You are on page 1of 7

3/10/2015

DESIGUALDADES

DESIGUALDADES,EDUCACIONYNUEVASTECNOLOGIAS.MANUELAREA
MOREIRA
ManuelAreaMoreira
Dpto.deDidcticaeInvestigacinEducativaydelComportamiento
UniversidaddeLaLaguna.
Email:Manuel.Area@ull.es
RESUMEN
Lasnuevastecnologasdelainformacinsonunhechoimparableyquereportaimportantesy
variadosbeneficiosaquieneslasutilizan.Sinembargotienenefectossecundariosperniciosossobre
nuestrosistemasocial.Entreellos,elsegmentarysepararmslasdistanciaseconmicasy
culturalesentrelossectoresintegradoseneldesarrollotecnolgicoylapoblacinexcluidadedicho
desarrollo.Laplanificacindepolticassocialesyeducativasdirigidasacompensarlas
desigualdadesenelaccesoalastecnologasdelainformaicnesunanecesidadurgentey
necesariasisepretendequelasociedaddelainformacinnoseaparaunospocos,sinoparala
inmensamayoradelaciudadana.
INDICE
1.Lanecesidaddeunnuevoydistintodiscursopedaggicosobrelasnuevastecnologas
2.Ladesigualdadtecnolgicacomounfactordedesigualdadcultural.Elcasodelatelevisindigital
3.Otroejemplo:QuienaccedeaInternet?Algunosdatossobrelarealidadespaola
4.Quhacefaltaparaaccederalasnuevastecnologas?Entreotrascosas,mseducacin
5.Dndeseobtienelaformacinnecesariaparaserunusuariocualificadodelasnuevas
tecnologas
6.Nuevastecnologasypolticasparalaigualdaddeoportunidadeseducativas
Polticasparaelsistemaescolar
Polticasparalaformacinocupacional
Polticasparalaeducacinnoformal
7.Amododecomentariofinal
Bibliografa
1.Lanecesidaddeunnuevoydistintodiscursopedaggicosobrelasnuevastecnologas
Eldiscursohegemnicoactualentornoalasnuevastecnologas(redesdeordenadores,satlites,
televisinporcable,multimedia,telefonamvil,videoconferencia,...)afirmaquelapresenciade
stasencualquieractividadhumanaenlaeconoma,eneltiempolibre,enlasorganizaciones,en
lacomunicacin,enlasanidad,enlaadministracin,etc.esimparableyquesuutilizacinest
provocandoelcambioymejoradelconjuntodelasociedadyenconsecuenciadelacalidaddevida
delosciudadanos.Hastatalpuntoelimpactosocialdelasnuevastecnologasestanpoderosoque
seafirmaqueestamosentrandoenunnuevoperiodooetapahistricadelacivilizacinhumana:la
llamadasociedaddelconocimientoodelainformacin((1)).
Seraingenuonoreconocerquelosbeneficioseconmicos,socialesyculturalesdelasnuevas
tecnologas,paraquieneslasutilizan,soninnegables.Rechazarlasocuestionarlassinms
significaramantenerunaposicinluditaotecnofbica.Quienesmantienenposicionesdeesta
naturalezaadoptanmsbienunaactitudconservadoraprovocadamuchasvecesporlaignoranciay
elmiedo,utilizndoseargumentosmsdenaturalezaemotivaqueracional.Peroesteesun
posicionamientoquenotrasciendemsalldelasesferasindividualesydegruposde
fundamentalismoideolgico..
Porelcontrario,eldiscursodominantesobrelasnuevastecnologastantoenlosmediosde
comunicacincomoenlasesferaspolticasyempresarialesdelassociedadesoccidentalesesun
discursoeconmicaypolticamenteinteresadoenresaltarlasbondadesdesusefectos,optimista
sobreelfuturohaciaelquecaminamos,yaxiomticosobresunecesidad.Esundiscursoque
apenasdejasitioparaladiscrepancia,paraelanlisiscrticotantodelprocesoaceleradodeestas
innovacionestecnolgicascomodelosefectossocialesyculturalesdedichoproceso(Zubero,s.f.).
Estediscursotecnoflico,esdecir,deaceptacinyentusiasmosobrelasbondadessociales,
http://www.quadernsdigitals.net/datos/hemeroteca/r_1/nr_3/a_19/19.html

1/7

3/10/2015

DESIGUALDADES

culturalesyeducativasdelasnuevastecnologas,tambinhaimpregnadonuestrodiscurso
pedaggico,yespecficamentedidctico,delosltimostiempos.Hemosdescubiertoquelasnuevas
tecnologasdelainformacinfacilitanypotenciandeformaespectacularelaprendizajehumanoy
consiguientementeincrementanlaeficaciadelosprocesosdeenseanza.Existeabundante
bibliografaennuestropassobreesteparticular..
Sinembargo,enelcontextopedaggicoespaolnosehadesarrolladosuficientementeundiscurso
pedaggicoqueanaliceglobalmenteelimpactodelasnuevastecnologassobrelaeducacin.
Nuestrodiscursoeducativoactualesreduccionistayparcialencuantosolamenteexplorael
potencialdelasNNTTenrelacinalafacilitacindelosprocesosindividualesdeaprendizaje.Como
ejemploilustrativodeestaidea,basteanalizarloscontenidosdelaspublicacionesqueenespaol
serealizasobreestaproblemtica.Existeunapreocupanteausenciadeestudiosenlosquese
analicenlasNNTTenrelacinaloscambiossociales,polticosyculturalesquelasmismas
promuevenenelinteriordenuestrassociedades((2))yenconsecuenciaidentificarlas
responsabilidadesyretoseducativosimplicadoscaraapromoverunamayorjusticiasocialy
progresodemocrtico.
Elanlisisdelimpactoeducativodelasnuevastecnologasnoslorequierequeanalicemossus
efectosenrelacinacmomejorarlosprocesosdeenseanzaparaqueelalumnadodesarrolle
mshabilidadescognitivas,paraqueaccedaanuevasformardealmacenarlainformaciny
aprendaaprocesarla,paraqueestmsmotivado,etc.Lasnuevastecnologastienenefectos
sustantivosenlaformacinpolticadelaciudadana,enlaconfiguracinytransmisindeideasy
valoresideolgicos,eneldesarrollodeactitudeshacialainterrelacinyconvivenciaconlosdems
sereshumanos,...Endefinitiva,entiendoqueundiscursopedaggicoglobalsobrelasnuevas
tecnologasylaeducacindebeincorporartambinlareflexinsobrecmocompensar
educativamentelosefectosperniciososdelasmismassobrelasociedad.Ysonmuchos.Msdelos
quesuelenhacernoscreerlosmediosdecomunicacin.
Elobjetivodeestetrabajoconsisteprecisamenteenexplicitaryreflexionarpedaggicamentesobre
unodeesosefectossocialesperversos:lasnuevastecnologassonunnuevofactordedesigualdad
socialdebidoaquelasmismasestnempezandoaprovocarunamayorseparacinydistancia
culturalentreaquellossectoresdelapoblacinquetienenaccesoalasmismasyquienesno.
Fenmenoquedesdeunaticademocrticayprogresistaresultaatodaslucescuestionabley
preocupante.
2.Ladesigualdadtecnolgicacomounfactordedesigualdadcultural.Elcasodelatelevisindigital
Existensobradasevidenciasparaafirmarqueelaccesoyusodeestasnuevastecnologasdela
informacin(CDROM,televisinporcable,comunicacionesvasatlite,Internet,...)noestaral
alcancedelatotalidaddelapoblacindelplaneta,nitansiquieradelainmensamayoradela
ciudadanaoccidental.Elaccesoalaculturavehiculadaporestastecnologassloserunarealidad
paraaquelloscuyoniveleconmicolespermitancomprarlasyqueposeanelconocimiento
adecuadoparacomprenderlasyusarlas.
Sianalizamoslasnuevastecnologascomounsistemaespecficodecomunicacincomparndolo
conlosmediosdemasastradicionales(sobretodolatelevisin)podremosllegaralaconclusinde
queenlassociedadesactualesseestnconfigurandodosredesparalelasdeinformacin
diferenciadastantoporelcontenidoyculturaquesevehiculaenlasmismas,comoporlaformade
almacenamiento,organizacinyaccesoalainformacin:unaredeslarepresentadaporlosmedios
decomunicacintradicionalesprensa,radio,cineysobretodolatelevisin.Laotraredesla
configuradaporlastecnologasdeinformacinycomunicacindigitales(telefonamvil,t.v.
digital,Internet,....).
Ambasredesrepresentandosmodelosdiferenciadosdesocializacinculturalatravsdelos
mediosparalosindividuosdelassociedadesindustrialesavanzadas.Cadaunadeestasredes
ofertanposibilidadesyexperienciasculturalesdedistintanaturaleza.Porloqueesprevisibleque
sersersolamenteusuariodeunadeterminadaredcomunicativa(porejemploaquellosquesean
consumidoresdeculturademodocasiexclusivoatravsdetelevisintradicionaldemasas)
puedenencontrarseenunfuturoinmediatoenunasituacindemarginalidadculturalrespectoalos
grupossocialesqueutilicenlaredcomunicativademediosdigitales.Veamosacontinuacinun
ejemploilustrativodeestaidea.
Latelevisinenestosltimos30aoshasidoelmediodecomunicacinsocialmsutilizadoporel
conjuntodelapoblacin.Enestesentido,unciudadandodeclasesocialaltayunodeunmedio
socialdesfavorecidoseigualaban:ambosaccedandesdesuhogaralamismaofertaaudiovisual.
http://www.quadernsdigitals.net/datos/hemeroteca/r_1/nr_3/a_19/19.html

2/7

3/10/2015

DESIGUALDADES

Esdecir,consumanlosmismosprogramastelevisivos(telefilms,retransmisionesdeportivas,
informaticos,concursos,etc.)porquelaofertayabanicodeopcioneseramnimo.
Lallegadadelatelevisindigitalseaatravsdesatlite,decable,olaWebTVestalterando
radicalmenteelpanoramadelaofertadeculturaaudiovisual.Lat.v.digitalalincrementarlaoferta
decanalesycontenidostelevisivospermitefragmentacindelaaudienciaylaindividualizacinde
suconsumo.Eselconceptode"televisinalacarta".Representaunarupturarespectoalconcepto
clsicodelatelevisincomounmediodelaculturademasas.
Sinembargo,latelevisindigital,apesardequesucostenoseaelevadoparaelcliente,requiere
unesfuerzoeconmicosuperioraldeaccesoalatelevisntradicional:pagarporlasubscripcinal
servicio,alquilaraparatosdecodificadores,actualizarlosequiposymonitores,...Porestarazones
econmicaslatv.digitalnoestar,acortoymedioplazo,alalcancedelatotalidaddelapoblacin
denuestropas:losparados,losestudiantes,losancianos,losinmigrantes,losenfermos,entre
otrossectores,tendrnmsdificultadesparaaccederalosserviciosdigitalizadosdeinformacin.
Enconsecuencia,estossegmentosdelapoblacinespaolaestarnexcluidosdeunaofertacultural
msvariada,mspersonalizadayposiblementedemayorcalidad.
Enconclusin,laimplantacinygeneralizacindelasnuevastecnologasdelainformacinen
nuestravidacotidianaestsiendorealizadabajoelparmetrodelalgicadelmercado.Estalgica
implicaquelosfactoreseconmicossondeterminantesenelaccesoalasmismas.Porestarazn,
lasdistanciasculturalesentreunapoblacinqueaccedaalasnuevastecnologasyaquellaotraque
slodisponedelainformacinpresentadaenlosmediosdemasasrepresentarenelfuturo
prximounfactormsdedesigualdadsocial.
3.Otroejemplo:QuienaccedeaInternet?Algunosdatossobrelarealidadespaola
Internet,laredderedesmundialdecomunicacinentreordenadores,esunadelas
manifestacionesmsgenuinasdeloqueeslasociedaddelainformacinyquizssutecnologa
msrepresentativa.Atravsdelamismacualquiersujetoaccedeaunagigantesta"biblioteca"
planetariadeinformacinorganizadahipertextualmente(elWorldWideWeb)puedeconversaren
tiemporealconcientosdeusuarios(elIRC)transferireintercambiarficheros(FTP)establecer
videoconferencias,enviarmensajesporcorreoelectrnico,etc.IndudablementeInternetest
convirtindoseenunadelasmayoresrevolucionesculturalesdenuestrotiempo.
Acontinuacinvamosaanalizarenqumedidayquinessonlossegmentosdelapoblacin
espaolaquetienenaccesocomousuariosaestatecnologadelainformacin.
Paraelloutilizaremosalgunosdatosproporcionadosporlaltimaencuestarealizadaenabrilmayo
de1997paraelEstudioGeneraldeMedios(EGM)alaquecontestaron13.600sujetosespaoles
usuariosdeInternet((3)).Aquvoyadescatardosresultadosquemeparecenaltamenteilustrativos
delasideasquehastaahoraestamosexponiendo.
Enprimerlugar,lapoblacinespaolamayorde14aosquetienelaposibilidaddeaccesoalos
serviciosdeInternetesmenordel4%(exactamenteel3,9%).Sinembargoesteporcentajese
reduceal2,7%alpreguntrselesihanhechousodeInternetenlasltimassemanas.Esdecir,se
pudeafirmarquesolamenteun3%delatotalidaddelapoblacinespaolatieneaccesoalconjunto
deserviciosdeinformacinycomunicacinqueseobtienenatravsdelaredmundialtelemtica
deInternet.
Ensegundolugar,analizandoelperfilsociodemogrficodeloscibernautasespaolessedescubrelo
siguiente:
.El62%tienenestudiosuniversitarios
.El80%tieneentre2044aos
.Hombres:60,5%Mujeres:39,5%((4))
.El88%pertenecenaunnivelsocioecmicomedioy/oalto.
Apartirdelanlisisdeestosdatossepodraafirmar,contodaslasreservasymatizacionesquese
considerenoportunas,queenestosmomentosenelcontextodelasociedadespaola:
1.Lainmensamayoradelapoblacin(el97%delamisma)noesusuariadelaprincipalredde
informacinrepresentativadelasociedaddelainformacin.Loscibernautassonunsegmentode
poblacinmuyminoritario.
2.ElperfilmediodelciudadanoqueaccedeaInternetdesdeEspaasepodradefinircomounvarn
adultojoven,conestudiosuniversitarios,queviveenunazonaurbanaydeclasemediaoalta.
3.Endefinitiva,sermujer,anciano,ciudadanoconestudiosprimarios,yconunnivelderentabajo
incrementalasprobabilidadesdeestaralmargendeestaredderedesmundial.Sisepermitela
expresinestossegmentosdelapoblacintienenunaprobabilidadaltadeser"marginados
http://www.quadernsdigitals.net/datos/hemeroteca/r_1/nr_3/a_19/19.html

3/7

3/10/2015

DESIGUALDADES

tecnolgicos".
Expresadodeotromodo,podemosafirmarquehoyendaenelcontextodelasociedadespaolael
sexo,laedad,elnivelsocioeconmicoyelniveleducativosonfactoresqueincidenenelaccesoo
noaestaredmundialdecomunicacintelemticaconocidacomoInternet.
Estosdatos,juntoconlocomentadoanteriormenteenreferenciaalatelevisindigitalponeen
evidencialatesisdefendidaenestetrabajo:ladesigualdadtecnolgicaagrandartodavamslas
distanciasculturalesyeconmicasentreunosyotrosgrupossociales.LasNuevastecnologasdela
informacinycomunicacinpuedensepararmsqueunir.Estrechanlacomunicacinentrequienes
lasutilizan,peroexcluyenaquienesno.
4.Quhacefaltaparaaccederalasnuevastecnologas?Entreotrascosas,mseducacin
Elaccesoalaculturaeinformacinvehiculadosporestasnuevastecnologasrequieredos
condicionesbsicas:
a)Enprimerlugar,poseerlosrecursoseconmicosparacomprarlas:todavaenlaactualidadla
inversineconmicaeselevadaparaunarentadenivelmedio,puesrequieregastosdehardware
ordenador,modem,aparatosdecodificados,cdrom,...gastosdeadquisicinyactualizacinde
software,gastosdeabonoosubscripcinaunaempresasuministradoradelacceso,gastosdelnea
telefnica,etc.
b)Yensegundolugar,poseerelconocimientonecesarioparausarelservicioofertadoporlas
nuevastecnologasdemodointeligente.Esteesunproblemaeducativonuevo((5)).
Lasegundacondicin,queesunproblemadenuestrombitodeconocimiento,planteaelproblema
delaformacindelosusuariosdelasnuevastecnologas.Dichodeotromodo,lasegunda
condicinnosobligaarevisarelconceptotradicionaldepersonacultayalfabeta.
Hastaahora,unapersonaalfabetizadaeraaquellaquedominadaloscdigosdeaccesoalacultura
escritaoimpresa(saberleer)yquealavezposealashabilidadesparaexpresarseatravsdel
lenguajetextual(saberescribir).Sinembargo,hoyenda,esteconocimientopareceinsuficienteya
queslopermiteaccederaunapartedelainformacin:aaquellaqueestaccesibleatravsde
loslibros.Unapersonaanalfabetatecnolgicamentequedaalmargendelaredcomunicativaque
ofertanlasnuevastecnologas.
Enconsecuencia,unapersonacultayalfabetaenrelacinalaccesoalainformacinatravsdelas
nuevastecnologasrequierequelamisma:
domineelmanejotcnicodecadatecnologa(conocimientoprcticodelharwareydelsoftwareque
empleacadamedio),poseaunconjuntodeconocimientosyhabilidadesespecficosqueles
permitanbuscar,seleccionar,analizar,comprenderyrecrearlaenormecantidaddeinformacina
laqueseaccedeatravsdelasnuevastecnologasdesarrolleuncmulodevaloresyactitudes
hacialatecnologademodoquenosecaiganienunposicionamientotecnofbico(esdecir,quese
lasrechacesistemticamenteporconsiderarlasmalficas)nienunaactituddeaceptacinacrticay
sumisadelasmismas.
Parecenecesariodefenderelcambiodelsignificadoysentidodelaeducacin(Bartolom,s.f.)en
relacinalacualificacinyformacineneldominiodelatecnologa.Estodebesignificarel
desarrollodeprocesosformativosdirigidosaquelaciudadana:
.aprendaaaprender
.sepaenfrentarsealainformacin(buscar,seleccionar,elaborarydifundir)
.secualifiquelaboralmenteparaelusodelasNNTT
.tomeconcienciadelasimplicacioneseconmicas,ideolgicas,polticasyculturalesdela
tecnologaennuestrasociedad
5.Dndeseobtienelaformacinnecesariaparaserunusuariocualificadodelasnuevas
tecnologas?
Otrapreguntaclaveenrelacinaunaofertadeigualdaddeoportunidadeseducativascaraa
permitirelaccesoalasNNTTescmoseobtieneestaformacindelosusuariosdenuevas
tecnologas?
Ensntesisdiremosqueenlaactualidadestaformacinseaborda:medianteredesprivadasde
enseanza(colegios,academias)atravsdelaautoformacinenelhogaryenmenormedidaa
travsdelsistemapblicodeenseanza,aunqueenunporcentajeexcesivamenteminoritario.
Elaccesoaestaformacinesunarealidadparalasclasesmediasyaltasdelassociedades
occidentalesyaquesonquienesposeenensushogaresestasnuevastecnologas(ordenadores,tv.
digital,internet,...)ysonquienespuedenpagarporestaeducacinenlasredesprivadasde
escolarizacin.Laredpblica,lanicaposibidadformativaparalamayorpartedelosciudadanos,
http://www.quadernsdigitals.net/datos/hemeroteca/r_1/nr_3/a_19/19.html

4/7

3/10/2015

DESIGUALDADES

todavapresentaporcentajesdeformacinenlasnuevastecnologasdemasiadopequeos.Estamos
puesanteotranuevamanifestacindeladesigualdadeducativa.Quhacerparaposibilitaruna
igualdaddeoportunidadenelaccesoalaculturavehiculadaatravsdelasnuevastecnologas?
6.Nuevastecnologasypolticasparalaigualdaddeoportunidadeseducativas
Entiendoquedelasideasydatosprecedentessederivalanecesidaddeplantearalternativasde
naturalezapolticaparapaliarycompensarlasdesigualdadesalasqueestamoshaciendo
referencia.Unestadodemocrticodebevelarporelequilibroylacohesinsocial.Silapresencia
delasllamadasnuevastecnologasenlasociedadrepresentaunnuevofactordedesigualdadsocial
ycultural,elestadodemcrticodebeinterveniratravsdelaplanificacinydesarrollode
polticasquecompenseneducativamentelasdesigualdadestecnolgicasdelosgrupossocialesms
desfavorecidos.Entiendo,queestaspolticastedranqueelaborarsesiguiendocomometasbsicas:
Desarrollarypermitiratodoslosciudadanos(especialmentelosmsjvenes)elaccesoauna
educacinoalfabetizacinparalosmediosdecomunicacin
CualificaralostrabajadoresparaelaccesoyusodelasNNTTenloscontextoslaborales
Prepararycrearlascondicionesparaqueenlascomunidadeslocales(pueblos,barrios)los
ciudadanospuedanaccederyserpartcipesdelasnuevastecnologasdelainformacin,demodo
quenoquedenmarginadosculturalmenteantelasmismas
Estoimplicaraeldesarrollodepolticasespecficasparatresmbitosdeactuacin((6)):
a)elsistemaescolar
b)laformacinocupacional
c)laeducacinnoformal
Polticasparaelsistemaescolar
Elsistemaescolartienequeplanearsesuadecuacinalasnuevascaractersticasynecesidades
surgidasenelsenodelasllamadassociedadespostindustrialesodelainformacin.Esdecir,lared
deescolarizacinbsicadebiera:
Reformarelcurriculumbsico:
.reorganizandoelconocimientodisciplinareincorporandotemasyproblemticasmsprximasal
mundoactual:laeducacinmedioambiental,laeducacinafectivosexual,laeducacinparala
salud,...
.facilitandoqueenlosprocesosdeenseanzasediriganapropiciarlareconstruccindelas
experienciaseinformacionesquelosniosyjvenesobtienenextraescolarmenteatravsdelos
mediosytecnologasdecomunicacindemasas
.desarrollarenlasescuelasunaeducacinparalosmediosytecnologas
.enfocandoelaprendizajehaciametasquepersiganqueelalumnadoaprendaabuscar,seleccionar
yreelaborarlainformacinqueaserunmeroreceptordelamisma
Realizarimportantesinversioneseconmicasendotacinderecursostecnolgicossuficientespara
loscentroseducativosyenlacreacinderedestelemticaseducativas
Desarrollarestrategiasdeformacindelprofesoradoydeasesoramientoaloscentrosescolaresen
relacinalautilizacindelasnnttconfineseducativos.
Concebirloscentroseducativoscomoinstanciasculturalesintegradasenlazonaocomunidadala
quepertenecenponiendoadisposicindedichacomunidadlosrecursostecnolgicosdisponiblesen
loscentros.
Polticasparalaformacinocupacional
Parahacerfrentedeunmodoserioalosretoslaboralesqueimplicanestasinnovaciones
tecnolgicasesnecesarioquelosplanesdeformacindecualquierprofesionalotrabajadorasuman
nuevosplanteamientosydesarrollenimportantescambiosenlasconcepciones,objetivos,
contenidos,estrategiasymediosdedichaformacin.
Consiguientementelaformacinocupacionaldebeincorporareintegrarestarealidadtecnolgicaen
susplanesyprocesosformativosatravsdemedidascomo:
Introduciryprepararalostrabajadoresenelconocimientoyusolaboraldelasnuevastecnologas
delacomunicacincomounaprendizajebsicoycomnatodoslosmbitosocupacionales.
Mejorarlacalidaddelosprocesosformativosydeaprendizajedelalumnadoapoyandolaactividad
docenteenelusodeestastecnologas(mediantevideoconferencias,CDROM,vdeosdidcticos,
forosdediscusinmediantecorreoelectrnico,redestelemticaslocalesparalaformacin...).
Establecerydesarrollarcursosespecficosdeformacinparapuestoslaboralesdenuevacreacin
previsiblesconel"teletrabajo"
Crearredestelemticasdirigidasalaformacindedistintosmbitosocupacionalesabiertasal
http://www.quadernsdigitals.net/datos/hemeroteca/r_1/nr_3/a_19/19.html

5/7

3/10/2015

DESIGUALDADES

accesoalosdistintossectoressocialesdelmundodeltrabajo.
Polticasparalaeducacinnoformal:
Laeducacinnoformalesuncontextopedaggicodeprimerordenparaatenderlasnecesidades
formativasdelossectoressocialesqueseencuentranfueradelsistemaescolar:ancianos,jvenes
deedadextraescolar,mujeres,minoras,etc.
Enestesentido,lametabsicadelaeducacinnoformalserapotenciarelaccesoyparticipacin
democrticosenlasnuevasredesdecomunicacindeaquellosgruposycomunidades,quedeuna
formauotra,estnalmargendelaevolucintecngca.
Enestesentido,algunasmedidasquesepodransugerir,sonlassiguientes:
Potenciaryapoyarproyectosyexperienciasdeasociacionesculturales,juveniles,ONGs,sindicatos,
...enelusopedaggicoyculturaldelasNNTT,mediante:
.subencioneseconmicasparalacreacindecentrosdeNNTTenbarriosypueblos
.formacininicialalosusuarios
.apoyoalacreacinydifusindeinformacinatravsdelosrecursostecnolgicos(emisoras
locales,pginasWeb)
Transformarlasbibliotecasycentrosculturalesnosloendepsitodelaculturaimpresa,sino
tambinenespaciosdeaccesoalaculturaaudiovisualeinformtica.
7.Amododecomentariofinal
Enunasociedadcomolanuestraqueseproclamademocrticalaexclusinomarginacinde
cualquiergruposocialesunfenmenoqueintrnsecamenteescontradictorioconelpropioconcepto
dedemocraciaydejusticiasocial.Elcontextosocioculturalrepresentadoporlahegemonadela
tecnologaennuestrasociedad(saturacindeinformacin,mercantilizacindelainformacin,la
culturacomoespectculo)requierenreplantearlasmetasynaturalezadelaeducacinpotenciando
elaprenderaaprenderyelsaberbuscar,seleccionar,elaborarydifundirinformacinatravsde
cualquierlenguajeytecnologadelacomunicacin.
Desdeunpuntodevistasociopolticoelproblemaestribaenlaigualdaddeoportunidadesdeacceso
alosrecursostecnolgicosmsavanzadosyaqueserusuariodeestaredcomunicativatiene
consecuenciasculturalesylaborales.Compensarestasdesigualdadesdeorigenrequieren
medidas,entreotras,como:
integrarlasnnttenelsistemaescolar
reformarsustantivamenteelcurriculumincorporandounaeducacinparalosmediosytecnologas
adecuarlaformacinocupacionalalasnuevasnecesidadesydemandassociolaborales
potenciarelusodelasnnttdesdelascomunidadeslocalespermitiendosuaccesoaunagran
variedaddegrupossociales
incorporarlasnnttalasredesculturalesyaexistentes
BIBLIOGRAFIA
AREA,M.(1997):"Futuroimperfecto.Nuevastecnologasydesigualdadeseducativas".Ponencia
presentadaenXXEscueladeVeranodeCanarias,M.R.P.Tamonante,IslasCanarias.(Puede
consultarseenhttp//:www.ull.es/publicaciones/tecinfedu/index.html).
BARTOLOM,A.:"Preparandoparaunnuevomododeconocer".BibliotecavirtualdeTecnologa
Educativa.UniversidaddeBarcelona.http//:www.doe.d5.ub.es/te
BARAJAS,M.(1995):"Cerrandoelmilenio:realidad,mitosycontroversiasdelasociedaddela
informacin".EnSancho,J.MyMillan,L.M.(Coor):Hoyyaesmaana.TecnologasyEducacin:
Undilogonecesario.PublicacionesdelMovimientoCooperativodelaEscuelaPopular,Morn
(Sevilla).
CABERO,J(1996):"Nuevastecnologa,comunicacinyeducacin".Edutec.Revistaelectrnicade
TecnologaEducativa,n1.http//:www.uib.es/depart/gte/relevec1.htm
CASTELLS,M.(1994):"Flujos,redeseidentidades:Unateoracrticadelasociedadinformacional".
EnCastellsyotros:Nuevasperspectivascrticaseneducacin.Paidseducador,Barcelona,1994.
CASTELLS,M.(1997):Laeradelainformacin.Economa,sociedadycultura.AlianzaEditorial,
Madrid(vol.1y2)
MARTINEZ,F.(1996):"Educacinynuevastecnologas".Edutec.RevistaelectrnicadeTecnologa
Educativa,n2.http//:www.uib.es/depart/gte/relevec2.htm
MUFFOLETTO,R.(1994):"SchoolsandTechnologyinaDemocraticSociety:EquityandSocial
Justice".EducationalTechnology,XXXIV(2),pp.5254.
PUIGDELABELLACASA,R.:"Lassociedadesdelainformacinantelosprocesosdeexclusin
social".Telos.CuadernosdeComunicacin,TecnologaySociedad.Versinelectrnica
http://www.quadernsdigitals.net/datos/hemeroteca/r_1/nr_3/a_19/19.html

6/7

3/10/2015

DESIGUALDADES

http//.www.fundesco.es/publica/telos.html
SANCHO,J.M.(1994):"Haciaunatecnologacrtica".CuadernosdePedagoga,230,nov.,812.
SANMARTIN,A(1995):Laescueladelastecnologas.ServeidePublicacionsUniversitatde
Valncia,Valencia.
VARIS,T.:"Educarparalasociedaddelainforacin.Nuevasnecesidades,viejasestructuras".
Telos..CuadernosdeComunicacin,TecnologaySociedad.Versinelectrnica
http//.www.fundesco.es/publica/telos.html
ZUBERO,I.:"Participacinydemocraciaantelasnuevastecnologas.Retospolticosdelasociedad
delainformacin".Telos.CuadernosdeComunicacin,TecnologaySociedad.Versinelectrnica
http//.www.fundesco.es/publica/telos.html
1.Lacomplejidaddeloscambiossociales,econmicosyculturalesdeltiempopresentesonobjeto
deanlisisdesdedistintasplataformasepistemolgicas.Estacomplejidadprovocalaexistenciade
interpretacionesmltiplesydiferenciadassobrelosrasgosespecficosdelasociedadactualsinque
todavaexistaunapropuestaconceptualconsensuada(Vasealrespecto,Castells,19941997Puig
delaBellacasa,s.f.)
2.Entrelospocostrabajosqueenelcontextoespaolabordanestascuestionespodramoscitara
Sancho(1994)Sanmartin(1994)Barajas(1995)Escudero(1996)Martinez(1996).
3.ElEstudioGeneraldeMediosesunodelosreferentesmsseriosyvaliososparaconocerlas
audienciasyconsumodemediosdecomunicacinenEspaa.Anualmenteydeformacontinuadala
AIMC(AsociacinparalaInvestigacinsobreMediosdeComunicacin)entidadresponsabledel
desarrollodelEGMrealizalasreferidasencuestasalapoblacin.Elltimoinformepuede
consultarseenlasiguientedireccinhttp://www.arroba.es/aimc
4.Estedatoeselqueenlosltimosmesessehamodificadodeformamsllamativa.Enelestudio
realizadoporestamismaAsociacinendiciembrede1996,solamenteun10%delosusuarios
espaolesdeInterneteranmujeres.Esdecir,enestosltimosseismeseselaccesoaInternetpor
partedelasmujeressehatriplicado.
5.Sobrelasexigenciasdeaprendizajeparaserunusuariocualificadoeinteligentedelasnuevas
tecnologasdelainformacin,entreotros,consultarBartolom(s.f.)Varis(s.f.)Cabero(1996)
Martinez(1996)
6.UnadescripcinmsdetalladadeestaspolticaspuedeverseenArea(1997)

http://www.quadernsdigitals.net/datos/hemeroteca/r_1/nr_3/a_19/19.html

7/7

You might also like