‫اءة

 م ا
 اض‬
‫!  ء 
ات ان ر ‪ 54-05‬ا(رخ ب ‪*+ 14‬ا  ‪2006‬‬

‫د‪
 .‬‬
‫أذ ا  ا   – آ ا ق ‬

‫ا

" ا
!  آ&‪ ,‬دول ا   واآ&) ا (ت ا 
 ا "& ى ا ‪$‬ء‬
‫ا ‪0‬ي ‪ 5– -.‬ا‪ 34‬أ‪ 1 1"
  2,‬ا و  – ‪ & &4‬أ ا ‪6 17 8‬‬
‫و;‪ 5 
( -9:‬ل ‪  4‬ا   ‪ 1‬ا
ا‪ <5‬ا 
 ا  ‪ -7‬إ =‬
‫ا ‪8‬اص 
‪@A‬و  ‪ A4‬ه ‪ 5‬إر  أ‪ G7 <E H&F‬ا‪   CDEF‬‬
‫ا
‪9‬ض ‪ ،La gestion déléguée1‬ا ‪0‬ي  ‪  . 4‬ة ‪ A4 5‬ا ‪[$‬ن ا م‬
‫^]‪A =7 F‬ى ا‪c‬دارة ا  ا ا
 ‪&b‬ب ا‪ a‬ام ا
دود و`ب‬
‫ا دة ‪ 5‬أ`‪ d‬أ ‪ A4 d‬ا
ا‪ <5‬و‪ <5‬ا
ر ا "‪ "D‬أو ا  ‪،‬‬
‫‪0  f8a‬آ ‪4 -‬رب ا(!‪D‬ل ا
&‪. e‬‬
‫و‪ < G7‬ا‪b‬ه اف ا(‪],‬د وا(‪&7 7
.‬ره ره‪a‬ت ‪1‬‬
‫ا ‪D‬زم آ‪. &4 -&A‬ت أو‪ e j‬ا‪ H:‬ا

‪ j‬ا
! ‪ d ،‬إ ء ا ‪i‬ء‬
‫‪ =7‬إ‪  "e‬ا   ا
‪9‬ض ‪&7‬ره إرا  ا^‪ 2‬ا  ‪ 2
7 1‬ا ‪-‬ز‬
‫ا‪c‬داري وا ه‪a‬ت ا(‪],‬د وا
  ا ‪D‬زم ‪ 5 -4‬أ‪[4 <5‬ه‪ 2‬ا
! ب ‬
‫‪ 2005‬ء ‪ 1  50  4 =7‬ا 
 ا &‪ !
  $‬ب وذ ‪D^ 1 n‬ل‬
‫‪ $,‬ه ا   ا
‪9‬ض و
‪o‬ا‪" G4‬ا
&‪ q‬ا‪b‬ول" أ&ب ا ء إ = ه‪30‬‬
‫ا  وا(‪"a‬ت ا  ‪ -7 )a‬إ و& "ا
&‪ q‬ا ‪."ar‬‬
‫‪2‬‬
‫ا*‪ ./‬ا‪2‬ول‪ :‬ار ا م ا
 اض‬
‫إن أي ‪-9
 4‬م ا   ا
‪9‬ض آ ‪  .‬ة   ا
ا‪ <5‬ا ‬
‫ا
 
! ب ‪ G-9 <, 4 d.A‬وأرآن ‪ G,‬وأه ^]‪.G]:‬و‪G7‬‬
‫ ‪ "

 &A‬ا
! ‪s5‬ن ا
ل ‪-9‬م ا   ا
‪9‬ض د إ =  ‪1997‬‬
‫‪ A. qC‬ت ‪ =7‬أرض ا ا‪ j,‬ه‪0‬ا ا
‪-9‬م "ا‪ ,94‬ا

‪ 7‬ا ‪   i‬ار‬
‫ا &‪i‬ء وا ‪ $‬آ ا ‪ oa ( Aa 9‬دي زو ر‪ 28 v‬أ ‪ ،"1997 2‬وا ‬
‫
‪i‬ه ‪ -4‬ت ا ‪ $‬آ ا ‪4 <5    Aa 9‬ز‪ j‬ا
ء وا "‪ -‬ء (‬
‫ا ار ا &‪i‬ء ا "& ى و‪ -E4‬ا ‪
2:A‬ة ‪ . 30‬و
 ( ‪ G5 ne‬أن ه‪ 30‬ا ‬
‫إن ‪.‬ءت و‪]4 <5‬ر ‪  -4&E4 qC 1 -5 ،  .‬و‪ 5‬وإن آ‪=i
 )a‬‬
‫أ‪"e‬ل‪ ،‬و‪ aa, yF‬أ^ ى إن ‪ 5‬ة ا 
 ‪ qC‬و‪ 4 -5‬إ‪a‬ز ا   ‪1‬‬

‫‪1‬را‪ j.‬ا {‪ -‬ا ‪ z $‬ر‪ 1.06.15 ,‬ا ]در ر‪ &5 14 v‬ا ‪ 09 ،2006‬ا ‪a‬ن ر‪ 54.05 ,‬ا
<    ا
‪9‬ض 
ا‪ <5‬ا 
‬
‫ا   ة ا 
 ‪ 7‬د ‪ 5404‬ر‪ 16 v‬رس ‪،2006‬ص‪ 744 .‬و  ه‬
‫‪2‬را‪ j.‬أ‪ ،<$7
C‬ا
ا‪ <5‬ا  ا "& ى‪ ،‬ا ‪ &E‬ا ‪ ،2000 A8‬ص‪ 180 .‬و  ه‬

‫‪1‬‬
‫ا‪b‬وراش ا "& ى ‪ z8 5‬ا
(ت ‪ :‬ا ‪ 2‬ا ‪ i‬ي‪ ،‬ا ‪ n"A‬ا   ‪4 ،‬ز‪j‬‬
‫ا
ء وا "‪ -‬ء‪.3‬‬
‫و‪ &4‬ه ة ا ‪ o‬ة ا ‪ i8‬اء أو = ا
‪.‬ت ا ‪-F]8 aa‬‬
‫ ‪ 4 
،1906‬ا [آ ‪ =7‬ا(ز آ[‪ C‬أ‪"e‬ل ‪  4‬ا
ا‪ <5‬ا 
‬
‫ ‪ <5 4 2-A‬ا أ
ل ا‪ &.b‬إ = ا
! ب‪.4‬‬
‫وإذا آ‪ )a‬ا ‪A‬ات ا‪b‬و = ‪ 1‬ا(‪D‬ل ‪ A. ,‬ت ;‪-‬ر ‪ e‬آت أ‪ -7 &.‬‬
‫إ ‪   -‬ه‪0‬ا ا ‪E‬ع ا ي "ا "‪ -‬ء" ‪ =7‬ا ` ‪ 1‬ا‪C‬اء و‪ G.4‬ا
"‪d‬‬
‫ا  "‪ -‬ء ‪o. =7‬ء ‪s5 ،G‬ن ا  ا‪ 1 ^b‬ا  ن ا ‪ 7 1 $‬ف‬
‫ا ادا ‪&E‬ت ‪  4‬ا
ا‪ <5‬ا 
 ‪ 2&, 1‬ا ‪8‬اص ‪ <  17‬ا  ‬
‫ا
‪9‬ض ‪ 5‬أآ& ا
ن ا
!  آ ار ا &‪i‬ء‪  ،‬اآƒ‪ ،‬ا ط‪ ... ،‬وت‬
‫ا   ا
‪9‬ض ا 
ذج ا‪b‬آ‪ r‬ا
( ‪ 4 qC‬إ‪ 7‬اد …ا„ ‪،3 @4 aa,‬‬
‫و‪ {a‬ا ‪b‬ه
‪ G‬أ‪  )‡ C‬وزار "ا  ا زار ‪ 69‬وا ‪ A‬ا
 ب‬
‫ ‪o-‬ات ا‪ b‬وا
ا‪ <5‬ا 
  ‪ :‬ا ‪ A‬ا ز ا‪b‬ول  ‪.51998‬‬
‫و ‪ -‬أن  ‪ 1 4 2006‬ا‪b‬ه
 
"ن إذ ‪ -e‬ت ‪D‬د ‪a,‬ن ‪  .‬‬
‫@ ا   ا
‪9‬ض و‪ A‬ض ‪ z8‬ا ا‪ da‬ا  ‪ A
^ 5 G
{4‬أاب‬
‫‪ 9" ]9‬د‪ ,‬و ‪ 34 5‬دة‪ .‬ء ‪ =7 24  G7‬ا ا  ا ‪&E‬‬
‫ا ‪   aa‬ا
‪9‬ض )ا
‪ dE‬ا‪b‬ول( ‡ ^]‪ f:‬ا   ا
‪9‬ض و‪6‬‬
‫‪
a‬ذ‪ 5 G.‬ا

" ا
!  )ا
‪ dE‬ا ‪C (ar‬ق ووا‪&.‬ت ا
‪9‬ض إ ‪G‬‬
‫)ا
‪ dE‬ا ‪ $, 2&, (ar‬أ&ب ا ء إ = ه‪ 30‬ا  وا‪q&) 5 -4"a‬‬
‫‡‪.(a‬‬

‫ا‪ 4 5‬ا‪2‬ول ‪ :‬ا‪ 6*5‬ا  

 اض‬

‫إذا آن ا ‪a‬ن ا   ا ‪8‬ص    ا

‪9‬ض 
! ب‪ & 6‬ه‪ 30‬ا ‬
‫
‪9 7 r‬ض 
‪ f8e G&.‬ي ‪7‬م ‪" =
A‬ا
‪9‬ض"‪
،‬ة  ودة‪،‬‬
‫‪7 <5   4‬م  = ‪@A‬و ‪ G‬إ = ‪ f8e‬ي ‪7‬م أو ^ص "ا
‪9‬ض‬
‫إ ‪ ،"G‬وا ‪0‬ي ]&‪ "C 5 H‬ا
‪8‬ل ‪ 2]4 G‬أ‪ .‬ة ‪ 1‬ا
‪ 194‬أو ‪<4‬‬
‫أرح ‪ 1‬ا   ا
‪0‬آر أو ه
 ‪@ .‬آ ا أن ا  ‪" ,‬ن …‪ G7‬أ‪5 i‬‬
‫ا ‪A‬ق ذا‪ G4‬إ‪a‬ز أو ‪[$  4‬ة ‪ 
7‬أو ه
  ‪A4‬ه ‪o 5‬او  ‪$a‬ط‬
‫ا
‪ <5‬ا 
 ا
‪9‬ض ؛ ‪.  Gas5‬ع إ = ‪ z8‬ا  ‪9‬ت ا  ‪C‬و )‬
‫‪3‬ا   ا
‪9‬ض ‪ 1 2"e‬أ‪"e‬ل ا(ز را‪0- j.‬ا ا ‪]8‬ص ‪M. EL YAAGOUBI, le concept de la gestion déléguée, :‬‬
‫‪REMALD, série, thèmes actuels, n° 30, p. 59‬‬
‫‪4‬ه‪ 30‬ا ‪ 9‬ة ‪  4‬ا ‪ )5 7‬إ ام 
‪ 1 7‬ا د‪ - ،‬ا  ا ‪0‬ي أ م ‪ e j‬آ ا
ء وا "‪ -‬ء ا
 و‪ 5‬ب ‪ S.M.D.‬و رج ‪ 5‬إر ا د‬
‫ا  ‪ -5 7‬ا
! ب ا‪ 
 1914  1 ,DEa‬آن ‪ « la gérance » ac G7 <E‬أو ‪ $‬ة ا(!‪D‬ل » ‪« la régie intéressée‬‬
‫‪5‬ا  ‪ 1998 &e -e 5 )"e‬و‪ A -7‬ا ز ا‪b‬ول  ‪.-:‬‬
‫‪6‬ا ‪a‬ن ر‪ ،54-05 ,‬ا ‪ z A‬ا ‪0‬آ ‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫ر ا   ا
‪9‬ض 
ا‪ <5‬ا ‪ a ،‬أن أه  ‪o‬ه ا ‪ 6,‬و‪ 7‬م‬
‫و…ح ه ه‪0‬ا ا‪b‬ب‪ qC .‬أ`‪ n4 d‬ا
رت ‪ 4‬رج ‪ 5‬إر ا‪"eb‬ل‬
‫ا   ا
‪ A 98‬ا
‪9‬ض آ(ز ‪ ،la concession‬وا د ا‪ ^b‬ى‬
‫ا
‪ .G7 7 9‬و‪ G7‬آ
 ه ا ‪[$‬ن ‪ 5‬ا ‪a‬ن ا ‪s5 ،Aa 9‬ن ا  اءة ا
[‪30- a‬‬
‫ا
رت ‪4‬د إ = ا &‪  =7 , £‬دأب ‪ G7‬ا ‪ G9‬ا ‪ 5 Aa 9‬ر‪G4‬‬
‫ 
…ع‪ .‬و‪b‬ن   ا
‪9‬ض 
! ب ‪ G-9‬ا

‪ ،o‬وإن آ‪ )a‬ا ‪D‬ت‬
‫ا ‪ F 2&, 
 ( ،-9‬ور ا ‪a‬ن ‪  A4 ،45-05‬م ا …ح‪.‬‬
‫‪ A 5‬ا
‪9‬ض 
 (  ع ( ‪ n$‬ه ‪ 9  . 2"e‬د ‪ 17‬ا‪"eb‬ل ا  ‬
‫&‪ 6‬ا ‪ F‬ا ه  ا  ‪ C‬ده ا
‪ $‬ع ‪ 5‬ا ‪a‬ن ا‪c‬ر د ا ‪A‬‬
‫ا
‪9‬ض‪.‬‬
‫ ‪.‬ع ‪¤‬ذ ‪ &7‬ا‪ ¥‬ا  اد ‪ a‬أ‪ 7 & Ga‬ا   ا
‪9‬ض ‪2"e‬‬
‫‪ 1 1  .‬ا‪"eb‬ل ا

ة ‪ A‬ا
ا‪ <5‬ا 
‪ 7 j G$4 ،‬ا(ز‬
‫‪ ، F7 5‬و‪ 5 G7 z84‬ا
ة ا ‪  qC o‬ة ‪ 7‬ا(ز ‪"4‬ن‬
‫أل‪ ،‬وا
‪o‬م ‪ 5 -‬ا‪b‬ال وا 
ل 
 ‪ 5‬ا   ا
‪9‬ض ‪=&4‬‬
‫ا ‪o-‬ات ‪ " 5‬ا‪c‬دارة ‪ j‬ا‪9C‬ظ ا
‪9‬ض ‪
  G‬ل و ا‪7‬ة ‪.7-,C‬‬
‫أ ا‪b‬ذ ا " 
‪ 5 ،‬رأى ‪ 5‬ا   ا
‪9‬ض‪ ،‬آ‪<5
 4 2‬‬
‫‪7‬م ا‪ f8e E‬ي ^ص‪ ،‬و` &  آ‪ 2‬ه‪0‬ا ا ‪8 2"$‬اص‪ =7 ،‬أن‬
‫ا   ا
‪9‬ض 
 (‪C‬اء ‪  z8‬ق ا ‪ A‬ا "‪ "D‬آد ا(ز‬
‫وا آ  وآ‪ 2‬ا‪,94‬ت ا ‪ 69‬ا
 او‪  C‬اه ‪ C 1‬أد‪ =a‬و‪ C‬أ‪.8=],‬‬
‫ه‪ 30‬ا
ر §‪ 1‬آ‪ F )a‬إ = ‪ C‬ود ‪ F‬ور ا ‪a‬ن ا   ا
<‬
‫   ا
‪9‬ض‪ &5 -e 5 ،‬ا  ‪ 5 ،2006‬أ‪ )&F‬وزة (
 وأن‬
‫ا ‪a‬ن ا   &= ‪]4‬ر ‪ :  .‬ا ‪ f8e j ,‬ي ‪7‬م أو ^ص‪
 ،‬‬
‫]&‪ G H‬ا  ‪D^ 1 G9 4‬ل ‪{a‬م ا(ز‪   5 ،‬ا
‪9‬ض أ‪G H&F‬‬
‫‪-9‬م أ‪ j
. 1 j
 7‬ا‪"eb‬ل ا(!‪ ، D‬ا‪ac‬ز وا    
ا‪<5‬‬
‫ا 
‪.9‬‬
‫و‪ G7‬و‪ <5‬ا
{ر ا   
"‪ 1‬ا ‪o‬م أن ا   ا
‪9‬ض ‪ 7‬إداري‬
‫أ‪E G‬ت ‪ ،
7‬و   ‪D^ 1 G4&E5‬ل ا   ا
!   ة آ‪ 2‬ا & ‬
‫‪ 
7‬ه وارد ‪ 5‬ا ‪ ،j $‬ا ‪i‬ء‪ ،‬وا ‪ G9‬ا ‪ ،Aa 9‬و ‪ 2‬ا ‪ £.-‬ا‪b‬‬
‫ ‪ "

 &A‬ا
!  &= د‪ 7‬ا
‪ A5‬و‪ £ "4‬ا ‪ 59$‬و‪ 54‬آ‪ 2‬ا ‪ $‬وط‬
‫ا
& ‪ac‬ز ه‪ 30‬ا
ر ا   ة ‪ 5‬إد ‪7‬د ا   ا
‪9‬ض‪  
( 10‬‬

‫‪7‬ذ‪ &7 .‬ا‪ ¥‬ا  اد‪ ،‬ا ‪a, 5 o.‬ن ا

ا‪ <5‬ا  ا "& ى ‪$‬رات ‪"7‬ظ‪ ،2001  ،‬ص‪ 152.‬و  ه‪......‬‬
‫‪8‬‬
‫‪cf. : El Yaâkoubi M. La gestion déléguée des services publics locaux au Maroc, REMALD, n° 19, 1997, p.149‬‬
‫‪et s.‬‬
‫‪9‬ا‪ {a‬ا
دة ‪ 1‬ا ‪a‬ن ا   ‪ ،‬ا ‪ z A‬ذآ ‪.3‬‬
‫‪10‬را‪ &7 j.‬ا ‪ < 8‬ا ه‪ ،‬ا
ا‪ <5‬ا م وا دة‪ ،‬ر  ‪ 2‬دم ا رات ا  ا

‪ ،‬آ ا ق ‪2006 ،‬‬

‫‪3‬‬
‫;‪-‬ر ا   ‪ 1‬ا(^‪(D‬ت وا(‪a‬دات ا  و‪
 )-.‬ذج ا    ‪2.‬‬
‫ا
‪ $‬ع ‪ A‬ث ه‪ 30‬ا  ا   ة‪..‬‬

‫ا‪ 4 5‬ا‪<=> :78‬ت !

ا
 اض و‪7+ 9:*5: ;6‬‬
‫ا @ ا?‪.‬‬
‫
‪ G5 j‬ا ‪a‬ن ا‪c‬داري ا
!  وا
رن‪ ،‬أن ‪7‬د ا  ‬
‫‪11‬‬
‫ا
‪9‬ض ‪ ` 17 z84‬ه ‪ 1‬ا د آ(ز وا(§ر وا‪، ac‬‬
‫و‪, G7‬ف ‪F^ =7‬ت ‪7‬د ا   ا
‪9‬ض و‪{ <5‬ر ا ‪a‬ن‬
‫‪ 54.05‬أو ا د ا
&  ‪ 5‬إر ا   ا
‪9‬ض 
ا‪ <5‬ا  آن‬
‫ ‪o‬ا ‪  $,‬ق إ ام ه‪0‬ا ا ع ‪ 1‬ا د‪o
 ،-4  ،‬ا‪ 
( -4‬أن‬
‫ه‪ 30‬ا د ‪ -!F 5‬ا   ة ‪4‬ي ‪ =7‬ا   ‪ 1‬ا ‪ F‬ا ه ‬
‫وا  ‪ 4‬ا
‪ .‬ا‪a"
b‬ت ا  ‪ 12‬وه ‪ =7‬ا ا  ‪ :‬ا(‪،,94‬‬
‫د‪ 5‬ا 
‪D‬ت وا
‪..... <CD‬ا ‪ … E G H&] 
 v‬ورة ‪$,‬‬
‫‡‪E ‡D‬ت‪:‬‬
‫‪ -1‬ا‪c‬ر ا ‪ ,94D aa‬أو   إ ام ا  ‪،‬‬
‫‪ -2‬ا
ة ا ‪0- o‬ا ا ع ‪ 1‬ا د‪،‬‬
‫‪ -3‬ا ‪ ,‬ا
‪ =7 &E‬ه‪0‬ا ا ‪ 1 2"$‬ا د‪.‬‬
‫أو‪ :B‬ا‪EG‬ر ا‪ :F 7‬أو ‪  E‬إام ا‪
6‬‬
‫‪ 5‬ه‪0‬ا ا
ل ‪ d‬ا 
‪ 1 o‬ا ‪… 9‬ت ا د وا ‪… 9‬ت‬
‫ا(‪ qC ،:r‬أ ‪o‬م ا
‪ $‬ع ا ‪ EA‬ا
‪ j… …9‬د‪ 5‬ا 
‪D‬ت ا ‪8‬ص‬
‫‪ 1‬ا
‪b 4 ،1A5‬آ& ‪ ,‬ر 
"‪ 1 1‬ا ‪ 2 59$‬ا دة  ‪.194
 &A‬‬
‫ا ‪ … 9‬ا‪b‬و =‪ :‬ا (ت ا د‬
‫ 
‪7 o‬د ا   ا
‪9‬ض‪ ،‬ر‪ , j a‬ا د (
 ‪7‬د‬
‫ا(ز آن إ ام ‪7‬د ا   ا
‪9‬ض  ‪ E‬ق  دة ‪   , qC‬‬
‫‪ <  17‬ا
&راة‪ d ،‬ا  وض أو ا(‪94‬ق ا
&‪ dAC e‬ا‪Cb‬ال‪ ،‬و‪5‬‬
‫ 
‪i‬ت ا ‪ aa‬ا

ل ‪ -‬ذ ‪ n‬أن  م ‪ 30‬د‪C 1998 &.‬ل‬
‫ا ]‪9‬ت ا 
  و  ‪ G]5 5– „5 =rA‬ا ‪7 -ar‬د ا(ز‪ .‬و‪،G7‬‬
‫‪5‬د ا   ا
‪9‬ض ‪ …^ 2{4‬ا‪ 7‬ا
‪  5 &E‬ا‪ 5 ،-C‬ل‬
‫ا ]‪9‬ت ا 
‪ qC 1 -  ،‬إ ا‪7 17 98 -‬د ا(ز‪.‬‬
‫وه ‪ 
A G.4‬ذه‪ d‬إ ‪ G‬ا
‪ $‬ع ا
!  ‪ 5‬ا ‪a‬ن ‪54.05‬‬
‫ا ‪8‬ص    ا
‪9‬ض
 أآ ‪ 5‬د‪ G4‬ا ‪ A8‬أ‪^( Ga‬ر ا
‪9‬ض إ ‪،G‬‬

‫‪11‬‬
‫‪Cf., J.B. Auby, « bilan et limites de l’analyse juridique de gestion déléguée du service public »Série thèmes‬‬
‫‪Actuels, REMALD, n° 38, pp 142 et s.‬‬
‫‪12‬ا
دة ‪ 1 12‬ا ‪a‬ن ‪ ،54.05‬ا ‪ <A‬ذآ ‪3‬‬

‫‪4‬‬
‫‪ =7 d‬ا
‪9‬ض‪ 7  ،‬ا ‪ 5‬ا (ت ا(‪ :r‬ا
]ص ‪ 5 -7‬ا
دة‬
‫‪ ،6‬ا م  ‪7‬ة إ = ‪
… ], A5‬ن ا
‪A‬واة ‪ 1‬ا
‪ 1e‬و…‪7‬‬
‫ ا(^ر و‪ 59e‬ا 
ت و‪ 7‬م ا ‪ 5 o‬ا‪84‬ذ ا  ارات ‪ d‬أن ‪"4‬ن‬
‫‪ EA‬ة إ ام ‪ 7‬ا   ا
‪9‬ض …ع إ‪-e‬ر ‪ ،<&A‬آ
 أن أ‪"e‬ل وآ‪9‬ت‬
‫إ‪ 7‬اد و‡‪ <:‬ا ‪7‬ة إ = ا
‪ ،A5‬و(
 ^‪D‬ل ‪  z8‬ا‪&A  ،-C‬‬
‫ 
‪7‬ت ا
 ‪ 2&, 1‬ا " و  ‪A@
 &A‬ت ا 
 ‪2&, 1‬‬
‫ا
‪ £‬ا‪c‬داري أو ا ‪-‬ز ا  او ‪.13‬‬
‫وه ا ]! ا  ‪&4‬ه ا ‪ A‬وز ا
  وا ‪ F 
]F8‬ح ‪d7‬‬
‫‪ F‬ور ا ‪a‬ن ا   ا
{   ا
‪9‬ض "  أ‪ =E7‬ا ‪a‬ن رؤ وا…‬
‫وإ‪e‬رة ‪7

 ,‬ت ا
  وا
‪ 1
rA‬ا
!ر وا‪A ,D7 da.b‬‬
‫ا(‪9a‬ح ا(‪],‬د ا  ‪ 8‬ط ‪ -5‬ا
! ب ‪ =7‬أس ‪ ,D7‬از‪1 a‬‬
‫ا
‪9‬ض وا
‪9‬ض إ ‪.14G‬‬
‫وه وا‪ j,‬ر‪ 1 G4‬ا ‪ C‬ا 
 ‪$,‬ت ا 
‪ 7‬ا ‪E  i‬‬
‫^‪D‬ل ا‪a‬د دور‪ -4‬ا(‪ -e :r‬أ ‪ a qC ،2006 2‬ا & ا ‪1 ar‬‬
‫د‪ 5‬ا 
‪D‬ت ا
]‪    2‬ا
‪9‬ض ‪ 8‬ت ‪ j
.‬ا ‪9‬ت و‪ 5{a‬ا 
‪7‬‬
‫‪o‬م ا ‪ $‬آ ا
‪ ,‬ة ‪ j‬ا 
‪ i 7‬ورة ^‪o D -7i‬ات وا ]ص‬
‫ا {
 ا

ل ‪ 5 -‬ه‪0‬ا ا
ل‪ 
( ،‬ا { ا‪c‬داري وا
  
‪7‬ت‬
‫ا
‪ ،‬إ‪a‬ز ا ‪ 8‬ت وا رات ا
 ‪ ،‬و‪ )
C‬ا
‪9‬ض إ ‪@A G‬و ‬
‫ا ]ل ‪ j
. =7‬ا ]ص ا
& ‪ 5‬د‪ 5‬ا 
‪D‬ت ا ‪0‬ي ‪ G&4‬ا 
‪ 7 7‬‬
‫د‪ 5 A5
 -47‬إر إ‪-e‬ر ‪.15<&A‬‬
‫ا ‪ … 9‬ا ‪ :ar‬ا (ت ا(‪:r‬‬
‫أآ ا ‪a‬ن ‪ 54.05‬ا
{   ا
‪9‬ض إ"‪ a‬ا ء إ =‬
‫ا ‪9‬وض ا
&‪ 5 e‬ا ‪… 9‬ت ا(‪ :r‬وأ‪ £‬ا
‪ $‬ع ذ ‪ 5 n‬ا (ت‬
‫ا  ‪:‬‬
‫‪  C 5 -1‬ا(ل ‪
… ],‬ن ا
ار ا
ا‪،<5‬‬
‫‪&b -2‬ب ‪ -i‬ا ‪5‬ع ا  أو ا‪ 1b‬ا م‬
‫‪ -3‬آ
 آن ا‪ =7 &] b‬أ‪- D! f8 E$a‬‬
‫‪C‬ا(^ اع أو  ‪ &A‬إ = ا‪
7b‬ل ا  ( 
"‪ 1‬أن ‪ -‬‬
‫‪as‬زه إ( إ = ‪9‬ض  د‪.16‬‬

‫‪ £9a13‬ا
‪ j.‬ا
دة ‪.5‬‬
‫‪ H ]4 1 zE14‬ا ‪ A‬وز ا
  ‪$‬ر   ة ا‪ Cb‬اث ا
!  ‪ 7‬د ‪ ،2526‬ص‪2 .‬‬
‫‪15‬أآ ‪ 7‬ا   ا
‪9‬ض ا ‪8‬ص  ‪ -E‬ا ‪ 2:A‬و‪4‬ز‪ j‬ا
ء وا "‪ -‬ء (  ر‪ 12 v‬د‪ … =7 2001 &.‬ورة ^‪i‬ع ا
‪9‬ض‬
‫ ‪ G‬وا‪ C‬ا‪ G‬ا‪ 1a‬وا {
ت ا ري ‪ -‬ا 
‪ "

 2‬ا
!  (
  و‪ a‬ا رة‪a, ،‬ن ا ‪  ،2!$‬و‪ a‬ا( ‪o‬ات وا د‪ ،‬ا ‪a‬ن‬
‫ا &‪....:‬إ ‪.... v‬د‪ 5‬ا ‪ $‬وط ا‪c‬دار ا  ا
‪9F =7 &E‬ت ا‪!eb‬ل ا
‪o‬ة ‪A‬ب ا و  ا
]دق ‪
 G7‬م ا
" ر‪,‬‬
‫‪ 2.99.1087‬ر‪ 4 v‬ي ‪ ،2000‬ا
 ا
! ‪ ،‬و‪  C 5‬ا‪ a‬ا‪ -‬ا
 ا و  أو ا‪b‬ورو ‪ :‬إ‪o‬و ‪ ISO‬أ‪5‬ر ‪... AFNOR‬ا ‪.v‬‬
‫‪16‬را‪ j.‬ا
دة ‪a, 1 6‬ن ‪ 54.05‬ا ‪ <A‬ذآ ‪.3‬‬

‫‪5‬‬
‫‪ £9a 5‬ا ‪A‬ق ا ء إ = ‪ EA‬ة ا ‪9‬وض ا
&‪" , e‬ن آ
 ا‪Hi4‬‬
‫ر‪ 65‬ا
‪ 1
rA‬ا  م 
‪ -49‬ا(‪
r‬ر ‪    ,D7‬ا
‪9‬ض ‪d&A‬‬
‫ر‪ -i5‬ا م ‪ 5 n 0‬إر ا
‪ ،A5‬و‪94 G7‬د ‪ 28‬ا ‪0‬ي ‪ 4 d] ,‬‬
‫ا
ا‪ <5‬ا 
 ا
 ا‪ E‬د ا
‪ $‬ع ‪ £9a 5‬ا
دة @آ ا ‪ :‬إذا آن‬
‫ا
‪9‬ض ‪  7
.‬وإذا   ‪  4‬أي ‪ 7‬ض أو إذا ‪ 4‬ا‪D7c‬ن ‪ 7 17‬م‬
‫‪ .‬وى ا ‪7‬ة إ = ا
‪9
 1"
 ،A5‬ض ا
‪0‬آر أن [ إ = ا ‪9‬وض‬
‫ا
&‪ ، e‬و‪ 5‬ه‪ 30‬ا   ‪ G7 d‬أن  ‪ G5 1&  4‬ا‪&b‬ب ا  أدت إ =‬
‫ا ء إ = ه‪ 30‬ا ‪  E‬وإ = ا^ر ا
‪9‬ض إ ‪ G‬ا
 ح و ض ا  ‬
‫ا
‪0‬آر ‪] =7‬د‪ E ,‬ا ‪ =7 F‬ا 
‪7‬ت ا
 (‪84‬ذ ا  ار ‪[$‬ن‬
‫ا   ا
‪9‬ض 
‪ <5‬ا م ا
‪.‬‬
‫ه‪0‬ا ا ‪ G.‬ا
‪F]8 A‬ت ‪7‬د ا   ا
‪9‬ض آ
 ‪.‬ء ‪-‬‬
‫ا
‪ $‬ع "  ‪A =7 a‡ C  5‬ى ا
ى ا ‪ 30- o‬ا د‪.‬‬

‫‪ :H‬ا
ى ا‪6 7IJ‬د ا
 اض‬
‫إذا آ‪ F 2&, )a‬ور ا ‪a‬ن ‪  54.05‬ة ‪7‬د ا   ا
‪9‬ض ( ‪ 4‬ى‬
‫‪ ،30‬و( ‪ 5 17 24‬ات ا‪ z8 1 ,DEa‬ا ‪&E‬ت ا  ‪ -5 7‬ا
! ب‬
‫‪ 5‬ه‪0‬ا ا
ل ا اء ‪s5 .171997  1‬ن ا ‪a‬ن ا
!  ا   ‪ ` =7‬ار‬
‫‪ 3 {a‬ا ‪ Aa 9‬ل ‪   1993  29‬د  ة ا  ‪ 2& =7‬ا ] ‪ 
C‬أآ ‬
‫أ‪ d" : Ga‬أن ‪"4‬ن  ة آ‪9  4 7 2‬ض  دة‪ ،‬و‪ d‬أن ‪1 0^@4‬‬
‫ا(‪&7‬ر ‪ 5‬ا
ة & ا‪
7b‬ل ا
‪ 1 E‬ا
‪9‬ض إ ‪ G‬وا(‪
r‬ر ا ‪0‬ي‬
‫‪ d‬أن ‪ ،3o‬و( 
"‪ -‬أن ‪4‬وز ا
ة ا د (‪D-‬ك ا‪$ac‬ءات ‪ 7‬‬
‫‪"4‬ن ا
‪[$‬ة 
  ‪ 2&, 1‬ا
‪9‬ض إ ‪  
4 1"
 ( .G‬ة ا  إ( ‪ 7‬‬
‫"ن ا
‪9‬ض إ ‪ 1 o G‬أ‪  ^ 14 1AC 2.‬ا
‪ <5‬ا م أو ‪G,Ea j4‬‬
‫ا ! ا‪ 5‬و‪ 1 dE‬ا
‪9‬ض‪as ،‬ز أ‪!e‬ل ` واردة ‪ 5‬ا  ا‪b‬و ‪1 ،‬‬
‫‪ -a[e‬أن ‪ !4‬ا(‪],‬د ا م   ا
‪9‬ض و( 
"‪ 1‬ا‪D-‬آ‪D^ -‬ل  ة ا  ‬
‫ا
& إ( ‪ 2‬ر‪ 9 j5‬ط ‪ 5‬ا ‪.18. 2"$ 1
r‬‬
‫و‪ ،G7‬ا‪ 1"
 ،<& 
 ,DEa‬ا ل أن  ة ا  {
 ‪ =7‬ا‪{  2,b‬‬
‫إ = ا
‪-‬م ا
‪E‬ب ا م ‪  1 -‬ف ا
‪9‬ض إ ‪ ،G‬أو  { إ = &‬
‫و‪ 
,‬ا(‪
r‬رات ا
‪09‬ة‪ .‬إذا آن ا
‪9‬ض إ ‪@A 2
 G‬و  ا(‪
r‬رات‬
‫ا
‪09‬ة ‪ 5‬ا &ت ا‪ 2& =7 b‬ا
‪r‬ل‪s5 ،‬ن ا
ة ‪"4 ,‬ن  
 
"‪1‬‬
‫ا
‪9‬ض إ ‪ G‬إ‪a‬ز ا
‪-‬م ا
‪-‬د إ ‪094 G‬ه‪ ،‬أ إذا آن ا‪„5 < b‬‬

‫‪17‬را‪ j.‬ا
دة ‪a, 1 18‬ن ‪ 54.05‬ا ‪ <A‬ذآ ‪.3‬‬
‫‪18‬و‪ j,‬أول ‪   7‬ا
‪9‬ض  ‪ 1 1997‬ا

‪ 7‬ا ‪   i‬ار ا &‪i‬ء و‪ e‬آ ( ‪ oa‬دي زو‪ ،‬وا ‪0‬ي ‪4  4 2a G&.
 4‬ز‪j‬‬
‫ا
ء وا "‪ -‬ء وا ‪ -E‬ا ‪ 30- 2:A‬ا ‪ $‬آ
ة ‪7  30‬ض ا آ  ا
‪ A‬ز‪ j‬ا
ء وا "‪ -‬ء  ار ا &‪i‬ء‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫‪s5 
7 <5  A‬ن ا
ة وإن آ‪ ], )a‬ة ‪ -5‬آ‪ ،5‬و‪ j
. 5‬ا (ت‬
‫آ
 أآ ذ ‪ n‬ا
‪ £‬ا ري ا ‪
5 Aa 9‬ة  ‪    E&4‬ا ‪ ,‬‬
‫ ‪ ¤‬اف ا
‪ ,‬ة‪.‬‬
‫ا
‪ $‬ع ا
! ‪ 5 ،‬ا ‪a‬ن ا   ‪ ،‬و‪ "ec G 7‬ت ا

"‪ 1‬أن‬
‫‪ E4‬ح ‪ 5‬ه‪0‬ا ا &ب ‪
7‬إ = ا [آ أ‪o Ga‬و ‪ d‬أن ‪ ], ]4‬ا  ة ا 
 ‬
‫)‪  … 5 5‬إذا آن هك ‪ =7 ( 
4‬ا‪.¹‬ل ا ‪ i‬ور ‪7c‬دة ‪ e 54‬وط‬
‫ا
ار ا
‪ <5‬أو ا ازن ا
   ‪ =7‬أن ه‪0‬ا ا 
 ` وارد إ(  ة‬
‫وا‪ C‬ة‪  &4 j ،‬ذ ‪ 3   4 5 n‬ا
‪9‬ض وأن "ن …ع ‪  < 7‬‬
‫ا   ا
‪9‬ض و‪ j
. 5‬ا (ت ‪s5‬ن ه‪0‬ا ا 
 ` وارد ‪ 2&, 1‬ا 
‪7‬ت‬
‫ا
 وه§‪ -4‬إ(   او  ^‪- F‬ز ا
‪ 19f 8‬آ
 أ‪ ,‬ا
‪ $‬ع‬
‫ا
!  … ورة ‪7 $a‬د ا   ا
‪9‬ض ‪ 5‬ا   ة ا 
  ‪&A‬‬
‫ 
@‪A‬ت ا  وا 
‪7‬ت ا
 وه§‪ .-4‬و‪ 8A 1
i‬ج ا ‪ $‬أ
ء‪،‬‬
‫‪9F‬ت ا
‪ ،1 ,‬و…ع ا ‪ ،69‬و ‪ ،G4‬وا‪.3‬‬
‫أ ‪]8‬ص إ‪-a‬ء ‪7‬د ‪ -a‬ا   ‪ & 9" 4 -as5 ،‬إ‡ ا‪-a‬ء‬
‫ ة ا  ‪ ،‬و‪  ,‬ا داد ا
‪ -a 2&, <5‬ا  ‪ ،‬وه  ‪ 
7 3 A.‬ا ‪2]9‬‬
‫‪ 7 1 46‬ا   ا
‪9‬ض ‪ oa ( j‬دي زو ا ار ا &‪i‬ء‪ ،‬وا ‪1 70 2]9‬‬
‫‪ 7‬ا   ا
‪9‬ض ا ط‪ ،‬أو ا‪ E‬إط ‪ <C‬ا
‪9‬ض إ ‪  C 5 G‬ار‪G"4‬‬
‫ ‪ ،A. [E8‬أو ‪ vA5 <  17‬ا
‪9‬ض إ ‪ … 5 5  G‬ار‪"4‬ب ا
‪9‬ض‬
‫ ‪ y  [E8‬ا ‪ .A‬و‪  ,‬إ‪-a‬ء ا  و‪ <5‬ا‪94‬ق وإرادة ا ‪4 
C 15 E‬م‬
‫ا ‪ EA‬ا
‪.  …9‬ع ا  …ع ا ‪ <  17 69‬ا ‪ $‬اء   ور‬
‫ ة ز ‪94‬ق ا ‪ .15 E‬و‪ 2]4 ,‬ه‪ 30‬ا
ة آ
 ‪.‬ء ‪ 5‬ا‪94‬ق ( ‪ oa‬دي‬
‫زو إ = ‪  15‬و‪i <5‬ت ا ‪]9‬ل ‪¤ &A  41‬و = و ‪]8 71‬ص‬
‫ا ‪ ،ar‬و‪ &4‬ا ة ا ه ة && ‪ vA9 E‬ا  ‪ ،‬و‪s5 G7‬ن إ‪-a‬ء ‪ 7‬ا  ‬
‫ا
‪9‬ض  د 
‪ d.‬د ا(‪ 1 ,94‬ا ‪ EA‬ا
‪ …9‬وا
‪9‬ض ‪qC G‬‬
‫د‪ 5‬ا 
‪D‬ت‪ ،‬ود‪ 5‬ا ‪ $‬وط ا  وا ‪ F8‬وا
‪ H…4 <CD‬ا ‪1 ,D‬‬
‫ا ‪.15 E‬‬
‫و‪ A4‬ا ‪ 59$‬وا …ح‪ ،‬أآ ا
‪ $‬ع ‪ … =7‬ورة ‪ 8A $a‬ج ‪1‬‬
‫‪ 7‬ا   ا
‪9‬ض ‪ 5‬ا   ة ا 
 وإ‪E7‬ء آ‪ 2‬ا ‪C 2F9‬ل أ
ء‬
‫ا
‪ 1 ,‬و…ع ا ‪ 69‬وا &د ى ا  ‪.‬‬
‫‪ : 8H‬ع ا ا‪*5‬‬
‫ا‪"eb‬ل ا     ا
ا‪ <5‬ا 
 آ(ز‪qC 1 ji84 ،‬‬
‫ا ‪ 14 -{ ,‬أ ‪ 1960 2‬ا
 ل  ‪a‬ن ر‪ 69.00 ,‬ا ‪,  F8‬‬
‫ا
   و  ‪ =7‬ا
@‪A‬ت ا 
‪ ،‬وا ‪ $‬آت ذات ا(ز‪ ،‬وا
{
ت‬
‫‪19‬ا
دة ‪ 1 13‬ا ‪a‬ن ا   ‬

‫‪7‬‬
‫ا
‪ 9A‬ة ‪ 1‬ا ‪ 7‬ا
  ا 
‪ .‬أ "‪7‬د ا   ا
‪9‬ض ‪…^ -5‬‬
‫‪ 5…c‬إ = ر‪ ,‬ا
‪ £‬ا‪A =7b‬ت‪ ،‬وا
 ‪ £‬ا ‪A -‬ت و‪<5‬‬
‫‪i‬ت ا
دة ‪ ،118‬ا ‪ 9‬ة ‪ 1 2‬ا ‪a‬ن ر‪ 62-99 ,‬ا
< 
و‪ a‬ا
آ‬
‫ا
  ور‪ ,‬ا
‪ £‬ا‪
 & =7b‬دة ‪ 25‬ا
{
 ‪ , ،G‬ن ا ‪„&i‬‬
‫و‪ ¹‬ت ا(‪5‬ص ا ‪8‬ر‪ 20.‬وا  ‪&
 <,‬درة ‪ 1‬وز ي ا ا^ و ا
 ‬
‫آ
 أآ ا
‪ $‬ع ‪D7‬وة ‪ 5 ،<&  =7‬ا ‪a‬ن ا   ‪ ،‬ا‪ 9a‬اد ا
‪9‬ض ا‪34‬‬
‫ا
‪9‬ض إ ‪
 7 EA G‬ا‪ &,‬ا(‪],‬د وا
  وا  وا(‪7
.‬‬
‫وا    ا
 ر‪ 5 .‬إر ا( ‪o‬ات ا
&د  ا
 ‪i =7 &4‬ت ا  ‪.‬‬
‫و‪ j
 ،G7‬ا
‪9‬ض‪
A 9" ،‬ة‪ „ j
 ،‬ا
ا‪[ &,‬آ ‪1‬‬
‫^‪D‬ل ا
‪ A‬ات و‪ 1‬ا
"ن ‪  1AC 1‬ا
‪ <5‬ا
‪9‬ض‪ ،‬و‪094 D‬‬
‫‪i‬ت ا  ‪o qC ،‬و ‪ d‬أن …‪ 7 H‬ا   ا
‪9‬ض دور أ‪a‬اع‬
‫ا
ا‪ &,‬ا  ‪o‬او ‪ -‬ا
‪9‬ض أ‡ء ‪ 094‬ا  و‪ ،G&4‬وآ‪0‬ا ا ‡‪ <:‬ا ‬
‫وا
& وا
  ا  ‪ --.‬ا
‪9‬ض إ ‪ 
{ 9] G‬إ = ا
‪9‬ض‪.‬‬
‫و‪ 5‬ا ‪A‬ق ذا‪"s ،G4‬ن ا
‪9‬ض أن  "‪ 9‬ا‪$‬ر ا‪7
.‬ت‬
‫‪ £‬ا‪c‬دارة أو ا ‪-‬ز ا
"‪   z‬اول وآ‪0‬ا ‪ 5‬ا 
ت ا  ‪ $‬آ‬
‫ا
‪9‬ض إ ‪ -‬أو ‪ 1‬م ‪ .G‬و‪ G.4‬إ ‪ 1 8Aa G‬ا ‡‪ <:‬ا
 ة 
‪$‬رآ‪1‬‬
‫‪ 5‬ه‪ 30‬ا‪o-.b‬ة‪.‬‬
‫‪21‬‬
‫و
"‪ 1‬ا‪&7‬ر ا
ا‪.‬ت ا ور آ‪ 1 2"$‬أ‪"e‬ل ا
ا‪ qC ،&,‬أ‪,‬‬
‫ا
‪ $‬ع … ورة ‪ 7 f]4‬ا   ا
‪9‬ض ‪ 7 =7‬ا‪7
.‬ت "‪9‬‬
‫{
 ‪ 1‬ا
‪9‬ض وا
‪9‬ض إ ‪  5 { ،G‬ى ‪ 4‬م ‪ 094‬ا  ‪ qC ،‬إذا‬
‫آ‪  )a‬ة ا   ا
‪9‬ض ‪94‬ق ‪ $7‬ات ‪o‬م ‪,‬م ا‪ b‬اف ا
‪ ,‬ة ‬
‫‪ $‬ك ‪ =7‬ا‪  2,b‬ة وا‪ C‬ة آ‪ 5 2‬ات‪ j 22 ،‬ا‪
C‬ل  ا‪6 .‬‬
‫‪ ،G4i‬و ا‪ C‬ام ‪ 1i‬ا &د ا
] "‪9‬ت ا
ا‪.‬ت ا ور‪.‬‬
‫و‪7 1
i4‬د ا   ا
‪9‬ض ‪ -!F 5‬ا   ة ‪i‬ت ^‪F‬‬
‫ ‪o‬اءات‪ ،‬ا  ‪  ,‬ض ‪ -‬ا
‪9‬ض إ ‪  C 5 G‬إ^‪o  G D‬ا‪ 5 G4‬إر‬
‫ا ]‪ CD‬ا
‪E‬ة 
‪9‬ض &‪ j‬و ا‪ 7 &,‬ا   ا
‪9‬ض‪ ،23‬و‪n4 
4‬‬
‫ا ت ‪ 2
$‬ز‪ , 7 .‬ا
ا‪&,‬ت ا  
ر‪ -‬ا
‪9‬ض‪ ،‬وآ‪0‬ا ز‪ 7 .‬م‬
‫ا ‪5‬ء ( ‪o‬ات ا
 ‪D7c‬م وا ا‪ 2F‬ا  ‪ =7‬ا
‪9‬ض إ ‪ G‬ا م ‪.-‬‬
‫و‪ 4‬رج ‪ £9a 5‬ا ‪A‬ق أ‪"C‬م ا
دة ‪ 1 30‬ا ‪a‬ن ا     ا
‪9‬ض ا ‪0‬ي‬

‫‪ f420‬ا
دة ‪ 1 17‬ا ‪a‬ن ‪ G4 5 5 54.05‬ا ‪9
 1
"..." : A8‬ض أن م ‪ 5‬آ‪ 2‬و‪ ),‬و‪,  1C‬ت أو  ا‪&,‬ت ^ر‪ .‬أو أن‬
‫‪ &8 1A‬اء أو أ‪7‬ان ‪8‬ره و‪ - &8‬ا
‪9‬ض إ ‪."G‬‬
‫‪21‬ا
دة ‪ 1 19‬ا ‪a‬ن ا   ‬
‫‪22‬آن ‪ 1‬ا‪ 2i5b‬أن  ذ ‪ n‬آ‪7 1 2‬ض ‪ 5‬ات‬
‫‪23‬ق‪ 1 18 .‬ا ‪a‬ن ا   ‬

‫‪8‬‬
‫و…‪ 5 j‬إر ا
ا‪ &,‬ا ا^ ‪D7c {a‬م وا   وا
ا‪ &,‬ا ا^‬
‫وا‪-ec‬د ‪ =7‬ا دة‪ ،‬وا ‪0‬ي ‪ 1 7
 1
i‬ا ‪ F‬أه
‪: -‬‬
‫… ورة و…‪a, j‬ن أ 
‪  1 8A‬د ‪^ 2"$‬ص‬ ‫‪-‬‬
‫‪ e‬وط ا ;‪ z‬ود‪ j5‬ا‪ .b‬ة و ا ة ا
‪-‬‬
‫ 
‪.1 8A‬‬
‫‪{a‬م  د ا ‪-‬آ‪ 2‬ا {
   وا  ‪ <,‬ا ا^  ‬ ‫‪-‬‬
‫ا
‪9‬ض‪ -- ،‬وا^]‪.-4F‬‬
‫د ‪ H… 2‬إ‪ .‬اءات  ا ‪-‬آ‪ 2‬وا
ا‪ &,‬ا ا^  ‬ ‫‪-‬‬
‫ا
‪9‬ض وا‪-ec‬د ‪ =7‬ا دة‪.‬‬
‫‪{a‬م  د ‪ e‬وط إ ام ا ]‪9‬ت وأ‪a‬ا‪ ،-7‬وآ‪  4 9‬ه‬ ‫‪-‬‬
‫و ا‪.-&,‬‬
‫و  ارك ‪ z8‬ا ‪ !r‬ات ا ‪ 17 
.‬ا ‪&E‬ت ا ‪   A‬ا
‪9‬ض‪،‬‬
‫و‪
… 2& 5‬ن ‪C‬ق ا
‪ 194‬وا ‪ 2
7 ،- ] =7 -A‬ا
‪ $‬ع‬
‫ا
!  ‪ 5 =7‬ض إ‪ .‬اءات ‪F‬ر ‪ =7‬ا
‪9‬ض إ ‪ 2 G 5  G‬ذ ‪n‬‬
‫

‪ 1 7‬ا ق‪.‬‬
‫‪24‬‬
‫ا‪ 4 5‬ا‪P : .8‬ق اض إ‪ 9‬ووا‪9:*N‬‬
‫إذا آن ‪ 7‬ا   ‪9
 H
A‬ض إ ‪ G‬أن  ^‪1 , &4 9" f‬‬
‫ا &‪[$ 1‬ن ‪o.‬ء ‪ 1‬ا( ‪o‬ات ا ‪ 5 F]^  ,‬ل ا  ‪9‬ت‪Gas5 ،‬‬
‫&= )ا
‪9‬ض إ ‪@A (G‬و( "‪ ]8e 9‬ا‪ 34‬ا
‪9‬ض ‪ 17‬ا ‪5‬ء 
‪j‬‬
‫ا( ‪o‬ات ا  ‪ 7 G7 -… 9‬ا   ا
‪9‬ض‪ qC ،‬آ‪9‬ت و‪ e‬وط ا ‪ ,‬‬
‫‪ 1‬ا &‪  1‬دة ‪ 5‬ا  و‪ <5‬أ‪ .    
{a‬وه و…‪،
7 3 A j‬‬
‫آن ا
‪9‬ض إ ‪   G‬ا
‪ <5‬ا ‪0‬ي ‪ G -7‬إ ‪@A =7 G‬و ‪ G‬و‪qC ،3 8‬‬
‫أ ‪ Go‬ا
‪ $‬ع ‪   GCs‬ا ‪9
5 .$‬ض إ ‪ G‬ا‪ 1 ,DEa‬د^ل ‪ 7‬‬
‫ا   ا
‪9‬ض ‪ oC‬ا ‪o 09‬م !‪@A E‬و ‪ G‬ا
‪ a‬وا
‪ 8‬ا  ‪º4 ,‬‬
‫‪ G
- =7‬ا‪7 E‬د ‪.1[4‬‬
‫آ‪ n 0‬إذا آن ‪"s‬ن ا
‪9‬ض إ ‪ G‬ا ]ل ‪ 1‬ى ا ‪ EA‬ا
‪1 ]8‬‬
‫أ‪.C 2.‬ت ا
‪ <5‬ا م ‪DC( <C =7‬ل ا
‪ n‬ا م  ‪،G4     „&4‬‬
‫‪s5‬ن ه‪0‬ا ا‪ 9 ( b‬ا
‪9‬ض إ ‪ 1 G‬إ ‪o‬ا أو … ورة ‪=7 G ]C‬‬
‫ا  ا^‪( 5 aa, f‬ت ا‪DC‬ل ا
‪ n‬ا م‪ j ،‬ا( ‪o‬ام ‪a‬ن ا 
 ‪،‬‬
‫‪ 
C‬ا &§‪ ،‬وا ‪.DA‬‬
‫  أ‪ =E7‬ا ‪a‬ن ا   
‪9‬ض إ ‪D7 ،G‬وة ‪£[4 <C ،<&  =7‬‬
‫‪ e‬آت ^… ‪a‬ن ا
! ‪ ،‬و
"‪A
 1‬ه
‪ 1‬أن "‪a‬ا أ‪1 F8e‬‬
‫‪24‬ا &ب ا ‪ 1 q r‬ا ‪a‬ن ا   ‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫أو ذا ‪ A4 1&4‬ي ‪i -7‬ت ا ‪a‬ن ا م أو ا ‪8‬ص‪ ،‬وإذا آن ` ض‬
‫ا ‪ $‬آ ا
‪9‬ض إ ‪ d -‬أن "ن ]& ‪  4 =7‬ا
‪ <5‬ا م و‪ C  <5‬د‪3‬‬
‫‪  ]C‬ا  ‪ d Gas5 ،‬أن ‪"4‬ن ‪ f]C‬ا ‪ $‬آ أو ا‪ 7  ،-b‬ا ‪n4‬‬
‫ا
‪ A‬ة ‪ 5‬ا &ر‪  2"e =7 ،F‬ات إ
‪.‬‬
‫ه‪ 30‬ا ‪ $‬آت = ‪ -a"s ،F 9" -"$4 4‬ا!‪D‬ل أ‪E$a‬‬
‫‪ 7F 
"4‬أو ‪4‬ر وا  ‪ -a[e 1‬ا
‪A‬ه
 ‪ ^  4 5‬ت أ‪= 2i5‬‬
‫آ‪ … )a‬ور ‪ )4‬ر‪ ,‬ا
‪9‬ض‪.‬‬
‫و‪]8‬ص ا ‪ da‬ا
 ‪s5 ،‬ن ‪7‬د ا   ا
‪9‬ض أ‪E4 )&F‬‬
‫ 
‪9‬ض إ ‪ ،G‬آ
 آن ‪ G7‬ا‪ b‬ا ‪ ،<A‬ا‪c‬ذن ]‪ 2‬ا م أو ا‪4b‬وى أو‬
‫ا‪b‬ال أو  ق ا ‪A‬ب‪ ،‬وآ‪9‬ت أداء ‪C‬ق ا ^ل وا‪4b‬وى ا
‪1 75‬‬
‫ ف ا
‪9‬ض إ ‪ ،G‬وآ‪0‬ا ا
‪$‬رآت أو ا
‪A‬ه
ت ‪ 2
4 5‬ا
‪ <5‬ا م‪.‬‬
‫وإذا آن ‪ 7‬ا   ا
‪9‬ض  د &دئ وآ‪9‬ت و…‪ j‬ا  ‪9‬ت أو‬
‫ا‪ .b‬ة ا
 
‪ <5‬ا
‪9‬ض‪ ،‬وآ‪0‬ا ‪ e‬وط و‪,‬ا‪ 2 4 7‬و‪ !4‬أو  ا‪.‬‬
‫ا  ‪9‬ت أو ا‪ .b‬ة‪ qC ،‬ا
‪9‬ض ‪o‬م ‪84‬ذ ا‪ .c‬اءات ‪ 1‬أ‪094 1AC 2.‬‬
‫ا   ا
‪9‬ض (
 ‪ 5‬ل ا  ‪9‬ت‪ ( Gas5 ،‬أن [^‪ 1 0‬ا(‪&7‬ر ‪£‬‬
‫‪ „5‬ا ازن ا
   ‪ 2‬أ‪ i‬ا‪b‬رح ‪ 5‬ا‪ .ac‬و  در‪ 1 3‬أرح و‬
‫ ا‪],‬د‪ 1 3‬أال ‪  4 1AC a‬و دود ا
‪ <5‬ا م ا
‪9‬ض‪.‬‬
‫أ ‪  < 5‬ت وا ‪i‬ت‪s5 ،‬ن ‪ 7‬ا   ا
‪9‬ض ه ا ‪0‬ي‬
‫ 
‪ r‬ا
‪ j.‬ا‪0- b‬ا ا ‪]8‬ص‪  4  3i
 qC ،‬و‪ <5‬آ‪2‬‬
‫‪ … 5‬ا ت ا  ‪08‬ه ا
‪9‬ض ا‪ 34‬ا
‪9‬ض إ ‪  C 5 ،G‬إ^‪G D‬‬
‫ ‪o‬ا‪ G4‬أو ‪ 9 8‬ا &د ا ‪ 
(  ,‬ا ‪o‬اءات وا ‪i‬ت ‪ 17‬ا‪ …b‬ار‪،‬‬
‫و‪0 ,‬ه‪ d‬ا‪eb b‬ء إ = ‪ C‬إط ‪  4 5 <C‬ا
‪ <5‬ا
‪9‬ض إ ‪G‬‬
‫آ[‪o. =],‬اء‪.‬‬
‫‪ G.4 d ، EA‬إ‪0a‬ار إ = ا
 ‪ ، b‬و‪ e <5‬وط ]ص‬
‫‪ 7 5 -7‬ا   ‪ <&E4 2&,‬أ ‪ .7‬و 
‪9‬ض إ ‪ G‬ا < ‪ 5‬ا ‪5 6‬‬
‫‪  C‬إ^‪D‬ل ا
‪9‬ض  ‪o‬ا‪ G4‬و‪ vA5 d&A‬ا  { وف ^ر‪ 17 .‬إرادة‬
‫ا
‪9‬ض إ ‪.G‬‬

‫ا‪ 4 5‬اا‪ ;6 :Q‬ذج ‪ R*5:‬ا اض ‪ 7+‬ا?ب‬

‫ا
! ب آ&‪ ,‬دول ا   ‪ 7‬ف ‪
a‬ذج ‪7 1 98‬د ا   ا
‪9‬ض‬
‫ا  ‪5‬ت و‪ -5‬أ ‪ A4‬ا   ‪ 1‬ا
ا‪ <5‬ا  ‪E‬ع ا ‪8‬ص وا  
"‪1‬‬
‫إ‪E, 5 - 
.‬ع ا
ء وا "‪ -‬ء و‪ -E4‬ا ‪ 2:A‬و‪ j
.‬ا ‪9‬ت وا ‪ 2‬ا ‪....v‬‬
‫وا
‪ 2&A‬و‪ 3 C‬آ‪ 29‬آ‪$‬ف  ا‪ <5‬أ^ ى ‪9‬ت و‪"4 ,‬ن ذات &‬
‫أ^ ى ‪ 
(-‬ا‪c‬دار‪-‬و ‪]8‬ص ‪&E4‬ت ه‪0‬ا ا 
ذج ‪ 5‬ا
! ب ‪: a‬‬

‫‪10‬‬
‫ل ا
ء وا "‪ -‬ء‬ ‫ا
ل ا
<  {‪5‬‬ ‫ا
ل ا
<  ‪2‬‬
‫و‪ -E4‬ا ‪2:A‬‬

‫ا  ا ‪0‬ي أ ‪G‬‬ ‫إ‪a‬ز ‪ E‬أر…‬

‫ا

‪ 7‬ا ‪ i‬‬ ‫ ‪,‬ف ا ‪A‬رات ‪CA‬‬
‫  ار ا &‪i‬ء‬ ‫ا  ا ‪0‬ي أ ‪7
. G‬‬ ‫ا
‪ a‬و ‪ {4‬و‪,‬ف‬
‫‪j 1997/04/28‬‬ ‫أآ ال –ا ط ‪ e j‬آ‬ ‫ا ‪A‬رات ا‪E‬‬
‫ا ‪ $‬آ ا ‪oa : Aa 9‬‬ ‫ 
 ا اء ‪-e 1‬‬ ‫ا  ادات ‪ 5‬و„  ‬
‫دي زو"
ة ‪ 30‬‬ ‫أ ‪2001 2‬‬ ‫ا ط ‪ 5‬إر ‪ e‬اآ‬
‫‪ 1‬ا
‪ £‬ا & ي‬
‫وا ‪E‬ع ا ‪8‬ص ‪ e‬آ‬
‫‪Rabat parking‬‬

‫ا

‪ 7‬ا ‪ i‬‬
‫  ط و‪D‬‬ ‫‪ e‬آ ‪5 5{a – &A‬زت‬
‫وا ]‪ 8‬ات و‪
4‬رة‬ ‫ ا   ا
‪9‬ض ‪y 9‬‬
‫و‪ 6‬ا ‪-‬ت‬ ‫‪  4 )94‬ء ‬
‫ا ‪9‬ت ا
‪  o‬وا {‪z‬‬ ‫ا‪ -. 1 Ab‬وزارة‬
‫ا ‪  i‬وا  و‬ ‫ 
‪7‬ت ا ‪ i‬‬
‫ا‪ ^b‬ى ‪ 5‬رس‬ ‫ا ‪ o-‬و‪ e‬آت‬
‫ ‪E‬ان ا‪b‬زه وآ‪0‬ا‬
‫‪7
 H ] 1999‬‬ ‫ا 
‪ 7‬ا ‪E  i‬‬
‫إ&‪ !4  a‬‬
‫"ر‪i‬ل"‬

‫ا

‪ 7‬ا ‪ i‬‬
‫ا

‪ 7‬ا ‪E  i‬‬ ‫ ‪ e j E‬آ‬
‫‪ e j‬آ أ‪2002 £ a‬‬ ‫ا ‪ 2‬أو ‪2001‬‬

‫‪11‬‬
‫إ( أن ا ‪ A‬ا
‪9‬ض إذا آن ‪ 2
$‬ا
ا‪ <5‬ا 
 ذات ا ‪&E‬‬
‫ا ]‪ 7‬ا ر‪s5 ،‬ن ‪E4‬ر ا‪"eb‬ل ا ‪  ,‬ا
‪, 
 E8‬د إ = ‪&,‬ل‬
‫إ"‪ 694 a‬ا
ا‪ <5‬ذات ا ‪ &E‬ا‪c‬دار آ
 ‪[4 4‬آ ذ ‪£ 2&, 1 n‬‬
‫ا و  ا ‪ , 5 Aa 9‬ار‪ 3‬ر‪ 304-609 ,‬ل ‪ 7‬أآ ‪ .1986‬وه ا ؤ ا ‬
‫‪ A.‬ه ا ‪a‬ن ا
!  ا   ‪ 5‬ه‪0‬ا ا ‪]8‬ص‪ 
،‬أد^‪ 2‬إ"‪ a‬ا ‪69‬‬
‫ ‪8e¤‬ص ا  إ = ‪ da.‬ا ‪8‬اص‪ .‬إ( أن هك  ا‪ -i94 1"
 ( <5‬آ
‬
‫‪.‬ء ‪ , £9a 5‬ار ‪ £‬ا و  ا ‪ qC Aa 9‬أآ ‪ ،G5‬أن ا ‪ jE‬ا‪c‬داري‬
‫ 
‪ <5‬ا 
 ( 
‪ j‬ا 
‪ 7‬ا  ا ا
‪ 1 ]]8‬أ‪ 2.‬أن ‪3 A4 A4‬‬
‫إ = أ‪8e‬ص ا ‪a‬ن ا ‪8‬ص "‪ j 1‬ذ ‪ !& ( n‬أن "ن …
‪ 1‬ا
ا‪ <5‬وا ‬
‫" &‪ -‬أو " إرادة ا
‪ $‬ع ( 
"‪ A4 1‬ه إ( ‪  1‬ف ا 
‪7‬‬
‫ا  ا آ‪ ،1b‬وا ‪5‬ع‪ ،‬وا ‪i‬ء‪ $4 qC ،‬ف ا و  &‪ e‬ة ‪ =7‬إدار‪ -4‬و‬
‫(‪4‬آ‪8 -‬اص
 
"‪ 1‬أن  ‪ 17 d4‬ذ ‪ & º:a 1 n‬وا…‪ E‬ا ت‪.25‬‬
‫وا ‪@A‬ال ا ‪0‬ي ‪ E‬ح ‪ 5‬آ‪ 2‬ا‪Cb‬ال {‪ 2‬ر‪ 3‬ا‪&b‬ب ا  ‪ j5 4‬ا و  ء‬
‫إ = ‪-9‬م ا   ا
‪9‬ض‪.‬‬

‫ا*‪ ./‬ا‪ :78‬أ‪*U‬ب ا ء إ ا

 اض وا‪9:U@6‬‬
‫إن ء ا ‪ EA‬ا 
 ‪ 6 )9‬ا ‪7E‬ت ا  ‪ $‬آت‬
‫ا ‪ 1 F8‬أ‪ A4 2.‬ه و‪ 2
4‬ذ ‪ n‬ا ‪d‬ء ‪. ،-7‬ء ‪ a‬أ&ب  دة‪.‬‬
‫و‪ 2 5‬ذ ‪ n‬آن   ا
‪9‬ض ا‪"a‬ت ‪ 2. 5 =e‬ا
د‪: 1‬‬
‫و
"‪ 1‬إ‪
.‬ل ه‪ 30‬ا‪&b‬ب ‪ qC ،17a 5‬هك أ&ب  ‪a  E&4‬ن ا م‬
‫ا ا^ و@‪A‬ت ا و  )دا^(‪ ،‬وأ&ب ‪ -… 5‬ا
! ات ا و  ووا‪j,‬‬
‫ا(‪],‬د ا و  )^ر‪.(.‬‬

‫ا‪ 4 5‬ا‪2‬ول‪ :‬ا‪*U2‬ب ا

ا> ‬
‫ا ء إ = ه‪0‬ا ا ع ‪7 1‬د ا   ا
‪9‬ض ‪.‬ء ‪1 
. a‬‬
‫ا‪&b‬ب ‪  -‬ه ‪ ،4 ،aa,‬ا‪ 7
.‬وا‪],‬دي‪.‬‬

‫ا‪VVVVVVVV‬ة ا‪B‬و‪ W: 7VVVV‬ا‪ PI‬ا ‪:‬‬

‫ا   ا
‪9‬ض &= ا و  ‪o
 :o.‬ل ‪ 2
4 17‬ا
‪@A‬و  وا
‪8‬‬
‫‪ qC‬ا ‪ $‬آت ا
‪ ,‬ة ‪ 5‬ه‪0‬ا ا ‪]8‬ص ه ا  ‪ 8 2
4‬و^‪:A‬‬
‫ا
‪ $‬وع و@‪A‬ت ا و  (
 ‪ =7‬ا
‪A‬ى ا
 ‪  =&4‬ة ‪$ 17‬آ‪2‬‬

‫‪25‬‬
‫‪Cf., M.Benbouya, l’entre deux : l’avant et l’après gestion déléguée du service de la propreté de la commune‬‬
‫‪urbaine Agdal-Rabat, mémoire professionnel, en vue de l’obtention du Master spécialisée en gestion déléguée‬‬
‫‪des services publics, I.S.C.A.E , Casablanca, 2002.2003‬‬

‫‪12‬‬
‫ء ا ‪ A‬أو ا‪ …b‬ار ا  ‪ !  <4‬و    ‪ d!4‬و  ‪ :o.‬ا ‪,D‬‬
‫ا
&‪ e‬ة 
‪9‬ض ‪ j‬ا 
‪ 7‬وا  ‪ -9] 2^ 4‬آ
ا‪ £ „5 d,‬آ‪ E‬ف‬
‫&‪ G7 =7  e‬آ
 ‪ ji8‬ا   ا
‪9‬ض ‪i^s‬ع ا ‪$‬ط ‪a‬ن ا ‪8‬ص‪،‬‬
‫وإ^‪i‬ع ز‪ n 0 G47‬إ = ا ‪i‬ء ا دي‪.‬‬

‫اة ا‪ W : 8‬ا‪ PI‬ا‪: I‬‬

‫ا ‪ $‬آت ا ‪ 1 - F8‬ا‪a"c‬ت ا  وا ‪[  "A.‬ه‪A -‬‬
‫‪ 6‬ا ‪7E‬ت ا "& ى )آ‪E‬ع ا
ء وا "‪ -‬ء و‪ -E4‬ا ‪ (2:A‬ا  ‪dE4‬‬
‫‪4‬ت آ& ة وا ‪ 2:‬ا " ‪ .‬ا
‪E‬رة‪ ،‬وه‪ 30‬ا
‪o‬ا ‪ 5‬ة ى ا ‪E‬ع‬
‫ا ‪8‬ص وا  ` &  ‪ o4‬ا و  ‪ 17‬ا " ‪ -5‬و‪ 54‬ا دة وأداء ا ‪ 8‬ت‬
‫‪ .-C 5‬و‪ 5‬أ`‪ d‬ا ‪… 9‬ت ه‪ 30‬ا ‪ $‬آت ءا ‪i =7‬ت ‪7‬د ا  ‬
‫ا
‪9‬ض ‪4‬م ‪7s‬دة ‪[4‬ه‪ 2‬ا
(ت ا  ‪ 2& =7 -5 2^ 4‬ا
‪r‬ل ‪4‬م‬
‫‪ e‬آ أ‪"&e   £ a‬ت ا
‪ 3‬و‪[4‬ه‪ 2‬ا ات وإ‪DF‬ح ا ‪ E‬ق ا ‪....26v‬‬

‫اة ا‪ W :88‬ا‪ PI‬ا‪: !NB‬‬

‫ا 
 ا 
! ا‪ 5‬ا ‪0‬ي ‪ G5 7‬ا
! ب ^‪D‬ل ا د ا‪ ^b‬ة‪ ،‬و‪ 7‬م ‪ A‬ة‬
‫ا و  ‪0-‬ا ا(ر‪94‬ع وآ‪0‬ا ‪o4‬ا ‪.C‬ت ا
ا‪ .1‬و آن ‪ 1 G‬ا‪"a‬ت‬
‫& ‪  -7 ºa‬ر‪ .‬ا‪b‬و = ار‪94‬ع آ& ‪ &Aa 5‬ا &‪  E‬و ا ‪ -‬ة ا  و‬
‫وار‪94‬ع ‪ z "4‬ا ƒ و…‪ z‬ا  رة ا ‪ $‬ا‪
 :‬ا‪ qC 1‬أ‪ )&F‬ا و ‬
‫ `
 &‪C 17 q‬ل ‪ 30-‬ا‪ "ec‬ت ‪ <  17‬ا &‪ 17 q‬ا(‪
r‬ر‬
‫وإ‪E7‬ء ا‪b‬و  ‪E‬ع ا ‪8‬ص ‪ 6 A‬ا
ا‪ <5‬ا 
 ا  ‪A4‬ه ‪7a‬‬
‫ ‪ z984 5‬ه‪ 30‬ا {اه وا‪ -‬آ
 ‪ 2 )C‬ا ‪E‬ع ا م ا ‪0‬ي أ‪H&F‬‬
‫"‪a
… j… 9‬ت
‪  8A‬ا
ا‪ <5‬ا 
 ‪ 1¤ 4‬ا(‪7
.‬‬
‫و ‪9‬ظ ‪ =7‬ا
] ‪ H‬ا ‪.‬‬

‫اة اا‪ W :6‬ا‪ PI‬ا‪=B‬د  ‪:‬‬

‫ا   ا
‪9‬ض & ‪ 5 :‬ا‪&7b‬ء ‪ =7‬ا ‪ o8‬ا ‪ ،‬و‪ 2"$‬و‬
‫إ…‪ 2
 5‬ا‪
r‬رات ا و  و‪ -4‬ا  وه أه اف ]‪-4 d‬‬
‫(‪
7‬د ‪ =7‬ا
ارد ا
  ا ‪0‬ا‪ o8 4‬ا   و ‪ ،‬وآ‪0‬ا ا‪d b‬‬
‫ا   ‪ 5‬ا ‪ . A‬إن ا
‪-‬دات ا  & ‪ -‬ا ‪E‬ع ا ‪8‬ص ‪A4 ,‬ه ‪4 5‬‬
‫ا(‪],‬د ا
 ‪ -. 1 qC‬و‪D^ 1‬ل ا(‪
r‬رات ا  ‪ 5 -9;4‬ل‬
‫ا &ت ا  ‪@4‬دي إ = ‪97i‬ت و‪ zr"4‬ا ‪$‬ط ا
‪ 2!$4 5 ،‬ا  ‬

‫‪26‬را‪C ،j.‬ن  ‪ :‬ا

@‪A‬ت ا 
 ‪ 5‬ا
! ب ‪ 1‬ا  ‪ e‬وا ‪9‬ـ أ و‪ 2 C‬ا آرا‪ 5 3‬ا ‪a‬ن ا م‪ ،‬آ ا ق ا ا„ أآ ال‬
‫‪2003-2002‬‬

‫‪13‬‬
‫ا  و‪ -. 1‬أ^ ى ‪s5‬ن ا &ك ‪4‬م ] ‪ z‬و‪ 4‬و‪ º‬رؤوس ا‪b‬ال‬
‫ا
 و‪ G7‬أ‪ H&F‬ا   ا
‪9‬ض ‪ dAC "G7 2  (" DC‬ا & ا ‪8‬ص‬
‫ ز ا ‪: ]F8‬‬
‫(  ‪8 &A  G7 2‬اص‪b ،‬ن ه‪ 30‬ا ‪( H9 A‬ت ‪  .‬ة ‪"4‬ن‬
‫‪ &Aa‬ا
دود ‪
 94  . -5‬ر‪ n4 j a‬ا  ‪ -4‬ا ‪7E‬ت ا  ‬
‫(
 ‪  ¾ 2; 5‬ا(!‪D‬ل ا
&‪ e‬ا  أ‪ )&F‬وزة‪.‬‬
‫(  ‪  &A  G7 2‬و ‪ 1 1"
4   -ab ،‬ا ‪9‬ظ ‪ =7‬ارده‬
‫ا
  
‪ 2‬ا ‪7E‬ت ا(‪ ،7
.‬وا ا‪ j,‬أن هك ‪ 4‬ا^‪ 1 2‬ا‪‡¹‬ر‬
‫ا(‪ 7
.‬وا(‪],‬د ‪ )9‬ا ‪ A‬ا
‪9‬ض‪ ،‬وه‪0‬ا @دي إ = ‪ F‬ا 
‪o‬‬
‫‪ 5‬أ`‪ d‬ا‪Cb‬ن ‪ n4 1‬ا‪‡¹‬ر‪.‬‬
‫وه وا‪ j,‬و‪ G.‬ا ‪ 9A9‬ا  ‪ )
7 - D^ 1‬ا
  ا  
‪7‬ت‬
‫ا
 [آ ‪ =7‬أه
 ا   ا
‪9‬ض ‪  j‬ا ا‪ 9 b‬ا ‪ 
r r‬أ زت أن‬
‫ا ‪ $‬ت ا(‪],‬د وإآ اهت ا ‪A‬ق أ ‪ )o‬ا
 ‪ 1‬ا 
‪ 1‬و‬
‫و ‪  =7‬ا‪ .‬أ‪"e‬ل ا ‪ "-‬وأ ‪ d‬ا   وآ‪0‬ا  ق و]در ‪2
4‬‬
‫ا
ا‪ <5‬ا ‪.‬‬
‫‪   5‬ا
‪9‬ض‪ ،‬و ‪ 4‬رج ‪ 5‬إر ‪ &4‬ا‪a"c‬ت ا
‪ a‬وا ‪1 j5‬‬
‫ا
دود ‪ 9"4 f‬ا‪ac‬ج وا ز‪ 
( j‬وأن ا 
‪ 2‬ا‪7
 b‬ت‬
‫ا
 إ‪ 
4 =7 d] 
a‬ا
ا‪ <5‬ا 
 ا‪) b‬ا
ء‪ ،‬ا‪ac‬رة‪،‬‬
‫ا ‪ -E‬ا ‪ j
. ،2:A‬ا ‪9‬ت ا ‪ ، i‬ا ‪ 2‬ا ‪ i‬ي( ‪. D‬ت‬
‫ا ‪ =7 4‬ا 
ان ا ‪ j A‬وا 
 ا 
` ا‪.5‬‬
‫و‪ 1"
4 =C G7‬ه‪ 30‬ا
ا‪ A 1 <5‬ة ا
„ ا(‪],‬دي وا
  و‪<5‬‬
‫ا ‪F‬ت ا ]درة ‪ 17‬ا
; ات ا  ‪ =7‬ا 
‪7‬ت ا
 ‪f^ 5‬‬
‫ا
‪@A‬و ن إ = أه
 و… ورة و…‪ j‬ا ا‪  . 4‬ة ‪ 1 1"
4‬إ‪7‬دة ه"‬
‫أ‪
 2i5‬ا‪ <5‬ا 
‪ ،‬وه ا ا‪b
4 4‬س ‪: =7‬‬
‫رة  ‪ 7E,‬وا… ووا‪،,‬‬ ‫‪-‬‬
‫ا‪
7‬د أ‡
 ‪ C‬و‪4‬ازن   ‪E‬ع‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫د‪ 7‬ا‪c‬ر ا
@‪،4A‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ 
4‬ا "‪9‬ءات‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫إ‪a‬ش ا
‪،A5‬‬ ‫‪-‬‬
‫ا‪84‬ذ إر ‪،:D aa,‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪27‬‬
‫ا  ‪ 1‬ا‪ c‬ادات ‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪27‬‬
‫‪Cf., A.Sedraji ; Quel Etat pour le 21ème siècle ?, Ed. L’Harmattan, Gret, 2002.‬‬

‫‪14‬‬
‫و‪s5 ،G5‬ن ‪ 6‬ا
ا‪ <5‬ا 
 ا
‪ 
( ،‬ا ر أو ا ]‪7‬‬
‫‪ d‬أن ‪ ji84‬ارت إ‪7‬دة ا ‪ =A =C "-‬غ ‪j
. =7 .  4‬‬
‫ا‪ Fb‬ة ا ر ‪ -‬وا
@‪ ،4A‬ا ‪ ،‬ا
  وا(‪ ،7
.‬ا ‪ -‬ف ‪-‬‬
‫‪ 9"4 1A4‬و دود ه‪ 30‬ا
ا‪.<5‬‬
‫ه‪ 30‬ا  ‪D‬ت ( أن ‪4‬اآ&‪ 1 7
 -‬ا 
ت ا ‪-‬د‪ 5‬إ = إ‪ e‬اك‬
‫أآ‪&
 r‬درة ا  ة‪ ،‬وآ‪0‬ا ا أ
ل ا ‪8‬ص ا  وا و  ‪ 1A‬ا …‬
‫ا  ‪.‬‬
‫و‪4 =C G7‬ا‪ G.‬ا 
‪7‬ت ا
 ه‪ 30‬ا‪c‬آ اهت &= ‪ 2^ 4‬ا و ‬
‫أ إ = ‪84( -&a.‬ذ إ‪ .‬اءات ‪ 
{4‬و‪ 30- 
4‬ا
ا‪ .<5‬وه ‪
7‬ت‬
‫‪, -4 A.‬ا‪ 1a‬ا ‪ D‬آ‪ j
. j$4 qC o‬أ‪"e‬ل ا   ا
‪9‬ض ا
]ص‬
‫‪ 5 -7‬ا
‪r‬ق ا 
‪) 7‬ا ‪a‬ن ‪ 00.78‬أآ ‪ <  17 28(2002‬ا ء‬
‫إ = ا ‪E‬ع ا ‪8‬ص ‪  &7‬ق ‪  .‬ة   ‪ ،‬آ(ز‪ ،‬وا
و  وا ‪ $‬آت ذات‬
‫ا(‪],‬د ا
‪.„8‬‬
‫ا ‪a‬ن ‪ F 
54/05‬ر ‪ &5 14 5‬ا ‪ 2006‬وأآ ‪ 5‬د‪=7 34 G4‬‬
‫… ورة ‪7 =7 G4i <&E4‬د ا   ا
‪9‬ض ا ‪
 F8‬ا‪ <5‬وا
‪Ä$‬ت‬
‫ا 
 
‪7‬ت ا
 وه‪ ،-4Ä‬إ‪ 2
7 
a‬و‪ H ]
4 <5‬وزارة ا ا^‬
‫‪ =7‬ا راك ا ‪ !r‬ات و‪ ]C‬إر ‪7‬م ‪ -,C 1
rA
 1
i‬و‪-i‬‬
‫أم إ ‪o‬ا‪ -4‬و‪@A‬و ‪ j e
4 ،-4‬ا‪b‬ه اف ا "& ى 
&درة ا  
‬
‫ا
ارد ا &‪. $‬‬

‫ا‪ 4 5‬ا‪ :78‬ا‪*U2‬ب ا‪X‬ر‪N‬‬

‫‪ i^ 5‬ا (ت ا "& ى {م ا 
 ا   ‪ ،‬وإآ اهت ا
@‪A‬ت‬
‫ا
  ا و  (
 ا &‪ n‬ا 
 و‪ F‬وق ا  ا و  ا‪ 34‬ا ول ا ‬
‫أ‪ 1 H&F‬ا ‪D‬زم ‪ =7‬ا و  اآ& ا ‪ A‬ا 
 ا   ة ا ‪$‬ء ا ‪0‬ي أ‪ &.‬ه‬
‫ ‪ 6 17 8‬و;‪ -9:‬ا ‪ qC ،‬أ‪ H&F‬ا
! ب ‪G, 1A & E‬‬
‫و"‪ Ga‬و‪F j
4‬ر‪ =7 G4‬ا ] ‪ 1‬ا ا^ وا ‪8‬ر‪ .‬وه ا‪ b‬ا ‪0‬ي‬
‫‪ i‬ا &‪ . 1
rA 17 q‬د‪ ،‬و‪$4 -‬ت آ‪ ،-E( 5‬وآ‪0‬ا‬
‫‪@A -‬و  ‪ 6  4‬ا
ا‪ <5‬ا 
 ‪ D5‬إ‪D,‬ع ا‪],‬دي  ون‬
‫ا‪
r‬ر‪
r(5 ،‬ر ‪ D 2"$‬زع أس ا ة ا(‪],‬د وا(‪Gab 7
.‬‬
‫‪ j$‬ا 
 ا
آ وا‪],‬دي وا ‪ ،7E‬ا ‪0‬ي ‪ Ga[e 1‬أن  ر ا ‪9‬ا‪ :‬ا
 ‬
‫ا   ‪4‬ز‪ =7 -‬ا ‪ F‬ا(‪],‬د‪ i5 ،‬ورة ا(‪9a‬ح ا(‪],‬دي 
"‪1‬‬
‫‪ 1‬ا‪ -.‬ا ]ت ا
  وا(‪],‬د ‪ -… 9‬ا {م ا 
 ا   ‪ ،‬آ‪2‬‬
‫ه‪0‬ا ‪A‬ه ‪ 5‬ا  ج إ = ا " ‪ .‬و‪ C‬آ ا ‪ 2‬وا(‪
r‬رات ا‪&.b‬‬
‫‪28‬ا {‪ -‬ا ‪ z $‬ر‪ 1.02.297 ,‬ا ]در ‪ 3‬أآ ‪094 2002‬ا ‪a‬ن ر‪r r
 00.78 ,‬ق ‪  . 7
.‬‬

‫‪15‬‬
‫ا
&‪ e‬ة و‪ <5 4‬ا
ت وا
رف‪ .‬ه‪ 30‬ا ‪ &4 2:‬و ‪ D‬ق  ول‬
‫ا
  ‪9a(5‬ح ‪ 9‬ض ا م ‪CDFs‬ت ‪ -4‬ف إ = ‪  5 4‬ا ‪A‬ق‪ ،‬و ‪0-‬ا‬
‫‪ <5‬ا ‪  {a  [A )A  9‬أو ر`& ا‪],‬د ‪ .
7  [A 2‬آ
 أن‬
‫ا ‪ A‬ا
‪9‬ض 
ا‪ <5‬ا 
 ا
  رج ‪ 5‬إر ا ]ر ا & ا  ‪j‬‬
‫ا‪b‬ه اف ا  ر
‪ -‬ا ‪EA‬ت ا  ‪ 5‬إر  ‪ ºa‬ا‪CDFc‬ت ا(‪],‬د و‬
‫ا(‪ .7
.‬إن ه‪0‬ا ا(‪9a‬ح ‪  dE‬ا‪7‬ة ا (ت ا  ‪ )]C‬دو  ‪=7‬‬
‫‪A‬ى ا ‪ {a G 9 j$‬ا ت ا
‪E‬رة وا‪ b‬ا "‪[9‬ة ا  ‪ $4‬ف ‪،G7‬‬
‫و‪ G7‬ا
! ب ‪ 5‬إر ا ‪ $‬اآ ا  ‪4( GE 4‬د ا‪b‬ور وآ‪0‬ا ا‪,94‬ت‬
‫ا &دل ا  ‪ j‬ا (ت ا
 ة ا‪ " b‬وا  د^) ‪ oC‬ا ‪ d E ،09‬ه‬
‫ا‪, z" ^¹‬ا‪ 5 Ga‬ه‪0‬ا ا
ل ‪
i H
A 2"$‬ن ا(‪Aa‬م ‪ j‬ا ‪E‬رات‬
‫ا  ‪  -5 4‬ان ا ار‪ ،‬وه  ‪ 2.‬ا ‪a‬ن ا   ‪C‬ل ا   ا
‪9‬ض‬
‫‪ 1 7
 ji‬ا ا‪ 7‬ا
 ‪-ec‬ر وا ‪7‬ة وا
‪ A5‬وآ‪0‬ا ‪ H9‬ا
ل‬
‫ 
و  ا‪ .&.b‬إ( أن ا ‪@A‬ال ا
‪ E‬وح  ه ‪ j,‬ا
و  ا  ‪2; 5‬‬
‫ه‪ 30‬ا
‪A5‬؟‪.‬‬
‫‪ 5‬ه‪0‬ا ا
ل ذه‪ d‬ا ‪ j $‬ا
!  ‪D^ 1‬ل ا
م ا ]در ‪30 5‬‬
‫د‪C 29 1998 &.‬ل ا ]‪9‬ت ا 
 ‪i ji‬ت ه ‪ E4‬ا‪i5b‬‬
‫ 
و  ا  ‪
 %15 &A‬ر‪ j a‬ا
و  ا‪.&.b‬‬
‫و‪ <5‬ه‪0‬ا ا ‪ ،G.‬أ‪ H&F‬ا   ا
‪9‬ض ¾  أ ‪c‬د ا ل   ‬
‫‪ 1‬ا‪ "ec‬ت ا
‪ ]A‬و   ا‪ 1   2rb‬ا ‪7E‬ت ا( ا‪=7 4‬‬
‫ا
‪A‬ى ا
‪ ،‬ا  ‪ A4 )4‬و ‪F4‬ت ا
@‪A‬ت ا
  ا 
‪.‬‬
‫و ‪ C  5 -‬أ^ ة ‪ 1‬ا ‪ 2‬أن آ‪ 2‬ه‪ 30‬ا
‪E‬ت ( ‪4‬ل دون‬
‫و‪.‬د ا‪"a‬ت و‪-9
&A  )9F‬م ا   ا
‪9‬ض ‪ A4 =7‬ا
ا‪<5‬‬
‫ا 
 ا
 )ا
‪ dE‬ا ‪.(q r‬‬

‫ا‪ 4 5‬ا‪ :.8‬ا‪U@6‬ت ا

 اض‬
‫إذا آ‪ )a‬ا
ا‪ <5‬ا  و ‪ -4‬ف إ = ‪ <4‬ا
] ا  وإ‪&e‬ع‬
‫‪.C‬ت أ ‪ 3 n 05‬أن ‪ 84‬ا و  ‪ 6 17‬و;‪)94 <  17 -9:‬‬
‫‪ 6 A4‬ا ‪7E‬ت ا  "ن ‪ G‬ا‪"a‬ت ‪ - ،98‬ا
&‪ e‬ة وا !‬
‫ا
&‪ e‬ة‪.‬‬

‫اة ا‪2‬و‪ :‬ا‪U@6B‬ت ا*‪Y‬ة‬

‫و‪ =4‬ه‪ 30‬ا(‪"a‬ت ا
&‪ e‬ة ‪ 1  5‬ه
‪:‬‬

‫‪29‬ا
م ر‪ 2.98.482 ,‬ا ]در ر‪ 30 v‬د‪ ،1998 &.‬ا
<   ا ‪ $‬وط و ق إ ام ‪9F‬ت ا و ‪ ،‬وآ‪0‬ا ‪ 6‬ا
‪i‬ت‬
‫ا
 
ا‪ -&,‬و‪  4‬ه‬

‫‪16‬‬
‫ا
ل ا ‪ 5 : aa‬ا
… آن ‪ A4‬ا
ا‪ <5‬ا 
 ] ‪5‬‬
‫إر أ‪"e‬ل ‪  aa,‬دة و و‪ 2"$‬وا‪ j‬آ(ز‪ ،‬و‪ .[4‬ا‪b‬ر…‪،‬‬
‫و‪ 5‬أ‪C‬ن ‪ ,‬ا‪ ،ac‬أو ا آ  و ذ ‪E4 2]C n‬ر أدى إ = ;‪-‬ر أ ‪d‬‬
‫أ^ ى ‪ )5‬ا و  ‪ 6 A4 )9‬ا
ا‪ <5‬ا ‪ .‬إ( أن ‪  [A‬ا ‪ 9‬اغ‬
‫ا ‪ 5  $‬ل ‪ H‬ا(ز وا ‪0‬ي آن ‪ E‬ح  ة آ
 ‪ -7‬ت ا ‪EA‬‬
‫ا  إ = ‪ A4 694‬أ‪  C‬ا‪ -5‬إ = ‪^ f8e‬ص ‪ !
5‬ب آن دا‬
‫‪ <&E4 =7‬وا‪&,‬س ‪ 2.‬ا ا‪ 1a‬ا ‪ Aa 9‬وإد^ ‪ oC -‬ا ‪ 7 1 `  <&E‬م‬
‫‪ 6 5 -E‬ا‪Cb‬ن ‪F]8‬ت ا

‪ j‬ا
! ‪.‬‬
‫‪94‬د ‪0-‬ا ا ‪ )"e 28‬ا "  وزار ‪ &5 5‬ا ‪ -7 1999‬إ ‪-‬‬
‫‪ `F‬ورة إر ‪ j
 2e aa,‬أ‪"e‬ل ا ‪ A‬ا
‪9‬ض ‪,‬درة ‪ =7‬أداء‬
‫ا ‪  8‬ا 
 ‪ 5‬و‪ -,‬ا
‪. =7b d‬دة 
" (
 و أن ا
! ب‬
‫‪ 5 aa, a 4 =7 5‬آ‪ 2‬ا
(ت و‪ ` 1‬ا
&ل أ( ‪=7 5‬‬
‫إر ‪ aa,‬وا…‪ )94 
 H‬ا ‪. A‬‬
‫وأه
 ه‪0‬ا ا
‪ &  - =E‬ره إذا أ^‪ 1 a0‬ا(‪&7‬ر ا ]ت ا ‬
‫وا‪7 )-.‬د ا   ا
‪9‬ض إن ا & ء  
‪ ،- 2‬وه ‪F‬ت ذات ا ]&!‬
‫ا ‪ ،‬ا(‪],‬د وا
  وا {
‪ 2& =5 .‬ا
‪r‬ل ‪ 7 ÇC‬م ا
 ‪5‬‬
‫ا ‪
$‬ى ‪ 7‬ا   ‪  1‬ف آ‪ 2‬ا ‪ $‬آء‪ ،‬وا^‪(D‬ت ه
) ‪<&E4‬‬
‫ ا‪ .‬ا‪4b‬واة ا
 دة ‪ 5‬ا  ‪A qC‬ى ا(‪
r‬ر ا
‪  G -‬اآ‪d‬‬
‫ا‪b‬ه اف ا ‪ 2 ، ,‬إن ‪ j&4‬و ا‪7 &,‬د ا   ا
‪9‬ض  ‪A 0^[4‬ره‬
‫ا ‪ 9‬إ( أوا^ ا ‪ A‬ا ‪ 1 r r‬ه‪0‬ا ا   )أ‪
a £ a‬ذ‪ 1 2" .‬‬
‫‪E4‬ان( ‪ j&  F^ H ] <^  qC‬إن ;‪-‬ر ا   ‪ 1‬ا(‪.C‬ت‬
‫‪D` d&A‬ء ا ‪9‬ا‪... 4‬ا ‪. .v‬‬
‫ا  ا 
 ‪ C  5‬أو =   ا‪b‬و  د ا   ا
‪9‬ض أن‬
‫‪ A4 )94‬ا
ا‪ <5‬ا 
 ا
 ‪ d&A‬ا ‪ 9‬اغ ا ‪  $‬ا ‪0‬ي ‪ dCF‬ه‪30‬‬
‫ا 
 ‪ &5 2&,‬ا ‪ 2006‬أدى إ = ‪ C‬وث ‪$‬آ‪ 2‬أ‪ <4 ),7‬ا‪b‬ه اف‬
‫ا
‪ EA‬ة أه
‪9a -‬ر ا
‪ 5 1
rA‬ه‪0‬ا ا
ل ‪` d&A‬ب …
‪a‬ت ‪.5‬‬
‫ا
ل ا(‪ )94 
7 =7 d4 4 : 7
.‬ا ‪ ‡[4 A‬ات &‪ e‬ة ذات‬
‫& ا‪ 5 2r
4 7
.‬ا [‡ ‪ =7‬ا
‪ d&A n-A‬ار‪94‬ع ‪ z "4‬ا ‪ 8‬ت‪،‬‬
‫‡ إن ار‪94‬ع ‪ )94‬ا ‪ A‬أو ا   ا
‪9‬ض ا ‪0‬ي آن ‪ 9‬ض ‪ G5‬إ اء‬
‫^ ت [‪  9"4 2,‬ا ‪ <E 17‬ا ‪ H‬وا
‪ A‬ا ‪0‬ي ه ه ف ا
‪
rA‬‬
‫ ر‪ .‬ا‪b‬و =  < أ ا‪.‬‬
‫ا ا‪ 1 j
  j,‬و‪.‬د ا‪"a‬ت & ‪ 2& =7 qC‬ا
‪r‬ل 
‬
‫ و‪E4‬ان ‪ e ),‬آ أ‪ £ a‬ا
"‪ <5  A 9‬ا
ء وا "‪ -‬ء  ‪j5‬‬

‫‪17‬‬
‫و‪5 97i‬ا‪ 4‬ا
ء وا "‪ -‬ء &‪ e‬ة  ‪0- -
A4‬ا ا
‪ <5‬وآ‪0‬ا ا‪، b‬‬
‫ ‪ $ &A‬آ –ر‪i‬ل‪ -‬ا
"‪ <5  A 9‬ا
ء وا "‪ -‬ء ‪ 5‬ا ط و‪D‬‬
‫و‪
4‬رة‪ qC.30‬ا‪ ‡b‬ا ‪ &A‬ا & ‪ =7 y‬ا
‪ n-A‬ا ‪0‬ي ‪ i‬ر ‪ 1‬ه‪ 30‬ا ‪o‬دات‬
‫ا  ‪ =7 £"4‬ا  رة ا ‪ $‬ا‪0- :‬ا ا‪EA 5 ، ^b‬ت ا 
 ا
‪…9‬‬
‫‪
 & E‬ا‪7‬ة ا ‪ da‬ا(‪7E  7
.‬ت ا  ا(‪ 7
.‬ا  ‪£
4‬‬
‫ا 
< ا(‪
 7
.‬ا‪ .1‬و& ا‪Aac‬ن ` وو أي ‪ 
4‬و آ‪)a‬‬
‫أم  ‪ 1   5‬ا
و(ت و ا ‪ $‬آت ‪ H A ),‬ا 
ل ‪j e
4‬‬
‫ا { وف ا(‪],‬د 
‪ <5‬وإآ اه‪ G4‬ا
 ‪ .‬وه‪0‬ا  ‪&A  29  2]C‬‬
‫ ‪ oa‬دي زو  ار ا &‪i‬ء ‪ qC‬ا!) ‪ 8A 800 17‬م  ‪7‬ى أ‪A -a‬ا‬
‫‪ .- 14‬وه وا‪ j,‬ه ‪ <
4 5‬ا
‪$‬آ‪ 2‬ا(‪ 7
.‬ا
‪
5 ،]A‬‬
‫آ‪ )a‬ا و  ‪ =7 o‬ا ‪ =7 - ,
 j5‬ا‪ C‬ام ‪a,‬ن ا ‪،2!$‬‬
‫وا(‪,94‬ت ا 
‪ 7‬و ى  ا‪ &,‬ا‪ C‬ا‪b G‬داء ا  ا‪b‬د‪ 1 =a‬ا‪.b‬ر‪،‬‬
‫و‪ ; 1A4‬وف ا ‪ 2!$‬و‪ 1A4‬و‪ 2:‬ا 
‪ 4 2‬و‪   5 .. "4‬ا
‪9‬ض‬
‫‪ 1‬ه‪0‬ا ا
‪ <E‬إذا آن ‪ ,‬ه ‪ E4 5‬ا
ا‪ <5‬ا  و^‪ 17 z9‬ا و ‬
‫أ‪&7‬ء آ‪ r‬ة ` أ‪ , Ga‬آ س ا‪"a‬ت & ‪ =7‬ا
‪A‬ى ا ‪ aa‬وا‪.7
.‬‬

‫اة ا‪ :8‬ا‪U@6B‬ت ا? ا*‪Y‬ة ‪ Z :  6‬ا‬

‫إن ا (ت ا  ) دور ا و  ‪ =7‬ا
‪A‬ى ا 
‪ ،‬وآ‪0‬ا ا ‪E‬رات‬
‫ا(‪],‬د وا(‪ 7
.‬ا  ‪ -5 7‬أ`‪ d‬ا ول ا  ه
 ‪ d, 5‬ا
‪9‬ه‬
‫ا‪b‬و = ا  أ‪  )A‬ر ا
‪ <5‬ا 
 و‪.- {a -5‬‬

‫ا [‡ ‪-9 =7‬م ا

‪ <5‬ا م‪: 31‬‬
‫‪ {
5‬ا ول ا
& ‪ º-‬ا & ا  ‪ )94 =7 )
7‬أ`‪ d‬أ‪ -E$a‬إ‬
‫‪ <  17‬ا ‪ ]F8‬أو ‪ )94 <  17‬ا ‪ ، A‬وه  أدى إ = ‪ 5‬ان‬
‫‪-9‬م ا
‪ <5‬ا م &ء ا { ي ا ‪0‬ي أ‪ £‬و‪ 
( G5‬أ‪"5‬ر  ر ‪Louis‬‬
‫‪. Roland‬و‪]8‬ص ا‪ E$ab‬ا  م ‪ -‬ا ‪8‬اص & و ` ‪E‬‬
‫ا(‪ 7‬اف ‪.‬د  ا‪ 7 <5‬إدار ‪-‬د   ه
و  ^‪H&]a qC F‬‬
‫‪ 5‬و… و‪.‬د ذ‪ {C 5 d:‬ة ا ‪5 8‬ن آ
 ‪,‬ل ا‪b‬ذ ‪André‬‬
‫‪b ، Démichel‬ن ذ ‪ <&E4  n‬ا ‪a‬ن ا‪c‬داري وأ( ‪ 2^ 4‬ا‪c‬دارة أو‬
‫‪ ]7‬ا
] ‪ C 5‬ود ‪ 1 .‬ه {‪ -‬أن ا
‪-9‬م ا  ي
‪ <5‬ا م‬

‫‪30‬أ‪ {a‬أ‪
C‬آ‪    4 : a‬ا ط وا
ن ا
ورة ‪ 5 -‬ل ا   ا
‪9‬ض
ا‪4 <5‬ز‪ j‬ا
ء ا ‪ $‬وب وا "‪ -‬ء وا ‪ -E‬ا ‪،2:A‬‬
‫و‪ =7‬هƒ ا
; ة ‪C‬ل ^]‪ 6 ]8‬ا‪ E$ab‬وا
ا‪ <5‬ا &  ‪ 5‬ا
ن ا  ‪ .‬ا
‪ j,‬ا‪ " c‬و‪a‬‬
‫‪Http://publications ksu.ed.sa/conférences/privatisation.‬‬
‫‪31‬‬
‫‪Cf., D.Guerraoui, N. El Aoufi, B ; Jocelyne : Le devenir du service public : comparaison France Maroc,‬‬
‫‪l’Harmattan, éd. Toubkal, coll. Connaissance économique, 1997‬‬

‫‪18‬‬
‫   ‪ d7A‬ا
! ات ا
‪ ،CD‬أي أن ا
‪ <5‬ا م ‪ £ =E‬أز  ‪2‬‬
‫ه ‪ ! =E‬و وز ‪ 8‬ه‪0‬ا ا ع ( ‪ 1‬إ‪ ,‬ار ‪ 4‬ا  ‪ 5‬اآ&‬
‫ 
 ‪ )94‬ا ‪ 1
i4 A‬ا
( إ و‪ -4‬ف ‪ 
C‬ا
‪ <5‬ا 
‬
‫وا
‪ G7 {5‬آ
‪-9‬م ‪,‬ر‪ ،‬وأ و  ‪8 3  4 24 2; 5‬اص‪،‬‬
‫وهك ‪ 4‬ا ا‪084‬ت ‪ 5‬ا   ‪ 1‬ا ول ‪ -‬ف ا ‪F‬ل إ = ا ! ض ‪qC‬‬
‫درت ‪ 6‬ا ول إ = إ‪ F‬ار  
 
‪r‬ق ا
ا‪ 1‬وا
‪ <5‬ا 
‬
‫آ‪ ، 1994  27  Es‬و
‪ =i‬ا‪ £b‬ا ه  ‪ n‬ا  ا ا   ة"‬
‫‪  &4‬ا‪ 
7 <5‬و  ‪ 4‬ا ‪ :9 -7 8‬ة ا ‪8‬اص وا
ا‪ -4 <5‬ف إ =‬
‫…
ن ‪C‬ق ا‪8eb‬ص 
‪ =i‬ا ر ‪ 5‬ا ]‪ ،‬وا
‪ 7A‬ة‪ ،‬وا(‪C‬ط‬
‫ا(‪ ،7
.‬وا ‪ ،‬و‪  C‬ا(‪]4‬ل‪ ،‬و‪ 5‬أ‪ 1‬ا‪8eb‬ص و‪  C‬ا ل‬
‫و ‪o‬ود  ‪ ,E‬ا "‪ : -‬وا
ء وا !ز" و‪ ,‬دأ) ‪ £9a =7 Aa 5‬ا ‪،G.‬‬
‫‪ G
A  -; qC‬ا &‪ <5
 6‬ا 
 ا ري وذ ‪ n‬إ‡ ا(… ات‬
‫ا  ‪E, -5 7‬ع ا ‪ n"A‬ا   ‪  5‬ا و( ا ز ا‪b‬ول ‪5) Alain Jupé‬‬
‫د‪ (1995 &.‬أ إ ح ا 
ل ‪ =7‬ا
‪ =7 {5‬ا
‪ <5‬ا م‪ ،‬وه‪0‬ا أدى‬
‫ ز ا‪b‬ول ا ‪ Aa 9‬ا‪ ,‬اح إ‪ .‬اء ‪  2 4‬ر ‪ 1
i‬إد^ل … ورة‬
‫ا
‪ =7 {5‬ا
‪ <5‬ا م ‪ 5‬د&‪ G.‬إ = &دئ إ‪D7‬ن ‪C‬ق ا‪Aac‬ن‬
‫وا
ا‪ ،1‬و‪ 2[a‬أن ‪ A‬ا
! ب ‪ 5‬ه‪0‬ا ا(‪ 5 "9  34‬و…‪r j‬ق‬
‫‪C‬ق ووا‪&.‬ت 
ا‪ <5‬ا  ‪ ` =7‬ار ا ول ا‪b‬ور ‪9‬ظ ‪ =7‬ه‬
‫ا
‪ <5‬ا م و‪, G.‬درا "‪ j z‬ا ‪E‬رات ا  ‪ E4 ,‬أ ‪  =7‬ا ول‬
‫وو;‪.32-9:‬‬
‫إن ا ‪9‬ظ ‪ =7‬ا
ا‪ <5‬ا  ‪ …  [A‬ور  و  وا
ا‪s5 1‬ن أي‬
‫‪.  -4‬ده ‪ H ] 2‬ا
ا‪  1‬وره ‪ -‬دة و"ن ‪ )4‬ر‪ 
C‬ا ‪، 9‬‬
‫ا ‪ .‬وا ‪ ،ƒ
-‬وه ا‪5¹‬ت ا  ‪.‬ءت ا
&درة ا  
 ا
ارد‬
‫ا &‪ - C j…  $‬ا‪ 1 ,DEa‬ا ‪E8‬ب ا
" ا ‪ A‬ر‪18 v‬ي ‪.2005‬‬
‫‪33‬‬
‫‪ -‬ا [‡ ‪ ,D7 =7‬ا
ا‪ <5
 1‬ا م‬
‫إن ‪ 1‬وا‪&.‬ت ا‪c‬دارة ا 
‪
… =7 2‬ن ا
ار ا
ا‪ <5‬ا  و‪1[4‬‬
‫ا ‪.‬ت ا ‪ -‬ا  أ‪[$a‬ت ‪ 1‬أ‪ =7 -.‬و‪ G.‬ا وام‪[5 ،‬س و‪.‬ده ه ‪&4‬‬
‫‪.C‬ت ا
ا‪ 4 -5 ،1‬م ^ ت  دة ` &  ‪"4‬ن … ور و‪.‬ه ‬
‫ 
‪" ( qC <94‬ن ‪ 5‬إ"‪ Ga‬إ‪( -7&e‬د ‪ =7‬إ"‪ G4a‬ا ‪ 9‬د‪ ،‬و‪&4‬‬
‫ ‪ jE -5 n 0‬إ = ‪ 2^ 4‬ا و  < ه‪ 30‬ا ‪ 8‬ت ‪  <  17‬ا‪ -&,‬ا ‬
‫وه‪0‬ا @دي إ = ‪,‬ة ا ‪ 1 ,D‬ا
ا‪ 1‬وا
‪ <5‬ا م‪.‬‬
‫‪32‬‬
‫‪cf., Ben Ahmed, A zahidi : La gestion déléguée au service de l’usager, mémoire 3ème cycle I.S.C.A.E., juin‬‬
‫‪2004‬‬
‫‪33‬‬
‫‪cf., M. Yahia, Privatisations et remises en cause des notions du service public et d’intérêt général en droit‬‬
‫‪administratif marocain, R.M.E. et D.C., Marrakech, 1998, n°30‬‬

‫‪19‬‬
‫‪ A4 )95‬ا
ا‪ <5‬ا 
 إ = ا ‪8‬اص @دي إ = ‪4‬ه‪. 2‬ت‬
‫ا‪ ،b‬و إ !ء دور ا و  ‪( 5‬ت ‪ 5 
( C‬ا ول ا
‪  98‬م‬
‫ا
ار ا و  أو ا 
‪7‬ت ا
 ‪  5‬ا‪ &,‬ا ‪8‬اص 
 ‪H ] 2‬‬
‫ا
ا‪ 5 d7D … 7 1‬أ ي ا ‪ $‬آت وا
و(ت ا ‪ ،F8‬وه وا‪j,‬‬
‫ ‪` G
7‬ب ‡‪ 5‬ا
ا‪ ،‬وآ‪0‬ا ‪ z… 2; 5‬ا ‪E‬ع ا ‪8‬ص و ود‬
‫ا  رة ا(‪D-‬آ 
م ا
ا‪@  .1‬دي ‪ A‬أو…ع ه‪ 
 $‬د ا‪a‬ل‬
‫ه‪ 30‬ا
ا‪ <5‬إ = ا ‪8‬اص‪
5 ،‬ا‪ £C 9 1‬ا(
§ن 
ر‪ j a‬ا و  ا ‬
‫‪4‬م   ^ ت  ‪ 
( d 1
r‬و أن ا ‪E‬ع ا ‪8‬ص &‪17 q‬‬
‫ دود ا ‪$‬ط وا‪ =$ .ac‬ا ‪  2:‬ل ا  آ‪ =7 o‬ه ف ا ‪$‬ط وه‬
‫‪."
 9"4 2,[ j9
 7  ^  4‬‬
‫‪ 1‬أ‪94 2.‬دي آ‪& 2‬ت ‪
7‬ت ا ‪  $4 d )9‬ا ‪ 1 ,‬ا ‪§-‬‬
‫ا  ‪ =7‬ا ‪ §-‬ا ‪ A4 1C F8‬ه 
‪ <5‬ا م و ا‪7‬ة آ‪ 2‬ا { وف ‪=C‬‬
‫( ‪"4‬ن ه‪ 30‬ا 
 را‪ 1 5‬روا‪ 5‬ا < وا ‪ 4‬ا(‪ 17
.‬إ‪ ,‬ارا از‪a‬ت‬
‫ا
آ و ا‪],‬د و 
‪.A5‬‬
‫‪D^ 1‬ل آ‪ 1"
 <&  2‬ا ل أن ا   ا
‪9‬ض ه ‪6 <4 5‬‬
‫ا
‪o‬ات ا(‪],‬د وا 
‪ ،‬و‪ £ "4‬ا   ‪ 1‬ا ‪&A‬ت ‪b‬ن ا
‪
rA‬أو(‬
‫وأ^ ا ‪ -‬ف إ = ‪ <4‬ا ‪ H‬ا
 ‪ ،‬وه‪0‬ا  ‪ 2‬ا
] ا  ‪ -‬دة 
‬
‫ ‪ =7‬ا و  إ‪7‬دة ا { ‪ 5‬ا ‪ 29‬ا ]رم
& أ ا
ا‪ ،&,‬و ا‪7‬ة‬
‫ا
] ا  ‪ <4 =C‬ا‪b‬ه اف ا
‪.‬ة ‪ 1‬ا   ا
‪9‬ض وذ ‪<8 n‬‬
‫‪[4  aa, a 4‬ه‪
G‬ا‪ -.‬آ‪ 2‬ا‪‡¹‬ر ا ‪ &A‬ا  ‪` 5 .G7 º4 ,‬‬
‫ا‪ac‬زات ا
ا… ا  
"‪s5 -AD 1‬ن ا < ا(‪ 7
.‬ا ‪17 º4‬‬
‫&ت ه‪ 30‬ا ‪ A‬أآ أن ا ‪E‬ع ا ‪8‬ص  وب‬
‫‪ j‬ه‪ 30‬ا ‪-.‬ت ‪` 5‬ب ا
‪o9‬ات ا ‪ i‬ور وا ‪a
i‬ت ا "‪9‬‬
‫< 
‪ =7 d.A 
 ،n 0 GC‬ا و  ا ‪ $‬وع ‪ 5‬ا ‪c "9‬د ا ل‬
‫ا
& ذات  ‪ 1 0^[4 &A‬ا(‪&7‬ر آ‪ 2‬ا ‪&A‬ت وا
‪$‬آ‪ 2‬ا
‬
‫‪ A4 )9‬ا   ا
‪9‬ض ‪ $‬آت ا ‪.F8‬‬
‫وه ا ؤ ا  ^]) إ ‪ -‬ا
ت ا  ‪ -
{a‬وزارة ا ا^‬
‫
‪-. z8‬ت ا

" ‪ 2& 5 2008  jE‬إد^ل ‪D 4‬ت ‪ =7‬ا

‪r‬ق‬
‫ا 
‪ qC ،2002 A 7‬آن هك إ‪
.‬ع ى ‪ j
.‬ا ‪ i 179‬ورة‬
‫ا&د ا   ا
‪9‬ض و ‪
 Gi4‬ر ‪  .‬ة أ( وه ‪  4‬ا
ا‪ <5‬ا ‬
‫ا
 ‪ e <  17‬آت ا(‪],‬د ا
‪ {a ،„8‬ا  م ‪ 75‬و‪ .‬وى  ‬
‫ا   ا
‪9‬ض و أدت إ ‪ G‬ا

ر ‪. 1‬ا‪ E^ & da‬ة ‪ 4‬ا‪-FD8‬‬

‫‪ 1‬ا رب ا ‪D& A‬د ‪0-‬ا ا ‪]8‬ص ‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫د‪ :
/ / -‬أ‪U‬ذ ا‪  6‬ا‪ – 76‬آ  ا‪/‬ق ‪-IE‬‬

‫و‪ C‬ر ‪ E‬ر‪ 08 :v‬ي‪2008‬‬

‫‪21‬‬