Professional Documents
Culture Documents
NeuzaBertoniPinto
RevistaDilogoEducacional,Curitiba,v.4,n.10,p.93106,set./dez.2003.
(file:///2015/Pratica1_Geog/contrato_didatico.pdf)
Anaturezadocontratodidtico
Seforfunodocontratodidticodinamizarasinteraesestabelecidaspeloprofessorepeloaluno
comosaber,suasregrasnopodemserunilaterais.Osentidodemocrticodocontratogarantidopelas
situaesemqueoalunodesafiadoaproduzirnovosconhecimentos.Umcontratoclssico,centradoem
umensinoformal,noabreespaoparalevantamentodehipteses,paraerros,paramudanasderegras.Um
bomcontratooquepermiteinmerasrupturas.,justamente,quandonofuncionaqueeleseidentifica
comouminstrumentovaliosoparaamobilidadedasrelaesdidticas.Diferentementedocontrato
pedaggico,elemaisumanticontrato,poisbusca,acadasituaodidtica,constituirseenquantoacordo
deparceirosnoprocessodeconhecer.Suasregrasnopodemseridentificadascomasregrasdeumcontrato
jurdico.Suasrazesesto,sim,nocontratosocialdeRousseauenocontratopedaggicodePakhurst,
porm,pelofatodeamaiorporodocontratodidticoestarimplcita,suasregrassaparecemquandoo
mesmorompido.
Amaiorpartedasdificuldadesdosalunossuaimpossibilidadedeentrarnocontratodidtico.No
dominamtermos,nosabemoqueoprofessoresperadeles,nointegramasregrasdojogo.Aparte
implcitadocontratoumobstculoparaeles.Ento,porquenasnegociaesnotornartudoclaroparao
aluno,terminandocomaambiguidadedocontrato?Afinal,qualseuvalorpedaggicoseacarreta
problemasnoprocessodeensinoedeaprendizagem?ComoobservaJoshuaeDupin(1989),isso
impossvel,anoserqueasrespostasaosproblemassejamsimultaneamentedadaspeloprofessor,por
ocasiodaapresentaodastarefas.Mesmoemsituaessimples,nasquaisoalunotemumarespostaquase
imediata,semprehumespaodeincerteza,mesmoqueminimamentegeridopelocontrato.Quantomaiso
alunodesafiadoporsituaesquedemandamnovasrelaescomossaberesoucomnovosobjetosde
estudo,maisaparteimplcitadocontratoaumenta.Istoocorre,geralmente,quandooensinoorientadopor
mtodosativos,decorrentesdesituaesextremamenteabertasparaaproximarseaindamaisdeuma
situaocientfica,masquedeixamosalunossemasrefernciasquesamolduradeumbomcontratopode
fornecer.
Todaacontradiodocontratopartedoprincpio,neleimplcito,dequeasregrasdevemser
conhecidasportodososparceiros,massuaimportnciaesuaestruturageralmenteescapamaoobservador
dosatosdidticos.Elasnoserevelam,verdadeiramente,senoporocasiodasrupturas,nomomentoem
quesepodeperceberclaramentequeumelementoessencialdofuncionamentodidticoestausente.Outro
obstculoquecerceiaaliberdadedoprofessordeproduzircontratodidticoahistriadevidadosalunos.
Comoconcebersituaesespecficasparaumaclassedealunos?Seriamvrioscontratos?Eumcontrato
hegemnico,tipoclssico,nodariamargemparaquemetarregrasneleseinstalassemepermanecessem
implcitas?
Aquestodocontratodidticoremeteparamuitosdebates:sobreoaprendizado,sobreadocncia,
masprincipalmentesobreosujeitodaaprendizagem.Nessesentido,ateoriadassituaesdidticasduma
luzparamuitasquestesrelativasaocontrato.Ocontratonascenonarelaoentreprofessorealuno,esim
narelaodidtica,nassituaesemqueprofessoreoalunointeragemcomoobjetoemestudo.Umbom
problema,propostoemumasituaodidtica,deveconterdadossuficientementesignificativosemseu
enunciado,capazdepermitiraoalunotransitardaspartesmaissimplessmaiscomplexas,sentindose
sujeitodeseuprocessodeaprendizagem,pelaoportunidadequelhedadapara,aoultrapassarobstculose
incorporarregras,provocarrupturas,pontofundamentaldeumbomcontratodidtico.
____________________________________