Professional Documents
Culture Documents
VAN
GOGH
ANTONIN ARTAUD
VAN GOGH,
TOPLUMUN NTHAR ETTRD
VAN GOGH
LE SUICID DE LA SOCIT
k a p a k N LC N N E
1991
NSAN YAYINLARI
PUSULA
ISBN 975-7496-18-9
A n t o n in A r t a u d
VAN GOGH,
TOPLUMUN NTHAR ETTRD
TRKES
AHMET DENZ SOYSAL
GR
la, van Gogh'un yeryznden geiinden sonra, ayn evrensel ekimi koruyamaz.
Dahas, toplumsal dzlemde, kurumlar paralanmaktadrlar ve tp da ie yaramaz ve havayla bozulmu ceset ekline brnr, o ki van Gogh'un deli olduunu aklamtr.
alan van Gogh'un akgrrl karsnda, psikiyatri artk sadece kendilerinin de takntlar olan ve kendileri de eziyet gren goriller smadr, onlar ki insan korkusunun ve boulmasnn en feci durumlarn dindirmek iin
sadece gln bir terminolojiye sahiptirler,
bozuk beyinlerinin lyk rn olan.
Gerekten, bir tek psikiyatr bile yoktur ki tannm bir
sapkn olmasn.
Ve psikiyatrlarn kklemi sapknl kuralnn hibir
istisnay kabul edebileceini sanmyorum.
Ben bir tanesini tanyorum, isyan etmiti birka yl nce, iinde bulunduu yce reziller ve patentli dzenbazlar
grubunun btnn toplu halde byle suladm grmek
dncesine.
Ben, bay Artaud, dedi bana, bir sapkn deilim, ve hadi
bakalm, size meydan okuyorum, sulamanz yneltmek
iin dayandnz unsurlardan bir tekini bana gsterin, grelim.
Unsur olarak sizi gstermem yeter, doktor L.(1),
pis suratnzda izini tamaktasnz,
iren adi yaratk.
O, cinsel avn dilinin altna sokup onu sonra badem
olarak dndrenin - belirli bir ekilde incir yapmak iin - apa suratdr.
Bunun ad, dnyaln dorultmak ve kendi maydanozunu semektir.
Eer cinsel birlem ede, bildiiniz belirli bir ekilde,
grtlak deliinden gurk gurk etmeye, ve ayn anda boazdan, yemek borusundan, sidik yolundan ve anus'dan guruldamaya eriemediyseniz,
tatmin olmu sayamazsnz kendinizi.
Ve i organik sraynzda alm olduunuz bir kvrm vardr, cisim lem i tan mide bulandrc bir fuhuun,
onu ki beslemektesiniz, yldan yla, gitgide daha fazla,
nk toplumsal olarak kanunun hkmne girmez,
ama baka bir kanunun hkmne girer ki orda btn
incitilmi bilin ac ekmektedir, nk siz byle davranarak onun soluk almasn engellemektesiniz.
alan bilincin saykladna karar veriyorsunuz, onu
dier yandan iren cinselliinizle boazlamaktayken.
Ve ite zavall van Gogh'un iffetli olduu dzlem budur,
bir melein ya da bir bakirenin olamayaca kadar iffetli, nk asl onlardr
kkrtan
ve balangta besleyen, byk makinasm gnahn.
Belki de zaten, doktor L., haksz meleklerin soyundansmz, ama ltfen rahat brakn insanlar,
van Gogh'un her eit gnahtan arnm vcudu, deli-
ve, tekrarlyorum,
kt niyetini amacna ulatrmak iin
gece gndz, ve gitgide daha ok, yenilmez olam yiyen
bir dnyaya
bu noktada
enesini kapamak der.
POST-SCRIPTUM
snda.
Bylelikle onun bedenine girdi,
bu tvbe edip balanm,
kutsanm,
kutlu klnm
ve cinlere karm
toplum,
onda yeni alm olduu doast bilinci sildi, ve, i
aacnn tellerinde bir siyah kargalar takn gibi,
ani bir dzey deiikliiyle onu su altnda brakt,
ve, onun yerini alarak,
onu ldrd.
nk m odem insann anatomik mantdr, hep sadece cinlere karm olarak yaayabilmi ve yaadn dnebilmi olmak.
Salt izgisel resim beni uzun sredir lgna eviriyordu ki izgiler ya da biimler deil ama durgun doann sanki
sarsnt durumunda eylerini resmeden van Goghla karlatm.
Ve onlar da durgun.
Sanki herkesin kapal szlerle szettii, ve btn yeryz ile imdiki hayatn aydnlatmak iin burunlarn sokmalarndan beri daha karanlk duruma gelen o durgunluk
gcnn korkun bk darbesi altnda gibi.
Oysa, kendi lobut darbesiyle, gerekten lobut darbesiyle durmakszn vurmaktadr van Gogh doann btn ekillerine ve nesnelere.
Van Gogh'un ivisiyle taranm
manzaralar dman tenlerini
kam deilmi kvrmlarnn hrnln gsterirler,
ki dier yandan hangi acayip g dnmdedir, bilinmez.
Van Gogh'un tablolarnn bir sergisi hep nemli bir
an'dr tarihte,
resmedilmi eylerin tarihinde deil, ama ksaca tarihsel tarihte.
nk van Gogh n - gn na km,
bir serginin duvarlarnda
grlmeye,
duyulmaya, dokunulmaya,
koklanmaya sunulmu sonunda gncellie yepyeni frlatlm, dolama yeniden sokulmu
bir resmi kadar
havann monadlann geri dndren, eylerin nevrotik
yazgs fama fatum n ters eklinin boynunu bken alk,
salgn, volkan patlamas, zelzele, sava yoktur.
Orangerie Sarayndaki son van Gogh sergisinde, zavall ressamn btn byk tualleri yer almyor. Ama orada
olanlar arasnda, yeterli sayda lal rengi bitki tutamlaryla
ssl fr donen geitler, bir porsuk aacnn at ukur yollar, saf altndan buday ynlar stnde dnen morumsu
gneler, Sakin Baba*2* ve van Gogh tarafndan van Gogh
portreleri bulunmakta,
anmsatmak iin hangi sefil nesne, kii, malzeme, unsur yalnlndan
karm olduunu van Gogh'un bu org arklarn, havai fieklerini, atm osfer yortulann, sonu gelmeyen ve zaman d bir dnmn o "Sihirli Tan.
lmnden iki gn nce resmedilmi bu kargalar, tp-
k br tualleri gibi, ona belirli bir lm sonras nnn kapsn amamlardr, ama onlar resmedilmi resme ya da
daha dorusu resmedilmemi doaya olanakl bir te'nin,
olanakl bir srekli gerekliin gizli kapsn amaktadrlar gizemli ve uursuz bir te'nin van Gogh tarafndan alan
kaps arasndan.
Olaan deildir grmek, bir insann, kam nda onu ldrm tfek atyla, bir tual stne kargalar ymasn, altnda belki kuruni mor olan, ama bo olduu kesin, topran arap tortusu renginin budaylarn pis sarsyla lgnca
arpt bir ovayla.
Ama van Gogh'tan baka hibir ressam onun gibi, kargalarn resmetmek iin, akamn inen na yakalanm
karga kanatlarnn bu yer mantar siyahn, bu "zengin yemek ve ayn anda sanki dksal gibi olan siyahn bulmay
baaramamtr.
Ve neden yaknmakta aada toprak, kanatlan altnda
gsterili kargalarn, ki herhalde tek van Gogh iin gsterili,
ve, dier yandan, artk ona dokunmayacak bir acnn atafatl habercisi?
nk buraya kadar hi kimse topra u kirli amar
yapmamt, arapla burulmu ve bulanm kana.
Tablonun g ok alaktr, ezik,
morumsu, yldrmdan kenar yollar gibi.
Boluun allmam karanlk pskl, imek sonras
ykselen.
Van Gogh kargalarn, intihar etmi insan dalann si-
hip olmaktr.
Ki bunu zavall van Gogh'tan nce hibir ressam yapmamtr,
ondan sonra da hibir ressa m yapmayacaktr,
nk sanyorum ki bu kez,
tam bugn,
ite imdi,
u ubat 1947 aynda,
gerekliin ta kendisi,
gerekliin mitos'unun ta kendisi, m itossal gerekliin ta kendisi, vcuda girmektedir.
Bylece, van Gogh'tan beri hi kimse byk zili, insanst, srekli olarak insan-st tny sarsmasn bilememitir, ki onun geri pskrtlm emrine gre gerek hayatn
nesneleri tnlamaktadrlar,
onlarn su ktlesinin kabarmasn anlamak iin kulamz yeterince ak tutmasn bildiimizde.
te bylece amdann tnlamaktadr, yeil ekin sapndan koltuun stnde yanm amdann tnlamaktadr uyumu bir hastann vucudu nnde seven bir vucudun solumas gibi.
Garip bir eletiri gibi tnlamaktadr o, derin ve artc
bir yarg gibi, sanki kararn van Gogh'un bizim daha sonra,
ok daha sonra, varsaymamz salayaca, ekin sapndan
koltuun meneke tabloyu kaplamay bitirdiinde.
Ve byk yan koltuun, yeil ekin sapndan ayrk eski
koltuun ubuklarn yiyen o leylak k kesiini farketmemek olanakszdr, o hemen farkedilmese de.
nk oda baka yere yerletirilmi gibidir ve kayna garip bir ekilde karanlktr, tek van Gogh'un, kendi stnde, anahtarn koruduu bir giz gibi.
Eer van Gogh otuz yedi yanda lmeseydi ? kendime
resmin hangi yce bayaptlarla zenginleeceini sylemek
iin Byk Alayan Kadn'a bavurmuyorum,
nk, "Kargalar"dan sonra, van Gogh'un bir tablo daha yapm olacana kendimi inandramam.
Bence o otuz yedi yanda ld nk ne yazk ki bir kt tinle balanm insan hikayesinin - yrek karartc ve ileden karan hikaye - sonuna gelmiti.
nk kendiliinden, kendi deliliinin acsndan terketmemitir van Gogh hayat.
lmnden iki gn nce, psikiyatr kesilmi doktor
Gachet adn alan, ve lmnn dolaysz, etkin ve yeterli
nedeni olan kt tinin basks altnda terketmitir.
Van Gogh'un kardeine yazd mektuplar okurken,
kesin ve iten inancna vardm , "psikiyatr" doktor Gachet'nin aslnda ressam van Gogh'tan nefret ettiinin, ve ondan ressam olarak, ama hereyin stnde dahi olarak nefret
ettiinin.
Hem doktor hem de drst insan olmak aa yukar
im kanszdr, ama ayn zamanda en tartlm az deliliin
damgasn tamadan psikiyatr olmak namussuzca olanakszdr: gruha yakalanm her bilim adamn, her dahinin
bir eit doutan ve yaradltan dman yapan, gruhun
o eski soya ekme refleksine kar koyamamak deliliinin.
Tp, ktlkten domutur, eer hastalktan domadvsa, ve, tersine, kendine bir varolu sebebi vermek iin
hastal btnyle kkrtm ve yaratmsa; ama psikiyatri ktl hastaln kaynanda tutmak istemi, ve bvlece dehann kkeninde olan hak arayan bakaldr athmm
temelinden kovmak iin kendi hiliklerinden bir eit isvireli muhafz ekip karm varlklarn ayaktakm gruhundan domutur.
Her lgn insanda anlalmam bir dahi vardr, kafasnda parlayan fikrin herkesi korkuttuu, ve hayatn kendisine hazrlam olduu boazlamalara bir k ancak sayklamada bulabilmi.
Doktor Gachet van Gogh'a resmini dzeltmek iin orada olduunu sylemiyordu (Rodez tmarhanesinin bahekimi doktor Gaston Ferdriere tarafndan bana iirimi dzeltmek iin orada olduunun sylendiini duyduum gibi), ama onu motif stnde resim yapmaya gnderiyordu,
dnmek acsndan kurtulmak iin bir manzaraya gmlmeye.
Sadece, van Gogh ban evirir evirmez, doktor Gachet onda dncenin deitirgecini kapyordu.
Ktlk dnmyormucasma, ama zararsz gibi grnen bir eyin o deer vermeyici burun kvrmalarndan
biriyle, onda ki yeryznn btn burjuva bilind yz
kez geriye pskrtlm bir dncenin eski bysel gcn kaydetmitir.
Bunu yaparak, doktor Gachet ona sadece sorunun acsn yasaklamyordu,
Gk cisimlerinin dnyas deildir artk, dolaysz yaratmnkidir, bilincin ve beynin tesinden bylece yeniden ele
alman.
Ve ben hi grmedim beyinsiz bir vucudun, hareketsiz
duvar blmeleriyle yorulduunu.
H areketsizin duvar blmeleri u kprler, u ayiekleri, u porsuk aalar, u zeytin hasatlar, u ot biimleri.
Artk kmldamyorlar.
yle durup kalmlar.
Ama kim onlar daha kat olarak dleyebilir, iine girilmez sramalarnn mhrn skm diri diri bak darbesi altnda?
Hayr, bir duvar blmesi, doktor Gachet, kimseyi yormamtr hi. Onlar, fkeden kendinden gemi insan gleridir, kmldatmadan duran.
Ben de zavall van Gogh gibiyim, artk dnmyorum, ama her gn daha yakndan mthi isel kaynamalar
ynetmekteyim, ve herhangi bir tbbn gelip de beni kendimi yoruyorum diye knam asn grmek sahiden ilgin
olur.
Van Gogh'a bir miktar para verilmesi gerekiyormu, ve
bu konuda, hikayenin anlattna gre: van Gogh, birka
gndr, sabrszlanyormu.
Hep gerein bir kerte stnde olan yksek tabiatlarn
eilimidir, hereyi kt bilinle aklamak,
hibireyin tesadfen olmadna, ve kt olarak meydana gelen hereyin bilinli, akll ve anlam bir kt niye-
- Denetleyin onu, btn bu fikirlere sahip olmasn artk; duyuyor musun, doktor syledi, btn bu fikirleri kaybetmek lazm; sana ac veriyor, eer bunu dnmeye devam edersen, mr boyu kapal kalacaksn.
- Ama hayr, bay van Gogh, kendinize gelin bakalm,
bunlar tesadftr, ve sonra hibir zaman iyi olmamtr nayet'in srlarna byle bakmak istemek. Bay Bilmem Kim'i tanyorum, ok iyi insandr, zulme urama fikriniz yeniden
bagsterdii iin inanyorsunuz onun byle gizlice by
yaptna.
- Bu miktarn denecei konusunda size sz verildi, o
denecektir. Bu gecikmeyi kt niyete balamakta byle diretmeyi srdremezsiniz.
Bunlar hibirey deilmi gibi olan o yumuak saf psikiyatr konumalarndandr, ama kalbin stnde kk siyah bir dilin izi gibi bir ey brakrlar, zehirli bir semenderin
zararsz kk siyah dili.
Ve bazen daha fazlas gerekmez bir dahiyi intihara srklemek iin.
Kalbin, kmaz yle feci bir ekilde hissettii gnler gelir ki, o, kafasnn stne bir bambu darbesi yer sanki, o artk
geemeyecei dncesi.
nk doktor Gachet'yle bir konuma sonrasnda deil mi ki van Gogh, hibirey yokmu gibi, odasna girdi ve
intihar etti.
Ben de bir tmarhanede dokuz yl geirdim ve hi intihar takntm olmad, ama biliyorum ki sabahleyin, ziyaret
saatinde, bir psikiyatr'la yaptm her konuma, bana ken-
Ama nasl anlatmal bir bilim adamna diferansiyel hesapta, kuantum teorisinde, ya da gn tn eitlii an'mn erken gelmesinin mstehcen ve ylesine bnce dinsel snavlarnda kesin olarak dzeni bozulmu bir ey olduunu, - van
Gogh'un, yatann seilmi bir kesinde ylesine yumuaka kpklendirdii u karides pembesi ayak rtsnden
dolay; Veronese yeili kk isyandan dolay, u kayn
suya batm gk mavisi, nnde Auvers-sur-Oise'l bir amarc kadnn iini brakp dorulduu; dipte, orada, ucu
sivri, kyn an kulesinin gri asnn arkasnda vidalanm
u gneten dolay da; nde, u kocaman toprak ktlesi ki,
mziin n planmda, buz tutaca dalgay aramakta.
o vio profe
o vio proto
o vio loto
o thethe
Van Gogh'un bir tablosunu betimlemek, neye yarar!
Baka biri tarafndan denenen hibir betim lem e, van
Gogh'un kendisinin yapt basit doal nesneler ve renkler
sralamas deerinde olamaz,
byk ressam olduu kadar byk yazar da, betimlenen yaptla ilgili en artc sahiciliin izlenimini veren.
8 eyll 1888.
G ece k a h v e s i tablomda, kahvenin insann btn parasn
kaybedebilecei, delirebilecei, cinayetler ileyebilecei bir yer olduunu anlatmaya altm. Sonunda, yumuak pembe ile arap
tortusu kan krmzs kontrastlaryla, yum uak Louis X V ve
Veronese yeili ile sert san-yeiller, mavi-yeiller kontrastlaryla
- btn bunlar bir cehennem frn, bir soluk kkrt havasnda bir koltuk meyhanesinin karanlklarnn gc gibi bir eyi anlatmaya altm.
Oysa bir japon elencesi grnm altnda ve Tartarin'in
saflyla...
23 temmuz 1890.
Belki Daubigny bahesinin u krokisine bakarsn - benim en
isteyerek yaptm tual'lerimden biridir, - ona eski kyl kulbeleri krokisiyle yamur sonras usuz bucaksz budayl alanlar
gsteren iki tane otuzluk tual'in krokilerini ekledim...
Daubigny bahesi nde yeil ve pembe otlar. Solda yeil ve
leylak rengi bir allkla beyazms yaprakl bir bitki otuu. Ortada bir gl ksm, sada bir kafes it, bir duvar, ve duvarn stnde
meneke yaprakl bir fndk aac. Sonra leylaklardan bir it, sar
yuvarlaklam hlamurlar sras, evin kendisi ta dipte, pembe, dam mavimsi kiremitli. Bir bank ve sandalye, sar apkal bir siyah figr ve nde bir siyah kedi. Solgun yeil gkyz S
gibi, kendi konusundan umudunu yitirmi bir tema'nn leitm otivi gibi birey deilse.
Bu grlm plak ve saf doadr, ortaya kt ekilde, ona yeterince yaklalmas bilindiinde.
Buna tank, u eritilmi altndan, eski M srda pimi
tuntan manzara, ktan yle km ki dalr gibi olan
damlar stne kocaman bir gnein dayand.
Ve bana bu esrarengiz boulmu kadn, yararsz bir kapalln cesedi - ki kafas alm ve cellat kt stnde
srrn teslim eden - hissini veren kyamet, hiyeroglif, hayalet ya da heyecan resmi tanmyorum.
Bunu derken Sakin Babay, ya da, kolunda, sanki bir
paavrac engeli gibi, bir emsiye asl iki bklm bir ihtiyarn en son getii o acayip sonbahar yolunu dnmyorum.
Onun parlak yer mantan siyah kanatl kargalarn dnyorum yeniden.
Buday tarlasn dnyorum yeniden: baak st
baak, ve herey sylenmi oluyor,
nde, birka kk gelincik bayla, yumuaka serpilmi, ac ve sinirli bir ekilde yerletirilmi oraya, ve seyrek,
bilerek ve fkeyle noktalanm ve para para edilmi.
Sadece hayat byle deri soyulmalar sunmasn bilir,
dmeleri ak bir gm lek altndan konuan, ve bilinmez
niin bak saa deil de sola kaymaktadr, kvrck ten tepesine.
Ama bu byledir ve bir olgudur.
Ama bu byledir ve olur.
den beyaz duvaryla, prtkl bir tuvalet havlusunun, yaklalmaz ve rahatlatc eski bir kyl nazarl gibi asl olduuO hafif tebeir beyazlarndan var, eski ikencelerden
beter, ve hibir zaman, bu tual'deki kadar, zavall byk
van Gogh'un eski i yapma titizlii ortaya kmaz.
nk budur sahiden btn van Gogh, gizli ve patetik
bir tarzda vurulmu fra darbesinin biricik titizlii. eylerin sradan rengi, ama ylesine doru, ylesine severek doru ki, onun enderliine varabilecek deerli ta yoktur.
nk van Gogh sahiden btn ressamlarn en ressam olmutur, yaptnn kesin yolu ve olanaklarnn kesin
erevesi olarak resmi amak istememi tek ressam.
Ve, dier yandan, resmi, doay temsil etmenin hareketsiz eylemini mutlak olarak am tek ressamdr, mutlak
olarak tek, doann bu dar temsilinde dnen bir g, tam
kalpten koparlm bir unsur fkrtmak adna.
Temsilin altndan, bir hava kartmtr, ve onun iine
bir sinir kapatmtr, ki doada deildirler, ki gerek doann havasndan ve sinirinden daha gerek bir doalar ve bir
havalar vardr.
Gryorum , bu satrlar yazdm saatte, ressam n
kanl kzl yznn bana doru geldiini, kam deilmi ayieklerinden bir duvar iinde,
mthi bir saydamsz yemen ta yakt artklan, ve lacivert ta otlaklar parlamasnda.
dunkiler kadar.
Vcut, derinin altnda, ok snm bir fabrikadr,
ve, darda,
hasta parlamaktadr,
ldamakta,
btn gzenekleriyle,
ki patlak.
te bir manzaras
van Gogh'un
le vakti.
Sadece aralksz sava aklar, ancak bir gei olan bari/
POST-SCRIPTUM
u misk, zengin arpa, sanki byk bir akam yemeinden km yer mantar rengi.
Gkyznn morumsu dalgalarnda, iki ya da dumandan ihtiyar ba, bir kyamet yz buruturmasn gze
almtr, ama van Goghun kargalan ordadr, onlar daha
edepli davranmaya iten, daha az ruhsalla demek istiyorum,
ve ne sylemek istemitir van Gogh'un kendisi bu bask
gkl tual ile, sanki tam varolutan kurtulduu anda resmedilmi, nk bu tual'in garip bir rengi vardr, neredeyse
tumturakl, douma, dne, gidie dair,
kargalarn kanatlarnn gl zil darbeleri vurduunu
duyuyorum, dalgasn van Gogh'un artk durduramayacak
gibi grnd bir toprak stnde.
Sonra lm.
Saint-Remy zeytin aalan.
Gne servi'si.
Yatak odas.
Zeytin hasad.
Aliscamps'lar.
Arles kahvesi.
Suya parmamz batrmak istediimiz kpr, bir ocukluk durumuna iddetli bir gerileme deviniminde, van
Gogh'un olaanst bilek kuvvetinin bizi yaamak zorunda brakt.
Su mavidir,
bir su mavisinden deil,
bir sv boya mavisinden.
ntihar etmi deli oradan gemi ve resmin suyunu doaya iade etmi,
ama ona, kim onu geri verecek?
Bir deli mi, van Gogh?
Bir gn, bir insan yzne bakmasn bilmi olan, van
Gogh'un kendisi tarafndan portresine baksn, yum uak
apkal olan dnyorum.
An akgrr van Gogh tarafndan resmedilmi o bizi
inceleyen ve gzleyen, ters ters bakan, kzl sal kasap ekli.
Bir insan yzn bylesine ezici bir gle yoklamasn
ve onun reddolunamaz psikolojisini sanki bakla gibi kesip
ayrmasn bilecek bir tek psikiyatr tanmyorum.
Van Gogh'un gz byk bir dahininkidir, ama belirdii tual'in dibinden beni kesip ayrma tarzna bakacak olursam, onda u an bir ressamn deil, benim tarafmdan hayatta hi karlalmam bir filozofun dehasnn yaadn hissederim.
Hayr, Sokrates bu gze sahip deildi, ondan nce bir
tek zavall Nietzsche belki, o ruhu soyan, vucudu ruhtan
kurtaran, insan vucudunu rlplak klan - tin'in kaamaklar dnda - baka sahip oldu.
Van Gogh'un bak asldr, vidalanmtr, cam gibidir
seyrek gzkapaklan, zayf ve bir tek kvnm olmayan kalar
ardnda.
Dmdz batan bir baktr, iyi yontulmu bir aa gibi
bakla budanm bu yzde delip geer.
Ama van Gogh, gzbebeinin bolua devrilecei an'
yakalamtr,
bir meteor'un bombas gibi bize kar frlam bu bakn, onu dolduran boluun ve devinimsizliin durgun rengini ald an'.
Dnyadaki btn psikiyatrlardan daha iyi, ite byle
saptamtr byk van Gogh hastalnn yerini.
Deliyorum, geri alyorum, inceliyorum, takyorum, skyorum, hibirey saklam yor l hayatm, ve kimseye
ktlk yapmam tr hilik de, beni ieri dnmeye zorlayan, u geen ve bazen beni altnda brakan gnl ykc yokluktur, ama orada berrak, ok berrak gryorum hereyi,
hiliin bile ne olduunu biliyorum, ve iinde ne olduunu
syleyebilirim.
Ve haklyd van Gogh, sonsuzluk iin yaanabilir, sadece sonsuzlukla honut olunabilir, bin byk dahiyi doyuracak kadar sonsuzluk bulunmakta yeryznde ve krelerde, ve eer van Gogh bununla btn hayatna k yaymak
arzusunu gerekletiremediyse, toplumun ona bunu yasaklamas yzndendir.
Dpedz ve bilinlice yasaklamas yznden.
Bir gn van Gogh'u katledenler olmutur, Grard de
Nerval', Baudelaire'i, Edgar Poe'yu ve Lautramont'u katledenler olduu gibi.
hissetmiti.
Ama zellikle de van Gogh sonunda kavumak istiyordu o sonsuzlua, ona ki, sylediine gre, bir yldza giden
bir trene binilir gibi binilip gidilir,
ve hayattan kurtulmaya iyice karar verildii gn binilip gidilir.
Oysa, meydana geldii ekilde, van Gogh'un lmnde, bunun olduunu sanmyorum.
Van Gogh'u dnyadan nce kardei kovdu, ona yeeninin doumunu aklayarak, sonra da doktor Gachet kovdu, ona dinlenm eyi ve yalnzl nerm ek yerine, van
Gogh'un gidip yatmakla daha iyi edeceini hissettii bir
gn onu motif stnde resim yapmaya yollayan.
nk zdrap ektirilen van Gogh'un yapsndaki bir
akgrrle ve duyarla byle dolayszca kar durulmaz.
Baz bilinler vardr ki, kimi gnler, basit bir eliki yznden kendilerini ldrebilirler, ve bunun iin de d eli,
sa p ta n m ve k a ta lo a g irm i d eli o lm ak gerek m ez,
tersin e, sa lk l o lm ak v e akl k en d i tarafn d a b u lu n durmak yeterlidir.
Ben, benzer bir durumda, ou kez bama geldii gibi,
bana "Bay Artaud, sayklyorsunuz" denilmesini duymaya
bir cinayet ilemeden artk dayanamam.
Ve van Gogh, bunun kendisine denildiini duydu.
Ve bu yzden gerildi boaznda, onu ldrm olan bu
kan dm.
POST-SCRIPTUM
birine getii. imdi kin unutuldu, onun ard sra gelen gece
temizlemeleri de, ve alak domuz yavrusu ruhlarn aka
ve herkesin yzne o kadar ok defa gstermi ayn kiiler,
imdi srayla van Gogh'un nnden gemekteler, onun ki, o
yaarken, onlar ya da onlarn babalar ve anneleri, boynunu
o kadar iyi sktlar.
Ama szn ettiim akamlardan birinde, Madeleine
bulvarna, Mathurins'ler sokann asna, kocaman bir beyaz ta dmedi mi, sanki Popoca tepetl volkannm yeni bir
volkanik pskrmesinden km?
Giri, 28 ubat ile 2 mart 1947 aras yazlm metinlerden yola klarak dikte edilmitir.
Giri'in Post-Scriptum'n, 10 mart 1947 tarihine doru
dikte edilmitir.
^ Doktor L, doktor Jacques Latremolire olabilir (Rodez akl hastanesinin doktorlarndan).
Toplumun intihar ettirdii: ilk ekli, 8 ile 15 ubat 1947
arasnda yazlmtr.
^ Pre Tanguy resmine burada yanllkla Pre Tranquille (Sakin Baba) denilmitir. nk, sergiyi gezerken, tablonun ismi Artaud'ya byle bildirilmi. Yanllk belirtildiinde, Artaud bunun anlamsz olmadn sylemi, ve bu
ismin resmedilen ahsa uygun olduunu ileri srm.
Artaud, Vincent van Gogh'un kardei Tho'ya mektuplar yaptndan, 1. La Haye'den 1882-1883'lerde yazlm
mektubun bir blm, 2. Arles'dan yazlm, 8 eyll 1888 tarihli mektubun bir blm, 3. Auvers-sur-Oise'dan 23 temmuz 1890 tarihli bir mektubu semiti. Kitap baskya hazrlanrken, Artaud mektuplarn srasn kartrmt, ve ilk
mektuptan bir blm, 3. m ektubun devamnda yer almt.
Post-Scriptum, 15 ile 28 ubat 1947 aras yazlan metinlerden dikte edilmitir.
Post-Scriptum'nn P ostS crip t um'\x, dzeltilmi daktilo
nshasna eklenmitir.
ANTONIN ARTAUD
Antonin Artaud 1896da Marsilya'da dodu. Sahneye koyuculuk yapt, birok tiyatro yaptnda ve filmde rol ald; resimleri de vardr. Srrealist akma bir sre katld. 1926'da topluluktan atld.
Bu sralarda C o rresp o n d a n c e a v e c J a c q u e s R iv ire
(Jacques Rivire ile yazma -1924), L 'O m bilic des L im bes
(Bellisizliklerin gbei -1925), Le P se-N erfs (Sinir tarts
-1925), L'Art et la M ort (Sanat ve lm -1929) adl kk boyutta kitaplar yaynland. 1931 -1935 yllar aras Le Thtre et
Son D ou ble (Tiyatro ve sureti - yayn tarihi: 1938) adl yaptn oluturan yazlan yazd. 1934te, .S. 204 - 222 yllar arasnda
yaam lgn Roma imparatorunu konu alan H lio g a b a le adl
yaptn yaynlad. 1936'da Meksika'ya gitti. Orada yaklak alt
ay kald. Tarahumara yerlileri arasnda edindii izlenimleri Les
T arah u m aras (Tarahum aralar - 1955) adl kitabnda iledi.
1937'de rlanda'ya yapt bir gezinin dnnde tutuklanp
akl hastanesine kapatld. eitli akl hastanelerinde, en son da
Rodez'dekinde kald (1943 - 1946). Orada tekrar yaz yazmaya
balad: L ettres de R o d e z (Rodez'den mektuplar - 1946).
Van Gogl, toplum un in tih a r ettird i i K yay n ev inde, 1947 ylnda yaynlanm , 3000 adet
baslmtr. Artaud'nun isteine uygun olarak, kitapta van G oghun 7 tablosu yer almaktayd. Sekizinci bir tablo, bir Otoportre, kapakta grnmekteydi.
Yapt, 16 ocak 1.948 gn Sainte-Beuve dln almtr.
Antonin Artaud, Pierre Leob'un bir mektubunu okuduktan sonra, kitab yazmaya karar vermitir: mektupta, Leob, Artaudya van Gogl konusunda bir kitap yazmasnn ne kadar iyi olacan belirtmekteydi, ek olarak da A rts dergisinin 31 ocak 1947
saysnda yer alan van Gogh 'la ilgili bir yazy yolluyordu (yaznn bal: "Onun Delilii?", doktor
Beer adl ahsn vat Gogh'un delilii konusundaki
grlerini ieren psikiyatrik bir inceleme). A rtaud'nun bu metne tepkisi, Paule Thevenin 'e gre,
kitabn yazlnda belirleyici olmutur.