Pun Laboratori Nr.

1
Tema:
Kontrolli I Ampermetrave Nj Fazor Me
Metodn E Krahasimit
Lnda : Matja Elektronike
Dega : Inxhinieri Fizike

Punoi: Kadrije
DavinoCrriku
Dervishi
Programi i Puns :

Pranoi: Dr. Gentjan Dume

1. Njohuri t prgjithshme .
2. Kontrolli i aparatit.
3. T zgjidhen aparaturat e nevojshme dhe t lidhet skema pr t prcaktuar gabimet
kryesore dhe variacionin e tregimeve pr volmetrat .

Pjesa teorike :
N aparatet e shfrytzimit direkt si voltmetrat , gjat shfrytzimit t tyre , disa pjes si boshti,
kuzhinietat etj, psojne nj far konsumimi , ndrsa pjes t tjera si sustat spirale apo magnett
permanent psojne ndryshime t parametrave t tyre pr shkak t vjetrimit natyral. Nuk
prjashtohen edhe rastet kur kto aparate psojne dmtime si djegie t bobins apo
rezistencave suplementare , etj. T gjitha kto shkaqe dhe t tjera q nuk i prmendem ,
shkaktojn rritjen e gabimeve q bejn aparatet , n disa raste edhe me vlerat e tyre. Saktsia e
aparatit mats karakterizohet nga gabimet e tij , t cilat prcaktojne shkalln e afrimit te\
tregimeve t tij me vlern reale t madhesis q matet . Sipas mnyrs s shprehjes dallojm
gabimet absolute , relative dhe t referuara . Ghithashtu ka edhe gabime kryesore dhe
suplementare :
Gabimi absolut Gab prfaqson diferencn ndrmjet tregimit t aparatit Mx dhe vlers reale t
madhsis q matet M0 d.m.th. Gab=Mx-M0 dhe shprehet n njesine q matet . Gabimi
absolut i marr me shenj t kundrt quhet korrigjim dhe shnohet : =-Gab=Mx-M0.
Korrigjimi sht madhsia q i duhet shtuar algjebrikisht tregimit t aparatit pr t gjetur
vlern e vrtet t madhsis q matet M0 . N matjet , e prpikta , korrigjimi duhet t merret
gjithmon parasysh nprmjet kurbs s korrigjimit q ndrtohet pr do aparat.
Gabimi relativ i matjes Grl shpreh raportin n % t gabimit absolut me vlern reale t
madhsis q matet : Grl%=(Gab/M0)100%=(Mx-M0)/M0*100%
Gabimi i referuar i aparatit Grf % =Gab/Mn*100%=(Mx-M0)/Mn*100% shpreh raportin n %
t gabimit absolut me vlern nominale t aparatit me tregimin e tij maksimal.
N t gjitha shprehjet e msiprme , si vler e madhsis q matet M0 , merret tregimi i nj
aparati t perpikrise s lart , mbasi kshtu i referohemi me shum vlers reale. Perpikria e
aparatit prcaktohet nga gabimi i referuar , ndrsa prpikeria e matjes prcaktohet nga gabimet
relative , t cilat jan t mdha n pjesn e par t shkalls dhe zvoglohen gradualisht duke
tentuar tek gabimi referuar , kur tregimet afrohen fundit t shkalls.
Ne baz t mnyrs se si prdoret aparati ,gabimet ndahen n kryesore dhe suplementare .
Gabime kryesore jan ato gabime q prcaktohen nga t metat e aparatit , cilsite e brendshme ,
ndrsa gabime suplementare jane gabimet q dalin nga diferenca ndrmjet gabimit t tegimit
n kondita t ndryshme nga normalet dhe gabimi kryesor. Sipas gabimeve , aparatet elektrike
ndahen ne kto klasa prpikrie : 0.05, 0.1,0.2,0,5,1,1.5,2.5,4
N rastin ton , kontrolli i volmetrave do t bhet me metodn e krahasimit n rrym t
vazhduar dhe alternative. Skema e kontrollit t aparateve duhet t ushqehet nga nj burim ,
frekuenca e t cilit do t jet e barabart me frekuencn e shnuar n aparat. Kur mungon nje
shnim i till , kontrolli bhet n frekuencn 50 Hz.

Kontrolli i Ampermetrit

Pr t kontrolluar ampermetrat n rrym t vazhduar prdoret skema e mposhtme . Vlera

reale e rryms I0 e ampermetrit kampion A0 t kyur llogaritet sipas :
I0=C1(+i)
ku C1 -konstatja e voltmetrit kampion A0 (A/ndarje)
i- eshte korrigjimi i ampermetrit kampion pr pikn e dhn t shkalls n ndarje
- sht leximi n A0 n ndarje

Pjesa eksperimentale :
Pas lidhjes s skems s kontrollit , aparati i nnshtrohet ngrohjes paraprake dhe fill pas ksaj
fillon kontrolli i tij. Kontrolli bhet duke vendosur shigjetn e tij me rradh n t gjitha vlerat
numerike t shkalls , n fillim duke rritur tensionin deri n vlern nominale dhe me pas duke e
zvogluar at. Pr t gjitha kto pika me ndihmn e formulave t msiprme , prcaktohen
vlerat reale t madhesive q maten n aparatin kampion. Gjat eksperimentit duhet patur
parasysh q shigjeta t ohet tek tregimi numerik i shkalls gradualisht dhe vetm n nje
drejtim . N baz t t dhnave eksperimentale , prcaktohen gabimet absolute , relative dhe
referuese . Vlera m e madhe e gabimit t referuar prcakton klasn e prpikeris s aparatit. T
dhnat shnohen n tabeln 4. Me t dhnat e tabels ndrtohen grafikt pr tregimet rritse
dhe zvogluese , duke shnuar tek x tregimet e aparatit q kontrollohet dhe korrigjimet
prkatse n y.
Variacioni i tregimeve t aparatit quhet diferenca e tregimeve t tij n rritje dhe zvoglim pr t
njejtn vler t madhsis q matet. Variacioni i tregimeve prcaktohet njkohsisht me
gabimet kryesore , si diferenc e vlerave reale t madhsise q matet , q i korrespondojn
vlerat t njjtit tregim t aparatit q kontrollohet , n fillim gjat rritjes dhe pastaj zvoglimit ne
% te vlers max q mat aparati :
V%=(Morr-Moz)/Mn*100%

Zhvillimi i Puns:
Pasi kemi kryer matjet i paraqitim ato n tabeln e mposhtme:

Mx

Morr

Moz

Nd

mA

Nd

mA

Nd

mA

10

10

5.22

10

4.67

20

10

20

10.81

20

9.72

30

15

30

15.68

30

14.67

40

20

40

21.02

40

19.72

50

25

50

25.99

50

24.59

60

30

60

30.66

60

29.7

70

35

70

35.8

70

34.7

80

40

80

41

80

40

90

45

90

45.3

90

45

100

50

100

50.4

100

49.8

110

55

110

56

110

55

120

60

120

60.2

120

60.1

Aparati q kontrollohet Mx ka kto karakteristika : Vlera nomimale sht 60 mA dhe nr i

ndarjeve sht 150 . Klasa e tij eshte 1 .Tani ne do t llogarisim prkatsisht Ga n rritje ,
ne rritje, Ga n zvogelim , ne zvogelim , Grl, Grf dhe V . Me pas do ti paraqisim ato n
nj tabel :
Ga = Mx-M0 . Per Ga ne rritje dhe ne zbritje kemi keto matje dhe llogaritje :
Ga N Rritje

Ga N Zbritje

Rritje

N
Zbritje

Ga=Mx-M0=5-5.22= -0.22mA

0.22mA

Ga=Mx-M0=5-4.67= 0.33mA

-0.33mA

Ga=Mx-M0=10-10.81= -0.81mA

0.81mA

Ga=Mx-M0=10-9.72= 0.28mA

-0.28mA

Ga=Mx-M0=15-15.68= -0.68mA

0.68mA

Ga=Mx-M0=15-14.67= 0.33mA

-0.33mA

Ga=Mx-M0=20-21.02= -1.02mA

1.02mA

Ga=Mx-M0=20-19.72= 0.28mA

-0.28mA

Ga=Mx-M0=25-25.99= -0.99mA

0.99mA

Ga=Mx-M0=25-24.59= 0.41mA

-0.41mA

Ga=Mx-M0=30-30.66= -0.66mA

0.66mA

Ga=Mx-M0=30-29.7= 0.3mA

-0.3mA

Ga=Mx-M0=35-35.8= -0.8mA

0.8mA

Ga=Mx-M0=35-34.7= 0.3mA

-0.3mA

Ga=Mx-M0=40-41= -1mA

1mA

Ga=Mx-M0=40-40= 0mA

0mA

Ga=Mx-M0=45-45.3= -0.3mA

0.3mA

Ga=Mx-M0=45-45= 0mA

0mA

Ga=Mx-M0=50-50.4= -0.4mA

0.4mA

Ga=Mx-M0=50-50.4= 0.4mA

-0.4mA

Ga=Mx-M0=55-56= -1mA

1mA

Ga=Mx-M0=55-55= 0mA

0mA

Ga=Mx-M0=60-60.2= -0.2mA

0.2mA

Ga=Mx-M0=60-60.1= 0.1mA

-0.1mA

Tani gjejm Grl dhe Grf n rritje dhe n zbritje :

Grl (%) N Rritje

Grl (%) N Zbritje

Gab/M0*100%=(-0.22/5.22)*100= -4.21%

Gab/M0*100=(0.33/4.67)*100= 7.06%

Gab/M0*100%=(-0.81/10.81)*100= -7.49%

Gab/M0*100=(0.28/9.72)*100= 2.88%

Gab/M0*100%=(-0.68/15.68)*100= -4.34%

Gab/M0*100=(0.33/14.67)*100= 2.25%

Gab/M0*100%=(-1.02/21.02)*100= -4.85%

Gab/M0*100=(0.28/19.72)*100= 1.42%

Gab/M0*100%=(-0.99/25.99)*100= -3.81%

Gab/M0*100=(0.41/24.59)*100= 1.67%

Gab/M0*100%=(-0.66/30.66)*100= -2.15%

Gab/M0*100=(0.3/29.7)*100= 1.01%

Gab/M0*100%=(-0.8/35.8)*100= -2.23%

Gab/M0*100=(0.3/34.7)*100= 0.86%

Gab/M0*100%=(-1/41)*100= -2.44%

Gab/M0*100=(0/40)*100= 0%

Gab/M0*100%=(-0.3/45.3)*100= -0.66%

Gab/M0*100=(0/45)*100= 0%

Gab/M0*100%=(-0.4/50.4)*100= -0.79%

Gab/M0*100=(0.4/49.8)*100= 0.8%

Gab/M0*100%=(-1/56)*100= -1.78%

Gab/M0*100=(0/55)*100= 0%

Gab/M0*100%=(-0.2/60.2)*100= -0.33%

Gab/M0*100=(0.1/60.1)*100= 0.17%

Grf (%) N Rritje

Grf (%) N Zbritje

Ga/Mn*100%=(-0.22/60)*100%= -0.36%

Ga/Mn*100%=(0.33/60)*100%= 0.55%

Ga/Mn*100%=(-0.81/60)*100%= -1.35%

Ga/Mn*100%=(0.28/60)*100%= 0.46%

Ga/Mn*100%=(-0.68/60)*100%= -1.13%

Ga/Mn*100%=(0.33/60)*100%= 0.55%

Ga/Mn*100%=(-1.02/60)*100%= -1.7%

Ga/Mn*100%=(0.28/60)*100%= 0.46%

Ga/Mn*100%=(-0.99/60)*100%= -1.65%

Ga/Mn*100%=(0.41/60)*100%= 0.68%

Ga/Mn*100%=(-0.66/60)*100%= -1.1%

Ga/Mn*100%=(0.3/60)*100%= 0.5%

Ga/Mn*100%=(-0.8/60)*100%= -1.33%

Ga/Mn*100%=(0.3/60)*100%= 0.5%

Ga/Mn*100%=(-1/60)*100%= -1.66%

Ga/Mn*100%=(0 /60)*100%= 0%

Ga/Mn*100%=(-0.3/60)*100%= -0.5%

Ga/Mn*100%=(0/60)*100%= 0%

Ga/Mn*100%=(-0.4/60)*100%= -0.66%

Ga/Mn*100%=(0.4/60)*100%= 0.66%

Ga/Mn*100%=(-1/60)*100%= -1.66%

Ga/Mn*100%=(0/60)*100%= 0%

Ga/Mn*100%=(-0.2/60)*100%= -0.33%

Ga/Mn*100%=(0.1/60)*100%= 0.16%

Tani do t percaktojm variacionin: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100% :

Matja 1: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100%=(5.22-4.67)/60*100%= 0.92%
Matja 2: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100%=(10.81-9.72)/ 60*100%= 1.82%
Matja 3: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100%=(15.68-14.67)/ 60*100%= 1.68%
Matja 4: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100%=(21.02-19.72)/ 60*100%= 2.16%
Matja 5: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100%=(25.99-24.59)/ 60*100%= 2.33%
Matja 6: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100%=(30.66-29.7)/ 60*100%= 1.6%
Matja 7: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100%=(35.8-34.7)/ 60*100%= 1.83%
Matja 8: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100%=(41-40)/ 60*100%= 1.66%
Matja 9: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100%=(45.3-45)/ 60*100%= 0.5%
Matja 10: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100%=(50.4-49.8)/ 60*100%= 1%
Matja 11: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100%=(56-55)/ 60*100%= 1.66%
Matja 12: V(%)=(Morr-Moz)/Mn*100%=(60.2-60.1)/ 60*100%= 0.16%
I paraqisim rezultatet tona n nj tabel prmbledhse :
Ga-N
-N Rritje Ga-N Zbritje -N zbritje Grl-rritje, Grf-rritje
Rritje (mA) (mA)
(mA)
zbritje % zbritje %
(mA)

V (%)

-0.22

0.22

0.33

-0.33

-4.21
7.06

-0.36
0.55

0.92

-0.81

0.81

0.28

-0.28

-7.49
2.88

-1.35
0.46

1.82

-0.68

0.68

0.33

-0.33

-4.34
2.25

-1.13
0.55

1.68

-1.02

1.02

0.28

-0.28

-4.85
1.42

-1.7
0.46

2.16

-0.99

0.99

0.41

-0.41

-3.81
1.67

-1.65
0.68

2.33

-0.66

0.66

0.3

-0.3

-2.15
1.01

-1.1
0.5

1.6

-0.8

0.8

0.3

-0.3

-2.23
0.86

-1.33
0.5

1.83

-1

-2.44
0

-1.66
0

1.66

-0.3

0.3

-0.66
0

-0.5
0

0.5

-0.4

0.4

0.4

-0.4

-0.79

-0.66

0.8

0.66

.-1

-1.78
0

-1.66
-0

1.66

-0.2

0.7

0.1

-0.1

-0.33
0.17

-0.33
0.16

0.16

Tani do t ndrtojm grafikt e korrigjimeve pr tregimet rritse dhe zvogluese duke

shnuar n boshtin x tregimet e aparatit q kontrollohet dhe n boshtin y korrigjimet
prkatse.

Grafiku i korigjimit pr tregimin rrits:

Grafiku i korrigjimit pr tregimin zbrits:

Konkluzionet:
Si prfundim, mund t themi se pasi kemi kryer matjet dhe br llogaritjet
prkatse, vlersojme tani vlern m t madhe t gabimit t referuar q do t
percaktoj edhe klasn e aparatit ton . Nga rezultatet, vlera m e lart sht : 1.7%
tek Matja nr.4 . Duke qen se kjo vler sht jasht klass s prpikrise s aparatit
e cila sht 1, ather ne themi se ky aparat nuk funksionon normalisht brenda
parametrave te tij te paprcaktuara dhe nuk ka nj saktsi brenda klass s tij te
prcaktuar. Duke analizuar t gjitha gabimet e msiprme, si gabimet
absolute,relative dhe gabimet e referuara si edhe duke marr parasysh variacionin e
aparatit, mund t themi q me matjet tona eksperimentale i afrohemi disi asaj far
pritej teorikisht.