Professional Documents
Culture Documents
Bt ng
thc
A- M u:
Bt ng thc l mt trong nhng mng kin thc kh nht ca
ton hc ph thng .
Nhng thng qua cc bi tp v chng minh bt ng thc hc sinh
hiu k v su sc hn v gii v bin lun phng trnh , bt
phng trnh ,v mi lin h gia cc yu t
ca tam gic v tm gi tr ln nht v nh nht ca mt biu thc.
Trong qu trnh gii bi tp , nng lc suy ngh , sng to ca hc
sinh c phat trin a dang v phong ph
v cc bi tp v bt ng thc c cch gii khng theo quy tc
hoc khun mu no c.
N i hi ngi c phi c cch suy ngh lgic sng to bit kt
hp kin thc c vi kin thc mi mt cch lgc c h thng.
Cng v ton v bt ng thc khng c cch gii mu , khng
theo mt phng php nht nh nn hc sinh rt lng tng khi gii
ton v bt ng thc v vy hc sinh s khng bit bt u t
u v i theo hng no .Do hu ht hc sinh khng bit lm
ton v bt ng thcv khng bit vn dng bt ng thc
gii quyt cc loi bi tp khc.
Trong thc t ging dy ton trng THCS vic lm cho hc sinh
bit chng minh bt ng thc v vn dng cc bt ng thc
vo gii cc bi tp c lin quan l cng vic rt quan trngv
khng th thiu c ca ngi dy ton ,thng qua rn luyn
T duy lgic v kh nng sng to cho hc sinh . lm c iu
ngi thy gio phi cung cp cho hc sinh mt s kin thc c bn
v mt s phng php suy ngh ban u v bt ng thc .
Chnh v l do trn nn ti t tham kho bin son chuyn bt
ng thc nhm mc ch gip hc sinh hc tt hn.
Danh mc ca chuyn
1
S.t.t
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
Ni dung
trang
Phn m u
1
Ni dung chuyn
2
Cc kin thc cn lu
3
Cc phng php chng minh bt ng thc
4
Phng php 1:dng nh nghi
4
Phng php 2:dng bin i tng ng
6
Phng php 3:dng bt ng thc quen thuc
8
Phng php 4:dng tnh cht bc cu
10
Phng php 5: dng tnh chtba t s
12
Phng php 6: dng phng php lm tri
14
Phng php 7: dmg bt ng thc tam gic
16
Phng php 8: dng i bin
17
Phng php 9: Dng tam thc bc hai
18
Phng php 10: Dng quy np ton hc
19
Phng php 11: Dng chng minh phn chng
21
Cc bi tp nng cao
23
ng dng ca bt dng thc
28
Dng bt ng thc tm cc tr
29
Dng bt ng thc : gii phng trnh h ph- 31
ng trnh
20. Dng bt ng thc : gii phng trnh
33
nghim nguyn
21. Ti liu tham kho
B- ni dung
Phn 1 : cc kin thc cn lu
1- nh ngha
2- Tnh cht
3-Mt s hng bt ng thc hay dng
2
2-tnh cht
A B A B 0
A B A B 0
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
A>B B A
A>B v B >C A C
A>B A+C >B + C
A>B v C > D A+C > B + D
A>B v C > 0 A.C > B.C
A>B v C < 0 A.C < B.C
0 < A < B v 0 < C <D 0 < A.C < B.D
A > B > 0 A n > B n n
A > B A n > B n vi n l
A > B
A n > B n vi n chn
m > n > 0 v A > 1 A m > A n
m > n > 0 v 0 <A < 1 A m < A n
1
1
= 2 .2 .( x 2 + y 2 + z 2 - xy yz zx)
= 2 ( x y ) 2 ( x z ) 2 ( y z ) 2 0 ng vi mi x;y;z R
1
x;y;z R
a2 b2 a b
2
2
;b)
a2 b2 c2 a b c
3
3
gii
5
a2 b2 a b
2
2
a) Ta xt hiu
2 a 2 b 2 a 2 2ab b 2
4
4
1
= 4 2a 2 2b 2 a 2 b 2 2ab
1
2
= 4 a b 0
a2 b2 a b
2
2
Vy
a2 b2 c2 a b c
3
3
= 9 a b
1
Vy
b c c a
2
a2 b2 c2 a b c
3
3
Du bng xy ra khi a = b =c
c)Tng qut
a12 a 22 .... a n2 a1 a 2 .... a n
n
n
mn n 2
mp p 2
mq q 2
m 1 0
4
4
4
4
n
2
q
2
m
1
2
(lun ng)
m
2 n 0
m
p0
2
Du bng xy ra khi m
q 0
2
m
2 1 0
m
n 2
m
p
m
q
m 22
Bi tp b xung
m2
n p q 1
a)
a2
Gii:
b2
ab
4
4a 2 b 2 4ab 4a 2 4a b 2 0
a)
a2
2a b 0
2
b
ab
(du bng
4
b) a 2 b 2 1 ab a b
2(a 2 b 2 1 2(ab a b)
Vy a 2
xy ra khi 2a=b)
a 2 2ab b 2 a 2 2a 1 b 2 2b 1 0
( a b) 2 ( a 1) 2 (b 1) 2 0
Vy a b 1 ab a b
Du bng xy ra khi a=b=1
a 2 b 2 c 2 d 2 e 2 a b c d e
c)
4 a 2 b 2 c 2 d 2 e 2 4 a b c d e
a 2 4ab 4b 2 a 2 4ac 4c 2 a 2 4ad 4d 2 a 2 4ac 4c 2 0
a 2b 2 a 2c 2 a 2d 2 a 2c 2 0
Bt ng thc ng vy ta c iu phi chng minh
V d 2:
Chng minh rng: a 10 b10 a 2 b 2 a 8 b 8 a 4 b 4
Gii:
10
10
2
2
a b a b a 8 b 8 a 4 b 4 a12 a10 b 2 a 2b10 b12 a12 a 8b 4 a 4b 8 b12
a 8b 2 a 2 b 2 a 2b 8 b 2 a 2 0
a2b2(a2-b2)(a6-b6) 0 a2b2(a2-b2)2(a4+ a2b2+b4) 0
Bt ng thccui ng vy ta c iu phi chng minh
8
2
x2 y2
x y
2 2
Gii:
x y
x y
2
2 2
v :x y nn x- y
x2+y2
2 2
( x-y)
x2+y2- 2 2 x+ 2 2 y 0 x2+y2+2- 2 2 x+ 2 2 y -2 0
x2+y2+( 2 )2- 2 2 x+ 2 2 y -2xy 0 v x.y=1 nn 2.x.y=2
(x-y- 2 )2 0 iu ny lun lun ng . Vy ta c iu phi
chng minh
V d 4:
1)CM:
P(x,y)= 9 x 2 y 2 y 2 6 xy 2 y 1 0 x, y R
a b c a b c
2)CM:
(gi :bnh phng 2 v)
3)choba s thc khc khng x, y, z tha mn:
2
x. y.z 1
1 1 1
x yz
x y z
=(xyz-1)+(x+y+z)-xyz( x
1 1
)=x+y+z
y z
- ( x y z)
(v x
1 1
<
y z
Phng php 3:
d) b a 2
2)Bt ng thc C sy:
a1 a 2 a3 .... a n n
a1 a 2 a3 ....a n
n
a a . a .x x . axax . ax
Vi
ai 0
22 222 2
2
2 2 n 1 2 n 11 2 2 n n
abc
A BC
abc
A BC
aA bB cC a b c A B C
.
3
3
3
aA bB cC a b c A B C
.
3
3
3
abc
A BC
Du bng xy ra khi
b/ cc v d
v d 1 Cho a, b ,c l cc s khng m chng minh rng
(a+b)(b+c)(c+a) 8abc
Gii:
Cch 1:Dng bt ng thc ph: x y 2 4 xy
a b 2 4ab ; b c 2 4bc
Tac
; c a 2 4ac
a b 2 b c 2 c a 2 64a 2 b 2 c 2 8abc 2
(a+b)(b+c)(c+a) 8abc
Du = xy ra khi a = b = c
v d 2(t gii): 1)Cho a,b,c>0 v a+b+c=1
(403-1001)
2)Cho x,y,z>0 v x+y+z=1
3)Cho a>0 , b>0, c>0
CMR:
a
b
c
3
bc ca ab 2
10
CMR:
1 1 1
9
a b c
4)Cho x 0 ,y 0 tha mn
v d 3:
y 1
;CMR:
x+y 5
bc ac ab 2
Gii:
Do a,b,c i xng ,gi s a b c
p dng BT Tr- b-sp ta c
a2.
Vy
a2 b2 c2
b
c
a
b c a c a b
a
b
c
a2 b2 c2 a
b
c
b2.
c2.
bc
ac
ab
3
bc ac ab
a3
b3
c3
1
bc ac ab 2
1 3
= 3. 2 = 2
1
3
v d 4:
a 2 b 2 2ab
c 2 d 2 2cd
1
Do abcd =1 nn cd = ab (dng
Ta c
a 2 b 2 c 2 2(ab cd ) 2(ab
1 1
)
x 2
1
)4
ab
(1)
Mt khc: a b c b c d d c a
=(ab+cd)+(ac+bd)+(bc+ad)
1
1
1
ac bc 2 2 2
ab
ac
bc
2
2
2
2
Vy a b c d a b c b c d d c a 10
v d 5:
ab
a2 b2 c2 d 2
a 2 b2 2 a 2 b2 . c 2 d 2 c 2 d 2
( a c) 2 (b d ) 2
a2 b2 c2 d 2
3 a 2 b 2 c 2 a 2 b 2 c 2 2 ab bc ac
11
a 2 b 2 c 2 ab bc ac
a=b=c
Phng php 4:
Lu :
a cd
bcd
ac d 0
bd c 0
(a-c)(b-d) > cd
ab-ad-bc+cd >cd
ab> ad+bc
v d 2:
Cho a,b,c>0 tha mn
a 2 b2 c2
5
3
1 1 1
1
a b c abc
Chng minh
Gii:
Ta c :( a+b- c)2= a2+b2+c2+2( ab ac bc)
12 ( a +b +c )
5
ac+bc-ab 1 Chia hai v cho abc > 0
6
ac+bc-ab
ta c
1 1 1
a b c
1
abc
v d 3
Cho 0 < a,b,c,d <1 Chng minh rng (1-a).(1-b) ( 1-c).(1-d) > 1-ab-c-d
Gii:
Ta c (1-a).(1-b) = 1-a-b+ab
Do a>0 , b>0 nn ab>0
(1-a).(1-b) > 1-a-b
(1)
Do c <1 nn 1- c >0 ta c
(1-a).(1-b) ( 1-c) > 1-a-b-c
(1-a).(1-b) ( 1-c).(1-d) > (1-a-b-c) (1-d)
=1-a-b-c-d+ad+bd+cd
(1-a).(1-b) ( 1-c).(1-d) > 1-a-b-c-d
(iu phi chng minh)
v d 4
12
Gii :
Do a < 1 a 2 1 v
Ta c 1 a 2 .1 b 0 1-b- a 2 + a 2 b > 0
1+ a 2 b 2 > a 2 + b
ac bd 1998
13
1
2003
( thi vo chuyn
Phng php 5:
Kin thc
1) Cho a, b ,c l cc s dng th
a Nu
b Nu
a
1
b
a
b
th
th
a ac
b bc
a ac
b bc
a c
a ac c
b d
b bd d
v d 1 :
Cho a,b,c,d > 0 .Chng minh rng
1
a
b
c
d
2
abc bcd cd a d ab
Gii :
Theo tnh cht ca t l thc ta c
Mt
a
a
ad
1
abc
abc abcd
a
a
khc :
abc abcd
(1)
(2)
T (1) v (2) ta c
a
a
ad
<
<
abcd
abc abcd
(3)
Tng t ta c
b
b
ba
abcd cd a abcd
d
d
d c
abcd d ab abcd
(4)
(5)
(6)
a
b
c
d
2
abc bcd cd a d ab
v d 2 :
a
a
b
Vy
a
b
ab cd c
b2 d 2 d
<
<d
ab cd
b2 d 2
ab ab cd cd c
b2 b2 d 2 d 2 d
a
b
<
ab cd c
b2 d 2 d
tm gi tr ln nht ca c d
gii :
a ab b
c cd d
a
1
c
a
b
c
d
T : c
b
d
v a+b = c+d
a, Nu :b 998 th
b
998
d
a b
999
c d
a b
1 999
=
t
c d
c
d
gi tr ln nht khi d= 1;
c=999
Vy gi tr ln nht ca
a b
c d
15
Khi :
S = a1 a2 a2 a3 .... an an1 a1 an1
(*) Phng php chung v tnh tch hu hn
P = u1u2 ....u n
Bin i cc s hng u k v thng ca hai s hng lin tip
nhau:
uk
ak
=a
k 1
n
1
2
1
Khi P = a . a ..... a a
2
3
n 1
n 1
V d 1 :
Vi mi s t nhin n >1 chng minh rng
Gii:
1
1
1
1
3
....
2 n 1 n 2
nn 4
Ta c
Do :
1
1
1
n k n n 2n
vi k = 1,2,3,,n-1
1
1
1
1
1
n
1
...
...
n 1 n 2
2n 2n
2n 2n 2
V d 2 :
Chng minh rng:
16
1
1
1
....
2
2
3
n
n 1 1
Gii :
1
2
k 2 k
Ta c
2 k 1 k
k k 1
Vi n l s nguyn
1 > 2
2 1
1
2 3 2
2
1
2
n
n 1 n
1
1
1
....
2
2
3
n
n 1 1
V d 3 :
Chng minh rng
k
k 1
n Z
Gii:
Ta c
1
1
1
1
2
k
k k 1 k 1 k
Cho k chy t 2 n n ta c
1
1
1
2
2
2
1 1 1
32 2 3
.................
1
1
1
2
n
n 1 n
1
1
1
2 2 .... 2 1
2
3
n
Vy
k
k 1
17
Phng php 7:
Dng bt ng thc trong tam gic
Lu : Nu a;b;cl s o ba cnh ca tam gic th : a;b;c> 0
V |b-c| < a < b+c ; |a-c| < b < a+c ; |a-b| < c < b+a
V d1: Cho a;b;cl s o ba cnh ca tam gic chng minh rng
a, a2+b2+c2< 2(ab+bc+ac)
b, abc>(a+b-c).(b+c-a).(c+a-b)
Gii
a)V a,b,c l s o 3 cnh ca mt tam gic nn ta c
0 abc
0b ac
0 c ab
a 2 a (b c)
2
b b(a c)
c 2 c ( a b)
1001)
1) Cho a,b,c l chiu di ba cnh ca tam gic
Chng minh rng ab bc ca a 2 b 2 c 2 2(ab bc ca)
2) Cho a,b,c l chiu di ba cnh ca tam gic c chu vi bng 2
a 2 b 2 c 2 2abc 2
Chng minh rng
18
Phng php 8:
i bin s
V d1:
a
b
c
3
(1)
bc ca ab 2
Gii :
ta c (1)
yzx
2
; b=
zx y
2
yzx z x y x yz
3
2x
2y
2z
2
y z
x z
x y
1 1 1 3
x x
y y
z z
y x
z x
z y
)( )( )6
x y
x z
y z
y
x
2;
y
z x
2;
x z
(1)
Gii:
t x = a 2 2bc ; y = b 2 2ac ; z = c 2 2ab
Ta c x y z a b c 2 1
(1)
;c=
1 1 1
9
x y z
z y
2
y z
1 1 1
3.
x y z
.3
1
xyz
1 1 1
9
x y z
x y z .
M x+y+z < 1
Vy
1 1 1
9
x y z
(pcm)
V d3:
Cho x 0 , y 0 tha mn
Gi :
t x u , y
vo tnh S min
CMR
y 1
x y
1
5
Bi tp
25a
bc ca ab 2
20
16b
CMR: b c c a a b 8
m n p m n p
2
Phng php 9:
Lu :
a. f x 0
a. f x 0
vi
vi
x x1 hoc
x1 x x2
x x2
V d1:
(1)
4 y2 4 y 1 5y2 6 y 3
y 1 1 0
2
Vy
f x, y 0
vi mi x, y
V d2:
( x2 x1 )
x 2 y 4 2 x 2 2 . y 2 4 xy x 2 4 xy 3 0
( y 1) .x 4 y 1 y x 4 y 2 0
2
Ta c 4 y 2 1 y 2 2 4 y 2 y 2 1 2 16 y 2 0
V a = y 2 1 2 0 vy f x, y 0
(pcm)
1 1
1
1
2 .... 2 2
2
1 2
n
n
Vi n =2 ta c
1
1
2
4
2
n N ; n 1
(1)
(ng)
Vy BT (1) ng vi n =2
Gi s BT (1) ng vi n =k ta phi chng minh
BT (1) ng vi n = k+1
Tht vy khi n =k+1 th
(1)
1 1
1
1
1
2 .... 2
2
2
2
1 2
k
( k 1)
k 1
1 1
1
1
1
1
1
2 .... 2
2
2
2
2
2
1 2
k
(k 1)
k k 1
k 1
1
1
1
1
1
....
12
(k 1) 2 k 1 k 1 2 k
k 11 1
k (k 2) (k 1) 2
(k 1) 2 k
k2+2k<k2+2k+1
iu ny
ab
an bn
2
(1)
Gii
a k 1 b k 1
2
k
k 1
k 1
a b . a b a b
(2)
2
2
2
k
k
k 1
k
k
k 1
k 1
k 1
V tri (2) a b . a b a ab a b b a b
2
2
4
2
k 1
k 1
k 1
k
k
k 1
a b a ab a b b 0
2
4
a k b k . a b 0
(3)
(1)
ab
23
bk
Lu :
1) Gi s phi chng minh bt ng thc no ng , ta hy
gi s bt ng thc sai v kt hp vi cc gi thit suy ra
iu v l , iu v l c th l iu tri vi gi thit , c th l
iu tri ngc nhau .T suy ra bt ng thc cn chng minh l
ng
2) Gi s ta phi chng minh lun G K
php ton mnh cho ta :
Nh vy ph nh lun ta ghp tt c gi thit ca lun
vi ph nh kt lun ca n .
Ta thng dng 5 hnh thc chng minh phn chng sau :
A - Dng mnh phn o :
K G
V d 3:
1 1 1
x y z
th c mt trong ba s ny ln hn 1
Gii :
Ta c (x-1).(y-1).(z-1) =xyz xy- yz + x + y+ z 1
1
1 1
y z
1 1 1
x y z
=x + y + z ( x
theo gi thit x+y +z >
) v xyz = 1
nn (x-1).(y-1).(z-1) > 0
Trong ba s x-1 , y-1 , z-1 ch c mt s dng
Tht vy nu c ba s dng th x,y,z > 1 xyz > 1 (tri gi
thit)
Cn nu 2 trong 3 s dng th (x-1).(y-1).(z-1) < 0 (v l)
Vy c mt v ch mt trong ba s x , y,z ln hn 1
25
Phn iii :
cc bi tp nng cao
1/dng nh ngha
1) Cho abc = 1 v a 3 36 . . Chng minh rng
a2
b2+c2>
3
ab+bc+ac
Gii
Ta c hiu:
a2
b2+c2- ab- bc ac
3
a2
a2
b2+c2- ab- bc ac
=
4
12
a2
a2
= ( b2+c2- ab ac+ 2bc) + 3bc
4
12
3
a
a 36abc
=( 2 -b- c)2 +
12a
26
=( 2 -b- c)2 +
a 3 36abc
>0
12a
(v abc=1 v a3 > 36 nn
a >0 )
Vy :
a2
b2+c2>
3
c)
Gii :
a) Xt hiu
H = x 4 y 4 z 2 1 2 x 2 y 2 2 x 2 2 xz 2 x
= x 2 y 2 2 x z 2 x 1 2
H 0 ta c iu phi chng minh
b) V tri c th vit
H = a 2b 1 2 b 1 2 1
H > 0 ta c iu phi chng minh
c) v tri c th vit
H = a b 1 2 b 1 2
H 0 ta c iu phi chng minh
y2
8
x y 2
Gii :
Ta c
x 2 y 2 x y 2 xy x y 2
2
2 2
x y 4. x y 4
4
(v xy = 1)
x y
2 0
1
1
2
2
2
1 x
1 y
1 xy
Gii :
Ta c
2
2
1 x 1 y
1
1
2
2
2
1 x
1 y
1 xy
1
1
0
2
1 y 1 xy
xy x 2
xy y 2
1 x 2 .1 xy 1 y 2 .1 xy 0
x( y x)
y( x y)
0
2
1 x .1 xy 1 y 2 .1 xy
y x xy 1 0
1 x 2 .1 y 2 .1 xy
2
a 2 b2 c2
1
3
Gii :
p dng BT BunhiaCpski cho 3 s (1,1,1) v (a,b,c)
1.a 1.b 1.c 2 1 1 1. a 2 b 2 c 2
Ta c
a b c 2 3. a 2 b 2 c 2
a 2 b2 c2
1
3
(v a+b+c =1 ) (pcm)
a b c .
1 1 1
9
a b c
28
(1)
Gii :
a a b
b c c
1 1 9
b c a
c a a
a b a c b c
3 9
b a c a c b
(1)
p dng BT ph
x y
2
y x
Vi x,y > 0
Vy a b c .
1 1 1
9
a b c
(pcm)
Gii :
Vy a 3 b 3 1 a 2 b
Tng t ta c
b3 c 3 1 b 2c
a3 c3 1 c 2a
2a 3 2b 3 2c 3 3 a 2b b 2 c c 2 a
(pcm)
2) So snh 31 11 v 17 14
Gii :
11
Ta thy 3111 < 3211 25 255 256
Mt khc 256 24.14 24 1614 1714
Vy 31 11 < 17 14
(pcm)
14
Gii :
ab
bc
cd
d a
3
abc bcd cd a d a b
V a ,b ,c ,d > 0 nn ta c
ab
ab
a bd
29
(1)
b c
bc
bca
abcd d ab abcd
(2)
(3)
3
abc bcd cd a d a b
(pcm)
a
b
c
2
bc ca ab
Gii :
V a ,b ,c l s o ba cnh ca tam gic nn ta c a,b,c > 0
V a < b +c ; b <a+c ; c < a+b
a
aa
2a
bc abc abc
a
a
Mt khc
bc abc
a
a
2a
Vy ta c
Tng t ta c
abc bc a bc
T (1)
b
b
2b
abc ac abc
c
c
2c
abc ba a bc
a
b
c
2
bc ca ab
(pcm)
...
1.3 3.5
(2n 1).(2n 1) 2
1
1
1
...
2
b) 1
1.2 1.2.3
1.2.3.....n
a)
Gii :
a) Ta c
1
1 2k 1 (2k 1) 1 1
1
.
2n 1 . 2n 1 2 (2k 1).(2k 1) 2 2k 1 2k 1
...
. 1
1.3 3.5
(2n 1).(2n 1) 2
2n 1
2
b) Ta c
30
(pcm)
1
1
1
1
1
1
...
1
.....
1.2 1.2.3
1.2.3.....n
1.2 1.2.3
n 1 .n
2 2
< 1 1 ....
2 2 3
n 1 n
n
(pcm)
1
1
xyz
3
27
x y . y z . z x 3 3 x y . y z . x z
2 3 3 x y . y z . z x
Du bng xy ra khi x=y=z=
Vy S
1
3
8 1
8
.
27 27 729
Vy S c gi tr ln nht l
8
1
khi x=y=z=
729
3
V d 3 :
Cho xy+yz+zx = 1
Tm gi tr nh nht ca x 4 y 4 z 4
Gii :
p dng BT Bunhiacpski cho 6 s (x,y,z) ;(x,y,z)
2
2
Ta c
xy yz zx x 2 y 2 z 2
1 x2 y 2 z 2
(1)
Ta c
( x 2 y 2 z 2 ) 2 (12 12 12 )( x 4 y 4 z 4 )
( x 2 y 2 z 2 ) 2 3( x 4 y 4 z 4 )
T (1) v (2) 1 3( x 4 y 4 z 4 )
x4 y 4 z 4
1
3
Vy x 4 y 4 z 4 c gi tr nh nht l
1
3
khi x=y=z=
3
3
V d 4 :
Trong tam gic vung c cng cnh huyn , tam gic vung
no c din tch ln nht
Gii :
Gi cnh huyn ca tam gic l 2a
ng cao thuc cnh huyn l h
32
Ta c S = . x y .h a.h a. h 2 a. xy
V a khng i m x+y = 2a
Vy S ln nht khi x.y ln nht x y
Vy trong cc tam gic c cng cnh huyn th tam gic vung
cn c din tch ln nht
Gii :
Ta c 3x 2 6 x 19 3.( x 2 2 x 1) 16
3.( x 1) 2 16 16
5 x 2 10 x 14 5. x 1 9 9
2
33
Vy 4. 3x 2 6 x 19 5 x 2 10 x 14 2 3 5
Du ( = ) xy ra khi x+1 = 0 x = -1
Vy 4 3x 2 6 x 19 5 x 2 10 x 14 4 2 x x 2
khi x = -1
Vy phng trnh c nghim duy nht x = -1
V d 2 :
Gii phng trnh
x 2 x2 4 y 2 4 y 3
Gii :
p dng BT BunhiaCpski ta c :
x 2 x 2 12 12 . x 2 2 x 2 2. 2 2
Du (=) xy ra khi x = 1
2
Mt khc 4 y 2 4 y 3 2 y 1 2 2
Du (=) xy ra khi y = Vy x 2 x 2 4 y 2 4 y 3 2
1
2
khi x =1 v y =-
x 1
Vy nghim ca phng trnh l
1
y 2
V d 3 :
Gii h phng trnh sau:
x y z 1
4
4
x y z xyz
2
2
2
2 2
2 2
2 2
x y y z z x
x4 y4 z4
x2 y 2 y2 z 2 z 2 y 2 z 2 z 2 x2 z 2 y 2 x2
2
2
2
y 2 xz z 2 xy x 2 yz
xyz.( x y z )
V x+y+z = 1)
Nn x 4 y 4 z 4 xyz
Du (=) xy ra khi x = y = z =
x y z 1
4
4
x y z xyz
Vy
1
3
c nghim x = y = z =
34
1
3
1
2
V d 4 :
2
xy 2 x
(1)
(2)
8 y 2 0 hay
y 8
x2 2 x . y 2 2 x
x 2 2 2 x 22 0
( x 2) 2 0
x 2
x 2
Nu x = 2 th y = 2 2
Nu x = - 2 th y = -2 2
x 2
y 2
x 2 2
y 2 2
Gii :
35
V x,y,z l cc s nguyn nn
x 2 y 2 z 2 xy 3 y 2 z 3
x 2 y 2 z 2 xy 3 y 2 z 3 0
y 2 3 y 2
x 2 xy
3y
3 z2 2z 1 0
4
4
y
2
y
x 3
1 z 1 0
2
y
2
y
1 z 1 0
x 3
2
(*)
x, y R
y
2
y
x 3
1 z 1 0
2
2
y
x 2 0
x 1
1 0 y 2
2
z 1
z 1 0
x 1
Cc s x,y,z phi tm l y 2
z 1
V d 2:
Tm nghim nguyn dng ca phng trnh
1 1 1
2
x y z
Gii :
Khng mt tnh tng qut ta gi s
1
x
1
y
1
z
x yz
3
z
Ta c 2 2 z 3
M z nguyn dng vy z = 1
Thay z = 1 vo phng trnh ta c
Theo gi s x y nn 1 =
1 1
1
x y
1 1
1
y 2 m y nguyn dng
x y
y
Nn y = 1 hoc y = 2
Vi y = 1 khng thch hp
Vi y = 2 ta c x = 2
Vy (2 ,2,1) l mt nghim ca phng trnh
Hon v cc s trn ta c cc nghim ca phng trnh
l (2,2,1) ; (2,1,2) ; (1,2,2)
36
V d 3 :
Tm cc cp s nguyn tho mn phng trnh
(*)
x x y
Gii :
(*) Vi x < 0 , y < 0 th phng trnh khng c ngha
(*) Vi x > 0 , y > 0
Ta c x x y x x y 2
x y2 x 0
V Dng Thy
2- ton nng cao cho hc sinh - i s 10
-nxb i hc quc gia h ni 1998
Tc gi : Phan Duy Khi
3 ton bi dng hc sinh i s 9
-nh xut bn h ni
Tc gi : V Hu Bnh Tn Thn - Quang
Thiu
4 sch gio khoa i s 8,9,10
-nxb gio dc 1998
38