Solucins

AVALIACIN INICIAL

11. Non usan o mesmo idioma: Como faran os

paps para o entenderen e el para saber o que
eles lle dican?; Non falan igual.
12. Dxolle que se quera saber que era bilinge,
que buscase a palabra no dicionario.
13. bilinge: Dise do que se escribe ou expresa en
das linguas. || Que admite ou usa das linguas. || Individuo que fala dous idiomas.
14. Resposta aberta.
15. Lingua 2; doado 8; desconcertada 6;
rebuldeira 4.
16. Como faran os paps para o entenderen e el
para saber o que eles lle dican?; Que ser
bilinge?.
17. Saba 2. conxugacin, pasado.
Falan 1. conxugacin, presente.
Preguntou 1. conxugacin, pasado.
Ters 2. conxugacin, futuro.
18. Pronomes persoais: el, eles.
Artigos: a, os.
Adxectivos: contenta, rebuldeira.
Substantivos: sof, dicionario.
19. Das palabras agudas con acento grfico: av,
paps.
Das palabras graves sen acento grfico: sentada, lingua.
Unha palabra esdrxula: pxose.
UNIDADE 1

11. a) Porque eran os tos mis arrogantes da clase e uns comelibros.

b) Resposta aberta.
12. Resposta aberta. Suxestins:
Ola, como vos vai? Teo problemas cos deberes de clculo. Por favor, poderiades axudarme?

16. A lingua un conxunto de palabras e regras

usado polos membros dunha comunidade
concreta. A linguaxe a capacidade que temos
as persoas para comunicar ideas e sentimentos
a travs de palabras, xestos, etc.
17. As linguas romnicas son as que proceden do latn; por exemplo, galego, portugus, casteln,
italiano
18. Exemplos de seseo: *cabasas (por cabazas), *esforso (por esforzo), *corasn (por corazn), *aghradeseullo (por agradeceullo).
Exemplos de gheada: *mendigho (por mendigo),
*labregho (por labrego), *neghbase (por negbase), *ghrande (por grande), *magho (por mago),
*aghradeseullo (por agradeceullo).
O mendigo quera comer as cabazas do labrego, pero este negbase, xa que lle custara un grande esforzo que estas medrasen. Ao final, o bo corazn do
labrego puido con el, e o mendigo, que en realidade
era un mago, agradeceullo cun tesouro.
UNIDADE 2

11. mis propio do outono, porque chove, o ceo

est revolto, o monte est escuro, os paxaros
non cantan
12. Ve chover e tamn un rapaz que volve do
agro / enchoupado coma un pito.
Pensa nos que non teen abrigo, dicir, nos
pobres, nos que non teen casa onde refuxiarse.
13. O poema ten tres estrofas e cada unha delas,
catro versos.
14. A personificacin no lombo das tellas. Trtase dunha personificacin porque se lle atribe a un ser inanimado (as tellas) algo que
propio dos humanos (o ter lombo).
15. Clima: chove.
Paisaxe: monte escuro.
Animais: paxarios.
16. Teimoso testn; agarimo aloumio; revolto axitado; enchoupado empapado.

13. Encerado; tesoiras, cola; mochila; estoxo.

17. Xanela; agro; vidros; rapaz.

14. Alumnos; clase; cadernos; libros; deberes.

18. a) Suxeito: Un rapaz.

Predicado: volve do agro.

15. a) un substantivo.
b) Ten cinco acepcins.
c) Ten clculo biliar.

b) Ncleo do suxeito: rapaz.

Ncleo do predicado: volve.

c) Resposta aberta. Suxestin: Un campesio

volve do agro.
19. Ten (M); repenico (P); chover (B); nariz (B);
paxarios (P); revolto (T).
(Subliadas, as slabas tnicas).
Repenico (G); chover (A); nariz (A); paxarios (G); revolto (G).
UNIDADE 3

11. Porque son produtos tpicos deses lugares.

12. Lonxe cerca, primeiro ltimo, bonita fea,
ben mal.
13. Avistamos albiscamos, autombil coche, todava anda, debuxarlles pintarlles, alcanzala
acadala, silencio calada.
14. a) Cheo de razn: rotundamente, con moita seguridade.
b) Caendo da burra: decatndose, recoecendo
un erro.
15. Resposta aberta.
16. Determinante: unha; adverbio: lonxe; nome: coche; verbo: engadiu; adxectivo: bonita; preposicin: para; pronome: Eu; conxuncin: e.
17. Padrn leva til porque unha palabra aguda
que remata en -n; est, porque aguda e remata en vogal; matrcula, porque esdrxula.
18. Cidade non leva til porque unha palabra grave que remata en vogal; pedal, porque aguda
e remata nunha consoante distinta de -n e de
-s; mil, porque unha palabra monoslaba.
UNIDADE 4

11. Est en Muxa (provincia da Corua). Ten case nove metros de longo e sete de ancho.
12. Seica predice que vai ocorrer algunha desgraza.
13. Finalidade adiviatoria; instrumento para probar a culpabilidade ou inocencia das persoas.
14. Resposta aberta.
15. Historia e lugar.
16. Muxa: propio; conxunto: comn, concreto, colectivo; inocencia: comn, abstracto; anaco: comn, concreto, individual; crenza: comn, abstracto.

17. Desgraza: comn, abstracto; comarca: comn,

concreto, colectivo; Galicia: propio; penas: comn, concreto, individual.
18. D-as, pro-pios, per-so-as, moi-tas, pro-pie-dades, che-a, ca-ba-lei-ras, len-da-rias.
19. Con ditongo: propios, moitas, propiedades, cabaleiras, lendarias.
Con hiato: das, persoas, chea.
10. Crecentes: propios, propiedades, lendarias.
Decrecentes: moitas, cabaleiras.
UNIDADE 5

11. O da de Noiteboa.
12. Est adornada con candeas, blas brillantes,
laranxas alegres, mazs vermellas, noces douradas e moitos xoguetes.
13. Para que os nenos non puidesen ver a rbore
ata o da de Nadal.
As araas non virn a rbore.
14. Resposta aberta.
15. a) Solitaria: que est soa, sen compaa.
b) Son homgrafas, porque teen a mesma
forma (escrbense igual), pero diferente significado.
16. a) Masculino singular: da, saln. Masculino
plural: sotos, recunchos, faios. Feminino singular:
sorte, ma, rbore. Feminino plural: mazs, noces, candeas.
b) Da das, soto sotos, sorte sortes, ma
mas, recuncho recunchos, maz mazs, noz
noces, candea candeas, saln salns, faio
faios, rbore rbores.
17. a) Blas (corpos esfricos), para se diferenciar
de bolas (pezas de pan).
b) As: artigo determinado, feminino, plural.
s a contraccin da preposicin a + as (artigo determinado feminino plural); tamn, un
substantivo sinnimo de alas.
No: contraccin da preposicin en + o (artigo
determinado masculino singular). N: substantivo que significa atadura.
E: conxuncin. : 3. persoa de singular do
presente de indicativo do verbo ser.
Da: contraccin da preposicin de + a (artigo
determinado feminino singular). D: 3. per-

Solucins
soa de singular do presente de indicativo do
verbo dar.
UNIDADE 6

11. Boca, dentes, ollos, rabo, poutas e panza.

12. Do crocodilo.
13. Debe de encontrarse nun ro, porque o verso
8 di: ese corpo nadando na corrente.
14. a) Ten doce versos, distribudos en tres estrofas.
b) Si. Todas as estrofas teen catro versos.
c) Riman miralo con enfadalo e tranquilo con
crocodilo. A rima consonante.
15. Os coitelos da sa boca: os dentes.
Aguillns nas poutas: as uas afiadas.
Bate na auga co seu ltego: o rabo.
16. a) Tranquil- e trat-. Os morfemas son -o e -e, respectivamente.
b) O morfema -o indica xnero masculino; o
morfema -e unha desinencia.
17. Afiador, afiadoira, afiadura.
18. Da (verso 7) = de + a; na (versos 8 e 9) = en + a;
do (verso 12) = de + o.
19. Da dunha; na nunha; do dun.

b) Citron(se), falaren, a. Estn en terceira persoa.

c) Indican que algun conta o que lle ocorreu
a outra persoa.
16. Ao da seguinte, os alumnos e alumnas de 5. A citmonos no Monte da Curuxa, nas aforas da cidade, para falarmos dun acontecemento que a ter lugar dentro de poucas datas.
17. Natacin, auga, piscina.
18. Desfacer, inseguro, reposto.
19. a) Nosa. Varios posuidores.
b) Unha soa cousa posuda (meta).
10. Serve para intercalar unha aclaracin.
UNIDADE 8

11. a) Haba unha vez. Resposta aberta.

b) Resposta aberta.
12. Dous: o vermio e mais a nai do vermio.
13. En primavera.
14. Nunha horta, un da de moito sol.
15. Verza de repolo: fermosa, verde, branca.
Cada unha das mazs: redonda, encarnadia,
amarela, grande.

10. Dous (nos versos 4 e 8). Serven para separar

pargrafos.

16. O sufixo -eira.

Formouse sobre maz.
Cocieira, laranxeira, papeleira, carballeira,
concelleira

UNIDADE 7

17. Indefinidos. Son todos variables.

11. Os alumnos e alumnas de 5. A.

18. Sete. un determinante numeral cardinal.

12. Falaron dun acontecemento que a ter lugar

dentro de poucas datas: unha competicin de
natacin.

19. Di-x-ra-lle, du-nha, pe-que-ni-a.

13. Senta rabia porque el non saba nadar, e non

a poder axudar os seus compaeiros a gaar a
competicin.
14. Resposta aberta. Suxestin:
Non xusto, porque el non est facendo nada
mal, senn todo o contrario: esfrzase por
axudalos, por aprender a nadar, pero iso leva
tempo.
15. a) Est escrito en terceira persoa.

10. Gor-dia, si. D-a, non, porque non pode quedar unha vogal soa a comezo de lia. Mace-ira
non, porque non se pode partir un ditongo.
UNIDADE 9

11. Era unha noite talmente de inferno.

12. Desde a lia 2 (Pinocchio talles medo) ata
a lia 15 (Ponte aqu debaixo e pon o gorro).
13. a) A raia.

b) Pinocchio pdelle un anaco de pan a un vellio. O home dille que agarde e, despois, que se
coloque debaixo da vent da sa casa e poa
o gorro.
14. Nunha noite de tronos e alustros, Pinocchio,
ademais de medo, senta fame. Daquela, petou
na porta dunha casa e pediulle un anaco de
pan ao seu dono. O home, pensando que era
un rapaz bromista con ganas de amolar, dxolle que se puxese debaixo da vent. E en lugar
de tirarlle o pan, o que fixo foi botarlle auga
pola cabeza.
15. Desesperacin esperar, enfurecido furia,
ensopado sopa.
16. En grao positivo.
17. Superlativo: Atopou todo moi escuro/escursimo.
Comparativo de superioridade: Atopou todo
mis escuro que/ca unha noite sen la.
Comparativo de inferioridade: Atopou todo
menos escuro que/ca unha noite sen la.
18. Imperfecto da 1. conxugacin: desexaba.
Bu-, bur- e bus-: burln, bulebule, busca.
Br ou bl: pobre, labrou, cobrase, abraiado, abrazouno.
UNIDADE 10

11. a) Aparecen a introducin (desde Unha vez

era un ro ata que o ro a matando) e o n
(desde Un da pasou pola beira ata unha
bgoa de auga).
b) Unha nena de auga e un prncipe de lume.

Un prncipe el.
Os prncipes eles.
17. Porque derivan de viva, e as palabras derivadas doutra palabra que se escribe con v adoitan conservar o v.
Viva (lia 9).
UNIDADE 11

11. Nun hospital.

12. Urbana.
13. Elementos naturais: plantas, flores, ceo, nubes, terra.
Elementos creados polo home: bancos, autobuses, autombiles, bicicletas, casas.
14. xil e rpido: refrense ao trfico.
Preciosos e relucentes: refrense aos autombiles.
Fermosas: refrese s casas.
15. Raaceos, medioda, parasol, beirarra.
16. a) Ismael contoulle a Xon como era o ceo. O pronome tono vai detrs do verbo e unido a el
(regra xeral).
b) Non o hai.
O pronome vai antes do verbo porque
unha oracin negativa.
17. a) Vexo, xogar, xente, protexe, xil, debuxaba,
lonxe, xogaban.
Todas se pronuncian xe.
b) Expedicin, escritor, exclamar, explosin,
escusa, experiencia, escavadora, estraeza.

12. Resposta aberta.

13. a) Resposta aberta.
b) Resposta aberta.
14. Ribeira: ribeirn, ribeir; ribeirense.
Viveiro: viveirense.
Portonovo: portonovs, portonovesa.
Foz: focense; focego, focega.
15. a) Eu (lia 1), ti (lias 3 e 7), min (lias 5, 6 e
8).
b) Funcionan como suxeito: eu (lia 1) e ti (lia 3).
Levan diante unha preposicin: ti (lia 7) e
min (lias 5, 6 e 8).
16. Unha nena ela.

UNIDADE 12

11. a) Ro, montaa, prados, sol, la, mar, duna.

b) Demostra alegra, porque valora eses elementos da natureza como algo positivo: o ro,
sempre / cun cantar fermoso; a montaa
sempre apaa / o recender dos mil prados.
Tamn manifesta cario, pois di que o garda
todo no seu corazn e que todo iso para ela
unha fortuna.
12. O poema ten tres estrofas.
a) Riman ro-estanto, caprichoso-fermoso. Os versos 3 e 5 quedan soltos.
b) A rima consonante.

Solucins
c) A anfora est nos versos 3-4: s veces barulleiro, / s veces estanto.
13. Montaa (vv. 7, 9 e 16).
14. Cumio, montaa; prados; duna; ro, montaa.
15. Resposta aberta. Suxestin: cantar cantante,
cantaruxar; sol solaina, parasol; mar marisco, mareiro.
16. a) Apaa: 1. conxugacin. Teo: 2. conxugacin.
b) Apaa: 3. persoa, singular, presente. Teo:
1. persoa, singular, presente.
17. Por esta orde: hipdromo, orchata, Ola!, harmona, adhesiva, himno.
UNIDADE 13

11. a) Dez ou once anos, porque di que da idade

dos rapaces que len o texto (alumnos e alumnas de 5. de Primaria).
b) Porque os pais traballan demasiado e ao
chegar casa o que fan durmir.
12. a) Leda, viva, inqueda.
b) Resposta aberta.
c) Resposta aberta.
13. Vai amodo pola estrada, que hai moitas curvas.
Anda que non vaiamos moi lonxe, pon o
cinto de seguridade.
A farmacia mis prxima est na praza do
Concello.
A beirarra tia todas as lousas levantadas.
14. Castelanismos: *aguxa, *peatn, *andn, *lentexas, *tixeira, *calexn.
15. a) Vive: 3. conxugacin, 3. persoa, singular,
presente, indicativo.
Dixen: 3. conxugacin, 1. persoa, singular,
pretrito perfecto, indicativo.
Traballa: 1. conxugacin, 3. persoa, singular,
presente, indicativo.
Marcha: 1. conxugacin, 3. persoa, singular,
presente, indicativo.
Supoo: 2. conxugacin, 1. persoa, singular,
presente, indicativo.
b) Traballa traballe, marcha marche.
16. Pallasada, engaiolado, lei, desmaiar, raiado,
brillante, patrulla, rosquilla, ioga, asemellar,
conselleiro, iate.

UNIDADE 14

11. A actuacin do Gran Circo de Moscova.

12. Resposta aberta. O habitual que o fagan mediante valos publicitarios.
13. Equilibristas, domadores e pallasos.
14. O pallaso Visiln. Visiln o nico pallaso totalmente vermello, pero tamn o nico que
se desincha cando chora.
15. Resposta aberta.
16. Opcins correctas: roxa, fertilizante, ao, abono,
ano, rubia.
17. a) De tempo: Agora, Sempre.
De modo: totalmente.
De afirmacin: Tamn.
De negacin: Non.
b) Resposta aberta.
18. Por esta orde: respectar, acepcins, subttulos, aptitude, recepcin, abstracta.
UNIDADE 15

11. a) un ambiente de festa; hai moito rudo,

sons de instrumentos musicais, luces Acndense as luces, con gran rudo de pandeiros,
axuxeres, foguetes e rinchos de besta, enchndose o silencio de estoupidos e a escuridade de luceiros.
b) Anotacins.
12. a) Fala das roupas e aparellos que os personaxes precisarn ao longo da representacin.
b) Saios de vella, bragas de moza casadeira,
allos de Baio, barbas de bruxa
13. O Entroido.
14. Meiga, vasoira, maxia, apcema, feitizo: bruxa.
Matrimonio, noiva, voda, enxoval, marido:
casadeira.
15. Vestiario: roupas, saios, bragas, carozas, estolas.
Son: rudo, rinchos, silencio, estoupidos.
Partes do corpo (das persoas ou dos animais): cacholas, barbas, facianas, focios, cornos.
16. a) Dos de + os; ao a + o; da de + a; do
de + o.
b) Con, de, sobre.

c) Resposta aberta. Suxestin: Fixemos filloas

con mel, das que lle gustan ao meu pai.

b) A rima consonante. Riman telleira-carteira

e real-igual.

17. Doenza, licenza, abundancia, lembranza, aparencia, ganancia, indiferenza, ensinanza, frecuencia, presenza, vagancia, inocencia.

15. a) Telleiro, tellado, telleira.

b) Coellio: coell-io.
Casia: cas-ia.

AVALIACIN FINAL

16. Suxeito: Eu.

Predicado: neste da, non fo un real.

11. a) Interveen dous personaxes: o coello e o

galo. Hai, ademais, un narrador.
b) O coello educado e amistoso: Ola,
amigo! Son o teu novo vecio. Tamn sensible: o pobre coello queda moi triste, e
ponse a chorar desconsolado.
O galo tan mal carcter e maleducado: un
galo que fala de malos modos, cerra a porta
de golpe.
12. O coello quera tella para facer o tellado da
sa casa.
13. Coello coella (femia) e cazapo ou coellio (cra).
Galo galia (femia) e pito ou polo (cra).
14. a) Ten das estrofas, de catro versos cada unha.

17. Mia (lia 3): un s posuidor, unha cousa posuda.

Teu (lia 4): un s posuidor, unha cousa posuda.
18. Disposto e triste estn en grao superlativo (moi
disposto, moi triste); malos, pobre e desconsolado, en
grao positivo.
19. Tnicos: eu, min.
tonos: me.
10. D (lia 1). Leva til porque do verbo dar,
para diferenciarse de da (contraccin da preposicin de e o artigo a).
(lia 3). Leva til porque do verbo ser, para
diferenciarse da conxuncin e.