You are on page 1of 3

16/07/2015

LiteraturacomparadaWikipdia,aenciclopdialivre

LiteraturaComparadaoramodaTeoriaLiterriaqueestuda,atravsdecomparao,aliteratura
dedoisoumaisgruposlingusticos,culturaisounacionais,diferentesincidindooseufoco
especificamentenotantonacomparaodaliteraturasemsi,mascommaiornfasenasrespectivas
teoriasdaliteratura.Emborasejamaispraticadocomtrabalhosemdiferentesidiomas,osestudosde
literaturacomparadapodemtambmserrealizadosemtrabalhosemummesmoidioma,dediferentes
naesouculturasnaqualalnguafalada.Tambmpodeabrangeracomparaodediferentes
tiposdeartesporexemplo,podeinvestigararelaodefilmescomaliteraturaestudada.
Emoutraspalavras,aLiteraturaComparadapodesercompreendidacomoumcampointerdisciplinar
cujospraticantesestudamliteraturatransversalmentesfronteirasnacionais,aotempo,slnguas,
aosgneros,aoslimitesentreaLiteraturaeasdemaisartes,assimcomoqualqueroutradisciplina
(literaturaepsicologia,filosofia,cincias,histria,arquitetura,sociologiaepoltica).
ALiteraturaComparada,doravanteLC,umaabordagemmultidisciplinarqueconsistenosestudos
comparativosdasliteraturasdediferentesreaslingusticas,mastambmdediferentesmdiasetipos
dearte.Ocomparatistapodeseinteressarpelasliteraturasnacionais,assimcomopelamsica,pela
pinturaepelocinema,porexemplo.Aprticadessadisciplinaexigeodomniodemuitaslinguagense
conhecimentosemmaisdeumdomniodepesquisa.Porsuanaturezapluralista,aLCencorajao
intercmbioentreasdisciplinaseoslugaresdepesquisa.
AexpressoLiteraturaComparadasurgenosculoXIXeusasedacomparaodeestruturascom
finalidadedeextrairleisgeraisdaliteratura.ConsagradaacademicamentenaFrana,temsuaprimeira
ctedraemLyon,em1887,seguidaporSorbonne,1910.Masapenasnosprimeirosdecniosdo
sculoXX,elaganhaestaturadedisciplinareconhecida,tornandoseobjetodeensinoregularnas
grandesuniversidadeseuropiasenorteamericanasedotandosedebibliografiaespecficaepublico
especializados.SuasgrandesrepresentaesforamaEscolaFrancesa(criadanosprincpiosdefonte
einfluncia),aEscolaAmericana(despojadadeinflexesnacionalistas,grandeecletismo,fcil
absorodenoestericas),EscolaSovitica(compreensodaliteraturacomoprodutoda
sociedade).
Emincio,aLCfaziacomparaesedistinoimplcitaentreliteraturasmaioreseliteraturas
menores,sendoasprimeirasasque,porviadeumamaiorforaquantitativaequalitativa,
funcionariamcomoverdadeirosmodelosoufontesparaassegundas,queselimitariamassimaum
papelsecundrio,perifrico,deintegraodeinflunciasprovenientesdosmodelos.Esse
comparatismoconfiguravasecomoumarelativizaodeumahierarquia(imagologia,oestudodas
imagensculturaisqueumdeterminadopovoprovocaemoutraliteraturanacional).
OconceitodeWeltliteratur(literaturamundial)propostoaindanosculoXVIIIporGoethe,
correspondeassimaesteintuitoquepretendeevitarumisolacionismoliterrio,sublinhandoaindaa
continuidaderelativamenteaomodeloanteriordeumarepblicadasletras(Repblicadasletras
umaexpressocunhadanaItliaequedesignaumespaoimaginrionoqualestotodosostextos
produzidospeloOcidentedesdeaAntiguidade,isto,desdeosgregos),nointeriordaqualos
pressupostosnacionalistaseramrelativamentepoucoatuantes.Pelocontrrio,aLCdesenvolverse
esistematizarseadentrodoquepoderemosdesignarcomoumparadigmanacionalista,oque
explicaqueelasejaconsiderada,frequentemente,comoumadisciplinapelaqualosgestoseas
vontadesdeentendimentointernacionalistaencontramumcanalquaseexclusivo.aolongo,ento,
dosculoXIXqueseassistirprogressivaimplantaoinstitucionaldadisciplina,queratravsde
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20lingdex%3D%220%22%20style%3D%22margin%3A%200.5em%200px%3B%20lineheight%3A%2022.3999996185

1/3

16/07/2015

LiteraturacomparadaWikipdia,aenciclopdialivre

cursosuniversitriosquesereclamamdocomparatismoqueratravsdapublicaodeobrasque
integramjestadesignaoqueraindaatravsdapublicaoderevistasemquealiteratura
comparadasurgecomopropsitofundador.
ALCnasceuemummbitoemquecadanaofechavasedentrodesimesmaeeranecessrio
combateresseisolacionismonacionalista.Elaficoulongotempolimitadaaosestudosdeautoresem
relaobiogrfica.Hoje,sobinfluncianotadamentedaspesquisasnorteamericanas,elaseabriu
paraosestudostemticoseideolgicos.
AEscolaAmericana,verbigratia,eravernaculamentealinhadasvisesinternacionalistasdeGoethe
ePosnett(possivelmenterefletindoodesejopsguerradeumacooperaointernacional),
procurandoporexemplosdeconfianasuniversaisdoserhumanobaseadasnosarqutiposliterrios
queapareciamportodaaliteraturaatodotempoeemtodolugar.
LCpressupeaexistnciaeaprticadeumaatitudecomparativaque,noentanto,apresentaum
mbitoeumescopomuitomaisamploseambiciosos,sebemquemetodologicamentemenos
consistentes.
Surgidadeumanecessidadedeevitarofechamentoemsidasnaesrecmconstitudasecomuma
intenodecosmopolitismoliterrio,aLCdeixadeexerceressafunointernacionalistapara
converterseemumadisciplinaquepeemrelaodiferentescamposcientficos.
Aatitudecomparativafoicentral,porexemplo,paraquealiteraturaeaculturalatinassepensassem
nassuasrelaeseespecificidadesfaceliteraturaeculturagregasounaformacomoaIdade
Mdiaintegrouereformulouessaheranaclssica,diversificandoaatravsdasespecficasdirees
queviriamaconstituirasvriasliteraturasnacionais.
Nodeveremosconfundirareadosestudosderecepocomovelhoestudodefontese
influncias:nosporqueatnicanojadaproduo(oautor),massimadarecepo(oleitore
suasdiversasconfiguraes),mas,sobretudoporquesepassaainsistirquernocarterdinmicoda
histrialiterriaquernasrelaesculturaisqueoliterriopressupe.
RenWellek,em1958,no2CongressodarecmcriadaAssociationInternationaledeLittrature
Compare,polemicamenteintitulaasuaconfernciaThecrisisofcomparativeliterature(Wellek,
1959).AcrisediagnosticadaeanalisadaporWellek,equeelefazradicarnafundamentao
historicistaepositivistadomodelocomparatistatradicional,levaraque,progressivamente,seassista
aumaclararenovaodosobjetosemtodosdadisciplina,protagonizadapelacrescenteimportncia
daTeoriaLiterrianosestudosliterriosemgeralenaLiteraturaComparadaemparticular.
Conforme,Guilln(1985),asfronteirasdeumanaonorasuramnemconseguemesbateras
passagensculturaisemaisespecificamenteliterriasqueestonabasedequalquerditaliteratura
nacional.
UmadasatuaesdaLCocampodatraduo.Relacionadosdemodomuitofortecomestarea,os
estudosdetraduoafirmamseprogressivamentecomozonacujacrescenteimpactoe
fundamentaotericateminclusivamentelevadosuadefesacomoreacomparatistaprivilegiada.
Enfim,ocampodeatuaodaLChojealtamentediversificado:porexemplo,comparatistas
frequentementeestudamliteraturachinesa,rabeedegrandeslnguasmundiaisedeoutrasregies,
assimcomoofazemcomoInglseasliteraturaseuropias.
Hmarcasemmuitaspartesdomundodequeadisciplinavemprosperando,especialmentenasia,
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20lingdex%3D%220%22%20style%3D%22margin%3A%200.5em%200px%3B%20lineheight%3A%2022.3999996185

2/3

16/07/2015

LiteraturacomparadaWikipdia,aenciclopdialivre

naAmricaLatinaenoMediterrneo.AsatuaistendnciasdaLCtambmrefletemacrescente
importnciadosestudosculturaisnoscamposdaliteratura.
Emsntese,aLCparecepodersurgircomoespaoreflexivoprivilegiadoparaatomadadeconscincia
docarterhistrico,tericoeculturaldofenmenoliterrio,querinsistindoemaproximaes
caracterizadasporfenmenostranstemporaisesupranacionaisqueracentuandoumadimenso
especificamentecultural,visvel,porexemplo,emreascomoosestudosdetraduoouosestudos
intersemiticos.Daquidecorremtrstendnciascentraisparaoentendimentodasperspectivasatuais
docomparatismo:umatendnciamultidisciplinar(emesmoeventualmenteinterdisciplinar)uma
tendnciainterdiscursiva,visvelnodesenvolvimentodasrelaescomreascomoahistria,a
filosofia,asociologiaeaantropologiafinalmente,umatendnciaintersemitica,quetentacolocaro
fenmenoliterrionoquadromaislatodasmanifestaesartsticashumanas.Detodaselasressalta
umaspectocomum:odequeaLCsituasenareaparticularmentesensveldafronteiraentre
naes,lnguas,discursos,prticasartsticas,problemaseconformaesculturais.Eestacolocao
fazdelaumcampodeindagaesparticularmentefrtilparaacolocaodeproblemasque,se
tomadosemabsoluto,dificilmentepoderoencontrarumaformulaoepistemolgicasignificativa.

REFERNCIAS:

BALDENSPERGER,Ferdinand.1921,Littraturacompare:lemotetlachose,RevuedeLittrature
Compare,1(1),pp.529,1921.
BASSNET,Susan,1992,ComparativeLiterature.AnIntroduction,Oxford,Blackwell
CARVALHAL,TniaFranco.LiteraturaComparada.SoPaulo,tica,1986.
NITRINI,Sandra.LiteraturaComparada.SoPaulo,EDUSP,2000.
CARVALHAL,TniaFranco.LiteraturaComparada:aestratgiainterdisciplinar.RevistaBrasileirade
LiteraturaComparada.Niteri:Abralic,n.1,p.921,1991.
CARVALHAL,TniaFranco&COUTINHO,EduardoF.(org).LiteraturaComparada:textosfundadores.
RiodeJaneiro:Rocco,1994.
GUILLN,Claudio.EntreloUnoyloDiverso.IntroduccinalaLiteraturaComparada,Barcelona,ed.
Crtica,1985.
WELLECK,Ren,1959,Thecrisisofcomparativeliterature,in1963,ConceptsofCriticism,YaleU.P.

data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20lingdex%3D%220%22%20style%3D%22margin%3A%200.5em%200px%3B%20lineheight%3A%2022.3999996185

3/3

You might also like