9

o teu momento

CRITERIOS DE AVALIACIN
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Ler, diferenciar e clasificar textos expositivos segundo as sas caractersticas e tipos.

Crear un texto instrutivo claro, ordenado e preciso.
Empregar no contexto adecuado o lxico da unidade.
Localizar o complemento indirecto e o suplemento en oracins dadas.
Empregar correctamente as letras maisculas e minsculas.
Analizar e comentar textos de autores da Xeracin Ns e as vangardas, localizando os trazos diferenciais estudados na unidade.

S O L U C I O N A R I O
MODELO A
1. a) O piloto pediu tranquilidade aos pasaxeiros. b) O cocieiro botou sal de mis comida. c) Os alumnos fixeron unha homenaxe ao
seu titor do curso pasado. d) Moitos regalos trouxeron os visitantes aos seus anfitrins. e) O futbolista deu un pelotazo ao espectador
involuntariamente. 2. Resposta aberta. 3. a) O enfermo queixbase moito dunha dor nas costas. b) Sempre desconfas das persoas
descoecidas. c) O adestrador renunciou ao seu cargo por motivos persoais. d) Alberte exerctase intensivamente na realizacin de exames
escritos. e) Nunca me falaron desa montaa tan alta. 4. Resposta aberta. 5. Resposta aberta. 6. Lin (inicio de enunciado), no xornal La
Voz de Galicia (nome de publicacin peridica) unha noticia acerca dos problemas que est a sufrir Sargadelos (marca comercial). Contaba
(despois de punto) que o seu fundador e actual presidente, Isaac Daz Pardo (antropnimo e patronmicos), sufrira o intento de relegalo
do seu cargo por parte dalgns dos novos accionistas da empresa. A (despois de punto) Xustiza (nome comn particularizado) debera
intervir para evitar esta aldraxe a unha persoa que tanto fixo pola Cultura (nome comn particularizado) de Galicia (topnimo). 7. a) F,
b) V, c) F, d) F, e) V, f) F, g) V, h) V. 8. Xacobeo 2010: Marca comercial. Excmo. Sr: Forma de tratamento. Entroido: Nome de data sinalada.
Deputacin de Lugo: Institucin oficial. Tempos Novos: Ttulo de publicacin. Vilaboa: Topnimo. 9. Estaba formada por intelectuais, artistas
e escritores que puxeron a cultura galega ao nivel das grandes culturas. Tiveron formacin cosmopolita e modernizaron os usos do idioma.
Membros mis importantes: Vicente Risco, Otero Pedrayo, Florentino Cuevillas e Castelao. 10. Movementos artsticos de comezos do
sculo XX que pretendan facer cousas novas. Os movementos mis importantes foron o futurismo (exalta a tecnoloxa), o surrealismo
(explora o mundo dos soos), o cubismo (representa simultaneamente distintos aspectos da realidade), o dadasmo (s cre no azar).
Principais poetas: Manuel Antonio (De catro a catro. Os seus poemas recrean unha navegacin simblica), Amado Carballo (Proel e O
galo. Representa unha natureza animada e humanizada). 11. Otero Pedrayo: Arredor de si. Vicente Risco: O porco de p. Dadasmo:
Negacin das regras. Castelao: Os dous de sempre. Manuel Antonio: De catro a catro. Xeracin Ns: Revista Ns. Amado Carballo: O galo.
MODELO B
1. a) Os alumnos (sux.) fan os exercicios de matemticas (CD) s veces. b) A meu irmn (CI) gstalle a torta de amorodos con
nata (sux.). c) Esas historias (sux.) non se lle (CI) contan a calquera persoa (CI). d) Tivemos que buscar o interruptor da luz (CD)
a tentas. e) Lvalle a ta ta (CI) unha ducia de ovos (CD) inmediatamente. 2. Rodear: Tardar, falar, xogar, pensar, renunciar,
transportar. 3. C. I: indica quen se beneficia ou prexudica da accin verbal. SUP: complemento introducido por preposicin que vn
rexido polo verbo. 4. a) F, b) V, c) V, d) F.
5. O profesor de matemticas mercou un coche
ao
pai
do
meu compaeiro.
art
subs prep
subs
v
art
subs prep+art subs prep
art
subs
act
ncl
rel
GN term
ncl
ncl
GPrep CN
rel
GN term
act
ncl
rel
GN term
act
ncl
GPrep CN
ncl
GN CD
GPrep CI
GN Sux
GV pred
6. a). Suso de Toro foi entrevistado por uns simpticos xornalistas. b) O Faro de Vigo anuncia que a Xunta de Galicia vai construr unha
piscina. c) Risco escribiu Do caso que lle aconteceu ao doutor Alveiros. d) Debe facer varias cousas: mercar ovos, sacar o lixo e preparar
a cea. e) As dbidas eran moitas: como se chamaba?, de onde via?, que quera? 7. a) O abrente ou nacer do da. b) O camio alegre e
rodea os prados; o sol colle cor entre as nubes; a campa ten fro e est cuberta de orballo; as camps son como sombreiros cuxo son salta
polos campos; o ro reflicte e desfai a paisaxe; o vento mareiro canta. 8. Resposta aberta.
MODELO C
1. a) Temtica fantstica ou sobrenatural. b) Un home conta que, logo de enfermarlle un ollo, un galo comeullo e tiveron que poerlle
outro de vidro. O home morre, soterrado, e, unha vez convertido en esqueleto, sae da cova e comproba que pode ver a travs do ollo falso.
2. a) Elementos cmicos: A forma de perder o ollo, a sada da cova, o feito de bicar o ollo. b) Elementos reais: doenza do ollo, o feito de
ir ao mdico, a descricin do enterramento. Elementos fantsticos: que o home sinta os vermes comelo logo de morto, que haxa unha
sociedade de mortos con normas de etiqueta, que o esqueleto saia da cova. c) Crtica aos mdicos por incompetentes e cobizosos, os
enterradores critcanse por ladrns. 3. San da cova por primeira vez. Dun pulo brinquei da cova. 4. Por orde: enfermuseme un ollo,
lambronme unha manchada de cartos, quedoume grolo, axeitoume un peteirazo () que me deixou torto, lamberme outra manchada de
cartos, puxronme un ollo de vidro, levoumo o enterrador, quitarme o ollo de vidro, facerme cchegas, traballio custoume erguer as pernas,
de nada me servira na vida, srveme agora pra mirar. 5. a) A cantas mulleres engaiolei co ollo de vidro! (Non ten CI) b) Un bo da enfermuseme
un ollo. 6. Presentarse en sociedade, sar da cova, ir para debaixo dos terrns, servir de nada. 7. Por orde: Tenorio, Fun, Aquel, Eu.
Avaliacin

Lingua Galega e Literatura 2. ESO

AVALIACIN

o teu momento

MODELO A / GRAMTICA

7 Di se son verdadeiras ou falsas as seguintes afirmacins.

a) O artigo que precede o nome dos topnimos
escrbese con minscula.
b) As abreviaturas das formas de tratamento empezan
por maiscula.
c) As publicacins peridicas s levan en maiscula a
primeira palabra do ttulo.
d) Se un nome propio leva preposicin no medio, esta
escrbese con maiscula.
e) Utilizamos maisculas despois de dous puntos e
parte.
f) Os nomes propios de persoa s levan maiscula
cando son de xente importante.
g) Os nomes comerciais (de empresas, produtos etc.),
escrbense con maiscula.
h) Despois de puntos suspensivos debemos empregar
maiscula.

1 Identifica o complemento indirecto nas seguintes

oracins.
a) O piloto pediu tranquilidade aos pasaxeiros.
b) O cocieiro botou sal de mis comida.
c) Os alumnos fixeron unha homenaxe ao seu titor do
curso pasado.
d) Moitos regalos trouxeron os visitantes aos seus
anfitrins.
e) O futbolista deu un pelotazo ao espectador
involuntariamente.
2 Escribe das oracins que tean complemento indirecto.
Explica por escrito todas as probas posibles para
localizalo con seguridade.
3 Localiza o suplemento nas seguintes oracins.
a) O enfermo queixbase moito dunha dor nas costas.
b) Sempre desconfas das persoas descoecidas.
c) O adestrador renunciou ao seu cargo por motivos
persoais.
d) Alberte exerctase intensivamente na realizacin de
exames escritos.
e) Nunca me falaron desa montaa tan alta.

8 Relaciona cada secuencia da columna da esquerda

co motivo polo que leva maiscula.
Xacobeo 2010
Excmo. Sr.
Entroido
Deputacin de Lugo
Tempos Novos
Vilaboa

4 Completa cun suplemento as seguintes oracins.

a) O mdico tardou______________________.
b) Sempre pensas ______________________.
c) Moito lles gusta falar___________________.
d) Xa estou acostumado__________________.
e) Mia nai sempre insiste_________________.
Lembra que o suplemento sempre vai introducido por
preposicin.
5 Pensa un verbo que precise levar suplemento e escribe unha oracin con el.

MODELO A / LITERATURA
9 A Xeracin Ns:
Caracterzaa brevemente.
Nomea os seus membros mis importantes.
10 As vangardas.
Que foron? Caracteriza os movementos vangardistas
mis importantes.
Cita e caracteriza os principais poetas vangardistas
galegos.

MODELO A / ORTOGRAFA
6 Volve copiar o texto empregando as maisculas cando sexa preciso.

11 Relaciona un termo da primeira columna cun da segunda.

lin, no xornal la voz de galicia unha noticia acerca dos

problemas que est a sufrir sargadelos. contaba que o
seu fundador e actual presidente, isaac daz pardo,
sufrira o intento de relegalo do seu cargo por parte
dalgns dos novos accionistas da empresa. a xustiza
debera intervir para evitar esta aldraxe a unha persoa
que tanto fixo pola cultura de galicia.
Xustifica o uso de maisculas en cada caso.

Lingua Galega e Literatura 2. ESO

Nome de data sinalada

Ttulo de publicacin
Institucin oficial
Topnimo
Marca comercial
Forma de tratamento

Otero Pedrayo
Vicente Risco
Dadasmo
Castelao
Manuel Antonio
Xeracin Ns
Amado Carballo

Avaliacin

Negacin das regras

O galo
Revista Ns
Arredor de si
Os dous de sempre
O porco de p
De catro a catro

o teu momento

AVALIACIN

c) Risco escribiu Do Caso Que Lle Aconteceu Ao Doutor

Alveiros.
d) Debe facer varias cousas: Mercar ovos, sacar o lixo
e preparar a cea.
e) As dbidas eran moitas: Como se chamaba?, De onde
via?, Que quera?

MODELO B / GRAMTICA
1 Localiza nas seguintes oracins o complemento indirecto, no caso de que o haxa.
a) Os alumnos fan os exercicios de matemticas s veces.
b) A meu irmn gstalle a torta de amorodos con nata.
c) Esas historias non se lle contan a calquera persoa.
d) Tivemos que buscar o interruptor da luz a tentas.
e) Lvalle a ta ta unha ducia de ovos inmediatamente.
Sinala tamn o complemento directo e o suxeito, tal
e como vimos nas unidades anteriores.

MODELO B / LITERATURA
7 Le o seguinte texto de Amado Carballo.
ABRENTE
Antros teixos pieirales
o rexoubante camio
cingue os chorosos herbales
en feixes amaecidos.
No mar dorretiuse* a lua. *derreteuse
No peitoril da montana
est o sol a madurar
antrunhas nubens de palla.
A campa aterecida
abre os ollios mollados,
no dondo berce do abrente
con tenro mimo dourado.
As campanas da parroquia
brincan na alma do campo
como puchos rebuldeiros
na esponxa dos toxos bravos.
No ro desperto aboya
morta a paisaxe calada
na corrente van as cores
desfeitas y-esnaquizadas.
O mozo vento mareiro
funga un cantar esquencido
que chove frores nas leiras
entumecidas de fro.

2 Rodea os verbos da seguinte listaxe que poidan levar suplemento.

tardar
transportar
romper
xogar
dicir
pensar
falar
argallar
interromper
renunciar
Escribe unha oracin con cada un dos verbos que
rodeaches, e marca o suplemento.
3 Define os seguintes conceptos, poendo exemplos.
Complemento indirecto.
Suplemento.
4 Indica se as seguintes afirmacins son verdadeiras
ou falsas.
a) O suplemento pode ser substitudo por un pronome
tono.
b) O complemento indirecto vai introducido sempre
pola preposicin a.
c) O complemento indirecto indica o beneficiario da
accin verbal.
d) O suplemento non preciso para que o verbo tea
sentido completo.
Volve copiar as afirmacins que marcaches como
falsas, corrixndoas para que sexan correctas.

AMADO CARBALLO: Proel Alborada

a) Que momento do da se describe no poema?

b) Localiza os seguintes elementos e explica que
caractersticas e comportamentos se lles atriben:
camio, sol, campa, camps, ro, paisaxe, vento
mareiro.

5 Analiza completamente a seguinte oracin.

O profesor de matemticas mercou un coche ao pai
do meu compaeiro.

8 Define os termos Xeracin Ns e Vangardas.

MODELO B / ORTOGRAFA

Nomea as principais figuras de cada un.

6 Nas seguintes oracins hai maisculas onde non debera. Cpiaas de novo corrixindo os erros.
a) Suso De Toro foi entrevistado por uns simpticos
xornalistas.
b) O Faro De Vigo anuncia que a Xunta De Galicia vai
construr unha piscina.

Avaliacin

Lingua Galega e Literatura 2. ESO

AVALIACIN

o teu momento

MODELO C
Le o texto e contesta as preguntas.
Eu nascn, medrei e fxenme home, e un bo da enfermuseme un ollo. Fun aos mdicos e lambronme unha manchada
de cartos e no remate de contas o ollo sandar sandou, pero quedoume grolo. Por aquel tempo tia un galo tan amante
que via comer na mia man. Chamballe Tenorio.
Un da, estando eu agachado cos graos de millo na cunca das maus, veuse cara min, paseniamente, tripando a terra
con aquel de seorn fidalgo. Plntase diante de min, ergue o pescozo pra fitar de perto, cicais bulronamente, aquel
meu malfadado ollo grolo e, cavilando que sera cousa de manxar, axeitoume un peteirazo tan ben dirixido que me
deixou torto. Agora si, os mdicos, dispois de lamberme outra manchada de cartos, puxronme un ollo de vidro, tan
ben imitado que bula e todo.
A cantas mulleres engaiolei chiscndolles o ollo de vidro!
Morrn entre cobertores como morren a coto os bos homes, e ben afeitado e ben peiteado e co meu traxe dos das de
festa que por certo levoumo o enterrador da seguinte de enterrarme fun pra debaixo dos terrns sen que ningun
se lembrase de quitarme o ollo de vidro.
Deitado na mia caxa de pino repousei moitsimos das, tantos que perdn a conta. Apodrecn axia e aos poucos das
de enterrado escomenzaron os vermes a facerme cchegas.
Cmpre decir que eiqu non est permitido presentarse en sociedade con farrapos de carne fedenta apegados nos sos,
pois os esqueletes, que non ven nin comen, ulen tan ben coma os vivos; as foi que namentres os vermes non manxaron
a pouca freba que trouxen, non puiden erguerme.
Foi unha noite de luar cando san da cova por primeira vez. Traballio custoume desentolle-las pernas e cando me
ergun e botei a mia cachola fra da terra, fiquei pasmado... Aquel ollo de vidro que de nada me servira na vida
srveme agora pra mirar.
Tolo de contento quitei o ollo, dinlle catro bicos e volvino a pr no seu sitio.
Dun pulo brinquei da cova e fun cara rueiro dos esqueletes.
CASTELAO: Un ollo de vidro, Cltiga

5. Localiza o complemento indirecto nas seguintes

oracins.
a) A cantas mulleres engaiolei co ollo de vidro!
b) Un bo da enfermuseme un ollo.

LITERATURA
1. Este texto corresponde ao inicio de Un ollo de vidro.
a) Cal cres que vai ser a temtica do texto?
b) Fai un pequeno resumo.

6. Localiza os seguintes verbos conxugados no texto e

copia o suplemento que os acompaa.
a) Presentarse en__________________
b) Servir de_________________
c) Ir para___________________
d) Sar de__________________

2. No texto aparecen algns trazos caractersticos do

estilo de Castelao.
a) Sinala e explica os elementos cmicos ou
humorsticos do fragmento.
b) Localiza agora os elementos reais e os sobrenaturais
ou fantsticos.
c) Que profesins se critican no texto e como se fai
esta crtica?

ORTOGRAFA
7. Localiza no texto os seguintes casos de uso de
maisculas.
Cando se trata dun nome propio.
Despois de punto e seguido.
Despois de puntos suspensivos.
Ao principio dun enunciado.

GRAMTICA
3. Localiza o suplemento nas seguintes oracins do texto.
a) San da cova por primeira vez.
b) Dun pulo brinquei da cova.
4. Localiza no texto todos os pronomes me en funcin
de complemento indirecto e copia as oracins en que
aparecen.

Lingua Galega e Literatura 2. ESO

Avaliacin