic fatus, validis ingentem viribus hastam 50
in latus inque feri curvam compagibus alvum
contorsit. Stetit illa tremens, uteroque recusso
insonuere cavae gemitumque dedere cavernae.
Et, si fata deum, si mens non laeva fuisset,
impulerat ferro Argolicas foedare latebras; 55
Troiaque nunc staret, Priamique arx alta maneres!
Sinn, prisionero griego
Ecce manus iuvenem interea post terga revinctum
pastores magno ad regem clamore trahebant
Dardanidae, qui se ignotum venientibus ultro,
hoc ipsum ut strueret, Troiamque aperiret Achivis, 60
obtulerat, fidens animi atque in utrumque paratus,
seu versare dolos, seu certae occumbere morti.
Undique visendi studio Troiana iuventus
circumfusa ruit, certantque ulidere capto.
Accipere nunc Danaum insidias, et crimine ab uno 65
disce omnes.
Nanque ut conspectu in medio turbatus, inermis
Constitit, atque oculis Phrygia agmina circumspexit:
Heu! quae nunc tellus, inquit, quae me aequora possunt
accipere? aut quid iam misero mihi denique restat 70
cui neque apud Danaos usquam locus, et super ipsi
Dardanidae infensi poenas cum sanguine poscunt?
3

Laocoonte arroja un venablo contra el caballo
Y, mira, el primero de todos seguido de gran compaa 40
baja Laocoonte encendido de lo alto de la fortaleza,
y a lo lejos: Qu locura tan grande, pobres ciudadanos!
Del enemigo pensis que se ha ido? O creis que los dnaos
pueden hacer regalos sin trampa? As conocemos a Ulises?
O encerrados en esta madera ocultos estn los aqueos, 45
o contra nuestras murallas se ha levantado esta mquina
para espiar nuestras casas y caer sobre la ciudad desde lo alto,
o algn otro engao se esconde: teucros, no os fiis del caballo.
Sea lo que sea, temo a los dnaos incluso ofreciendo presentes.
Luego que habl con gran fuerza una lanza enorme 50
dispar contra el costado y contra el vientre curvo de tablones.
Se clav aqulla vibrando y en la panza sacudida
resonaron las cuevas y lanzaron su gemido las cavernas.
Y, si los hados de los dioses y nuestra mente no hubieran estado
contra nosotros, nos habran llevado a horadar los escondites de Argos, 55
y an se alzara Troya y permaneceras en lo alto, fortaleza de Pramo.
Sinn, prisionero griego
Y hete aqu que a un joven atado a la espalda de manos
con gran gritero los pastores ante el rey arrastraban
Dardnidas, que, desconocido, a los que lo hallaron
se entreg para urdir todo esto y abrir Troya a los griegos, 60
confiado de nimo y para ambas tareas dispuesto,
bien a tramar sus engaos, bien a marchar a una muerte segura.
De todas partes acude con ganas de verle
y compite la juventud troyana en burlarse del preso.
Escucha ahora las trampas de los dnaos y por el crimen de uno 65
concelos a todos.
Pues cuando en medio del corro, turbado y sin armas,
se detuvo y mir con sus ojos las tropas de Frigia,
Ay! Qu tierra ahora -dijo-, qu mares me pueden
guardar o qu queda por fin para m desgraciado, 70
que no tengo siquiera un lugar con los dnaos y encima
los hostiles Dardnidas mi castigo reclaman con sangre?
4

Quo gemitu conversi animi, compressus et omnis
impetus: Hortamur fari quo sanguine cretus,
quidve ferat; memoret quae sit fiducia capto. 75
Ille haec, deposita tandem Jormidine, fatur :

Discurso falaz de Sinn
Cuncta equidem tibi, rex, fuerit quodcumque, fatebor
vera, inquit: neque me Argolica de gente negabo...
Hoc primum; nec, si miserum fortuna Sinonem
finxit, vanum etiam mendacemque improba finget. 80
Fando aliquod si forte tuas pervenit ad aures
Belidae nomen Palamedis et indita fama
gloria, quem falsa sub proditione Pelasgi
insontem, infando indicio, quia bella vetabat,
demisere neci, nunc cassum lumine lugent: 85
illi me comitem et consanguinitate propinquum
pauper in arma pater primis huc misit ab annis.
Dum stabat regno incolumis regumque vigebat
consiliis, et nos aliquod nomenque decusque
gessimus. Invidia postquam pellacis Ulixi
(haud ignota loquor) superis concessit ab oris,
afflictus vitam in tenebris luctuque trahebam
et casum insontis mecum indignabar amici.
Nec tacui demens; et me, fors si qua tulisset,
si patrios unquam remeassem victor ad Argos, 95
promisi ultorem et verbis odia aspera movi.
Hinc mihi prima mali labes; hinc semper Ulixes
criminibus terrere novis; hinc spargere voces
in vulgum ambiguas et quaerere conscius arma.
Nec requievit enim, donec Calchante ministro 100
sed quid ego haec autem nequicquam ingrata revolvo?
quidve moror? Si omnes uno ordine habetis Achivos,
idque audire sat est, iamdudum sumite poenas;
hoc Ithacus velit et magno mercentur Atridae.
Tum vero ardemus scitari et quaerere causas, 105
ignari scelerum tantorum artisque Pelasgae.
Prosequitur pavitans et ficto pectore fatur:
Saepe fugam Danai Troia cupiere relicta
moliri et longo fessi discedere bello.
Fecissentque utinam! Saepe illos aspera Ponti 110
interclusit hiems, et terruit Auster euntes.
5

Con este lamento cambi nuestros nimos y aplac nuestros mpetus todos.
Le pedimos que cuente de qu sangre viene,
y qu lo trae; que nos diga cul es, prisionero, su confianza. 75

Discurso falaz de Sinn
Toda por cierto a ti, rey, te dir la verdad, 77
pase lo que pase -dijo-, y no negar que soy de la gente de Argos.
Esto lo primero, y que no, si Fortuna forj a un Sinn desgraciado,
lo haga tambin, malvada, vano y mentiroso. 80
Puede que haya llegado a tus odos hablando
de Palamedes Belida el nombre y la fama
gloriosa, a quien los pelasgos con trampas
siendo inocente, con falsas pruebas porque vetaba sus guerras,
a la muerte enviaron y hoy le lloran de la luz privado. 85
Como acompaante suyo y cercano en la sangre mi padre,
al ser pobre, desde el principio de todo aqu a la guerra me envi.
Mientras inclume estaba en el poder y fuerza tena en las reuniones
de reyes, tambin nosotros algn nombre y honra
logramos. Luego que la envidia del tramposo Ulises 90
(no cosas extraas os cuento) lo arroj de las riberas del da,
arrastraba afligido mi vida en tinieblas y llanto
y en mi interior me indignaba del inocente amigo la muerte.
Y no call, loco, y, a poco que el hado quisiera,
si alguna vez regresaba vencedor a Argos, mi patria, 95
jur que sera su vengador y un odio amargo mov con mis palabras.
De ah la pendiente primera de mi mal, de ah siempre Ulises
a aterrarme con nuevos crmenes, de ah a lanzar voces
ambiguas al pueblo y a buscar a propsito guerra.
Y no par, as, hasta que auxiliado por Calcante... 100
pero a qu fin doy vueltas en vano a tanta amargura
o a qu me detengo? Si en una misma fila tenis a todos los aqueos,
ya habis escuchado bastante, cumplid ahora mismo el castigo;
que as lo querra el de taca y en mucho os tendran los Atridas
Pero ya ardemos por saber e investigarlas causas, 105
ignorantes de crmenes tan grandes y de la maa pelasga.
Tembloroso prosigue y habla con pecho fingido:
A menudo, abandonando Troya, los dnaos ansiaron
preparar la fuga y agotados dejar una guerra tan larga.
As lo lograran! A menudo en el mar les fren 110
la dura tormenta y el Austro frustr su partida.

6

Praecipue cum iam hic trabibus contextus acernis
staret equus, toto sonuerunt aethere nimbi.
Suspensi Eurypylum scitantem oracula Phoebi
mittimus; isque adytis haec tristia dicta reportat: 115
Sanguine placastis ventas et virgine caesa,
cum primum Iliacas, Danai, venistis ad oras;
sanguine quaerendi reditus, animaque litandum
Argolica . Vulgi quae vox ut venit ad aures,
obstupuere animi, gelidusque per ima cucurrit 120
ossa tremor, cui fata parent, quem poscat Apollo.
Hic Ithacus vatem magno Calchanta tumultu
protrahit in medios; quae sint ea numina divum
flagitat: et mihi iam multi crudele canebant
artificis scelus et taciti ventura videbant. 125
Bis quinos silet ille dies tectusque recusat
prodere voce sua quemquam aut opponere morti.
Vix tandem, magnis Ithaci clamoribus actus,
composito rumpit vocem, et me destinat arae.


7

Con sangre aplacasteis al viento y matando a una virgen,
dnaos, el da que a estas costas ilacas vinisteis;
con sangre debis procurar el retorno y con el sacrificio
de un alma de Argos. En cuanto esta voz lleg a los odos del pueblo,
se suspendieron los nimos y un helado temblor recorri 120
lo hondo de los huesos, a quin designaban los hados, a quin pide Apolo.
En esto el de taca con gran reunin a Calcante
el adivino arrastra al centro; le pide que aclare
cul sea la voluntad de los dioses. Y muchos ya me cantaban
a m el crimen cruel del tramposo, y en silencio 125
vean lo que iba a venir. Diez das calla aqul y escondido
se niega a sealar a nadie con su voz y mandarlo a la muerte.
A la fuerza, por fin, empujado por el de taca con grandes gritos,
rompe de acuerdo con l su silencio y me enva hacia el ara.

Otra traduccin
Laocoonte arroja un venablo contra el caballo
"Baja entonces corriendo del encumbrado alczar,
seguido de gran multitud, el fogoso Laocoonte,
el cual desde lejos, "Oh miserables ciudadanos!, empez a gritarles;
"qu increble locura es sta? Pensis que se han alejado los enemigos y os
parece que puede estar exento de fraude don alguno de los Dnaos?
As conocis a Ulises? O en esa armazn de madera hay gente aquiva oculta,
o se ha fabricado en dao de nuestros muros, con objeto de explorar
nuestras moradas y dominar desde su altura la ciudad,
o algn otro engao esconde. Troyanos, no creis en el caballo!
Sea de l lo que fuere, temo a los Griegos hasta en sus dones!
Dicho esto, arroj con briosa pujanza un gran venablo contra los costados
y el combo vientre del caballo, en el cual se hinc retemblando
y haciendo resonar con hondo gemido sus sacudidas cavidades;
y a no habernos sido adversos los decretos de los dioses,
si nosotros mismos no nos hubiramos conjurado en nuestro dao,
aquel ejemplo nos habra impelido a acuchillar a los Griegos
en sus traidoras guaridas, y an subsistieras,
oh Troya!, y an estaras en pie, oh alto alczar de Pramo!

Sinn, prisionero griego
Llegan en esto unos pastores troyanos, trayendo maniatado por la espalda,
a presencia del Rey, con gran vocero, un mancebo desconocido,
que se les haba presentado de improviso para mejor encubrir aquella traza
y abrir a los Griegos las puertas de Troya, fiado en su valor
8

e igualmente dispuesto, o a valerse de engaos, o a arrostrar una muerte segura.
Por todas partes la juventud troyana, con el afn de verle, se precipita en derredor
del preso, insultndole a porfa.
Ve aqu, oh Reina!, las traiciones y maldades de los Dnaos,
y juzga por sta todas las dems . . .
Turbado, inerme, prase en medio de la muchedumbre, que le contempla
y tiende sus miradas sobre los apiados Frigios.
Ah!, exclama, qu tierra, qu mares pueden ahora ampararme,
o qu me queda ya en fin, misero de m? Ya no puedo acogerme
entre los Griegos, y adems los mismos Troyanos, irritados,
piden mi castigo y mi sangre.
Estos lamentos cambian los nimos y sosiegan todos los mpetus;
le exhortamos a que hable, a que nos diga cul es su origen,
qu se propone, qu confianza le movi a dejarse prender.
Depuesto, en fin, el temor, nos habl de esta manera:

Discurso falaz de Sinn
Suceda lo que suceda, voy a confesarte, oh Rey!, toda la verdad.
No negar en primer lugar, que pertenezco al linaje arglico,
pues no porque la impa fortuna haya hecho desgraciado a Sinn,
ha de hacerle tambin vano y falaz. Acaso alguna vez habr llegado tambin a tus
odos el nombre de Palamedes, del linaje de Belo, y su nclita fama,
al cual, inocente, por una falsa delacin, y slo porque se opona a la guerra,
dieron muerte los Griegos, alucinados por un fatal indicio.
Ahora, que est privado de la luz del da, le lloran.
A su lado, como su compaero y su pariente cercano, mi padre,
que era pobre, me envi aqu desde mis primeros aos a ejercitar me en el oficio
de las armas, y mientras l vivi y fue prepotente en el Estado
y en los consejos de los reyes, algo de su nombre y de su lustre recay sobre m;
mas luego que por la envidia del prfido Ulises (harto notorio es lo que os
refiero) desapareci de la mansin de los vivos,
empec a arrastrar una miserable existencia en la oscuridad y el llanto, devorando
la indignacin que me causaba el desastre de mi inocente amigo.
Insensato, no acert a callar; hice propsito de vengarme si me ayudaba la
fortuna, si algn da tornaba vencedor al patrio suelo de Argos,
y con mis palabras suscit contra m violentos odios.
Tal fue el origen de mis desgracias; de aqu naci que continuamente me acosase
Ulises con nuevas calumnas, de aqu que difundiese por el vulgo contra m vagos
rumores y labrase astutamente mi ruina y, no par hasta que, auxiliado por
Calcas. . . Pero a qu fin evoco vanamente estos ingratos recuerdos? A qu me
detengo? Si tenis en un mismo concepto a todos los Griegos, bastante habis
9

odo ya; acabad pronto conmigo. Eso desea el rey de taca, y con grandes
mercedes os lo pagarn los Atridas.
Avivase con esto nuestro afn por averiguar los motivos de aquellos sucesos,
sin sospechar las maldades y artificios que es capaz la perfidia griega.
l prosigui as en sus fraudes, aparentando pavura:
Muchas veces los Griegos, cansados de tan larga guerra,
desearon levantar el sitio de Troya y volverse a su patria.
Ojal lo hubiesen hecho! Muchas veces recios temporales les cerraron el camino
al mar, y el austro los aterr en su emprendida fuga;
principalmente cuando se acab de labrar con trabados maderos de alerce este
caballo, todo el firmamento estall en estrepitosos aguaceros.
Suspensos con aquel prodigio, enviamos a Euripilo sin prdida de momento a
consultar los orculos de Febo, y he aqu la triste
respuesta que nos trajo del santuario:
Con sangre, oh Griegos!, e inmolando una virgen
aplacasteis los vientos cuando por primera vez vinisteis a las playas de Ilin;
con sangre habis de obtener el regreso y sacrificando a un Griego!
Cuando cundi este orculo por la multitud, fue general la consternacin
y un helado espanto corri por los huesos de todos.
A quin designan los hados? Cul es la vctima que reclama Apolo?
En esto se presenta el rey de Itaca en medio de la muchedumbre,
trayendo con gran tumulto al adivino Calcas,
y le insta a que declare la voluntad de los dioses;
ya muchos anunciaban la cruel perfidia tramada contra m,
y sin decrmelo prevean lo que me iba a suceder.
Por espacio de diez das guard silencio,
resistindose a denunciar a alguno de palabra
y destinarlo a la muerte, hasta que,
acosado en fin por los grandes clamores del taco,
rompi a hablar segn lo pactado con l,
y me design para el sacrificio.

You might also like