Pshtjellime n silvikulturn

shqiptare
Nga Dr.Selman Meziu m 26/01/2015
inxh. Haki Kola shkruajti mbi 245 artikuj, me mesazhe t ndryshme pr kolegt dhe me mnyrat e
qeverisjes s pyjeve, politikat q duhen ndjekur, format e organizmit, reformat n pronsi, ruajtjen e
mjedisit pyjor dhe ekosistemit n prgjithsi etj

http://gazeta55.al/peshtjellime-ne-silvikulturen-shqiptare/

Hyrje N embrionin e do shkence sht veprimtaria praktike e njeriut, e grumbulluar n shekuj, e

transmetuar nprmjet veprave, veprimve transformuse t nj materie t caktuar. Me lindjen e t
shkruarit dalngadal kto veprime praktike u hodhn n letr, duke formuar me kalimin e kohs
disiplinat e ndryshme shkencore. Po prmendim nj shembull t zbatuar n silvikulturn shqiptare
pas viteve 1970 dhe ja: Krahas intensifikimit t prerjeve t dyta, dilte problem mbulimi me filizri i
rrugve, q prdoreshin pr transportin e lnds s drurit. N vitet faror t ahut, puntort kryenin
grvishtjen e toks, n menyr q farat t binin menjher n kontakt me tokn, ndrsa n vitet e
tjer, organet pyjore grumbullonin fara pishe ose bredhi dhe ndrmarrja e sharrave i hidhte ata n
rrugt e rrokullisjes, dhe t traktorave (I. Meko dyzet vjet pune ne pyjeTirane 2014 f. 97.) Ky art
drejtimi i vazhdueshmris s prodhimit, i biologjis s rritjes s drurve n kolektivitet, planifikimi,
drejtimi, zhvillimi i pyllit n koh e hapsir quhet silvikultur, e cila n mbar botn e zhvilluar njihen
disa t tilla: Silvikultura financiare e lindur n Gjermani, Silvikultura mbi baza ekologjike dhe
Silvikultura natyralistike.
Fillim i lodhshm Regjimi pesshekullor turk nuk ushtroi ndonj kujdes mbi pyjet, por elementt e
para t Silvilultures shqiptare jan shfaqur n fillimet e shekullit t njzet, me prfaqsues
specialistin Mete Shahu, i diplomuar inxhinier pyjesh n Turqi n vitin 1932. Pak m von
diplomohen n Franc inxh. Llazar Treska, n Austri Inxh.Ilia Mitrushi, inxh. Ilia Nako n Firence, Itali
dhe inxh. Efthim Naumi n Selanik t Greqis. Kto ishin pioniert e par t mendimeve, projekteve,
ideve e punimeve shkencore n pylltarin shqiptare q do t hidhnin rrnjt e teoris e praktiks n
kt fush. Gjithashtu do t prballonin rimkmbjen e vnien mbi binar shkencor t t gjith
veprimtaris praktike, teoriko shkencore, t pylltaris n vendin ton.
Silvikultura natyralistike (prerjet suksesive) n pyjet e ahut e pishs s zez sht zbatuar q n
fillimet e viteve tridhjet t shekullit t njzet nga inxinieri Italian Refaele Kormio duke e uar me tej

kt metod t silvotekniks n Shqipri nga inxhiniert I. Mitrushi, Ll. Treska, I. Nako, E. Naumi
duke merituar kshtu vlersimin historik si Themeluesit e silvikulturs shqiptare.Kto t rinj
specialist t shkolluar n shtete t ndryshme, ktheheshin me gjith dshirn e mir n atdhe pr t
vne n shrbim t tij gjithka q ato kishin prvetsuar nga shkencat e pylltaris dhe ja njri prej
tyre n zjarrin e flakn e lufts s dyt boterore far bnte: N janar t vitit 1942, kthehet n
Shqipri dhe filloi punn n Fush-Arrz, q ishte nj qendr e madhe pasurish pyjore. Lnda
drusore e ksaj zone shfrytzohej nga shoqri italiane e shqiptare. Aty Efthimi merrej me damkimin
e lnds drusore, llogaritjen e volumeve, kontrollin e prerjeve dhe pastrimeve, mbrojtjen epyjeve nga
zjarri e abuzimet, etj.,,(F. Memeli Naumi muze i gjall, Kur. gjel. 31.07.2014.)Nj tjetr i
diplomuar inxhinier pyjesh, n vitin 1931 n Vjen, ngarkohet me kt detyr n Ministrin e
Ekonomis, dhe pas pak kohsh Drejtor i pyjeve pran ksaj Ministrie, duke i len lamtumirn ne
vitin 1939, ku fillon me zell ekskursionet botanike e dentrologjike npr Shqipri, nga ku doli me
rezultatin e botimit m 1953 t librit: Drurt e shkurret e Shqipris,, dhe me kalimin e viteve
formohet si shkenctar i dentrologjis shqiptare dhe i studimeve ekologjike. Secili nga kto t
sapodiplomuar, punonte me zell dhe pasion pr t vn themelet e shkencave pyjore shqiptare, gj
q e bri edhe inxh. Ilia Nako: Ai studioi dhe prcaktoi zonat fitoklimatike n Shqiperi, realizoi
krijimin e kurorave t gjelbrta t disa qyteteve, ideoi dhe eksperimentoi pyllzimin e ranishteve
bregdetare, duke futur ekualiptin, pishat mesdhetare, plepat e ndryshm etj. Eksperimentet u
realizuar n Golem (Kavaj), shrbyen si model pr t pyllzuar t gjitha ranishtet bregdetare, nga
Velipoja deri n Vlor, prej m se 3500 ha.,,( M. Metaj H. Zoto, Gj.Fierza Pylli dhe njeriu,, f.70, Tir.
2012.)
Nj silvikultor tjetr ishte Prof. Llazar Treska q pr disa vjet kreu edhe detyrn e kryetarit t Komitetit
Ekzekutiv t Tirans. Platforma e tij e shkruar m 1959 mbi rrugt e zhvillimit t pylltaris shqiptare
dhe rndesia e arsimit pyjor n Shqipri e paraqitur n qeveri, ku pas ksaj Kshilli i Ministrave
vendosi hapjen e Fakultetit t pyeve. Zoti Treska u emrua dekani i par dhe filloi msimdhnien n
disiplinat e Silvikulturs, Mbarshtrimit t pyjeve e Dentrometris duke hedhur gjithashtu edhe bazat
teorike t tyre si disiplinat m t rndsishme t shkencave t pylltaris.
Por fillimet e pushtetit komunist do t kputnin edhe jetn e dy doktorave t shkencave si Bernard
Laca, i cili n tetor 1946 n Vlor, arrestohet dhe n fund t tij pushkatohet, pa gjykim n moshn
njezet e tet vjeare, n hovet e vrullshme t puns s tij projektuese e zbatuese n shfrytzimin e
pyjeve. I njjti fat ndjek si hije e zez politika e farosse e disa kuadrove m t prgatitur, si ishte
doktori i shkencave pyjore inxhinieri Fahri Rusi, i cili pr agjitacion e propagand pushkatohet n
mars t vitit 1948. Arsimimi i inxhinierve t pyjeve kryhej n shtetet lindor si, Rumani, Bullgari,
Hungari, Rusi etj., ndrsa teknikt e pyjeve arsimoheshin nga shkolla bujqsore e Kamzs, e do t
vazhdohet me Teknikumin e Shkodrs ku hapi dyert e veta n shtatorin e vitit 1963 duke diplomuar
5500 specialist. Ndrsa Fakulteti i Pyjeve hapi dyert e tija m 1959 duke diplomuar 2040 inxhiniera

pyjesh dhe duke prgatitur nj staf akademik prej dymbdhjet profesorsh, nnt t asocuar, dhjet
doktor shkencash dhe shtat me gradn master. Krkimet shkencore n fushn e pylltaris
zgjidhn mjaft problem praktike e studiuan, n fushat e tipologjis e fitosociologjis, ekologjis e
gjenetiks pyjore, futjen e llojeve me rritje t shpejt, prerjet kulturore, brezat pyjore, sistemin
prognoze t pyllzimeve n Shqipri, e nj seri kulturash eterovajore, e teknologjish shfrytzimi, etj.
T realizuar nga institucioni i cili evoluon nga Byro projektimesh n Stacioni i Pyjeve e Kullotave, n
Instituti i Krkimeve Pyjore e Kullotave, dhe Fakulteti i Pyjeve. Ky ishte udhtimi i vshtir i prgatitjes
s silvikultorve pr gjat tetdhjet e katr vjetve, n shkolla t ndryshme dhe kontributi i tyre n
zgjidhjen e problemeve teknike e inxhinierike n gjith kompleksin e pylltaris shqiptare, e cila ka
patur baticat e zbaticat e veta. Kuptohet shkurtazi.
Zhvillim prmes kontradiktash Nj vend i vogl si Shqipria e sapo dal nga nj luft e egr
gjaksore, me shume humbje n njerz e shkatrrime t mdha. Filloi rindrtimin e vendit dhe
ndrtimin e strukturave administruese. Dhe ja n fushn e pyjeve, far ishte kryer deri n vitin
1948: Personeli inxhiniero teknik n vitin 1948 kishte kryer 1 250 ha pyje te mbarshtruara, 25 mije
hektar t tilla t inventarizuar, 17 km rrug pyjore dhe ishin ngritur 4 fidanishte pyjore.,,(Pyll. Shq. n
vite f. 41, Tiran 2013)Megjithat shtrohej si detyr, njohja e gjndjes reale t siprfaqeve, volumeve
e shtrirja gjeografike e pyjeve sipas llojeve etj. Prandaj u shtrua kryerja e Inventarizimit t pyjeve,
gjat viteve 1948 1953. E ndr koh vazhdonte shfrytzimi i pyjeve n shum ekonomi t vendit,
kryesisht pr shtylla minierash, traversa hekurudhash e si material ndrtimi. Vetm pr hekurudhn
Durrs Peqin n vitin 1946, u krkuan t prodhoheshin 55 mije traversa hekurudhe, prej lisi. Duke
dmtuar mjaft siperfaqe me pyje dushku, t cilat u kthyen nga trungishte n cungishte, duke sjell si
pasoj, degradimin e siprfaqeve t tyre pr pasoj, uljen e prodhimtaris s tyre. Edhe rritja e
popullsis, ndryshimet demografike, nprmjet industrializimi t ekonomis oi: Q n vitin 1960, t
prodhoheshin jo m shum se, 330 mij mst( metro ster) dru zjarri, ne vitin 1970 prodhimi arriti n
800 mij mst. n fund t vitit 1990 prodhimi i druve t zjarrit q shfrytzohej nga fshatarsia pr
ngrohje e gatim, arriti n 1 miloin e 250 mij mst. Prve 1 milion e 500 mije mst qe shfrytezohej nga
fshatarsia per ngrohje e gatim.,, (I. Meko 40 vjet ne pyje f. 18 tir. 2014) Nga studimet e kryera raporti
i prerjeve me mundsin e shfrytzimit ishte 1:4. Kjo situat po rndonte mbi ekonomin pyjore,
prandaj silvikultort duhej t gjenin rrug t reja pr t balancuar prerjet me rritjen. Nj mase mjaft e
rndsishme ishte ndrhyrja me ricungime n dushkajat e degraduara t cilat dhan rezultate si n
zonn e Lufit t Puks, Gziqe e Malejt t Mirdits, Kuturmanit, Qarrishtes, Stravajt e Prrenjasit n
Librazhd, n zonn e Alarupit n Pogradec. E m pas far ndodhi?
Dhe ja rrmuja administrative Le t ndalemi tek strukturat e organizimit, n vertikalitet e
horizontale pas vietev 50. Ne vitin 1953 shkrihet Ministria e Pyjeve. Kjo rrmuj n administrimin e
pyjeve,, solli si pasoj: Nuk bhej fjal pr pastrim nga mbeturinat, por pr prerje shkatrruese, deri
n 50 centimetra mbi tok, ku trupa t panumrt n gjndje shum t mir.braktisur aneknd

siprfaqeve pyjore.,,(Pyjet jan Nga I.ela n: Py. E sherb py.,, f.299. Tiran 2014)Krijohen n
kto momente tepr t vshtira, me kmbnguljen e specialistve t pyjeve dhe t Drejtorit t
Prgjithshm t pyjeve Mio Kallamata pes ndrmarrjet e para t pyjeve n Kor, Shkodr Vlor
Elbasan dhe Tirane. Megjithse personeli inxhiniero teknik ishte shume i paket, filloi t bhesh
kthesa n drejtimin teknik sipas ligjsive t Silvikulturs. Krkesat n rritje n gjithfar asortimentesh,
pr prpunime industriale e artizanale, nevoja e vazhdimesis s prodhimit, krkoi njohjen e
gjndjes reale t pyjeve shqiptare n volum siperfaqe lloje etj si edhe krkoi me force formimin e
njzet e gjasht ndrmarrjeve pyjore e kryerjen e nje inventarizimi t gjith pyjeve n mbar vendin,
krahas mbarshtrimit t pyjeve i cili filloi q nga viti 1953. Rezultati shprehet: Kujdesi, dashuria dhe
pasioni pr pyjet e teknikve dhe inxhinierve n sektort e pyjeve Stravaj,Sopot, Bishnice, Qaf
Bari, Lumbardh, Kunor Dardh, Cukal etj. vrtetuan drejtsin e trajtimit shkencor t pyjeve. (Th.
Dine Ndrm. Pyjore.f.146. Pyjet dhe shrbTiran 2013)Bashkudhtare ishin dukuri t
kundrta: M shum se 5000 ha. pyje filluan t zhdukeshin nga prania e gazrave t ndryshme pr
rreth Kuksit, Rubikut, Elbasanit, Lait, Ballshit, Vlors.Me urdhr nga lart, u shkatrrruan 15 mij
hektar pyje me lloje t ndryshme pr krijimin e livadheve polifite. Pr hapjen e tokave t reja n gjithe
shqiprin, nga kullotja e pa disiplinuar e blektoris u shkatrruar pa rikthim 500 mij hektar pyje.Pr
ilustrim po japim disa urdhra t qeveritarve t athershm: Jemi vend i varfer.pyllin e ahut
(Vermosh S.M.) ta prisni rrafsh, ju japim forca ta mbillni.,, ky ishte urdhr nga lart n vitin 1969.
Kshilli shkencor argumentoi sepylli do t shkatrrohej, smund t mbillje pish n zonn e ahut,
erozioni i madh,, nj fuqi e madhe puntore. Pra me argumente arritm t ndalonim nj katastrof t
vrtet n pyjet e ksaj zone. N kshillin shkencor bnin pjes Prof. Ll. Treska, Inxh. I. Nako etj.,
specialist t admiruar q si gjithmon nuk u kursyen pr mbarvajtjen e sektorit pyjor shqiptare.,, (Th.
Dine Pyj.dhe shrb pyj. f.148 Tir.2013). Sa e rndsishme qnka t vlersosh, t vesh n pozicionet
e duhur, organizative, administrative, inxhiniert e pyjeve apo specialistt n pozicioinet kyqe t
ekonomis pyjore, sepse ato dhe vetm ato jan n gjndje t projektojn t zbatojne shkencat e
pyllaris n praktik, si dhe t parandalojn katastrofat ekologjike,nga politikan, n fardo epoke q
t veprojn.
Kalbzimi i nj rendi, shklqimi i nj tjetri Poret e rendit komunist, nuk funksiononin, limfa e
gjall e jets ekonomike, politike, organizative, prodhuese e tregtare, u mykn, u gangrenizuan, ndaj
qeliza t reja me energji e pikpamje t reja duhesh t formoheshin, pr t kryer ndryshimet sasiore
e cilsore n shoqri e ekonomi, dhe ja trokiti demokracia platoniane. Por ajo filloi me dyndje
njerzish, familjesh, n drejtime t ndryshme, me barbarizma,, idesh, pikpamjesh e shkatrrimesh,
me t gjitha forcat, mjetet, duke nxjerr nga thellsit e shekujve hakmarrjen mbi at q ishte
ndrtuar me djers e gjak dhe mbi ato q e kishin br t prekshm, t dobishm, t jetueshm por
q nuk kishte mundsi q nga kto tajfune shkatrrimesh, t strukturave e superstrukturave,
organizative, industriale, bujqsore, tregtare, minerare, natyrore, kulturale t shptonin pyjet e
pylltart si materie e gjalle biologjike, ngjizur n gjith kompleksin e elementve t msiprm. Partit

e shumta politike, platformat e tyre elektorale, paqndrueshmria e qeverive pr arsye t

dizekuilibreve politike, shtonte e paksonte simpatizant e partizant e tyre, duke i br n shumicn
e rasteve ithtar apo shrbtor besnik t pikpamjve politike n organizimin, drejtimin, e qeverisjen
e forcave prodhuese dhe vete prodhimit tanima plotsisht artizanal. Hartoheshin strategji,
zgjidheshin e viheshin formula e skema organizimi, t cilat nuk vononin disa vite dhe bheshin nga
qeverit e mvonshme, duke shkaktuar nj amulli n gjithka. N pyje shkatrrimet me prerje pa
leje,( vetm n vitin 1997 u pren jasht rregullave e ligjeve 550 mij metro kub dru) q nga brigjet e
Adriatikut e Jonit e deri n masivet rrz Jezercs, Korabit, Munells, Cukalit, Dajtit, Tomorrit,
ajupit, iks etj, apo t prpiheshin nga flakt, duke i zhdukur. Kjo sepse, nuk kishte organizim q
nga parandalimi e deri tek organizimi imediat, mungonin mjete per shuarje etj.
Gazetat e shumta, TV shtetror e private, jepnin n lajme, kronikat speciale, tragjedin q po
ndodhte ne mjedisin e gjelbrt shqiptar. Specialistt e pyjeve, nga t gjitha ant e vendit, shkruanin
pr keto, dhe mnyrat e organizimit e startegjit e hartuara pr t dal nga kjo situat, me an t
studimeve, artikujve, librave t ndryshm etj. Jan t shumta librat e ndryshm t botuara prgjat
rrjedhjes s viteve nga90 e kndej. Po shkruajm disa prej tyre. Dhe ja lexojm: Zonat e mbrojtura
natyrore, parqet kombtare t Shqipris.,, Tirane 2004, shkruar nga, Prof. M. Dida, N. Dragoti, G.
Kromidha, Gj. Fierza. Pylli dhe kullota dy intetitete. T pajtueshme apo n kontradikt.,, Tiran
2004, Prof. A. Postoli, Prof. M. Dida, Prof. V. Mine. Pylli dhe njeriu. ( Edukat ekologjike),, Tiran
2012. M. Meta. H. Zoto, Msc. Gj. Fierza. Silvikultura mbrojtja e natyrs dhe prdorimi i
qndrueshm i burimeve pyjore,, Tiran. Prof. A. Postoli, Prof. A.Tabaku. Dentrologjia,, Tiran
2013 Prof. V. Marku. Mes pasionit t gjuetis dhe konservimit t habitatit.,, Tiran 2014, P. arani,
Q. Miraka dhe 40 vjet n pyje dhe industrine e drurit,, Tiran 2014 I. Meko. N faqet e Buletini
informativ e m pas t gazets Kurora e gjelbrt,, dhe organeve t tjera t shtypit inxh. Haki Kola
shkruajti mbi 245 artikuj, me mesazhe t ndryshme pr kolegt dhe me mnyrat e qeverisjes s
pyjeve, politikat q duhen ndjekur, format e organizmit, reformat n pronsi, ruajtjen e mjedisit pyjor
dhe ekosistemit n prgjithsi etj. Her pas here mbi kto probleme te karakterit politik, organizativ,
korruptiv, nnleftsues, prmues e masakrimin e pyjeve shkruajtn M. Meta, F. Liaj, R. Ndreu, V.
Muharremi etj.Ndrsa Drejtor n drejtorin e pyjeve, ishin Dr. M. Xhelili ( 1991-1993), Inxh. K. Selimi
(93), Prof. Th. Lako (93-95), Inxh. F. Hoxha(96-97), Inxh. K. Malaj (97 2002 dhe 2005-2006)
Prof. M. Dida ( 2002 2005), Dr. N. ollaku (2006-2010), Prof . A. Proko ( 2010- 2014) Nuk sht e
vshtir t dallojm qart se specialistt e msiprm t przgjedhur me shume kujdes, jo vetm q
shumica ishin me grada shkencore, por kishin edhe nj korikolium mjaft t pasur e cilsor. E
megjithat: Dekadat e fundit, kryesisht gjat dy legjislaturave t fundit, natyra shqiptare u shfrytzua
jasht do ligji t shkruar, po edhe t pashkruar, duke shprfillur do parametr teknik e shkencor.,,
(Illi Foto, Nju Jork shkurt 2014). Klima e rnd e krijuar n gjith mozaikun e funksionimit t
ekonomis kombtare n pergjithsi e politiks mbi pyjet n veanti, detyroi prgjat ktyre
dhejtvjearve t merrnin rrugn e mergimit mjaft specialst pyjesh apo pedagog te Fakultetit t

pyjeve, si Dr. A. Bezhani, Dr. K. Nako, Prof. M. Dida, Doc. B. Xheko, Dr. P. arani, Inxh. H. Kola, Dr.
R. Vila etj, duke krijuar boshllqe n lmin e tekniks e ideologjis pyjore. Praktika pyjore n
zhvillimet e saja demokratike la pas shkencn pyjor e cila nuk qe n gjendje ta programoj pr
brezat e specialistve n vijim. Nj shkenctar nga Akademia e Shkencave Suedeze, q ishte
pjesmarrs n konferencn shkencore pr t sotmen e t ardhmen e pylltaris shqiptare,
organizuar nga Akademia e Shkencave Bujqsore t Suedis, n bashkpunim me Akademin
shqiptare t Shkencave, rekomandoi me kmbngulje q shtja e pronsis dhe e s drejts t
prdorimit t toks pyjore t prfshihet n kurrikuln e Fakultetit t Pyjeve. Koha do t tregoj nse
zri i tij ka arritur ndonj vesh q dgjon. Kujtoj se ka mse 15 vjet q debatojm me koleg, q psh.
edhe problematika e pyjeve komunale t fillonte t trajtohej nga ky Fakultet, por n fakt kto 15 vite
nuk kan mjaftuar pr t bindur vendimmarrsit. (H. Kola, Studimi i t drejts pr tokn, pjes e
shkencs dhe e politikave pyjore.,, Koha jon 20.08.2014)
Por ajsbergu i pyjeve e pylltarve shqiptar, natyra n prgjithsi filloi t shkrihej me flakrimat
perveluese t hakmarrjes, t persekucionit si atij kishtar n shekullin e pesmbdhjet, t
inxhinierve, teknikve apo shkenctarve t ekosistemit pyjor, kur kto me an t artikujve n shtyp
apo, ballafaqimeve t drejtprdrejta mbi politikn e gabuar t ndjekur mbi qeverisjen e administrimin
e pyjeve, i flakn nga puna. Sjellim shembullin n vitin 2003 t Dr. B. Lushaj dhe n vitet e fundit t
Dr. Y. Kortoit etj. Ndrsa Reforma e Qeveris Rama e Shkurtit 2014 do t shenoj dhunimin
paradoksal,, t shkencs s pyjeve, t ideologjis, praktiks e filozofis pyjore, n formn m t egr
e harbute, duke krijuar nj anarki n mbrojtjen, trajtimin e ktyre pak siprfaqeve pyjore q kan
mbetur, t zhdukura nga korrupsioni i shfrenuar, nga mos funksionimi i ligjeve, nga mosfunksionimi i
vet shtetit shqiptar. E gjith kjo fushat e egr dragoniane, ka sjell n nj degradim moral, n nj
shkatrrim psikologjik, t pylltarve shqiptar q jetn e tyre e patn lidhur pazgjithshmrisht me
mjedisin m t fuqishm e dobiprurs: PYLLIN. E kjo duke analizuar situatn pothuajse nj vjeare,
ka uar n nj demoralizim, humbje shprese, pse jo dhnie fund jete, me vetvrasje si ajo e
inxhiniertit t talentuar matian Sami Hanit.
Perfundime Fillesat e saja, teknika dhe organizimi i silvikulturs shqiptare si shkenc e zbatuar n
Shqipri e ka nga bijt e saj t shkolluar jasht vendit. Hapat e para t konsolidimit t silvikultures
shqiptare pas gjysms s dyt t shekullit t njezet, ishte shkollimi jasht vendit, m pas hapja e
Fakultetit te Pyjeve e Shkolls s Mesme Pyjore, kryerja rregullisht e inventarizmit, mbarshtrimit t
pyjeve, kryerja e pyllzimeve e ripetritjes natyrale e artificiale, ricungimeve dhe zbatimi i prejrejev
suksesive me tre ose dy faza n pyjet e ahut dhe t pishs s zez. Suksese ishte edhe sigurimi i
riprtritjeve natyrale dhe si rrjedhoj krijimi i masiveve me pyje t rinj t pishs s zez dhe ahut,
pyllzime artificiale me lloje t vendit e t huaja me rritje t shpejt, mbrojtja e pyjeve te bazuara n
nj sistem ligjesh e organizimi: drejtori e prgjithshme, ndrmarrje pyjore sektor, zona. Ndrsa pyjet
e lart u shfrytzuan duke u bazuar nSILVOTEKNIKEN, e cila kryhesh nga ndrmarrje t
specializuara n baz t damkimeve, projekteve teknologjike t shfrytzimit. E kundrta ndodhi me

pyjet e ult, pr rreth fshatrave t cilat iu nnshtruan nj kulloteje intensive nga blektoria dhe zhdukja
e menjhershme nprmjet hapjes s tokave t reja, krijimin e pemtoreve,vreshtave, livadheve
polifite etj, si dhe dmtimet e vazhdueshme pr prodhim dru zjarri. Organizimi i ndrmarrjeve,
sektorve e deri tek Drejtoria e prgjithshme, ne fillim drejtora ishin edhe berber, kpucar por besnik
t vijs s partis. Ndsa pas viteve 75, kto u zvendsuan me inxhinier, n t gjitha strukturat
vertikale e horizontale. Shkenca pyjore, vet silvikultura pati arritje n, tipologjin e pyjeve, prerjet
kulturore, prognozat e pyllzimeve n gjith vendin, prdorimi llojeve t ndryshme me rritje t shpejt
t eksperimentura e t studuiara, kofiienti i shfrytzimit, mbi ekologjin e disa llojeve etj. Numuri i
profesorve e doktorave t shkencave pyjore u rrit progresivisht. Ndryshimi i sistemit ekonomik e
politik pas viteve 90 shkaktoi nj kthese krejtsisht negative pr silvikulturn shqiptare. Masivet
pyjore t vjetra e t rinj, parqet kombtare e zonat e mbrojtura nuk i kurseu sopata e motosharra, pa
kurrfar rregulli e ligjesh silvikulturale, zjarret masive, guroret, ndrtimet etj. Trupi i saj si teori e
praktik u plagos rnd, morali profesional i pylltarve u degradua. Inventarizimi, mbarshtrimi u
shuan si programe t njohjes s pyjeve, kadastra pyjore pushoi s funksionuari sepse varesh nga dy
t parat por edhe vandalizmat n pyje bashk me djegjet masive ishin t pa moniturueshme. Coptimi
i pronsise mbi pyje me urdhr qeverie nuk u shoqrua me ligjet e strukturat organizative e
qeverisse. Shkenca Silvotekniks e zbatuar ne pyjet shqiptare ra n agoni t plot, sbashku me
mijra specialiste q merreshin me zbatimin e saj. Inxhinierat e sapodiplomuar, t pashpres e n
nj klim helmuese morale e profesionale iu drejtohen udhve t kurbatit. Piramida e gjelbrt
shqiptare si organizim vertikal e hrizontal u transformua n streh e simpatizanve partiak me
diploma fallso, jasht profesionit ose edhe analfabet por t aft pr bashkpunim me mafiozet politik
duke iu vn me zjarr e hekur zhdukjes s ekosistemit pyjore me qllimin pr tu pasuruar me
tregtimin e qymyrit brnda vendit dhe eksportimin e tij dhe druve t zjarrit etj. Vet silvikultort
pjesmarrs n institucionet shtetrore e shoqrore, titullart shkencor, hierearkia e vjetr, nuk kan
mundur, t organizohen, t mblidhen n aktive kombtare, t marrin pjes n emisione televizive mbi
rrugzgjidhjet e problemeve pyjore, as n debate publike, as n demostrata t prgjithshm. N
Parlamentin shqiptar q prgjat 24 vjetve kaluan gjasht inxhiniera pyjesh, njri nga kto me titull
Profesor, nuk e ngritn shqetsimin e pyjeve n asnj senac,n asnj form proteste, diskutimi etj.
Gjunjzim i prgjithshm para klass politike shqiptare pr nj erek shekulli.
***
Silvikultura shqiptare po kalon krizn m t rndt veprimtarise s saj teorike e praktike, situatn
m dramatike t vet pyllit dhe te specialisteve e veprimtaris shkencore. Armata e fuqishme e
pylltareve nuk e bashkon m ideologjia e saj, por t ndare n njqind thela, n dhjetra pikpamje, ne
disa organizime qeverisjesh pyjesh. Kshtuq ato n prgjithsi kan pranuar, heshtjen, vuajtjen
shpirtrore, pruljen morale e profesionale, egoizmin. Ndrsa m par ato kishin bindje, koncepte e
ide t tjera pr at. Dhe ja:silvikulturn, udhrrfyesen e shkencs pyjore, kt libr t madh t
natyrs, kt poem sinfonike me nj muzik t vecante, djepin ku prkundet pylltaria(B.Xh.), e cila

ka filluar t bhet frymzimi dhe pjesa e qnsishme e shpirtit dhe e jets, pa m t vogln
ndrprerje, q nga viti 1951 kur at e shqiptova pr her t par n ish Teknikumin Bujqsor Kamz
Tiran, Dega Pyjore: SILVIKULTURA pr t ciln ndjej t them: Faleminderit silvikultur! T jam
mirnjohes!,, (Doc. B. Xheko, Toronto 12-07.2012) Vall armata e silvikultorve t kohs s sotme si
mund t shprehet?
http://gazeta55.al/peshtjellime-ne-silvikulturen-shqiptare/