You are on page 1of 41

Plano de Ao de Proteo e

Valorizao do Litoral (PAPVL)


2012-2015
Sustain Conferncia Nacional
Gabriela Moniz dos Santos
Departamento de Ordenamento e
Regulao dos Recursos Hdricos
Lisboa, 14 de dezembro de 2012

NDICE
O litoral - Consideraes gerais
O Plano de Ao de Proteo e Valorizao
do Litoral 2012-2015
Tipologias de interveno
Gesto dos riscos costeiros
Priorizao das intervenes
Quantificao do investimento

Monitorizao e avaliao

O LITORAL CONSIDERAES GERAIS

Cerca de 976 km de
extenso de costa
75% populao
portuguesa concentrada
nos concelhos do litoral
26 % ocupao com
construes (usos urbano,
turstico, industrial)
85% do PIB concentrado
no litoral
Fonte: SIAM II (Santos, F.D. & Miranda, P. (Eds.), 2006)

O LITORAL CONSIDERAES GERAIS

14% da linha de costa artificializada (espores, obras aderentes, paredes,


infra-estruturas porturias)
25% de territrio afetado por eroso costeira (cerca de 232km com
tendncia erosiva ou eroso confirmada)
Risco potencial de perda de territrio em 67% da orla costeira nacional
122 M: Valor do investimento
em infra-estruturas de defesa
no litoral nas ltimas dcadas

Fonte: SIAM II (Santos, F.D. & Miranda, P. (Eds.), 2006)

Alteraes
Climticas

Impactos

Medidas de
Adaptao

Aumento da temperatura superficial do


oceanos
Aumento do nvel mdio das guas do mar
Modificao do regime de agitao martima
Modificao da sobre-elevao meteorolgica
Modificao da precipitao

Aumento do risco de inundao e a deslocao


de zonas hmidas
Acelerao de eroso costeira
Aumento das inundaes associadas s
tempestades

Medidas de proteo suave (alimentao


artificial de praias, reforo de cordes
dunares)
Faixas de salvaguarda destinadas a absorver
o recuo/eroso costeira (condicionamento
ocupao humana)
Avaliao de medidas de abandono e recuo
Versus
proteo

O PLANO DE AO DE PROTEO E VALORIZAO DO LITORAL 2012-2015

Reviso do Plano de
Ao do Litoral
2007-2013

Aposta na sustentabilidade e
racionalidade
das
opes
de
interveno face aos recursos
financeiros disponveis

Prioridade mxima s aces de


destinadas salvaguarda do risco
para pessoas e bens

Dotar o litoral portugus de uma conjunto de Intervenes ambientalmente


equilibradas e ajustadas resoluo dos problemas

Utilizao racional, sustentvel e segura da orla costeira nacional

TIPOLOGIAS DE INTERVENO

Prioridades de interveno: critrios tcnicos/cientficos; resultado de


monitorizao do litoral; conhecimento prtico da realidade decorrente da
experincia e avaliao do grau de sucesso das intervenes j realizadas pelo
MAMAOT
1. Defesa costeira e zonas de risco

2. Estudos, gesto e monitorizao

3. Planos de interveno e projetos


de requalificao

TIPOLOGIAS DE INTERVENO

Defesa costeira e zonas de risco


1. Intervenes destinadas a garantir a
segurana de pessoas e bens (proteo de
patrimnio construdo e/ou natural de
importncia relevante), com vista
eliminao, reduo ou controlo do risco;
2. Intervenes de manuteno/reabilitao
de obras de defesa/proteo costeira;

TIPOLOGIAS DE INTERVENO
Estudos, gesto e monitorizao
1. Monitorizao da evoluo dos sistemas
costeiros;
2. Avaliao de cenrios de atuao em
determinados
troos
costeiros
(abandono/recuo
versus
proteo),
suportados por anlises de custobenefcio;
3. Inventariao, cartografia e avaliao dos
recursos e reservas sedimentares (areias)
na plataforma continental;
4. Outros estudos tcnicos de interesse
nacional, regional ou local de suporte
tomada de deciso.

TIPOLOGIAS DE INTERVENO
Planos de interveno e projetos de
requalificao
1. Planos abrangendo zonas de risco,
designadamente
onde
se
verifique
eroso/recuo da linha de costa ou fenmenos
de instabilidade de arribas;

2. Requalificao de reas urbanas degradadas


em Domnio Hdrico associadas utilizao de
praias ou a atividades produtivas;
3. Requalificao de reas naturais degradadas

CRITRIOS DE REAVALIAO E PRIORIZAO DAS INTERVENES

Risco = Vulnerabilidade X Exposio X Perigosidade (severidade X probabilidade)


Pessoas e bens
(componente antrpica)
Suscetibilidade ao fenmeno
(componente geodinmica)

Intensidade do
fenmeno

Prioridade da interveno: funo do grau de risco


Clasificao: Mxima
Elevada
Mdia
Baixa

Frequncia do
fenmeno

CARACTERIZAO GEOMORFOLGICA
Litoral com aprox. 976 km de extenso
Praias, arribas rochosas e brandas, zonas hmidas/barreiras/restingas,
zonas artificializadas/estruturas proteo costeira

CARACTERIZAO GEOMORFOLGICA
Rio Minho Rio Douro
Litoral com 80 km de extenso
Margem rochosa em arriba baixa
recortada (escolhos e leixes)
praias encaixadas
sistemas de barreira limitam a
embocadura de esturios (Minho,
ncora, Lima, Cvado, Ave, Douro)

RISCO - LITORAL ARENOSO


OFIR
reduo da largura do areal
zona urbanizada protegida por defesa
aderente e esporo a sul (para proteo das
torres)
eroso a sotamar do esporo

CARATERIZAO GEOMORFOLGICA
DOURO NAZAR
Litoral com 160 km de extenso
praias arenosas, campos de dunas
vegetados
arribas
rochosas,
vertentes
elevadas
Singularidades: cabo Mondego e
barra artificial de Aveiro

RISCO - LITORAL ARENOSO


ESMORIZ - CORTEGAA

recuo mdio de 4m/ano


(1980/89)
recuo mdio de 1.5m/ano
(2006-2010) a sotamar do
parque de campismo
construo de espores e
obras aderentes (proteo da
frente urbana; eroso a sul)

RISCO - LITORAL ARENOSO


FURADOURO
recuo de 100m em 50 anos
proteo da frente urbana
com defesa aderente e
espores
2010

2011

RISCO - LITORAL ARENOSO


COSTA NOVA VAGUEIRA
recuo mdio de 5.2m/ano (1958-2010) recuo
de 270m
construo de espores (eroso propagar-se
para sul; construo de defesas aderentes para
proteo de ncleos urbanos (e.g. Vagueira)

CARATERIZAO GEOMORFOLGICA
NAZAR CASCAIS
Litoral rochoso arribas talhadas
em calcrios, margas e arenitos
Lagunas costeiras de S.M. Porto e
bidos
praias encaixadas

RISCO - LITORAL DE ARRIBA


TROO NAZAR - CASCAIS
Ocorrncia
irregular
e
descontnua de movimentos
de massa de vertente
(deslizamentos, queda de
blocos, tombamentos)
Largura mxima de 4m
Volumes variveis (mximo
3000m3)

CARATERIZAO GEOMORFOLGICA
CASCAIS SADO

Litoral de arriba (concelho


de Cascais; a sul da Fonte da
Telha; cabo Espichel; Arrbida
arribas mergulhantes)
- praias encaixadas
Baa com configurao planar
arqueada (Arco Trafaria
Espichel)
- litoral baixo e arenoso (at
Fonte da Telha) praia
arenosa contnua suportada
por
cordo
dunar
(interrompido pela Lagoa de
Albufeira)

RISCO - LITORAL ARENOSO


SO JOO DA CAPARICA COSTA DA CAPARICA
recuo de + 200m (1958-2007)
recuo > 30m (3m/ano) (1999-2007)
recuos instantneos de 10 a 15m (Maro
2008) S.J. da Caparica
fenmenos de galgamento ocenico e
inundao costeira
Alimentaes artificiais de praia em
2007/2008/2009

CARATERIZAO GEOMORFOLGICA
SADO SINES
Baa com configurao
planar arqueada - praia
arenosa contnua ao
longo
de
64km
suportada por dunas ou
arribas brandas
Singularidades:
Restinga de Tria e
Esturio
do
Sado;
Lagoas costeiras de
Melides e Santo Andr;
Cabo de Sines;

CARATERIZAO GEOMORFOLGICA
SINES CABO DE SO VICENTE
Litoral de arriba
linear,
altura
varivel ao longo
de 120km;
praias
encaixadas
esturios do rio
Mira e ribeiras de
Odeceixe e Aljezur
Campos dunares
localizados
(S.
Torpes e Bordeira
Carrapateira)

CARATERIZAO GEOMORFOLGICA
Cabo So Vicente Anco

Litoral de arriba
- Cabo S. Vivente Olhos
de gua arriba rochosa,
alcantilada e recortada
(baas e promontrios)
com praias encaixadas
- Olhos de gua-Anco
arribas brandas, materiais
incoerentes limitadas por
praia arenosa
- Baas do Alvr e Armao
de Pra

RISCO - LITORAL DE ARRIBA


TROO LAGOS OLHOS DE GUA
Ocorrncia irregular e descontnua de
movimentos de massa de vertente
(deslizamentos,
queda
de
blocos,
tombamentos, abatimento de galerias
crsicas)
Largura mxima de 10m

CARATERIZAO GEOMORFOLGICA
ANCO GUADIANA
Litoral
baixo
e
arenoso
-Sistema de ilhasbarreira da ria formosa
(sistema
lagunar,
barras
de
mar,
restingas)
- Para Este de Cacela
at ao Guadiana
plancie costeira
praias soldadas e
dunas

RISCO- LITORAL ARENOSO


Ria Formosa (ilhas-barreira)

Praia da Fuzeta
-recuo de 30/40m
(jan-mar 2010) do
cordo dunar
- destruio
44
casas (de 77 exist.)
- galgamento
ocenico e abertura
natural de nova
barra
- demolio
posterior total pelo
POLIS

RISCO - LITORAL DE ARRIBA


TROO FORTE NOVO GARRO
recuo linear e paralelo
recuo mdio de 2m/ano (8090); < 1m/ano (90-2001)
Alimentaes artificiais em
2006 e 2011 (atenuaram o
recuo da arriba)

1998

2006

RISCO - LITORAL ARENOSO


RIA FORMOSA (ILHAS-BARREIRA)

Praia de Faro (Maro


2010)
- rotura localizada do
cordo dunar
- galgamento ocenico
e inundao

PAPVL 2012-2015 AES PREVISTAS


303 Aes do PAPVL 2012 -2015
173 Aes previstas na Agncia Portuguesa do Ambiente
130 Aes previstas no Programa POLIS

64

ARH

Tipologia

98 Aes de Defesa Costeira e Zonas de Risco

56 Centro

23 Estudos, Gesto e Monitorizao

182 Planos de Interveno e Projetos de requalificao

Prioridade

ARH
Norte

63

ARH
Tejo

ARH

55
Mxima

98
Elevada

132
Mdia

38 Alentejo

18
Baixa

77

ARH
Algarv
e

INVESTIMENTO Descrio

Investimento total

ESTIMATIVA DE INVESTIMENTO
(M.)
Programas POLIS

396,3 M..

175,8

220,5

Agncia
Portuguesa do
Ambiente I.P.

Defesa Costeira e Zona de Risco

APA I.P.
investimento total
175,8 M..

49,00%

43,00%

Estudos, gesto e
monotorizao
Planos de interveno e
projetos de requalificao

8,00%

INVESTIMENTO Agncia Portuguesa do Ambiente, I.P.

Prioridade Mxima 21 aes


Prioridade Elevada 31 aes

Prioridade Mdia 14 aes


Prioridade Baixa 3 aes

INVESTIMENTO Agncia Portuguesa do Ambiente, I.P.

Prioridade Mxima 9 aes


Prioridade Elevada 6 aes
Prioridade Mdia 3 aes

INVESTIMENTO Agncia Portuguesa do Ambiente, I.P.

Prioridade Mxima 1 ao
Prioridade Elevada 38 aes
Prioridade Mdia 47 aes

INVESTIMENTO Descrio

5%

A tipologia Defesa Costeira e Zona


de Risco possui a maior
percentagem (75%) de aes com
prioridade mxima e elevada.
Para esta tipologia investimento
aproximadamente 75,5M.
85% destina-se s aes de
prioridades mxima e elevada.

30%

20%

Mxima
Elevada
Mdia

45%

Baixa

ARH Norte
14%
14%

ARH Centro

13%
23%

35%

ARH Tejo e
Oeste
ARH Alentejo
ARH Algarve

INVESTIMENTO Fontes de financiamento

PRINCIPAIS FONTES DE
FINANCIAMENTO

PORegionais

OUTRAS FONTE DE FINANCIAMENTO

INVESTIMENTO em curso
O PAPVL 2012 2015 constitui o principal instrumento de coordenao do
investimento. Presentemente no mbito dos seus objetivos esto em curso 5
candidaturas a fundos comunitrios (POVT) que totalizam um investimento
previsto de 31.053.555,00.

RH Norte

8.450.538,00

RH Centro

6.203.650

RH Tejo e Oeste e RH Alentejo

8.164.180,00

RH Algarve

5.754.507,00

POOCs

2.480.681,00

GESTO, MONITORIZAO E AVALIAO

PLATAFORMA PARA GESTO DE PROJETO


SUPORTE DE DADOS ALFANUMRICOS RELATIVO AO FASEMAENTO DAS AES
BASE DOCUMENTAL DA EXECUO FSICA E FINANCEIRA DAS AES

GESTO, MONITORIZAO E AVALIAO

Muito obrigada

gabriela.moniz@apambiente.pt

You might also like