You are on page 1of 9

Choroby powiek

Dr med. Elbieta Piekowska Machoy


Katedra i Klinika Okulistyki z Zakadem Patofizjologii Narzdu Wzroku w Szczecinie
Kierownik : Prof. dr hab. Danuta Karczewicz

Powieki s aparatem ochronnym oka. Powieka grna jest ograniczona od gry przez
brew, natomiast dolna przechodzi w skr twarzy bez wyranej granicy. Zbudowane s
z czci skrno-miniowej i wknisto-chrzstnej. Obie warstwy s ze sob luno zronite.
Minie tworzce powieki to cz powiekowa minia okrnego oka, unerwiona przez
nerw twarzowy, ktry warunkuje zamykanie oka, misie dwigacz powieki grnej,
unerwiony przez nerw okoruchowy, oraz misie tarczkowy grny, unerwiony przez wkna
wspczulne. Rola ich polega na unoszeniu powiek. Gwne rusztowanie powieki stanowi
zbita tkanka czna zwana tarczk. W tarczkach znajduj si gruczoy tarczkowe Meiboma,
ktre uchodz w pobliu tylnej krawdzi powieki. Wydzielina gruczow Meiboma gromadzi
si na brzegu powiek, uszczelniajc zamknit szpar powiekow. Z krawdzi przedniej
powiek wyrastaj rzsy, do ktrych mieszkw uchodz gruczoy ojowe Zeissa i potowe
Molla.
Wewntrzn powierzchni powiek wyciela spojwka, ktra nadaje jej gadko
i zapobiega tarciu podczas ruchu powiek, wydziela poza tym wydzielin o charakterze
luzowym, ktra razem z produktem gruczow zowych tworzy charakterystyczn wydzielin
omywajc rogwk i noszc nazw filmu zowego.
Powieki w sposb dowolny odsaniaj i zamykaj oko, chronic go przed
wysychaniem i ewentualnymi urazami, wnikaniem cia obcych. Ruch powiek powoduje
przesuwanie si filmu zowego i stae nawilanie nabonka rogwki. Oprcz ruchw
zamierzonych powiek istnieje tak zwane mruganie odruchowe, fizjologiczne
z czstotliwoci okoo 1x 3-4sekundy. Czsto prawidowego mrugania jest bardzo
indywidualna i zalena w znacznym stopniu od napicia ukadu wspczulnego. Odruch
mrugania moe by sprowokowany dodatkowo przez nadmierne wiato, przez ewentualne
rogwkowe zagroenie np. podmuchem silnego wiatru, suchego i gorcego powietrza.
Badanie powiek przeprowadzamy za pomoc ogldzin, palpacji, czasem we
wskazanych przypadkach, osuchiwania. Badanie najkorzystniej jest przeprowadzi w wietle
dziennym. Zwracamy uwag na wielko i ustawienie szpary powiekowej, jej symetryczno,
ruchomo i szczelno podczas zamykania oczu. Ogldamy dokadnie skr powiek, brzeg

wolny powieki i spojwk wycielajc powierzchni wewntrzn powieki. Spojwka powieki


dolnej widoczna jest po jej delikatnym odcigniciu, natomiast spojwk powieki grnej
odsaniamy po jej odwrceniu.
Obserwujc ustawienie powiek naley zwrci uwag na istniejcy niekiedy w kcie
przyrodkowym fad powiekowo-nosowy, czyli fad naktny, ktry u rasy biaej jest
charakterystyczny dla mongolizmu. Wane dla prawidowej funkcji powiek jest uoenie rzs,
ktre prawidowo powinny by skierowane na zewntrz, bowiem w przeciwnym razie
wywouj podranienia rogwki z dolegliwociami blowymi i moliwoci wtrnej infekcji.
Zmiany w obrbie powiek mog wystpi w chorobach dotyczcych tylko powieki,
przebiegajcych w tkankach otaczajcych tj. oczodou, narzdu zowego i gaki ocznej oraz
mog wystpowa jako objaw chorb ukadowych.
Poza zmianami powiek bdcymi nastpstwem chorb wystpuj take wady
rozwojowe. W zalenoci od okresu rozwoju podu w jakim wystpio zaburzenie moe to
by: wrodzony brak powieki (cryptophthalmus), mae powieki (microblepharia), szczelina
powieki (coloboma palpebrae), zwenie wrodzone szpary powiek (blepharophimosis),
ustawienie skone szpary powiek typowe dla rasy mongolskiej, zmarszczka naktna
(epicanthus), podwinicie powieki (entropion), odwinicie powieki (ectropion), zronicie
czciowe (ankyloblepharon congenitum partiale), wrodzone skpe bd nadmierne
owosienie rzs i brwi (hypo- lub hypertrichosis congenita), opadnicie powiek (ptosis).
Opadnicie powieki grnej moe by zarwno wad wrodzon jak i nabyt.
Przyczynami opadnicia wrodzonego mog by: niewyksztacenie jdra nerwu
okoruchowego dla minia dwigacza powieki, niedorozwj mini ruchowych bd
uszkodzenie przewodnictwa nerwowego midzy orodkiem nerwowym a miniami
zewntrzgakowymi. Czasem przyczyn wywoujc to uszkodzenie jest uszkodzenie
okooporodowe. Wrodzone opadnicie powieki jest najczciej jednostronne i moe
wystpowa wsplnie z poraeniem mini zewntrznych oka, szczeglnie minia prostego
grnego i skonego. Wynikiem ich dysfunkcji jest ustawienie oka ku doowi i do wewntrz.
Wraz z opadniciem powieki moe wystpi zesp Marcusa -Gunna, ktry
w klasycznej postaci polega na mimowolnym unoszeniu poraonej powieki podczas
otwierania ust. Opadnicie powieki grnej niewielkiego stopnia, nie zasaniajce otworu
renicznego, jest jedynie defektem kosmetycznym, natomiast wiksze opadnicie, ktre
zasania otwr reniczny uniemoliwiajc wpadnicie wiata do oka jest przeszkod do
wytworzenia prawidowego wraenia wzrokowego i wywouje stan niedowidzenia
z nieczynnoci (amblyopia ex anopsia). Dlatego w przypadkach duego opadnicia powieki
korekcj jej ustawienia naley wykona jak najwczeniej, natomiast w przypadku defektu

kosmetycznego zabieg operacyjny uniesienia powieki naley wykona przed pjciem


dziecka do szkoy.
Szczelina powieki dotyczy najczciej powieki grnej w kcie przyrodkowym,
dotyczy wszystkich warstw powieki, jest w ksztacie trjkta lub rzadziej czworokta.
W zalenoci od wielkoci szczeliny obserwuje si rnego stopnia odsonicie gaki ocznej
z naraeniem jej na wysychanie i wtrne infekcje. W przypadkach duych szczelin
powiekowych naley zabezpieczy oko przed wysychaniem podajc du ilo maci i elu
do czasu wykonania operacji rekonstruujcej powieki.
Zmiany rozwojowe wystpuj stosunkowo rzadko, najczciej mamy do czynienia ze
zmianami zapalnymi powiek.
Stan zapalny powiek moe by wywoany rnymi bakteriami, wirusami, grzybami,
pasoytami.
Czsto mamy do czynienia ze szczeglnym rodzajem zadranienia brzegw powiek
i spojwek, ktry nie jest zwizany ze stanem zakaenia, lecz wywoany jest np. staym
dranieniem pyami, dymem, wysuszonym powietrzem w pomieszczeniach klimatyzowanych,
dug prac przy sztucznym wietle. Taki stan moe te by zwizany ze staym napiciem
akomodacji w oczach z niewyrwnan wad wzroku, szczeglnie z astygmatyzmem i/lub
nadwzrocznoci. W takich przypadkach leczeniem z wyboru jest korekcja wady refrakcji,
eliminacja czynnikw dranicych.
Inn przyczyn przewlekego stanu zapalnego brzegu powiek jest nadmierne
wydzielanie powiekowych gruczow ojowych, ktre czsto skojarzone jest ze stanem
zapalnym skry twarzy. W takich przypadkach na przekrwionym, obrzknitym brzegu
powiek widoczne s niekiedy drobne patki, uski zuszczajcego si nabonka.
Leczenie w tych przypadkach polega na utrzymywaniu higieny powiek. Poleca si
przemywanie powiek sol fizjologiczn, roztworem kwasu bornego, rumianku, wietlika,
nagietka. W przypadkach z duym wydzielaniem gruczow ojowych zaleca si take mycie
powiek delikatnym mydem czy szamponem przeznaczonym dla dzieci. W aptekach
dostpne s take chusteczki jednorazowe do przemywania powiek, nasczone roztworami
zioowymi i skadnikami czyszczcymi.

Dopiero na tak przygotowane powieki mona

aplikowa preparaty zmniejszajce obrzk, zaczerwienienie, do ktrych nale maci


z sulfonamidem, antybiotykiem bd maci antybiotykowo-sterydowe przeznaczone do oczu.
Zapalenie brzegu powiek czsto jest powizane z przewlekym zapaleniem spojwek.
Dlatego te wskazanym jest dodatkowo podawanie kropli z antybiotykiem lub preparatw
mieszanych antybiotykowo/sterydowych do worka spojwkowego.

Zapalenie brzegw powiek i spojwek moe by przyczyn jczmieni (hordeolum).


Zapalenia gruczow przyrzsowych Zeissa lub Molla, powoduje wytworzenie jczmienia
zewntrznego, natomiast tarczkowych Meiboma - jczmienia wewntrznego.
Najczciej dochodzi do ostrego zapalenia, powstania duego obrzku powieki,
spojwki, zaczerwienienia i duej bolesnoci.
Jczmie zewntrzny moe ewakuowa swoj wydzielin na zewntrz wzdu rzsy.
W wikszoci przypadkw leczenie jczmienia zewntrznego nie jest konieczne, gdy
ustpuje on czsto samoistnie. Stosowanie kompresw rozgrzewajcych i usuwanie rzs
zwizanych z zakaonymi mieszkami moe przyspieszy leczenie.
Jczmie wewntrzny jest maym ropniem wywoanym zakaeniem gronkowcowym,
moe przebi si ku wewntrznej lub skrnej stronie powieki. Zazwyczaj stan zapalny cofa
si szybko, ale w rzadkich przypadkach moe by przyczyn powika, jak ropowica powiek,
a nawet zapalenie zakrzepowe y oczodou, zatoki jamistej, ropne zapalenie mzgu i opon
mzgowych. Ostatnie wymienione powikania mog wystpi szczeglnie u dzieci, u ktrych
dua wiotko tkanek powiek usposabia do szybkiego rozprzestrzenienia si zapalenia.
Leczenie jczmienia polega na stosowaniu suchych okadw rozgrzewajcych
z delikatnym masaem 2x dziennie po 10 minut oraz antybiotykw w kroplach podawanych
kilkakrotnie w cigu dnia do worka spojwkowego. W przypadku powstajcego ropnia
naley go naci i usun tre ropn. W przypadkach przebiegajcych z duym odczynem
oglnym naley poda antybiotyk miejscowo. W stanach zapalnych gruczow tarczkowych
nie powinno si stosowa preparatw sterydowych, ktre wprawdzie szybciej redukuj
odczyn zapalny, ale przyspieszaj wytworzenie si gradwki, ktra jest efektem
przewlekego stanu zapalnego gruczou tarczkowego Meiboma.
Gradwka (chalasion) jest zapaleniem przewlekle ziarninujcym, spowodowanym
zablokowaniem uj gruczow tarczkowych i gromadzeniem si wydzieliny ojowej. Jest
czsto efektem kocowym nie wyleczonego jczmienia. W badaniu stwierdzamy obecno
okrgego twardego guzka w obrbie tarczki, w rnym stopniu uwypuklajcego si pod
skr powieki. Gradwka rzadko cofa si samoistnie. Jeeli utrzymuje si stan zapalny
wskazane s ciepe okady i antybiotyki miejscowo.
W przypadku duych gradwek naley usun je chirurgicznie z dokadnym
usuniciem otaczajcej tkanki zapalnej. Mniejsze gradwki mona take leczy
przezspojwkowymi iniekcjami kortykosterydw, ktre s alternatyw leczenia
chirurgicznego. Wyleczenie uzyskuje si w okoo 80% przypadkw. U osb z nawracajcymi
gradwkami mona podawa antybiotyki oglnie.

Szczeglnie dramatycznie przebiegajcymi schorzeniami powiek s infekcje ropne.


Ropie ( abscessus) i ropowica powieki( phlegmone) powstaje w wyniku zakaenia rany
skry lub przejcia procesu chorobowego z tkanek oczodou. Najczstsz przyczyn s
czyraki, jczmie wewntrzny, zapalenie tkanek oczodou, ropne zapalenie zatok
przynosowych, u niemowlt zapalenie koci szczki, ropnie przerzutowe w chorobach
zakanych. W badaniu stwierdzamy rnego stopnia naciek zapalny skry powiek, du
bolesno, podwyszon temperatur. Po kilku dniach trwajcego zapalenia wyczuwa si
chebotanie, wiadczce o wytworzeniu si ropnia. W przypadku rozlegego ropnia i ropowicy
powiek naley sprawdzi ruchomo gaki ocznej, jej brak wiadczy o zajciu tkanek
wentrzoczodoowych. Powikaniem moe by ropowica, ropie oczodou, zakrzep zatoki
jamistej, zapalenie ropne opon mzgowych i mzgu.
Leczenie uzalenione jest od rozlegoci stanu zapalnego, polega na podaniu
antybiotyku o szerokim zakresie dziaania, nagrzewaniu powieki celem organizacji ropnia
i nastpnie nacicie go i sczkowanie.
Na skrze powiek mog wystpi take schorzenia wywoane przez wirusy. Do nich
nale opryszczka zwyka, ppasiec oczny, ospianka, brodawka i miczak zakany.
Na skrze powiek w przebiegu opryszczki zwykej (herpes simplex) widoczne s
pcherzyki wypenione przezroczystym pynem surowiczym. Mog one ulec zakaeniu
bakteryjnemu.
Leczenie polega na 2-3 krotnej aplikacji maci z acyclovirem; jeli wystpuje
dodatkowo zakaenie bakteryjne, polecamy take ma z antybiotykiem.
W ppacu ocznym (herpes zoster ophthalmicus) zmiany pcherzykowe na skrze
powiek wystpuj wzdu przebiegu I gazi nerwu trjdzielnego nerwu czoowego, czasem
zowego i nosowo-rzskowego. W tym ostatnim przypadku moe wystpi zapalenie rogwki
i tczwki.
W leczeniu stosujemy roztwory acycloviru i antybiotyku, czasem w poczeniu ze
sterydem miejscowo. W zalenoci od intensywnoci przebiegu choroby korzystnym jest
podanie acycloviru oglnie, przy duej neuralgii take sterydw.
Podstaw rozpoznania ospianki (vacciniola) jest niedawno przebyte szczepienie ospy
lub kontakt z osob chor lub szczepion. Najczciej wystpuj postacie powiekowe
z zajciem brzegu powieki. Poza miejscowymi objawami w postaci rnej wielkoci
pcherzykw z ppkowatym zagbieniem w czci rodkowej, wystpuje wysoka
temperatura, bolesne powikszenie wzw chonnych po stronie chorej. Powikaniem
ospianki okolicy powiek moe by zapalenie rogwki, bony naczyniowej, tkanek oczodou,
zapalenie nerwu wzrokowego, zapalenie mzgu.

W leczeniu stosujemy antybiotyki z grupy tetracykliny, aby zapobiec wtrnym


zakaeniom. Konieczne jest zachowanie czystoci, aby zapobiec szerzeniu si zmian.
Brodawka (verruca) to zazwyczaj nitkowata narol umiejscowiona na brzegu powieki
( pojedyncza lub mnoga) ze skonnoci do nadmiernego rogowacenia.
Leczenie polega na wyciciu zmiany, koagulacji podstawy brodawki z krioaplikacj
lub diatermokoagulacj.
Miczak zakany(molluscum contagiosum) wystpuje u dzieci i modziey
przebywajcych w duych zgromadzeniach, szczeglnie uczszczajcej do obkw,
przedszkoli, na basen. Na skrze powiek wystpowa mog pojedyncze lub mnogie wykwity
grudkowe, wielkoci 1-5 mm rednicy, twarde, poyskliwe, jakby naoone na zdrow skr,
niekiedy z ppkowatym zacigniciem w centrum. Rozwj guzkw jest powolny, bez cech
zadranienia. Moe doj do zadranienia gaki ocznej, zapalenia spojwek gdy
umiejscowiony jest na brzegu powiekowym.
Leczeniem z wyboru jest nacicie i wyyeczkowanie zmian, krioterapia lub
kauteryzacja. Przy zainfekowaniu spojwek wskazane jest leczenie objawowe kroplami
z antybiotykiem.
Innego typu zagadnieniem s choroby alergiczne powiek. Moemy mie do czynienia
z ostrym obrzkiem, ktry wystpuje wskutek uczulenia na rne bodce chemiczne
i fizyczne. Wyprysk kontaktowy moe powsta w wyniku podranienia skry rnymi
czynnikami np. kosmetykami, oparami rodkw chemicznych, jak rwnie spywajc
wydzielin zapaln z worka spojwkowego. Intensywno objaww klinicznych jest rna, od
delikatnego obrzku skry powiek do wystpowania sczcych si grudek wysikowych,
naderek na zmienionej alergicznie skrze.
Leczenie polega na wyeliminowaniu alergenu oraz leczeniu objawowym lekami
odczulajcymi oglnie oraz preparatw sterydowo-antybiotykowych miejscowo.
Na powiekach mog wystpowa rnego typu znamiona. S to znamiona
barwnikowe rdskrne lub brzene, rnej intensywnoci wybarwienia. Staj si one
bardziej wybarwione w okresie dojrzewania. Powinny by obserwowane, czy nie ulegaj
szybkiemu wzrostowi, co mogoby sugerowa rozrost melanoma malignum.
Innego typu zmian jest znami truskawkowe, ktre pojawia si zwykle w cigu
pierwszych miesicy ycia dziecka. Stwierdza si pask, czerwon zmian na powiece
grnej, powikszajc si w cigu pierwszego roku ycia dziecka, poczym samoistnie
zaczyna zanika. W okoo 75% przypadkw zanika samoistnie do 7 r.ycia. Leczenie jest

wskazane wwczas kiedy guz jest tak duy, e powoduje opadnicie powiek i jest przyczyn
niedowidzenia. Najczciej stosowan metod jest wstrzykiwanie do guza sterydw.
Znamieniem o kolorze czerwonym jest take plama typu czerwone wino. Zmiana ta
jest widoczna zaraz po urodzeniu jako rowa plama na skrze powiek i twarzy, ktra
ciemnieje wraz z wiekiem. W wikszoci wypadkw s to zmiany odosobnione jednak
w okoo 45% przypadkw mog si wiza z wystpowaniem jaskry, a w 5% z Zespoem
Sturgea Webera. Leczenie laserem argonowym lub tym laserem barwnikowym moe
ograniczy zmiany zabarwienia skry.
agodnymi zmianami powiek s take:

rogowiak kolczystokomrkowy (keratoacanthoma), ktry pojawia si na skrze


osb dorosych, szybko si powikszajc. Badaniem stwierdza si obecno
twardych, rowawych grudek z owrzodzeniem wypenionym keratyn. Zmiana ta
moe cofn si samoistnie po okoo roku od pojawienia si pierwszych objaww.
Jednak z powodu duego podobiestwa do raka kolczystokomrkowego naley
zmian wyci i oceni histologicznie.

Brodawczak kolczystokomrkowy jest najczciej spotykan zmian i moe


wystpowa w formie naroli o szerokiej podstawie lub w postaci uszypuowanej,
w kolorze skry. Zmian t mona usun.

Brodawka ojotokowa (brodawczak podstawnokomrkowy) jest wolno rosnc


okrg zmian o powierzchni pokrytej kruchymi brodawkami.

Kpki te (xanthelasma) s tymi zmianami zogw cholesterolu i tuszczy,


wystpuj w kcie wewntrznym na skrze powiek.

Nowotworami zoliwymi, ktre wystpuj na powiekach s:

rak podstawnokomrkowy (carcinoma basocellulare) jest on najczciej umiejscowiony


na powiece dolnej. Rozrasta si powoli, nacieka miejscowo i nie daje przerzutw. Moe
wystpowa jako typ guzkowy, wrzodziejcy i twardniejcy. Nie leczony guz moe dry
do struktur gbszych, powodujc rozlege zniszczenie tkanek z wnikaniem do zatok
i jamy czaszki.

Leczenie polega na wczesnym wyciciu guzka z marginesem zdrowej skry. W razie


koniecznoci stosuje si radioterapi.

Rak kolczystokomrkowy (carcinoma spinocellulare) jest bardziej zoliwy od


podstawnokorkowego, ale wystpuje rzadko. Nacieka i niszczy okoliczne tkanki i daje
przerzuty drogami chonnymi do wzw przyuszniczych z powieki grnej i
poduchwowych z powieki dolnej. Daje take odlege przerzuty do puc i wtroby.

Leczenie polega na szybkim i radykalnym wyciciu zmiany. W przypadkach


zaawansowanych dodatkowo zaleca si radioterapi i chemioterapi.

Rak gruczoowy (adenocarcinoma) wywodzi si z komrek gruczow tarczkowych.


Dlatego w przypadku nawracajcej, pomimo chirurgicznego usunicia, gradwki naley
wykona badanie histologiczne celem dokadnego rozpoznania. Rak ten jest o duym
stopniu zoliwoci. Po leczeniu chirurgicznym zazwyczaj stosowana jest radioi chemioterapia.

Czerniak (melanoma malignum) jest stosunkowo rzadkim guzem powiek. Moe rozwin
si na bazie wczeniej istniejcego znamienia. Cechy wzrostu guza czsto stwierdza si
w okresie pokwitania. W leczeniu obowizuje chirurgiczne usunicie zmiany
z marginesem zdrowej tkanki. Niektrzy autorzy zalecaj usunicie znamienia przed
okresem pokwitania. Po leczeniu chirurgicznym obowizuje leczenie cytostatykami.
Zmianami w obrbie powiek charakteryzuj si take choroby tarczycy. Zmiany te,

wraz z okoogakowymi, tworz zesp zmian oftalmopatii tarczycowej. Charakterystyczna


jest retrakcja powiek z objawem Dalrympla (retrakcja powiek w pooeniu pierwotnym gaek
ocznych), objawem Graefego (opnione obnianie si powieki grnej przy patrzeniu w d)
oraz objawem Kochera - czyli charakterystyczny wytrzeszcz i efekt przestraszonych oczu.
W leczeniu obowizuje leczenie choroby podstawowej, bowiem w okoo 50% przypadkw
nastpuje poprawa. Chirurgia powiek jest ostatnim etapem leczenia choroby.
U osb starszych problemem s czsto zmiany starcze powiek. Najczciej
spotykane to odwinicie powieki (ectropion) i podwinicie powieki (entropion), zwiotczenie
skry powiek (blepharochalasis), kpki te (xanthelasma).
Entropion i ectropion dotycz powieki dolnej. Zaburzenia te spowodowane s
zespoem zmian w napiciu mini tworzcych powieki, wiotkoci skry. Podwinicie
powoduje dolegliwoci blowe powodowane dranieniem rogwki przez rzsy, co moe by
przyczyn wtrnego jej owrzodzenia.
Leczenie w pocztkowym okresie polega na delikatnym masau powieki dolnej
ustawiajcym j w prawidowym pooeniu, aplikacji elu przyspieszajcego nabonkowanie
rogwki, maci z antybiotykiem, w etapie pniejszym konieczna jest chirurgiczna korekcja
znieksztace powieki.
Odwinicie powiek (ectropion) to odwrcenie powieki na zewntrz, ktre jest
powodem cigego zawienia, zapalenia spojwek. W stanach przewlekych moe doj do
przerostu spojwki, zwyrodnienia rogwki. Leczenie na pocztku powstaych dolegliwoci
polega na podawaniu kropli przeciwzapalnych spojwek do (sulfonamidy, antybiotyki),
nauczeniu pacjenta osuszania zazawionych oczu (przez dotyk chusteczk, nie pocieranie
oczu), w pniejszym etapie pozostaje zabieg operacyjny.

Zmiany ustawienia powiek mog by te spowodowane zaburzeniem wrodzonym,


pourazowym, poraennym. Leczenie jest dostosowane do przyczyny i dolegliwoci. Istotnym
problemem jest opadnicie powieki spowodowane poraeniem nerwu twarzowego.
Permanentne odsonicie gaki ocznej przy braku funkcji powiek powoduje wysychanie
rogwki i moe prowadzi do owrzodzenia rogwki. W leczeniu, poza wyej podanym,
czsto konieczne jest zaszycie szpary powiekowej.
Zwiotczenie skry powieki grnej leczymy zabiegiem operacyjnym, ktry polega na
usuniciu nadmiaru skry. Kpki te s nagromadzeniem zogw cholesterolowych
w powierzchownych warstwach skry powiek grnych, zazwyczaj w czci przyrodkowej.
Leczenie jest chirurgiczne z dokadnym usuniciem torebki, eby zapobiec nawrotom.

Pimiennictwo u autora

You might also like