Tema 1: A lingua escrita.

O alfabeto galego
ABECEDARIO DO GALEGO
O alfabeto do galego, baseado no alfabeto do latn, consta de vinte e tres letras:
cinco vogais e dezaoito consoantes, ademais de seis dgrafos ou combinacins de das
consoantes que representan un son.

GRAFEMAS
Grafa Nome
a
b
c

a
be
ce

Pronuncia

de
e
efe
gue

[d]
[ ]/[]
[f]
[]

h
i
l

hache
i
ele

[i]
[l]

o
p
q
r

s
t
u
v
x
z

eme
ene
ee

o
pe
que
erre

ese
te
u
uve
xe
zeta

Grafa

Nome

Pronuncia

ch

ce hache

[t]

gu

gue u

[g]

ll

ele dobre

[]

nh

ene
hache

[]

qu

que u

[k]

rr

erre
dobre

[r]

[a]
[b]~[]
[]/ [k]

d
e
f
g

m
n

DGRAFOS

[m]
[n]
[]

[]/[ ]
[p]
[k]
[ ]/[r]

[s]
[t]
[u]
[b]
[ ]/[ks]
[]

Tema 1: A lingua escrita. O alfabeto galego

ALGUNHAS DIFERENZAS ENTRE O GALEGO E O PORTUGUS

Os grafos B e V
Os grafemas b e v teen o mesmo son (pronuncia). Ambos se pronuncian como
oclusivos bilabial sonoros. O v en galego articlase igual c b, a diferenza do portugus
e o brasileiro, linguas nas que a sa pronunciacin fricativa labiodental sonora.
O dgrafo CH

En galego este dgrafo artculase como africado [t] fronte ao

portugus e brasileiro que o pronuncian como fricativo palatal xordo [ ]:
Cfr.
DGRAFO
Ch

LINGUA
GALEGO
PORTUGUS

PRONUNCIA
VOCBULOS
chuvia, chamar, chave
[t ]
chuva, chamar, chave
[]

O grafo e o dgrafo LL
GALEGO

Ll

PORTUGUS
Nh
Lh

O dgrafo do galego <nh> representa o son nasal velar xordo [], pois ten o
grafo para articular o son nasal palatal xordo [ ].
Cfr. Unha vs. ua
- Cortei unha ua da man dereita que esquecera cortar (br. unha)
- a unha da tarde, facemos a comida? (br. uma)
O grafo X

O grafo <x> do galego ten das realizacins fnicas:

- pronuncia fricativa palatal xorda, en palabras como xeito, xenio, xeral,
caixa, exrcito ou hoxe.
-pronuncia africada [ks] en vocbulos como exame ou exencin.

Tema 1: A lingua escrita. O alfabeto galego

O brasileiro e o portugus posen esta grafa <x> cos mesmos valores

fonticos. Se ben, estas linguas articulan o fonema fricativo palatal sonoro []
a travs dos grafemas g e j. este fonema est ausente no galego estndar.
GRAFOS
X
J
G

GALEGO
caixa, faixa, xeral
feixn, hoxe, xente, xalea,
xornal, queixo, igrexa,...
Pose este grafema, pero
con outro valor fontico

PORTUGUS
caixa, faixa, ...
feijo, hoje, jornal,
queijo, igreja
gente, geral, gelia

Grafos ausentes no galego

O galego carece dos grafos j, , k, w, y. Unicamente figuran en estranxeirismos e

vocbulos incorporados doutras linguas (prstamos):
J

K
W
Y

Jeep, jazz, jockey,...

Bara,...
Vodka, kiwi, koala, bikini, krate,...
Sandwich (sanduche), kiwi, windsurf, whisky,...
Rugby, spray, hobby, hippy,...

Tema 1: A lingua escrita. O alfabeto galego

DIFERENZAS FONTICAS

O galego non ten fonemas fricativos palatais sonoros, representados no portugus a

travs dos grafemas <j> e <g> (igreja, queijo, general,...) []. O galego s ten fonema
fricativo palatal xordo [ ] representado pola grafa x.

O x do galego ten das realizacins fonticas no galego estndar. Na lgns vocbulos

pronnciase como fricativo palatal xordo [ ] (viaxe, paisaxe, caixa, xordo, queixo,
igrexa, coxa, exercicio, exrcito,...). Noutras palabras pronnciase como africada
palatal xorda [ks]: exame, prximo, exclusivo,...

O galego non palataliza os grafemas <d> e <t> en ningn vocbulo. Pronncianse

sempre como oclusivas interdentais sonora [d] e xorda [t], respectivamente.

No galego estndar non hai palatalizacin do s en posicin final de palabra.

O galego pose dous grafemas <b> e <v> sen distincin fontica. Ambas grafas
representan un mesmo son oclusivo bilabial sonoro (neutralizacin) [b].

O dgrafo do portugus nh correspndese co grafo do galego na representacin do

son nasal palatal sonoro [ ].

O galego pose o dgrafo nh, mais na representacin do fonema nasal velar sonoro [].
Cfr. port. Uma cozinheira / gal. Unha cocieira

O dgrafo do portugus lh ten a sa correspondencia no galego no dgrafo ll para

representar o son oclusivo palatal sonoro [], se ben no galego a pronuncia mis
palatal. No portugus mantn parte da orixinaria articulacin lateral deste son.

O dgrado ch do galego pronnciase como africado prepalatal sonoro [t], nunca como
fricativo palatal xordo. O portugus pose esta pronunciacin fricativa que o galego
realiza a travs do grafema x. Cfr.: gal. chuvia [t] / port. chuva [ ].

DIFERENZAS GRFICAS

O galego carece dos grafemas j e .

O galego non ten duplo ese (-ss-) en ningunha palabra.
O galego carece de acento grave ( `) e de acento circunflexo ( ^ ).
S pose acento agudo.
O galego non ten vogais nasais nin til de nasalidade (~).

Tema 1: A lingua escrita. O alfabeto galego

O galego carece de guin entre o verbo e o pronome, estes figuran unidas como
nica palabra grfica.
<b> e <v>: Diferente grafizacin de varios vocbulos:
galego
Libro, libre, palabra, dbida, cabalo

Portugus
livro, livre, palavra, dvida, cavalo

O galego rxese polo criterio etimolxico no uso de b ou v.

O galego rxese polo criterio etimolxico na presenza ou ausencia de h nos
vocbulos.

DIFERENZAS SINTCTICAS

GAL. -OI- / PORT. -UIDitongo ui do portugus. Ditongo oi no galego estndar normativo. Cfr.:
galego
moito

Portugus
Muito

GAL. DITONGO -OI- / PORT. BR. AUSENCIA DE DITONGO

Ausencia de ditongo no portugus brasileiro, simplificacin voclica. Mantemento do
ditongo no galego, quer oi, quer ui. Cfr.:
galego
loita*
froita

Portugus
luita
fruita

port. Brasileiro
Luta
fruta

O galego da franxa costeira da zona sur (prov. Pontevedra) a realizacin pronunciada

ui (dial. fruita, muito), e non oi. unha variedade dialectal, no galego estndar
normativo o ditongo oi.

GAL. -N / PORT. -M
Moitos vocbulos que en portugus terminan en -m, en galego fanno en -n
galego
en, un, con, ben, fin, sen

GAL. -OU- / PORT. -OIgalego

cousa, dous

Portugus
em, um, com, bem, fim, sem

PORT. QUA- / GAL. CA-

Portugus
coisa, dois

Tema 1: A lingua escrita. O alfabeto galego

Predominio do grupo ca- inicial en galego. Grafa <c> na representacin do fonema

oclusivo velar xordo [k].
galego
cando, canto, cal, catro*

Portugus
quando, quanto, qual, quatro

* O galego falado na franxa central que abarca boa parte das provincias de Ourense e
Lugo pronuncia [kwa-], ao igual c portugus. Existe cua- mais s como realizacin
dialectal.
GAL. CUA- / PORT. QUA-. Cfr.: gal. cuarto/ port. quarto
GAL. CO- / POR. QUA-. Cfr.: gal. corenta / port. quarenta
GAL. terminacin -N ~ -N / PORT. O
galego
-n: corazn, non, comunicacin, entn

Portugus
corao, no, comunicao, ento

-n: estn, irmn, man

esto, irmo, mo

GAL. ausencia de -E final / PORT. - E

galego
el, aquel, naquel

Portugus
Ele, aquele, naquele

GAL. ausencia de -M final / PORT. M

galego
home, imaxe, viaxe, paisaxe, as

Portugus
homem, imagem, viagem, paisagem,
assim

Mantemento de grupos cultos en posicin medial de moitas palabras. O portugus

eliminou maioritariamente estes grupos cultos:
Galego
alumno, columna
acto, actitude, exacto, director, actriz
accin
aceptar, capturar, recepcin

Portugus
aluno, coluna
ato, atitude, exato, direitor, atriz
ao
aceitar, caturar, recepo

Tema 1: A lingua escrita. O alfabeto galego

Construcin art + pos + subst.:
Galego
o meu irmn
do seu pai
Diferenzas na contraccin de
indeterminado,...) Algns exemplos:

Portugus
meu irmo
de seu pai
preposicin

Galego
en + unha
con + unha
de + un

nunha
cunha
dun

artigo

(determinado,

Portugus
em uma
com uma
de um

Diverxencia en varias formas verbais:

Algns exemplos:
Verbo poder
1 persoa pres. ind.: gal. podo / port. posso
1 persoa pres. subx.: gal. poida / port. possa
Verbo facer (port. fazer)
1 persoa pres. ind. : gal. fago / port. fao
1 persoa pres. subx.: gal. faga / port. faa
Verbo perder
1 persoa pres. ind. : gal. perdo / port. perco
1 persoa pres. subx.: gal. perda / port. perca
1 persoa do pret.: gal. comn / port. com
Morfema -n no galego, ausente no portugus
-

Terminacin -aba no tempo copretrito. No portugus

terminacin -ava.
No galego non existen tempos compostos
No galego non existen algn dobres participios do portugus
No galego todas as partculas verbais figuran unidas ao tema ou
raz verbal, non hai guin e se comporta como unha nica palabra grfica;
beberan, comeramos, durmirn, ...
No galego non hai interposicin do pronome entre a raz verbal e
os morfemas de tempo-modo. Exem.: gal. enviareilles o paquete / port. enviarlhes-ei o paquete.