You are on page 1of 173

CAMIL ROGUSKI

Ceauescu Adevruri Interzise


Dincolodeumbr

CUPRINS:

CuibulCeauetilor5
MoGerilnloculluiMoCrciun20
D'alediplomaiei59
Antecesoriiarhitectului78
CastelulFoior96
PalatulPrinuluiNicolae121
PalatulCotroceni140
Ctdemareecruceapecareopurtm172
TitonRomnia188
Cudrag,despreElena203
PalatuldelaBi214
ahinahulidrumulpetrolului231
Casaceamare237
Supraveghereiindicaii259
Sngeleceresnge263
Romnia:ceamfosticesuntem?283
Dreptateiadevr300Undenuicap,vaidepicioare324
DelafotballamormntulluiCeauescu343
Revoluiaromn:unmaresemndentrebare.350
coaladeieriideastzi366

CuibulCeauetilor.

Stratulpufosdezpadczutpestenoapte,darinaltenopigeruite
dealungulanilor,ncmaipstreazecoulpailorngreunaideputere,de
mrireigloriealunoroamenidestatdeveniiistoriedupexecutarealorn
decembrie1989,chiarnziuadeCrciun.Paiaievea,ireali,alunorfiinede
abur,canitefantasmeplutinddeasupraomtuluiscnteietornrazelefr
vlagalesoarelui.Dariunaltecou,maigrav,lsatnurmdeceimpovrai
deepoleiicopleiideorspundereapstoare.Paistrbtndzilnicaleile
grdinii,ncarefiecarefirdeiarb,frunz,floare,pasre,muscoriceamai

micinsecterauverificateiinventariate.Catalogateindosariate.
ntotdeaunadosarul.Undosarvegetal.Cainoiunpoporvegetaltnjind
dupoanumitcoroldeluminialumii.

naceastgrdininterzisiaudatntlnirearborieuropeni,asiatici,
siberienisaudepealtetrmurindeprtate.Lapoaleleloriauconsumat
apogeulcorolelorialmiresmelor,lundelun,floridintrecelemaifrumoase,
cultivatenrsadnieleuneiserecreatespecialnapropiere.Oserinterzis.

Oadevratsimfonieverde,conceputnstilelveianiterminatntr
unfeldeinternaionalvegetal.Osimfonieinterzis.Interzisunfrontispiciu
pesubcareamtrecutmulianilsnduneafaroricesperan,darnui
SPERANA.

naceastprim,ipoatesingura,lacuibulcelornlturaidelaputere
ndecembrie1989,suntnsoitdeCamilFlorinRoguski,arhitectuldeinterior
alfamilieiCeauescupentruolungperioaddetimp,martorulmultorclipe
dinviaadezicuziadictatorilor.Esteundomntrecutde81deanii,ntro
oarecaremsur,chiarseamncuCeauescu.

Domnulearhitect,neputeispunecineesteautorulproiectuluiacestei
grdini?

GrdinacaseidinstradaPrimverii,caigrdinilecelorlaltepalateale
familieiCeauescu,afostimaginatdearhitectulgermanRobertWoll,
secondatdetnrulinginerTeodosiu,absolventaluneicolidepeisagisticde
laBraov.Pcatcaceastfacultatenuaduratdectunan.

CineeraarhitectulWoll?

Arhitectulgermannuera,sracul,arhitect.Aveadoarpatruclase
primare.Eraunautodidact.

Aifostapropiatdeel,caprieten,sauaicolaboratstrictprofesional?

idatorezmultluiWoll,darlsaimsvpovestescctecevadin
viaalui.

Olumpeoaleepeundetrecusededimineauntractora,carei
lsaseamprentelepneurilornzpadapufoas.

Desigur,vascult.

CrescutitritnBavaria,RobertWolleraunmaredesenatori
decorator.UnadintrelucrrileluicapitalenGermaniafusesedecorarea
vasuluiBremen.Stiicdecorareaunuivaporesteextraordinardegrea.

ncesens?Dainectevadetalii.

Pentrucfacidecoraiepeomascareseclatinintrunspaiu
foarterestrns.Decoraiatrebuiesfiefoartebogatisrezistelaintemperii
i,bineneles,lafoc.Wollmiapovestitceraunomsrac,ntinereeavrut
sscapedesrcieiaemigratlaununchistabilitnArgentina.Sambarcat
peunvapori,ctacltorit,iamuritunchiul.Cndaajunsladestinaie,
mtua,oargentiniangetbeget,nicinavrutsauddeel.ibietulWollsa
trezitnArgentinatotsrac.Ceerasfac?Safcutgaucho,adicbiatla
vaci,amuncitvreodoiani,astrnsbaniisantorsnGermania.Din
GermaniaavenitnBucureticuofirmdedecoraiipentrumobil.A

cunoscutopeviitoareadoamnWoll,saucstorit,auavutdoicopiiiau
rmasnRomnia.DarnicinRomnianuaavutoviauoar.

AfostdeportatnURSS.Fiindbundesenator,afostremarcatderui,
careconduceaulagrulsiberian.iaajunssfiearhitectulcarearefcut
oraulKrasnoiarks.Ruiiaufostattdemulumiideel,nctiaupropussl
facceteansovieticisiaducfamilia.DeaceealauidecoratcuOrdinul
Stalin.CredcesteunuldintrepuiniiceteniromnicareaprimitOrdinul
Stalin.nsdomnulWoll,carentretimpisurzisedincauzamunciidinlagr,
arevenitnarodatcuprimiigermanibolnavi.Dinaproapenaproape,ca
reprezentantalfirmeiLengel,aparticipatlareconstruciaMinisteruluide
Externeicuocaziaaceastalamcunoscut.Elafostprofesorulmeu.

Totplimbndunepringrdin,amajunslngopagodroie.Domnul
arhitectdoretesitermineideea.

CndamterminatFacultateadeArhitecturnuaveamnicio
specializare.Fcusemarhitecturgenerali,teoretic,erambunila
sistematizare,ilacldiripublice,ilalocuine.Mobilieramstudiatfoarte
puin.RobertWollacreatlanoicoaladearhitecimobiliti.Elneanvati
pemineipecolegulmeumaimare,AgripaPopescu.Aproapetoatarhitectura
luideinterioraveaunspecificdearhitecturgerman,ceeacenvasen
tineree.

Grdinaareunstilelveian,darpagoda?

nurmauneivizitenChina

Intuiescciaexprimatdorinadeaoavea

Da,iaexprimatdorina.Este,defapt,undaralstatuluichinez.

Vplaceaceastconstrucieasiatic?

Nu,mienumiplacchinezriile.DarCeauescunuprimeapenimeni
acasiputeasipunncurtecedorea.Chineziieraudeparteielse
consideraneutru,nicicuunii,nicicualii.AmbasadaChineidinBucuretiare
cevaelementeorientale,darnuestepagod.

Darstatuiaintrodusntrunborcan,carenusepreadistingedin
cauzasticlei,totuncadoueste?

Nuestecadou,iaiciafostgreealaarhitectuluiWoll.NuCeauescua
cerutsfiepusstatuiansticl.AaaconsideratWollcestebine.i,dac
propunerealuiafostplcut,afostiavizatnacestsens.

PentruconstruireacaseiluiCeauescudinstradaPrimverii,nanii
1970l971,aufostdemolatedoarovilictevacasemaisrccioase.
AvalanademolriloraatinsapogeulcndsaclditCasaPoporului,admirat
ihulitdenoi,deopotriv.

Cineaconstruito?

AfostarhitectGrumbergSolaricare,peparcursulmaimultorani,a
clditcasa,amritoiamodificato,attnexterior,ctmaialesninterior.

nplimbareanoastrpringrdintrecempesteunpodiverdelecrudal
unuivlstardesalcieneaminteteciarnaiapierdutputerea.Facemcalea
ntoarsineapropiemdecas.


tiicumvaundeaulocuitnainte?

Naputeasvspun,dartiucaulocuitntrovil,nuntrun
palat.Poftaaceastadeaaveaocasproprieavenitpeurm,cndialuato
funciemaimareicnd,maialesceidinjur,aunceputsllingueasc.De
fapt,palatuldinstradaPrimveriiesteunfeldecadoufcutluiCeauescude
ctrepartid.Elnuiaexprimatniciodatdorinasaibunpalat,dari
plceaslocuiascntrocasctmaimare.iatunci,arhiteciicolii,cei
careeraunjurullui,ispuneau:Naidorisfacemocasmaimare?.Elna
spusniciodat:Faceimiocasmare!.Vedeantotdeaunaplanurile,ise
explica,darnupreatiasciteascunplan.Seexprimaaa,caunsurdomut,
maimultcuminile,iexplicai,iartai,darnueraisigurdacanelessau
nu.Puteaistiicvreamaimaresauvreamaimic.Doarattnelegeai.

Televiziunearomndifuzacuoinsistenstereotipprogramede
muzicpopular,iarunadintremelodiilecareserepetafrecventeraMiedor
decasacucerdac,interpretatdeAngelaMoldovan.Aluziaesteevident:
CeauescuaplecatdinScorniceti,dintrocsumodestcuunmicpridvor.
Totui,evoluiagndiriiMareluiConductornceeaceprivetearhitectura,
plecnddelaamintireacopilriei,numaiseamndeloccustilulromnesc,n
cestilpoatefincadratcasa?

Esteunstilhibrid,vedeiidumneavoastr.Nupoisziciceunstil
romanticsaugotic.EsteunBarocromnesc,tratatdeunarhitectcarenaprea
tiutcesfacpentruafipegustulluiCeauescu.Nuseterminaniciodatun
lucrunceput.Secompletamereucuctecevaideaceeanuexistunitate.
Faada,deexemplu,nuexprimceeaceeninterior.Darncrcturaeste
general.Luiiplceatotceeaceestefoartencrcat.Consideracmaimult
muncnseamnimaifrumos.

Chiardinvestibulipoidaseamacoastfeldecassaconstruitfr
deviz.Materialedeceamaibuncalitate,unelepreioase,ceamainaltinut
tehnic,oexecuieimpecabil.Toatematerialelesuntdeimport.Chiari
instalaiaelectricafostproiectatpentrubecuriadusedinstrintate.

Aiafirmatmaidevreme,ngrdin,cnuagreaichinezriile.Acelai
lucrulputeispuneidesprecupolaaceastaauritdinvestibul?

Cupolaaurit,adickleinmozaikicufoideaur,exprim
sentimentulluidenoumbogit.Nucadreazcucldirea,darveivedeac
fiecarecamerestealtceva.Nuexistounitate.Vestibulultrebuiasaibceva
caresfiefoartebogat,foarteaurit,foarte,foartegreu.

nvestibul,locatariicaseiiscoteaupaltoaneleipantofii.

Deceintrauncascupapuci?

Aaseobinuialaar.ilsaipantofiilau,nhol.

Estecamciudat:einuprimeaumusafiri,nuleveneanvizit
neamuri?idacveneau,erauobligaissedescale?

Nimeninuintrancasaasta.

Chiardacaveauaprobare?


Euamtrecutdefoartemulteoripragulcasei.Namvzutniciodatpe
nimeni.

Vdesclaiidumneavoastr?

Nu.Eunuveneamcnderaelacasiatunciintramcumdoream,n
caseleluiCeauescunusefuma,dareuamfcutuneoriexcepie.Eadevrat
csosireameastrneapanic.Veneafemeiadeserviciucuscrumiera,repede,
canucumvaspicescrumulpejos.Darlsamscrumpestetot,pentruc
tiamcossemture.Ceauescuicueaaufostniteoamenisimpli,au
tritcaniteoamenisimpli,aumuritcaniteoamenisimpli.

Nuvisepareunparadox,devremeceaufostnconjuraideatta
bogie?Nuafirmceraunluxdeosebit,darcontrastaevidentcusimplitatea
generalaomuluidernd.

Gndirealorerafoartesimpl.

Toategeamuriledelausuntmtuiteicumodeleornamentale.

ntreceledourzboaiemondiale,geamurilecaselordelaarerau
maitoatemtuite.Aupreluatcumvaaceastmod?

Nu.Naveanimicdeafacecumodadelaar.nprimulrnd,casa
lordinScornicetinuaveaniciungeammtuit.Aveageamurisimple.Aici,n
stradaPrimverii,proiectaniileaufcut.Modeleleacesteanicinupreasunt
modelerneti,suntpuinfranuzeti.Suntfcutepesemicristalgivrat,
mtuit,istiicleamfolositfoartemult.Suntexecutatedeartitiplastici.

Amimpresia,celpuindinctamremarcat,cnuseaflnimic
romnescnaceastcas.

Nu.Nueste.

Dece?

Nueste,pentrucarhitectulcareaproiectatonupreasimea
romnete.

Cine,Solari?

Nu,estevorbadesprearhitectulWoll.ObinuitcuAltWiennul,
toateconstruciileeraugnditentroarhitecturaa,maiposac,mainchis,
icteodatmaiadugaanumiteelementespunndcasteasunt
brncoveneti,asteasuntluatedelaColea,asteasluatedelaTismana,astea
suntluatedelaHorezu.Defapt,eraoarhitecturgermandecoratcunite
elementeromneti.

Haideisneaezmpuinpecanapeauaaceastadinhol.ndreapta,
esteuadelaintrare,iarnstngaseaflaubiroulluiCeauescuiuadela
sufragerie,nfaanoastr,oscardemarmurducelaetaj.Dincteam
neles,biroulluiCeauescuestenchiriatnprezentComitetuluiEuroatlantic.
Ceneputeispunedespregoblenuldinspatelenostru,decareesterezemat
canapeaua,iceldepescar?

Stiicamndousuntautenticeiaufostachiziionatedin
magazineleConsignaia.PevremealuiCeauescu,opereledeartsevindeau
foarteieftin.IarspresfritulvieiiluiCeauescu,amnfiinatchiariocoal

degoblenuri.LaOradeailaPloietiexistaudouateliereundesefceau
goblenuri,clasiceichinezeti.

Cedifereniazungoblenclasicdeunulchinezesc?

Celeclasiceaucusutunpunctpemilimetruptrat,nvremece
goblenurilechinezetiauoptpunctepemilimetruptrat.

Omuncmigloas,presupunSelucreazsigursublup.

Erauvreodoufemeicarelucraufrlup,darleamconsideratnite
nebune.Precisauorbit.

Darmobilierul?Mreferlacanapeauapecarestmifotoliiledinhol.

AufostproiectatedeRobertWollnstilBaroc.Vedei,toatdantelria
dinlemn,picioarelefoartemultlucrateeraupegustulluiWoll.

ialfamiliei,intuiesc?

Da,ilorleplceatotceeraultrancrcat.Deexecutat,mobilierulsa
fcutnBucureti,lafabricaEliade,specializatnconfecionareamobilelor
dincaselencarealocuitCeauescu.

Vaiadusvreocontribuielarealizareaacesteifntnilipitede
peretelescrii?Estefcutdinaur?

Nu,namniciunamestec,darstiicnuestedinaur.Mozaicul
estedeMurano,realizatdintrunmaterialsemipreios,darnuesteaur.

Caocuriozitate:aistatvreodatnfotoliiledincaselelor,saucel
puinaifostinvitatsvaezai?ntrebmaialespentrusentimentuldeosebit
pecarelaifipututnerca,fotoliilefiindbinelucrateinusesimtarcurile.

Numaezampefotoliincaselelor,darstiic,demulteori,le
amncercat,naintedeafiadusencas,pentrucCeauescuaveaaproape
aceeaistaturcamineiverificamsvddacsuntconfortabilesaunu.

nsufragerie,menajerelesplaugeamurile.Perdeleleerautrasei,cu
toateacestea,sufrageriampritntreicompartimenteerapuinntunecat.
Amaprinstoatecandelabrele,amprivitndelungvaseledinargintiaramdin
vitrin,amncercatuaglisantcareavearolulsseparecompartimentul
undetronaomasdeoptpersoane.Scriastins.Involuntar,miamlsat
mnasalunecepeunadintreceletreicoloanedemarmur.

DomnuleRoguski,nuaveiimpresiacsufrageriaesteslabluminat,
puinntunecat?

Bada,darvaraumbradeasacopacilormicoreazimaimult
vizibilitateaspreinteriorulreedinei.Umbraesteaccentuatidemobilierul
BarocimohortalluiRobertWoll.

Nuamvizitattotpalatul,darmidauseamacCeauescuaveao
nclinaiepentrucoloane,nhol,suntdinlemn,iaraici,dinmarmur.

Da.Sarecurslaacestelementdecorativ,deoarecembogete
interiorul,iararhitecturancrcat,nzorzonat,plceafamilieiCeauescu.
ColoaneledincaselencarealocuitCeauescunusuntniciodatsimple,nu
suntdorice,cicompozite.Toateaucaneluri,uneorirsucite,cuinfluen
romneasc,semnndcustilulHorezusaucuarhitecturaCantacuzinilororia
Brncovenilor.


CeauescufceaeconomieGospodrieidePartid?ntrebdeoarece
corpuriledeiluminatnusuntdincristal.

Nu,nusuntdincristal,cidinsticlturnatisuntorifranuzeti,ori
italieneti.

VaseledinvitrinprovintotdelaConsignaia?

Da,aceeaerasursa.

Deinamfrecventatpreadesmagazineledeantichiti,credcvasele
facpartedintrocolecie.Arfiinteresantdetiutcineleavndut,oripoatei
aufostluateabuziv,descompletnduisegarniturantreag,nsfrit,numai
ntreb.Mareferincontinuarelatapiserie,potrivitcuinteriorul.Afost
primitcadou?

Da,delaojudeeandepartid,darcomandatialeasdearhitecii
executatdeartitiplastici.

Covoareledindoucompartimentealesufragerieiauacelaimodelfloral.
Unulareborduraverdeicmpulfloralgrena,iarcellaltareborduragrenai
cmpulverde,mpreuncutapiseriacufluturiipsriconferonotvesel
mohorteisufragerii.

DacCeauescunuaavutbanipentrulustredecristal,sesubnelege
cipieleadelauaglisantnuesteveritabil,cidinvinilin?

Estedinpieledebizonfoartesubire,cuinteauriteadusedinimport.
Aveamnitetapieriextraordinari.

Extraordinari,darimembridepartid.Nauavutnsniciovin.
NicolaeiElenamncaulaaceastmasrotund?

Vedei,povesteaastacumasaCeauescuicueanaufost
niciodatmnci.Masaerafoartesimpl.

Cemncau,defapt?IarmasaafostadusdelaGospodriadePartid?

Da.Eimncaufoartemultelegume.Anumitelegume.Deexemplu,
legumelecaresefoloseaueraucrescutepeunpmnttratatcungrmnt
animalic.

Deci,naturale,biologicecumsespuneazi,frchimicale.

Povesteacuchimicaleeratabu.

Chimicaleleerapentrunoi.

Nunumaicngrmntuleraanimalic,darianimalelefolosite
pteaupenitecmpuri,totaa,ngratenatural.

Aveaufobiedemicrobi,decontaminare?

Leerafric,ngeneral,ntoatecasele,laintrare,existausticluecu
spirt.Cndintrauncassedezinfectaucuspirt.Chiariofieriicarei
nsoeauaveaunbuzunarsticlecuspirti,cndddeaumnacucinevape
parcurs,imediatseduceaulatoaletiipuneauspirtpepalm.Aveaufrica
astadeanusembolnvi,ngeneral,elerafricos.Ea,maipuin.

Eadevratcmncaudoar20degramedecarnepezi?

PovesteacucarneaEiauascultatdoctorii.Nuvoiaussengrae.n
fiecaredimineasesculaulaoraase,ifceautoaletaintim,ipuneaun
spateunrucsaccuoanumitgreutateimergeauaacircaojumtatedeor,

treisferturideor,pealeilegrdinii.Fceaugimnastic,aveaupestetotslide
gimnastic.Dupaceeaplecaulaserviciu.Elnuerafumtor,nimeninavea
voiesfumezecnderaacas.Nicieanufuma.Mncaufoartemultelegume,
iarcarne,maideloc.Darlamauzituneorispunnduivaletului:M,Lie,a
plecatdoctorul?.Da.Atunci,fmiimieofriptur!Maigreeaiel
cteodat,ceraom.

Darpeurmneatransformatntrunpoporvegetal,cumscrieAna
Blandiana,impunndune,catastrofalazice,acelairegim.

Bine,eiauvrutsnepunlaunregimmaidrastic,maieconomic,
aveauderambursatmultemprumuturi.

Cecredea,csuntemtoidiabetici?

Credei?Iniial,elnaavutdiabet,darunuldintrefraiiluiavndun
diabetsever,sagnditcosaibiel.inecazulstalapscut,pentruc
nultimaperioadaveadejaundiabetdestuldeavansat.Defapt,elarfimurit
noricesituaie.Numaiputeatridectdoitreiani,pentrucaveauncancer
destuldeavansat.Uncancerdeprostat.Nupotsvspundacerade
btrneesauerauncancercreatdeprieteniidelarsrit.

RespectautradiiareligioasdeCrciunidePati?

Da,sigurcda,sigurcda.

CrciunulnueraCrciun.

Svspun.nprimulrnd,PasteleeraPate.Sefceaucozonaci,ou
roii.OuroiicareseprimeaudelaPatriarhiesaudeladiversemnstiri,
foartemulteoulucrateaa,miglite,cumtiicsencondeiaz,ou
decorative.

Cunoscobiceiurile.

Dartotulncadrulfamiliei.

Familiensemnaeiicopiii?

Familiansemnaeiicopiii,nspecialNicuicuZoia.Valentinse
distanasedeei,dincauzasoiei.

DarCrciunulnupreaeraCrciun.

IardeCrciuneraudouCrciunuri.CrciunulCrciuniMoGeril.

Deci,lineau,cumaiispusmainainte.Numaicnoispuneam
copiilorcvineMoGeril!

Sigurcda.Euifceambradulpe24decembrie.Tiauporcul?

Porcul,porciierautiaidemult.

imielul,lafel?

imielul,dareinupreamncau.Toatlumeazicea:Dom'le,dardac
mnnc?Haisfacem.Acestfcuteracasexisteipentrualii.

MoGerilnloculluiMoCrciun

Domnulearhitect,vpropunsschimbmdecorulisneaezmpe
altcanapea,aceastapecare,bnuiesc,stteauieilaocafelu,dacaveau
obiceiulsbeacafeasaunechezol.Pentrucititoriinotri,adorisne
spuneimaimultedespreceidoiMoi,CrciuniGeril.Euamfostcrescut
debunicilaar,deCrciunsetiaporcul,iarbieiidinveciniveneaucu

steauasaujucauIrod,unfeldeteatrureligios,cupersonaje.Cndamvenitla
Bucuretiiamnceputcoala,amdatpesteMoGeril,unpersonajnou,
cruiatrebuiasireciiopoeziecasprimetindaropisicsauuniepura
fcutedinplacajvopsit,prevzutcupatruroi,totdinlemn.inmintecn
alimentareicofetriisegseaupraline,fondantei,uneori,camarelux,
tabletedeciocolatKandia,ambalatenpoleial.Ctdespregloburii
caleidoscop,lecumpratatacndseduceandelegaielaCluj.Snuuit
cadourile,celemaiimportante:erauobiectedestrictnecesitatensezonul
rece,cumpratedeprini,carespuneaucsuntdelaMoul.Cum
mpodobeaubradulceicarenilauluatpeMoCrciuninilauoferit,n
schimb,pesrntoculcomunist,numitMoGeril?

Pevremeacopilrieimele,MoCrciuneralafeldesraccaiMo
Gerildemaitrziu,nsanietrasdereni,frsanie,nautomobil,noi
ateptamsvinMoul.Pentrucopiiibogai,Mouladuceajucrii.Pentrucei
maimuliimaiamrteni,Mouladuceahaine,vechisaunoi,darhaineio
mncaremaibunpezi,ctevadulciuriipoate,poateojucrie.Ojucrie,
adicocrpumplutcurumeguicudoiochidesenai.Dacaveacoadera
leu,dacnaveacoaderaurs.Dareraceva.ipentrumamelenoastre,nera
luiCeauescu,coexistenacelordoiMoieraobelea.MoCrciunveneaacas,
iarlagrdinisaulacoalsoseaMoGeril.

Pentrumultpreaiubiiinotriconductori,moulprincipaleraMo
Geril.MoGeril,MoGeril,darElenaiNicolaeaveautlpileplinede
pmntuldeacas.Eisenscuserlaar.Priniilor,maialesailuiNicolae
Ceauescu,erauniteoamenisimpli,credincioi,careineauiPastelei
Crciunul.iatunci,omulsta,careseddeadreptcelmaimaresoldatal
socialismului,aveansufletulluiipuinfricdeDumnezeu.Deaceea,
srbtoreauiCrciunul.Pe24decembrie,fceamncasaluiCeauescuun
micbrad,unulmicude45metrinlime.Erasupermpodobit,pentruc
bogiansemnamult.Eraorefulareasrcieidintineree.i,bineneles,la
maserauservitesarmale,cozonaci,rcituri,totceseserveailaar.Dar
acestaeraunMoCrciunmascat,necunoscutdeceidinjur.Eranumai
Moulfamiliei.Alfamiliei,deoarece,pelngbraduldincasasoilor
Ceauescu,maieraunulncasaluiZoia,altullaValentinincunullaNicu.
DeCrciun,NicutrgeacevapegticntaiO,bradfrumos,o,brad
frumos.Eraunomvesel,iarCrciunuleraunmomentdebucurie,maiales
pentrucopii,bucuriacnsufletulloreiaurmascretini.Darcarteadevizit
afamilieiCeauescutrebuiasexprimealtceva,maiexactdoctrinapartidului,
carenuaveaDumnezeu,sfini,doarLenin,MarxiEngels.Acetianuerau
credincioi,ciizbvitori,oamenicareaduceausocialismulnntreagalume.

Caatare,afostinventatMoGeril.Cndveneaacestnlocuitor(m
totgndesclanechezol!)laconductoriiRomnieisocialiste?

Pe31decembriespre1ianuarie.

ncasaluiCeauescu,cumsedesfurasrbtoareadeMoGeril?


Haideisfacei,mpreuncumine,unMoGerilncasalui
Ceauescu.nprimulrnd,pomuldeiarnsaudeMoGeriltrebuiasfie
foartemare.Darnuunpom,ciopduredepomi.Petrecereaavealocntrun
spaiufoarteamplu,undespoatncpeafoartemulipomi,darnumaimult
deosut.VisavisdecameraluiCeauescu,lamargineaLaculuiHerstru,
existaoconstruciesportiv,denumitClubbazin,cuosaldesportfoarte
mare,ctunterendetenis,opopicrie,osaldebowling,unbazinmarede
not,numeroasesaloaneiunbrule.Acesteaeraucamerelemaimari,dar
existauiodimaimici,osaldegimnastic,unademasaj,uncabinet
medical,slideodihnipentrubirouri.DelacasaluiCeauescupnla
ClubbazinFloreascafceaidoutreiminute.Pejos.nultimiizeceanidin
viaafamiliei,acoloveneaMoGeril.Darpentrumine,caretrebuiasm
ocupdeaceastfestivitate,pregtirilencepeaucumultmainainte.Cu20de
zilenaintedeAnulNou,oechipde405060deoamenidecorasala.n
general,festivitateaseineansaladegimnastic,marectunterendetenis.
Dareraudecorateicelelaltesli.

nceconstadecorarea?

nsemna,nprimulrnd,osutdebrazi,ntrepatruioptmetri
nlime,treipatrumainimaride20detonecucetin,caresemprtia
printrebrazi,cantreagaatmosfersaibaspectul,darimirosuluneipduri
adevrate.Semontaubraziincepeaadevratamuncdedecorare,pentrua
creaunaspectsrbtoresc.

Cumeraevideniatatmosferadesrbtoare?

Salacubrazierailoculundeseserveamasade1ianuarie,unde
veneauinvitaiifamiliei,careineauuntoastiundeprincipaladistracieera
steuiilatelevizorislsorbidinochipeCeauescu,carevorbeapemicul
ecran.Deci,opduredebrazi,iarncentruomascuscauneaezatenaa
fel,ncttoatlumeassteacufaalaCeauescu.ngeneral,meseleseaezau
nformdecareusaudecerc.ntremeseseaflau10l2televizoare,lacares
priveti,darslveziipeefulcelmare.Decoratoriincepeaumunca
migloasdearanjareapomilor.

Foloseaimultbeteal?

Sefoloseauaproximativ5060kmdebeteal.Descoperisemo
ntreprinderelaMurgeni,Macin,visavisdeBrila,carefceaobetealfoarte
frumoasistufoas.Foloseam50kmntrunan,darnaldoileanumai25
km,pentrucmaiputeamrecupera.Aveamnevoiede2030demiidegloburi
dediverseculori.Dar,ngeneral,mergeampedecorareaunuipomcuosingur
culoaredegloburi,micisaumari,saugrupurideaceeaiculoare.Nuse
obinuiaspuinpombomboanesausagirvaesaualtceva.

Probabilcsarfigsitrepedepoeidecurte,adhoc,caresscrie
rvaepatriotice,orinspiritulinternaionaleiproletare.

Srbtoareatrebuiasaibuncaractersobru.Dar,casdeaimai
multaspectuldepomautentic,pomiieraucteodatvopsiicuvopseaalb,ca
sparnini.Foloseamipomininiipominenini,darseaduceaudin

pdureibrazialbi.Construiamarcadepesubcarestrecicasajungila
masafestiv.

Cinesemneazproiectul?

Niciodatnuaexistatunproiectiniciodatnuamprimitvreo
indicaiecumsfacsausnufac.Acestaeralucrulcelmaigreu;pentruc
puteamrealizacevafrumossaucevacarenarfiplcut,i,daceraceva
neplcut,suportamconsecinelecelemaigrave.Celmaigreuafostnultimii
ani,cndprimeamsarcinasfacnfiecareanpomul.Defiecaredattrebuia
sfiealtceva,altcevai,efectiv,numaitiamcesfac,sfiemaibinedect
anulprecedent.inmintecntrunanamfcutunfundaldintropnzde
mtasepecareamlipitpaiete.60deoameniaulipittimpde15zilepaiet
lngpaiet.Omuncdechineznrobit.Aieitfoartefrumos,pentrucn
spateexistauncurentdeaercald,carefceacaaceastpnzsonduleze,
imitndchiarcdereazpezii.

Darpdureaerapdureincentrulacesteipduritrebuiapusceva.
ntrunanamdecoratpdureacuanimaleslbaticempiate:uri,vulpi,
cprioare,cerbi.Numaiporcmistrenuampus.Animaleleleaduceamdela
diversecercuridevntori.Caspuniuncerb,amapelatlaUniunea
VntoriloriPescarilor.LasediulUniunii,amgsituncerbextraordinarde
frumos,cuopduredecoarneimaredetot.Uniuneaaveasediulaproapede
HalaTraianitrebuiastransportcerbulpnnHerstru.Amaduso
mainmareioferulaveaindicaiasmeargncet.Dar,peBdulAna
Iptescu,peundetreceaunainteitramvaiele,aproapedePiaaRoman,
pesemnecliniadenalttensiuneatramvaiuluieralsatmaijosicoarnele
cerbuluisauncurcatntroleultramvaiului.icummergeamaina,cerbulsa
ridicatnpicioare.Noroccascpatiapicattotnpicioare,peplatforma
mainii.Eumaflamntroaltmain,caremergeanspatelecamionului.
Amvzutmimicapietonilor.Toierausperiai,pentruccerbulddeaimpresia
cvreassardinmain,nsfrit,amajunscubietulanimallaClubbazin
Floreasca.Mamgnditundeslaezi,pnlaurm,lampuslaintrare,
mpreuncudoucprioaremaimici.Totuleradecoratcucetindebrad,
braziibeteal.

Ceauescuicueaaveauobiceiulca,npreziuaAnuluiNou,sfaco
vizitdelucru,svadcumaratcasa.Eueramdefai,laintrare,oaudpe
ElenazicnduiluiCeauescu:MiNicule,cerbulstaemaimaredectlape
carelaivnattu.Mie,smivinru.Ceauescumntreab:Mibiete,de
undeestecerbulsta?.Ideeasalvatoaremiavenitpemoment:Afost
mpucatnanul1953,nzonaSucevei,imaimulteamnuntenutiu,la
venitinimalalocimiazis:Bravo,m!.Sauitatinamaizisnimic.Cum
auplecat,ampusmnapetelefoniamvorbitcupreedinteleUniunii
Vntorilor.Stiic,dactentreabcineva,cerbullaafostmpucatn
1953,laSuceava.Euhabarnuaveamcinelampucaticnd.Maiexistau
npdureaaceeaiiepuraiicocoidemunte.

Enumerai,pescurt,invitaii.


Oameniicugreutatenpartidsaunguvern,carenudoreaualtceva
dectsiasnfasivadCeauescu.Invitaialeipesprncean.Numai
multdeosutdepersoane.Totatteascaunepuneam.Maipuneamdoutrei
scaunenplus,cnutiamcinemaivenea.Darnimeninuaveavoies
lipseasc.Toiinvitaiiveneaucumainapnnapropiere.Nimeninuavea
voiesintrecumainancurteaClubului.Seopreaunstrad.Coboraudin
mainninutoficial,ntrunannupreaafostzpad,plouaseisefcuse
unpoleidetennebunea,imaimultecucoane,soiidesecretari,aucamdat
cufunduldeghea.Unasaintorsdindrum,pentruciluxasepiciorul.
Eunumocupamdesosireainvitailor,aacnamavutniciovincnusa
pusnisippetrotuar.Dar,nsineamea,mamuzamcndlevedeampe
cucoanealunecnd.

Cumsedesfurafestivitatea?

Toiintraunholulmaredeprimire,iscoteaupaltoanelei,ntro
inutsever,delocsfidtoare,chiartovretembrcai,cutoatecera
Revelionul,ateptausosireaefului.Nimeninuintransal.Fixlaora
dousprezecefrunsfert,Ceauescusoseaprintroaltintraredectcea
principal,ajungeanmijloculinvitailor,carelaplaudau.Elseduceaglon,
mpreuncutovara,iluauloclamas.Toatlumeaintranordinensal
iseaezalaloculfixatdinainte.Dousprezecefrzeceminute.Intraunir
dechelneriiturnauampanienpahare.Dousprezecefroptminute,
ncepeadiscursulluiCeauesculatelevizor.Toatlumeaascultantcere,cu
privireafixlatelevizor,celespuse.Dousprezecefix.Toatlumeaseridican
picioareiaplauda:Snetrii,snetrii,snetrii!,Lamuliani!.
Fiecare,cuampanianmn,defilaprinfaaloculuiundeseaflaCeauescu.
Seciocneaupaharele.Nusestrngeamna,nusesrutau.Laloccomanda!
ncepeauscurgmncruriletradiionale,sarmale,piftie,darlumeanuprea
mnca.Nucnuaveaupoft,darnutrebuiasfaczgomot.Toatlumea
stteaiseuitalatelevizor.Ceauescunupreaiubeamuzicanii.Nuiplcea
muzicaclasic,nicidedans,nicipopular,ntrunsinguranamavuto
orchestr,aa,mainegroid,iCeauescusaindispus,aaclisaudat
papucii.

Toiseuitaulatelevizor.Responsabilcuteleviziunea,unsecretar
anuna:AcumvineRaduBeligan.AcumvineArinel.Acumvine.Dar,
ntrunan,saschimbatprogramullatelevizor,iarresponsabilulcu
televiziunea,cterademare,natiut.Unaspunea,altasevedea.Afostun
rsgeneral,chiariCeauescuazmbit.Responsabilulafcutfeefee,sa
dusrepedelatelefon,sainformatisatrimisadevratulprogram,naltan,
situaiaafostimaideoaie,ngeneral,celedoucanalealeTeleviziunii
Naionaleemiteaumpreun.DeoareceimagineasevedeamaibinepeTVR1,
toatetelevizoareledinsalrecepionauvideopeTVR2.Sunetuleramaibunpe
TVR2iaufostracordatepeTVR2.Numaicnanulrespectiv,la12.30,cele
doucanaleauemisprogrameindependente.Unavedeai,altaauzeai.Rsete
generale.Ceauescusenroise,iarsecretarulcupropagandasenvineise.

Bieiiveseliauintervenitimediatisamodificatsunetul.Unuldintre
adjunciidelaTeleviziune,careseocupacuaceastrezolvaretehnic,afost
datafar.DarCeauescunupreastteamult.Laoraunuiunsfertotergea
englezete.CndinvitaiisencredinaucCeauescuaplecat,otuleauiei
iute.FiecaredoreasipetreacRevelionulnfamilie.Mairmneauciva
mnci,civabeivi,darnimeninustamaimultdeorapatru.tia,care
stteaumaimultitrgeaulamsea,eraunotaipeohrtiudeciripitori.A
douazi,lacabinetuldoi,seddearaportul:Tovarulcutricabutmai
multiazisDupdoitreiani,lumeaanceputssimtccevanuesten
ordine,csespunetotcesentmpliatuncinumairmneanimeni,sau,
purisimplu,mncauiplecau.

Eraunpriveghigeneral,neleg

NimnuinuiplceasfacRevelionulcueful.Nueranicio
distracie.

Cealtedecoruriaimaiimaginat,cuexcepiaanimalelormpiate?

ntrunanmamgnditsfacofeeriecuAlbcaZpada.Amnceput
sfacdesenele:piticulnumrulunu,piticulnumruldoi,AlbcaZpada,
prinul,amstabilitnlimeapersonajelor,costumele.Darcefceamcu
Vrjitoarea?Dacseinterpreta?i,pnlaurm,amrenunat,amcutatun
subiectmaineutru,pentrucprincaselealeabntuiautotfeluldeoameni
careinterpretau,nconstrucii,narhitectur,eraunitebieidintia,cu
ochialbatri,careurmreaucanucumvasaparpecldiriniscaivasemne
francmasonicesaufasciste.Namnelesniciodatcenseamnsemnecu
simbolfascistsaukabalic,darceicarenecontrolauerauoamenidenalt
cultur,aseclaseelementare,pluscoaladeofieri.Eiddeautonul.Mia
fostchiarfricsmaicautunsubiectaa,maispecial.AlbcaZpadanicinu
preaeraunbasmromnesc.DarniciFtFrumosdinLacrimcuRoumprat
sauNegrumpratnumergea.

Aacmamgnditlaunsubiectmaisportiv.iamdatlovitura.Am
realizatfeeriadeanimalealuiWaltDisney:cprioare,ursulei,iepurai,dar
mari,de1,52metri,nfelulacestaamdatdelucrulaniteartisteplastice
flmnde,carenuctigauniciunban.iaurealizatfeteleasteanitelucruri
extraordinare!Extraordinare!imiamersimiebine,pentrucppuileau
plcut.DupRevelion,diveriinvitaiauvenitsmicearppuile.Cumsvi
ledaudom'le,casteasuntinventariate.Laplocon,toisegrbeau.Vdai
seamacearfinsemnatsdauuna?Miafidatfoclavaliz,naltan,mam
gnditlaaltfeldeppui,laofeeriecuppuimbrcatenaional.Peunplan
nclinat,veneaudinpdureadebrazicetederomni,derani,orientai
Ceauescu:adevruriinterzisesprepunctulcentral,Loculundeseafla
Ceauescu.Proiectullamexecutatcucooperativadeartpopulardin
Oradea,careexecutappuide4050cm,mbrcatencostumelejudeelor
respective.Fiecarejudeerareprezentatdectecinciaseppui,caredefilau,
cuifrsteaguri.Darnfruntecineseafla?Clasamuncitoareisoldaii!Trei
soldaicuarmanmn,unmuncitoriomuncitoareiunsteagrou.

LovituraceamareamdatocuElenaCeauescu.Cndavenit,sauitatla
ppui,lamuncitorilamuncitoareiaexclamat:UiteopePoliana!.Nutiu
cumsenimerise,darppuacubascsemnacunevastaluiNicu,cuPoliana.
Foartefrumoas,foarteinteresantfeerie,azisea.Lapuintimpdupcea
plecatCeauescu,aunceputiinvitaiisprindgrai.Domnule,staestedin
satulmeu.Oh,staestedinjudeulmeu.Oh,uite,darplriaestealtfella
noi!.Omaifigreiticooperativa,daramersfoartebine.nafarde
Ceauescu,maiveneausvadpregtirileialiefi,Banc,Patiline,Bobu,
mpreuncuefiimeidireci,careeraufoartecumsecade.Gere,deexemplu,
erapinealuiDumnezeu.Elera,defapt,reprezentantulGospodrieidePartid
i,dacieeaprost,eleraprimulbatjocorit.Aavutntotdeaunancrederen
mineimaajutat,mispuneamereu:Mibiatule,cumfacitu,lefacibine.

Modaindicaiilorerapreluatidealiefi,maialesceidinprimul
ealon?

Da,deexempludelaBobu,carenuerasigurdenimic,dariplceas
ofacpeeful.Deceaifcutaa?,mntreba.Mamgnditcaaestemai
bine,irspundeameu.B,cineteanvatpetine?.Numanvat
nimeni,dardacdumneavoastrconsideraicartrebuialtceva,spuneimii
facimediat.AtuncitrebuiescomunictovareiElenaCeauescucesteideea
dumneavoastr.Las,b,las,zicea,lasctiitu.F,darsfacinaafel
nctsiasbine,ierafric.

Totui,cumsedistrauinvitaiiluiCeauescu?

Bada,cujocurilemecanice,lacarebgaiofisdeunpennyiputeai
sctigi.Darstiicefii,niciceimari,niciceimici,nauavutniciodat
banilaei.Totulerapegratis.i,caspoatjuca,trebuiaspuneubani,circa
500deleischimbainfisedeunpenny.Occiul,ocldrucufise.
Puneammndelamn,noi,ceicareneocupamdepavoazare,darnu
puteamsdecontmbaniitia.efiiveneau,jucauictigau,bgaubaniin
buzunar,mndridenoroc,iarnoimndridepagub.

Cumcolaboraicubieiicuochialbatri?

Dupceplecaeful,uniisemaisculaudepescaune,semaiduceau
svorbeascuniicualii,maijucauocarte,maiascultauradioul,iarbieii
veselilucrauaproapepefa.Veneachelnerulsserveasccteceva,darn
urechiaveainstrumentedeascultat,ntrunan,amavutproblemecubieii
veselichiarcnderamaproapepeterminatecupavoazarea.Miaudisprut
toatevrfuriledebrad.Nuunul,dou,csesprgeaucusutele,dar
disprusertoate.Eu,snnebunesc!Lamchematpebieiicuochialbatri
careeraudegardiiamntrebat:Nu,domnule,nutimnimic,aurspuns
eincor.Cumnutii?Dacpnmine,tusaufraiiti,nulepuneilaloc,
euvraportezgeneraluluiivspunitovarei,carehoincas.ihoii
sunteivoi,tiacarepzii.Adouazi,toibraziiaveauvrfuri.Eumam
fcutcnamvzut,iareisaufcutcnauluat.Totaa,ntrunan,au
disprutdinpost,caprinfarmec,bieiitiacutuniciverzi.Undesunt,unde

sunt?Oricineintraeralegitimat,oricemarferacontrolat,ibgaudegetele
iochiipestetot.

nmomentulacela,intracinevrea,plecacinevrea.nanulacelaeraun
frigngrozitori,cndmuitpelac,undepescuiaucuplasalacopcceidela
ntreprindereaCanalApBucureti,careadministralacurile,securitiieraupe
baltangheaticereaupetepentruacas.Peteleeradestuldemare.Mam
enervat.Uite,domnule,ceicareausalariuldetreiorimaimaredectalmeu
maistauilapoman,lamlsat,iamlsati,cndauvenitcupetele,leam
zis:Vounuvesteruine?Aiprsitpostuldeaicipentruunamrtde
pete.Duceividaipetelenapoipescarilor,c,dacnu,vspun.Pi,
aveminoiCrciun!.CeCrciun?VoinusunteidiniacuCrciunul,voi
sunteidintiacuAnulNou.Nuveruinesluai?Daipetelenapoi!.Au
scrnitdindini,domnule,daraudatpetelenapoi.Detoatesarfiocupat,
numaideceeacetrebuiausfac,nu.

Undestteaidumneavoastr,deexemplu,ctineafestivitatea?

Nicieu,niciceilalicolaboratoriaimeinuaveamvoiesplecm.
Stteamnghesuii,toi,ntrocamerlasubsol,gatasintervenimncazde
scurtcircuit,pentruvreointervenietehnicsaudacpicavreunglobule.Nu
aveamvoiesieimdincamer,darnetratauipenoicuobucatdecozonac
icuunpahardevin.Nuateptamdectsseterminetotulisputempleca
acas.Darnustaeracelmaimarenecaz.

VacreatproblemefamiliaCeauescu?

Celmaimarenecazlaveamcupompierii.Einumipermiteauspun
beculeenpomi.ntoatecaseleeraubeculee,numaincasaefului,rarde
tot.Nutiunceanneaudatvoiespunembecurilaunsingurbrad.De
fiecaredat,sentocmeauproceseverbaledeconstatare,cnamrespectat
pazacontraincendiilor.Msperiidomnule,ziceageneralulBriceag,eful
pompierilor,dumneatapuibrazicareard.Tovaregeneral,vrogsm
credei,darpnnziuadeazinamauzitdebrazidinfier.B,darcumpr
itubrazi!.Decarebraziscumpr?.Diniacarenuard.Undeaivzut
dumneatabrazicaresnuard?iceidinplasticard,iardmaitare.Dac
vedeacnuopoatescoatelacaptcumine,inmuiatonul.Bine,bine,dar
decenuaipusextinctoaresubbrad?.Vdaiseamacumarfiartatunbrad
cuobateriedestingtoaresubel.Tovaregeneral,nuvgndii?Daciafoc
bradul,maipotbgaeumnasubel,nflcri,siaustingtorul?.Fceaun
procesverbalcnamrespectat,cnamfcut,eusemnamimivedeamde
treab.Eieraufericiicsauacoperitcuplapuma;eu,fericitcauplecat,
ntrunan,misantmplatoaltbelea.Nicinumateptamlaaaceva.A
venitcineleluiCeauescu,obinuitscirculepestetot.Eransoitdeun
cpitan,medicveterinar,careaveagrijdeel,cdacfceaiomicarebrusc,
imediattenha.

Cineleaintratnsalaundeeraubraziiaranjaiiaumflatvreodou
globuleepecareleabgatngur.Scandalmareciatiatlimba.Erameu
vinovat?Nu,nueram,darmamalescuoindicaiepreioas.Spunem

globuriledela1,20metrinsus.Nampututstaciiamdatreplica:
Domnule,acesta,dacseridicndoulabe,aredoimetri.Cefacatunci,nu
maipunglobulee?.Darlaifcusedatoria,mispusesecetrebuiesfac.N
aminutseam,darnicicinelenamaivenit.

ntrozi,pealeeaClubbazinului,auapruttovaraElenaitovarul
Bobu.itovaraElenaantrebat:Ceestecucrcileasteadebrad?.Vzuse
cetina.iBobu,careletiapetoate,azis:Pesemnectovarularhitecta
tiatnitebraziiafcutcetinpecareurmasodealaflorrese,caso
vnd.Amavutunscandalmonstru!Imediatssescoattoatcetinais
sedealaflorriiledestatssevndissefacbanipeea,adecisElena.
Careerarealitatea?nfiecareanaduceammulibraziicetin.Cetinaera
gratis,iarbrazii,totfrbani,iaduceamdinzoneleSucevei,Covasnei,
Harghiteii,mairar,delaVlcea.CeimaifrumoibrazieraudelaHarghita.i
braziitiaveneauncrcaidezpad,imaiscuturamnoi,dartrebuiasi
lsmafar,caicetina,ssemaizvnte.PnundeputeamergeBobucu
prostiairutatealui!BinenelescmamduslacomandantuldirecieiaVa,
carenesupraveghea,iiamspustot.Fteitucnutii,puneoacolounde
trebuie.Dacosntrebe,osispuneu.iaaamscpat,nfiecarevizitator
puteamsamcteunduman.Attaiduceamintea,attafceau.

Arhitectulsaopritdinpovestit.Privireajucuisastins.iacumpare
chiarposomort.Poatecamintireacelorcareiaupusbeenroatelmacin
nc,darnundrznescslntreb.Nucredcmiarspuneceva.Daca
rezistatattavremenumbraCeauetilor,nseamncafostunscumulte
alifii.Nicinamobservatcndauplecatfemeilecaretergeaugeamurile.
Dinsprebuctrievineunmirosmbietordecrnaiprjii,ngrijitoarelecasei
iaupregtitprnzul.

Haideisvartirestulcasei.

Prsimsufrageriaiolumpescar,nsus.Deasuprascrii,ocupol
dinsticl,cuundecormetalicromboidal,carenuselipetedeloccuceeace
amvzutpnacum.Acuiofifostideea?

CupolaleaplcutarhitectuluiSolariiElenei,nmateriede
arhitecturdeinterior,Ceauescunusaamestecatniciodat.Cuarhiteciii
artitiidiscutanumaiElena.

Laetaj,dmdeunspaiufoarteamplu.

Amintratntrunsalonsauunhol?

Esteunspaiucudegajamentmare,caredncelelaltecamere.

Sepoateajungeprinacestailaapartamentuldictatorilor?

Nu.Pentrudormitorullorostrecemprintrunsalon.Suntmulte
saloane,sunticamerepentrudulapuri.

mivinepebuzeoaltntrebare,privindacestspaiudedegajament,
cumlaidefinit,darisalonulcaredndormitorullor:cinelasftuitcanoi,
ceilaliceteni,savemdreptullaunspaiudelocuitdedoaroptmetri?

Sfatulavenitdelaeconomitiiacelorvremurii,maiales,prin
influenaPartiduluiComunistdinCoreeadeNordidinChina.Standardulde

locuinfoartemicerastandardulnordcoreean.i,nfond,afostigndirea
lui.Cuoanumitsumdebaniputeaisconstruietiidouapartamente,
darputeaisfaciipatruapartamente.Pentruamulumipeceimaimuli,el
sagnditsfacminimumposibil.Deaceeasauconstruitattdemulte
locuine,nct,aproapedesfritulvieiilui,nBucuretiserezolvase
problemacazriituturoroamenilor.Acestproiectdemicorareerafolositcu
multseveritatechiarilacldirileadministrative.Deexemplu,primul
secretarnuaveavoiesaibunbiroumaimarede28metriptrai.Un
salariatnuaveavoiesaibunspaiumaimarede4metriptrai.Maimult
nc.nprivinadotrii,sehotracinearevoiecuperdea,cinenarevoiecu
perdea,cinearenevoiesaunudecovornadevratulsensalcuvntului

Deci,mochet

Da,mochet.Deci,eraunitedecretecarehotrautotul.

Iarmodacu20degramedecarnepezipentrufiecareromnera
hotrtprindecret,saueradeinspiraieoriental?

VdaiseamaceunuCredceratotogndirealui,careia
fcutuncalcul.

Reiesec,dacelmncaatt,iceicaretrgeaulaaibputeautri
cugramajulzilnicimpus

Nutiudacsegndeacomparativcuel.Eleramaipresusdetot.Nu
puteassedeacaexemplu.Darcredctotaa,dintruncalculeconomic,sau
fcutnitesocotelisseplteascdatoriile,pentructotulmergealaexport.

Aveaoprerebundespreel?

Despreel?Prereaastabunnuera,defapt,alui.Afostacelordin
jur.

Aiciafostmareagreealalui:ncepusesocreadiel.

Sigurcda.Eleracelmaimarevntor,celmaimarecunosctorn
materiedearmament

Minerdeonoare,sondordeonoare,maitrziuacademiciande
onoare

Toatlumeaispunea:Dumneataeticelmaibun!.idactoat
lumeaispunealucrulsta,sigurc,launmomentdat,aajunssicread.
Dacvaspunecaveiprulverde,toatlumeavarzicecaveiprulverde
iosncepeiscredeiidumneavoastrcaveiprulverde.Aaiel
Dactoatlumeadoarlaludat!Cepotsvspundespreel?El,stii,era
maimodestnraportcuea.

Eaeraograndoman?

Ealdepeacumemoria.Aavutomemoriedeelefant.Nuputeaiso
mini,domnule!ineamintedezeceani,dedoisprezeceani

Numaiceleraslabcumemoria,uita?

Da,eluita.ntotdeaunacndmergeantrovizitveneauscribiicare
fuseserinainteiicomunicaucesadiscutatlavecheavizit,saucuozi
nainte.


Nuurmaniciuntratament?Maialescmedicamentelenuerau
suportatedebugetulMinisteruluiSntii,cidinfondurileMinisterului
Aprrii,delauncapitolspecial,strategic.

Nu,nu,nu.Nusaufolositfonduriministeriale.Saufolositfondurile
ComitetuluiCentralifondurileGospodrieidePartid.Acesteaeraufondurile
celemaimari.GospodriadePartidafostbancherulRomniei.Dumneavoastr
sarputeasnutiic,dinafacerilepecarelefceaGospodriadePartid,din
fermelepecareleavea,dincotizaii,partidulmprumuta,cudobnd,Banca
NaionalaRomniei.

AmtritanimulinperioadaGospodrieidePartid,darnamavut
acceslaasemeneainformaii.

Deci,eupotsvspuncsntatealornusetratadinaltefonduri.
ChiariutilajeleanexeraucumpratetotdectreGospodriadePartid.
ExistaunsectorspecialalMinisteruluiSntii,careaprovizionaaceastcas
cutotceeranecesar,dardinfondurileGospodrieidePartid.

nholuldedegajament,covoareledeiarnsuntdinln,deiseafund
piciorul.Mobilieruleste,desigur,proiectatdeRobertWoll,iartapiseriagalben
aurieafostcumpratdinElveiasauBelgia,nstngadegajamentuluise
gseauapartamenteleluiNicu,darialZoei,iarndreaptaseaflau
apartamentulluiValentiniunaltholcareconducealaapartamentul
prezidenial.

UadelaapartamentulluiNicuestefoartebogatsculptat,ca,dealtfel,
toateuiledincas.Defapt,oricebucatdelemn,nafardetbliameselor,
esteprelucratartistic.Inclusivtocurileuilorialeferestrelor.Covoarele
eraudinmtaseifceauparte,probabil,dinlotulcovoarelordruitede
ahinahulIranului,darmobiladecoratcuintarsiiputeaficumpratidela
magazin.ieralandemnaoricruiromngospodar,obinuitscumpere
totulnrate.Corpuriledeiluminateraudinsemicristal.Dormitorul,exceptnd
covoruldinmtase,estecalaoricehoteldetreistele.Unapartamentmodest,
ntruncuvnt.

Copiiinuputeausaibacelaimobilier,aceeaidotarecaiprinii
lor.Trebuiasfielaodistanfoartemareiinuiladistan.Elenaiverifica
lasnge.Deaceea,eiseifereau.ToatenebuniileZoeisaufcutferinduse.
Darstiiceraucopiibuni.Deexemplu,euamapreciatopeZoe
Ceauescu.Eraofatfoartemodest,simpl,deteapt,foartemuncitoare.Se
sculadevreme,munceatottimpul,vorbeafoartefrumoscutoatlumea,ajuta
foartemulioameni.TotaaiNicu.Nicuerapuinmaichefliu.Cheflii,tii,
suntbonomi,ngeneral.Toatlumeacarelacunoscutcaprimsecretarla
Sibiulaapreciat.Binenelescelafcutfeldefeldenebunii.Mergeacu
mainacaunznatec,sezicecaomorticivaoamenicumaina.Eraun
biatdebanigata,darstiicalii,alicopii,aialtoroamenicufuncii,au
fostmultmairiimultmaimojici.NicuicuZoe,inspecialValentin,erau
maiapartefadecopiiidinaceavremesauchiardeastzi.

ValentinestecopilulnaturalalluiCeauescu?


Astanupotsvspun.Toatlumeavorbeaceracopilulei,dintro
altcsnicie,ceaamaifostmritat,ciadistrussoul.

Saucnuafostcstoritlegitim,daraavutuncopildinflori

Nupotsvspun.EunamvzutniciodiferenntreValentinicei
doifrai.Separecsanscutnaintedecstoriaoficial.

Gresieifaiandeimport,oglinzidincristalcuramepompoase,corpde
iluminatdinsticldeMuranocufloridemaci,porelaniferoneriedin
doubleCevanormal,cevabanalpentruzilelenoastre.

PentruaniiadolesceneiluiNicu,eransncrcatcatoatebiledin
cas.Cuarhiteciidiscutanumaidoamnaacademiciandoctoringiner.Cinena
avutncopilrieppuiilecumprcndsefacemare,cineafostsrace
posibilssuferedeacumulaionismsaudemaniacolecionarismuluicnd
ajungelamaturitate,iarcinenaavutbaieodecoreazcapeunambalajde
bomboanefondante!

Intrucudomnularhitectntrunmicsalona,careseparapartamentul
luiNicudecelalZoe/.MobilierulnumaiestenstilulgermanalluiRobert
Woll.

ProiectantulacestuimobiliernstilfranuzescesteAgripaPopescu.V
ampovestitmaidevremecnoidoiamfosteleviiluiRobertWollnproiectarea
demobilier.

Lacesfiservitoareacestspaiu?Calocdentlnirealcopiilorcu
prieteniiicolegiilor?Esteaproapeexclusaceastposibilitate,deoareceElena
nuafostniciodatdeacordcuprieteniilecopiilorsiiafcutoricepentrua
fericuibuldecucideintruidealtnaionalitate.

Nutiudacvamspus,dar.ncaseleacesteaeraucovoaredevari
covoaredeiarn,perdeledevariperdeledeiarn.

Ceneputeispunedespreaceastperdeafoartefrumoasdinsalona,
eradeiarnsaudevar?

Eradeiarn.ierabrodatmanual,nunfabric.

Auexistatatelierespecialepentruconfecionareaperdelelelor?

Nu.Ddeamcomanda,ngeneral,lacooperaie.Deexemplu,pentru
toatcasaamfcutperdelebrodatepeborangic.

ncestil?

Cumncestil?

Mateptcalaborangicsspuneicaveaumodeleromneti,lafel
calamarame.

nniciuncaz.Eraumodeleclasice.LainterioarelecaseiluiCeauescu
mergeauflori,arabescuri,darnumodeleromneti.Materialulera,ntradevr,
romnesc,darmodelele,nu.Operdeaputeasajungilaoptmetrilungime,
nparteadejosilacapete,perdeauaare,ngeneral,broderiemaimult.Cnd
amnceputsfacperdeleleacesteapeborangic,Bancmiadatunanumit
termeniiamspuscesteimposibilslefacattderepede,pentrucnupoi
folosidoisautreioamenilaaceeaiperdea.Fiecarearecusturalui,felulluide
abroda.Darnanelesiatrebuit,laoperdea,sfolosescdoufemei.Fiecare

anceputdelauncaptisauntlnitlamijloc.icndavzutElena
perdeauaaobservatcnuestebine,iareuiamexplicatimiadatdreptate:
Aidreptate,cieuamfcutmacatibroderiecnderamfat.

Undeeraupstrateperdelelesau,maibinezis,undeseafln
prezent?

Undesuntacumnumaitiu,darsepstrauncutiimaridetot,cas
nuseifoneze.

Pentructotsuntemlacapitolulperdele,amvzut,laparter,darila
etaj,plasepentrunari.Nuaveauposibilitateasfoloseascaltceva,la
sfritulsecoluluialXXlea?

Nu,greii,ncasaluiCeauescunueravoiessefoloseasc
chimicale.Deaceeasentrebuinauplaseleipalmetele.Maimultchiar.Cnd
seaduceaomobilnouidoreamsocurm,nuaveamvoiesfolosim
chimicale.

Cumartaucovoareledevar?Celepecareclcmexistauin
decembrie1989?

Covoareledeiarnerau,ngeneral,covoarennodate.Darfoartemulte
covoaresuntdaruri.Aiciestesingurullocundesaufolositcovoareiraniene.
AufostdruitefamilieiCeauescudeahinahulIranuluiiaufostsortatede
noi;pentrucnaufostfcutenmodspecialpentruaceastcas.Existi
covoarepecareleamexecutatlanoinar,maialeslaocooperativdin
Giurgiu.Acoloamnceputseriacovoarelordemaridimensiuni.Iarcovoarelede
vareraunitetapiserii.ToateacestealeamexecutatlaSibiu,undeeraun
centrufoartefrumosdeproiectareitotcesalucratacoloeraunfelde
tapiseriecunuanedearhitecturromneasc.Nupreasepotriveaucu
arhitecturadeinterior,daraanisacerut.

Cew'sesauamintirisfidepnatZoepeacestejucuerazedesoare?
SsefignditoarelavreocabandinCarpai,lamediculclujeansaulavreun
iretlicdeadormitvigilenamameipentruaieidincas?

Cineesteautorulmobilieruluidinaceastcamer,careserveaZoei
dreptbirou?

AgripaPopescuacreataceastsuitalctuitdinsalona,birouli
dormitorulZoei.Esteunmobiliernstilfranuzesc.

Totui,covoruldemtasedinbirounusepotrivetedeloccustilul
mobilierului.

Vammaispuscnoi,arhitecii,amncercatsleexplicm,dar
opinianoastrnuaveaniciovaloare.

Arh.CAMILRQGUSKI.

DormitorulZoeiarepatcubaldachiniotoalet.Urcovordinmtasei
ctevacarpetepersanemici.

CumaidefinidumneavoastrdormitorulZoei?

Nupotsspuncareunmobilierextraordinar.Zoenicinualocuit
aademultaici.Astatmaimultctafostcopil,pnlavrstade16l7ani,
dupcarePriniinupreaaveaunevoiedecopii,pentrucideranjau.i

nicicopiiinuaveaunevoiedeei,pentrucnuputeausiaducpenimeni.
Trebuiassteancassinguratici,erauoarecumexilaiaici.Zoeeraunfelde
cadnntrunharem,darharemuleraformatnumaidineaidinmaicsa.
Nuputeasiaducpenimeniieraneplcut.

ChiardacElenapretindeaosupuneretotaldinparteaZoeinprivina
alegeriipeitorilor,nusepoatespunecnuiiubeafiica.Nuipermiteao
vianroz,darobaienroznuimplicaniciunriscdeDosar.Baierozcu
robineidindouble.

ApartamentulluiValentinnusedeosebetedecelelaltevzutepn
acum.Mobilmasiv,deculoarenchis,covoaredinmtase.Nimicpersonal,
darValentinnicinupreaalocuitnstradaPrimverii,iardupRevoluie,cnd
bunurilefamilieiaufostconfiscate,copiiiauavutdreptulsiialucrurile
personale.Laoraactual,casaloradevenitcasdeoaspeiitotulpare
impersonal.

Paturiledinceletreiapartamentesuntpregtitepentruculcare.Unele
suntacoperitecuplpumioarevernilorimov,dndimpresiaciarateptape
fotiilocatari.Decenuerauacoperitecuocuvertur?Nuexistau?Aufost
furate?

Cumsnufiexistat?Euleamproiectat.

ncceva:devreo50deanisefolosesclaplapumcearafuriplic,nu
cunasturi,calaar.ntradevr,materialulestedecalitatebunisunt
brodatefrumos.Decenuleaispuscumsepoart?

Laaraasepurtau,dacaveaicearceaf.Aaaupurtatlatineree,
aaaupurtatilabtrnee.Eacomandaaa.Modeluldebroderienui
aparinea.Demulteori,amfcutidesenedebroderii.Amavutechipespeciale
carebrodaudumnezeiete.

Leaiprezentatvreodatrevistecumobilier?

Astamailipsea!Oricum,pentrufiecarelucrudincasprezentammai
multevariante.

Amntrebat,deoareceeramcurioasstiudacpreferaumobilierul
vreunuirege,mpratsaumagnat?

Preferinelelormergeauspreceeaceeramultlucrat,mpodobitpn
larefuz.Ceerancrcateraifrumos.

Unalthol,dedegajamentsispunem,ncarearncpeaconfortabilun
apartamentdedoucamere,conduceladormitorullor.Parcmcuprinde
nelinitea.

Cunotinelemele,careauapucatsvizitezecasachiarndecembrie
1989,miauspuscesteoribil,ctotulestenfaianigresie.Dormitorullor
artrebuisfieculmealuxuluipecareilputeaupermite,dacdomnul
arhitectaspusctrebuiasexisteodiferenntreeiicopii.

Ajutaimsneleg,domnulearhitect.Muitinumivinescred:
dincepieseestecompusdormitorulprezidenial?

Dormitorul,adicmobilierul,afostproiectattotdeRobertWoll.Este
undormitorLudovicalXVlea,aurittotal,iartapiseriaesteimportant.Durata

deexecuieafostextraordinardelung,aproapetreianidezilesalucratla
dormitorulacesta.

Deceaduratatt?

Afostunadintreprimelepiesegreleexecutatencadrulcasei.

Tapetuldepepereiseamncurolulpecarelamvzutpepereii
multorcasedelaar,iartapieriadelacanapeleifotoliiestetotaa.Flori
mari,nculoritari.

Nuiaacnusepreapotrivesctapetulitapieria?

Tapetulesteceloriginal,darstofadelacanapeleafostschimbatcu
ceamaiexistatndepozit.Alegereaafcutototdumneaei,lsauprezentat
mostredinceeaceaveamndepozitiaalesasta,asta,asta.Nupreaaveam
noicuvntulnaalegesauahotr.

Peunuldintrepereitroneazooglindnzorzonat,demndeoricecas
cuturnuleedinzilelenoastre.

Miseparedeprostgustoglinda,nucavreasvofensezRama,
totdinoglind,cufloricelerozialbastre,tiatnmultecoluri,seaseamn
cuoglinziledinbilepecareleamvzutnaceastcas.

Oglindaesteitalieneasc,foartencrcat,daresteunMurano.

Firmanuscuzprodusul.

Nu.Nuscuz.Luatseparatipusnaltparte,poatearfimers,dar
ncasalor,nu.Esteocasbbeasc,foartembtrnit.Defapt,unadintre
discuiileavutecucopiii,maialescuNicuicuZoe,eraaceeaceinupreaau
admisstilurilencarecredeaupriniilor.

Nulipsescdindormitorcanapelelepentruceidoicini,Corbui
Charonne.

nafardebirouldelaparter,maiexistancunul,maimic,chiarn
componenaapartamentuluiprezidenial,acruidestinaieafostschimbatn
prezent,deveninddormitor.Oricum,patuldinfostulbirouestecevamaimic
dectceldindormitor,careparemaimultlatdectlung.

Urmeazunhol,pardositcugresieimobilatcuocanapeaiundulap
imens.Deschidinstinctivuile,darestegol.Menajera,carearefuzatsspun
ctecevadinceeacetia,deschide,nsfrit,gura.

Dulapuleraplincuhainelefolositepnndecembrie1989,dar
revoluionariicareaunvlitncasiauscoshainelelorponositeiauplecat
mbrcaicuhainelecelordoi.

Urmeazbaiaaurit.MozaicdeMurano,oglindicorpurideiluminat
deunprostgustprezidenial,canapeapentruodihn,msupentru
manichiur.AcestaesteinventarulbiiCeauetilor.

Dupceiauschimbathaineleiaumailuatcteunsuvenir,primii
vizitatorirevoluionariauajuns,frghid,ilabazadetratament,undearfi
vrutsgseasc,dupdeclaraiilemenajerei,nitefrigidereplinecucarne.Au
gsitdoaropiscin,bigalvanice,dusubacvaticisaun.Darpnlabaza
detratamentautrecutiprinseracufeldefeldeficui.


Cuogrdinaademinunat,ipetreceauclipeledergaznser,
sauaceastaseintegrantottacmuluneicasepricopsite?

Fceapartedintottacmuluneicaseajunse.Einicinupreaedeau
nser,dincauzcpeellcamsufocaumezeala.

Defapt,umezealaestespecificuneisere.

Elpreferassteaafar.Suferindcugtul,stteamaimultncurte,
nunser.

icuisoarate,devremecenuprimeaumusafiri?

imaieialtceva.Eiveneau,ngeneral,obosiiiseculcau.Nu
aveauviadesearsaudenoapte.Veneau,mncau,stteaudevorbise
culcau.Aveauunprogramextraordinardefix.

Totromnultiaacestlucru,pentrucprogramullatelevizorse
ncheialaora22,00.NoroccJivkovseculcamaitrziuinoidevenisem
meterinconfecionatantene!

Laora9fr5minuteplecaudeacas,laora9fixeraunbiroula
ComitetulCentral.Laora4,30fixveneauacas.Dupcemncau,stteauo
jumtatedeorsseodihneascimergeau,chipurile,ssedistreze,laaa
numitulClubbazinsituat,dupcumvammaispus,pestedrumdecasalor.

AcestClubbazinaduslanchidereatranduluiBordei?

Da,trandulafostnchis.AcelClubbazinaveaosaldegimnastic,
pecarenuaufolositoniciodat,dariunbazinfoartemare,ncarenau
notatniciodat.Luiiplceabowlingul.iaveaiunsalon,maielevat,unde
puteasinvitepecineva.Darstiicmaimultdeunadoupersoanena
invitatniciodat,ngeneral,veneauprieteniimaiintimi,acrorinteligen
trebuiasfielamaredistanfadealor.PrietenulfamilieiafostBobu.Cuel
jucaintar.

Erealzvonulcaveaumgari?

Da.Ceauescucredeananumitefetiuri,nanumitelucruricaresi
aducnorocnvia.Personal,iamvzutntroziipeelipeBobuducnd

Decpstru?

Mii,lanceputamcrezutcaveaucinifoartemari.Aveamochelari,
darnupreavedeamaadebine.Cndmamapropiat,amvzutceravorba
demgari.

Amrmassurprins,mamfcutcnuvdiamplecatmaideparte.

Nupreaivdpeelieaplimbnduimgariipringrdinaaceean
stilelveianDeaceea,nicinumivinescredcauexistat.

Da,eraudoiAlecu,aduidelaScrovitea.Lamntrebatieupevalet:
Ceicumgariitia?Cefaceeful?.Domnu'arhitect,dumneavoastrnu
tii?nantichitate,mpraiiaveaudreptportbonneurunmgar,lduceaude
cpstru.Daraivzutcemgareste?.Pi,cemgareste?Areurechi.
Domnu'arhitect,esteunmgarcucruce!

Eraasin,evident.

Da,eraasin.NumaiasiniisuntceicarenantichitateSuntmulte
lucruridespusdespreaceastcredinalui.


CestilarecasaluiCeauescu,peransamblu?

StilulluiCeauescu!

Iarpuzderiadeobiectedincassemnificfrustraiileomuluiajunsla
putere?

Ajuns.Sraclanatereipeparcurs,numbogit,deoarececasanu
eraalui,ciiaparvenit,iplceasaibfoartemultelucruri.Defiecaredat
cndveneaudintrocltorie,parcarfivrutceva,darnumaiaveauundes
lepun.

Celetreincpericarecompundressinguleraunumitegenericlacruci,
dincauzatapetului.Primiivizitatori,frghidfiind,nautiutdeacestspaiu.
Dearfitiut!

Decesuntinventariatetoateobiectele?

Vamspusceinuaveaunimic.Haineleloreraucomandatespecial,
veneaucuinventarullorieraunregistrate.Vamexplicatcsingurelebunuri
personaleeraucadourile.Elnuiacumpratniciodatnimic,leauprimitde
laStat.Eracaunmilitar.Primeaizmene,primeacma,primeabocanci.Asta
era!

Elenaambrcattoateacestepaltoanedinblan?Celedeastrahan
parpurtate,darcelelalte,nu.

StiicGospodriadePartidaavutunatelierfoartemarede
blnuri,carefuncionapestradaPopaNan.Unateliermare,carefceai
export.TotGospodriadePartidaveaioseriedefermeundecreteanutriii
vulpiargintii.Materiaprimproveneadelaacestefermesaueracumprat,
darniciodatnusacumpratohaindeblandinstrintate.Naveauvoie
slecumpere,ccinetie?Poatechainaerainfectat,oritratatnaafel,
nctsideavreoboal.IarhainelecareseexecutaunBucuretieraustrict
supravegheatedeorganelesecuritii.

Snumispuneicamavuticresctoriedeleoparzi!

Eadevratceaaveaiunpaltondinleopard,darpaltonullaera
datdeunprieten,mainegru,dinAfrica,careeratrupisufletlegatdeea.

Deundeeraucumpraterochiileeidesear?

Dacseimportaceva,seimportadinConsulatuldinFrana.Prin
acestaseaduceaulucrurideimport.

ToatlumeaziceacfrateleluidelaVienaseocupa.Nu,domnule!

VorbiideMarinCeauescu,sinucisnmodmisteriosncapitala
valsului.

Da,darnuelseocupadetoaleteleei.Franaeraloculdeundese
importau.

Cinelucraacolo?

Eraunsalariat,unconsul,eraunitereprezentaniaiageniilor
comerciale.Bineneles,oamenicumultesteleicareplecaudelaBucureti.

ierautrimiseeantioaneleirochiile.

Sigurcda.Totulvenea:eantion,fotografie.Existaiunatelierde
lenjerieicelemaimulterochii,aproape99lasut,eraufcutelanoi.


GarderobaEleneipentrurecepiinumrzeciderochii.Protocolulnu
permiteafolosireaaceleiairochiidemaimulteori.Acesteansseaseamn,
fieceraudindantel,catifeasaupnztopit.Broderiilesuntncrcatede
perle,mrgele,paiete,iarpnzatopitare,uneori,nesturiunfir
strlucitor.Celemaitrsnetrochiisuntdou,druite,probabil,deefi
africani,careimitcmiletradiionalealenegrilor,pecareleamvzut
deseoriipestrzilebucuretenedeoareceaunvatlanoimulistudeni
africanidarexecutatedincatifeaiavndlungimeaunorrochiidesear.
Binenelescnuaulipsitdingarderobrochiileinspiratediniileromneti,
rochiidinpnztopitcumodelnaional,uorstilizat.

Cumivedeai,caoameni?

miestefoartegreu,foartegreu.Elerabonom.Lamcunoscutcape
unbonom.Navrutsfacrunimnui.Iarprofesorulluiafost,defapt,
Maurer.

Profesorsaumentor?

EulamauzitpeMaurerspunndui:Micule,sngeleceresnge,
adicsnuprocedezeniciodatnmodbrutal,siaviaacuiva.istaafost
unlucrubunpecarelanvat,ntimpulluiCeauescuaproapecnuau
existatexecuii.Cumultgreutateaufostexecutainitehoiinitecriminali
celebri.Despreoameniipoliticinampreaauzitsfifostexecutai.

Darmuliaufcutpucrie.

ntimpulluisadatdrumulcelormaimuli.Aumairmasin
nchisori,darceimaimuli,nultimaperioad.Cinenueracueleratrimis
pestegrani.Cutassedebarasezedeei,snumaisteanar.Sefereasi
mainchid.

Cecontribuieaveaea?

Eanupreaaveaacceslajudecareaacestoroameni,cutoatecse
ocupacupersonalul,saucuresurseleumane,cumsespuneastzi.

Caom,cumeraea,pentruclaidescrisdoarpeel?

Eraofemeiesimpl,ofatnuderan,cidemahala.'Tatleiera
tocilar,lsespuneaElenaluiBriceag,ctaicsuascueabricege.

Sembrcaelegant?

Nupotsspunasta.Lseaduceauiiseprezentauoseriedelucruri,
darntotdeaunaeraaleasvariantaceamaiproast,cainarhitectur,de
altfel.Chiarampuspariucucolegiimeic,dintreipatruvariante,oalegeape
ceamaiproast.Deaceea,nehotrsemsnumaifacemniciovariantslab.
Nuaveagustla

Nimic

Lambrcminte.Vdauunexemplucuoarecarehaz.Eaeraunom
cusufletmicifoarterutcioas.Omulsenatebunsausenateru.Eaa
fostofemeierutcioas,chiarrea.ntrozi,seaflancaslenjereasa,venit
siiamsuripentrulucruriintime.Eravar,eracald,eralinite.i,ntimp
celenjereasailuamsuri,seauzeaunzornitncarte.Elenaontrebpe
lenjereasa:Ceaasta?.Pesemneoameniiluidomnu'Roguskijoactable.Eu

aveamnitebtrnei,ntrocurtevecin,bunilatoate:mturau,crau
courile,mutaumobila.Eitrebuiassteaacoloisfacceeacelisecerea.
Dupceaplecatlenjereasa,primadoamnariisembraciseduceii
gsetepeiajucndtable.Ea,ngeneral,vorbeafoarteurt,birjrete.Nuv
spunceleafcut.Oamenii,sracii,sfacinfarct.Adouazi,avenitdinnou
lenjereasaiispuneElena:tiicaiavutdreptate?Lamprinsjucndtable
iceleamfcut!Acumanumaifacnimic.iaia,capptrat,zice:A,acuma
pesemnecjoactabinet.Cumaplecatlenjereasa,iarsambrcatiiarsa
duslagard.ia,sracii,stteauacolo,casfiniipebanchet,numaiziceau
nicipas.Vedei?staesteomru.ieasepurtaurtnunumaicuoamenii
necunoscui,daricupropriafamilie.

Cucine,maiexact?

Fraiiluinuaveaudreptulsvinlaeaacasdectatuncicnderau
chemai.Nicipenoraei,penevastaluiValentin,nuoprimea.Veneacucopilul
pnlau,securistuliluacopiluliiladuceandrt.

ifemeiacefcea,ateptalau,orinstrad?

Seduceaacassauspuneacsevantoarcelaoracutare.Elenaera
rutcioaschiaricutatlluiCeauescu.

Cusocrulei,adicAndrua?

Cusocrulei,da.Acelaeraunbtrnsimpludetot,credincios,pinea
luiDumnezeu.Mamntlnitodatcuelimiazis:Bi,cenorocamavuteu
cubiatulsta,ceramniteamrteni!.El,sracul,obinuitcalaar,se
maiducea,cndvenealaBucureti,lacteocrciumiluacteouic.Se
ntlneacualibtrniitiaiziceau:Spuneiluifiutosnedeabutelii.
Cesecereapevremeaaia.ElveneaiispunealuiCeauescu:Mamntlnit
cuVasilic,cuCostic.Decenuledai,m,butelii?.Cucoanasacamsuprat
cialegturacucinenutrebuie

Cumaselelargipopulare

CAMILROGUSKI

Adatordinssedrmecrciumainloculeisafcutmagazinul
alimentardelngTeleviziune.Acoloeracrciumaundeseduceatatllui
Ceauescu.incunexempluderutate.Odat,atrebuitslducempe
btrnlaScorniceti.ntmplareaafcutslducchiaroferulmeude
serviciu.oferulsenumeaPopescu.i,ducndul,btrnulispunea:
Popescule,oprete,terog,lacrciumaastasbeauunoi,cmacutat
scorpiapestetot.iamascunsieu25deleilabetelie.Vedei?Omulru.

Puinipionierauadmiinanturajulcelordoii,maiales,ceimaipuin
inteligenidectei.Darpetabladeahauexistatipionicareauschimbat
regulajoculuiiiauanihilatregeleireginanaclamaiile,entuziasmul,
stupoareai,nceledinurm,spaimademonului,caresaalescuuncimitiral
eroilorneamului.

Pioniiaurmaspetabladeahinainteazpediagonal.Cndspre
dreapta,cndsprestnga.

D'alediplomaiei.


CasaarhitectuluiRoguski,undeneamcontinuatdupaceea
conversaia,animatdecuriozitateaproprieoricruiziarist,daridedorinasa
deapovestinamnunticuumortotceapitiptimit,oarecum,n
companialuiCeauescuiaaltorcomuniticufunciimari,casaspuneam
estedincolodeoriceateptare.Nuesteocasnaionalizat,nuestenicitipul
aceladelocuinieftin,nuestenicivil,aacumsepoatevedeancartierele
cucasescumpedinBucureti.Estesituatdepartederazavizualacelor
pentrucarealucrat,ntruncartierdemiciproprietari,mndricauagonisit
suficienibaniscumpereunterende200300demetriptraipecaresi
nalepropriacsu.

Dotrileirafinamentulamenajriiinterioarelornulaucostatpe
domnularhitectnimic.Csua,stilvagon,stropitcucimentfumuriu,nuare
nimiccomuncupalateledesprecareaveasmipovesteascnnumeroasele
vizitepecareileamfcut,ntotalitateasa,casareflectveniturilebugetareale
proprietarului,gustuliharulpentrupicturalnaintailorsi.Singurullucru
frapant,observatlaprimavizitnsalonaulsauantreulcasei,estebustul
arhitectului,carenetrimitedirectlaEpocadeaur,cumispuneapropaganda
domnieiluiCeauescu.

CumaiajunsslucraipentruCeauescu?Vaifolositdeclasicele
pile,aifostcomunistdeiestepuincontradictoriu,dacnueraimembru
departid,nicinuputeaivisalaunasemeneaprivilegiusauaidatconcurs?

Niciuna,nicialta.Dupterminareafacultii,amfostrepartizatla
antierulMinisteruluideExterne,primulmeuantier,ncadrulunei
ntreprindericaresenumeantreprindereaNaionalizatKalmanovici,apoiCIC
1,CIC2.Culmea,cainginer!Totui,amfcutmuncdearhitect.Acoloam
nvat,defapt,arhitectura.Eravorbadespreterminareafinisajului
interioarelorMinisteruluideExterne,ministerulcarefusesedistrusntimpul
rzboiuluidebombardamentelegermaneicarefunciona,ntrunfel,
provizoriu.AmavutansasfiuelevulmareluiprofesoriarhitectDuiliu
Marco,careeraiautorulproiectuluiMinisteruluideExterneicarefusese
nceputcumultnaintedeanul1940.Peantierulacesta,mamocupatattde
piatrimarmor,ctidetotceeacensemnalemn.Pevremeaaceeaexistau
intreprinderiparticulare.indomeniulpietrei,miaducamintecam
lucratcuntreprindereaCelestine,cuMarmi,cuBibel.Marmuraafostadus
dinItaliaiveneanRomniaambalatntrunlemndeportocalcaremirosea
extraordinardefrumos,ncetncet,amnlocuitmarmuradepefaad,defapt
untravertinitalian,cuunulromnesc,lafeldefrumos.Caunamnuntmai
pitoresc,miaducamintec,dupceafostgataministerul,pefaadsau
arborat,ndreaptainstnga,drapeleroii,imensecuseceraiciocanul.i
cndadatploaia,culoareaaieitisaimpregnatnmarmoraasta,npiatra
astaproastdetravertin.iculoareanamaipututfiscoas.Atrebuits
cioplimtravertinulisfienlocuitepiesele.

CttimpaifostangajatlaMinisteruldeExterne?


Amlucratacoloogrmaddetimp.DuiliuMarcoacontinuatsfie
profesoruldearhitectur,daraicilamcunoscutipearhitectulgermanRobert
Woll,desprecarevampovestit,ncadrulministeruluimiafostdatsmocup
iderefacereabuncrului,aadpostului.Amintratnbuncrprinanii1946
l947.Acolofuseserinutedecoraiilearmateiromne,darialearmatei
germane.Darnuncutii.EraugrmeziimensedeVirtuteaMilitar,daride
CruceadeFier.Astacatitludeamuzament.

Celpuinaivzutlumeadedincolo,lumealiber?

Cndsaterminatcldirea,ministrudeExterneeraAnaPauker,iar
euamrmasslucreznadministraie,deoarececunoteamtoatelucrurile.
Cunoteamnunumaiparteavzutapereiloriacldirii,ciiaceeaceera
dedesubtullor.tiamtoateinstalaiileitotceselucrasetimpdeaproapetrei
ani.Deinamfcutniciodatpolitic,efadecadreaMinisternluideExterne
miaspuscvreasmtrimitnstrintate,smocupcudecorareai
refacereaambasadelor.

iaiapucatsvizitailumea?

AmfostlaAnkara,laBuenosAiresinmulteri.Vpovestescmai
ntidespreAnkara.AmrealizatproiectulpentruambasadadinAnkaraiam
plecatcuellaIstanbulilaAnkara.Plecareaafostdestuldepripitiam
ajunsacoloviaSofia.NamtiutpnatuncictrenulcaremergealaIstanbul
treceadedouoripeteritoriulgrecesc,intermitentcuteritoriulturcesc.Mise
spusesedoarccinevadelaConsulatuldinInstanbulmvaateptalagar.
Pevremeaaceea,caintimpulluiCeauescu,nuaveaivoiesaidolari.N
aveamnbuzunarniciunsfan.Naveambaninicipentruautobuz.

MisaspuscvoiprimidiurnanTurcia.DarnTurcia,pevremea
aceea,nuaveaivoiesaivalutforte,cidoarlireikurui.Cndamajunsn
garaIstanbul,aceastaeraabsolutpustie.Amrmasfoartesurprins.Venisem
cuvagonuldedormit.Amieitafar,mamuitatlaceas,amtotartat
paaportulromnesc,singurulpaaportdeculoareroie,casvadomulcare
trebuiasvinsmia.Darnuapreanimeni.Launmomentdat,avenit
nsoitorulvagonuluiimiazisctrenultrebuiesiasdingar,pentruc
Istanbulerastaiaterminus.imamdatjos,ceerasfac?MisterRoguski,
singur,ntrogarpustie,cuomicvalijoar.

Aveamnsunobicei.Miaplcutistoriaarhitecturiiicndplecam
undeva,chiarinRomnia,studiamhrileimonumentele.Hrile,cas
tiudrumurileprincipaleipecelecolaterale,iarmonumentele,casmpot
ghidapentruaajungeundeaveamnevoie.Surprizaceamareafostcndam
ieitdingar.npiaagrii,tancuri,srmghimpat,soldaiascunidupsaci
cunisip.Foc,fum.Mamsperiat.Mamgnditcanceputrzboiul.Dardac
eraaa,decenumauarestat,cdoarveneamdintroarsocialist?M
gndeamieu.ntotcazul,miafostofricngrozitoare.Pestrad,nimeni.
Numaisoldai,soldai,focuricareardeauifoartemultelucruriaruncaten
strad:sulurintregidestofdatcupcur,iarseinearse.Amtrecut

singurprintresoldaiicareseuitaulaminecalaostafie.Uncivilntrunora
pustiu.

Ammersncet,amvzutpeundeesteCornuldeAur,amtrecutpepodi
amintratnGalata.tiamcnGalata,dacoiaupestradadelngmare,o
sajunglaTurnulGalateiilngpiaaaceeaseaflaConsulatul.Nimeninu
mantrebatnimic.Toiseuitaulaminecalaoartare.Amajuns,nfaa
ConsulatuluiRomnseaflauntancivreoaptesoldaicuarmalapicior.
CndamdatsintrunConsulat,ungradatmiapusmnapepieptina
vrutsmideadrumul.Amipatlaeliamintratnuntru.Cndamtrecutde
poart,numiamaizisnimeninimic.Amajunslasonerieiamsunat.
Tremuramtot,misefcuserudefric.Cinee?Cinee?,mntrebaudin
Consulat.Deschidei,dobitocilor.Eusunt,arhitectulRoguski.nsfrit,au
deschisua.NulcunoteamnicipeConsul,nicipeceilali.Oh,domnul
Roguski,tiamctrebuiesvenii.Domnule,cumdeaivenit?Cesepetrece
naraasta?DomnulezicetiicdedouzileexistdiscuiadinCipru,
cuMakarios,despremprireaCipruluiDinastamiamdatseamacefelde
relaiiaveamnoi,chabarnuaveamcesepetreceprinaltepri.Ciprioii,
conduideepiscopulMakarios,aufcutorzmericontraturciloriturcii,ca
represalii,aufcutorevoluienIstanbul.i,canvremurileluiSinanPaa
saualeluiMahomedl,aexistatomanifestaiestudeneascdesimpatiecu
Ciprulturcesc,iaraceastaadegeneratntrunprogrom.Cuosearnainte
fuseseromorigrecii,capevremuri,bgndcuitulnei,sauluaii
aruncaipefereastr.i,bineneles,sadatfoclamagazineleicasele
greceti,dar,cumfoculnuaregrani,aarsocasgreceasc,daridoucase
turceti.Aintervenitarmatascalmezespiriteleideaceeaoraulartaca
dupocupaie.Dupctevaceasurimamlinititimiamzisctrebuies
stauncas.iamstatcaocadnlafereastriamprivitIstanbulul.Dup
ctevazilemiamcontinuatdrumulspreAnkaracuunavionamrtdetot.

AifostateptatlaAnkara?

Da,amfostprimitlaaeroporticonduslaambasad,undeami
dormit.Ambasadaseaflantrocasnou,nchiriat,unfeldebloc,situatn
cartierulambasadelor,nudepartedeAmbasadaGermaniei.AmbasadorulX
ulescueraunompoliticinutianimic.Defapt,eraunomdenimic.El
trebuiasfaclegturacuarhitectulefdinAnkara.Doreamsfacemo
ambasadnou.

Aiafirmatnscambasadafuncionantrocldire.

Noiavusesemunterenmare,cumpratcuniteactecareerauaade
binentocmite,nctturciispuneaucnusuntvalabile.idoreamsmai
cumprmunterenadiacent,casfacemoambasadmaicalumea.Turciine
propuneausnedeaterenulnfolosin,darslecedmloraciunileunei
societimixtepetroliereromnoturceti.Estefoarteadevratc,ladata
nfiinriisocietii,valoareanlireturcetifusesemare,darlirase
devalorizaseieinuvoiausevaluezelirandolarideladataexistenei
actului.Eioineauunaibun:Dom'le,aiavut500.000delire500.000face

terenul.Voiausledmorafinriepe500.000delire.Nuastaesteinteresant,
pentruceueramnafaraacestorproblemefinanciareiadministrative,dar
erapentruprimaoarcndluamlegturacuunarhitectmaimare.Miaspus
caveaofirmdetestatterenurilei,dacvreausmideaavizulcasputem
construi,trebuiesmadreseznumaisocietiilui.Bine,enordine.ict
costtestarea?.imiaspusosumformidabil.Maminteresatilaalte
societiechivalenteiexperiicontabiliaiacestoramiarfiluatacinceaparte
dinsumacerut.

Vdaiseama?staeraciubucul,darspusntrunfeloficial,lamzis
ambasadorului,darerafricosinudoreasadmitciubucul.iarmastotul
ncoaddepete.Amplecatfrsrealizeznimic.Turciiauinutopealor,
noiaminutopeanoastr.

Amuitatsspununlucruinteresant.Discutndcuarhitectulef,iam
relatatclanoisuntrenumiiprincafeauafcutnibricpuspenisip,cafea
turceasc,lamspuslucrulacesta,pentrucmaservitcuceai.Cecuemici
decafea,darplinecuceai.iamrmassurprins,pentruclanoiseoferea
cafea.

Domnulearhitect,nmomentuldefanoistmcamprostcudolarii
iamscosdinprotocolcafeaua.Suntemmaributoridecafeaiambutcafea
pentruceramnMareleImperiuOtoman.Pevremuri,aduceamcafeauadin
PeninsulaArabic.Eadevratcsuntemcunosctorinpreparareacafeleii
timcumsebea,darnuavembani.

Totui,cafeauanibriccunisipesteformidabil.

Calacmilari,domnule?

Censeamnasta?

Aiaesteceamaiproastcafea,fcutnibricdealamipefocde
blegar.Ofacceicareconduccmilele.

Aamiatiatavntulcuceamaibuncafea.Domnule,ceamaibun
cafeanseamnnumaicaimacul.

Credcnuvaicumpratmarelucrudindiurn?

Dincincidolari?n1953cescumpr?Unportigaretioperechede
sandalepentrucopil.Darpovesteaafostncurcatilantoarcere.Amplecat
prinIstanbuli,cumnuvzusemnimicdinora,Consululaavutamabilitatea
smnsoeascntroexcursieprinora.NumaimpresionatAyaSofya(Sf.
Sofia),cimonumentelevechi.Deexemplu,uncimitirevreiescdeomieiceva
deani,situatpevrfulunuidealcuopanoramspreCornuldeAur.Ct
despreAyaSofya,esteadevratcareocupolfoartemare,darmarfi
impresionatdacafitritnaintedeanul1300.Cupolasaestectceaa
AeroportuluiBneasa.

Mozaicurilecelebredepevremealuilustinianfuseserastupatedeturci,
iarpejoseraunitecovoarejerpelitesuprapuse.Pestecivaaniamvzutocu
aliochi.Cndafostrestaurat,iarecptatsplendoareamozaicului.Am
plecattotcutrenuliaproapedegraniacuBulgariaauvenitpoliiade
frontierivama.Naveamabsolutnimic,darlapaaportdiplomaticnu

trebuiasmideschidvaliza.Amspuscampaaportdiplomatic,dar
vameularipostatcestemusaisodeschid.Nuvreausdeschidvaliza,este
unactnedemn,esteonclcareaacordurilor.Unuidiplomatnuisepoate
deschidevaliza.Amieitpecoridor,amfumatctevaigri.Darturciistteau
nuacompartimentuluiiineaumorismiverificevaliza.Leamzis:
Dumneavoastrdeschideicevrei,darvasigurcprimuldiplomatturccare
vaajungenRomniavaficutatdinfundpnncerulgurii.Austat,sau
uitatlamine,mausalutatiauplecat.

Lavreodousptmnidelantoarcereameanar,nziareleturceti
auaprutnitefotografiialeambasadorilorrilorsocialistenposturi
incomode.Deexemplu,ambasadorulnostru,careeraunmameluc,unomde
nimica,aaprutntrofotografiecupicioaredefemeiatrnatedegt.Alii
cscausaueraufotografiainpoziiicaraghioase.Acetiasuntdiplomaiidin
rilesocialiste!Reversulmedalieiavenitimediat.Primuluisecretaral
AmbasadeiTurcieiisedduseonaddinparteasecuritiiiaceeaerao
domnioarcarelocuianPiaaRomanielifceamereuvizite.Secretarula
venit,iatrasmainanfaacaseiiaintratlafat.Sadezbrcatin
momentulacelaavenitcinevalau,btndcuputere.Fataamimatcsa
speriat,adatdrumullauianceputscandalul:Cefaciaici,eusunt
brbatulei,ladatsecretaruluivreodoupalmeilaaruncatgolpescri.
Diplomatulafugitlamain,dariaodeundenui.ntretimp,miliiadin
vremeaaceeaimpinsesemainapeostradlateral,iarbietulomeran
pieleagoalnPiaaRoman.inpieleagoalafostdus,pejos,pnla
sediulMiliiei,careera,caiazi,peCaleaVictoriei,aproapedeDmbovia.
Acesteaerau,pevremurileacelea,tipuriledescielidiplomatice.Dari
diplomaiinotriaveauocalitateexecrabil.

Lipsadeeducaieladiplomainupoatefitrecutuorcuvederea.

Aaeste.inmintecefadepersonalmantrebatdacnupotsin
niteprelegeriviitorilordiplomaicareplecaunOccident:cumseine
furculia,cumseinecuitul,caresuntbunelemaniere,cuminebraul
nevasta,cuminebraulofemeie,cndfumeziicndnu,cumsaluila
nceput,cumsdistingitipuriledepahareidincaresbei.Eradestuldegreu
snveiniteoamenicareaveau45claseelementareicareeraunumiin
posturidestuldemari.Nuvorbescdeambasadori.Acetiaeraucevamai
rsrii.Cteunulerainginer,doctor.Darceilaliconsul,viceconsul,
secretarierauniteczturideoameninperioada1952l965.

Chiaraadesczuteranivelultovarilor?

Casvdemonstrez,vvoipovesticteamptimitlaBuenosAires,n
Argentina.Amplecatacolo,pentrucsecumpraseunteren,sefcuseun
proiectiselucranregieproprie,dirigintedeantierfiindchiarambasadorul.
Dacnumnel,ambasadorulfuseseunprofesordefizicsaucevangenul
acesta.Cheltuisedetreioribugetulalocat,iarcldireanuseridicasedectde
labazafundaieipndeasupraplciidelaparter.Dindiscuiileavute,am
nelescacoloeracevanecurat.DeaceeamamduslaBuenosAires.Ceam

vzutacolomangrozit,nprimulrnd,celcareconstruiatehnicnregie(eful
meterilor)eraunevreiantredouvrste,carevnduseaimosorelepe
Lipscani.Elmanipulabanii,elrealizalucrrile.Cndamajuns,Ambasadase
aflapeunbulevardmare,BulevardulGeneralSnMartin,devreo20de
kilometri,foartelarg,cuunspaiuverdendreaptainstnga,iarcaseleerau
foarteretrasefadegard.Singuracldirecareieeadinaliniamentul
bulevarduluieraambasadanoastr.

Lamntrebatpeambasador:Dumneavoastrailuatunavizde
sistematizaredelaprimriecndainceputcldirea?.Nuinevoiedenimica,
dom'le.Teritoriulnostruesteteritoriulnostru.Esteintangibil,nuesteteritoriu
argentinian,esteteritoriuromnesc.Nusepoate,dom'leizic.Existnite
nelegeri,carenuidauvoiesteocupidecldiri.Amcomunicatlucrul
acestanariamfostilaprimar,caremiaspus:Domnule,ateptms
terminai,casputemdrmacldirea.isauopritlucrrile,nperioadact
duraseconstrucia,valoareaterenuluiseridicasefoartemult.Foartepuine
terenurimaierauliberepentruconstruciiiampropussfievndutterenul
cuceconstruisemacolo,iardinbaniiobinui,careaufostchiarmaimuli
dectceidailanceput,amcumpratocasgatafcut,unpalazo,care
trebuiadoarmodernizatirefcut.Eunamapucatsterminlucrarea.A
trebuitsrevinnar.

Aifostturnatdediplomaiicarenuvaveaulainim?

Astanuopotti,darvspuncefeldeoamenierausalariaii
ambasadei.inmintecexistaunportar,romn,bineneles.Careerai
mecanic.Erabunlatoate.Portarulacestainvitaoameniinuntruiiduceala
birou,maialeslaConsulat.Apreaunromn,sispunemunfugit,carevenea
cuoproblemconsular.Esteuncazreal,pentrucomulrespectivmazrit
pemineimantrebat:Domnule,cefeldeomestesta?Cmiazisc,dac
vreausajunglaconsul,trebuiesicumprceasullui,unceasdeundolar,
iarelmiacerut10dolari.Amtcutdingur,darmamduslaambasador.
Uite,dom'le,staesteomuldumitale!Uiteceface!Cerebanioamenilorcare
vinaici.Poatecere,poatenucere,darnupotfacenimic,pentrucesteomul
trimisdesecuritate,esteadjunctulcifratorului.Pzetecifrul,cameracifrului.
staeraportarul,unommaidenimic.Darveniseiunconsul.Consululse
ludacfusesemecaniclaSteagulRou.Eraunbiattnr,fcusepartedin
SecretariatulUTCifusesetrimisnexterior.Tureanu,Dugeanu,cevangenul
acesta,nuimaiinmintenumele.

Lamvzutcndasosit.AvenitdinRomniaculighean!Acrezutc
acolonuexistaaaceva.Toisalariaiisedeclaraubolnavideicter,destomac.
Mncaulacantinpebanipuini.Credcpesptmncheltuiaucu
mncareanumaimultdeundolar,numaicasaibbanisicumpereoale.
Numaiinumaimbrcminte.Launmomentdat,consululdesprecarev
vorbeamvineimispunecsapierdutcheiadelacasadebani;plincu
acte,bineneles.Cauto,bine,zic,cautobine,cnusepoate.Eradispoziie
c,dacsepierdeaoastfeldecheie,naveaivoieschemiunmecaniclocalnic.

TrebuiasaduciunuldinRomnia,sdesfaccasadebani,sischimbe
cifrul,sischimbetot.Vdaiseama?Ocheiecostadoidolari,szicem.Iar
transportuldusntorsalunuimecaniccarelucradouorenecosta2.000de
dolari.M,Turcacu,Tureacule,zic,cautcheiacnuideglum.,Nusunt
vinovat.Daceramlaminensat,orezolvam.Ceraunomacolocareavea
iarbafiarelorideschideaoriceu.Bi,tuuguieticumine?.

Domarhitect,pecopiiimeimjur,peochiimei,petotcevrei.Oluase
peignete.Mbiatule,zic,cumpoisspuiasemeneaprostii?.Mam
enervati,cumaveamunciocannmn,amaruncatcuacestadupel.Nu
eradelocdiplomatic.Sadusimareclamatlaambasador.Machemat
ambasadorul.Tovarularhitect,dumneavoastrnusunteidiplomat,ciun
tehnician,sepoatesdaintrunom?.Dumneavoastraveiaicidobitoci?
Uitedom'leceaspussta.Eposibil?.ivdaiseamacnuiconvenea.Nu
erapeliniasocialismuluieliberatorsaucomunismuluiunastfeldeomcuo
asemeneacredin.Atcut.tiaerauoamenii.Snumaivorbescde
ambasador.Eltialimbaspaniol.Citeaziarele,tiadinziareanumitetiri
politice,letranscriailetrimiteanar,cainformaiipreioase.Nucunotea
nimicdespreArgentinadectceeaceeranziar.Triansdindarurilepecare
letrimiteanar.Aveaonevastevreicu,care,cndveneanRomnia,
plecacudoutreigeamantaneplinecupoetedearpesaudecrocodil,curele,
ifceasutedecadouriconduceriiMinisteruluideExterne.iiameninut
brbatulnpost.Cnd,dupcivaani,afostchematnaritrimisnalt
misiune,afugitiarmasnstrintate,fcndpeeroulnaional.Unescroc
deprimamn!

Unarlatanabil,devremeceareuitsvncondeiezeisfii
chematnar!Frinteniadeavntrista,nceriaimaifostdupacest
incident?

CndamrevenitlaMinisteruldeExterne,amprimitsarcinasm
ocupdevilaAneiPaukerdelaSnagov.LngsatulCoadele,aasenumeazona
deviledelngmnstireaSnagov.Existaocasboiereasc.Eracasaunui
colonel,amplasatlngfostacasaluiAntonescu.Euamtransformatcasa
dupcummisacerut.Dar,ntimpceamstatiamlucratacolo,aproapeo
variotoamn,launmomentdat,amfostinvadatdetreimainimaricurui
icuunef,bineneles.Miamdatseamaceraefpentruclrespectaui
mauntrebatdacamobarc.Nuiamntrebatcinesunticefac.Leamdat
barcaiefulaplecatcuunuldintreoferilapescuit.Ceilalisaunvrtitprin
cas,auluatceauvrutiautrecutdincolodelac,nsat.Auplecatcuvodc,
sauaucumprat,csancinsdom'leunchefiuncazacioc!Eumuitamde
pestelac,lacirca60demetri.Beimori,saudezbrcatnpieleagoal,
brbaiifemei,ijucaundraci,ipauichiuiau.raniistteaumaiaa,
maiascuni,cleerafric.Mntrebam:dacsentorctiacesentmpl?
ntretimpavenitefullordelapescuitimantrebatprinsemneundeisunt
oamenii.Eunutiamrusete,lamspuscautraslamseaisuntvisavis.
Cndsauitat,sanroitlafa.Sasuitnbarc,atrecutdincoloisa

ntorscutoiruiivalvrtej,uniipeaptecrri,lasuitnmainiduiau
fost.Namairevenitniciunul.Peurmamaflatcefullorerageneralul
comandantaltrupelorrusetidinBucureti.

Pentrucpeantiereraiocantin,veneaulamasinitesecuriti,
carepzeauunobiectivdinapropiere,spretrandulCFRdelaSnagov,ocas
ncareseaflaarestatLucreiuPtrcanu.tiaveneaunfiecarezi,mai
trgeaucteouic,vorbeaucuoameniimei,mncaulacantiniplecau
napoi,ntrosear,auvenit,aumncatiauzis:efule,deminenutemai
clcm,cpacientulnostruaplecat.Atuncimiamdatseamacse
ntmplaseceva,cfuseseomort.Einumiauzisnimic,dartiamc
Ptrcanuaplecatdefinitivdinacelloc.

Cineeramputernicit,casmexprimaa,cupunereamicrofoanelor,
nperioadancareailucratlaMinisteruldeExterneidupaceea?

Binecmiaiadusamintesvpovestesedesprehotelulcu
microfoane.ChiardinprimaperioadpetrecutlaMinisteruldeExternemisa
datsarcinsrefachotelulCarmendinPredeal,amplasatpestedrumdegar,
peoseauaPredealBraov.Eraunhoteldecategoriaadoua,atreia,cucamere
mobilatenstiltirolez,frbaie,frnimic,iatrebuitsletransformntro
seriedegarsoniere.Scopulfinaleracaaceastconstruciesdevinhotelul
diplomailor,caredoreausstealaaercurat,lamunte.Amrefcutn
ntregimestructura,distrusdedouincendii,lamtransformatduponou
temdatilamremobilatcumeranainte.MobilaeratoatAltWienn
tirolez,pictatcufloripefondverdeoliv.Erafoartefrumoas.Amfolositunul
dintrezugraviipictori,carelucrasecndsafcuthotelul.ErazugravulCasei
RegaledelaPele.Erafoartebtrn.Prinanii1960aveavreo80deani,dar
mnaluitotdemaestruera.Lavreosptmndupceamterminathoteluli
mamntorslaBucureti,misaspussmntorcpentructrebuiesfac
nitemicireparaii.iamconstatatcseumblaseprintoatecamerele.Am
vzutcaufosttraseogrmaddesrmepesubparchet,pesubpervaziam
datidenitemicrofoane.Eranesattothotelul.Eraupusechiarinspatele
oglinzilordelabaie.nsubsolulcldiriiamgsitocmartransformati
nchis.Acoloerapostuldeascultareinregistrare.Mamcamsuprateu

Darvatrecutrepede,nu?

Mamrcorit,cmamntlnitcuunfostcolegdefacultate,deorigine
german,desprecaretiamcurmasplecenstrintateiiamspus:Uite,
amrefcutcevafrumos,daresteunhotelpentrudiplomaie,unde,dacte
duciivorbeti,oipeti.Omulcredcabgatlacapcelespusedeminei
atransmismaideparte,pentrucniciundiplomatstrinnuaclcatnacest
hotel.Hotelulastatlibervreotreianidezile,dupcareafostscosdela
MinisteruldeExterneipredatTurismuluidinvremeaaceeainchiriat.Dac
samaifolositsistemuldeascultaresaunueunutiu,daraasantmplat.
Darstiicnuerasingurullocundesepuneaumicrofoane.Santmplat
totaailaambasadanoastrdelaAnkara.Maflamacolocndaufost
descoperitenbiroulambasadoruluivreo30demicrofoanentrunperete.A

ieitunscandalformidabil,pentrucambasadorulomfoarteistedduse
uneisocietiturcetisrefacambasadaiiaaufcutceauvrut.

DupunnumrdeanipetrecuilaMinisteruldeExternesauMinisterul
deInterne,aproapetoitrebuiasfieschimbai,pentructiaupreamulte.i
euamtiutpreamulte,amvzutpreamulteiamfostinvitatfrumossplec
naltparte.iatunci,amplecatlaInstitutuldeProiectare,ISPROR,ISCAS,
ISLGC,denumiridealungulanilor,undeamfostefdeatelier,ncadrul
acestuiinstitutamexecutatfoartemultelucrrideinterioare.Suntautorul
interioarelordelaHotelulCarpaidinBraov,fostulARO,aripanou,dela
HoteluldinOneti,delaHoteluldinPiatraNeam.AmproiectatHotelulUnirea
dinlai,teatruldinPetroaniisute,poatemiidemagazine.Numimaivinn
mintetoateproiectele,dar,ntotcazul,namfcutlocuine,cinumaiinterioare
deconstruciisocialculturale.DelaacestISCASamplecatncalitatede
specialistdemobilierlafostaGospodriedePartid,careinchegaseun
nucleupentruproiectareaidecorareacumobilieratuturorcldirilorexistente
saunconstrucie.

Antecesoriiarhitectului

Avndnspateoexperienvast,attdevia,ctiprofesional,
estenormalstiimulte,domnuleRoguski.Deaceea,miseparefirescsv
punontrebarelamodn1989:Ceaifcutnultimiicinciani?.Darpuin
modificat:Ceaifcut,domnulearhitect,nultimii80deani,sauimai
potrivitarsuna:Ceafcutfamiliadumneavoastrnultimelectevasutede
ani?

imiemiseparefireascntrebareaisperamsmioferiiocazias
spuncineamfosteuicineaufostpriniimei.

Vascultcuceamaimareatenie.

Strstrbuniculmeu,arhitectdemeserie,eradeoriginepolonez.Era
unnobilscptatcarealuptatmpotrivaImperiuluiRus.StudiaselaCracovia
i,cndmarelempratafostnvinsisaretrasdinRusia,aintratnarmata
luiNapoleonBonaparteisastabilitnFrana,undearmasmajoritatea
familieimele.

Buniculmeuafostieltotarhitect.iafcutstudiilenGermania,la
Charlottenburg.SantorsnFranaiaemigratnrilebalcanice,trecnd
maintiprincoloniilefrancezedinOrientulApropiatipeurmnTurcia,n
Turciaafost,nafardearhitect,iConsululFraneilaTrebisonda.Prin
Silistra,careineadeImperiulOtoman,avenitnRomniaisastabilitla
Brila.LanceputuldomnieiluiCaroll,douoraedinarnuaparineau
riiRomneti,ciTurciei:RaiauaBrileiiRaiauaGiurgiului,ncpstrez
documentulcareatestcarhitectulCarolRoguski,deoriginepolonofrancez,
esteceteanalorauluiBrila.Caarhitect,elsaocupatfoartemultde
construciaindustrial.Brilaeraunoracomercial,mareleportdeexportal
grnelor.Aproiectatmultemori,acolaboratladefinitivareacelebruluiteatru
dinBrilaiafcutifoartemultelocuine.SastinsdinvialaBrila,iar
meserialuiafostpreluatdectrecopiiilui.


Unchiulmeu,RudolfRoguski,afcutFacultateadearhitecturla
Bucureti,santorslaBrilaiacontinuatsocupepostuldearhitectal
oraului,pecareldeinusebunicul.

Tatlmeu,OctavRoguski,nuaurmatarhitectura.VeninddelaBrilala
Bucureti,sanscrislaAcademiadeArteFrumoase,undeafostcolegcu
Brncui.AterminatSeciaPictur,daraveanclinaiispreArtDecorativ.Pe
vremeaaceea,eraufoartepuinipictoriinteresaideArtDecorativ.iafcut
specializarealaMunchenilaParis,sanapoiatnar,undeaocupatpostul
deprofesordePerspectiviArtDecorativlacoaladeArteFrumoase.
Pentruvremeaaceea,Perspectivaeracevafoartegreudenelespentruun
artist.Eraunfeldebetonirezistenpentruarhiteciideastzi.Amspusc
elafcuticursuriledeArtDecorativ.Pentrucntreagameafamilienua
fcutpolitic,nicipeatunci,nicipevremeamea,anumiteposturieraudate
clienteleipolitice.AaprutdoamnaStorck,careaparineaPartiduluiLiberal,
iarpostuldeprofesordeArtDecorativsascoslaconcursnumaipentru
sexulfrumositataatrebuitslprseasc.Darafostangajatimediatde
ctreTzigaraSamurca,directorulfundaieiCaroll.Caroll,tii
dumneavoastr,naavuturmai.Aavutuncopil,Mircea,careamuritiafost
nmormntatlaCotroceni.Dintrolegturextraconjugalsanscutcopilul
TzigaraSamurca.Oficial,elnuafostrecunoscutdectreCaroll,daraintrat
nfamiliaregilor.

TzigaraSamurcaafostprimuletnografdinRomnia.Iniial,saocupat
foartemultcuachiziionareaobiectelorartisticepopulare.Aalctuitocolecie
foartemare,attprincumprare,ctiprindonaii.CuajutorulRegeluiCarol
l,acreatprimulmuzeuetnografic.

Timpdepeste50icevadeani,tataafostconservatorulmuzeului.Dup
moartealuiTzigaraSamurca,tataafostrecunoscutcadirectoralmuzeuluii
aieitlapensiedinaceastfuncie,nperioadadenceputamuzeului,adic
naintede1912,deiaveafoartepuinibani,elumblaprinarscumpere
obiecterneti,cumarficmi,ii,covoare,altetextile,chiariobiectemai
mari.ntrunanisacomunicatclaTurea,njudeulCluj,raniii
demoleazbisericadinlemn,pecarearvindeo,casifacobisericmai
mare.Pentruc,pevremeaaceea,TureaseaflanImperiulAustroUngar,a
plecatnstrintate,aaranjatcuranii,leadatopartedinpuiniibani,din
parteamuzeului,iarcealaltparteadato,purisimplu,dinbuzunarullui.i
sacumpratbiserica.AfostadusapoinRegatbucatcubucatiastatn
depozitulmuzeuluitimpdepeste3040ani.nceledinurm,afostdat
MuzeuluiSatului.Esteadouabiseric,nntregimedinlemn,dinRomnia,
dinacestcomplexmuzeistic.

Ctalucratlamuzeu,maibinede50deani,adesenatfoartemulte
obiecterneti,alctuindvreo14albumemaricumotivelecarestaulabaza
creaieirneti.Acestealbumeleamdonat,nudemult,Muzeuluiranului
Romn,deoareceamconsideratcestesinguracolecievalabildeart
popularcarenuafostdegradatsauinfluenatdeartaoreneasc,tata

oprindusedindesenatprin1930.Afcutdesenelafaalocului,iardup1930
leatranscrisnacestecataloage.

Vamspusdejaclegturadeprietenieidesubordonaredintretatai
TzigaraSamurcaafcutcaelsfieunuldintrescribiiPalatuluiRegal.Mai
alesntimpulluiCarollialluiFerdinand.Eldesenapergamenteleoficiale.La
bazaPeleului,aPelioruluiiaStadionuluiTineretuluiexistpergamentecare
aufostngropatenfundaieialecrordubluriaufostpstratedetata.Aceste
acte,foarteinteresante,leampredattotMuzeuluiranuluiRomn.

VizitndMonumentuldelaAdamclisi,Carollahotrtcacest
monument,careatestlatinitateaneamului,sfieaduslaBucureti.Tatl
meu,mpreuncucivaarheologi,ademontatmetopeledelaAdamclisiile
auadus,depozitndulencurteamuzeului,peoseauaKiseleffnumrul3.De
laAdamclisilaBucureti,metopeleaufosttransportatecucrueletrasedeboi
pnlaDunre,ncrcateapoipelepuriitrecutepecellaltmali,mai
departe,totcucruele.LatraversareaDunriisaiscatns,peneateptate,o
furtun.lepulerassescufundeiatuncictevametopeaufostaruncaten
Dunrepentruuurareavasului.Nicipnastzinusetieundesuntaceste
metope.Vspuneuundeseafl:nmalulDunrii.

TataeradeseorichematlaPalat.Scriadecorativscrisori,pecare
MajestileLorletrimiteaurudelorsauscrisorioficiale,nfelulacesta,a
cunoscutlucrurilenevzute,netiutedenimeni.Eltransmiteaprinartalui
gndurileidorineleMajestilorLor.

Unlucruincredibil:Tzigaraiaspustatluimeuctatllui,Caroll,a
fostasasinat,cafostsufocatnpatcupernadectrevalet,landemnul
RegineiMria,soiaRegeluiFerdinand.Poatectii,poatecnu,darCarolls
aopusintrriiRomnieinrzboiuldin1914l918dintreceledoumarialiane
rivale:Frana,Anglia,Italia,Rusia,deoparte,iAustroUngaria,Germania,
TurciaiBulgariadecealaltparte.Elavrut,pentruRomniaunstatutde
neutralitate.ReginaMria,filoenglez,avrutcutotdinadinsulcaRomnias
intrenrzboimpotrivaGermaniei.NeputndsnvingordineleluiCaroll,I
aeliminat.Cusaufrajutorulanglofrancezilor,nutiu.Aaadeclarat
TzigaraSamurca.Ferdinandabnuit;darnavrutscreadniciodat
aceastfapt.

Cutitluinformativ,dupintrareanoastrnprimulrzboimondial,cnd
germaniiauocupatMuntenia,FerdinandIalsatpeTzigaraSamurcaca
prefectalCapitaleiocupate,pentruclaprecia,iargermaniiaurecunoscutn
elpeunuldintredescendeniiHohenzollernilor.Elafostapreciatdatorit
prestaieiicunotinelorlui,princareascpatBucuretiulnrepetate
rnduridemultenecazuri.Dupterminarearzboiului,atitudineafilogerman
aluiTzigaraSamurcaafostfoartemultcombtut,afostdenigratca
trdtor.Toatviaasaaflatntroluptacerbculorga.Lorga,bineneles,l
depeancunotineistorice,inunumai,ns,dinpunctdevederepolitic,
mareleistoricafostunomnehotrt.Adoritmultsfieprimministru.n
primaperioad,tatamiapovestitclorgaeraaverescan,adicdedreaptabine

i,launmomentdat,nfrunteastudenilor,anceputsmanifestezecontra
RegeluiFerdinand.StudeniisaunfierbntatiauajunspnlaUniversitate.
LaUniversitateavenitarmata,darlorgasaevaporat.Disputeledintrelorgai
Tzigarasaulsatcuoprovocareladueldinpartealuilorga.iauaruncat
mnuile.Tzigaraaveaprestan,iarlorga,maipuin,lorganavenit.Chiarau
circulatiniteversuriprincapital:LaduelcuTzigara/Cndsias,azis
ba.itotui,lorgaarmasncontiinanoastrcauntitan,iarTzigara,ca
fiulnerecunoscutalRegeluiCaroll.

nperioadadenceput,naintede1912,tatafceapartedincolectivele
deartitidepevremeaaeeea,dinUniuneaTineretuluiArtistic,alturide
Tonitza,irato,Andreescu.Tatansatiutsdescopereartiti.Deexemplu,
elIadescoperitpeiratolaCraiova,undeerazincograf,IaaduslaBucureti
i,cumiratoeraunomfoartesrac,iadatunpostdeconservator,caiel,la
MuzeulEtnografic.iratoiaterminatastfelstudiileiadevenitmareleirato.
Elafostsingurulprietenaltatluimeu.Tataeraunomfoarteursuz.Toat
viaasadedicatarteiimuncii.Atritdestuldemult,dar,prinfeluldeatri
ideafi,erafoartegreudesuportat.

Eracompletruptderealitate.Nutiactrebuiepltiteimpozite,c
trebuiecumpratmncare.Nulinteresauastfeldelucruri.Peellinteresa
numaiinumaimuncaluideartist.Eraunvegetarianconvins.Nuafumati,
n93deani,dacabutjumtatedelitrudevin.Nuamncatcarnedela12
ani,cndafostimpresionatdecapetelevitelortiateiexpuselamcelriecu
ochiiieiinafar.Pentruel,ceamaibunprjiturestepinea,pecareo
mncacufoartemultplcere,maialesdupceluaomascopioas,
alctuitdingrufiertsaualtesemine.Aavutnsovialinititinafost
bolnav.Nualuatniciunmedicament,daramurittotuidecancer.Deiera
untaciturn,naintedeamuriiapovestit,timpde12ore,ntreagavia,dela
AlaZ,inclusivrelaiilecumarilepersonalitialevremurilorncareatrit.Tot
ceaspusarmasimprimatpeband.Eraunomextraordinardetalentat,dar
pecarenoinulnelegeam.Pevremeaaceea,cndniciunbrbatnuputea
apreanfaauneifemeifrsaibhainapeelilavaliera,Brncuilucrala
facultate,natelier,npieleagoalispuneaccinenuvreaslvadsnu
vin.Eltriacuzeceaninainteacelorlali.

Cnderastudent,laBucureti,alocuitnaceeaicascuAurelVlaicu.
Povesteteceraunomfoartemuncitor,darcruiaicamplceastragla
msea,clocuiantrocasstilvagon,undefiecareaveacameraiualui.
CameraluiVlaicuaveaoucugeamfoartemarei,cndveneacherchelit,
nuiddeaseamadacuaeradeschissaunuisprgeageamul.ipentru
csetiasedemaimulteori,nuiamaipusgeam.

Unmomentinteresantnviaatatluimeu,ichiaramea,afostsosirea
laputerealegionarilor.Noiaveamunnumeslav.ipeactuldeidentitate,l
pstreziastzi,scriapentrumine:arianduptat,romndupmam.Mama
afost,sraca,olonescu.Tataeradeciarian,adicnuerasemit,darnusa
scrisromn.Cndauvenitlegionariilaputere,primullucrupecarelaufcut

afostslalungepeTzigaraSamurca,pentruceinuladmiteauperege.
Tataafostpensionatforat,doarctafostguvernullegionar.Dupaceeaafost
rechematiiacontinuatactivitatea.Aveachiarnaceastperioadtulbure
uncolegcamarad,ntimpulrebeliuniilocuiamnincintamuzeului,situatn
PiaaVictoriei.Aveamdoucamere,intrareaerachiarprinmuzeu.Dinholul
muzeuluiintramnapartamentulnostru,darindepozitelemuzeului.De
copil,amdatcunasuldeobiectedeart.Acestcolegavrutsinstalezen
timpulrebeliuniiomitraliernfoiorulmuzeului.

Tataiazis:Mibiatule,duteiveziidetreabata.Tucrezic
legionariiauvreoans?Veziidetreabata,nuteamvzut,nutecunosc,ia
mitralieradeacoloitacinaibiidingur.inorocclaaavutundramde
minte,pentruc,dacarfivenitarmata,arfifostmcel,arfiomortiarfi
stricat,poate,imuzeul.Nusauvzut,nusaucunoscut,iaromularmaspe
mideparteconservatoralmuzeului.Omulamuritieldemult.Darparcvd
iacumrzmerialegionarilor.ArmataveneadelaUniversitatesprePiaa
Victorieicuarmeiputimitralierpeumr,casocupeMinisterulde
Externe,PreediniaiJandarmeria,dealturi.Legionariiplecauncolonaipe
contrasens.PeAnaIptescu,tiicsuntdousensuri,eiplecausprecentru
casocupePoliiaianumitecldiripublice.Uniicntaumaruripatriotice,
aliiintonaumarurilegionare.Aduratctevazileisaterminat.

TotnlegturcutataicuMuzeulEtnografic,miaducamintede
sosirearuilor.Pnn1960,cndadevenitMuzeulPartidului,cldireana
fostterminat.FondurileMinisteruluiCulturiierau,caiastzi,cvasi
inexistente.Nicifaada,niciinterioarelenuerauterminate.Proiectulaparinea
arhitectuluiCerchez.Unmarearhitect,unfoartebundesenator,darcinei
cautplanurilesemnatedeelcugreulepoategsi.Dece?Pentrucarhitectul
Cerchezdesenadirectpeperei.Chemameseriaul,idesenacucrbunepe
pereiiacelaexecuta,n1942,parc,safcutomareexpoziieanti
masonerie.NemiiseaflaunBucureti,iarexpoziiaeraorganizat,parese,
oridearmatagerman,oridectreAmbasadagerman.SigurecAmbasada
germanadatbanii,cucaresauterminatparterulietajulntidinspre
oseauaKiseleffi,astfel,sadeschisexpoziia,careconineafeldefelde
obiecteaparinndmasoneriei:costume,obiectetradiionaleialtelucruri.

Cuprilejulaceleiexpoziii,muzeulerasemiterminat.Pevremeaaceea,
eraocldirefoartesolid,cuplcidebetonarmatpusepnipeacoperi.
Fiindsocotitocldiremaisigur,ntimpulrzboiuluiaadpostitiobiectede
artdelaaltemuzee.ToatpinacotecaMuzeuluideArtdinBucuretiidin
laiafostgzduitlaMuzeulEtnografic.Acestaeranesatdeobiectede
valoareidepatrimoniu.Toateseaflauncustodiatatluimeu,ajutatdedoi
oamenideserviciu.Vdaiseamaceavereera!nultimasuflareanemilor,
acetiaaubombardatmuzeul.Obombaczutchiarpeacoperi,aricoati
sanfiptnpmnt,undeseaflinprezent,neexplodat,nadpostulspat
npmntnfaamuzeului,aumuritntroclip30deoameni,dincauza
bombardamentuluigerman.Bombaaczutexactnadpost.Cusiguranc

nemiitiauundesuntamplasateadposturile.Darsrevinlasosirearuilor.
Omuldeserviciulcheamnnebunitpetaicmeuiispune:Domnul
Roguski,ncurteaintratogrmaddecruecusoldairui.Erausoldaicu
ochiioblici.Erauchirchizi.Unofierziceomuldeserviciuvreas
vorbeasccudumneavoastr.Tata,nvrstpeatunci,aveamustiiplete
albeiaieitnfaamuzeului,laintrare.Intrarea,npant,eraacoperiti
aveaunaspectmonumental.Tataadeschisgrilajuldelafereastriantins
mna.nmomentulacela,toiruiisauaezatngenunchi,iarpolcovniculia
srutatmna.

Aspectuldebisericalmuzeului,ctifizionomiatatluimeu,desfnt,
iaimpresionat,nctoamenii,pgnirusificai,sautrezitdeodatcucredina
nDumnezeu.Tatanutialimbarusiatunciundolmeciiatradusceiar
dorisintrencldire.Tatalearspuns:Nuputeiintra,pentrucaicisunt
lucrurisfinte.Dacvreisintraicucruelencurte,vdauvoie.Dacavei
nevoiedeceva,sunailauaastaiomulvineivajut.Nuavemnevoie
dectsneaduciap,nouicailor.itimpdedouzile,ctaustatruiin
curte,oameniideserviciunaufcutdectscaregleicuap.nfelulacesta
afostsalvatomarevaloareartisticarii.Vdaiseamacearfinsemnats
intrebazbuzuciiianuntruisvadobiectedeaur,saudoaraurite!

miaducamintedevremeacndncnuseterminasemuzeulninterior.
Aveafeldefeldepereidinrabi,feldefeldebolipicatesaunencheiatenc
inacestespaiilocuiaumulioamenifrcpti.Convieuirealorcu
muzeulafostnsbun.tiidoarchoii,ngeneral,nufurdeacolounde
stau.Zecideani,ctaulocuitoameniistrzii,nusafuratabsolutnimicdin
muzeu.Cndseanunacteovizitmaisimandicoaslamuzeu,tataluacuo
zinainteunclopotmareibteaninteriorulcldirii,dupcarespunea:
Minevafivizit.Vrugmsfielinite.ipestenoapte,toatlumea
pestriprseacldireaisentorcea,binemersi,adouazidupcese
termina.

Cndsadeclanatprimulrzboimondialimaialesatuncicndnemii,
austriecii,turciiibulgariiauintratnregat,afostevacuatdeurgentezaurul
nostrulaMoscova.Eravorbadetezauruloficialalriiialunoroameni
bogai.MaitrziuafostevacuatiuntezauraparinndprietenilorCasei
Regale.NemiieraulaporileBucuretiului,iarlamuzeuiseaduceaului
TzigaraSamurcacruecuaveri:bijuterii,obiectedeart,totcevrei
dumneavoastr.Delamuzeu,totcucruele,averileveneaulanoiacas,n
Colentina.Bijuteriileerauambalate,inventariateibgatencutiidelemn,
urcatedinnouncrueiexpediatelavagonulcareateptangaraObor.Cum
veneauacestelucruri,seambalauiplecauimediat,mipovesteamama,
Dumnezeusoierte,c,ntimpceambalauoiebrodatcuperle,saruptun
fir,iarperlelesaumprtiatpejos.Mamaitataaungenuncheatiau
adunatperlcuperl,leaubgatnpachetiauscriscatteaperleaufost
culesedepejos,csaruptaa.Eierauajutaideofamiliedeigani,careerau
finiitatluimeu.Neauajutattoatviaa,aacuminoiiamsprijinitmereu.

CndaajunslaOborultimacru,vagonulplecase.Nemiiintrasern
BucuretiprinzonaKiseleff.Veneaudinvestulrii.Cruasantorsnapoi.
Cesfactatacuacelebijuteriicareaurmasncas?Aluatcazanulderufe,
abgatbijuteriilenpachete,leaacoperitcugutaperc,unfeldenylondeal
nostrudeastzi,uncearceaf,aa,maiglbui,apusdeasuprascnduri,
crmiziiangropatcazanulnpmnt.Dupterminarearzboiului,aceste
bijuteriiaufostnapoiateluiTzigaraSamurca.Afostsinguraaverecarenus
apierdut.Tataafostunomextraordinardecinstit.Amuritcaunsfnt.

Elmiafostiprinteiprofesor,pentrucmanvatsincreionuln
mn.ngeneral,estefoartebinecameseria,printradiie,sfiemotenitde
ctrecopii.Euamtreicopii,dintrecarenumaiunulsadedicatartelor.Este
designer.Ceilalidoi,cutoatecaufcutliceuldearhitectur,nuauurmat
meseriilegatedeart.Aaesteviaa.Poatecestemaibine,pentrucprofesia
dearhitect,deiesteunadintrecelemaivechimeserii,nusabucurat
niciodatdeconsideraie.DacntrebipecinevacineaproiectatOpera
Romn,nosspunarhitectulDoicescu.Dardaclntrebicineesteartistul
careafcutbasoreliefulsituatdeasupraantablamentuluiscenei,osspun
sculptorulBaraschi.EadevratcBaraschiesteunmareartist,darmuncalui
nusecomparcuceadepusdeDoicescu.inedreptateaaceastasecontinu.
Noi,arhitecii,amrmasniteanonimi.inunumaiacum,cidintotdeauna.

Camattdespretatlmeu,careafostunregalistconvinsiiadedicat
ntreagamuncstatuluiifamiliei.

Maidepartectevaamnuntedespremine,caarhitect,saucteva
cuvintedespre50deanidemunc,majoritateanregimulluiCeauescu.M
amnscutntroperioaddemocratic,darcumarivlvtiicontorsiuni,i
amnimeritntroperioaddedezastruidelipsuritotale.

AmurmatLiceulMihaiViteazuli,n1941,cndlamterminat,mam
nscrislaFacultateadeArhitectur.Avndotradiiedepictoriiarhiteci,tata
doreasurmezarhitectura.Mama,careproveneadintrofamiliedemilitarii
profesori,nuineamorilaarhitectur.Poatearfidoritsmfacmilitar,n
timpderzboi,toatlumeasegndeacumsiserveascpatria.imiemiar
fisurssfiu,caununchidealmeu,ofierdemarin.Eractpeacisintru
ntrofacultatemilitar,daramoptat,totui,pentruArhitectur.Pregtirea
meapentruintrarealaFacultateadeArhitecturmiafcutotata.Eragreus
intrintrofacultatecarestefereascderzboi.Politehnica,Arhitecturai
Medicinaerausingurelefaculticareipermiteau,celpuinunandezile,s
numergipefront.Altfel,fceaiocoalmilitardedouluniitetrezeaidirect
pefrontuldeest.Prinurmare,numrulcandidailorlaastfeldefacultiera
imens.inminteclaFacultateadeArhitecturerauvreo40delocurii700
decandidai.Notaiaeradela1la20,nudela1la10,cumesteastzi.Am
intratcubrio.Amfostaldoileabis.iamnceputfacultatea.

Frecventareacursurilorerafacultativ,darteduceaipentrucaveai
foartemultdemunc.Exameneleputeaisleieisaunu.Puteai,deexemplu,
sfiinanulaseisdaiexamenedeanull.Oseriededisciplineioseriede

exameneeraulegatetotuintreele.Darmeseriadearhitectnuonvaila
facultate.Onva!Lucrnd,nperioadaderzboinupreaerauoamenibogai,
caastzi.Camtoierausrntociifiecarestudenttrebuiasimunceasc.
Nupreaerauburse.LaArhitectur,lacele40delocuri,nueranicioburs.
Astzivdcsebattoipebursiconsidercstatulesteobligatsi
serveasc.Pevremeamea,fiecaremncaattctputeasmunceasc.

Amterminatfacultatea,adicamdatexameneledesfrit,pentruc
diplomaselua,nmajoritateacazurilor,dup2345anidelaterminarea
facultii.Darnvareaarhitecturiinamfcutonfacultate.Amfcutola
profesori.Fiecareprofesorpecarelamavutiaveaatelierulluideproiectare,
iarstudeniiluilucraupentruelacas.Erampltiimizerabil,dardelael
furammeseria.Totceeaceproiectamseirealiza.Astzi,studeniifacproiecte
foartefrumoase,dintrecarenuserealizeazabsolutnimic.Suntmari
teoreticieni,darpracticieni,zero.Profesorii,numaivorbim,aveauomare
inutartistic,tehnicimoral.Astzi,existmeseriadeprofesor.Daceti
biatlinitit,inteligent,poiajungeprofesordearhitectur,frsfiiunbun
arhitect.Pevremeamea,mariiarhitecierauinvitaisfieprofesori:unDuiliu
Marco,unDoicescu,unlorga.Figurinarhitectur!Sedistingeauprininuta
lorartisticimoral,nuprinfaptulceraubunivorbitori,ngeneral,
arhitecturvorbitnuexist.Existdoaroarhitecturpecareofaciipecare
tiisodesenezi,nprimulandefacultate,eueramelevulluiDuiliuMarcu.
Eraunuldintreceimaimariarhitecidinvremeaaceea,nnoitornarhitectur,
celcaretrecusedelaarhitecturatradiionalromneascgenMinculao
arhitecturneoclasic,cupuineinfluenefascistoitaliene.DuiliuMarcueste
autorulproiectuluiMinisteruluideExterne,actualaPreedinie,autorul
proiectuluiMinisteruluideFinane,ulteriorCSP,autoralAcademieiMilitarei
alPalatuluiCFR.Toatecldirileseamnunacualta.

nultimiianidefacultateamfostrepartizatsfacpracticapeantierul
MinisteruluideExterne.Astasentmplaprin1945l946.Aceastcldirenu
fuseseterminatniciodatimaifuseseibombardatdectrenemi.Am
lucratsubndrumarealuiDuiliuMarcu,profesorulmeutimpde45anidezile.
Munceamdedimineapnseara.DuiliuMarcumidamereuindicaii,darl
amcunoscutipeRobertWoll,delacareamnvatsproiectezmobil.
Despreelamvorbitdeja.

Mscuzaicvntrerup,darreiauontrebarepecarevampuso
cndvamntrebatcumaiajunsslucraipentruCeauescu,deirspunsul
lbnuiesc:aifostsaunumembrudepartid?

Da,amfost.n1946mamnscrisnPartidulComunistdefric.Dece
defric?Pentrucn1945,ceicaresenscusernBasarabia(eunum
nscusem)eraupriniculaulitrimiinapoinBasarabia.Unfeldeazice
Basarabia,deoarecedestinaiaeraSiberia.Amsimitpepieleaproprieimele
familii,cndunvrbundealmeuafosttrimisnSiberia,undeaimurit.
Aveaunnumenemesc,darnuaveaniciolegturcunemiiinicinuletia
limba.Afostluatdepestrad,identificatnumeleiiauzis:Gata,etineam,

nlagreutine.imamgnditcntrobunzimivorspuneimiecam
unnumeslavicsuntbasarabean.HaiicutinenSiberia,viaBasarabia.
iamintratnacestpartid,casmfofilez,spotsspunieuUitesteagul
rousus.Dar,cutoatecmamnscrisnpartid,nuamactivatniciodatca
unmembrudepartid.Nuamfostlegatnicidesecuritate,namfostlegatdect
decldiri.Ceeacefceamnunsemnaceranspiritulpartiduluisaupentru
partidsaupentruCeauescu.Amfcutopentrumeseriamea.Chiardac
fceamcevapentruCeauescusaupentrualtul,mgndeamcelsaualtuln
orsmeargcucldireanmormnt,orsrmnaicinar.icredcam
fcutbine.

naniiaceia,1942l956,viaaerafoartegrea,ctigamfoartepuin.
Aveamnclegturcufacultatea,cuexamenelepecaretrebuiaslemaidau.
Venisensperioadadesecetidefoamete.Priniimeinaufostniciodat
bogai,nauavutncasdectsalariuldefuncionaridestaT.n1946,mai
existauncnitesocieticaritabile,caremaiajutau:Joitul,pentruevrei,i
Imca,pentrucretini,iarstudeniidelaArhitectur,careerauievreii
cretini,primeaudelaamndou.Nuvoispunecedarauprimitceicareerau
ajutaideJoit,euamintescdoarcedaramprimitdelaImca.Cei40decolegi
aimei,catiaamnceputfacultatea,deiamterminat240iamsspuni
dece,amprimit40depachete.Toatepacheteleeraulafel.Bieisaufete,tot
aiaera.Amdeschispachetuliamgsitacoloopungdebomboane,opung
dezahr,opungcucevadulce,lapteicaramel,conservedeporumbcu
carne,nicinuauzisemdeaaceva,opungdecafea,careeraodelicatee,o
bucicdeciocolat,unfiltrudeap,obucatdepiatrpecareturnaiapai
ieea,ntrunfel,maicurat,operechedebocanci,izmene,cmi,maieuri,
bti,batisteihrtieigienic.iouniformdemarinarsuedez.Pachetele
fuseserdonatedearmatasuedezprinCruceaRoiectreImca.Uniforma
aceeasuedezmaimpresionatcolosaldemult.Eraformatdintrunpantalon
decasagri,extraordinardefrumoas,iunvestonladournduri,cunite
nasturiaurii,dintrecaremaipstreziastzi,caplcutamintire,doinasturi.
Eranostimsvezi40debieiifetecumischimbauntreeipantaloniii
hainele,caslisepotriveasclamrime.

Vspuneamcamnceputfacultatea40destudeniiamterminat240.
ntimpulluiAntonescu,evreiinuaveauvoiesintrelafacultiinvaula
facultilelorparticulare.Dup1948,facultileparticulareaufostdesfiinate
ievreiiaudevenitstudenidedreptlafacultiledestat.Dintretoiaceti240
deinidelanceput,maimultde60lasutauplecatnstrintatei
formeaz,poate,ceamaiputernicUniuneaArhitecilor,laParis.Dintrecei
veniidelacolileparticulare,numaiexistniciunulnar.Mreferlacei
caremaitriesc.

Muncadearhitectestefoartegrea.Muncetiziinoapteiaiomare
responsabilitate.Arhitectura,caiprostituia,suntcelemaivechimeserii.
Fiecareaavutnevoiesipunpecapoplriesauofrunz,casnul
plou.i,dinaproapenaproape,aceastplriesatransformatntrocas.

Maisumarsaumaifrumoas.Noiatrebuitsfacemcasepegustultuturor,
darcaresfuncioneze.Arhitecturaesteiartitehnic,darareiofuncie
social,pentrucseadreseazomuluiitrebuiesfielascaruman.

Camattdesprestudenie.Afostceamaifrumoasperioadavieii,cu
toatecaveamgriji.Studeniideastzinauniciogrij.Statultrebuiesaib
grijdeei.Atunci,nimeninuaveagrijdenoi.Daciaspunecopiluluimeu,
astzi,sseducsdescarceunvagondecartofi,nusarclinti.Noinebteam
slumolucrare,chiarmuncbrut,casctigmceva.Toicolegii,n
timpulfoametei,neduceamlaGaraOboridescrcmcartofi,pentructiam
ctainulnsemnactevakilogramedecartofi.Erafoamete!

CastelulFoiorEu,Carolallllea,domniRegealRomniei,reclditam
CastelulFoior,cldiredevianou,petemeliileceluivechi,distrusdeflcri
nanul1931iintratamnnouanoastrlocuin,luminatipurificatprin
voinaDomnului,nanuldegraieunamienousutetreizeciitrei,al
apteleaanalDomnieiMele,nadouzeciitreiazialuniiSeptembrie,orele
18,30,dupceSfmitusacldireadectrenaltPreaSfiniaSaPatriarhul
MironalRomnieiidefafiindMareleVoievodMihaideAlbalulia,
MotenitorulTronului;MajestateaSaReginaMria,MajestateaSaRegina
Elisabeta,AlteaSaRegalPrincipeleFredericdeHohenzollern,AlteeleLor
ImperialeAntoniIleanadeHabsburg.DomnulDr.AlexandraVaidaVoievod,
PreedintealConsiliuluideMinitri,DomnulNicolaeTitulescu,Ministrul
AfacerilorStrine,precumiCurileNoastre,civilimilitar.

Copiaxeroxnalbnegrummpiedicsfacaprecierilaadresa
acesteischiededocument,carepareemischiardecancelariaregal.Ce
reprezint,defapt?

Esteschiaparial,decoratcuvigniete,apergamentuluipecare
CarolallllealaaezatlatemeliaFoioruluirefcut.

Iertaimiindiscreia,nvluitDiscretnaurauneicurioziti
nevinovate:deundeoavei?

Multdepovestit!Legturadeprietenie,daridesubordonare,pecare
tatlmeuaavutocuTzigaraSamurca,afcutcaelsfieunuldintrescribii
PalatuluiRegal,attnperioadaluiCarollialuiFerdinand,ctila
nceputuldomnieiluiCarolallllea.Eleracelcaredesenapergamentele
oficiale.Textulerancadratdeelementedecorative,cuchenareaurite,cu
arabescuri.Coninutulacestortexteeraceldictatderegi.

CestilaveaFoiorulconstruitdeCarolallllea?

PalatulluiCarolalllleaaavutuncaractermaimediteranean.Ai
vzutcaveainitearcade,aveaniteolane.Nusencadranarhitectura
celorlaltepalate.Peleulerauncastelgerman,attcainterioare,ctin
exterior.Laoscarmultmaimic,PelioruleraocopieaPeleului.Foiorul
eraaltceva.Dartoateerauuniteprintroserientreagdeelemente
sculpturale,deciseformaseuntotunitar.NupotspunecFoiorulera
distonantfadecelelaltepalate.Palateleeraumobilatenarhitecturavremii
respective,Peleuleraunmuzeu,deoareceCarollacolecionatfoartemulte

lucrrideart,pecareleadonatstatuluiromn.Printestament,elalsat
Peleulpoporuluiromn.Peliorul,acruiexecutareiavizareaufostconduse
deFerdinand,darmaialesdeReginaMria,areipuindinarhitectura
englezeasc,oreminiscen,defapt,acopilrieiRegineiMria.Caatare,
Peliorulestemaincrcat.Totulestesculptat,nmomentulmoriilui
Ferdinand,catafalculafostdepusnhol.Reginaagreitcndadatdispoziie
catoatarhitecturasculptatnlemnsfievopsitnnegru,iaroglinzilesfie
mascate.Cndamnceputnoisrefacemacestetreipalate,atrebuits
resculptmntregulPelior.Astzi,arataacumeranperioadaluiFerdinand
iaRegineiMria.Peleularmasintact.Nusaumblatlacastel,nicila
structur,pentruc,spremirareadumneavoastr,parterulesteconstruitntr
adevrdinpiatr,dardelaparternsusestedinpaiant.Estelemnmbrcat
cutencuial,fcutdinmaterialecare,cutimpul,sedistrug,nultima
perioadsainstalatociupercdistrugtoare,iarrestaurareaansemnat
eliminareaacestuimicrobcaredistrugeazidurileCasteluluiPele.Separecs
areuit.DarsrevenimlaFoior.Carolalllleaiafcutcastelulluide
nebuniilaFoior.Areoarhitecturtipicperioadei19323334.Mobilierulnu
esteromnesc,ciimportat.Vedeininteriormaitoatearhitecturile:i
RenatereaitalianiRenatereaspanioliBidermayer.Semaipstreaz
ncmultepieseoriginale.Existnacestpalatchiaricovoaredinperioadalui
Carolallllea.

CeitreiregiaiRomnieiCaroll,FerdinandiCarolalllleaiau
construit,potrivitobiceiului,potrivittradiiei,cteunpalat.Ceauescuia
ntrecutcumult,deoareceaspirasintrenCasaRegilor,celpuinprin
sceptru,dacnuicucoroan.Caatare,acerutGospodrieidePartids
renovezepalateleregaleoriprinciareisconstruiascaltelenoi,pentruuz
personalisprebinelentreguluipopor.

ntreceaniailucratlaconstruireaFoioruluiNou?

FoiorulNousaexecutatnperioada'58'60,mergndpnprin'68.
Lucrrileacesteasefceaudestulderepede,adicFoiorulsaexecutatn
circa56ani.DarCeauescu,defiecaredat,maidoreacevainccevai,
dincauzaaceasta,selungeaulucrriledearhitectur.Launmomentdat,l
suprazgomotulprului.Altdat,aspusciplcea.iatunci,am
regularizatprulrespectiv,casnufacchiaraademultzgomot,snul
supere.

Nuafostderanjatdemuni,cum,maitrziu,erastresatdecntecul
cocoilororiltratulcinilor,laSnagov?

Nupreaastatelacolo.

AlocuitvreodatlaFoior?

Dedormit,nadormitniciodat.

Sauadormitmcaronoapteacolo?

NadormitniciodatnSinaia.Poatesfidormitodatinamtiut
eu.nsnadormitniciodatacolo,nicinFoiorulVechi,nicinFoiorulNou,
nicinPele.SingurapersoancareavizitatPeleuliadormitnelafostde

Gaulle.nmomentulcndavenitdeGaullenRomnia,afostcazatlaPele.A
dormitntrunuldintrepaturiledinpalat,patpecareatrebuitsllungesccu
25decentimetri,pentrucnuncpeageneralul,erapreanalt.

FoiorulluiCarolal//eanucorespundeantrutotulpreteniilorunui
palatprezidenial.Deaceea,Ceauescuacerutsseconstruiascalturiun
noucastelcufoior,carescuprindispaiipentrureuniuniiundespoat
invitaicapetelemarialelumii.

CineafostarhitectulpentruceldealdoileaFoior?

ArhitectulNicolaeVldescu,careaconstruitmultedintrepalatelei
lucrriledinperioadaluiCeauescu.Unfoartebunarhitect,unomfoarte
calm,carearezistatdorineloriordinelorprimitedelaCeauescu.

Arezistatnseamncsaopus,aacceptatcucapulplecatindicaii
preioase,iaexplicatcenuestebine?

Aavutdaruldeaiexplicaideasefacectdectneles,pentruc
altfelDemulteoriCeauescuzicea:Amimpresiacaiavutdreptate.Dar
astaospuneacndvedeaccevaaieitruinusemaiputeamodifica.Chiar
dacfceamocamernntregime,dacnuiplcea,ifceamalta,aacum
doreadumneaei.Dar,ngeneral,Iaascultat.

MobilierulcineIaproiectat?

MobilierulafostproiectatiexecutatdearhitectulMirceaBoiangiu,
iaraltpartedectremineiarhitectulPetreSilaghi.ngeneral,euaparcam
nfiecaredintrepalateleacestea,cuproblemelegateidemobilide
decoraie.Toatecovoarele,toateelementeledecorative,perdelele,draperiileau
fostproiectatedemineidecolegiimeiiexecutatenntregimenar.
ExceptndpalateledinstradaPrimveriiiSnagov,nunisapermiss
importmabsolutnimic.

CesimeaCeauescucnddeschideaouiapsaoclangravat
cuocoroaninumeleluiCarolallllea?

Decelemaimulteori,stiicnsemneleaufostterse,iarelnuse
uitachiaraadeatent.

Nutiadecicsuntcucoroni,nusauitatniciodatladetalii?

Nuvedea.CCulacelanX,elacrezutcsuntXuri,nuCarol,
Carol,dedouori.Iniialelesautersdepelucrurilepecareleineanmn,
darelnuaobservat.

Foioruluivechiisaconsolidatstructuraderezistenintreagacldire
afostrenovat.Opartedinparchetafostnlocuit.ArhitectulNicolae
Vldescu,efulntreguluiproiect,sastrduitsarmonizezeexteriorul
FoioruluiVechicucelalFoioruluiNou,nideeadeanupreadoucldiri
distincte,cidoarunasingur,cudoufoioare.

UnadintrecelemaifrumoasencperidinFoiorulVechiesteceade
recepiisaulivingul,careprecedasufrageria.

LuiCeauescunuiafolositlanimicaceastsal,pentrucelnua
locuitlaFoior.


Deremarcatnacestspaiutapiseriadeculoaredeschisicovoarelen
tonuriluminoase.

Lemnuldelacoloaneidelacasetelecarembracpereiieste
importat?

Lemnulesteadusdinstrintate.LaPele,deexemplu,majoritatea
pieselorsuntaduse.Nuaufostexecutatelanoi.Aufostadusesauaufost
aduimeteristrinicaresleexecuteaici.Carolalllleaaadusfoartemult
mobildinstrintate,pentrucpevremeaaceeaexistalanoidoarunsingur
ateliercunumeledeLengel,carefceamobilcuintarsii.Intarsiaeste,n
general,olucraredeartinupoatefinumitlucraretmplreasc.Meterii
suntadevraiartiti.Aivizitatpalatuliaivzutacolofeldefeldefurnire,
careauapeidiverseculori,caresunttiatefoartemrunt,auformde
frunze,deflori,cteodatchiararabescuri.Cassepoatexecuta,trebuias
sepuncte67rnduridefurniredediverseesene,unelepestealtele,ise
tiautoateodat.ingolulunuiasepuneafurniruldelacealaltfoaie.Esteo
muncinfernal,caredureazmult.Omuncchinezeasc.

Careestemotivulpentrucareaifolositlacovoarelegnditede
dumneavoastrnuanefoarteluminoase,calde,demaroniuibej?

Castelulestepuinmaintunecatdincauzamunilor,i,cas
deschidempuinumbreleinteriorului,ammerspeculorimaideschise.
Covorul,lampaitabloulsuntcelecaredautonulcamerei.Abianaldoilea
rndvinemobila,inaltreilearnd,faadacldirii.Chiariarhitectul
Vldescuadoritca,ngeneral,Foiorulsfiepeculorideschise.

nsaladerecepiiexistiunsecretaireBidermayerdintimpullui
Caroll,opiesdemobilierfoartefrumoas.Cefeldeintarsiiaufostfolosite?

Fundalulesterdcindetrandafir,carefaceapeapeipecareau
fostexecutateintarsiilecudiversefurnire:bubingo,zenbrano,paltin.Unele
dintreintarsiierauchiarcolorate.Mobilaitalieneascafolositintarsiafoarte
mult,careeraspecificBarocului,caisculptura.

Cefeldeactivitierauorganizatensaladerecepii?

Oriundeiafcutunpalat,CeauescuichemaoameniilaOrdine.
iexistslidinacestea.Darnuuitaiunsingurlucru,nSinaiaexistai
Cazinoul,pecareeilautransformatntotalitate,devenindomaresalde
edine.Aveaiosaldespectacoleundenusainutniciunspectacol.Erao
salmaredeteatruundeerauchemaitoisupuiiiascultaudiscursurilelui.

Dinlivingsetrecensufragerie.Cefeldemobileste?

EsteoRenaterespaniol,darnusunttoatepieseleunitare.Uneles
aupierdutpeparcursiaumaifostcompletateicualtepiese.Auaceeai
arhitectur,darnuidentic.Esteomobilimportant.

Totlaparter,aufostamenajateCabineteleunuidoindouncperi
care,pevremearegelui,aveaualtedestinaii.Cabinetulunuafostmobilatcu
pieseoriginaleadusedinansamblulPele;nschimb,Cabinetuldoiare
mobiliernou,pefonddeschis.


Covoareledinsaladelecturibibliotec,daripescaracareducela
etaj,leamidentificatcafiinddepevremearegelui.Sedeosebescprinvechime,
ctiprinculori,decelerealizatededumneavoastr.

Uncovor,cuctestemaivechi,cuattestemaipreios.Cucteste
clcatmaimult,cuattcovorulestemailucios,pentruclnaestembrcat
ntrunmaterialnumitcheratin,careseeliminprinfrecareifirulrmne
foartelucios.Covorultrebuieexecutatdintrolnmaiaspr,casnuse
btuceasc.Dupceairidicatpicioareledepecovor,firultrebuiesseridice
nsus.Nosfaciniciodatuncovorpersandintrolnmerinos.icuct
estemaivechicovorul,cuattestemaifrumos.IarnFoiorulVechiexisti
nitecovoareoriginale,nculorinaturale,ngeneral,arabiifoloseauculorile
naturale.

Suntcovoarearabe?

Da,ngeneral,suntcovoarearabeiprintreacesteaexistiuncovor
nomad.Uncovornomad,undefondulianumiteculorisuntpealbastruipe
rou,darcudiversenuaneitonuri.Dece?Covorulerafcutdeunelefamilii
caremigraudintrunlocntraltul.Seaezauntrunloc,culegeauflorile,
fceauculorile,vopseaulna.Auplecatnaltparte,augsitaceleaiflori,
nsauieitaltetonuri.Acesteasenumesccovoaremanuale.Multedintre
acesteasuntaaziselecovoareatirate.Adicunfirrouilngel23fire,
totroii,dardealtnuan.Acestaleestefarmecul.Suntfoartevii.Noi,n
general,ammerspefonduriunitare.

nBibliotecaFoioruluiVechinusesimtedelocamprentaanilor
Ceauescu.Covorul,mobilierulicrile,chiar,suntceledepevremealui
Caro/al//ea.OpartedintrecrileacesteibiblioteciafostadusdelaCastelul
Pele.

AmputeaspunecmunteleFurnicasauVrfulcuDorseuitindiscret
depefereastr,aacumofceaicndtriaCaro/al//ea,dac,nucumva,
privireanoastresteceacareicautsprijinpecretetulmilenaralmunilor.

Chiardactapiseriaafostschimbat,mobiladindormitorulsoilor
CeauescuesteceafolositdeCarolallllea?

Da,chiaraa.

CumsesimeaCeauescudormindntrunpatdepetimpulluiCarol
allllea?

Pi.

ElnadormitniciodatlaFoior.

Nadormit,dardacarfinnoptatlaFoior?

Nu,nudormea.

Nuamdeundestiu.

Elaveadormitoarepestetotinudormeanele.tiicaveadormitor
chiarilaSalaPalatuluidinBucureti?

Nu,deundesfitiuteu?

LaSalaPalatuluiexistabiroullui,darnuibiroulei.Estesingurulloc
undenuauexistatdoubirouri.


LaCasaRepubliciiaveadormitoare?

Ehei,laCasaPoporuluiaveamaimulternduridedormitoare.Peste
totexistaunlocundesseodihneasc.

Namnimicdecomentatnlegturcudormitoarelecopiilor,deoarece
miseparcomune.Dar,nafardedormitoareleprincipale,aleloriale
copiilor,exist,naripadinsprepod,douapartamente.Erauipevremealui
Carolallllea?

Nu,aceleanuexistauiaufostmobilatecumobileexistente.Unele
dintreaceleasuntimobilenoi.Mobilemaistandard,pentrucnimeninusar
fidusacolo.CailaSnagov,inaltepalateexistcamerecarenuaveau
folosin,nusetialaceputeaufifolosite,nimeninuaveavoiesdoarmn
caselelui,darerau,ntrunfel,mobilate.

Lafel,sliledebaiedincelectevaapartamente,cuexcepiacelordin
pod,sunttotcantimpuldomnieiluiCarolallllea?

Exactaa,ioparteaupstratchiariarmturadelabaie.Celelalte
suntnoi.

VapropunesnevorbiidespreFoiorulNou.

Nu.MiamadusamintecndamfostchematprimaoarlaFoiori
adorisvpovestesc.Sedezafectaucldirilecaretrebuiadrmate,tip
FoiorulVechi,deoareceaufostiniteelementecaretrebuiadrmatepentru
continuareamareluipalat.

isescoteautoatelucruriledinpod.nfaacldiriierauncmpcu
coarnedeanimalevnate.Fiecareaveacteunnume:vnatdeprinulX,de
prinulY,frai,surori,familiiimperialedintoatlumea.Erautrofeelede
vntoarealefamilieiregaleialefamiliilornrudite.Erauomareavere.Nu
artisticsaucinegetic,ciistoric.iamntrebatieu:Cesentmplcu
trofeele,deceleaidatafar?iauziscauprimitdispoziiecaacestecoarne
sfietiateissefacdintrofeeleplaselepentrupumnaleledevntoare.i
aasaintmplat.Sadistrusoavere.Eraumulte,uncmp,nupotsv
spun.Miamfcutofotografienmijloculacestuicmp.

Cesemaiaflanpod?

Totmergndeuprinpod,amgsitopaporniinuntruoseriede
fotografiiaparinndRegeluiMihai,ntineree.Eraacolofotografiauneifetie,
caresfiavutvreo12ani,pentrucRegeleMihainucredsfiavutmaimult
de14l5ani.Copii!iscriafetiaodedicaie:Doiochiorimici,unnascrn,
doubuziesenzualeimaitiituce.Amrscupoft!itotscotocindn
paporni,amgsitacuarelacelebrcareareprezentatnceputulcopilriei
meledecolar.inmintecabecedareledeprin'30'31aveau,lafiecareliter,
cteundeseniofigurcareaminteauliterarespectiv.LaliteraTera
desenatuntuninspateleluierafaimoasaacuarel,fcutdeunpictor
austriac,intitulatAstaimuzicacemiplace,carelnfiapeCarollla
Calafat,ntimpulrzboiuluidin77.Eraacuarelaoriginal,plindemurdrie
demusc,mototolit.Eibine,lucrurileaceleaurmausfiearuncate.Eumi
amfcutdatoriadeomidecetean:leamopritileamtrimislaAcademie,

laseciadestampe,attfotografiile,ctiacuarela.Nutiudacauajuns,dar
leamsalvat.

CinesaocupatdeFoiorulNou,cearhitect,maiexact?Amavut
impresia,cndlamvizitat,cestedetreiorimaimare,sauaproape,aremai
multecamere,maimaricavolumisuprafa,ncomparaiecuceledin
FoiorulluiCarol.

iestemultmailucrat,aivzutidumneavoastr,totulestenumai
sculptur.Pereii,mbrcai,uniinstofe,aliinlambriuri.Foarte,foarte
multmunc,aacumafostcerutnabsoluttoatepalateledinperioadalui
Ceauescu.Multsculptur,multdesennsemnaifoartefrumos.Baroculeste
arhitecturapreferatnperioadaluiCeauescu.ipentrucBaroculnsemna
munc,noi,arhitecii,amcutatsintroducemnBaroculinternaionaliceva
dinarhitecturaromneasc,nspecialdinarhitecturabrncoveneasc,
nelegndprinaceastaoseriededetalii,dearcade,desculpturi,destlpi
rsucii,defrunze.Deaceea,FoiorulNouareiunaspectmairomnesc
lucrucarenusereflectnvechiulpalat.

Cineafostefdeproiect?

TotarhitectulVldescu:vamspusctrebuiasfieaceeaimn,
aceeaiunitate.ArhiteciieraudelaInstitutuldeProiectriCarpai,iarde
execuiesaocupatfostulTrustCarpai,nprezentAedificiaCarpai,Trustcare
aavutmndelucrucalificat,specializatnrestaurri.Meseriaibtrni,
aproapeartiti.Vspuncamavutipsosaricarelucreaziazi,nvrstde
peste80deaniisuntartiti.

inminteoimaginecelebrncareNicolaeiElenaCeauescu
turnau,cuuncancioc,cimentlabazauneifundaii.

AstasapetrecutlaInstitutulAtomicdelaMgureleilaCasa
Republicii.

ipuneauunfeldetestamentpentruviitor,introdusntruncilindru
inoxidabil.

Cteodat,maiplantauiunpom.

Totacolo?

Nu,ncurte.Cevahazliu.CndamconstruitCentruldeFizic
Atomic,pentrudeschidere,amplantatunbrad,iardimineaaurmtoare,ia
braduldeundenui.Lausmulslocalnicii,poatepentruonunt.Bineneles,
ampusunulnouadouazi.

RevenindlaFoiorulNou,cetemapropusarhitectulVldescu?

FoiorulNouafostgnditcaunpalatprezidenial,careaveaslide
reuniuniislidespectacole.Adposteachiariuncinematograf.

Bnuiesccveneatotuicinevalaacestcinematograf.

Navenitnimeni.

Darpentrucineafostfcut,pentrufamilie?

Erauvreo14fotolii,nuexistaniciscen,nuaveanimic.tiic
Ceauescunupreavedeafilme?Luiiplceaucasetelevideocucowboyicu

icuCntareaRomniei,evident.


Da,chiaraa.

tiucplecandeplasarecuemisiunilenregistrate.

Camaa,nuiplceaufilmelecubti,niciromantice,nimic.

Darceiplcea?Muzica,ngeneral,latrgea?

nperioadaastanulamobservatcaadmiratoralmuziciiniciclasic,
nicipopular.Toatlumeaziceacedelaarinutie!ncei12anincare
iamfcutpomuldeiarn,cumsespuneapevremeaaceea,osingurdata
fostuntarafdelutari,tarafcelebru.Aucntatvreodoucnteceiauvzut
dupfacnusuntpreaagreaiiauplecatngeneral,discursullui,se
mncaisepleca.

Desigur,geniulluisamanifestatpedeplinprinedine.Esteadevrat
caveauncultpentruclosete?Deexemplu,lngsaladecinematografexist
unholalb,cucoloanecareteduccugndullaaltencpericudestinaiimai
nobile.Numaicholulteducelatoalete.

NuafostacestagndulluiCeauescu.Nucredcelsagnditlaun
intercoronamentnfaaWCului.Credcafostideeaunuiadintrearhiteci.
Dartrebuiesvgndiicacesteelementedecorativeascundeau,demulte
ori,oseriedeinstalaiicaretrebuiasexiste.Erauniteaccidente.Nu
nseamncaufostfcutevoitnfaaclosetelor.

Dupdecorulimpuntor,baroc,finisatpnlacelmaimicdetaliu,cu
sculpturiiintarsii,bibliotecaibiroulluiCeauescusunt,ntradevr,pe
gustulsu.Cineafostautorulproiectului?

ProiectantafostarhitectulSilaghi,bineneles,subndrumarea
arhitectuluiVldescu,darelaproiectatmobilierulpentrucabinetulrespectivi
afostexecutat,dacnumnel,laontreprinderedinTg.Mure,lao
ntreprinderedestat.Noiamreuitsridicmtachetaartisticaacestor
ntreprinderi,maialesprinpalatelecareaufostfcuteiamajunssavem,n
final,naraRomneasc,dela34sculptorinlemnla3400deoameni.Am
creatcolidesculptur,colideintarsii,deoarecemeseriileacestease
pierduser.

ntrunfel,aicreatmicroindustriidepalat.

Da,aaeste.Potspune,deexemplu,camcreatindustriidecovoare
specialepentrupalat,amcreatindustriispecialedegoblenuri,delucrride
art,foartemultebroderii,macrameuri.Dumneaeieraamatoarede
macrameuri,lucrricareeraudistonantentroarhitecturBaroc.Darastai
plcea.istiicnuarhiteciierauceicarepropuneau.Erauoameniicasei,
valetul,femeiadeserviciu,carestteautoatziuacuea.tiauciplceau

Oinfluenauntrunanumitsens?

Svmaispunceva.nasemeneahalajunsesercuorganizareaicu
planificareamuncii,nctfemeiledeserviciu,deexemplu,careseocupaude
ntreinereapalatelor,aveauprogramdeexecutatlucrridemnierau
obligatesdeal23bucidemacrameuripelun,adicsnuaibtimpi
mori.istiiceraupltitefoarteprost.Unsalariatdinpalatullui
Ceauescuprimeaunuldintrecelemaimicisalariidinar.


Dece?Doarpentrufaptulcmncauacolo?

Svdauunexemplu.

Cucteraipltitdumneavoastr?

Oameniideserviciuaveaualteavantaje.Aveauocantincalumea,
dacaveaunevoiedecas,liseddeacas,dacaveaunevoiedebuletin,cum
erapevremearespectiv,lisefceabuletindeBucureti,aveauoasisten
medicaldemareclas,darsalariileeraufoartemici.

Deci,ctluainmn?

Fadecolegiimei,euaveamcelmaimicsalariu.ipotsvspun
c

Dar,ncomparaiecuunarhitectcarelucramobilstandard,salariul
eramaimare?

Nu,multmaimic.

Ceavantajeaveai?

Avantajeleeraucputeammergeoriiunde,puteamsmisatisfac
oricedorin.Deexemplu,dacdoreamsproiectezunpalat,puteamslfac.
Nimeninumntreba.Eramunfeldechiornaraorbilor.Acestaafost
avantajulpecarelamavut.Nimeninumntrebanimic.

Eraimulumitderenumeraie?

Puteamsmidesvrescmeseria.

Aadar,banipuini,darputeaifaceceeacedoreai?

Banimultmaipuini.Lumeanoscread.Potspunecntrunan
ntregamprimitosumde300leiprim,pevremeaaceea,ntimpcecolegii
meiprimeaucam30.00050.000lei.Iarsalariulmeuerasubjumtate.
Munceam12ore,darnumiseplteaudect8ore.

Nuestenimicnousubsoarenfaptulcartaestenrobitoare.

Da,esteadevrat,n35deanictammuncitlapalate,namavutnici
ozideconcediu.Osspuneicnuiadevrat.

Totui,aifostplecatndelegaiinstrintate,ceeacepentruun
romnnsemnaceva

Namavutdreptulsprsescara.CtamfostncasaluiCeauescu
namavutvoiesplecnicieri.

Dece?Casnufiiracolaidevreoagenturstrinisdivulgai
secretedestat?

Demulteori,arhitectulVldescuicuminechiarnentrebamceseva
ntmpla.Pnunde?Decenuneauscos?Pentruclaunmomentdatam
tiutpreamulteinuerapermisaaceva.

Cemaiurma,svzideasclafelcanlegendaluiManole?

Camaaceva.Laastaneamgnditinoi.Nentrebamceseva
ntmplacndsevaterminacuCasaRepublicii?

idumneavoastr,acolo,ntrofirid?

AveamcaexempluperioadacndsafcutCanalulDunreMarea
Neagr.Cndsavzutcnusemaipoatetermina,proiectaniiaufost

executai,ntimpulluiDej.Credcaiuitat.AfostprocesulCanalului.Ceitrei
ingineriaufostexecutai.

Nuaveamcumsuit,deoareceerampreamic.

Totdeaunamergeamdusdeval.

naniicndafostconstruitCastelulFoior,Elenanuafiaambiiile
dinultimaperioadadictaturii,duale,casizicemperomnete.Preteniaei
serezumadoarlaunbiroumic,chiarmodest.Cebinearfifostpentrunoitoi
cainfluenaiamesteculntreburileriiaprimeidoamnedinCarpaisfi
rmasdirectproporionalecudimensiunilebiroului!Ceauescu,nschimb,
preferasaibslideedin.Mreferlasalaaceeacucoloane,cumese
aezatenformdeU.

Darnuputemsispunemsaldeedine.Eraudousaloaneimense
caresenumeau,defapt,slipolivalente.Dece?Pentrucputeaufifolositei
pentrudiscuii,seputeadaiunbanchet,dacdorea,cutoatecncasele
respectivenusedoreaaceva.Mobilieruleracompusdin56fotoliiiputea
ajungepnla50defotolii.Seputeapuneomasicirca80descaune.
Existaunitedepozitecumobiliernaceeaiarhitectur,caresefoloseaudup
specificulzileirespective.Nuafostfolositcasaldeedine.edinelesein
acum,nperioadaactual.

Vaszic,recuperm.

Da,recuperm.Peatunci,nacesteslisadiscutatnumailafotoliu,
stndjos.Discuiileacesteaaufostcuconductoruliprietenulbulgar,cu
Jivkov.JivkovafostduslaFoioriaavutodiscuiecuCeauescunacest
salon.

NutreaunsentimentapartepentruJivkov,ncomparaiecuBobu?

Nu.ngeneral,Ceauescunaavutprieteni.Astaamauzitchiardin
guradomnuluiIonHiescu.Amavutodiscuiecndexecutamcasadeoaspei
dinlai,cnddumnealuieraprimsecretar.Afostcurajos,vspuniacum.Mi
saprutaa,foartetemtorpentruminecasauddinguraunuiprim
secretar.Pesemnetiacnueraumicrofoanensalarespectivimiazis:
Mi,biatule,Ceauescunareniciunprieten.Ceauescunaavutprieteni.
Daciddeaseamacunomlpoatesubjugacucunotinelesale,nulbga
nseaminuintransferaactivitilorsale.Totdeaunaialuatnumaiproti
njur.iBobuera,poate,primul,lmaiavea,deexemplu,peBanc.Vspun
cinstit,camoroaredeomulacesta.Bancafost,defapt,omulru

LosifBanc?

Da.ElestecelcareiainsuflatluiCeauescuideeadistrugerii
oamenilor,princontrolulmuncitoresc.Elaremulioamenipecontiin.Muli
aumuritdincauzalui.Eradeorutateferoce.inueracinstit.Eraibeivi
afemeiat.Trietenc.Acumsedmarenaionalistmaghiar,darnainteera
marenaionalistromn.Bobueraoslug.Defapt,singuriioamenicucare
Ceauescujucaintar,pentrucacestaerajoculluidesocietate,aufostBobu
iBanc.Fazekamaipuin.Fazekaeraunscutoatealifiile.Elotrgeamai
multspreArdeal,dariacestaaintratnsferadeactivitatealuiCeauescu.

Patiline,dacineiminte,afostunommaidur,destuldeagerns.Laun
momentdat,Ceauescuiadatseamacomulacestavreasacapareze
putereanstat,pentrucajunseseministrudeInterne,conduceaArmata,dar
iSecuritatea,GospodriadePartid,Controlulmuncitoresc.iadatseamac
staestealdoileaomdupelicoricndpoatesldeajos.iatunci,afcut
ceafcutiIandeprtat.PnlaurmseparecIailichidat.Amuritn
Turcia.

SinguruldormitordinFoiorulNouparefcutdupgustuli
asemnareacelordoi,printroncrcturexcesiv.

Aivzutcareibanchetapentrucine?

Da,mmaezatieupeaceasta,obositfiind,darmamridicat
repede.Nucadra.

Daraivzutosingurbanchet.Pevremeaaceeanueradectun
cine.Peurm,aumaipusncobanchet,pentruceraudoi.

Cineaproiectatdormitorul?

Vammaispusdumneavoastrcntregansamblulafostgnditi,
ntrunfel,proiectatdearhitectulNicolaeVldescu.Arhiteciideinteriorsau
sftuitcuarhitectulVldescu.ProiectantulafostarhitectulMirceaBoiangiui
colectivulluidearhiteci,1520,careeraupevremeaaceea,ngeneral,pentru
mobilieraufostpuinioamenicaresauspecializat.Eraospecialitatecarenu
sefceanfacultate,cisecamfura.Fiecarenvadelacellaltmeseria.
DormitorulestefcutnspiritulluiCeauescu.Aproapetoatedormitoarelese
aseamn.Baroc,Baroc.Aivzutcumeraufcutehusele?

Deundeproveneaustofele?Erauimportatesaufcutenar?

Stofeleeraunumaistoferomneti.Toateaufostproiectatei
executatenntreprinderiromneti.

Gnditededumneavoastr?

idemine,idecolegiimei.Fceamsutedemodele,sutedebuci
mici,pentrucluiCeauescunuputeamsiartmdesenul,trebuiasi
prezentmobucatdestof.Casiartobucatmicdestof,trebuiasse
faczecemetri.Darpeunrzboi,caspoipuneunmodel,trebuiasfacio
bucatmultmaimare.Din67modelepentrufiecarecamer,eialegeaul2i
restulNoiddusemodispoziiesnufiefolositenaltepri,nsamfcut
cuochiuldirectorilordefabricisledeadrumulnreeauacomercial,casi
poatscoateoameniibaniipemuncadepus.Muncatehnicideproiectare
eraucolosale.Unmodelcomercialseface,normal,n200300demiidemetri.
Hai,sspunemminimum2.0003.000demetri,iarmiemitrebuiazecemetri.
Ctmunc!Ctmaterialsestrica!Dartotulafostromnesc.Namavutvoie
sfolosimimportul.Singurelelucruriimportateaufostnitentreruptoare
electrice,pentrucnoi,cutehnicanou,nuputeamfolosiunntreruptor
romnesc.Dupuntimpfceascurtcircuit.i,pentrusiguranacldirii,nisa
permisimportul.Svdauunexemplu.Venisecinevaiifcusecadou
dumneaei,pentrubaie,unfeldemsudinalam,tras,lucrat,imisa
cerutsifacoreplic.Pentruasta,aveamnevoiedefeldefeldematriei

ajungeasmcostereplicade3400deorimaimultdectdacafiimportat
o.Preulrepliceierade15sau20dedolari.Eraomobildeseriedela
magazineleLaFayettedinParis.Primamcostasutedemii,restuleramai
ieftin.iamncercatsofac,darauintervenitevenimenteledindecembrie
1989iproiectulafostabandonat.

Dumneaei,apelativcucarevplacesonumii,eracapricioas,avea
ideinprivinamobilierului?

Amndoi.Duplungaperioadncareauvizitatntreagalume,
veneauneapratcuonoutate,sauconsideraucnuerabunceeacefcusem
itrebuiasmodificm.Dupfiecarevizitnstrintate,nesperiam,pentru
cnutiamcedoreau.Neuitamlajurnaleledeactualiti,cndvizitaucteun
palatieiumblaucucapulpesusineuitamnideeacpoatenelegemce
auvzut.

Cemailipseaerasaratecudegetul!Chestiedeeducaie.Dinaceste
viziteauveniticuideeaunuisalonpropriudemuzic?Mreferlasalonulalb
dinFoiorulAlb.

Amvrutnoisispunemsalondemuzic,darnafostaa.Nuprea
existapiannpalatelelor.Singurulpiandintoatepalateleerapianuldela
Cotroceni,iaracestaerapescen.

Esteadevratcdetestamirosuldemobiliernou,decovoarenoi,cum
misapovestitlaFoior?Saunuaustatacolo?

Nu,nupotsspun.Eadevratctoatecovoareleitotceeaceeste
nouauunmirosspecific.Lacuriledepemobilesevolatilizeazn34anide
zile.Chiaricovorul.Dacsplaiuncovor,miroasealnsplat,acineud,
aoaieud.Acestemirosurinuerauacceptatedeceicareseocupaude
curenie,deaghiotani,caretiauctrebuiasdeacuspirt,sfrece,nucu
detergeni,cicuspunurimirositoare.Seamestecamirosuldemobilnoucu
celdespirtidespunirezultatuleradeprostgust.

Ctevacuvintedesprepiscin

PiscinaarealizatonntregimearhitectulVldescuicolectivullui.El
aalestoatematerialele.

Celpuin,aufolosito?

Nu.DinctepalateaavutCeauescu,naseauexistatipiscine,dar
niciunanuafostfolosit.PoatesfiintratNicuCeauescu,darnucred.n
general,ielsefereasintrenpalateleacestea,cimediatseraportacea
fcut.iatunci,seduceanlocurimaisinguratice,maiferite,casnufie
vzut.

LapoalelemunilorVrfulcuDor,FurnicaiPiatraArs,ceitreiregiai
Romnieiiauconstruit,fiecare,cteunpalat.Nuiputeauoarepermitemai
mult?

Pnn1989,Ceauetiiiauconstruitmaimultepalate,ncarenau
locuit,iputeaupermiteorice.Baniirezultaidincotizaiilemembrilorde
partididinafacerilecmtretialeGospodrieidePartideraudoarla
discreialor.iproiectedepalatemaiexistau!


PalatulPrinuluiNicolae

Pinanii'30,PrinulNicolaeiaridicatunpalatpeundomeniu
aparinndCoroaneiregale,aproapedemnstireaSnagov,aflatlacirca40
dekilometrideCapital.Proiectulafostncredinatceluimaimarearhitectal
vremii,faimoasadoamnDelavranceaJiboli,nimenialtadectfiicamarelui
dramaturgBarbutefnescuDelavrancea.Careeramodanarhitecura
premergtoareceluidealdoilearzboimondial?

Prinanii'30'35eralamodarhitecturamediteranean,cuinfluene
spanioleiitaliene.DoamnaDelavranceaJiboliiaadugatnsicteva
elementedearhitecturromneasc,cumarficoloanelenstilbrncovenesc.

Careeraamplasamentulpalatului?

PalatulPrinuluiNicolaeeraamplasatnmijloculuneirezervaii
cinegeticentinseundersunadeseoricornuldevntoare.

Prinuleraunsolitar,doreasseizolezedelume?

Nu,ncpeatunci,Snagovuleraostaiunedejarecunoscut,ncare
veneauoameniimaiavui.Malullaculuieracoloratdevilemaimicisaumai
mari,undeproprietariiipetreceauvara,deoareceSnagovuleraiarnaaproape
pustiu.

Cesantmplatdupvenireacomunitilorlaputere?

n1947,cndfamiliaregalafostobligatsprseascara,palatul
afostluatdePartidulComunistRomniastatnefolositanintregi.Prin
1952l953,arhitectulBordnache,profesordeistoriaarhitecturiilaBucureti,
aprimitsarcinasexecutepentrunouaprotipendad,caretrebuiasse
odihneascntimpulveriilaSnagov,unpavilioncucirca20degarsonierei
ctevaapartamente,inclusivosaldemese.

Unfeldeeconomat,deoarecepevremeaaceeaeraulamodcantinele,
nurestaurantele.

Complexulaveaoarhitecturnelmurit,sovietic,cuturnulee,n
carearhitectulBordnacheancercatsintroducioseriedeelementedin
arhitecturaromneasc.Rezultatulafostunhibrid.Zonaafostprsitdup
untimpiaavutaceeaisoartcaiPalatulPrinuluiNicolae,caredevenise
undepozitdeobiecteadunatedindiversecase.CndCeauescuaajuns
secretargeneral,PartidulComunistRomn,inspirndusedintromodnude
multapus,iaconstruitacestuiaoseriedevilenSnagovSat,visavisde
PalatulPrinuluiNicolae.

VileleleluiNicolaencomparaiecuPalatulluiNicolae.

AdevratulcomplexalluiCeauescu,complexuldecase,vreaus
spun,eraalctuitdinmaimultevile:vilaLuiiaEi,vilamameiei,ovil
pentruinvitaiidouvilepentruceidoicopii,NicuiZoe.CumPalatul
Prinuluisedeteriorase,partidulacerutsfierefcut.Vveintreba,pebun
dreptate,deceoare?CeauescudeveniseunlocatarcvasistabilalSnagovului,
pentrucdescoperisecnuimaiplceassteavaralaBucureti,npalatul
dinstradaPrimverii.iahotrtsseconstruiascocldirecaresi

slujeascdreptsediu,undessepoatntlnicumembriiComitetuluiCentral
icualtepersonalitipentruapunearalacaleianuintranvilalui.

PalatulPrinuluiNicolaeeracelmaiindicatsediu.

DelegatsseocupedeacestproiectafostarhitectulGrumbergSolari,
careiproiectaseiopartedinpalatuldelaBucureti.Acestatrebuias
renovezepalatul,astfelnctsaiblaparterosalmaredeedine,ungrup
deholuriisaloane,biroulluiialei;iarlaetaj,parteaprivat,alctuitdin
saloane,dormitorulunuidoipentruCeauescu,dormitorultreipentruElena
idormitoarelecopiilorsau,eventual,aleinvitailor.BinenelescCeauescu
narfipermissdoarmcinevancldireancarestael.Nicimcarneamurile,
nafardepropriiiluicopii,careveneauanunai.

CtdedesaudormitsoiiCeauesculaSnagov,lacastel?

Stimatdomni,niciodat.

Mntrebdecelaumairenovat!

Auvizitatcasteluldoardetreiori.Nusainutniciunfeldeedin,
nusadormitniciodat.Safolositnumaiparteainferioar,parterul.Etajul,
niciodat.Pentruedineleiconsftuirilecuparticiparenumeroas,sa
renovatihotelul,cruiaisauadugatosaldeedine,maimic,laetaj,i
oaltaimens,laparter.

NuntagimnasteiNadiaComneci,dariafiuluipremieruluiVcroiu
suntdoudintreevenimentelemondenecareauavutlocnultimiianinsala
ceamare.Revenindtotuilapalat

Salonulderecepiieramultifuncional,darnufoartemare,neputnd
ncpeaaicimaimultdeosutdepersoane.Mobilierulafostproiectatde
arhitectulRobertWollntrunstilbavarez,completatcuelementede
arhitecturbrncoveneasc.AcestspaiueradestinatntlniriiluiCeauescu
cuconducereapartiduluisaucuceaaGuvernului.Seputeauorganizaimese
festive.

Cesentimentaincercat,alturideceimaibuniartiti,arhitecii
constructori,lucrndpentruCeaueti?Vanimamndria,patriotismul,sau
purisimpluncercaisvfaceictmaibinemeseria?

Cesvspuneudumneavoastr?nmomentulrespectiv,nEpocalui
Ceauescu,totulerafoartebineplanificat.Nuputeaisfaciabsolutnimic,
dectceeaceerascrisntrunSTAS,ntrundecret.itoatarhitecturaera
uniform,dincauzaacelorlegicarenupermiteaualtceva.Lapalatelelornusa
aplicatniciolege.Amavuttoatlibertateananeexprimagustulartistici
tehnic.Namavutniciolimitacostului,ceeaceafostformidabil,ntoat
activitateameanamspusniciodatctcost.Iardacspuneam,trebuias
minimalizez.Einaveauhabardespreevaluareaobiectelor.Noi,ceimulisau
ceipuini,cumvreisspunei,careamlucrat

ntotdeaunaceimaipuinirealizeazfaptemari

icareamexecutatnamfcutopentruCeauescu.Amfcutpentru
aripentrunoinine,pentrucafostsinguradatcndampututsne
desfurmisneartmtalentulicunotinele.


Aifostfavorizai,vbucuraideuneleprivilegii.

Ceesterunasta?Da,amavutoans,deoarecePalatuldela
SnagovafostunadintreprimelelucrrimaridinperioadaluiCeauescuia
beneficiatidematerialeiaccesoriidinimport.Astfel,tapieriaeraimportat,
nmajoritateacazurilor,dinBelgiaiElveia.Feroneriauiloriamobilierului
erafranuzeasc,iarcorpuriledeiluminaterauexecutatedefirmeitalieneti,
carelucrauntrunstilmaicald,mediteranean.Dupconstruireapalatelorde
laBucuretiidelaSnagov,Ceauescuainterzisimportuldematerialei
accesorii.Tapieriaanceputsfierealizatnar,iarpentruferoneriei
corpurideiluminatsadezvoltatoindustriemicromneasc,depalat.

nsaladerecepiiafostpuscelmaimarecovordinRomniaexecutat
dedumneavoastr.Reiesecaiconceputidezvoltatioindustrienacest
sens,decovoare.

Uncovorseexecutfoartegreu,maialesdincauzalimii.Atrebuit
slexecutmconcomitentpetreirzboaie,ceeaceansemnatomunc
extraordinar.Trebuiamsuratnfiecarezicuctsaavansat.Pentruca
dreaptassepotriveasccustngaitotulsconcordecumijlocul.Greutatea
mareconstnaltceva,nmomentulcndspeliacestecovoare,sestrngmai
multsaumaipuin.Totui,lamrealizat.Afostpentruprimaoaripotspune
cafostunmarerisc,pentrucunastfeldecovornupoateavansamaimult
de5060centimetripelun.Vdaiseamactdureazexecutareaunuicovor
de30sau40demetrilungime?Totui,acestaafostexecutatdemndelucru
romneasc.Noiamavutunadintrecelemaimarimanufacturidecovoare,
recunoscutntoatEuropa.Covoruldinsaladerecepiiafostexecutatlao
ntreprinderedestatdinGiurgiu.Catitluhazliu,vreaustiicnuamavut
undeslsplmiatuncilamsplatngaradinGiurgiu.Amoprit
funcionareagriiilamsplatpeperon.Covorulsengreuneazde567ori
lasplatieposibilsserupcndlmiti.

Problemacusplatulnueragreuderezolvat:unordin,iPiaaUnirii
eraeliberat.TotulerapermisluiCeauescu,dacesparafrazmofrazalui
DostoievskiTotulengduit.Existauplanuricincinaleilaesutcovoare?

Nu,nu.

Cuianumeprezentaiproiectul,luiCeauescusauElenei?

LuiCeauescuniciodat.Elnuseocupadechestiidinastea,
mrunte.

Desraciiartitiseocupadoamnaanalfabet.Ceparadoxsinistru!

SeocupaDoamna,daramconstatatcnupreaaveacunotine
tehniceiartisticenprivinacovoarelor.Aacamscpatfoarteuor,c
niciodatnumisapusvreontrebare.Osingurdatcndamfcutacest
covordelaSnagovmantrebatdecesevedeourm.Eravorbadespre
mbinareaaceeadintreceletreipriiiamexplicatcoricecovortrebuie
lsatcelpuinunansfieclcatnpicioare,cassempsleascisdispar
custurile.


Deci,Ceauescunuaveapeagendadelucruproblememinore,darsa
ocupatdeproiectulderenovareaCastelului.Lavzut,iaaprobat?

Lauvzutamndoi.Maimultchiardectvzut.Eaispunea
dorinele,dardecelemaimulteorinunelegeaproiectul.isefceauntre4
i7variante.Duprealizare,chiarlaSnagov,neazis:Aha,d'aiamiaispus
voicaatrebuiesfie.Aiavutdreptate.Pentruprimaoarcnda
recunoscutiaspuscamavutnoidreptateinudumneaei.

tiuc,deobicei,nuavenimenicurajulslcontrazic.

Absolutnimeni.CumslcontrazicipeCeauescu?Adouazinumai
funcionai.Eitiautot,vedeautotiaprobautot.

Cestilaresufrageria?

Areunstilmaiaerat,maipuinBaroc.Proiectaniiauurmritsidea
uncaractersudamerican,darnucolonial.Darnsufragerienusamncat.
Ceauescuamncatdectevaorintrosalmaimic,numitmicdejun.

Tapiseriaicelelaltelucruridinpalataufostcomandate?

Da.Judeeledepartidnupreausfiepreainspiratenalegerea
darurilor.Pentruaseevitaprimireamaimultorcovoarepecarescria;Sne
trieti,tovareCeauescu,arhiteciimobilitistabileaunitetermenepentru
tapiserii,executatedeartitiplasticipebaniijudeenelordepartid.

CutoatecCeauescueraunitinerantpasionatalvizitelordelucru,
PalatuldelaSnagovafostrenovatcasediu.

Da,i,prinurmare,seimpuneasaibiunbirou.Mobilierul
birouluiafostproiectatdeRobertWoll.Tapieriamobileiicovoruldinbiroul
luiCeauescusuntpefondalbastru,pentrucarhitecturadeinteriorareun
aeruorbizantin.

Observcalbastrulesteculoareapredominantilaobiectelede
birou,executatenstilcordobez,dupunproiectcarevaparine,domnule
Roguski.

Stilizareadeplaniglob,cerutsaunudeCeauescu,fceapartedin
decor,precumimulimeadecri,pecarenulearsfoitnimeniniciodat.
Ceauescunuastatmaimultdedouorenacestbirou.Dealtfel,nefiind
dotatcuunfietpentrupstrareaacteloroficiale,ncpereaeraimproprie
uneiactiviticurente.Ctdesprecriledinbibliotec,acesteaseschimbau
periodic.LaComitetulCentralexistaocomisiecareseocupanumaide
biblioteci,ntocmealistedecri,avizateapoideComisiadepropagand.

nrafturilebiblioteciierauictevacridinpatrimoniu,rarisime.

DarCeauescunaavutniciunamestecnalegerealor.Singurele
cricareiplceauluieraucelecupoze,darnicipeaceleanuleprearsfoia.
CotoarelepoleitecreauasupraluiCeauescuoimpresienemaipomenit.

Deipareocontradicie,deoarecedictatoriinucumpr,ciobin,
CeauetiiauachiziionatcevadinceeacemaiexistazincastelulSnagov?

Cutoatecosmcontrazicei,Ceauescunuaavutniciunbunn
proprietateapersonalnafardecadouri.Elialegeatotcedorea,iarStatul
plteaorictarficostat,pentrucastaeradorinadumnealui.Dartoate

bunurileerauinventariate,cupreicuabsoluttoatedateledeinventar.Chiar
icadourilepecareleprimeaerauinventariateiliseddeapre,chiari
derizoriu.

Continundotradiiepostrevoluionar,eradeciunomsraci
cinstit?

Dinpunctdevedereallegii,eraunomsrac,nuaveanimic.

Andrznisvcontrazic:conformdocumentelordepartiddupcare
secluzea,nueraunomsrac,ultimulpelist,cuvoiadumneavoastr,
domnulearhitect.Proporiastabilitdepartidntrecelmaimicicelmaimare
salariueradeunulaase.Ceauescundeplineauncumuldefuncii,avea
dou,iesteexclussfiavutdoardedouoricelmaimaresalariu.Aveamai
mult.Cefceaucubanii?ineimintec,dupplecarealorcuelicopterul,la
SnagovaufostgsitedoucarnetedeC.E.C.nvaloaredetreimilioneiceva
delei,osumfoartemarelavremeaaceea?

Nutiu,darestesigurcnulearfiajunsnici2000deani,cusalariile
lorrealesauchiarduble,casipoatfaceunuldintrepalate.Preurileerau
attdemari,nctunsalariunuajungea.Cefceaucubanii?Credci
depuneaulaCEC,imprumutau.Nuuitaic,nperioadaluiCeauescu,
PartidulmprumutacudobndStatul.PoatecieimprumutauStatulcu
dobnd.Nutiu.ntotcazul,elnupltealucrurilecaresefceausause
aduceau.

PuteiprecizacealiarhiteciproiectaniaumailucratlaSnagov?

BiroulElenei,deexemplu,afostproiectatdearhitectulAgrina
Popescunstilullefindesiecle.Afolositlemnuldecireiintarsiile,iar
mobilierulafostexecutatlantreprindereadeunicateEliadedinBucureti.

Aiproiectatimobilier?

Da,chiarfoartemult,darCeauetiinusepricepeaulaarhitectura
mobilei.Launmomentdat,aufostfcuteproiectedemobilierpentrunite
holuri.StilBaroc,cufoartemultsculptur;iarfotoliileaveaunfanitelabe
deleu.Aivzutidumneavoastrcsaufolositfoartemult.Ceauescua
vzutlabelealeanfaimiazis:Darnspate,decenuipunei?.Amtcut
i,casnuavemdiscuii,ampusnitelabeilaspateiprodusuleraunfel
defotoliuumbltor.

Nuaiavutcurajulslcontraziceicasnuvpierdeilibertateadea
creamobildiferitdeceastandard?

Da.Dupceamfcutlabelealea,amscosmobilieruliampusaltul.
ipeurmamtiatilabele,naumairmasacolo,dariamfcutplcerea.
Toatlumeaipuneacenuncappeatunci.Nucredcaexistatcinevacare
sfiprocedataltfel.

Baauexistatuniidizideni,daraupltitscumpdetot.nCastel
existfoartemultetablouriisuntemtentaiscredemcvirtualilocataridela
Snagovaudeposedatmuzeele,pentruaimpodobimuzeele.i,culmea,nuse
pricepeaulaart!


Caincazulcrilordinbibliotec,existalaComitetulCentralo
comisiecarentocmealistedeoperedeart,respectivdetablouri.Oalt
comisie,delaMuzeulNaional,iddeagirulasupraautenticitiitablouluii
lpreuia.Apoi,Comisiadepropagandavizalista.Comisiadeachiziie
cumpratablouldelaConsignaiai,nceledinurm,comisiaalctuitdin
arhiteciimobilitialegeatabloulcaresepotriveacuambientul.

Erauniteoamenicudaredemn?

Eraumaizgrcii,nspecialeaerafoartezgrcit.Vammaispus
prerealor.Ziceauctrebuiesfieexempluntoate,iarcheltuielilese
reduceaulanitesumemodice.Ea,deexemplu,cndialegea,cndi
comandabijuteriile,iaceleapuine,pentruccelemaimultesaufcutn
ar,iseaduceaucataloagedelalicitaiiledinstrintateiialegea,n
general,ceeramaiieftin.Bijuteriilealeseerauexpresive,darieftine.ielera
foartezgrcit.inmintec,nafardeacestpalat,atrebuitsrefaccasade
laScornicetiafrailorCeauescu.Bineneles,cndrefaciocas,ncepidela
fundaieiajungipnlaacoperi.iacostatfoartemult.Noineamferiti
amavutchiarobligaiasnuspunemadevrulnprivinacostuluiis
declarmazeceapartedinvaloare,lsaspuslui,adatdincapanemulumire
iazis:Bine,suntematiafrai,splteascfiecare.Ammpritsuma
derizoriecomunicatdenoilanumrulfrailorifiecareatrebuitsdepunla
partidsumaaferent.

Cereacieauavutfraiilui?

Fraiiauavutostrngeredeinim.Nunprivinacostului,fiindcera
onimicatoat,cipentrucfratelelor,nicicelmaimare,nicicelmaimic,ci
mijlociul,iaobligatsplteasc

Sapurtattovretecuei.

ielapltit.

Darpiscina?

Piscinacuacoperiescamotabil,pavatcugresieitalieneascdecorat
cumozaicauriudeMuranoicurobineidindoublee,nuafostfolosit
niciodat.

MegastarulMichaelJacksonanchiriatcasteluldelaSnagovcuocazia
concertuluidinanul1992,susinutlaBucureti.iadormit,pernd,ncele
doupaturi,nuoarecumsingur,dupcumsezvonete.Decesuntattdelate
paturile?

Eidormeau,ngeneral,separat.Fiecareaveadormitorulsu.Darluii
plceatotceeramaimare.Credeaceraifrumos.Miaducaminteun
momenthazliu.Colegulmeu,domnulWoll,Dumnezeuslierte,iafcut
proiectulpatuluidinpalat.ilntreabCeauescu:Ctosfiedemare
patul,domnuleWoll?Osfie1,60mpe2m.Maimare,maimaredomnule
Woll.Acesta,careerapuinsurdiuntipdeneamriguros,caremsurai
socoteafiecaremilimetru,zice1,80mpe2m.Maimare,domnuleWoll.Dar
WollnavrutsplusezeiCeauescuiazis:2mpe2m.Pi,osaveicel

maimarepatdinlume.Toatlumeaanlemnit,Ceauescusanroit,dar
Wollnuiadatseamacnfelulacestanuputeadiscutacuconductorul.

Aveaunsomnagitat?

Nulamvzutniciodatdormind,cnicipsrilenuintraulaeln
afardetantiSuzana,femeiadecas,careveneachiaricnderaelnpat.
Ceilalinuaveauacces.Eu,totui,amvzutcesevedeadupceplecaelde
acas.inmintecncasaluidinBucuretidormeancmadenoapte,ca
laar.imisaprutcurioscaceastaeraglbuielagtiamntrebat:Cei,
tantiSuzana,cucmaaastamurdar?.Pimatanutiicdumnealui
sufercugtulisedcuunturdeurs,careifacebine?.Camaaerau.Ei
erautradiionaliti.Setrataucalaar.Eaitratareumatismelecufrunzede
varzielitratagtulcuunturdeurs.Dincauzaaceasta,unuldintrecei
maibuniinternitipecareiauavut,dr.GheorgheRdulescu,sracul,Ia
tratatunanicevaadministrnduioanumitmedicamentaie,iarelolua,n
olua,darsetratacalaScorniceti.idoctoruliapuslaunmomentdat
ntrebarea:Domnule,dacsembolnveteacestaiarevreunnecaz,vinao
spicepemine.iafcutceafcutiaplecatlaospecializarenAmerica.
Iarcndsantors,namaivrutslmaingrijeasc.iCeauescusasuprat
peel:Domnule,teamtrimis,mataaispuscteducinAmericasieicuo
specializare,decenuviinapoi?.tii,euacum,cuspecialitateamea,dece
smocupdeunsinguromisnumocupdetoi?.infelulacestaa
scpat.

Deisetratacuunturdeurs,Baroculnuidisplcea,nuiaa?

Bine,totceeramaimpopoonatimailucrateramaifrumos.
Niciodatnosvedeilaelncasunlucrusimplu.Muncansemnapentruel
frumusee.Cucteramaisculptat,cucteramaipictat,cucteramai
intarsiat,cucteraumaimiciflorilentruncovor,cuattobiectulacelade
art,demobilier,dedecor,eramaiinteresant,nabsoluttoatepalatelecares
auconstruit,BaroculeraariafavoritafamilieiCeauescu.

Cumsereflectspaimele,angoaseleifricaluinarhitecturapecarea
aprobato?

LucrurileacesteanusuntspecificedoarSnagovului,cituturor
palatelorfcutenperioadaCeauescu.Elaveaofricdemoarteiiluase
toatemsuriledeprevedere.Oameniidincasmiaupovestitcavizitat
PalatuldinBeijingiaaflatcparchetulafostfolositpentruprimaoaracolo
nucamaterialdeconstrucie,cicamaterialdeprotecieisecuritate.

Fiecarelameleradatcusaczpemarginii,oricineclca,scria.i
mpratultiaccinevaseapropiadeeliiluamsuri.Lanoi,parchetulnu
afostfolositnacestscop,pentruceldormeacucinii.LaPalatulSnagovna
dormitdeloc,darlavilaluidelaSnagovintoatecelelaltepalatedormeacu
doicini,nucuunul.Nutrebuiasfaciniciomicarebruscsausdiscui
maitare,cimediatcinelesrealatine.

Bine,nelegcdormeacuciniintrocamer,dardeceacetia
aveauoodaieseparat?


EidormeaundormitorattatimpctdormeaiCeauescu.Peurm,
cndplecael,erauduinaltparte,undeeraungrijiideunmedicveterinar.
CiniiascultaudeCeauescuidemediculveterinar.

DormitorulluiCeauescuaveaoamplasarespecial,bnuiesc,adic
snudeanstrad,snufieprevzutcuferestre,sau,eventual,sfieizolat
foniccasnuaudzgomotelefiretidinnatur.Cumera,defapt?

ngeneral,dormitoarelenuddeausprestrad,cispreunlocunde
niciunlunetistnuputeavedeacesepetrecenuntru.Darpazaerapusatt
dedepartenjurulpalatelor,nctvdaiseamaceraimposibilsintervin
cineva.MaialeslaSnagov,undeexistalacul,nimeninuaveavoiescirculecu
barca.LaSnagoveracantrocetate.

Dumneaei,nschimb,areundormitordiferit.

ndormitoruleiremarcmcovorulcufloridecmp,foartevesel,i
mobilierulpuinmaifranuzesc.Preocupareaconstantaarhitecilorcareau
proiectatdiferitelepiesecarealctuiaumobilieruldinspaiiledestinateEleneia
fostaceeadeautilizaculorimaideschise,tonurimaicalde,pentruaombuna.
Eleneiiplceaubibelourileimacrameurile,carenusepotriveau,dinpcate,
cumobilastilidinfiecarevizitnstrintateveneacuideinoi,darexprimate
cudificultate.

Laetajulntialcasteluluiseafldormitoareleunuidoipentru
Ceauescu,dormitorultreipentruElena,iarlaetajuldoi,garsonierelepentru
copii.

CasteluldelaSnagovestesituatnmijloculuneirezervaiinaturale,
darnumiimaginezccerbiiloptari,cprioareleseaventuraupnlaua
castelului.Daraltevieuitoaremaipuininteligenteauajunspnnpreajma
conductoriloriubii?

Pnnpreajmalornauajuns,darauintratchiarnpalat.Din
fericire,cnddumnealornuerauprezeni.iafostvorbadeunarpedeap,
numaimaredeunmetru,caresastrecuratpesubu.Afostozarvteribil.
Negndeamcesarfintmplatdacarfifostacasilocatarii.Defricsnu
semairepeteoastfeldevizitinoportun,amtrimiscteoadreslaAcademia
RepubliciiSocialisteRomneiFacultiideMedicinVeterinar.Dar,nainte
deascrieacesteadrese,totpersonalulafugritbietularpeprinsaloanelede
laparter.Cuchiucuvailaubgatntrunborcaniunoferurmaslduc
laFacultateadeMedicinVeterinarmpreuncuunadintreadrese.Pedrum
sarsturnatborcanuliarpelesaascunssubbanchet.Bietulofersa
chinuitdeunulsingurslprind.Dinrspunsurileprimitelaaceledou
adresedelaceledouinstituii,amnelesctrebuiasconstruimpemalul
laculuiundignaltdevreodoimetriintredigicastelsfacemiungard.
Spaiuldintredigigardurmasfiepopulatcuariciicurci.Aaamaflati
eucariciiomoarerpiifcnduseghemirostogolindusepesteei,iar
curcileimnnc.

CredeicstiluldelaSnagovesteechilibrat,ireflectpeCeauescu
sauestespecificconstruciilordegenulacesta?


Esteunstilspecifictimpuluirespectividorineidembogireide
parvenire,exprimateprincantitateamaredeobiecteideefortdepuspentru
executareaacestora.AbsoluttoatepalateleiCotroceniiCasaRepublicii,i
Snagov,iFoiorauaceastarhitectur.Noiamcutat,ctdect,s
introducem,pelngBaroculinternaional,icevadininfluenaarhitecturii
mediteraneeneiaarhitecturiibrncoveneti.ianumiteelementedecorative
delamnstirile,bisericileipalateleprinciarevechiseregsescinmulte
dintremobile.Spreregretularhitecilorromni,namavutnRomnianiciun
feldemobilierrmasdintimpurilemaivechi.Nitelaviedecruinite
stranedemnstiri!nrest,nuavemniciunmobilierautenticromnesc.Nu
avem!Vitregiavremurilorafcutcatoatepalatelesfiearse,toatmobilas
fieadusdinaltepri.

ndeceniulalapteleaalsecoluluinostru,PartidulComunistarenovat
PalatulPrinuluiNicolae,pentruunaltNicolae.Ceauescu.

PalatulCotroceni

Uniidintrecititoriinotrideastziimaiamintesc,poate,deintenia
luiCeauescudeaimutareedinalaCotroceniideadesfiinaMuzeului
Satului.Nunaintedeaifimpodobitgrdinacucelemaisemnificativecase
rneti,casnuiuiteoriginea.Pevremeacnderaiarhitect,cerola
avutacestpalat?

PrimacldiremareiceamaiimportantafostPalatulCotroceni.
AcestaeraconstruitnjurulmnstiriiCotroceni,alcreictitorafosterban
Cantacuzino,npreajmaanului1679.nistoriaacestuipalatsedistingmai
multeperioade.Perioadacndafostreedinimnstiredomneascicare
aduratpnprinanul1893.nacestintervalauavutlocidoumari
cutremure,celdin1732iceldin1802.n1893,palatulafosttransformatn
palatregal:PalatulluiCaroll.PentruCaroll,cldireaafostmodernizati
extinsdectrearhitectulfrancezPaulGottreau,daricuinterveniaunor
arhitecidesprecareammaivorbit:Cerchez,CarolLitmaniIonErnest.Dup
modernizare,palatulafostafectatdecutremuruldin1940,bombardamentul
din

1944,totcauncutremur,idecutremuruldin1977,cndpalatulafost
extraordinardeavariat,inclusivbiserica.Dup1948,aiciafostreedina
pionierilor.Oseriedeslialepalatuluiiauschimbatdestinaia,devenindsli
dejocuri,slidestudiuiauaprutfeldefeldetransformri,attnincinta
mnstirii,ctincldireapropriuzis.Amenionafaptulcpearipade
vest,astzilalimitagarduluiexistent,afostconstruitprimagardin
Romnia,odatcuinaugurarealinieiferateGiurgiuBucureti.nurmcu
circa15l6anisahotrtconstruirea,pentrupionieri,aunuipalatdupo
temmodern.InteniaclaraluiCeauescueradeamutapionieriidin
PalatulCotroceni.TocmaifcuseovizitCaseiRegaledinAngliaifusesecazat
ntrunpalatiplimbatntrocaleaca.

IarreginaAnglieiurmasintoarcvizita?


Exact.Darundesocazeze?ntotBucuretiulnuexistaniciocldire
adecvat.FostulpalatregaleratransformatnsediualParlamentuluiin
muzeu,iarcasocazezelaPalatulPeleisoaducnfiecarezila
Bucureti,erapuinpestemn.iiavenitideearestaurriiPalatului
Cotroceni,undespoatcazaaceastfaimperial.

DarmaiexistavreocaleacanRomnia?

CumsantorsdinAnglia,neadatordinselabormocaleacan
caresoplimbeielperegin.Cletiautohtonenoinampreaavut.Amgsit
cevapelaCuza,careerantrecruicaleaca.Atunci,neaminspiratde
prinaltepriianceputrealizareamijloculuidetransport.tiucavea
ambreiajulifrneledemaindeterenAro.Pentrunoieraonoutate,dara
ieitocaleaca,nafardeacestmijlocdetransportprinciar,multmaitrziu,
amproiectatpentrufamiliaCeauescuiosaniecaretrebuiasstealaPalatul
Pele.CaiiurmausfieaduidelaPloietisaudelaPrulRece.Cred,mai
degrab,cdelaPloieti.Amexecutatsania,iartoiceicareaveaugrijde
sntateaLuiCeauescuaunceputsnedeaindicaiisofacemmaimare,
maiadnc,maicomod.iaieit,domnule,untanc.Doicainuputeauso
tragsauleieealimbadeuncot.Trebuiapatrucai.Credcaveavreodou
tone.Pesanieeraupuseperne,brocarturi,cergi,pturi,totcevreicasnu
rceascCeauescu.Decnderatnr,Ceauescusufereadeomalformaiea
gtului.Rceafoarterepedesauaveaimpresiacrcete.Pentruel,friguli
curentuleraudevastatoare.Decteorifceamocldire,primullucrudecare
ntrebaera:Estesaunuestecurent?.Feldefeldeparavane,feldefeldeui,
caretrebuiasobturezeoricefirdecurent.Darcetefacicufrigul?iatunci,
cutamfeldefeldeaparatecuinfraroiicareslnclzeascpestetot.Umbla
foartenfofolit,darvorbeaifoartemult,trgeaaerrecengtirguea.Am
avutuncoleg,optanidezilecolegdeliceu,dr.GheorgheRdulescu,carea
ajunsmediculcasei.

Aimaiamintitdespreel.

Eraunomextraordinar,darcaresesturasedenazurilelui
Ceauescu.Ceauescu,fiindfoartefricos,ltotntrebapedoctorcesfac,dar
procedadecapulluii,maiales,decapulei.inmintecmamaElenei,cazat
laSnagovicareeraozgripuroaicdeprimaclas,multmaireadectfataei,
erainiiatoarealeacurilorbbeti.Orfifostbune,darnucadraucuomulde
avangard,aacumsenumeael.Fiindunomfoartetemtor,chiardacnu
erabolnav,seconsideracaatare.Ceauescuaveaunfratecaresufereadeo
formdediabetiaveaielimpresiacarediabet.Prinurmare,frsi
recomandemedicul,inearegim,nultimavremeajunsesesaibdiabet,avea
icancerdeprostat,probabilfuseseiradiatdefrateledinEsti,dup
specialitateamedicilorcarelvizitautotmaides,miamdatseamacnarmar
fiavutdetritdectunansaudoi.ieraattdeteamdeiradiere,nctla
uiledelaComitetulCentralexistauaparate,nafardecontoareleGeigerpe
carelepurtacuelsubformdestilou.DacvenealaCCcinevacarefcuseo
radiografiedentarsauuntratamentcurazeRoentgen,imediatsesesizau

securitiidelauiopreaupersoanarespectiv:Tovare,nepareru,dar
vinodumneataminesaupoimine,cndputeitrecepringriladedepistarea
radiaiilor.Deceeaceiafostfricnarfipututscpa.Pcatcamuritmaide
timpuriu.Darcredcamnceputsmrepet.Vrstaiamintirile!Srevenim
laoilenoastre.

nceanaudebutatlucrrilelapalat?

nanul1975anceput,darpelngpalatulpropriuzis,undearfi
fostcazatreginaAngliei,sarfiterminatiparteavecheaCotrocenilori
Ceauescusagnditsifacielunpalat.Unpalatprezidenialnou,idee
careiavenit,desigur,dupcesagnditcumosarateBucuretiulnviitor.
Vechiulpalatfuseseprsititoatelucruriledininteriorfuseserdusesau
luate.DupcesamutatPalatulPionierilor,amintratnoi,constructorii.
Proiectulseelaborancontinuare.Nuerancterminat.Laacestpalatau
lucrattimpde56anintre500i1500deoameni.Cldireaafostncredinat
sprerealizareuneimariunitideconstrucii,ceamaibununitatepecareo
aveaara,TrustulCarpai.TrustulCarpairealizatoatecldirilelegatede
angajamentelePCR,dar,nafardemonumente,arealizatifoartemulte
locuine,cldirisociale,spitale,ntoatezonelerii,deieraspecializatn
palate.efulacestuimaregrupdeantiereerauninginertnr,PetreBadea,
caredebutaselaconstruciapalatuluidelaSnagov.Snagovulafost,pentru
constructori,coaladelacaresapornitlarealizareaPalatuluiCotrocenii,
maideparte,CasaRepublicii.Badeaeraajutatdeuncolectivdeconstructori,
oamenicuomareputeredemunc,extraordinardebuniorganizatorii
oamenicucunotinetehnicepolivalente.Eraubuniilafinisaje,eraubunii
labetoane,ilaconstruciimetalice,eraubunilatoate.Deabiancepuserm
sfacemorganizareaantierului,cndavenitcutremuruldin1977,marele
cutremurcareadistrusconstruciaexistentntotalitate.Chiarnoi,
constructorii,arhiteciiiingineriinentrebamdacmaiputeafisalvat
cldirea.Deexemplu,bisericaaveaocrpturde40cm.Nuputeafirefcut
prinncercuirecubandmetalicistrns.Trebuiadatjosiridicatdin
nou.ninterior,tavaneleizidurileeraufcutepraf.Nuastaconta,cifaptulc
zidriabisericii,dela23metrideasupra,eratoatplecat,ieitnafar.
Publiculnuputeavedeaceeranuntru,dincauzagarduluicarenconjura
Cotroceniul,dardelanlimeadeunmetruigarduleraieitcucirca15cM.
nrealizareaproiectuluiaintervenit,suplimentar,iaceastgreutatetehnic.
iatunci,peporiuni,amdatjosparteadedeasuprapnlacrptura
respectiviamreluatzidria,nfond,Cotroceniulvechiesteoconstrucie
nou.

tiaCeauescucefceaidup1997?

DacCeauescuarfiaflatacestlucrudarnimeninuaspusarfi
opritnmodcertlucrrile,maialescseanulasevizitaregineiAngliein
Romnia,decireconstruciaCotrocenilornumaiaveascop.Arhiteciii
constructoriiauminitiauascunsdezastrulncaresagsitaceastcldire,
casnuexisteunvetopentruterminareasa.


nceordineaireconstruitPalatulCotroceni?

Mainti,sanceputcupalatulvechi,ncareeraslocuiascregina
Angliei,iarpentruelozonnouncaresipoatdesfuramuncade
preedinteidesecretargeneralalPCR.Darteamarespectivnueradefinitiv,
ncapulluiCeauescumaieraceva.Launmomentdat,elavrutssemute
dinreedinapersonaldelamalulLaculuiHerstru.Avrutsifaco
locuinnzonacomuneiRou,nmijloculLaculuiRou,peoinsul.Ocldire
impuntoare,caresfiecasalui.njurullaculuiarfivrutsseconstruiasco
seriedevileidecldirimonumentalencaressteaconducereadepartid,
conducerearii,attceapolitic,cticeaadministrativ,ntrunfel,dorea
siaibpetoisubochi.UnfeldeorasatelitalBucuretiului.Sagnditc
vadormilaRouivalucralaCotroceni.Deaiciaplecatideeacaviitorulpalat
alpreedinteluisfieCotroceni.i,nacestfel,proiectulaluatamploare.
AutorulproiectuluiafostarhitectulNicolaeVldescu,poatecelmaibun
arhitectpecarelaveaaralaaceavreme.Cotroceniullsatdeerban
Cantacuzinoaveaaspectulgraficalcifreitrei.

nprimacurte,curteaprincipal,seaflamnstirea,nchispetrei
laturi.Doudintrelaturierauacoperitedefostulpalatregalprinciar.Aceast
curtenufusesenchiscomplet,mnstireanufuseseterminat,nfaa
acesteicuriseaflaoadouacurte,undefuseserchiliile,aproapelafelcum
existilaMnstireaHorezu.Dinprimacurteseintrapesubunturn,turn
fort,turndeaprare,nadouacurteseieeaafartotpesubunturn.Cea
nsemnatnouatem?nprimacurtencareseintra,construciaaveaiparter
ietaj,nfaacreiaseaflaunintercoronament,jos,dinpiatr,sus,dinlemn.
Camerelerealizatearfireprezentatunfeldehotelpentruinvitaidegraduldoi.
Partealegatdebiseric,dinadouacurte,treiulaceladesprecarevorbeam,ar
fifostpalatulrezidenialvechincareputeaulocuinacelaitimptreifee
regaleimperiale,republicane,cumvreislezicei,ilateralpalatulnou
pentruCeauescu.

Ceneputeispunedesprearanjamentulinterioralpalatului?

Existaunapartamentimperial,alctuitdindormitoare,sufragerii,
birouri,ozonfoartevastincdouapartamentedeaceeaimrime.Pe
lngacestea,laetajmaieraosufrageriemrea,ozondedesfurare,de
gndire,caresenumeasalonuldeceaisausalonulchinezesc.Laparterarfi
urmatsseamenajezeosalmare,salaCerchez,pentrureuniuni,
spectacole,discuii,naceastsalseputeaserviimasa.Deci,unansamblu
delocuinereprezentndparteaveche.Parteanouurmasfienoullocde
muncalluiCeauescu.Acestsectoreradedouoriicevamaimaredect
parteaveche,compusdintrunpartercufeldefeldesaloane:ale
ambasadorilor,goticetc,undeputeauavealocreuniuni,discuiilacelmai
naltnivel,osalimens,numitRomnia,amenajatpentruspectacolele
aceleamaimari,reuniunilecelemaiimportante,declaraiilecelemai
fulminanteiuncoridor,maredetot,carefcealegturantreholulprincipal
cuscaramonumentaliparteadeestacldirii,nparteadeestacldiriisa

realizatosaldeteatru,destuldemare,cupeste150locuri.Laaceastsalse
ajungeapelaetaj.Laprimulnivelerazonadelucru.BirourileluiCeauescu
efdecabinet2,saldeateptareicabinetulpropriuzis.Exactaceleai
birouripentruElenaCeauescu.Acestedoubirouricomunicauprintro
galeriefoartemare,caretrebuiasfiebibliotecapalatului,asemntoarecu
BibliotecaVaticanului,lungdepeste60metri.Aceastsaldebualaintrarea
principaldinteatru.Laetajuldoierazonadeodihn,apartamentele.

ApartamentulluiCeauescueracompusdindormitorullui,sufrageria
principal,sufrageriamic,dormitorulElenei,budoare,ncogarsonier
pentruuninvitat,slideodihn,belvedere.Avea,prinurmare,iposibilitatea
dealocuiacolo.DarCeauescunusagnditniciodatslocuiasclaPalatul
Cotroceni.Elnudormeaniciodatacoloundelucra.Vamspuspescurtcare
eratema:palatulvechiipalatulnou.Pentrucpoftavinemncnd,ideeade
palatprezidenialsacomplicatpeparcurs.Ceauescusagndits
sistematizezeBucuretiul.nviziunealui,sistematizareapresupunea
mprireaorauluindou,prinasanareaDmboviei,caretrebuiasrmn
olimbdeap,flancatdedouarteredecirculaie,ntrecarearfitrebuit
plantaimulitei.Segndea,poate,laBerlin.Limbaastadeapncepeadela
laculCiurel,secontinuacuDmbovia,culaculCimigiui,maideparte,
mergeapncndieeadinBucureti.Prinurmare,olimbdeapflancatde
ozonverde:parculimensdelaCiurel,parcuriledindreaptaidinstngacu
grdinilelorpnlaCotroceni,parculGrdiniiBotanice,parculdinfaaCasei
Republicii,parculCimigiuimaideparte.Elspuneacnetrebuieun
plmnnmijloculBucuretiului.NuiveniseideeaCaseiRepublicii.

icarearfifostamplasamentulsediuluisu?

Nicipnastzinusetieundesarfiaezat.DarCotroceniimergeau
nainte.

ToatlumeatiecseduceaaproapezilniclaCasaRepublicii.Lafel
procedaincazulCotrocenilor?

Nu.LaCotroceninafostdectdetreiori.Lucrulacestaneasalvati
afcutcaacestpalatsfieunadintrecelemaiformidabilecldirirealizaten
secolulnostrunRomnia.

DecenavenitmaideslaCotroceni?

Vedeidumneavoastr,noineamobinuitsvedemnfamilia
Ceauescunitedictatori,nitecondotieri,niteconductoriaieconomieii
aigndurilornoastre.Dareierautotoameni,chiarmaisimpli.Ceauescua
fostunraniamuritcaunran.Eaniciran,niciproletar.Unamestec
foartebizarinereuit.Erafataunuitocilarcareascueacuite.Chiarise
spuneaLeanaluiBriceag,nsimplitatealoraveauiunelemetehne.
Ceauescuerafoartefricosinaavutncrederennimeni.Elnaavutprieteni.
FricaluimduceacugndullacasadelaNeptun.Cndsafcutcasadela
mare,eranormalssteaacolovaraisfacbaienMareaNeagr.Dar
Ceauescunavrut.Cutoatecerapzitdescafandrioamenibroascna
vrutsnoatenmare.Acerutcagolfulundeseconstruiacasasfienchisi

sdevinunfeldebazincuapdemare.Nucunoscdactiasnoatesau
nu,dardispoziiaafostcanacestgolfulenchisssepunnisip,ca
nlimeaapeisnudepeasc1,20l,30m.Cassteanpicioareicapuls
fieafar.Snusentmplevreunnecaz,ziceael.iamndoierau
superstiioi.AstaiafcutpeCeauescuipeCeaueascasnuvinla
Cotroceni.ncepusermantierul,fuseseavizatovariantaproiectului,i,
ntroduminic,frsfieanunai,auvenitamndoisvizitezeantierul.

Ceicareiaucondussauzpcitiauuitatpeundeeraintrareaiiau
condusprinspateleantierului,unde,peofrnghie,erauagateizmene,
rochii,chiloi.Copiiimuncitorilorsejucau.Erazonadecazareamuncitorilor.
Acestaafostprimuloc.Sauntlnitcuacetioamenicareaurmasiei
trsniicndiauvzut.Uniicscau,aliisauretras.Auvrutsintren
antier.Ofierulcareeradegardsazpcitdinnoui,nlocsiducpela
intrareanantier,iacondusspresubsol.Eravar,luminadeafarera
puternic,darpescaracareducealasubsol,ntunericbezn.

Ceaueascasampiedicatdeunfierbeton,aczutngenunchi,sajulit
iiaruptciorapul.Auplecatimediat!Faptulcauavutunmicaccidenta
fostderuaugurinaumaivenit.Astfelamscpatdedirigeniafamiliei
Ceauescu.Lucrriledeconsolidareideconstrucieaucontinuat.Sau
desfcuttoatepivniele.PotspunecpivnieleCantacuzinilor,undeipstrau
vinul,aveau7metriadncimeierauastupatecu6metridegunoi.Aufost
degajatetoate,saudatlaopartefalseteleiplafoanelecareapruserpe
vremeapionierilorianceputconstruciapropriuzis.

Launproiectdeasemeneaanvergur,bnuiesccaufostfolosite
materialelepemsur.Erauimportate?

Safolositmaterialdeceamaibuncalitate.Existninteriorul
palatuluicoloanedemahon,depaltinbiuititoipereiisuntmbrcain
lambriuri.Pejos,multmarmoriparchet.Nunisapermissfolosimnici
unmaterialdinimport.Nunisaudatnicizecedolari.Totulesteindigeni
aproapetoataraacolaboratlarealizareaacestorlucruri:colidesculptori,
colidepictori,colidezugravi.Potsspunc,ntrunfel,selucradupmoda
breslelordinEvulmediu.Familiidezugravi,familiidesculptori,toitriaun
acelaimediufamilial,ngeneral,vizitatorulnuidseamaceseafln
interiorulzidurilor,ctemiidecabluriaufostmontateictefiarebetonau
fostpuse.Elvededoarceestenafar:finisajulidotarea.Prindotareneleg
covorul,mobila,perdelele,lmpile.CndamnceputslucrmlaPalatul
Cotroceni,nareraupuinisculptorinlemn.Timpdecelpuin2530aninu
sauexecutatnarlucrrideacestgen.Existausculptoribtrni,oameni
carelucraufoartebine,dareraufoartepuini.

Cumsarezolvatproblemacalificriartistice?Aiadusmeseriai
strini?

Pentruarealizafrmntarealemnului,evidentpestetotnpalat,a
trebuitsolumdelacapt.Amcreatcolidesculptoripelngmarile
ntreprinderidemobilineamaxat,nspecial,pecoliledinnordul

Romniei,maiprecisdinSighet.Maramureenii,maitrintiatulifasonatul
lemnului,audevenitbazanoastrdesculptorinpiatrinmarmur,n
Bucureti,tradiiasculpturiinuestechiaraadeveche,ngeneral,nMicul
Parisexistausculptoriitalieniformaipevremuri.Prin1945l946,existaunite
micintreprinderi:SantaElenaClemente,Celestine,Bibel,cumeseriai
mruni,darfoartebuni.Meseriaiiitalieniiauvndutmeseria,ntre1910i
1944,unorromni,daracetiaeraufoartebtrni.

DarnuexistauabsolvenideArtePlastice?

Bada,ideaceeasaluathotrreacalaCotrocenisncadrezn
muncadesculptoriabsolveniaiFacultiideArteFrumoase.Laterminarea
studiilor,unabsolventeraobligat,ngeneral,sseduclaloculdemunc
fixat.Unabsolventbuntrebuiasplececinetieundeinumaimuncde
sculptornufcea.iatunci,aminventat,nelegal,funciademuncitorartist
plastic.Chiarpeloculundeaterizeazastzihelicopterulisedesfoar
paradamilitarpentruoaspeiideseam,existauoseriedebarciundelucrau
peste5060tineriabsolveni,uniichiarstudeni.Leampusnmnpietroaie
ibucidemarmurileamartatcetrebuiesfac.ntimpulfacultiinu
avuseser,nmodcert,noroculsfrmntecuminilecantitiaademaride
piatr.Dacunstudentaveaundecimetrusaudoidecimetricubidemarmur,
acelaeracineva.Aicieuipuneamladispoziieunmetrucub.Lngeierau
meteriimainvrst,careiaunvattehnicasculpturii,ntrunandezile,
acetitineriaudevenitmeteridesvrii,Aunvatdingreelilelorproprii.
Esteadevratcneacostatfoartemult,csairositfoartemultmaterial,dar
amreuitscremaceastcoaldesculptorinpiatr.Mulidintreeiau
ajunsmariartiti,graieefortuluimeudeaministatulideanuitrimites
facmunc,purisimplu,administrativ.Dupcelucraudoianidezile,le
ddeamuncertificatcauabsolvitpracticalaloculdemuncinumaierau
legaidelegileaceleaabsurdectrebuiasfacnmodobligatoriuunnumr
deaniacoloundefuseserrepartizai.

Cealtecoliaimainfiinat?

Aufostmeseriicarenumaiexistau.Deexemplu,meseriadefierar
forjor,nurmcu40anisastinsultimulartistlucrtornfierforjat.Erao
meseriedeigani,nBucuretiauexistatnumaidoiartitinacestgen:un
iganiunneam.Cnderamtnr,eiaveau6070ani.Nuvputeinchipui
ctesculeitrebuieunuiadevratartistnfierforjat!Numreferlameterii
caremaiexistacumprinignie.Nu,tiasuntlucrtorinfier,nuartiti.
Totui,amdescoperituntnrabsolventalFacultiideArte,careadorits
lucrezempreuncumine.Timpdeunandezile,acestomnuapututcrea
dectunmetruijumtatedintrodantelriedinfierforjatcamascaunui
radiatordinpalatulvechi.Vdaiseamacioamenimitrebuia?Dinaceast
cauz,mamadresatunormuncitoricalificainfierforjatileamdatsfac
oseriedeprefabricatedinfier,pecareartistulleaasamblatiacontinuats
realizezemtideradiatoare.


Oaltmeseriepierduteraaceeadeimitatordemarmur:
stucomarmora.inminte,cndabiancepusemmeseriadearhitectlaPalatul
MinisteruluideExterne,ceraunitemuncitoriitalieni,careputeausfac
stucomarmora,adicrealizaudinipsosiprafuricolorateomarmorfals.Se
amestecaapacuipsosulisepuneacolorantul.Seamestecamanual,seddea
vinaturadinacestamestec,sepuneapeopnzdesaciselsaunpicsse
usuce.Sefrngeapnzadesaciapreaunitecrpturicareseumpleaucu
unipsosdealtculoare,sefrngeadinnoui,nfelulacesta,seobineao
imitaiedemarmor.Nuauexistatdecttreiinicaresepricepeaulaaaceva,
iarastzimaisuntunulsaudoi,carecugreuomaipotrealiza.Esteomeserie
caresepierde,launmomentdat.Sapusproblemasmbrcmmobilan
piele,darnupielesimpl,cipielelucratnmanieraCordoba.

CereprezintmanieraCordoba?

Esteopielepictatiimprimatnacelaitimpcufoliedeaur.Nu
chiaraur,cischlachmetal.Selucreazcuunfiernclzitcucaresepreseaz
pieleapncaptunan.anulacelaseacopercufoliedeaur.Selucreaz
norb.Fiindfoliedeaurpepiele,nuidaiseamadacsaprinssaunu,dac
aigreitdesenulsauaiuitatsfaciopartedindesen,nBucuretiexisto
singurfemeiecareapututsrealizeze.Cueaamexecutattoatemobilele
necesarepalatului.Astzi,credcmeseriaestetotalpierdut.

Mobiladinpalatulvechieraveche,puteafirefolosit?Airecuperat
cevadinmobilier,covoare,perdeleialteobiectedeart?

Nuamgsitabsolutnimicdinvecheamobiliatrebuitscremo
mobilnou.NicilaCotroceni,nicilaFoiornuaufostfolositeobiectedeart
careauaparinutnaintepalatului.Nusaugsit.Cndsafcut
naionalizareaicndaplecatregele,acestepalateaufostluatenprimirede
nitecomisii,aufostntocmiteniteinventaresumaresauchiarnauexistat
deloc.Nimeninamaitiutundesaudusacestebunuri.DelaPalatul
Cotrocenisaumaigsitdoucovoare,careseaflaunpivniieraucomplet
mucegite.Nusemaiputeaufolosi,pentrucsedestrmaser.Osingur
masaparinndSalonuluiNorvegian.Attdintoatmobila,astaestetotces
agsit.

Undedispruserestul?

Nutiu,darnultimaperioadavieiiluiCeauescusenfiinaseo
comisiederecuperareabunuluiaparinndmonarhiei.Aceasta,cupuinele
inventarepecareledeinea,trebuiascautepestetotcesemaiputeasalva.
Cesepetrecuse?Foartemultedintreacestebunurifuseserpreluatedenite
ilutrinecunoscuisaudeniteoamenicareaveauoputerepoliticdestulde
mare.

Aifostunuldintremembriicomisiei?

Pentrupuintimp.Ghidndumdupnitefotografiirmase,de
exemplu,delaCastelulFoior,amdescoperituncovorlaunfostprimsecretar,
undetiamcexist.Lamntrebatiaspuscareuncovorde3pe4m.
Covorulaveanrealitate3,25pe4,26m,adicerafoarteexactmsurat.imi

saartatuncovorordinar.Domnule,nuesteacestacovorul.Cum,puneila
ndoialspuselemele?.Da,domnule,punlandoialspuseledumneavoastr.
Uite,staestecovorul.iiamartatcovoruldinfotografie.Acestaesteal
dumneavoastr,iarmiesmidaicovorulacesta.Dacnu,trebuiesraportez
cnuvreismildai.Aflaiclascosiladat!inminteicevafoarte
hazliu,deexemplu,ninventaruldelaPeleerautrecuteidoucouricu
medalii.Erau,defapt,decoraiilecareauaparinutfamilieiregale,nunumai
regilornotri,ciirudelorlor,iarninventarscria:DatelaOperilaTeatrul
deOperet.MamduscucomisialaOperiamgsitlarecuzitunnumrde
medalii.Leamluat.LaOperetamgsit,deasemenea,unele.Dar
magazioneramiazis:Vedeicimaestrulareodecoraie,omedaliedinasta
inumiaadusonapoi.Rugailsviodea.Eraunuldintremariiartitide
operetainotri.Mamduslaeliiamzis:tiicailuatodecoraiedela
recuzit.Vrogsodainapoi,pentructrebuiesfaceminventarul.Nu,
domnule,decoraiaastaesteamea.Vrogsmscuzai,zic,dumneavoastr
ailuatOrdinulSfntulGheorghe,unordinrusesciesteodecoraiedin
platinbtutcubriliante.Vrogsmiartaipatentulprincareaceast
decoraievafostdatdumneavoastrsaufamilieidumneavoastr.Sivin
ru,safcutalblafa.Namtiutdomnulecesteodecoraiemilitar.i
amsalvatdecoraia.

Nimeninuianchipuitcdecoraiile,deculoaregalben,eraudinaur
sauaveaupietrepreioase.Toicredeaucsuntnitepiesedebutaforie.Unalt
momenthazliu.EratrecutntruninventarUmbrelaRegineiElisabeta,decia
soieiluiCarol,umbrelcumnerdeargint.LuattotdelaPeleidattot
aa,carecuzit,laTeatrul1dinBraov.Comisia,dincarefceauparteidoi
ofieridemiliie,adescinslateatruldinBraov.Directorulafostamabilinea
spus:Da,domnule,darmagazionerulnostruerabtrnisapensionat.
Pesemnecaluatelaceastumbrel.Dareunamvzutoumbrel,cidoar
niteresturi.Bine,domnule.Lamcutatpemagazioner,careplecasedin
BraovisemutaselaTimioara.CercetrilaBirouriledeevidenapopulaiei,
lamiliie.ComisiapleacdelaBraovlaTimioara,undeconstatcmoul,
sracul,murise,iarsoialuiplecaselaBucureti.Sracafemeie,cndavzut
doiofieri,sasperiatiazis:Da,maic,uite,astaeste.Naveaabsolutnicio
valoare.Aartatocodiritedinalam,puinargintat.Nuaveaniciovaloare
istoric.Darvdaiseamactsacutatcasfierecuperat!Stiicnu
numaipalateleregaleaufostdevalizate,ciicaselemariiconaceleaufost
prdatentrosingurnoaptedetoatebunurilepecareleadposteau.Despre
celemaimultedintrebunurinusetienimic.Desprealtelesamaiaflat.Au
ajunspelaBancaNaional,peladiverseinstituiidestat.isamaiformato
altcomisie,caremergeadincasncas,ncaseletiute,i,dacse
consideracacesteobiecteauovaloareartistic,erauluate.

idelaTeatrulLuciaSturdzaBulandraafostluatunmobilierfoarte
frumos,nutiucuiaparinuse,dareraunLudovicalXVlea.Eilfoloseauca
decor,dareraugoblenuriveritabile.Mobilierulerademareinut,pentruc

aparinuseuneicasecurang.Auexistatimomentemaipenibile.Amaflatc
laocoalpentrucopiiretardai,pelngBucureti,existaunvaschinezesc
dinsecolulalXVIlea.Directoareaneaspus:Da,domnule,esteunvasacolo,
linncurteiestescuiptoare.Casnusemurdreasc,iampusofarfurie
deasupra.Vdaiseamacevaloareaveavasulacela.Oricecopilputeaarunca
opiatrcaslsparg,darstteadeanidezileafar,fieiarn,fievar.Lam
luatilamadus.Totaa,tiamc,laCraiova,casaunuimarebogtafusese
acoperitcuniteigleaurite.Nueraaa,daromulacelaaveaocoleciemare
devaseindienei,spresurprindereanoastr,nuammaigsitnimic.Un
btrnneazis:Dupcecomunitiiauluatcasa,toatevaseleaufost
ngropatenpmnt.Amspat,amgsitvasele,darfcutezob.Nouaclas
conductoaresarzbunatpemoierime,distrugndobiecteledearti
ngropndulenpmnt.Pcat!Dar,nmomenteleaceleadepanic,obiectele
deartnumaiaveauniciovaloare.

CemobilaifolositpnlaurmlaPalatulCotroceni?

Cotroceniivechiestemobilatcumobilveche,dinrecuperrisau
cumpratdelaConsignaia,saurezultatdinreciclareamobilelordecalitate,
amplasateprinlocurinereprezentative.Darniciacesteanaufostsuficiente.
Cuomobil,dounusefaceprimvar.Amfolositfoartemultefotografii,dup
careamredesenatmobilierutilamexecutatexactnformainiial.

Cumaufostrealizatecelelalteobiectededecoraieinterioar,cumar
fi,deexemplu,perdelele?

nCooperativaMeteugreascdelaOradeaidelaPloietiam
reuitsgsescunnumrde5060femei,careaulucrattimpde45anila
nitedantelriideperdelenemaivzute,nemaintlnite.Eraucopiilefideleale
dantelelorvalone.DupceauterminatcomandapentruCotroceni,
dantelreselerespectivenuaumaiavutcomenziimeseriasapierdut.Foarte
greuamcalificatoameniifoarteuoriampierdut.

Darcovoarele?Undeaufostrealizateicumleaiproiectat?Aexistat
unmodelanume?

PalatulCotroceniarenumaicovoarelucratenmanieroriental,
covoaremarinnodate,sau,cumlespunemnoi,covoarepersane,careerauo
specialitateaOrientuluiiOrientuluindeprtat,aChinei,nspecial,n
Europa,noieramceimaiactivirealizatoridecovoaremanualennodate.
Existaupesteosutdemiideoamenicarelucraulaacestecovoare,exportate,
nmajoritatealor,nstrintate.Aproape99lasutdintrelucrtorieraufemei.
Executauattdebinecovoarele,nctpreaufcutedemain.Demulteori,
striniinucredeaucsuntmanualeitrebuiasledemonstrmlafaalocului
cumserealizeaz.Amlucratfoartebine,amlucratfoartemult,darOccidentul
nunearecunoscutcamarirealizatori.iatunci,auintervenitstatedin
OrientulApropiatLibanuliSiriacarecumpraucovoaredelanoi,noi
scriampeetichetMadenSiria,sauMadenLibanierauvndutenFrana,
Italia,StateleUnite.Europeniilecumpraucafiindautenticorientale,noile
vindeamdoarlibanezilorisirieniloripierdeam.Narficrezutnimenicnoi

executamacestelucruri,chiarmaibinedectoameniidinOrient.Valoarea
unuicovorcreteodatcudimensiunea,daricudensitateadenoduripe
metruptrat.Uncovorobinuit,aacumeraulaPele,aveantre60i70.000
noduripemetruptrat,pnla120.000denoduri.PentruCotroceni,am
executatcovoarecu200220.000denoduri.

Cumexplicaiacestprocedeu?

Modelulieeafoartecurat.Cuctestemaidesnnodat,cuatt
modeluliesemaiclar.Covoarelesetundcevamaiscurt.Amexecutatcovoarei
cu300.000noduri,iarnOrientsaajunslaunmiliondenoduri.Cuctare
unnumrmaimaredenoduri,saunodaj,cumispunemnoi,cuattcovorul
aredimensiunimaimici.Darnoinuputemrealizacovoarecupeste300.000de
noduri,pentrucnuputemfolosicopiide56ani.Mnaadultuluiestemult
maimare,nupoateexecutaatteanoduripecentimetruptratcamnaunui
copil.Nuputeamexploatacopiii.

ncepartealumiiserealizeazcovoarecuunmiliondenoduri?

nIran,nIrakinChina.

Censeamnuncovormare?

Covoarelemariauntre4i7metrilungime.Noiamreuitsfacemn
arcovoarede18metrilimepe30metrilungime.Acesteanuaufostpentru
Cotroceni,cipentruCasaRepublicii.LaCotroceniampusnscelmailung
covor.Obinuitcalime.

Doar3metridarlungde36metri,dintrosingurbucat.Afost
executatlaocooperativdinOradea.Pevremurisespuneaccelemaibune
covoaresefceaupelamnstiri.Cndamexecutatacestecovoaredesprecare
vorbim,centrelemnstiretierauprsitentrunfel.Mnstirilenuaveau
fondurisfaccovoaremari,maicilelucrauduptipicullor,ngeneralcu
nodurifoartemari,casterminectmairepede.Uncovorfoartennodatdura
mult.Nuseputeaavansamaimultde60centimetripelun.Prinurmare,la
uncovorde6metrilucrai10luni.Dacaveaiocomanddecovorde10metri
lime,trebuiaspui10femei,unalngalta,ielelucrau.Foartegreuam
realizatcovoarepecurb.Operaiasefacenunumaidindesen,ciidin
execuie.Eodesfuraremare,maialespentruscri.Dacaigreit,nuse
poatereparanimic,nseamncsadistrusntreagamunc.

Ceauescuamaivenitnvizit?

DoarlasfritieuamfostcelcarelaplimbatprinCotroceni.Doar
uneleetajeeraucompletgata.Cotroceniivechierafinalizat,iarparteanoua
palatuluiaproapeterminat.Lamduspestetot,darerafoarteobositors
parcurgilapasatiakilometri.Eraidumneaeiprezent,daraavutpartede
unaltnsoitor,pecareladescusutcumiaplcut.Eulamconduspe
dumnealui,iaplcutinumiazisabsolutnimic.Unsingurlucruma
ntrebat:Domnule,cndosfiegataosfieilift?.Vasigurcatuncivei
aveailift.Bine,atuncitotulestenordine.Bunziua,mibiete.iam
scpatuor.


Deceaimaidrmattotuibiserica,daclucrrilelapalaterau
aproapedefinitivate?

ntoateproiecteleexecutatedecolegulmeuVldescu,bisericaafost
prezent.Ocupaunadintrecurileinterioare.Eraobisericcevamaimare.
Dupcumvamspus,fuseseavariatdecutremur.Darfceaparteidin
proiectulansambluluinou,ocupndloculcentralalcurii.Dacbisericaarfi
fostdrmat,efectulartisticarfisczut,ntoateprezentrilefcutepe
parcurslaCabinetuldoi,ntructdumneaeinefreca,bisericaeraprezent.
Elenanuaordonatniciodat:Drmaibiserica!.Nuaspusnimic,naintede
inaugurareapalatuluineatrimisvorbprinceicarenesupravegheau:Ceicu
bisericaaia?Bisericatrebuiedrmat.

Abiaatunciamintratnpanic.Niciodatnuieeadinguraeiunordin
ferm.Vorbearepezit,darnueraproast.Nentrebaaa:Decevreivoiso
inei?.Darnuadmiteasargumentmdecevremsopstrm.Vzndc
nuputemsoscoatemlacapt,neamadresatcolegiloriprietenilornotrila
ParisiurmailorCantacuzinilor.Doreamsaparnpresafrancez,npresa
strin,oseriedearticoledespreimportanaacesteibiserici,careeraanaiunii
romne,iurmriledemolriiacesteia.Sexisteaa,unfeldeameninarec,
dacsevademola,sevaintentaunproceslaHaga,feldefeldelucruride
genulacesta.Nainut.Singurelecuvintepecareleauzeamerau:Drmaio,
drmaio,drmaio!.ileauzeamnuattdeladumneaei,ctdelabieii
veseli,cuochialbatri.Totveneausnentrebe:Decenuvapucaiso
drmai?,iarnoigseamfeldefeldemotive.Unuldintremotivelecomunicate
dumneaeiafostacelacPalatulCotroceniestegata.Dacncepeams
drmmbiserica,nsemnacatotprafulsintrenmobile,ncovoareise
distrugeaPalatul!Replicaeiafosturmtoarea:Nuinimic,llumpe
generalulBriceagcareeracomandantulpompierilorivtrimiteelo
tulumbcuapsstropiiinusemaifacepraf.Amgsitinoialtargument:
Dacdrmmbiserica,nuavemcumsoscoatemafar,pentrucnupoate
intrancurileinterioareniciuncamion.iaaiera.Turnuriledeintrarenu
auarcadefoartenalte,carespermitintrareaunuicamion.Nuinimic,o
craicuroaba.Oricumamsucito,ndreaptasaunstnga,nuamreuitso
potolimcasrenunelaaceastidee.

Atunci,amncercatoultimsoluie.SneadresmPatriarhiei.Colegul
meu,Vldescu,afostdemaimulteorilaPreafericitulPrinte.Larugatsne
ajute,larugatsintervin,larugatsexplicedeceestenecesaraceast
bisericneamuluiromnesc,ceistorieare.Preafericitulaclipitdinochi,dara
lsatcapulnpmnt.Aaplicatpoliticastruului.Navzut,naauzit.Vdai
seamactdeprostneamsimittoi.efulnostru,Solomon,careeraun
inginerfoartebun,ancercatiel,directlaCeauescu,siexplice.Eraunom
binevzutdeea.Nuareuitiavenitlanoifoarterevoltat:Bi,eununeleg
deceeu,caresuntevreu,saprbisericavoastrivoinuputeisoaprai?,
nultiminstan,amscrispersonaloscrisoarePatriarhiei,Direciei

Cancelarie,sntrebcesentmplidecenuseintervine.tiicareafost
rspunsul?

Nu,darfamiliaCeauescutocmaitriafuriademolriibisericilor.
Domnitoriictitoreaubisericidupfiecarebtliectigat,iarcomunitiile
demolau

DomniidelaPatriarhiepotcutarspunsulilvorgsi.Dacnu,lil
daueu.Rspunsulsunaastfel:BisericaMnstiriiCotroceninuaparine
BisericiiOrtodoxeRomne.VrugmsvadresaiComisieiMonumentelor
Istorice.ComisiaMonumentelorIstoriceeradejaanihilat,desfiinatdecirca
treianidezile.CredeicPatriarhianutiacestedesfiinat?Namavutce
face.iamnceputdemolareabisericii.Vspuneamcbisericaafostdistrus
decutremur.Chiardacamfirefcuto,arfitrebuitsodrmmisoluam
delanceput.Nuaveamfonduri.Noinegndisemsscoatemdincldiretotce
seputeascoate.iatunci,amfcutceeaceastzisarnumiodeturnarede
fonduri,dincelepecareleaveamladotare:ampltitoechipdeartitiplastici
careascosmajoritateafrescelor,adictencuialacupicturi,nvremeaasta,
oameniinotri,sculptori,zidari,auscosieipriledinpiatr,iararheologiiau
scotocitprinmruntaieleacesteibiserici.Delazidireipnnmomentul
drmriidectrenoi,BisericaMnstireaCotroceniamaifostrefcut,
cteodat,chiardejosdetot.Larefacerisafolositopiatrspongioasifoarte
slabitoateprofileledinpiatreraumcinate.Maimultchiar,launadintre
refaceri,faasculptatapietrelorafostaezatspreinterioribgatnzid.
Prinurmare,ultimavariantdeprezentareeraceamaiurt.Apoi,dealungul
anilor,bisericaafostdevastatiprofanatdemaimulteori.Noiamconstatat
c,nspecial,morminteleaufostprofanatedecelpuin12ori.nbisericerau
nmormntaioseriededescendeniaiCantacuzinilor.Existpietreletombale,
iarnoiampropusssefacunmuzeualpalatului,darnisacomunicatdin
cascnuestecazulsfacemunmuzeunumaidinpietrefunerareis
gsimaltceva.

Nuamgsit,darntretimpsaterminaticuCeauetii,iarpietrele
tombaleaurmastotacolo.Credcceicareauprofanatmorminteleprima
oaricareauluattotaufostpanduriiluiTudorVladimirescu.ntimpce
luptaucuEteriaiaufcutbivuaculicantonamentullaCotroceni.
MnstireaCotroceniseafla,peatunci,nafaraBucuretiului,npdurea
Cotrocenilori,pesemne,nziuacndauplecat,auscormonitrepededetot.
Facaceastafirmaie,deoarecearheologiinaumaigsitsicriele.Probabilcn
auavuttimpsscoatdinsicriepietrelepreioase,auruliauluatsicrielecu
totul.ProfesorulPanait,efulcolectivuluidearheologii,nacesttimp,
directorulMuzeuluiMunicipalBucureti,savantnartaarheologiei,neaartat
ctotulafostluat.DintoatavereamormintelorMnstiriiCotroceniamgsit
doaruninel,iacestaexecutatsimplist,ncrustatcuocrucefoartemic.Era,
defapt,uninelcaresepuneapedegetulmorilor,pentruvamaRubiconului,i
aparineauneifete,carenufusesetrecutninventarulcelordezgropai,ntro
cartereligioassadescoperit,ntmpltor,ceradomniaX,rpusdeo

boalpecarenoionumimoftic,ngroapaaceeamarencaresaexcavatau
fostgsiteasecapeteiaproapedelocoasealetrupului.Nutimalecuisunt
capetele.Eraupuselaunlocunelelngaltele.Mormintelefuseserprofanate
ntotalitate.ArhitectulVldescuicumineamfcutasecutiidinlemnidin
plexiglas,mbrcatecuplurou,amscrisnumeledecedailorconform
pietrelortombaleiamateptatsvedemcevomfaceculdiele.

Binenelescampusnumeleaacumsanimerit.Noiiambotezatdin
noupeCantacuzini.NunsemnacdacscriapecutieerbanCantacuzinoera
capullui.Noiamdoritcaosemintelesfiengropatentrobisericctitorittot
deCantacuzini.iatunci,avenitmareameasurpriz,durereimarelemeu
regretfadeajutorulpecareniladatPatriarhia.Amntrebatdenenumrate
oridacnisepermiteasngropmosemintele.Nunisapermissi
ngropm.Timpdeaseluniacestemicisicrieaustatnbiroulmeu.Niciun
preotnuarfiacceptatslengroapefravizulPatriarhiei.Dacauavutceau
avutcubiserica,nuamnelesceauavutcuoseminteleacestordomnitori.N
amneleslogica,namnelesspiritulortodox,spiritulcretincaredomnean
rndulsalariailorPatriarhiei.Pnlaurm,neamadresatbisericiidin
Mogooaia,ctitoriaCantacuzinilor.Nusaadmisniciacolo.iatunci,cu
sprijinulpreotuluidelaFundeniiDoamnei,dinFundeni,obiseric,sespune,
executatnaceeaiperioad,amdesfcutpavimentuldinnavabisericiii,
aa,maipenserat,mpreuncunitepietrari,amngropatceleasecutiide
oseminte.Preotulainutpefurioslujbreligioasdengropareinacestfel
saterminatcapitolulngropareaosemintelorCantacuzinilor.Cndsa
drmatbiserica,neamgnditspstrmtotul.

Binenelescaufostfcutemsurtori,relevee,desene,cugndulcn
viitorulmaiapropiatsaumaindeprtatvomrefacebiserica.Totceeacesa
drmatpietre,crmiziamduslaMnstireaCernica.Ampstratns
fundaia,aproapeunmetrudeasuprasolului,darbeneficiaranoastrsucita
datordinsfacemunbazinnloculbisericii.Afaceunbazinnsemnas
distrugemifundaia.ArhitectulVldescuaexplicatcesteimposibil
construireabazinului,pentru
capasarputeascurgedinbazin,infiltrndusenPalatulCotroceni,ceeace
arnsemnaundezastrupentrucldire.Minciunaainutioporiunede7080
decentimetridinfundaiabisericiiafostacoperitcupmntiaratcaun
mamelon,undeluoracoperitcuflori.

AstzibisericaPalatuluiCotroceniafostrefcutdupplanurile
iniiale.Ceneputeispunedespreoaltbisericmnstire,drmatnacea
perioad.MnstireaVcretiputeafisalvat?

Euconsidercputeafisalvat.iosvedeictdelungi
ntortocheatestedrumulacesta.Amvorbitpnacumdemaimulteoridespre
boalaluiCeauescu.iseluase,launmomentdat,hotrreassefaciun
monumentfunerarpentruCeauescu,iarnoi,arhitecii,trebuiasnegndim
undeurmasfieamplasaticumartrebuisarate.

Arfiinteresantdetiutcumartamomentul!


Aufostavansatepropuneri,darnimeninundrzneasseducsi
spunfamilieisauchiarlui:Vezidomnule,cnegndimlamormntul
dumitale.Dacndrzneaiaaceva,eraidejaunommort.Prinurmare,
trebuiasgsimosoluie.Oricumamfirealizatmonumentul,trebuiastie
deprezenalui.

Cesoluieafostaleas?

nlocszicemmormntsaumausoleu,aveamsispunem
monumentalvictorieisocialismuluinRomnia,nfruntecufaimoasafamilie
sauSecolulCeauescu.Pentrutemaaceasta,stiicamcititicumsa
fcutmblsmareamarilortitaniaicomunismului,LeniniDimitrov.Misa
fcutpuinprulmciuccndamvzutcenseamnmumificareaacestora.
EucredeamcmumificareasefceacalaegiptenisaucalamumiiledinPeru.
Nu,domnule!Sefceamultmaibrutal!

LafelsaprocedatcuLeniniGheorghiOimitrov,poetulbulgar?

Pi,dupceaumurit,afostfcutimediatunmulajdeipsos,iardup
mulajulacestasaturnatuncorpidenticcucelaldefunctului,dinoel
inoxidabil,dargolpedinuntru.Sascosapoipieleamortului,adicntermen
ciobnetiafostbelitdepiele.Pieleaafosttbcitbinedetot,iarcarneai
scheletelemortuluiaufostincinerate,cenuabgndusencorpuldinoel
inoxidabil.Pieleatbcitafosttraspeacestcalapodom,cusut,pictat,
aranjatperfect,deziceaicesteviuitotulafostbgatntrunsicriude
cristalcuvacuum,pentrucamicroorganismelesnusepoatdezvolta.Cam
aaarfitrebuitsprocedmicuCeauescu.

ncellocurmasfieamplasatmonumentulfunerar?

UnadintresoluiiafostcaacestmonumentfunerarsfiepeDealul
Mitropoliei,undeactualaclopotnitrebuiasfiemutatmaisprebiseric,n
loculacesteiaurmasfieamplasatmonumentul,lsacomunicatlui
Ceauescuielafostdeacord.Nutiaceisepregtete,dar,vorbaaceea,
poftavinemncnd.Cndisaspuscacolovafiamplasatmonumentul
Socialismului,CeauescuahotrtcaMitropoliarmnemonumentistoric,
CancelariaMitropolieisfietransformatnanexaMausoleului,iar
MitropoliasfiemutatlaVcreti.LaVcretiurmaslocuiasci
Patriarhul.Ceauescuacerutsexecutmunproiectcuprivirelarestaurarea
MnstiriiVcreti,astfelnctsaratecauncentruecumenicalBisericii
OrtodoxeRomne.UrmassefaciunpalatpatriarhalioFacultate
Teologic.Miemisaprutosoluiefoartebun,pentrucsalvamMnstirea
Vcreti.

Careestemotivulpentrucarenusarealizatpnlaurm?

PentrucsaopuscunverunarePatriarhia.Dacnusaopusla
drmareaCotrocenilor,cndsapusproblemaprsiriiCancelariei
Patriarhale,saopusdinrsputeri.Astaaajunslaurechiledumneaei,caresa
enervatiadecis:Bun,srmneiacolo.Drmmbisericaipunemnloc
uncentrusportiv,uncomplexsportiv.AaamuritVcretiul.Daracum,
ghicighicitoareamea,undeafostultimulamplasamentalmonumentului

funeraralluiCeauescu?VisavisdeviitorulMuzeualPartidului,ntro
cldirenou,undeerauareneledetenis,dacnumnel,Venus,pestr.
tirbeiVod.Camattdespreaceastafacere.Zicafacere,pentrucadepit
cadrularhitecturii,ctialbunuluisim.

Ctdemareecruceapecareopurtm

Haideisavansmpuinnistorie,cumsezice,isnepovestiicte
cevadespreactivitateadeastziaPatriarhiei.

AutrecutmaibinededouzecideanidecndBisericaafost
drmat.Cesamaintmplatdeatunci?Patriarhiaascoscapuldinnisipca
struul.Aluataripi.AuitattotceeacesantmplatnperioadaluiCeauescu.
Cndaaplicatprincipiul:nivu,niconnu.Afostdeparte.Miseparefoarte
curioscBisericaOrtodoxnuafostaproapedecredincioi.Astzi,Biserica
estesupratcalteculteauluatavnt.Auaprutns,uitaiv
dumneavoastr,zecidebisericiprotestante,zecidebisericicatolice,feldefelde
culte,desmbt,deduminic,devineri,saucreatfoartemuliprozelii.De
ceestesupratBiserica?Pi,Bisericanuesteaproapedecredinciosulsimplu,
deomulsrac.Catoliciispalpicioarelebolnavilor,iarpreoiinotrinufac
altcevadectssegndeasclacoliv.Nusepoate!Pierdereasufletelorse
datoreazatitudiniiBisericiicretinei,nspecial,conduceriicarenuatiuts
seapropiedeomulsimplu.

NimeninuosuitecnperioadacomunistBisericacntaosanalei
preamreaconducereadepartid,ladaidumneavoastrnapoitimpuli
gndiivlaimaginileprezentateodatcuslujbelecaresaufcutatuncicnd
amurittatlluiCeauescu.Cohortedepreoicntaunfrunte,ctmaitare,ca
sfieauzii.Pcat!Astzi,doresctotul,vorcatoatelucrurilecareaufostalelor
slefiereturnate.

SascrismultnpresdespreBisericaNeamului.Decedoreteazi
Patriarhulsfieconstruit?

Misepareobiserichaoticdemare.Enecesar?idaceste
necesar,undessefac?Uncapitolcareaintrigatfoartemultoamenii,
bucuretenii,i,nspecial,pespecialiti,maialesarhiteci.Toiarhiteciinu
suntdeacordcuconstruciaacesteimaricatedrale,iardacenecesarsse
fac,trebuiessegndeascfoartebineundevafiamplasat.Patriarhulnua
spusnimiccndsaudrmatatteabiserici.Considercuneleaufost
drmatedegeaba.Alteleaufostdrmatedinnecesitatealucrrilorde
sistematizare.MenionezcnoinenumimazimiculParis,ncomparaiecu
mareleParis.DarMareleParis,careestepreamritdentreagalume,se
datoreazunuimareprimar,Hausman,careatritpetimpulluiNapoleonal
llllea.CndHausmanafcutsistematizareaorauluiLuminilor,atiatn
carnevie,adrmatsutedelocuineipeste100debiserici.inBucureti
aufostdrmatemultebiserici,darmulteaufosttranslatatenaltparte,
printrecaremenionezifaimoasabisericMihaiVod.Poatenueranecesar.
tiu,acelebisericiputeausrmn,altelens,nu.


DarslumdinnoucazulbisericiiCotroceni,vzutprindorina
Patriarhieideaifaceomarecatedral.BisericaOrtodoxesteobiseric
modest,ntotdeauna,noi,romnii,nuneamdoritcldirimari,
impresionante,darneamzis:Domne,dacfranceziiauNotreDame,nu
putemaveainoiunNotreDame?Pi,noinecomparmcuapusul?Biserica
Ortodoxnmodestiaeinuacreatbisericimari,cimnstirimari,centrede
culturidepropagandaortodoxiei.Deceavemnoinevoiedeoconstrucie
attdemare?Cesfacemcuea?Sseaduneoamenii?Pi,osingurzi,sau
maximumdouzilepeanseadunmaimulioamenilaPatriarhieiaceeaeste
ziuadePatiiziuaCrciunului,ncolo,bisericilesuntcamgoaleiacestlucru
sadatoratnsuiaceloracarepstoresc.tiiidumneavoastrcPatriarhula
propuscanouabiseric,pentrucaresaufcutdealungulanilormaimulte
proiecte,sfieconstruitnceledinurmnparculCarol.nti,aexistatun
concursfoartemare,oseriedearhiteciaufostipremiai,sacheltuitfoarte
mult,ibisericaeraamplasatnpiaaUnirii,nhulacelamare,cupiaa
neterminat,alcreifundaleraCasaRepublicii.Sepierdeaaceastbiseric.
Dar,totui,umpleaungol.Dupuntimpcndarhiteciinuaufostdeacord
cuaceastamplasare,sagsitoalta:pecheiulDmboviei,acoloundetrebuia
sseridiceteatruldeOper.iacelterenafostagreat,attdebucureteni,ct
ideconducereaPatriarhiei.

iultimapropuneredecareseagaastziPatriarhiaestemusaisse
construiascnparculCarol.DarnunparculCarolpropriuzis,cisse
drmefostulmonumentaleroilorcomunitiipeloculacestuimausoleus
seridiceCatedralaNeamului.Domnilorpreasfinii,acelmonumentnuiun
monumentcomunist.Arhitectulcarelaproiectatafostunbuncretin.Cele
cinciarcepecarelevedeijos,dintrunbazaltrou,reprezintarcadele
asemntoareocnielorbisericilorromneti.Jos,efoarteadevrat,esteo
marerotond,ncareaufostngropaifoticonductoricomuniti,ncentru,e
ngropatGheorghiuDejidejurmprejuraliconductori,dintrecareunii
suntmariintelectualiairii,nunumaicomuniti,toatlumeacarevoia,n
aceaperioad,puteasfiecomunist,euamcunoscutogrmaddepreoi
comunitiiazicntpectevocivreidumneavoastrcumaufosteiasuprii
decomuniti.

CtadevrestenaceastPlngere?Eadevratcaufost
persecutai?

Nuiadevrat.Desigur,uniipreoiausfritnpucrii,darceimai
mulitotaa,aufostiubiideoameni,maialesdacspuneauicteosnoav
desprecomuniti.DarhaideisnentoarcemlaCatedralaNeamului.Deci,
monumentulnuesteoexpresieacomunismului,nsuiluiCeauescunula
plcutmonumentul,nprimulrnd,cumafostfcut,apoipentrucacoloeste
ngropatunulpecarelaconsideratdumanullui,cutoatecDejlafcut
secretargeneralalpartiduluicomunist.Ceauescuapropuschiarlaun
momentdatcamonumentul,casnusevad,sfienconjuratcublocuri
nalte,sdisparastfeldincoronamentulparculuiCarol.Naapucatsvad

acestlucru.DardeceineBisericamoriacolo?Bisericaspune:nparc,
lumeaosvin,noinuosstricmparcul.Bisericapecaretrebuieso
construietitrebuiesfieunparavanalcoronamentului.Nuovedempepartea
eifrumoas,deapus,peintrare,dincauzapoziieieiestvest,osovedem
dintroparte.Dinpunctdevedereestetic,esteunparavanpentru
coronamentulacelorfrumoiarboricareauovrstdemaibinede150deani
nacestparc.

CeneputeispunedespreparculCarol?

AcestparcafostnparteadesfritaBucuretiului,acolosetermina
Capitala.Dupel,urcaidealuliddeainspateleViiplngerii,campeunde
astziestecimitirulBellu.OpartedinacelterenfusesecumpratdeBellu.
Bellueraunmareomdeafaceri,careadeinutcelemaimariterenurin
Bucureti.Eraproprietarultuturorterenurilorcaresentindeaudeundeeste
astzipiaaOborpnlarulColentina,ctevamiidehectare.Lafel,afost
proprietarulterenurilordincolin,undeexistparteadesudaparculuiCarol
icimitirele,defaptodonaieaacestuia,opartedonateialtacumpratde
primriaBucuretiului.naintevreme,acoloundesuntastzicimitirele,seafla
unobor,presratcucrciumi,seineauzaiafeturi,sedansa,secnta,ntrun
cuvntbodegi.Deci,dinterendejoac,defericire,decntecsatransformatn
celmaiinteresaticelmaivestitcimitiralCapitalei.Bellucivil,BelluMilitar,
BelluCatolic,BelluprotestantichiarBelluisraelian.

DarsrevenimlaparculCarol.

Oaleepromenadseridicpnnvrfuldealuluiinvrfulacestui
parc,camn1906,sadeschisprimamareexpoziieaindustrieiieconomiei
romneti.Eraufeldefeldepavilioanefcutedinlemn,crp,ipsos,cumulte
decoraii,arhitecturaanului1900.Sefcuseiomoschee,obisericiozon
dedistraciegenMontaignerusse.Cumeraacesta?ncentrulexpoziieierao
marebaltasanat,unlac,iteurcaintrobarccareeratrasnvrfulunor
scheledemetal,barcaalunecalavaleiajungeainap,spredesftarea
oamenilorcaresesperiauiipaudebucurie.Campnn1930ammaivzut
acestMontaignerusse.Cutimpul,acestecldiriefemeresaudistrusin
vrfuldealuluiafostconstruit,totprovizoriu,primulmuzeumilitarromnesc.
Acoloerautoateputile,spadele,uniformelesoldailorromnidealungul
veacurilor,ba,maimultnc,nfaeraunpadocundeexistautunurile
capturatedelanemintimpulrzboiuluidin1916l918,printrecarei
faimosulDikeBerta,ceamaimarepiesdeartileriegreadinaceavreme.i
acestea,cutimpul,audisprut.Armasparcul.

nfaaMuzeuluimilitar,aexistatmormntulerouluinecunoscut.i
astzivdflacraveniccareardepeacestmormnt.Esplanadacareducea
susseterminanjurulacestuimormnt,ntimpulluiAnaPauker,mormntul
adisprutiaaprutdinnoudup25deani.

Nuaaprutpurisimplu,afostrefcut!

Aveidreptate,cndauvenitcomunitii,safcutmonumentuleroilor
socialismului.isanmormntatsubacestmonumentprimaoarDej.

Monumentuleradingranitrousuedez,opartedinelprovenindchiardin
piedestalulfaimoaseistatuialuiNostrovicireprezentndulperegele
Ferdinand.StatuiaaceastaerapeKiseleff,imediatlngMuzeulranuluii
portuluiromnesc,nafardeGheorghiuDej,dejurmprejurulrotondei,cu
timpulaumaiaprutmormintelealtordemnitaricomuniti.PentruBiserica
Neamuluinaugsitaltlocnparculacestadectamplasamentul
monumentului.

Totncadrulacesteimarizonededesftaredecopaciialeiafost
construitiInstitutulastronomic,undetotromnulputeasvadprin
telescopastreleiceruldedeasupraBucuretiului.AcestaeraparculCarol.Cel
maifrumosparc,cuceimaibtrniarbori,unparccareerafoartedesvizitat,
maialesdeoameninvrst.Cimigiusetransformasentrunlocde
promenadaoamenilordejos,ordonaneleiservitoareleseineaudedegeti
seplimbaucubarcanCimigiu.ParculdinmprejurimilelaculuiHerstru
eracamdepartepentrubucureteniiacolomergeaprotipendada,oamenii
caremaistteaulaobere,laodiscuie,oamenipolitici,raricopii.ParculCarol
afostaloamenilorcaregndeau,careeraubtrniicareseodihneau,parcal
linitii.Era,poate,inapropieredeviitorullorlocdeodihnetern,cimitirul
Bellu.MamiratfaptulcBisericaacerutcuattanverunaredrmarea
acestuimonumentaleroilorcomuniti.Unommort,indiferentceafost,este
unommort.Ascoateunomdinmormntnseamnaiprofanamormntul.
EstePatriarhianstaressusincprinprofanareaunuimormntpoates
iconstruiascdeasupraBisericacareoreprezint?

Esteinimaginabilaceastidee.Sscoiunmortcaspuiacoloo
bisericundesseroagelumea.Indiferentceafostomulrespectiv.Majoritatea
locuitorilordinRomniai,nspecial,dinBucureti,arecelpuinorudsau
unprietencareaufostnscriinPartidulComunist.Cohortedepreoiaufost
nscriinPartidulComunist.iatunci,cesspunem?Vremsartm.Ct
suntemdeanticomuniti?Pi,BisericaOrtodoxRomnafostoaliat
puternicaPartiduluiComunistRomn.CndsenatorulTicuDumitrescu,
CareerapevremeaaceeaunmarereprezentantalPartiduluiNaionalrnesc
CretiniDemocrat,aluathotrreacaoameniicareeraungropain
rotond,recteGheorghiuDej,iceilalicareeraunjurulacesteirotonde,sfie
scoi,vpotspunecuniinicinuputreziser,iascoscucarneapeei.Uniiau
zistotui:Domnule,eunamvzutcomunitiisiscoatdinmormintepecei
treiregi!

AmauzitcafcutmarescandalTicuDumitrescu.

Pi,eadevrat:aobligatfamiliilecelorngropainmausoleusl
scoatdeacolo.Urt.Viii,cuviii,darcumoriiceauavut,domnule?iceide
astziprocedeazlafelcumaufcutcomunitii?Ctecimitireaufost
dezafectatecasfaclocsalbeidelocuine.Aatrebuiesprocedm?Aa
suntemnoiobinuii,romnii,fiecarecndvinelaputeredrmstatuiacelui
dinainte.Scoatemoriiiiarunc.Cefeldeoameni,cefeldegnditori
suntem?Repet,preafericitultiensc,dacsetrageosingurbrazdn

jurulmonumentului,elrmnenistoriedreptctitorulCatedraleineamului,n
locsaruncebaniipecatedral,maibinesarocupaderestaurareai
refacereaattorbisericicarestaussedrme.Sespune:naufcutnimic
comunitii,audrmat.PicinearefcutVoroneul,Sucevia,Moldovia,
Putnainbiserici.Comisiamonumenteloristorice,darnceperioad?Nimeni
numaitie.Acumtotcesafcutesteprost.Svedemcesafcutnaceti15
ani.Nimic.Mnstirileibisericileicerdrepturilepecareleauavutnainte:
moii,case,pduri.Armergecuacestea,chiardepetimpulluiKoglniceanu.
Epreadetot.Dareinuvorsnapoiezebisericilecarenuleauaparinut:
bisericileUniilor,bisericilecatolice.Eposibilsexisteprocesentrediverse
religii?Pentruce?Aufostconstruitedealii,careaufostnperioadalui
Ceauescumaioprimai,oameniiaudisprut.Indiferentdacnuexistniciun
credinciosnsatulrespectiv,bisericaaparineceluicareadatbani,a
construito.PreafericitulcumultdragosteiataamentIaprimitpePapade
laRoma.nschimb,cndevorbascedezenitebunuri,ajungemdersul
lumii.

Aiafirmatmainaintecpreoiinuaufostasupriidecomuniti.Eu
credcontrariul.

Facomicrectificare,nperioadacomunist,aufostdestui.Darau
fostuitai.Numaiceicareaureuitsfugpestegrani,desprecareavorbit
strintatea,maisuntpomenii.Ceimulisuntnscareaumuritnlagre,la
Canal,npucrii.Mainimeninuvorbetedeei.NuamvzutBisericade
astzispomeneascdeeroiisi.Bisericaarealteidealuriastzi,ntotdeauna
auexistatmarimanifestaiidecredinnjurulmoatelorisfintelor.Darca
aziniciodat.Esteunfeldecinematografcuint.Cerostaumoatelei
oameniipolitici?Vorsaratecsunteiniicredincioi.Credinastn
sufletulfiecruia,nutrebuiesioetalezi.Ceicareaufostntoamnalui2004
lalai,aivzutncesetransform?ntromanifestaiecumititei,cubticu
injurii,cunghesuieli.iceicareaustatcuminionoaptentreagddeau
buznacasiiaobolul.

Eperioadancare,recunosc,sacanonizatoserientreagdeoameni.
PapadelaRomacanonizeaznritmindustrial.Manifestaiilecaresefacsunt
nitespectacole.Nudecredin,cispectacoledemas,demulteoricunuane
politice.Astzi,lanoi,pentruoricemanifestaietrebuiesaiiunpreot
alturi.Oslujb.Dacnperioadacomunistnuerau,astzieitrebuiesiia
revana.Preoimeaestenfrunteamanifestaiilor.icasfiectmaielocveni
imaisiguriaunceputieiscanonizeze.DintefancelMareaufcuttefan
celSfnt.Domnitorulmoldavafostomarepersonalitatepolitic.

Darnumaisfntnuafost,otieoriceliceean.

Afostnsuratdeapteori,aavutfeldefeldeneveste,ntrecarei
unelecatolice,inutiucedogmpermiteunuiortodoxsiaofemeiecatolic.
Aavutfeldefeldecopiidinflori,atiat,anepatiaspnzuratrivalipolitici,
darnunumaipeei,ciifamiliilelor.Atiatiaucisprizonieri.Esfnt?Aase
spune,cafostsfntpentrucafcutbiserici.Atunciilanoitoiceicareau

banipotcldibisericiisfietrecuinrndulsfinilor.ipreoiiaunceputs
mbracehainaomuluipolitic.Pentrucdinpolitichieiesbani.Caidincoliv,
caidinparastasuri

MaiexistcredincioiortodocinRomnia?nsensulcuratal
cuvntului?DacfacemosocotealpentruBucureti,la2milioanede
locuitori,suntpeste200debiserici,nfiecareduminicseumplucirca150de
biserici.Aproximativ15.000decredincioi.Deciduminicasunt1%0,7%dintre
bucureteni.

Bucuretenii,prinprimarulloractual,iauspusgndurile:snuse
executeaceastcatedralnparculCarol.Arhitecii,ntotalitate,inclusiv
UniuneaArhitecilor.Saufcutfeldefeldesusineri,lobbyurinafigsite
soluiipentrudemarareaproiectuluidectrebiseric.Eutiunsdece
Patriarhulinemorilaacestloci,ngeneral,naseexecutaBiserica
Neamului.

Puneitotuipunctulpei!

Pi,Patriarhulestecelcarenuasusinutmeninereabisericilorcare
aufostdrmatentimpulluiCeauescu.Elvrearapidridicareaacestei
biserici,sispelegreelilecareleafcut.Eltieprecis,numaidactrageun
andinfundaie,pepiatrapizanieiacesteibisericivascrie:Clditntimpul
PatriarhuluinanulcutareStiicnuprinastfeldegesturiitergi
greelile.Catolicii,ineimintecemarigreeliaufcut,cndrscumprauprin
baniprilerecialesufletuluiindulgenele.PrinvorbeiprincldireaBisericii
Neamului,Patriarhulnuvaputeatergeniciodatgreealadeanususine
Bisericaortodoxntimpulcomunitilor.Cumosfieiertatcndnuapermis
cavoievozii,boieriicareaufostnVcretisaunCotroceni,sfiengropain
bisericiioseminteleloraufostinuteafarcaaleoricruianimal?Nuputem
siertmaceastgreeal.idactotui,nceledinurm,statulvahotrs
fieridicataceastbiseric,considersfienlatdinfondurilePatriarhiei,nu
oricecontribuabilsfieobligatsplteascdinbuget.Euosvspun,clujenii
auntrebatdecesfacemnBucuretiPatriarhiaNeamului,putemsofacem
laClujsaulaSatuMare,saulaConstana,decenBucureti,cestecapital?
BucuretiulecapitalaOrtodoxiei?Nu.Poatesfieoriiunde.Preoiis
contribuielaridicareabisericii,smaideadincolivpentruCatedrala
Neamului.

ivntrebpedumneavoastr,decesfacemoastfeldeconstrucie,
carecostzecidemiliardedelei?Cesentmplcusuteledebisericicare,ani
dezile,nuaufostreparate?Ctezecidemonumentesevordrmananiicare
vorurma?Cndsevaconstruiaceastcatedralinusevancheianmai
puinde10anictebisericisevordistruge,ctemonumentevorfidemolate
devitregiavremurilor?FondurilepentruCatedralaNeamuluiarputeafifolosite
multmaibinelareparareaisusinereabisericilorcaresedrm.icevom
facecubisericilecareaufostdrmatentimpulluiCeauescu?Hai,biserica
Cotrocenilor,prinbaniintreprinderiiAedificiaCarpaiiprindorina
preedinteluiIliescu,afostrefcut.NusubformdeCeauescu:adevruri

interzisebiseric,cisubformdecapelmortuarundessepunceeacesa
scosdinfundaiilebisericiidrmate,capeteleCantacuzinilorifamilialor.

DarVcreti?!Multvremeamasociatacestnumecunchisoarea
aflatlngPiaaSudului.DecenudoreteBisericarefacereaVcretilor?

Credccelmaibunloc,dacevorbasfacemoCatedrala
Neamului,sarfacepeloculundesaaflatBisericaVcretilor.Unu:estetot
undmbdedeal,dariotradiie.Pelngbiseric,care,dupmine,artrebui
saibformauneimnstiri,BisericaNeamuluisfienconjuratdechilii,
trapezialtemonumenteanexe,artrebuissecompletezeicuunInstitut
Teologic,unInstitutdeRelaiicuStrintatea.Sepotfacefoartemulte.Dac
vremsfacemceva,srefacembisericilepierdute.Pcat.ivmaispun
dumneavoastrcunlocundeeposibilsseconstruiascarfiParcul
Tineretului.Marelebulevarddeschisntimpulcomunitilor,arteranordsud,s
aropriexactnfaaviitoareiCatedraleaNeamului.Dejurmprejurexist
foartemultepunctecuoposibilcirculaieintens.Comparaidumneavoastr
metrouldepeacestbulevardculipsamijloacelordetransportdinParculCarol.
CumosajungoameniinparculCarol?Pejos.Noi,bucuretenii,avem
foartemultdegndit.Cemmirnsecnultimaperioadnsui
ParlamentuladispusconstruciaCatedraleiNeamuluicuunamendament:s
nufiedrmatmonumentulEroilorcomuniti.Cecombinaiesublim:crucea
ortodoxieiprivitprinarcadelecomunismuluiistrjuittotuidemormntul
erouluinecunoscut.Ctlipsdenelegere!

Cenoutideultimoraveinlegturcuacestamplasament?

nultimaperioadamprimitiinformaiacesteimposibilde
construitBisericaNeamuluichiaripeloculVcreti.Terenulafostvndut
dePatriarhiesaudeprimrieuneisocietiaustraliene,carevafaceunCentru
sportiv,lafelcumsagnditiCeauescu,inspecialunhipodrom.Ce
interesant!Copitelecailorvorclcapemormintelesfinilor.imainenumim
noiromnicretini!ntrozi,dupceamavutmaimulteemisiunidespre
aceastproblem,amfostabordatdedoipreoiioclugri.Caremau
ntrebat:CumdeeposibilcasnufiudeacordcuconstruciaCatedralei
NeamuluinparculCarol?Cnusuntunbuncretin,c,nfond,terenul
acelaestealBisericiiOrtodoxe.Avreasspunichiarleamexplicatacelor
prelai:Preafericiilor,eusuntdeacordcastatulsvdeanapoitoate
terenurilecareauaparinutBisericii;camotreimedinteritoriulrii,pe
vremeaPrincipatelorUnite,MunteniaiMoldova.Svdeapmntulnapoi.
Drmmindustrie,cldiri,sfieterenulBisericii,darcuocondiie:ca
preafericitulPatriarhslconvingpedeputatuliganilorsauperegeleiganilor
caeisintredinnounrobiabisericilor.Moiilebisericiloraufostlucratede
igani.CumeposibilssegndeasccceeaceafcutCuzaprin
secularizareaaverilormnstiretiazipoatesfieiertatidatnapoiBisericii?
Nummirfaptul.Cuzaiastziestencsingurulcretinidomnitor
excomunicatdeBisericaOrtodox.Ruineadouaoar.

Ceicarecldescastzibisericiofacdinbaniilornucontribuiebiserica.


NouaBisericCotroceni,BisericaElenaCuzaiBisericaPolitehniciiau
fostfcutedentreprindereaAedificiaCarpaidinbaniipreedintelui,ing.Petre
Bade,iarnOradeaimprejurimifraiiNiculaiunmaregrupdeoamenide
afaceriifoartebunicretiniauridicatdintemeliiirefcutpeste15locaii.

DarBisericaOrtodoxRomn?

TitonRomnia

Cucepersonalitiaiavutocaziasvntlniincariera
dumneavoastrdearhitect?Mreferlaefiidestat,desigur.

Amparticipatlamultentlnirintreoameniidestatstriniioameni
destatromni,darpentruTitoamuncapitolaparte.

Observcaveistructurateamintirilenmodfoarteorganizat,pe
capitole.

Labtrnee,omulistructureazamintirilepemsurcei
rememoreazviaa,activitatea,sentimentele.icndapareoamintirertcit,
uitat,otrimitelacapitolulsu,lasertrauldinminte.Soartaafcutsfiu
detreiorinpreajmaluiTito.Primaoarsantmplatfoartedemult.Eramun
simpluarhitectlaMinisteruldeExterne,prietenpeatunciicufrairomnii
cufraisovietici.VenisentrovizitlaBucureti.Erapevremeaseceteidin
1946l947.Ofoametegrozav!Binenelescnamavutniciunamestecn
discuiilerespective,darmaflamnpalatulExternelorcndiluaeladiode
laAnaPaukeridelaTeoharieGeorgescu.Dejeramaimititelcafuncie.Se
terminaseedina,sencheiaseibanchetuldeadioorganizatdeoameniilui
Tito,darisrutrile.Titoerambrcatntrouniformmilitarcalateatru,
nsoitdesuit,acobortscriledelaPalatulVictoria,undeerasediul
MinisteruluideExterne,iaieitafar,nmomentulacela,toioameniicarese
aflauncldire,delaomdeserviciulaconsul,viceconsulialiimaimari,au
datbuznansaladebanchetcasciuguleasccemairmsese.Cndam
intratieuacolo,masaaceealungeraplindebunti,culucruripecare
nicinulemaivzusem:sandviciuricuicrenegre,cuicredeManciuria,batog,
whiskyiciocolat.

Ciocolataeraservitlabanchet?

Da,ciocolataerapevremeaaceeaodelicates.Ceamaibunprjitur
pentruromnifusese,petimpdesecet,mmligaprjitcupuinzahr
deasupra.Domnule,afostonebuniermiadebanchet!Ceputeaumnca
uniioamenicndnoimureamdefoame!Attamiamadusamintedespre
primavizitaluiTito,cunoscutdemine.

efiidestataiRomnieisauntlnitcuTitooficialineoficial.

Aaeste,uneleviziteerauoficiale,alteleneoficiale,iarceleneoficiale
sempreauntiuteinetiute.Euamluatparteladouvizite:una
neoficialnetiutiunaoficialtiutiaceeaafostdeadio,pentruc,dup
aceea,Titoamurit.Dupbanchetulaceladecarevampovestitmainainte,a
urmatoperioadneagrnrelaiilenoastrecuefulIugoslaviei.inmintecla
TurnuSeverineraopancartmaredetot,cufaaspreIugoslavia,undeTitoera
desenatcaunclu.ineanmnunsatriispuneaSatriomor.Pe

parteacealalt,fcuseiTitounpanou.OvacmarepecarescriaRomnia,la
caresugeauStalin,AnaPauker,TeoharieGeorgescuiceilali.Peurm,
lucrurilesaumailimpezitincepuserrelaiideprietenieidesimpatientre
noiiTito,maialesnperioadancareRomniacutassendeprteze,ntr
unfel,degrupulsovietic.Eraunactdecurajdinparteanoastr.

Eraprinanii'60,nu?

ndeprtareaastadegrupulsovieticaduratcivaani.Anceputpe
vremealuiDejiaduratpnn1969.CeadeadouavizitaluiTitoafostpe
vremealuiCeauescu.Svspunctevacuvintedespreperioadacnd
dispruserpanourileacelea.IugoslaviidinlagreledinBrgansentorseser
dupcefuseseralungaidinBanatidinteritoriileromneti,cndnusemai
cereaautorizaiecascoboridintrenlaTurnuSeverin,undeerazonade
frontier.AmauzitcavuseserlocnitentlniridiplomaticentreTitoi
CeauescuimisaspussorganizezovntoarelaSvrin,darnumisa
spuspentrucineipentruce.

CasteluldelaSvrinerarenovat?

Da,lterminasemcucivaaninainte.Mamdussverificdoar
stareacastelului,dacestecuratilucrurilesuntpuselalocullor.Mise
spusesesfacuncortnpdure,pentrumulte,multepersoane.Cndfaciun
cortpentruvntori,nseamncacolotrebuiesaibiomicbuctrie,un
depozit,islamplasezinaafel,nctsnufacizgomot,casnuderanjezi
animalele.LamterminatiamaflatdelaunomcuochialbatricvineTito.
Euamplecatdupcecortulafostgata.Nusacomunicatnimicoficial,ns
bieiitiaeraumaibineinformaidectmine.miamintesccTitoaavuto
discuiecuCeauescu,darcesadiscutat,Dumnezeutie!

NicicuocaziaceleideadouavizitealuiTitonuaifostpreaaproape
deel.

Nu,daramfostdestullaultimamarevizitaprinuluiiugoslav.
Civadintreceicareneocupamcuconstruciileamfostchemaidectre
tovarulStnescu,exministrudeInterne.Unomfoartesimpaticifoarte
detept.NisaspusctrebuiespregtimdoucaselaTurnuSeverinpentru
vizitaidiscuiilecaresevorpurtacuiugoslavii.Amplecatmaimuliarhiteci
cuunavion,viaCraiova.Stnescueranfrunteanoastrineaartatdiverse
caseundearputeaficazaiceidoiefidestat,TitoiCeauescu.iamrmas
laTurnuSeverinsdmbtaie,sproiectmdoucase.Cuocaziaconstruirii
barajului,sefcuseocasdeoaspeilacelmainaltnivel,laGuraVii.Casa
eraaa,caunconacmare,cuparterietaj,cusaloane,sufragerii,dou
dormitoaremaimariimaimultegarsoniere.PevremeaaceeaiCeauescuera
maimicilumeanusegndeasfacniteapartamenteimperialepentruel.
Eraudoucameredehotel,carealctuiauapartamentul,unsaloniun
dormitor,maipuinmobilate.Arhitecturaeramaimodern.Ceauescuafosto
singurdatacolo.Darnusemaipuneaproblemasfiecazatidedataasta,
pentruceraualtestandarde.isaugsitpnlaurmdoucase.Una
dintrecaseeramuzeu,MuzeulpictortefanPopescu,cedatdeSecretariatul

Judeean.Amfcutplanurileiurmasintrenforconstructorul,cas
drme,szugrveasc,sschimbeinstalaiile.Peurm,erarndulmeus
mobilez,sipuncovoare,perdele.PentruTito,afostmaigreusgsimn
TumuSeverinocasmaireprezentativimaiizolat.Descoperisemn
apropiereaHoteluluipartiduluiocas,nsvilaaceeaaveaunbucluc.

FusesevilaunuidoctormarenTurnuSeverin,cuparterietaj.Doctorul
aveaunbiat,totdoctor,carelocuiselaparter.AcestafugisenIugoslaviai
statuliluasecasa,adicparterul.Btrnuldoctorlocuialaetaj.Saufcut
presiunisfiemutatdoctorul,daracestanavrutnicimort,nicicopts
prseasclocuina.Noierampresaidetimp,doctorulnuvoiasplece.Au
venitalii,lausftuit,lauameninat.DoctoruladattelefonnStateleUnitei
avorbitcufiulsu,sfacscandalnpresisaratecinesuntromnii,care
vorssempacecuamericanii.CeidelaBucuretiaucutatsItenteze:
Domnule,ioferim,cutitluldeproprietate,unapartamentnBucureti,lng
fatadumitale,iidmibuletindeBucureti.Pevremeaaceea,obinerea
unuibuletindeBucuretieraoproblem.Nutiuctafostdoctorulde
convinssaunu,darpnlaurmisadatapartamentiaplecat.Casl
forezesplece,antierulntinsesedejascheleledejurmprejurulcasei,
muncitoriibteaundraciilaunnebunitpedoctor.Eraibtrnibolnav,
nsfrit,doctorulaplecatiamintratnforncasaluiTito.

Cevremuri!

CasancaretrebuiasasteaCeauescu,fostulMuzeutefanPopescu,
eraocldiremarealb,ncentruloraului,iaveaunparterexecutatmai
laborios,custucatur,cusculpturi,idinacestparteraufostcreateunsalon
mare,osufrageriemare,cutotcetrebuiasconin.Laetajeraudou
dormitoare,unbirou,omicbibliotecifoartemulteanexe.

UndeseaflacasluiTito?

Erantrunmicparc.Prinurmare,auvenitbieiiiaunceputs
puncopaci,nspecialbraziipini.

Cumvaignditstransformaivilabietuluidoctor?

Laparter,neamgnditsfacemunsalon,osufragerieiomic
garsonierpentraunuldintrensoitoriiluiTito,iarlaetaj,peoscar,luat
aa,camnpiepti,unsalon,undormitormare,omicsufragerieialt
garsonierpentraunaltnsoitor.antierulerantoi.Euamplecatprinar
sgsescmobillamarilentreprinderi.Numaiaveamtimpsproiectmis
executmomobilspecial.Cegseam!Pevremeaaceea,erammari
exportatoridemobiliamgsitdestulmobil,ntoatestilurile.Ceidela
Arad,deexemplu,fceaumobilLudovicalXVlea,albinegru.Eadevratc
stteamaiprostcufinisajul.Pieselecaretrebuiasfiedinalameraudin
plasticaurit.Astaera!Amgsitiomobilpictat,nstilbavarez.Cumobila
mamdescurcat.Covoareleeraudestule,mici,mari.Mamdusileamales.
Perdeleleeraudestule,leamalesileampus.Totuleranordine.

Apoi,avenitTito


Casnugreesc,maminteresatcumtrieteTito,cetabieturiare,
ceiplace,cenuiplace.PrimulsecretardinTurnuSeveriniatrimisbieiila
Kladova,satuldevisavisdeTurnuSeverin,svorbeasccuiugoslavii,cas
aflminoicumeraviaadezicuzialuiTito.Lapuspebieiitiaipe
minentromain,amtrecutpestebaraj,grniceriiromnineausalutat,
grniceriiiugoslavineausalutatiamajunslaorganizaiadepartiddin
Kladova.Potsspuncafostprimaoarcndamstatntroarstrin,fr
scalcpeteritoriulsu.Dinmain,zdupncldirei,peurm,dincldire
zdupnmaininRomnia.LantrebareacumdoarmeTito,misarspuns
ctrebuiesdoarmcudoctorulinsoitorul,careeraungeneral.Misamai
spuscluiTitoiplacflorile,psrilecnttoare,cTitoarvreasaibn
dormitorunfrigidercupuin
whisky,cnumnncpreamult.Dardimineaa,cndsescoal,ceface?.
Domnule,cndsescoal,vineunfrizerilbrbierete.Bine,domnule.Am
bgatlacapilucrulacesta.Saterminatedinainformativ,neaudat
oameniismncm,sbemieuafivrut,sraculdemine,sscriuo
scrisoarenevesteimeleisispunceeaceeanutia;camvizitatIugoslavia.
Darnuaveamniciundinarscumpromarcpotalcastrimitoscrisoare
imiafostjenslecer.AacamfostnIugoslaviainamfost.Neam
ntorsnariamfcuttotceamputut.Cldireaaieitdestuldebine,dei
erampresaidetimp.Toatlumeaspunea:MinevineTito,minevineTito.

Asositpnlaurm?

Navenitdeloc.Antrziatdouluniijumtate.

Careafostadevratulmotivalntrzierii?

Pi,antrziatpentrucsencercaseoloviturdestatpentru
ndeprtarealuidelaconducereastatului.Suntobligatsfacoparantez.Tito
afostnsuratdetreiorinviaalui.Primasoie,oiugoslav,amuritla
nceputulcariereisale.Lumeauit,dar,atuncicndauintratnemiin
Iugoslavia,armataiugoslav,nvinslacmpdeschis,atrecutlapartizani.Cei
maimulidintremariipartizanieraudinfostaarmatiugoslav.Pelng
aceastarmatdepartizanidinfostaarmateraioarmatdepartizani
comuniti,condusdeTito.ntreacestedouarmatedepartizanisadato
luptsurdi,nceledinurm,Titoactigat.Ceilaliaufostipuintrdai.
LuiTitoierafricsnuvinnapoiregeleiatunciiaajutatpenemin
lichidareaarmateidepartizaniaiarmateiiugoslave.Cndiamuritnevasta,
Titoialuatonemoaic,olupttoareantifascist.Lupttoareaaceasta
antifascistseparecIaajutatpeTitontroconcilierecunemiiocupani.
Cndamericaniiiengleziiaulansatzvonulcseproduceodebarcaren
Balcani,Titosasperiat.Nuajungeaelefulstatuluidacdebarcauamericanii
nBalcani,totpartizaniiregeluiveneau.iatunci,elanceputluptade
partizani.Nemiisepareciaudatieiconcursul.Santmplatcesa
ntmplat,debarcareanPeninsulaBalcanicnaavutloc.Titoarmas
conductorul.PartidulIadivoratdeadouasoieialuatoiugoslavaprig,
pelovanka.Cum,labtrnee,Titoncepusesseramoleascpuin,lovankaa

vrutsldeajosdelaconducereastatuluiiugoslavispreiaconducerea,
mpreuncuarmata,cugeneralii.Btrn,btrn,darTitoaaflatlalimpia
puscapttentativeidelovitur.Nuputeasifacabsolutnimic,dara
ndeprtatopelovanka.

Deci,dinaceastcauzsaamnatvizitaluiTitonRomnia?

Da.Eranperioadancareomuliazis:Maibinestauacasdect
spleclavecini.Cinetiecesentmpl!Poatecnu^maiamundesvin!.
Dupceiaasiguratcontinuitateaconducerii,aavutlocintlnireadela
TurnuSeverin.

Oricum,credceragatacasa

Nuprea.Cuctevazilenaintedesosirealui,zornevoie,amaduso
voliermare,nitecanari,sticlei,iambgatacolo,casasaumplutdeflori,
frigideruleraplincubuntiicuwhisky.imiamadusamintecnutiu
cumsebrbierete.Trebuiasgsescunscauninutiamdeunde.Mam
duslatoatefrizeriiledinTumuSeveriniamgsitunscauntelescopic,aa,ca
unscaundentar.EraimportatdinRepublicaDemocratGerman,darfusese
folositiartacamrpciugos.Nuaveamtimpslcromez,iamdatovopsea
alb,lamfinisatcalumea,iamschimbattapieriadincrpcuunadinpiele.
Cemai,lamfcutfrumos.Darnamtiutcunastfeldescaunesteattde
greu!Abialamcratpescarasecundar.PatruzdrahonidesecuritiIau
cratnbaiadesus.

nsfrit,saterminat!VineTito.Cuvreodouorenaintedesosirealui
Tito,auaprutsecuritiiromnicaspreiacasa.Mamtrezitcuvreo25de
militarintermen,toideaceeainlime,toicupaltoanealbastrunchis,toi
cuacelaimodeldeplrie,cuborurilargi.Cndiamvzutamnceputsrd.
Eraufraigemeni!Eraiuncolonelcueiiiamzis:Dumneatanuidai
seamaceesteaici,domnule?Nuidaiseamacosrdtoatlumea?Puidin
metrunmetructeunulcareseamncucellalt?.Colonelulnusegndise
laaaceva.iadatseamacfcuseoprostieicuta,repededetot,si
schimbe.Lasi,domnule,maipuini

IamziseucvineTitocuoameniilui,nutrebuiesifiefric.Are
eloamenimaidibacidectainotri.Colonelulsasuprat,amaiscosciva
oamenisauleaschimbathainele.

Aiscrislozinci,cumeraobiceiul?

Nueratreabamea,darprimulsecretarmaluatntrozismiarate
oraulpavoazat:Hai,Rogu,svezidecoraia.Ammers,mamuitatpeste
totiizic:Tovareprimsecretar,vaidatfoclavaliz.Cumm,dece?.
Pi,dacvedetovaranorocctovaranavenitcaiscrislozinciile
aibtutncopaci,cucuie!.Osledmjos,domnule!Aidreptate!Uite,
protiitiaaimeinusaugndit!.Laluatpesecretarulcupropaganda,la
fcutalbiedeporciiaunceputsseuiteundeerabtutfiecarecui.Snu
maispuncefigurifceamiliia.Nicipeminenumlsastrec.Eraslcalc
peunuldintrecpitani,cnutiamcumsajungmairepedeilavoiasm
legitimeze.Eraofricgeneral.Titoiatrimisnainteoamenii,intimiilui.

Printreei,iofemeieextraordinardefrumoas.Iugoslavcuochivezi.ipica
faacndteuitailaea.ineanbraeunpudelmicmic.Cumaajunsncas,
alsatcinelejos.Chelnerulaaprutimediatcuunboldeargintplincu
mncarepentrucine.staanceputsmnnceismiroascasa.Amaflat
cineerafemeiaaceeasuperb.Eramaseuza!tiicineadormitsuslaetaj?
ntrundormitor,Tito,incellalt,maseuza.Josadormitdoctorul.iTitoera
om!Maialesceracertatculovanka.Darfatafceafa.Sauitateapestetot,
ceiamadus,cenuiamadus,cumseprezinttot.ivedescaunulde
brbierit.Ceicuacesta,domnule?.Pi,pentrubrbierit.Fiidomnule,
serios.Luaildeaici.EulbrbierescpeTito.Numitrebuiedectunscaun.
Iauunscaundeaici,lpunnbaieilbrbieresc.Plecai,domnule,cu
acesta.

Esteinteresantdetiutcumaiscostronuldebrbierit?

Povesteainvers!Patruzdrahonidesecuritisaudusnbaieiau
apucatdoidinfaidoidinspatetronulrespectiv.Darnimeninatiutc
scaunulseputeadesface.icumineaueidescaunulacesta,sadesfcuti
totuleiuldintelescopsavrsatpescaradeserviciu.Mie,smivinru!Tito
soseapestejumtatedeoritoatscaraeraspurcatcuulei.Amsmuls
bucatademochetptatiamcusutrestul.Vedei?nfiecaremomentseivea
cteceva.AuaprutbieiiveseliailuiTitoiauocupatcasa.Toierau
ferchezuii,mbrcaicivil.Frumoierau!tiaucteolimbstriniteputeai
nelegecuei.Aunceputimediatsntindfire,aparate.Pusesernvaselede
florimicrofoaneilencercaudintrocamernalta,adresnduseflorilorErau
drgui.Pevremeaaia,nutiudacaveamotehnicattdesofisticat.Fiecare
casaveapersonalmixt,romnoiugoslav,deintervenie.Eu,mpreuncu
efulpazeiromneicuuniugoslav,stteamnbeci,ntrocamer,unde
trebuiasaflmcesentmpl.Ateptamcuarmalapiciororiceordin.Dar
euamstatndreptuluiisvdcumintrTitoncldire.Vinemaina,tragela
scar,Titourc34treptepeperon,intrnsalon,susinutdebrade
Ceauescu.AtunciamobservatcTitoeraibtrnibolnav.Cndasalutat
iadusmnalacap,aduso,aa,sacadat,parcarfiavutParkinson.Ma
impresionatomulacestapecareltiamcapeuntitan,capeunlupttorisl
vdntrostarededegradare.CndTitoaintratncas,pudelulacelamica
nceputssedealaCeauescu.Ltrainfernalilaapucatdepantaloni.Am
vzutmirarealuiCeauescu.Nutiacesfac,sideaunpicior?Titosa
aplecat,antinsbraeleilazdup,nbraeleluiTitoianceputslling.

GreealanoastrafostcnamtiutcTitoeraattdebtrn.Cufoarte
multgreutateamreuitslurcmpnsusndormitor.Darsemaintmpl
ilucruridefelulacesta.Cndpregtetioastfeldevizit,nuteocupinumai
decaseleundetrebuiessteaceidoi.Tegndetiilatoatecelelaltecldiripe
undearputeatrecesauundearputeasvin.Unexemplulconstituiegara.
PoatecCeauescuplecanapoicutrenul.Altexemplueraportul,poateTito
plecanIugoslaviacuvaporul.Apoi,teatruli,bineneles,sediulundeaveau
ssepoartediscuiile.DiscuiileurmausaiblocchiarlasediulComitetului

JudeeandePartiddinTurnuSeverin.Eraocldirenou,maiechilibrat,s
spunemaa,darcucameremici.Atrebuitsseintervininaceastcldire,
pentruaamenajabiroulluiTito,biroulluiCeauescu,saladeconvorbiri
efective.Unadintrecamereleunuisecretaradjunctafostrefcutrepede,
remobilat,remochetatitransformatnbiroulluiTito.Biroulprimului
secretaralJudeeneidePartid,transformatnbiroulluiCeauescu,lamlsat
aacumeracamobilier,darlamcurat.inmintecnbiroulacelaseaflao
hartmareajudeului,plindebeculee.Apsaipeunbutonaivedeaiunde
eraamplasatindustriacarbonifer,sauindustriatextil,sauindustria
alimentar.Primulsecretar,mndrudehartalui,mantrebat:Mi,crezico
siplac?.Tovareprimsecretar,iamrspunseu,estecalaGarade
NorddinBucureti.Apeiunbutonitiicucetramvaimergincartierul
Berceni.Apeiunaltbutonitiicucemetroumergincealaltpartea
oraului.

Lamcamstricatplcereacuoastfeldecomparaie,daramlsato
acolo.Dupterminareavizitei,dupceplecaseiCeauescudinTurnu
Severin,laojumtatedeor,hartaaceeaimensifoartegreasaprbuiti
aspartbiroulundearfitrebuitssteaCeauescu.Nufusesevinamea.Poate
carfitrebuitsmagdeeaisverificdacine.Primulsecretara
nlemnititoatlumeaatcut.Nicibieiiveselinauraportatmaideparte.
Aacredeu,celpuin.i,revenindlavizitaluiTito,launmomentdat,miam
datseamacsepleac.Pevremeaaceea,ComaneraministrudeInterne.M
duclaelilntrebdacpleacimediatdupterminareavizitei.Da,mducla
aeroport.Darnusepleacpecaleaaeruluiiziceucipecaleaferat.
Cumdomnule,cnusastabilitaa.Chelneriisuntdejantren,ndrznesc
eusimaispun.Da,niciministruldeInternenutiacucepleacCeauescu.
Plecrileisosirileeraupregtitentotdeaunapentrutoatemijlocelede
transport.Puteasplececuavionul,puteasplececutrenul,puteasplece
cumaina.Attdesecretos!Erausecuritiicarelpzeau.PeTitonulammai
revzut.Amurmrit,latelevizor,funeraliilelui.Amuritcaunbrad.Ma
impresionatmoartealui.Nunumaicfuseseuntitan,darfcusedin
Iugoslaviaomareputere.Eraapatraarcaputeremilitar,nmormntarea
lui,organizatfoartedemn,foartesimplu,aadunattoiefiidestateposibili,i
tineriibtrni.Areprezentat,poate,primareuniuneaconductorilorrilor
dinlume.Biatuldinprimacstorieiduceadecoraiile.Cuctdemnitatei
onoratatl!Afostunmomentemoionant.MgndesccumeraIugoslavia
atunciicumesteastzi.StateledinFederaiesaubtutntreeleisau
distrus.Defapt,ndiplomaie,marileputeriapeleazadesealadictonulDivide
etimpera.Pcat,marepcat!

Cudrag,despreElena.

Ceamaimarepartedinactivitatevaidesfuratoncadrul
GospodrieidePartid.Cefunciendeplineai?

Caarhitectspecialistnmobilier,deiamrealizatiperdeleicovoare,
maialescovoare.


AiamintitcsediulICECHIMafostprimalucrarerealizatcaangajat
alGospodrieidePartid.

Dacineidumneavoastrminte,ICECHIMafostouldeaural
EleneiCeauescu,careeradirectoareacolo,ntrozi,mcheamefulmeu
directimizice:Mi,astaestetema,faciproiectulpentrudotarea,mobilarea
zoneirezideniale,facicabinetulluiCeaueasca,slideconferineitotcemai
trebuie.Cndetigata,miariproiectul.Amfcutproiectuliilamartat:
Gatazic.Mineteducislsusii,slprezini.Darctcost?.Oscoste
circa300.000lei.Eraosumcolosal.Salariulunuiarhitectera,pevremea
aceea,vreo2.000delei.Ce,ainnebunit?Cumosspui300.000lei?Vreis
tedeaafar?Spuneitu190.000sau170.000delei.Bine.imduc.Era
pentruprimaoarcndvedeammorii,micamtremuramnapemap.
Ateptamlasecretariatimamgnditc,dacefulmeuaredusdela
300.000leila170.000lei,iasmaitaiieu,smaireducodat.Ajungn
fa,iartproiectul,nuspuneabsolutnimicdesprelucrare,darmntreab
ctcost.Spun90.000delei.Seuitlaminecaicummarfimncatizice:
Mfurai!Cumpoatescosteacesta90.000delei?Numiaspusmie
tovarulSutercpeellacostatcabinetullui25.000leiiemultmaifrumos
imaisculptat?.SuterafostmulianiministrulIndustrieiSilvice.ifamiliei
Ceauescuiplceatotceerafoartelaborios,muncitfoartemult.Strii,s
tiicnamtiut,cpoateaa,cpoatealtminteri,cpoatescosteisub
25.000delei.

Namtiutcesmaizicicumsmimaipuncenuncap,amfcut
civapaindrtiamplecat.Asudatinnebunit,mamduslaefulmeu.
Uitai,dela90.000leiiamspus25.000deleiimiaziscofurimia
povestitceiaspusministrulSuter.Cum?Aaiaspus?Duterepedela
tovarulministruSuterispuneictovaraazissifacieicabinetultot
cu25.000delei.Miavenitsufletullaloc.Uite,domnule,camieupecine
smivrsnecazul.MamduslaSuter,iamspusexactceazisefulmeu.Nu
iamicatniciunfirdepr.Azis:Bine.ncttimptrebuieslfac?,nase
luni.Bine.lfac.iacestaerauntermenexagerat.ilafcutcu25.000de
leinaseluni.Camnfelulacestaselucra.Unullmineapecellalt.De
foartemulteori,aruncmvinapeCeauescusaupeElenaCeauescu.Dar,
pnlaei,suntalivinovai.

DacsaocupatministrulSuterdetot,nseamncaiscpatuorla
ICECHIM.

Banu,cmocheteleneaudatiaridefurc.Pevremeaaceeao
mochetdeCisndiecosta500deleimetrulptrat.Acestaerapreul.Mduc
sileartimntreabimediat:Ctcost?.500delei.Cum500delei?
Habarnai,sunteiniteidioi,niteboi.Vorbeafoarteurt,foartemurdar.
Lsaicapuljositelsaiblcrit.Cumpoisspuidta500delei?
Covoarelemeledeacas,careaufostadusedinIrak,cost500leimetrul
ptrat.tii,aaamfostinformatdelafabric,osmducsverificios
vspun.


Amajunslabirou,mamduslaefulmeuiiampovestit.Haisvedem
despreceestevorba.Estefoarteadevratcprimisecadoudelaahinah
nitecovoarei,cumtoatecadourilefuseserinventariate,nlocssepun
preuldeunleu,sepusese500delei.CndauvzutCeauetii500delei,au
crezutcestevaloareareal,eineavndhabardepreuri.Aufostdezinformai.
Aasafcutntotdeaunaipetoatecanalele.Poatecieuamdezinformati
mergeailanoroc.Dealungulanilor,amgsitometodcasmisalvez
lucrrile.Dumneaei,Elena,eranconjuratdeoseriedeoamenimruni,dar
ncareaveaoncrederecolosal.Deexemplu,eraofemeiencas,o
ardeleanc,uncapptrat,creianoiiziceamtantiSuzana.Eibine,dacacest
ptratispuneaunlucrudesprearhitectur,ocredeapeeainupetinete
credea.Cndaveamdegndsfacceva,mduceammaintilatantiSuzana
cunitefloriiispuneam:TantiSuzana,osviniosfaccutarelucru.
Uite,mamgnditsfieaa.Dece,tovarearhitect,alegistofaalbastr?
Alegestofaroie.iatuncieutrebuiasoconvingpeeadeceestemaibun
stofaalbastrinucearoie.Dupceoconvingeam,atuncieramsingurco
samctigdecauzcndosoprezintdumneaei.Astfel,cumvenea
Tovara,seuitaizicea:Ceporcrieaiadus?.Gata,mitiacracadesub
picioare.Deci,aceastaerametodamea.Trebuiasiconvingipeceimici,
pentruceanuaveancrederenoameniimari.

ncasaluiCeauescu,ordinelecelemaiimportantenuseddeaudirect
minitrilorsauprimilorsecretaridepartid.Secomunicauprinoameniide
serviciu.Aveauunadministratoralcasei,caresesculadediminea;lvedeai
npapuciinhalatiluiicomunicai:Minemntlnesccucutric,si
spuisfaccutarelucru.Acestaziceamaideparte:Aziscutaresfacei
cutric.Eueram,larndulmeu,informatdeceeacesevantmplapelinie
politicdelavalet,carescpacteuncuvnt.idaceraiunomcaretias
adunelucrurile,puteaistragioconcluziedecent.Lucrurilenusespuneau,
darseobservau.Demulteori,Ceauetiinutiaucumsiexprimedorina,
ntrunfellemergeagura,altaaveauncap.Trebuiasghiceticamceiar
dori.Odat,amprimitdispoziiadelaElenasproiectezunsecretaire,cuma
vzutealatovarulTito.EunufusesemlatovarulTito,dartrebuiasfac
ceeacevzuseea.Nampututsantreb:Darceaivzut?.Eutiamceeste
unsecretaire,cearhitectur,cestil,dartotnuputeamsghicesc.iatunci,
mduceamacas,beamocafeaifceammaimulteschie,nmaimulte
stiluridearhitectur.Dupaceea,cucapulplecat,iziceam:tii,nafarde
cemiaicerut,ammaifcutniteschie,cpoatevrzgndii.Seuitaaa,
nuiddeaseamacareesteialegeaunul.Acesta,acesta.Onimerisem.
Trebuiastepuinpieleaicapulrespectivului,noricecaz,cudumneaeiera
foartegreuscolaborezi.Eradeorutatefantastic,darcuomemoriede
elefant.

Ammaidiscutatdesprerutateasadiabolicimemoriadeelefant.
Maitiiialtcevanplus?


Amsvdauunaltexemplu,ncasalorexistaogrmaddeobiecte
deartidetablouri,carenuerauluatedelamuzee,cicumpratedela
Consignaie,deprinmuzee.Estefoarteadevrat,deoarecespecialitiiMuzeului
Naionalerauceicarepreuiauobiecteleideclarauautenticitateaistarealor
artistic.ilaunmomentdatatrebuitsiautablouriledincasalorsle
restaurezramele.Ramaareoimportanbinedefinitlauntablou.Exist
ramebogate,foartelaborioase,iramemaisimple,ncasalormergeatotulpe
ncredere,nupeacte.Amluatdeciunnumrdetablouriileamadusnapoi.
PrintreacesteaseaflaicelebraHoraluiAman.Amannupictaseosingur
scencuhora.Aavutmaimultetablouricuacelaisubiect.Existauunulsau
doutablouricuHorantrunmuzeu,ncoHoranaltmuzeuierain
casaluiCeauescuoHoradeAman,tabloucumpratdelaConsignaia,ntr
ozi,ntmpltor,dumneaeimagsitncas.tiicnuebinesstainfaa
efuluiincopitacalului.Mfereamcadedracu,maialescnderai
dumneaei.Alii,dincontra,voiausiasnfai,demulteori,eraupleznii.
Eumicunoteamlecia.UndeesteacumHora?.Vrogsmiertai,euam
adustabloul,estencasadumneavoastr.Ce?Viismispuimie,eunumi
cunosccasa?Nuidaiseamace?Ceaifcutcuel?.Eu?Nimic.Vilam
adus.Permiteimislcaut.Cautl!

iamnceputslcautinulamgsit.Darmaipermiteimiscauti
mine.Cautlbinec,dacnulgseti,ipunpeoameniiluiPatilineste
ntrebeceaifcutcuel.PatilineeraministrudeInternepevremeaaceea.V
daiseama!Cndamajunsacaseramdejaunommort.Nutiamundesl
maicaut,crscolisemtoatcasa.ntmplareaafcutcaadouazislntreb
ipegrdinar.Defapt,nueragrdinar,ciajutordegrdinar.Eracelcare
mturapringrdin.Bi,Vasile,naivzuttuuntablou,aaunde,joacunii
hora?.Bada,tovarearhitect.Undei?.Pi,lamluateuilamdusn
spateleecranuluidelacinematografuldingrdin,ngrdinaveauun
cinematograf,ctevascauneiunecran.Cinematografulnuerafolositdect
vara,cnderacald.Vasilelpusesenspateleecranuluiizcuseacolotoat
iarna.Miamrevenit,iamzisElenei:Vrogsmipermiteisfacuninventar
albunurilor,slaveiidumneavoastr,castimexactdimensiunilei
stareancaresegsesc.Amluatopedeparte,aa,casnuzicsausi
treacprincapcontrebcearencas.

CaarhitectalfamilieiCeauescunseamncaiavutnsarcini
caselecopiilorcupluluidictatorial?

Da,amlucrat,darcaselecopiilornueraucinetiece.Pevremeaaceea
caselepreaufoartefrumoase,foartemari.Deexemplu,Zoeaveaunholio
sufragerielaetajulnti,iarlaetajulaldoilea,doudormitoare,baiei
celelalte.CtdespreNicu,ellocuialaparter,undeavea,totaa,unsalon,un
feldeminibar.Eleracubarurile.Astzi,caselelorsuntdepitecumultde
caselecuturnulee,interioarelesuntmultmaielaboratedectceeaceaveau
copiiiluiCeauescu.


Nueranormalslisefacicopiilornitepalate,poatecevamaimici,
duprang?

CaselencareaulocuitsoiiCeauescueraufcutedegospodriade
Partididatenfolosinalor.Iarnprivinacopiilor,acetianuputeauavea
ceeaceaveauprinii.Trebuiasfieodiferenntrepriniicopii.Este
foarteadevratc,atuncicndlansuratpeNicu,Elenaavrutsideacadou
ocasnou.SafcutaceastcaspelngAcademiaMilitar,pestradaDr.
Severeanu.Amlucratlacasaproapeunandezile.icndammobilatoi
amadustotcetrebuia,Nicunuaveadegndsmaisteansurat.Se
desprisedesoialuiicasanafostocupatniciodat.Eravorbasiacasa
Valentin,carelocuisentrunapartamentstandard,pelngArculdeTriumf,
alctuitdintreicamere.DarcasanueraterminatiniciValentinnudoreas
locuiascnceeacesefcusepentruNicu.Cndisanscutcopilul,Valentin
aprimitparterulvileincarelocuiaiMitzuraArghezi.

Cumvainelescuodraslele?

Da,foartebine,icuNicuicuZoe.CuValentinamvorbitmaipuin.
iamoprerefoartebundespretoitrei.DespreZoeamvorbitdeseoripe
parcursulacestorpagini.AdorismaiadaugcevalaportretulluiNicu.Elera
unomcatoiceilali,maicomunicativ,nspecialcnderabinedispus.Pe
vremeacndlucramlacasadinstradaPrimverii,venealanoiinentreba:
Maitiivreunbanccutata?.Vdaiseamacnoifceamfeefeeinu
spuneamnimic.Luitaicmeuputeisilespunei,darmameidacileai
zis,vaiars.Altdat,unmeserialaconfundatcuunbiatdepeantieri,
cndtrebuiasbageoscarmarencas,lapussdeaajutor.Nicuaapucat
scaradinfa,darnfaauiimeseriauliaatrasateniactrebuiesse
descale,caaeradispoziia.DarNicuiarspuns:Nupreamadescla,
cdoarintruncasamaicmii.

Vaucerutvreodatsprijinul?

Fiecaredintreceitreicopii,sausoiilebieilor,aveauobiceiuls
cearcteceva.Darnuputeaisfacinimic,dacnuiseddeaordin.iacest
ordineradatcuasentimentulElenei.Nuputeaisintrincaselelor,chiardac
techemau,dacnuisespuneasteducisausnuteduci.Copiii,carenu
tiau,veneaupecapultuiiziceau:Haide,tovarearhitect,siart
ceva.Cumputeaisrspunzi:Nupot,cmaictamitaiecapuldacmerg
frstieea!.Mpuneauntrosituaiepenibil.Cndvenea,deexemplu,
nevastaluiValentin,manunaportarulifugeamsnudauochiicuea.
Odat,totaa,miatrimismainafatalor,Zoe,care,dupmine,eraofat
excepional.Eaaveanitetablouriidoreasaflepunctulmeudevedere
despreacesteaidacseputeaupunenvaloarenrame.

ivaidus?

Da,amfostiiamexplicatcumtrebuiesfierama.Ramatrebuies
fiearhitecturatabloului,iarnuaneledintabloutrebuiesseregseascsau
sfiecomplementarecuramarespectiv.i,dupceiamexplicat,mizice:
Bine,tovarearhitect,ialeifmile.


Aveaiaprobare,caszicaa?

Nu,nutianimenicmdusesemlaZoe.Amdattelefoniefului
meuinicipeacelanulamgsit.inuputeamsispunfeteiNuvin.Os
vspuniceampit.

Careaufosturmrileacesteivizitedelucruincognito?

SterminrriainticuvizitalaZoe.Eamia.Artatioseriedecri
pecareleprimisecadou.

Delacine?

Foartemulisengrmdeausoferecadouriconductoriloricopiilor
lor.nfiecarean,dezileonomastice,deziledenatere,veneaucuunpuhoide
daruri,uneledemaimicvaloare,alteleextraordinardelaborioase,cu
dedicaiesaufrdedicaie,ncasaZoei,dupcumspuneam,erautablouri
druitedeartitiromnicontemporani,cudedicaiiscrisepespate.De
asemenea,foartemultecri,uneledemarevaloare,cumarficrilereligioase:
biblii,evangheliare.Nuerauincunabule,dar,ntotcazul,eraucrirare,
tipritenurmcu150sau200deani,oferitedeepiscopi,mitropolii,chiarde
patriarh.

Deundecunoateiacestamnunt?VamrturisitZoedelacinele
avea?

Zoenumiaspusnimic,daramcititdedicaiile:Preafericitei,
Preaiubiteinoastreiaamaideparte.Ceeacemamiratafostfaptulnu
ciauscris,pentructoiscriaudedicaii,ciccinevaiapussemnturape
ocarterar.Semnturapeocarteesteunfeldelesmajestatenmateriede
cri.

Devremeceaveancasasemeneaexemplarerareitablouriale
pictorilorcontemporani,separecZoeCeauescuapreciaattcrile
religioase,ctipictura.

Nutiudacapreciacrilereligioase,darmiaexplicatdeceiiubete
iiapreciazpepictoriiromnimoderni.

Dece?

Spuneacesteoadmiratoareaarteiiarhitecturiimoderneic
taicsuestecamramolitnmateriedeart.Nafolositcuvntul,darmiadat
denelescnusepricepeicestedejanvechitngusturi.Euamngheat,
pentructiamcncasafiecruicopilseaflauimicrofoanecarenregistrau
toatediscuiile.Aacmamgrbitsplecisnumaiaudnimic.Bun,iau
tablourileilefacramele.

Cumafostntlnireacuefuldumneavoastr?

Namajunsbinecutablourilenbirou,camifostchematlaeful
meu,caremafcutalbiedeporci.Maameninatcmdestituie,cmd
afar.Cumiaipermissteduci?.Ceputeamsfac?Avenitoferuleis
mia.Decenumiaidattelefon?.Amdattelefoninaifost.Decenai
dattelefonlacellalt?.Amdattelefon,darnafostniciel.

Maipusntrosituaiefoartegreafadetovara,caremantrebat
cumdeiaipermissintrincasafeteifrsfiichemat?.Amfostchemat.

Decenuteaidussanuni?.Pedumneaeipersonalnuputeamso
sesizez.Misafcutinimactunpurice.Amateptatsmchemeeful,sau
bieiicuochialbatriismdeaafar.Numachematnimeni.Totulafost
datuitrii.Probabilc,vzndfoartemulteicunoscndtoatfamilia,inclusiv
rudele,mbrcaiidezbrcai,tiinduleilenjeriaintim,iarfizis:Dece
saducpealtul?Laslpeacestabun,prost,srmnaicilngnoi.

PalatuldelaBi.

AexistatocompetiientreGospodriadeterenaccidentat?

Pajiteaaceeapuintuns,cumsespune,erafolositpentruaducerea
oaspeilor.Aaafostgndit.Oaspeiiputeauveniicuunelicopteriatunci
distanadelaBucuretiipnlaOlnetierafoartescurt,suboor.
FamiliaCeauescunuavenitcuelicopterul,darpajiteasafolositaproape
zilnic.TratareaEleneidebolilepecareleaveasefceaiprinaducerean
fiecareziamiraculoaseiapedelaOlneti,acas,laBucureti,cuacest
elicopter.

Chiareranevoiesfieaduspecaleaaerului,cuelicopterul?

Pentrucmediciiauspuscmiracolulacestorapesepierdedac
transportullordureazmaimultdeoor.iatunci,pentruafiapaproaspt,
pentruaaveaunaportbeneficpentruboliledumneaei,apaseaduceanfiecare
zi.Defapt,nunumaiapadeOlnetieraadus,ciiapapotabil,deoarecen
casnusebeaniciodatapadelarobinet.Nicichiardeizvor,nfiecarezise
aducea,dacnumnel,delaCmpulung,ocisterncuap,folositla
splareavaselor,cutoateclacasaprincipalaveauunpudeosut,osut
icevademetri,dincaresescoteaoappur.Totui,pentrusiguran,se
aduceaapdinizvoarelecelemaibune.Aacumbemnoiacumapplat,
care,defapt,eapdelarobinetinudeizvor,aaseaduceaatunciap,dar
numaipentruvesel.

Svorbimncontinuaredepalatulpropriuzis.nceanafost
construit?

PalatuldelaOlnetiafostconstruitlasfrituldomniei.Cutitlude
amuzament,avreasvspuncultimamobiltrebuiasajungexactn
ziuarevoluiei.MobilatrebuiasvindelaOradeaviaSibiu.LaSibiu,fiind
revoluie,omulcarensoeamobilaaplecatdintren,mobilaarmasacoloi
estesinguramobilpierdutdinctesafolositnpalateleconstruiten
perioadaluiCeauescu.

Afostpltit?

Da,afostpltit.Poatecafostvinanoastrcamachitatnaintede
aseprimi.Pevremeaaceea,totulerafoarteordonat,foartebinegndit.inu
sepreapierdeanimic.Acum,foartemultemobiledindiversepalate,nunumai
dinceledesprecarediscutm,numaiexist.

Amvizitatrecentpalatul,iarghidulaprecizatcbirouldinCabinetul
numrulununumaieste.Cinelaluatsaumprumutat?


Unprimar,unprefect,sauurmaiiprimsecretarilor.Estepcat,
pentrucastfeldelucruritrebuievzutenumaintrunansamblubinegndit.
Osingurmobilaruncatntrecelelalteipierdetotfarmecul.

Estefoarteadevrat.Observtotuiounddenostalgie,oridup
bunurilepecareleaiexecutatcupasiuneisuflet,oridupepocaaceean
caretotuleraordonatichibzuit.Cevreisspunei?nprezentnumaieste
aa?

Sigurcda.Acumnumaiesteaa.Acumsecheltuieteiseirosete
ceeaceaustrnsalii.Pcat!

Timpdenouaniamgustatdinbunurilefcutedeceimaibtrnidect
noi.

Dingeneraiaatreia

inicinutiucumslefoloseasc.istaestepcatul.Audisprut
nunumaimobila,ciiobiectedeart.Nutiuundeseafl,nicinum
intereseaz,darpcatcfiecarelucruafostgndit,iaracumsedistrugedin
cauzaunuiincontient,aunuiviitorparvenit,caiCeauescu,defapt.

SpuneaicCeauescunueraprost.

Sigurcda.Nueraprost.Ceauescuaveaviziunealui.Elnueraprost
ieaaveaomemoriedeelefant.Secompletauunulpecellalt.Eanutia
multe,cutoateceraacademician.Svdauunexemplu.Launmomentdat,
amprimitcomand,chiarpentruPalatuldelaOlneti,sfacemnitebncin
parc,aacumeraungrdinaBulion.Dupaceastindicaieaurmatun
momentdepanic.GrdinaBulion.GrdinaBulion.Neamduslaunuldintre
efiinotri,careaveauncontactoraldirectcuElenaCeauescu.Domnule,
caregrdinBulion?.Miprotilor,voinutiicestevorbadeBoisde
Boulogne?.

Cestilsaadoptatpentrupalat,cndafostconstruiticineeste
autorulproiectului?

Palatulacestasanscutdinnecesitateadeaaveaunpalatnumaial
dumnealor.Aacumsentmplantotdeauna.Cnd,ndeceniulalaselea,al
aptelea,afostconstruitmarelesanatoriubalneardelaOlneti,CAMIL
ROGUSKIlacareaveauaccesvrfurileconduceriipoliticesauadministrative,a
maifostcldit,lacircadou,treisutedemetri,unfeldevil,foartemare,o
vildetratamentpentruElena.

Deci,ncestil?

Vilaaveaoarhitecturmaimodern,genmediteranean.Era,defapt,
unmelange.Tocmaiseterminasecuarhitecturauguiatisetrecealaunalt
stil,aacumvedemilaNeptun.Unmicpalazodetratamentncaredumneaei
avenitisatratatdectevaori.Darnueramulumit,nueraderangullor.
EraoperioadncareeiifcuserdejaunSnagov,unFoiorisalansat
ideeadeasefaceiunpalatpentrutratament,unpalatallor.

Iaranul,maiexact?


nperioada'87pnn'90.Vspuneamcultimamobilavenitla
sfritullui'89.Proiectantulafostiesteunarhitectfoartebun,Nicolae
Vldescu.

Acelaiarhitect

Exactacelai.Defapt,dacvaiuitatcuatenie,anumitelucruri
seamnntreFoioriOlneti.Fiecareomcustilulicugndirealui.

Casncheiemcuexteriorul,amvzutctrepteledelaintrarea
principalsuntdejamcinate,iarghidulneaspuscsuntfcutedinpiatr
bulgreasc.

OpiatrbulgreascnumitVraa.Estefoartecaldideaceeaai
fostaleasdearhitectulVldescu.Darfacomeniune.Acestepalate,dacerau
construite,erauingrijite,nperioadaluiCeauescusecheltuiaufoartemuli
banicuntreinereapalatelor.Duprevoluieaufostlsatedeizbelitei
timpulipuneamprenta.Normal,nperioadadeiarn,anumitepridin
exteriorulpalatelortrebuianveliteiprotejate.Scriletrebuiambrcate,
pentrucaploileingheulsnuafectezearhitectura.Nusafcutaacevai,
bineneles,ossedegradeze.Apreciezc56lasutdinvaloareainvestiiei
trebuiecheltuitpentruntreinere.Credcazinusecheltuietepentruaa
cevanici0,l0,2lasut.iatunci,10l520lasutdincldirilenoastre
frumoasesevordistruge.Pcat!

Primadoamnariiaveansubordineartitiiiarhiteciicareau
participatlaconstruireaidotareapalatelor.

Aaeste.Ceauescuveneadoarlafinalizarealucrrii.Excepieafcut
doarlaCasaRepublicii.

nPalatuldelaBi,dictatoriiputeaudormi,fiecarendormitorulsu,
puteaufacetratament,seputeauplimbasaudeconectalacinematografullor
personal,orijucndbiliard.Birourileunuidoistteauladispoziiepentrua
cugetaialuamsuri.itotui,soiiCeauescuauvizitatosingurdat
palatul,timpdetreiore.

Primancperepecareamvizitatoafostsufrageria.Cestilare
mobilierul?

Fadealtecldiri,PalatuldelaOlnetiestemaiaerisit,maiapropiat
desecolulnostru.SeobservotreceredelaBarocul

LuiWoll.

Da,alluiWoll,laaltvariantdeBaroc,cuoliniemaimodernizat,
mailiber.Majoritateamobileloraufostproiectatedeunarhitectmaitnr,
MirceaBoiangiu.Celelaltecovoare,perdele,chiarimobileaufostproiectate
desubsemnatul,carelefceaaa,dinrutin,miveneafoarteuorsle
proiectez,nsufragerienunumaimobilapunenvaloarevolumul,ciicovorul
istofele.ExistaomaredeosebirentrestofeleicovoarelefolositelaOlnetii
celelaltestofeicovoare.Aici,suntmaicalde,multmaiprimitoare,multmai
deschiselaculoaredectcelefolositenaltepalate,undesuntmaidure.

Lampadinsufragerienuparefcutdincristal.


Daclaaltelucrri,cumaufostcasadinBucureti,Palatuldela
Snagov,amfolositmultelucruriimportate,stofe,instalaii,chiarigeamuri,la
Olnetinunisapermisslumabsolutnimicdinimport.Toatelucrurile
suntexecutatenardectreartitiiimaitriinotri.Sigurcneacostat
maimult.Svdauunexemplu.Pentruobaiesacerutexecutareaunei
msuenstilfranuzesc,cupicioarecurbate.Totuleradinbronz.Dumneaei
vzuseaceastmsuntrunprospectalunuimagazindinParis,misepare
ceravorbadeGaleriileLaFayette.Msuaaceastacostaacolocirca1520
dolari,darsefceaunprototip,untipar,carecostact200300demsue,n
sfrit,anelesisarenunatlaidee.Darrevenindlantrebarea
dumneavoastrnlegturculmpile,svspunoistorisiredesprelampadin
sufragerie,carearehazulei.Launmomentdat,saconstatatcmobilacare
vinelaBucureti,tapierianspecial,aremolii.i,dupcumvammaispus
altdat,nusepermiteafolosireachimicalelorpentrudeparazitare.Indicaia
erapliciulchinezesc.Plesneaifiecaremobilcucteunplici.Totui,lnaera
dezinfectat,selucracutoatseriozitatea,seaplicautoaterestriciilesanitare
i,cutoateacestea,moliileapreau.Aufostfcutecercetriisaconstatatc
daraculaveamiidemolii.Lnaeracurat,dar,cndodrceau,seumpleade
molii.Toatestofeleerauperforate.

CombatereamoliiloreratreabaSecuritii?

Eiseocupauicuasta,pelngaltetreburi.Darnoieramceicare
refceamtapieria.iatunci,saluathotrreactotultrebuiedezinfectat,
fcutlaBucuretiiduslaOlneti.Noiiamexplicatc,dacdezinfectmla
BucuretiicrmapoilaOlneti,mobilasepoateumplecumiidemolii.
Nu,voiattstii.Caidezinfectato,saveiuncertificati,dacmai
apareomolieaici,pliciul.ntrunuldintretransporturilecustofeaufostpuse
ncamionilmpi,printrecareicelebrulcandelabrudinsufragerie.Eraozi
splendid,mainaerafoartencrcatinusamaipusprelat.Drumuldura
numaictevaore.Petraseu,oferulsaopritlaniteneamuri.Atrasncurte,
amncat,abutiaplecatapoispreOlneti.Cndaajuns,saconstatatc
lipsetecandelabrul.Undeeiundee?Imediatsadatalarmapetottraseul.
Cndantorsmainasiasdincurteaneamurilor,oferulatrecutpesub
cracaunuicopacinaobservatcsaagatcutiacucandelabrul,carea
picatjos.

inusauspartpiesele?

Nueraspartabsolutnimic,dar,deatunci,fiecaremaintrebuias
fiensoitdeunofier,nu

Nuoricine.

Desigur,deunofierdeSecuritate.Vdaiseama?Ctemainiau
fost,atiasecuritiatrebuitsvinsobserve.

Covoruldinsufragerienuareculorideschise,cumspuneaimai
nainte,citenteclasice.Ctevaamnuntedespreacestaarfibinevenite.

Dacnumnel,acelaeraunAubuisson,cumodelcentraladic.

Modelulcentraleraacoperitdemasinumiamdatseama.


CovoareleacesteaaufostsauexecutatelacooperaiadinOradea,
undenuexistau,defapt,spaiipentruabgarzboaiemarictuzina.La
Oradea,covoareleaufostntrosaldesport.

naceasalafostinstalatrzboiul?

Afostdezafectatsaladesportaunuiliceuisamontatrzboiul.Iar
laSibiu,covoareleexecutatenzonsedepozitautotntrosaldesport,mai
exactnbazinulgolitdeap.

Deceafostalesunasemeneaspaiu?

Acoloeradepozituldetranzit,pncndleluau.i,ntimpul
revoluiei,nacelspaiuaufostaduiisecuritiiprini.

Fiecarecucreaialui

Da,aaeste

Urmtorulpopasdupsufragerieesteunsalondeconversaie,cuun
covorAubuissonpeculorideschise.Lafelesteitapieria.

Adorisfacoremarc,ngeneral,noitrebuiasprezentmmostrele
destof.Lacovoare,maipuin,pentrucnuseputeadistingeundesende
covor.Trebuiaseteducicuofotografie,cuceva.Lastofe,amfcutprototipuri
pesteosutdemodele,ladiversefabricidinar,iprezentambucimai
mari,nmaimulteculori,nuane,dincaredumneaeialegea.Arhiteciile
sortauidumneaeiispuneapunctuldevedere.

Totdeladumneavoastramnvatctonurilecaldeeraufolosite
pentruaatenuaumbrapropriecaselordelamunte,darisombunezepe
Elena.

Aivzutcnaceastcldiresuntfoartemultevitralii.

Cinesuntcreatorii,saucineestecreatorul?

Doimariartiti.UnulesteKadarunuldintreceimaimarivitraliti
ialdoileaesteunaltmaestru,Barabas.Existmaimultetipuridevitralii.
Vitraliulclasic,aacumntlnimpelabisericilegotice,esteunvitraliupictat,
adicsticlaestecolorat,deasupraseardeaiapoisepicta.Existivitralii
formatenumaidinprticeledesticlcoloratprinsentroramdeplumb.Dar
estemultmaigreusfaciosticldesenat,pictat.

nceconstdificultatea?

Defoartemulteori,dupcepictezisticlaiobagilaars,bucilese
distrugitrebuiesfacide34oriaceeaimunc.Esteomareartifoarte
puiniopotexecuta.Auaprutnultimavremeivitraliiindustriale,dar
acesteasuntoribile.

DincabinetulluiCeauesculipsescbiroul,uneleobiectespecificeale
acestuiaiscaunul.Lamoarteastpnilor,slugileserepeddeseorisi
nsueascbunurileacestora.

Amairmasnumaistativulpecareddeasemnturile.Elsttea
ntotdeaunanpicioarecndsemna.Acestgendemobilafostpreluatdela
CarolI.Acestasemnatoatedocumentelestndnpicioare,dndimportan
documentului.NutiudacCeauescucunoteasaunuacestlucru.Credc

tiai,atunci,nspiritulluidemrireideunicat,afolositiacesttipde
mobil.

UltimacamerdelaparteresteCabinetulnumruldoi,alElenei.Ce
stilimaterialaufostfolosite?

ngeneral,pentruOlnetisaufolosittoatentreprinderiledinar.
Dece?PentrucOlnetiulsasuprapuscuCasaRepublicii,carenghiea
extraodinardemultmunciatuncintreprindereapecarenoioconsideram
cafiindceamaibunicareaparineaOficiuluiEconomicCentralCarpai
ntreprindereaEliadesaaxatnumaipeexecutareadecabinete.Adic,totce
eracabinet,fielaCasaRepublicii,fielaaltepalate,seexecutanumaiacolo.
Pentruceraimposibilsfaciunastfeldepalat.Toatmobilantrunande
zileiaivzutctoatestesculptat,intarsiat.Materialulfolosittrebuias
fiedefoartebuncalitate.Aivzutogrmaddecoloane.

ntotpalatulexistcoloanecucpielefoartemari,carenecesitun
volumfoartemaredelemn.Lemnulcrap.inmintecpentruunadintre
sliledelaetajamfcutdetreioricoloanele,cutoatecserealizaudinbuci
delemn;casnucrape,cutoateclemnulerauscatnusctorii.Orictarfi
fostdeuscat,laastfeldevolumetotseproduceaufisuriiaacevanuse
accepta.Parchetultrebuiasfie,deasemenea,uscatiseverifica,sencerca
dacesteuscatfolosinduseofoideigarintrodusnrostuldintrelamele.
Trebuiafcutnaafel,nctvariaiiledetemperatursnudiferefoartemult.
Dacpuneaiunparchetuscat,umezealadinafarlumfla.Dacpuneaiun
parchetumed,cndseusca,lamelelesedistanau,ntrunfel,eramca
mgarulluiBuridan.Nutiamcesfacemcasfieperfectisino
venicie.Dacgreeam,veneaubieiibinevoitoricuochialbatricare
comentau:Ceporcriesafcutacolo!Nauluatmsurilenecesare.Trebuia
sneferimdetoi.

NumiairspunslantrebareareferitoarelabiroulElenei.

Dinctemiaducaminte,cdin1989ipnacumautrecutceva
aniiammaimbtrnit,mobilierulaavutunstilfranuzescisafolosit
furniruldinrdcindecire.

Parteasuperioaracldiriiareoarhitecturmaifranuzeasc.

EuconsidercpalatuldelaOlnetiesteunadintrecelemaicuratei
maifrumoaselucrrirealizatenultimaperioadidepetecumultchiari
CasaRepublicii.

DormitorulluiCeauescuestemaiclasic.

Dormitorullui?Elnaapucatsdoarmacolo.LaOlnetisastato
singurdat,timpdetreiore.Nusadormitniciodatacolo.

nschimb,potsvspuncadormitdomnulIonIliescu,ntimpul
concediuluideodihnsaubalnear.Aamiaspusghidul.

ntreagapartedesusacldiriiseleagpuindearhitectura
franuzeasc.MaialesnpartearezervatElenei,undemobilierulestelucrat
dincire,nucsaupaltinbiuitcanucul.Dormitorulluiaducecudormitorul
dinBucureti.Estemailucrat,darnupotspunecareunstil.Este,defapt,

stilularhitectuluiBoiangiu,adicointerpretareaBarocului.Nuestenici
Renatere,nuesteniciGotic.EsteunBarocmairomnizat.

ndormitoare,primullucrupecarelamremarcatafostacelac
banchetapentruciniseaflladoarlaea.MaimpresionatpatulElenei,lucrat
cuintarsii.

Esteolucrarelaborioas.Dacmiaducaminte,afostexecutatla
CombinatuldeprelucrarealemnuluidinCluj.Fiecareelementcentralal
plcilordemobilafostlucratnah,adicfibraptreluluidededesubteste
perpendicularpeceadedeasupra.Darnuesteoarhitecturromneasc,ci
unastrinRomniei.EstedelaVienasaudelaParis.

Careaducemaidegrabcuplasaaceeacolonial.Celpuinaapare
sfie.

DefaptiarhitecturacolonialestemprumutattotdinEuropa.
Cndvedempaispunemcesteoarhitecturcolonial,deoarecepaiulse
aduceadincolonii.

Amvzutndormitoruleiuntabloufoartefrumos.

EsteolucrarecumpratdinConsignaiaiaplcutfoartemult.De
aceeaamisalvato,casrmnntrunuldintrepalatelefcutedenoi.Pe
vremeaaceeasecumpraumultelucrurideart,careseduceaulaComitetul
Centralntrundepozitfoartemareieraufolositepentrucadourioferite
persoaneloroficiale.Semnturaesteaunuistrin.Nusefceaucadouridin
pictoriautohtoni.

Dece?Nuaveauvaloaredepia?Nuerauapreciatedacnuerau
semnatedeAmansaudeGrigorescu?

Nisaindicatsrmnnarculturaiartaromneasc.Consider
cafostunlucrupozitiv.

Ramaaurieatablouluiafostncercatdevizitatori,afostrupt
crezndcestedinaur,darsaunelat:audatdeipsos!

Probabilaaleaspusghidul.Ghiziisuntntotdeaunastrinide
cldirearespectivideart.Latoatepalatelelacareamlucrat,ipecarele
visez,namfostntrebatodatsmispunpunctuldevedereasupra
arhitecturiisauamobilei.Totdeaunaaparoameninoi,carenauniciolegtur
icarespunfeldefeldeprostii.

LaOlneti,administratorulcldiriiadoritsvcunoasc.Stiic
amfiteribildeonoraidacdomnularhitectarvenisnenveeipenoices
spunem,miamrturisitadministratorul.

Imediatduprevoluie,unadintrereprezentanteleTeleviziunii
Romne,otiidumneavoastrcumsenumea

Numiaducamintei,chiardacmiaaduce,numivorbesccolegii
deru.

Spirituldumneavoastrcolegialestelamarenlime.Daram
memoriavizuali,chiardacsuntbtrn,tiucaexistatodoamn
Dumitrescu.ntroprezentareaCaseiRepubliciilatelevizor,aspusomare
prostie:Veniisvedeiceafcutacelaacolo.


Mobilaestetoataurit,uilesuntplacatecuaur,cupietrepreioase.
tiicesantmplatcndsadatdrumulpubliculuisvad?Toatlumeaa
zgriatiiaubtutpeoameniideserviciu.Asemenealucrurinusespun.Dac
nucunotiinutii,nuvorbeti.

Cuiieradestinatdormitorulaltreilea?

Cndexistaltreileadormitor,acelaerapentrufat,pentruZoe.

Estemultmaifrumosdectcelelalte.

Estefoartetineresc,arepereiicucasetealbe,mobilaestemaisimpl.
EuamadmirattotdeaunaspirituldedezinvolturalZoeiCeauescu.Eanui
urmaniciodatprinii.Preferassteaseparat,pentrucsesimeaoricumca
ntrotemni.Cugratiideaur,esteadevrat,dartotnchisoareera.Nicinu
eraplcutsstainpreajmaprinilor.Nutiailacesteatepi.Sefceau
ndormitoare,nsli,darnumaipentrueidoi.

Ceneputeispunedesprebi?

Lucrrilesuntfoartefrumoaseimultmaiapropiatedesecolulnostru
dectcelelalte.CredcaiobservatdiferenadintrebaiadelaSnagoviceade
laOlneti.Svspununsecret.DupterminareaPalatuluiSnagovarmas
foartemultmozaic.Pevremeaaceeaerapermisimportul.idinceeacea
rmassafolositlaOlneti.Undeamaitrebuitceva,artitiiplasticiiau
procuratsingurimaterialul.LaOlneti,bilesuntapropiatedeJugendstil,de
ArtNouveau.Noi,arhitecii,ampropusaceststilmaialespentrubazade
tratament.

nparteainferioarapalatului,compusdincinematograf,bazde
tratament,biliardipiscin,nunemaintlnimcustilulBaroc.

Colegiimeiauvrutsfoloseascstilulsfrituluideepoc,Jugendstil,
german,sauArtNouveau,franuzesc.Mozaicurilechiarsuntnaceststil.Se
parenscnaplcut,sauceidelaSeciadepropagandaComitetului
Centralauspussnunentoarcemlaperioadaaceastaisarenunatlastil.

Poatenutiaucumsetraduce

iatunci,dacbilesunt,szicem,nitepiesetehnice,amaimersi
aceastarhitecturmainoudectlacelelaltepalate.Considercarfifost
multmaibinedacamfimerspeJugendstillatoateprileinferioareale
cldirii.

CinematografuldiferdeceldelaCastelulFoior.

Cinematografulestemaidiferit,emailarg,emaicald,cunitefotolii
somptuoase.Erau12fotolii,daraurmasnumaiopt.Cinetieundesunt
celelaltepatru!ngeneral,CeauescuiElenanuaustatnniciunuldintre
cinematografe.Aveauacasunvideoiluiiplceaufoa'rtemultfilmelecu
cowboy.SetraduceauieraulamodncasafamilieiCeauescu.

Dintrecele5060decase,vileipalateconstruitedeGospodriade
PartidsaudeJudeene,30aufostdestinatefolosineiexclusiveaCeauetilor,
iarPalatuldelaBiafostultimalorctitorieterminat.

ahinahulidrumulpetrolului


AmvzutncasancarealocuitCeauescunitecovoaredinmtase
druitedeahinahulIranului,RezaPahlaviAryamer.Nusepotrivesccu
interiorulgnditdedumneavoastr,daraceastaesteoaltpoveste,desprecare
amdiscutat.CefelderelaiiexistauntreCeauescuiahinah?Erau
prieteni,purisimplu,sauileganiteinteresepolitice,diplomaticeoridealt
natur?

RelaialuiCeauescucuahinahulnuafostntmpltoare.Mult
lumespune:Ceauescuerauunparanoic,unbolnavmintal,unulcarea
distrusara,carenarealizatnimic.Totceafcutelnuestebundenimic.
Credctoiacetiagreesc,fiindceinusuntnstaresfacceeacesafcut,
domnule!Zeciledemiidelocuinecteexistnar,cndaufostconstruite?
Acumsaufcut?Irigaiile,metroul,construciilesocialculturale,creele,cnd
saufcut?Acumsauatunci?Noi,ceidingeneraiaatreia,nudorimdectca
acestelucruris'maiexiste,nusledistrugem!Pentruastaammuncit,pentru
astaamajunscupensiidemizerie!Ah,uniisuntdetepicadracul,aliisunt
detepicangerul!DepindencecategorielpunempeCeauescu.Eucredc
artrebuipusundevalamijloc.

Dup1996sascrisnziaredespredrumulpetrolului,misepare,
darestevorbadeieiuladusprinconductedinCaucaz.Celegturavea
ahinahulcuaceastrutpetrolier?

Da,amvzutieulatelevizor,decurnd,oemisiunencarevorbea
profetulneamului.ideicanalulesteoverigfoarteimportantnacest
drumalpetrolului,sespunetotuicCeauesculafcutdinntmplare.A
dorisvrelatezctevalucruri,darspuseaa,maibtrnete.Cinevaapus
odatontrebare:Cndaparineunfluviuunuipopor?.Rspuns:elaparine
unuipoporatuncicndambelemaluri,sauoporiune,suntstpnitede
aceeainaiune.Darunadintrecondiiiestecaacestfluviusseversen
mareadepeteritoriulriirespective.EsteDunreaunfluviuromnesc?Este
inueste.Avem,bineneles,rmuricareaparinriinoastre.DelaClrai
nsus,pnaproapedevrsare,DunreatrecenumaiprinRomnia.Dar
vrsareanmarecumseface?Sefaceprintreicanale:SfntuGheorghe,Sulina
iChilia.Sf.Gheorgheesteunbrafoartemicivaselenupotintranel.
Sulinaesteunbraaranjatdenoiipeacestavinvasedecapacitatemedie,
carepotptrundedincencemaigreu.Deceoare?Pentrucmicrile
curenilormaritimimpotmolescvrsareaDunriinmare.BaradelaSulina,
caresedragheazcontinuu,eranaintefoartescurtiDunreasevrsan
marechiarlaSulina.Acumsevarsht,departederm,lacirca10l5km
poateimaimult.Braulcelmaiputernic,cudebitulcelmaimare,esteChilia.
Debitulsuestedeaproapedouorimaimaredectsumadebitelorbraelor
Sf.GheorgheiSulina.Deci,braulpeundepotptrundecelemaimari
vapoareeste,nmodnormal,Chilia.DaresteChiliaunbraromnesc?Nu,
domnule!Chiliasevarsnmarentroporiuneundeambelemaluriaparin
Ucrainei.Dunreaactiv,Deltaactiv,DeltapecareoformeazcuMarea
Neagridesprecaresevorbeacesteunctigalteritoriuluiromnesc,nu

este,domnule,romneasc!Esteucrainean.Dincauzauneinebuniiamrii,
oricndsepoatecolmatabraulSulina.iatunci,toatevaselenoastrevor
trebuistreacprintrunteritoriustrinprinteritoriulucrainean.Din
aceastcauz,sapusproblemaconstruiriiCanaluluiDunreMareaNeagr.

Cndsapusprimadatproblemaconstruiriiacestuicanal?

ntimpulluiStalin,careobinuiasfacdincanaleghetourilei
lagreledemuncaleriirespective.Cumlanoieraudestuioamenicare
trebuiaterminai,sadatdispoziiasncepemuncanal.Saexplicatatunci
cenebunievafi,saucebinevafi.iprintoatnebuniaastaaufostterminaio
serientreagdeoameni.Sadistrusvecheaintelectualitate,saudistrus
vechilepartide,vechiichiaburi.Pentrutoioamenii,Canalulreprezintacum
unmonumentalreculegerii.DarcndlegturadintreStaliniDejsarupt,sa
opritiCanalul.Nusamaicontinuat,nprimulrnd,numaiaveamfonduri.
OprireaCanaluluisafcutprintrunmareproces.Saspusaltceva,nucnu
maieraufonduri,cicsaoprit,pentrucaugreitproiectanii.inminteca
fostprocesulCanalului,ncaretreiingineriaufostexecutai.Uniiauuitat
lucrulacesta.SaopritCanalul,amuritDejiavenitCeauescu.

CumartaCanaluln1965,cndavenitlaputereCeauescu?

Unfeldebaltcunariiocresctoriedebroate.Nutiudacse
spasemaimultde15lasutsau20lasutdincanal.iajung,nsfrit,la
ntrebareadespreprieteniadintreCeauescuiahinah.ntrenoiiIran
existaolegturdiplomaticfoartestrns.Pevremeaaceea,Iranulera
condusdeahinah,careerareprezentantulAmericiinOrientulApropiat.
IranuleraunfeldepoliaialacestuiOrientApropiat,unfeldescutntreChina
ceaputerniciputernicalumearab.

Lumeaarab,deintoareacelormaimarirezervepetrolieredepeglob.

Dealungulistorieilor,iranieniiaufostnluptcupopoarelearabe.

Darsuntmahomedaniiuniiialii.

Da,dariranieniinusuntsemii,cisuntpersani.Suntaltnaiuneia
existatntotdeaunaodisputntresemiiipersani.CaIranulsipoat
vindeieiul,acestatrebuiambarcatpepetrolieredetonajmediuidusn
EuropadeVest.Peundeputeauajunge?OcaleeraCanaluldeSuez.Dar
CanalulSuezestecanalegiptean,adictotarab.Oricndegipteniiputeau
spune:Pa,peaicinumaitreci!Atunci,sancercattrimitereaieiuluicu
mariletancuripetrolierepelaCapulBuneiSperanesocoleascAfricais
ajunglaHamburgsaulaRotterdam.Dar,casajungieiuliranienilorn
flecarestuledinGermania,FranasaudinBelgia,acestatrebuiadescrcatpe
vasemaimiciicratacoloundeeranevoie,nOccident,celmaiieftin
transportestetransportulnaval.iOccidentulaproapeiadublatdrumurile
cuoreeaputernicdecanale.ieiultransportatpevasemiciipevase
mijlociisedescarcdintancipleac,prinaceastreeadecanale,norice
orel.

VreisspuneicahinahulaavutideeaCanaluluiDunreMarea
Neagr?


Nu,dartrebuiasfacmpreuncuturcii,totpopormahomedan,dar
nusemit,oconductprincaressepompezeieiuliranianspreMarea
Neagr,spreportulTrebisond.Precizez,cntreIraniTurciaexistograni
comun.DelaTrebizonda,ieiulurmasfiencrcatpevasemicipetroliere
careajungeaulaConstana,iardelaConstanaajungeaupeCanalnvestul
Europei.ahinahulafostceeacenumimnoiastzisponsorulreconstruciei
Canalului,alceleimaimarirafinriidinestulEuropeiPetroMidiai
canaluluiiecluzelorcaretrebuiascontinueistermineCanalulcarelega
DunreadeRhin.Odatrealizateacestetreipuncte,noideveneamara
transportuluipetroluluidinIran.Deveneamdrumulpetroluluicumult
naintedeanegndinoiastzicumsladucemdinCaucaz.

Cesantmplatcusponsorulnostru?

Totulapicatcndamuritahinahul.NoincepusemiCanaluli
rafinriaPetroMidia.NueranceputCanalulDunreRhin.Cueforturi
formidabile,pentruclucruleranceput,repet,cueforturicaresausimitn
economianoastr,nviaanoastrdezicuzi,nsntateanoastr,aceste
lucrurisauterminat.Deci,nuafostonebuniealuiCeauescu,afostun
lucrufoartebinegndit,darsoartanuneaajutat,aacumnuneaajutatde
multeori.TrebuiesinemseamacntimpulluiCeauescuaufostcelemai
mariinundaii,afostcelmaimarecutremuriniciodatCeauescunua
ctigatlaloterie.Elafosttotdeaunanurm.Aufostfcuteeforturifoarte
mari,darnoi,oameniiobinuii,leamsuportat.

Casaceamare

NicolaeCeauescuadatordin,nlunaiunie1984,sfiedemarate
lucrriledeconstruireaCaseiPoporului,numitaziPalatulParlamentului.
Presupun,domnulearhitect,cidumneavoastraipusumrulla
proiectareamobilierului,laalegereacovoarelor,aperdelelor,maialescvai
specializatnacestdomeniu.Trindnanturajultehnicoartisticallui
Ceauescu,trebuiestiimaimultedectceilali.

tiu,sigurctiu.nurmauneiemisiunilaunadintreteleviziuni,n
careampomenitiamdepnatoseriedeamintiri,foticolegi,prietenichiar,
miauzis:Tuscuipiacumacolodeundeaimncat?.Vreausprecizezceu
nicinuscuip,darnicinammncat.Eurelatezfapteleaacumsaupetrecut.
Dumneavoastrosspuneidacafostbinesauru,dacafostjustceeace
amspus,dacamexageratsaunu.

Nameucdereasjudec.

tii,euamiubitcriledeistorieilamcititcumultplcerepe
Herodot.Herodot,carerelateazoserientreagdecltoriiidesituaiidin
antichitate,spunealaunmomentdat:Lucrurileastealeamvzutsauleam
auzit.Ceeaceamrelatatpnacumsuntlucruripecareleamauzitsaupe
careleamtrit.Decelemaimulteori,suntlucrurivzutedemine,pentruc
amdiscutatdirectcuoanumepersoan.Dinrespectpentrupersoana
respectiv,nuamdatnume,darlaontrebare,maiagresiv,aputeasdau
inume.Unoraleplacecespun,altoranu.


Aasentmpldecndlumeaipmntul.

ntotcazul,potsvspuncuinimadeschiscnimicnuesteeronat
sauinventat.Poateamromanatunelelucrurimaimultsaumaipuin.

Aveifiredeartist.

Pedrumulamintirilor,snentoarcemnBucureti,pentrucaici
spersisfresc.

naintesvorbimdeCasaPoporului,avreasvntrebcum
apreciaiarhitecturaBucuretiuiui.

Arhitecturaromneascesteoarhitecturtnr.Nuputemspunec
nRomniaaufostfcutemonumentecolosale,monumenteformidabile.ara
fiindaezatlarscruceadrumurilornvlirilorbarbaresauaaltorpopoare
careneauinvadat,ngeneral,cldirileilocuineleaufostdistruseide
fiecaredatatrebuitsolumdelacapt,nafardeasta,culturanoastr,
cunotinelenoastretehnice,economiceiartisticesuntmultnurmfade
celealepopoarelordinvest.CndnvestulEuropei,nItalia,nFrana,existau
universiti,noinicinueramformaicaneam.

Cndalteriaveaubibliotecimari,noinuscrisesemocarte.inum
referaicilaacompunecri,cilaatipricri.Multmaitrziuamfcutasta.
Istorianoastrnuestemaivechede600deani.naceti600deaniamfcut
nsprogreseformidabile.Gndiivnumaicumeraunurmcu600deani
francezii,italieniisauengleziiicumeramnoi.Noieramcaunpoporprimitiv.
Cumsuntemastzi?Suntemfoarteapropiaideacestepopoare,darnemai
lipsesc100l50deanidecultur,deorganizare,devia.

CumartaBucuretiulnsecolultrecut?

Caunsatmare.PutemcomparaBucuretiulcuViena,cuBerlinul,cu
Parisul,cuMilano,cuRoma?nniciuncaz.

naprilie1857,nBucuretiafostfolositpentruprimadatnlume,
lailuminareastrzilor,petrolullampant.Abiadupdoianiafostintrodus
acestsistemdeiluminatnVienai,cevamaitrziu,nParis.Acestfaptnu
conteazdeloc?

Bada,cumsnu.DarmonumenteledepeosingurstraddinRoma
depeaumonumenteledintotBucuretiul.Ceaveamnoi?Ctevabiserici,ca
punctedeatraciearhitectonic,nicipreamari,nicipreamici.Palate,aproape
nimic.Zicaproapenimic,pentrucincendiiledevastatoareicutremurele
colosaleaupuslapmnttotcesecldea.Amnceputiosncepemmereu
totuldelacapt.RevenindlaEpocaCeauescu,vreausvspunc,n
perioadaanilor

L960,sanceputnBucuretiocampaniedeconstruiredelocuinen
blocuri.

Decenblocuri?

Dinpunctdevedereeconomic,blocurilesuntmultmaiuorderealizat
dectlocuinelealctuitedoardinparter.Existoseriedeutiliticomunela
maimulteapartamente,caresautipizat.Eunuspuncbinesauprost,urte
saufrumoase.Saufcutisaufcutfoartemulte.Maialeslaperiferii,

Bucuretiulestenou.Credcnumrullocuinelorconstruitenultimii30de
anidepetenumrullocuinelorcareexistaunBucuretipnn1960.Bine
saunu,frumoasesaunu,locuinelesaufcutinultimaperioad,mrefer
laultimulanalluiCeauescu,secamrezolvaseproblemacazrii.

Vorbiidecazare,folosinduntermenspecificpentrusoldaiipionieri.
Defapt,ceamaimareparteablocuriloraratcanitedormitoare.Chiari
colegideaidumneavoastrvorbescdesprecartieredormitor.

Aveidreptate,darcndainevoiedeunacoperideasupracapului,cu
totconfortulimpusdecivilizaie,chiarnumaiconteazctestedefrumosacel
acoperi.Darsauconstruitmultelocuinenraportcumonumentelesocial
culturale,careeraucampuine.Cldirivechinuavemaproapedeloc:Ateneul,
opartedinPalatulRegal,ctevacaseboiereti,toatecumaximumunnivel.
Trebuiesnemndrimcuacestea,deoarecesuntalenoastre.Dardacle
comparmcualtele,dinBudapesta,deexemplu,suntaproapenesemnificative.
Aveamoacutnevoiedecldiri,demonumente,caresreprezinteBucuretiul;
pentrucoraulartacaunsatturcesc,custrzingusteintortocheate,fr
niciosistematizare.

CndafostrealizatprimasistematizareaorauluiBucureti?

Eramtnrcndsafcutsistematizarea,cnd,defapt,satiat
BulevardulAnaIptescuisacontinuatcubulevardulnsprePiaaUnirii.Pe
atunci,bulevarduleraunsfertdinctesteacum.Atrebuitsfieretrasterenul
dinfaaMnstiriiColea.NumaivorbescdeTumulColei,ntructacesta
fusesedrmatmaidemult.Sistematizareanuaavutiovaloareestetic.
Caselenuprivescsprebulevard.Stauoricuspatele,oricufaantroparte.
Sprebulevardsuntnumaicalcane,pentrucsatiataa,caofelie.

MisapovestitdeseoricDmboviaapdulceera,defapt,unru
plincudejecii,deculoaremaronieicupetevscoasedereziduuri,iar
obolanimariputeaufizriipemal.Cumarta,defapt,naintede
sistematizare?

Caogrlimurdar,foarteromanticns,cufoartemulteslcii.O
apputuroaspecarepluteautoatedeeurilecapitalei.Mulicolegideaimei
deplngromantismuldistrus.EucredcsistematizareaDmbovieiafostun
lucrubun.

AiafirmatlaunmomentdatcCeauescudoreassecreezeun
plmnverdenBucureti,culacuriiparcurincaresseplantezetei,cum
vzuselaBerlin.CumiavenitideeacuCasaRepublicii?

CezarLzrescu,unuldintremariiarhiteci,nviapevremeaaceea,
anceputsscrienitearticolefulminante.Spuneacsefaceomareprostie,
cnBucuretiseconstruietelaperiferie,cperiferiileaudevenit,nfond,
centrulBucuretiului,csauconstruitcartierentregi,cumerauDrumul
Taberei,Militari,Colentina,Giurgiului,Oltenia,Ferentari,darccentrul
orauluirmsesepatriarhal,prfuitintrototaldezordinestradal.Cezar
Lzrescuapropusssenceapexecutareadeplombencentruloraului,s
sedrmeceeaceseputeadrmaisserealizezeconstruciinoi.in

mijloculacesteizonesseridiceunmarepalat.Deaiciavenitideeassefac
unpalatcaresaibtoatefunciile:palatguvernamental,palatrezidenial,
sediulPartiduluiComunist,sediulArmatei,sediulsediilor,unfeldeTemplual
Ierusalimului.Safcutotemdeproiectarepentruacestcentru,pentruacest
palatalCaseiRepublicii.Otemiunconcurs.Laconcursauparticipat
vrfurilearhitecturiidinaceavreme,Doicescu,lorga.Dacnumnel,aufost
vreozecesaudoisprezececoncureni.Temaeraunpalatmare,darnumultmai
maredectpalatulComitetuluiCentral,unpalatrezonabilicasuprafaica
distribuie.inmintecunuldintrecolegisagnditcabisericaMihaiVods
fieclouulacestuicentru.BisericaseaflanmijloculviitoruluiPalatal
Republiciii,dejurmprejur,feldefeldecldiri.Sracul!Nutiaceaveas
urmeze!Sauanalizatproiecteleictigtorulconcursuluinuafostniciunul
dintrearhiteciiconcureni.AfostchiarCeauescu!Ceauescu,reprezentat
prindoiarhiteci:arhitectulCezarLzrescuiarhitectapecareosonumim
doamnaX.

Cefcuserceidoi?AttLzrescu,ctidoamnaXmriser,cudela
sineputere,suprafaacldirii.Aumritode567orifadectoceruse
Ceauescu.Deci,nuCeauescuacerutocldiregigantic,ciarhitecii,care
suntmultmaidetepiivdmultmaideparte.Eliansuitimediataceast
ideeileancredinatlorproiectarea,ncontinuare.Darcineva,careeste
acoloSus,vedeipedepsete.Cesantmplat?Prinextindereaacestuipalat
lasuprafeeuriae,anceputssedemolezefoartemult.Unadintreprimele
casecareaufostdemolateafostchiarcasaarhitectuluiCezarLzrescu.De
suprare,CezarLzrescuafcutcomoiecerebral,afostparalizatuntimp,
sarefcut,amaimuncitiamuritlaaldoileaatacdecongestiecerebral.
UnuldintreiniiatoriidezastruluidincentrulBucuretiuluiafostpedepsit
chiardeDumnezeu.DoamnaXavenitcaocomet,aexplodatiafcutpraf
Bucuretiul.Eaafostcauzaattorsuferinedincentruloraului.

CineestetotuidoamnaX?

AceastarhitectsenumetePetrescu.Oficial,Ceauescuadispusca
ntregulproiectssefacprinInstitutuldeProiectareCarpai.iaaaifost.
Peste200dearhiteciiingineriaulucrat.Nunumaiunul.

Careesteprereadumneavoastrdespreceamaimareconstrucie
realizatnperioadasocialismuluivictorios?Amcititntrunpliantpublicatcu
civaaninurmcareosuprafadesfuratde330.000metriptrai,un
volumconstruitde2,55milioanedemetricubi,440debirouri,1.200slide
edineizecidesaloane.

Vspuneammainaintecineactigatpariul:Ceauescu.Cineapus
naplicarepariul?ArhitectaAncaPetrescu.PotspunecCeauescuafosti
estectitorulacesteiconstruciimegalomane.LaCotroceniafostdetreiori,la
Foiorde34ori,iarlaalteconstrucii,niciodat.Eibine,laCasaRepublicii
veneanfiecarezi,celpuinodatsaudedouori.Avzutiarefcut
planuriledenutiucteori.Auexistatnvariantealeacesteicldiri.De
fiecaredatsemaimreacteceva.Sapusodatntrebareactvadura

construcia?Unuldintrecolegiimei,miseparecarhitectulVldescu,dacnu
mnel,aspusaseani.DarCeauescusaburzuluitlaei:Cumaseani?
Unan!Toatlumeaatcutdingur,iaupuscenuncap,cumv
spuneamcualtocazie,iauplecat.Safcutonouvariant.Saudusdin
noulael.Ctdureaz?.tiindpoziialuiCeauescu,oameniiauziscinciani.
Cumeposibil?,antrebatel.Nuvamzisunandezile?Numiaspusmie
KimIrSenctoatlucrareaaiamare,marectavoastr,adurataseluni?.
Lumeaatcut,nuapututsspunnimic.Nusadattermen,nusaspus
nimic.Dupedin,toinentrebam:Cum,domnuleaseluni,cumase
luni?.isamerslaceicarelaunsoitpeCeauescunvizitlaPhenian.
Da,aaeste,auspusaceia,esteadevrat,dintrogreealdetraducere,ase
anisatradusprinaseluni.

CldireadelaPhenian,careeracamazeceapartedinceeacereprezint
CasaRepublicii,fuseseundaralnordcoreenilorstabiliinJaponiapentru
CoreeadeNordifuseseexecutatnJaponia,pebuci.Numaimontajulse
realizasenCoreeadeNordiduraseaseluni.Completrilefcutedecoreeni
eraufoartestngaceiseobservdelaopot.Dacvuitailafotografii,v
puteidaseamacuuurin.Calitateamaterialeloricalitateamunciijaponeze
nusaupututcomparacurealizrilearhitecilornordcoreeni.Darnimenina
avutcurajulsispunluiCeauescu:Stai,domnule,cdintrogreeal
DarbunulsimtrebuiaslfacpeCeauescusnusegndeasclaaseluni.
Cadovadc,ultimadatcndamavutdeafacecuel,graficulerapentru
dousptmni.Mereutrebuiasfacemplanuriderealizarecutermenenoii
graficepestegrafice.Erauinutile,pentrucfceamgraficeledinburt.Totnu
seputeafacealtfel.Conformultimuluigrafic,ndousptmniCasa
Republiciitrebuiasfiegataiterminattoatzonadeacolo.Neamdatseama
ssuntembtaialuidejocinoileexecutamtotnbtaiedejoc.Lefceam
pentructrebuiaslefacem.Leddeambieilorveseli,iareiilecomunicau.
Ceauescu,pesemne,orisefceacnunelege,orichiarnulenelegea,dar
graficelemergeaunainte.

Construciaanecesitatunvolumuriademunc.

Da,laacelvolumdelucrusaufolositfoartemulteforedemunc.
NiciTrustulCarpainuaveaattapersonal,nperioadadeglorie,Trustul
Carpaisaumflatla2030demiideoameni.Darerauialtentreprindericare
colaboraui,bineneles,foartemulimilitari.iastanumailaCasaRepublicii.
Pentruccesafcutnexteriordegajarea,infrastructurastrzilor,celelalte
cldiridinjurnuaparineauTrustuluiCarpai,ciseexecutaudenite
ntreprinderidinar.JudeulSuceavatrimitea2000demuncitori.Judeullai
trimitea5000demuncitori.Aicieraucazai,aicimncau.Dartoatlumea
lucracudragoste,stii.

Decelucraucudragoste?

Pentruceraupltiifoartebine.ngeneral,naceaperioad,
muncitoriinconstruciieraupltiiprost.Aiciluaudoutreisalariifade

ceeacectigaulalocullordebatin.Chiarsebteausvinslucrezela
CasaRepublicii,iarnouneconvenea,pentrucneajutau.

Concret,dumneavoastrcucevaiocupat?

EutiumaipuindespreCasaRepublicii.Eramocupatcufinisajei,
atuncicndamintervenit,erafoartepuinrealizatninterior.Daram
participatlatoateedinele.Potspunecdindotare,adicmobilier,covoare,
draperiiialtelucruri,namexecutatdectzecelasutdinceeaceera
necesar.Trebuiasaductrenuridemobil,trenuridecovoare,trenuride
perdele.Namreuitsaducdectctevagarnituri.Aacumvammaispus,
CasaRepubliciierasediulGuvernului,sediulPreediniei,sediulArmatei,
sediulJustiiei.ToatecalitilepecareleaveaCeauescunaceltimptrebuia
ssereflectentrozonaacesteicldiri.Eraucabinete,unuidoi,pestetot.
Totcesefceasefceadublu.Ceauescu,PreedinteleRepublicii:Cabinet
unu,Cabinetdoi;Ceauescu,PrimSecretaralPartidului;Cabinetunu,
Cabinetdoi,Ceauescu,efulGuvernului:totaa.Sus,laultimulnivel,dac
vuitailacldire,veiconstatacaufostadugatesuplimentarnitenivele.
Aceleanicinauexistatnproiect,darelazis:Maipuneiunul,maipunei
unul,maipuneiunul.ipatrunivelesaupuspedeasupra.Acolosuserao
zonrezervatnumailui,dariacoloexistauuncabinetalluiiunulalei.
Acoloseduceaucaturiti,cavizitatori.Era,ntrunfel,belvedereadinCasa
Republicii.Niteanomalii!

miimaginezcacestpalaturiaurmasfiedotatculifturi
ultrarapide.

Dadeunde?Circulaiapeverticalafostprostgndit.Safcut
socotealacscrileilifturile,destinatecelor2000desalariai,ciurmas
aibCasaRepublicii,erauinsuficiente.Drumulacestorasprelocullorde
munc,sprebirouri,arfiduratpatruore!Darpeelnulinteresarestul
oamenilor.El,numaielconta.imultelucruriaufostfcuteanapoda.
Arhitectarespectiv,nicinuimairostescnumele,natiutsfacnimic,
domnule!Nunumaicnatiut,darnavrutsadmitcaaltcinevasfac
bine.Amerspnacolo,nct,laedineleaceleainterminabile,cndelvenea
iddeadinmini,canucumvacinevasseducnfaisspuncemai
bineaasaualtminterea,ealclcaperespectivulpepicior,isesuiapepicior.
Credcnuvvinescredei.Dacnumcredei,ntrebailpearhitectul
Vldescu.Elapitdemulteoriaa.Lseaezaclarepepicior,iaracestanu
maiputeasspun:Vezi,domnule,cesteoprostie.

Dararhitectaaceeaaproiectattotul?

Nu,sigurcnafostnstaresproiectezetotul.Aufostcelpuin200
deoamenicareauproiectatCasaRepublicii.200deoamenipecareia
hingheritcumiaplcut.Daccinevaproiectaunlucru,careerarealizat
decentibine,easeduceailntiinapeCeauescu:Epreamiccabinetul
dumneavoastr.Trebuiesfiemaimare,dedouori,detreiorimaimare.
DumneavoastrreprezentaiaraRomneasc.Trebuiesaveiuncabinet
mare.iaaafcut.CabinetulluiCeauescu,SecretargeneralalPartidului,

eraaldoileacabinetdinlume,camrime,dupcabinetulluiHitler.Svspun
ceva,cutitludeamuzament.EueramcamdenlimealuiCeauescuim
potriveamcuelilafund,pardondeexpresie.Cabinetulluicasecretargeneral
afostprimulfcutieumamocupatdedotare.Saadusmobilierul,sapus
covorul,saupusperdelele.Dupceamaezatmobilele,amrugatuncolegs
intrepeu,iareusstaulabirou,caicumafifostCeauescu.Cndacela
adeschisuaisauitatlamine,numiavzutumerii,caicumafifost
decapitat.Afostogndirestupidsfaciunastfeldecabinet!Darastaera!

Revenindlacifre,suprafaaconstruitlasolestede66.000metri
ptrai,nplan,aredimensiunide270x245demetri,nlimeamaxim,dela
cotazerolaaticulcorpuluipatru,estede86demetri,iarntregedificiuleste
mpritn21decorpuri.Ceneputeispunedesprenlime,limei
adncime?

Toatlumeaavzutcedificiulseaflpeundealmainalt.Dealul
acelaafostajustat,samailuatpmnt,samaipusnaltparte,aufost
degajatelucrrilecareseaflaupeacesta.AstaansemnatcaBisericaMihai
Vod,careeraobisericreprezentativaBucuretiului,sfiemutatdindeal
nvale.Ceauescu,carenutiucedracuaavutcubisericile,azissfiebgat
inconjuratdeblocuri,casnusevad.Aaiesteacum,nicinomaivezi.
Dartoivedeaucsetotsapnpmnt.Spturadefunderaaproapede50
demetridecotazero.Acolotrebuiasfiebuncrul,adpostulatomicalacestui
mastodont.Astasafcut!Eraprimulcaresaexecutat.Peurmsaridicat
construcia.NuerancfinisatiCeauescuiantrebatpeexperiiarmateii
peexpertaarhitectctfaceorachetbalisticdinMareaMediteran,undese
aflflotaamerican,pnlaBucureti?DarpnlaParlament?iexperiide
la

Armatiaurspuns:treiminuteijumtate.Ctputeaface,chiar
alergnddinbiroulluilaadpost?Optminuteijumtate.Deci,norice
situaie,degeabaerafcutadpostul.Nuapucasajungnaintedeexplo
dareabombei.Uncapnormalarfimutatcabinetul,caspoatajunge
Ceauescumairepede.Eibine,nu!Samaifcutunbuncr,iarcabinetula
rmasacoloundeafostfixat.Peeinuiainteresatctcost,nfond,oamenii
munceau!Chiardaclauneleconstrucii,nulafeldeimportante,oameniiau
muncitcusrg,deoarecespuneaucrmncopiilorbuncrele,nuvorrmne
nimnui.Adpostulcrtielorafostopagubpentrustatioruinepentru
noi!

CioameniaulucratlaCasaPoporului?

Cldireasaridicatncetncet,cumulteopinteliifoartemuli
oameni,nperioadadelucruerauaproapeosutdemiideoameni.Osutde
miideguricaretrebuiahrnite.Selucranonstop,ndoutreischimburi.
Ceauescuvenea,iseartauproiectele,darelnupreanelegea.iatunci
trebuiafcutemachetenmrimenatural.inminteclaSalaRomnia,sala
ceamaiimportant,aulucratechipentregidezugravi.Aufostfcutepehrtie

desenealevitraliilorialecoloanelor.Sepuneauacolo,iarelveneaispunea:
Mailadreapta,mailastnga,mailat.Bucureteniitiuc,pentruaidael
seamacumseacoperaceastCasaRepublicii,aufostrealizatevreotrei
patruproiecte.Launmomentdat,pecerulBucuretiuluiapruseocupol
imens,careeracupolaCaseiRepublicii,nmrimenatural.Audatojosis
afcutceeacevedeidumneavoastrazi.

Munidemarmor,pdurintreginparcheteielementedelemn,
kilometridecovoare!Aicinuselucracubucica,selucracutrenul.V
spuneammainaintecnumaivreozecelasutdindotareeragata,ceeacea
nsemnat,dupmine,celpuinzece,dousprezecegarnituridetren.imai
trebuiasurmezencvreo100l50degarnituridetren,casmobilezhul
staimens.SespunedespreMuzeulVaticanuluicnuiajungeozicastreci
printoateslile.LaCasaRepublicii,casdeschizitoateuileistreciprin
toateslile,nuiajungtreizile!nsiconcepiadeurbanismestestupid,n
general,cndpuinfaauneiastfeldecldiriunbulevard,trebuieslivezii
trebuiessevadicldirea.DepebulevardnupoivedeaCasaRepublicii.
Orictteaiducededeparte,bulevardulestepreamic,preanchispentru
aceastfaadformidabil.TrebuiesajunginafaraBucuretiuluicasvezi
CasaRepublicii.PoatecastaofifostiideeadoamneiarhitectAncaPetrescu,
caaceastcldiressevadpestetot,aacumsevedeicruceadepe
Caraiman.noricepunctaifipeValeaPrahovei,vezicruceadepeCaraiman.
Aufostimomentepenibile.inmintecveniseelidduseoindicaie,cnu
iplceaunzidcumerafcutisfiefcutaltfel.Imediatdupplecarealui,sa
fcutaacumaspus.

Adouaziiaravenit.Nuiaplcutcumartaiuitaseceeacespusesecu
ozinainte.iadatpesteunmuncitoriIantrebat:Bi,ieiplace?.Nu
miplace.Atuncidecelaifcut?.Dacaaafostindicaia?!Amngheat
noi,daranghiitoiCeauescu.Napututsspunnimic.iofidatseama
sauiofiadusaminteceleraautorulpreioaseiindicaii.Amnuntelepe
carevilespunsuntnitenimicurifademrimeaacesteicldiri,nvrful
CaseiRepublicii,carearepeste120demetrinlimedelacotazero,eraun
fanion,undrapel.Eradrapelulromnesc,marenctssevadpestetot.Din
cauzanlimiiiacurenilor,acolosuseraunvntdela60la180de
kilometripeor.idrapelulsetotsfia.Amncercatslfacemntoate
felurile:detercot,deln,dinmaterialuldincareseconfecionaufanioanelepe
vapoare,tivit,netivit.Oricumlamficonfecionat,nurezistamaimultde
ctevaoreitrebuiaslnlocuim.Erafoartemare,deasemetripe
unsprezecemetri.AmdatInstitutuluideCercetareaIndustrieitextileotem
sgseascunmaterialcarenusesfia.Nicimaterialuldeparautnuera
bun.Aauzitidumneaeicsetotschimbdrapelulimiatransmisprin
Cancelariaeisfacundrapeldinpnzarmat.Mamgnditlaindicaia
dumneaeiiamcutatorezolvare.Urmasfacoplasdinsrm,dinfier
beton,isombracapoinpnz.Ssemenedrapelulcuceledetablcarese
puneaunfaapoliiei,ssenvrt.Aflaicnamtiutcumsrezolv

problema.itotui,existnlumeundrapellafeldemarecarerezist.Nutiu
cumofifcut.EstedrapelulJaponieipusnvrfpeFujiYama,lavulcanul
FujiYama.nceledinurmmamgnditsscriuConsulatuluinostrudela
Tokioisntrebdincematerialaureuitjaponeziisconfecionezedrapelul
depemunte.

Personal,numiplaceCasaRepublicii.Reflect,dintrunpunctde
vedere,grandomanialuiCeauescu,dariaproiectantului,oriaproiectanilor.
Dinaltpunctdevedere,tiucmulibucureteniaufostmutaiforatdin
caseleloraflatenperimetrulcartieruluipitorescUranus.i,nunultimul
rnd,CasaRepubliciianceputsfieconstruitnperioadaneagrcnd
trebuiasstrngemcureaua,slumzahriuleiperaie,salergmdup
mainacughearedepui,celebriiadidai,sstmpentunericcndsetia
corentul,vorbaactoruluiGheorgheDinic,pescurt,caspltimdatoria
extern.Privescacestmastodontinupotuitacozileinterminabile,pearii
ger,casapucm,dacaveamansa,unoscucevacarnepeel,unlitrude
uleisaudezahr,unpachetdeuntictevafelioaredesalamcusoia.i
atunci,sigurcdetestmgoaiaaceasta.Amnsoitcatranslatoricteva
echipealeunorteleviziunidinlumealarg.iamfostuimitcacelorcolegi,
veniidedeparte,leplceaCasaRepublicii.Dumneavoastr,domnulearhitect,
cumoconsiderai?

Aceastcldireafostmulthulit,maialesduprevoluie.Luatpe
poriuni,estebinerealizat.Maialesinterioarele.Formaeiexterioari
dimensiunilesuntcelecaretejeneaz.Amavuticonfraicarespuneaucar
trebuidrmat.Dece?Arfifostoprostie.Lafel,aufostoseriede
prezentatorideteleviziunecareauincitatpubliculsvinisvadpalatullui
Ceauescu,undeuilesuntmbrcatenauriaupietrepreioase.tiicarea
fostrezultatul?Lumeaavenitianceputsscrijeleascuile,ssparg
lucrurilecasintrenuntru.Totulsatransformatntrunfurtgeneral.Ca
titlutragicocomic,pentruCasaRepubliciieuamexecutatcelmaimarecovor.

Chiaraveamdegndsvpropunsnentoarcemlaoile
dumneavoastr,maiexactladotare.Covorullacarevreferiieracelmaimare
realizatdedumneavoastrsaudinar?

Afostcelmaimarecovorrealizatdemine,unuldintrecelemaimari
covoaredinRomniaicredcialdoileadinlume.Erauncovorde18metri
limepecirca30metrilungime.Execuialuiadurataproapetreianiiau
participatosutdeoameni.Grijamarenuerannodatul,cisnuseruppe
rzboi.Vdaiseama?Urzealatrebuiasinsutedekilograme.

Cegreutateareuncovor?

Covoruldesprecarevorbimaveacirca550metriptraiinmulii
dumneavoastrcu5kilograme,nseamnvreodoutoneijumtate,n
situaiancarearfifostsplat,ioricumtrebuiasplatdupterminare,cei
550metriptraitrebuianmuliicuvreo12kilograme.Fceacircaopttone.
Ceurzealpoatesinopttone?Amreuittotuislfac,daraaprut
problemacusplatulicuuscatul.Nuexistaocamerde500metriptrai.i

atunci,covorulafostsplatntrunspaiuspecialamenajat.Dar,caslpot
transporta,amfcutunfeldescheletdinlemnlamnfuratnnitedoageca
snusefrng,iarlatransportulluinCasaRepubliciiaminutseamadac
amuisuficientdeample,daclpotndoisaunu,lamcratcu80deperechi
deoameni,adic160.Crtoriicovoruluisemnaucuunmiriapodcupicioare
umane.Nampututsincovorulntins,deoarecesalapentrucarefusese
executatnueragatanc.Revoluiamaprinscucovorulstrnsinepzit.Cei
200desoldaipecareiaveameupentrubunuriledestinatedotriiCasei
Republicii,adicpazaacestorbunuri,audisprut.Namairmasniciunul.
CineavruticinenavrutavenitsfuredinCasaRepublicii.Desprecovor
tiauiuniioamenidepeantier,darialii,careeraupuispzeasc.
Acetiatiaupeundeseaflcovorul.iauvrutslfure.

Eranevoiede160deoamenicaslscoat!

Atiacaslcare!Darcasldesfaceraunecesari40deoameni.Nu
tiucumaufcut,cumlauderulat,darautiatsfertul,iaudatseamaci
sfertulerapreagreupentrualfura.iatunciautiatnumaibordura.Vdai
seamactmuncictchinaufostdistrusedeomndedobitoci!Erao
vremecndbunurilestatuluideveneaubunuripersonale!

iceaifcutcutoatebogiiledecarerspundeai?

ImediatdupRevoluie,amfcutfeldefeldeadreseiscrisori,mai
alesctrenoulministrualIndustriei,adiclageneralulVictorStnculescu.
Maiumblaseielprinsediilenoastreilamrugatsmajutecuoameni
pentrupaz.Numaiaveamnicisalariipentruoameni,numaiaveamnimic.
Binenelescniciel,nicialtcinevanumiaurspuns.Vzndcehoiiice
jafuriaveauloc,amfcutadreseilaMinisteruldeInterne,cerndsm
ajute,smapereei.Ceamaifrumoas,maiinteresantimaiinteligent
adresmiatrimisounsecretardestat,prinlunaaugust1990,carspunsla
solicitareameadeamidaoamenicarespzeascCasaRepublicii.Miazisc
MinisteruldeInternenuareoamenipentrupaz,darsmadresezCorpului
GardienilorPublici.SevorbeacsevanfiinaacelCorpalGardienilorPublici,
darsanfiinatabiapestecincianideladataadreseimele.Aac,la
revoluie,soartaacestorbunurinamaiinteresatpenimeni.Auzis:tiaau
lucratpentrupartid,sseducdracului!.imamtrezitcuoamenilips.N
ammaiavutcucesipltescifiecareafcutceavrut.Caspotsalva
bunuriledindepozit,leamnchissaumamfcut,purisimplu,cnuexist
nimicndepozitelerespective.Dacsarfitiutcebunuriamndepozitei
careestevaloareaacestora,precisastziarfipututfifolositelaaltecldiri.
Nimnuinuiapsatdeavereacareeranmagazinatnacestecldiri.Erau
cvasiprsitedectreguvernani.

Puteisnespuneicareaufostprimelespaiimobilate,dotate,din
CasaRepublicii?

Buncrele.Acesteaeraufolositepentruaprare,attncazulunui
bombardamentaerian,cusaufrbombatomic,cticalocderefugiu.
Oricebuncrputeafinchispedinuntru,putndsfuncionezeindependent

ctevazile.Aveamdiversesistemedecomunicaiicuexteriorulicelcarese
nchideanbuncrputeacereajutorpentruafidespresurat.Cantoat
lumea,ilanoi,maitoatecldirilemariaveaucteunbuncr.Buncrele
comunicauprindiversesistemedetunele.ngeneral,sefoloseatunelul
metroului,submetrouexistuntuneltehnic,nuneleri,acesttuneltehnic
sefolosetepentrucomunicareadintrebuncre,sausefaceunalttunel,fr
caleferatidincaresepoateieicuomainelectricsauunaltmijloc.

Supraveghereiindicaii

Numaiesteonoutatec,nepocaCeauescu,atotputernica
Securitatecunoteapascupasmicrileoricruicetean.Cestatutaiavut
dumneavoastr,celcareailucratpentruCeauescuinumbraacestuia?

Potsvspuncfiecareaveamcteocoaddupnoi,svadce
facemicezicem.Uniiaveaunitecozimaiinteligente,aliiaveaucozimaidin
topor.Fiecarecuansalui!Unelecozierauoameniinteligeni.Stiicla
SecuritateinDireciaaVa,caremverificapemine,existauiprofesioniti
extraordinari,ngeneral,nseciileSecuritiiintrautineriabsolveni,efide
promoie,careicontinuauacolostudiiletehnice,pelngaltestudiispeciale,
menitesleformezeaptitudiniideprinderinprivinaverificriioamenilor.
Aliieraumaitoporica.Primeauunordinilexecutauaa,purisimplu,
mecanic,frslinterpreteze.Cutiaaveamdificulti,darpnlaurmi
puneamcubotulpelabe.iziceamcteunuia:Stii,dacnuiesebine,tu
etivinovat.Cndauzeauvorbeleasteasemainmuiau,maireclamauei,efii
lorveneauinesftuiau.efiilorerau,ngeneral,oamenideneles,
intelectuali.Uneorinuteputeainelegenicicuconductoriidemari
ntreprinderisaudemariuniti.Euamavutmereuproblemecueful
pompierilor.SenumeageneralulBriceag.Defiecaredatcndfceampomul
deiamaalluiCeauescu,mrepet,mpuneassemnezproceseverbalede
constatare,ncaremiseatrgeaateniacamfolositbrazicareard.Euiam
spuscbraddefiernucunoscinupotspun.idecenupuiextinctoare
subcopac?.VimaginaicefrumosarfifostdecoratpomulluiCeauescucu
extinctoarelapoale?Lamexplicatcdacardebradulnupotsajungsscot
extinctorul,nsfrit,eifceauproceseverbale,eulesemnamimivedeamde
treabamea,ctotnuseputeaajungelavreosoluiecuoamenicageneralul
Briceag;carentocmeauproceseverbalecdoar,doar,orscpadeo
rspundere.

Aveaiocoaddeteaptsaudintopor?

Amavutpartedeocoadcareeracamprostu.Cercetamereu
telefoanele.Nevastmeaeramaislobodlaguricamvorbea.Pnlaurm
amrugatosfiemaiprudent.Cuminenuseputeasmtragcinevade
limb,pentrucnuinea.Erampreaunscutoatealifiilecasmdaupe
mnaprotilor,ntrovremelocuiamnzonaBrezoianuinuaveamgaraj,aa
cineammainaafar.Cndamieitodatdincas,dimineaa,amvzutc
mainaaveancuietoareaspartininteriorerarvit.Nusaluatabsolut
nimicdinmain.Binenelescmamenervat.Miamcumpratoalt

ncuietoare,ammontatoiamplecatmaideparte.Pesteexactzecezile,iarmi
saspartmaina,iarafostrscolit,dardedataastaamgsitpepernadin
spateunpachetdeKentiobrichet.iamrecunoscutbricheta.Eraa
cpitanuluicareseocupadeunitatea,deseciaundelucram.Mamfcutfoci
parimamdusdirectlael.Mdobitoculeizictucecrezi?Ceuos
vorbescnmain?Aivrutsmipuimicrofonul?Slieideacolo!Decenumi
aispus?Tucecreziceunutiucevpoatepielea?Uiteceeste!Teamprins,
mipltetipelocpagubaprodus,ctmaucostatceledouncuietori.Dac
numileplteti,tereclamlageneralulcaretecomandiartcetiun
dobitoccaresadeconspirat.Miapltitdomnuleiamscpatdeprost!

AiprimitindicaiipreioaseidelaprieteniiluiCeauescu?Mrefer
laEmilBobusaualiintimiaicupluluidictatorial.

Niciunuldintreoameniiimportani,subalterniailuiCeauescu,nui
spuneacesfaci.Leerafric.Totdeaunaeraucuochiipetinecdoarvei
grei,casteprasc.Peparcursullucrriiveneauitentrebaudeceaifcut
aainualtfel.Eulerspundeam,caaconsideramcerabine.B,zicea
Bobu,aifcutoprostie.Nutrebuiasfaciaaceva.Vrogsmispunei
cumsfacieufac.Dacaveacurajulsspuncumcredeaelsfac,i
spuneam:Stiicfacaacumspunei,dardumneavoastrrspundei,n
momentulacelaisetiaupicioarele.Amavutodatodiscuiedefelulacesta
cuBobu.Trebuiasmocupidelucrurimaimiciimaimari,carese
produceaucuocaziaunorviziteimportante.Deexemplu,venisenarCiuEn
Laiiseddea,ncinstealui,unspectacollaTeatrulNaional.Mocupam,
printrealtele,delojaluiCeauescuidelojaluiCiuEnLai.LaCeauescu
tiamcumtrebuiafcut.LaCiuEnLai,fiindchinez,mamgnditsfaccum
amvzutieuprinfotografii:pluroulacanapeleilafotoliiipespatenite
macrameurilucrate.Amvzutceipuneaunitempletituriaa,frumoase,ca
unfeldedecoraii.Aaamfcut,daravenitBobu,sauitatimiazis:Cei
prostiaasta?Undeaivzuttuspuiastea?Ce,suntemlaCaleaFerat?.Pe
vremeaaceea,laclasanti,lacaleaferat,sepuneauaa,nitetetiere,cas
numurdretistofa.Vrogsmcredeicpotslescot,darconsidercaa
estebine.Spuneidumneavoastrcesfacioscomunicieucmiaidat
dispoziieslescot.Cndamrostitcuvinteleastea,antorso.Las,b,c
tiitumaibinecamine,darvezi,b,siasbine.Depindeademinecas
iassaunubine?Daraaerauoamenii.Toieraufricoi,nuspuneaunimic,
daraveaupreteniidacgreeaicumva.

Sngeleceresnge

Domnulearhitect,ontrebaremaiacid:ntimpulrevoluieiai
ncercatsveliberaideumbraluiCeauescu,saucelpuinsvasigurai
spatele?

Cesvspuneudumneavoastr?Amfostnmijloculacesteimari
vlvtii,aacumaiintuit,amcutatsamspatelectmaiacoperit.Cai
mulialiicareeramnpreajmaluiCeauescu,nupreaneamdatseamade

ceeaceurmeaz.Concluziilensleamtrasdinprimazi,sauchiarcuozi
naintedeaseinstaurarzmeria,revoluia,saucenaibaofifost.

Cesantmplat,defapt,dinpunctuldumneavoastrdevedere?

Cumsantmplaticesantmplatcuaazisarevoluie?Din
punctulmeudevedere,afostpurisimpluorevoluiedepalat,orevoluie
impusiexecutattotdininteriorulguvernului,partiduluisaualoamenilor
partidului.Mamgnditfoartemultcnd,cumicineafosttartorulacestei
revoluii.Studiindistoriaacesteizonebalcanice,miamdatseamacprima
trdareafostfcutlaYalta,cndChurchillneavndutruilor.Churchill
secondatdeRoosevelt.inmintectoiromnii,maialesceibtrni,spuneau:
Minevinamericanii,minevinamericanii.Toierauconvini,convingere
ntritidecomunicateleposturilorEuropaLiberiVoceaAmericii,c
americaniivorajutaacestepopoaresubjugate.

Nimeninuneaspuscafostjoculpoliticalamericanilor,ceine
vnduser.Zeciisutedeoameninautiutcfusesermtrdai.Sa
ntmplatcesantmplatcnrileasteadinestulEuropeianceputssufle
unvntdelibertate.Germaniiseeliberaser,unguriichiarofcusermai
demult.

Cndicumsaueliberatgermanii?

Pi,nacestemarirzboaie,ctigareabtlieinusafcutnumai
prinforaarmatei,ciiprintrodiplomaiedetipspion.

Maiconcret?

nprimulrzboimondial,AustroUngariaiGermaniatrebuiasluptepe
doufronturi:frontuldevest,cufrancezii,engleziiiitalienii,ifrontuldeest,
curuii,nparteadeest,soartarzboiulnupreaerahotrt.Bteaucnd
unii,cndalii.Maimultnemiiibteauperui.Darnemiiaufostmai
detepiiauplusatfoartesimplu.Auinstituitrevoluiaproletar.Eisunt
martoriimoraliiautoriidefactoaiRevoluieidinRusia.Naufcutaltceva
dectsliapeLenindinElveia,slplimbeprintoatGermania,slduc
apoinFinlandaideacolonRusia,undesafcutontreagdegringolad.i
nemiiauctigatrzboiuldinestfrsmaifienevoiestragunsingurfoc.
Totatunci,neaunghiitipenoi,ntrunfel.Prinplecarearuilor,spatele
nostruarmasdescoperiti,volensnolens,atrebuitssemnmopace,dac
numnelPaceadelaBuftea.Prinaceastpace,coaliiafrancoanglo
italianorusapierdutunpion.Aurmatileciafrancezilor.Eiautrimispe
HayaLifshitzipecolegulei,careauprovocatdegringoladadinarmata
germaniGermanianavrutslupte.Germanianufusesenvinsnrzboi.
Cndsaterminatrzboiul,GermaniaocupaseopartedinBelgia.Germanii
erauinFrana.Daraliaiigermaninaumaivrutslupte.

Decinuforaarmatafostceacareanvins,cioameniicareaufcutca
armatasnumailupte.Dupaldoilearzboimondial,forelealiateaunceput
sseciocneasc.Secertauangloamericaniicuruiiimpingeaustatelemici
ndispute,saupurisimplulestpneau.Noieramstpniidectrerui.Nu
puteamsmicmniciladreapta,nicilastnga.FusesermvnduilaYalta,

setiafoartebine.Caspoatnvingeputereasovietic,angloamericaniiau
folositacelaisistempecarelmaifolosisern1914l918.Lauajutatpe
Gorbaciovsiaconducerea.Oricerus,caioriceromn,credeatottimpulc
poatedeveniindependent,cpoatescpadepiciorulasupritoralinamicului.
Pentrunoi,ruiierauinamiculnumrulunu.Pentrurui,inamiculerasituaia
loreconomic.Toiruiicredeaunbinefacereasistemuluiamerican,iar
Gorbaciovleadatsperanecamericaniiivorajuta.Rusiaerapreaslbit.
Atuncisapusproblemacaicelelaltestatesatelitsfielarndullor
terminate.Aupicatungurii,aupicatgermaniiimairmsesermdoarnoi.
PentrunoisaservitmasaisadiscutatlaMalta.DiscuiiledintreGorbaciov
iReaganaudusladistrugereaidestrmareastatuluisocialistromnila
alungarealuiCeauescu.

Careafost,nmare,planul?

Cumsafcut,cndsafcut,estefoartesimplu.Vrndnevrnd,eu
mamaflatnmiezulacesteiprobleme.MatadoriiaufostgeneralulVictor
StnculescuigeneralulIulianVlad.Unulreprezentaarmatainunumai
armata.VictorStnculescueraomulcareaduceabanirii.Eleracelmaiiubit
fiualluiCeauescu.nelaveatoatncrederea.Eleracucifrul,eleracubanii,
cuvnzareadearmament,prinelsefceautoatetreburileimportantealrii.
Eleravioarantiastatuluisocialistromn.NutiudacCeauescutiasau
nu,darVictorStnculeascuireprezentaipeenglezi.GeneralulIulianVlad
eravioarantinconducereaunitilorderepresiuneideineresubpapuca
poporuluinfolosulsocialismuluiceauist.Acetidoioameniauavuttot
timpuldiscuiintreei.Sauplcut.Nutiudactii,darnoieram
intermediariairilorproductoaredearmament.Noivindeamiarmamentul
americanipecelrusesc.Americaniinuputeaufacedirectacestlucru,pentru
ceiluptaupentrulibertateidemocraieiseputeaudadegolcvindeau
armamentcassebatstatelentreele.iatunci,iauluatperomni,pentru
cromniitotnucontaunpoliticamondial,inisapermissvindemi
armamentulnostru.

Amavutdectigatdepeurmaacestuinego,sautrocpolitic?

Oho!Mareaavereastatuluiromnsafcutdinproduciafabricilorde
armament.Aproape80,90lasutdinctigulpecarelaveaaraproveneadin
aceastafacere.Cuocaziaultimeiexpoziiidearmamentsaaranjatitreaba
cudemolarealeiCeauescu.

Undeaavutlocexpoziia?

nafaraBucuretiului.tiuunde,darnupotsspun.Laaceast
expoziieeraprezentarmamentromnesciarmamentstrin,chipurile
armamentcapturatsaucumprat.Armamentuleraaezatpecmp.
Reprezentaniiarmateilcurau,ldirijau,ldemontau,darnuaveauvoies
aibcartupeeavadeniciunfel.Eraateptatsviniuntancisraelian,de
producieamerican,chipurileocapturaarmateipalestiniene,aarmateide
eliberareaLibanului.Ceauescuaintratnexpoziiedintroparte,iardin
parteaopusveneaTIRuldinLibancutanculrespectiv.Afostdescrcat

repededinTiri,cndsaudusofieriisverificetancul,aurmasuimii,
perpleci.Imaginaivctanculvenisecelpuin2000dekilometri,tocmaidin
Liban,cuobuzulpeeava!Vdaiseamacearfinsemnatdacobuzularfi
pornitntimpultransportului?Dar,dinfericire,nusantmplatnimic,n
momentulacela,attreprezentaniiruilor,cticeiaiamericanilorauluat
legturacuVictorStnculescuiauhotrtdrmarealeiCeauescu,
alungarealui.Nutiudacsapusproblemaomorriilui.Credcomorrea
trebuiasaibloc,pentrucCeauescuaveanfavoarealuifoartemulte
argumente,celnaluptatnicicontraruilor,nicicontraamericanilor.Ba
chiarafostomullor.ncepusedejarevoltatimiorenilor,darsecamterminase
ncoaddepete.Prinserviciulsecretunguresc,americaniiauorganizat
aciuneaTokes.Armatanatras,dincauzcnuaveacucetrage.Armataera
bunpentrulucrrideconstrucii,lucrriagricole,lucrrinmine.Navea
gloane.DariCeauescuadatordinsnusetrag.Celmult,sfie
mprtiaimanifestanii.Povesteaastasnutragarmataisetrgealui
CeauescudelaMaurer,CutoatecCeauescunuvoiasfiesftuitde
nimeni,Maurerlsftuiamereu:Micule,fiiatent!Sngeleceresnge!

iatunci,cesantmplatlaTimioara?Cineatras,dece,cumdeau
disprutcadavredelaSpitalulJudeeanidincecauzaufosttransportaten
secretlaCrematoriulCenuadinBucureti?

CetiuestecarmataavenitlaTimioara,adefilatiaclcatcu
maina.Revoluionariierauceicareseaflaunfa,dardupeiveneaomare
masdegurcasc,svaddacpleacCeauescu,dacnupleac
Ceauescu,i,nurmalor,omasimaimaredejefuitori,careauspart
magazinele,ausparttot.Foartemulidintrejefuitori,careaucrmitodup
aceeaisaufcutrevoluionari.Darastaesteoaltmncaredepeteinune
privetepenoi.

LaexpoziiadearmamentsahotrtrsturnarealuiCeauescu?De
undeaveiacesteinformaii?Pecevbizuiicndafirmaiacestlucru?

Laexpoziiadearmamentsahotrtoloviturdepalat.ipentru
mineesteabsolutcertcafostoloviturdepalat.ivdauctevaexemple,n
perioadaaceea,trebuiasaranjezcaseleadoufete:fataluiVictor
StnculescuifataluiVasileMilea.Casledecorezcasele,trebuiasiau
legturacucinevadinfamilie.LaMileatoatlumeaeraacas,nafarde
ministru,careerapefront,cumsespune.Feteleimamaerauprezente.La
VictorStnculescu,casaeranchis,cutoatectrebuiasmatepte.Nici
securistulcaretrebuiassteadepaznuera.VictorStnculescuotrsesepe
dreapta.

Censeamnacestlucru?

nsemnacunulhabarnuaveadespreceaveassentmpleadoua
zi,iarcellalttiaprecis.Totaa,misantmplatunlucrufoartecurios,
pentruprimaiultimaoarnvia,ngeneral,dupcedotamocldiredin
asta,trebuiasvincinevaisiopredau.Daracelcinevanuvenea
niciodat.Toatlumeadoreasfiegatacldirile,darnimeninudoreasleia

nprimireisleadministreze.Eraunmarebalamuc!iatunci,mlsaupe
mine,baremspicemgreaapeunulsingur.Stiicmierangrozitorde
greuspzesctoatepalateledinar,maialespeceledinBucureti,mi
trebuiactevasutedeoamenislepotproteja,dar,pnlaurm,fricaapzit
bostnriainumialipsitabsolutnimic.SediulmeuerapeCaleaVictoriei,
undeineamtoatedocumentelereferitoarelaacestpatrimoniu,aflatngrija
mea.npreziuarevoluiei,cndCeauescuafostluatdepeacoperiul
ComitetuluiCentral,mamtrezitcuconducereaDirecieiaVaaSecuritiila
minelau.Labirou,vreauszic.

Eueramgirativerificatdeei,pentruclucrampentrucinelucram.i
cesvmaispun?Maimultrznd,mntreab:Undeiiiactele,tovaru'
Roguski?.Pi,undeslein?Leinnfiet.Casfiusigurcnosam
necazuri,secretarameaeranevastacomandantuluipazeidelaComitetul
Central.Eleracupaza,nevastsacucheia.Eramlinitit,cnusepoate
ntmplaabsolutnimic.Undelein?nfiet!.Cumsleiidomnule,n
fiet?.Pi,undevreislein?lale,domnule,deacolo!.iundesleduc,
domnule?.Duleacas!.Zic:Voiuguiicumine.Vrei,ntrunfel,sm
trageidelimb,svedeicafaccuactele,smidaipeurmoamend,sau
sveniismifaceicinetiecenecaz?.Nu,domnule,vorbimfoarteserios,
laledomnule,cemaisigursleiiladumneataacasdectaici.Adouazi
dimineaa,cndamvzutceestenPiaaPalatului,miamdatseamaiam
nceputstraglaxeroxtoateactele,toateinventarele,pentrucmiddusem
seamac,nmomentulncaresentmplcevaiestevreorzmeri,se
incendiazcldirea,sepierdtoateactele,iareurmndescoperit.Miamfcut
dublurilaacte,casmipotpzipielea.iaaafost.Arhivaunitilor
TrustuluiCarpaiaarsnaaseasauaapteaziarevoluiei,iaropartedin
arhivapecareoaveantreprindereameaafostdepozitatntrocldirecarea
fostpreluatdeFrontulSalvriiNaionale.FSNulavenitpestedouzile,apus
mnapecldire,neadataafaribunziua.Arhivameaseaflansubsolul
acestuinousediu.Acoloaavutlocoinundaieitotceerahrtieafost
distrus.Amscpatiampredatcldirile,datoritprezeneimeledespiritdea
facecopiiduptoateactele.

Snentoarcem

Nucumult,cidoarcudoutreizile.Imediatdupcencepuse
problemadelaTimioara,CeauescuaplecatnIran,ntrovizitdestat.
Niciunefdestatnarfiplecatnafaragranielor,daciarfidatseamacse
ntmplcevanaralui.Dartoiceicarelaunconjurat,nspecialDireciaa
Va,iaudemonstratclaTimioaranuesteabsolutnimic,ctotulestesub
controlicsepoateducefoartelinitit.Acestlucrufceapartedinschemade
organizarearevoluiei.Peparcursulviziteiisespuneactotulestenordinei
cputeassteactdorea.Cndsantorsnar,aurmataldoilealucru.

Adic?

LsaspuscesantmplatlaTimioaraicinevalasftuits
organizezeomareadunarepopularpentrupropriasusinere.Persoana

respectivfceaieapartedincerculcelorcaredoreausldeajospe
Ceauescu.

FceapartedinComitetulCentral?

Da.ToatlumeatiecesantmplatnPiaaPalatului.Cnd
Ceauescusaretrasiancercatsplece,celmaisimplulucruarfifosts
coboarenbuncrideacolosseducundevrea.Arfipututstanchisn
buncrctevazilei,nmodcert,nimeninarfipututsdeadeel.Minuneas
antmplatiacolo!Buncrulafostnchis.Celpuin2030deoameniaveau
grijdebuncridispruseriacetia.Totuleraorganizatiaranjatpnla
ultimuldetaliu.

Altexemplu?

Ceauescuaveaiunliftalsupersonal.Niciliftulacelanuladus
pnsus.Saopritiatrebuitsoiapejos,pescri,casajungpeacoperi
isplececuelicopterul.

Decearecurslaelicopter?

Dinbuncr,CeauescuarfipututajungeiacaslaelilaCasa
Republicii.Dartoatecileierautiate.iisatrimisiunelicoptermic,fr
kerosensuficient.Nuputeamergepreadeparte.Dacarfiajunspnla
Clinceni,arfipututmergeimaidepartetiiceaurmatdupplecarealui
Ceauescu?ToatPiaaanvlitninteriorulComitetuluiCentralilaocupat.

Saudatlupte.

Revoluionariicareeraulapartericonsiderauteroritipe
revoluionariidelaetajulnti.Peurm,seschimbasituaia.Ceidelaetajul
ntideveneaurevoluionari,iarceidelapartererauteroriti.Lacircadou
sptmnidupalungarealuiCeauescu,amstatdevorbcucomandantul
pazeiComitetuluiCentral.Colonelulfusesearestat,interogatiisadat
drumul.

Vreisspuneicafostunfeldearest,nu?

Camaa.iacestamiaspusnfelulurmtor:Domnulearhitect,
eram179sau187numiamintesccimiaspusceraudeofierii
subofieri.Fiecareaveactedouarmeautomateizecemiidecartue,ncinci
minuteterminampiaadeoameniinemairmneaucartuepentrunc
doupiee.Daramprimitordindelageneral,comandantulnostru,spredm
armelecubon,snembrcmncivilisprsimcldirea.Eupersonal,cu
mnamea,amdatdrumuloamenilordinpiasintrencldire.Nuarfi
pututintra,tiicavemgratii.iadorisvspunieuceva.Nutiicum
eraComitetulCentral,daramcititcridespecialitate.OcldiredegenulCC
uluinuarenevoiedeostaicaresoapere.Sistemelenoideaprarepot
funcionafrsexisteniciunsinguromdepaz.Cumintrcineva,cumsare
omicgrenad.Cumintrmaimulioameni,cumlenetenfaungaz
lacrimogensaugazucigtor.Acesteasunttehnicichiarnvechite,domnule!
Astzi,tehniciledesecuritateaumersattdedeparte,nctsuntdedomeniul
tiinificofantastic.

AiintratncldireaComitetuluiCentral?


AmintratieunsediulComitetuluiCentralduptreipatruzile.
Aveamacolooseriedebunuri.Deexemplu,aveamdoucamereimensepline
cubunurideart.Nammaigsitnimic.Toatebirourileitoatedulapurile
erausparteidinuntruseluasetotul.Lumeaspuneacsacutatarhiva.Nu
saluatnimicdinarhiv.Dousptmnisapermisfotilorsalariaisintre
isiiaarhivaisodepoziteze.

Estevorbadearhivasecret?

Da'deunde!Eraoarhivcuvaloareeconomicicomercial.Arhivele
supersecretenustteaulaComitetulCentral.Aveaueilocurilelor!

AfostscosimobilieruldinComitetulCentral?

Dupolundezile,dupdoulunidezile,secraudulapurii
birouri.Eumuitamdinstradivedeam.Undesorfidusnutiu,darsa
luatfoartemult.ngeneral,mobilieruleracratdectrearmat.Poatecorfi
pelaregimentesaupelaAcademiaMilitar.Totcuacestebunuritiucsau
dotatsediileviitoarelorpartide.

Airmas,cumsespune,frobiectulmuncii?

Nu.EuamcontinuatsdeinbunurilecareeraupentruCasa
Republicii,pentruPalatulCotroceni.Dupcesamailinititlumea,aunceput
saparfeldefeldecereripentruasevindeoseriedinbunuriledela
ComitetulCentral,alepartidului,aleluiCeauescupersonal.

Cineerausolicitanii?

Foartemultefeecuposturiimportantei,dacnuei,neamurilelor.
Potsspunccelpuin4050deoameniauvenitiaucerutacestelucruri.
Leamatrasateniaceucunosclegileiacesteaspunctotceeacea
aparinutluiCeauescusauPartiduluiComunistRomnesteladispoziia
MinisteruluideJustiie.DacmiaducoastfeldehotrredelaMinisterulde
JustiiesaudelaMinisteruldeInterne,sigurclevoidadinacestebunuri.

iauvenitcuastfeldehotrri?

Nu,darsaudatlucrurilesolicitate.Nauvenitlamine.Saudusla
efiimei,laefiimeiceinoi,careaparineaudeDireciaProtocoluluideStat.S
audatorisauvndut.Eunutiu.Sadatgratistuturorpartidelortotceeace
aucerut.Viitorilordeputaisaucelorcareeraupeacolo,lorifamiliilorlor,sa
datctsacerut.Sauaucumprat.Nusuntamestecatnlucrurileacesteai
nuamavutabsolutniciointeniedeaiservi.Auvenitcuocereresemnatde
conducereamea,slefiedebine!inmintec,laolundeziledupcesa
terminatcurevoluia,amfostchematlaProcuraturcasdauoserientreag
deexplicaiinlegturcubunurileluiCeauescu,dacamvndutsaunam
vndut.Dacdumneavoastrgsiivreohrtiesemnatdeminecamdat.
Namgsit,domnule.Aigsitaltele?Da,darnuerausemnatede
dumneavoastr.Atunci,decemntrebaipemine?.Amfostfoarte
prevztor,darmascrbitfaptulcoamenicuavere,oamenifoartesuspui,
auvenitsseploconeascisiacteunbun.

CtdesuspuierauceicaresolicitaubunurileluiCeauescu?


Deexemplu,ceicareifceaupevremuricadouriicarenutiaucum
sllingueasc.Auvenitdedataastacasiiacadourilenapoi.Totnam
pututsliledau.Orfifostalelor,dar,dinmomentcelecedaser,erauun
bunalStatuluiitrebuianapoiatepeaceeaicale,adicprinMinisterulde
JustiieiprinMinisteruldeInterne.Svmaipovestesccevainteresant.
ImediatdupceaplecatCeauescu,miamdatseamacpuhoiuldeoameni,
dupcevaieidinComitetulCentral,sevaducesprecaselelui.Amdatfuga
sprecasadinPrimveriiipeurmimaideparte.Existaocldiremaren
careineamcadourileprimite.Eraufoartemulte.itoatebunurilecovoare,
stofe,tablouritotceeacenuintrasencasalor.Trebuiasintre,poate,n
altecase.Miamdatseamac,dacintrcinevaacolo,numairmneabsolut
nimic.Magazionerul,Dumnezeuslierte,erannebunit,eranfricoat,lam
zis:Trageperdelele,lasaadeschislaoperdeaipunenitecutiigoalei
scriepeeledinamit.ipleac.Aaafcutomul.Cndanvlitpuhoiulacela
deoamenincasaluiCeauescu,atrecutprincurteaundeseafladepozitul
respectiv.icndsauuitatoameniipegeam,numaiacoloundeputeaus
vadcerascrisdinamit,auzis:Fugii,mi,cedinamit,caminat.i
aaascpatdepozitul.Dupcesaumailinititlucrurile,auaprutpela
televizoriamvzutieuoameniivictorioicareintraserprincasalui
Ceauescuiluasertotceerapeacolo.Vspuncumnapeinimcceicare
auluatprimiiaufostsecuritii,ceidincas.tiaautiutundesuntlucrurile
devaloare,undesuntbanii,dolarisaunedolari,undesuntbijuteriile.icnda
intratpoporul,acesteaeraudejaluate.

Poporullacesagndit?Siaobanan,siauncrnat,siao
prjitur,siaunjobensauohain.Pestedoutreizile,totlatelevizor,am
auzitcseformaseuncomitetadhocderevoluionari,careluasenstpnire
casainumaipermiteanimnuisintre.Eraustpniicasei!Mammirati
miamfcutcrucecndamvzutprintrecei10l5oamenidinaanumitul
comitetpecpitanuldesecuritate,careaveacasarcinpazancurte.Devenise
iel,pestenoapte,revoluionar!Nummirlucrurileastea!Peurm,mam
ntlnitpestradcudoizugravipecareiaveameuicarelucrau,ntmpltor,
lagarajeleComitetuluiCentral,laprinsrevoluia,cazugravi,nincint.Cnd
iamntlnit,iamntrebatceestecuei,undelucreaz?Adomnularhitect,nici
nutii,noisuntemrevoluionari,amprimiticas.Cum,voirevoluionari?.
iamnceputsrd.Dupmine,adevraiirevoluionariaufoststudenii
aceiaamricarestteaunPiaaUniversitiiicareidezveleaupiepturile
ispuneau:Trageinnoi!.Revoluionariisuntceicareaucrezutclpotda
jospeCeauescu,nuceicareauastzititlulderevoluionari,darcarenusau
gnditlaaltcevadectsaibcas,magaziniavere.

Cealtesemnedentrebaresaunedumeririvauconduslaconcluziac
afostoloviturdestat,dacnucumvatiipreciscaasantmplat?

CesarfintmplatdacregimenteledeUSLAcelemaibinedotate,
celemaibineinstruite,arfiieitnstrad,nmulime?njumtatedeor,toi
oameniidincentrulBucuretiuluiarfifostmprtiai.Muitamlatelevizorce

santmplatcndaexplodatopetard.Unsfertdintremanifestaniaplecat.
Dacveneautiacuarmelelorsofisticate?Eiaufostnsinuinregiment.
Dectrecine?DectreVlad.Peurm,cndaplecatCeauescucuelicopterul,
undeafostdussaterizeze?LaPalatulSnagov.Amlucratlaacestpalati
cunoscfiecarecolior!Eraunicullocundenuaveaunfietsauocasde
valori.Deacolonuputealuanimic,pentrucnuexistanimic!Eraunpalat
prsit.NutiudacCeauescuavenitlaPalatulSnagovodatsaudedou
ori.SaspuscaaterizatlaSnagovialuatacteicesofintmplatcuactele
lui?Nuaveaniciunactacolo,deoarecenuexista.Nuaveacesia!

Numaicomentezsimulacrulaceladeprocescomunist.Deochiilumii,
aexistatunproces.Noi,romnii,nicimcarnulamvzutnntregime,n
comparaiecufrancezii,carelauurmritintegral.Amfostsunatdeunziarist
dinSpaniacaremantrebatcareesteversiuneaverosimil,ceavzutn
Romniasauceacuminilelegatedifuzatdefrancezi?Nuesteimposibilca
versiuneaintegralsfifostvndutdecineva!Dar,vntreb,decetrebuia
omortCeauescu?

Pi,Ceauescuafostomortcasnudeacrilepefa,snuspun
ceeacetiael,cuminealegturastrnscuamericaniiicuruii,cumafost
ajutatderui,cumafostajutatdeamericani,cumamediatntrerilearabe
iIsrael.Pentruei,Ceauescueraunomneutru.Nacrezutniciodatcvafi
rsturnat,pentrucseconsideraunsupus,unservitoralacestorfore.Nici
princapnuitreceacisarputeantmplaaaceva.Dinaceastcauz,nici
nuialuatvreomsurdeprecauie.DeaceeaaplecatnIran,deaceeaa
venitnapoiiaadmis,caunprost,sorganizezemanifestaiacareiafost
fatal.Deceafostomort?Casisenchidgura.Afaceocomparaieio
legturcuomorrealuiMussolini.Doiefidestat,doidictatori.Cnd
Mussoliniafostprinsdectrepartizani,aagitattottimpuloservieti
spunea:Osvedeidumneavoastr,documenteleasteavvorartacineam
fosteu!.Dupceafostmpucat,afostdusispnzuratnnordulItaliei.A
douazidupceafostomort,Churchill,carenusedeplasanicieri,avenit
personalnzonaundeafostomortMussolini.Cecuta?Cutageantacuacte
compromitoarepentrupoporulenglezipentruamericani,geantancare
existau,pesemne,actecareartaurolulluiMussolininajutareaengleziloria
americanilor.Acelailucrusantmplatilanoi.Ceauescuafostomort,ca
snuspun,nimic.Deaceeasaspusrepedecleerafricsnuvinarmata,
caresldepresureze,snuvinteroritii.Careteroriti,domnule?Care
armatavenit?nfelulsta,saterminatcutoatelucrurilepecareletia.
Suntconvinscpeste102030deani,crilevorfidatepefaisevavedea
rolulmravpecarelauavutuniioameni.NuincuCeauescu,Doamne
ferete!Ceauescuafostundictator,afcutmultrupoporuluiisufletului
romn,darafcutifoartemultbine.Adevrulrmnentotdeaunaadevr.
Nutrebuieslacoperimcumurdrie,pentrucmurdriapoatei,laun
momentdat,trebuiecurat.


Darfoameteaifrigulntroarbogat,lipsadelibertate,nclcarea
flagrantaattordrepturialeomuluinuleauavutcaautortotpeCeauescu?

AmspuscnuincuCeauescu.Darcomparaitotcesafcutpe
vremealuicuomajuldeacum,cuanalfabetismulcopiilorcarenuaubani
pentrumanualeirechizite,cusistemuldesntate,culipsalocuinelor,cu
corupialadrumulmare.nvremealuiCeauescusafcutoindustrializare
masiv,sauconstruitlocuine,cldirimonumentale,saconstruitmetroul.

Toidictatoriiauavutiauvocaiaconstruciilor,darlealipsitile
lipsetenclinaiaspredialog.Numairmneadectsnaleunzidchinezesc
njurulrii!Cutoatconsideraiapecarevoport,totvademolacteva
dintreafirmaiilereferitoarelasucceseleEpociideaur.Nuofacpentrucai
lucratpentruel,inumpreuncuacesta,decinuncrdie.Aifostun
slujba.Spuneai,launmomentdat,cestebinesteferetidecopitacalului
idinfaastpnului.Dupattealunidedialog,miamdatseamacai
procedatntocmai.Decenuaipovestitnimnuipnlascriereaacesteicri
totcetiisauintuii?

Pentrucpnacumnumantrebatnimeni.Nimeninuafost
interesatsaflecegndesc.Suntunomnvrstimgndesccmine
poiminenchidochiiisevastingeodatcuminetotceeacetiu.Las
posteritiisjudeceniteadevruripecareleamtrit.

Suntemndecembrie2004.Totpevremeaaceasta,darn1989,v
ocupaidePomuldeiarnalluiMoGerilideRevelionullor.Nuvmai
ntrebcefeerieaiimaginatatunci.Varugasmirelataicesantmplatcu
pdureadebraziaduslaBucureti,cumiiledegloburiikilometriide
beteal?

Lamduslasediulundelucram,lngCazinoulVictoria.Daravenit
revoluiaiaumuritatiatinerinevinovai,najunulCrciunului,mpreun
cuoameniicucarelucram,amluatdoibrazi,globuriibeteal,neamdusn
PiaaRomaniiampusntrupomenireacelorucii.Pentrucineampregtit
braziiicuiiamnchinat!Dumnezeusiodihneasc!

Romnia:ceamfosticesuntem?

Domnulearhitect,existovorb:Dintrecutsenateviitorul.Mam
gnditcaceastcartesfieoalternantntretrecutiprezent.Haideis
vorbimpuindespreCeauescunluminaacestoroglinziparalele.Cineafost,
defapt,Ceauescu?Afostunclarvztor?Afostsftuitdinumbrsaugndea
singurtotul?

Pevremealui,nimeninuarfiavutcurajulsspunctotui
Ceauescuaavutnitegndurinelepte,nelepteaacumleareranul
romn,lipsitedeprejudeciimaimultdinimpulsulinimii.Euiastzi
considercCeauescuafostunnaionalist,unbunromn,iaajutatattct
sagnditiellaridicareaniveluluirii,nprimulrnd,naceeadea
consideracipoporulromnesteunpoporcarepoate,cufrunteasus,s
meargpecaleaeuropean.Eleraunomcunoscutnstrintate.Misepare
foartecurioscndastzinusemaispunenimic.Cndntrebaiunstrin'i,

slavdomnului,amvzutdestui,ilespuneamdespreRomnia,seuitau
mirailamine,nicinutiaucesspundesprearaaceastadinEuropa,ori
dinAsia,habarnuaveauundesolocalizeze.Dar,launmomentdat,i
aduceauaminteiexclamau:A!Romnia,Ceauescu,Comneci.Deci,aceste
numereprezentaunminteastrinilorRomnia.Nucredcei,nstrintate,
nafarderomniicareerauemigrai,auconsideratcCeauescueraun
cpcun,unnebun.

Poatecaaeravzut.Deci,nostalgia,cumscrieMirceaCrtrescu

Nusuntunnostalgic,darlucrurilebunetrebuiespuseiCeauescua
fcutoserientreagdelucruribune,pecareastzinedmseamac,defapt,
leagnditfoarteclarifoartebine.

nurmcucircaaseani,plimbndumprinparculCimigiu,mam
ntlnitcuuncolegdealmeumaibtrn,lavreo75deani,arhitect,carejuca
ah,eraahist.tiicolulundesejoacah,estearhicunoscut.iamasistat
laodisputpoliticcuuntnrintelectualdevreo2030deani.Defapt,erao
disputavndcatemluptantregeneraii.Cinearedreptateicineo
justific?Celtnrspuneactotcesafcutnaintenuerabuniarhitectul
voiasidemonstrezecnuaredreptateianceputsiaratecesarealizat.
Zicea:Mi,frumosule,noi,generaiaaceastabtrn,caresuntemazihulii,
btrniiacetiadesprecarenutiimainimic,amfcutrzboiul.Ammuritcu
sutele.Neamsacrificat.

AtrebuitsmergemlaSalbaVieuiBumbetiLivezenisartmc
suntemncnputere.Amfcutsaunubine,nutiunc,darnoiam
construitsutedeblocuri,attdemulte,nct,naintedealasasinape
Ceauescu,secamterminaseproblemacererilordelocuine.Amfcutsutede
spitale,nctfiecarejudeareunspitalmare,miidecoli,cmineculturale,
maricldirialeprimrilor,teatre,cinematografe,amindustrializatoar,am
fcutsutedefabrici,bunesauproaste,daroameniiaveauundeslucreze,am
fcutoagriculturmare,irigat,amfcutiMetroul,apoiCanalulDunre
MareaNeagr,binesauprost,toatepebaniinotri.Primadat,prin1950,am
fostobligaideruiineampierdutintelectualitatealaCanal,daradouaoar
amreluatlucrrileilamterminatprinforaiinteligenanoastr.Iarvou,
tinerilordeazi,cevamairmas?Ceaifcutvoi?Ceairealizatnultimii15
anidezile?Ceaicreat?Naicreatnimic.Unsingurlucruvamairmasde
fcut:sdistrugeiceeaceamfcutnoi,aisectuitpoporul,aidistrusnsi
naiunearomn.Ceamairmassfacei?Vaumairmasdoulucruri.
Unu:savizaiLegeaprostituiei.Doi:svgsiioalifiecucaresvlipii
dolariipefrunte.

UnfeldeRobespiereacestdomn.

Mrog,afostodiscuiefoarteincisiv,daradevrat.NuCeauescua
fcutacestelucruri,cipoporulromn.Fiecareom,prinsudoareafruniisale,a
realizatacestebunuri.Decesledistrugem?Deceslemprim?Decesle
contestm?Astanseamntineretuldeastzi,relundoformulcarearputea
preaunclieuuzat.Darmite,realizrileluiCeauescu,petimpullui,

rezultatelesevdiastzi.CanalulDunreMareaNeagrnuesteuncanalpe
gustulcelordinEsticunoateipovesteanouluicanalBestroe,ucrainian.De
cesecramponeazUcrainacasconstruiascacestcanal?nprimulrnd,
ncercsvspuncideeaunuinoucanalnuestenou.Ruiinauvrut
niciodatcagurileDunriisfieromneti.CareeravisulluiPetrucelMare?
MareaNeagrsfieomareruseasc,scucereascoraulConstantinopolei,
nacelaitimp,Dunreasfieunfluviurusesc.Eibine,opartedintreaceste
scopurilenfptuiescastziucrainienii.Mmirnscpresanoastrnui
dseama,nfruntecuGuvernul,bineneles.

CumdeiadatseamaCeauescucesevantmpla,decesagrbit
sfacacestcanal?

Pi,uitaivdumneavoastr,cnderamtnrispuneamDelta
Dunriiziceam,defapt,Vlkov.Acestaeraunsatcarereprezentadeltaactiva
Dunrii.Astzi,nicireprezentaniipreseinutiucumsepronunisescrie
termenul,devremeceaupublicattermenulVlkovo.NuVlkovo,domnilor,ci
Vlkov!MinepoimineosspuneirumnskiinuRomnia.

Deaceea,certineretuluisciteascmaimult,scunoascmain
profunzimeistoriainaiunearomn.Snuvorbeascaa,capopii,frs
cunoascBiblia.Decesegrbescucrainieniistermineacestcanal?Uniiau
spuscossedistrugecosistemulDeltei.

SaucosscadnivelulDeltei.Nuosscad.Cndsuntinundaii,
nivelulDunriiseridic,nzonaDelteiactive,nivelulestezero,pentruc
Dunreasevarsnmare.Altcevasevaproduceprindragareaunuinoucanal:
sevaurgentacolmatareacanaluluiSulina.ncivaani,toatevaselemaritime
nuvormaiputeaintrapecanalulSulina,civorfiobligatestreacpelaReni,
pelaChiliaNou,caresuntporturiruseti.Odesavafidecongestionati
ctigulpecarelamaveaprinexploatareaacestuicanalvafizeropentrunoi.

Deoareceenormal:canalulVlkovestemultmaiadnc,multmailat
decterpuialacareexistpeSulina.nurmcu100deani,vaseleromneti
intraupecanalulSulinachiarprinoraulSulina.Astzi,seintrlapeste20de
kilometrininteriorulMriiNegre,attdemultaavansatDunrea.Uitaiv,
dumneavoastr,nantichitateIstriaiEnisalaerauporturilamare.Laora
actualsuntdoarniteruine,ntrunlacnchis,laculReazem.Ucrainienii
lucreazdemulianilaacestcanal.Chiarlanceputullucrrilor,saugndit
cumsopreasccirculaiavaselorpeSulina.ineiminte,dumneavoastr,
cndunvaporucrainiansascufundat,saumaidegrabafostscufundat
intenionat,plincuoncrcturdefier,decicasnufienlturatuor,astfel
nctanidezilecirculaiaafostblocatpeSulina?nctatrebuitsse
ocoleasc,ssetaiealtcanalnjurulacestuivas,pentrucnuapututfiscos,
deieraobligaiaucrainienilor.

Naufcutnimic.AuvrutdecismpiedicevaselesintrepeDunre,
prinzonanoastr,ilucrulacestanuestenou.inminte,cnderamtnr,
prin1939,cndarmatagermanncepusedejasseinfiltrezenRomnialui
Carolallllea,cnd,dinpunctdevederepolitic,eramcufundulndouluntre,

attprofrancezi,ctiprogermani,c,launmomentdat,npres,Adevrul,
Poruncavremii,Universul,sescria:doulepurincrcatecubaredemetali
cimenterausfiesabordate,scufundatenDunre,chiarlacheileDunrii,la
Cazane.Acestelepurierausubpavilionromnoengleziseparecenglezii
auvrutsblochezeDunrea.Vdaiseamacearfinsemnatcaunvapor
ncrcatcumetalicimentsfiescufundatnacelloc,cedigsarfiformatla
Cazane:niciunvasnarmaifipututscirculepeDunre!

Defapt,transportulmilitarmaritimpeDunreeraextremdeintensn
timpulrzboiului,mariletransporturisefceaupeDunre,nunumaipecalea
feratiosele.Deci,Ceauescunuafcutnumailucrurirele,afcutimulte
lucruribune,pecarenoinuvremslerecunoatem.Nusuntunnostalgic,m
repet,darceeaceestebinefcuttrebuiemenionat.Amaiaminticaavutloc
procesulCanaluluiitreiingineriaufostcondamnailamoarteiexecutai,n
timpulluiCeauescu,amavutocaziasstaudevorbcufataunuiadintrecei
careaufostexecutai.Familiaeiafostamnisitiatireconsiderat,lisadat
napoicasacareleafostluat,attmamaei,ctiea,auprimitopensiedin
parteastatului.Maimultnc,fataafostangajatlainstitutulundelucrami
eu,InstitutuldeproiectriCarpai.Dacvreisvedeiunadintrelucrrileei
deinueraarhitect,nicitehnician,cidoarofemeiecubunsimaceast
lucrareesteunmozaicaflatastzinfostulhotelalpartidului,Triumf,saumai
exactPresident.

PentructotsuntemlacapitolulMareaNeagr,arfiinteresantde
precizatpentrucititorictevadetaliidespreturismulilitoralulromnescn
perioadaluiCeauescu.

MareaNeagraintratncircuitulturisticfoartetrziu,nintervalul
dintreceledourzboaiemondiale,eraufoartepuinelocuinepelitoral,ori
hoteluri.CredcnuexistauMamaia,Neptunulicelelaltestaiunicareau
aprutdupanul1960caciupercile.EraucevacasepelaMangaliaiCarmen
Silva,unadintrestaiunileEforiedeazi,probabilEforieSud,careerau
nchiriatevara.miaducamintedeunsingurhotelalunuidoctorbalneolog
nicinupreaeraubalneologipevremeaaceea,nfondacruifatafostnsi
soiaunuimarearhiectromn,CezarLzrescu,careaconstruitCasa
Republicii,unuldintreautoriiproiectului.Eramaiinteresantsteducisfaci
bidenmollaTechirghiol,deoarecebolnavidereumatismauexistat
dintotdeauna.Deci,oameniiseduceaumairarlamare,cuexcepiacelormai
bogai,nconcluzie,numrulturitilorpelitoraleraextremdesczut.

ComparndturismulsovieticdinCrimeea,GheorghiuDejsagnditc
estecazulssefacnitehoteluri,ntrozonmaiagreat,lacaresvin,n
afardeoameniobinuii,istrini,nspecialdinrilesocialiste.Nutrebuie
suitmcextindereaturismuluiromnesclamare,nperioada
comunismului,safcutattpentruoameniimuncii,ctipentrupuhoiulde
strinidinR.D.G.,Poloniaicelelaltestatesocialiste,carenuaveau
permisiuneasitrimitceteniidecttotntroarprieten,membra
TratatuluidelaVarovia.Multmaitrziu,aaprutideeasfieaduiistrini

dinVestulEuropei.Iaracetianuauntrziatsapar.Motivul?Costuriledin
aranoastrerauextraordinardemici.Transportulsefceacusocietilede
navigaieideaviaieromneti,aproapepegratis,ieraevidentcunturist
strincheltuia,nmodobinuit,multmaipuinvenindlanoidectarfipltit
naraluipentruaipetrececoncediul.Erafoarterentabil,adicunsfertdin
preulturismuluiinternaional.

AaaaprutstaiuneaMamaia,nsnceputulstaiuniiMamaiaafost
datdegongulbtutlaMangalia.ConstruciilepevremealuiDejerauprevzute
cuturnuleedupmodasovieticiunuldintrecolegiimei,CezarLzrescu,
trebuiasfacozoncomercialnMangalia.Omulacestaadatdovadde
marecurajinuadatproiectelespreavizareComitetuluidearhitectur,care
eraunfeldeaprtoralideilorsovietice.Aavutcurajul,saconstruit,dar,n
momentulncareavenitnvizitGheorghiuDej,toatlumeaerasperiatde
cevaspuneDej.Eibine,Dejavenit,avzutiiaplcutarhitecturamai
modern,sspunemromneasc,maiuman,cupuinizvestic,dartotui
departedearhitecturaoccidental,semnatdeLzrescu.Deatunci,sepoate
spunecnntreagaarsatrecutlaoarhitecturnaional.

Bun,smergemmaideparteAaanceputturismullamare.nti,sa
completatcunhotelurilaMamaiaistriniierauncntai.Defapt,leplceau
maimultromncele,careerauaproapegratis.Curnd,nemii,italieniiiali
vesticiaupopulatzona.Binenelesiromnii.Clasamuncitoaremergeaiea
ntrunmicparadis.insspunicuastasuntnasentimentultuturorc
unomobinuitputeasipetreaclinititconcediullamarecutoatfamilia,
ntrunhoteldestuldebun,launprederizoriufadestrintate,iimai
rmneaubaniipentructevazilelamunte.Eraunitepreurifoartemicii
toatlumeaeramulumit.Astzi,vedeiidumneavoastr,acestluxnumai
esteposibil.

Dinaproapenaproape,litoralulanceputsseumplecucldirii
hoteluri.IdeeaafostcontinuatdeCeauescu,carenuafostmulumitde
staiunileexistenteiamainfiinatcteva,printrecareNeptun,Olimp,
Saturn,Venus,Jupiter,oraenoi.Staiuneabriliantlamareafostns
Neptun,construitntrozoncupuinpdure.Pelnghotelurilepentru
toatlumeaistrini,Ceauescuadatordinsiseconstruiasciovil,can
altelocuridinar.

CasaluiCeauescudelamare

Dancepusemsconstruimvila,undevapemalulmrii,aa,ca
ntrunfeldeinsul.Proiectelefuseservzute,dar,cantotdeauna,marele
geniualCarpailornulenelegea.Launmomentdat,vizitlaNeptun.Toat
lumeaeracuprinsdepanic:ceosspuneful?CndavenitCeauescu,s
auitatlavilaneterminat,apusbuzanjosiantrebat:Cumdevaipermis
sfaceiocasaademare?.Toatlumeaangheat.efulmeu,careerauns
cutoatealifiileicareera,defapt,singurulomdupminedinComitetul
Centralcareputeaslcontrazic,maialespeea,aieitnfaiaspus:
TovareNicolaeCeauescu,noinuamfcutcldireapentrutovarulNicolae

Ceauescu,amconstruitopentruprimsecretarulpartidului!.Elazis:Bine.
itoatlumeaanceputsrd.Elnutia,domnule,cumsspuncovrea
maimare.

Pelngvilaluisamaifcutocldirecuosaldeedine,deaudiene,
samainlatserientreagdevileundessteaprotipendadacomunist,
vileleMrul,Prul,Mesteacnul,aunceputsaparicasealescriitorilor,ale
diverselorUniu.ni.Deci,safcutunora.Dar,poftavinemncnd.Dupce
amterminatdeconstruitaceaststaiunencarestteael,desigur,petimpul
verii,amprimitdispoziiesmaifacemostaiunemare,iaceastaafost
Olimp.Potsvspunc,nanulncaresafcutaceaststaiunelucrrile
auinut,defapt,dinmartiepnnseptembrieamconstruithoteluripentru
12000deoameni,adicunora,aproximativotreimedinPloietiuldeatunci,
deci12000delocurinhoteluri,locuridedistracieiagrementetc.Olimpula
fostridicatdupnorm:ziuaietajul,dinpunctdevederealbetonului.Au
lucratacolofeldedefeldeoameni.Erampltiiextraordinardebine.Mereuni
sesespunea:Duceiviluaivprima.Careprim?,ntrebam.Pi,am
luatoieri.Nu,aiaafostieriiaziealta.Selucranacord:fiecaremuncitor
erapltitnfunciedectmuncea,iarmuncitoriierauinteresaisactigei
lucrau24deoredin24,maialesceravariechipeledezugravi,dezidari,
veneaucusaltelepneumatice,leumflaulafaaloculuiidormeaulnglocul
muncii.AaamreuitsterminmstaiuneaNeptunistaiuneaOlimp,aa
cumlevedemastzi.

CentmplrimaideosebiteneputeirelatanlegturcuNeptun?

ntotdeauna,Ceauescutrebuiastietot,svadtot.iatrebuits
iartmcumsevadezvoltastaiuneaNeptun.Caatare,iamfcutnite
planuridesistematizare,dardecteorineamduscuplanurileacestea,banu
iplceau,baunbloctrebuiamainfa,altulmainspate.Launmomentdat,
saluathotrreacalaovizitsmergemcuniteplanurimacheteis
facemniteparalelipipededinipsoscaresreprezinteblocurilepropusedenoi.
Elavenit,leavzut,apusunulmainfa,altulmainspate,iazis:Gata.
Acestaiplanul.Dupaceea,eiauplecat.Uncolegdealmeudeoarece
acesteconstruciieraurealizatencadrulunuiinstitutdeproiectare,ISCAS
trebuiasvinistragconturulblocurilor,casdevinplande
sistematizare.Tehnicianulrespectiverarciti,nmomentulncaresa
aplecatstragconturul,astrnutat,astfelcsaursturnattoate
paralelipipedeledeipsos,pecareelleapuslaloccumiapoftitinimalui.Deci,
planuldesistematizareestefcutnudectreCeauescu,cidupstrnutul
unuitehnician.

Aceastntmplaremiaduceamintedepovesteacuconstruireacii
ferateTransiberienepevremeaultimuluiarrus.Pentrucingineriinuerau
hotricumsofac,arulaluatfrumosorigl,aalesceledoupunctecare
indicaudeundespleceiundesajungcaleaferattransiberianiatraso
linie.Numaicdegetulluimareaieitmainafarisaformatobucldin
liniadreapt,astfelncttransiberianulfaceunmicocolpeoanumit

poriune,datoritintervenieiarului.AasafcutiNeptu.N,printrun
miracol,daresteunadintrecelemaimaristaiuni.

Deci,vedeidumneavoastr,poftavinemncnd,cumammaispus.ia
trebuitsfacemdincencemaimulteconstrucii,daroserientreagdestate
maialesceledinlagrulsocialistaunceputslasemaimultlibertate
oamenilorlor.Tentaialumiiliberefiindmare,acetiaaunceputspleceprin
altestrinturi,prinItalia,Spaniasaualteleasemenea.Eraevidentca
turismulromnescsintrenregres.inoiammerssiartmluiCeauescu
cnuestecazulsmaiconstruimpelitoral,c,defapt,litoralulromnescnu
reprezintoafacereeconomic,sepierdbani.isafcutunstudiuasupra
rentabilitiilitoraluluiromnesc.Avreasmenionez,naintedeaarta
aceastrentabilitate,cesaconstatat:plajeledinlitoralulromnescncepeau
sdispar,maialeslasuddeConstana,dincauzacurenilormaritimi,a
depunerilordinnordulDobrogei.DatoritnmoluluiadusdeDunre,se
colmateaznnord,semreteplajannord,nschimb,nsudplajeledispar.
ieramnevoiisfacemdiversediguri,dinstabilopoziiaceiamaridegraniti
saducemnisipnfiecarean;valurilemriimncaudinplajisaajunsca
plajasfiedeunudoimetri.Fiecarevnt,fiecarehuladuceadupsine
micorareaplajei.Deci,eraucosturisuplimentare.Dinstudiulfcutdenoi,
constructorii,ispecialitiiMinisteruluiTurismului,camprinanul1986l987,
ceareieit?Bineneles,studiileaufostfcuteduposerientreagdecalcule
icoeficienidaidinturismulinternaional.Cesespunea?Eraupunctajecare
seddeau.Plajaromneascestesprersrit?Da.

DeciPozitiv,napexistanimalecaresprovoacecevanottorilor,
rechini,meduze,nu?Altpunctpozitiv.Avemnoinjurulacestuilitoraloserie
ntreagdeorae,cldiriistoriceituristicecalumeasvinnunumaipentru
plaj,ciipentruavedea?Nu,navem.Ceputemsartm,numairuinelede
laIstriaipunctulcelmaiatractivturistic,trofeulTraianidelaAdamclisi.
Foartepuin.

Gndiiv,ncomparaiecuItalia,naceastar,fiecarestradaremai
multemonumentedecttoatRomnia.Aveapevremeaaceeapunctemaride
distracie,discoteci?Foartepuine.ineimintec,nperioadacndera
Ceauesculamare,timpdeolundezile,laoranouerangroparetotal,nu
aveaivoiescnisausfluieri.Deci,striniinupreaerauamatoridelucruri
dinacestea.Singurullucrupentrucareveneaustriniieraufetieleromnce,
ns,punctajulcelmaimare,inegativ,dinpcate,pentrudezvoltarean
continuarealitoraluluiafostduratadefolosire.Saartatcnstrintateo
zoncarenupermitesuboptluniasefaceplaj,afifolosithotelulrespectiv,
esteozonneprofitabil.Noictezileleputemoferituristului?Doarmaximum
treiluni,iacesteacumarivariaiiinecunoscute.Putemsavempvar
foarteploioas,foartefriguroas,aacumamavutmaialesnultimaperioad.
Deci,turismulromnesclamarenuesterentabil.

Pentrudumneavoastr,stii,temperaturamedie,anual,ntreMamaia
iMangaliaestecuungradmaimultlaMangalia.Deci,laMangaliasepoate

prelungisezonulturisticcucelpuindousptmni,maimultdectla
Mamaia.Sahotrtsoprimlucrrilelamareisdmdrumullaturismul
montan.Foartemulterinuiaudezvoltatncturismulmontan.Ideea
principalestedecilamunte,inulamare.Considerctoiceicareau
cumprathoteluripenimicalamareauluatomareeap.

Carearfi,nopiniadumneavoastr,noutilenturismulromnesc?

Amvzutcaexistatunministrualturismuluicareaavutideea
genialdeaplantapalmieri.Doamne,oprostiemaimarenucredcexist.
Cumesfiiunministrucarenutienicictuncrnardinvest,cumeste
posibilsplantezipalmierilaMamaia?Amivzut,acheltuitogrmadde
bani,narspunsdebaniipecareiacheltuit,nschimb,anulurmtor,aceti
palmieriaufostterminai.Astzi,turismulesteoafacereaguvernului,a
oamenilorbogai.Nuesteunturismpentrutotomulobinuit.Mamgnditla
zvonuliideeadeafaceunDraculaParclaSichioara.ntmplareaafcuts
cunoscoechipdeartiticarelucralaCazinoulVictoria.Doidintreeieraun
cadrulunorspectacolederevist,debalet,undemajoritateaoamenilorerau
balerinilaMoulinRouge,CasinodeParis,Horse,decinumecelebrenbalet.
Acetiadoivorbeaulimbafrancezieramfoartecuriosdacsuntfranceziori
belgieni,aaclamntrebatpeunuldintreei.Non,monsieur,noussommes
gipsy.Nu,domnule,suntemigani.Amrmasfoarteuimit.Cum,
dumneavoastrsunteiniteigani?!,lamntrebatcuaceeaistarede
perplexitate,deoareceiamvzutniteoameniculi.Dumeavoastr,amzis,i
aivzutpetiadelanoi,autohtoni?Da,icunoatem,dar
dumneavoastraveiiganislbatici.Aceastaafostceamaibuncaracterizare
aiganilorcaresuntlanoinar,niteslbatici.

Eibine,omulacestamiaziscestenepotulproprietaruluiDisney
ParckuluidinBruxelles,oramarectBucuretiul,iarproprietariinutiu
cumsscapedeaceastafacerefoartepguboas.Noi,atuncicndntoat
lumeaspunecsuntpguboase,noivremscrem,sinvestim.Toataceasta
eoafacereaMinisteruluiTurismului.Ceafcutacestminister?Apropussse
anuneozoncaresevadezvolta,acumpratterenurilepenimic,dupaceea
terenurilesauscumpitfoartemulti,pnlaurm,cndpreulafostdestul
demare,auvndutterenurile,iarmaiapoi,dupcesaconsideratcnumai
esteposibilssefac,terenurileaurevenitlapreuliniial,deciceicareau
cumprataufostprostiiiaupierdut.

Deci,toate,lanoi,sevdprinprismaafacerilorinuprinprisma
beneficiilorpentruar.TrebuiasvinmotenitorultronuluiAnglieisspun
cnueloialsstriciunoramedievalcuoarhitecturunicnlumeisfaci
dinacestaunoboraldezmului?ipentrucaafacereasmeargn
continuare,salansatoaltpropunere:haisfacemacestDraculaParclng
Bucureti,laSnagov.Pevremuri,acoloeraostaiuneagricolagospodrieide
partid,unadintrecelemaibune.Audezafectato,aunchiriatounor
cvasinecunoscuicasfacneaacestDraculaParc.Euapropuneca
aceastdenumiresfiecombtutdensuiguvernul.Cum,domnule,i

preziniaracaoarundeunuladevenitconductorinufceaaltcevadect
ssugsngeleoamenilor?Adicnoisuntemonaiedecriminali?nlocs
combaiaceastcaracteristic,tuoextinzinpropriaafacere!Ruinos!Camcu
aceeaitemmisepareipropunereacareafostfcut,dinpcateiavizat,
catefancelMaresfietrecutnrndulsfinilor.Domnilor,repet,tefancel
Mareafostcevreidumneavoastrmaimare,celmaiviteazdomnitor,carea
domnitcelmaimult,omulcaresajertfitpealtarulpatrieiialcretinismului,
darcaslfacisfnt!Afostnsuratdetreiori,odatcuocatolic,aavutmuli
copiidinflori.Atritcufataceluicareafostnvins.Atiatpetoiceicare
puteausiiatronul,aexecutatpeceinvini,darafcutbiserici.Poate
Brncoveanuaremaimultedrepturi.iastzisuntoamenicareconstruiesc
bisericiiprinurmare,artrebuislfacemsfini?DomnulBecali,dacsepune
binecuBisericaiconstruieteaptebiserici,haislfacemipeelsfnt!Mai
merge,maiine?Pentruguvern,oriceine,banisias.

Dreptateiadevr

mistruiepebuzeontrebare:safcutdreptateprinrsturnarealui
Ceauescu?CumarataziJustiia?

Autrecut15anidecndEpocadeaursancheiat,ncheiatprintro
crim.Deatunci,opiniilesuntmprite:proicontra.Darmajoritateaspune
coducemmaigreu.Camgreit.Caltfelafostvisulnostru.itoiarat
ntrodirecie:Justiia.Justiiaestereprezentatprintrofemeiecareinen
mnobalan,carejudecdreptateaderu,adevruldeminciun.Darea
estelegatlaochi.Niciodatnuveiputeatidacavzutsaunubine.Se
spuneceatrebuiesjudecefrprtinire.Daroarb,cepoatesvad?Muli
spun,domne,eaesteofemeiefoartefrumoas,darestedezbrcat,ialii,e
adevratdezbrcat,pentrucJustiianuareacoperire.Iaruniimaihtrizic:
Dardecestnpicioareinuculcat?Culcatarcostamaimult.Justiiade
azi,majoritateacainainte,nudiscerneadevrul,vedentotdeaunastrmbi,
ngeneral,nfavoareaceluicareestemaibogat,maiho,maimecher.

Dintreamintiriledumneavoastrdintineree,careaufostcelemai
marihoiiiescrocheriialeRomniei?

SascrisnziareccelmaimarejafalsecoluluidinRomniaafost
fcutnzileledeazi,cndtreinenorocii,treipseudohoi,aufuratuncamion
plincubani.Aufuratattdemult,nctnicinuauavutcesfaccuei.Sa
rezolvat,darhoiasecoluluinuafosthoiapecareunuldintreconductorii
poliieiromneaspuscafostceamaiprofund.iosvspuncteva
cuvinte,njurulanului1902,osalariatdinBancaNaional,ofattnr,de
circa18ani,eratelegrafist.Pevremeaaceea,comunicriledintrebncise
fceaucutelegrafulcufir.Nicivorbdetelefonsaualtceva.Aceastfat,
extraordinardeneleaptideteapt,depunelaBancaNaional,cuohrtie
iochitan,sumade1leu.Menionezc,pevremeaaceea,leuleradeaur:1
leu=1napoleon.Depune1leu,laspuinlocntrecuvntulleui,dup
depunereaiisclireadeprimire,modific,defaptcompleteazcumna,
milionleiaur.CerecaaceastsumslfienapoiatprinBancaFrancez.Era

singuracarecomunicacubncileprintelegraf.Cuchitananmn,de
depunereasumeide1leumodificatla1milionleiicuadresaderestituire
prinBancaFrancezdelaParis,pleacntrovineridinCapital,cutrenul.
AjungelunidiminealaParis,seducelabanc,iscoatemilionuldelei,fuge
laPasdeCalaisisembarc.peunvaporargentinian.

BancaFranceztrimiteotelegramprincarecomunicfaptulcsa
ridicatsumade1miliondelei.TelegramaajungelaBucureti,dar,eafiind
singuratelegrafist,documentulnuestecititdenimeni,laBanc,dectadoua
zi.Toatlumeanusaimpacientat:Alipsittelegrafist.Darnuaavutcines
onlocuiasc,ncepssefaccercetri.FataestedatnurmriredelaParis,
darseconstatcafostattdemecher,nctsambarcatpeunvapor
argentinian,Romnia,neavnduntratatdeextrdarecuaceastar.i
pleacfatannecunoscutaAmericdeSud,avndasupraeiposibilitateadea
tridintrunmilionleiaur.Faceisocotealactetonedeaurafurataceast
fat.Credcvaloareasumeintrecedecelpuinctevamiideorifurtul
secoluluifcutnlunaseptembrie2004laBucureti.

Tatlmeumipovesteadeunmare,maredesenator,careseautointitula
MacnificeniumImeratorAris.Dupel,daridupmine,afostcelmaimare
graficianromn.Dinpcatens,eraunnebun.Casvartcterade
nebun,adesenatdinpeniunproiectdepodcaresuneascmalurileFranei
decelealeAmericii!Acestomseprezintntrozi,totlaBancaNaional,cuo
hrtiede1leu.Pevremuri,hrtiade1leuaveadimensiuneadecirca4pe8
cm,foartepuincadimensiune.Seprezintdecilaunghieuiceresise
schimbehrtiade1leun4hrtiide25debani.Salariatadelaghieuiface
acestschimbi,nmomentulncareprimeteacetibani,graficianulispune:
Domnioar,stiichrtiade1leuestefcutdemine,dinpeni.
Aceastaseuitatentlahrtie,nuidseamaifugelaefiiei.Domnilor,e
unulacolocarezicecelafcuthrtiaastade1leudinpeni.efiioprivesc
i,larndullor,nuidauseama.Femeiainsistsfiechemat,iaracestaeste
adusiconfirm:Da,domnilor,hrtiaaceastaestefcutdeminedinpeni,
i,dacvrei,daimiohrtieiopeniiamsodesenez,lsepunenfao
hrtie,ncepesdesenezeisalariaiibnciirealizeaz,nsfrit,ceomaun
fa.Cesantmplat?AfostangajatlaBancaNaional,njurulanului1906
l907,cuocondiie:snumaidesenezeniciodatbanidinpeni.Hrtiile
desenatedeelerauattdeperfecte,nctsarfipututfacenitezincuricare,
ajunsepemnaunorexcrocidinacelevremuri,arficonduslatiprireaunor
sumeuriaedebani.

Oalthoiecelebr,defaptoescrocherie,afostatuncicndnRomnia
safcutstabilizarea.Cndteduceaiicumpraicuungeamantanplincu
milioanedeleiopine.Milioanedehrtiiaufostaruncatepestrzi.Sau
schimbatfoartepuinibani,miseparecsumapecareputeaisocapeierade
80delei,saupoate60.Statulaeditatatuncihrtiide2,5leiimiseparec
ceamaimareerade25delei.Toatlumeaerannebunitcumsfacrostde
bani.Nimeninumaierabogatsausrac,toatlumeaerasrac,nTrguJiu,

undeamfostnaceaperioad,auapruthrtiide100delei.Cu100delei
puteaiscumperidoiboi,iarraniieraunnebuniinspecialsfacrostde
baniivindeauoricepentrupreuridenimic.Fiecarehrtiedacvuitaipeo
colecienumismatic,aveanainte,jos,peomanet,scrisfoartemrunt:
Falsificatoriiacestorbancnotevorfipedepsiiconformlegilor,delaPn
la.Respectivabancnot,fcutdeniteigani,nitemariescroci,aveascris
nmanetarespectiv:Falsificatoriiacestorbaninupotfipedepsiiconform
legilor,pentrucstatulnuatiprithrtiide100delei!Erascris,aade
mruntcnimeninuciteaiastfelaufostnelaimulirani.

Bineneles,oriceescrocvafiarestat,toiescrociisuntniteoameni
foartedetepi,iarceidesprecarevorbimnuaufostpedepsiicupedepseaa
degravecafalsificatoriiceerau,cinumaicaniteoamenicareauindusn
eroarealioamenimaiprotianunndfalsul.Deci,marilehoiialevremii.Se
spunea,totnainte,cunjafcelebruafostfcutnjurulanului1975.Civa
indivizimascaiatacuncamiondetransportatvalut.Darncefel?Doifrai
cunumeledeloanidPauliIon,toiintelectualiicufunciifoartemari(Paul
loanideracoloneldesecuritate,iarfrateleluieraunbuninginerlaIFA
Mgurele,decierafizician),mpreuncuoserientreagdeprieteni,printre
careunulMuat,cinevaSavianuialtulBteanu,segndesccumsfacrost
debani.iatunci,ceidoifrai,mascaispuneam,atacofurgonetde
transportbaniaparinndfilialeiCECasectorului4Bucureti.

ntimpceeiseprezintmascainfaacamionului,soraluiMuatiea
mascat,cuunpistolmitraliernmn,daricuunaparatdefilmat,vinen
faamainiiispune:Stailinitiicvremsfilmmcumseataco
furgonetplincubani!.Toatlumeaemulumit,zmbitoare,ieinceps
facregia.Spun,tustaimailadreapta,tu,mailastnga,iaroferiidela
camionlesugereaz:Voifaceinaafelnctsfiivzuiipuneimnape
baniitransportailntaxiulacesta.Cuctevamomentenainte,unsfertde
orsaupoateojumtatedeor,ceidoifrailoanidatacaseroferulacestui
taxi,ldduserlaoparteiseprezentaserlaCECcuaceastmain,n
timpcefilmau,toatlumeavoiassteanfasvadcumsefaceunfilmcu
furt.Dupceaucrattoibaniidinfurgonetntaxi,toiauplecat,aufugit,i
abiaatuncilumeaiadatseamacauasistatlaunfurtadevrat.

Ceidoifrai,penumeleloradevratLeibovici,imenionezcabsolut
toioameniicaremiaupomenitdeacestfurterauevreiromni,nscunume
romneti,dedataaceasta,audisprut.Vdaiseamaceafostnsnul
MinisteruluideInterne.Pestetotaunceputsfiecutaiacetioameniisau
fcuttotfeluldepresupuneri:cineerau,ceerau?Euvspuncstteampe
vremeaaceealngpiaaUniversitii.imncmnfiecarezimeniufixla
Capsa.Timpdedoulunidezile,miliiaavenitdepatruorinrestauranti
neaulegitimatpetoiierausurprinidefaptulceumncasemdeatteaori
laCapsa.Defapt,einuiddeauseamacmncmcelmaiieftinmeniu.
Toatlumeatiacrsuflasecteceva,darnucunoteanamnuntdesprece
estevorba.Cesantmplat?Unuldintrecolegiiluiloanidafostntrunfel

miratcacestloanid,carenuavealegturcuvreunposibilfurt,totntrebala
miliiedacafostcumvaprinshoulcaredduseaceastlovitur.i,mirat,d
untelefonlamiliieispune:Domne,miseparecurioscprietenulmeuse
intereseaztottimpuldefurt.Celegturarecujaful?

iatunci,loanidafostpussubsupraveghere.Ceseconstat?Laun
momentdat,uniidintreceicarelfilauvedecloanidmergepestrad
mpingnduncruciorcuomobil.Lavzutodat,aurmassurprini.Lau
zritiadouaoariatunciauneles,loanidnufceaaltcevadects
transportebaniidelaunobiectivlaaltul,pentrualisepierdeurma.Afost
prins.Aufostprinitoi.Afostunprocesmaredetoticinciiniaufost
condamnailamoarte.Inclusivsora,femeiacareafcutaazisafilmare.
Dintreacetia,patruaufostexecutai.Femeiiisacomutatpedeapsala
nchisoarepevia,iarn1975l978aemigratnIsrael.Aufostfcutefilme,
reconstituiri,toatlumeaavzut,deaproape,cumsantmplatacestmare
jaf,sumaridicnduselaaproape250.000dedolari.

Realitateaestensalta:acetioameninuaufostnitehoi,ci,defapt,
niteoamenicareauavutnevoiedebanicasajuteisraeliiidinRomnias
poatemigra.tiidumneavoastrfoartebinecIsraelul,ctiGermania
federalplteaustatuluiromnpentrualisepermiteevreilorigermanilors
emigrezedinRomnia.StatulIsraelnuaveabaniiauapelatlaacestomcare,
defapt,sajertfitpentrusionismulmondial.Facoremarc:doidintreceidoi
careauatacatfurgonetafcuserpartedinprimaarmatastatuluiIsrael,
formatodatcunfiinareastatuluiIsrael.Eifusesernprimaarmat,erau,
defapt,nitepatrioicareauvrutsiajuteara.Multmaitrziu,n1998,sa
fcutunfilmdecinematografie,aa,mairomantic,laHollywood,ncaresa
artat,decilaunmodmairomanat,adevratafaaacestuijafformidabil.
Hoiaufostntoatlumeaipestetot.Aufostiborfai,icriminali.Un
Coroiu,unSileConstantinescuimulialii,autrecutiprinistoria
romneasc.Totnistorieexistihoi,darivarditi.Niteoamenicarei
prind,legal

Prin193638,cndsenmuliserhoiinRomnia,decinperioada
interbelic,perioad,putemspune,romanticidemocrataRomniei,
apreaunziaretitluridegenul:HoulGheorgheafostfugitdesubescorti
afostmpucat,ncircaolundezile,vreo

10perechidehoifugeaudesubescortieraumpucai.Eraulsain
strad,nlocuricucirculaieintens,inusetiecumsefceacprocurorii
lipseau,eraunconcediu,oriplecailamoie,ihoiizceaupecaldarmtrei
patruzilepnseumflaumaialesvaraihoiidinRomniaiddeau
seamacsentmplceva.Puteaisarunciunpumndegalbeni,cnimeni
nuilua.NumaiexistauhoinRomnia,maicevacapevremealuiepe
Vod!

Nudemulteoriamauzit,referitorlacesentmplastzi,fraza:
UndeetituepeDoamne?


Vspunacestelucruri,pentrucastzitrecemprintromarecriza
siguraneiiadrepturilor.Toispunemdrepturileomului,darnuexistniciun
dreptalomului.Estedreptulhoului,nualomuluicinstit.Cuvorbebunenu
tiucesevaputeaface.Houle,drag,numomor,numiluabanii,lasm
npace!,Credeicaceastaestemoralacaretrebuieaplicathoului?Se
spunecJustiiaesteoarb.Eadevratcesteoarb,pentrucea,sraca,
areomnmailungiaintratchiarnbaniiaceluiacareprovoacpagubei
astfeldelucruri.Samaintmplatvreodatcanararomneascsexiste
atiafalsificatori,atiamituitori,atiaescroci?Dinpcate,acetiasunt
conduideceimaimariescroci.Termenulacestadebaroniestefoarte
adevrat.Oameniipoliticiaudeveniteiniiconductoridehoi.

Ceputemface?ipmfoartemult.Spunem:Domnilor,amestecul
politiculuinJustiieesteevident.Trebuiesfacemceva.Darastzi,cndcei
delaconducereconducbandeledehoi,ceputemface?Vreisscpmfr
eliminare?Pi,snegndimlarilecareaplicjust,legistrictnecesare.Noi
suntemazicufundulndouluntre.VremsfiminEuropa,darin
America.Alegemnjustiieaceleformedepedeapscaresuntmultmaiblnde,
multmaifavorabilehoilor.Deexemplu,decenuaplicmcodulamerican,ara
carereprezint,pentrumine,ceamaidreaptjustiie?nAmerica,nu
judectorulhotrte,cijuraii,aceioamenisimpli,deprofesiidiferite,care
suntadunaintrocameralturatsliidejudecatihotrscvinovatori
nevinovat.Estetraslasoriunnumrimpardeoameni,carediscernadevrul.
Deci,numaipoateficumpratjudectorul.

Astzi,judectorul,estecumpratsauobligatdeforulluitutelar,de
MinisteruldeJustiie,coordonatlarndulsudepartidulaflatlaputere,s
facJustiie.Dacjuratularhotr,arfieliminaiacetioameni.Darnoinu
vremacestlucru.Vdauunexemplu:tiicnArabiaSauditnuexist
ncuietorilaui?Pentrucnuexisthoi,iarpedepselesuntattdeaspre,
nctnimeninuvreasiriteviaapentruomichoie.Dacetiprinscai
furat,isetaiemna.Sigurcda,esteopedeapsfoartegrea,nuovd
aplicatlanoi.Dariagndiiv,dacamaplicao?Amaveaunpariamentde
ciungi.Darnoilelsmminile,pentrucaunevoiessemnezestatelede
platisnumerebanii.

Cesoluievedei?Totunaincisiv?

Eupropunsfiepedepsiicuovechepedeapsromneasc:tiatul
nasului,sfiensemnai.Unmarescriitoricltor,sptarulMilescu,isa
tiatnasul.Eadevrat,sraculdeelnueraho,afostciopritnasulpentru
c,ncurilordomneti,unomnsemnatnuputeasialoculunuiconductor,
respectivundomnitorsauvoievod.iatunci,dacvoiaicaniciodatnvias
nufiealescineva,trebuiasfieciungorichiop.Totui,auexistatchiari
voievozicareaufostchiopi.Spuneamnaintecatuncicnd,nalteri,
existauuniversiti,nItalia,FranasecoleloralXllllea,alXlVlea,noinu
eramformaicaneam.Noisuntemnurmaculturiiicivilizaieieuropene
occidentalecucelpuin600deani.Amavansat,amctigatfoartemult,dar

nemailipsesccelpuin150deani.iatunci,pentrunoi,Codulpenalcelmai
dreptimaijustesteCodulpenalalriloroccidentaledinurmcu150deani.

Vreamintesccn1948,nFrana,maiexistanfolosinghilotina,se
maitrimiteaudeinuinGuyanafrancez,nfaimoasanchisoarecareastatla
bazacelebruluiromanPapillon.nchisorilenoastresuntnitecmine
romanticepentruniteoamenipecaretrebuieslhrnim,sipunemnfaa
televizoruluii,dincndncnd,slefacempuinmoral:Biei,stai
cumini!.Aaputemfacenoieducaiehoilor?ntimpulluiAntonescu,pecare
nulamiubit,erachiarpedeapsacubtaia,iddea100delovituricubul
pespate.Teconsultaundoctorcasvaddacetinstaressupori,erai
ntinspeobanchet,isepuneaobatistsauocrpudpefeseiunom
delegatinumraloviturile,asistatdeunjudector.Nucredcarfibine
astzissefacaaceva.Dar,iagndiivdumneavoastr,cumestecnd
nsipoliialeacopercapulsnuivedem!Pi,nunumaictrebuiesl
vedem,artrebuiaproapesfiescuipai,pentrucacetioameniaufcutmult
ru.

ivorfacencontinuarectvremeCodulPenalesteaacumeste.
Optaipentruintroducereapedepseicumoartea?

Astzi,nSUA,n40destate,ncmaiexistpedeapsacumoartea,n
America,pedeapsasecumuleaz.Lanoi,nu.Sehotrtecareesteceamai
mareisedosingursentin.Ceamaimaredintretoatepedepselecaresar
cuvenifiecruia,naintevreme,nurmcuvreo200deani,nRomniaerau
doufeluridejudecat:hoii,criminaliieraujudecailaAgie.Uniieraupuin
nitebutuci,unfeldectuedinlemn,npiaapublic,sfievzuidetoat
lumea,careproliferatotfeluldeinjurii,aruncacuou,roiiichiarpietrei,
dupaceea,poliistulsauchiardomnitorulhotrauaruncarealornocn.
Ocnansemnastebagenocnadesare,nntuneric,isstaiacolopn
cndivinesoroculsiei.Maimultdedoianinurezistainocn.Ocna
echivalacupedeapsacumoartea.Ceicarenssejudecaucivil,sspunem,se
duceaunBucuretilaBisericacujurmnt.Bisericacujurmnterao
bisericumicsituatnspatelePoteiCentraledepeCaleaVictoriei.Acolo,
mpricinaii,ngeneralnegustorii,juraucvorspuneadevrulpeoBiblie.i
popaeraacelacareddeaverdictul.Astzi,credcnusepoatefaceaacevan
niciuncaz.Considercfricapzetebostnria.

Concret,ceaivreassefacnacestsens?

ApropuneunnouCodPenal,caresinmaipuinseamadeaa
ziseledrepturialeomului.Sfiedrepturileomuluicinstit,nualehoului.A
introducepedeapsacumoarteapentruurmtoareledelicte:trdareadeari
deneamnaceastcategoriearintransuigeneralulPacepa.Generalul
Pacepa,careafostavansatgeneraldeunpartidcomunist,trebuiesfie
judecatduplegilecomuniste.Elnarfifostnimic.Nefiindnimic,nuputeas
greeasc,decinuputeasfiepedepsit.Deci,legislaiacaretrebuiesse
aplicegeneraluluiPacepatrebuiesfielegislaiapartiduluicarelaridicatla
putereiiadatgraduldegeneral.Deci,primaiceamaigravestetrdarea

dear.Adouapedeapsadaotuturorcelorcarejefuiescsauomoar.Chiar
ioferiinstaredeebrietatesaucarenuaucarnetdeconduceretrebuies
tiecdacaomortsepotateptalapedeapsacapital.Nutrebuiesexiste
milpentruacetioameni.Uncriminalvafintotdeaunauncriminal.Chiari
celcareomoaraazisdindragoste.NumaiDumnezeuaredreptuldearidica
viaa,nuomul.

Atreiacategoriepentrupedeapsacumoarteaarfipentruceicare
violeazsauceicarevndcarnevie.Oricevioldistrugesufletulunuiom.Orice
violatorcareobligcopiisautineriibateileprovoacsuferine,i
sechestreazpentruaseprostituatrebuielichidat.infelulacesta,nmod
cert,nuosmaiexisteastfeldeoameni.Sigurcda,aceastpedeapstrebuie
sseapliceicelorcaremimeaz,deexempluotnrcareaziscafost
violat,casfiesigurcvorfiomoridumaniilor.iapatramare
infraciunecaretrebuiepedepsitcumoarteaestetraficulcustupefiante,n
cazulcelorcarevnd,darinalaceloracareconsuminscopuldeavinde.
Nutrebuiesexisteniciunfeldemilpentruceicarezic:Da,domnule,am
vndutstupefiante,pentruc,larndulmeu,amprizathai,opiu,heroin,
orimiamfcutinjeciicumorfinitrebuiesfacrostdebani,pentrucnu
potaltfel.Eltrebuiestiec,dacfaceacestlucru,vafilichidat.Suntsigur
cndoulunidezile,aplicndaceastpedeaps,nuvommaiaveacriminali,
violatori,traficanidestupefiante.

TotnCodulPenaladoriintrodusurmtorullucru:pedepselesfie
cumulate.Aibtutpecineva,iaitrasopalm:doiani.Ainjurat,ncdoiani.
Aitiatcusabia,nccinci,ntotal,deci,nouani.nfelulacesta,omulvati
cnuvascpaaadeieftin,nseipedepselordinCodulPenalleamri
numruldeanisauridicareavaloriloramenzilorrespective.Unrecidivistva
trebuisrefacvecheapedeaps,iarpentruceanouvaprimiundublual
pedepsei.Deci,unrecidivistcareafcutdoianidezileiafuratdinnouva
trebuisfacceidoianiiniialiincpatruanipentruadouapedeaps.Os
vedeidumneavoastrc,dupceaifuratprimadat,vafifoartegreus
recidivezi.Adaolimitanumruluideani,destatnpucrie:25deani.
Pesteacestinterval,pedeapsassetransformenpedeapscapital.iatunci,
fiecaresevagndi,pentrufiecarelucrupecarelvaface,ceconsecinefatale
vaavea.

Totnmrireanumruluidepedepse,adublapedepselepentru
urmtoarelecategoriideoameni:parlamentari,oamenideafaceri,conductori
deinstituii,toimembriicorpuluidejustiie,pentrutoisalariaiidinpoliie,
jandarmerieidinarmat.Acetioamenisuntceicaretrebuiesconduci,
nacelaitimp,saplicelegile.Dacacetiagreesc,nseamncpedepsele
trebuiesfiemultmaimari.Suntconvinscacestelucrurivorfacecan
Romniasexistepace,calm,iarfricadeanumaimergepestrad,dincauz
cpoifilovit,furati,maimult,omort,vadisprea.


Nucontestspirituldumneavoastrjustiiar,darnucredeicun
asemeneaCodPenalcontravineculegislaiaeuropean?Sauedoarunpunct
devedere?naltericume?

Vdauctevaexemple,dedataaceastadinChina.Uncolegdeal
meu,marelearhitectVldescu,eraninspeciei,mergndprindiverse
magazine,iauitatplria,vdaiseama,noraulacelaimens,iauitat
plria.Adouazi,frstiecineeste,lahotelulluiavenitunsalariatal
magazinuluiiiaspus:Domnule,vamcutat24deorecasvaduc
plria.Snucredeicvamluatonoi.Aacevasentmplacolo.Arunci
unpumndegalbenipestradinuseapleacnimenislridice.Iari,pentru
camvorbitdeChina,nurmcuvreo50deani,amcititocartedespre
aceastar,acreiaciuneavealocprin1700iaceastlucrareerascrisde
unromncarerecunoatecnafostnaraMareluiZidiceeacescriseseera
unsummumadiverseobservaiiicomentariialeunorstrinicareautritn
China.Carteaaremaimultecapitole,printrecareiJustiiachinez.Dece
spunlucrulacesta?Poatesfieaplicatfoartebineilanoi.Observcastzi
lumeaseceartngrozitor.Tribunalelesuntplinedecertrei.Pentrufiecare
lucru,lumeaseceart.Sspunemcchinezii,prinfirealor,suntniteoameni
foartecertrei.

nChinaveche,judecataofceamandarinul.Mandarinuleraunfelde
boiersauunfeldecomandantalunuiora,unombogat,unomcareeraun
factotumntrozonsauunora.Deci,elerajudectorul.

Arh.CAMILROGUSK!

mpricinaiiveneaulaacestmandarin.Nuseputeaujudecansn
absentamartorilor.imandarinulspunea:Dai25deloviturilapicioare
primuluimartor,lseaplicauloviturile.Maivreisfiimartor?.Maivreau.
Urmaualtelovituri,pncndomulspuneacnumaivrea.Dinlipsde
martori,proceseleerauterminate,latdeciometodfoartebunifoarte
plcutnamprietenipartideleacesteapoliticecaresebatlanoiinefacde
ruinentoatEuropa.Btaialatlpiivaaducepetoilaacelainumitor.
Credeidumneavoastrccinevavavoisapliceacestsistemnvechitde
judecat,retrograd,darfoartebun?Nu.

Astzi,poliistulestetimoratdeJustiie.Unpoliistnundrznetes
scoatpistolulpentruacurmaunevenimentnefericit.Sevagndi:Doamne,
daclnimerescpeho.Euosfiuconsideratvinovat,nuhoul.Uitaivn
America,iobligssteadrepi,nuaustat,nuauascultat,impucdirect.
Darnunpicioare,ntreochi.Imagineaaceastantrepoliistijudectormi
aduceamintedeceeaceamvzutlacircnurmcuctevazecideani.Eraun
clovn,carebteantrobucatdelemnnitecuie.ierafericit,nspatelelui
eraaltulcare,cuunclete,scoteacuiele.imimacestelafeldefericit.Asta
esteimagineantrepoliieiJustiie.Poliiaaresteaz,iarjustiiaelibereaz.
Astaestedreptatea.Cumunpoliistprindeunomnflagrant,imediatacesta
dinurmncepesipecadingurdearpe:Mabtut,mauschingiuit,din
cauzaaceastaamdeclarat,ceeaceammrturisitnuesteadevrat,poliiaeste

devin.Artaimidumneavoastr,nultimii15ani,cimariborfai,mari
escroci,careaufuratmiliardedelei,milioanededolari,aufostpedepsii?
Niciunul.Osgsiisimpliginaricareaufuratdouou,treiginiitrei
coceni.AceastaiJustiiaromn!Ruineipentruceicareconduc.

Aivzutctebnciaufostfalimentate?Cioameniaufostnelaii
lsaidezbrcai?Cepedepsesaudat?Cidintremariiescrocidinbnciau
fostpedepsii?iaa,dacafostprinsunuliisadatunansaudoiani,
pentrucafuratunmiliondedolari,iardindoianifacetreiluni,peurmse
duceitrietefericitlaNisa.AstaestedreptateanRomnia.Artaimimarea
escrocherieSAFI:saspusdeatteaori,saescrocat,nusaescrocat,apicat
fondul,nuputemsjudecm,pentruclipsetempricinatul,doamnaVlas.n
sfrit,nusetiaundeafugit,saascunsprinBulgaria,nIsrael,nuputems
oextrdm.PnlaurmafostextrdatiafostadusnRomnia.Avem
omulcareafcutgreeala,bgatnpucrie.Aivzutnatiaanicsaluat
vreohotrre?Nu

Aimaivzutdumneavoastrnlumeaaceastaunhocarenuvreas
iasdinpucrie,deijustiiaingduieacestlucru?Pi,tiiceseva
ntmpla?DacdoamnaVlasvafiprinsdemulime,vaspuneexactcumsa
ntmplaticesantmplat.iatunci,domnulXvafidinnoujudecat,iar
dacdomnulXsevasupra,vasuflaunvntioserientreagdeoamenide
partididinguvernvornghea.EivorstrigaajutorlaministruldeJustiie,
acestavaordonajudectorului,iarjudectorulvabgadinnounpucrie
persoanarespectiv.isanchiscercul.Cerculacestasevanvrtiattatimp
ctgreealavafiabsolvit,vafiiertat.Aceastaijustiiaromn.

nurmcuvreotreianidezile,amscrisoscrisoaredomnuluiministru
Rus,careeralaInterne,lamspuscpetimpulluiCeauescu,aexistato
comisiederecuperareabunuriloraparinndmonarhiei.imulteaufost
gsite.Lamrugatsnumeascocomisiederecuperareabunurilorcareau
aparinutPartiduluiComunistRomn.Bunurilenspenaufostfcutede
oameniidepartid,citotdeoameniiobinuii,simpli,iacestebunurisse
ntoarcnapoilastat.iiddeamunexemplu:atuncicnd,dupaazisa
Revoluie,saunfiinatpeste100departide,acesteaaufostdotatecubunuri
aparinndcldirilorsimandicoasealepartidului.Partidelesaudezintegrat,nu
maiexist.Bunurilecareleaufostdatesprefolosinartrebuissentoarc
napoi.Nuspuncaufostfurate,darsfieadusendrt.Niciacestlucrunu
poatefifcut.

Eu,ncarieramea,amavutnadministrareoserientreagdepalate,
administratepncndtrebuiasfiepreluatedeadevraiiproprietari.Ami
astziinventarelelor.Decenusedoretessetiecesantmplatcu
bunuriledinmarilepalate?Decenusecerceteazcesantmplatcubunurile
careauaparinutComitetuluiCentral?Eutiuprecisoamenicareaufuratcu
sacii.Cinesuntacetia?Uniispuncsuntrevoluionari,aliinuzicnimic.Pe
faadaacestuipalat,nuveigsiniciourmdeglon,darninteriorosvedei
ctoateuileaufostdistruse,deceicareauintrat.Dece?Cascauteprin

sertare,prindulapuri.Amofotografieaunorbirourincareexistauoserie
ntreagdebunuricaretrebuiaoferitecadarurimarilorcapetecarevizitau
ara.Iarnaltecamere,oserientreagdealtebunuripecareCeauescuiali
oameniimportanilecptaser.Bunuridinmaterialepreioase,nuoarecare.
ExistapniuntabloualunuimarepictorfrancezdinsecolulalXlXlea.A
treiazidupfugaluiCeauescu,toatelucrurilemaidepredispruser.Nimic.
Cinealuatacelelucruri?

Eunumgndesclarevoluionariisauaceiacareauintratncasalui
Ceauescuicareaufostfilmaiiauaprutcujobeneicrnai.Suntoameni
obinuii,simpli.Darcesantmplatculucrurilemari,cubijuteriileialte
bunuri?Saspusceva?Nimic.Otceremormntal.

SuntmultadevruricareartrebuispusedespreRevoluiesau,m
rog,despreevenimenteledindecembrie1989.Darcndlevomafla?Nutiu.
Continuai

AltcazncadrulpalatuluiCotroceni,nafardepalatulpropriuzis,
afostfcutunhotel,ncaretrebuiassteaoserientreagdeziariti,
personalitidegradulIIIIV,nvizitlaconductorulstatului.Acelhotelera
dotatcutotceestenecesarunuihotelcupatrustele:paturi,cearafuri,
tablouri,televizoare,buctriiutilate,totcevrei,nprezent,esteocazarm,
celpuinaaamvzut.Cesantmplatcutotmobilierulrespectiv?n
birourileaparinndpalatuluideastzi,nainteeraoseriedegarsonierei
apartamentepentruinvitaiidegraduldoi,sspunem.Cesantmplatcu
acelebunuri?Undeaufostduseacelemobile?Nusetieabsolutnimic.Deci,
mariaveri.Lafel,nmuzeulpalatuluiCotroceni,care,atuncicndafost
construit,nuaveaaceastdestinaie.

Eraloculundetrebuiasfiecazatemarilepersonalitivenitenvizitn
Romnia.Eraoserientreagdecovoare,demobil.Intrndnmuzeu,nam
maivzutnimicdinacestea.Nuspuncaufostfurate,darundesunt?Dece
nusefacinventare,reinventariereavechilorinventare?Dece?ncurajmn
continuarehoii.Maiineimintedumneavoastrcamioanelemilitarecare
ncrcaumobildinComitetulCentral?Cesofintmplatcuacelemobile?
Poateaufostdusencazrmi,laregimentesaulaminister.Darsuntconvins
cfoartemultelucruriauajunslaconductori.Chiariacetiapotfimilitari.
Osmispunei:numiihoii!Miefoartegreusispun,chiardacitiu.Ce
documentepotsam?Documentelemelesuntceeaceamvzut.Foarte
adevrat,nupoisreclamifrsainspateoserientreagdelucruricare
poatestejustifice,darceicarecitescaceastcarteidauseamac,poate
poate,existniteactecaresiacuze.

LaOlneti,pentruCeauescuafostconstruitovil,defaptunpalat,
unadintrefrumoaselecldirifcute.Vilanuafostvizitatinastatnimenin
aceastcldire.AfostterminatexactnziuancareapicatCeauescu.in
mintec,pentruprimaoar,acoloamfcutunpupitrupentrusemnatacte
oficiale.Astaeraonoutatepentrunoi.Ceauescu,careimitapetoatlumea,l
aimitatpeCarolI.Cndsemnaunactalstatului,Carolllsemnanpicioare,

peunpupitruconstruitspecialnacestscop,nulaunbirou.Carollconsidera
csemnareaactelorstatuluiromnsuntniteoperaiunideonoare,oficialei
trebuiasemnatenpicioare.AaafcutiCeauescu.Aexistatlaunmoment
datunpupitrudesemnatacteoficiale.LaovizitfcutlaOlneti,namai
gsitacestpupitru.Undeofi?:Careprefect,careprimarloaveanbirourile
luisauchiaracas?Fiiamabilirugailsladucndrt,nmodnormal,
acelelucruri,acelebunuritrebuiesfientrunmuzeu.Cumunmare
conductorcomunistavrutsimiteunmareregeiuniculregepecarelam
avut?AcesterndurisarputeaintitulaHoiiivarditii!.Eucredcmaibine
sarnumiHoiiipoliticienii.

Mergeidumneavoastr,nunBucureti,cilamarginealacurilor,la
Bneasa,Snagovivedeictepalateaufostconstruite,audepitmult
palatelefcutedeCeauescu,carenueraualelui,eraualestatului.Cume
posibilcaprimariaiBucuretiului,consilieri,minitrispoataveaatta
avere,nctsconstruiascaademaricldiri?Eucredcnicinctevamii
deani,dinsalariileloroficiale,nulearputeaface.ntimpulluiCeauescu,
toatlumeaerannebunitdecontrolulaverilor.Miseparecaceastlegeeste
valabiliastzi.Pi,ceifceau?Trebuiasijustificiaverea,punctcu
punct,lundelun,timpdecincianidezile.nprimalun,ceiaicumprat,
cuacte?Miamcumprattreilingurie.Actele!Aiavutbanisleplteti,ci
iaumairmas?Socoteacsumanecesarpentrutraieracelmaimicsalariu
posibil.Deci,dacsalariulminimerade1000delei,attseconsiderac
reprezintbaniipecarelcheltuieti.Ceirmnenpluspoisiconstruieti
ceva.Niciunactnueravalabildacnueratrecutprinnotariatinuerapltit
impozit.Spuneam:domnule,mamaavndutocasidinbaniiobinuiam
cumpratomain.Aiactcmamaiadatbanii,aipltitfisculpentru
aceastdonaie?Nu.Nuiadatniciunban.infelulacestanutebgan
pucrie,darteobligasdaibaniindrt.

Eucredcdacsaraplicaaceastlege,toatecaseledinjurulacestor
marilacurivortrebuisintrenposesiastatului.Nimeninupoatesjustifice.

Gndiividumneavoastr:astzi,caspoifaceasemeneapalat,i
trebuieminim600900dolaripemetruptratdeconstrucie,100200deeuro
costulterenuluiinccelpuin300400deeurocudotarea,mobil,tablouri,
totcebaginuntru.Deci,unmetruptratdintrunastfeldepalattrebuies
aibactpentruminimum1500deeuro.Dacaiunpalatde1000metri
ptrai,deundeaidumneata,domnuleprimar,domnuleconsilier,domnule
ministru,osumaademareprovenitdinsalariu?Osspun:Domne,am
ofabric.Darfabricaaia,dacteuiilaea,eieadatoarecumilioanedelei
saudolari,ntotdeaunasespune,nuctignimic,nuamprofit,nupltesc
nimic.Nupltescnimic,nschimbacumuleaz.Dinaceastcauz,aceast
mulimedeescrociaruncanatemaiasupracelorcinstii.iatunci,Romnia
sealturAmericii,aratuturorposibilitilor.iasembogesccinstit,noi
devalorizmiescrocmtotcesepoate.

Undenuicap,vaidepicioarelenoastre


Vorbeailaunmomentdatdeunparlamentdeciungi.Separec
parlamentariiauintratdejanfolclorulnaional.Cenemaiputeispunedespre
ei?

Staiivmirai.Parlamentariinotriseplngcnauundedormi.
Hotelurilede45stelenusuntdeajuns.Daceposibil,slisepunla
dispoziiede10stele.Parlamentariispuncnauundedormiissegseasc
nbugetulstatuluibanipentruaseconstruiunhotelderangullor.Dragiimei,
avreasvspunomicistorie,nainte,partidulcomunistaveaiel
parlamentariilui.Pentruacetiparlamentari,meniurileeraumultmaimici
dectceledeazi,existaunitehoteluridegenulunorinternate.Unuldintre
acestehoteluriinternaterapestradaTolstoi.Fiecareparlamentaraveao
camer,cteodatdormeaudoincamer,i,bineneles,unfeldesalde
mese,cantin,laparter,ncpeautoi.Erau,defapt,douastfeldehoteluri
cmin.nafardeacestea,partidulmaiaveaunhotelcaresenumea,se
numeteiastzi,TriumfsauPresident.Acesthotelfusesepevremuri,nainte
devenireacomunitilor,unfeldecasaBnciiNaionale.Eracompusdin
apartamenteigarsoniere,undesalariaiibnciieraucazai.Nutiudac
plteausaunuchirie,maidegrabnu.Dareraucazaincameredeja
mobilate.Aceastcldireafosttransformatntrunhotel,szicemcevamai
delux,unhotelunde,pelnganumiiparlamentarimaisuspui,eraucazai
iinvitaiipartidului.Erasuficient.

Numrulparlamentarilorpevremeaaeeaeracevamaimicdectastzi.
iatunci,saluathotrreacapelngfaimoasacldireaCaseiRepublicii,s
seconstruiascunhotelcaresaibaproape200degarsoniereiunnumr
maimicdeapartamente.AtuncicndsaluatviaaluiCeauescu,hotelulera
aproapegata.Eraconstruciaterminat,finisajeledeasemenea,fereastrele,o
parteeraupuse,opartecumprate,iarpersonalfcusemunapartamentio
camerdreptcamereetalon.AteptamsvinCeauescu.Sleavizeze,si
dmdrumul.Hotelultrebuiasfiegatapestetreilunidezile.Lucrucareera
posibil.Aurmatcetiiidumneavoastr:aazisaRevoluie.Hotelulafost
lsatdeizbelite,safuratctseputeafuradineli,launmomentdat,afost
datnadministrarei,poate,nfolosireMinisteruluiForelorArmate.

Satergiversatfoartemultcesfacministerulcuacesthotel.Ministerul
aveanmodcertnevoie,areatiamilitaricarevinipleacdinBucureti,
atiacarenuauundeslocuiasc,puteasfientrunfeldotatidatn
folosin.Darsagsitovariantimaibun:sfievndut.iafostvnduti
dinelsaridicathotelulMarriot.Erasuperiornaceavremegndiriidecazare
aparlamentarilor.PevremealuiCeauescu,parlamentaruleraunomobinuit,
unomales,darnuunomcaresfietransformatntrunafacerist.Eleraun
simplusalariat.Naveavoiessembogeasc,nicisipecnuisuficient
ceeaceisadat.Dupceacesthotelafostvndut,parlamentariiauzis:
Domnule,nusepoate,avemnevoiedehotel,dainebani.Slisedeabani
numaipentrudotare,sscoatfiecareparlamentarbanidinbuzunardacvor

hotel.Baniiaufostdaiodatimncaitotdeguvern,nutiu,daraexistat
unhotel.Cuctafostvndut?Depomansaulaovaloarefoartemare.

Oricum,suntconvinsclamijlocaexistatomicafacere,delacteva
milioanededolarinsus.Cinelacumprat?tiiidumneavoastr.Credeic
parlamentarilortrebuieslisepunladispoziiedectrestatunhotel?Eu
considercnu.Eu,personal,navreacaanumiioamenidepartids
locuiascgratuit.Deceeu,contribuabil,sasigurviaaunuiompecarenul
stimez,nuliubesc.Partideleeutiudintrecut,aveausimpatizani,dari
cotizani.AacumPartidulComunistobligapemembriidepartidsplteasc
ocotizaie,totaaiactualelepartidesobligepemembriilordepartidi
simpatizanisplteascocotizaie.Dinacelecotizaiisplteaschotelurile
ibunstareaacestordomni.Nutrebuiessuportmnoiacestepagube.

Faceisocoteala:cteoresauctezilepeanunparlamentardin
provinciestnBucuretilaParlament?Eucredcnici20%.Decetrebuie
atuncispltesc100%cameradehotelaunuiomcarenicinuexist?Cnd
Ceauescuafostlichidat,nurmaluiarmasoseriedernicaren
construciesenumesccldirineterminate.Cesantmplatcuacesteatimpde
15ani?Multeblocuridelocuine,altelecircurialefoamei,viitoaremagazine
alimentareiindustriale,oCasaRepublicii,unmuzeualpartiduluipetirbei
Vod,oBibliotecNaional,Opera,unelecldirierauiterminate,darnu
eraudatenfolosin,veziiministereadministrativevisavisdeCasa
Republicii,deasemeneacldireatiineiiTehnicii,careerapentrutovara
Ceauescu,eraaproapegata.nmodcert,dacCeauescuMaitriaunan,
acestecldiriarfifostterminate.AmfiavutgataoAvenidasocialismului.

nviziunealui,maialesnultimelesptmni,segrbea,parcavea
unpresentimentcnuosreueascstermine.

Da.Neddeaoserientreagdetermene.Deexemplu,pentruCasa
Poporului.

Careotiinmomentulncaresaprpdit,nespunea:nmaxim
dousptmnisfiegata!.Securitiiveneauineobligausfacemnite
graficencaresdemonstrmcosfiegata.Noifceam,cerafoartesimplu.
Scriamacolo,dacnisecereasfiegatandouzile,ndouzileterminam.
Nimeninucredea,darnoilescriam.Chiarisecuritiicareseaflaulngnoi
iddeauseamadenebunialacareneobligaCeauescuinchideauochii.

AmvorbitdespreCasaPoporului.Haideisvedemcesantmplatn
continuare.

Vapropunesvorbimdeblocuri.Dup15ani,oserientreagde
cldirincnusuntterminate.Multeaufostvndute,lantreprinderii
particulari,tianauavutbanisletermine,leauvndutlaaliiiaaeste
uncaruseldeproprietarivnztori.Cuctsauvndut?Penimic,domnule.
Aicisautrasnitetunuriformidabile.Aufostconstruitesutedeviledin
vnzrileoneroasealeacestorblocuri.Dar,curios,pemareaartera
socialismului,lapartererauconstruitemagazineiazimajoritateaacestoraa
datfaliment.ArputeafiunblestemalluiCeauescu.Normal,estealtceva,n

Bucuretiulvechi,aleea,drumul,direciadedezvoltareafostntotdeaunadela
nordlasud.Delaestlavest,niciodat.Osfacemctemagazinevremdela
estlavestiniciodatnuvorfiproductive.

Altaspect.Avemncentrudoublocurimaripecareuniilenumeau
blocurileGemini,lainterseciaCiiVictorieicucheiulDmboviei.inmintec
launmomentdatamavutodiscuiecuunadintresecretareleMinisterului
Construciilor,caremiaziscacesteblocurivorficumpratedestat,vorfi
terminatedestuldeurgentinacesteavorficazaitemporarproprietarii,
locatariiblocurilorcubulinroie,celecareesteposibilssedrmencazul
unuicutremurdeomagnitudinemaimare.Aivzutdumneavoastr,deapte
lunidezile,ssefifcutcevalaacesteblocuri?Absolutnimic.Credcvadura
foartemultpncndsevagsiproprietarulipncndMinisterul
Construciilorosgseascfondurilenecesarescumpereacesteblocuri.
Poatefondurilesevorgsimaidegrabnbuzunarulunuiparticularcarevrea
sfacdinblocurilerespectiveniteobiectedepre.Operaaceastapecare
Ceauescuvoiasoconstruiascdealungulanilor,loculeitrebuiasfieacolo,
undeesteastziTeatrulNaional,ntimpulluiGheorghiuDej,saconstruitpe
cheiulDmbovieiceeacenumimaziOpera.

DarnueraOper,dininformaiilemelesumare.

Aveidreptate:temacareneafostdaterapentruconstrucia
Operetei.DarastziOperetanuexist.Trebuiasseconstruiasconou
cldire,adevrataOper,iCeauescusagnditsoridice.Unde?Pecheiul
Dmboviei.Totaa,dealungulveacurilor,celedouterenuricareeraulibere
npiaaUniversitii,unulerapropuspentruteatruicellalt,pentruoper.
UnuleracamacoloundeexistaziTeatrulNaional,iarcellaltevisavisde
spitalulColea.

Aufostmultediscuii,terenurileaurmaslibere,ht,aproape80deani,
pncndcinevalapclitpeCeauescuipeloculundetrebuiasfieOpera
saconstruitturnulcaresenumeteHotelulIntercontinental.Aceastcldire
esteprostgndit,dintem,pentrucesteceamainaltcldiredinpiaa
Universitii.Omoarattteatrul,ctiUniversitatea.Deci,astaafost
pclealaluiCeauescu.Ceauescuiadatseamacaceastcldirenuare
locnpiaaUniversitiiiazis:HaisfacemrapidTeatrulNaional.iastzi
esteocldireextraordinardemareiextraordinardeurt.

Dincecauz?Sauacuiafostvina?

Urt,totdincauzaluiCeauescu.Unuldintreprimeleproiecteera
fcutnaafel,nctacestteatrusaibfoartemultasemnarecuuna
dintremnstirileimportanteromneti,Voroneul.Trebuiasaibdoi
contraforimari.Careeraideea?PeparteaexpussprebulevardulAna
Iptescu,aceastsuprafamareateatruluiiceidoicontraforitrebuiasfie
pictai,caimnstireaVorone.Pictatecuchipurileconductorilor,dea
lungulveacurilor,aiRomniei.Decebal,Traian,feldefeldevoievozi

DarcetefceaicndajungeailaRegalitate?SfieCarollsausnufie?
SfieFerdinandsaunu?Carolalllleanuintrandiscuie.Dartefancel

maretrebuiasaparmaimaredectMihaiViteazuliatuncidireciade
propagandapartiduluinuaaprobatniciodattemafcutdepictori.Timpde
aproapeapteanidezile,cldireanuseterminaidinaceastnehotrrea
ieitnoulproiectalTeatruluiNaional,careafostbrbieritdecontraforiiau
apruttotfeluldearcadeiarcuoareiferestrerotunde.PentrucCeauescu
nunelegea,afostfcutomachetiunaparatspecialseplimbapelng
aceastmachet:elpriveaprintrunbinocluivedeaaacumsevaridica
viitorulTeatruNaionalcadelanlimeaochiuluiuman,plimbndusepejos.
Aaprobatiaieitceaieit,nziuainaugurrii,arhitectulcareafost,de
fapt,considerataldoileaprintealTeatruluiNaionalafostntrebatde
Ceauescu:ieiplace?.iomularspuns:Nu.Atunci,dacnuiplace,
deceaifcuto?.Puteaomulsispun:Domne,nudumneataaispusso
facaa?.Opera,vamspusnainte,trebuiafcutpecheiulDmboviei,cam
la600demetrideinterseciadenordsud,anceputsfacfundaiile,peun
teritoriuimens.Cesantmplatcuea,cuterenul?Amauzitcafostvndut
unuiconsoriugerman.NumaipupmnoioOpernou.Ajunge.Osridice
cinetiececldirecarevasugeieadinsudoarearomnilor.

Observpemasadumneavoastrmaimultefiedespreceamai
faimoascldireterminatsauaproapeneterminat.Vrei,desigur,s
adugaiceva.

Existuncapitolnaceastcartecarevorbetedecumafostfcut,
cesagnditsfieicedestinaiesaib.Iniial,temaeraCasaPoporuluiva
aveapatruaripimari.AripaComitetuluiCentral,ncareintrauforumul
supremdeconducere,partidul,inclusivbirourilepentruceiaproape2000de
salariaiaiComitetuluiCentral.Altariperapentruparlamentari.Sefceao
aripcudouamfiteatremaripentruparlamentari.Atreiaeraaripa
guvernului.Guvernultrebuiassemute,cupreediniecutotnaceast
cldire.ioaripneterminatera,sspunem,parteaprivatacldirii,acolo
undetrebuiasfieparteaintim,nurmcuvreoaselunidezile,guvernula
datsemnedepanic.Domnule,cldireancarestmnoiastzi,dinpiaa
Victoriei,sevadrma,dincauzacutremurului.Trebuiesnefacemunnou
sediu,pentrucaiviaanoastreimportant.Undesfacem?Pi,nueste
terminatsediulBiblioteciiNaionale,hai,oterminmifacemsediul
guvernului.CeavemnoinevoiedeBibliotecaNaional,noisuntem
parlamentaricarenuavemnevoiedecultur,tiiniliteratur?

CrileBiblioteciiCentralesuntiastziazvrliteprinnspaii,dintre
careuneleauavutchiarfunciiagrozootehnice.Ruine!Cespuneaguvernul?
Cldireancarestmnoiesteunaimportant,darsedrm.Augreit,
pentruc,dinpcate,aceastcldireafostfcutdeunuldintreceimaimari
arhiteciromni,DuiliuMarcu,iarsubsemnatul,ultimulomnviacarea
lucratlaaceastaielevalluiMarcu.Eu,din1946pnn195ll952,amfost
salariatalntreprinderiicarealucratlaterminareacldiriidinPiaaVictoriei,
careatuncierasediulMinisteruluideExterne.Eutiucumsaconstruitacest
palat.Era,ntrunfel,aproapeterminatntimpulluiAntonescu,aavutparte

deunbombardamentalaviaieigermane,afostdistrusdestuldepuin,sa
umblatmaimultlafaadi,atuncicndavenitpartidulcomunistlaputere,
AnaPaukeravrutsterminepalatuldinPiaaVictoriei.ilamterminatsub
ndrumareaprofesoruluiluliuMarcu,caretria.Larezistenaluiaucolaborat
attingineriromni,ctiingineriitalieni.

AcestDuiliuMarcuaveasmndeitalian.Euamfostdefacnd
niteingineriitalieniaufostaduichiarntimpulAneiPaukeriiauexpus
punctuldevederenprivinarezisteneicldirii,chiarncazulunuicutremur.
Mereusespune:Domne,naintede77nRomniaseproiectahaotic,nimeni
nuineacontdecutremur.Adevrat,nueraunormeledeastzi,darexistau
totuiuneleregulidebunsim.Cldireanutrebuiassedrmencazulunui
cutremur.Avenitcutremuruldin1977.Adevrat,afostzglit.Darmaimult
aufostafectatefinisajele,cldireatoatestembrcatnmarmuriaceasta
sadezlipitdepeperei,nsstructuradebetonarezistat.Aufostiporiuni
underezistenaafostpuinafectat.Doardoucldiri,ntimpullui
Ceauescu,dupmarelecutremurdin77,aufostterminate,consolidatecum
trebuie.UnaeracldireafostuluiComitetCentraliadouaeracldireafostei
preediniiaguvernului,actualulsediualguvernului.Degeabaspunminitrii:
Domne,sezglie.Eutiuc,atuncicndocorabiesescufund,
comandantulpleacultimul.Pi,domnilorminitriidomnilorparlamentari,
ntiasiguraisuteledecldiricaresevordrmancazulunuicutremur,
undevormurisutedeoameni,iapoigndiivlapropriapiele.Cesuntei
dumneavoastr?Niteeroisauniteparvenii?

DecedomnulpremiernuahotrtcaguvernulssemutenCasa
Republicii?Puteastermineariparespectiv.Navrutssemute.Iarcasnu
fiescitncontinuare,aripaguvernuluiafosttransformatntrunmuzeu.
Muzeuldeartmodern.Ceilipseachelului?Tichiedemrgritar,nlocs
termineMuzeulpartiduluincaresfacMuzeuldeartmodern,safcutn
CasaRepublicii.Deceattderepede?Cassespun:nuavemundes
mutmguvernul.Eruine.Amscrisoseriedearticolecassalvezaceast
BibliotecNaionalcaretrebuiasdispardinsediulviitoruluiguvern.tiuc
saufcutfeldefeldelucrurinecurate.Lauacuzatpedirectorulactualal
Biblioteciicafurat,caluat,cnutiuce,doar,doaromulsnumaifac
scandalnprivinaviitoareicldiriabibliotecii.Vdclucrurilesaulinititi
guvernultotsegndetesifacocldire.Osiofac.

Euconsidercsediulguvernului,alConsiliuluideminitri,preedinia
nalitermeni,trebuiesfieocldirefoartemodestimic,acolotrebuies
fienumaipremierulicivaoameni.Slavdomnului,avematteaministere.
Pi,minitriiacetiaundestaudomne?Stauslucrezecusalariaiidin
ministerelorsaucusalariaiidincadrulConsiliuluideMinitri.Uiteaa
umflamnoinumrulfuncionarilor,uiteaapltimnoiattafuncionrime
degeaba.Pcatinacelaitimperuinos.DarsrevenimlacldireaCasei
Republicii.Ebinectrebuiessetermine.Amauzitdealungulultimilor15
anifeldefeldeaberaii,dintrecareunelealeunorcolegideaimei,decioameni

cucoalcumssedrmeacestmomentalruinii.Ceprostie?Cumos
drmioastfeldecldire?Frumoas,urt,efcutderomnicumateriale
romneti,cugndireromneasc,bunsauproast.Nuesteunmoment
frumos,darnemndrimcuel.nafardeautorulprincipal,aumaiexistat200
deautori,nutoiaufostproti.Aufostioamenidetepi.Decesafcut
MuezulArteiModerne?Adevrat,dacfaciunmuzeu,sigurcestebine.Facio
bibliotec,unteatru,totdeaunaestebine.DardeceimediatMuzeuldeArt
Modern?

Noinupreaamavutartmodern,alteriauns.Gurilerelevorbesc
cnacestmuzeuaufostintroduseoserientreagdeoperecarearficam
falseicmuzeulafostpclitdeoamenideafacericareaucumpratfrs
tie,obiectefalse,darauscpatdeacesteavnznduleMuzeuluideArt
Modern.Suntvorbefoartemulte.Oriceexponat,dacesteveritabil,estebun.
Pentruceicaresuntdelamuzeulespun:singuriicarepotsautentifice
statuileluiBrncuisuntceidelaMuzeuldeArtModerndinNewYork.
NumaieipotsnespundacunBrncuiesteoriginalsauestefals.Dea
lungulanilor,amavutnmnunBrncuioriginal.Cndcumpramdotri
pentrupalateleluiCeauescu,veneaoserientreagdeoameni.imiavenit
unomfoartesimplu,chelner,caremiaprezentatfaimoasastatuieCapde
copil.Acestchelnererabiatulunuibancher,ntreceledourzboaie
mondiale,banchercarecunoscusefoartebinemulioamenidinlumea
artistic,nitesrntoci,caiastzi.

Snuexagermtotui.Probabilaivrutsspuneialtceva.Cumpoate
unsrntocsvredactezeocarte?

nsfrit,poateaveidreptate.Bancherulimprumutacubani,iar
artitiilrecompensaucudiverselucrri.iBrncui,carenuafostunom
bogatntineree,iadatacestipsos.Astaeraprovenienastatuii,realizatn
perioadadetinereeaartistului.Statuiaeradinipsosimenionezpentrucei
carenutiu,c,noriginale,seconsiderprimeletreistatuifcutedeautor
dinipsos,primeletreiturnatenbronziprimeletreisculptatenpiatr,n
marmor.Deci,toatenousuntoriginale.Statuilesuntnumerotatecu1,2i
3.

Omulmiaprezentatuncertificatdeautentificaresemnatdedirectorul
MuzeuluideArtModerndinNewYorkinurmcuaproape20deanimi
spusesecafostevaluatmiaartatdocumentuldeevaluareeliberatde
muzeulasumadeunmiliondedolari.Elmicereamie,atunci,sumadeun
miliondelei,1leuldolar.Eraosuminfim,fadevaloareastatuii
respective.Personal,afivrutcastatulsocumperedelarespectivul,dareful
miaspus:Mi,tuetinebun!Daccericaaceaststatuiesfiecumprati
datmuzeelorromneti,pitovaraoszicioluai,b,daiiunutn
fund.Caatare,casnuifacruomului,neamfcutcnuamvzutinu
amauzitnimic.Mvu,niconnu.nfinal,elmiaspus:Domnulearhitect,nu
miocumprai?Osparg,domnule,mmbtintrozidaucueadepmnt.
Nimeninuvreasmiialucrarea.Erasperiatcosioiastatul,deoarece

tiic,dacaveaiolucrarefoartebundeart,acestaioluaioddeala
muzeulcoleciilordeartsopstrezeacolo.ioluamuzeul,dareraata.Era
camcudusntors.Nuampututsoiauimiaprutfoarteru.Daruitec
maisuntiBrncuioriginali.

Dar,domnilorconservatorideartmodern,uitaivfoartebine,eutiu
nultimaperioadauaprutogrmaddestatuicareseconsiderauafi
originale.Deschideibineochii,iardacnu,ntrebaiiipealii.Consider
totuicnueraloculnCasaRepubliciissefacunmuzeu.Suntattea
cldiricareputeausdevinmuzee,cldirineterminateiosrevinimediat
cndvoivorbidemuzeulpartidului,naintevreme,ntimpulregilor,existau,
adevrat,doucldiri,deputaiisenatori.Camacelainumrdeparlamentari
astzi.UnulerasuslaMitropolie.Ei,domniideputaiaufostfoartegalanii
audatsediulacelaMitropoliei,ctotnuaveaundesidesfoareactivitile.

iSenatulaveaocldire.DacvuitaiastzilaPrimriaoraului
Bucureti,stndcuspatelelaCimigiu,nstngaesteunbloccupatrunivele,
ncarenaintefuncionasediulSenatului.Sediulacestaaveaacolodou
amfiteatrefoartemari.DupRevoluie,afostluatdenitefaimoi
revoluionari,peurmlapreluatMinisterulTransporturilor,apoiSindicatul
dinacestminister,care,amimpresia,aproapecert,clavndutuneibnci
carenicinusadeschis.Iari,cldirialestatuluicareaufostvnduteibanii
saudus,Dumnezeutieunde.Dacivorbadebani,haisspunemcteva
cuvintecareoscamdoar.Domne,Ceauescu,ncei30deanictacondus
ara,amprumutatdinstintatecirca12miliardededolari.

Greu,adevrat,amstrnscureaua,nampututsfacemnimic,darsa
rambursatdatoriaextern.Uniispuncafcutoprostie.Aliiafirmcnu.
Atuncicndafostomort,nunumaicpltisetoatedatoriile,daralsat
aproapeunmiliarddeleicashidoumiliardedeleinsertarelealtorri,care
nuneaupltit.

Astzi,domniin15ani,auumflatceletreimiliardelsatedeCeauescu,
auvndutfabricileibunurile,nmajoritate,pentrucareCeauescuapltit12
miliardedelei,iaumaimprumutatncvreo30demiliardedelei,deciun
totalde40miliardedeleicheltuiideguvernaniidedupRevoluie,dincare
nusevedenimic.Trimmaiprostcanainte,nschimb,aliisaungrat,nu
maipotdebine,sauumflatlaburt,ausutedepalateisutedemilioanesau
miliardededolarisaueuronbncilestrine.Undeetitu,Doamne?Lam
omortpeunul,cascremunpopordeceretoriidesrntociiunpumn
denavuii.

CasaPoporuluinuestebineconceput,amartatdemulteori,dardece
sodrmm?Ceicarevorsodrmeaucreatcevanviaalor?Totceeaces
afcutnultimaperioadsafcutprinfurt.Zeciledelocuineluxoasepecare
levedemapututcinevaslenalefrsfure,frsnele?Chiarilaar,
auaprutfoartemultelucruri,foartemultecase.Credeicprinsudoarea
munciiagricolesaupututrealiza?Nu,prinanelacuceva.Sigur,nutoat

lumeaehoaiescroac,darlucrurilecelemaimarisaufcutnumaiprin
nelciune.

Eadevrat,caarhitectvdoaresvedeicldirineterminate.Ecai
cumcevadindumneavoastrsuferpentrucnusemplinete.Cao
infirmitate.Cteastfeldeinfirmitiarhitecturalemaisunt?

Pi,strecemlaaltcldireisvorbimpuindespreceeacetrebuia
sfiesediulCaseitiineiiTehnicii,unde,petron,lacelmainaltnivel,
trebuiassteafaimoasasoiealuiNicolaeCeauescu.Ceadevenit?Era
aproapeterminat,ntrunstadiuchiarmaiavansatdectCasaRepublicii.La
oraactualestedatAcademieiRomne.Sigurcda,Academiaarenevoiede
unsediucentral.Dararepreamultesediicentrale.Pestetot,vechilesedii,
slavdomnului,ntimpulluiCeauescu,aveaudestulecldiri,maimiciimai
mari,undeiineauedinele.Dar,uitaiv,intrainuntru,citiideasupra
diverseloruiiosvedeisocietateaX,societateaY,carenuauniciolegtur
cuactivitileAcademiei.DuceivprinaltesediialeAcademiei,luai,de
exemplu,sediulAcademieiAgricole:nici5%dintrecamerenaufunciinormale
pentruAcademie.Totulestenchiriat.AcademiaRomnseinedinchirii.Pi,
domnilor,saprodusaltceva:nutriidinchirii,triidinmunca
dumneavoastr,miparefoarteru,nlocsconstruim,scheltuimxbani,
maialesdinpungaoamenilorobinuii,sfacematteasediidebnci,attea
sutedesediidecomisii,maibinesfacemlocuine.

Altcldirepecareputemsolumlapuricat:Muzeuldeistorieal
partidului,cldireaneterminatdepetirbeiVod,dincareCeauescuaprivit
pentruultimadatdefilareatovarilordinultimul23august1989.Muzeu
amplu,slilargi,sutedesliderestaurri,depozite.Aatrebuiasfie.Am
transformatfostulpalatRegalnmuzeunaional.Eoideebun.Darocldire
noucucaracterspecificdemuzeunaveam.Eranecesar.Nutrebuiasi
zicemMuzeulpartidului,ciMuzeulNaional.Cesantmplatcuacesta?

nprimulrnd,dupRevoluieafostjefuit.Afostluattotceeacesa
pututluadinel.Adevenitbrlogulaurolacilor,nebuniialediveriloroameni
frcasdinBucureti,nmuzeucrescastziburuieni,pianjeniiinsecte.
Guverneledealungulcelor15anisaugnditsideaofolosin.Nu,
domnule,MuzeulacestasevatransformanCasaRadio,darepreamare
pentruCasaRadio.EuconsidercsuficienteactualaCasRadiomaiales
pentruceproduceastziRadioulromnesc.Bun,szicem,lfacemonou
CasRadio.A,darnuideajuns.FacemiunsediualMinisterului
nvmntului,pentrucacestministernupreaaresediu.Puteasisedea
unadintremarilecldiricareaudevenitaziunmarecentrucomercialiun
institutdeproiectrianceputsfacstudiidetransformare.Dupcesau
cheltuitatteaparalecustudiile,totulafostlsatdeizbelite,aumurittoatei
cldireaafostdat,nceledinurm,ghiciicui,MinisteruluiTransporturilor.
CesfacMinisterulTransporturilorcuoasemeneacldire?Ceitrebuie
MinisteruluiTransporturilormuzeu?Acestalavndutuneisocietiturcetii
varsrincunMallsauhotelturcescnBucureti.CteCircurialefoamei

aleluiCeauescusuntastzideinutedesocietiromneti?Niciunul.Noinu
suntemnstaresneterminmcldirile.Levindem.Cefacemcubanii?
ntrebaiparlamentarii,ntrebaiguvernul.Seducpeapasmbeteisaumai
degrabnbuzunareleproprii.

DelafotballamormntulluiCeauescu

Domnulearhitect,haideismaiieimpuindinatmosferapolitici
profesional.Aifcutsportlaviaadumneavoastr?Sunteimicrobist?

Vorbeammainaintedecredinreligioas.Vpropunstrecemla
altcredin,ceanfotbal,nsport,nBucuretisunt200.000delocurin
stadioane.Szicemcnfiecaresptmnseocup100.000delocuri.La2
milioane=5%.Decinciorimaimultseducoameniilafotbaldectseducla
biseric.Labisericseduc,ngeneral,femeile.80%dinceicareintrn
bisericsuntfemei,iardintretoioamenii,tot80%sunttrecuide50deani.
Oameniicaresegndesccminepoiminenchidochiiicnutiucel
ateaptnviitor.Lafotbal,80%suntbrbai.Decemerglastadion?Pentruc
romnul,cumsenate,esteinginer,arhitect,doctorifotbalist.Toitiu
absoluttotdespreacestemeserii.Fotbaluleste,defapt,oboal.Dacvuitai
dumneavoastrintrebaimamele,eleidoresccabieiilorsajung
fotbaliti.Dece?Pentrucesteceamaiuoarmeserie,frgriji,fr
rspunderiifoartebnoas.Defapt,fotbalulesteunmijlocrapiddenavuire.
Artaimiimiefotbalistcaresnufiebogat?Darartaimiunulicucarte,
nainte,ntimpulluiCeauescuichiarnaintedeel,fotbalitiierausalariaii
uneifabrici,liseprezentauofabric,fabricasusineapefotbalist,elajungean
coaliluaexamenele,chiariceledelafacultate,frstreacvreodatpe
lacursuri,i,nceledinurm,dupceevoluacivaanicameseria,ajungea
antrenorsaunimic,dacnuaveaansasdevinarbitru.Cidintreromni
maicunosccineaufostfotbalitiidin1937l940ichiardup1960?

Oriceceteanromntnr,cusaufrcarte,poatesispuntot
arborelegenealogicalfiecruifotbalist.Cumauevoluatpeladiverseechipe,
cumaubgatgol,cumaumuncit,aunjurat,poatesispunabsoluttot.
Darnutiuabsolutnimicdespreei.Defapt,fotbalulnuesteunsport,numaio
simplafacere.Pentrumine,sportnseamndiscplinelecareaufostisau
derulatdealungulacelpuindoumiideani.Nupotsacuzoechipca
pierdut,pentrucunuldintrecomponeniesteunprostovan,ngeneral,n
antichitate,fiecareconcuracucellalt.Rarexistaudoitreicareluptaucuo
altechipdinacelainumr,darchiariazi,lafelcanantichitate,
fotbalistulesteomarf.Estecumpratdectreunproprietardeclub.n
timpulromanilor,eraugladiatorii.Erausportivinaaruncadiscul,darn
specialafolosilancea,spada,tridentulialtearmepermise,cuscopuldea
ucideadversarul.Lanoi,esteacelailucru.Pentrucdinacestevnzrii
cumprridesufleteiesaademulibani,cumnuvputeinchipui.Staui
mntreb:dacpentrufiecareamrtdeom,chiaripensionar,trebuiesiei
impozitprogresiv,nfunciedecencasezi,lafotbalitidecenuesteaa?Cum
esteposibilcaunfotbalist,ntrunan,sctigeunmilionicevadedolari?

Pi,ntoatviaalui,unprofesornarputeasctigeatiabani.Nimeninu
sesesizeaz.

Pentruc,ngeneral,oameniipoliticiieisuntahitaidupacestsport,
pentrucieiaubeneficiidepeurmaacestuisport.Cineva,mntrebaceam
cufotbalitii?Eumiamfcuturmtorulraionament:Dumnezeuiacreat
omuluidiversesimuriinitemembrecareifolosescntraiulluidezicuzi.i
trebuieminilecasapuce,gura,casmnnce,nasul,casmiroas,ochii
svad.Fiecareorgantrebuieslucreze.Lafotbaliticesentmpl:mintea
trebuiescoboarenpicioare.Cemairmnesus?Deci,celmaiimportant
organalomuluiestecobortlapmnt,isus,acoloundetrebuiesifielocul,
numaiestenimic.iunorgancarenulucreaznviaaluisesclerozeaz.
Dispare,putrezete.

EuamfostcolegnliceucuAndreiRdulescu,careaajunssfieunul
dintrecapiiconductorilorfotbalului.istnddevorbcuel,miaspus,prin
1949l950:Prinfotbal,miamfcutcarierimiamcptatdiplomade
inginerlaTimioara.Pesemneciastziacetifotbaliticumprfunciilei,
nacelaitimp,iserviciileifacultile.Romnul,dealungulveacurilor,na
preafostsportiv.Nutiudacla1850l900pomeneacineva,sauliteratura,de
vreunsportiv.Ofiexistat,ntotcazul,odatcuepocamodernauaprutila
noinitesporturicare,defapt,aufostmprumutatedelastrini.Statulnua
preancurajatsportul.

DarCeauescuseuitalameciuridefotbal?Saupreferadefilrile
aceleadepestadioane,cnderauscoimiidemuncitoridinfabriciirealizau
dinpancarteportretulluisauapreauscrisediverselozinci?

LuiCeauescunuiplceaumanifestrilepursportive.Odatcu
rzboiul.Nimnuinuimaiardeadeastfeldesporturi,iarodatcuvenirea
comunitilorsportulsatransformatnmuncaobligatorielaSalvaVieui
BumbetiLivezeni.Erasportullalopat.Pentrucruiierauceimaibunin
toateipentrucnoitrebuiascntmaacumeramdirijai,amnceputs
formmdiversedisciplinesportiveiechipe.Statulaajutatiacreat
stadioane,nfapttoatecelecaresuntastziaufostfcutepevremea
comunismului.MaipuinpoatenperioadacndadomnitCeauescu.iuite
c,ncetncet,amnceputinoisfimnfrunteapopoarelorsportive.Nam
fostnfruntelatot,darngimnasticiamntrecutpetoi.Chiaricufotbalul
amavutunmomentdestrlucire.Numaivorbescdetenis,canotaj,handbal,
nucredcmaiestenevoiesamintesc.Toateaumuritcntstatulnusamai
implicat.Nimeninuiamatorsbagebanincevacereprezintnsuistatul.
Maispunecinevacevaastzidespresportiviiromni?Absolutnimic.Amurit
gimnasticamasculinifeminin,fotbalul,caiacul.Numaispundehandbali
debaschet.

Aicunoscutvreunsportivsautiivreoistorisiredinacestdomeniu?

Potsvspunctevacuvintedespreunmaresportivcareaavuto
viacurioasicarenuestecunoscut.EstevorbadeinginerulZne.Acest
inginer,unmuntedeom,caresastinsdinvianurmcu20deani,afost

primulsportivcarealuatmedaliadeargintlaOlimpiadadebob,prinanii
1936l937.InginerulZnedinBraov,mpreuncuoechipdepatrusportivi,
seantrenalabob.nRomnianueraprtiedebobisingureleexerciiipecare
lefceausederulauntrosaldesportdinBraov,undempingeauisreau
peunbob,dar,nlocdezpad,pejoseraunitescnduri.Cutoateacestea
auluatpartelaOlimpiadiauctigatargintul.Cumafostposibil?Inginerul
Znemiaexplicat:Mibiatule,cndneamsuitnoinbob,saustricat
frneleiamstrbtutpistaspecialctsapututderepede,frsputem
opri,deaceeaamajunspeloculaldoilea.DespreZnesespuneaceraomul
cubraedetuci,deoel.Dece?Pentruc,odat,stndnpatcunevastalui,a
avutimpresiaclcalchoii.Avzutluminnantreu,sasculatdinpat,sa
ascunsdupui,nmomentulcndaceastasadeschis,atrntitunpumn
hoului.Cndaaprinslumina,ceavzut?Nevastaerapicatjos.Afostdetot
rsul.Nevastsasestrecurasenhol,elnuiadatseama,iaurmatcea
urmat.Renumelelacptatlainstitutuldeproiectriundelucrammpreun,
cndsaprodusodefeciunelaualiftului,careeranreparaii.Omula
deschisuaiapicatnpuulliftului,dar,dinreflex,antinslateralbraelei
saoprit.DeaceeaeranumitZneomulcubraedefier.

Totui,despresport?Ceartrebuismaiafledeladumneavoastr
cititorii?

Altlucrunecunoscutpubliculuiestecellegatdeloculundetrebuias
fiefcutmormntulluiCeauescu,nsituaiancarearmaifitrit,afost
chiarpeterenuriledetenisdelngOperaromncaresenumeau,dacnu
mnel,terenuriledetenisVictoriasauVenus.Eunamfcutniciodatsport,
iarsingurulcarelamncercatafosttirul,caoricearhitect,estefoarte
adevrat,ntrunconcursdin1940inutpestadionulRepublicii,amctigat
loculaldoilea.Celmaihazliuestecsuntchiarfondatorulunuiclub.n1939,
mpreuncutreiprietenidepestrad,amfostlaCameradeComeriam
nfiinatclubulHaihai.Ampltittaxelerespectiveiamnchiriatdepatruori
pesptmnosaldesportcaresegseteazipelngcimitirulEroilor
Neamuluiiofoloseam.Avenitrzboiulinumammaidus.Amaflatanul
acestacacestclubiamaicontinuatactivitateicncadrulluiaexistato
echipdebaschetfeminin,careerachiarcampioanaRomniei,darnimeninu
miaspuscemaiestecuacestclub.Uniispuncsarfitransformatnclubul
Progresul,poateeoprostieceeacezic,poatemivaspunecinevaceva.

Vorbimdespresport,deinusuntunsportiv.Pentrumine,sportul
nseamnadesena,aproiectatiaciti.Ultimulpunctpentrumineesteastzi
foartegreuicostisitor.Carteacostenormdescump,ntimpulluiCeauescu
eraoediturcaretipreadinautoriuniversali.SenumeaBibliotecapentru
toiicostaocarte,cndsalariulmediuerade1.500lei,cincilei.Vdai
seama,dintrun'salariuputeaisicumperi300decri.Astzi,cricareau
acelaivolumipoateacelaiconinut,dintrunsalariuminimdeaproapetrei
milioanenupoisicumperidect30.Aicumpraocartedeart,detiin,
eceva,lacarenutepoigndi.Existcricarecostcelpuindoutrei

salarii,cinepoateslecumpere?Eunsumi,cndamscrisprimacarte,
contractulmeucaautorafostde100dedolari,adic3milioane.Vspun
cinstit:macostatmaimultbtutullamain!Dareraoalteditur.

Revoluiaromn:unmaresemndentrebare

DespreRevoluiaromnsascrisisevascriencontinuare.Am
vorbitdespreMaltaiceledousuperputeri.Ceaidorismaiadugai?

Dup15anidelaevenimenteledindecembrie1989mamgndits
completezaceastcartecuceeaceafost,ceeaceesteiceeaceneamgndit
cvafidupfaimoasarevoluiedin1989.Daroareafostorevoluie?Saun
cadrulmicrilorpentregglobultrebuiasluminoiparteladezmembrarea
unuiadintrecelemaimaristateimaiputernice:UniuneaSovietic?nfond,
istorianuofacstatelemici,cinumaistatelemariiputerealorstnvrful
lncii.VestulsaaliatcuUniuneaSovieticpentruadistrugeforaimperiului
fascistgerman.Dar,launmomentdat,ruiiaudevenitattdeputernici,nct
niciVestulnumaiputeaslopreasc.iatunci,safcutuntroc:opartedin
EuropadeEstafostvndutruilorpentruunnumrdeani.inoiamintrat
nacestbloc.Putereaeconomicamerican,tiina,armataSUAarfipututs
nving,nceledinurm,dictaturaiarmatasovietic?Niciodat.Cinevami
puneaodatontrebare:cearestemaiputernic?Unacareare1000de
bombeatomicesauunacareare1001?Niciunainicialta.Amndousuntla
feldeputernice,deoarecenumaictevazecidebombepotdistrugentreg
Pmntul.Gndireaamericanatiutcumsprocedezepentruadistruge
acestimperiumaresovietic.LatrimispeGorbaciov.

Nucredeicrepetmlucruridejaamintite?

Desigur,darvoiaduceunelecompletriicititoriiivorcreao
imaginedeansamblumaidetailat.Serepetdeciaceeaifigurpecare
KaizerulGermanieiafcuton1915cndlatrimispeLeninnRusiaarist.
Leninibaniigermanisuntceicareaudrmatputereaarismului,i,n
acelaitimp,aunfiinatstatulsovietic.Unstatmiclanceput,darmaredin
cauzansuifaptuluicVestullaajutatssedezvolte.Frssetragun
singurfocdearm,frsexisteoRevoluienUniuneaSovietic,aceast
mareputeresadestrmat.Ruii,cainoiceidinCortinadeFier,amvisatla
viaaamerican.Acestecranpecarelvedeammereuafcutsfieposibil
sosireaunuiomnoucare,prinperestroik,spropunoviamaiomeneasec
asemntoarentrunfelcuceaamerican.AacumLeninadistrusputerea
arilor,iGorbaciovadistrusputereasovietelor.RusianuestemareaUniune
Sovietic.

Esteoarmare,eadevrat,dincaresaudesprinszecidealtestate.
Divideetimpera.Prinacesta,riledinestulEuropeiiaurecptat
independena.LaMalta,ReaganiGorbaciovauhotrtplecarealui
Ceauescu.Deci,eliberareanoastrsafcutdintrunordin.Aasfieoare?
Uniiauconsideratnsc,defapt,CortinadeFiertrebuiamutatmainspre
est.ictevastatetrebuiasfiencontinuaresubinfluenaestului.Maiinei
mintearticoleledinziare,ncaresespuneacfrontiereletrebuieschimbate?

Erafoartemultadevr,nfelulacestatrebuiasnceaplanoiRevoluia.Prin
ciuntireagranielor.DeceoareRevoluiaromneascanceputcuorevoluie
maghiar?TokestindeaspreRomnialibersauspreUngariamare?Nimeni
nupoatenelegedecerevoluiaromnnuanceputcuromnii.Aceastaa
fostschemaprincareCeauescutrebuiasdispar,ntrunadintreprile
criiamdatniteexplicaiidesprefelulcumsadesfuratrevoluia.Artrebui
srevin.Trebuia,nfond,caTokessaprindscnteiarevoluiei,romniis
seiadupacesta,aacum,dealtfel,auifcut,sprotestezevehementi
Ceauescunprostialuispunarmatastragasupraromnilor.Arfifost
unmcel.DactancuriledelaTimioaraarfideschisfocularfifostmiide
mori.Dartancurilenuautras.Aceastaafostscparea.Cineadatordinca
armatasintrengarnizoannapoinregimente?Acelaafost,ngeneral,
Stnculescu.Deci,salvareanoastrsafcutprinhotrreacaarmatasnu
trag.Ceauescu,nacesttimp,afostprostit.Elsaconsideratcesteun
prietenalamericanilorialruilor,cesteunintermediaralafacerilorlor,i
acestaesteadevrul.

Deaceea,nuialuatniciunfeldemsurideprevedereiaplecatca
prostulnIran.PlecarealuinIrannuafostfcutdectreMinisterulde
Externecumseprocedasentotdeauna,ciorganizatdeSecuritate.Tocmaica
slrupderelaiacuBucuretiul.Eltrebuiasmoarpentructiaprea
multeinaceastsituaieputeasreaducpetapetrelaiileluicuamericanii
iruii.CaiKennedy,eltrebuiasdispari,nunumaiatt,atrebuits
disparimartoriilui,dincencesuntmultmaipuinioameni,apropiailui
Ceauescu,careaucontribuitladrmarealui.Lumeantreabmereu:cinea
trasnnoi?Pi,noiamtrasnnoi.Credcpeste90%dintreceicareaufost
loviidegloanesauomoriaufostpurisimpluuciidesuteledemiide
gloanetrasedeniteneprofesioniticroralisapusnitearmenmn.
Gndiiv,cioamenideculoareaveaumitraliereitrgeaunaer.Am
povestitcesantmplatlaComitetulCentral,nureiauaceastelucruri.Dar
majoritateamorilorsedatoreazaceloracareauavutarmenmn.ipoate
artrebuipedepsiiceicareaudatarmenecunosctorilor.Estefoarteadevrat
caufostoamenicareaufostomoriideceicareaufosttrimii,aaziii
teroriti,nmajoritatestrini.

Aufostpuiniidinaceastcauznuaufostprini.Pentrucerau
oamenidotaicutotceeaceletrebuie,cucunotineleunorastfeldeteroritii
careaudisprut.Nuaufostmuli,darsuficieni,pentruceitrebuiasincite
isndrjeascpoporulromn.Estefoarteadevratcaufostfoartepuini
omoridearmatipoatechiardefostaSecuritate.Deexemplu,dearmat
timfoartebinecmuliostaiaufostameninai.Afostautoaprarea.Poate
uniiauinutlaCeauescuiautras.Acelailucrusepoatespuneidespre
securiti.ExistauaaziiicopiiailuiCeauescu,careiddeauseamac,
odatcudispariiaconductorului,ipierdeautoateprivilegiilepecarele
aveau.EuconsidercrsturnareantregiisituaiidinRomniaafost
organizaticoordonatdeVestiEstiafostdirijaticondusde

comandaniistrini.Dupaceea,aunceputrevoluionariiromni.Toiceicare
aucrezutcpotsldeajospeCeauescueuiconsiderniterevoluionari
adevrai.Studenii,careeraunpiaaUniversitiiidezveleaupieptuli
strigau:JosCeauescu!mpucaine!.Acetiaerauadevraiirevoluionari.
SalariaiimrunicaresauduslabirouideacoloauplecatstrigndJos
Ceauescu!sunt,lafel,adevrairevoluionari.Ceicareastziseconsider
revoluionariicareicerdrepturisuntceicaremimeazaceastatitudine.
Adevraiirevoluionarinuaunevoiesfiepltii.Mgndeamlaveterinarii
dinultimulrzboi,careaufostniteeroi,austatpeste1000dezilentranee,
nfrig,nap,nbtaiagloanelorinamice,ipentruaceastperioadau
primitopensiede1miliondelei,revenindulepentrufiecareziderzboio
sumde1000delei.Cesspundesprerevoluionariicare,ctamvreanois
zicem,nuauinutpieptmaimultdeaptezileunorinamicinevzuiidup
acelezilenuaveaucucinessemaiconfrunte?Iarpentruacestlucruprimesc
cinciasemilioanedeleiimultealtedrepturi.Lordeceslerevinaproape
unmiliondeleipeziderevoluie?Deceunii1000deleiialii1milion?Este
dreptate?

Problemacurevoluionariieste,ntradevr,foartecontroversat.Dar,
pentrucceiadevraiaufostacoloialiiaustatlatelevizor,totexistun
discernmnt.Adevrulecnuaufostdifereniaicumtrebuie.

Eunuspunsfietiatedrepturilerevoluionarilor,ciclisaudat
preamulteavantajeiadevrailoreroiaineamuluinulisadataproape
nimic.Ruine!

Mulidintreaaziiirevoluionarichiarziceau:Dacnueramnoi
Ceauescunarfiplecat,amfirmastotsubdictaturaceauist.Nui
adevrat.Ceauescunuputeasmaistea,pentruc,ntoatlumea,
dictaturiledegenulacesta,comuniste,aufostalungate.Unelemaidecatifea,
altelemainfor.Vdauunexempluivspun:aufostmultevariantenal
scoatedinscenpeCeauescu,decareamcunotin.Ceacareerapregtit
pentrunoieraciuntireagranielorariiialungarealuiCeauescuprintro
revoluiesngeroas,careafostcontracaratdegeneralulStnculescu.Adoua
varianteraarestarealuiCeauescuncadrulComitetuluiCentral.Toat
lumeaspune:Cumdomne,deiavenitsfacomanifestaieischeme
publiculnpiaaRevoluieideastzi?Pi,totcinevadelaCC,unmembru
supleant,iabgatncapsfacaceastmanifestaie,caschemepoporuln
ajutorullui.iacelomafostcondamnat,printrealii,lanchisoare.Nuafcut
nchisoare,darafostcondamnat.Nimeninutielucrulacesta.

insvspuncimediatdupceCeauescuaplecat,nbiroulunui
antierpecarelamavut,sanfiinatuncomitetrevoluionardincadrul
membrilorComitetuluiCentral,careauvrutieispunaralacale,defapt
spunmnapeputere.SeschimbaunCeauescucualtCeauescu.Deci,au
fostmultevariante,esteadevratnscaceastrevoluieaavutuncaracter
naional.EstefoarteadevratctoatlumeaavrutcaCeauescusfie

drmat.Darnunumaiceidesusaucontribuitlarsturnarealui,citoat
ara.

StrecempestepragulacestaderevoluieifugaluiCeauescu.Ces
antmplatdupplecarealui?

Aintervenitadevratulhaos.Atunciaumuritceimaimulioamenii
sauproduscelemaimaridistrugeri.Spuneamlaunmomentdatcimaginea
Timioareieraurmtoarea:nfastteauistrigauJosCeauescuadevraii
revoluionari,oameniicarecredeauccusngelelor,cuforalorosldrme
peCeauescu,dupaceeaurmaomasmaredegurcasccarespuneaHai
svedeminoiidupaceeancomasdeoamenicarentrebaCerputem
slum?.Aivzutctemagazineaufostsparteijefuite?Miemiefricc
dintreacetiacareauspartmagazineastzisuntnfrunteabucatelor.Cas
nuexistepericoluldeafidistrusnouademocraie,generalulStnculescua
datordinulcatoiofierii,securitiingeneral,sfiencazarmaisubcomanda
armatei,nsuigeneralulVladafostarestatdectregeneralulMilitarudin
ordinulgeneraluluiStnculescu.Deci,Securitateaafostanihilat.Maimult
nc,nprimelefazealeRevoluiei,securitiiaufostobligaissealture
armatei.

Lucrupecaredumneavoastrnultii:unitateadesecuritatecarea
apratcldireaPalatuluiCotroceniinuaulsatdiversepersoane,nspecial
negroide,sdevastezecldirea,auplecatdinordiniauvenitlahotelul
Bucureti.Pentrualapradesecuriti.Aufostconsideraieiteroritiilea
trebuitcinciore,trndusepeburt,slespun:Mi,amprimitordinuls
luptmalturidevoi.Aaafost,unhaostotal.Deceaumuritsraciiostaila
aeroportulOtopeni?Dincauzahaosului.

MaiineimintecuctfrenezietrgeaarmatancldireaBibliotecii
NaionaledinPiaaRevoluiei?Cumaluatfocaceastcldire,cutoatavuia
dinuntru?

Oameniidinpia,revoluionari,gurcascsaucumvreislespunei,
strigaulaarmat:Numaitragei,aidistruscldirea!.Amstatdevorbmai
trziucudirectorulMuzeuluiNaional,totdinPiaaRevoluiei,ncaresatras
aa.Pebrnci,omulsadusnslilerespectiveiadatjostablouriledepe
perei,casnufiedistruse.Strigalumea:Uiterevoluionarul!Uitelpesta,
uitelpeterorist!.Nafostnimeni.

LacinciziledupmoartealuiCeauescu,afostincendiatblocul
Romarta,careseaflvisavisdefostulpalatalComitetuluiCentral.Lamai
multeapartamentelisaturnatbenzinpesubuiiauars.Locatariierau
plecaii,dupunnumrdeore,armataipompieriiaustinsincendiul.
Lucrurilecaremairmseserprinapartamentelecareauarsaufost
transportatencldireaCCului,undeeraungrupadhoccareprimealucrurile
respective.Ofemeiepecareocunosc,deoareceerasalariatlabiroulmeu,a
auzitcmaimultelucruricareauscpatdeincendiuaufostduselaCC.Sa
dusacolocugndulsrecuperezeohaindeblaniuntelevizor,restul
nemaiinteresndo.i,spresurprindereaei,avzutobijuteriecareiaparinea

pemnauneisecretaredinacestsediu.Nazisabsolutnimicisadusla
Circa13demiliiesreclamacestamnunt.Ceicaremaierauatunciau
spus:Fugicucoandeaici,vreisintrmacolopesteaceioameniisne
mpute!.Deci,pelngrevoluionaricinstiiaufostirevoluionarinecinstii.

AmintratnfostulCCdupoptziledelaRevoluie.Totinteriorulera
distrus.Toatebirourile,toatefietelefuseserdeschise,maiexactsparte.Nus
aluatnimicdinarhiv,nschimbceeramaispecialafostfurat,nacestsediu
eraudoucameremari,devreo5x15metri,cuobiectedeartdemare
valoare,fcutecadouluiCeauescu,saucumprateprinConsignaieitrebuia
oferitecapetelorncoronatesauconductorilorunorri,careveneaunvizit
laCeauescu.Uileeraudemetalierauciuruitedegloanei,bineneles,nu
maiexistanimic.Amartatchiarlateleviziuneoasemeneauciuruit,de
parcerauntabloudeSalvadorOali!

ntrebareapecaremiaipusoestemaiampl:cesantmplatcu
statulromn,cunoi,dupalungarealuiCeauescu?Ceestenou,ceestebine,
icemaitrebuiefcut?Dupceauncetatultimelefocuridearm,duptoate
zvonurilecarecirculaucuorapiditateneobinuit,bacvintancuriledela
Trgovite,baceatacatteleviziunea,cafostotrvitapasauLaculMoriio
sfiedinamitat,darefectulnuafostcelscontatilumeasaplictisit,dndui
seamacsuntnitescornelimenitescreezepanic.Aaclucrurilesaumai
potolit,nacelmomentdepauz,anceputluptapentruputere.ineiminte
dumneavoastrfotografiacelebrdinfaaTeleviziuniicuconstituireaFrontului
SalvriiNaionale(FSN)?Eraupeste30depersonalitiimportantecareau
vrutsiafrieleiconducerearii.Ctedintreacesteamaireprezintastzi
ceva?Osingurpersoan,iaceastaestepreedinteleIliescu.Ceilali,toi,au
fostndeprtai,maidevremesaumaitrziu.UnRoman,unDinescu.a.m.d.,
feldefeldepersonaliticareputeau,mpreun,sfacunlucrubunpentru
ar.Aufostndeprtai,saupierdutpedrumiarmasunsingurom.

Estefoarteadevrat,Iliescuerapoatecelmaicapabilsneconducla
aceavremeicaresadoveditdealungulanilorcesteunbunconductor,n
niteemisiunideteleviziunespuneamcunconductoraluneiritrebuies
aibctevacaracteristici:sfiecinstit,saibvocaiaconductorului,stie
svorbeascisseimpuniscunoasctceeaceestensufletuloricrui
om.Maimult,sfiluatputereadupceatrecutprintoatetrepteleconducerii,
delaucenicpnlamaistruiapoiconductor.Dinnenorocire,timpde15
ani,cineeramaibogat,maimecher,acelaafostcelcareacondusiadistrus,
defapt,ntreagaar.Totui,imaginearespectiv,cuatiaoamenicareau
disprutaruncosuspiciune,aceeac,defapt,domnulIliescuafostpersoana
hotrtdeceimari,dinexterior,sfieconductor.

Poatecarfinevoiedeunargumentimaiconvingtor.

Maiineiminte,pelasfritulanului2000,disputadinaravecin,
Moldova,cndmulipoliticieniromnilauacuzatpeIliescucnuaintervenit
energicpentrurenatereaMoldoveidepestePrut,renaterensenuluneialipiri
ntrunfelliberdeteritoriulromnesc?Unrnistmarespunea:Acums

srimpeei,nuaugloane!Aveaufoartemultegloane.Nimeninuvreas
neleagcsoartarilornuestenminilelor,ciehotrtdestatelemari.i
ceacareneesteastzinouconductoareestetotceaveche,darsubalt
form.

Ultimelendemnuriamericanecredclemaiineiminte:sneuitm
maimultsprerui.iatunci,nuamdreptatecndspunc,defapt,Cortinade
FiersamutatdelaBerlinpegranianoastrcuungurii?Vestulareoatitudine
foarterezervatfadenoi,investiiilelorsuntfoartemicinraportcualteri.
Deciacestlucruconfirmanutiuctaoarctrebuiesstmcuminin
bancanoastr.

EstelaoraactualAmericacelmaiputernicstatdinlume?

Da,aaeste,ichiarunicul.Darcastriascnpace,trebuies
aruncedincndncndicteunoscioraltorrimaimarisaucareaude
gndsdevin,nfelulacesta,nimeninumicnfront.PutereaAmericiieste
dupanul1936.Erainainteoforeconomic,daradevenitunicodatcu
nfrngereaaxeiBerlinRomaTokio.Pevremeaaceea,tripletaLondraNew
YorkMoscovasaridicatdinaproapenaproapetotdatoritAmericii.Ruiiau
ctigatrzboiulcontranemilor,datoritputeriieconomicepecareamericanii
auinvestitonRusiasovietic.rileEuropeiaudeczut,auncercatoserie
dezvrcolirideapreluaopartedinputere,darnuaurezistat.Frana,care,n
modcert,afostnfrntnceldealdoilearzboimondialiafosteliberatde
foreleamericaneiengleze,acutatsmaipunbeenroateAmericii.
GndiivlaDeGaulle:launmomentdat,adeclaratcaurulestemoneda
caretrebuiesdominelumeainudolarul.Afostpuslapunctimediatprin
implicareaFraneinrzboiulalgerian.

n.Felulacesta,prinridicareaianulareastatutuluidecolonii,foarte
multerieuropeneauieitdesubtutelarilormameiiauctigat
independena,devenindchiarconcurentealerilorcolonizatoarecareleau
dominat.Astfel,laoraactual,Americaestesingurulstatinvincibil.Ctvafi,
nutim.ngeneral,roataistorieisenvrte.Astzi,estefoarteputernic,
minepoimine,sarputeasnumaifie.ncepsrenasciarialtestate.
GndiivceeforturiafcutiundeaajunsChinaastzi.Eucredcn
urmtorulsecolChinavadeveni,poate,celmaiputernicstat,attdinpunctde
vedereeconomic,militar,ctidinaltepunctedevedere.Rusia,delaPetrucel
Mare,ainutsdevinoforimportanticautinprezentsirevin.
Darestefoartedezmembrat.Nuareputereaeconomicinicimilitarpecare
aavutoaltdat.Dar,timnoi,iunstatmicpoatedevenilaunmomentdat
foarteputernic,pentrucinveniile,tiinaprogreseazattderepede,nct
nusepoatespunecunstatmarepoatedeinemonopolulasupratiinei.
Oricinepoatesajungnmomentuldefafoarteputernicipoatesdea
foartemultdefurccelormari.DarEuropanumaiesteceafostodati
gndiivlaAnglia,reginamrilor,aracoloniilor,aputerniculuileu.Azi,
Angliaesteunleucareaieitlapensie,crescutngrdinazoologicdela
Washington.Frana,Germaniacautscntelaunison,darnuauformat

niciodatoorchestr.Maimult,RusiaicuGermania.ineimintec,oride
cteoriGermaniaaavutunnecazdinparteaEuropei,aFraneinspecial,
salvareaiavenitdelaest.ariiruisuntceicareauinutnviaimperiul
german.NumaivdcaEuropasfieunadintreaceleforealelumii.Poatevor
rmnetreiiebinesrmnaa:America,RusiaiChina!

Darsrevenimpepmnturilenatale

SaspusctoatefabricilepecareleafcutCeauescuaufostprost
conceputeinutrebuiasfacemaaceva.Gndiivtotuicdintronaiune
deraniamfcutechipedeoamenicaretiusconstruiasc,slucreze.
Echipedemuncitoriideintelectuali.Leamvndutpenimic.Cineeste
vinovat?Deceleamvndutpenimic?Ostrebuiascsanalizmfiecare
punctnparte,comparativ.Ceestebuniceesteru,cesafcutbineice
nu?

nistoriariinoastre,ncepndcuanul1944,cndsainstituit
dictaturacomunist,distingemtreimariperioade.Primaperioadesteceaa
dominaieisovietice,cuuncomunismstalinist,dur,criminal,njositorpentru
poporulromn.Ansemnatmoarteaintelectualitiiromne,atradiiei,
distrugereantreguluineamromnesc.Reprezentanistrinidepoporulromn:
AnaPauker,VasileLuca,TeoharieGeorgescu,Chiinevschi.

UrmeazGheorghiuDej,caredoretesserupdeUniuneaSovietic.El
nuliubeapeStaliniiddeaseamacvreasllichidezeiatunci
comunismuldevinemairomnesc.Sedauluptepoliticensnulpartidului.
Daratitudineapartiduluifadenaiunearomnesteaproapeidentic,lafel
cainainte.iCeauescuatrit,agnditiamuritcaunran.Avruts
instituienaruncomunismnaionalistromnesc,nprimapartea
conduceriilui,ntrunfelareuitceva.Lumeadinvestanceputslstimeze.
Dar,dinnenorocire,cutimpul,adevenitundictatorprofund,maialesnurma
vizitelorpecareleantreprinsnestulAsiei.ianceputsseconsidereun
DumnezeualRomniei.Sanconjuratnumaideprotiilinguitori,careerau
nprimalinie,ntimpcenadoualinieapartiduluierauniteoameni
competeni,darcarenuaupututsipunnaplicareplanurile,aptitudinile
lor.Ceauescuatritdegeaba.Alsatnurmalui,aproape40deanide
muncaromnilor,careastzitrebuierisipit.

Decetrebuie?Neimpunecineva?

Vreausspuncserisipete.Pentruanelegemaibineceansemnat
CeauescunistoriaRomniei,voicutasanalizezdiverseformedeconcepie,
destructur,demanifestriartisticesaupoliticeaacumerauntro
democraieadevrat,aacumaufostntruncomunismcriminal,sauaa
cumleagnditCeauescu.Dar,levomcomparacuceeacesarealizatn
ultimii15anidedupmoartealuiCeauescu.ntotcazul,nurmtorii30de
ani,marealulAntonescuiCeauescuvoraveaostatuienBucureti.

coaladeieriideastzi

Airelatatctecevadespreistoriafamilieidumneavoastr.Cobornd
ntimpsprenceputurilecopilriei,ceaimaiputeaaduga?


nanul1928,amfostprimaoarlagrdini.Defapt,chiardecnd
mamnscutamfostlagrdini,pentrucmamameaeradirectoareaunei
grdinientruncartieraBucuretiului,Colentina.Grdiniansemnaunloc
deeducaie,dejoacidehranpentrucopiiimahalalei,nafardegrdiniele
statului,maierauinitegrdinieparticulare,darsalariaiierautotdestat.
Eraudiversefundaii.Mamameaeradirectoaredegrdini,aSocietii
femeilorortodoxeromne,nfiinatdeMriaCantacuzino,odescendenta
Cantacuzinilor.Era,defapt,unlocpentrucopiingeneral.Colentinaera
predominatdeiganicareveneaudimineaa,eraucontrolaidacsunt
curai,lisetiauunghiiledacnuerautiate,liseddeauniteoruleecuo
crucepepiept,emblemasocietiincauz,i,pelaora10,00,liseddeao
masfrugal,unsandwichcuceva.Eraunvaissteanbanc,s
vorbeasc,scnte,sdesfoareoserientreagdejocuri.

Pelaora13,30,liseserveaomascopioas,formatdintreifeluride
mncare,dupcaremaistteauisejucaupnlaorele17,00l8,00,cnd
veneaupriniisiia.Grdiniaavea60delocuriieracoordonati
ntreinutdetreipersoane:mamameancalitatededirectoriprofesoar,de
oajutoareaeiideobuctreas,lagndiiv,astzi,cioamenideservesco
grdini?Celpuin10l2oameni.Nuseplteaabsolutnimic.Totuleragratis.
DeCrciun,dePateidealtesrbtori,liseddeaupachetecumncare
pentruacas,iardacaveaufraisausurori,liseddeauinitepachete
suplimentare.Dincndncnd,familiilecopiilordingrdiniveneausajute
lacurenie,lamturat,lacuratulcartofilor,deoareceeraufoartemulicopii,
darpreapuinioamenicaresideserveasc.Grdiniansemnaoprim
colarizarepnlavrstadeapteani,cndtreceaincoalaprimar,care
aveapatruaniieraucolidebieiicolipentrufete.Delanceput,sefcea
oseparareafeteloribinesefcea,pentrucdezmuldeastzisedatoreaz
faptuluiccolilesuntmixteinumaiestenevoiesprecizezmaimult.

coalaprimaramfcutomaincentru,pelngFoioruldefoc,lao
renumitcoalprimarnumitEliadeRdulescu,undeeraipreluatdeun
profesorsauprofesoarpnnclasaapatra.iaici,coalaeragratuit,iaici
primeaiabecedarulicrilegratuit.Ceicareeraumaisracierauiei
mbrcai,darlacoalaprimarnuavemmasifiecaresedescurcasingur,
aducnduideacasceeaceputea.Duppatruoredecurs,plecamlinitii
acas.colileerauastfeldimensionate,nctsefceaosingurclasinuse
fceauoredupamiaza.Eracurat,eradisciplin,profesoriiseduceaupela
caseleprinilorsvadcesentmplcucopiiiiastfelterminaiprimulciclu
denvmnt.coalaeraobligatorie.Dupaceea,fiecarefceaceeacedorea.
Cefeldecoliputeausurmeze?Puteaisteducilaunliceuteoretic,care
aveaoptanidezile,dinclasantipnnclasaaopta.Nuseintracuexamen
deadmitere.DeabialaCapacitate,dupprimiianidestudiu,ddeaiun
examenpentruamergemaidepartepnnclasaaopta.ncepndcuclasaa
aptea,claseleeraumpritenModernundesestudiaumaimultlimbilei
literaturaiRealeaxatepematematicifizic,ntotcazul,potsvspun

c,deiamurmatclasareal,amfcutilatiniopartedingreac,iardin
primulandeliceuaustudiatifranceza,limbobligatorie.

nafardeliceeleteoreticemaierauliceelecomerciale,totoptanidezile,
carepregteaucopiiipentruaintralaAcademiaComercialsau,purisimplu,
dupterminarealiceuluieconomicputeaisintrifuncionarisidezvoli
cunotinelentrunmagazin,ofabric.Maiexistau,colateral,iliceele
industriale,dintrecareuneleaveauuncicludeaseani.invaiomeserie,
dar,bineneles,cptaiiomulimedecunotinegenerale.Existaicoala
deArteiMeserii,undemuncitoritineriidesvreaucunotinele
acumulatepnatunci,maialestehnicegenerale.Dineisenteaumaitrii
industrieiromneti.Ceicarenuaveauposibilitateadeveneau,decelemai
multeori,uceniciaiunorfabricisaumeseriai.Dupunnumrdeani,se
transformauncalf,apoinmuncitorcalificati,mergndmaideparte,ddeai
examenuldemaistru.Laliceu,cailaclaseleprimare,existauliceedefetei
liceedebiei,ngeneral,separareasexeloreraconsideratnecesar,pentru
c,nfelulacesta,eraunmaimarerespectalunuisexfadealtul.Canumr
delicee,erauaproapetotatteacaiastzi.Existaunsifoartepuinelicee
particulare,maialesaceleaaflatesuboblduireaunorconfesiunireligioase.De
exemplu,catoliciiaveauliceulNotreDamedeSion.ngeneral,nacestlicee
nvaufetelefamiliilormaiavute,maicunumenobiliar.Sespunea:Fatamea
estelapension.Existauliceecareaveauiinternat.

nBucureti,amfostelevdinclasantipnntraoptalaLiceulMihai
Viteazul,depelngFoioruldeFoc,mairsritpelngcelelalte.Totaa,cu
frunteasus,maieraliceulGh.Lazr,ColegiulSfntuSava,inounise
spunealiceudeoboreni,pentruc,evident,eramnapropiereaOborului.
Liceeleeraugratuite,dar,daceraiinterniseconstatacpriniitiaveau
avere,trebuiasipltetiinternatul.Esteadevratcninternatlocuiau
mulielevisraci,orfani,ntreinuidinspezelestatului,nvremeameanu
existacuvntulmeditator,invaisingurileciilei,dacnunelegeaiceva,
teduceaidupmasalacoaliprofesoriideserviciuteajutau,darnutrebuia
splteti.Lafiecareinternatceicarenvaumaigreutreceauprinfurcile
caudinealeacestorprofesorimeditatori,nfiecareliceuexistamultmaimult
ordinedectastzi.Directorulteateptalaintrare,svadcndintri,cum
intri,dacetininutaobligatorieouniformioapc,ncazulbieilor,
vipuclapantaloniilacozorococuloarespecificliceului.

Fiecareelevaveacusutpehainsaucmaunnumrmatricol,nfelul
acestaeraidepistatdacaifcutvreoboroboapestrad.Nuputeaismergi
dectlafilmelepecareileindicadirigintelecolii,naveaivoiesteducin
crciumisausfumezi.Numrulmatricoleraspaima.Chiarnultimaclasde
liceu,cndtrebuiasdaubacalaureatul,fcusemoboroboatoatclasai
amfostpedepsiidedirectorfiindtunichilug.Menionezcpnnclasaa
apteaoptanuputeaisaiprulmareiabiaapoiteputeaimndricucteva
degetenpluslapodoabacapitar.nrest,trebuiasfiitunsmilitrete.Eu

credciastzipuindisciplinnarstrica:debandada,fumatulpestrad,
lipsaderespectfadeprofesoriduceladegradareanaiunii.

Eramobligai,duminica,smergemlabiseric,undeeramnotaipeo
list,dacamfostsaunu.Liceulnostruspredeosebiredecelelaltelicee
aveaosalmaredegimnastic,dotatcuaparatursuedez,onoutatepentru
aceavreme,iardeasupraexistaomarecapela,foartefrumoas,sculptatde
tatlunuiadintrecolegi,iaveam,ceeaceconstituiapunctulculminantal
liceului,unautobuzdecapotabil,cucarefceamexcursiinRomnia.Darce
profesoriaveam!Nuexistasviiisdaicevaprofesorului.Rar,daceravreo
profesoarnslaliceeledebieinuerauprofesoareveneamcuflori.S
daibanioriigri,saducisticlecubuturi,Doamneferete!Respectulpentru
acetioamenisedatorafaptuluiceraufoarteculi.Eu,personal,potsv
spuncunprofesordeliceudeatunciaveamultmaimultecunotinedect
uniiprofesoriuniversitarideastzi,iaracetiadinurmarfilanivelul
nvtorilorcolilorprimaredepevremeamea.Cndtentlneaicuprofesorii,
trebuiasisalui,steopretinloc,sirespeci,silaistreac.in
minteclocuiamdepartedeacest,liceuiveneamcudoutramvaie.Nuam
ntrziatniciodat.Launmomentdat,amvzutpeunuldintreprofesoricare
voiasurcentramvai,laclasantipevremeaaceeavagonuldinfaera
clasanti,iaraldoilea,clasaadouaiiamspusunuicoleg:Haide,m,s
mergemlaclasaadoua,pentrucprofesorulstaseurclaclasanti!Dar
acestaeranspateineaauzit,avenitsprenoiineaspus:Profesorulsta
mergetotlaclasaadoua,pentrucnuarebani!.iastzimsimtruinat
prinfaptulcmamadresatcuexpresiasta.

Nunvai,rmneaicorijentitrebuiasidaintoamnexamenele.
Profesoriieraufoartecoreciinufuncionaupilele,rmneaurepetenichiar
icopiidemaribogtaisaudemaripersonaliti.Erarespectatelevul,era
respectatprofesorul.Nuexistaurrasialsaudisprefadecopiiisracin
comparaiecuceibogai.Toieramlafel:eramelevi.inmintecnclasamea
eraucivacopiiaduidinArdeal,dinainteaocupriilui,aaziiicopiitrimii
laromnizare.Eraucopiiromnicare,trindmaimultntrolumemaghiar,
ncepusersiuitelimba.Lafel,aveamomulimedecopiievreicucarene
jucam,nvammpreun,ba,maimult,pestradameaundelocuiameuerau
extraordinardemulievrei,mainumeroidectceilali,ipriniimeim
lsaungrijaprinilorcoleguluimeu,isrbtorilornoastreerausrbtorile
loriinvers,noimncmpasciei,cozonac,ncoalnusefceapolitic:
niciunprofesornueraompolitic,ntimpulluiCarolallllea,eraoorganizaie
detineret,sspunemaa,cuonuanpolitic,Strjerii.Urmaii
Cercetailor,societateamondial,iacetistrjeritrebuiasfiembrcai
pompos,pentrucnsuiluiCarolalllleaiplceauuniformele,cuobasc
albcuinsign,cmaalb,nururidefluiere,galoane,centur,pantaloni
bufani,lafelifetele.Mergeamcueincercetie,nslisesportsauexcursii,
cntamimnuriinanumitezilefceamexerciiidemas.


Apoi,auvenitlegionarii.Curios,nuaufostdaiafardincoalevreiipe
vremeaacestora,pentrucaustatlaputerefoartepuintimp.Potsspunc
niciunelevdinliceunuafostlegionar,nclasamealamavutpebiatul
ministruluinvmntului,lasischi.Acestbiatnuavorbitniciodatnclas
desprelegionari.DupRevoluieaplecat,numaitiucesantmplatcuel.
Nuamavutniciunprofesorlegionari,slavDomnului,eramdestulelevi,
reuniincelpuin16clasea40deini,deci700800decopii.Daravenit
rzboiuliatunci,nultimeleclase,sefceapremilitria,unfeldepregtirea
tnruluideaintranarmat.Aveamouniformsemimilitar,kaki,venisei
Antonesculaputere,fceamexerciiicvasimilitare,maimergeamlatiri
trgeamcuputile,era,defapt,maimultjoacdectmilitrie.Dareram
totuiobligaisfacemiacestelucruri.

ntreclasaapatraiacinceadeliceueracapacitatea:unexamenla
patrumaterii,douscrise,douoral,dincelepatruclase,decitotceainvat
nceipatruani.ngeneral,ilacapacitatesepicadestuldeseriositreceau
doarvreo60%.Restul,orirepetauanul,oriplecaulaaltelicee.Deci,examenele
eraufoarteserioase.Cesmaivorbescdebacalaureat?Bacalaureatulnsemna
pentrumineoptmateriideexameniladoudintremateriiamavutiproba
scris.inucaazi:ntrozidaimatematica,naltaromna.Nu.Eadevrat,se
ddeauseparatprobelescrise,iarlaoralerauoptprofesorilacatedr,intraii
tentrebaunuldegeografie,altuldeistorieiteluanordineancareun
profesoreralibersteasculte.Noteleeraudela1la10i,svspuncinstit,
cineluanotaapteeranvrf.Sepicaextraordinardemultlabac.ngeneral,
cotadetrecereerade6080%maximum,iarmateriiledeexameneraudin
clasantipnnclasaaopta.Deci,eraunexamennurmacruiasse
constatedaciarmasncapculturageneral.Erauntrebridesintez,nu
smemoreziisspuianulncaresanscuttefancelMare.Nu.Trebuias
rezumintreagaperioad,trebuiasvadfelulncarejudeci.

icasvdemonstrezctdeserioseraliceul,dupbacalaureat,mai
alescerarzboi,ddeaiexamenlafacultate.Numailaanumitefacultinu
mergeaipefront:PolitehnicaiMedicina.NumruldelocurilaPolitehnici
Medicinfadenumruldelocurideazierasub2%.Dintrecei120de
absolvenideliceupevremeamea,110auintratnfacultate.Numaiunulsa
fcutmilitarinumaiunulaintratlaAcademiaComercial,ntimpul
regimuluicomunist,nvmntulsadegradat.Sefceautotpatruclase
primare,iarlaunmomentdateraunumaiase,apoisatransformatnapte
claseinvmntlicealde4clase.Aunceputsapardiscriminrile,copiii
oameniloravuinueraupeplaculcomunitilor,nuaveauvoiesintrenliceu,
seddeanotadeclassocial:dattatltufusesepreotsauprofesor,primeai
onotmicorat,nvmntulitiinaerauaxate,ngeneral,peprobleme
politice,totceerabunnURSSerabunilanoi.Noi,romnii,nuaveam
absolutniciocontribuielaculturamondial,dardupperioadaCeauescuun
timperamnvrfulculturiimondiale.Acesteexcesenuauprinsbineculturii

romneti,ntotcazul,considercpetimpulluiCeauescusefceamaimult
carte.

Revenindlaprezent:credeicnvmntulmixtdeliceuestebunla
ceva?

Uitaivladezmulcareesteastzi.Majoritatealiceenilorfumeaz,
foartemuliaudevenitdependenidedroguri,prostituiaestenfloare,numai
eniciunrespectntrebrbatifemeie.Defapt,niiprofesoriisaudegradat,
dincauzasalariilormici.Numruldeliceeparticularesamritfoartemulti
aziunelevterminunliceunfunciedecibanibagpriniinbuzunarul
profesorilor.Secerbanipefa:pentruasrbtoriziuaunuiprofesor,bani
pentruaseplticomisiacucaredaiexamen,banipentrufondulcolii,cri,
excursii,tabere,baniiiarbani.Eticorigent,ialegiprofesorulcaste
mediteze,obligndutesdaibanipentruatrececlasa.Nuvmaivorbescde
influenapoliticuluincoli.

Dacetibiatulcuiva,poistreciclasalinitit.Aaeraipetimpul
comunitilor:erauabsolvenideliceucarenutiaucarte.Existaiunbancpe
vremeaaceea,caremeritamintit:Ionciobanulafostchematlapartidsise
spunctrebuiessefacinginer.Mduc,areplicatacesta,pentruceste
sarcindepartid.Dupunan,iarafostchemat.Ioane,trebuiesteducila
coalcastefacidoctor.Mduccisarcindepartid.Dupncunaneste
chematiisespune:Ioane,trebuiestetrimitemdinnoulacoal,pentruc
estemusaistefacemnvtor.Numduc,numduc,numduc,puteis
momori,darnumerg.Decenuteduci,mi?Pi,smtrimeatla
alfabetizare!

nfelulacestasaajunslasituaiadeazi.Profesoriiieleviitrebuie
trimiilaalfabetizare.Sangustatunghiulculturiiromneti.Uniielevitrebuie
stiesbatuncui,aliisfoloseascourubelni,iardeculturgeneral
numaiarenevoienimeni.Seispune:decesnv,amcalculatorul!Cautpe
calculatoritiuaproapetot.VedeidumneavoatrDumnezeualsatomulcu
diversesimuriiorgane,caretrebuieslucrezetoatviaa,ssemite.Am
mairepetataceastidee,darnustricsoreamintesc.Omncarenuse
micestemoart,uncapcarenuciteteinuarecreiernumaiestebunde
nimic.Cesarntmplatotuidacaceastmasmaredeelevinaravea
curent?Arfiniteoamenimori.Azi,esteodiscrepanmarentreoamenii
sraciiceibogai,ntrediverserase.

GndiivdacuncopilareSIDA,frvinalui,priniinuadmitca
acestasnveealturideceilali.Cuceestevinovat?Amdevenitnitecini.
Omulestepropriulsulup.Vedei,culturageneralidumneavoastrputeis
overificai.Uitaivlatelevizorcndsuntconcursurideculturgeneral:
intelectualicudiplomecarenaunicicelemaisimplenoiunidecultur.Cum
deesteposibil?Cumdeauluatacetioamenidiplomelerespective?iatunci,
undeesteadevrul?

Greveleelevilor,sefurlaexameneledeprofesori,numaivorbescde
exameneledebacalaureat,decteoriafostdatnjudecatministerul.Unde

estecorectitudinea?Eleviiaunevoiedeburse.Deceaunevoiedeburse,c
suntsraci?Bun,suntsraci,dardemuncit,muncesc?ntimpulliber,ducei
vndiscoteciiosvedeielevibursieri.Dece?nseamncaudestuibani.
Gndiivcielevideliceuifacstudiilenstrintate.Osconstataic
99,9%suntorifiidenavuii,orideoamenipolitici.Dece?nainte,n'36'37,
avocai,doctoriiluaupelngeinitecopiideoamenisraci,itrimiteaun
strintatei,cnditerminaustudiile,veneaunapoiiiserveaupeceicare
iauajutat.Acum,uncopilcareestemaideteptianvatlanoinutiecum
sfugnstrintate.Dece?

Dardesprefaculticeneputeispune,totnoglindatrecutprezent?

Dacmiaducbineaminte,numruldefacultin'36'37reprezint
57%dinceleexistenteazi.ErauctevafacultinBucuretiimaipuinela
lai,osingurfacultatelaClujiunanTimioara,nBucuretiera
Politehnica,cu3secii,Arhitectura,MedicinaGeneraliVeterinarila
UniversitateaBucureti:Filologia,Geografia,MatematicaiFilosofia.Auaprut
peurmialtele,darcelemaimultefacultisaunfiinatsubregimul
comunist,cndauaprutmaimulteseciilauniversitate,respectivialte
facultinalteorae.Facultileerauaptepentruoamenimaiinteligeni,
oamenicareauunviitormaisigur.AmvorbitdeAcademiaComercial,carese
asemnacuASEuldeazi,scoteacontabilipentrudiversentreprinderi,
instituii,eraconsideratofacultatecuoramurnesemnificativpentru
culturageneral,pentruoameniicaresegndeausigseascrepedeun
serviciu,aflailamargineasocietiiintelectuale.Adouafacultatecarenuera
privitcuochibunieraFacultateadedrept,desprecaresespunealaun
momentdatcscoatemincinoicudiplom,iardespreAcademiacomercial,
cdeacoloiescomercianicucarte.Facultimaideosebite,Medicina,
Politehnica,Filologianumruldestudenieramultmaimic.Ctdespre
Arhitecturn194140locuripentruntreagaar.Acumsuntpepuin
700800destudeni,poatechiarmaimuli,dincauzcauaprutfacultile
particulareinfiecareoraecteoseciedearhitectur.Nutiuceosias,
desenatoriarhiteci,cinenaibaarenevoiedeatiaoameni?

naintefacultateaiddeaposibilitatea,chiardinprimulandestudiu,
smunceti,sictigiexistena.Majoritateastudenilorfurameseriadela
profesori.Noi,caarhiteci,lucramacaslafiecareprofesor,frsne
plteasc,darnvammeserie.Facultateaerafacultativ:puteaisteduci
saunulacursuri,darexamenuleraexamen.Dupanul1960,nvmntuls
adegradat,adevenitnvmntpolitic,iarazioricinedunbanareo
diplom,nperioadarzboiului,doarMedicinaiPolitehnicatescuteadefront,
nrestulddeaiexamen,intraiiadouazieraitrimispefront.idaci
permiteacomandantulsviidinCaucazsidaiexamenul,bine,dacnu,nu
veneai,Peatunci,nupreaerauburse.Doarl2%iaceiaeraufoartesraci,
orfaniisaurefugiaidinteritoriilecedatedeRomnia,inupreaeraucmine
(200300delocurimaximnBucureti).Locuiaingazd,lucraipeladiverse

societi,feldefeldemunci.Eraustudenichelner,studenimturtori
trebuiasictigiexistena.

PetimpulluiDejaunceputsaparbursele,daracesteaseddeaupe
criteriidedosar,nicinfacultatenuputeaiintradacnuaveaiundosarfoarte
curatimuncitoresc.Foartemultlumeifalsificadosarulpentruaintrala
facultate,ntotcazul,petimpulcomunitilornupreaputeaismituietiun
profesorcasieiexamenul.Daceraifat,lmaicurtai,dardedatpag,
mairar.Unastfeldeprofesorprinseraterminat.i,ngeneral,facultateaera
unateoretic,laboratoarelelenumraipedegete,eraitobdecarte,nsde
executatceva,maigreu.Dupceterminaifacultatea,intraintrouzinsau
institut,iacoloipuneainaplicarecunotinele,dardecelemaimulteori
trebuiasnveiaproapedelazerolanoullocdemunc.Aveauospumaa
deculturteoretic,noricecazmaimultdectastzi.

Profesorii,lectorii,confereniariierauadevraiprofesori,adevrai
lectori.Eraupetiinaipracticalor.Azi,sanscutprofesiadeprofesor
universitar,naintevreme,afiprofesoruniversitareraocinsteiacestafcea
partedintresomitileculturaletiinificedinar.Nuoricineajungeaprofesor
universitar.Trebuiasseafirmenvia,sfieunuldintreceimaibuni
medici,ingineri,arhiteci.Nuputeaissaridirectlafunciadeprofesor
universitar.Uitaivazi:fiecareoraarel23universiti.Dacetidoctor,
imediatpoisfiinumitprofesoruniversitar.Dacetiinginer,lafel.Nicinu
tiisvorbetiiafirmicetiprofesoruniversitar.Esteobtaiedejocn
culturaitiinaromneasc.Unprofesoruniversitarnunumaictrebuies
aibcunotinelerespective,dartrebuiesaibioanumitinut,ssefac
nelesdestudeni,suntogrmaddeoamenicareauideiinedite,darnuile
potexprima.Lacefolosescacetia?

nainte,cndspuneaicaiodiplom,toatlumeaiscoteacciula:
uite,domne,unomcareamuncitiaajunscineva.Astzi,poisspuiceti
doctor,inginer,nimeninutemaiianseam.Conteazmaimultcontuln
banc.Azitentreab:tiisfaciceva?Ori:viidinparteacuiva?Aiopil?Nu
maiconteazdiploma.Amauzitntrebarea:Domne,nRomnianumaie
nvtur?Domne,existntoaterileiuscturicrengivii.Crengile
acesteaviisuntfoartepuine.Lanoisacamuscatpdurea.icineenfrunte
itienumaivreassteanar.Toatlumeasemir:decepleacoamenii?
Picumsnuplece?Aici,dacetiunomdetept,cinstitinuetiho,nu
ajunginimic.Trebuiemaintisfiihoiapoisaiodiplomnbuzunar,
aa,caoanex,decarenstepoilipsioricnd.

Estefoartedurerospentrumareamas.Eu,deexemplu,caunomcare
contribuielabugetulrii,miparefoarteructrebuiesmiseiadinimpozit
osumpentrunvmnt.itiucnarrmnoameniicinstii,iarn
strintatepleaclichelelepecareleampltitnoi.Trebuiesexisteoformde
controlaelementelorbune.Ceicaresuntadevraistudeni,cuadevrat
culturgeneralidespecialitate,sfieieicompensaicuserviciimultmai
binepltiteimaionorante.Darstiicaceastlipsdeculturseregsete

peplanmondial,snuviseparcnumainoisuntemnsituaiaaceasta.i
americanii,francezii,europenii,ngeneralceicareoducbine,staucamprost
laculturageneral.

inmintecntimpulcomunismuluiuncolegdealmeuafosttrimisn
SUA,laNASAiacoloisauartat(astasentmplanurmcu3040deani)
aparatelecaretransmiteauimaginiprinsatelit.Launmomentdat,afost
ntrebat:Undestai,domnule,siartmlocuinadumitale?.iacestaazis:
LaBucureti.AmericanulapoziionataparatulpeUngaria.Nu,domne,a
exclamatcolegulmeu,aceastaesteUngaria.Da,da,azisamericanul,
BucuretiestecapitalaUngariei.Nu,mailadreapta,domnule.Americanulsa
conformatiialocalizatsediulteleviziunii.ichiarsascuzat:Domne,zice,nu
potsfocalizezmaimult,pentrucaparatulmeuestecivil,dacaifimersla
aparaturamilitaraifipututvedeaunompestrad!Camastaestetiina
mondial.

Dar,dinpcate,lanoinupreaaumaifostgenii.Satotspuscpe
vremealuiCeauescunampututsavemliteratur,cultur,academicienii
notrierautroglodii.Eibine,autrecut14l5aniiceamcreat?Nimic.Os
spunei:inoiamavutsomiti.Eadevrat.Americaniiauavutieisomiti.
DacteuiilacoadaunuiLarousseiciteticioamenidepeglobauprimit
premiulNobel,maitoisuntamericani.Darcidintreeisuntamericani
veritabili?Majoritateasuntdinprimageneraiedeamericani.Printelefuziunii
ibombeiatomiceera,defapt,unneamfugitdincalealuiHitler,dareste
trecutlaamericani.inoiamavutoamenimari,careaunvatnRomniai
auplecatnstrintate.(HermanOberth,HenryCoand).Haideislumun
omalartelor.CtinBrncui.CtastatelnRomnia?ntineree,ipeurm
aplecatnstrintate.LaParisadevenitunuldintresculptoriiimportaniai
vremii.CtastatCoandnRomnia?ElsaformatnFrana.Luailpe
Enescu,carenicinavrutsfiengropatnRomnia.Ampierdutmuli
oameni,pentrucnuamtiutscultivmisapreciempeadevraiieroiai
culturii.

Sespune:nlumesuntemcatalogaiprintreprimiicaprogramatori
calculator.Dartotprimiisuntemcotaicasprgtoridecoduriifurturiprin
calculator.Nicinuputemsceremmaimultpoporuluiromn.Vitregia
vremuriloripoziianoastrgeograficneaufost.Contrare.Cndnalteri
dinvesterauuniversiti(Frana,Italia,dinsecolelealXllleaialXlVlea),noi
nicinuexistamcaneam.Iaratuncicndsespuneadevalahisaude
moldoveni,eramsubpapuculttarilor,orialturcilor,peurmalruilor.
RomniaexistdinperioadaluiCuzaitotatuncianceputssedezvolte
culturaromn.Pnireligianeafostpotrivnic.Religiaortodoxesteo
religienaional,adepinsdestpniirii,devoievozi,deconductori.Luai
Ardealul.Deceafostpnnurmcuctevasutedeanicuctevaclasemai
susdectrestulrii?OcupaiaAustroUngarireligiacatolicauridicat
tachetaculturii.CulturaavenitprinArdeal.


Azi,totulesteotova.Ceimaimulitinerisendreaptspreofacultate
economic.Dece?Imediatdupceidaudiploma,igsescunserviciun
careliselipescdolariipefrunte.Emaigreusseduclaofacultateca
Filologia.Cefac,cinearenevoiedeei?SeduclaFacultateadedrept,sias
avocat.Cefac?Nemintncontinuare.Nenvacaresuntlegileitragspuza
dreptiipespateleclientului.Iari,omeserieprincareintrirapidnpine.
Nutrebuiesfiimareavocatcasiumplibuzunarelecubani.

Credcamspusmulterutiimuliorsmcontrazic.Ledau
dreptate.Suntstuldeatiaoamenicarenemint.

Nutiucesevantmplanviitorulapropiat.Tineriidorescprezentuli
viitorul,darprezentulesteformatidintrecut.Pcatclipsescibtrnii.
Astzi,cndveziunbtrn,spuicesteunnostalgic,darnalambiculanilor
sauamestecatibune,irele.Certecbtrniidesprecarecinevascriac
suntacelaineamcupineapstreaztotceestebunifrumos.Domnul
Bsescuesteomuldintredougeneraii,darmaiarecevanplus:afost
crescutntrunspiritdeordine,caresefaceremarcatsubformaunui
conductorferm.Deastfeldeoameniavemnevoie.Romnul,prinfirealuide
latinspreslav,esteunomnehotrt.itrebuiademultcabiciulsfienlocuit
decuvnt.Bsescuesteunommodest,arebosacuvnttoruluiial
conductorului,estecinstitiamersdintreaptntreapt.Spersnune
deziluzioneze.imaispercaDumnezeusneajutecaamesteculdepartide,
generaii,prieteni,insultesnudestrameunviitorlacarendjduimcutoii
sfiemaibun.Ddoamnecanaturasnebinecuvnteze!

Carteaaceastancheieuncapitoldecirca100deanidinpunctdevedere
politic.Anul2004afostcelmaifurtunos.Oschimbaretotaldeprincipii,de
dorineidevrste.

Decembrie2004

SFRIT

You might also like