Professional Documents
Culture Documents
Ilari
Resumo
Peter Szondi afirma que a forma do drama o contedo consubstanciado,
resultante da recorrente sedimentao de diversas camadas histricas. No
presente artigo, buscamos observar como a pea romntica Lorenzaccio,
de Alfred de Musset, opondo-se ao teatro clssico ainda que traga
reminiscncias deste, recorre a elementos shakespeareanos na busca pela
criao e consolidao de uma nova forma, exigida pelos romnticos, que
pudesse dar conta do mundo desencantado do sculo XIX, e enfatizar a
crtica sua mentalidade burguesa e capitalista.
Palavras-chaves:
Teatro romntico; teatro francs sc. XIX; teatro shakespeareano.
Abstract
Peter Szondi states that dramatic form is its consubstatiated content,
resulting from the recurring sedimentation of multiple historical layers.
In this paper, we try to show how the romantic play Lorenzaccio, written
by Alfred de Musset, in opposition to classical drama and yet deriving
from it, uses Shakespearean characteristics in search for the creation and
consolidation of a new form, demanded by the romantics, a form capable
of bearing the disenchantement of 19th century, and the criticism of its
burgeois and capitalist mentality.
Doutora em Estudos Lingusticos e Literrios em Ingls pela Universidade de So Paulo, docente nas
instituies: Faculdades Integradas Metropolitanas de Campinas; Faculdade de Tecnologia de Americana;
e Faculdade de Americana.
1
Humanas
79
Keywords:
Romantic drama; French drama 19th century; Shakespearean drama.
Resumen
Peter Szodi afirma que la forma del drama es el contenido consubstanciado,
producto de la repetida sedimentacin de las diversas camadas histricas.
En este artculo, buscamos observar como la pieza romntica Lorenzaccio,
de Alfred de Musset, oponindose al teatro clsico, mismo que contenga
remanentes de l, recurre a elementos shakesperianos en la busca por la
creacin y consolidacin de una nueva forma, exigida por los romnticos.
Forma esta que pudiera dar cuenta del mundo desencantado del siglo
XIX, y enfatizar la crtica a la mentalidad burguesa y capitalista.
Palabras-llaves:
Teatro romntico; teatro francs siglo XIX; teatro shakesperiano.
80
Introduo
O estudo aqui apresentado inspirou-se na leitura de textos presentes
no livro The Romantics on Shakespeare, e, mais especificamente, em O
Prefcio de Cromwell, tambm conhecido como O Grotesco e o Sublime,
de Victor Hugo. Atravs da anlise de Lorenzaccio, pea de Alfred de Musset
inspirada diretamente em Hamlet, sob o prisma da crtica romntica, buscase verificar em que medida elementos shakespeareanos, to enaltecidos
pelos romnticos, fazem-se presentes no drama, e em que medida auxiliam
na efetivao da nova esttica pregada por Hugo. Alguns dos elementos
shakespeareanos, como se ver, contribuiro para a esttica do drama
romntico, enquanto outros se esfumaro nessa obra que se afigura
simultaneamente como romntica, shakespeareana e parcialmente clssica.
Humanas |
Humanas
81
Segundo Dcio de Almeida Prado, a Frana, no sculo XVII, arvorarase em herdeira das tradies teatrais gregas: Corneille e Racine, como
tragedigrafos, e Boileau, no campo terico, continuavam o ciclo iniciado
h mais de dois mil anos por squilo, Sfocles e Aristteles. Para os
clssicos, a dramaturgia era primordialmente uma tcnica, exercida por
especialistas, compendiada em obras tericas, que se aprendia lendo
tratados de esttica, estudando as tragdias e comdias dos mestres. Aos
romnticos importava antes a inspirao, o estado de graa. No se tratava
propriamente de uma querela artstica. Era a tradio, a idade do ouro da
literatura helnica, a civilizao greco-romana que desejavam os clssicos
defender contra o modernismo e a idia de progresso, inveno
diablica do sculo XVIII.
82
Humanas |
Humanas
83
Lorenzaccio
84
Humanas |
Humanas
85
86
Humanas |
Humanas
87
88
Humanas |
A crtica burguesia
Lorenzaccio o drama pessoal de seu estranho protagonista Lorenzo,
mas tambm toda a crtica de uma sociedade cujos valores esto em
decadncia, e que , a um s tempo, a Florena do sculo XVI e a sociedade
de Musset. Neste sentido, todo o contexto florentino de importncia
fundamental para a anlise desta pea. A presena de todo um referencial
histrico razoavelmente preciso no existe toa em Lorenzaccio; segundo
A. Hauser, no Romantismo, a Histria passou a ser o refgio de todos
os elementos da sociedade em desacordo com sua prpria poca, cuja
existncia intelectual e material se via ameaada (HAUSER, 1985, p. 827).
O Iluminismo e a Revoluo haviam incitado o indivduo a alimentar
esperanas excessivas, e a Europa ps-revolucionria foi uma poca de
desiluso geral. O Romantismo era a ideologia desta sociedade, expresso
da concepo do mundo de uma gerao que j no acreditava em
valores absolutos, que no podia continuar a acreditar em quaisquer
valores sem pensar em sua relatividade, em suas limitaes histricas.
Esta gerao considerava tudo de certa forma ligado a condicionamentos
histricos porque tivera, como parte de seu prprio destino individual, a
experincia do ruir da velha cultura e do surgir da nova. Mas a fuga para
o passado apenas uma das formas da idealidade romntica; h tambm
uma fuga para o futuro, para a utopia e para a morte, enfim, aquilo a
que o romntico se agarra em funo de seu temor do presente. neste
perodo da Literatura, no qual floresce o romance histrico, que Musset
escreve Lorenzaccio, drama ambientado na Florena da Idade Mdia que
ali respira inteira (GAUTIER, apud MUSSET, p. 103). A presena da cor
local, sustentada por certo estudo e uma ardente inspirao permitiria
ao leitor / espectador penetrar no universo borbulhante da Renascena
italiana, atravs desta grandiosa interpretao de um importante momento
da histria de Florena, ainda que com algumas alteraes relativamente
aos fatos histricos3.
Embora baseado nas Crnicas de Varchi, Musset apressou certos acontecimentos (como a morte de
Lorenzo, que na realidade s se deu onze anos aps o assassinato do duque), alm de fabricar cenas
e personalidades segundo sua imaginao. Lorenzo, a personagem fragmentada de Musset, difere do
verdadeiro Lorenzo de Mdicis, corrupto, decadente, mas nem por isso dilacerado.
3
Humanas
89
90
Humanas |
Humanas
91
Humanas |
Humanas
93
Humanas |
Humanas
95
96
Humanas |
Humanas
97
98
Humanas |
Humanas
99
Referncias bibliogrficas
Humanas |