‫
ر 

ل ا   ر 
 
آ
‬
‫‪(1‬ا' ر& ‪ 1‬ا‪167
!%‬ا!  اء‪:‬‬
‫  ‪ -‬ا
‪+,‬ت ا
‪ ،‬إ‪ 1‬أي 
 
‪ .‬وأ‪ 4‬أءه‪:‬‬
‫‪CH3-CO-O-CO-CH3 (2‬‬ ‫‪CH3-CO-O-CH3 ( 1‬‬
‫‪CH3-COOH(4‬‬ ‫‪CH3-OH (3‬‬
‫‪-------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ا‪ (1 :
-=:‬ا
 
‪:‬إ'‪<-----‬ا‪::‬إ‪ 98‬ات ا‪.78‬‬
‫‪(2‬ا
 
‪ :‬أ‪ 9‬ر ا? ا'‪ -‬آ ‪ <-----‬ا‪ ::‬أ‪ 9‬ر ا‪.> 98:‬‬
‫‪ (3‬ا
 
‪ :‬آ ل ‪ <-----‬ا‪ 98 : :‬ل ‪.‬‬
‫‪ (4‬ا
 
‪ ? :‬آ'‪ -‬آ‪<-----‬ا‪ ? ::‬ا‪.> 98:‬‬
‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪(2‬ا' ر& ‪ 2‬ا‪167
!%‬ا!  اء‪:‬‬
‫ ‪ 9‬ا‪ 7! D‬أ‪ 9‬ر ا? ا'‪ -‬آ وا ل ؟‬
‫‪-------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ا‪ 9 :
-=:‬ا‪ 7! D‬أ‪ 9‬ر ا? ا'‪ -‬آ وا ل ‪ :‬ا‪':‬وا? ا'‪ -‬آ‪.‬‬

‫!د  وث ا‪G‬ة  ‪ 'J‬إ') دون  ن اء( ‪M-‬ل أ‪ 9‬ر ا? ا'‪ -‬آ )وا ل( ‪.‬‬
‫‪M‬د
ا!‪ N 7‬آ ‪:‬‬

‫و‪ 9‬ا‪ D‬ه‪Q‬ا ا!‪ ? : 7‬آ'‪ -‬آ وإ'‪.‬و‪ O' P9 - ,‬وآ‪.‬‬
‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪(3‬ا' ر& ‪ 3‬ا‪167
!%‬ا!  اء‪:‬‬
‫ذا  أن ‪ U9‬ل  ‪
V9‬ا‪ U‬م ا‪ O.% 7! S.‬إ' ا‪:  &W 9‬‬
‫‪-‬أ( ‪ 4Y‬وي ا ‪X‬ت ? آ'‪ -‬آ وآ ل‪.‬‬
‫ب( ‪ 4Y‬وي ا ‪X‬ت [‪ 9‬ر ا ? ا'‪ -‬آ وآ ل‪.‬‬
‫ج( ‪ '] 4Y‬وي ا ‪X‬ت [‪ 9‬ر ا ? ا'‪ -‬آ وآ ل‪.‬‬
‫‪-------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ا‪:
-=:‬‬
‫ا( ‪ 4`
V.-‬وي ا ‪X‬ت ? آ'‪ -‬آ وآ ل ‪
V9‬ا‪ U‬م ا‪ ^.%- _M S.‬ا ل ‪،‬‬
‫‪ 
V.V‬ل أو ‪: τ = 67%‬‬
‫و‪ 
V.-‬ل ‪ 9a‬ي ‪τ = 60% :‬‬
‫و‪ 
V.-‬ل ‪τ = 5% :8a‬‬
‫ب( ‪ 4`
V.-‬وي ا ‪X‬ت [‪ 9‬ر ا ? ا'‪ -‬آ وآ ل ‪
V9‬ا‪ U‬م ا‪[ τ = 100% :S.‬ن ا!‪ 7‬آ‪.‬‬
‫ج( ‪ '] 4`
V.-‬وي ا ‪X‬ت [‪ 9‬ر ا ? ا'‪ -‬آ وآ ل‪
V9 .‬ا‪ U‬م ا‪. τ = 100% S.‬‬

‫ ‪ :
b‬ن ‪
V9‬ا‪ U‬م ا‪ τ = 100% S.‬آ‪
  >Q‬ا‪M‬ل ‪ '] 4Y‬وي ا ‪X‬ت ? ا'‪ -‬آ وآ ل‬
‫إذا ا' ا!‪ 1 7‬ا‪!Y‬ء ا!‪ 7‬ا ‪.‬‬
‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪(4‬ا' ر& ‪ 4‬ا‪167
!%‬ا!  اء‪:‬‬
‫ !‪W‬ت و‪ 9‬ا‪ D‬ا‪G‬ة ا‪
 U‬؟ اآ‪ N‬ا‪M‬د
ا‪QS
M‬ا ا!‪.7‬‬
‫‪-------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ا‪:
-=:‬‬

‫و‪ 9‬ا‪ D‬ه‪Q‬ا ا!‪ : 7‬ا‪ -%‬ن )ه ‬ ‫‪ 'ad‬ا‪ U‬ا ا‪ 78
 U‬ا‪ %‬دا وا‪ V‬س ‪ 1‬ا‪':‬ات و_ !‪ 7‬م ‪ 7! 1‬ا‪V%‬‬
‫آ'‪ -‬آ‪W‬ت ا‪ %‬د م( وا ل‪.‬و ‪M‬د‪ N P‬آ ‪:‬‬

‫‪1‬‬
 ‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪(5‬ا' ر&‪ 54‬ا‪167
!%‬ا!  اء‪:‬‬
‫ أي 
‪ D9 1‬ا‪G‬ة ‪9 -f‬؟  ا‪
g%‬ا‪ -%
M‬ن ‪ ،‬وآ‪ >Q‬ا
‪,‬ء ا‪ S‬رو وا
‪,‬ء ا‪ S‬رو ‪ [ -‬ن‬
‫ا'‪ -‬آ‪W‬ت ا = د  ا‪ -%‬ن ‪.‬‬
‫‪------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫‪ D9 1‬ا‪G‬ة ‪
  9 -f‬اة ا‪) ':
 U‬أو ‪ V%- 1‬ا‪ ( ':‬وه !‪ 7‬ا‪ & O ':‬ة & 
‪ 78‬ا‪ %‬دا‬
‫) ‪ ( Na + + HO −‬او ا‪ V‬س ) ‪. ( K + + HO −‬‬
‫و‪M‬د
!‪ 7‬ا‪ N V%‬آ ‪:‬‬

‫ا‪ -%‬ن ه آ'‪ -‬آ‪W‬ت ا‪ %‬د م ) ‪ ( RCOO − + Na +‬أو آ'‪ -‬آ‪W‬ت ا‪  V‬م ) ‪ h ( RCOO − + K +‬ا‪ 7W‬ا'‪
9 -‬‬
‫‪
 i R −‬و]' !'
) ' ]‪ V‬ه‪ jQ‬ا'‪ -‬آ‪W‬ت ‪ 1‬أآ‪ 10  '8‬ذرات ا'‪ -‬ن(‪.‬‬
‫‪−‬‬
‫‪ 78‬ا
ا'‪ R −
9 -‬ا‪ 7Q‬ا‪l‬أ^ ء )ا‪'S‬و ‪Q
-& '](-‬و‪-‬ن  اء‪ .‬و‪ 78‬ا
‪,‬ء ‪ − COO‬ا'أس ا[^‬
‫ء )ا‪ S‬رو(‪.‬‬

‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪& (6‬رن  ‪ h‬ا'آ
و ‪ U h‬م ا!‪ ، 7‬ا‪G‬ة ا‪
 U‬وا‪G‬ة  و‪.J 4‬‬
‫ا‪:
-=:‬‬
‫ا‪G‬ة ا‪ 7!
 U‬آ ‪  P. D.‬ن ا‪ -%‬ن وا ل و‪ . f %Y‬ا‪M‬ل  ل & ي 'آ‪.,‬‬
‫وا‪G‬ة  و‪ J 4‬ه ا!‪ 7‬ا‪M‬آ‪G m‬ة وه ‪ -‬ء و ود و‪ P. D.‬ا? وا   ه‪ jQ‬ا
 ن ا ل‬
‫= ‪ -‬ء [ن ا[ ‪9‬ت‪! 'VM H 3O + .‬زا !‪ 7‬ا['ة وه ا!‪ 7‬ا‪M‬آ‪.m‬‬
‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪ (7‬ا‪! ^'M 4‬ز ‪  .‬أي 
 ن ا!‪ 9
 ,‬و أي 
 ن ]' 
‪ m9‬؟ و أي 
 ن أ‪ ,9‬؟ ذا ‪.M‬‬
‫ا‪!
U9‬ز؟‬
‫أ‪:
-=:‬‬
‫ا!ز ‪ 9‬ع آ ا‪ U9‬و‪
 'g X  9‬ا ازن‪ ،‬وإ‪
'  , 9‬ا!‪ .7‬و !ز أه
آ‪'V‬ة  ا'‪'  O‬د ود
‬
‫ا!‪ 7‬و!دي ا‪M‬ل ا!‪W‬ت ا ‪.
+V
a‬‬
‫●ا!‪ ,‬ا
‪  :m9‬ن ا!ز ‪  .‬ر ا!‪W‬ت‪.‬‬ ‫أ‪ 9‬اع ا!‪:,‬‬
‫●ا!‪ ,‬ا‪  X :m9
 'g‬ن ا!ز ‪  .‬ر ا!‪W‬ت‪.‬‬
‫● ا!‪ ,‬ا[‪  : ,9‬ن ا!ز أ‪ ,9‬وه ‪
 1 7q‬ات ‪  'VM‬ا&‪O‬‬
‫‪ rV8
M‬ا!‪W‬ت و‪.S!
'  ,‬‬
‫ا‪
U9‬ا!ز ‪ .M‬ا‪Y‬ر ا!ز ا‪ N.‬وا‪ 
  h- : W‬وث  ة !‪W‬ت ‪WY‬ل ‪ m!9‬ا ل ا   '‪O‬‬
‫أ ا!‪W‬ت دون ]'ه‪.‬‬

‫ر  ‪
UV‬‬
‫‪ (8‬أ ‪M‬د‪X‬ت ‪ O.%‬ا‪ ':‬ا
‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ا‪:
-=:‬‬

‫‪(1‬‬

‫‪(2‬‬

‫‪(3‬‬

‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪ 9 - O.% '9 (9‬ات ا‪E78:‬‬
‫‪ (1‬اآ‪ N‬ا‪
g%‬ا‪ q. ^%.‬رة 'آ‪.E N‬‬
‫‪ (2‬ا&'ح ‪,‬دو= !‪ ( A + B ) 7‬و ) ‪ O.%   (C + D‬ا‪   . E ':‬آ‪
 7‬ا‪ D9.‬ا ن ‪ a. E O‬اآ‪N‬‬
‫‪M‬د
ا! ا ا‪.U‬‬
‫‪---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ا‪:
-=:‬‬

‫‪ (1‬ا‪
g%‬ا‪ q. ^%.‬رة 'آ‪: E N‬‬

‫‪ O.%  (2‬ا‪ ':‬أ ا‪ ?  &W 9‬آ'‪ -‬آ وآ ل ‪:‬‬

‫آ  ‪ O.%‬ا‪ ':‬أ ا‪  &W 9‬أ‪ 9‬ر ? آ'‪ -‬آ وآ ل ‪:‬‬

‫‪ (3‬ا!‪ 7‬ا[ول ‪ -‬ء و ود و‪' X‬اري‪ .‬وا‪ O' 98‬وآ‪.‬‬

‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪(10‬ا' ر&‪ 10‬ا‪167
!%‬ا!  اء‪:‬‬
‫ ‪  7
V.-‬ا!‪W‬ت ا‪ ،
v‬ه‪ _M 7‬ا[' ‪ m9
 ,!-‬أو ]' 
‪:m9‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‪---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ا‪:
-=:‬‬
‫‪ (1‬ا‪ WV‬ا‪ i m!9 P m N%‬ر ا!‪ W‬ت=======َ< ‪ 9‬ع ا!‪.m9
 '] :,‬‬
‫‪ (2‬أ ‪9‬ت ا  ا‪ i m!9 S h8‬ر اء ا[وآ
‪ .‬ا‪Q‬ي !> =======َ< ‪ 9‬ع ا!‪.m9
 :,‬‬
‫‪ ( 3‬ا[ ‪9‬ت ‪ i m!9 S H +‬ر ا!‪ W‬ت=======َ< ‪ 9‬ع ا!‪.m9
 :,‬‬
‫‪ (4‬ا!ز )‪ 9a‬أوآ ا‪v‬زوت( ‪ i m!9 P‬ر ا!‪W‬ت =======َ< ‪ 9‬ع ا!‪.m9
 :,‬‬
‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪(11‬ا' ر&‪ 11‬ا‪167
!%‬ا!  اء‪:‬‬
‫‪ 7! ,
.9‬آ
‪  m = 20,4 g‬أ‪ 9‬ر ا‪ O > 98:‬آ
‪  m' = 6,4 g‬ا‪ 98‬ل ‪ M-.‬ا` ‪:-‬ر اد وا‪,M‬ل ا‪7g‬‬
‫وا
!^ و‪ ' U‬ا ر ا‪ JM‬ي ‪,M9 ،‬ل آ
‪  m' ' = 12,6 g‬ا‪. ':‬‬
‫‪ (1‬اآ‪M N‬د
ا!‪ 7‬ا‪.7f‬‬
‫‪  (2‬د 'دود ه‪Q‬ا ا‪. O.%‬‬
‫‪------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫‪M (1‬د
ا!‪:7‬‬

‫‪ (2‬آ
دة أ‪ 9‬ر ا‪ > 98:‬ا‪:
 V‬‬

‫)‪m( A‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪20,4 g‬‬
‫= )‪n( A‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 0,2mol‬‬
‫‪M ( A) M (C 4 H 6 O3 ) 102 g .mol −1‬‬
‫آ
دة ا‪ 98‬ل ا‪:
 V‬‬
‫) ‪m( B‬‬ ‫'‪m‬‬ ‫‪6,4 g‬‬
‫= ) ‪n( B‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 0,2mol‬‬
‫‪M ( B ) M (CH 4 O) 32 g .mol −1‬‬
‫آ
دة ا‪ ':‬ا ن‪:‬‬

‫) ‪m(C‬‬ ‫' '‪m‬‬ ‫‪12,6 g‬‬

‫= ) ‪n(C‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 0,17 mol‬‬
‫‪M (C ) M (C 3 H 6 O2 ) 74 g .mol −1‬‬

‫‪ -‬أن ا`‪ 4‬ا‪  V‬وي ا ‪X‬ت ‪y ،‬ن ‪x max = 0,2mol :‬‬
‫و‪ -‬أن آ
دة ا‪ 'X‬ا ن ‪ U 78‬م ا!‪ 7‬ا‪xexp = x f = 0,17 mol : S.‬‬
‫‪0,17‬‬ ‫‪xexp‬‬
‫=‪r‬‬ ‫=‬
‫و‪y P.‬ن 'دود ه‪Q‬ا ا!‪ 7‬ه ‪= 0,85 = 85% :‬‬
‫‪x max‬‬ ‫‪0,2‬‬
‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪(12‬ا' ر&‪ 12‬ا‪168-167
!%‬ا!  اء‪:‬‬
‫أ ‪M‬د‪X‬ت ا‪G‬ة ا‪
 U‬ا
‪:‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ا‪:
-=:‬‬

‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪(13‬ا' ر&‪ 13‬ا‪168-
!%‬ا!  اء‪:‬‬
‫‪,
.9‬ا‪G‬ة ا‪ 98
 U‬ات ا‪ - 7 V‬ا
 ل ه روآ ا‪  V‬م ‪  ،‬أ=‪ 7‬ذ> ‪  n = 0,25mol 7M
9‬ا‪7!':‬‬
‫‪ S V 
 O‬روآ ا‪  V‬م 'آ‪ . 4mol / l j,‬و ‪,‬ل آ
‪  m = 16,1g‬ا ل ‪
S9 .‬ا!‪.7‬‬
‫‪ (1‬اآ‪M N‬د
ا!‪ 7‬وا‪ 4‬ا ا‪ .‬ا‪ D‬ا‪.S 7%‬‬
‫‪  (2‬د ا‪
U‬ا ‪  ، V 
 9‬ن ا‪ 'X‬ه ا!‪ 7‬ا ‪.‬‬
‫‪ (3‬ا‪' N‬دود ه‪ jQ‬اة و_ ‪ 1‬ا‪.

.‬‬
‫‪--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ا‪:
-=:‬‬
‫‪M (1‬د
ا!‪:7‬‬

‫آ'‪ -‬آ‪W‬ت ا‪  V‬م‬ ‫‪ -‬ن ‪1-‬ول‬

‫‪------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫‪ = '. (2‬ول ا‪ U‬م ‪:‬‬

‫‪0,25‬‬ ‫‪CV‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪0 ,25-x‬‬ ‫‪C.V-x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪ _  x max = 0,25mol‬ذ> 

‪ N‬أن  ن آ
دة ه روآ ا‪  V‬م ا‪
 V‬‬ ‫إذا آن ا‪ 'X‬ه ا!‪ 7‬ا‬
‫أآ‪ 'V‬أو و
ل‪. 0,25mol :‬‬
‫وا‪
U‬ا ‪
 9‬دة ه روآ ا‪  V‬م ا‪  
 V‬ن ‪ 'X‬ه ا!‪ 7‬ا ‪ ،‬ه ‪n(ester ) = 0,25mol‬‬
‫‪0,25 0,25mol‬‬
‫= ‪V‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0,0625 L = 62,5mL‬‬ ‫⇐‬ ‫أي ‪C.V = 0,25 :‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪4mol / L‬‬
‫‪------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫‪'  (3‬دود ه‪ jQ‬اة ‪:‬‬
‫ا‪ U‬م ا‪ 7! S.‬وي آ
دة ا ل ا‪: D.‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪16,1g‬‬
‫= )‪x f == n(alcool‬‬ ‫=‬ ‫‪≈ 0,218mol‬‬
‫‪M (C4 H10O) 74g.mol−1‬‬
‫‪0,218‬‬ ‫‪xexp‬‬
‫=‪r‬‬ ‫=‬
‫و‪' ، P.‬دود ا!‪= 0,87 = 87% :7‬‬
‫‪x max‬‬ ‫‪0,25‬‬
‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪(14‬ا' ر&‪ 14‬ا‪168-
!%‬ا!  اء‪:‬‬
‫? ا‪ > 9 V‬أو ? ا‪ ? ، >' V‬ده‪ ، CH 3 − CH 2 − CH 2 − COOH Pgf .‬وا‪'g‬ول آ ل ‪Pgf‬‬
‫‪HOCH 2 − CHOH − CH 2 OH‬‬
‫‪ (1‬ا‪ ' V‬أو ‪' - aWa‬ات ا‪'g‬ول = ده‪  .‬ا=  ا‪ -,‬ة ‪ ،‬اآ‪ Pgf N‬ا‪ ^%.‬ا‪ q.‬رة ‪.‬‬

‫‪ 7! ,
.9 (2‬آ
‪  m = 30 g‬ا‪  O ' V‬ل ه روآ ا‪ %‬د م ‪' -‬ة‪ ،‬و‪ M-‬ا` ‪X-‬ر اد  ة ‪30‬د&‪،
U‬‬
‫‪ N%9‬ا`‪ 4‬ا‪   7%‬ل ‪ OVq‬ا  رور ا‪ %‬د م ‪ 1 7%. ،‬را‪.N‬‬
‫‪ :1-2‬أآ‪M N‬د
ا!‪ 7‬وا‪ 4‬اء ا‪ .‬ا‪.D‬‬
‫‪  :2-2‬ه ا‪ Nf 
g‬ا`‪ 4‬ا‪  S.‬اء ا‪z‬؟‪ 1 -‬ه‪ jQ‬ا‪
M‬؟‬
‫‪5‬‬
 ‫‪  (3-2‬ه ا
ا‪ %U‬ى ا  ا‪ %‬ل ‪S‬؟‬
‫‪M ( Na ) = 23 g / mol ، M (C ) = 12 g / mol ، M ( H ) = 1g / mol ، M (O) = 16 g / mol :  M9‬‬
‫أ= ‪:
-‬‬
‫‪
gf(1‬ا‪ ' V‬أو ‪' - aWa‬ات ا‪'g‬ول‪:‬‬

‫‪------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫‪(1-2 (2‬‬

‫وه ‪ aWa :‬إ'‬ ‫ا‪' V‬‬ ‫ا‪ %‬دا‬ ‫‪ 9 -‬ات ا‪ %‬د م‬ ‫ا‪'g‬ول‬
‫)‪' - aWa‬ات ا‪'g‬ول(‬
‫‪------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫‪ :2-2‬ا‪ Nf 
g‬ا`‪ 4‬ا‪  S.‬اء ا‪ z‬ا‪Q‬ي ‪ 9 - N' 7S‬ات ا‪ %‬د م ‪:‬ه ا‪ %‬ل ‪ 1‬ا‪ -%‬ن ا‪[) N%‬ن‬
‫ه‪Q‬ا ا[‪ 7& 'Y‬ا‪Q‬و‪-‬ن  اء ا‪.(z‬‬
‫‪ 1‬ه‪ jQ‬ا‪
M‬ب‪']'] :‬ة ا‪ -%‬ن )أو '‪ N‬ا‪ -%‬ن(‪.‬‬
‫‪----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪30‬‬
‫=‪n‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0,0994 ≈ 0,1mol‬‬ ‫‪ . (3-2‬د آ
دة ا‪ ' V‬ا‪:
 V‬‬
‫‪M (C15 H 26 O6 ) 302‬‬
‫= ول ا‪ U‬م ‪:‬‬

‫و‪y ، P.‬ن ‪:‬‬ ‫‪ -‬أن ا‪ S ، 4'!- 7M ' V‬ا!‪ 7‬ا ) ا‪Q‬ي ‪  OJ‬ا !‪(7‬أي ‪1 − x max = 0 :‬‬
‫‪x max = 0,0994mol‬‬
‫‪n' = 3 x max = 0,2982mol‬‬
‫إذن آ
دة ‪ 9 -‬ات ا‪ %‬د م ا‪ %U‬ى ا  ا‪ %‬ل ‪ S‬ه ‪:‬‬
‫'‪m‬‬ ‫'‪m‬‬
‫= '‪n‬‬ ‫=‬ ‫و‪ -‬أن ‪:‬‬
‫‪M (C 4 H 7 O2 Na ) 110 g .mol −1‬‬
‫‪m' = n'×M = 110 × 0,2982 = 32,8 g‬‬
‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪(15‬ا' ر&‪ 15‬ا‪168-
!%‬ا!  اء‪:‬‬
‫‪'- 'J '9‬و‪ 9-‬ات ا‪. !` U' - 78:‬‬
‫‪ (1‬ا '‪
U‬ا[و‪,9 : 1‬ج ‪ ?  4,8 g‬ا‪'V‬و‪  9,2 g O C 2 H 5 − COOH > 9-‬ا‪ 98:‬ل ‪ V .‬ا‪'M‬ة ? & ة ‪M-‬‬
‫'ور أر‪
M-‬أم ‪ ،‬أ‪ 4`  U- P9‬ا! ‪  5,2 g‬ا? ‪.‬‬
‫‪ (1-1‬اآ‪M N‬د
ا!‪-? 7‬آ ل و ‪,‬ات ا!‪ 7‬ا ا_ ‪.‬‬
‫‪ (2-1‬ا‪ N‬آ
‪'-‬و‪ 9-‬ات ا‪ 78:‬ا‪.7%‬‬
‫‪ (2‬ا '‪
U‬ا‪ ^J9 :
98‬إ‪ 1‬آ
ا ل ا‪  ،
U-‬ر
 ‪  25 g‬أ‪ 9‬ر ا‪'V‬و‪. > 9-‬‬
‫‪ (1-2‬اآ‪M N‬د
ا!‪ 7‬ا
 و ‪ = WM‬ا‪, >-‬ات ا ل ا ا_ ‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪ (2-2‬ا‪ N‬آ
‪'-‬و‪ 9-‬ات ا‪ 78:‬ا‪.
%‬‬
‫‪------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ا‪:
-=:‬‬
‫‪M (1‬د
ا!‪:7‬‬

‫‪,‬ات ه‪Q‬ا ا!‪:7‬‬

‫*‪ -‬ء *  ود * ‪' X‬اري‪.‬‬
‫‪(2-1‬‬
‫آ
دة ا? ا`!
= آ
دة ا‪ ':‬ا ن ‪.‬‬
‫‪m = 14,8 − 5,2 = 9,6 g‬‬ ‫‪:‬‬ ‫و ‪ .‬آ
ا? ا‪
UV‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪9,6 g‬‬
‫= ‪ n‬وه آ
دة ا‪ ':‬ا ن ‪.‬‬ ‫=‬ ‫إذن ‪ :‬آ
دة ا? ا‪= 0,1297 mol ≈ 0,13mol :
UV‬‬
‫‪M 74 g .mol −1‬‬
‫إذن آ
ا‪ ':‬ا‪m = n × M (ester ) = 0,12973 × 102 = 13,23 g :D.‬‬

‫ا '‪
U‬ا‪  :
98‬ا‪M‬ل = ول ا‪ U‬م [ن‪:‬‬

‫آ
دة ? ا‪ > 98:‬ا‪:
 V‬‬
‫)‪m( A‬‬ ‫‪4,8‬‬
‫= )‪n( A‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0,2mol‬‬
‫‪M (C 3 H 6 O2 ) 74‬‬
‫‪:‬‬ ‫آ
دة ا‪ 98:‬ل ا‪
 V‬‬
‫) ‪m( B‬‬ ‫‪9,2‬‬
‫= )‪n( A‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0,2mol‬‬
‫‪M (C 2 H 6 O) 46‬‬
‫وآ
دة ا‪ ':‬ا ن ‪:‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪9,6 g‬‬
‫= ‪ n‬وه ‪ U 78‬م ا!‪ = '9 a.7‬ول ا‪ U‬م و‪'`9‬ج آ
ا‪ ':‬ا‪. D.‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0,1297 mol ≈ 0,13mol‬‬
‫‪M 74 g.mol −1‬‬

‫□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□‬
‫‪(16‬ا' ر&‪ 16‬ا‪168-
!%‬ا!  اء‪:‬‬
‫‪−1‬‬
‫ ‪ ، 'J‬ا‪  &W 9‬آ ل و? آ'‪ -‬آ ذي 
‪،
MVq
 Y‬إ'ا آ‪ P‬ا 
‪. 88 g .mol‬‬
‫‪  (1‬ا‪
g%‬ا‪QS
=:‬ا ا‪ ':‬؟‬
‫ا‪ D.‬ا‪ }%‬ا‪ q.‬رة ا‪QS
.‬ا ا‪ ، 'X‬واآ‪ N‬ا‪ }%‬ا ‪
=  V‬ا ا‪.
U‬‬
‫‪'M (2‬ف ‪ 1‬ا‪ 'X‬ا ن ‪' 1 7%. ، P. 4,4 g V% 7! ,
.9 ،‬آ‪ A V‬و ‪. B‬‬
‫‪ _'i  7%9‬ا‪ 1 ' U‬آ
‪. m( B ) = 2,98 g‬‬
‫ 'آ‪ B N‬أن ‪G‬آ ‪
 S-‬إ‪  1‬ن ‪ -‬ا
 ل ? ‪.g.'V‬ت ا‪  V‬م ‪.‬‬
‫‪  (1-2‬ا
 
ا ‪ .‬إ‪ S‬ه‪Q‬ا ا'آ‪ N‬و ‪P!f‬؟‬
‫‪ 7VU9 (2-2‬أن =‪' O‬ا‪ 7‬ا‪' S O.%‬دود و ‪ . 100%‬ه آ
ا'آ‪ B N‬ا‪ S 7%‬؟‬
‫ا‪ D.‬آ‪ P‬ا 
و‪ Pgf‬ا‪
=:‬و‪ Pgf‬ا‪ q. ^%.‬رة ‪.‬‬
‫‪'M (3-2‬ف‪ ،‬إذن ‪ 1‬ا‪ B ':‬واآ‪M N‬د
!‪.P.V% 7‬‬
‫‪---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫ا‪:
-=:‬‬

‫‪ x = n + n'+1 : OJ9‬و‪
gf zV% >Q-‬ا‪ 'X‬ا‪C x H 2 x O2 :
=:‬‬

‫‪M = 88‬‬ ‫‪: O‬‬ ‫‪M = 12 x + 2 x + 32‬‬ ‫إذن آ‪ P‬ا 
‪:‬‬

‫‪x=4‬‬ ‫⇐‬ ‫⇐ ‪14 x = 56‬‬ ‫‪88 = 14 x + 32‬‬

‫‪C 4 H 8 O2‬‬ ‫و‪  >Q-‬ن ا‪
g%‬ا‪ ' =:‬ه‪:‬‬
‫)‪ -‬أن 
ا? ]' !'
( ‪y‬ن ا‪ }%‬ا‪ q.‬رة ا‪QS
.‬ا ا‪ 'X‬ه ‪:‬‬

‫‪7‬‬
 78 ‫> اد ا ن‬Q ، =‫ رو‬S‫ ن وا‬-'‫'  ذرات ا‬V‫ 
 ن أ   د آ‬JM‫ت ا‬V‫ا'آ‬:
=  V ‫} ا‬%‫ا‬
.
=  V ‫} ا‬%‫ ا‬78
-‫ ا‬jQ‫ه‬: =‫ رو‬S‫ ن وا‬-'‫ر ذرات ا‬Sb‫ت دون إ‬+,
‫ا‬

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
. ‫ ي‬9a ‫ آ ل‬B N‫( ا'آ‬1-2(2
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
m 4,4
n= = = 0,05mol :
M‫'ا‬:‫( آ
دة ا‬2-2
M 88
. n( B ) = 0,05mol =

.‫ن آ
دة ا ل ا‬y 100% = V%‫ ا‬7! ‫ أن 'دود‬-
m(B) 2,98
M= = = 59,6g / mol : ‫ن ا
ا 
 ل ه‬y P.‫و‬
n(B) 0,05
M ( B ) = 12n'+2n'+2 + 16 = 14n'+18 ⇐ C n ' H 2 n ' +1 − OH : ‫
 ل‬M‫=
ا‬:‫
ا‬g%‫ل ا‬WY ‫و‬
n' = 3 ⇐ 59,6 = 14n'+18 : ‫أي‬
C 3 H 7 − OH : ‫=
ه‬:‫
ا ل ا‬gf -‫و‬

‫ول‬-2‫ن‬-‫ ا'و‬: ‫وه‬

: ‫ ه‬7M‫'ا‬:‫إذن ا‬

: V%‫ ا‬7!
‫د‬M

SBIRO ABDELKRIM lycée Abdellah Cheffchaouni et lycée Agricole Oulad Taima région d’Agadir
Maroc
Mail :sbiabdou@yahoo.fr msen messager : sbiabdou@hotmail.fr