Ciencias naturais 2 ESO

TEMA 1: MANTEMENTO DA VIDA

En que dous grandes grupos se dividen os organismos no tocante sa forma de nutricin?

Cales son os produtos da fotosntese? E cales os da respiracin celular?

Resume os teus coecementos sobre as biomolculas. Responde as seguintes preguntas:

Que son os principios inmediatos?

Que outro nome reciben?

Realiza unha pequena clasificacin dos principios inmediatos.

 Que tipo de biomolculas constiten os seres vivos?

Rodea cun crculo vermello as biomolculas inorgnicas e con azul as biomolculas

orgnicas.
Glcidos, Auga, cidos nucleicos, Lpidos, Sales, Protenas.

Indica a biomolcula que predomina en cada alimento (auga, sales minerais, glcidos,
lpidos, protenas ou cidos nucleicos).
Barra de pan
Aceite
Leituga
Vaso de leite
Tomates
Patacas
Peixe
Costeleta de tenreira
Manteiga

Completa o pargrafo axudndote das seguintes palabras: nutricin, mamferos,

clulas, pluricelulares, reproducin, unicelulares, funcins, bacterias, procede,
microscopio e relacin.
Todos os seres vivos estn formados por
denomnanse
, como por exemplo as

, os mis sinxelos por unha soa clula e

, os paramecios e as amebas.

Estes seres s se poden ver utilizando un aparello chamado

. Chmanse seres
aqueles que estn formados por infinidade de clulas, como son as plantas, os insectos e os
.
A clula realiza as
e

propias de todos os seres vivos:

 Toda clula

doutra clula.

Indica o tipo de clula que corresponde cada debuxo (eucariota animal/eucariota

vexetal/procariota) e escribe as caractersticas que as diferencian.

Nutricin celular.

Cal dos dous debuxos corresponde a unha clula hetertrofa?

En que consiste a nutricin hetertrofa?

Cita exemplos de organismos que realicen este tipo de nutricin:

Que o catabolismo?
3

 En que debuxo se d a nutricin auttrofa?. En que consiste?

En cal dos dous debuxos se realiza a fotosntese? . En que consiste?

Cita exemplos de organismos formados por clulas auttrofas:

Ciencias naturais 2 ESO

TEMA 2: A NUTRICIN
4

Sinala se as seguintes substancias son alimentos ou nutrientes:

Glucosa:
protenas:
sodio:
pan :
leite:
unha maz:
auga:

lpidos:
calcio:
un anaco de carne:

Que o proceso dixestivo? Indica secuencialmente as fases das que consta.

Que tipo de dixestin realizan os artrpodos? Explcaa.

Fai un esquema con todos os compoentes do sangue nos vertebrados.

Sinala cun V ou un F se as seguintes frases son verdadeiras ou falsas:

a) Nos equinodermos a hidrolinfa transporta as substancias.
b) Todas as arterias que saen do corazn nos humanos levan sangue con O2.
c) Os capilares desembocan nas arterias.
d) O CO2 vai disolto no sangue venoso.
e) As plaquetas forman cogulos.

As clulas responsables da defensa nos vertebrados chmanse:

Coanocitos.
Glbulos brancos.
Cnidoblastos.

A que aparello ou sistema pertencen os seguintes rganos implicados na nutricin?

a) Sacos areos.
b) Branquias externas.
c) Plasma sanguneo.
d) Tubos de Malpighi.
e) Hepatopncreas.
f) Hemolinfa.
g) Uretra.

Define e explica en das lias como mximo os seguintes conceptos: traquea, uretra, sacos
areos, branquias internas e ril.

Poden vivir as plantas nun chan sen sales minerais? Poden tomar as plantas sales minerais se
no chan non hai auga? Por que?

Numera as frases que resumen o proceso de nutricin auttrofa nas plantas. A

continuacin sinala no debuxo, mediante frechas de das cores, o percorrido que
seguiran o zume bruto e o zume elaborado.

___ Fabricacin nas follas de substancias orgnicas, mediante a fotosntese,

utilizando o zume bruto.
___ Formacin de zume bruto.
___ Transporte do zume elaborado cara s partes do vexetal onde se precise.
_1__ Absorcin de auga e sales minerais polas races da planta.
___ Formacin do zume elaborado (substancias orgnicas e auga).
___ Transporte do zume bruto ata as follas.

Une as palabras coas sas definicins.

Inxestin

Absorcin

Eliminacin de todos os residuos de alimentos que non foron dixeridos.

Son transformados en feces fecais e expulsados ao exterior do
organismo.
Paso de nutrientes desde o aparello dixestivo ata o sangue, que os
conducir ao interior das clulas do organismo.
Primeira fase do proceso dixestivo que consiste na toma de alimentos
do exterior.

Exestin

Transformacin dos alimentos en nutrientes que ocorre fra das

clulas,
no tubo dixestivo

Dixestin extracelular

Define os dous tipos de aparellos dixestivos dos animais.

A cavidade gstrica:

 O tubo dixestivo:

Describe brevemente o proceso dixestivo dos vertebrados. Cales son os tipos de

respiracin nos animais?
a) :
b) :
c) :
d) :

Define os seguintes conceptos.

Veas:

Aparello circulatorio aberto:

Corazn:

Aparello circulatorio cerrado:

Completa o seguinte pargrafo para que tea sentido, coas palabras seguintes: zume
elaborado, cloroplasto, clorofila, Sol, materia orgnica, fotosntese, sales minerais.

As plantas verdes son capaces de realizar a

, proceso mediante o que producen
alimento a partir de auga,
e dixido de carbono, utilizando enerxa lumnica
do
.
A
que se encontra no
captura as radiacins lumnicas e
transfrmaas en enerxa que a planta utiliza para realizar o proceso fotosinttico.
Nos procesos da fotosntese prodcense osxeno e

que constiten o zume elaborado.

Rotula o seguinte esquema

Reescribe as afirmacins falsas:

a) Os rganos especializados na nutricin son as races, o talo e as follas.

b) Os pelos absorbentes encntranse no envs das follas e permiten a absorcin da auga.

c) O floema transporta o zume bruto s follas e a outras partes verdes da planta.

10

Ciencias naturais 2 ESO

TEMA 3: A RELACIN E A COORDINACIN

Para que serve a funcin de relacin nos seres vivos? Que elementos interveen na relacin?

Completa as seguintes frases.

a) Os rganos dos sentidos son
b) O sistema nervioso

que captan estmulos do exterior.

e

as funcins do organismo mediante

c) O sistema endcrino est constitudo por

d) A muda permtelles aos artrpodos

que producen substancias qumicas chamadas .

.

e) Nos insectos os ganglios da cabeza forman o

Define os seguintes conceptos.

a) Exoesqueleto.
b) Exterorreceptor.
c) Neurona.
d) Acto reflexo.
e) Tigmotropismo.

11

Indica se as seguintes frases son verdadeiras ou falsas pondo un V ou un F.

a) Os movementos voluntarios son executados polos msculos, que teen a capacidade de contraerse
e relaxarse.
b) O aparello locomotor o conxunto de rganos que producen substancias qumicas que actan como
mensaxeiras.
c) Os sos nense entre si polas articulacins.
d) Os animais que viven fixos ao substrato posen cubertas flexibles que lles permiten moverse.
e) Os animais reaccionan con desprazamentos ante determinados estmulos.

Completa o seguinte cadro sobre os tipos de estruturas nerviosas presentes nos

vertebrados.

Cales son os principais compoentes do aparello locomotor?

Que tipos de estmulos perciben as plantas?

Cal a diferenza entre o tropismo positivo e o negativo das plantas?

Que son as hormonas vexetais?

Que vantaxes lles d aos insectos o feito de que o seu exoesqueleto, ademais de duro e
rxido, sexa lixeiro nas articulacins?

12

Busca o significado dos seguintes termos.

Estmulo:
Resposta

Relaciona estas columnas.

Estmulo

O leopardo descobre a gacela.

Resposta

O leopardo preprase para axexar a gacela.

Procesamento da informacin

O leopardo lnzase captura da gacela.

As respostas que implican desprazamentos diferncianse en respostas positivas (cara ao

estmulo) e respostas negativas (afastndose do estmulo).
Que tipo de resposta ten o leopardo?
E a gacela?

Lembra que...

As plantas tamn responden a estmulos (funcin de

relacin). Poden moverse pero non desprazarse.
Os tropismos (cambios na direccin do crecemento das
plantas e as nastias (movementos transitorios nonrelacionados co crecemento) son os dous tipos de
resposta que se poden dar nunha planta ante un estmulo.

13

Relaciona ambas as columnas sobre os tropismos. Na columna da esquerda tes os

diferentes tipos
de tropismos, e na columna da dereita, as definicins
correspondentes.

Xeotropismo

Resposta a accins mecnicas.

Fototropismo

Resposta a unha substancia qumica.

Quimiotropismo

Resposta luz.

Tigmotropismo

Resposta gravidade.

Os tropismos poden ser positivos (se a planta medra cara ao estmulo) ou negativos (se
se afasta do estmulo). Observa o seguinte esquema onde aparece un pieiro e imaxina
como reacciona ante a luz.

De que tipo de tropismo se trata?

Cal o estmulo?
Clasifica este tropismo se positivo ou negativo para

O talo

As races

14

Relaciona ambas as columnas sobre as nastias. Na columna esquerda tes os diferentes

tipos de nastias, e na columna da dereita, as definicins correspondentes.

Sismonastias

Respostas ao estmulo de substancias qumicas.

Quimionastias

Respostas a estmulos luminosos.

Fotonastias

Prodcense cando os estmulos son golpes ou sacudidas .

Completa o seguinte esquema empregando as palabras que se dan a continuacin:

nervios motores, encfalo, sistema nervioso central, nervios sensitivos, sistema
nervioso perifrico.

Procura a definicin de receptores e efectores. Relaciona as columnas que tes a

continuacin empregando frechas.

15

Rodea cun crculo vermello as palabras que poden relacionarse cos receptores e cun
crculo azul as que estean relacionadas cos efectores.

Ollos compostos
Glndulas que forman hormonas

Odo
Pel

Msculos

Lingua

Orgnulos celulares.
Paisaxe
Comida
Rudo dunha moto
Cambio de temperatura
Msica
Abrazo
Animal en descomposicin

Olfacto
Gusto
Audicin
Tacto
Vista

Completa o seguinte esquema empregando estas

hormonas, sos, tendns, msculos, sistema endcrino

palabras:

sistema

locomotor,

16

Ciencias naturais 2 ESO

TEMA 4: A REPRODUCCIN

Diferencia os dous tipos de reproducin: sexual e asexual.

Define os seguintes conceptos.

Gameto:

Cigoto:

vulo:

Espermatozoide:

17

Une mediante frechas as seguintes palabras coas sas definicins.

Fecundacin externa

Os gametos nense dentro do Corpo da nai.

Fecundacin interna

Os grans de pole son transportados desde os estames

ata os ovarios da planta.

Polinizacin

Os gametos nense fra do Corpo dos proxenitores.

Numera as seguintes frases para que se siga o proceso do desenvolvemento

embrionario.
O embrin medra, diferencindose os seus tecidos para converterse nun feto.
O cigoto divdese moitas veces para formar o embrin.
1 Unha vez producida a fecundacin, os gametos fabrican un cigoto.
O feto, ao acabar o seu desenvolvemento, nace convertido nun novo ser.

Une as palabras coas sas definicins.

Bulbos

Talos subterrneos con reservas alimenticias e xemas (exemplo: as patacas).

Estolns

Talos subterrneos con xemas (exemplo: a cebola).

Tubrculos

Talos subterrneos, que cada certo tramo fabrican talos e races para unha
nova planta (exemplo: o cspede).

18

Rotula o debuxo coas palabras seguintes: estames, ptalos, corola, cliz, pistilo,
spalos, pednculo.

Observa o debuxo sobre a reproducin dun animal vivparo e contesta as preguntas.

Como comeza a relacin sexual entre estes animais?

Cal dos dous animais produce espermatozoides?

A partir de que clulas se forma o cigoto?

Onde se produce o desenvolvemento embrionario?

19

 Que acontece despois do perodo de embarazo?

Ciencias naturais 2 ESO

TEMA 5: A ESTRUTURA DOS ECOSISTEMAS

CADEA TRFICA

20

Define os seguintes conceptos:

a) Biosfera.
b) Ecosfera.
c) Mutualismo.
d) Rede trfica.
e) Asociacin social.

Completa o texto para que tea sentido utilizando as seguintes

indirectamente, medio, ambientais, vexetais, auttrofos e enerxa.

palabras:

Todos os seres vivos, desde os microorganismos ata os

e animais mis
grandes, dependen do
externo. Del conseguen a materia e a
que necesitan para vivir, directamente como os
ou, en dependencia destes,
como os hetertrofos. Por iso estn supeditados a el: s se desenvolven e reproducen ben
nos lugares onde as condicins
son adecuadas.

Completa as seguintes frases para que tean sentido utilizando as palabras: biocenose,
relacins, ecosistemas, condicins, bitopo, seres vivos e biticas.

A natureza est formada por

que son: grupos de seres vivos, condicins
ambientais e as relacins que se establecen entre eles.
Os ecosistemas pdense dividir en:
A biocenose o conxunto de
fungos e microorganismos).
O bitopo est formado polo conxunto de
ecosistema (clima, solo, correntes de auga, etc.).

que hai no ecosistema (vexetais, animais,

non

do

Dentro dos ecosistemas establcense unha serie de

entre os seres vivos
(alimentarias, defensivas, etc.) e entre estes e as condicins que os rodean.

21

Organiza en dous grupos os seguintes conceptos segundo se trate de compoentes do

bitopo ou da biocenose.

Conceptos:

Bitopo

Biocenose

Aire
Vexetal
Fungo
Humidade
Temperatura
Rocha
Animal
Vento
Microorganismo
Solo

Define os seguintes conceptos:

Ecosistema:

Biocenose:

Bitopo:

22

Ciencias naturais 2 ESO

TEMA 6: OS ECOSISTEMAS DA TERRA.

Axudndote do libro de texto define a palabra .

Ecosistema:
Observa o mapa dos ecosistemas da Terra e responde.

23

 En que zona do planeta se encontra a tundra?

Escribe o nome dos continentes que tean grandes extensins de deserto:

Que ecosistema encontrars en Groenlandia? Explcao.

Que ecosistema hai entre 20 de latitude Norte e 20 de latitude Sur?

Define os seguintes conceptos:

a) Biodiversidade.

b) Bentos.

c) Zona nertica.

d) Estepa.

e) Zona aftica
Completa o seguinte cadro sobre os ecosistemas terrestres:

24

Explica as semellanzas e as diferenzas entre:

a) O bosque ecuatorial e o bosque tropical.

b) A tundra e a taiga.

c) O deserto e a sabana.

25

Ciencias naturais 2 ESO

TEMA 7: A ENERXA QUE NOS CHEGA DO SOL

Que o Sol? Que importancia ten para ns?

De onde procede a enerxa do Sol?

Define os seguintes termos:

a) Nubes.

b) Sarabia.

c) Ventos.

d) Precipitacins.
26

e) Nboa.

Fxate no debuxo e responde s cuestins que se formulan.

Que parte da superficie da Terra quentarn mis os raios solares?

Que zonas do planeta son as menos iluminadas polo Sol?

Ten relacin a existencia de casquetes polares coa radiacin solar?

Cando quenta mis o Sol: pola ma, ao medioda ou pola tarde? Razoa a resposta.
27

 A que se debe que cando no hemisferio norte vern, no hemisferio sur sexa inverno?

Define.
Efecto invernadoiro:

Cubre o seguinte esquema que representa o ciclo da auga axudndote das seguintes
palabras: atmosfera, ocanos, nubes, terra, evaporacin.

Define os seguintes conceptos.

Hidrosfera:

Evaporacin:

Corrente maria:

Precipitacin:
28

3
1 Define os seguintes termos:

a) Inversins trmicas:

b) Ventos:

c) Brisa maria:

d) Ascendencias trmicas:

e) Nubes:

Rodea cun crculo as palabras que sexan axentes xeolxicos externos.

Terremotos

Augas subterrneas

Vento

Volcns

Radiacin

Metamorfismo

Icebergs

Gyser

Ros

Glaciares

Seres vivos

Meteoritos
Cometas
Area
Furacns

29

Ciencias naturais 2 ESO

TEMA 8: A DINMICA EXTERNA DO PLANETA

AS AUGAS SALVAXES

Busca no libro de texto as definicins dos seguintes termos, consulta o diccionario se

necesario.

Paisaxe:

Erosin:

Cordilleira:
30

 Transporte:

Sedimentacin:

O debuxo representa varias partes dun ro. Sita correctamente os procesos de

transporte, sedimentacin e erosin.

Une mediante frechas as seguintes palabras coa sa definicin.

Vento

Campo empedrado.

Reg

Formacin sedimentaria elica.

Deflacin

Zona rida da Terra.

Duna

Axente que produce cambios na paisaxe.

Deserto

Varrido realizado polo vento.

31

Lembra que...

A auga un axente moi importante na modelaxe

da paisaxe.
A accin da auga como modelador do relevo
dbese a tres procesos: a erosin, o transporte e a
sedimentacin

Relaciona as seguintes columnas mediante frechas.

Completa o seguinte texto sobre os glaciares. Utiliza as palabras que se dan a

continuacin: vales, xeo, altas, polares, fras, baixas, materiais, forma, montaa.

Nos glaciares, o
avanza moi lentamente, desde as zonas mis
s mis . Durante o seu camio arrastra gran cantidade de
.
Os
glaciares caracterzanse por ter a
tpica
de U.
Encntranse en zonas moi
, como na alta
e nas rexins
.
32

Como xa deduciras, a accin erosiva da auga e o xeo producen distintas paisaxes.

Relaciona con frechas estas das columnas.
Augas salvaxes

Val glaciar

Ros

Barrancos

Torrentes

Val en V

Mar

Acantilado

Glaciares

Crcavas

Observa este debuxo e indica en cada rectngulo o nome do curso do ro

correspondente

Busca o final de cada unha das frases sobre os cursos do ro.

O curso alto

adoita ter meandros.

O curso medio

transcorre por zonas de montaa.

O curso baixo

termina na desembocadura.

33

Identifica cada caso cos procesos que se dan no ro, dicir, se se refiren erosin,
transporte ou sedimentacin.
Arranca fragmentos de rocha

Erosin

Delta
Depsitos de arxilas e areas

Transporte

Materiais flotando
Materiais mis pesados debaixo dos lixeiros

Sedimentacin

Garganta ou desfiladeiro

Identifica cada movemento das augas marias coas

correspondentes. Relaciona as columnas mediante frechas.

Ondas

sas

caractersticas

Desprazamentos da auga dentro da masa do mar.

Mareas

Movementos superficiais debidos ao vento.

Correntes

Ascensos e descensos do mar cada seis horas.

Rodea cun crculo vermello as formacins que se deben accin do mar (hai formas
erosivas e formas de sedimentacin).
Albufeira

Acantilado

Dunas

Crcava

Meandro

Barranco

Corgo

Praia

Cordn litoral

34

Ciencias naturais 2 ESO

TEMA 9: A DINMICA INTERNA DO PLANETA

Une as rochas da columna da dereita co seu grupo correspondente.

Granito
Xisto
Volcnica

Basalto

Plutnica

Pedra pmez

Metamrfica

Cuarcita
Gneis
Mrmore

35

Explica os seguintes conceptos relacionados cos terremotos:

a) Hipocentro.

b) Epicentro.

c) Ondas ssmicas.

d) Escala de Richter.

e) Tsunami.

Relaciona con frechas as palabras das das columnas atendendo sa afinidade.

Epicentro
Terremoto

Crter
Lava

Volcn

Ondas ssmicas
Hipocentro
Magma

36

Define as partes dun volcn fixndote no debuxo.

Cono:

Crter:

Cmara magmtica:

Completa o seguinte cadro con relacin aos tipos de actividade volcnica:

Define os seguintes termos:

Terremoto:

Hipocentro:

Tsunami:

Escala de Richter:
37

Busca no libro de texto a definicin das seguintes locucins:

Rocha magmtica:

Rocha metamrfica:

Completa o seguinte texto para que tea sentido utilizando as seguintes palabras:
volcnicas, magma, funden, plutnicas, magmtica.

Cando os materiais da Terra se

fundida que denominamos
e transfrmase nunha rocha
por arrefriamento rpido da lava, e as
lento do magma dentro da codia terrestre.

convrtense nunha masa pastosa

. Ao arrefriar o magma, modifcase
. As rochas
prodcense
proceden do arrefriamento

38

Ciencias naturais 2 ESO

TEMA 10: A ENERXA

MEDIDAS DE AFORRO ENERXTICO

Completa a seguinte tboa, que fai referencia s fontes de enerxa.

Completa as seguintes frases:

a) A enerxa solar chega Terra en forma de radiacin .
b) A enerxa elica transfrmase en enerxa elctrica nas
dispositivos chamados
.

mediante uns

39

c) A auga encorada a certa altura pose enerxa

enerxa
.

. En movemento pose

d) Nas centrais nucleares emprgase a enerxa nuclear de .

e) Os

permiten transformar a enerxa solar en enerxa elctrica.

Completa o cadro seguinte escribindo as principais fontes de enerxa que estudaches.

Sinala se son renovables ou non renovables.

O joule (J) unha unidade empregada para medir a enerxa. Outras unidades moi
utilizadas son a calora (cal) e a quilocalora (kcal). Tendo en conta que 1 cal = 4,18 J
e que 1 kcal = 1 000 cal, contesta s seguintes preguntas:
A cantos joules equivalen 1 000 caloras?

Transforma 418 joules en caloras.

A cantas quilocaloras equivalen 5 000 caloras?

Imaxina que para merendar comes un bocadillo de queixo manchego con aceite de oliva.
Que cantidade de enerxa medida en kcal incorporars ao teu organismo?
40

Relaciona, mediante frechas, cada tipo de enerxa coas sas caractersticas:

Sonora
Elctrica
Qumica
Trmica

Luminosa
Mecnica

a que transportan as cargas elctricas que percorren un circuto.

Pdena almacenar os combustibles e as pilas.
a que transporta o son.
Enerxa que se intercambia ao entraren en contacto dous sistemas
con distinta temperatura.
Posena os corpos debido ao seu movemento ou sa posicin.
transportada pola luz.

Completa o esquema, referente transformacin da enerxa, coas seguintes locucins:

enerxa luminosa-enerxa qumica. Coas locucins do esquema completa o enunciado
final.

As plantas captan da luz do Sol a

, que se converte en
ao pasar aos animais. Estes, pola sa vez, transformarn esta enerxa en
ou
.

41

Escribe as diferenzas entre o carbn vexetal e o carbn mineral.

Busca informacin sobre a formacin do petrleo e escribe un resumo.

Responde s cuestins sobre as fontes de enerxa.

Para que se utilizan as seguintes fontes de enerxa?

O gas natural:

O petrleo:

O carbn:

Que vantaxes proporciona a utilizacin do gas natural fronte a outros combustibles?

42

Na seguinte listaxe sublia con cor vermella os inconvenientes que presenta a

utilizacin do petrleo, con cor negra os do carbn e con cor azul os do gas natural.
Contesta tamn pregunta final.

A sa combustin xera gases que contriben a incrementar o efecto invernadoiro.

As verteduras ao mar, producidas por accidentes, prexudican enormemente os
ecosistemas.
Os seus residuos poden perdurar miles de anos.
Os escapes de gas poden ser perigosos.
A sa extraccin pode dar lugar a accidentes, como derrubamentos de minas.
As perdas de combustible polos oleodutos ocasionan graves alteracins no ambiente.
Debido aos accidentes pdense dispersar substancias radioactivas.
A inhalacin do gas, por escapes, resulta txica para os seres vivos.
A sa extraccin das minas ocasiona impactos na paisaxe.
As persoas que traballan no lugar da extraccin poden contraer enfermidades.

Os inconvenientes que non subliaches, que fonte de enerxa os pode orixinar?

Cita outros tipos de enerxa alternativa que coezas. Escribe algunha caracterstica
deles.

43

Ciencias naturais 2 ESO

TEMA 11: A CALOR E A TEMPERATURA

CAMBIOS DE ESTADO

Une con frechas cada cartel da parte esquerda cos tres rectngulos que lle
correspondan.
Realiza as seguintes conversins de unidades:

a) 100 cal en joules.

b) 100 J en caloras.

c) 400 cal en kilojoules.

Define a temperatura e explica que relacin ten coa calor.

44

Para medir a temperatura emprganse os termmetros; pero que o que mide un

termmetro de mercurio?

Realiza as seguintes conversins de unidades:

a) 100 C en graos Fahrenheit.

b) 100 F en graos centgrados.

c) 37 C en graos Kelvin.

Explica cal das seguintes expresins a correcta e por que.

a) Dous obxectos que se atopan nun mesmo cuarto non poden estar a distinta temperatura.
b) Dous obxectos que se atopan nun mesmo cuarto non poden estar a distinta temperatura
indefinidamente.

Une con frechas cada FRASE da esquerda cos tres que lle correspondan da dereita.1
Aumento da enerxa interna.
Diminucin do movemento das partculas.
Absorcin de calor

Diminucin da temperatura.
Cesin de calor

Aumento do movemento das partculas.

Diminucin da enerxa interna.
Aumento da temperatura

45

Escribe o nome da transformacin:

Ordena as frases relativas calor para crear un pargrafo con sentido e vlveas
escribir.
se transfire desde os corpos cunha temperatura mis elevada
a calor unha enerxa en trnsito que
ata os corpos cunha temperatura mis baixa.

Realiza as seguintes cuestins:

Sublia as frases que fan referencia ao concepto de calor.
Exprsase de forma habitual en graos centgrados.
unha forma de enerxa.
unha magnitude fsica relacionada coa cantidade de calor que pode absorber ou ceder un
corpo ao poelo en contacto con outro.
Pode transformarse noutros tipos de enerxa.
a enerxa que pasa duns corpos a outros.

A que concepto se refiren os enunciados que non subliaches?

46

Responde as seguintes cuestins:

O barmetro, o higrmetro e o termmetro miden variacins nas condicins ambientais.
Busca no dicionario a utilidade destes aparellos.
Barmetro:

Higrmetro:

Termmetro:
Cal utilizaras para medir a temperatura do teu corpo?
Le o seguinte pargrafo e responde as preguntas que se propoen a seguir:
Os termmetros mis habituais constan dun tubo de vidro colocado xuntoa unha escala
graduada, no que o extremo inferior est ensanchado e contn mercurio ou alcohol
coloreado. Cando a temperatura aumenta, o lquido (mercurio ou alcohol) diltase,
ascendendo polo tubo; cando a temperatura dimine ocorre o contrario,
o lquido contrese e descende. A temperatura lese pola altura que acada o nivel da columna
de mercurio ou alcohol na escala graduada.
Por que se emprega mercurio na fabricacin dos termmetros?
A temperatura pdese expresar empregando distintas escalas. Rodea cun crculo as
escalas que se refiran temperatura.

KELVIN (K)

JOULES (J)

NEWTON (N)

CALORA (cal)

CELSIUS (C)

PASCAL (Pa)

ANGSTRM ()

HERTZ (Hz)

FAHRENHEIT (F)

Relaciona mediante frechas as das columnas. Consulta co teu profesor se preciso.

1 000 C

Temperatura de ebulicin da auga.

36,5 C

Temperatura do corpo humano.

47

0 C

Temperatura media do noso planeta.

100 C

Temperatura aproximada do magma.

15 C

Temperatura de fusin do xeo.

A calor pode propagarse mediante tres formas, sublaas.

CONDUCIN

FUSIN

TENSIN

DILATACIN

CONVECCIN

SOLIDIFICACIN

CONSERVACIN

PARALIZACIN

RADIACIN

Lembra o que aprendiches e escribe un exemplo dunha situacin coti onde se produza
a propagacin da calor por:
Conducin:
Conveccin:
Radiacin:
As queimaduras poden clasificarse en tres graos segundo a sa gravidade. Une
mediante frechas as das columnas.
Queimaduras de primeiro grao.
na pel.

Son curables, a calor produce unha lesin profunda

Queimaduras de segundo grao.

Son as mis leves.

Queimaduras de terceiro grao.

Son as mis graves, xa que se danan todas as

capas da pel.

48

Rodea cun crculo os consellos que seguiras para evitar as queimaduras solares na
praia.
Utilizar gafas de sol apropiadas.
Protexer a pel cunha crema bronceadora cun factor protector baixo, para poerte
rapidamente moreno.
Poerte sombra.
Evitar tomar o sol a medioda.
Aplicar unha crema protectora soamente despois do bao.
Non permanecer moito tempo seguido ao sol.
Protexer a pel cunha crema bronceadora cun factor apropiado, antes e despois do bao.

49

Ciencias naturais 2 ESO

TEMA 12: A LUZ E O SON.

Completa o seguinte cadro.

50

Completa seguinte cadro.

Define os seguintes conceptos:

a) Eclipse.

b) Espectro visible.

c) Cor pigmento.

d) Cristalino.

e) Onda.

f) Espello cncavo.

Explica a diferenza entre os seguintes conceptos:

a) Eco e reverberacin.

b) Reflexin e refraccin.

c) Lentes converxentes e lentes diverxentes.

51

d) Corpos transparentes e corpos translcidos.

Marca as seguintes frases con V ou F, segundo sexan verdadeiras ou falsas.
A luz e o son propganse sen que haxa desprazamento de materia.
O son necesita reflectirse nos obxectos para chegar ao noso odo.
A luz un tipo de onda electromagntica.
Os raios X e as microondas son ondas mecnicas.
A luz que chega aos nosos ollos desde os obxectos permtenos velos.

Relaciona a columna de fontes luminosas coa da enerxa que utiliza esa fonte para
producir luz.

FONTE LUMNOSA

ENERXA

Sol Qumica
Fogueira

Qumica

Lmpada
Vela Nuclear

Nuclear

Pantalla de televisor
Lapa Elctrica

Elctrica

Lstrego

52

Agrupa en cada columna os seguintes sons relacionndoos coa intensidade, o ton e o

timbre.
Sons: forte, ultrasn, nota de piano, rudo de 80 dB, asubo de 20 000 Hz, nota de frauta,
murmurio de 10 dB, nota de guitarra e golpe de 10 000 Hz.

TON

INTENSIDADE

TIMBRE

Relaciona as situacins propostas coa forma de propagarse a luz.

Mrome nun espello
Vexo uns peixes dentro do ro

Reflexin

Utilizo lentes para corrixir a miopa

Nos refrescos vexo a pallia quebrada
Na superficie da auga, as cousas vense ao revs

Refraccin

Vemos os obxectos iluminados

Define brevemente os dous tipos de lentes e intenta facer un debuxo de cada unha.
Lentes converxentes:

Lentes divergentes

53

Coloca os nomes que faltan nos debuxos. Axdate das seguintes palabras: incidente,
refractado, reflectora, normal, de refraccin, reflexin.

O son propgase por medios materiais pero non o fai sempre mesma velocidade; esta
maior canto mis denso o material. Une mediante frechas os medios que atravesa
o son e a velocidade de propagacin.

MEDIO

VELOCIDADE

Auga

340 m/s

Ferro

1 500 m/s

Aire

6 000 m/s

Busca no teu libro de texto ou nun dicionario o significado das seguintes palabras.
Eco:

Reverberacin

Relaciona as partes do ollo coa funcin que realizan.

Crnea

Capa interna en que se proxecta a imaxe.

Iris
interior.

Protexe a parte dianteira do ollo deixando pasar a luz ao

54

Cristalino

Abre e pecha a pupila para regular a cantidade de luz.

Retina

Comunica ao cerebro a informacin visual.

Nervio ptico

unha lente branda que ao deformarse enfoca a imaxe.

Completa o seguinte pargrafo para que tea sentido utilizando as seguintes palabras:
retina, cerebro, pupila, nervio, refracta.
A luz entra no ollo pola
Ao atravesar o cristalino,
chama
formando o
.

que regulada polo iris.

se e enfcase na capa interna do ollo, que se
. Da retina parten moitas terminacins nerviosas que se unen
ptico que enviar a informacin visual ao

Rotula as partes do seguinte debuxo e colorea os diferentes rganos do odo medio e

do odo interno.
2
1

55