You are on page 1of 7

07/03/2016

MRCIAFERNANDESCURSOSPREPARATRIOS:RESUMO:COMPREENDEREENSINAR:PORUMADOCNCIADEMELHOR

RESUMO:COMPREENDEREENSINAR:PORUMADOCNCIADEMELHOR
QUALIDADETEREZINHARIOS
COMPREENDEREENSINAR
Porumadocnciadamelhorqualidade
TerezinhaAzerdoRios

COMPREENDEREENSINARNOMUNDOCONTEMPORNEOa
articulaoentreFilosofiaeDidticasaberesquecontribuemparaa
construocontnuadacompetnciadoprofessor.Filosofiaareflexoea
compreensodaatuaodossereshumanosnomundo.Didticaa
preocupaocomoensino,asocializao,criaoerecriao.
TantoaFilosofiacomoaDidticasosabereshumanoshistoricamente
situadoseprecisoverificarascaratersticasdocontexto,nosquaiseles
desempenhamsuasfunesequaisasalternativasparaqueestessujeitos
possam"fazeracontecer".Aresponsabilidadepeloensinoestdispersa,mas
humagrandepreocupaocomeleepodeseconstatarqueasdemandas
colocadasFilosofiaaindasomuitograndes.Assimsendo,encontraseno
campodaeducaoaperspectivadeumaressignificaodacinciado
ensinar.
Nossomundo,nossotempoprecariedadeeurgnciasnecessriorefletir
sobreospossveiscaminhosatravsdaFilosofiaedaDidtica.Napassagem
donovomilnio,donovosculo,oqueseafirmaqueseenfrentaumacrise
designificadosdavidahumana,dasrelaesentreaspessoas,instituiese
comunidades.Acriseapontaparaduasperspectivasperigoeoportunidades.
Quandoconsideramosoperigo,estamosenvolvidosporumaatitudenegativa,
ignorandoasalternativasdesuperao,equandoconsideraseaperspectiva
deoportunidade,estamosmercdacrtica,dareflexoeadareorientao
daprtica.
Estemundo,definidocomopsmoderno,temarefernciadeuma
modernidadeantecedente.Amodernidadecaracterizousecomoumperodo
emquearazocomoumelementoexplicadoretransformadordomundo.
Sermodernoimplicavaemlanarseaventuradarazoinstrumental,
tecnolgica.
Dopontodevistapolticoeconmicoinstalouseomodeloliberal,adefesado
livremercado,oincentivoespecializao,adiscussosobreosideaisde
liberdadeeigualdade.
Globalizaofenmenodaexpansodeinterrelaes,principalmentede
naturezaeconmica,emumaescalamundial,entrepasesesociedadesde
todoomundo,refleteoprogressotecnolgicoeocrescimentodapobrezaem
http://marciafernandesconsultoria.blogspot.com.br/p/resumocompreendereensinarporuma.html

1/7

07/03/2016

MRCIAFERNANDESCURSOSPREPARATRIOS:RESUMO:COMPREENDEREENSINAR:PORUMADOCNCIADEMELHOR

todasasregiesdomundo.aconvivnciacomaexclusosocial.um
mundodesencantadoquedesprezaalguns

valoresfundamentaisnaconstruodomundoedoserhumano.Nestemundo
complexo,tambmsetornammaiscomplexasastarefasdoseducadores.E
nestecontexto,qualseraatitudeasetomarnocampodotrabalhodocente,
naperspectivadaeducaoedafilosofia?

Aautoraressaltaalgumasdemandasqueseconfiguramcomodesafios:

ummundofragmentadoexigeparaasuperaodafragmentao,umaviso
detotalidade,umolharabrangentee,noquedizrespeitoaoensino,a
articulaoestreitadossaberesecapacidades

ummundoglobalizadorequer,paraevitaramassificaoeahomogeneidade
redutora,oesforodedistinguir,paraunirapercepoclaradediferenase
desigualdadese,noquedizrespeitoaoensino,oreconhecimentodeque
necessrioumtrabalhointerdisciplinarquesganharsentidosepartirdeuma
efetivadisciplinaridade

nummundoemquesedefrontaaafirmaodeumarazoinstrumentalea
deumirracionalismoprecisoencontraroequilbrio,fazendoarecuperaodo
significadodarazoarticuladaaosentimentoe,noquedizrespeitoaoensino,
reapropriaodoafetonoespaopedaggico.

CompreenderomundoAtravsdaFilosofiafazseumareflexoeobjetivase
umsaberinteirocomclareza,abrangnciaeprofundidade,orientasenum
esforodecompreensoqueodesvelamentodasignificao,ovalordos
objetossobreosquaissevolta.

Conceitodecompreensoumarefernciaaumadimensointelectualea
umadimensoafetiva.Fazsenecessriatambmumaatitudedeadmirao
diantedoconhecido.Aristtelesafirmavaqueaadmiraooprimeiro
estmuloqueoserhumanotemparafilosofar.Naprtica,oquefascinae
intriga?Arespostaestnavivnciadassituaeslimite,ousituaes
problemticas.

Quandosefazumareflexosobreoprpriotrabalho,questionaseasua
validade,oseusignificado.Asrespostassoencontradasemdoisespaos:na
prticanaexperinciacotidiananareflexocrticasobreosproblemasque
estaprticafazsurgircomodesafios.

EnsinaromundoEtimologicamentedidticaemgregodidaktika,derivadodo
verbodidaskosignificado"relativoaoensino".ParaComnio"aartede
ensinar".AdefiniodeDidticaenglobaduasperspectivas:umacinciaque
temumobjetoprprio,comoumsaber,umramodoconhecimento,euma
disciplinaquecompeagradecurriculardoscursosdeformaode
http://marciafernandesconsultoria.blogspot.com.br/p/resumocompreendereensinarporuma.html

2/7

07/03/2016

MRCIAFERNANDESCURSOSPREPARATRIOS:RESUMO:COMPREENDEREENSINAR:PORUMADOCNCIADEMELHOR

professores.

OensinocomoobjetodaDidtica,consideradocomoumaprticasocialque
sednointeriordeumprocessodeeducaoequeocorreinformalmente,seja
espontnea,ouformalmente,demaneirasistemtica,intencionaleorganizada.
Demaneiraorganizada,sedesenvolvenainstituioescolarrealizadoapartir
dadefiniodeobjetivos,

contedosaseremexploradosnoprocessoeducacional.

Arelaoprofessoraluno,porintermdiodogestodeensinar,propiciaum
exercciodemeditao,oencontrocomarealidade,considerandoosaberj
existente,eprocuraarticularanovossaberes.Esteprocessopossibilitaaos
alunosaformaoeodesenvolvimentodecapacidades,habilidadescognitivas
eoperativas.Logo,oensinoatravsdaaoespecficadodocentecaracteriza
secomoumaaoquesearticulaaprendizagem.Diantedestaapresentao,
aautorafazumalertareflexivonaseguintefrase:"Oprofessorafirmaque
ensinouequeinfelizmenteosalunosnoaprenderam".

ADidticaumelementofundamentalparaodesenvolvimentodotrabalho
docente."Umbomprofessorreconhecidopelasuadidtica".Esseconceito
identificadocomoum"saberfazer".ADidticadeveserentendidaemseu
carterprticodecontribuioaodesenvolvimentodotrabalhodeensino,
realizadonodiaadiadaescola.(Oliveira,M.R.S.,1993:133134).

DidticaeFilosofiadaEducao:umainterlocuoNamsicadeGilberto
Gil"Hojeomundomuitogrande,porqueaTerrapequena"enoVasto
mundodeDrumonddeAndrade.Omundocujaextensosetornamaiorem
funodaintervenocontnuadossereshumanos,construindoemodificando
aculturaeahistria.Comoserprofessornestemundo?Oqueensinar?
Comoedequemodoosalunosaprendem?

Afragmentaodoconhecimento,dacomunicaoedasrelaes
comprometemaprticaeducativa.Portanto,precisoumnovoolhareuma
articulaoestreitadesaberesecapacidadesparaqueaFilosofiadaEducao
abranjaoprocessoeducativoemtodososaspectos.ADidticanecessita
dialogarcomadiversidadedossaberesdadocncia,enfrentarosdesafiose
buscaralternativasparapensarerepensaroensino.

Estecontextoimplicaarevisodecontedos,demtodos,doprocessode
avaliao,novaspropostasenovasorganizaescurriculares.

EnsinarMuitasquestesseapropriamdaprticadocente,comoobjetivode
estabelecervnculosentreoconhecimentoeaformaocultural,o
desenvolvimentodehbitos,atitudesevalores.Aautoraressaltacombaseem
SelmaG.Pimentaem"Oestgionaformaodeprofessores"1994,queso
necessriasnovasquestesparaumnovocenrioeducacionaleparaonovo
http://marciafernandesconsultoria.blogspot.com.br/p/resumocompreendereensinarporuma.html

3/7

07/03/2016

MRCIAFERNANDESCURSOSPREPARATRIOS:RESUMO:COMPREENDEREENSINAR:PORUMADOCNCIADEMELHOR

milnio.

Ofenmenodaglobalizaoumapercepoclaradasdiferenase
especificidadesdossaberes,edasprticaspararealizarumtrabalhocoletivoe
interdisciplinar.

Interdisciplinaressalta"misturadetrabalhos"queamaneiraequivocadaem
queocorreainterdisciplinaridade,emtornodeumtema.Naverdade,a
interdisciplinaridadealgomaiscomplexo,quesocorrequandotrata
verdadeiramentedeumdilogooudeumaparceria,queconstituda
exatamentenadiferena,naespecificidadedaaodegruposouindivduos
quequeremalcanarobjetivoscomuns.precisotermuitaclarezadotipode
contribuioquecadagrupopodetrazer,naespecificidadedestacontribuio,
queadisciplinaridade.

COMPETNCIAEQUALIDADENADOCNCIAumareflexosobrea
articulaodosconceitosdecompetnciaedequalidadenoespaoda
profissodocente.Estestermossoempregadoscommltiplassignificaes,
gerandoequvocosecontradies.

Aidiadeensinocompetenteumensinodeboaqualidade.fazeraconexo
estreitaentreasdimenses:tcnica,poltica,ticaeestticadaatividade
docente.Tratasederefletirsobreossaberesqueseencontramemrelao
formaoeprticadosprofessores.

Oconceitodequalidadeabrangente,multidimensional.Naanlisecrticada
qualidade,devemserconsideradososaspectosquepossamarticularaordem
tcnicaepedaggicaaosdecarterpolticoideolgico.Areflexosobreos
conceitosdecompetnciaequalidadetmopropsitodeirembuscadeuma
significaoquesealterouexatamenteemvirtudedecertasimposies
ideolgicas.

Embuscadasignificaodosconceitos:orecursolgicaAlgicaformal
permiteanalisarosconceitosemsuaprpriaconstituio.ParaAristteles,a
lgicafoichamadadeorganon,necessriaemtodososcamposdo
conhecimento.Acompreensodostermostemsofridomodificaesemvirtude
dascaractersticasdoscontextosemquesoutilizados.Assim,otermo
Competncia,freqentementeusadoparadesignarmltiplosconceitoscomo:
capacidade,saber,habilidade,conjuntodehabilidades,especificidade.
Portanto,noqueserefereQualidadeobservase:programade
computadores,qualidadedeumatleta,ocontroledequalidadedeprodutos
industriais.Oquerealmenteimportantenosoaspalavras,ostermos,esim
osobjetosdarealidadequeelesdesignam.

Noquedizrespeitoeducaodequalidadereferesehistriadaeducao
brasileira.Recentemente,mencionasecomfreqnciaanecessidadede
http://marciafernandesconsultoria.blogspot.com.br/p/resumocompreendereensinarporuma.html

4/7

07/03/2016

MRCIAFERNANDESCURSOSPREPARATRIOS:RESUMO:COMPREENDEREENSINAR:PORUMADOCNCIADEMELHOR

competncianotrabalhodoeducador.

Qualidadeouqualidades?Humamultiplicidadedesignificados:educao
dequalidade,estsereferindoaumasriedeatributosqueteriaessa
educao,ouseja,umconjuntodeatributosquecaracterizaaboaeducao.
UsandoapalavraQualidadecomamaiscula,naverdadeumconjuntode
"qualidades".Conformeacitaodaautora,paraAristteles,"aqualidade
umadascategoriasqueseencontramemtodosossereseindicamoqueeles
sooucomoesto.Ascategoriasso:substncia,quantidade,qualidade,
relao,tempo,lugar,ao,paixo,posioeestado".Sobrevesreferncias
noquedizrespeitonoodequalidade,epodesetrabalharnocampoda
educao.

Aeducaoumprocessodesocializaodacultura,noqualseconstrem,
semantmesetransformamosconhecimentoseosvalores.Aestadefinio
chamasecategoriada"substncia".Seesteprocessodesocializaosefaz
comaimposiodeconhecimentosevalores,ignorandoascaractersticasdos
educandos,diremosqueumameducao.Todaeducaotemqualidades.
Aboaeducaopelaqualdesejamoselutamos,umaeducaocujas
qualidadescarregamumvalorpositivo.

Competnciaoucompetncias?Comoseabrigaqualidadenoconceitode
competncia?Otermorecenteepassaaserumarefernciaconstante.
Perrenoudreconheceque"anoodecompetnciatemmltiplossentidos"e
segundosuaafirmao:

(...)umacompetnciacomoumacapacidadedeagireficazmenteemumtipo
definidodesituao,capacidadequeseapoiaemconhecimentos,masnose
reduzaeles.Paraenfrentardamelhormaneirapossvelumasituao,
devemosemgeralcolocaremjogoeemsinergiavriosrecursoscognitivos
complementares,entreosquaisosconhecimentos.

Ascompetnciasutilizam,integram,mobilizamconhecimentosparaenfrentar
umconjuntodesituaescomplexas."Comoguia,umreferencialde
competnciasadotadoemGenebra1996paraaformaocontnua",(lista
das10competncias):

1Organizaredirigirsituaesdeaprendizagem

2Administraraprogressodasaprendizagens

3Conceberefazerevoluirosdispositivosdediferenciao

4Envolverosalunosemsuasaprendizagenseemseutrabalho

5Trabalharemequipe

6Participardaadministraodaescola

7Informareenvolverospais

8Utilizarnovastecnologias

9Enfrentarosdeveresedilemasticosdaprofisso

10Administrarsuaprpriaformaocontnua.

http://marciafernandesconsultoria.blogspot.com.br/p/resumocompreendereensinarporuma.html

5/7

07/03/2016

MRCIAFERNANDESCURSOSPREPARATRIOS:RESUMO:COMPREENDEREENSINAR:PORUMADOCNCIADEMELHOR

Comreferncias10competnciasdePerrenoud,aautoraressalta:
"competnciassoascapacidadesqueseapoiamemconhecimentos",
usadocomosinnimodeoutrostermoscomo:capacidade,conhecimento,
saber.Apresentatambm,quatrotiposdiferentesdecompetncias:

(1998:1416):1.competnciaintuitiva2competnciaintelectiva3
competnciaprtica4competnciaemocional.Completandoestecaptulo,
precisotrabalharcomaperspectivacoletivapresentenasnoesdequalidade
ecompetnciaquesoampliadasnaconstruocoletiva.

DIMENSESDECOMPETNCIAUmadefiniodecompetnciaapresenta
umatotalidade,ouseja,umapluralidadedepropriedades(conjuntode
qualidadesdecarterpositivo)mostrandosuasdimenses:Tcnica,Poltica,
tica,Estticaeaestreitarelaoentreelas.

Adocnciadamelhorqualidadetemquesebuscar,continuamente,ese
afirmarnaexplicitaodestaqualidadenoquesereferea:oqu,porque,para
que,paraquem.Essaexplicitaosedaremcadadimensodadocncia:

dimensotcnicaacapacidadedelidarcomoscontedos,conceitos,
comportamentoseatitudes,eahabilidadedeconstrulosereconstruloscom
osalunos

dimensoestticadizrespeitopresenadasensibilidadeesuaorientao
numaperspectivacriadora

dimensopolticadizrespeitoparticipaonaconstruocoletivada
sociedadeeaoexercciodedireitosedeveres

dimensoticadizrespeitoorientaodaaofundadanoprincpiodo
respeitoedasolidariedade,nadireodarealizaodeumbemcoletivo.

FELICIDADANIAApresentaaresignificaodacidadania,comorealizao
individualecoletiva.

CidadaniaIdentificasecomaparticipaoeficienteecriativanocontexto
social.

DemocraciaAparticipaoatravsdovoto"asdecisespolticas".
necessriocriarespaoparaquesepossaconstruirconjuntamenteasregrase
estabeleceroscaminhos.

FelicidadeNaarticulaoentrecidadaniaedemocraciaretomasea
articulaoentreaticaepoltica.

Alteridadeeautonomianoconvvioqueseestabeleceaidentidadedecada
pessoanasociedade.

http://marciafernandesconsultoria.blogspot.com.br/p/resumocompreendereensinarporuma.html

6/7

07/03/2016

MRCIAFERNANDESCURSOSPREPARATRIOS:RESUMO:COMPREENDEREENSINAR:PORUMADOCNCIADEMELHOR

Aaodocenteeaconstruodafelicidadania:

1.Construirafelicidadanianaaodocentereconhecerooutro

2.Construirafelicidadanianaaodocentetomarcomorefernciaobem
coletivo

3.Construirafelicidadanianaaodocenteenvolversenaelaboraoe
desenvolvimentodeumprojetocoletivodetrabalho

4.Construirafelicidadanianaaodocenteinstalarnaescolaenaaula
umainstnciadecomunicaocriativa

5.Construirafelicidadanianaaodocentecriarespaonocotidianoda
relaopedaggicaparaaafetividadeeaalegria

6.Construirafelicidadanianaaodocentelutarpelacriaoepelo
aperfeioamentoconstantedecondiesviabilizadorasdotrabalhodeboa
qualidade.

CERTEZASPROVISRIASUmareflexosobreaformaoeaprtica
docente.

Articularosconceitosdecompetnciaedequalidadequevisampossibilidade
deumaintervenosignificativanocontextosocial.Amelhorqualidadese
revelanaescolhadomelhorcontedo,parapoderreverterconceitos,
comportamentoseatitudes.Amelhorqualidadeserevelanadefiniodos
caminhosparasefazeramediaoentreoalunoeoconhecimento.Ocritrio
queorientaaescolhadomelhorcontedooqueapontaparaapossibilidade
dosexercciosdacidadaniaedainserocriativanasociedade.Amelhor
metodologiaaquetemcomorefernciaascaractersticasdocontextoem
quesevive,nodesejodecriar,superarlimiteseampliarpossibilidades.A
melhorqualidaderevelasenasensibilidadedogestodocentenaorientaode
suaao,paratrazeroprazereaalegriaaocontextodeseutrabalhoeda
relaocomosalunos.Alegrianomelhorsentido,resultantedocontatocomo
mundoedaampliaodoconhecimentosobreele.

Oensinodamelhorqualidadeaquelequecriacondiesparaaformaode
algumquesabeler,escreverecontar.Lernoapenasascartilhas,masos
sinaisdomundo,aculturadeseutempo.Escrevernoapenasnoscadernos,
masnocontextodequeparticipa,deixandoseussinais,seussmbolos.Contar
noapenasnmeros,massuahistria,espalharsuapalavra,falardesiedos
outros.Contarecantarnasexpressesartsticas,nasmanifestaesreligiosas,
nasmltiplasediversificadasinvestigaescientficas.

http://marciafernandesconsultoria.blogspot.com.br/p/resumocompreendereensinarporuma.html

7/7

You might also like