You are on page 1of 7

14/2/2015

Darwiniana,nuevaseriePrimerregistrodeSloanea:Elaeocarpaceae)paralaArgentina

Darwiniana,nuevaserie

ServiciosPersonalizados

versinimpresaISSN00116793

Articulo

Darwinianavol.50no.1SanIsidrojun.2012

ArticuloenXML

NOTAS

PrimerregistrodeSloanea(Elaeocarpaceae)parala
Argentina
HctorA.Keller1,DanielaSampaio2&SaraG.Tressens1

Referenciasdelartculo
Comocitaresteartculo
Traduccinautomtica
Enviararticuloporemail
Indicadores

1InstitutodeBotnicadelNordeste,UniversidadNacionaldelNordesteCONICET.

Linksrelacionados

CasilladeCorreo209,3400Corrientes,Argentinakellerhector@hotmail.com(autor
corresponsal).
2UniversidadePresbiterianaMackenzie,CentrodeCinciasBiolgicasedaSade,R.
Consolao896,01302907SoPaulo,Brasil.

Bookmark
|

Otros

Permalink

Resumen
Sloanealasiocoma(Elaeocarpaceae)secitaporprimeravezparalafloraargentinaenlaprovinciadeMisionesyeselprimer
registrodeEleocarpaceaeenelnordesteargentino.Sedescribeeilustralaespecieysebrindanobservacionesecolgicas.Se
incluyeunaclaveparadistinguiraSloaneadelosotrostresgnerosdelafamiliaElaeocarpaceaepresentesenlaArgentina.
Palabrasclave.ArgentinaEleocarpaceaefloraMisionesSloanea.
Abstract.
Sloanealasiocoma(Elaeocarpaceae)isrecordedforthefirsttimefortheArgentineanfloraintheprovinceofMisiones,anditisthe
http://www.scielo.org.ar/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S001167932012000100011&lng=es&nrm=iso&tlng=es

1/7

14/2/2015

Darwiniana,nuevaseriePrimerregistrodeSloanea:Elaeocarpaceae)paralaArgentina

firstrecordofEleocarpaceaeinnortheasternArgentina.Thespeciesisdescribedandillustratedandecologicalobservationsare
given.AkeytodistinguishSloaneafromtheotherthreegeneraofElaeocarpaceaepresentinArgentinaisincluded.
Keywords.ArgentinaEleocarpaceaefloraMisionesSloanea.

INTRODUCCIN
Elaeocarpaceaepresenta15gnerosyaproximadamente500especies,distribuidosenregiones
tropicalesysubtropicalesdelglobo,conexcepcindefricayEuropa(Heywood,2007).Enlaregin
neotropicallafamiliaestrepresentadaporlosgnerosValleaMuttisexL.f.,CrinodendronMolina
(endmicosdeAmricadelSur)ySloaneaL.ElgneroSloaneacuentacon150especiesquese
distribuyenenelNuevoyViejoMundo(Mabberley,2008).Enlareginneotropical,elgnerosedistribuye
desdeMxicohastaelsurdeBrasilycuentaconcercade70especies(Smith,1954,1965Steyermark,
1988).SloaneaesungneromonofilticoysurgecomogrupohermanodeValleayAristotelia(Craynet
al.,2006).
SobrelabasedeejemplaresdeherbariorecientementerecolectadosenlaprovinciadeMisiones,secita
porprimeravezparalafloraargentinaalgneroSloanea(Elaeocarpaceae)ymsespecficamenteala
especieS.lasiocomaK.Schum.
Hastaelpresente,lafamiliaElaeocarpaceaecuentaconslotresespeciesregistradasparalaArgentina,
todasarbreasydediferentesgneros:Aristoteliachilensis(Molina)Stuntz,queseextiendedesdeelsur
delpashastalaregincuyana,CrinodendrontucumanumLilloyValleastipularisL.f.,delnoroestede
Argentina(Zuloagaetal.,2008).
SloanealasiocomahasidoconsideradahastaelpresentecomoendmicadeBrasil,suhallazgoen
Misionespermiteelevaracuatroelnmerodegnerosyespeciesdeestafamiliaregistradospara
Argentina,constituyendoademselprimerregistrodeunaEleocarpaceaeparaelnordesteargentino.
SloanealasiocomaK.Schum.,Fl.Bras.12(3):184.1886.TIPO:Brasil,MinasGerais,Caldas,sinedata,
A.F.RegnellIII1536(holotipoB,destruidolectotipoS!aqudesignadoduplicadosBR!,K!,M!,NY!,P!).
Sloaneamonospermavar.coriaceaK.Schum.,Fl.Bras.12(3):186.1886.TIPO:Brasil,sinedata,F.Sello
s.n.233?(lectotipoS!aqudesignadoduplicadosF!,P!).
rbolhastade26m,troncocilndricoolobulado,hastade65cmdedimetroenlabase,con
contrafuertesnotables,cortezasperaoconpequeasescamas.Ramascastaasocastaocenicientas,
rmulosestriados,pubrulosapubescentes,conescasaslenticelaslineares,yemaapicalpubescentea
tomentosa,cubiertapornumerososcatafilos,yemaaxilarpubescente.Hojasalternas,subopuestasa
verticiladasestpulaspersistentesocaducas,de24xca.0,5mm,filiformes,pubescentespecolosde
http://www.scielo.org.ar/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S001167932012000100011&lng=es&nrm=iso&tlng=es

2/7

14/2/2015

Darwiniana,nuevaseriePrimerregistrodeSloanea:Elaeocarpaceae)paralaArgentina

(0,4)13,2cm,estriados,glabros,finamentepubrulosapubescentes,conpulvnulobasalydistal
lminaslanceoladoelpticas,angostamenteelpticas,elpticasaobovadas,de2,315x0,85cmbase
agudaacuneadapiceredondeado,emarginado,agudooacuminadomargenenteronervioprincipaly
secundariospubrulosaglabrescentesysubprominentesenelepifilo,densamentebarbados,pubrulosa
glabrescentesyprominentesenelhipofilo.Inflorescenciaaxilaroterminal,racimobracteoso,frondo
bracteosoatirsoindeterminado.Pednculode14,5cm,pubrulopedicelode512mm,estriado,
pubescente.Florescon46(8)spalosuniseriadosobiseriados,enteros,iguales,de3,35x24mm,
ovadosolanceolados,piceacuminado,margenrevolutoyalbotomentosoenlacaraventral,pubrulosa
pubescentesenambascaras.Estambresnumerosos,filamentosde13mm,densamenepubescentes
anterasde23mm,elpticas,pubescentes,dehiscentesporunporoapical,conectivoca.0,5mm,
brevementeprolongadoenelpiceenunaprolongacinaguda,pubrula.Ovariode1,52mm,ovoide,
densamentepubescente,ssilestilode2,54mm,rectootorcido,4partidoenelpice.Frutocpsula4
valvar,elipsoideaglobosa,de13x0,51cmvalvasde13mmdeespesor,superficiepubescentey
densamentecubiertaconemergenciassetulosas,fcilmentecaedizas,de1,58mm,claviformeshasta
delgadamenteclaviformes,antrorsamentedispersopubescente,contricomasaplanados.Semillanica,
obovoideaelipsoidal,de810xca.5mm,arilovinceooanaranjado.
Nombresvulgares.EnBrasil,comparteconvarioscongnereselnombre"sapopema"(Smith&Smith,
1970),dichonombrederivadelguaran"ppe"(razaplanada),quehacereferenciaalasraces
tabularesquepresentanlosejemplaresdegrantamao(Fig.2A).Tambinsehanmencionadoparael
gnerootrosnombrestupiguarancomo"miratinga"(Tastevin,1923)"urukura"(Bertoni,1940),este
ltimosepuedetraducircomo"similaraluruc",haciendoreferenciaalasemejanzadesusfrutosconlos
deBixaorellanaL.(Bixaceae).

http://www.scielo.org.ar/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S001167932012000100011&lng=es&nrm=iso&tlng=es

3/7

14/2/2015

Darwiniana,nuevaseriePrimerregistrodeSloanea:Elaeocarpaceae)paralaArgentina

Fig.2.Sloanealasiocoma.A,basetabular.B,fuste.C,nudodelrmulodondeseobservalapubescencia,lasestpulasyel
pulvnulodistal.D,hoja,vistadelhipofilo.E,ramaconfrutosinmaduros.F,acleosdelfruto.G,frutoabierto.Escalasencm:A,
30B,20C,0,2DE,1F,0,3yG,0,6.AGdeKelleretal.10376(CTES).

Distribucinyhbitat.EnBrasilsedistribuyeenlosestadosdeMinasGerais,Gois,SoPaulo,Paran,
SantaCatarinayRioGrandedoSul(Sampaio,2009).EnlaArgentina,hastaelpresente,solofuehallada
enlaprovinciadeMisiones.Creceenunpequeorelictodeselvanativaconejemplaresemergentesde
Araucariaangustifolia(Bertol.)Kuntze(Araucariaceae).ElreasesitaenelDepartamentodeBernardo
http://www.scielo.org.ar/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S001167932012000100011&lng=es&nrm=iso&tlng=es

4/7

14/2/2015

Darwiniana,nuevaseriePrimerregistrodeSloanea:Elaeocarpaceae)paralaArgentina

deIrigoyen,sobresuelorojoprofundo,a820mdealtitud.AlllaespeciecomparteeldoselconAlchornea
glandulosaPoepp.(Euphorbiaceae),Chrysophyllumgonocarpum(Mart.&Eichler)Engl.(Sapotaceae),
Nectandramegapotamica(Spreng.)Mez,Ocoteadiospyrifolia(Meisn.)Mez(Lauraceae),Tetrorchidium
rubriveniumPpp.(Euphorbiaceae),entreotras.Enelestratoarbreomedioabundanejemplaresde
CasearialasiophyllaEichler(Flacourtiaceae)CryptocaryaaschersonianaMez(Lauraceae),Picrasma
crenata(Vell.)Engl.(Simaroubaceae),Soroceabonplandii(Baill.)W.C.Burger,Lanj.&Wess.Boer
(Moraceae)yhelechosarborescentesdelaespecieAlsophilasetosaKaulf.(Cyatheaceae).Enelestrato
arbustivosedestacanporsuabundanciaPsychotriasuterellaMll.Arg.yP.carthagenensisJacq.
(Rubiaceae).Ademsdehelechosylatifoliadas,elsotobosquedelreapresentamanchonesde
bambseas,principalmenteMerostachysclausseniiMunro(Poaceae).Cubrengranpartedeltroncodel
ejemplarrecolectadodiversasepfitas,principalmenteorqudeas,piperceas,polipodiceas,musgosy
lquenes.Respectoalafenologa,enlaArgentinasehallaronfrutosinmadurosenoctubreyfrutossecos
enenero.EnBrasillaespecieflorecedeagostoanoviembre.Fig.1.

http://www.scielo.org.ar/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S001167932012000100011&lng=es&nrm=iso&tlng=es

5/7

14/2/2015

Darwiniana,nuevaseriePrimerregistrodeSloanea:Elaeocarpaceae)paralaArgentina

Fig.1.UbicacindeSloanealasiocomaenlaprovinciadeMisiones,Argentina.

Observaciones.LoslectotiposdeSloaneamonospermavar.coriaceaK.Schum.ySloanealasiocomaK.
Schum.designadosaqufueronseleccionadosentrelosisotiposporcoincidirconlascaractersticasdelas
especiesdescriptasenelprotlogoyporsubuenestadodeconservacin.
Sumaderaesdurayconsiderada"decalidad"(Smith&Smith,1970).Sushojassirvendealimentoala
larvadelamariposaAstraptescreteussiges(Hesperiidae:Pyrginae),quetambinhabitaenlaprovincia
deMisiones(Cannals,2003).
Materialexaminado
ARGENTINA.Misiones.Depto.BernardodeIrigoyen,26o16'04,1''S53o39'24,5''W,06I2011,fr.,
Keller&Franco9397(CTES)14I2011,fr.,Keller&Franco9461(CTES)14X2011,fr.,Kelleretal.
10376(CTES).
BRASIL.SantaCatarina.Piratuba,15II2001,fr.,Lutkemeiers.n.(ESA,HAS)VargemBonita,15IX
1994,fl.,Hatschbach61016(MBM).
ClaveparadiferenciarlosgnerosyespeciesargentinosdeElaeocarpaceae
1.Ptalospresentes.Frutocpsulaobaya..........

1.Ptalosausentes.Frutocpsula................

Sloanealasiocoma

2(1).Frutocpsulaloculicida....................

2.Frutobaya..................

Aristoteliachilensis

3(2).Inflorescenciauniflora...................... Crinodendrontucumanum
3.Floresreunidaseninflorescenciascimosas........

Valleastipularis

AGRADECIMIENTOS
AMarceloFranco,AliciaBhren,NancyParedesyPabloPoszkusporlaasistenciadurantelascampaasderecoleccin.ALuis
Ritterporeldiseodelmapa.AlComitdeGestindelaReservadeBisferaYabot,EstacinBiolgicaMarcioAyres,porponer
adisposicinsuinstrumentalptico.
BIBLIOGRAFA
1.Bertoni,M.S.1940.DiccionarioBotnicoLatinoGuaranGuaranLatino.Asuncin:Ed.Guaran[Links].
2.Cannals,G.R.2003.MariposasdeMisiones,textos,fotografasyesquemas.BuenosAires:Ed.L.O.L.A.[Links]
3.Crayn,D.M.M.Rosseto&D.J.Maynard.2006.MolecularphylogenyanddatingrevealsanOligoMioceneradiationofdry
http://www.scielo.org.ar/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S001167932012000100011&lng=es&nrm=iso&tlng=es

6/7

14/2/2015

Darwiniana,nuevaseriePrimerregistrodeSloanea:Elaeocarpaceae)paralaArgentina

adaptedshrubs(formerTremandraceae)fromrainforesttreeprogenitors(Elaeocarpaceae)inAustralia.AmericanJournalofBotany
93:13281342.[Links]
4.Heywood,V.H.2007.Floweringplantsfamiliesoftheworld.Kew:RoyalBotanicGardens.[Links]
5.Mabberley,D.J.2008.Theplantbook:Aportabledictionaryofthevascularplants,3aedicin.Cambridge:Cambridge
UniversityPress.[Links]
6.Sampaio,D.2009.RevisotaxonmicadasespciesneotropicaisextraamaznicasdeSloaneaL.(Elaeocarpaceae)na
AmricadoSul.TesedeDoutorado.UniversidadeEstadualdeCampinas.[Links]
7.Smith,C.E.1954.ThenewworldspeciesofSloanea(Elaeocarpaceae).ContributionsfromtheGrayHerbariumofHarvard
University175:1144.[Links]
8.Smith,C.E.1965.Elaeocarpaceae,inR.E.Woodsonetal.(eds.),FloradoPanam.AnnalsoftheMissouriBotanicalGarden
52:487495.[Links]
9.Smith,C.E.Jr.&L.Smith.1970.Eleocarpceas,inR.Reitz(ed.),FloraIlustradaCatarinenseI(ELEO),pp.133.Itajai:
Herbario"BarbosaRodrigues"[Links].
10.Steyermark,J.A.1988.FloraoftheVenezuelanGuayanaVI.AnnalsoftheMissouriBotanicalGarden75:15651586.
[Links]
11.Tastevin,C.1923.NomesdeplantaseanimaesemlinguaTupy.RevistadoMuseuPaulista13:687764.[Links]
12.Zuloaga,F.O.O.Morrone&M.J.Belgrano.2008.Eleocarpaceae,enF.O.Zuloaga,O.Morrone&M.J.Belgrano(eds.),
CatlogodelasPlantasVascularesdelConoSur.MonographsinSystematicBotanyfromtheMissouriBotanicalGarden107:
19881989.[Links]

2015IBODACONICET
CasilladeCorreo22
(B1642HYD)SanIsidro(Pcia.deBuenosAires)
RepblicaArgentina
Tel.:(+5411)47434800/Fax.:(+5411)47474748
sdenham@darwin.edu.ar

http://www.scielo.org.ar/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S001167932012000100011&lng=es&nrm=iso&tlng=es

7/7

You might also like