You are on page 1of 19

8 L. Tarquinius Superbus, septimus atque ultimus regum, Volscos, gens [ (O.

RELATIVO) quae [ad Campaniam (CC SIN PREP.) euntibus ( CI =DAT)] non
longe ab urbe est OR. RELATIVO], vicit, Gabios civitatem et Suessam Pometiam
subegit, cum Tuscis pacem fecit et templum Jovis in Capitolio aedificavit. Postea
Ardeam oppugnans, in octavo decimo miliario ab urbe Roma positam civitatem,
imperium perdidit. =
Nam [cum filius eius, et ipse Tarquinius iunior, [ OD nobilissimam feminam
Lucretiam eandemque pudicissimam, Collatini uxorem, OD] stuprasset
(STUPRA(VI)SSET) ea(que) de iniuria marito et patri et amicis questa fuisset,] in
omnium conspectu se occidit.
Propter quam causam Brutus, parens et ipse Tarquinii, populum concitavit et
Tarquinio ademit imperium. Mox exercitus quoque eum, qui civitatem Ardeam
cum ipso rege oppugnabat, reliquit; veniensque ad urbem rex portis clausis
exclusus est, cumque imperasset annos quattuor et viginti cum uxore et liberis suis
fugit. Ita Romae regnatum est per septem reges annis ducentis quadraginta tribus,
cum adhuc Roma, ubi plurimum, vix usque ad quintum decimum miliarium
possideret.

Traduccin:
Lucio Tarquinio el soberbio, el sptimo y ltimo de los reyes, venci a los Volscos, un
pueblo que se encuentra cerca de la ciudad (Roma) para los que van a la CAMPANIA, y
someti a la ciudad de Gabios y a Suesa Pometia. Con los tuscos firm la paz y
construy un templo de Jpiter en el Capitolio. Despus perdi el poder, atacando
Ardea, una ciudad construda (situada) en el dcimo octavo miliario de la ciudad de
Roma. (Hasta aqu, hecho en clase)
Pues cuando su hijo, y el mismo Tarquinio ms joven, violaron a la conocidsima y
honradsima mujer Lucrecia, mujer de Colatino, quejndose el marido, el padre y los
amigos de esta injusticia, en vista a todo??, se hirieron.
Condita civitate, quam ex nomine suo Romam vocavit, haec fere egit.
Multitudinem finitimorum in civitatem recepit, centum ex senioribus legit, quorum
consilio omnia ageret, quos senatores nominavit propter senectutem. Tum, /cum
uxores ipse et populus suus non haberent,/ invitavit ad spectaculum ludorum
vicinas urbi Romae nationes atque earum virgines rapuit./ Commotis bellis propter
raptarum iniuriam/ Caeninenses vicit, Antemnates, Crustuminos, Sabinos,
Fidenates, Veientes./
/Haec omnia oppida urbem cingunt./ Et cum orta subito tempestate non
comparuisset, anno regni tricesimo septimo ad deos transisse creditus est et
consecratus. Deinde Romae per quinos dies senatores imperaverunt et his
regnantibus annus unus completus est.
compareo, comparu-i: aparecer

Morfoloxa
Revisin 3 declinacin: civitas, -tis, nomen, -inis, multitudo, -inis, senior, -oris,
senator, -ris, senectus, -tis, uxor, -ris, urbs,-is, tempestas, -tis; senator, -ris
Revisin del pronombre relativo: qui, quae, quod
Revisin del pronombre demostrativo: hic, haec, hoc
Revisin del pronombre enftico: ipse, ipsa, ipsum

Revisin del pronombre anafrico: is, ea, id


Seala todas las forma verbales en preterito perfecto de indicativo
Busca las formas de subjuntivo
Sintaxis
Busca todas las construcciones de ablativo absoluto
Mira la relacin que existe entre el subordinador
CUM y los subjuntivos
Recuerdas qu era el LOCATIVO?

quorum consilio omnia ageret: ORACION DE RELATIVO CON EL VERBO EN


SUBJUNTIVO: el verbo en subjuntivo marca el valor circunstancial que se le aade al
valor adjetivo > valor final = para +infinitivo= para hacer todas las cosas con su consejo
A la funcin adverbial)/ con el consejo de los cuales hara todo ( la funcin adjetiva)
cum+ pretrito imprf. subjuntivo = gerundio simple: cum haberent: teniendo
cum+pret. plus pefect. cum comparuisset = gerundio compuesto =
Ablativos absolutos:
CONDITA CIVITATE = FUNDADA LA CIUDAD/ CONMMOTiS BELLIS:
INICIADAS LAS GUERRAS
transisse creditus est et consecratus
PUNTO DE PARTIDA para entender esta construccin
Paso 1:dicitur hominem mortalem esse: se dice que el hombre es mortal
Paso 2: homo mortalis esse dicitur: se dice que el hombre es mortal
Paso 1:creditum est eum transisse: se crey que l haba muerto
Paso 2:is transisse creditus est: se crey que l haba muerto

Paso 1: dicitur eum consecratum esse: se dice que fue consagrado


Paso 2: is dicitur consecratus esse: se dice que l fue consagrado

Enunciados: AGO, AGERE, EGI, ACTUM > AG-/ EG-/ ACT-

RECIPIO, RECIPERE, RECEPI, RECAPTUM> RECIPI-/RECEP-/RECEPTLEGO, LEGERE, LEGI, LECTUM> LEG-/LEG-/LECTrapi-o, rapere, rapui, raptum> rapi-/ rapu- / raptVINCO, VINCERE, VICI, VICTUM> VINC-/VIC- / VICT-

3. Postea Numa Pompilius rex creatus est, qui bellum quidem nullum gessit, sed non
minus civitati quam Romulus profuit. Nam et leges Romanis moresque constituit, qui
consuetudine proeliorum iam latrones ac semibarbari putabantur, et annum descripsit in
decem menses prius sine aliqua supputatione confusum, et infinita Romae sacra ac
templa constituit. Morbo decessit quadragesimo et tertio imperii anno.

Morfologa:
a. identificar pretritos perfectos activos y pasivos: Seala los distinos tipos de
formacin de perfectos: CREATUS EST = FUE CREADO/ELEGIDO, GES/S/IT =
LLEV ( A CABO) (PERFECTO EN -S-), PROFUIT= FAVORECI, CONSTIT/U/IT
= DOT ( PERFECTO EN -U-), DESCRIP/S/IT: DIVIDI, CONSTITUIT,
DECES/S/IT= MURI
b. recordar el enunciado del verbo GERO: GERO, GERERE, GESSI, GESTUM: GER-,
GESS-, GESTc. recordar los verbos compuestos de SUM: PROSUM, ABSUM, INSUM, DESUM
d. procura escribir la declinacin del pronombre relativo:
MFN
N. Quis/qui --- quae --- quid/quod
A. Quem-------quam----- quid/
G. Cuius-------cuius------cuius
D Cui----------cui---------cui
Ab.Quo-------qua---------quo

PLURAL
qui----- quae------ quae
quod quos---- quas----- quae
quorum--- quarum----quorum
quibus----quibus----quibus.
quibus----quibus----quibus

ALIUS ALIA ALIUM


N. Alius alia aliud
A.Aluim aliam aliud
G.Alius alius alius
D. ALii alii alii
Ab. Alio alia alio
PLURAL
N.alii aliae alia
A. alios alias alia
G.aliorum aliarum aliorum
D. aliis aliis aliis
Ab.aliis aliis aliis

e. puedes descubrir algn locativo en el texto? ROMAE

TRADUCCION:
Despus, Numa Pompio fue elegido rey, el cual, no llev a cabo ninguna guerra,sino
que favoreci a la ciudad no menos que Rmulo. Dot a los romanos de leyes y
costumbres, los cuales eran considerados como ladrones y semibrbaros por el hbito de
la guerra, y dividi el ao en diez meses ( ya que ) antes el calendario (era) confuso sin
ningn sistema de contabilidad, e instituy rituales religiosos en Roma. Se muri por
enfermedad el cuadragsimo tercer ao del imperio romano.
Mirian Cortias Prez

4. Huic successit Tullus Hostilius. Hic bella reparavit, Albanos vicit, qui ab urbe Roma
duodecimo miliario sunt, /Veientes et Fidenates, quorum alii sexto miliario absunt ab
urbe Roma, alii octavo decimo, bello superavit/, urbem ampliavit, adiecto Caelio monte.
Cum triginta et duos annos regnasset, fulmine ictus cum domo sua arsit.
Morfologa
a. Procura escribir la declinacin de HIC, HAEC, HOC

N.Hic haec hoc---------- hi hae haec


A.hunc hanc hoc---------- hos has haec
G.huius huius huius-------horum harum horum
D.huic huic huic------------ his his his
AB.hoc hac hoc---------------his his his

Mirian Cortias Prez

b. Atiende a la formacin del perfecto de VINCO, VINCERE. VI-N-C/VIC

Sintaxis
c. Ves algn participio absoluto en el texto? adiecto Caelio monte
d. Seala la diferencia entre los dos CUM que aparecen en el texto:
CUM+ preterito pl. subj = CUM HISTRICO> GERUNDIO COMPUESTO
CUM+ ABLATIVO> COMPL. CIRCUNSTANCIAL> con
Lxico.
Conviene empezar a recordar los distintos significados de los verbos compuestos de
SUM
TRADUCCIN
A este le sucedi Tullus Hotilius, l organiz guerras, venci a los Albanos los cuales
estn a 12 km de Roma. Venci a los de Veyes y a los de Fidenas, los primeros de los
cuales distan 6 millas de la cuidad de Roma, los otros 18.
Gan en la guerra, ampli la ciudad, aadiendo el monte Celio. Habiendo reinado 32
aos, golpeado por un rayo ardi con su casa.

Berta Rodrguez.

FRASES CON PARTICIPIO


1.Consul triumphans urbem iniit cum legionibus (participio concertado de
presente)
El consul triunfando en la ciudad, entr en la ciudad con sus legiones
2. Via ducens ad virtutem asperrima est (participio concertado de presente)
El camino que conduce a la virtud, es dificil

3.Hannibal, mitescente hieme, ad urbem appropinquabat. ( ablativo absoluto,


participio presente)
Anibal se acercaba a la ciudad, cuando el invierno se suavizaba.

4.Consul praemium promisit militibus urbem defendentibus (participio concertado


de presente)
El cnsul prometi un premio a los soldados que defendan la ciudad

5.Libenter monstra/bi/mus viam errantibus (participio concertado de presente)


Con gusto indicaremos el camino a los perdidos

6.Androcles, nocte adveniente, speluncam quaesivit (participio de presente


absoluto)
Androcles, llegando la noche (cuando lleg la noche) busc la cueva.

7.Dux cum hostibus pugnaturus victimas inmolavit Jovi Optimo Maximo


(participio concertado de futuro)
El general que iba a pelear con los enemigos sacrific vctimas a Jpiter ptimo
Mximo.

8.Homines vitam in peregrinatione agentes multa hospitia habent, nullas


amicitias.(participio concertado de presente)
Los que pasan la vida en viajes tienen muchos albergues, pero ningn amigo.

FRASES CON ABLATIVO ABSOLUTO


9.Caesar, albente caelo, copias omnes ex castris eduxit. (Ablativo absoluto en
presente)
Cesar, mientras amaneca, saca a las tropas del campamento

10.Pythagoras,Tarquinio Superbo regnante, in Italiam venit. (ablativo absoluto en


presente)
Pitgoras, cuando reinaba Tarquinio Superbo ,vino a Italia

11.Orto sole, insulam propinquam conspeximus (ablativo absoluto, orto (p. perfect.
de orior)
Cuando nace el sol,(al amanecer), divisamos una isla cercana.

12.Hostes, praeda ex proximis vicis rapta, appropinquare urbi non ausi sunt.
(ablativo absoluto, participio perfecto)
Los enemigos, robado el botin de los pueblos cercanos, no se atrevieron a acercarse a la
ciudad.

13.Recordor desperationes eorum qui senes erant, adulescente me. (ablativo


absoluto presente)

Recuerdo los gestos de desesperacin de los que eran ancianos, siendo yo adolescente.

14.Catone censore, severa fuit Romae morum disciplina. (tipo Cicerone Consule)
(ablativo absoluto, El tipo Cicerone consule =siendo cnsul Cicern, no presenta
participio porque el verbo copulativo no tiene participio)
Siendo Catn censor ,la disciplina de costumbres fue severa en Roma.

15.Cur hoc fecisti, nobis ignaris? ( ablativo absoluto del mismo tipo que Cicerone
consule)
Por que hicisteis esto,ignorandolo nosotros?

16.Cognito Caesaris adventu, Ariovisistus legatos ad eum misit. (Cognito part de


perfecto en ablativo de cognosco).
Conocida la llegada de Cesar,Ariovisto le envi mensajeros.

17.Me diis iuvantibus,ante brumam expectabis.(ablativo absoluto en presente)


Con la ayuda de los dioses me esperars, ante la bruma.

18.Quod, deis testibus,promisisti, id servare omni modo debetis. (ablativo absoluto)


Siendo los dioses testigos, lo que prometisteis, debeis conservarlo de todos modos.

19.Tribunus plebis legem illam proposuit, invito non solum senatu sed etiam
populo. (igual que Cicerone consule)
El tribuno de la plebe propuso la ley no solo siendo contrario el senado sino tambin el
pueblo

20.Nuntiantibus Hernicis, in fines transcendisse hostes(completiva de infinitivo),


impigre a Romanis promissum est auxilium.(pasiva) (ablativo absoluto en
presente)
Comunicando los Hircos que los enemigos cruzaron la frontera, inmediatamente el
apoyo fue prometido por los romanos

21.Obsidibus datis, Romani pacem cum Gallis fecerunt. (ablativo absoluto, datis,
abl. pl. del part de perf. de DARE , datus,-a, -um)

Entregados los rehenes, los romanos firmaron la paz con los galos.

22.Quatam voluptatem ceperim ex hac re scire potes, etiam me tacente.( ablativo


absoluto, en presente)
Puedes saber cuanto placer he recibido de este asunto, incluso estando callado.

23.Caesar, nullo hoste prohibente aut iter demorante,incolumen legionem


duxit.(prohibente , demorante, part. presente en ablativo de sing.)
Cesar,no interfiriendo ningun enemigo ni demorandole el paso, condujo la legion sana y
salva.

24.Xerxes,Thermopylis expugnatis,accessit ad urbem Athenas eamque,interfectis


sacerdotibus,incnedio delevit(expugnatis e interfectis. participios de perfecto en
ablativo de plural)
Xerxes, atacadas las Termpilas , entr a la ciudad de Atenas y tambien,cuando
murieron los sacerdotes, la destruy con fuego.

25.Hostes, re cognita, Lutetiam incendi pontesque eius oppidi rescendi iubent


(cognita, pat. perfecto de cognosco)
Los enemigos,conociendo el asunto, ordenan que se incendien y se derrumben los
puente de su ciudad.
26. his litteris commotus Caesar duas legiones in Galia conscripsit et inita aestate in
Hispaniam contendit (inita: part de perfecto en ablativo de ineo)
Cesar conmovido por las cartas estableci dos legiones enl la Galia y comenzado el
verano lleg a Espaa.

27.Vercingetorix , clamore audito, militibus suis tuba signum dedit.(audito: parti de


perf. en ablativo de sing)
Vercingetorix, odo el alboroto di la seal a sus soldados con la trompeta.
Mirian Cortias Prez

Milites positis scalis muros ascendunt


Positis- part perfecto ablativo -scalis ablativo 3 delcinacion

Los soldados colocadas las escaleras suben los muros


despus de colocar las escaleras
His rebus cognitis Caesar consilium cepit ex loci natura
Cognitis -participio perfecto ablativo -His ablativo plural Hic haec hoc . Rebus,
ablativo pl. de res, rei: cosa
Conocidas estas cosas , Csar tom la decision a partir de la naturaleza del lugar .
conocida la situacion
despues de conocer la situacion

Eo tumulto nuntiato , Marcellinus cohortes quattor nostris in planitie pugnantibus


ex castris miserat
Nuntiato- participio de perfecto ablativo singular
Eo- ablativo singular masc Is ea Id
Tumulto- ablativo singular 2 declinacion
pugnantibus- participio d epresente dativo plural -nostris dativo plural
Anunciado este alboroto , Marcelino haba enviado desde el campamento 4
cohortes a los nuestros que luchaban en la llanura .
O ABLATIVO ABSOLUTO

O ablativo en latn est presente na maior parte dos complementos circunstanciais.


Moitos deste complementos forman as veces verdadeiras proposicins autnomas:
Andromacha Hectore mortuo torquet
E poden ser traducidas en galego por una proposicin subordinada de tempo ou de
causa
Andrmaca, una vez morto Hector, queda presa da dor ou Andrmaca porque Hector
est morto queda presa da dor

Denomnase ablativo absoluto a frase normalmente composta por un participio de


presente ou pasado en ablativo concordando cun nome tamn en ablativo:
Graeci uictores Andromacha tremente gaudent.
Principes, propter incredibilem puellae speciem, contempta morte, properabant.

Se ben esta construccin participial moi frecuente en latn, conduce en galego a


unha traducin literal pesada que compre evitar adaptando esta forma
especficamente latina por unha forma galega mis elegante:

coruus lato ore emisit caseum,


O corvo, despois de abrir o pico, soltou o queixo.
Nun ablativo absoluto o participio de presente non ten valor temporal e pode
atoparse nunha frase en pasado: indica s simultaneidade entre as das acins
anda que o participio de pasado expresa anterioridade.
hoc facere Iason potuit, erepto patre
patria atque regno sedibus solam exteris

VALORES DO CUM
CUM +INDICATIVO
CUANDO=

CUM+SUBJUNTIVO
1. + PRESENTE/ PRETERITO PERFECTO: CAUSAL
PORQUE=

2. +PRETERITO IMPERFECTO/PLUSCUAMPERFECTO: CUM HISTRICO


GERUNDIO SIMPLE/COMPUESTO=

3. CONCESIVO
AUNQUE
EJERCICIOS
1. Cum solitudo et vita sine amicis insidiarum et metus plena sit, ratio ipsa monet
amicitias comparare.
1. Puesto que la soledad y la vida sin amigos est llena de emboscadas y miedo, la
propia razn aconseja conseguir amigos
2. Ager, cum multos annos quievit, uberiores eferre fruges solet.
- El campo suele dar productos ms frtiles cuando ha descansado muchos aos.

1. Fortuna vitrea est: tum cum splend/e/t, frangitur.


- La Fortuna es vtrea: cuando brilla, entonces se rompe.
2. Cum vita sine amicis insidiarum plena sit, ratio ipsa nos monet ut amicitias
comparemus.
- Ya que la vida sin amigos est llena de emboscadas, la propia razn nos aconseja
que consigamos amigos.
3. Cogito [cum loquor].
-Pienso cuando hablo.
4.[ Cum iam non esset pater,] ille domo exivit.
- No siendo ya padre, l sali de casa.
5. Cum nomen suum in tabula scriptum vidit, maxime gavisus est.
- Cuando vi su nombre escrito en la tabla, se alegr muchsimo.
6. Cum bene non audivisset, nihil fecit.
No habiendo odo bien, nada hizo
7. Cum non bene dormiverim, defessa sum.
Estoy cansado porque no he dormido bien.
8. Cum domi cessaverimus, vix duae horae restant.
- Apenas quedan dos horas, por haber descansado en casa.
9. Vesonius, cum in tablinum se recepisset, libris operam dedit.
-Vesonio, habindose retirado al tablino, trabaj con los libros
10. Cum ad multam noctem vigilassent, defessi erant.
Habindo estado despiertos buena parte de la noche, estaban cansados.
=
11. Cum multitudine impedirentur, vix progredi poterant.
- Apenas podan avanzar, impidindoselo la multitud.
12. Cum diu pugnatum esset, omnes hostes terga verterunt et ad flumen fugerunt.

- Habiendo luchado mucho tiempo, todos los enemigos se retiraron y huyeron


hacia el ro.
13. Cum metus in urbe esset, Patres oratorem ad plebem miserunt ut eam
conciliaret.
14. Pyrrhus, cum Romanos proelio vicisset, pacem cum eis facere putavit.
Pirro, habiendo vencido en el combate a los romanos, consider hacer la paz con ellos.
15. Cum sis mortalis, (ea) quae sunt mortalia, cura!
Porque eres mortal, las que son mortales, cuidado!
16. Cum Caesar in Galliam venit, ibi duae factiones erant.
Cuando Cesar venia a la Galia, all haban dos partidos(bandos).
17. Iam milites ascendebant murum, cum repente incolae eruptionem fecerunt.
Ya suban los soldados, cuando de repente los habitantes hicieron una explosin.
18. Defendo iniuriam, cum possum.
Defiendo la injusticia, cuando puedo.
19. Cum tacent, confitentur.
Cuando callan, son confesados.
20. C. Marius, cum omnes portus terrasque fugeret, in Africam pervenit.
C. Mario, huyendo de todos los puertos y tierras, arrib en frica.
.21. Diu cum esset pugnatum, castris nostri potiti sunt.
Nuestro campamento fue conquistado, siendo atacado de da.
22. Ager, cum multos annos quievit, uberiores efferre fruges solet.
El campo que descansa muchos aos suele dar frutos ms ricos.
23. Dionysius tyrannus, cum Syracusis pulsus esset, Corinthi ludum aperuit.
El tirano Dionisio, siendo expulsado de Siracusa, abri una escuela en Corinto.
24. Vos convenit sociorum salutem defendere, cum de maximis vestris vectigalibus
agatur.
Vosotros defendeis la salud de los aliados que son encontrados porque sea llevado a
cabo vuestros muy grandes tributos.

25. Cenabam apud Seium, cum utrique nostrum redditae sunt litterae.
Coma junto a Seio cuando [utrique] nuestras letras son devueltas.
26. Epicurus ex animis hominum extraxit radicitus religionem, cum dis
inmortalibus et opem etgratiam sustulit
.27. Legatus, cum aegrotus esset, non sibi quietem sumpsit.
28. Multi, cum obesse vellent, profuerunt, et, cum prodesse, obfuerunt .
29. Iugurtha, cum omnes gloria anteiret, omnibus tamen carus erat.
30. Facile omnes, cum valemus, recta consilia aegrotis damus.

VALORES DO UT
UT/UT NON+ indicativo.

1.MODAL
COMO=

2. TEMPORAL
CUANDO=

UT/ NE+ SUBJUNTIVO

1. SUBORDINADOR SUSTANT
QUE/QUE NO=

2. SUBORDINADOR FINAL
PARA QUE/ PARA QUE NO + INFINITIVO=

3. SUBORDINADOR CONSECUTIVO: (ITA, TALIS, EO : DE TAL MANERA


en orac. pral.) QUE/QUE NO
4. SUBORDINADOR CONCESIVO: (TAMEN O NADA EN OR.PRAL.)
AUNQUE /AUNQUE NO

EJERCICIOS
Con indicativo: modais e temporais

1. Res sunt ut tibi narro


1. Las cosas son como te las cuento
2. Vita non est ut credis
1. La vida no es como crees.
3. Ut Caesar haec vidit, venit
Cuando el Csar lo vio, vino.
1. Ut litteras recipio, valde gaudeo
Me alegro mucho cuando recibo cartas.
1. Milites Caesarem convenerunt, statim ut is vocavit-Los militares se reunieron
inmediatamente junto al Csar cuando l los llamo.
2. Ego Romae non erat ut ludi facti sunt
3. Yo no estaba en Roma cuando fueron los juegos.
4. Clamor auditus est ut Hannibal e castris exiit.
5. El rudo fue escuchado cuando Hanibal sali del campamento.

Con subxuntivo: completivas, finais e consecutivas


1. [Cura] [ut bene omnia facias]
1. Procura [que hagas] hacer todas las cosas bien.
2. Suadeo tibi ut studeas quotidie
1. Te aconsejo que estudies todos los das.
3. Volo [ut] domum venias ut mecum ludas
1. Quiero que vengas a casa para que juegues conmigo.
4. Caesar legato dixit ut noctu iter faceret
1. Csar le dijo al legado que hiciese el viaje de noche.
5. Caveamus ut omnia parata sint
1. Cuidemos que todas las cosas esten preparadas
6. Legatos mittit ut nuntia ferant
1. Envia los legados para que lleven mensajes
7. Legibus omnes servimus ut liberi esse possimus
Todos seguimos las leyes para que nuestros hijos puedan vivir.//Todos seguimos las
leyes para poder ser libres.
1. Ita mihi Hispania placuit ut iterum reveniam
Espaa me pareci bien, as que volv.
1. Tantus fuit ardor animorum ut motum terrae nemo senserit.
Tan grande fue el enardecimiento de su nimo que nadie sinti el temblor de la tierra
1.
2.

UT/NE

Opto ut beatus sis


o Deseo que seas feliz
Evenit ut nemo adesset: Lleg cuando nadie estaba presente.
Restat ut de me pauca dicam: De ahora en adelante habla poco de m.
Perfici ne quis effugeret: Imped que nadie huyera.
Perfici ut nemo effugeret: Imped que nadie huyera.
Timeo ne hostis veniat: Temo que el enemigo no venga.
Timeo ut socii veniant: Temo que los compaeros no vengan.
Timeo ne socii non veniant: Temo que los compaeros no vengan.

Averigua de que tipo a oracin subordinada. Fxate nas marcas que hai nas
oracins principais:
Poetae ita sunt dulces ut non modo legantur sed etiam ediscantur
-Los poetas son bonitos no solo para leer sino para aprender. (or. final)

Caesar ad Ariovistum legatos misit et ab illo postulavit, ut colloquio locum


eligeret.
-El Csar envi una embajada a Ariovisto y le pidi a ste [que eligiese lugar para
la entrevista]. (Oracin Completiva)

Nullus est tam malus ut non aliqua parte prosit: Nadie es tan malo que no
agrade en ninguna parte.(Oracin consecutiva)
Nunquam aer tam immobilis est ut non in aliqua agitatione sit: El aire nunca
est tan quieto como para que no haya ningn movimiento (oracion consecutiva).
Rogo te ut domi amicos nostros visites et illis maximas gratias agas: Te ruego
que visites en casa a nuestros amigos para que les des muchas gracias (oracin
final).
Romani ad Hannibalem in Hispaniam legatos mittunt, ut Saguntinis pacem
obtineant: Los romanos enviaron a los mensajeros a Espaa con Anbal para que
obtuvieran la paz con los Saguntinos.
Romani antiqui ab aratro Cincinnatum duxerunt, ut Romae dictator esset: Los
antiguos romanos llevaron a Cincinato a la fuerza para que fuese dictador en

Roma (Oracin final).


Pompeius ut impetum Caesaris tardaret, portas obruit: Pompeyo cerr las
puertas para retrasar el ataque del Csar (oracin final).
Eos consules habemus ut nullam calamitatem res publica accipere possit:
Nosotros tenemos estos cnsules para que la Repblica no pueda recibir ninguna
desgracia.

1. Legum idcirco omnes servi sumus, ut liberi esse possumus: Por esta razn todos
nosotros somos escos de la ley: para que podamos ser libres (oracin final))
2. Animalia quaedam, ne inveniri possint, vestigia sua circum ipsum cubile
confundunt.:Algunos animales, que no pueden encontrarse, mezclan sus huellas
alrededor de su misma morada (oracin consecutiva)
3. Totae res rusticae eius modi sunt, ut eas non ratio neque labor, sed res
incertissimae, venti tempestatesque, moderentur.: Todas las cosas del campo son
de tal modo que la razn ni el trabajo, sino que las cosas inciertas ,los vientos y las
tempestades las moderan,
4.Ut tuba signum datum est, milites ad arma concurrerunt. : Cuando la seal fue
dada con tuba, los soldados cojieron las armas.

EXERCICIOS DE XERUNDIO e XERUNDIVO


1. Sp. Cassius et M. Manlius, propter suspicionem regni appetendi, sunt necati.
-Cassio y Manlio fueron asesinados por la sospecha de desear el poder.
2. Ver adulescentiam significat: reliqua tempora demetendis fructibus et
percipiendis accomodata sunt
-Primavera significa adolescencia: las otras estaciones son apropiadas para
cosechar los frutos y percibirlos
3. Etiam in secundissimis rebus maxime est utendum consilio amicorum.
-Incluso en la prosperidad hay que echar mano del consejo de los amigos
4. Caesar multis de causis statuit Rhenum sibi esse transeundum.
- Csar por muchas razones consider que deba cruzar el Rin/ que el Rin deba

ser cruzado por l/ cruzara el Rin


5. Discipulis Pythagorae per quinque annos tacendum erat.
-Los discpulos de Pitgoras tenan que manter silencio durante cinco aos.
6. Dux milites cohortatus proelii committendi signum dedit.
-El general, aregando a los soldados, di la seal de comenzar el combate.
7. Multa discendo hominis mens alitur.
-Aprendiendo muchas cosas, la mente humana se alimenta
8. Epaminondas studiosus audiendi fuit.
-Epaminondas fue partidario de escuchar.
12. Pythagoras Babilonem ad perdiscendos siderum motus profectus est. Inde
Cretam et Lacedaemona ad cognoscendas Minois et Lycurgi leges contendit.
-Pitgoras se march a Babilonia para conocer los movimientos de las estrellas.
De all fue a Creta y a Macedonia para conocer las leyes de los Minoicos y los
Lycurgi.
13. Comitia consulibus creandis habuit Ti. Gracchus.
-Tito Graco tuvo asambleas para elegir cnsules.
14. Carvilius consul aedem faciendam locavit.
-El cnsul Carvilio sito el templo que deba de ser construido.
15. Caesar legatis imperat ut quam plurimas possint naves aedificandas
veteresque reficiendas curent.
-El Csar mand a los legados que procurasen que se construyesen cuantas ms
naves mejor y que se restaurasen las viejas.
16. Captivi vobis custudiendi relinquentur.
-Los prisioneros que debeis de guardar sern liberados.
17. Ratio et oratio docendo, discendo, communicando, disceptando, iudicando
conciliat inter se homines.
-Enseando, hablando, comunicando, discrepando y juzgando, la Razn y la
Palabra unen a los hombres entre s.

You might also like