Ask Semiha Cemal1 PDF

[Byk Hikaye]
1936
stanbul
Devlet Basmevi
"Kadnda
muayyen bir heykel-i hsn hayal,
mevcut deildir.
Kadn, mazhar- aktr."
[Semha Ceml]
[Kenan Rif ve Yirminci Asrn
Inda Mslmanlk, s. 189.]
Allah Tel,
Yusuf ve Zleyhnn akn kymetli deerli
bulduundan,
Kurn- Kerimde En gzel hikye diye bahsetti.
Ak Mektebinde olup,
akn byk hikayesinden
habersiz olmak olur mu?
****
Bak buraya! bir aa. Gn ilerine kadar
uzanm, ulu dallar var. Kknden dallarna kadar

batan aa yemyeil, mrmde bu kadar yksek ve
geni bir aa grdn m?
Koyu yeil bir sarmak onu bsbtn sarm, en kk
bir noktasn bile bo brakmam, aacn kendi
yaprandan bir tane bile grnmyor.
Ne ho ve garib bir manzara! Deil mi?.
Bak, te bu AK AACI! Grdn m ak onu
nasl sarm,
kendi vcudundan hibir eser bile
brakmam.
te akta, varl byle yakar kavurur; insanlktan bir
hatra bile brakmaz ve nihayet yerine kendi kaim olur.
Akn kemli lmdr!
Semha Ceml
SEMHA CEML HANIMEFEND
6 Semha Ceml Hanmefendi
Semha Ceml, Kenan Rifnin halifelerinden Ceml Beyin ve

en yakn mritlerinden Nazl Hanmn kk kzlardr.
lk tahsilini elebi Mektebinde yapm, sonra amlca

Lisesinden ve 1926da Darulfnn Felsefe ubesinden
mezun olmutur.
Ksa bir zaman zmir Kz Lisesi Felsefe ve Ruhiyat
(Psikoloji) retmenliinde bulunmu, 1929dan 1935e
kadar da stanbul Kz Muallim Mektebinin Ruhiyat
retmenliinde baaryla almtr.
Ancak, dnya demek, bir d grn mahalli olduuna
gre, bu plak, yanc ve yakc rha da dnya leminde
bir vcut lzm olduundan, gzeller gzeli denmeye
sez bir beden kisvesi ile dnyya ak ve insanlk bidesi
olarak geldi. te bu mstesn insan, kitaplar yazd,
tercmeler yapt, hocalk edip talebeler yetitirmek
sretiyle fazlas ile dnyya borcunu dedi. Ve nihyet,
ezel ile ebed arasnda bir imek gibi akarak, gen
yanda, Hak tecellsine ayna olarak bir cila ve kemal
kazanm bylece de stadnn varlnda fn olmann
drt ba mmur rneini vermi bulunan Semha Ceml
Hanm, sekiz ay sren vahim bir hastalktan sonra, gen
yata (otuz bir yanda )30 Ocak 1936 da Hakk katna
uup gitti.
EYH KENAN RFNN CEPHESDEN SEMHA CEML

HANIM
Kenan Rifnin hayatn yazanlar Semha Cemlin onun
haytndaki yerini belirtmenin lzum ve hatta zarretine
inanyorlar. nk bu keyfiyetin tahlili hem Kenan
Rifnin haytnn bir cephesini aydnlatacak, hem de
kadn anlay ve cemiyet bnyesi iinde kadna verdii
yeri tyin etmi olacaktr. Maamfih onun bu husustaki
kanaatleri, zamnn aan her fikir ve hareketin urad
muameleye tbi tutularak, ou zaman anlalmamtr.
En gen yalarndan beri kadnlar ve kadnlk hakknda,
onlar klten, onlarda nakse grmeye mtemayil
herhangi bir fikre verdii cevap hemen hi deimiyor:
Dokunmayn benim kadnlarma, beni bir kadn

dnyya getirdi, ben onlara sz syletmem.
Kenan Rif ve talebeleri 1942 senesinde nnden
geerken uradklar Andifonia Kilisesinde kadnlar
mukaddes
hcreye
sokmamalar
ve
sebebini
de
papazlarn Kadnlar gnahl olduklar iin bu hcreye

giremezler diye izah ettikleri zaman bu hdiseyi bir
platform
yaparak
kendisinin
ve
Islmiyetin
kadn
meselesini ele al tarzn eve gelir gelmez yle dikte

etmiti:
Asrlar boyunca kadn iin neler sylendi, neler yazld,

ne kanl mcerlara giriildi. Onun ad kh hudutsuz
ihtiraslara vsta edildi, kh faziletin eline bir bayrak
olarak verildi. Fakat slmiyet kadar hibir zihniyet,
hibir felsefe ona bah biemedi, hakk mevkiini
veremedi.
Zaman ve menfaatler slmiyetin kadn telkkisini ne
kadar tahrif ederse etsin, onun bu husustaki gr
inkr kabul etmez.
Zra en byk delli Kurn- Kerimdedir. Orada
hitaplar mminin ve mminat, slihn ve slihat diye
tefriksiz yaplm ve mmine ve sliha kadnlar mmin
ve slih erkeklerden ayrlmamtr. slmiyetin ilk
zamanlarnda kadn itimi haytn her safhasnda
erkekle berber yer almakta, hatta gazlara bile fiilen
itirak etmekte idi.
Bana dnynzdan kadnlar ve gzel kokular sevdirildi
ve nr- ddem salttr diyerek sevdii eylerin banda
kadn sayan Peygamberimiz, onun itimi hayattaki
yerini kadn erkein yarsdr diye sarhaten ve kat
olarak, tyin etmitir.
Acaba slmiyetin kadna verdii bu deer nereden
geliyor? slmiyet Hakkn yaratc kuvvetini tamas ve
hayt idmede oynad rol bakmndan kadna, has
bir deer vermitir. Bu deeri Hazret-i Mevln yle
ifde etmitir:
Pertev-i Hakkest an mk n
Hlkest an gyy mahlk n *
Onun, kadn mahlk deildir, sanki Hlktr diye
kabul edii, haytn ve lemlerin mns olan yaratc
kudreti bizzat ahsnda temsil etmesinden dolaydr.
Grlyor ki slmiyet, kadn, itimi hayatta bir ss,
bir lks met olarak deil de i ve hayat arkada diye
nazaritibre ald gibi, cinsiyeti bakmndan da
sdece bir zevk leti olarak grmyor, onda Hakkn
Ak 9
yaratc kudretinin bir numnesini mhede ediyor.

Yine Hazret-i Mevln:
Gyy Hak tft ez perde rakik (Sanki bir ince perdeden
Hakk tecell etmitir.)
diyor.
Essen Peygamberimizin, Bana dnynzdan kadnlar
sevdirildi sz de byle bir felsefenin mahsldr. Bu
sz Muhiddn-i Arab yle zah ediyor: Reslullah
nisya muhabbet ederek onlarn vcdu aynasnda
Hakk kemli ile mhede etmitir. Zra bnlFrizm de dedii gibi:
Her gzelin hsn, Allahn cemlinden msteardr. u
halde erkein kadna muhabbeti bir bakma Allahn
cemline vuslat talepten ibrettir. Fakat phesiz ki
byle bir dnce muayyen bir seviyenin ve mnev
terbiyenin mahsldr. Kadn sdece cins zevk ve
ehvetlerin bir tatmin leti saymak bu yzden de
gnahl grmek basit ve iptid bir zihniyetin eseri
olduu gibi, mahbb- hakknin aslna, hakikatine
varmak iin bir vsta, bir kpr bilmek ve ona gre
hrmet etmek olgun bir grn ifdesidir ki bu da
slmiyette kemlini bulmutur.
Kenan Rif btn hayt boyunca tecesst etmi bir
arzu ve itiyak sembol hlinde insanlarn iine, en
derinlerine inmi ve rneini annesinin ahsnda grp
tem ettii ve hayran kald bir sevginin araycln
yapmtr. Annesi Hatice Cenan Hanm ona kadnlk ve
dostluk haznelerini, irksiz, garazsz bir sevginin kanal
ile boaltm, kendinde ne varsa bu yoldan ona vermi,
bu vdde yolunu gsteren bir k olmutu. Fakat bu
etin, mkl, dertli yola tutulan k ona yoldalk ettii

kadar btn glkleri de suyun yzne karmaktan
hl kalmad. Biliyoruz ki Kenan Rif beer bir kuvvetin
grp anlayp tatmin edemeyecei bir hasret ve itiyakla
dolu. te bu bitmez tkenmez itiyak ve yrek yangn,
onu uruna can koyduu insanlar iinde her zaman bir
dereceye kadar yalnz, vah ve boynu bkk brakmtr.
Annesi aradan ekilip onu insanlarla ve hayatla ba baa
brakncaya kadar her mkl nnda yannda belirmi ve
herhangi
bir
tarzda
ona,
Yalnz
deilsin,
seninle
beraberim demi, diyebilmiti. Bu satrlar yazanlar,

Kenan Rifnin, bu berberliin hasretini haytnn son
gnne kadar nasl yana yakla ektiinin en yakn
hitleridir.
te imdi ona, zerine bir de bu emsalsiz anann hasreti
binen dvsnda bir yr ve bir yolda lzmd. Hayat,
karsna Semha Cemli kard.
urasn hi hatrdan karmamaldr ki, onun asla
behmiyet bilmeyen yksek vasfl ak, hayt boyunca
annesinde bulduu kemlin itiykn ekmi, hasretini
duymutur. O, deta karsnda mahhas bir varlk
grmemi,
el
yordam
ile
aratrr
gibi,
etrafnda
hissettii varlklara Acaba bu o mu? diye heyecanla

dokunmu, bylece hep annesinin kemal ve cemlinden
bir kalp aramtr. Yok denecek kadar az da olsa, hi
bulamam saylamaz. te, haytn onun nne kard
bir Semha Ceml, ki drt ba mmur varl ile, ezel
anlamasnn en kusursuz rneini ona getirmitir.
Ak 11
Her mnsebetin neticesini madd veya mnev, fakat

umumiyetle madd bir kazan endesi ile hesaplayanlar
iin bu hikye zerinde konuulacak ok ey vardr.
Halbuki bu vkann felsefesini yapnca u hakikatle
karlayoruz ki bu hamle, onun kendi kendine olan
zleyi ve birlik arzusunun muayyen bir plan stndeki
ifdesinden baka bir ey deildir.
Nitekim Semha Cemlin evine geldii bir gn sylemi
olduu u szler de onun kendi kendine olan bu seferi
gayet vzh olarak hissettiinin ak bir ifdesidir:
Ne dedim biliyor musun buraya gelirken., kendime

sordum: Nereye gidiyorsun sen? dedim ki: Kendimdeki
fikre., ben kendi fikrimle yalnz kalnca nasl zevk
duyarsam, senden duyduum zevk de byle.
Cemiyet nizamlarna sdece itirki kfi grmeyip ou
zaman o nizamlarn muhfazasm da zerine alm olan
bir insann, kendi kendine yapt bu seferden, bu
kendini aray ve bulutan karlacak yapc anlay
stnde bir lahza duralm.
Kenan Rifyi haytnn hibir safhasnda ykc bir insan
olarak grmyoruz. Ktle ile tesis ettii mnsebetlerde
o her zaman yapc olmay tercih ediyor. Cemiyet iinde
eskimi, fonksiyonunu icr etmi bir kymet hkmne
parmak bast zaman da yerine derhal bir baka norm
veya tdil ve tashihe uram bir deer teklif ederek
atlaksz, eksiksiz bir kymetler sistemi temin ediyor. u
halde byle bir mnsebette de, her bir hareketinde
olduu gibi, bir yapclk unsuru ve gayesi aramamz pek

tabi ve deta zarrdir.
Onun iin de sylenenleri bir tarafa brakarak meseleyi
samimiyetle yle vazediyoruz: Evet! Semha Ceml,
Kenan Rifyi u dnya trihinde misline az rastlanr bir
ak, anlay ve manla sevdi. Fakat unu unutmamak
lzmdr
ki
bu
sevginin
essn,
mayasn
Semha
Cemlin onu gr ve anlay, onun dvsna itirki,

kendi varln onun varl ile ayniletirme arzusu tekil
ediyordu. zerinde durulacak mesele budur. Essen onu
sevmek ne demektir, insana ne kazandryor veya ne
kaybettiriyor?
u satrlar yazanlar fikirlerini istedikleri gibi ifde edebilmek
kudretini
gsterebilirlerse
bu
sulin
cevb
kendiliinden tahakkuk edecektir.

Evvel unu renelim: Onu tanyncaya kadar Semha
Ceml kimdi ve ne erit iinde bulunuyordu?
Semha Ceml, Kenan Rifnin lfeti halkasna girmeden
evvel kendi kabuunun iine ekilmi, ferd ve kk
srurlar ve elemleri ortasnda mahpus, insan olarak
vazifeli olduu hususlardan habersiz, gzel, marur,
kaytsz ve tipik bir aristokasi ocuu idi. Hiz olduu
kbiliyetler usta bir yapcnn eline dmeseydi emsli
gibi kendi iinde kaybolup gidecekti. Bahtl bir ocuktu
ki yolu ehlinin yolu stne dt. Ayn mny ilerinde
tayan ve tpk Mevln ile Hsmeddin elebide
olduu gibi hoca-talebe hviyetleri ortasnda biribirini
Ak 13
bulan bu iki varln mnlarn tanyp birbirlerini

sevmelerinden tabi ne olabilir? Fakat Kenan Rif iin bu
sevgi bir netce deil, bir balangt. Zra her eyden
evvel yapc bir karakter tayan bu mrit, iinde tad
cevheri, haytnn zn, hikmetini nakletmeye rz
olduu bu topra, emnetini kable msit bir zemin
hline getirmeye koyuldu.
Onun nazarnda Semha Ceml her an temasta olduu
insanlk leminin iyi bir numnesi idi. Onunla biliik
olduu nispette bu numnenin temsil ettii ktle ile de
temsm temin ediyordu. Semha Cemlin varl onu
insanlk
lemi
ile
al
verite
tutan
bir
kpr
mesbesinde idi. Bunun iin bu varl tanmas iyilik ve

fenalk hudutlarn, kabiliyetlerini, tarzn ve cinsini tyin
etmesi, bylece de eksiklerini tamamlayp gediklerini
kapamas lzmd. Ve gene bunun iin, insanlara kar
her zaman ve her artta tatbik edegeldii bir tek kar
yol biliyordu: Mevzunu sevmek, severek akla ilemek
ve gelitirmek. e evvel onun yarm kalm tahsilini
tamamlatmakla balad. Ve dads, lalas, arabas tamam
olmadan
sokaa
kmak
klfetini
ihtiyar
etmeye
almam olan bu kk kz, ondan ald evk ve

ilhamla
almaya
koyuldu.
Mezuniyet
imtihanlarn
vermek iin aylarca, haftann her gn alt, didindi.

Bzan gnn yirmi drt saatinin on ikisi kyasya
zahmetli bir almayla geiyordu. Yaknlar odasnn
gece yarlarna kadar dinlenmeyen ndan ende ile
bahseder
mevzun
oldular.
kabiliyet
Fakat
Kenan
hudutlarn
Rif
eline
bildiinden
ald
sesini
karmyordu. Mezuniyet imtihanlar biter bitmez Semha

Ceml Drlfnnun felsefe besine kaydoldu. Hocas
bir defa tezgh kurmu ve aradan ekilmiti. Zra artk
biliyordu ki o, kendi kendine ileyecek bir ark hline
gelmitir. renme ve retme, sevme ve sevilme,
faydalanma ve faydalandrma azmi ve ak, iinde bir
meale gibi tututurulan gen kz yayndan ekilen bir ok
hz ile emsli arasnda dikkati eken bir muvaffakiyetle
herkesi ve hatta zaman zaman kendini de hayretlere
drerek
Drlfnnu
bitirdi.
Ve
mezun
olduu
faklteye rhiyat asistan oldu. Fakat bir mddet sonra

daha gen talebelerle almay tercih ederek liselere
geti, 1926dan 1934e kadar devam eden sekiz senelik
hocalk hayt iine hakkaten muvaffakiyetler sdrd.
Barnda tutuan irfan mealesini nne gelen her yerde
ve her frsatta uyandrmaya alt. 1936da hayta
gzlerini kapad zaman Epiktet , Hayt- Beer yahut
KevsinTablosu , Fedon , Alkibyad , Apoloji , Kriton ,

Hipyas , Otifon , Mark Orel , gibi klasikleri lisnmza
kendi bana kazandrm, ayrca, Hayat, Mihrap gibi
mecmualarda muntazaman neriyat yapm ve Ak
Peygamberi, Ak ve Gldemeti isimli telif eser
yazmt.
Bkz: AK PEYGAMBER
Kaynak: Y.Asr. Mslmanlk:235-243
Semha Ceml Hanm, 1930larn banda
GL DEMETNDEN
PERVNE
Taze, mnis bir ilkbahar gecesiydi. Hal bir deniz
kenarnda kimsesiz, kk bir pervne muattar havay
hayret ve itiyakla koklayarak daha yeni yeni uuyordu.
nce boynuzlar yaldz iinde, raksan kanatlar rengrenk
naklar iindeydi.
Oh! Byle yumuak, tatl enginlere korkmadan atlmak ne
gzel, ne gzeldi...
Yalnz kk kanatlarnda gizli bir re [titreme] vard; o
bazen suyun stnde rakseden iltimalara [Sararp solmak.
Renk deitirmek]
kouyor, srnyor, fakat birdenbire
vcdu rpererek kayor, bazen parldyor, kumlarn

stne konuyordu... Nihyet, gkte btn kudreti ile
parldayan ay grd. Gsnde garib bir ate yand.
Titreyerek
raksederek
ona
doru
umaya
balad.
Yldzlar mbhem [Belirsiz. Gizli] bir hlya iinde kark,

bazen renkli talar giyerek seyran ediyor ve ak ierek,
zevk ederek birbirlerine kavuuyordu. O uuyor, hl
uuyordu. Kuvvetsiz kk gsn byle derin derin
yakan neydi?
Ona yaklamak, srnmek, ah ne g eydi! Fakat artk
vcdu ezilmi, tbi oktan tkenmiti. O yumuak
sevgili hava bile incecik kanatlarn actyordu. Pervne
lhuttan den kk bir ruh gibi naklar sola sola arza
iniyordu. Deniz ak uykusunda byk bir ry gryordu
ve yava yava cennet manzmesini terennm eden
Ak 17
nefesleri ara ykseliyordu...

Yorgun pervne, dalgalarn stnde oynaan klar
grd ve zevkten canlanarak tekrar atld. Fakat vcdu
souk souk rperdi. Yaldzlar suya kt. nce dalgalar
bu parlak, seyyal renklerden gneler, yrekler ilediler
ve btn denizin bh [akn, sersem, akl banda
olmayan, deli] terneleriyle [Name, henk, makam. * Bir
iiri makam ile okuma, ark syleme] hemhenk, ar ar
nefhederek kaybettiler. Pervne, bir zaman kumlarn
stnde dinlendi. Kh kh, dnyadan, vcdundan geti.
Yldzlar h, ay Allah farzetti. Yar uyku, yar vcud
iinde, aya kavutum, zannetti....
Sabah yaklarken, tekrar eflke doru seyretti. Yldzlar
birer birer lerzan bulutlar iinde lale dnyor, nihan
oluyordu. Ay soluyor, ge, zemine re dyordu. O
uuyor, hl uuyordu.
Birdenbire dalgn yarasann biri ona kanadnn ucu ile
arpt.
Zavall
pervne
byk
zdraplar
iinde
sendeleyerek kendini bolua brakt. Nihyet bir iek

bahesinde beyaz, taze bir gln stne dt. Elemleri,
ne derindi! Avunmak iin, gezinerek, parlak yaldzlarn
arasna gizlendi...
Sabahleyin, baede kk bir ocuk nemli fulyalardan,
menekelerden, gllerden demet yapyordu. Hafif hafif
ark syleyerek herclerin en byklerini, gllerin en
kokulularn seiyordu. Bir aralk pervnenin iinde sakl
durduu beyaz gln nne geldi. arksn brakt.
Byk bir meserretle:
Oh, ne gzel yaldzl gl! diye bard. Hemen
lvantinleri, mineleri ezerek uzand, iei kopard. Koa

koa annesine gtrd. Ssl gl ocuun odasna,
leylaklarn, snbllerin arasna koydular. Pervne btn
btn bu gzel kokularn iinde hi mes'ut deildi,
hastal gemeye balamt. Fakat belki bir fenalk
ederler diye darya kmaya korkuyordu...
Tekrar gece oldu. ocuk, mumu yakt. Inda renkler
boyalarla ip atlayan bebekler, ku, papatya resimleri
yapmaya balad...
Pervne yavaa yapraklar aralad, birdenbire mumun
ziysn grd. Mest olarak utu ve kendini alevin iine
att. Vcdu szlatc, tahammlsz bir atele yand.
Fakat o daha hi tanmad garib muazzam bir zevke
dald.
Yeil uhann stnde, resim defterlerinin yanbanda
kavrulmu kanad, tek boynuzu ile saatlerce hareketsiz
kald, uamad. Gece yarsna yakn, ocuk yorgun bir
dervi gibi zikreden mumu fledi, uykuya yatt...
Oda ayn mavi leleriyle serba dnmt. Leylaklar,
snbller
maverann
tebessmleri
gibi
pr-ak
ve
sehhard. Yalnz kk pervnenin nefesi oktan kslm

ve yank kanatlar, nakl gs oktan soumutu.
O lmt.
Smbl, leylak kokular arasnda ak olup gitmiti.
Gl, pervnenin, btn macerasn biliyordu. O kadar
byk bir akn yannda byle kk bir l grmek
iine dokundu. Hicranla btn yapraklarn yere dkt..
Ak 19
Fakat ay, pervnenin ak tac g seyrna devam etti...
afak skerken, gne pembe bir goncenin dudanda

hisli tebessmler uyandrd. Gnce gsn biraz daha
at. Ryihadar nefesini, taze kvrmlarnn harminden
baygn
bir
taabbdle
fledi.
Uzakta
mecerenin
[orman paras] iinde, manzum bir vehim gibi derin derin

bir ku tt; sabahn,
zulmetleri kesik releriyle
beraber, yank yank eini davet etti. Dnya devrinde,

gne seyrinde devam etti.
(Gl Demeti, Bilgi Basm ve Yaynevi,stanbul,
1954, s. 9-11)
AK BUDUR
Semha Ceml Hanm ve Smiha Ayverdi Hanmn ortak
kitabdr. Smiha ve Semha ilikisinin i ie gemesiyle
zuhur etmi bir kitaptr.
Ak Budur ortaya k itibariyle ok farkl bir eserdir.

Eser, Kenan Rifnin rencilerinden Semha Ceml
Hanm tarafndan yazlmaya balanr. Fakat kendisi ok
gen yata Allah aknn cezbesine tutulup bu lemden
gider
olunca,
kitab
tamamlama
grevi
Smiha
Ayverdiye verilir.
Bu meynda anlatlan bir hadise vardr. Semha Ceml
hanmn hastal arlat ve zten ok zayflam olan
vcudunun buna daha fazla dayanamayaca anlalnca,
Smiha Ayverdi, Hocas Kenan Rifye gelerek, Efendim,
dua buyursanz da onun yerine ben gitsem diye

niyazda bulunur. Kendileri, bunun sebebini sorduunda,
Semha Ceml Hanmn faydal bir vcut olduunu ve
yazarl ile insanla hizmet ettiini syler. Sonrasnda
gelen cevap ok nettir: yleyse bundan byle kalemi
sana veririr sen yazarsn.

Smiha Ayverdi bu emir zerine kalemi eline alarak Ak
Budur adl kitab tamamlar ve neredeyse yarm yzyl

srecek olan yazarlk hayat da ite bylece balam
olur. Kitap dikkatle okunduunda, belli bir yerden sonra
eserin slbunun farkllat grlr. Bu, saf ve yakc
bir aktan, akn aklna doru seyreden bir deiimdir.
Semha Ceml Hanmn Allah akyla ekillenen ve det
Ak 21
yazan ve okuyan yakp yoklua mlhak eden anlatm,

Smiha Ayverdinin Hocasndan alm olduu Yan, ama
ttme! dstruyla ileyen kaleminde daha ok lh

akn yapc ve oldurucu ehresini taknr.
Roman, M.. Arabistann Kuzeyinde yaam olan gl
ve aaal Hayre Hkmetinin saray ve aristokrat
evresinde
geen
bir
ak
anlatyor.
Bu
dnemde
Hayreliler, Araplar arasnda ok yaygn olan putperest

inancna
sahipler.
Hkmdar
Menzerin
bahekimi
Hamza, yine hkmdarn katnda nemli bir mevkide

bulunan amcas Zeyyadn biricik kz Meryeme ktr.
Fakat Meryem ona istedii cevab vermez. Romanda
Hamza beer akn zirvesini temsil eder fakat akna
karlk beklemek zaafna dm olmas onu bu
duygunun hakikatine ulamaktan men etmektedir.
Meryem ise yanmak ve yakmak tabiatnda yaratlan ate
gibi, bu dnyaya sevmek ve sevilmek kabiliyetinde
gelmi asil ve gzel bir kzdr. Fakat hayat boyunca
cann nne koymaya deecek bir eik bulamamann da
azb iindedir, ierisinde bulunduu madd dnynn
zevkleri onu doyurmak bir yana, gnlnde en ufak bir
ilgi bile uyandrmazlar. Bylesine aka kabiliyetli bir
insan olur da, hilkat eli hi onu unutur mu? Roman
yazan kalem de unutmamtr.
lerleyen
blmlerde,
menfaatlerini
korumak
kaderin
adna,
bir
cilvesi
hkmdarn
ile
lke
emriyle
Hamza ve Meryem szde bir evlilik yaparlar. Bahekim

Hamza bu evliliin ilk aylarnda bir grevle Msra gider.
Geri dnerken orada tanp klelikten kurtard ve dost

olduu meri de beraberinde getirir. mer Hayrede
yaarken bir vesileyle Msrl tccarlarn eline dm bir
esirdir. Fakat kendisine yaktrlan bu esir sfatn kabul
etmeyecek kadar da zgr bir ruhtur. nk merin,
kendisini
nefsin
zaaflar
esretinden
kurtarp,
tek
Allahn kulu olma zgrlne gtren bir hocas

vardr: Ebu-ettar areti reisi Yusuf.
Yusuf, lh nurun o devirde kendisinden grnd
kmil insandr. Szyle, haliyle, gsterdii madd ve
mnev cmertliklerle yalnz kendi airetinin deil btn
Arap kabilelerinin gnlnde taht kurmutur. Kurn-
Kermin en gzel kssasnda anlatlan Yusuf peygamber
gibi o da Allahn ceml tecellsine mazhar olmu bir
sultandr. Romanda bu
deildir.
Kuranda
ismin
Kenan
kullanlmas tesdf
illerinde
kaybolan
Yusuf
Allahn zt gzelliini temsil ettii gibi Ak Budurdaki

Yusuf da, kalem sahiplerinin, gizli ve aikr her an
hocalar Kenan Rifinin varlnda seyrettikleri Allah
tecellsini sembolize eder.
Ak Budur
Semha
Ceml
hanmn
Ak kitabnn
geniletilmi hlidir.
Bkz: AK BUDUR!, (Ak Bu mi!)

Kaynak: Srra Yolculuk: Sh: 81-83
Ak 23
Kk insan haytnn aa yukar on senesi iine

sdrlan bu faliyetin, iyice dnlecek olursa, gerek
bir muvaffakiyet olduu grlr. Fakat Semha Cemlin
elde ettii bundan daha byk bir muvaffakiyeti vardr:
O da mnsn bulmas, insan olmann omuzlarna
ykledii mesliyetlerin uruna ermesi ve bilhassa
bakalar iin yaamak bahtiyarln elde etmesidir.
Kenan Rif ona gsterdi ki her birimiz varla it en
gzel eyin asln, cevherini kendi iimizde tayoruz ve
ou zaman onun glgesini, kopyesini hrite aramakla
vakit geiriyoruz. u halde her eyden evvel insann
kendi ii ve kendi benlii ile temsa gemesi, kendini
bulmas lzmdr.
Bu nsiyet ve mreketi temin ederken Kenan Rif
talebesinin vcut tarlasna yeni tohumlar atmam, ancak
uur altnda uyuklayan ve gn na kmak iin frsat
bekleyen tohumlar uyandrarak onlara hayat ve gelime
imknlar salamtr. Ve bunu yaparken, bir mrebb,
bir kif, bir yol gsterici liykatiyle hareket ederek, onu
dnynn herhangi bir kesine geliigzel atlvermi
bir fni, bir deersiz varlk olmaktan kurtarp zaman
iinden akan haytn mnl, uurlu bir paras hline
getirmiti.
imdi Semha Ceml insanlarn iinde, onlarla, hayatla ve
kendi kendisi ile giritii mukavelelere sdk bir talebe,
dvsn paylaabilecei bir dost ve yorgun ban
varlnda dinlendirecei bir insand.
Artk haytnn bir safhasnda annesi ile berber giritii
hayat
ve
yaama
tecrbesini
bu
defa
onunla
tekrarlayabilirdi.
Haytnda Semha Cemle, bu bakmdan ne kadar
ehemmiyetli bir yer verdiini bir mektubundan aldmz
u ibre ne kadar gzel belirtiyor:
...vapur
uzaklayordu
sana
drbnle
bakyordum.
Dedim ki dnynn zevkini adesesinden seyrettiim

teleskopum grnmez oldun, drbnle de seilmez
oldun, haylin bu cihna smaz oldu.
Burada u sual akla gelebilir: Kenan Rif bu al verii
yapmak iin neden bir kadn tercih etti? Bunun cevb
hazrdr. nk o daha evvel yapt tecrbelerde
grm ve anlamt ki fikir, his ve man al veriinde
kadn, erkekten daha msait bir mutavasst, daha verimli
bir zemindir. O, ahsiyet ekillenmesini annesinden
almt. u halde bu formasyonu biyolojik shada olduu
gibi, psikolojik olarak da oalma kabiliyeti olan yine bu
eritte bir varla ide etmek gerekiyordu. Semha
Ceml esas tibriyle bir semboldr. Asl mesele Kenan
Rifnin bilhassa kadnlk lemiyle temasta olmas ve
nev-i beerin mstakbel vehesini tyinde, kadn
yapc, ekil verici bir mil olarak grmesindedir. Essen
byle olmasayd ve pek ahs bir mnsebetin hudutlar
iinde kalsayd, bu meseleyi ele alp zerinde fikir beyan
etmeye ne lzum olacakt, ne de salhiyetimiz.
Onlarn hayatlarnda en esasl unsur karlkl henk ve
anlay vasf idi. Birbirlerine kar benlik hudutlarn
Ak 25
kaldrm ve dkld kabn eklini alan mayi gibi

birbirlerinde
ekil
bulmulard.
Bu
hakikat
Kenan
Rifye, Dn Beyolunda seni grdm, geiyordun.

Benim ifdemin aksi dedim szn syletecek kadar
onlar iin sarih ve aydnlkt.
Hocas ona yle diyordu: Benim bir zevkim var, bu da
sana irfan retebilmektir. O zaman Semha Ceml
soruyor: Buna karlk ben ne yapaym? Kenan Rifnin
bu sule verdii cevap udur:
Ben senden ok bir ey istemiyorum; ancak, nefsini

arkaya atmay ren. Sen bir yudumda doyanlardan
olma! Raslullh sallallh aleyhi ve sellem M
arefnke hakka mrifetik (Y Rabbi senin mrifetini
hakkyla bilemedik. ) diyor. Onun iin sen de durma ilerle,
beni sev, beni sev ki ben de seni seveyim. Yalnz, bu beni
sevin mnsn iyi anla. Beni sev demek, sevdiklerimi,
btn insanlar, ak, Allah sev demektir.
Kenan Rif, Semha Cemle hayat ve varlk cevherinin
insann
kendi
iinde,
znde
olduunu
retirken
Semha Ceml de ona kendini gsteren, onu kendi

varlnn urunda tutan bir ayna olmu ve ayaklarn
topraa balamt. Bir taraftan hocasnn elinde tuttuu
irfan mealesi altnda feyizlenirken bir taraftan da ona
yoldalk ediyor ve onu yalnz, rkek, mahzun ve yorgun
grd her zaman, eski gnlerde annesinin yapt
gibi, manl insanlarn kalp huzru ile sesleniyordu:
Seninle berberim, sana inanyorum, yalnz deilsin.
Evet! O bu teminta zaman zaman bir kk ocuk
resizlii ile muhtat. Semha Ceml hocasnn yannda,
hem idealini garazsz bir samimiyetle benimseyerek

yapc kadn olabilmek, hem de ona kar yoldalk ve
analk
duygularn
yaratclk
mtereken
kisvesini
muhafaza
seferber
etmek
ederek,
gerektiini
hissetmiti.
Bu sretle yolu byk adamn yoluna den her kadnda
olduu gibi, trih ve insanlk karsnda Semha Cemlin
omuzlarna da birok vazifeler ykleniyordu. Bir defa
Kenan Rifnin kolay kolay tesir ve nfuz edilemeyen
ahsiyeti binasn tavaf edecek, kefedecekti. Sonra onu
heceleyip rendii kadar kendisine de gsterecekti.
Zra Kenan Rifnin etin ve sklmez bir kitap olan
kendi varln bakalarndan dinlemeye dima muhta
olan nevi ahsna mahsus bir vehesi de vardr. Ondan
sonra bir adm daha ileri gitmek ve berberce okunup
anlamaya allan bu kitab lem halkna okutmak, tefsir
ve tahlilini yapmak cap ediyordu ve herhalde kendisine
tevcih edilen asl vazife de buydu. Bu bakmdan Semha
Ceml mr boyunca hocasnn en salhiyetli, en
aydnlk
fakat
her
zaman
en
mtevzi
mfessiri
olmutur.
Essen ona ayak uydurmann, onunla yollara dmenin
byk
gl
yenebilmenin,
buradadr.
insan
Fakat
lmszle
bu
gl
gtreceini
de
biliyordu. O, Byle benim gibi seven bir vcut toprak

olamaz, belki de ben vcdumu toprak olmaktan kurtarmak iin bu kadar seviyorum. Ben lsem bile akm
asrlara intikal edecek kadar kuvvetlidir. nk ben de
Ak 27
onu bakalarndan intikal ettim, bende balayan bir ey

deil bu! Ben ona, gelmi gemi btn insanlarn, bana
mras brakt bir ruh zenginlii, bir ruh asleti ile
balym. Bu emneti kendi akmla zenginletirip,
besleyip gelecek nesillere devredeceim diye yazyor.
Semha Ceml vaadinde durdu ve son nefesine kadar
aknn seviyesini muhfaza etti. Ve nihyet bir bardak
suyu varlk denizine dkerek ebedileti. Fakat dnya,
herhangi bir insan olarak bu sevgiden gdlanan ve bir
yapc olarak bu sevgiden yardm gren ileli insann bu
kadarck
safsn
da
ho
grp
anlayamad.
Anlayamamakta da mzurdu. Zra, beeriyeti her devirde

bir
taraftan
Semha
Cemller,
bir
taraftan
Kenan
Riflerle kucaklayp saran ve bu yoldan ihy ve ibd

eden ezel sevd, essen kendi kendini anlalmamaya
mahkm etmitir. Niin? Bu, bizce sarih olarak belli
deil. Onun iin, u saklan zerinde bir an karar
ettikten ve -belki de henz bu anlaya varma kvamna
gelemediimizi
dndkten
sonrabu
meseleden
ayrlalm.
Veft gn, hayat karsnda bir defa daha kendi kendisi
ile ba baa braklan Kenan Rif, ondan alan boluk
ortasnda sdece Hepinizden g bana oldu demiti.
Bizler, bu resiz ifdenin mnsn imdi daha iyi
anlyoruz.
Burada, sylemek istediimiz halde ifdeye muktedir
olamadmz
bu
beerlii
atlam
bakmndan, sz gene, onlara brakyoruz:
ak
beyan

-
Benim hibir eyim yok., ne bir zevk, ne bir e-
lence, hibir eyim yok., bir akm var Semhacm.

-
Ne kadar fakirsiniz.
Evet, ben ehlgarmm!

Kaynak: Y.Asr. Mslmanlk: 243-247
Ak 29
PROF. DR. ZYA CEMLN DLNDEN SEMHA CEML

HANIM
renci iken btn hocalar onu azim ve zeksna,
muhakemesinin kuvvetine hayran olduklarn iftiharla
sylerlerdi.
Kendisini
tanyanlarn
hepsi
ve
niversite
Profesrlerinden Sayn ekib, Yusuf Ziya, o zamanlar

Darulfnn Eminliinde bulunmu olan Prof. Dr. Nurettin
Ali
onun
mstesna
kabiliyetini
hararetle
takdir
edenlerdendir. Hatta o tarihlerde Prof. Yusuf Ziya, kendi

nezareti
altnda
kan
bir
risaleye
(dergi)
Semha
Cemlin gnderdii bir yaz iin bana u satrlar

gndermiti:
Kzkardeinizin bu seferki yazs pek hayret verici!

Davudun Mezamirini okudunuz mu, bilmem?.. Bir kere
ltfen okuyunuz. kisinin de ayn menbadan ilham aldn
vazlar (aka) greceksiniz. Yazy okurken yle dedim:
Eer bu kz kp ta Ben Allahtan ilham alyorum, ite
delilim bu szlerdir. diyecek olsa, muhakkak ilk mmin
ben olacam. Yazs benim iimde bu derece azm bir tesir
brakt.
Bundan baka Prof. Bay ekibin hakknda ok takdir
eden yazlar vardr.
Semha Ceml asrlarn sinesinden nz ile beliren
tein (ateli, canl) istdad (kabiliyet)..
Semha Ceml.. mtekmil (tekml etmi, olgunlam)
ve mutlak fazilet rnei..
Semha Ceml.. ahsnda insan hisleri olgun bir belgat

ve btn vzuhile temsil eden yksek kabiliyet..
Semha
Ceml..
Rabbn
bir
tuhfe
(armaan),
bir
mcerred ruh; gaybdan beerilere armaan; tecessd

etmi ahlak numunesi..
Beer ller, insan havsalas, bu gen vcudun ksack
hayatna
sdrd
takn
kudreti
tartmakta
ve
anlayabilmekte akndr. Onun irfan dolu hayat, hayret

yan bir mucizeye benzer. Kudretin bezenerek vcuda
getirdii, beeriyeti artan icazkr (az szle mny
anlatan) bir eser!
Sanki Allah onu yaratmakla, kendine has olan zellikleri
bu vcuddan leme ilan etmek, gstermek istemi de,
bu ahane bideyi vcuda getirmi
Semha Ceml.. Hi bir beer hrsla yorulmam, megul
olmam, vakit kaybetmemi musaffa (sflemi) ve tam
insan!
Onun varlndaki enerji, asla sfl zaaflara, unsur
ihtiraslara taksim olmam, btn kuvvet ve iddeti ile
bir tek yoldan, bir tek hedefe akp vsl olmutur. O, ilhi
kudretten baka hi bir eyin zebunu olmamtr. Onun
temiz ve lekesiz varl, sefil bamllklardan hi birini
tanmaz.
Semha Ceml herhangi bir varlkta, o varln ahs
kymetini deil, bu vcuda vcud verenin sununu
(kudretini, tesirini) grr.
Ak 31
Semha Ceml.. yi ve fena diye iki mefhum bilmez.

Onun iin her eyde iyilik vardr. Fena denen kimse,
fenal iyilik zann ile yapan merhamete ayan bir
adan ibarettir. der idi. O, her sulunun nokta-i
nazarna (bak asna) nzul ederek (inerek) onu mazur
grmesini
bilir;
dnya
sahnesini
perdenin
iinden
seyreder. O oyuncularn mahiyetini de bilir.

Semha Ceml.. meslek hayatnda ruh terbiyeyi tam bir
muvaffakiyetle (baaryla) retmitir.
nsan kardeini bu kadar metheder mi diyeceksiniz, fakat
onu tanyanlar bu szleri az bile grr. Ebed eserlerinin
lirik
kudretli
tezahrn
mahviyetle
tadil
etmeye
uramtr.
Bir ressam, bir heykeltra, bir air ve her hangi bir
sanatkr iin, bir d tesirin, tabiat gzelliklerinin, bu
sanat
kabiliyetine
sanatkarn
zevkinin
inzimam
inbisatna
(katlma,
ilave
olma),
(genilemesine)yardm
etmesi lazmdr. Halbuki Semha Ceml iin ilham

kayna, her nefes yeni ve gizli bir kesini kefettii
ruhudur.
retmen olduu Kz retmen Okulunda ve gerek
Yovakimion Rum Kz Lisesi ve talyan Kz Lisesinde
kendisini
sevmeyen
ve
fuluna
(kaybolma,
batma)
alamayan kimse kalmamtr.

Kendisinin Rahmann Rahmetine tevd olunduu gn Kz
retmen Okulu retmen ve rencileri tarafndan
sylenen szler arasnda Bayan Sabiha Orhann da
gzyalaryla deerli hocas hakknda syledii szleri

teberrken (bereket sayarak) yazyorum:
Aziz retmenimiz, yaknda seni krsmzde greceiz
diye sevinirken ne idi bu, ne idi dn iittiimiz haber.
ittik mi? Hayr, hayr biz onu duymadk, duyamazdk,
duysak ta byle bir eye inanmazdk. Nasl olur da
grbz, ruhen hassas, maddeten elik gibi salam bir
vcut, bu kadar az zamanda yok olur?
Bunu
dimalarmz
retmenlerimizin
nasl
kavrar?
Fakat
saklayamadklar
dier
kederleri,
tutamadklar gzyalar, kafalarmza mthi bir darbe

indirdi nann, inann bu ac bir hakikattir. Biz yine
inanamyoruz, bunu da bize sen alamtn. ocuklar:
Ruh ebed, madde fndir. derdin.
te sayn retmenimiz, senin szlerini sana tekrar
ediyoruz. Cismin aramzdan ayrld, lm nihayet seni de
penesi arasna ald. Etimizden, trnamzdan ayrr gibi
seni de bizden ayrd yle mi? Hayr, sen lmedin, bilakis
kalplerimize bir kvlcm attn. Bu kvlcm byyecek,
byyecek,
yangn
alevi
hi
bir
kalplerimizi
ey,
hi
tututuracak,
bir
maddi
ite
bu
kuvvet
sndremeyecek.
Ancak bize tesell verecek olan, kalplerimizin en derin
kelerine kazdmz ruhun, benliin, ahenkli adn,
daima glen ve kzaran ehren, bize; Aldanyorsunuz
ocuklar, ben lmedim, diyen dudaklarn olacak. Sen
kalplerimizde, dimalarmzda btn varlmzda biz
Ak 33
yaadka yaayacaksn. Eserlerin ise hi lmeyecektir.

Senden feyz alan ocuklarn bunu yapmak kudretini
almlardr. Yalnz, yalnz sen, yatanda rahat, msterih
uyu.
Arkanda braktn talebelerinin hkrklarn hisset,
senin iin akttklar gzyalarn tutmalarn syleme.
Brak, brak, kana kana alasnlar mukaddes l
***
CEMLNUR HANIMEFENDNN KALEMNDEN SEMHA

CEML HANIM
On yalarnda idim ve en kk daym Esad Sagay
Beyin evinde misafir bulunuyordum. Daymn hanm da
halazadem olduu iin, akrabalmz iki batand.
Akam yemeinden sonra, oturma odasnda oluk ocuk
tatl tatl konuuyorduk. Halam ise, elindeki gazeteye
dalm, etraf ile pek alkalanmadan okuyordu. Daym,
birka defa: Hanm brak artk okumay... bak Smiha
da krk ylda bir geldi.. diyorsa da halam, yumuak
yumuak: Peki, imdi diye cevap veriyor, fakat bir trl
de gklerini gazeteden ayrmyordu.
Daym, syledi, be syledi, bakt olacak gibi deil,
elindeki sigaray arkadan gazeteye dedirdi. Kd
yanmaa balaynca da, bu sevimli mdhaleye ikisi de
glerek, ii tatlya baladlar.
Bir baka ilede, erkein ricsn kle almayan kadna,
barp armak, en abndan somurtmak, ne yazk ki ok
grlm hdiselerdendi. Halbuki, daymla halam, her
meseleyi byle zarfet ve nezketle hl ederlerdi. Sonuna
kadar da, bu byle srp gitti.
*
Esad Sagay Bey, en kk daymd. Aabeyi Ceml Bey ise,
daylarmn en by idi. Her ikisi de byk annemin
kardei idiler. Annemin kardei doktor Server Hilmi Bey
ise, ortanca daymd.
Bykannemin annesi efika Hanm, gen yata veft
edince, Msr Vekili Hac Sleyman Aa ile Zekiye Hanm,
dul kalan damatlarn, hsn-i ahlk shibi halayklar Hac
Ak 35
Kalfa ile evlendirimiler ve Esad Bey de bu izdivatan

dnyya gelmi. Onun iin de ite, bykannemin
sonradan doan kardei Esad Bey, kendi olu Server
Bey'den yaa kkt.
Bu tabloya gre Esad Sagay Bey, Ceml Bey Daymn
kz Semha Ceml Hanmn amcas idi.
Semha Ceml Hanm, asrlarn zor yetitirdii mstesn
insand. Ona. tek kelime ile rb-i mcerred dense reva idi.
Bir kere ok greldi. ok da zeki ve ok merhametli,
bilhassa adlet duygusu son derece inkiaf etmi insand.
Amma, btn bu stn vasflarm, ahs heves ve
menfaatleri iin kullandna kimse hid olmamt.
Bir eini daha grmediim hrikulde gzel elleri vard.
Veftndan belki on be sene sonra, kendisi ile Muallim
Mektebinde hocalk yaptn rendiim Tevfik Ararat
Beye, kendisinin dayzadem olduunu sylediim zaman,
ok akll, terbiyeli ve kibar bir zat olan Tevfk Bey, sanki
birden bire karsna eski bir imaj km gibi ararak:
Elleri diye det barmt.
Sonra da kendisini toplayarak, meriyet ve faziletlerinden
sz etmek suretiyle yapt heyecanl k dzeltmee
alt.
Semha Hanm, KIz Muallim Mektebindeki olduka uzun
sren hocal senelerinde, amcas Esad Sagay Bey de
Marif Vekili bulunuyordu. Amma, iki sene sren bu
vekillik devresinde, kimse Esad Beyin Semha Hanmn
amcas olduunu bilmedi. Bilemezdi. Zra nmek gibi
beeri zaaflara kapal olan bu gen kz iin tefhre benzer
her duygu, aypl ve haram ilerdendi.
Ne ki, vekil olan bir amca ile iftihar etmemek de, bu tok
gnl iin bir ey miydi? O, Hak katndaki yce mevkiini de
kimseye if etmemi ve bandaki mn sultanl tcn

kimseye gstermeden bu dny kprsn gemi olan,
tasarruf shibi bir ehl-i ak idi.
Kaynak: Srra Yolculuk, sh: 310-311;
bkz: Smiha Ayverdi, Rahmet Kaps, Ankara:
Hlbe Basn ve Yayn, 1985, s. 66-68.
[Byk Hikaye]
BRNC KISIM
DOLUNAYLA CAN
Can, ak senin kendine mahsus varln yakm
ve sende bo bir kalptan baka bir ey brakmamtr.

Sen ii bo bir kaval gibisin ki bu vcuttan duyulan ses,
kaval alcnn sesidir. Sen kendi vcudundan lm ve
benim akmla yaayan bir vcutsun. Akn cnun [delilik]
anlar senden gitmitir. Mademki artk hikmeti buldun,
sakit [skt eden] ol. Akn srrna bu dudaklar kilit olsun.
u yanan odunlardan kan alevi gryor musun?
Bu attrdlar, bu feryat biraz sonra kalmayacaktr. Hatta
kor
geince,
kzgn
atein
vcudundan
eser
kalmayacak, yalnz bir para kl kalacak ki onu da kbet

havaya savuracaklardr. Akn hakikati budar Can. Alev,
kor, kl ve nihayet hilik. Ocan iinde kvlcmlar
saarak, yanan atein kzl ndan baka odada
aydnlk yoktu. Dolunay ve Can ocan banda birer
kilime oturmulard. Cann ruhunun terbiyecisi bu gece
olgunluunun bedir haline geliini haber veriyordu; ve
ocakta yanan odaya kzl bir k saan ate, bu
konumaya ltif ve canl bir mana veriyordu.
Can, koyu kumral salar, hafife kk ve yuvarlak, kk
alnna tatl bir kavisle kvrlm, ince biimli kalar ....
grmeyi bilen, zek ve ak grnen manal siyah gzlere
bir baka cazibe veriyor. Bu kk manal yzde
kenarlar derin his ve elem izgileri ile evrilmi bir ok
ak
szleri
zuhur
etmi
solgun
dudaklar
sevimli
40 Semh Ceml Hanmefendi
kvrmlarla glmsyordu.
Bu mana dolu yz ve gzel vcut, insana pek ne'eli
gemi grnmeyen edid [iddetli] ve atein bir ak
kitabn okuyormu hissini veriyordu.
atlan ince, kavisli kalar, bu akn heybet ve ateini
ifade ediyor, fakat kenarlar elem izgileri ile derinlemi
gzel dudaklar, bu ate iinde akn mihnetini kendine
can edinmeyi bilen bir hisle glmsyordu.
Dolunay ise onun ehresinden ve akndan tamamyla
okunabilir,..
Her akam Can evine giderken bu sefer Dolunay onu
alkoymutu
ve
iki
saatten
beri
konumuyorlard.
Dolunay dedi ki;

Bir daa kar haykrsan, duyulan ses, dan deil,
senin sesindir. Yanm kta da kendi vcudu snm,
akn vcudu hkim olmutur.
Can ocaa bakt, hakikaten, bu anda ocakta yanan
odunlar kor halini almt. Alev, grlt kesilmiti.
Gene Dolunayn hkim ve tatl sesi Can'n kulana
tanrsal bir zemzeme [Name, ho ses] dkt ;
Ak yle bir denizdir ki, diyordu, oraya batanlarn
ne ikyet, ne de zevk nidas iitilmez. Denizin dibine

bak ki, orada skndan baka bir ey yoktur. Ses, sad,
kaynay ve alkanlar hep denizin stndedir.
Sen hakikat gneinin araycs idin. Bil ki gne kalbinde
Ak 41
batp kalbinde dodu!

Bir zaman sustular...
Nihayet, korlar kl kesilmi ve ocak bombo kalmt..
Dolunay diyordu ki;
Akn ldrc eli, bir kamtan kaval yapmak
isteyen kimse gibidir. Kamn boazn keser, tekrar onu

gzel tutup okar ve gene kendisi alar.
Ak ldrc, fakat tekrar can vericidir ki, bu can
evvelkine benzemez. Akn huyunu ve rengini tutar.
Fecrin
ilk
beyazl
bu,
btn
sadeliine
ramen
fevkalde grnen hcreye aksederken Dolunay ve Can

yerlerinden
kalktlar.
Dolunay
hcrenin
kapsn
aralayarak;
afak skmek zere Can, haydi yr! dedi. Kk
kapdan yan yana ktlar-
CAN
Can.,
bu,
akn
tarihinde
unutulmayan
bir
simadr. Evveli ve ba yaratn srrna karan ak,

sinesinde beliren bu mstesna simay her vakit tevkir
[Tazim. Hrmetle anmak] eder. Dolunayn candan arkada
olan Akgn, Cann enitesi oluyordu. Ona, enitesi
bakm bytmt. Can Dolunay ilk grd gn,
yaratann nnde duyulan bir tapnmak duygusuyla ve
her zerresi ile ona tapm, yakc bir akla onu sevmiti.
Dolunay' ilk defa enitesinin evinde grmt. O
gndenberi Cann gzleri dnyada Dolunaydan baka
hi bir eyi grmemiti.
Fakat bu ak her trl beer arzudan azade ve
mukaddes
bymt.
Can
Dolunaydan
be
ya
bykt ve onu ilk grd vakit bsbtn gzel bir

kadnd. Dolunay ise onu, bir ak rzgr gibi takdis
etmi, aralarnda beer bir aka dellet edecek hi bir
hadiseyi dnmemiti. Onu kendi vcudundan bir para
gibi sevmi, ona sayg ve takdisle balanmt. Can
Dolunayn nenesi, arkada, hamisi eli, aya her eyi idi.
Can Dolunay grdkten bir ka gn sonra enitesini ve
bir yl sonrada kardeini kaybetti.
Akgn'n biricik kz Aya, onun eline yirmi yedi gnlk
geldi; ve Ayay byten Cann ak, bu kk kzla yat
olarak yava yava byd, ve imdi on dokuz yanda
Aya baharn, ve Can ise aknn ihtiyar olmu kn
idrk ediyordu.. Biri taze bir bahar, teki ise bir ak
ihtiyar olmutu. Can, her gn Dolunayn hcresine
Ak 43
gidip ilerini grr, ve gece eve dnerdi.

Artk onun vcudunda Dolunayn arzusundan baka bir
hayat eseri kalmamt. Fakat bu oluncaya kadar, neler
gemiti, neler... Bu, ne ztraplara, ne atelere, ne
frtnalara mal olmu ve Can ka lmle lp dirilmiti.
Sanki ak onun ruhunda yalnz yakc ve ldrc vasfn
gstermeye ahdetmi ve bol
bol
cefas ile yakp
Dolunayn cemalini ziyalandrd bu ruhtan, safasn

tamamyla esirgemiti..
O bir yangnd ki, alevleri Cann yznden ve kendinden
baka neyi bulsa yakyor, ona bir arzu, bir heves, en
kk bir duyguyu bile ok gryordu.
Nihayet Dolunayn shhati, rahat, zevki onun, hayatnn
emeli olmutu. Fakat bu emel gerekleinceye kadar ve
bu ate, harman yakp bitirinceye kadar, ne feryatlar, ne
ateler onun benliini kasp kavurmu ve muratlar onu
azad edinceye kadar ona, her an yllarca sren ne
elemler ektirmiti.
Nihayet ite hi bir arzusuz, emelsiz, yanacak bir ey
kalmaynca
yangn
da
bitmiti..
Ve
bu
itiyak
gecelerinden sonra alevlerin kzll doan gn kana

boyarken,
arzusundan,
bu
yeni
aknn
aleminde,
onun
heveslerinden
biri
kendine
ait
kalmamt.
Candn murad Dolunayn murad olmutu, ki akta en

yksele gaye budur. O, Dolunayn zerine titreyen
ondan baka bir ey dnmeyen ve onun vastas ile
elde edilecek akn her trl zevklerinden feragat
edebilen mstesna bir vcuttu ve akn pek nadir

yetitirdii bir eserdi. Ona halk kendini satan kadn
derlerdi.
te Can byle Cand.
GLEMRE
Can, Glemrenin hcresine [Oda. Odack]
uramt.
Glemre Dolunayn en yal ve ho dostlarndan biridir

Bana her vakit bir gl ilitirmeyi sevdii iin ona byle
denmitir.
Pek ok defalar olduu gibi ba elleri iinde, yz
sapsar, sessiz sarho deildi
Hcresinin nnde, glen tatl yz, bir ie eilmiti, bu
bir kei postu idi, kurutmak iin temizliyordu.
Can
grnce
sevinerek
kalkt,
ocuk
gzleri
glmsyordu. Tatl gzel yznde lh bir skn vard

Can ona bu hallerinde (ocuk ihtiyar) demeyi severdi.
Yeilliklerin, imenlerin stne bir post serdi
beraber
oturdular.
Dolunay, babasndan kalan byk serveti datp buraya
geldiinden beri, Glemre, air tabiat, Hisli, ve ince
varl
ile
Dolunayn
yanndan
ayrlmam,
esasen
karsn kaybettikten sonra bir tek sevgili kz kk

Emre'nin hrpalanmamas iin bir daha evlenmemiti. Bir
de zevcesinin kz Byk Emre vard ki, bu kz da kendi
kzndan ayrmazd. Glemrenin kendi kz kk Emre,
aka mstait olmakla beraber, kimseyi sevmemi, tabiat
sever; onda ak, takn fakat bir ekil almayan bir
feyezan halindedir Aya ile bu kz ayn yatadr ve
birbirlerini ok severler.
Glemre de Dolunayn btn dostlar gibi putlara
inanmaz; fakat fikirlerini gizli tutar ve onlarn dininden

grnrd
Dolunay ona bir Allah' telkin etmitir.
Glemre her zamanki gibi:
E., bakalm gzel dost a! diye akn yarm brakt
tatl ifadesi ile sylyordu.
Can:
Bu sabah seni dinlemek istiyorum, dedi. Glemre ok
sz sylemez, Dolunaydan baka bit eyden bahsettii
de pek duyulmaz; sustuu zamanlarda da ak, hali,
sylerdi.
Kesik
ifadelerini,
yank
bir
ak
heyecan
tamamlar, hele akn takn vcudu, onu olduundan

daha zaif [kuvvetsiz, tkatsz.], fakat eski bir kaynak gibi
hep genletiren bir kuvvetle sarsar durur.
Hangi
hadiseden
ilham
ald
bilinmeyen
bir
ruh
atlyla:
ocuum., diye balad. nsan, yaratlmlarn en
kudretlisi, ayn zamanda en zaifidir.

Bir yandan dalara, denizlere, sahralara hkim, bir
yandan da ihtiraslarna, meyillerine esir...
Dnnce
mahlklarn
iinde
ondan
stn
yok.
errinden eytan pabucunu almadan kaar. O bir kerre

kana susamasn, inan ki dii kaplan yannda melike
olur; ifritler halinden ibret alr. Bozuklukta eytana klh
ters giydirir, zebanilere ders verir...
Ak 47
ocuum, insan yalnz ak bulmak, ona ermek onda ak

olmakla kemali bulur. Ak her ey, her ey... o..
Glemrenin en gzel zaman, bu cokun zamanlardr.
Temiz bir ocuk safvetiyle mavi gzleri titrerken onu
dinlemek ne hotur!
Eer Yaratan merhamet etmezse dnyann btn
il ve ifa hzineleri zehir ve hiyanet saar, eer

ltfetmezse, serin rzgr ate olur, misk kokular,
cehennem kokusu, gnelerin sat nur, btn zulmet
olur..
Hay gidi insan nene gveniyorsun! Salam bir iradeye
dayan.
Fakat
bir
irade,
ryecek
ete
kemie
dayanmasn. Onu besleyecek ak ve hakikat olsun!.. Eer

hayale dayanyorsan, emekler de hayal olur!
emenin iftihar, kendini yapan ta, toprak deil,
iinden akan o gzel can verici su iledir. Bu suyu
membandan almaktan hi bir vakit utanmaz. Ak, ak,..
eer
sen
huzuruna
aydnlnla
varmaya
bu
yzm
kara vcudu
yoktur.
rtmezsen,
Bende,
benim
diyeceim nem varsa enindir. Bir kerre seni gren,

dnya nimetlerinin hi birile doymaz. Ey ak, sen yzn
bir kerre grenlere ac da, onlar bu lutuftan mahrum
etme. Onu bir kerre grmek elde hccettir.
Kumun stndeki su birikinticii, parlty, gnein aksi
olan aydnl, kendinden biliyor; gne te gklerden ona
glyor ve; gece olsun da o vakit grrz, senden mi
benden mi anlarsn diyor.
Kendindeki kudret ve hayat, etten, kemikten bilen biare

insana, ezeliyet gnei de, kdem gklerinden bakp
glmsyor:
lm
ve
aciz
gecesi
bir
gelsin
de
grrz, bu hayat parlts senden mi, benden mi,

bilirsin, diyor!
Glemre her vakit ki ifadesine gre ok selis [dzgn ve
akc ifde] sylyordu. Can, bu ifadeden yanar gibi oldu.
Nihayet o, lh olan ak takdisle szn bitirdi:
Oh, ocuum! k akn bir zerresini iki cihana
vermez. Sarho ol, i, i!..

Gene bsbtn ocuklam, tatl yz sararmt. Ak
sabahlarndaki gibi ban elleri ile tutuyor, Cana: git,
syletme beni, yeteri Der gibi bam sallayarak iaret
ediyordu. Beyaz sakalna iki damla ya szld.
Can dnerken, onu bu kadar ocuklatran bu kadar
ilhiletiren masum heyecan dnyordu. Bu akta ne
kudret var, o nelere kadir deil; diyordu.
**
Sabah oluyordu. atlaklarndan yeil fidanlar fkran bir
yar arasna gizlenmi hcrenin kapsna bahar aan
eftali
Fratn
ve
badem
kar
-aalarnn
srtlarnda
iekleri
fecrin
ilk
serpilmiti.
klar
ufku
gmlyordu. Nehrin boyunca yrdler. Buras btn

badem ve eftali aalar ve yemyeil ayrlarla evrili idi.
Ve iek aan bu aalar gz alan bir beyazlkla yeil
gn
iine
oyulmu
fevkalde
zarif
oymalar
Ak 49
andryordu.
Can, nereye gittiini bilmiyordu. Asasna dayanarak
dalgn yryen Dolunayn iki adm gerisinden sakin bir
halde yryordu. Can gecenin tesirile hl sarhotu. O
aralk Dolunay gitmek istedii yeri kendisi syledi:
Uluanda ava kmadan yetimek istiyorum. Daha
bu huyundan vaz gemedi Can yakmay kendine zevk

etmek ho bir ey deil... Sen eve dn ben onunla
seyahat meselesini greceim. Msra giderken seni
alrm. Uluand ve Glemre ile Nekaoda isterlerse gelirler
dedi.
Demek ki, artk Dolunay kararn bsbtn kati olarak
vermiti. Hibiri onu bu kararndan dndremiyordu; ne
Glemre, ne Uluand, ne Can.. Ne btn Uruk!
kinci bir Msr seyahatine Dolunay kuvvetle karar
vermiti. Fakat Dolunayn Uruktan ayrldn hi kimse
istemiyordu. O btn bu lin sevgilisi idi. Yznden bir
ok fakirin zengin olduu, kavallarnda onun yank
arklarn aldklar gzel sesli Dolunay herkes severdi.
Can ise yolculuun bin trl zorluunu ve Dolunayn
rahatn dnerek bu seyahati istemiyordu. Fakat bu
sefer hibir ey sylemedi, Dolunaya bakt. O dnceli
ve dalgnd. Bu gece uyumad iin yznde tatl bir
solgunluk vard Nehrin akndan dzlemi, topraklar
incelmi kenarnda pek rahat yrmek kabildi; pembelii
artan hafif bahar kokusuyla saflam ge doru,
hafife bam kaldrm, yle yryordu.
Dolunay gzel, parlak geceye benzeyen siyah gzlerin,

muntazam banda ipek gibi yumuak kokulu salar,
hep temiz ve yksek kokular alan delikleri kalkk
harikulde burnu, koyu bir gl pembesi renginde eneye
doru hafife incelen buday ehresi harikuladedir.
Akn
tuza
olmak
iin,
fevkalde
bir
terkipten
dzlmtr.
Can iin Dolunay ise, ne bir kelimenin, ne btn bir dilin
anlatamayaca bir eydir. Ne gzellik, ne iyilik, ne
byklk ... Onu ifade iin bir sembol olamaz. Koyu gl
kurusu sert bir aba ipliinden dokunmu elbisesi,
yzndeki rengin aksine kararak, tatl bir katmla ona
bsbtn ho bir cazibe veriyordu. Deve derisinden kaba
bir ekilde kesilmi sandallar iinde beyazl ve gzellii
grlen ayaklar, bir hurma budandan kesilmi asay
tutan hkim ve gzel el kadar nazik ve ltifti. Biraz uzun
dalgal, ipek gibi yumuak salar, boynunun gneten
yanm cildini okuyordu. evik vcudunda harikulade
bir erkek vcudunun canl cazibesi ona bir ilh gzellii
veriyordu.
Cann
evine
dnen
yolun
bana
geldikleri
vakit
Dolunay:
Gle gle Can... Glemre de akama grrz!
Dedi.
Dolunay nehrin boyunu takip ederek bir mddet yrd.
Sonra uzaktan kokular taze sabah havasm dolduran bir
ok gllerle ak ufku renklendiren bir gl bahesinin
Ak 51
itini at. Bir zamanda bu bahelerin arasnda yrd.

Ve nihayet ak dz bir ovaya kt ki buras kyn
bitimini tekil ediyor ve Uluandn tepeye hkim evinin
bahelerine buradan gidiliyordu. Karda btn ky
eviren kal'alar ve bir sra tekil eden kerpiten, yaplm
oban evleri grnyordu. Sada sonradan yaplma bir
tepenin zerinde mabet kulesinin tarassut yerinde effaf
bir bulut parac henz dalmam, koyu rdek ba
tepenin
arkasnda
gizlenen
ovada
henz
afak
balamamt. Etrafta derin ve fevkalde ltif bir sessizlik

vard. Tatl bahar havasnn hsl ettii kokulu sisler daha
yer yer ykselmemiti. Hafif, gz alan bir k bu
sonsuz grnen ovada yeilimsi bir aydnlk hsl
ediyordu.
Bir mddet daha yrynce, Dolunay uzakta at zerinde
koan obanlar grd. Bunlar taylar koturup kement
atp eleniyorlard. At ve deve srleri bir glge halinde
ufukta yava yava kmldanyordu. Dolunay bunlara
uzaktan seslendi.
Hey oban, oban!
Gr, gzel sesi btn ovay dolduruyor, btn ufuklar

bu gzel ses saryordu. En evvel ocuklardan biri
Dolunay tanyp seslendi:
Dolunay, Dolunay! ..
Tatl bir ocuk sesinin tnlayan muhabbetli ahengi ovada

masum bir akisle titredi.
obanlarn ikisi uza grmek iin, ellerini doan

gnein kzltlarna siper ederek at zerinde geldiler.
Bunlar on drt yalarnda sevimli obanlard. Arkadan,
ellerindeki hurma lifinden yaplm kementleri savurarak,
tozu dumana katarak be alts daha geldi.
Dolunay grnce, hepsi sevindiler:
Dolunay, Dolunay!
Bu isim bir muhabbet dalgas iinde ovay dolduruyordu

Sanki kzl bir evre iinde parlak bir lal gibi doan
gnein klar bu isimdi.
Dolunay, bunlara:
ocuklar, ben de kement atacam, bana kement
getiriniz!
Dedi ve ilerinde en gzelinin elinden kemendini ald.
Onun yaman bir nianc olduunu herkes bilirdi:
Tazy koturun! dedi. Ve bir oban, siyah bir
tazy nne srp atn hzla srd. Dolunay kemendi

havada savurup iddetle frlatt. Bir uultu ile kement
yldrm gibi giden taznn vcudunu sard.
Btn ocuklar heyecanla bartlar:
Yaman niancsn, yaa! diye haykrarak atlarn
ona doru srdler, etrafn aldlar.

Fakat Dolunay orada ok durmayarak onlardan ayrld.
Bir kk it ovann imale giden yolunu bir hurma
Ak 53
bahesinden ayryordu. Bu iti ap saa dnnce geni

bir ta az olan kuyunun banda bir kzn, arkas dnk
olarak, su ekmek iin kovasn attn grd.
Ayak sesini duyan kz dnp bakt. kisi de biribirini
tandlar.
Dolunay ve Aya...
Gz gze geldiler. Ela ve lh siyah gzler birebirinden
tutuan bir garip ule ile birdenbire yand.
Dolunay ona hayretle bakt. Ne kadar gzeldi!
Bir gnein, gizli bir manev gnein aydnl bu gzlere
aksetmiti:
Aya, sen misin? diye seslendi.
Titreyerek
Benim, dedi.
Bu gzlerdeki akis Dolunay bir anda meclup [Tutkun]
edip:
Sen mi su ekiyorsun? diye sordu.
Evet. Tu koyunlar otlaa gtrd, su ii bana
kald.
Ver kovan da ben ekiyim, dedi. Ve kuyunun
banda yapraksz iki atall bir zeytine geirilmi uzun

tahtaya bal pi alp ekti. Kova dolu olarak kt. Tatl
sesinde bir ak ahengi alayp:
Ben tayaym dedi. Dolu kova Dolunayn elinde
yanyana yrdler. Dolunay ona bir ok sualler sordu ki

bunlarn hepsinin cevabnda bir sarholuk seziliyordu.
Aya Dolunayn yannda bulunmaktan, onun kovasn
tamasndan titriyordu.
Zaten mmkn miydi ki, Dolunay bir cana meyletsin de,
bu meylin atei o kalbi teshir etmesin.. Bu, dnyada
olmayan bir eydi! Biraz sonra at zerindeki obanlara
rasgeldiler.
Hzla
koarken,
ilerinden
biri
gen
bir
kahkaha
savurarak:
Aya, Dolunay yaman niancdr, korun!
Diye seslendi.
Bu sz Aya'nn kalbine atein bir zevk verdi. Aya
korunmuyordu. Bilkis Dolunayn ak ona tasavvur
edilemez bir cazibesi olan ilh bir ate eklinde
grnyordu.
Btn
[lke,
yurt ]
kadnlarnn
gnllerini megul eden Dolunay glmseyerek apkn

obana selm verdi. Yanaklar kzaran Ayaya, Dolunay
sevimli siyah gzlerinde, gl pembesi dudaklarnda
atee benzer bir mana ile bakt, o bu sz hi iitmemi
gibi
grnmeye
alarak,
uzakta
prldayan
Frat
gstererek:
Bakn ne kadar gzel!
Dedi ve Dolunay hemen Ayann gzlerini yere indiren

bir ateli bakla:
Ak 55
Ah, sen daha gzelsin! diye cevap verdi.
Bu pek masum bir ka dakika, Aya iin bir baka

lemde yaanm sonsuz bir zevk an oldu. Dolunay
ondan Glemrenin ziyafetine gitmek iin sz ald. Hem
de Kovasn evine brakrken: Bu gece seni bekleyeceim
Aya, szn ne sevimli bir gzellikle sylemi ve
uzaklarken, Ayann, odasndan iittii arky ne
doyulmaz bir cazibe ile sylemiti:
Sen olmasaydn,
ben ak bilmezdim,
ak olmasayd,
seni bilmezdim! ..
**
Evine gitmek zere saa giden yolu takip eden Can,
dalgn yryordu. Nehrin kenarnda balk tutan on onbir
yalarnda gzel yzl, kumral ocuk onu grnce:
Kendini satan kadn! diye, tuhaf bir ahenkle
kamna eli ile vurarak ezberler gibi bu sz kere

tekrarlad.
Bu aralk arkadan gelen ve ayandaki sandallarn sesi
iitilmeyen
yal,
gm
sal
ihtiyar
Msrl
rahip
ocuun yanndan geiyordu. Glemre'nin akrabas olan

kk olann syledii bu sz duyunca merakla
ocuun yzne bakt ve sordu:
Ne dedin, yavrum!
Kendini satan kadn! diye ocuk uzaklaan Can'
gstererek:
te gidiyor, dedi ve kendine sz syleyenin zgguratn
rasat kulesinde alan ihtiyar rahip Nekao olduunu
tand.
[Ziggurat, (Akata ziqqurrat, zaqa ykselmi yere
kurmak ) eski Mezopotamya vadisinde ve ran'da
teras bulunan piramitlere benzeyen tapnak kulesidir]
Nekao ocuu okad ve:
Bana syler misin yavrum, bu kadn kimdir? dedi.
ocuk, taze bakl mayi gzlerini fazla oyalamak isteyen
bu ihtiyardan biran evvel baharn tazeliine ekmek ister
gibi; yznde cevval tatl bir k gezerek:
Herkes ona byle der, bilmiyor musun? diye
istifhamla onun yzne bakt ve sonra:
Emre bunlar daha gzel bilir, istersen sana
anlatr! dedi ve btn vcudunu tatl bir meyille nehre

doru brakarak kamn ucundaki yemi suya savurdu.
Emre, demek bunu bilir, diye ho ve hkim
yryl ihtiyar, arkasndan, pek l tand Cana

bakt
Dolunayn hcresinde sk sk rasgelip de o kadar
holand bu kadn iin duyduu isim onu bsbtn
megul
etti.
imdiye
kadar
ona
byle
dendiini
Ak 57
iitmemiti.
Nekao Glemrenin evine giden yola dne dne
sapt.
Bir
ka
dakika
sonra,
koyunlar
otlaa
gtren
Glemrenin evinde rahip Nekoa, kz kk Emre ile

kar karya idiler.
Nekoa Emrenin yeil bahelere, tarlalara bakan odasnda
ke penceresinin nndeki sedire oturmutu. Emre
cevval hisli elleriyle ona hurma arab getirirken
Byk
Emre
iek
toplamaa
gitti.
Ekmek
piirmek ii bana kald, diyordu, hem yava yava ziyafet

iin hazrlanyoruz. Geleceksin deil mi Nekao!
diye
ihtiyar dostunun yzne sevinle bakyordu. Nekao:
Geleceim kk dostum, fakat senden bir ey
renmeye geldim, dedi. Can hakknda bildiklerim bana

syleyebilir
misin?
Ona
kendini
satm
kadn,
diyorlarm!
Birbirlerinden ok holanan bu iki dost kar karya
oturmulard. Kk Emrenin kk zeki ehresi, parlak
kumral gzleri aydnland. Sonra sevimli yzn cidd bir
glge kaplad :
Can
hakknda
anlatabileceim
bir
bildiklerim,
varlk
dedi
deildir,
Can
benim
Nekao!
Fakat
kkten beri o beni dnyada en ok alkalandran iki

insandan biridir.
Ve Nekao'nun bir sorgusuna meydan vermeden ak

sevimli ehresinde tatl bir tebessmle serbeste:
Biri, bilirsin ki Dolunay, teki Can... dedi ve ona
benzemeyi ne kadar isterdim diye mahzun bir tavrla

glmsedi.
Sonra Nekaonun varln unutmuta kendi kendine
syler gibi balad;
Bundan bir ka yl nce, yani sen gelmeden iki yl
evvel, btn Uruku helecana dren bir vaka ona bu

ismin verilmesine sebep olmutu;
Bir gn Can Dolunayn hcresinde iken sz arasnda
Dolunay:
Renkli ynden dokunmu ncili allar var bir tane olsa
Byk Emreye verirdim, demiti.
Can Dolunayn bu arzusunu yerine getirmek istemi ve
bu
allarn
memleketin
zengini
Uluandn
evinde
bulunabileceini dnmt. Fakat Uluandn ba iisi

bunlar efendisinin hesabna ve ar paha karlnda
satyordu. Cann ise byle bir alla deiecek hi bir eyi
yoktu. Dolunayn arzusunu muhakkak yerine getirmek
istiyordu.
Sevdiinin bir baka kadna vermek zere istedii eyi
temin edebilmek arzusu bu kadar saf bir ekilde bir a
kn kalbine hkim olmas ne kadar ender bir eydir.
Fakat,
Nekao,
bu
gibi
duygular
onun
kurumu kalbinde yer tutamaz olmutu.
hassasiyeti
Ak 59
Can hcrede gndelik ilerini yaparken, keiyi saarken

stleri
kaynatp
Dolunayn
yourt
ve
ekmeini
hazrlarken, atei yakarken, hep bunu dnyordu. Can

hep Dolunayn hizmetine bakard. nk kars, Suna,
hasta olan babasnn memleketine sk sk gider aylarca
kalrd. Can hcreden knca, bir komusundan dn
bir ey istemeye gitti. Bu, evinde yalnz yaayan bir
kadnd. Bir ka keinin st ile geinirdi
Can kadna;
Bana dn ne verebilirsin, iki kei verebilir
misin? diye sordu.

Kadn;
bir
Zaten drt keim var; mmkn deil, ancak sana

olak
verebilirim,
dedi.
Can
bunun
bir
ie
yaramayacan bildii halde ola ald, ve Uluandn

evine gitti. Ba iisini grd.
Fakat olak mukabilinde kendisine byle bir al vermek
kabil deildi.
Uluandn, stunlarnda insan ba, arslanlar oyulmu
muazzam
kapsnda,
baii
ile
Can
bir
mddet
konutular. Can, muhayyelesi altst olmu bir halde

kalarn atarak dnd. Ak nihayet dehet veren bir
ibdada bulundu. Can kendini satmay teklif edecekti!
Kendimi satyorum, kabul eder misiniz? dedi.
Baii Erolu, bu teklif karsnda ard, hayran hayran

Cann yzne bakt:
Bir al iin mi? diye dnd. Acyarak:

Sen bu iten vazge! diye mani olmak istedi. Bir al
iin byle bir harekette bu hm m iyi aklda hafiflik
sayyordu.
iye
de
ihtiya
yoktu
amma,
Cann
ricalarna tahamml edemedi.

Ve i yle halledildi. Can bir sene Uluandn kapsnda
hizmet
edecek,
buna
mukabil
al
Dolunaya
gnderilecekti.
Ne garip kadn! hi bylesini grmedim, Nana
beni iki saat a braksn; diye tuhaf tuhaf gldn Can

bana anlatmt.
Can, gah gtren ocua, Dolunaya bir ey sylememesi
iin tembih edilmesini rica etmiti. Onun bir arzusu iin
cann isteseler, onu da verirdi. Can burada esir gibi
alacak. Dolunay
istedii vakitler gremeyecekti.
Fakat burada gene feda edilen Cann ruhunda kalan

kendine mahsus bir tek duygu oldu, ve buna mukabil,
Dolunayn bir istedii yerine gelmi olacakt.
Bir ate ok, Dolunay grmemek, Cann yanan kalbine
saplanmt. Bu atein hi akas yoktu... Fakat Can, bu
acya
da
tahamml
edecekti.
al
gtren
ocuk,
Dolunaya bir ey sylememiti. Yalnz al Cann

gnderdiini syleyip gitmiti. O gn Dolunay, hcresine
giden byk Emreye al hediye etti, omuzlarna koydu.
Fakat akam oldu. Can hala gelmedi. Dolunay merak
ediyordu. nk Can her akam gelir, yemeine ve
odasna bakar, ondan sonra evine dnerdi.
Ak 61
Ge vakit, Dolunay Cann evine gitti, sordu. Evdekilerde

bir ey bilmiyordu. O gece bylece geti ve bunu gn
daha takib etti.
O vakte kadar Can ve Dolunay tanmayan Uluand Can
bir sabah bahesinde grd. Nekao, Uluandn kim
olduunu bilir misin?
Dolunayn dostu olduunu bilirim dedi
O kadar m ? Nekao:
Bir ok meziyetlerini bilirim diye saymak istedi.
Emre;
Onlar muhakkak ki pek oktur. Fakat bir kahraman
olduunu bilir misin? dedi.
Nekao hayr dedi.
Uluand bir Asur
Trk muharebesinde pek byk iler grmtr.

imdi de (Dou) kalasnn muhafazasna Uluand memur
edilmiti. Dman hcum edince kala iddetle mdafaa
edilmi ve muhasara eden dman pskrtlmt.
Uluand dmann takibine karar vermiti. Halk ise bunu
istemiyordu. Fakat Uluanddan korktuklar iin kendisine
bir ey syleyemiyorlard. Nihayet onun pek ok sevdii
Aysuyu kandrmlar, o da gidip Uluand'a harbe devam
etmemesi iin sylemeye karar vermiti. Aysu, Uluandn
can gibi sevdii bu gzel kz, onun btn emeli,
hzinesi idi. Annesi, babas olmayan bu kz, bir zalim
amcann tarlasnda iilik ederken grp gzelliine

tutulmutu. Onu amcasndan isteyip evine ald. Henz
dnleri olmamt. Uluand bir sabah miferini ve
zrhn giyip ordunun basma geecei srada Aysu a
drna girip ;
Andm!. sana bir ey syleyeceim. diye gzel ve
kk elini Uluandn geni ve kuvvetli omuzlarna
koydu.
Uluand, el gzlere, nazik pembe ehreye tutulmu bir
nazarla bakp;
Syle gzelim syle., benim ruhumun blbl,
Uluand senin!
Diye kumral parlak salarn ak ve efkatle okad. Krp
getii bir yn dmann lmnn titretemedii sert
kalbi, bu kk ehre, bu gzel gzler zebun etmiti..
Kavga meydannda, yaman bir bahadrlkla frlayp amaca
giden ok ve yay, imdi belinde hi bir ie yaramayan bir
demir paras halinde sallanyordu...
Aysu
yanam
Uluandn
yzne
koyup,
kendine
retilen szleri tatl sesi ile sakitne syledi.
Uluandm,
harpten
vaz
ge.,
ben
bunu
istemiyorum! dedi.
O anda Uluandn ehresi birden bire kart ve insana
heybet ve dehet veren bir nazarla bakt, halinden bir
ey anlamayan Aysu'yun bileklerinden tutup ekti. Sesine
mthi bir eda vererek;
Ak 63
yle
mi
gzelim?
dedi.
Sen
yalnz
aka
mahsustun, bir ak topu, srf benim akmdn, onlar seni

kendi amurlar ve irkefleri ile kartrmamaldrlar.
Sende ben, yalnz akm kollamalym! dedi.
Ertesi sabah afak vakti ehir ahalisi kala duvarnda
Aysu'yun
gzel
vcudunu
lm
olarak
grdler,
yumuak kumral salarn seher rzgr ile uutuunu

parlak dilber gzlerin aralnda, kzl dudaklarn zerin
de mthi bir tebessmn donup kaldn dehetle
grdler. Gren kap feryat etti, gzlerini kapyp
kaanlar oklarna sarldlar.
Harbe devam edildi. Dman takip edilip pskrtld,
Zafer kat'i idi.
Fakat Uluandn sert ve metin kalbinin yegne zaaf
duyduu nokta, szlyordu. Artk Uluand bu memlekette
kalmad.
Anadolu dalarn aarak buraya gelip yerleti. Hakan,
kahramanlndan dolay ona burada toprak verdi, mal
oald hayvanlar redi; o kadar ki bir yl iinde Uluand,
memleketin en zengini olmutu. imdi Frat kenarnda
grdn, boydan boya uzanan altn baakl tarlalar
gittike geniledi. Uluandn buraya gelmesi bir ka
senelik bir vakadr,
**
Can, Uluand'n kapsna gireli gn olmutu. Ulunad bir
sabah, at zerinde, arkasnda iki esir, adeti zere yaban
merkebi avna karken hayvanlara mahsus bir su

oluunun banda fevkalde dnceli bir kadn grd.
O kadar ki, atnn ayak sesini bile bu kadn iitmemiti.
Belindeki
kuaktan
bunun
bir
ii
kadn
olduu
anlalyordu, kendisi dizine srnecek kadar yakndan

getii halde, atlan kalarnda bir hareket olmam,
siyah, parlak ve zek gsteren gzleri dald noktadan
ayrlmamt.
Elindeki
bo
kova,
oluun
iinde
sallanyordu. Salar dank, gzel solgun yz his ve

elem izgileri ile dolu idi. Bunun bir ak ihtiyar olduu
muhakkakt. Uluand, ak bilen kalbinin gsterdii
yoldan, bu kadnn eleminin bykln derhal anlad.
Atn durdurdu ve tatl gzel sesi ile onu rktmemek
iin hafife dedi ki:
Yorgun musun -kadnm?
Can, eilmi dnceli ban kaldrd ve metanet ifade

eden gzlerinde sert bir ak bak ile;
Hayr, dedi.
Bu dudaklardan (hayr) kelimesi, cierden gelen kzl bir

kan phts halinde srad ve Uluand;
Bu ak, benimkinden yavuz! diye dnd. Can
kovay gsne bast ve Uluanda vahi bir nazarla

bakarak uzaklat.
Uluand, bir mddet arkasndan baka kald. Yoluna
gidemiyordu. Orada durdu. Sonra ii basn ard bu
kadn hakknda malmat isteyerek; hakikati rendi.
Ak 65
Cann nereye gittiini anlamak iin ii ile beraber

arkasndan gittiler. Erolu, Uluand' aln kapsna
gtrd,
Buradadr! dedi.
eriye
baktklar
vakit,
Cann
salar
ile
yeri
sprdn grdler. Uluand ztrapla bard:
Uluandn kapsnda kimseye zulm yaplamaz,
bu ne hal! diye iisine iddetle bakt.

Yeni tayin ettii bu adamn merhametinden phe
ediyordu. Erolu hayretle:
Ben buna yalnz al spr dedim. Sprge de
verdim; baka bir ey bilmiyorum, dedi.

Uluand
O halde neden salarnla spryorsun? diye
Can'a sordu. Erolu gizlice Uluandn kulana:
Bunun ahvalinde mecnunluk eseri gryorum,
diye fsldad.
Uluand bu halin gene bir ak eseri olduunu anlamt.
Sebebini syletmek iin Cana tekrar sordu ise de Can
gene bir ey sylemedi. Aldan kp gitti.
Ben
sonradan
Candan
rendim
ki,
Can
al,
sprrken iinden;
Emre omuzlarna al koyup gezsin, sen Dolunay
grmekten mahrum olarak, burada al spr. Sana bu
hali nasib eden kader ne gariptir! diye zihninden bir fikir

geince, bunu Dolunanayn akndan ikyet sayarak ve
alayarak sprgeyi elinden atm ve yeri salaryla
sprmeye balam..
Uluand, hayran ve mteessir hemen ogn Cann serbest
braklmasn emretmi ve Dolunaya zr dilemek iin
gitmiti. Uluand o vakte kadar Dolunay tanmyordu.
Yalnz bir ka gzel arksn baclardan dinlediini
Uluand bana sylemiti,
Bu al Nekao, hal Byk Emrede sakl durur. Kardeim
onu kullanmaya kyamaz. Zaten Cann gelecei gn,
Uluandn yannda olduunu haber aldmz vakit, Emre
aln geri yollanmas iin ok alad:
Baba bu gah gtr. Can orada lr diye ok
yalvard. Fakat Dolunay raz olmad:
Verilen bir ey geri alnmaz, dedi. Dolunayn ve
bizim bir ka koyundan baka bir eyimiz olmamas

byle bir zamanda pek mkl. Nihayet Dolunay sevgili
devesini gndermee karar verdi. Dolunayla Slnn
ayrlmalar
pek
hazindi.
Slnn
halini
grseydin!
Dolunay onu okad, yularn babama verdi. Hisli hayvan

bu hareketten ayrlk kokusu alm gibi Dolunayn nne
kt. Hazin bir sesle haykrd. Ne tatl sesi vardr
Slnn Babam onu ekip gitti. Fakat yolda dnen Cana
rast geldii iin beraber gelmilerdi. O geli, Dolunayn
karlay da bir lemdi k...
Artk ne Nekao dinliyor, ne Emre syleyebiliyordu, ihtiyar
Ak 67
rahib ban ellerinin iine alm hareketsiz duruyordu.

Bunlar anlattktan sonra, Kk Emre, pencereye koup
bakt:
Nekao, ne yaptn! Hurmann glgesi dibine dt.
lerim yzst kald. Frnda ekmei kavurduk, diye
telaa dt. Nekao:
Affet ocuum, hakkn var, ben de Ziggurata
gidecektim. Akama erken gelmek iin ileri yoluna

koyacam, dedi.
Kk Emre:
Ben de iim bitince Can' almaya gideceim, dedi.
ULUANDIN DOLUNAYA GEL

Uluand, Cann o halini grdkten sonra, bu canl ve
kanl akn sihrine kaplm, kalbi dehet iinde dalp
kald. Bir aralk Aysuyun gen ve taze hayali bir bahar
gibi ruhuna sokuluyor, sonra bu canl ve taze bahar, bir
karanlk
kasrga
iinde
birdenbire
snp
gidiyor.
Aysunun snen gzel gzleri kaybolan gzel sesi,

kendini bin trl gzellikle hissettiren ak dolu ruhu.. Bir
daha grnmeyecek olan bu ak demeti, atein bir
zleme halinde Uluandn gnlne doluyordu.
Sonra
hafzasnda
zafer
ve
Beldenin
kutsal
hayali
canlanyor, kvlcmlanyor, kaan dmann nareleri

arasnda Aysuyun berrak ehresi belirirken, garib bir
hzn, ac bir tahassrden sonra bu geni ve metin kalb
uyuur gibi oluyor. Uluand, deminden beri oturduu
sedirin yannda gm tepsi eklindeki ana iri tokmakla
kere vurdu.
ki gzel esir, koup geldiler. Uluand, arab istedi. Biri
abucak gidip bir tepsi ile ieri girdi ve tepsiyi sedirin
nndeki
hurmadan
yaplm
zarif
masaya
brakt.
Uluand mavi ini testi iindeki bu hurma arabimi gzleri

kzarncya kadar ti. Sonra gene Dolunay ve Can
dnmeye balad.
Zengin bir tccar ve kahraman olan Dolunayn babas
Erkurtun lm ile, srleri ve tarlalar kendine kalan
Dolunayn bunlar, btn bu serveti, bir aralk kyn
Ak 69
fakirlerine datp msra seyahate ktn, orada yalca

ve dul olan bir akrabasyla evlenip sonra bu kadnn
lm olduunu, nihayet yalnz olarak memleketine
dnd zaman civar kylerden bir tacirin kzyla tekrar
evlendiini, ve kendisi iin alkoyduu az bir servetle
ekildii hcrede yaadn Uluand, kyde iitmiti.
Bir ok minnetdrlar olan Dolunay, btn kyde bir
Melik, bir yar Tanr gibi sevilirdi. Dolunayn kyde
ocuklara ders de verdiini iitmiti.
Uluand Dolunay iin daha neler, neler iitmemiti. Gzel
kaval ve balag [Smer algs] aldn sylerlerdi. Bir
ka gzel arksn baclardan dinledii bu ahsa
Uluand bir kerre bile rast gelmemiti, imdiye kadar
nasl olmutu da onu grmeyi zlememiti ? Buna kendi
de ayordu.
Esasen Dolunay, ekseri vaktini hcresinde geirir, Uluand
ise kye pek az giderdi. ou atna binip hurma
ormanlarnn iinde dolar, bahelerinde gzel kzlarla
akalar,
hznl
ve
mkil
gnlerini
geirmee
alrd.
Bir ka kere de Dolunayn pek gzel sesi olduunu
iitmiti; hatta ona, bu gzel sesin, bir kadnn lmne
sebep olduunu anlatmlard.
Glemrenin bir ziyafetinde bir kadn onu dinlerken
baylm, bir daha aylmamt. Ondan beri Dolunayn
sesi pek iitilmediini de sylerlerdi.
Vaktiyle bir obanlk vazifesiyle hizmetinde bulunan

Glemre, gezintilerinde sk sk rast geldii bu tabiat
a gen ruhlu ihtiyar, Dolunay' ona ok methetmiti.
Glemre koyunlarn otlatrken, Dolunayn gzelliklerini,
mahdud olan insan aklnn kavrayamayaca evsafn,
Uluanda gzlerinde yalarla sylemiti:
Dolunay
dnyann
zevklerinden
hi
biriyle
yenilemez, o, btn duygularna, hatta kalbine hkimdin

O, kin bilmez, balar, sevgi onun kalbinde cokunluu
dinmeyen bir kaynaktr. Dostluk, onun dostluudur,
insan gzelliini onda grdm! demi ve
Uluand! bu dnyada Dolunay, akn brnd
vcuttur. O, tanrlam insandr. Bana yle gelir ki

Dolunay, dnyadaki en gzel eydir ve ondan st bir
gzellik akl tasavvur edemez.
Krda Uluandn atnn ayana sivri bir demir battn
grp yardma gelen Glemre ile dost olduklar gnden
beri, Glemre, ona ok eyler sylemiti Fakat Uluand
bugn Dolunay'a kar Can grmekle duyduu incizab,
bu kadar kuvvetle bi bir vakit duymamt. Can,
Dolunayn .en canl bir eseri idi.
Dolunay'
ziyarete
karar
vererek
sedirden
kalkt
Odasndan mermer avluya kt. Orada bekleyen bir esire

atnn hazrlanmas iin emir verdi. Akam oluyordu.
Avluda havuzun nnden geerken beyaz kuulardan
biri tt.. Dii kuu tabi bir evkle bu tn manasn
onlayarak uzun boynunu erkein, kanadna koymutu.
Ak 71
Uluand, solgun gagasna, dk kanadna bakarak:
lecek! diye dnd ve kuularn leceklerine
yakn byle ttklerini hatrlad.

Uluand, Dolunayn hcresine gne batacana yakn
gitti. Kap aralkt, fakat Trklerde det olduu zere
vurmadan girmedi. Uluandn kuvvetli ellerinin vuruuna,
Dolunayn tali sesi:
Gir! diye cevap verdi. lm saan bu gzel ses
ona pek cazib ve manal geldi. Ulunad, Dolunay grmek

iin
bir
helecan
[titreme,
kalp
arpnts,
heyecan]
hissediyordu. Kapy yavaa itti.

Dolunay kapya pek yakn duruyordu, her eyden evvel
gzel ve manal, sonra heybetli ve sevimli gzel
gzlerinde zek ve hayat taan Dolunay, Uluandn
zerinde
birdenbire
mucize
kabilinden
bir
tesir
brakmt. Sevmek kabiliyeti pek ok olan Uluand,

birden bire ona kaplmt. Dolunay onu tanyarak:
Uluand! Can ve ben, sana minnettarz! diye
karlad ve iki ellerini ona yavaa uzatt Uluand,

kendinden yaa kk olan Dolunayn hkim ve kadir
ellerini pt bana koydu:
Benim hizmetim? Can'n ak ve senin bykln
yannda pek kktr! diye ban idi ve sonra odann

bir kesinde ayakta duran ve kendisine bakan Can'
grd. Yarabbi bu gzlerde ne ilh bir mna, bu
ehrede ne asl bir gzellik vard..
te Dolunay ve Uluand, bu gnden sonra ayrlmaz iki

dost oldular. Oyle ki Uluand Dolunay iin sylenen
szleri az bile buldu ve rakm ufuklarnda onun gzel
ehresine bir ok gzellerin tutkun olduklar ruhuna
hayret ve atele adeta tapt.
Dolunay, Uluandn kahraman, merd, ve sevgiye pek
istidatl
ruhunu
batan
baa
kaplamt...
Sanki
Dolunay'n ziyaretine giderken ten kuu, eski Uluandn

lmn ve yeni bir hayatn lmez ehresini terennm
etmiti.
**
Kk Emre Can'n evine akam st gitti. Aya ile bir
arkada da orada idiler.
Dolunay, Cann srarna ramen Aya'y ve kovalar
brakp ieri gitmeden dnmt.
Aya, Cana, Tuu sordu. Tu oktan gelmi ve avluyu
Ayann misafirleri iin hazrlamt.
Buras evin altnda kk mermer direkli sevimli bir
avlucuktu, bahusus scak havalarda pek kymetli bir
yerdi. Cann avlusu, kaynar hayalarda serinlii ile
mehurdu. ki tarafta deli sedirler ve ortada kk
yuvarlak masalarn zerinde hazrlad hurma
arab testileri duruyordu. Duvarlara dizili ful sakslar ve
gller burasn pek ho bir hale koymutu. Tuun, bu
tatl ve anasz, babasz kzn yetitirdii gller bu yl pek
iri ve kokulu amt.
Ak 73
Aya sanki misafirlerini beklemek iin bir sedire uzand.

Fakat hakikatta hi kimseyi beklemiyordu. Dolunayn
sesi kulaklarnda, gzleri yalnz onun gzel ve cazib
gzlerini,
gl
rengi
dudaklarn,
ltif
vcudunu
gryordu. Bir bir Dolunayn syledii szleri, harfleri,

en ufak anat [Anlar, zamanlar], hatt nefesleri ile tekrar
edip onlar okuyordu.
O, byle her eyi unutmu, dalgn yatarken birdenbire
sesler ve kahkahalarla kendine geldi.. Kzlar ieri kadar
girmiler, esmer ve sevimli Tu, kendisine taklan kzlara
byk bir duyguyla zarif ve derin cevaplar veriyordu.
O! Aya hlyaya m daldn? diye iyi kalpli bir kz
olan Altnay takld. nce solgun renkli yz, sevimli

kk
gzleri,
ehresinin
hatlar
iinde
pek
tatl
grnyordu. Her eyden fazla kalbi bir saadete ve

incelie kymet veren Altnayn arkasndan, bir az dik ve
marur olan Yldz grnd. Az syleyip konuan, daima
doru ve iyi sylediine kani olan Yldz duygulu
grnen ak yeil gzleri, ehresinin yumuak olmayan
hatlar ile hareketlerine kymet ve ehemmiyet vererek bir
sedire uzand. Altnay gibi o da Aya'y pek severdi.
Aya hlyaya dalmaz, o hayatn kzdr! diye ssl
bir cmle frlatt. Fakat sonra bu hkme yeil gzlerdeki

hassasiyet galib gelerek:
Neye yle duruyorsun Aya, bir eyin mi var? diye
sapsade bir lisanla sordu.

Onlar oturduu yerde biraz dalgn karlayan Aya,
arkadan giren kk Emreyi grnce, ehresindeki

pembelik artarak:
Bir eyim yok! diye glmsedi.
Kk Emre ieri girer girmez krmz ve biraz ince

dudaklarnda hafif ve mahzun bir tebessmle:
Dolunay burada myd? diye Aya'ya sordu.
ok defa hassasiyetten titreyen yanaklar biraz solgun,

fakat zek taan parlak kumral gzlerinde fazla bir k,
garib bir zafer duygusu vard.
Aya yalnz parlak gzlerdeki bu sahte zafer parltsn
grd, ona kaplarak, ince dudaklardaki hzn sezmedi.
Evet, burada idi, kovam getirdi, ona kuyu
banda rast geldim! dedi.

Evvel kk Emre, sonra iki kz da manal manal
glerek:
Aya, desene., i anlald..
Altnay
grdnz m, dediim doru imi, hlya iinde
misin? dedim de Yldz bana darld.. Yalan m imi?
demek bir hdise...
O., bu yeni bir hdise deil, pek eskidir, diye
kk Emre tatl fakat sinirli bir kahkaha ile gld.

Yalnz Aya bile bile zalimlik ediyordu., dedi . Bu,
(ediyordu) szn sylerken, Ayaya zaferle kark yle
Ak 75
anlamak isteyen derin ve korkak bir nazarla bakt ki, bu

baktaki hzn ve glgeyi tevil etmek rtmek lzumunu
duydu ve;
Babam biraz hasta da ona zlyorum Ben abuk
gidip Byk Emreye yardm etmeliyim! dedi. Aya bu

hareketi de pek tabi zannedip! tela dt.
Sakimi, Byk Emre ondan m gelmedi, babann
nesi var? diye sordu.

Kk Emre kalbi hznn tevil ederek:
htiyarlk
biraz
zafiyeti
var!
diye
yavaa
sylendikten sonra gene tebessmle:
Aya, sen geen seneden Byk Emrenin srarna
alknsn, bizim ziyafete seni ben getireni edimdi de o

getirebilmiti. Sahi ocuklar syleyin.. Aya beni mi daha
ok sever, Byk Emreyi mi?
Yldz
kinizi de bir., diye atlrken; Altnay daha anlayl
davranarak:
Seni Kk Emre, seni! diye temin etti.
Hakikaten kk Emreye daha ok meyleden Aya, onu

hrpalamak ister gibi susuyor, bir ey sylemiyordu.
Hakikatte
ise,
anda
hiz
[Hislenerek
coma]
bir
duygunun kalbinde yeri yoktu. Yalnz Dolunaydan

bahsetmek istiyordu. Bunu anlam grnen kk Emre:
Babamn ziyafetine gelecek misin bakalm? diye
aldrsz grnerek Ayaya sordu ve u anda kalbinde

derin bir acnn kayn duyuyordu. Onda grnen
hassasiyeti, tabi bir ruh hali bilen ve ak imdiye kadar
hi
tantmayan
Aya,
imdi
de
kendi
aknn
ilk
emmarelerine mncezib [cezb edilen] olarak ve yz

biraz pembeleerek:
Evet! diye dalgn cevap verdi.
Bunu iiten kk Emre, sararan yzn sevimli bir

kahkaha ile rterek:
Geliyorsun ha! hem de kendi kendine, davetsiz,
srarsz.. aferim Aya, yola gel!

Diye, ince elleriyle onun salarn okad...
Aya onlara kendini Dolunayn yolda davet ettiini
sylemek istemedi, sustu.
Yldz, gene derinleerek:
Aya senin ne derece mkemmel olduunu
bilirim. Sana sylemediimi tabi bilirsin: iimizde en

byk ak dman sensin!., fakat benim ak hakknda
teden beri dndm, onun bir hayal, bir ocukluk
olmasdr. Mkemmel bir insan hi bir vakitte byle
gln bir hale dmez! diye, ak ekitirmeye balad.
Fakat Altnay onu durdurmak isteyerek:
stediini dn Yldz! Fakat bu kadar kat ve
umum syleyip te herkesi de dndne nanmaya ve

kabul etmeye mecbur tutma! dedi.
Ak 77
Bu aralk kk Emre ilerini bahane ederek onlardan

ayrld.
Emreyi geiren kzlar avluya dndler.
Yldz ve Altnay yeni elbiselerini giymilerdi. Altnayn
ince ve biimli vcuduna dar elbisesi pek yaramt.
Yldzn da elbisesi dard, fakat bu sk elbisenin iinde
rahatsz grnyordu, bununla beraber boynundaki ince
altn gerdanl salarnn rengine pek uymutu..
**
Aya yatt yerde dorularak karsnda beliren hayale:
Btn mrm bu ak an iin feda ederim. Salarm bir
gecede bembeyaz olsa; belim yay gibi bklse, gam
yemem..
Btn
bu
genlii
Dolunayn nazarndaki
bir
ak
ulesine feda ederdim.. Bir gn nasl olsa solup gidecek

bir vcudu ak iin ypratmak, ak yolunda ihtiyarlatmak
ne gzeldir!
Hayal, bu son cmle ile birden snp eriyiverdi. Fakat
bunu bir ikinci takip etmekte gecikmedi; bu da eski
dostlardan birini hatrlatyordu:
Ak yolu btn ile yoludur, cefa yoludur, rahat
ve huzur dururken kendini gz gre gre atee mi

atmak istiyorsun, Aya?
Ben
ak
yolunda
cefadan
rkmem,
benim
terkibimde ak ateinden bir unsur vardr ki, onun gdas
bu atetir; bilkis ben bu atete hayat buluyorum, karada

yaayan mahluklar iin deniz bir fettir; fakat balk
sudan hibir vakit korkmaz, dedi. Ve bu da kaybolurken
bir baka hayal grnd: Bunun gzel yz mstehzi ve
gzleri zek dolu idi:
Aya.. Atele oynadn biliyor musun?
Dolunay bir kutur ki hibir dalda yuva tutmaz. O okunu

att vakit vurmasn bilir.. Fakat hibir vakit te ele avuca
girmez. Ondan sakn!
Bu sz Aya'nn kalbine girmiti, teni sarard ve vcudu
ince ince titriyordu. Hayal, cesaret alp sokuldu:
Onun
ak
kimde
karar
etmitir
ki
seninle
balansn:
Bu sz dehetliydi., ve duyduklarnn en mkl idi.
Artk Aya gzlerinde biriken yalarn dkldn
duydu. Kilimin zerine uzand; kalbinde acyan nokta
byyordu.
Bu srada sanki bir hayal daha, dostlarndan birinin
hayalini hatrlatan bir kadn hayali ona yaklat hayretle
haline bakarak tela ve merhametle:
Aya Aya., ne yapyorsun? gz ya cildi bozar,
gzleri berbad eder, dedi.

Aya, bu hayali de uzaklatrmak istiyordu:
Beni rahat brak bu gz yanda yle nihayetsiz
Ak 79
bir zevk var ki cildimin tazeliini ve gzelliini feda

etmeye razym dedi.
Hayal, gnee tutulan buzdan bir heykel gibi abucak
eriyip gitti.
Gene bir baka hayal cretle tekrar sze balad:
Hani senin bir ok lklerin vard: Harp, zafer, bir
tadn kahraman olarak ebedlemek. Ak btn hisleri

kuruttuu gibi, vcudundaki ki kan da sarartp seni bir
kuru aaca dndrecek... Hayat, mmid, ne'e, zafer,
bunlar hep bir hayal mi oldu Aya?
Zafer,
mmid...
hayat
akndr.
Bunlar
Dolunayn
evsafnda oktan lm kymetlerdir. Sen, szn varsa

bana Dolunaydan bahseyle, dedi, O vakit hayalin
yzndeki krmzlk artt, gzlerindeki alev sanki btn
yzn sonra da vcudunu kaplayp dizleri zerinde
bklp yanverdi.
Bu da elinde hreti temsil eden kvlcml bir balta
tutuyordu, gzleri krmz ve dili atelendi,
Ben eref ve hretim, dedi. Bilir misin ki aka
tutulanlarn
ismi
toprak
olur.
Onlar
kalblerini
mauklarnn, ayaklar altna koyarlar. Onlarda namusun,

eref ve vakarn izi kalmaz. Onlar herkesin nazarnda
insanlklarn ve benliklerini kaybederler.
Aya glmsedi:
Ah! o vekar ve eref ki onu balayan ak deildir, o
snen bir glgeden baka bir ey deildir. Btn varlk

aktadr, vakar, eref onun ihsandr. Benlii kaybolmu
aka canan, kendi cemalini giydirir, daha ne ister? Onun
bir eye ihtiyac yoktur, her eyin ona ihtiyac vardr.
Artk bir ztrab kalbini paralyordu. O anda Aya ban
yukar kaldrd, karanlklarn iinde pek parlak bir ay
grd, yava yava gzleri kamatran bu ayn iinde
Dolunayn ehresi grnyordu. Dudaklar, gzleri ve
nazarlar belirdi ve ona:
**
Aya, sen hepsinden daha gzelsin! dedi.
GEL HEM SEN IKARAYIM!

Aya biraz sakinlenmiti. imdi nazarlar Dolunay ilk
grd ocukluk anlarna kadar uzad. Dolunay ilk defa
Candn evine geldii zaman Aya yanda idi. Talkta
merdiven
ayana
oturmutu.
Karsnda
Dolunay
grnce ayaa kalkt:
Seni bekliyordum! dedi.
Dolunay glerek ona:
Dur seni yukarya karym! dedi. Aya ise:
Hayr ben seni karym! dedi.
Ayay, evlerine ilk defa gelen bir misafirin kucanda

merdivenden yukar ktn grdler. Dolak sar
salar birbirine karm, kk elleri smsk onun
boynuna dolanm yzne muhabbetle bakyor, Dolunay
da hal kk Aya'nn (dur ben seni karym!) deyiine
glyordu.
Can bu manzaray grnce hayrette kald. Zira Aya yle
bir kzd ki deil bir misafire bu tarzda muamele etmek,
kimsenin, yzne bakmasna bile tahamml etmez,
beyaz llelerini demet demet yolar fkesinden mosmor
olurdu.
Fakat
Dolunaya
kapy
kim
amt?
nk
kap
alnmamt ve bu ocuk ne vakit, nasl, niin kapya

kadar inmi, geleceinden haberdar olmad Dolunaya
(seni bekliyorum!) demiti, ona bu kadar tehalkle

[stekle atlma. Tehlikeye aldr etmeden, birbirini ineyecek
gibi kouma] sarlm ve ehresini byle derin derin
seyrediyordu. Herkese kar o kadar vahi olan kk
Ayay byle bekleten ve sonra bu kadar teshir eden
neydi?
Bu eski fakat manidar hatradan sonra Ayann hayaline
ikinci bir ocukluk hatras hcum etti:
ocukluunun btn ruhunu tekil eden Can, her gece,
beyaz bir battaniyeye sarlr Ayann o zamanlar henz
bilmedii bir sebepten, muztarib simasyla onun kk
yatak odasna gelir, bam mindere koyar Ayann
uyumasn beklerdi. Halbuki Aya uyumaz, ikide birde
ban kaldrr. Cann nefesini birden kesilecekmi gibi
dinler; bazen bu kadar bal olduu bu nefesin bsbtn
kesilmesinden korkar, sapsar kesilirdi. Dehet iinde
kulan verir, nefes aldn duyunca msterih olurdu.
Belki de Cann zaif ve narin vcudu, solgun yz onu
kaybetmekten byle korkuturdu.
Can
baz
geceler
Ayaya
sarlr,
kk
vcudu,
kollarnda skar, gzlerinin iine bakarak, ertesi gn iin

Dolunay
Gelecek mi, gelmeyecek mi? diye sorard
Endie ile mid ile, Ayann gzlerinin, iinden bir haber
beklerdi Onun soruundaki hararet kk kza da geer
gibi olur, o vakit dnr; eer gznn nne
Ak 83
Dolunayn hayali gelirse;
Evet der, onu grmezse;
Hayr diye cevap verirdi. Her halde bu ilhamlarda
isabet olurdu ki sk sk narin hayal ona sarlr ve sorard,

daima onun huuyla bahsettii bu mid, mphem
surette Ayann da hayatnn maksad olmutu.
Ite bu krk, bu yank kadn ruhu, Ayann aknn. ilk
mrebbisi oldu. lk terbiyeyi bu yksek kadn onun ak
iinde verdi.
**
Glemre
ve
Uluand
gene
Dolunayn
seyahat
meselesinden konuuyorlard.
Uluand giddede itiraz ediyordu Fakat Glemre:
O giderse biz de beraber geliriz! diyordu.
Byle deme Glemre.. niin bu gzel hayat
deitirelim?
oturduun
Seyahati
yerde
byle
sen
kolay
olmayacak
zannediyorsun?
eyler
syleme!
Uluandn iyice can sklmt

Yoksa Glemre de bu ie imdiye kadar raz olmamt;
bugn, naslsa byle bir ey syleyivermiti.
Dolunayn nc arkada olan Nekao da Uluand kadar
zlyordu;
fakat
elinden
bir
ey
gelmedii
iin
susuyordu.
U candan arkadan bu fikirlerine, onu seven daha bir
ok kimselerde tirak ediyordu. Fakat imdiye kadar

Dolunay kararndan dndrmek kabil olmamt.
Seyahate kacakt...
**
[Burada alnt yaptmz kaynakta iki sayfa noksan. ]
**
O balanm deil.. Susuz ve a! , Ate susam
ak
kavrulmuu! . Bombo, yanmak iin yaratlm bir vcut!

. diyor...
Mahzun gzlere ne'e vermek iin Dolunay bir ey bulup
sylemedi.. Solgun yanaklar, gl gibi saadetten kzartan
gzellikler bulmad..
Bu ince beyaz rtnn iinde parlakl artan ak salar,
Dolunayn gzel elleri okad. Bu elde saadet ve hayat
saan takn bir kuvvet vard.. Dolunay:
Aya bir daha ne vakit geleceksin? Can:
Yarn gelir misin Aya? diye sordu. Dolunay
hemen:
Bir gn de pek ok! diye cevap verdi.
Yirmi sene bir kere arayp sormadktan sonra, bir gn

bile uzun ve ge grmek! Ne garip! .
Bu aralk Can, yar hayret, yar tel iinde:
Seyahat meselesi ne oldu? diye sordu.
Ak 85
Ne seyahati Can? Bir yere gitmeyeceim, burada
kalyorum., diye Dolunay, kendini tutan bu kk yzn

bir ak denizini andran ela gzlerine dalgn, ve sehhar
[byleyici, by gibi bir kuvvetle eken] gzlerle bakt...
**
Nihayet ziyafet gecesi yaklat. Kyn gzel bir kz olan
Altnay:
Bu akam Glemre ziyafete kimleri ard, biliyor
musun? diye sordu.
Dolunay
kimi
isterse.,
diye
byk
Emre
masumane glmsedi. Glemre zaten onun arzusundan

baka bir ey yapmaz ki.. Can, Ulu and, Msrl rahip,
sen, ben, bir ka oban, karlar ve drt senedenberi ilk
defa gelecek gibi olan Aya! . Hepsi krk kiiyi gemez..
yle olacak., dedi Altnay acaba Dolunay bu
akam balag almayacak m?
alsa da ark sylemedikten sonra neye yarar?
Amma gzel alar.. Sen zeli grdn miydi,
Aya?
O zamana kadar hi konumadan onlar dinleyen Aya,
uykudan uyanr gibi;
Evet, yedi sene evvel bir kere grmtm, dedi.
Nasld, gzel miydi?
Su iei gibi nazik, solgundu.
Ay
gibi
gzel
bir
kzd.
Can
beni
onlara
gtrd bir gn orada grmtk. Can onu ok

kkten tanyordu. Pek nazik bir eydi. Daha ocuk
olduum halde pek beenmitim.
Dolunay seviyor muydu dersin?
Hayr,
hayr..
Glemrenin
seneki
ziyafet
gecesine kadar byle bir ey kat'iyyen yokmu.. Candan

iittim; byle bir ey olsa muhakkak o bilirdi. Dolunaya
ait eyleri en ok bilen odur.
Demek ki o gece sevdi! Muhakkak bu bir aktr!
Ak mdr, nedir bilmem, o gece Dolunayn
sesinden mteessir olarak ldn biliyorum..
Zavall zel ? dedi Byk Emre.
Aya ise yznde bir ak ryasnn hayali ile;
Ne ho lm! diye mrldand. Altnay:
Dolunay hakikaten gzeldir! dedi. Yldz ise:
Gzel,
fakat
vefasz!
Gururlarn
feda
eden
kadnlara aarm! dedi.

Altnayn can sklarak:
Amma bu kadar yksekten konuma. Ak perisi
pek hassastr, kendine gvenenlere ilimesini sever..

Dorusu Urukta onun kadar kalp ve ruh vurmasn bilen
yoktur... Ve..
Ak 87
Dolunayn sesi hakikaten gzeldir! derken Ayaya bakt.

O hibir ey sylemiyordu Kk Emre'nin Dolunaydan
bahsetmesinden zevk alrd Fakat ne Yldz ve ne de
Altnay henz Dolunay hissetmi deillerdi. Onun iin
Aya, konumadan, bu geceki ziyafette Dolunay' tekrar
grmek arzusuna kaplm dalmt ..
Bu aralk Altnay:
Aya.. Eer Dolunay Msra giderse, burada,
Urukta yanacaklar pek ok. dedi.

O, hakikaten ehrin kalbi idi. Yanacaklar hakikaten pek
oktu. Fakat Dolunay gitmeyecekti, bunu, Dolunayn son
kararn henz kimse bilmedii iin Aya gene sktla
geitirdi.
Fakat ne olsa bu korkun szden Aya muztarip oldu ve
birdenbire kalkt:
ocuklar akam oldu, hep beraber gidelim, dedi.
Ve beraberce Glemrenin ziyafetine gitmek zere yola

ktlar.
Altnayn hal gevezelii zerinde idi:
Dolunay adamakll gzel konuur, diyordu. Rahip
ne kadar bilgili bir adam olduu halde onu tapar gibi

beenir. Hem de ne kadar sever! Msrda ve (Kalam) da
onun gibisi yoktur, diyormu,
ocuklar,
iittiniz
mi,
Dolunay
hcresinde
yalnzken bir arslan gelmi te ona bir ey yapmadan

ekilip gitmi.
Onda dorusu bir fevkaldelik var! diyordu.
ZYAFET GECES
Ziyafet gecesini (Ayann duygular) faslndan dinliydim:
Binlerce
kere
oalm,
bym,
yeillikleri,
klar
yz
parlakl
binlerce
gkleri,
kere
dnyay
kaplam, o gece... ne gzel, ne gzeldi.

imdi yana yana, karmda gittike solgunlaan aya
bakarak o geceyi dnyorum.
Ona ilk yaklatm gece.. Emrenin vadi bu gece hakikat
olmutu.
Banda, omuzlarna dklen ipek salarnn zerinde
konceden ta vard. Gzlerinde btn mukavemeti yakan
tanrsal ate vard. Teshir eden yznn btn cazibesi
gl rengi dudaklarda, yakc gzelliinin btn esir eden
atei
iki
parlak
gne
gibi
ziya
saan
gzlerde
toplanyordu. akaklara doru ekilmi tanrsal kalar

hafife atlmt.
Mutlak ihtiyar dnyann stnde ne gne, ne ay byle
bir ilh gzel grmemiti.
Portakal
aalarnn
altnda
oturmu,
ona
uzaktan
bakyordum. Yanmda da Kk Emre yard. Yalnz bu

gece Emrenin neesi yoktu.. Glemre bu gece yabanc
kimse
armamaya
itina
etmiti.
Bir
ka
oban
hurmalarn altnda balag ve kaval alyordu. Bunlarn

etrafnda bir ka bac raksediyordu. Dolunay bu gece ilk
defa bana bu kadar yakn ve gnlmden gelir gibi
bakyordu.
O bakmsz bahe, bu gece bulutlarn, semalarn stne

ykselmi, bir ahret bahesine dnmt.. Kendimi
Dolunayn vcudu ile bu tabiattan ykselmi ltif
lemde ne kadar baka hissediyordum. Kuyu banda
tesadfn verdii tatl zevk sarholuu iinde o gzel
gzlerin bana dnen nazarlar inanlmaz atein bu
ryaya benziyordu.
Bir
aralk
Emre
ile
oturduumuz
kk
portakal
fidanlarnn arasndan bu gecenin gzel kzlarndan

Altnayn Dolunay a eliyle arap verdiini grdk. Kseyi
kaldrd, ziyadar gzleri beni buldu ve glmseyerek iti.
Fakat bu ne iiti! yzndeki mest ve ak dolu mn...
Gnlden ak ier gibi iti, iti..
Bu gece, kendine arap vermeyi cana minnet bilen gzel
kzlara bakmyor, gzel gzler, beni aryor, yakyordu.
Dolunay.. Saadet, zevk, mit o..
Ay, gne btn klar, nurlar o...
Dolunay..
Hayat, Dolunay ..
Ak, hicran, vuslat., her gey o
Dolunay dnya bana bir hayal gibi geliyor, btn bu
syleyen glen lem bir rya gibi uzak ve mbhem
[Belirsiz. Gizli] grnyordu.
Gece yarsndan sonra, bir aralk tesadfen ieri girdim.
Emrenin kk odasnda yalnz oturmak istiyordum.
Ak 91
Kapya
kadar
geldim
Dolunay
orada
yapyalnz
pencereden bakyordu. Geri ekildim, duydu ve bana

dnd;
Ah korkma benim, gel! dedi
Bu seste mukavemet edilmez bir zevkin daveti kalbimi

vurarak girdim.
Pencereyi kaplayan o gzel aacn arasndan grnen
yeil klar, ruhan bir lemde uuan ltif hayaller gibi
kaynaan yeil parlak kalabal gstererek:
Gel, beraber seyredelim, dedi
Bandaki elengi karp salarna koydu. Bunu kk
Emre ile Altnay beraber rmlerdi.
Yan yana pencerenin nnde duruyorduk;
Ayada, dedi, seninle bir gn (amlk eme)
tepelerine gitsek!
Sesinde, gzlerinde ak dolu idi. Binlerce yl sren intizar
ve hasret ateleri bir anda eridi, bir anda bu gecenin
sinesinde gizlice ilk ak kvlcm dvermiti Ne ilh
bir and bu!..
Demek
Dolunay
benimle
oralara
gidecekti,
orada
yapyalnz ne yapacaktk. Dolunay beni aka davet

ediyordu. Bu ne inanlmaz bir rya idi, Allahm!
Sustuumu grerek tekrar ediyordu;
Olur mu gidecek misin?
Bu ann ebed olmasn ne kadar isterdim, Dnyada bu

nn ve bu odann kymeti hi bir eyle llemez.
Fakat akn tecellisinde karar olmuyor.
Tam bu srada kapda sesler duyuldu.
Byk Emre ve Altunay grndler, onu aryorlard. Bizi
ierde yalnz grnce durdular. Fakat o armay
muvafk bulmutu. eri geldiler, onlara yer gsterdi. Ben
soluna oturdum. Onlar da sama oturdular. Onun yanna
byk Emre oturmutu.
Urukta Dolunaydan sonra en gzel balag alan gen
Demir
gelince
byk
bir
grlt
koptu.
zelin
lmnden sonra be senedir, Dolunay byle umum

yerde ne bir gark sylemi, ne de balag almt. Bunu
bildikleri iin Dolunaya srar etmeye kimse teebbs
etmiyordu. Byk emre ve Altunay;
Demir, balag
alanlarn ortasna girince seslere bir baka ate dt.

Kaklara bir baka ruh geldi, dediler.
Oh bu kaval onlarn dudaklarnda deil, benim kalbimin
damarlarnda,
benim
kalb
kesilen
vcudumun
zerrelerinde almyordu. Demirin bala deil, benim

dinlediim bu gece gnln musikisi idi.
Gizlice, dizini benim dizlerime yaklatrmt. Bir eli
dizlerimde musikinin namelerine uyarak okuyordu.
Ah; bu eller., ak ne derin bir atele ifade edebiliyordu.
Dolunay... benim sevebileceim, sevdiim, taptm bir
tek vcut.. onun ak, ah ne mthi, ne aten [ateli]
Ak 93
olacakt. Bu atee cihanda hi bir kalp mukavemet

edemez..
Kendimden gemi, onun baheyi iaret ederek syledii
szlerin hi birini anlamyordum.
Ben bu zevk ve mestlik iinde iken, gzlerim birdenbire
onun teki eline iliti. Bir kolunu Emrenin beyaz
omuzuna koymu, altn rglerinden birini avucuna
almt.
Birdenbire yeil klarn rengi soldu, sesler durdu. Dnya
karard.
Bu aralk o eilmi gizlice tekrar soruyordu;
Vadetmeyecek misin? Gidecek miyiz?
Hemen eski katlmla silkindim.
Hayr, diye cevap verdim.
Ah, bu hayr da ne saadet ryalar, ne zevkler yanp

gitmiti. Bu an gnlm yle sard ki, btn ate iinde
kaldn, ite tpk bana yapt gibi salarn okuyor.
imdi bana sylediklerinden ona da syleyecek .. Ben
olmasam da olur ne olacak;
Can o srada elinde kse ile onun erbetini getiriyordu,
Dolunaya
yaklatm
onu
sevdiimi
teden-beri
istiyen Can, beni burada grnce kim bilir ne kadar

sevinecekti.
frladm. O;
Fakat
ben
brakmadm
ki...
Yerimden
Nereye
diye
mani
olmak
istedi.
Bir
ey
sylemeden dar atldm. Bamdan elengi karp

koncelerini kopardm.
Bahenin bir kesinde yalnz otururken onun geldiini
grdm
gizlice
ieri
girdim.
Bir
az
evvel
onunla
oturduumuz odaya ktm.

Onunla konutuumuz o tanrsal sedirin stnde bam
pencerenin kenarna dayadm. Oras btn gzyalarmla
sland. Bu oday, bu pencereyi ne kadar severim.
Aladm, alyordum... Oh, bu gzyalar ne gzel, ne
tanrsal idi. Anlyordum ki, benim bir kalbim, bir gnlm
vard. Bunu ilk defa yanmasndan, acsndan anlyordum.
Atele zevk bribirine karmt.
Ne olurdu, o byle firar, byle kararsz olmasayd,
diyordum.
Onun byle gnlmde karar edeceini benim kalbimi
vatan tutacan o zaman bilmiyordum.
Portakallarn her dalnda kl bir iek, yeil bir fener
sallanyor, baharn en ho gecesinde en tatl bir rzgr
portakal kokular getiriyordu.
Artk sabah yaknd. Kendi kendime kalb bir teselli ile;
Emreyi
oyalamak
iin
yapt,
mtalasn
yrtyordum O ieri geldi. Veda ediyordu;

Seninle beraber olmadktan sonra ne yapaym,
gidiyorum... diyordu...
Ak 95
Fakat bir insan kalabal onun yolunu kesti. Bunlar

ziyafetin sonsuz gzelliklerine ramen, hep Dolunayn
seyahati zntsnden elenemeyen , dostlar idi.
Uluandn yzn iztrab o kadar kartrm yle hazin
bir ifade vermiti ki, bu muztarib mana Dolunayn zeki
gzlerinden kamad ve sordu:
Nen var Uluand?
Uluand btn memleketin hissine tercman olan titrek

snk ses, kahraman Uluand deil, anasna sokulan
kk bir ocuk hissini veren hazin bir ifade ile hi bir
hazrlmz yok., kervann hareketine kadar ancak
yetiiriz, dedi..
Dolunay tpk Cana syledii gibi tatl ve msterih bir
tebessmle, sadece:
Ben seyahatten vazgetim Uluand! dedi.
Bu karar, ziyafet yerini birdenbire kyamet gnne

evirdi..
Sevin,
lk,
gzya
fevkindeki tezahrler birbirine kart.
btn
beeriyetin
KK EMRE
Glemrenin ziyafetinden ii gn sonra idi; kk Emre,
odasnda
hurma
dalndan
yaplm
kk
yatan
okuyordu, Bu, artk kendisine kk gelen yata ne

kadar ok severdi. Btn ocukluu, genliinin en hr
[Diken. Yklm, hedmolmu] gnleri ve Dolunayn aknn
belirdii geceler, Dolunayla gezdii iki gnn o
mesut hatralar hep bu yatakta idi. Bu sevimli yata
artk brakacak ve doup byd bu kk evi, bu
gzel
memleketi
unutmaya
alacak,
her
eyden,
babadan, vatandan, aktan uzaklara gidecekti

Bu bir senelik ak, henz on dokuz ya kadar taze ve
ocukluk anda idi. Fakat bu ak ona mid vermemi,
bilkis etin bir yz gstermiti, Dolunayla ancak bir
ka gn gizlice krlarda gezip konumulard. Dolunay
onun zeksn seviyor, gzel gzlerine meylediyordu,
Fakat Dolunayn kanmayan cevval ruhuna, bu btn
olmayan meyil, kfi gelmekten pek uzakt,.
Nereye gitse biliyordu ki o, Dolunay unutamazd. Btn
iradesine, mcadelesine ramen gzleri Dolunaydan
baka bir ey grmyordu Bu ak onun ruhunda yle
titriyen, taan bir kaynakt ki, onu lse de byle yakp
gidecek, dinmeyecek, bitmeyecekti Hem Emre, hayatta
bir kerre severdi... verilen kalb bir daha evrilmez,
balanan gnl geri dnemezdi. Emrenin kalbine atlan
ok iyi saplanmt. Gene Dolunayn hayali yle har, yle
cazib bir ak iinde karsna kverdi ki, Emre, hnkra
[hkra] hnkra alyor ve bu gz yalar yanaklarnn
Ak 97
ateinden bir anda yanp bitiyordu, Dolunayn ona;

Emre!
deyii ne kadar tatl ve canl idi,. O, neler
bilmiyordu?! Eer Dolunay onu isteseydi, kim bir bu, ne

har bir ak olacakt! Bir kerre bile eline demeyen elleri,
onu yakard; kim bilir bu eller eline dese Emre yanard...
ki defa Slnn zerinde gelipte onu evden ald vakit,
kendini unutacak kadar heyecana dmt. Kendisi de
Glemre'nin devesinde Uluandn bahelerine gitmilerdi.
Kendi yatann karsnda Byk Emre kumral rglerini
am,
ok
defa
olduu
gibi,
dz
ve
muntazam
ehresinde rahat bir uyku ile uyuyordu.

Hep byle idiler. Biri ne kadar msterih, sakin ise, teki
o kadar mahzun., biri sapsade, teki bin bir renkli
dalgal ve hrnd... Bununla beraber birbirlerini ok
severlerdi ve ikisinin en ok benzedikleri canl nokta,
Dolunayn ak idi.
Bu nokta kk Emrenin kalbinde doduu bir yldan
beri, onlar birbirine garib bir surette yaklatrmt.,
fakat gene ayn glge aralarna girer ve onun hisli kalbini
rselerdi.
Glemre, kk Emrenin babas olmakla beraber o,
neesiz, Byk Emre se hayatndan memnun ve sakindi.
Glemre'nin einin ocuu olan Byk Emre, seneden
beri Dolunaya meclub olmutu. Byk Emreyi kendi
kzndan ayrmadan derin bir efkatle seven Glemre,
bunu
bildii
halde,
kendi
kznn
kalbindeki
zaf
anlamamt. Zeki ocuk, bunu Dolunaydan baka

kimseye duyurmu deildi...
U gece evvel, ziyafette Dolunay, Msra gitmekten
vazgetiini sylemiti.
Bu haber btn Urukun lm kalbine sevinten,
zevkten can getirirken, kk Emrenin zerinde bir
yldrm tesiri gsterdi.
Dolunayn, Ayann kovasn tamas ile, o gece
sylenen bu sz arasnda derhal iddetli bir mnasebet
buldu ve karar verdi.
Zaten tedenberi duyduu ak, artk brz bir hale
gelmiti: Dolunay ve Aya, onun muhayyilesinin iddetle
biribirine yaklatrd bu iki ruh, nihayet bir hakikat
olan, parlak manzarasn gstermiti
Ah Dolunay, ah! Ben bu dnyada yalnz seni sevebilirdim
ve bilirim ki seni severek leceim . Benim yaratlm
sana tapmak iindi... Ah Dolunay, ne kadar gzelsin!
dedi.
Gzel koyu gzlerinde, kk zarif alnnda, ince kk
ehresinde metin kalbinin ocuk ak btn iddet ve
temiziiyle aksetmiti...
Senin gitmediin Msr benim iin!. Onun hicran
ufuklar benim iin! . Bana oras yarar! diye karar verdi.

Bu kk kzn verdii karar tatbik edecek kadar metin
ve iradeli bir ruhu vard.
Ak 99
Yeeninin ve byk amcasnn yanna gidecekti. gn

sonra Msra hareket edecek olan kk amcasyla
beraber gitmeyi dnd.
Kk amca attan dp Msrda hastalannca, ticaret
ilerini
yzst
brakan
byk
kardeinin
ilerine
bakyor, bunun iin Msra gidip geliyordu. Kk

Emre'nin karar kat idi. Kalbden gelen bir sesle:
Korkarm ki akmn iddeti, onun huzurunda
beni yakar, eritir, ben onu evrenin kuatamad bir akla

severim., dedi. Gzlerim biran nazarlarnn cazibesine
tahamml edemeyip yanar. Onun beni bitiren ehresine
fazla bakmaktan korkarm; her hitabnda bu kalbime bir
haner saplanr ve kalbi ykan sesinden, lmn ztrab
gelir Onun gzlerinden titrerim, btn iradem, btn
gururum ayaklarnn dibinde zelil... Btn aklm yanmak
tehlikesinde her grte harab olur, onu grmemekten
ok, grmeye tahamml edemem.
Gidip Dolunayn hcresini uzaktan grmeye karar verdi;
hafife rzgr esiyordu. Babasnn kaln abasn alp
sarnd ve karanlkta yzn rterek kt.,
**
Can, yatt yerde doruldu. Darda frtna gittike
ziyadeleiyordu,,
Dolunayn
ocan
acaba
yaktlar
m?
diye
dnd.
Bu gece Uluand, orada yatacakt, fakat belki de o, bunu
dnememi, ocak snp gitmitir, diyerek kendi

kendine yerinden kalkt, adm atacak kuvveti yoktu.
nk ziyafet gecesinden beri hasta idi. Bitiik odada
yatan Aya, kendisini grrse gitmesine mani olacakt,,.
Bana bir al sard, titriyordu; Dolunay dnerek onun
gzlerinden kuvvet ve hayat istedi. Hakikaten Cann
vcuduna gizli bir kaynaktan ak, kuvvet getirdi. Yavaa
odadan kt ve abucak avluyu geerek yola kt.
Cann evi ile Dolunayn hcresinin aras en aa yarm
saatlik bir yoldu, hcre hemen kalelere yaknd. Can,
biran evvel gidebilmek iin btn kuvvetini toplayarak
deta
komaya
alyordu..
nk
Dolunayn
mesinden korkuyordu.
Can, esen frtnaya kar korunmay brakmt. Zaten al
uuran rzgr, etlerine kadar iliyordu. Yola pek alk
olduu iin yldzlarn parlts nn grmeye kfi
geliyordu.
Bir aralk Can fevkalde dolgun bir ak mnas tayan
bir ifade ile:
Ah! dedi ve Dolunayn bir arksnn gftesini
sylemeye balad:
Ah!
akn nalesi,
ne cefadan, ne rzaszlktan
ne de vefa azlndandr;
Ak 101
belki bu akn nalesi,

akn iktizasdr.
nk mauka
nale ve ah ho gelir!
Bu anda frtnann uultusu iinde bir ayak sesi duydu.
Karsnda uzun boylu narin bir glge grd. al dms
olduu iin yz grnyordu. Kendisini tanyarak:
Can! dedi. Can O vakit sesi tand.
Kk Emre burada ne aryorsun? diye sordu.
Hi dolayorum, dedi ve hayretle:
Ya sen nereye gidiyorsun Can? Seni ok hasta
diye iittim de.

Can
Dolunayn ocana bakacam, dedi.
Bunu iiten kk Emre titredi ve kendinden utand: (Ben

akta ne kadar ham bir akm. Can ise cann Dolunay
iin sever; hatta kendi cann ve varln grmekten
mnezzehtir,
ben
ise
henz
kendi
varlm
sevmekteyim., meerse ne kadar noksanmm diye

dnd ve utanarak bir kelime syleyemedi. Can:
Hava ok souk Emre, rsn, git yat! diye
tavsiyede bulundu ve yryp gitti.

Emre:
Bu kadn akta ermitir, diye sylendi ve; ben mmkn

deil onun gibi olamam. Ah Dolunay, ne olurdu sen
yalnz kk Emreye ait olaydn! diye dnd.
Can hcrenin kapsna yaklarken ierde sesler iitti:
Glemre, Msrl rahib orada idiler. Kulan kapya verdi,
ocan sesini iitmek istiyordu. Eer ocak yanyorsa
dnp
gidecek,
Dolunay
da
geldiinden
haberdar
olmayarak, zlmeyecekti.. Fakat buna karar verdii

srada, kap kendiliinden alverdi, Glemre grnd:
A.. Can! dedi.
Kapda ayak sesi duyunca merak edip bakmlard. Can

ieri girmeye mecbur oldu ve yanan ocan banda
oturan Dolunay, rahibe:
te,
yaayan
l!
diye
glmseyerek
Can'
gsterdi. Rahib hrmetle ayaa kalkt.

Dolunayn arkasndan memleketini brakp buralara
kadar gelen, bu, ok sevimli, zeki ve bilgili adamdan Can
holanrd. Uzun boyu, vakur, halvetl [Tatllk. irin olmak
] bir tavr, Trkeyi ok tatl syleyen gen, canl bir
ifadesi vard. Dolunay:
Can, nasl oldun? Gece yars neden geldin? diye
sordu.
Ocanza
bakmak
iin
geldim!..
Tamamyla
iyiyim.
Can, hakikaten u anda tamamyla iyilemiti. Dolunay
Ak 103
grmek ona her vakit byle hayat verirdi. Bu saman,

akn verdii fevkalbeer kuvvettir.
Dolunay Cana bu vakit geldii iin darld; fakat Can,
tamamyla iyiletiini kat olarak temin etti. Dolunay
ona, ocan bana oturmasn syledi. Can msterih bir
halde oturdu. Glemre, yarm kalan szlerine tekrar
devam etti..
Glemre rahibe, Dolunayn hayatndan bir ok paralar
sylemiti. imdi diyordu ki:
Dolunay elimde byd.. Btn memleket ahalisi
onu tanrd, yaramazlndan, babas Erkurt onu mektebe

yalnz yollayamazd, ben gtrr getirirdim.. Bana da
neler etmezdi canm,.
Bunlar
sylerken
Dolunaya
bakyor,
ikisi
de
glmsyorlard.
Ne se Erkurt ona, torunlarna yetecek bir servet brakt.
Dolunay
bir
gn
btn
bu
serveti
kendine
pek
ehemmiyetsiz bir ksm brakarak Urukun fakirlerine

taksim etti. obanlar efendi oldu, esirlerini azad etti ve
bu kk hcreyi ona elimle yaptm, Dolunayda yardm
etti. Ka gnler kil tulalarn eliyle tad (Glemre bunu
sylerken ocuk mavi gzlerinde derin bir muhabbetle
Dolunaya bakyordu.) te bu hcreyi byle yaptk. Fakat
Dolunay burada ne lemler geirdi. Bazen gnlerce
yemez, imez, sabahlara kadar arab ierdi. Vcudu
hayal gibi ince ve zaif kalmt. Ben hep gizli gizli onun
haline alardm..
vakit
yazma
okuma
bilmezdim.
Dolunay
deri
paralarna bazen bir takm yazlar yazard, bunlar bir

kerre alp okutmutum. Dolunay bir gizli gnl ekiyor
zannettimdi. Okudular... Hep ak szleri idi... Fakat ne
okuyan iyice anlad, ne de ben...
Onu tarassud [gzetleme] ediyordum, grnrde hi bir
mauku yoktu. Karar verdim ki onun sevdii bu gzlerle
grnen
deildir
ve
bildim
ki
Dolunay,
baka
Dolunaydr.
Temiz kk gzlerinde yalar belirmiti ve solgun
ehresi bsbtn sararmt. Glemre alyordu.. Onun
yakc ahndan yanardm.. Sesinde bir baka ate peyda
olmutu.. Glmesi, sylemesi hep mahbubu ile geen
inalkt.. Kavalnn sesine cier yakan bir tesir gelmiti
Dolunayn.. Ondan sonra yank sesini dinleyenler, bu
ateten
lp
gitmeye
balad..
Ona
baktka
gzlerimden iki sra ya dkerdim.

Rahib Nekao, bam imi, sevimli yznde tatl ve
ruhan bir tebessm aydnlanmt. Onun Dolunaya
hediye ettii halnn stnde oturuyorlard. Bu hal
Dolunayn yatt sedirin nnde yerde serili dururdu.
Rahib Nekao, bu haly, Msrdan geldii vakit Dolunayn
hcresine getirmi ve;
Otuz yldr zerinde ibadet ettiim bu haly senin
ayaklarnn altna koyuyorum! diyerek, yllarca zerinde,

gzyalaryla
slanm
ve
bu
ibadet
gecelerinde
ypranm bu haly kendi benlii ile beraber Dolunayn
Ak 105
ayaklarnn altna brakmt.

Nekao, Dolunay' byk bir hayranlkla sever ve onun
talebesi olduunu her yerde iftiharla sylerdi. Halbuki
Uruk'un anl hkimi bile rahibin bilgili bir insan
olduunu kabul eder ve onu daima ayaa kalkarak
karlar ve ihtiram ederdi.
Dolunay, bu szleri sakin bir halde dinledikten sonra
rahibe dnerek;
de
Nekao.. Glemre sana epeyce eyler anlatt. Sen

Tenis
Mabedinde
geirdiin
hayat
Glemreye
anlattn m?
O bilir, fakat sanrm Can iitmedi, dedi. Tenis
mabedinin ba rahibi, beyazlanan kk sakalna elini

koydu. Gzel yznde tatl bir tebessmle Dolunaya
baktktan sonra;
Dolunay, grmeden geen hayatm bir gayb
aleminde, hakikat dnyasnn bir takm kk klarn

gzlemekle geiyordu. Dolunay, hakikatin saf ehresidir,
dedi. Ben onu grmeden evvel cehl ile l idim; beni
bilgi ile o diriltti...
Tenis mabedine mracaat ettiim vakitte otuz sekiz
yanda idim, hakikati bilmek iin usanmaz bir azmim
vard.
ki gn sren bir imtihandan sonra beni kabul ettiklerini
haber verdiler. Bir tek kz kardeimle vedalaarak gittim.
Rahibler, beni bir takm avlulardan geirerek bu mabedin
nne,
hakikat
esrar,
denen
bir
mabedin
nne
getirdiler. Bu. mabedin perdesi (Izis)in tasvirile ssl idi.

[sis (zis, Aset), Osiris'in (ayn zamanda karsdr
), Seth ve Nephthys'in kardeidir, Nut ve Geb'in

kzlar ve ocuk Horus'un annesidir. Baz
kaynaklara gre Anubis de sis ile Osiris'in
oludur.]
Rahiblerden biri bana;
Bu,
senin
girecein
yol
ok
dehetlidir,
korkuludur, gel bizi dinle, henz kaplar kapanmamken

vaktiyle k git, sonra mahvolmyasn! dediler. Ben:
Hakikati bilmek istiyorum, dnmem, dedim. Beni
bir ka kiiye teslim ettiler. Bu rahibler de bir hafta kadar

benimle megul olarak kalbimi temizlemeye altlar ve
bana skutu rettiler. Ayni zamanda sabrm denemek
iin pek baya iler verdiler.
Bir hafta sonra bir rahib gelerek beni ald, bir takm
dehlizlerden geirdi. Bu dehlizin nihayetinde gayet dar
bir delik, ve yannda da iki stun vard. Bunlardan biri
krmzdr ki, Uzirisin ruhuna ykselir ve hayr perisine
iarettir, biri de siyahtr ki ba aa yuvarlanyor
vaziyetinde er perisini temsil eder.
Gene rahib:
Bak Nekao.
bu dar delikten gemek lzm
geliyor. henz kaplar kapanmad. erde ne olaca

mehul.. burada lm var iyi dn! dedi Ben kalmakta
Ak 107
gene srar ettim.

Nihayet kaplar kapand. Elime bir kandil verdiler ve yap
yalnz kaldm. Bu delikten gemek lzmd yle dard ki,
ezilerek, berelenerek geebildim.
Fakat bu sefer karma bir gayya, bir uurum kt.
Burada etraf karanlkt, dehete dtm. Eyvah ne
yapym! derken, solda bir yark grdm, buradan ieri
girdim; bir mddet dehet iinde yrdm ve mthi bir
ses duydum:
Hakikati ariyan abdallar burada mahvolur! diye
yedi kerre inledi.

Tekrar yrmee baladm, karma hafif aydnlk bir yol
daha kt. Buras bir avluya alyordu. Bir takm
heykeller ve altnda bir harf ve bir aded [say] iaret
edilmiti: Bunlar, hakikatin srlar idi. Bilhassa (x) remzi
yazlm bir erh [yara] dikkatimi celbetti, stmde
elinde kln bir sfenks, erhn altnda zisin bir heykeli,
gsnde altn bir iek vard
Nihayet tun bir kafes grdm, kapa ald, iinden bir
rahib kt ve bana;
Tebrik ederim, birinci lm atlattnz, dedi, ve
anlatmaya balad: Buradaki harfi ve bir adedini gryor

musun? Nasl balan bir teline dokununca ayn ahenk ve
titreyi teki tellere de aksediyorsa, bu da leme
iarettir. Hareketi leme de ayn suretle intiar eder.
Bu harf evvel, her ey kendindin zuhur eden lht
lemine iarettir ve her ey, kendinden zuhur eden bir

adedine iarettir ki, o da akl ilmidir ncs de, kendi
fikri ve almas ile merkezleri birbirinin ayn gklere
ykselen insana iarettir, dedi ve bir kafes ap ate dolu
bir frn gsterdi:
Bunu geeceksin. Ben bunu zamannda bir gl
bahesi geer gibi getimdi. Yolun ak olsun dedi ve

kapy kapayp ekildi.
Etrafma dehet iinde baktm ve atein iine atldm ;
meerse o ate bir serapm. inde bir yol ald, onu
takib ettim. Karma zifirli, siyah, kokmu bir su kt; bir
mddet tereddtten sonra onun da iine girip getim, ki
rahib beni karlad, bir maaraya getirip, burada
stm temizlediler, kokularla tatr [Gzel koku ile
kokulandrma] ederek gzel bir yataa yatrdlar ve beni
tebrik edip ekildiler. Yatakta istirahate kavuunca dalar
gibi oldum. Fakat tam bu srada karma pembe bir tle
sarlm, sol elinde gllerle tetvi [Tac giydirme ] edilmi
bir arap kadehi tutan, dudaklar bir yemi gibi ltif,
mstesna bir gzel kz zuhur etti.
Safa geldin Nekao! Bu kadar tehlikeleri atn. te
sana saadet kadehi getirdim, korkma i artk ben

seninim diyerek yatama oturdu ve kolunu, tahamml
g cilvelerle boynuma sard.
Bu imtihan pek mkl olsa gerek dedi Glemre:
Mkln mkl.. Kz fevkalde gzeldi, benim
yorgunluklarm dinlendirecek kadar cazibti. Dehetli bir
Ak 109
mcadeleden
sonra
titreyerek
arab
da
kz
da
reddettim. O vakit gzel kz, bir glge gibi kaybolup

gitti. Nereden kt belli olmayan
iki rahib geldi,
bunlardan biri beni szdkten ve : savan tebrik ederiz

dedikten sonra :
Uzrisin nuruna kavumak iin lmek lzmdr
lmeden onun nuruna kavuulamaz! dedi ve beni yerin

altnda mermer bir lhde gtrdler. Korkun mezarn
iine
girdim.
Iztrab
ve
elemden
kendime
sahib
olamayacak surette raeler [ Titreyi, rkme] iinde idim.

Fakat vcudum harab olduka, iimdeki nuran seyyale
kuvvet buluyordu. Bu aralk orada kendimi kaybettim.
Sonra kendime gelmeye baladm: Karmda uledr
[alevli, ltl ] bir nokta belirdi. O nokta yava yava
yaklat, be keli bir yldz oldu. inden bir gne
zuhur etti, bir beyaz ziya hasl olup beni iine ekti
sonra o kayboldu, yerinde, bir kone hasl oldu bu
koneden bir beyaz gl zuhur etti. Ke'si [Kadeh. Dolu
kadeh] krmzyd. Ah dedim, acaba bu gl zisin
kalbindeki altn gl gl, o ak ihtiva eden muhabbet
nesrini [Yabani gl] midir? Bir ak leminde iken gl
kayboldu. Vcudumu har bir nefha kaplad, effaf bir
bulut peyda oldu ve bir ok ekillere girdikten sonra
nihayet iinden elinde bir tomar tuttuu halde (zis), bir
kz eklinde, zuhur etti ve eilerek dedi ki; ben senin
gze grnmeyen hemirenim [Ayn st emen kzkarde.
Abla,
bac] Bu
tomarlar senin
imdiye kadar olan
amellerindir, beyaz ksmlar da imdiden sonra olacak

amellerindir. imdi beni tandn m? Ne vakit arrsan
ben gene gelirim! dedi ve gzden kayboldu.

te bu imtihanlardan sonra byk rahib karmda
grnd :
Nekao. Artk rahiblik mertebesini buldun. Bir kul
azd etmek iin mutlak senin efendi olman lzmd; mir

olman iin evvel nefsine hkim olmalsn. imdiden
sonra alacan zamanlara doru yr! dedi ve beni
oradan
kard.
Kulan
ver,
sana
bir
iki
sz
syleyeceim, dedi: Hikmet ikidir:

Biri, bil ki vcut, manann ayndr. Bir tek kanun vardr ki
btn kinat o idare eder; o kanun iin kk byk
yoktur.
kincisi, insanlar fni mahlklardr; kendini kurtarp
layemt olan insan ise ilhdr.
Nekao!. hikmet ve hakikati, herkesin aklnn yettii
dereceden syle, eer aksini yaparsan, bunlarn arasnda
ham ve karanlk kalblilerin akllarnn amasna, yahut
delinmelerine sebeb olursun. Hakikat, iinde olsun, onu
gizle,
yalnz
hareketlerin
sylesin.
Bu
halde
ilim
kuvvetin, iman klcn, skt delinmez kalkann olsun !

Artk anladm ki, o benim grdm gayya, nihayetine
varlmayan
hakikat gayyasna kar bir himi..
grdm
ate,
benim
vcudumu
kemiren
ihtiras
ateine kar bir kvlcmdan farkszm, o zift deresi ise,

benim vcudumda olan ve bazen beni ziftlere saran
phe zift kuyusuna nazaran bir ey deilmi!
Ak 111
Bundan sonra manevi bilgiler ve musik tahsil ettim ve

nihayet yirmi yl sonra Ba rahib oldum. O vakitler, nefsi
krmak; yahut hallerinden ibret alp kendi temizliime
gvenmemek maksadyla ok defa sefihlerin topland
kahvelere,
meyhanelere
gitmek
detimdi.
Onlarla
beraber oturur, arab ier, ark sylerdim ve bazen de

iinde istidad olup ta bendeki ilahi uleden tutuan
olurdu.. ve ilerinde benden daha meziyetlisini grpte
utandm da olurdu.,. Oh! bu bir andr ki, bu, zisle can
arasnda bilinmez bir demdir, buna ne akl erer, ne sr...
Bakarsn sefih, gnahkr grrsn, bir an gelir ki o
gnahkr, Izsin kalbinde aan gln yapraklar arasnda
vatan tutar.
Ne gariptir! Gene bir gn bu niyetle Tenisin en
dkn ahlkl insanlarnn topland bir meyhaneye

gidiyordum.
Byle
zamanlarda
rahib
kyafetini
gstermemek iin zerime byk bir manto giyerdim.

Gene
byle
mantomun
iine
iyice
rtnmtm.
Yanmda da saray nazr olan gen dostum Naom vard.

Konua konua gidiyorduk, Pek sefih olan Naoma
nasihat ediyordum, ve ona,
Bir az da ruhun zevklerini tat., zevk, yalnz etin,
arabn, dudan ve karnn getirdii zevkden ibaret

deildir. Bir az da hissinin dudaklarn kalbinin ve
cannn gzn kullan. Allah sana parlak bir zek
vermi, bu aydnl sprntlkte or p aratrmak
iin kullanmaktan bir an fari ol da, ruhunun bin bir
hazineli bin bir gzellikle dolu his yollarna evir! Bir az
da ruhunla megul ol, bir an hissinin dudaklarna lezzet

ver.. Kuruyan kalbinin dudaklarn, bir az can ve ak
arabndan slat! diyordum. Naom. bana :
Hakikaten
aklm
isyan
ediyor
ve
benim
bulunduum lemin stnde bir gizli hayat olduunu

her vakit sylyor, fakat Nekaocuum, sizin gibi bir
tatan mezarn koskoca duvarlar arasnda bu hayat gz
gre krletemem... Genlik, gzellik, servet, bunlar bir
daha bulunur eyler deildir. Ben maliknemin kesinde
hakikati bulmak isterim,.
Muattar
[Itrl,
kokulu]
mantosunu,
ssl
elmasl
nalnlarn zarif bir ekilde talardan koruyarak yryor,

iyi taranm dalgal salarn rzgrdan bozulmasn diye
eliyle dzeltiyordu. Ona:
Naomcuum,
brak
bu
nalnlardan
elmaslar
dklsn de nazik ayaklarn biraz hakikat yolunda

incinsin, gzel yznn rengi biraz solsun, hazine,
viranede sakldr. Virane de kalbdir. Nasl olsa bunlar, bu
gzellikler sana dn verilmitir. Genlik, bir gn senin
iradenin stnde, sana hi danmadan bunlar alp
gtrecektir. Sen, bir baka genliin, ruh kaynann
lezzetinden tat.. O hi bozulmaz ve lezzetine aclk
gelmez, diyordum.
Bu srada saray meydanndan geiyorduk. Bir gzel ses
iittim; o kadar gzeldi ki vcuduma baygn bir hal,
dizlerime kesiklik geldi. Sanki kana kana arab imi de
sarho olmutum. Etrafa baktm, grnrde kimse
Ak 113
yoktu, fakat biri ark sylyordu. Acaba nedir, kimdir,

diye baknrken, saray kulesinin duvarndan yola bir gen
atlad, bana:
Rahib efendi, atm kaybettim, kulenin yolunu
aryorum, dedi.
Yznn gzellii, beni sz kadar hayrette brakt.
Fakat anladm ki bu gen, Naoma cevab veriyor..
Naom:
Saray kulesinin tepesinde at aranr m? diye
sordu.
Sen maliknenin ku ty sedirinde de hakikatin
bulunacan sylemiyor muydun? diye glmsedi.

Benim
rahib
olduumu
nereden
bilmiti?
Belki
yzmdeki mna, bu fikri ona, herhalde her eyi iyi

gren fikrine, ilham etmiti..
Fakat bilir misiniz, Naom hakikaten kaybolan at, saray
kulesinin tepesinde buldu ve maliknesinin ku ty
sedirinde hakikati grd...
Dolunayla dost olmutuk ve Naom, Dolunay buraya
dnerken, Msr da istemiyerek kald. Can:
Niin kald? diye sordu. Dolunay:
Ailesi, ocuklar vard, onlarn yannda kalmasn
istemitim.. Dedi. Rahib:
Naom
ksa
zamanda
Dolunaydan
ok
ey
rendi. Keskin ve parlak istidad, pek az zamanda ok

yol almasna imkn verdi ve hakikaten mkemmel bir
insan oldu. Dolunay, bilgisiyle benim gibi ona da hayat
verdi.. Anladm ki Dolunay grmek ve bilmek, benim
yirmi ylda bin zorluklarla kazanacam hikmeti, bir anda
mkltsz
ve
zahmetsiz
retebilirmi.
Dolunay
grnce mabedi braktm; vatanm, onun kalbinde idi.

Onun iin Tenisi brakarak buraya geldim.
KNC KISIM
(Yrek iin)
Ayann duygular:
Ziyafetten bir ka gn sonra, Emrenin bilmediim bir
sebepten Msra gittii gnd. Dolunay bize gelmiti.
Cann odasnda oturuyorduk. Gsmde mavi bir bcek
kabuundan kendi yaptm bir ine vard, Dolunay onu
istedi, vermedim. Hele bu isteyiteki husus manay
sezince isyan ettim. O:
Zorla alrm! dedi... Ve Cann yannda gelip
bileklerimden tuttu, btn kuvvetimle mukavemet ettim.

Yumuak cildi beyaz bilekleri elik gibi kuvvetli ve
haindi,
gsmden
ineyi
koparp
ald.
Btn
kudretimle hcum ettim, geri almak istedim, avucumu

demir gibi skmt. Bir aralk:
Cann actacam diye korkuyorum, yetmez mi?
dedi. iddetle:
Hayr! dedim.
Biran bileklerimden tutup beni kendine ekti. Yanan

avularnda bileklerim sanki kavruluyordu. Vcudunun
btn yaknln ve kudretini hissediyordum. Biran
atein nefesi ehremi yakt. Dolunay, ah! demiti. Bam
tatl bir rya havas iinde ok ok kokladm bir tr
kokusundan baygn bir halde gsme dverdi. Bana
sarldn ve kollarnn beni sim sk sardn duydum.
Gzlerimden
bklecekti.
hemen
Biran
yalar
kendimi
dklecek,
kaybettim,
dizlerim
ilhi
bir
sarholuktan sonra kendime geldim.

Onun gibi daldan dala gezen bir zalimin ayaklarna gz
yalar dkmek mi, Allah saklasn! Zalim, ak avcs!
Bam iddetle gsnden ektim, salarm belindeki
cenbiyeye [Araplarn kullandklar bir cins eri kamadr ki, yan
taraflarna takarlar] ilimiti, bir demet sam yolundu.
Cenbiyesinden koparp yere attm. Bu gzlerden kamak
istiyordum. Orada bir alay kalbin yand bir maher
vard. Benden ne istiyordu? Bir alay kalbin yand bu
mahere, bu siyah gzlere batrp yakmak... Tekrar
yrei almak iin atldm ve nihayet onun:
Veririm, fakat malbiyeti kabul et!
Derken, souk talara dtm duydum, kendimi

kaybettim. Tekrar kendime gelirken onun cidd ve
endieli gzlerini yzme pek yakn grdm. Kalar
atlmt, yrek avucunda idi.
Ne ocuksun! dedi. Artk onu verse de almazdm,
alsam da hkm yoktu. Bir kelime sylemeden kalktm,

okun ucu kalbime iyice saplanmt.
BAHAR ELENCES
Hep kendi kendime byle diyordum: Bu bir ; akadan, bir
bahar elencesinden ibaret! Bu da mrnden geip
gidecek! Yapraklarn yeil taze renginde solan hayatla,
zmbllerin rengini uuran yaz rzgrlar ile beraber
snp gidecek!
Kularn kanatlarnda uzak ufuklara
gidecek! O, bir gzel bahar geirmek istiyor. Yoksa o

gzlerdeki ak ryasnn hakikat olmasna imkn var m?
Bu, gnein yere inmesi, yahut denizin tutumas kadar
muhal! Daldan dala gezen o kararszdan ne umulur? Hep
byle diye diye Tuun yanna gittim. Sedirin yannda
oturuyordu, yanna oturdum.
Tu, dedim, sana bir ey syleyeceim.
Ne syleyeceksin ?
Bana yaklata, ah! desene I
Ah, m diyeyim, neden?
Sorma, deyiver I
Pekl. Ah! ..
Yzm heyecanla dudaklarma yaklatrdm; nefesine

yanam verdim
Hayr,.. Onun
ah gibi yakmyor. Dudaklar onun gibi
scak ve atein deil!

Hayr bu ate, bu derin yakc balaglar, bir bahar srecek
bir elencenin ifadesi olamaz.
Hayr, hayr., beni kendine eken o kuds ellerde

ebediyetin atei seziliyor.. O baklar ne derin, ne
guledar! Onlardaki parlaklk, geici bir zevkin aksi nasl
olabilir?
Olamaz!
dudandan duyulamaz.
**
ah,
bu
dnyada
kimsenin
AKIN VATANI
Tabiat yeni tutuan taze bir muhabbetle yanyor. Kular
kanadnda baygn bir inkyatla aklara doru uuyor. Bu
mavi gn barnda alevlenen ak bana kanlmaz
geliyor. Bu yanan tabiatla kalbimi mterek buluyorum.
Yaprak kmldanmayan havada yle gizli bir tazelik var
ki.. Beraberiz.
Ah, bir ate halinde ehremi yakyor..
Ayca, seni alp ta uzaklara, uzak llere gtrmek
istiyorum! diyor.
Bak Ayam, sana ne kadar yaknm, artk sen
benden uzaklaamazsn, benimsin! diyor

Yeil rtl sedirin zerinde, kalbini kalbime koyuyor,
iinde gneler yanan, o ilah gzlere bakyorum. Her
bakta dnya da, ahret de bana haram oluyor. Her
baknda, ruhum yanyor ve dalp yeniden toplanyor :
Bak Aya bak diyor, onlar akn vatandr, bak
gzelim
Kalbini benim kalbime koydu. Nefesimin ateinde btn
bir kinat olan baklarnn benden ayrlmayan nda,
her zerresi ten bir kalb gibi arpan vcudunda...
yalnz akm vard...
Braknz beni! diye szm tekrarlyordu.
Bu alev beni yle yakyordu ki, tahamml edemiyordum :
Gidin artk beni brakn! diye tekrar yalvardm..

Gidiyim mi ? Evet Aya, nk beni sen kolay
buldun dedi.
Bileklerimi yakan ellerini ekti, kalarn hafife att.
Fakat bir anda gene yzne yumuak bir mna gelerek:
Aya, dedi. Sana bir ey syleyeceim; Bana (ben
yalnz seninim) de!. Bunu senin dudaklarndan da iitmek

istiyorum.. Bak sana ne kadar yaknm!
Bir mddet sylemedim:
Beni ok hrpaladn. haydi
sevgilim syle!
Derken kalbim baklarnda eriyordu. Btn terkibim
yanp dalarak:
Ben yalnz seninim! dedim.
Kulan dudaklarma verdi, bunu bana defa syletti.
***
Bir daha syle, Aya!

Ben yalnz eninim:
Bir daha Aya!
Ben yalnz seninim:
ZN BENM
Hayr, hayr .. Ne su, ne sesler, ne ay, ne iekler...
dnyada en gzel ey aktr gzelim, ak
Sen nereye mi gideceksin, bana gel, sineme gel senin
asln benim! Nereye gideceksin, ben senin iin geldim,
bu gl de senin iin getirdim! diyordun
Sahir bir nazarla bana baktn anda, ben o nazardan
yaratlm
ben
baka
bir
ate
kesilmitim.
Sonra
gzlererimi elindeki gle evirdin. Bu aten gl, sehhar

nazarlarnn tekile eriyip su kesildi. Gzlerinin ilh
cazib esile eriyen bu ak glnn yapraklarndan damla
damla kalbime ate damlad, ve bu ate ruhumu ve
btn kinat kaplad, yakt, eritti.
O vakit sen yaklatn. Ruhumda aan bu ak glnn
kokusunu duymak iin bana yaklatn ve o ilh yzn
benim sineme koydun, onu koklamak iin benim sineme
koydun. Gzlerimden, senden bakasn grecek nur
gitmiti. Ne ay, ne gneler, ne gkler, ne zerinde
bulunduum
dnya
kalmt.
Artk
gneler
nur
samyor, karanlklar aydnlatan aylar deil.... hep senin

gzlerin, hep senin vcudundan salan zya, aydnlk...
Artk ayaklarm dnyadan kesildi, ya o bilinmez garip bir
ufukta batt, gitti; ya ben bu yanan dnyadan yalnz
senin bulunduun, senin kapladn zamann hkim
olduu bir cihana gittim.
Burada gneler senin nazarlarndan doup batyor,
aylar senin hill kalarndan douyor.. Burada ne mr,

ne lm var..
Ebed gneler parlayan akndan bir kyamet benim
arzmdaki gnei yerinden kopard, yldzlar, sndrd.
Ruhumda sabah gnei, hayalin olan sabah balad.
Kinatta
gnein
doup
batt
kanun
deiti,
gecelerinde ilh ateten vcudun ve nazarlarn, olan bir

nur belirdi. Karmda kalbimi yakan, benim eklimi,
varlm byle perian eden bu vcut benim akmn
hayali, benim akmn ruhu mu?
Yeil, mukaddes sedirin stnde yan yana oturmutuk,
Tahlil edilemez bir aydnlk, bir ate parldayan baknla
gnlm yaka yaka;
Sana bir ey soracam, demitin.
Kendi kendime; yarabbi, bu ses nereden, hangi varlk
yakc lemden geliyor? Gzlerini bana kendimden daha
yakn, ellerini kendi vcudumdan daha yakn buluyorum
dedim. Bana
Dnyada en gzel ey nedir? diye sordun,
Ay, su, sesler, yldzlar, iekleri dedim. Sen ise
gene:
Hayr, hayr ne su, ne sesler, ne ay, ne yldzlar.,
en gzel ey aktr gzelim! dedin.

Gzlerinden, kalbi yakan o gzel yznden gzlerimi
ektim ve sradm. Akl yakan bir nazarla gzlerime
Ak 123
bakyordun. Sen de ayaa kalktn ve bana koyu al, ate

gibi al, o anda yanan kalbim gibi ate bir gl uzattn.
Tpk dudaklarn bu gle benziyor, ve bu ann ateinden
onun yapraklar yanyordu;
Senin iin, Uluandn bahesinden kopardm,
dedim.
Kokla gzelim, diye uzattn.
Gneten yanm gzel elinde bu gl, zihni perian eden

bir tlsm gibi gzeldi.
Eriyen mevcudiyetimde bir baygn koku, ate halinde
kalbimi sard.
lh bir gnein peneletirdii beyaz gsn, kuds bir
heyecan veren omuzlarnn cazibesi kalbe giden bir
atele gz alyordu.
Bir ilh gibi gzel yznn cazibesi gl rengi dudaklarda
yakc gzelliinin btn esir eden atei iki parlak gne
gibi nur saan siyah gzlerde toplanmt.
Btn vcudunda bu mutlak gzellikle karm, mutlak
bir kudret seziliyordu.
Btn mukavemeti yakan ellerin benim bileklerimi tuttu.
Ban
gsme,
koydun.
Vcudum
maddliini
kaybediyor, bu ate btn tahammlm bitiriyordu.

Bileklerimi ektim;
Beni brakn dedim.
O vakit, hi bir mahlkta duyulamayan ahenkli sesinle;
Seni niin brakym, ben senin iin geldim, bu
gl de senin iin getirdim. Sen, nereye gideceksin,

gzelim, benim kalbime gel, senin zn benim!.. dedin.
te o anda btn htiyarm kaybetmitim ve ve
benliimin yklp, akn beni teshir ediini, bir tuh
leminde, ate dudaklarn imzalamt..
Karmda
gzlerimi,
kalbimi
yakan,
benim
eklimi
varlm perian eden bu vcut benim akmn ha hayali,

benim kalbim!
Yok, yok., baklarnn nurundan bana hviyet ve akn
saan bu vcut yaratlm deil! Bu kalbi yakan gzler
ak ilhna mahsus atee mensup, bu tavrlar o kuds
atetendir!
Bu dalan varlmda yanan atee yemin ederim ki, bu
yaratlm deil, ilhtr.
AK DYARI
Ben
bu
sahrada
sevdiklerimden,
dostlarmdan,
yurdumdan, benliimden ayrlyorum. Uzak llere sanki

devenin
ban
sryor,
benliimin
kafilesine
veda
ediyorum;
Gidin beni yalnz brakn! Evvelce bana gda olan
bu hava, bu akan sular, bu lemin hayat veren yemileri

imdi bana zehir olur. Kokladm gller beni yakar,
zehirler. Gidin, beni kendi halime brakn! Bu yol ayrlk
yoludur, bu yol ebediyet yoludur..
Siz gidin, benim devemin yularn boynuna dolayn, onu
kendi haline brakn, Yeil cennet gibi vahalar sizin,
berrak, gm gibi pnarlar sizin olsun, beni kendi
halime brakn!
Ben gidiyorum. Yolum garip ve mahzun, havas gzya
ah ve enin, gelmek isteyen, benimle beraber gelsin..
Benim gittiim diyara (Ak diyar) denir. Bu lemin sular
ate, havas ate, vadileri, iekleri ate.. Bu gzel
vahalar
taptnz
mabutlar,
bu
berrak
pnarlar
unutabilen benimle beraber gelsin.

Yolum garip ve mahzun, tesellisi gzya,
Bz gnler geer bir tek dal, bir akar su grnmez,
semalarnda hasret, itiyak yldzlar parlar. Devemi
sahraya kendi haline brakn, yularn boynuna dolayn!
Bu yol tehassr [hasret ekmek, elde edilmesi istenen ve ele
geirilemeyen eye zlmek, kalben ve ruhen hissetmek] ve
itiyakla balar, yolcusunun, kurban olmas ile nihayet

bulur. Bu yol, strap, ate yoludur. Canna kyabilen
benimle beraber gelsin!..
SHAK KUU
Sabah yakn, ay gkte gittike alalyor. Fakat ne olmu!
Onda da bu gece, benim kalbimdeki ateten var. Baygn
gecenin
kalbindeki
hararet
tpk
benim
gnlme
benziyor. Zihnimde ve btn ruhumda kalbim yayor.

iekli aalar gkteki ayn ndan deil de, sanki
benim gzlerime akseden ebedi nurdan aydnlanm...
Gnlm gibi, her zerrem perian...
Mutlak btn dnya, kinat deiti. Benim gibi yeniden
byle aktan, ateten yaratld.. Ben, artk ben deilim.
Oh! ne aydnlk, ve evk dolu bir lemdeyim! Vcutla bir
alkam yok. Cihan akmla dolu.. Btn onun atei
aksetmi, ilh bir lem.
Ben, hayr o... Bir tek ak atei halinde dnyann iinden
baka, byle gzn grmedii, elin tutmad, akln
tasavvur edemedii bir leme ykseldik. O,., benim
akmn ilhamkr, peygamberi, benim akmn ilh... O
kadar ok sevdiim, kalbimi oyalayan aydan yere, bu
topraa indi.
Onu gklerde gzlerken yerde, kalbimde, canmda,
btn vcudumda buldum. imdi o kadar sevdiim o ay,
eski beer dnyada bombo, ssz, kimsesiz kald. Bu
bahar am dallardan esen rzgr ate, karmda
grnen bu gzler ebediyetin yolu... Gkler ate, su
ate, bastm toprak ate... Beni teshir eden eller ate...
Gene uzakta bir shak kuu tyor. Ne yank, ne hazin

sesi var.
Onun o ate gl getirmesinden gn evveldi. Bir gece
gene
byle
uyuyamamtm.
Ruhumda
sebebini
bilmediim bir kararszlk vard. Sanki kalbi tahrik eden

manev bir yelpaze ruhan salntlaryla beni uyandryor,
tatl bir heyecanla mest ediyordu...
Bu
garip
heyecan
acaba
baharn
ilham
ettii
bir
cokunluk mu ? diye dndm. Fakat hi bir bahar, ben

byle ruhumun iinden bir afak doar gibi olmamtm.
Penceremde uan gece kuu kanadnda bana kuds bir
ate getiriyor, ruhum ateten bir nehrin feyezan [Suyun
ok olup tamas, omas. * Bolluk, fazlalk, feyiz] ile
canlanyor, ufuklardan uzun uzun: shak ishak! diyen
kuun sesi ruhuma gizli srlar sylyor, gzlerimden
kalbime yalar damlyordu... Bu sesin her faslasnda ne
hazin bir tesir, ne derin bir elemin hazin, fakat kanlmaz
ikyeti vard...
Bilmem bana ne olmutu! Her gece derin bir sknetle
uyurken bu gece neden gzlerim kapanmyordu. Bu
atein benim beer dnyama salan akn ilk nuru
olduunu daha bilmiyordum.
Meer mitsiz, nursuz, tesellisiz geceler iinde sabah
oluyormu. Her an asrlar sren intizar gecelerinde
benim ebed gneim douyor mu?
Bu gece rzgrn esiinde, gece kuunun kanadnda bir
sr vard.
Ak 129
Meer
bu
rzgr
bana
onu
aknn
haberlerini
getiriyormu...
Tanyeri aard, ben hep helecanl, sarhotum, ne
olduumu ben de bilmiyordum.
O gn, yeni kanatlanan bir kelebek kadar, ruhum
kararsz ve ak ufuklarna hasretti.
Can bana o sabah bir demet uuk renkli efltun, znbl
[smbl] getirmiti. Bunlar pencereme koydum.
Bahar
rzgr
ona
diyerek
bana
kadar
geldike
titriyordum. Bu baygn kokuda beni mest eden bir tesir

vard...
O gne kadar hi bir iei byle rikkatle sevmemitim.
Elime geen iei koparp oynamak detimdi.
Bugn bana ne olmutu
Meer onun yapraklarndan kalbime esen rzgr, bana
akn mjdesini getiriyormu. Kk Emre bir gn bana
Dolunay znbl sever demiti. Bu gn o sz kalbimden
douyordu .. Ve ilk defa iek seviim byle oldu...
Bugn gene o geldi. O geldiinden beri cennet olan
odama gene o geldi. Benim bileklerimi tuttu, tuttu. Bana
o ate gl sordu.;
Btn yapraklarn kopardm, dedim. Bana ateten
daha ate nefesleriyle sordu;
Getirdiim gl nerede? dedi.
Btn yapraklarm kopardm, diye cevap verdim.
Fakat o gl, benim gnlm istil etti. Damarlar kalbime

ate usaresini [z su ] dkt. O gl benim kalbimde...
Fakat
bunu
ona
sylemedim.
Bana
sihirden
daha
fsnkr sesiyle sordu. Bunu ona sylemedim.

Bana gzel gzlerinden, akn ebediyet gnei parlayan
gzlerinden ate ve nur salarak, yaklat. Ben bu
baklardan btn kudretimi toplayarak katm. Bu
ellerden uzaklamak istedim. Btn varlmn manas
aksetmi gzel gzlerinden kalbim szlayarak, yanarak
katm. Bileimi yakan avularndan titreyerek alevler
iinde katm.
Yandm fakat bun ona sylemedim.
Beni brakn, dedim,
O beni kendine ekti;
Niin, niin brakaym? Sen benimsin, dedi Niin
brakaym gzelim, gel sen beni tervih et[Ryiha verme.

Kokutma. Kokusunu artrma. Rahatlandrma], beni aknla
oka. Sana zevkim, sana neem, manev rzgrm
diyeyim!
Brakn
beni!
Bu
ate
beni
yakyor,
dedim
Gzlerinizin zerre zerre vcudumu, ruhumu eriten atei

beni yakyor. Dudaklarnzn gzellii, harareti beni
kurtulu imkn olmayan ateler iine atyor.. Kalbimin
dudan bu har dudaklarndan gzlerimi ebediyete
varan nurlu, ateli gzlerinizden, kalbimi ak alevi
Ak 131
fkran
kalbinizden,
bu
yanan,
szlayan
kalbimi
kalbinizden, ellerimi elinizden, btn iradetimin, btn

iktidar ve varlmn benden giden elini avularnzdan
ekiniz. Bir aten ah halinde ehremi yakan nefesinizi
yzmden, gzlerimden ekiniz.
Benim bileklerimi tutmayn, bana yle ezelden gelen
sedanzla hitap etmeyin.
Benden,
benim
gnlmden,
akmdan
domu
hayalinizle, gzlerinizle beni perian etmeyin, beni

brakn!..
Bana yle shir bir bakla bakyor, bileklerimi yle
kavrucu bir atele tutuyordu ki, benliim damla damla
eriyor, gzlerimden, dudamdan, btn mesamatmdan
onun
baklarnn
istihale
ettii
bir
ate
ruhumu
saryordu.
Sedirin zerinde btn mukavemetim erirken o, dizlerine
den bam ekerken ona,
Brakn beni! diyordum. O kadar istiyorum ki, bu
ses hep kulaklarnda kalsn ve onu hi unutmasn!..

Hal sedirin zerindeyim. O kadar takatsiz, o kadar
bitabm ki, iip iip te araba batm gibiyim, kayp
buruan beyaz iekli yeil rt, yere den beyaz
yelpaze olduu gibi duruyor..
Nerede ise Tu gelir. Bunlar dzeltecek kadar bile
takatim yok... sadk Tu, Cann kendi kz gibi tuttuu
kimesiz vefakr kz... hem de benim st kardeim.
Benden yalnz ok sevdiim iin kk Emreyi kskanr

sitem eder.
Akamn
gittike
koyulaan
karanlnda
yanan
gzkapaklarm amaya alyorum.

Bu oda ne derin bir mana ile gzelleti. Bir kede sar
topuzlarna
dayanarak
benimle
konutuu
hurma
dalndan yaplm yatan, yannda onun ve benim

yzlerimizi bir arada ate iinde grdm ayna., sonra
btn odann kalbini tekil eden yeil sedir... benim
iimdeki atele yanan canl birer alem gibi hisli ve
mukaddes...
Dolunay iki gnde bir geliyor. Fakat bu gnler baka
bir alemin gnleri oldu. Bu ak rzgr benliimi yakp
datmaya baladndan beri, bambaka oldu.
Dolunay bana ate gl getirdii andan beri, sanki
varlma Dolunayn ruhu olan ilh ate sirayet etti.
Eski varlmn yanp bittiini duyuyorum. Omu bana
geldi, ben mi o oldum, bilmem.. Gzlerimde akseden
ruhumun aydnl beni yakyor. O benim gnlm m,
yoksa ben onun akndan m yaratldm bilmem..
Ben bir daha dodum, batan onun akyla dzldm,
biliniz..
Dolunay yalnz, yeil sedirin zerinde saatlerce, o
lemde ba sonu olmayan anlarda gz gze mest
kalyoruz, Can ve Tu uzakta, ilerinde..
Ak 133
Onu kapdan mz bekliyoruz. Dolunayla ksa sren

bir konumadan sonra onlar ekiliyor.
**
Bugn yine ona gnlmn btn ateiyle yalvardm:
Braknz beni! diye yalvardm ve istedim ki, bu
sesi o hi unutmasn...
Ondan her bam ekiimde iradet ve varlmn bir
paras daha yand, iktidarmn bir paras daha elimden
gitti.
Mukavemet edilmez bir ate iinde bitab [yorgun]
derken istedim ki, bu ses kulaklarndan hi gitmesin! ..
Oh, bu ak gnleri ne atein, ne sehhar!
Dolunay bazen (Sln) n zerinde ve ekseriya yaya
olarak gelir. Her an artan mukaddes ate ruhumu
yakarak onu karlarm.
Akln ifls ettii bir mestlik iinde, hayale tasavvura
smaz bir ak lemi balar.
Bu gzlerden akseden nur arabn kalbimle ierim,
ierim. Ne o arap tkenir, ne benim yanklm... Ve
Dolunay benim (brakn beni! ) deyiimi mest olmu gibi
tekrar eder durur.
Cann
odas
ile
benim
odam
ayran
blmenin
kaplamalar arasndan bazen bir glge geer, bu bozulan

blmeyi tamir eden iinin glgesidir...
Meer lem iinde lem, madd aslan hududunu geen,

bir can lemi varm...
Ve meer bu lem bana nasib olacakm, ne mutlu!
**
O gnden beri, o ate gl getirdii gnden beri ne
kadar zaman geti, bilemiyorum.
Ben zaman m kaybettim, bilmem...
Onunla bulunduum, onu hissettiim bu anlar ebediyet
gibi nihayetsiz. O ak glnn kan damarlarma getii
ve nazarlarmda ruhum yand andan beri yerde miyim,
gkte miyim, bilmiyorum.
Her halde topraklarn, insanlk dnyasnn zerinde
deilim. Ak dolu bir ruh kesildim ki, ba ucu.
bulunmayan bir istirak ve nur lemindeyim.
Artk bana ondan baka hi kimse hitab etmiyor ve bu
dnyada ben tek bir kimseye tesadf etmiyorum. Yahut,
btn sedalar, btn hayaller bana onun akndan
bahsediyor, onu sylyor, onu anlatyor Btn nazarlar
onun gzlerinin ulesinden akseden ziyaya batm...
Ne garip... Artk o ufuklarda gndzleri geceler takip
etmiyor, garib semalarda mahzun akamlar olmuyor mu
bilmem...
Ben btn ieklerden onun gl nefeslerinin kokusunu
koklu yorum. Bunlar akn iekleri mi bilmem
Ak 135
Gzlerimi kapyorum, onu gryorum. Ayorum, gene

her yzde, her yerde, her an onu gryorum. Gzlerimin
bebeinde, bu yanan kalbimde mi, ruhumda m bilmem!
imdiki buyan aydnlk hava iinde Emrenin gzlerini
grr gibi oluyorum. Sanki, o parlak gzel gzleri
solgun
yarm
aya
benimle
beraber
bakmak
iin
uzaklardan, ta Msrn hicran semalarndan geip geliyor.

Ona her eyi sylemek istiyorum
Emre benim ruhumu kardei !
O seninle babaa hasretle baktmz ay imdi ssz bir
dnyada bombo, renksiz, nursuz kald, O aydan elinde
kalbi yakan bir ate glle o, bir ilh eklinde benim
yanan ruhuma vcuduma, benim cihanma dodu. Emre,
imdi ben onunu m, daha etrafmda ne bir k, ne de
ondan bir iaret yokken senin ruha yakn gzlerin,
gzlerimin iinde bir grmt, O vakit bu srr sen bana
aka ifade etmitin: sen onun olacaksn! demitin.
Elbet hatrlarsn: Portakal bahelerinde seninle yan yana
geziyorduk.
zamanlardaki
Yine
o
seninle
beraber
fevkaldelii
bulunduumuz
anlatlmaz
zevki
hissediyordum: Emre, bak u yol ne kadar gzel

demitim. Gel uradan gidelim, beline de kolumu sarym
yle geelim. Bak u minelerden sana toplaym. Senin
gibi nazik, gsne takalm, e , mi ? ben senin bu gzel
gzlerini ne kadar severim, senin ismini soylemek bile
bana kuvvet verir. Sen, bu karanlklar iinde benim
ruhuma aydnlk verensin. Bu gzlerde bilemediim, ok
sevdiim bir aydnlk vardr, benim ruhuma teselli verir.

Niin yle glmsedin Emre?
Yine; ah sen bu szleri nereden bulursun deme. aka m
sylyorum zannediyorsun!
hayr, hayr ben seninle
geen zamanlara hi doymam; ku gibi uar.

Hadi gezelim Emre: hem bu akam uzun uzun, ok ok
gezelim. Bahenin btn etrafm dolaalm,
Emrem..
Bilir
misin?
Ben
sana
her
eyimi
sylerim de, sen bana kar hep byle gizli, sessiz

durursun.
Niin
bilmem
ki,
sen
kalbini
benden
saklyorsun. Bu kadar beraberiz. Senin hi bir eyini

bilmiyorum. Niin sanki Emreciim?
Kalbimde K bir ey yok ki, Aya... bom bo Ne
syleyeyim? demitin.
Deil, deil Emre.. Sylemiyorsun. Beni sen
sevmiyorsun. Biliyorsun, ben yalnz seni severim. Niin

elini benden ekiyorsun?
Zalim.
Zalim miyim?
Elbet.. Dolunaydan kayorsun. Onu zyorsun.
Dolunay zmek mi? Ne mnasebet.. Onun
benimle ne alkas var?.
Pek ok. Allahma yemin ederim ki, sen onun
olacaksn!
Ak 137
Emre rya m gryorsun?
Dolunayn evli olduunu bilmiyor musun?
Olsun!
Bu atein ryaya bir an bile inanmak mmkn miydi?

Gldm sen de gldn..
te o gn, sen, uzaklara yalnz ismini bildiim bir
memlekete Msra gitmek istediini ve Orada amcanla
beraber kalacan syledin.
syan ettim. Sana yalnz olamayacam, aya sensiz
bakamayacam,
aydnlklarn
bana
karanlk
grneceini yeminle, srarla syledim.

Beni dinlemedin. Narin elinle tepelerden doan parlak
ay gsterdin;
Bak, ay Dolunaya ne kadar benziyor! dedin! [1]

[1] Msrdan bir kervan iki gn evvel Emreden bir
mektup getirdi. Bir yerinde diyor ki ; her taraf bana
neesiz, hazin ve bo geliyor. Dn gece bir ziyafete
gittik. Zevk alabilenler iin, elence pek parlak oldu.
Fakat benim iin karanlk, hi birini gzm grmyor.
Akam dnerken mehtap vard. Parlak ayn iinde iki
ahs
babaa
Dolunayn
durmu
kuds
gzlerimi
hissine
hrmetle
horlandryordu.
bu
grdm
gzelliine daldm. Hep size baktm. Bugne kadar her

gece saatlerce sizinle konuuyor ve sizi gryorum.
Eminim ki sen de beni gryor, ruhumu tzip etmemek
iin asilikten vazgeiyorsun.
Emrem, seni buradan ayran sebebi sonradan
rendim,.. Senin hisli ve iir dolu benliinde hkim olan

Dolunaym.. Bunu benden nasl gizledin. O vakit ak
diye bir kuvvet bilmediim iin bunu anlayamadm. Senin
Dolunaya
kar
duyduun
hissi
fevkalde
bir
hayranlktan ibaret zannettim...

Emre, o ssz, o karanlk gecelerde ne yapyorsun, benm
Cebrailim, benim ruhuma ifa getiren kardeim!.. Hicran
ve hasret topraklarnda sen yanma, gel. Benim akm
senin o ziyal geceler gibi parlak gzel gzlerini de
sarar.
Btn
cihann
ak
birlese
benim
akmn
yangnnda bir kvlcm gibi kalr. Ben her trl kayttan

hari bir akla yanyorum. Kama, gel! O ince, sevdiim
elini bana ver, onun ak yangnndan sen de yan! o
alevden btn kinat yanyor. Gel kardeim, gel!..
O vakitler sen, Canla beraber, Dolunayn hcresi ismini
verdiin avlusuna gider, orada saatlerce bulunurdun. Ve
bu gidileri bana hararetle anlatrdn. Dnyada bir tek
Allah olduunu, putlarn ta paralar olduunu Dolunay
sana gizlice sylemiti. Onlarn yalan olduuna ikimiz de
inanrdk. Fakat ben seni teye kadar tkib etmek
istemezdim. Dolunay senin iin (insandan yukar) bir yar
ilht.
Can benden uzaklatrmas, kadnlarn ona fazla iltifat
beni ondan zahiren uzaklatrrd. Korkuyor muydum?
Her halde... Hem de ok korkuyordum. Mukavemetsiz bir
surette her kadn kendine balamaya alm olmas da
beni hiddetlendirirdi. Fakat bir yandan da ona iddetle
Ak 139
meclptum.
Sen beni yola getirmeye alrdn. Sence deta, Dolunay
bir mabuddu. Btn servetini nasl fakirlere dattn,
senelerce sade su ve hurma ile geindiini bazen
haftalarca, mnzevi yaadn, meleklerin ona yiyecek
getirdiini., sayar dkerdin..
STRAK
O akn, baklarn, btn vcudunu yle takn ve
mebzul [bolca bulunma]sat ki, bir tuyan iinde gark
olmu gibiyim. Nasl bu kadar yaklat. Benim sesime
benim
yalnzlma,
benim
vcuduma,
benimle
geirecei anlara o kadar muhta ve beni kendine,

akna ekmekten yle zevk alyor ki,. Bu ne yakc, ne
mesteden bir hakikat.. Oh kelimeler ne ciz:, ne fakir!..
Ben yanndan bir adm uzaklarken smsk bileimi
tutuyor, brakmyor. Tutan elleri alev gibi, gl kokan
nefesi ate gibi. Bu ekiteki hararet bir an hafiflemiyor,
bu ate hi eksilmiyor, artyor, yanyorum.
Gzlerinde
btn
Aya,
yznn
gl
renginde,
kollarnda mit ve arzusunda aknda hep Aya, baknca

adeta btn Ayay gryorum. Gzlerinde, dudanda,
btn vcudunda kendimi gryorum, Ate sesinde,
szlerinde kendimi hissediyorum.
Oh! acaba omu Ayaya meftun, Aya m ona! Ne abuk,
nasl byle o bana, yahut ben ona kartm. Karmda ak
dolu,
fakat
kendim
olarak
onu
ve
btn
akm
gryorum.
Yanmda iken ben onda gibiyim, yanmdan gidince
kalbimin, hissimin gzleriyle onu gryorum. Bana hi
bir an, bir nefes yok ki, yaklap ta alev nefesini
vcuduma samasn, bu gr yle iddetli ki, adeta onu
Ak 141
cismimin
gzleriyle
dokunuyor..
geliyor,
Mutlak
ayrlamad
de
maddi
bu
gryorum.
Ellerim
ona
mesafeleri
aarak
bana
aknn
yangnn,
aknn
vcudunu ziyaret ve tavaf ediyor..

Buraya ne kadar tehlikeleri gze alarak geliyor. Bir
Candan baka her keten saknyor. Hele naldan ok
ekiniyor. yle gizli ve heyecanl bir geli ki..
Onu kapda bekliyorum ve bekletmeden ieri alyorum.
Deveye bile binmiyor. O halde yolu bu scaklarda yayan
geliyor. Gelince gitmek istemiyor. Vaktin abuk geldiini
syleyerek gidiyor. Benimle kalarak, benim yanmda
olarak gidiyor.
Onu zmekten artk iim szlyor. Fakat o benim
zmemden de zevk alyor. Hatta dn bana;
Biraz hrpala beni Ayam, hadi ne olur, diye
gzlerime, nihayeti bulunmayan nazarlarla uzun uzun

bakt..
**
akamdr bize geliyor... Her tarafm akn srr ve
cu ile kaplanm.. Bu yaknlk beni yakyor, hazan
kalbim bu iddete tahamml edemeyecek, ruhum bu
kadar gzellii ve atei kaldramayacak gibi geliyor.
Yarabbi, bu vcut dn gece onun yannda myd?
Aynada kendi vcuduma bakyorum: Bu ehreyi, bu
gzleri, onun yznde uyuduu bu salar ne kadar
seviyorum. Ben ona da km, parlayan ziyasna eserine

de hayranm! Dolunayn olan bu vcuda presti ve
ibadetle bakyorum.
Dolunayn hcresinde sabah afak skerken (Ayann
semtinden geliyor!) diye okad gen sesli ihtiyar
bacnn arks balad...
Demek afak skyor. Oh! Ne ilh, ne akln stnde bir
sabah!
Dolunay! Kalbinin her kesini aydnlatan, kaplayan
ehren ve onun aydnl iinde, Ayay bulamyorum..
Onun teni, can, ak olan kalbi, manas sensin! ..
Bu gecelerden birinde, yzn, o kadar heyecan veren o
harikulade ve hibir insan ehresinin benzeyemedii ate
saan yzn, benim yzme, gzlerime yaklatrarak:
Seni seviyorum Ayam! dedi.
Fakat bu syleyite, bir ilh akn beeriletirilmi yle

cazib bir ifadesi vard ki, kelimelerin btn sadeliine
ramen, daha hi sylenmemi bir bekret ve kudret
tayordu. Onun dudaklarndan gelmek itibar ile bu sz
mthi bir ateti.
Her ikimiz de, eski bir ak rumuzunu canlandran bu
ibtida
szn,
bu
akn
bir
ifadesi
olamayacan
biliyorduk.
Ah Yarabbi, ben bu vcudu ne yapym, nasl saklayaym!
diyordum.
Ak 143
Yaman ellerin salarm okuyor:
Ne yapacaksn, Dolunayn sevdii! diye sev, oka
ona bak! diyordun.

Nefeslerinin gl kokusu, canm, ruhumu dolduran, bir
atele yakyor.
O da, Cann koyduu gllerle dolu idi. Fakat ne byle gl
kokusu, ne byle ate grlmtr. Bu, (koklanan ate)
btn dnya ieklerinin kokusunu ebed bir rzgrla
uurup gtrd, renklerini yakan bir ateten soldurdu.
Bu
ses
iimde
akseden,
yakan
bu
ses,
dnyada
duyulabilecek her seday susturdu.. Kulaklarm artk hi

bir ses iitmez oldu..
Bir ak parlts iinde son kudretiyle yanan, parlayan
ruhuma ilh bir ses diyor ki:
Aya... senin bundan daha mesut ann olamaz?
yapraklar yanm sar gl iinde titreyen mukaddes a

evirip bakt bu ehre, akn raknda [Iklandrmak.
Parlatmak. Gnelik yere dahil olmak.] son damlas da akn
ziyasn kesilerek artk yaamyor, bitiyor.. Son damla
canmda aka, nur ye atee vererek bitiyor.. Tekrar o ses:
Aya... Benim sana olan nazarm ok bakadr.
Yalnz bu yeter, Ayam! diyor.

Bu gecenin hatralar bir alevin mthi ihtirak [yanmak;
tutumak.] iinde birbirine karp, bir ruh oluyor.. ok
ok kokladm bir amber kokusundan sarho gibi canm
ve tenim bu istirak aleminde eriyip seilmez oluyor ve
baka ak alemlerinin hudutlar gzlerimin nnde

alyor, alyor.. Dolunayn dudaklarndan kalbimin
iine szan sesini tekrar iitiyorum:
Akmz hi bir vakitte eskimez ve hayatiyetini
kaybetmez gzelim.! O, gne gibi bu dnyay aydnlatr.

Onun zeval ve nihayeti yoktur sevgilim... O ak, bir ok
namlar ve isimler altnda devam edip gider. Her ey,
dalar talar, bulutlar, havada ve topraktaki en kk
mahlklar bizim akmz zikrediyor...
Gryor
musun,
gnein
ulesi gurub
vakti
gene
kendine dnyor. Akn tecelli ettii vcutlar ortadan

kaybolsa da akn, kendi kaybolmaz, o her vakit vardr.
Onun ne dini, ne milleti olamaz.. Her dinde, her millette,
her an o birdir. O yle tam ve mkemmel bir kudrettir ki
ne artar ne eksilir, ne ykselir, ne alalr, O, ne fakir, ne
oban, ne, hkmdar tanr; kulbede de, sarayda da, bir
hkmdarn gnlnde de hep o ak .. O, btn beer
mukaddesat yakan en muazzam bir hkmdardr..
Onun hkm gibi bir hkm yoktur. Onu ne cihann
hzineleri, ne saraylar, ne aylar, ne gneler satn,
alamaz; btn bunlara o hkimdir. Akn zebun ettii bir
kalbi hi bir kudret ykseltmez.
Akn kudreti nnde koca denizler klr, bir katre
olur; onun nihayetsizlii yannda ebediyetler bir an olur.
Ve gene yle ak demleri vardr ki bir an, bir ebediyet
gibi nihayetsizleir.. Akta mukaddes bir zerrecik bir
kinat olur. Onun kanunlar bambakadr, bu tabiat
Ak 145
kanunlarna uymaz ve onun hkm daima bu tabiatn

stndedir Ak kalbe girince orada ne varsa yakar,
ykar.. Nasl ki bir cihangir bir memleketi zabtedince,
evvela orann ulularn mevkiden drr. Ak ta, eref,
haysiyet, gurur gibi btn ulular tarac [Yamalama, talan
etme ] eder...
**
Ne garib!
bir vcut, iki de olabiliyormu. Benim bu
vcuduma bir baka ak ruhu sar oldu. Eski benden eser

kalmad; ruhumla beraber, vcudum da bir baka vcut
oldu. Zerrelerim, tenimdeki kan, bu akn rengine ve
ateine boyand, tenim bu akn ulesine batt, bu atele
dirildi. Bende kuru bir addan baka bir ey kalmad. Artk
ben, ben deilim.. Ben akm! ben bu nur iinde bu nura
batmm, gne olmuum. Benim kendim ak oldu,
varlm gitti ve canm o yrin ulesiyle aydnland..
Halbuki ismim gene o isim; fakat ben, o ben deilim...
Beni vcudumun ekline bakp yle aryorlar. Kendim
de evvelce bu akn, bu atelerin yerinde bir varlk
olduumu hissediyorum.. fakat bu eski varla yle
yabancym ki... O bombo bir klf, topraktan, ruhsuz bir
zarf! nasl olup ta burada, byle atein bir lemin
doduunu kendim de bilmiyorum... Yalnz bu atelerin,
nurlar iinde onu gryorum, onu biliyorum, onu
duyuyorum...
Ondan baka bu dnyada bir vcut yok ki... O, btn
kinat, gkleri, dnyay, zaman dolduran, bir tek vcut
yalnz o, benim sevgilim, benim taptm! Bana sarlm
olduu halde; Ayam! dedi. Ben ok kskancm, dikkat et,

senin her eyini kskanrm En ufak bir ihmal her eyi
bitirir, o vakit beni kaybedersin, zulmet iinde kalrsn Bu
sz iitince yle hayret iinde kaldm ki...
Senden baka bu dnyada kimse yok. Bu dnya
seninle dolu!. Yemin ederim ki senden baka kimseyi

germiyorum, hissedemiyorum. Sylediklerin glgeler mi,
hayaller
mi
bilmem,
ben
bunlarn
hi
birini
hissedemiyorum Akn namna yemin ederim ki yalnz

sen varsn! Ben yokum, yahut sana karmm, dedim,
ve:
Bu szleri nasl syleyebiliyorsun! diye elimi
salarma gtrdm, ekmek istedim. Kalbim durur gibi

arpp szlad, bu szn dehetine hl inanamyordum
O, beni sard yz yzm rtt:
Ayam,
Ayam,
bunlar
sz,
yalnz
beer
szlerden ibaret, hakik bir manas yok ki., diye beni

avuttu.
Bak neredeyim, sana ne yaknm, benim zevkim,
benim neem!
Kalbim hl acyordu. Ben onsuz sevgi tasavvur edemem
ki, onu sevmeden, onu grmeden, bilmeden yaamak ne
bo, ne hazin bir mr. Nasl bu hale tahamml
edebiliyorlar ve nasl glp eklenebiliyorlar? Onlarn
glmeleri zehir, her bir nefesleri bir iztrabtr! demek
istedim, fakat sylemedim. Aladm, aladm. Beni
dizine yatrd. Salarm okuyordu. Bir az mahzun bir
Ak 147
sesle:
Bu gzel vcut toprak olacak! dedi.
Bana bir elem geldi., vcudumun toprak olmasndan

deil, byle dizinde yatarken onun bunu dnmesi beni
mteessir etti.
Demek vcudum toprak olacak! dedim. Senin
akna mazhar olan vcut toprak olabilir mi? Hem byle

bu kadar yakndan, bu kadar mahrem ve atein bir ak
leminden sonra?!
Glmsedi ve ses karmad..
Benim ruhum bir baka ruh olurken, vcudum de baka
bir vcut oldu. Bu ten, artk her zerresinde ak yanan,
her noktas onun vcudu akna temas etmi, karm,
onun akndan ibaret!. Benim her zerrem; Dolunay,
Dolunay! diyor. Bu mu toprak olacak?
Yoksa, mazinin garib bir cilvesi iinde silinen, eski
vcudum m? Her halde budur. Onun bana nisbet
edildiini, beni hatrlattn bilirim. Dolunaydan baka
herkes beni, imdi hayal olan o eski vcudun ismiyle
arr..
O eski vcudum toprak olabilirdi. Fakat bu aktan ibaret,
o gl nefeslere karm, ondan yetimi mukaddes ak
vcudu haa! Buna imkn yok.. Bu lmez, bu toprak
olmaz, bu solmaz..
Madd eyler gzle grlr, elle tutulur. Halbuki beni bu
cihanda ne kimse gryor, ne de ben Dolunaydan baka

kimseyi grebiliyorum. Benim zamanla ne alkam var ki,
onun hkm bu mukaddes vcuda tesir edebilsin?!
Dolunay, benim st ste gelen zntlerimi, datmak
iin baz baz syledii sz tekrar etti.
Ne istersin Ayam, daha ne istersin yapym! yle
akn tuyanna batmm ki bir ey diyemiyorum. Ne

isteyebilirim, hi!
Benim isteyebileceim her ey, daha arzu haline bile
gemeden zuhura geliyor, benim gnlmde bile belli
olmadan onun elinden, gzlerinden zuhura geliyor. Ne
istemek
mmknse
dnmeye
vakit
dnmeden
bulamadan
dnemeden,
karmda
buluyorum ve bu hal, akn bu
etrafmda
atein tecellisi beni
yakyor, atein gller gibi koklamak iin birinden tekine

yaklatka
yanyorum.
Dedike
yanarak,
yandka
atlarak bunlarn can kokusunu kokluyorum..

Dolunay gitmek iin ayaa kalkt.
Ayam, dedi. Delik bir destiye arap dklrse
szar
ve
biter.
Ben
bu
gzellikleri
delik
testiye
dkmyorum, senin gnlne dolduruyorum. Sen bu

ykn altndan ancak akla kalkabilirsin; yalnz ak, hep
akla. .
**
Uruk, Uruk!
Ak 149
Benim akmn yurdul

[Uruk, antik bir Smer ehri. Kent, Frat Nehri'nin
bugnk
yatann
kurumu
bir
dousunda,
kanalnn
nehrin
zerinde
eskiden
bulunmaktadr.
Bugnk Irak'ta Al Mutanna ilinin bakenti Samava'nn

30
kilometre
dousuna
denk
gelir.
Uruk,
dneminde
de
varln
korumutur.
Mukaddes'te ehrin ad Erek olarak geer.]
Babil
Kitab-
Seherlerinde aan pembe gllerin, rzgrlarnda esen

sevdiimin
nefeslerinden
bir
eser,
yldzlarnda,
gneinde yanan akmn harareti ile sen ne gzel, ne

lhsin!
O gzel gecelerin akm bilir; mehtablarn, onun bana:
Sevgilim! diyen sesini gizlice iitmitir.
Benim akmn memleketi, dnyann kalbi sensin! En
hcra [byk ta] bir tandan, en kk zerrene kadar
mukaddessin!
Senin gzelliin sayp dkmekle bitmez, senin methinin
sonuna eriilmez ki..
Akm bu llerin atein sahnesi iinde dodu; kalbimle
bu ikilim arasnda iddetli bir kaynama var,. Atein ak
gl bu kzl gneli ufuklardan dodu.
**
AK AACI
Onunla beraber Uluandn bahesine gitmitik, bana;
Gzelim , diyordu, anlamayana hitab etmek, kuru bir
daa sylemekten gtr. O bile;
Hey ; desen birka
kerre tekrar eder, cevab verir. Anlamamak gibi bir illet

yoktur. Sen beni anlarsn beni bilirsin gzelim.
Ban gsme koyuyor ye devamla;
Sen benim bu hasta, derdli kalbime il, ifasn!
Ben iftirak [Perian olmak. Ayrlmak, dalmak] ve
hicran derdi ile hastaym, benim ar ve kararghm

sensin!
Kolumdan ekerek:
Gn
Bak buraya! diye bir aacn nne gtrd.

ilerine
kadar
uzanm,
ulu
dallar
vard
Kknden dallarna kadar batan aa yemyeildi,

mrmde bu kadar yksek ve geni bir aa grmedim.
Fakat asl hayret edilecek ey, koyu yeil bir sarmak
onu bsbtn sarm, en kk bir noktasn bile bo
brakmamt,
kendi
yaprandan
bir
tane
bile
grnmyordu.
Ne ho ve garib bir manzara! dedim.
Bak Ayam, te ak aac! Grdn m ak onu
nasl
sarm,
kendi
vcudundan
hibir
eser
bile
brakmam. .
te akta, varl byle yakar kavurur; insanlktan bir
Ak 151
hatra bile brakmaz ve nihayet yerine kendi kaim olur.

Akn kemli lmdr!
Acya benzer bir ate, iimde derin bir noktay szlatyor,
buz gibi havada, scak terler akaklarm slatyor,
yanyorum,
bu
iddetli
ifade
beni
sarho
ediyor.
Gzlerine baktm, tpk imi gibi. . Halinde sarholarn

hali vard. Gayri ihtiyar etrafa baktm, kadeh ve arab
aradm. . Halbuki deminden beri burada idik. .
Ben, diyor, ulhiyet ikliminde yle bir arhm
[ark. Devreden, dnen] ki, eteimde binlerce ay tutarm.

Gzelimin hayali canma munis olal yle bir gnee
sahip oldum ki gurub etmez ve arhndaki aylar ufl
[Gurub, bat. Gzden kaybolu. Grnmez olmak. * Mc:
lmek.] bulmaz. Ben onun akndan ikad edilmi bir
uleyim.
Gelin
cisimlerimizi
bana
yakn
ediniz,
kalblerinizi benim bu yanan nefeslerimden tututurunuz!

Ben o ateim ki, ate te benim yanmdan ikyeti ve
feryad edicidir.
Ben o sarholuum ki btn badeler onun tesirinden
yanar parlar.. Sarholuk ta o sekirden o perianlktan
mesttir.
lm nedir bilir misin? Olm, bu atein ak kadehine el
srmemektir.
Benim canmn nehrinde ebediyet arab kaynar. Geliniz,
cannzn dudaklarn benim vcuduma ya kin ediniz. Ben
ak kyametghnn srafiliyim, benim nefesim, kalbe
hayat verir. Ben gzel, yzn esiri deilim, belki btn
gzeller benim maukumun bir ulesidir, ben, o uleye

hayranm., yoksa benim dedem put krcdr!
Ben gizli ve aikr cnunum, onun iindir ki belki sesime
bir mahrem bulaym da, ona ak ateiyle uledr
olduumu gsteriyim ve ayrlk acsn anlatym.. Benim
bu ate saan nalem onun iindir ki, bu sadamda gizli
olan hakikat ve sr, bana ademden midir, yoksa vcuttan
mdr? Benim yanm, gnlmde bu mkl hl iindir.
Benim ruhum iin yz sene ile bir saat arasnda fark
yoktur, zamann uzunluu ksal birdir. nk, sene,
ay ve gn felein dnmesine, zemindekilere gredir. Biz
mana alemine ve yarn maneviyatna varmz, can
alemine gre bir sene bir an; ve o bir an iinde bin sene
gizlidir.
Ben akn cell denizine gark olup bildiimi bu ak
aleminde mahvederek hayran oldum. Bu feryad ve nale,
ite o tahayyrdr. Ben o hayretimden ikyet ve ikyeti
de gene kendime yr eder yanp yaklrm.. Cemal
subhunun seheri tuluunde her an bir trl sesle ve bir
trl esrarla blbl gibi nalan olurum. Bazen visal
denizine batar, dnya ve ahreti unuturum. Bazen hasret
ve firak ateiyle yanarm. Benim derdim, ne dilin lisanna,
ne kalbin lisanna ne de hal lisannn im ve iaretine
gelmez.. Belki ben halimden taan manada gizliyim...
Ben, bu lemi aratrp ak an atarm, belki bu atein
kavaln nefesine mahrem bir yar bulurum midi ile..
Benim mahrem ve demsazma, [muhip, srda ] benim
canmn dudaklar nefes verir ve kh nale kavala, kh bu
Ak 153
kam naleye nefes verir.

Ak, hep sinesi yanklar ihtiyar eder ve der ki, ak yolu
kanl yoldur. Sevgilinin gzlerinin bahs kandr., bende
o akn tabiat var., ben itiyak derdiyle yarlm, firak
hasretiyle paralanm derd dolu bir sine ararm ki ona
akn kanl yolundan bahsedeyim, onunla hem ser ve
hemraz olaym.
ALLAH
Putlar, ne iyilik, ne de fenalk yapamazlar
diyordu.
Gmyor musun, kurak olduu vakit onlara kurban

kesiyorlar, hediyeler veriyorlar, halbuki gkten ne bir
damla
yamur
dyor,
ne
hediyeler
yerinden
kmldyor...
Aylar,
yldzlar,
gne,
ta,
toprak
hep
nsann
hizmetkrdr. Hizmetkrdan mabud olur mu?

Bana Allah anlatyor, yznde hi grmediim bir
aydnlk gzlerinde bilmediim bir parlaklkla sylyor..
Btn lemi yaratan odur. Yahut btn lem
odur! O, senin kalbini titreten aka benzer. Yahut akn

kendisi odur!
Derken, Ah! .. diyor. Bu yle engin bir ate dnyasndan
gelen
bir
rzgr
ki,
yzm
istemeyerek
geri
ekiyorum...
O, o kadar gzeldir ki, bu gzler, grmeye
tahamml edemez, kalb hararetine dayanamaz yanar.

Her giden yol ona varr; her uyuyan, onun rahmeti
eteinde uyur. Yldzlarn parlak nurunda o, gnelerde
o,
geceleri
aydnlatan,
ayda
o,
nihayetsiz
boluklarda o, hep o, hep o vardr... Kenn dalarnn

misk gibi kokan menekelerinde o, sana getirdiim ate
glnn kokusunda o vardr, diyordu.
Onun, Allahn seviyorum, ona meftunum, nk tpk
ona benziyor, onun gibi gzel, onun gzlerinin klar
Ak 155
gibi nihayetsiz... onun kokusu gibi her iekte, her

gecenin derinliinde... onun gibi kalbi yakc, eritici...
Tpk onun kalarna baktm vakit ki gibi kalb,
karsnda
yarlyor...
Onun
gibi
benlik
yakyor
Dolunaym gibi her eyi, dnyay da ahreti de insana

unutturuyor.. Onun gibi varlk yakc... Akn nazarlar ile
ldrp
diriltmek,
gzlerinin
parlaklndan
hayat
vermek kudretini haiz... Ben onun grlmeyen Allahm

gryorum. Beer olmayan. gzlerle, kalbimin, akmn
gzleri ile gryorum, ona el sryorum, zerinden
beeriyet kokusu umu akn elleri ile... Kelimelerden,
lisandan baka bir ses, baka bir hitapla kalbin, akn
iittii bir lisanla konuuyorum; onun aylara nur saan
Allah, harf ve sesleri yakan bir atele bana hitab ediyor,
syleiyoruz... Ben olmayarak, vcudum mesafelerin ve
zamann tesirinden azade... Tenim akn bir hayali
olarak, ona el sryorum, onu akn gzleri ile ziyaret
ediyorum. Bu dnyann ufuklar erevesinden haricde,
bir baka dnyada...
Ben Allaha inanyorum, onun gzlerinde onu gryorum,
el sryorum.
Onun Allah beni seviyor, biliyor; onun gzleri ile.. Hem
ruhumun btn inceliklerini gren bir nfuzla ruhumu
okuyor...
Haydi
gidelim
Ayam!
diyor
ve
ellerini
omuzlarmda gezdirerek:
Ben senin her eyini severim... Bu siyah ipek
alvarn, bu pskll terliklerini, bu al cepkenini, hele

bu pembe gllerini.. Senin iin senindir, diye. Senin olan
her eyi severim...
CANIMIN OLM
bir
Btn gzel eyler benimdir Aya., dedi. Nerede

gzel
grrsen
mutlak
benim
bununla
bir
hususiyetim vardr, hi tereddd etme!

Dizine oturup onu dinlerken, iim yanmyor deildi.
Demek her gzelle labali.. Demek nihayetsiz bir
imtidadla [Uzayp gitmek.] bu fasl devam edip gidecek?
Bu ak nazar ondan ona yanp gidecek yle mi?
Bilirim ki o neye meylederse dnyada o olur. Hibir kalb
tasavvur
etmem
ki
onun
ruhunda
yanan
uleye
tahamml edebilsin... O ule bir kere ziyadar olursa

muhakkak yakar...
Demek, gzel iekler onun.. Bu gzel, ok sevdiim ay,
siyah gkte nihayetsiz elmas kandiller gibi prldayan
yldzlar onun, bu da gzel...
Vahalarda billur harelerle akan tatl sesli kaynaklar onun,
bu da gzel.
Fakat, ya seyyal, kvrak vcutlar akar sulardan tatl,
kaynaklardan canl, gz bebekleri siyah gecelerdeki
yldzlardan parlak, dudaklar koyu, renkli karanfillerden
al, yakc gzel kzlar! Onlarda m onun!
Ben o kadar kskancm ki, onun bir demet iei bile
fazla koklamasna tahamml edemem.
Onun bir bakasna zevkle bakmas, hatta en kk bir
nazar bile bana ne kadar strab verir. Fakat onun o
gzel gzleri iin ak ve kalbi de feda etmek lzm

geliyormu..
Sen kalbime hkim olmak, bana ak retmek iin
etrafmda o kadar dndn, dolatn.. Btn hislerimi,
btn emellerimi, kalbimi, ruhumu aldn, beni btn
leme, hem dnyaya hem ahrete kar hissiz braktn..
imdi benden o kalbi, o ak da istiyorsun, yle mi?
Yalnz seninle oyalanmay, yalnz sana tapmay, seni
grmeyi, seni bilmeyi bana sen rettin. imdi o zevki, o
ak da benden istiyorsun yle mi?
Ona itiraz etmedim, ne bir sual, ne bir serzeni.. Yalnz
yanaklarm yakan ate dalgas, kalbimden yzme,
yzmden kalbime iniyordu. Ebediyet kadar uzun bir an.
bu atei itim.. Neyi dnsem bir ate oluyor, neyi
tutsam, niye baksam beni yakyor, bir an evvel bana o
kadar zevk, veren dnya, bir baka alem oluveriyor Bu
sz zerine hi konuamadm.. Zaten gitmek vakti de
gelmiti, sknetle kuan verdim, yrmee baladk..
Ben Dolunaya yle bir kudretle balym ki, ona,
akmda her ey mubahtr. O istedii gibi kalbimi,
ruhumu tasarruf eder, ben ona cihanlar, cihanda her
eyi verdim. Hi bir hareket, hi bir glge akmn berrak
pnarna
glge
vermez..
Her
ey
onun.
Yldzlar,
kaynaklar gibi parlak gzl karanfil dudakl kzlar, onlar

da onun!
Gzmn nne gelen her gzel eyi ona teslim
ediyorum ve kendim, susuzluktan ii yanan fakat iecei
Ak 159
suyu bir bakasna iiren bir insan tahamml ile onun

ak ann hissiz bir akla seyrediyorum. Bu feragat ve
insilahtaki [Soyulma. Derisi yzlme. Syrlp kma] iztrabl
zevk ne ulvi imi.
Aya.. diyor, oban Yldzn grdn deil mi ne
gzel alyordu.
Onun ak namna, ona iltifat etmeme izin veriyor
musun?
Onun sesi vcudumu, her eyden, onun akndan baka
her eyden boaltyor, garib bir ziya eklinde vcuduma
doluyor, bir tebih eklinde ruhum bu garib besteyi
tekrar ediyordu. Fakat ben bir az evvelki hislerime
ramen hala cevap veremiyordum
Ate kesilen yanama yanan koydu:
Ayam dedi. Sen benim emellerimin koncassn,
benim zevkimsin! Her gzel benim Ayam . . . ak

manasnn aksettii her ey o dur!
Ayam, ben seni neyle lerim!
Derken gzlerinde yle derinden bir bak, yle beli bir

ifade, nihayetsiz bir mana vard ki, bu lh hakikat
nnde her ey snyor, siliniyor ve bitiyordu.
Fakat her eye ramen yaadm ak hayatna gre bir
ryaya benzeyen bu teklif, aklmn ve hissimin tahamml
edemedii bir iddetle kalbime ztrab veriyordu. Perian
bir halde idim. Demek o kadar biribirine karan, o kadar
biribirinin ayni olan gzler bir an kendi ihtiyari ile

biribirinden ayrlabilecek, demek ayni bak, ayni mana
ile bir bakasnn gzlerine bakabilecek, yaadmz bu
hususi hayat onunla da yaayabilecekti!
Alamak, yalvarmak, ayaklarna kapanmak istiyordum.
Manev bir lm geirmekte idim. Ona yalvarmak her
vakit
ki
Ayas,
istiyordum.
sevgilisi
Yzm
ona
olduumu
gstermek
hatrlatmak
iin
bam
kaldrdm, gzlerine baktm. Her vakit gz yama zaafla

titreyen gzel gzlerini aradm..
imdi orada gzlerinin altn zhrelerinde her trl
dnce ve alkay yakan bir nur yanyordu. Bu aydnlk
bu anda btn kinat kaplad, ama ne alem kld, ne
de
nur
byd...
Gnelerden
parlak,
belki,
her
zerresinde bin gne, bin ay yanan bir aydnlkt bu..

Siyah gzlerinin parlak zhrelerinde alan bu nurdan
bana, ipek dudaklarnn hariri ak duyulmadan, ruhun
lisanyla:
Candan
gemeyince
canan
myesser
olmaz!
Dedi.. Sanki kalbim yarld, sanki fkran o kandan veya

canmn dudandan kan:
Akn kemali lmm! Szn iittim. Fakat
bunu syleyen ben miydim, o mu, bilmiyorum. Bu anda

bir kaynayan ate iinde ben o, o ben olmutuk... tesini
bilmiyorum, baylmm..
Ak 161
Glemre Dolunayla kapsnn etrafnda dolayordu..

vakit
ge
olduu
iin
kimsenin
beni
grmesini
istemiyordum.
erde kim var? diye sordum.
Dolunay., dedi, bir de gne batarken oban
yldz gelmiti, dar ktn grmedim.

Masum yzl oban yldz, uzaktan benim akrabam da
oluyordu,.
Kalbim burkuldu Fakat ben buraya Dolunay gzlemeye
gelmemitim Bu, gece vakti beni buraya getiren sebeb,
iimde her gn bir az daha byyen bir korku idi: Bu
gnlerde onu yalnz brakmamak iin iimde nne
geemediim bir his, ite beni her an Dolunaym civarn
dolamaya sevk ediyordu. Onun yannda bulunmak, onu
korumak, her vakit ona siper olmak istiyorum Onu
kimseye emniyet edemiyordum. Belki bu hissim bir az da
bouna deildi, Dolunayn gittike artan dostlarm bir
ok
kimseler
hretlerinin,
sylemekten
ekememeye
tehlikeye
bile
balamlar
maruz
ekinmez
ve
olduunu
olmulard.
kendi
aka
Bilhassa
Korkomutan..
Glemre hcresine doru giderken bana rikkatle bakt:
Haydi yavrum vakit ok ge beraber gidelim! dedi
O,
Bir az daha durmak istiyorum! dedim.

sevgili
biricik
kznn
gznn
nnden
uzaklamasnn sebebi olduumu hissetmi olmakla
beraber bana olan sevgisi gittike ziyadeleen, bu

ihtiyar, mavi gzlerinin btn safvetile yzme bakarak
ekildi gitti.
Hem hcrenin nnde geziyor, hem de belki imdi
oban
yldznn
salarn
okuyordur!
diye
dnyordum.
Fakat
bu
ac,
evvelki
gibi
kalbimi
iddetle
zonklatmyordu.. Zira karanlklardan doan o k bunu

yalanlyordu.
Aya sen onun aksn, kendine mahsus aksn.
O ne yapsa sen mahzun olmamalsn bahusus ki, akta,

aktan baka histe yoktur.
Hele bu cmle, mthi bir iddetle kalbime aksetmiti...
Aacn altnda yatan Cokun, beni grnce ahenkli
yry ile yanma geldi. Gzel gzlerini bana evirdi,
ban uzatt., onu okadm, bir mddet yanmda durdu,
sonra gidip hurmann altna kt.
Btn gece orada kapsnn nndeki hurmann altnda
kh oturdum kh gezindim...
zerimde ne kama ne de baka bir silah vard fakat
btn vcudumla ufuklar dinliyordum, her zerremle
onun vcudunun siperi kesilmitim. Bazen bir deve sesi
duyuluyordu... iki defa aacn altnda yatan okun
ban havaya kaldrarak, bunlara yank tatl sesiyle cevab
verdi.
Ak 163
Sonra derin sessizlik iinde yldzlarn dnmesinden ses

duyulacakm gibi ta yldzlarn boluklarna kadar
yaylan bir skut... okun da benim gibi heyecanl,
benim gibi tetikte., ikide bir en kk bir ptrtdan bir
kuru yaprak hrtsndan ban kaldryor, hcreye
doru bakyor... benim gibi akl fikri ona kaplm, rahat
gitmi...
Dolunayn
vcudunu
tayan
hrgcn
okadm.
ahane durulu gzel ban, ilerinde onun ak sezilen
gzel gzlerini ptm. Yanama mukabele eder gibi
dudan srd. Bu sessiz sevimeden sonra tekrar
ekildi.
Kim bilir saat ka olmutu! O benim bir saat uykusuz
kalmama tahamml edemez, vcudumun en kk bir
eleminden
zlr.
Burada
olduunu
bilse!
diye
dnyordum. Sonra, onu zlyordum. iddetli bir

hisle onu yanmda, bana, kalbi kalbime, yakn, gzlerini
yakndan grmek istiyordum. Gz bebeklerim yanyor,
kalbim yanyor.. Bu anda geen dakikalar ne kadar
nihayetsiz, duyduum ate ise ne kadar payanszd... Her
eyi unutarak gnlm mthi bir srarla onu bekliyor,
ben bu ztraptan kendimi oyalamak iin Cann beni
merak
edeceini,
olduunu
kendi
dnyordum.
hcreme
Fakat
dnmek
onun
lzm
civarnda
bulunmak arzusu beni balyordu. Sabah olurken, hi

kapanmam
bitab
gzlerim
hcrenin
kimldayan
kapsnda onu grd!
Ayam, sen nereden ktn! Ne iyi ne iyi, gel
gzelim, gel., sana bak gl getiriyordum. Tpk o gle

benziyor... Bak dedi. Elinde koyu al ve onun rengi gibi
atein yaprakl bir gl vard. Bu, pek veciz bir istikbal, bu
gecenin pek manal bir cevab oldu.
Donmu
ellerimden
tutup
beni
ieri
ekti.
Hissiz
gzlerime bakt;
Ne oldu, nen var? Cevap vermeden etrafma baktm.
Glmsedi
Kimi aryorsun gzelim, Ayay m? iste bak
burada!
Aynada kollarnn sard aksimi gsteriyordu:
Bak ite orada!
Garip bir zaafla titriyordum. Bu anda Cokunun nazl

ba hcrenin kapsndan eri uzand.. Yank gzel
gzlerinin lisan yerine geen ak ifadeli bakla bakt,
bakt... Ona geceyi nasl geirdiimi anlattm.
Beraber geirebileceimiz bir geceyi byle ziyan
ettin., diye can skld, szlerinin nihayetinde:
Ayam, sen zlme ben seni zecek hibir ey
yapmam.
oban yldz hakikaten akam gelmi ve kalmak ta
istemi fakat o yollam.
AND
Beraberce
Dolunay
hcreden
kollar
ile
ktk.
Yorgundum,
vcudumum
arln
bitabdm.
alyordu.
Gzlerimde iki yakan gne vard. Bunlar cann gneleri

kalbin hayatn idame eden ate ve nur memba idi.
Gz bebeklerime hayran olarak bakarken bunu ona.
syledim!
Gzlerinde ate var! yalnz glmsedi.
Bu, gzlerin lemi, ne gzel lemdi! Bugn dudaklarn

deil, ruhun lisan ile konuuyorduk. Ne gzel Allahm!
Burada ite ne yer, ne gk, ne zaman ne bir mevcut var .
. . Burada yalnz ak, askn ate ve terennm var.
Burada dnyaya mensup gzlerden bir hayal yok. Burada
can gneinin ebed raknda gnl bir taabbd [badet
etmek. Kulluk etmek] atei halinde yanp sema ediyor. Ne
ilh bir cui, nasl ezel bir deveran Allahm!
Burada, canda ikilie yer yok... Ben, o ruhun akn atei
iinde gark olmuum!
Biran, onun dudaklarnda bu manev kyametin atei ta
beeriyete kadar in'ikas [yansma, aksetme] etti. Sesini
iittim.
Aya! sen benim akmsn, benimsin. Fakat senin
lisanndan da itimek istiyorum. Bana, akmn ebed ve

ezel olduuna yemin ediyorum, de! Her an ve her halde
seni seveceime ahdediyorum! de...

Kendime geldim;
Elimi tut, byle yemin et! dedi,
Gl nefeslerine karan bu ak yemini, hviyetimi
yakyor, beni mestediyordu.
Fakat bir anda taan akmn iinden aklmn muvazeneli
sesi belirdi:
Ya o ... o, yemin etmeyecek mi?
Bu anda el ele, kalbimden geen intizar seyalesi [akc
ey, su gibi sv olup akan] onun gzlerinden, aksetti:
Her eyi brak... hi bir ey dnmeden syle,
yemin et.. Bu an, fikir ve dnce an deil Aya.!

te o vakit gzlerinden akseden seyyale, beni akln
yand bir ate iine atyor.
Ey akl, senin bu ate sahrasnda iin yok, ben bu atein
kurbanym, sen var git, buraya yaklama yanarsn!
Gnlmn, varlmn, ruhumun sesini bu dudaklardan
yana yana iitiyorum:
Senin olacama, seni ebediyen her halde ve her
an. seveceime and iiyorum, yemin ediyorum! O vakit o

elimi brakmadan,
Ben de Allahmn ltfu ile senin akn muhafaza
edeceime sz veriyorum, yemin ediyorum! dedi.
Ak 167
Glgeler,
etraf
ne
garibe
Hepsi
bir
ruh
lemine
ykselmi, dnya silinmi, ak olmu, hep bir nefes, bir

ak atei kuds yemini tekrar ediyor. O, beni elimden
tutup kaldryor;
Aya, ge oldu haydi gidelim! diyor Beraber gene
yrmeye balyoruz.. Yeni bir yol kefettim, seni oradan

gtreceim, burada evler daha az bizi grmezler diyor.
Ne sevimli yollar bunlar; Etrafnda yeil imenler temiz
ve asude. ren de bir daha bu yoldan gelirsin! diyor,
Allah
verede
bulamayacam
bunlar
unutmasam!
muhakkak
Hi
kendimi
birini
bilerek
yrmyorum, ayaklarm kendi kendine hareket ediyor

ve yar yarya denize batm gibiyim yryemez bir hale
geliyorum. Oturalm! diyorum, oturuyoruz...
Kardan Uluandn obanlarndan birinin kz geliyor, biri
tanyor, Dolunay ona selm veriyor, otur! diyor..
Bu kz hem gzeldir, hem de almldr, elinde babasnn
kaval var... Dolunay bu kaval kzn elinden ekip alyor
ve
dudaklarna
gtryor,
oban
kznn
gzlerine
akseden aka dalarak, ba bir hurma aacnn gvdesine

dayal, bir yangn kadar ate dolu... Kaval onun iinin
ateinden dalanp, bom bo vcudundan ses veriyor.
Akn esrar rzgr onu batan baa yakp o hararetle
feryad ediyor.
Bu srada telala bize doru biri yaklayordu; bu
Uluandd. Bizi o halde grnce mkil bir vaziyette
kalarak, Dolunayn karsna eriyen, birden skn bulan
bir sesle:
Dolunay, dn sz vermitin, Glemrenin evinde
halk toplanm seni bekliyor.. Vakit o kadar geti ki seni

aramaya ktm meclisi burada m kuralm? dedi.
Uluand, onun akl gibidir. Onun aka kaplan ruhunu
daima beeriyet ve akl dairesine eker.
Dolunay geri arap imemiti, faka btn dnyann
meyhanelerinde
imi
kadar
sermestti.
Uluandn
szlerini duydu fakat anlamad. O tekrar rica etti!
Postlar buraya m sereceiz Dolunay?
Dolunay, yava yava kendine geldi. oban kz orada

kald, mz Glemrenn hcresine dndk. Yolda :
oban kznn gzlerinde Aya'mn akn gryordum
beni ayrdnz! dedi. Baka hi bir ey konumad.
Ak, ak, btn hakikat o... ondan baka her ey yalan!
Ak ebed, ak bu glgeler aleminin b zeval nuru, ak
bu hayal ve zlam [karanlklar] dnyasnn fena bulmayan
ruhu! Her aldm nefes onun varlna, dnyann
yokluuna ahit! Gzlerde aradm ifade, dudaklarda
aradm
hep
ak...
fikirlerde
aradm
mukaddes
aydnlk o... ondan baka bir ey grmyor, ondan baka

bir
ey
duymuyorum,
ondan
baka
bir
ey
beklemiyorum. Artk btn l byk bir kitap gibi bana

ak sylyor, onun bitmez tkenmez nihayetsiz vasfn
anlatyor... Ruhum bu destan dinlemekten bir an melal
duymuyor, gnlm ona kanmyor. Sonsuz bir heyecan,
Ak 169
bir vecd, bir atele ak, hep ak beni cezbediyor, beni

yakyor ve bu yangna, bu atee teselli gene ak, gene
ate oluyor... ateten bir marapa bana ate sunuyor,
yandka,
iimden
sarlyordum.
**
ikyet
tatka
ona,
hep
ona
K TENDE BR RUH
Sevdiklerinin
yzlerini
getikleri
srenler
yerlere
bulunabilir;
balarn
koyanlar,
onlarn
eiinde
sabahlayanlar, taparcasna esir olanlar, hatta urunda

sabahlara kadar gz ya dkenler camm feda edenler
bulunabilir. Fakat onun akndan, ona ait olandan
bakasnda hi bir vakit bu ittihad ve infisalsizlik [olduu
yerden ayrlma, yerini brakp gitme, azledilme. ] olamaz.
Onun ruhu benim ruhum, benim ruhum onun ruhudur.
Bir
akam
gittikten
sonra
yeil
sedirin
stn
dzeltirken, sa elime, ta kemiime kadar szlatan bir

ar
geldi.
Saksdaki
ieklerin,
sularn
glkle
deitirebildim.
Mtemadiyen onu zlyordum; ruhumda hayali iddetle
parlyordu. Sol elimle bileimi sktm. arpnt ile sedirin
zerine yattm, acdan gzlerimi kapadm, uyumuum.
Gzlerimi atm, vakit hava iyice kararm elimdeki ac
hafiflemiti; fakat hala kalbim gayr muntazam bir
hafiflikle arpyordu.
Tuun sesini duydum, belki de bu sesten uyanmtm..
Ne yapyorsunuz (gzlerime bakarak) uyudunuz
mu? dedi.
Uyumuum., dedim.
Bir kaza atlattk.,
Ne oldu! diye yerimden frladm.
Ak 171
Hi...
pek
ehemmiyetsiz..
Dolunay
deve
ile
buradan giderken, ben de vad yolundan geliyordum.

Slnn aya srt, sa eli pek hafif yaraland, ama
bir izikten ibaret...
Ya., diyebildim. Ona inanmyordum... karanlkta
Cokuna atladm, aradaki mesafeyi hi duymadm, ne

elimin acs, ne arpntm kalmt. Bamn ii karanlk
bir strapla dolmutu. Yalnz hcreye girdiim vakti
biliyorum. Elini gzmle grdm? hakikaten hafif bir
izik.. Fakat onun teninin bir noktacndaki strap bile
bana dnyann en yakc atei gibi mthi gelir...
Gzlerimi bileine srdm, alnm dizlerine koydum..
saatlerce ayrlamadk.
Bileimin ardn syledim.
ok mu ard? diyordu.
Kemiime kadar szlad..
Tekrar etme, o acy sen duyduun iin tekrar
edilmesini istemiyorum, diyordu. Birdenbire:
Dolunay., dedim. Ya ben ihtiyar olursam...
Gene severim...
Salarm bembeyaz olursa...
Gene severim Aya. Seni ben gzlerin, salarn,
tenin
iin
sevmiyorum.
Onlara
muhabbetim,
senin
olduu iin.,. Sen benim manamn aynas benim kendi
vcudum, benliimsin.
Bu ilh musiki benim ruhuma da aksetmiyor deildi,
fakat bunu sesinden dudandan ruhundan, kalbinden
dinlemek istiyordum. Beni ne gzlerim, ne tenim iin
deil, beni, akma vcudu olduum iin sever. Sevgi..
Bu garip ak atei tecellisi iinde bir anda yanan bir zerre
kadar kk ve ehemmiyetsiz...
Ban yanama koydu:
Ayam! Bir vcutta iki ruh kim grm? Bizim
tenlerimiz de biribirine muttasl, bizim birlememiz tenle

cann birlemesinden de daha yakn.. Belki ittisalsiz bir
ittisal Ayam! Akmn hayali, canmn, akmn karargh
Ayam!
Hep bu sarholuk iindeyim, ne yaptm bilmiyorum.
Ne sam, ne solumu, ne de kendimi seebiliyorum.
Mthi bir seylb ak iine batmm...
San neresi? diye sorsalar:
Can atmm olduu taraf!
Solun neresi? diye sorsalar:
Cananmdan bo olmayan her yer
Diye cevap veririm.

Hi bir damarm ayk deil, her zerrem bu atee batm.
Bana:
Sen kimsin? diye sorsalar.
Ben oyum! derim.
NEHRDE BR GECE
Mehtabn iinde mutlak bir mehtab daha vard. Ve bu ay,
o bambaka can aynn nurundan tutulmu gibi idi.
Btn bahar iekleri bu aydnlk iinde hviyetini
kaybediyor, bahar kokusu yerine sevda glleri, ak
kokular sayordu. Dnya iinde mutlak bir dnya daha
vard. Kalbimde bu gece, btn vcudumu saran, tabiat,
maddiyeti geen bir ate yanyordu
Demek
o,
her
eyi
brakp
benimle
uzaklara
gidebilecekti! Demek ona bu arzuyu verebilmitim. Uzak,

kimsesiz llerde onunla babaa kalmak ne atein, ne
tasavvura smaz bir saadetti...
Tu elindeki kam kaldrarak teleri gsterdi:
Dolunayn hcresinde k var! dedi.
Ak maarasnn sandaki tepecikte kokulu gllerle

sarl gzel hcresinde hakikaten aydnlk vard... teki
hcrelerin hepsi karanlkt. Bu k, dnya yzndeki
btn ziyalardan ne kadar baka! Bu a nazarlarm
takld kald... Derenin kenarndan yryorduk, su, hafif
ve tatl bir sesle akyordu... Hl salarma nefeslerinden
sinmi baygn gl kokusunu duyuyor, ellerimi salarma
sryor, derin derin iime ekiyordum. Titreyen effaf
nurlar zerinde onu gryordum ve bu, o kadar kuvvetli
bir hisdi ki, elimi u zatsam onu tutacak gibi idim. Hl
bileklerimde avularnn hararetini duyuyor, hl bana
hitab eden sesini iitiyordum:
Seni alp uzaklara, uzak llere gitmek istiyorum!
Aklm mecnun, kalbim duracak gibi... Gnlm cokun bir

nehrin cokunluu iinde diriliyor, her zerrem mest ve
mstarak... Garib bir cnun denizine batm gibiyim..
Sam solumu gremiyorum, Dolunay, btn dnyay
kaplam akl yakan bir ate halinde tahamml ve
kararm alyor.
Artk gkte bulutlar peyda olmu, ay batmt.. Hcrenin
bir yldz gibi dan arkasnda grnmez oldu.
Tamamyla karanlk olan nehir boyundan dnyorduk.
Nehrin sana getik, birdenbire bir kvlcm nehrine
gelmi gibi nehrin durgunlaan bu sahili, yz binlerce
yakamozun parlak kvlcmlar ile tutumu gibi idi.
Duygusunu ifade etmek isteyen Tu, elindeki kam
nehre uzatt ve hareket ettirdi.. Ateten bir isim iki kere
bir anda nur doar gibi parlayp yand: Dolunay,
Dolunay!
Diyeceksiniz ki: ak, yz Dolunay dokur!
Doru,
fakat
sevmektir.
benim
iin
ak,
benim
Dolunaym
MERAL
Bu akam Meral ile konuuyorduk. Beni ve Dolunay pek
seven Meralin cokunluu vard. T sahralardan gelen
bu ge [gebe] kadn, ocukluumda beni kucanda
ak maarasna nasl gtrdn anlatyor, dz hatl
yznde, yalanm ve ok mihnet ekmi olmasna
ramen meneke gzlerinde hl taravet var... Ve
bununla
beraber
sakat
aya
yalanm
vcudunu
arlatryor...
Ona ilk defa Dolunay nasl grdn sordum, Meral
ile imdiye kadar byle ili dl konumamtk.
Dolunay ilk defa bir gece lde grmt. O vakit
Dolunay sk sk ge adrlarna misafir olur ona ikram
ederler, kuzular piirirler, yatrp uyarlard. Halbuki
herkes bu gerlerin arasna girmeye ekinir nk
onlar, kervanlar ve yolcular iin hayli tehlikelidir. Fakat
Dolunay bilhassa gelip alrlar.. nk herkes onu
uurlu sayyor, iftiler topraklarna girerse seviniyor,
baclar bandan bir tane zm yerse ilerinin btn yl
iyi gideceini biliyor, onun adm att yerde bereket,
saadet
yzn
gsteriyor,
hastas
olan,
Dolunay
karsna karsa yz glyordu...

Daha Meral Dolunay grmeden bir yl evvel bir gece
ryasnda grm, tpk byle, olduu gibi, siyah gzel
gzleri, bu boyu, bu hali ile... Sonra ge reisinin
adrnda Dolunay' grnce birdenbire stnden sanki
da gibi ykler kalkm. O geceden sonra buraya gelmek
iin kocasna musallat olmu, nk iinde bilemedii

bir ate tutumu... Hep buraya gelmek iin kocasna
yalvarr, geceleri uyumaz, onu da uyutmaz, drter
uyandrr ve Dolunay' anlatrm.
Nihayet bir gece kocasnn Tanrlar iin hazrlad ibadet
kesine gidip yatm, ok alam, Dolunay arm
ve Dolunay ona gelmi gller takm.. Bu ryadan sonra
nihayet buraya gelmiler.
Alyordu... Ve ak, bunlar anlatrken onun yarm diline
ne gzel bir ifade veriyordu..
Bu ak ne ilh bir ate! Dolunay' Meralin dilinden
dinlerken ne takn bir zevk iinde idim. Ya onu grmek,
yahut bunu yapamaynca syletip namn anmak!
Meral szne devam ediyor.
Fakat Aya, onu civar kabilelerden, hatt bizim
airetten bile ekemeyenler var. Hakan Dolunay evld

gibi sever, ama bu ktlerin, errinden Allaha snrm!
Rabbim onun bir klna hata vermesin, en kk bir
zntden saklasn. Benim bin canm ona kurban!
Meral ellerini am dua ediyordu. Bu heyecan hi phe
yok ki hi bir faniye nasb olmayan bir akn mahsul idi.
Dolunay kadar zaten dnyada kimse sevilmemitir.
Dolunay gibi hi kimse sevilmeye lyk olmamtr.
Akmn
derecesi
topran
nebatlarndan,
kularn
tylerinden, yldzlarn saysndan daha ok olsun.
Ak 177
Allahm, ey gzellik ve ltfun Allah' olan Allah'm, bana

ak okunu abuk sapla.. nk onun yreim stnde
sema
etmesine
tahammlm
kalmad.
Dolunayn
gzellii akna, bana ak okunu derin sapla!..

Bu srada, ellerinde buday baaklar ile bir kafile, bugn
buday bayram olduu in buday arks syleyerek,
develer stnde kadnl erkekli getiler.. O kadar hayret
ettim
ki...
Nasl
glebiliyorlar,
o,
meclislerinde
bulunmadan, onun bir iltifatna, bir vadine nail olmadan,

niin, nasl elenip zevk alabiliyorlar! Nasl kalpleri
msterih alabiliyor? diye atm? atm!..
NN VE NASILSIZ AK!
iddetli bir kum frtnas esiyordu. adrlar sklyor,
aalar devriliyor, gklere savrulan kumlarn iinde on
adm ilerisi grlmyordu. Bir iki adm tede birdenbire
topallayan, ken bir karalt peyda oldu. Dikkat ettim, bir
yn, tahassr, bir yn fevkalbeer kudret halinde bu
karalt, kapnn nne atld. Tandm, Meral'd. Bugn
Dolunay'n bize gelme gn olduu iin Merala bize
gelirse onu grebileceini sylemitim.
Can kotu, Meral kolundan tutarak yerden kaldrd ieri
ald.
Bu fet arasnda, Dolunay grmek ak lme hkim
olmu, niin ve naslsz ak, onu buraya getirmiti.
Dolunay' sevenlerin en dikkate deer simalarndan biri
olan bu ihtiyar kadnn yarm lisan, akn kaynay ile
talkat kesilir, bu sakat vcut garib bir kudretle
yuvarlanr koar, kuvvet ve hayat bulurdu.
Bu havada niin geldin? diyemezdim. Elinden tuttum
yanyana oturduk. Btn ruhu, bekleyen, seven, tapan iki
gz kesilmiti ve bu gzler benim gzlerimde, benim
yzmde Dolunayn bir eserini aryor gibi idi. Ellerini
uzatt, ellerimi tuttu, titriyordu; ben de titriyordum,
ellerimi yzne, gzlerine srerken hayran hayran
gzlerime bakyor, ibtida ge ivesi bu anda dnyann
en yksek ve kadir lisan olarak, her iktidar geride
brakan bir baka ilh atele:
Ak 179
Onu gren gzlere kurban olaym! diyordu.
Hayran hayran gzlerime bakyor, ve benden onu imek

ister gibi kalbi gsnden kp Dolunay iine almak
ister gibi bakyordu, ve ben bu mthi bakn nnde
eriyor, klyordum.
Ah! ben onun otann duvarnda bir ivi olsam,
ona yakn olsam ah! derken byyen, sade mana kesilen,

gzlerinde parlak yalar birikiyordu. Ben onun aknn
ald manay ifade etmekten cizim!
Dedim ki:
Dnya aknda bir gnlk hasret ruh aknda bir
yl gibidir, deil mi Meral?

Gzlerinde biriken parlak yalar dkld. Cierinin yank
nefesi atein bir sayha halinde gsnden frlad:
Ah anam! dedi Ben onu grmeyince, bam
sadan sola evirinceye kadar yl oluyor!

ocuklarm bana:
Ana hastasn gitme, otur, dediler. Ah, halimi bilseler,
ayana ta bala da yle git! derlerdi.
Kardeim;
Frtna var lrsn, diye arkamdan baryordu.
lm
bana
onun
hasreti!
dedim,
yrdm.
Dolunay demindenberi Canla konuuyordu.

lh bir hayet iinde onun titreyen elinden tuttum ve
srkler gibi Dolunaya gtrdm...
AK MAARASINDA BR DERS
Yldzlarn parlts ile Ak maarasnn yolunu bulduk.
Buras ne gzel, ne bambaka bir yerdir.. Dorudan
doruya
tabiatn
hazrlad
mtevaz
kk
bir
hcrecik.. Dolunay sk sk buraya gider, Glemre,

Uluand, Can, Nekao hep gelirler.
Burada zaman, yle bir zevk inde geer ki, btn gece,
bir saniye gibi gelir.. Dolunay bir bakalk iinde, gzel
sesine fevkalde bir kudret gelmi olarak dinleriz. Bu,
imeden sarho olmu insanlar, hep bir vcut olur, sanki
baka baka mealelerden kan, fakat ziyas biribirine
karan, biribirinden ayrlmayan nurlar gibi..
Meral koluma girmi beni ekiyordu, ok heyecanl idi,
fakat hi konumuyorduk. Dolunay beni oradan ktktan
sonra hcresinde bekleyecekti.
Ak maarasnn kapsna geldik; birok gen kz sesleri
hep birden gzel bir beste sylyorlard.
Bizim, akmzn kadehinden ienler
Ellerinden arap kadehin atarlar
Kadeh bizim vcudumuz
arap onun akdr!
Bizim maukumuzun nurundan
gkteki ay gizlenir, utanr
Acaba bu ses, meleklerin sesi miydi? Bu ne lh bir

musiki, ne can lemiydi!
eri
girdim,
bu
namelere,
ruhu
her
endieden
uzaklatran ate gibi kaval sesi kart, mutlak onun

kaval! dedim,.. Ateinden ve kudretinden tandm.
Koyu yeil bir uha le rtl kapnn zerinde tatl
pembe caml bir fener yanyordu, huula perdeyi atm.
Yedi sekiz gen kz, Dolunayn etrafnda halkalanmt.
Kenarlarda ihtiyarlar, balar yerde, geyik postlarna
oturmu, kendinden, gemi, birou bu semav lemin
kuds heyecanndan alyorlard. Mealelerden dklen
k, ruhan nurunu, bu alayan bahtiyarlarn zerine
sayordu. Bir kede Emre ile oban Yldzn tandm,
Can benden evvel gelmiti, onun yanna oturmulard.
Dolunay bu ismet halkasnn iinde bu gece gene ne
gzeldi! Btn yldzlar devri, dnyann ve boluklarn
cazibesi, bu gzlerdeki tesirden ilham alyor,. Btn
canlara hayat ateini veren bu gzler... her yanan kalbin
enisi [dost, arkada; allm, kendisiyle nsiyet. edilmi olan.]
Dolunay.. Her alyan gze nur Dolunay, ak Dolunay. ,
Gzlerimi hi amak istemiyorum, ben yle uledar bir
can nnde uyudum ve yreimi yle byk bir atele
yaktm ki, eer gzlerimi aarsam helak olurum. O vakit
meleklerin, nefesi bile beni diriltemez. Brakn, gzlerim
bu atele yansn, akn nefesine temas etmi gibi yansn!
Fakat ah, ule pek uledar, can pek suzan, tahamml
pek ar! Sen gzellerin mihrab, atelerin, aklarn
Ak 183
maukusun! Senin iin gz ya dkmek, bana hibir

zevkin
eremeyecei
ahikay
gsterdi.
Gsm
ayorum, kollarm balayarak, btn vcudumdan,

canmdan,
cihandan
geerek,
sana
kendimi
iade
ediyorum. Dnyada tutunacak bir noktam, balanacak

hibir zerrem yok...
Allahm, beni yak!
Senin aknla yanmak, sana secde etmek, sana bir
zerremi,
bin
kerre
feda
etmek
vcudumu
senin
muhabbetinin ulesiyle yakmak istiyorum...

Beni zevk ve sekr [Sarholuk] ne hale koydu?
imdiden mahv ve zebun oldum.
Sen, namn yllarca tavaf eden, zikrini kalbine yllarca
can eden ruha nihayet hitab edersin deil mi!
Senin ve benim aramzda hi kimse yok, hatt ben de
mevcud deilim... Sen o kadar gzel ve byksn ki,
huzurunda nefesim, aciz bir duman parasnn bir da
eteine
mezelletle
srnne
benzer.
Seni
sevip
aknn nihayetsiz zevkinden itike, gklerin uzakl,

yldzlarn saysz okluu, zamann mthi emberini
nihan ve ademle yeksan buluyorum.
Olduum yerde ne kadar kaldm bilmiyorum. Dolunay
beni grmt; kavaln dudaklarndan ekti ve kzlara
iaret etti, hepsi glerek yanma geldiler, beni elimden
tutup
ilerine
tutturdular.
aldlar,
ve
bir
baka
semav
beste
Ey mitsizlik ve teessrle alayan

Vaz ge alama,..
Sen bize gel.
Gel bak bizde ne lh araplar var
Biz akn glleriyiz
Buna can gl derler!
Dolunayda beraber sylyordu... Bu ses, gklerden,
aydan, hayr Allahtan geliyordu. Ne kudret, ne ateti bu,
lleri kabirlerinden kaldran, yaayan kalpleri durduran
bir ses...
Dolunay balaynca, sanki kyamet koptu; kalbler zarfn
yrtp srad ve ak atei tenleri yakp kurtuldu, terkibler
dald...
Bylece ne kadar zaman geti bilmem. Herkes baygn bir
halde olduu yerde ylm kalmt. Kimse kimseyi
tanmyor ve hi kimse kendini geemiyordu. Herkes
ademin renksiz rengine batmt.. Dolunay,
Zleyhann
akndan
bahsediyorduk!
dedi.
Mukaddes bir gzelliin nihayetsiz kudreti tecell eden

elini, belindeki gm kemerin stne koymutu.
Ayklar
Ders balyor; diye herkes birbirini uyandrd.

mestleri
kaldrd.
Can
ve
Glemre
ayakta
baygnlarn yzne glsuyu serpiyordu. Bu aralk oban

Yldz Emreye Canla, Glemreyi gstererek sordu :
Ak 185
Bunlar neden mest deil!
Kzarm gzlerini, nereye bakt bilinmeyen bir nazarn

lahut aydnl kaplad;
Kl olmu harmanda alev mi aryorsun! diye
glmsedi ve sktla oturdu.
Bunlarn her biri bir kinat.
insanln stnde
bir bilgi, akl yakan bir sr... dedim.

Dolunay sze balamt. Bu gece Zleyhann akn
anlatyordu:
Zleyha,
koymutu.
bu
kinatta
Dostlarna
ne
akndan
varsa
adn
bahseder,
Yusuf
Yusufu
onlarn mahremiyetinde gizlerdi.

Deseydi ki, mum uleden yumuak oldu, eridi.
Yani, kendi kalbinin ulesi ve evkinin, atei tesiri
ile
Yusufun
kendine
mlayim
davrandn
anlatmak isterdi.
Deseydi ki! Ay dodu ve yukar kt... Yusufun
gl yz tebessmle kendini gsterdi demek
isterdi.
Deseydi ki: zerlik ne gzel yanyor!
Yusufla arasndaki mnasebetin iyi olduunu
ifade etmek isterdi.
Deseydi ki: Ne ho ve parlak taliim var!
Bununla Yusufun kendisine mltefit davrandn
anlatmak isterdi.
Deseydi ki: Ekmekler tuzlu olmu!
Bu da, iltifata mazhar olmamasndan kinaye idi.
Deseydi ki: Bu gn mlek kaynatmlar, iindeki
gday gzelce piirmiler.
Bununla Yusufun kendisine nasihat vererek kt
olan birok ahlkndan bu suretle kurtulduunu
anlatmak isterdi.
Deseydi ki: Gne dodu ve yukar kt. Yusufun
harareti ile kalbinin yandm sylemek isterdi.
Deseydi ki: Bugn bamda ar var!
Yusufun kendine iltifat etmediini bildirmek
isterdi.
Deseydi ki : Bu ba ars bana ne kadar ho
geliyor.
Bununla Yusuftan gelen her amaya raz olduunu
anlatmak isterdi:
Deseydi ki : Saka su getirdi.
Bununla, yanmakta olan kalbine Yusuf'un gzel
szleri ve iltifatlar su serptiini sylemek isterdi.
Deseydi ki: Blbl gle raz syledi.
Bununla
Yusufun
kendine
raz
syledii
anlalrd. Hasl, medhe ait ne sylese Yusufun
Ak 187
visalinden, ac olarak ne dese, onun ayrlk ve

hicranndan idi.
A olsa, Yusufun ismini anmakla tok olurdu.
se, onu sylemekle snrd.
Derdi, sknts olsa, neeye dnerdi.
Dolunayn bu szleri, bana Yusufun mehur ak
Zleyhann bir gn kendisine klesini sevdii iin
kendisini tyib [ayplama] eden arkadalarn ziyafete
arp ta ellerine turun ve bak verdiim ve; ben
gelmeyince bunlar kesmeyin! dediini hatrlatt.
Zleyha Yusuf'u giydirip;, kuatp bana elmasl ah
tacn ve ayana ncili nalnlarn giydirip getirdii
zaman, ziyafet sofrasnda oturan kadnlar onu grnce:
Ay ve gne birleti... Bu ne kyamet., haya bu
insan
deil
melektir!
diye
barrlar...
Zevk
ve
hayretlerinden, turun diye ellerini keserler...

te ben bu vakay hatrlarken imdi bsbtn ilh
grnen Dolunaya baktm da;
Ah, dedim, Yusuf seni greydi, Msr kadlarnn
ona yaptklar gibi, o da seni grnce hayretinden,

ellerini keserdi...
Dolunay ksa bir fasladan sonra Zleyha'nn hikyesine
unlar ilve etti
Akta istirak, kn, maukunda lmdr Ak,
maukun vcudunden akseden bir ziyadr ve bu ziya

akn vcudunu kaplayp mahvetmezse, aslna dner
gider.
Ak kolay ele geer bir devlet ve mauk benlik sevgisiyle
bulunur bir nimet deildir, onun yznn bahas candr,
candr.
Akta his te yoktur; ne vuslatn zevklerinden bir nee, ne
ayrlk aclarndan bir gam!
Can
ve
Uluand,
glmseme
ile
Dolunay
balarn
byle
derken
salladlar.
olgun
Tu
ve
bir
Meral
mahzundular. Meral zannedersem bir ey anlamad ama,

Dolunay syledii iin, sesinin ahengisden mteessir
olarak
iini
ekti.
Dolunay
mselsel
bir
ahenkle
sylyordu?
Ak
yolunda
ne
kanlar
dklm
ve
evk
omaile ne balar top gibi yuvarlanmtr ki hesabn

mauktan
bakas
bilmez.
Ak
yolunda
ba
terk
etmeyen, akn hakikatinden, ne haber alr?

Akl sahiplerinin fasllar babnda ak bulunmaz., O,
cevab ve sualle anlatlmaz. Ak ve aklk srrn gene ak
syler; onun lezzetini ak, akn kymetini de mauk
bilir! Ak yle bir atetir ki neyi bulsa yakar ye kendi
rengine eker.
Akl, dnce ocuunu ak mektebine gtrd, heyhat
ki biare bir harf bile anlayamad, Nihayet hayret yolunu
kaybederek kitab ve antasn elinden att.
Ak 189
Dolunayn istedii ak, herkesin bildiinden ne kadar

baka.,
Mumlar erirken Dolunay bu szlere atein bir cmle
daha ilve etti:
Bu sylediklerim de ak yolunun ihtidasdr.
Nihayeti nasl olmak lzm geliyor dnnz? Ak yle

bir denizdir ki, oraya batanlarn ne feryad, ne de zevk
nidas iitilmez..
Gece iyice ilerlemiti. Herkes birer birer ekildi. Ben,
kimse
tarafndan
grlmeden
Dolunayn
hcresine
gidebilmek iin en sona kaldm. Can da bana yardm etti.
DOLANAYIN HCRESNDE
Bir sade yatak. Ba ucunda bir kandil ve bir testi su, bir
ka tomar papirs...
Ve btn bu sadelie en byk ihtiam, en doyulmaz
gzellii, zenginlii veren Dolunayn kendi.. Onun
bulunduu yer, dnyann en ltif, en fevkalde, en
cazibeli
yeridir.
nerede
bulunursa,
orada
bir
fevkaldelik hasl olur. Dolunay gzellii hi bir eyden

almaz, giydii, oturduu, durduu her ey, ruhu., hayat
ondan alr. Onun, bakt her ey gzelleir, onun
diktii, syledii her ey ykselir, byr.
Beni mi bekliyorsun? diye ieri girdim.
Baka kimi, beklerim? Bu dnyada bir tanecik Ayam

var. Onu bekliyorum! diye karlad. Sonra:
Sana Can'la haber yollamtm, ksa yoldan gelip
yorulmaman iin, dedi.

Dolunay byle her gn nihayetsiz gzel szler, syler ve
alka ile akln alamayaca sualler sorar. Halbuki,
cevaplarn cevab, kendidir.
Gelirken
kimsenin
grp
grmediini
sorup
iyice
anladktan sonra beni deinin zerine oturttu, kendi

de yanma oturdu.
-Keki her gece seninle burada yalnz kalabilseydik!
derken, ben:
Ak 191
Ah, keki her kayd yansa da yalnz seninle olsam
ve her gece sabaha kadar sesini iitsem, sana tapsam!

diye dndm.
Fakat Dolunay yanaklarm kzartan arzuyu gzlerimden
grerek:
Bizim bulumamzdaki gzellik yle tam ve
przsz ki.. Bunun, zerine bir ak lemi olmaz; bizim

baka hayat istemeye ihtiyacmz yok.. Fakat insan
hissine kaplp ta sylyor, dedi ve:
Ayam, ne istersin yapym? Olmam bir arzun
varsa bana syle gzelim? Ne istersin veriyim? diye

sordu.
Arzularm daha arzu haline bile gemeden vcud
buluyor, ne diyeyim Dolunaym dedim. O, ellerimin

ikisini birden bir avucuna ald, teki elini salarma
koydu.
Hangi arzu! Btn ak denizi beni geip tayor ne bir
ses, ne ondan baka bir nefes.. Ona gark olmu bir
haldeyim.
Aya, bilirsin ki gzelim beni ten deil, ak
oyala., dedi
Ben aka susamm. Dudam kadehe ancak o ak iin
uzatrm. Ben bu dnyada ondan baka birey aramadm,
dudaklardan onu itim. Ben baka bir ey yapmadm ki
gzelim..
Btn
oyalanmadm.
hayatmda
ondan
barka
eyle
Durdu, neelendi, gzlerimin iine bakarak:
te sen., imdi ak senden kokluyorum ve ne
gzel, ne tatl., hayr, bunlar da hep birer kelime ve o,

ak, hepsinin stnde!..
Gzleri gene imi gibi pembe... halinde sarholarn
mestlii var.. Bana ok sevdiim bir arky sylemeye
balad. Gene nameler yank bir tehassrle uzuyor., bu
baka
ve
fevkalde
ses,
tahamml
edilemeyen
kudretle sylyor, hi bir sese benzemeyen , benzemek

htimali olmayan bir ahenkle..
Bir aralk:
Haydi
Dolunay
bana
btn
geenlerin
isimlerini syle, haydi hepsini sayalm ka tane kadar?

yz vardr deil mi, dedim.
-
Hangilerini
sylyorsun,
tamamyla
benim
olanlar m?
Evet.
n yle se..
Doksan..
n canm.
Peki yle ise adedden vaz geelim. Zaten ha bir
olmu, ha bin. simleri syle,. Sonrada sratle hatrnda

kalan vakalar.,
te bu ak resmi geidi, her levhasnda bir cazibe ve
Ak 193
kudretli takn bir akn ahidi olarak teressme balad

ve bunlar anlatlrken ellerim snmak iin avularnda idi.
Hava serin olduu iin mi neden ellerimin souk olduu
anlalmad.
Ta minicik ocukken balayan ilk ak., bu olduka
sknetle dinlendi saylr.
Masum ve ne olduu bilinmeyen bir hisle sevilen gzel
kz., imdi toprak olan bu ocukla Frat kenarnda
oynaylar,. Sonra ayrlma... ve kzn lm...
Sonra gene uzaklara dalyoruz: Birinden tekine geen
bir seyyale..
Bir baka ufukta gene bir ak douyor... bu, apkn ve
en.,
gizli
bulumalar,
en
umulmaz
frsatlardan
istifadeler ve apknca bir alay cesaret. Annesi ile bir

odada yatan kzn koynuna giriler.. Nihayet bir bakas
ile evlendirilen kk kzn lm..
Dolunayn aklar daima byle neticelenir.. Kak tenin
lm, kh cann ve benliin lm!
Sonra
Hakann
kz
kardeinin
kz
mteazzm [byklk taslyan, mtekebbir]
hakim
ve
nal.. Zahir
eref ve mevkiine ramen gittike Dolunay daha

iddetle takib etmesi..
-
nal' aka sen mi davet ettin, yoksa... dedim.
Hayr,
diye
kalarn
atarak
szm
kesti.
Katiyen! hem bilirsin ki ben ondan holanmam. O beni
istedi, takib etti, ben de akndan ve zeksnda zevk

aldm.
imdi
de
btn
maksad,
Sunann
burada
olmayndan istifade ederek benimle evlenmek. Seninle

olan mnasebetimizi hissedecek diye korkuyorum.
Yaman
kadndr.
Beni
iddetle
sevdii
iin
kskanlndan ekinirim.
O seni seveli ne kadar oldu!
Hemen bir sene.
Pek az.
Bu kadn, Hakann zerinde de yle messir olur
ki, adeta onu parmanda evirir.

Ak el gzleri tatl bir zek ve ak parlts iinde bakan
nal, benim zerimde byk bir tesir yapyor. Onu
fevkalde bir kadn olarak buluyorum., ince zarif beli
zerinde hareket eden narin beyaz vcudu, bu ince belin
ahengine pek uyan muntazam kalalarndan, kk ince
ayaklara kadar hkim ve keskin bir gzelliin zarif
grnn hi bir gz inkr edemez. nce parmakl
zarif uzun eller de konuurken, susarken ayr birer
ahenkle insan cezbediyor. Ar ve hkim syleyii,
dudaklarnn kpkzl rengi, hele ak gzlerin o daima
parltl ve canl bak., her eyi gzel.,.
Beni ve duygularm kavray, ben sz sylemeden bir
anda hissedip tefsir edii velhasl her eyi houma
gidiyor ve, Dolunayla konuurken, bu gzel ve nefis
kadnn hayali bana hzn veriyor.
Ak 195
Dolunay seven bu kadnda, Dolunayn sevmedii acaba

nedir?
Bu gzellik ve akla o, neden Dolunayn sevgilisi
olmam!
Bir kerre bu kadnda ak, bir ihtiras halinde.
Bu sevgide bir plaklk var.
Bir kerre masum deil. Onda her eyi bilen, bir az da akl
ile halletmek isteyen bir hl var. Hasl sanki bu ak
tutan lk, munis bir kadn kalbi deil, plak ve bir az da
kadna o kadar yakmayan mtecaviz bir ak.. Fazla
olarak bu kadnn mizacnda gaddarla kar tabi bir
meyil de var..
Dolunayn ondan ne kadar ekindiini geenlerde olan
bir vaka bana daha iyi retmiti: Bir gn Dolunay ge
geldi. Onu kap nnde karlamtm, biraz yorgun
grnyordu.
bite
Tpk yolda nala benzer birini grdm, birden

rktm
Aya...
Yolumu
deitirdim,
talarn
arkasndan dolap geldim, demiti.

nal'dan bahsetmek Dolunay da, beni de skmt. Bir
mddet o da, ben de konumadk, bu srada kap
alnd. Dolunay benden evvel kalkarak bakt.
Nekao. beni grmeye gelmi olacak! dedi. Can
onu ieriye ald. Acele etmeye lzum yoktu zaten biz

farknda olmadan sabah ta olmutu.
Hem deminki bahsin arlndan kurtulmak, hem de

Dolunayn azndan hi dinlemediim bir baka ak
hikyesi vard ki onu renmek istiyordum.
Dolunay dedim; bana u spanyol rakkasesini
anlatr msn?
Ksack bir macera... bu da tekiler gibi., dedi.
Ben srar ettim ye:
Bu gece bu hikyeyi de renmek istiyorum,
dedim
yle ise Nekao anlatsn, nk onunla Msrda
tantktan sonra bu kadna tesadf ettim. Bu macera

Nekao'ya pek tesir etmiti, iyi anlatacan zannederim;
ikimiz de dinleriz, dedi.
Nekaonun yanna nce Dolunay gitti. O, bir ey
danmak iin byle afak vakti gelmiti.
Onlar konumalarn bitirdikten sonra odaya girdim. Can
da Dolunayn yourdunu getirdi
Dolunay;
Nekao,
Msrda
tesadf
ettiimiz
gzel
rakkaseyi bize anlatsana.. dedi..

Nekao'nun yzn birden, merhamet ve hzn dolu bir
mana kaplad.
Karmeli mi ? dedi. Bu kadnn hli o zaman bana
pek dokunmutu. Msrda kibar kahvelerinden birinde
Ak 197
Dolunayla bu kadn bir ka kerre grt. Bir gn gene

ayn yere gitmitik. Onun konuurken ukurlaan tatl
esmer yanaklarna, omuzundaki al spanyol alnn aksi
vurmutu. Hatta siyah iri gzlerinin parlakl iinde bile
bu ate rengin titreyii seziliyordu.
Belinin
ahenkli
incelii
zerinde
cazib
izgilerle
dolgunlaan gsne koyu al bir gl ilitirmiti. Uzun.

kirpiklerinin szlnde, gzlerinin baknda fazla bir
derinlik, al dudaklarnda koyulaan bir ate vard.
Gzlerini
krpmadan
Dolunayn
gzlerinin
iine
bakyordu Kendini sevenlere delice para dktrmekten

ekinmeyen Karmel, sadece:
Bir
portakal
erbeti
getirt,
masraf
etmeni
istemem, dedi, sonra:
Ben seni ne kadar sevdim! Senin iin dnyada her
fedakrl yaparm, senin iin canmn bile bir kymeti

yok... Bakalar benim sinirlerimi, tenimi doyurmak
istediler, sen ise kalbimdeki o bo noktay doldurdun
Fark, burada... Sen benim hislerimi, kalbimi doyurdun.
Gen, ihtiyar, orta, bir ok erkek tandm, bir ok
memleket grdm. Fakat senin kadar derin, senin kadar
cazib ve sehhar bir insana rast gelmedim. Senin kadar
bir kadn ruhunun ihtiyalarn ve kalbine hitab etmesini
bilen bir insan grmedim. Sen bir ak hazinesisin!
Dolunay, sana bir teklifim var! derken, uzun parmakl
esmer elleri bir az titriyor, deminden beri aralarnda olan
mevcudiyetimi hie sayan bu pervasz gzel kadn, imdi
yardm, dilenir gibi yzme bakarak:
Benimle
evlenir
misin
Dolunay?
diye
ona
bsbtn sokuluyordu.
Dolunay bu teklif karsnda duralad hafife sarard.
Keke Karmel, fakat ailemin gsterdii yola gitmek
mecburiyetindeyim. Bana kendi milletimden bir kz
verecekler! dedi.
spanyol gzelinin yanaklar sapsar oldu, birden bire
dudann kenarnda beliren iki derin izgi gen, gzel
yzn bir anda ihtiyarlatverdi.
Yalan sylyorsun! diye plak bileini masaya
vurdu.
O kadar mertsin ki, yalan, gzlerinden okunuyor.
Seni
bilirim,
sylyorsun.
lnceye
bu
Benim
kadar
szleri
srf
kalbimi
aka
hrmetinden
yaraladn,
kapanmayacak
ve
bu
yaram
seni
hi
unutmayacam. Ak bana sen rettin! Taliim hem ho,

hem pek acym. Tali im pek parlakm, nk seni
grdm; pek acym, nk ilk defa sevdim ve ilk defa
sevilmedim.
Hayatta bahtiyar gnler pek ksa srd. Kalbimde sen
olarak, onlarn kollarnda raks edeceim, Fakat lnceye
kadar sen kalbimdesin, kalbim senin! Bana gurbette
olduumu
unutturdun,
senin
gzlerinde
vatanmn
ieklerini, gklerini, btn gzelliklerini ve hislerini

grdm. Artk burada duramam, ispanyaya dnerim!
Karmel yanmzdan kalkt, gene her vakit ki gibi salarn
Ak 199
silkti, bir az arkaya yatarak ellerini kalalarna koydu,

uzun kirpiklerini szerek, ilk defa beyaz dileri, kslm
dudaklar
arasnda
grnmeden
raksetmek
iin
masalarn ortasnda durdu. Her taraftan sesler iitildi
Yaa Karmel!
Hayatn neesi Karmel!
Saadet Karmel!
Sarholar:
Onun erefine, erefine! diye bartlar.
Karmel raksa balad. Btn vcudu ile bir ak musikisi
gibi tayor, kvrlyor, ate rengi alnn aksi, syledike
ukurlaan yanaklarna vuruyor akna ac bir ifade ile
bakan gzlerinin iinde kvlcmlar, orada beliren gz
yan sndren bir atee benziyordu. Btn kalbi ile
sylyor,
dnyor,
dnyordu.
Sesinde
tamam
bir
lemin ruhu yakan hakikilii vard.

Biranda yzndeki ifade deiti. Yanaklar akaklarna
doru, ekilir gibi oldu, gzleri koyulat. Dolunay'n
buraya ilk geldii gn syledii arky sylemeye
balad.
imdi artk o deminki Karmel deildi. Yzndeki ac elem
ifadesi silinmi, gzleri yar kapanm, akn
tatl
ryasna dalm gibi kendinden gemiti...

Karmel gzeldi, onu tatmin edecek kadar cazibeli idi.
Gzlerinde ruha kuds heyecan veren ilh manann
aydnl vard. Ak da .saf ve derindi, fakat Dolunay

Karmel'e balanp kalamazd.
Dolunay mteessir olmutu, titriyordu. Gitmek iin kalkt
ve masann nnde Karmel'e selm verdi. Karmel durdu,
raks brakt, elleri ince kalalalarndan bir az kayar gibi
oldu. Dolunaya bakt. Sanki btn mrn bu bir nazar
iine sktrmak ister gibi btn ruhile bakt. Son defa
selmlatlar.
Dolunay hzla yrd, kapdan kt.
Yolda bir zaman konumad, sonra kendi kendine syler
gibi:
ocuk.,
dedi.
Senin
yaknln,
akn
ve
gzelliin, bana zevk verir, ben senden mstani

deilim. nk ben aka, gzellie akm; fakat bu ak
beni her mahlktan, her gzelden, her ak aksetmi
gzel gzden kendine eker. Bundan kurtulu yok. Ben
ak mbtelstym. Ben ak arabnn mestiyim. Ustme
kadeh kadeh arab dokseler gene:
Ah arab! derim.
Ben km ve vefakrm, fakat aka, onun sinesinde
tecelliye.. Yoksa senin senliine, maddiyetne, gzlerine,
yanaklarna deil!.. nk o akn ulesi kendini senden
ekerse, sen, gurubun aksinden sonra bombo kalan bir
cam paras gibi renksiz, cazibesiz kalrsn ben sende o
gnein rneine akm!
Onun iin ben baka aklara benzemem, ben ruhun,
Ak 201
akn aym! diyordu.

Nekao bu hazin neticeyi de anlattktan sonra fazla
durmad, Dolunayn elini perek kp gitti.
Dolunayn bu kadn beendiini evvelce de iitim itim..
Bana onun yzn sen de anlatabilir misin?
Dolunay diye sordum; ve kolaylatrmak iin:
Mesel gzleri ne renkti? dedim.
Bilmem gzelim!
Siyah m, sar m ?
Bilmiyorum.
Peki ya salar ?
Bilmiyorum ki...
Yznn rengi, boyu?
Bilmiyorum Ayam!
Bilmiyor. Ne gzlerini, ne san, ne tenini bilmiyor. Onun

bu hislerini bilirim. Gzellik onun iin bir kldr. Onun
ne rengi, ne ekli vardr.
O, her eyde en gzel an yaatan bir kudretle yalnz bir
ey hatrlar: Mana!
Vcudun,
hatralarn
en
manidar
gzellii
onun,
hayalinde rengin bir ihtiam ve scak bir atele yaar,

hayatiyetini bir an kaybetmez, onun muazzam akndan
ate ierek, can alarak canllndan kaybetmeden, solup

ypranmadan ebediyen yaar. Fakat bunun yannda
btn teki renkler, glgeler, hareketler, btn hayat
kudreti emilip alnan bir iek yapraklar gibi solar,
ypranr ezilir ve sner. Bir gzn rengi, bir demet sa,
bir tenin temas, onun bir ak maheri olan kalbinde
kaybolur. Fakat, bir ak n yaatan bak, bir ak
sayhas hi bir vakit unutulmaz,
Bu anda gzlerimi iyice kapadm:
Dolunay, benim gzlerim ne renk ? dedim.
Safiyet ve ciddiyetle: Bilmem Aya... O kadar sevdiim

seninkileri de.. Sen benim iin dnyann en. gzelisin,
fakat bu gzellik senin manandan gelir.
Velhasl gzlerinin rengi, sa, teni unutulmu bar hayal
gibi uzaklara dalm bir sevgili daha geti. Bir baka
gzel, gene ksa bir an iinde fakat btn kudreti akyla
uup gitti. Bunu bir bakas takib etti ve byle ruhtan
ruha, tenden tene tutuan bu ak resmigeidi bilmeden
beni yakm ve iimden sarmt.
Sylesene
bulamyordum.
gzelim!
Ah
btn
derken,
diyecek
syleyecek
bir
szler
ey
senin
yannda bitiyor, sorulacak sualler, halledilecek mkller

seni
grmekle
halloluyor.
Ben
ne
diyeyim,
ne
syleyeyim.. Halbuki daha syleyecek nelerim vard...

Gne dounca snk kandilin na lzum kalr m?
Avularnda
gittike
souyan
ellerimi
sarst,
zaten
Ak 203
anlatmaya baladndan
beri hafife
ektiim
iin
avucunda sktrd ellerimi kuvvetle ektim.
Ne oldu sana Aya? diye sordu.
Hi! dedim.
Ve gene her zamanki gibi, benim mnam her an

mkltsz okuyan Dolunay:
Ayam, sevgilim .
Sen hi kimseye, ama hi kimseye
benzemezsin. Sen benim akm, benim kendimsin...

tesi var m?
Bu szlerden sonra Dolunay:
Ne
diye
bana
bunlardan
bahsettirdin?
Konuulacak ne ok eylerimiz vard. Yarn le vakti

beni kapda bekle! diye bu bahsi kapad. Zaman ne kadar
abuk gemiti. Ah onunla bulutuumuz zamanlar hep
byle ksalr; gnler, geceler bir an olur. Zaman kayd
kalkar.
Suna'nn bugnlerde gelip babasn brakamad iin
tekrar gideceini syledi. Dolunayn hcresinde bu
kadar kalm, zaten btn hayatmz gibi bir mucize idi,
Giderken odasndaki eyay, kandili, sediri okadm
Oka gzelim... Ayamn elleri srnd, diye ben
de onlar okaym! dedi.

Sonra etrafna bakt, olgun ve kinatn stnde bir ak
nazarile hafif iini ekti; yar cidd yar aka :
Frat kenarndaki saraym da bundan muhteem
deildi, dedi; ve sonra...
Ayam ben bu dnyada hibir eyle mukayved
deilim, aktan baka beni birey oyalamaz! dedi.

Ak maarasnn karsndaki kk tepe ierinde
sralanan hcrelerden grlmek korkusu ile tella dar
kyordum.
Tan bu srada sarmakl kapnn nnde plak, yalnz
nnde bir kara deri parasi ile rtlm zayf, siyah
kvrck
sal
bir
adam
grerek
irkildim.
Dolunay
glmseyerek :
Erdem geiyor. Bakalm gene neler syleyecek!
dedi.
Erdemsin Dolunaya fena szler sylediini, hatta halk
arasnda onun aleyhinde fitneler karmaya altn
iitmitim.
Mstehzi kahve rengi ukur gzlerini yzme dikerek:
Hay gidi kr tesadf.. Kimini bu hle koyar da,
kendine lanet yadrr, kimine krk ylda bir devlet verir,

onun da akln bandan alr! At var meydan yok, meydan
var at yok!
Diye terbiyesizce sylendi. Kapnn nnde oturdu sivri
burnuna doru alan geni ince dudaklar garib bir
tebessmle yaylyor, hiddet ve nefret dolu yzme,
byk bir cretle bakyordu.
Ak 205
Dolunayn Frat kenarnda brakt saltanata ta atmak

istedii belli idi. Ona hakaret etmek iin atlacam
srada, arkamda duran Dolunay beni ekerek nme
geti.
Ho ol arkada! dedi, ve benim hiddetime ramen
mlayemetle :
Bir eye mi ihtiyacn var? diye sordu.
O gene glmseyerek kstaha:
Bir deil, bin... diye cevap verdi
Olabileceklerini
syle
de,
belki
bir
are
bulabiliriz.
Evvel bir kse yourt., diye sylendi.
Dolunay gitti ve akam iin Cann kendisine yapt
yourdu getirdi. Geceleri yourttan baka bir ey
yemedii iin fena halde canm skld, fakat yzme
bakmad bile... Seve seve kseyi ve ka verdi.
Bu mnasebetsiz mahlk oraya kp yourdu bir anda
hi minnetsiz bitirdi. imden :
Zehir yeseydi! dedim. nk Dolunayn gdasn
yiyiyordu.
Kendisine taneden bir adama Dolunayn nasl bu kadar
ltuf
kr
ve
merhametli
davranabildiine
hayret
ediyordum. Zaten Dolunay daima byledir. Kendine

dman grnenlere bile merhamet ve hatta sevgi duyar.
Erdem kseyi pis pis yaladktan sonra:
eytan bana Frat kenarnda bir saray, sana da
akl versin! dedi, kalkt.

Dolunay gene glmseyerek:
Bana Allahm istediimi veriyor , sana da merhamet
elsin! dedi :
Sonra bana dnerek ve Dolunay gstererek:
Bunu ben dnyann en akll, en mkemmel
adam bilirdim. Kaldede ona tapardm. Kalkt buraya

geldi. Ben de bir sebeb umarak ona uyup geldim.
Baktm Dolunaya bir hal oklu, yemez, imez, uyumaz,...
O canm araba el srmeden imi gibi sarho...
konumaz, sylemez... Tas tara topladm, bana da
halinden bulamasn, diye katm... Onu yakan bir ate
var ama grnmyor... diye sylendi.
Dolunay
Mademki beni o lemde akll bilirdin, bu lemde de
neden gene yle grmyorsun? dedi.
O sadece:
Onu..
dedi
arkasn
getiremedi.
Dolunay
onun
omuzunu okad ve:
O ate seni yakmam ki bilesin... Sen, ben ol ki
benim halimi anlayabilesin: dedi.

Erdem ok deien derin bir nazarla Dolunay'n yzne
Ak 207
bakt.. Bu nazar tahlil edemiyorum istihfaf deil. Fakat

hayret mi, hatta incizab m, muhabbet mi, yoksa
merhamet dilenmek mi bilmem...
**
Bu sabah Glemre bize geldi. Can evde yoktu. Fakat o,
hemen kapnn yanndaki kei postuna oturdu, beni de
yanna ararak;
Gel ocuum gel! diye sanki kalbindeki sabit bir
szy amak, gstermek istiyordu.
Aya., dedi, kabilenin en gzide genci Ceyhann
gen karsnn gzleri kr oldu. Beyninde balayan bir

hastalk, grme nurunu sndrd. Dnyada en ok
sevdii gzel ve gen kocasn gremiyor, fazla olarak
kskan... Artk kocasnn yannda merhametine muhta
olarak siyah bir cehennem iinde yaamaya mahkm...
Bir bakas kalbinden hasta. Gndzleri kaynar bir
katran fsnn iinde bouur gibi her nefeste gsn
paralyor; geceleri ise yaral akallar gibi uluyarak
sabahlyor.
Hay Mevlm... Bu ne cehennemdir! nkr atei ise her
ateten
daha
mthitir.
Bunlar
te,
cehennemin
dnyadaki ekilleridir ocuum!

lh!
gazabndan
merhametine,
azabndan
ltfuna
snrm! Bizden hata ve nisyan, senden ltuf ve ihsan!..

anna af ve merhamet yarar Allahm!
Bir nefesi rahatla alp vermek ne byk nimettir. Kalbi ve

bedeni azab iinde bulunanlara bu nefesin kymetini
sormal... Yalnz o bir tek nefesin krn edadan bile
Allaha kar aciziz. Hey Allahm... Ltfun bizi deryalar
gibi bamzdan aarak her taraftan sarm olduu halde
grmyoruz! gzlerimizi gaflet perdelemi.
Beyaz sakalna iki damla gz ya dt ve :
....... Yavrum, haberin var m, Erdem yatt sandn
iinde birden bire lm! Fenaladn anlaynca oradan
geen bir bacya:
Git Dolunaya, syle, ben hastaym, o beni arar... syle
de beni hatrndan karmasn! demi.
Ben Doiunayn yannda iken bu haberi getirdiler. O, bu
adam gene af ve merhametle and.
Belki
Erdem
hakikaten
tvbekr
olmu,
yakasn
kurtarmtr; fakat bu dnyada yle insanlar vardr ki,

nice Erdemlere ta kartr.
Ey nsan insan!
Sana acyorum. Bir az gzlerini mira, gzellie a.
insan, bilmedii eyin mnkiridir. Grde bak, o
vakit inkr edebilir misin. O vakit insanln
mnasn anlarsn. Bu hayatta senin stnde bir
kudret vardr, o kudret nicelerinin ban taa
vurmutur.
Onu aldatamazsn
Bu kibrinle, frtnaya kafa
Ak 209
tutan snepe sivri sinee benziyorsun.

Bin
bir
dzen,
bin
bir
desisenle,
vahi
tekiltnla sana teslim edilen vicdann rttn,

zehirledin. Kendi halindeki insanlar da birbirine
drdn, ruhlarn bozdun. Sen ne yapsan o,
muhakkak fenadr. nk iin bozuk, iin fena...
yi grnse bile mutlak altnda bir fenalk, iren
bir menfaat vardr. Sen kendini berbat ettin
Aac iinden yiyen kurt nasl mahvederse, seni
de hyanet ve desiselerin bylece bitirdi. eytan
bile senin yanndan rkp kaar!
Bazen bir hatip kesilirsin, vicdandan bahsedersin.
Onu neye istinat ettiriyorsun?
O, macun gibi yourduka deien fikirlerine mi ?
Bu
hallerinle
herkesin
gzn
boyadm
zannediyorsun,
halbuki
kendi
gzn
boyuyorsun. Etrafn mavi grmekle, herkesi de

kendin gibi gryor zannediyorsun. Sen, kendini
biliyor, zannettirmek isteyen bir kara cahilsin
Hem de yle bir koyu cehle dmsn ki,
dnyay irkef gryorsun. Biraz u gzlerdeki,
u
yzdeki
irkefi
sil,
anlarsn
ki,
dnya
aldatmaktan ibaret deildir.

Zavall, aldanan sensin!
Glemre
birden
sustu;
rengi
bsbtn
sararm,
heyecandan titreyen elim dizinin stne dmt. Bu
srada Can ieri girdi. Esasen Glemrenin ebed ocuk

safvetini muhafaza eden szlerindeki cidd doruluk ve
hazin
hakikat
gzlerimden
ya
getirecek
kadar
messirdi. Fazla duramadm, Uluandn bahesine doru

yryerek dndm.
Eskiden beri airet airleri, baz manzumeler, destanlar
medhiyeler
yazp
gne
mabedinin
duvarlarn
doldururlar.
Fakat ben anladm ki, asl iir, bu sanatl szler deil,
insana kalemi krdrp paralatan kudretmi ve o, dnya
yaratldndan beri hibir vakit ifade edilememi...
Sanatn ibda [Yaratma, yoktan var etme.] ettii ak nedir?
Kuru bir kalptan ibaret deil midir?
Byk eserlerde, hikyelerde, hep mevzuun bir ekli
vardr. Halbuki ben, ak tasvir etmek isterim... ekil,
manaya tabi olsun isterim!. Belki benim kelimelerimde
bir ergonon ahengi, sanatmda fevkalde bir kudret
yoktur, fakat bence ekil akndr; sanat, ak tecell
ettirmelidir
Ben isterim ki ak tebcil edilsin, takdis edilsin ve dilim
dnd kadar onu methedeyim. Ben o airlerden olsam
bunu sylemek isterdim.
sterim ki. hibir ekle tabi olmayaym.. nk, akn da
ekli yoktur, vatan, milleti, dini yoktur. Ak bir dindir ki,
btn dinler ona yol amak ister. Bu ak bilene deil,
tadana ne mutlu! Bu aka varana, ne mutlu!
Ak 211
iir, onun gzel gzlerinin tavsifidir!

Gne mabedi nedir ?
Ta ve topraktan rlm kuru bir kerpi deil mi? ve
onu insan elleri yourup bina etmemi mi?
Geliniz, ey yolunu arm insanlar, geliniz!
Benim sevdiimin drt unsurdan hari, fena ve zevale
tabi
olmayan
gzlerine
tapnz.
baklar
yaratlmamtr. O vcutta coan mana arab beer

deildir, zaaf ve halelden mnezzehtir.
Suni sekir veren arab ksesini atnz.
Mabud gne kim oluyor?
Benim sevdiimin nnde binlerce gne yere kapanr.
O insan gzelinin, ay ve gne pervanesidir!
Ona cezbolup kanatlar yanm olarak fezada dnp
dururlar. O, kendinin ak ile yananlara der ki; Bu canda
kaynayan akn tesiri ile yle sermestim ki, ben mi
akm,
ak
ben
semez
oldum;
canla
cismin
imtizacndan ten mi ruhtur, ruh mu ten bilmez oldum!
BAHAR
Bahar.. te yanan, tutuan bahar! Benim akmn atei
ile yer yer yanan bahar tekrar geldi.
Ateler iinde olan nazarm nereye dndrsem, orasn
alevler inde gryorum ve bu alevler zerinde onun
ziyadar, ilh ehresi parlyor, Rast geldiim bir simada
onu,
imende,
rzgrda
onu,
fecirde,
ayda,
onu
gryorum .. Bulutlar arasnda yanan yldzlara bam

kaldrsam, orada, onun nazarlarndaki gnl yakc ksi
titreip yandn duyuyorum.
Bu dilber vcutta ezel bir bahar, nihayetsiz bir fecir
tazelii var. Onun aknn semalarnda aan, aalar
ebeddir, onun salarm dkp ihtiyar olmasna imkn
yoktur. Ben de btn solan, eskiyen letafetini kaybeden
mahlklar gibi, ben de bir gn ihtiyar m olacaktm?
Onunla yaadmz her an, onun temas ettii bu vcut
yle ebed eyler ki Buna inanamyorum ... Onunla geen
her an gibi Aya da ihtiyar olmaz,
Ayann ehresi!. onda genlikten baka, taravetten
fazla bir kudret, bambaka bir mana var. Bu tesir, bu
hususiyet, bu, her trl beer ifadeden daha cazib, daha
aydnlk... Onun bana deen ak nazarlarndan, onun gl
nefeslerinden ibaret! Ben bu ehreye de akm... Onun
ak titreyen gzlere, onun gl nefesleri demi olan bu
fevkalde salara, onun akndan domu bu mucizev
ehreye de km!
Ak 213
Bu mu?
Bu nasl zeval bulur? Akn ufuklarndan gelen bu nuran
ak hayali, gene araya, o grlmeyen ilh ufuklara
aynen byle dnp gider.
Gene gl ehren akmn semasnda douyor. Adeta onu
vazh,
atein
resimlenme]
ve
dudaklarla
tecessm
teressm
etmi
[Resmedilme,
gryorum,
hayran
kokluyorum. Bu nurlu bedir ayna tapyorum. Bu, benim

akmn resmi, akmn tasviri!
Gl rengi, apl, mstesna dudaklar ve benim ebed
nam,
ibadetghm
olan
harikulade
kalar.,
muhabbeti ile canm vermek istediim, taptm, fade

edilmez gzler...
Bu ehre, benim btn her zerremle kulluk ettiim, ak
olduum ehre... Ah bu asuman bedir, bu mnevver
vcut, nasl gnle raks ve sema arzusu vermesin!
te onu yzme yakn, dudaklar akn daveti ile
renklenmi, yanam yanana temas edecek kadar
yakndan
gryorum.
Karsnda
yarp
karmak
istediim ateten yanan yreimle zerine titrediim,

taptm gzel ehre! te ltif dudaklar hep o ate
tesirile telffuz ediyor: Aya!
Benim iin bu hayatta btn yldzlar snd. Artk btn
bu lemi bir akam bulutu rtt. Onun zerinde parlayan
yalnz senin ay vcudun var.
Ah benim yalnz bir emelim var : Sen!
Senden de bir istediim var! Gene sen! ..

Geceler ve gnler geiyor, senin aydnln, senin bahar
yznle mnevver ve muattar, kolayca hissedilmeden
uup geiyor...
Ben bu gecelerde, bu ku kanad gibi uan gnlerde,
sana tapan ruhumun, sana baktka, sana hayran
olduka bu saf ak ufuklarnda uan ruhumun ak
neveleri ile mestim...
Bana:
Ben sendeyim, seni kendime kattm, dedin.
Tenimin ve ruhumun dnyas ve uhras [ahiret] gzelim!
Kalbimin, gzlerimin ziyas gzelim! Ben bugn domu
gibiyim ve btn gnler bir tek gnden ibaret! O ak
gnnn sabah senin tebessmn, gurubu, gene senin
mahrem, tatl atein aguun! Sabah sen, bedir ve hilli
sen, bahar sensin!
Fakat bilmem ki ben senin akna kanamyorum. Seni
uzaktan
benzim
solarak
seyredip
yanmaya
kanamyorum. Muhabbetinin nihayetsiz zevkleri iinde

bana bir hzn geliyor. Gzlerimde, hava akken
serpilen hafif rahmete benzer yalar birikiyor...
Senin bu gzel saf ehrene, esiz tavrlarna, bu atein
letafetine kar her geyi ok snk, gekin, ihtiyar
buluyorum.
Baharda
alan
znbl,
emenlikte
kaynayan cevval suyu, konceden alan gl solgun

buluyorum.
Ak 215
Ancak seni temaaya sen lyksn. Senin temaana layk

olan da gene sensin!
Sen akn medhisin, ak ta senin medhindir!
Demitin ki:
Ah sana verdiim ak konesinin kadrini bilirsin
deil mi?
Dndm.., Syleyecek sz bulamadm.
Sen ki her zerremi vcudunun ezel harareti ile yaktn,
gzelliin rahmeti ile ykadn... Seni grdm? gne
parlakln kaybetti. Yldzlar, mavi hlyal gecelerin
derinliinde
nazar
okayan
semavlerin
enisi
olan
yldzlar sarard.
Btn dnya bo bir feza... onun bir bana gnei,
gzlerime, gnlme hayat veren biricik gnei, sensin!
Benim btn midimin tevecchgh, kalbimin akyla
arpt
mihrab,
mabudum,
akm,
ilhm,
ruhum
sensin!...
Uzun, pek uzun geceler iinde ziyadan mahrum, cansz
bir peyk ne kadar yeis ve hznle yuvarlanr, O hasret
geceleri, vuslat geceleri gibi abuk gemez pek uzundur.
Sen, ibadetghm olan bu vcudun iinden dodun.
nn art sensin. Onun sen yalnz bir eyi deilsin ki...
Sen onun daimi kameri, hi batmayan gneisin!
Ta olsa sana tahamml edemez; ta olsa senin karnda
erir. Gnlm ki senin akna kar iddetli zaafla

yaratlmtr. Gnlm ki, senin akn iin batan, aa
kavrulup, sana meftun ve esir olmak iin yaratlmtr;
onun ibti ve zaafna nihayet mi olur? O senden baka
hi hi bir ey bilmez...
Syle ey nihayetsiz bahar, syle... sana yanan, senin
gzelliinin tevikile ve davetinle kendinden gemi,
yava yava sinesini aan bu iinden tutumu koneye
nasl ihtimam edeyim? O kone ki senden ier, sende
aram eder, sende rahat ve skn bulur...
Sen her gn yeni bir hararet, yeni bir feyizle beni
kuattn. zerime satn ak rahmeti beni gark etti.
Onu hi esirgemedin, o kadar bol verdin ki, iddeti
benim boynumu bkt. Ak krlarda yamurlara gark
olmu bir dal gibi boynum bkld,
zerimde beni gneten saklayan bulut, damarlarmda
can, renk, evk oldun. Hasret gnlerinin hazin, muhrik
gurubu hayalimden silindi. Beni dorudan doruya
sinenden doan kaynan bana gtrdn. Ben, bir
yudum! dedike sen deniz gibi verdin. Beni istil eden bu
tuyan iinde kuran iddetli harareti hayalimden
silindi, klar btn bahar oldu.
afak skmeden ba ucumda aldn ak kavalnn ate
sndrc nameleri ile uyandrldm. O kadar emekle
baktn bu vcuttan, ak yldznn nurlu aydnln
grmek hakkm deil midir?
Ey ak yldz, bu akam da yksel! seni ufuklarda
Ak 217
gzleyen gzel vcut iin yksel,. Ak gecelerinin

mehtabn seyr iin, onunla ak oynamak iin gecenin
karanlk gmleini yrt, abuk yksel!
Bana, ak argonunu al, syle! dedin. Srf senin
iin baktm, sana kurban etmek iin obanln ettiim

bu vcuttan, ben senden baka ne bekleyebilirim ?
Senin kokunla harolan vcudum, bu kadar beklemeye
nasl tahamml etsin? Sabah yldzn bekleyen ve bir
trl
bitmek
bilmeyen
intizar
geceleri
mi
gelsin
istiyorsun ?
Nameleri ak sabahna itiyak eken ak ergonunun
sadsn m iitmek istiyorsun ? Fakat bende o sadaya
tahamml var m?
Srf su iinde yetien, onunla beslenip byyen bir su
ieinin sudan mahrumiyeti, dierlerinin susuzluuna
benzer mi?
Beni ilk vurduun zaman, bir orman kuu vaheti ile
yuvarlandm
yerden
btn
kudretimi
toplayarak
kalktm. Harimimden vurulduum yeri kanadmla o kadar

gizlemeye altm, utum tekrar aalklara, geldiim
vahi ormann derinliklerine doru tekrar dalar gibi
yaptm.
Senin, yayndan bu derece emin olduunu bilmiyordum,..
Daha hi bir ey bilmiyordum. Yalnz senin bir alev, bir
ate olduunu biliyordum. Sen kotun, ben utum.
Gcm yettii kadar ormann garib vaheti iine daldm.
Fakat eer beni brakp gideceini bilseydim, o an der

can verirdim!
Senin ehrendeki, alnndaki terler oktan kurumutu.
Trk syleye syleye telasz beni takib ediyordun.
Dere boyu rezene
Gnl verdim gzele
Vallahi raz olmam
Sevdiimle gezene!
Dere boyu dz olur
Gl alr yaz olur,
Ben yarime gl demem
Gln mr az olur
Uaym! diyordum, kanatlarmda dermann kesildiini
grpte, meftun olduum yzn baka bir semte
evirmesin!
Btn
gayretim
tkenip
bitab
ayaklarnn
ucuna
dnceye kadar senden iimi gizlemeye altm. Beni

teshir iin terennm eden o ltif saday, etrafmda birden
kesilmi grmekten endie ediyorum.
Ey yalnz aktan duyan, aktan koklayan. sevgilimi ey
benim gecelerimin mehtab, benim ak cazibesi ile tavaf
ettiim gzel!
Bana hararetinden ver, bana nazarlarnla hayat ver!
O zamanlar, benim susuz vcuduma can getirir.
Ah, bu gzel yzn bahas olan itiyak ta sendendir.
Ak 219
Bende ne varsa al.

Yalnz kalbime, ah oraya dokunma!
nk orada sen varsn!
**
Geen bahar, ilk akn mjdesini anarak odamda suyun
iinde bir ka znbl soan yetitirmitim. Znbller
at. Bu bahar, ilk aan znbl benim elimden koklasn,
diye bir kk demet yaprak Canla ona gnderdim
Gelirken znblleri de beraber getirmi. Demeti benim
gsme koydu ve yzn srerek orada koklad,
koklad...
Ah,
neler
bilmez
o...
Bu
kinatta
hi
kimsenin
bilmediklerini ve bilemeyeceklerini bilir...

O
gidince dalan znblleri sedirden topladm.
Bunlar pek solgun bir haldeydi.

Btn
yapraklar
ate
nefesi
soldurmu,
rengini
uurmutu. Bu, kalbimin stnde koklanm ve onun

ate nefesi ile yar erimi iekleri bir iplikle sardm,
sakladm.
Bugn Dolunay gelirken Blenin mektubunu da getirdi
Blen, sahrada oturan bir ge reisidir. Krk yalarnda
kadar,
solgun
yzl,
narin
ve
sktdir.
Baknca
yznden ak okunur. Dolunay ilk grdn den beri

iddetle meclub olmutur. Dolunayn muhabbeti onu
toprak etmi olacak ki, Dolunay, Blenin ismini Toprak
koymutur .
Arasra Dolunay gormeye gelir. O kadar ekingen ve
sessiz durur ki, yollad o atein mektublara kar bu
skt inam hayrete drr.
Mektublarn Can isminde yedi yanda ltif bir ge
ocuu ile yollar. Ona kk Can deriz.
Kk Camn sesini duyunca koarz. Ta uzaktan:
Dolunay, Dolunay ! diye seslenmek detidir. Deve
yavrusunun
zerine
binmi
olarak
yolun
zerinde
grnce koup karlarz. Tozu dumana katarak koar...

Doluayda onu bekler ve uzaktan gelirken yola kp
karlar, elinden mektubu alr ve her sefer bu talihli
mahlku kucaklar.
Fakat asl bu mektublarn sahibini grnce, gzlerini
yerden kaldrmaya cesaret edemeyen ve her an eriyen bir
mumu hatrlatan bu vcuda, yakc bir bakla bakar,
itaplarla ve onun, gnln yakmakla iktifa eder,
Toprak Dolunaya bir kelime sitem bile edemez, hatta
yzne bakmaya ve bir ikyete bile cesareti yoktur. Can
mektuplar
brakp
dnd
zaman,
her
seferinde
Dolunayn sarldn bildii bu vcudu, onu gren,

konuan Can, mukaddes bir armaan gibi koklar, sever
ve bununla oyalanmaya aln:.,. Kk Can, bu gen ve
taze ocuk, pervaszca Dolunayla kon uur, ona darlr,
sitem eder, elindeki mektuplar vermemek iin nazeder..
Sonra onu Dolunay okar, sever. Sanki bu ocuk,
Ak 221
Topran gnldr, fakat o mektublarn sahibi, yanar

durur da Dolunay gnlerce gremez.
Can gidince Dolunay mektubu alr ve bana gelir bunlar
bensiz okumaz. Bunlar Topran vcudunu ap gelen
ilh lemin haberleridir. Bunlar Topran kendiliiyle
yazd eyler deil, onu vasta dzen ilh akn
nefesleridir. Dolunayn gzellii, onun vcudunu vatan
tutup aksetmi de bu mektublar dzmtr.
Bugnk mektub yle balyordu:
Ak neterinin ban, ruh damarna vurdular bir damla
kan damlad ve ismi gnl oldu. O halde gnl, ruh
damarna vurulmu ak neterinden damlayan bir damla
kandr.
Fakat vuran kimi Hem de ne tahlil edilmez bir damla kan
ki, yarasnn ateini duyanlar, gnl derdi denilen ve ifa
bulmayan bir hastala uruyorlar.
Gnln mahiyeti bir damla ruh kan mdr?
O nasl bir katradr ki iinde lemler mahede olunur.
Hududu, ufku, mphem bir nihayetsizlikte kaybolarak
akl ve fikir hayran kalyor. Demek klarn gzlerinden
akan hicran yann kanl olmas, gnln mahiyetinden
ileri geliyormu .
.
Gene bir bakasnda Dolunaya yle der:
Toprak! Beni grecein, gelmedi mi? Sualini sordun.
Bunun kat cevabn benden daha iyi bildiin halde bu

suale neden lzum grdn?
Gnlm zmek iin mi?
h! O anda gnlmde bir buhran ve cell tecelli edip te:
Hayr, diye cevap verebilseydim! Ve sen aknm bu
aknn cesaretine hayran olsaydn!
Fakat nerede o cesaret?
Hem de ne faydas vard?
itiyak ateinden yanan, titreyen gnlmn hal dili, zahir
lisanmn bu nefyini nefyedecekti. Yalnz gnl akn
gururuna kaplarak:
Sevdiim beni hayaliyle ikna etmek istiyor, diye
isyan eyliyorsa da, ak tuzann bu krlmaz zincirileri

ile bal bulunduunu anlayarak hemen gnahndan
tvbe ve rcu ediyor
..
Bir baka mektubunda da u satrlar vardr:
Gdas vuslat olan bu lemde gnl hicrandan, ayrlktan
fetyad eder. Bu yeni girdiim lem, baka bir lemdir.
afaklar, fecirleri, mehtablar baka baka manzaralara
maliktir. Kanunlar, nizamlar da bakadr. Buna, ak
lemi derler.
Gnl bu itiyak ateiyle yand halde
grecein gelmedi mi?
Toprak! beni
itabm duyduu zamanda,
Ak 223
sevdiine dnerek:
Senin de beni grecein gelmedi mi? Mukabelesinde
bulunamyor. Zira, mauk gnl aydnlatan nur, gnl
ise, cier yakc atele dolu... Bu bir ah, teki bir ak
dilencisi!...................
Bir gn Toprak Dolunay gmye gelmiti... Giderken

Dolunay ona:
Pekaz olmad m Toprak? demiti.
Bir gn sonra kk Cann Topraktan getirdii mektub

da unlar vard:
Pek az deil mi? Dedin.
Az olan, nedir?
Hicran m, insaf m?
Vuslat vaktinde bu lisann h dan baka sadas kalmad.
imdi ise gurbet Serendibne den gnln iindeki
akisleri, inleyen bir baka lemin hasret vaveylas tesirini
gstererek dinledike itiyaka takat kalmyor.
Yoksa ak derdinin ilc hasret ve hicran mdr?
Fakat, ey gnln davacs, bu il bazen tahamml
edilmez bir atele gnl yakyor. Ne olur biraz da acl
teskin iin, onu, vuslatn can veren suyu ile kartrp ta
sunsan olmaz m?
Gnl neden zmek stedin? O zaten ha giriftar oldu.

Bir ahm bin h takip ediyor. Allah seni gzel yaratm,
gnl de sana ak etmi, gnln bunda ne gnah var?
Hicran pek uzad, gnl gene yakc bir hicran lne mi
dt?
Yznn nuru grnmedi. Bu emel fecri ne kadar uzun
sryor Allahm!
MAHFE
Buras bir mukaddes nur kayna... Buras kalbin yand
ilh atele dolup taan beerlerden ve dnyadan uzak
bir ak kblesi... Ne gzel, ne masum, ne ilh!
Aya, buraya ne sim koyalm, ne diyelim. . Mahfe
diyelim mi, ister misin?

Dedii vakit seve seve bu ismi kabul ettim.
Mahfe.. Issz kum denizlerinde gezen gzel develerin
stndeki hcrecik... Nasl istemem? Kervan ve l...
Benim gnlmn akn temsil eden bir lemin en yakc
paras deil mi?
Ah
gzel
develeri
Onlarn
boyunlarn
ln
sszlklarna uzat ne gzel, ne fsunkrdr.,. O

payansz ufuklarda uzanan hararetten yanm hurmalar,
mavi duru semalari ile l ne gzel, ne ilahidir!
Mahfe.,
bembeyaz
peygamberin
bir
temiz
tasviri...
duvarlarnda
bir
kesinde
Yakup
zerinde
yanyana oturduumuz ve ak yeminini yenilediimiz

mukaddes sedir... Bir kede stnde onun bir yelpazesi
duran kk ocak ve kenarnda bizim, zamanlardan
uzakta dizdize oturduumuz iki post ve iinde, bazen
harab olan, akn sarsntlar ile perian olan ehremi, ve
bazen da hayalimin yannda ona karan gzel hayalini
grdm ayna...
Bu, o kadar gnlle aina gelen kk odackta ne ifade

edilmez manev bir ak kudreti, ilh bir hayat var
Yarabbi!
Burada ben kendimden geer, varlm akn nuruna
yanarak onun ifadesine karrm. Burada dizdize, gzler,
biribirinde grnen kendi aknn hayaline meftun ve
dalgn,
eller
biribirine
balanm,
anlardan
uzak,
ebediyetlerden geeriz.
Burada yapyalnz, ak, nur, ate, yemin ve secdeden
baka bir ey yok.. Gzlerim gzlerindeki, iki gnecie
hayran.,., bu nazarlarda parlayan akma kaplm mest
olurum.
Btn bu ifadeden ayrlamayan, tatl ince bir ses, oban
kznn sesi, aada bir arknn yank namelerini cazip
bir hususiyetle, ihtizazla terennm eder durur:
Bazen btn gn ancak birka kelime konuarak, bu ak
cevelnlarndan szlp gelmi aten bir ifade halinde
birka hitapla akam buluruz. Ben titreyerek, yanarak,
ate ve hayretim artarak kalbim onda, o kalbimde
giderim. Fakat bu gidi yle zaf bir ey ki... Belki ben
manzaralara nazaran bir yeden teye gidiyorum. Bu
yanm
varlmda
bir
ate
yakan
nur
halinde
nazarlarnn lesi benden bir an gitmez. Ben ne bir

yerden bir yere gider, ne gelirim. Ayaklarm yerde deil,
mekansz bir lemde gezer, ki oraya akl giremez, zan ve
fikir yaklaamaz.
MAHFENN TARH
lk defa mahfeye beni Can getirdi. Dolunay etrafn
dikkatini
celbetmemek
iin
eve
gelmekleri
ekindiinden, bu yamacn arkasndaki oban evinin bir

odacnda arasra bulumaya karar vermitik.
Evin sahibi ihtiyar, Dolunayla alkas olmayan iyi bir
obandr. Dolunay ve beni seviyor. Bir de gen apkn
bir kz var. Bo vakitlerinde yukarda hal dokur ve i
grrken tatl ses ile ark syler.
Evin aa kabileden birine ait oluu ve Dolunayn
burada o kadar tannmay, iyi bir tesadf oldu.
Merdivenleri eski kildendir, fakat ne kadar gzeldir
Dnya yznde hibir merdiven bunun kadar gzel ve
kymetli olabilir mi? Onlara hep yzm gzm srmek
istiyorum.
Odann penceresinde ieksiz sakslar durur, fakat
dnyada bu sakslardaki gzellik hibir iekte bile
yoktur...
Ben mahfeyi anlatmaktan cizim. Dnya lisanlarnn
hibirinde,
onu
ifade
edecek
kuvvette
bir
kelime
bulunmaz. te o gzel mahfede, geende ak andn

yeniledik.
Ey akn ilh!
Sen kaynan a!
Zira sen suyu kesersen kelimeler kslr ve l kalr.

Onlara sen kendi feyzinden ate ve hayat ver ki, bu ruhta
geen
lemin,
ne
yakan
bir
kudret
olduunu
anlatabileyim..,
Aknla l ve seninle diri olan bu kalbin akn
syleyebileyim!
Senin teshirinde olarak, kelimelerin zarfn yrtman,
Bu sineden taan ate ummann dkmeni, diliyorum,
Yoksa kimin ne haddine? Mahdut ve muayyen olan
szler, o bak kitabnn bir harfini ifadeye kadir olamaz!
Dudak ne kadar tene olsa koca denizin suyunu iebilir
mi?
YZK
Bana bir yzk getirdi Bunun rengi bana sorularak tayin
edildi. Can:
Beyazm, yoksa al m olsun! dedii vakit, hemen:
Al, koyu al olsun! demitim. Gln rengi, aknn
rengi gibi...
Yzk geldi. ok koyu bir yakut, etrafnda da kk
paracklar var. ok acele bir zamanda, Dolunayn
hcresinde bakalarnn ieriye girebilecei bir srada
kap arkasnda parmama takd.
Artk ak glnn aln anarak parmamdaki yakutu
pyordum
Her an deien, koyulap bir az pembeleen garib bir
rengi var. Akm gibi garib ve akla uymayan bir yakut..
Gnein alald vakitler, mahzun kalbimle beraber,
tpk getirdii gl gibi koyu bir kor halini alyor. Sonra
sabahlar afak rengi, le vakti yeni tutuan, ak ate
rengi, onu beklerken ate saan kalbim gibi...
stiyorum
ki
gmsnler..,...
beni
bu
mukaddes
yzkle
beraber
MAHFENN YOLLARINDA
Ekseri
akamlar
mahfeden
dnerken
Mabedin
avlusundan geiyoruz. O nde, ben arkada, bazen ben

nde buraya kadar gelip kapda buluuyoruz.
D kapdan girince talk geni bir avlu... Sonra
merdivenle klnca, sokaa alan bir demir kap daha
var. Bunu bazen yaramaz ocuklarn grltsnden
bkarak kapatyorlar. O vakit mabedin kandilcisi, o
bulunmazsa kars gelip bize kapy ayor, geiyoruz ve
yolu mmkn olduu kadar uzatarak arka yollardan gl
bahelerinden, ba yollarndan dolayoruz.
Yolda bir avu dan iin gl ve amber satan plak
ocuklar
gryoruz.
Onlara
cebimde
boncuk
gtryorum ve odamz sslemek iin gl alyorum.

Oh, benim gdam, Dolunayn ak... Ben bu tabiattan, bu
dnyann su ve gdalarndan yiyip imiyorum. Beni, onun
aknn zevk ve ne'esi, hayalinin tesiri ak besliyor.
Onunla
bulutuum
gnleri,
birbirine
balayarak
yayorum. Onu gryorum, onun sesini duyuyorum ve

btn
vcudumda
yalnz
onu
yayorum.
MABEDN KAPISI
Geen akam mabedin avlusundan geerken i kapy
kapal bulduk. Orada yn eiren sevimli yzl iman
kadncaz yana yakla ocuklardan ikyet etti.
Duvarlar kirletiyorlar, amurla resim yapyorlar,
hurmalarn
tepesine
trmanp
klh
yapmak
iin
yapraklar yoluyorlar; diye yanp yaklyordu.

Bu kadnn garib bir hali vardr. Dolunaya fevkalde
hrmet eder. Her akam biz gelirken Han geiyormu
gibi oturduu yerden hrmetle kalkar, ellerini kavuturur
ban eer. Dolunay!
Naslsn kadnm? diye sorar.
Sayenizde iyiyiz, yn bkyoruz! diye her akam
tebessmle ayn cevab verir. Bu, (sayenizde) tabirini

kullanmas pek houma gider.
Kadncaz gene koup kapy at. Fakat bu kapnn
bsbtn kapanmas endiesiyle:
Dolunay, bu kapnn kapanmasn istemiyorum.,
ben buradan gemek isterim ! dedim.

Dolunay, btn arzularn yapmaya altrd Ayasna:
Peki gzelim kapanmasn! diye cevap verdi. Bir akam
geerken kap gene kapal idi ve yn eviren kadn da
meydanda yoktu Canm sklarak ittim, almad, ikimiz
de durduk. Baknrken, kap byk bir grlt ile ve

sratle iki tarafa ald. Demir kanatlar duvara arpt.
Kim at, diye etrafa bakndm. Ne nnde ne arkasnda
kimseler yoktu; ar srg iki tarafa sallanyordu.
Anladm ki bu kap arzular daha arzu haline gelmeden
zuhur bulan, Dolunayn zevki, neesi, sevgilisi Aya iin
almt.
ZEYTNLK EMES
Bugn onunla Zeytinlik emesine gittik. Sabahleyin
erkenden kalkarak hazrlandm. O, nehrin kar tarafnda
beni le vakti bekleyecekti. Fakat kacam srada
Yldz beni grmeye geldi. Ona bir his vermemek iin
brakp kamadm. Yldz ancak leden sonra gitti. Ge
kalmtm.
Hemen
hazrlandm,
koa
koa
nehrin
stndeki kpry getim

Dolunay
orada,
hi
yorgunluk
gstermeden
glmseyerek beni bekliyordu. Biraz tede kam araba

hazrd.. Bindik, adar yrynce:
Niin ge kaldn.? diye sordu. Anlattm. Hi
yorulmam grnmesi beni pek mtessir etmiti.
Kendime, Kimi bekliyorsun? diye sordum, sonra
gene kendim cevap verdim:

Sevgilimi!
dedim, diye bekleyiini anlatyordu. Onu bu
kadar beklettiim iin ne kadar zldm.

Benim nazl Dolunaym yle zahmetlere alk deil ki...
Kam arabann iinde ilk ak gecesini hatrlyordum. O
gece gitmek iin beni davet ettii Zeytinlik eme tepesi,
imdi yukarlarda idi. Ak yeil zeytinlerin arasnda
gittike bize yaklayordu
Fakat dndm de, o ilk
gece nerede, bu hal nerede? O vakit ancak uzaklardan

akn bir eraresini grmtm. imdi ise o erarenin
iinde, o eraresini grdm yangnn iindeyim. Ona;
Bak Dolunay, u etraftaki efltun iekler ne
gzel! dedim.
Ah sen daha gzelsin sevgilim! Diye cevab verdi.
u sry grdn m, bak ne ho! Dedim.
Ah sen hepsinden gzelsin! Dedi.
Yanan ruhuma hayat veren sesi ile bana byle diyordu. O

gzel gzler, btn iekleri, btn renkleri, ay, gnei,
kinat bende grmek isteyen bir akla ruhuma initaf [ki
kat olma, bklme, katlanma. * Bir tarafa dnme, temyl.
Meyletme ] ediyor, srarla bakan, hviyetimi eriten bu
nazarlar,
btn
tahammlm
bitiriyor,
btn
vcudumun eklinden kp onun bu nur saan vcuduna

karmak iin yanyordum.
Elleri ile yzm tutup kendi gzlerine evirerek sordu:
Evvelce benden niin o kadar katn Ayam,, Ben
sana sanki ne yaptm?
Bana m? Bilmediin bir ey yaptn, dedim.
Glerek;
Bilmediin bir ey! Fakat ak grnd gibi
korkun deilmi ve ak avcs vefakrm, deil mi?

diyordu.
Cevabm beklemeden o takn hassasiyeti, btn bir ak
kesilerek sylyor:
Ak 235
Ak tpk uzaktan bir atee benzer. Fakat iine
girilince bir bahar lemi? bir gl baesi gibi ko kulu ve

ltif... Ayam grdn ya aksz hayat lm, hayat ise
akm deil mi? Bak gzelim btn bu gkler, bu
gne, bu toprak, bu dnyada her zerre, ama her zerre
bu akn ateinden karasz, o gnein nurlar aydnlna
batmtr Senin ruhundaki ak, lm vcutlar dirilten
kuvvet, mihneti insana zevk eden srdr!
Baka, ondan baka her ey glge ve hayaldir ; yerde,
toprakta srnme can ekimedir.
Zeytinleri geince yksek bir setin stnden akan eme
grnd. Araba yavaa durdu. Oradaki toprak tastan su
itik
Dolunay evvel bana iirdi, sonra da kendi iki
yudum iti. Ne garib... bu yol sanki benim ka defa

getiim yol deilmi gibi bana baka bir lemin yolu
oluverdi., omunla beraber olduun iin... Ve o eme bir
anda ilana bir ak emesi haline girdi. onunla beraber
suyundan itiim iin..
imdi o akan sular ebedileti., o bastm topraklar artk
mukaddes bir ktann topraklar oldu.... O eme bir
baka cihanda, benim gnlmn leminde ne feyizdar,
ne mbarek bir cuile kaynyor, ifa ve hayat sayor..
Dnte beni gark syleye syleye getirdi. O ses,
dnyada akn sesi, ruh ve can leminin ilh musikisidir.
unu sylyordum
arabn sarholuu bir ba ars brakmakla geer
gider. Ama
akn sarholuu, visalin, akn yddr,
zevkidir ve o, kyamet geer de gene baki kalr.

Dudaklarm kulama yaklatrp yle sylyordu. Ve
ben, bu ses canma ve btn tenime sirayet ettike bir
ruh, ak kesiliyordum. Ve kalbimde yank bir erhaya
benzer bir atein sinsim duyuyordum. Hem yakan, hem
ifa veren lh ses!
BADET
Mahfede bana:
Ayam sonbaharn serinliinden korkarm, kendini
koru, karken yakan iyice rt! diyordu.
Darda yerlere baktm, sahiden yapraklar dklm
sonbahar gelmi,. fakat ancak sar yapraklarla gelen bir
isimden ibaret...
Gnlmde aan ate glnn al rengine kar ebed ak
blbllerinin namesi, siyah gecelerde bile gzlerime
ule saan sevda mehtablar var...
Akn bu aten ufuklarnda bir ebed bahar at.. Artk
mevsimlerin, gn ve gecelerin kaydndan kurtulduk...
Yeni bir tarla alan ev sahibi ve kz, bize bugn tatl ve
arap getirdiler. Ben tatl yedim, Dolunay arap iti.
Onlar gidip te yalnz kalnca bana daha yaklat, ellerimi
tuttu. Gzlerinde gene gneler, sesinde o anlatlmaz
ilh tesir vard;
Aya, bu vcudun hibir noktas, hibir zerresi
yok ki onda Dolunay bulunmasn! dedi,.

Gene bir lh sarholuk ruhumu kaplad. Gzlerimden
yalar aktn duydum. Dolunay, derin bir efkatle ve
kendi eliyle bunlar sildi .
Akam mahfe dn, Ziggorata yaklarken elimi tuttu:
Aya, haydi mabede gidelim.
Orada ne yapalm?
Ruhlarmzda grnen Allaha tapalm! dedL
eri girdik. Hademe bir keye dayanm duruyordu

Rahip krsde yksek sesle ve makamla dua kitabndan
bir para okuyordu. Kk bir ocuk ta ince sesi ile baz
paralar beraber sylyordu. Btn mumlar yanm,
dar avluya kadar her taraf aydnlanmt. Fakat ieride
kimse yoktu. Dolunay, hademeye:
- Hi kimse yok mu? dedi. Hademe, kzgn kzgn:
Hayr, hi kimse gelmiyor, diye cevab verdi.
Rahibin dnyadan haberi yoktu. Bir mddet kapda
durduk, usulca gzlerime bakarak:
Aya, sen benim ak konemsin, sen benim bir
mddet iin kaybetmi te buImuumsun! Sen benim

akmsn! dedi.
Mumlarn aksi iinde ellerimi baladm, o da balad.
Ben, onun gzlerinde akmn hayaline ve o benim
ehremde yanan aknn aksine hayran byle bir mddet
istirak iinde kaldk.
Aya, sen benim nemsin! dedi.
Ve cevab gene kendi verdi:
Dolunayla hesab, kesilmeyecek ve ona kar ak
Ak 239
ezel olan Aya! dedi.
Haydi kalm, diyerek,
gzlerimde aknn
ulesi, canmda hayalinin ziya ve nuru... ktk. .
BR HATIRA
imdi hatrma ne geldi?
Bir sonbahard. Cenub kabilelerini yenmitik. Ben de o
gn vadiye dklen cokun halka karmtm...,
te o gnn akam, eve dndm vakit Dolunay
orada
buldum,
Can
grmeye
gelmiti.
Nereden
geldiimi, ne yaptm sordu:
ok kalabalkt, geecek yol yoktu, o kadar
piman oldum ki.. Hep beni itiyorlard, hava da souk,

dm! diye anlattm,.
Ah
canm,
sana
yazk!
gelseydin, evde yapyalnzdm
dedi,
keke
bana
Gelseydin seni odamda
krkmn iinde sarar strdm!

iinde
ne'eler
ve
hlyalar
titreyen
gzlerimi
gstermemek iin nme baktm.

Odada onu yapyalnz grmek, hele krknn iinde
onun kadir varlm duya duya geirilecek bir an, benim
btn varlm yakan bir hayal olmutu
Gnlerce bu
hayalin titreyii iinde btn benliim sarho olarak

bunu dndm. Onun krknn yumuakl iinde,
onun hararetiyle bu kadar yakndan temas etmek, Bu ne
inanlmaz, ryaya benzer bir zevkti! Aradan gnler ve
onun ate gl ile gelmesi ile balayan aylar geti.
Dn gece gene bulumutuk ve o zamandan beri.. hl,
Ak 241
yanan hviyetimde bir izi kalan bu hatrann ateiyle bu

serin gecede onun krknn yumuak tyleri iine
ellerimi soktum. O, bam hayalimden, atein bir
temasla gsne ekti,. Bu krkn ilh, madd olmaktan
uzak, anlatlmaz tatl atei iine sokulup kayboldum.
O saadeti, o rya olan saadeti, atein ve lh, hakikatin,
de verasnda bir lem iinde tadyordum.. Zaten artk her
arzum, beni yakan bir tufan iinde varlm ykarcasna,
beni
istil
ediyor.
Bir
yudum
dedike
deryalar
dklyor!..
**
Bu gnlerde nal, Dolunayn etrafnda fazlaca, dolayor
Be gn ne mukaddes odada., ne bizde, nede mahfede
bulumadk.
Yalnz
ben
akam
vakitleri
yar
karanlkta
ak
maarasnn o kadar sevdiim yolunda dolatm. Baz

akamlar
daha
ok
yaklatm.
Bazen
Dolunayn
hcresinde yanan , sarmakl kapnn aralarndan

gzlemeye altm. Yalnz bir kere sesinden o kadar ok
holandm ann ipini ektim.
Dolunayla Sunamn yannda iki kerre bulutuk, biri
gndz, biri de gece.,. Ama bu iki buluma da pek az
srd. Dolunayn hcresinde Suna ile beraber geen bir
saatlik bir grme,..
Suna ne kadar saf.,. Bu safiyetle bir azda zeks olayd,
nsan
bu
eksiklii
her
vakit
duyuyor.
Dolunayla
aralarnda karl dalar, yahut ateten nehirler olmakla

beraber, gene ona bir hrmet duyuyorum. nk
Dolunaya bakyor, onun istirahatini temin ediyor. Ona
maddeten de olsa hayatta en yakn kadn... Tabi
Ayamdan sonra...
Hatt bu be gn iinde bir akam bana geldii vakit
duyduum teessr hi unutmam. Bize gelmiti. Onu
heyecan ve memnuniyetle Cann odasna almtm.
Yanna oturdum, ellerini tuttum. Bugn Dolunayla en
yakn ve ona en taze temas etmi bu ellerdi.,. Onlara en
mukaddes ve sevgili ey, diye bakyordum. Sunaya hi
bu
kadar
sokulmam,
bu
kadar
yaklamamtm.
Dolunay bana onunla amber iei yollamt. Bir abla

gibi, fakat pek sokulamayan bir abla gibi beni sevmeye
alan Suna, bunlar, safiyetle verdi... Birka dakika
ocuk ifadesiyle bir alay olmayacak eyden bahsettikten
sonra,
ayni
safiyetle
syleyerek gitti...
**
Dolunayn
yalnz
olduunu
LMDEN SONRA HAYAT

Diyorlar ki, ben hasta imiim. Halbuki ben, ruhumda hi
strap duymuyorum. Vcudum ate iinde imi. Bilmem
neden bu atei hissetmiyorum. Bana il yapmak iin
getirilen
en
tecrbeli
ihtiyar
hekimin
merakna
glyorum. Benim lmemden korkuyorlar.,
lm, bir
vehim... Ben ona inanamyorum ki., . Dolunay bana ate

gl getirdiinden beri, o, bir hayal oldu.. Salarmn
sapsap yatamn rtlerinde kaln bamn deta ak
kaldn, ellerimin sapsar olduunu ve ok inceldiini
hissediyorum. Ayaa kalkmak isterken, dtm,
titrediimi gryorum.
Bazen beni yoklamaya gelen dostlarmn gzlerinde ya,
ferah grnmek isteyen mtebessim yzlerinde ara sra
bir
hzn
seziyorum,
onlara
glyorum.
Neden
korkuyorlar? Ben hibir hisle, bir alka ile bal deilim...

Yalnz bu vcut mukaddes... Bu ince elleri o tuttu. Bu
damarlardan maddi kan gitti, yalnz akn kudreti onu
yaatyor. Bu salar, vcudu saran, ruhtan gelen ak
alevlerine tahamml edemeyip yand. Bu solan ehre, bu
vcut, batan ayaa mukaddes. Ona temas etti, onun
ak ile ruh, can kesildi...
lm, bu vcuttan ne uzak! Bu vcut ebedi oldu,
ebedlerin ufkuna kart. Merhamet etmeyiniz, onu
takdis ediniz . . . Bu sapsar yanm vcudu yaatan
yalnz ak... O nasl sner de toprak olur?.
Cisimle ak yle imtiza etti ki, o mu vcut vcut mu ak

belli deil...
Oh,
ne
ebed
ziyalar
ne
lh
kanlmaz
kokular
iindeyim!.. Ak nasl fena bulur? Ben solmayan afaklar

yznde
Dolunaym
ehresi
parlayan
mehtablar
gryorum. Glden kokulu, yldzdan parlak, bahardan

taze, nurdan aydnlk ak melekleri etrafmda... Bana,
iinde Dolunayn szleri, baklar atelenen gller
koklatyorlar.
Onun
kokusuna
benzeyen
amberler,
akndan kokulanm znbllerle yatam rtyor, beni

oyalyorlar... Konumak, sylemek iin kuvvetim yok,..
Dolunayn aknn zemzemelerini [name ho ses ]
dinlemekten bir zerrrem kendinde deil...
Bu sabah aynay elime alp baktm; gzlerimin ta iine
baktm. Ne kadar da deimiim... Yemin ederim bu
gzlerin iinde Dolunay var: Btn bu solmu ehrede
yalnz akn rengi, onun verdii kudret yayor.
**
Dolunay hemen her gn geliyor
Gelmedii zamanlar
sorduruyor. Bugn Can :
Dolunay ok zlyor! dedi.
O, her an etrafmda. Hem vcudumda, ruhumda... Bir an

beni
brakmadn,
beni
aradn,
beni
gzleriyle
gdalandrdn hissediyorum... Zaten onu bir nefes

grmesem vcudumdaki hayat bir anda solar, biterdi ve
ite bana lm bu olurdu!
Ak 245
Geldii vakitler yatamn iine girip oturuyor. Can,

Dolunayn
shhatini
dnerek
bana
sokulduunu
istemiyor ama, o dinlemiyor.

Bana hergn iek, kaymak, bal yolluyor... Ve, buday
sap
kadar
incecik
kesilmi,
bklm
papirslere
yazlm mektuplar da yolluyor. Bu sabahkinde:
Benim
bir tanem! Benim iin vcuduna yi bak.. Benim zevkim,

neem! diyordu..
Dolunayn byle dedii Aya, dnyann hi grmedii,
gremeyecei bir na erdi...
**
Bugn gene hekim geldi. Bu, rahib Tarkoma herkes ok
ehemmiyet
verdii
vermeyiim
biraz
halde,
ona
benim
tuhaf
hi
grnd
ehemmiyet
zannederim,
kendisi ile arkadaa konuan ve dncelerinin daha

ykseini duymu grnen bir kk kzn bu sezi
creti epey de houna gitti iyi kalbli ve zek bir adam..
Aya, Dolunayn Ayasdr; o neler bilir. Tarkom kim
oluyor? Dolunay, Ayaya kimsenin bilmedii bilgiyi
retmi, alamtr. yle bir bilgi ki, btn rahiplerin,
hekimlerin, btn Kalamn, dnyann duygu ve bilgisi
onun iindedir.
O da biliyor ki Ziggoratn duvarlarnda asl lvhalarda,
bu hlin devas olabilecek bir il yazl deildir... Ne
kkler, ne kaynam nebatlar bana hayat veremez...
benim ilcm gene kendi derdimdedir. Uluandn hatr
iin gelen ihtiyar Tarkom, Ziggoratn rasad kulesinde
neler grdn, ayn bugnlerdeki vaziyetine baklrsa

bereket
senesi
olacan
sylerken,
hakikaten
pek
mhim grnyordu.
Tarkom, Cana bunlar anlatyor ve arasra plak ban
kaldrarak
bana
merhamet
ve
efkatle
bakyordu.
stndeki ar elbise her halde pek pahalyd; ama bence

ne kadar gzel olsa bir kymeti yok.. Dnyada en gzel
elbise Dolunayn gl rengi abasdr.
Bugn Suna da geldi ve Dolunayn tarafndan bal getirdi.
ocuka ifadesi ile uradan buradan konutu. Baktm da
sevimli kahve rengi gzleri, dz hatlar, kumral dalgal
salar, yuvarlak vcuduyla pek l gzelce bir kadn...
Fakat nerede Dolunay, nerede o...
Bu mukayeseyi yaptktan sonra, Dolunayn ona olan
muamelesini ve ona akn haricinde de olsa, hi
kimsenin gsteremeyecei vefa ve alkay dndm.
te Dolunayn fevkaldeliklerinden biri daha,.. Ne
ihtiras ne zevk, ne ak iin deil... Fakat yalnz kalbden
gelen bir insan sevgisi ile Sunay hakik bir alka ile
dnr. Shhatini, rahatn, zlmemesini mmkn
olduu kadar temin eder.
Zaten onda bu insan sevgisi, kalbinin, titreyen o hassas
efkati nihayetsizdir. Hatta kendisine gece ile gndz
kadar muhalefet eden insanlara da byledir.
**
Bu geceyi takip eden gnlerde hep hasta idim Fakat
Ak 247
ne garib bir hastalk.. Hibir yerimde ac duymadan,

garib bir zaaf,.. Titriyor, yanyorum... Fakat bu ateten
ikyet etmiyorum. Yataktan kalkacak kuvvetim yok..
Cann
telndan
bende
bir
deiiklik
olduunu
anlyorum...
Dolunay, bu akam geldi. Yatamn yanna sokulmutu
Gzel yznde onu daha maneviletiren bir hzn vard.
Ayam, dedi. Dn gece dndm:
giderse, yapamayacam
Eer o
dedim. Allah korusun, eer
yle bir ey olsa, bir daha ben artk onun odasna

gidemem Sonra hayr, hayr, giderim, dedim...
Giderim, fakat odaya kimseyi sokmam Hele onun
istemediklerini
hi
sokmam.
Sakssnn
iindeki,
dmesine kopmu dmem sakslarna kuularna

bakarm,
Cokunu
alr
gtrrm;
sonra
onunla
gezdiimiz yerlere gider, ziyaret ederim. Onun yerine

kimseyi koymam! Ben onsuz yapamayacam! dedim.
Ayam gammazlk ediyorum, senin iin dndklerimi
sylyorum iimde bir ey tutamam ki gzelim! sakn,
sakn sen hasta olma benim sevgilim! O vcut benim,,
benim iin bak, benim iin sev onu!
Ve eiliyordu. Sesinde bana heyecan veren bir titreme,
gzlerinin iinde hi grmediim bir nem vard.
Bu zevk ve ak dolu, ak gecelerinin kokusu sinmi
odada, onun elleri yzmde...
Ben de syleyeyim... Dedim.
Bu
hafta
bakalm
onunla
kalabilecek
miyim
diye
dnmtm. Eer ben gidersem o akn baka bir

vcutta toplar.,.
Ya rabbi lmek stemiyorum, onun bulunduu dnyadan,
ayrlmak istemiyorum! diye yalvardm!
Bunlar sylerken alamamaya alyordum. O, yle bir
bakla yzme bakt ki, bu nazarlarn iinde her ey
vard.
Nasl yle dnebildin Aya, Nasl ?.. Bana zulm
ediyorsun sen! dedi. O vakit:
lk sz aka syledim, anlamadn m? Yalnz,
dua doru... aka Dolunay... zaten yle dnmeye

kendim tahamml edebilir miyim? dedim.
Ama, sahiden aka idi...
Can da bu aralk odaya girmiti,. Dolunay bana iyi
bakmas iin Can'a tembih etti. Zaten gzel Canm beni
bir an brakmyor ki...
Bu akam Dolunayn kalma gecesi deildi, erken gitti.
Bana kendi eliyle kaymak getirip brakmt. Can:
Dolunay hi kimseye yapmad eyleri sana
yapyor! diyordu.
Ah
Cann
varlndan
eser
brakmayan
hayranm! Ona benzemeyi ne kadar isterdim

Dolunay yzm Cana benzetir.
atete
Ak 249
**
Can ve Tu yanmdalar. nanlmaz bir efkatle bana
bakan Can, Dolunayla bulutuumuzdan beri ne kadar
deiti,
sevgiyi
Onda mrmde grmediim bir efkat ve

gryorum.
Bana
bir
ocuk
gibi
bakyor,
kahvaltm eliyle yediriyor, yatamda zerimi, rtyor,

salarm taryor, geceleri beni uyank bekliyor, gzleri
hep gzlerimin iinde...
Ah, o siyah gzel gzleri ne kadar severim ve onlara ne
kadar zalim vardn Ben bunlarn ne kadar hasret ve
strabm ektim.,. Dolunaydan uzak olduum zamanlar,
Can da benden uzakt. Fakat Can, mahrum ettii efkati,
imdi taa taa verdi... Taan, ruhu saran, dolduran bir
efkat...
Ve
ben
bu
sevgiyi,
bu
ihtimam
hi
yadrgamyorum. Sanki hep byle, bu sevgi ve nihayetsiz

efkat havas iinde domuum gibi... Halbuki bu
muhabbet havasn ben ne kadar aramtm...
O eski lem silindi, yok oldu, deil mi? Mbhem, iinde
hi bir arzu, bir meyil seilemeyen yekpare bir rya, bir
sis oldu, gitti...
imdi Dolunayn bulunduu, Dolunayn yaad ve her
eyin, iinde gark olduu bir can lemi... yalnz kalb,
yalnz gnl ve yalnz tkenmek, durmak bilmeyen bir
kalb at, bir his ve ak lemi...
**
Bir odada Canla beraber ikimizin yata... Her an
beraberiz. Tu bitiik odada.. armaynca gelmiyor..

Btn ilerimi Can kendi yapyor ve ne garib bir
haldeyim... kaytlar zaman, mesafe mekn olan bir yerde
yaamyorum.
Aldm nefesleri ak havasndan ekiyor gibiyim. Ve bu
tenden ibaret olan vcut deiip, bana bir baka vcut
geliyor...
Sabahleyin geen bir vakay hatrlamak iin zihnimi
yoruyorum,
hatrlamyorum.
Her
an
yeni
domu
gibiyim..
imdi Canla konuuyorduk. Bir iki gndr iyice olduum
iin sabahlar gezinti yapmyoruz.
Bu sabah gezinti yapmadk, dedim.
Halbuki gezmiiz ve hatta Dolunay iin iek bile

toplamm. Can bunlar gsterdi.
Dolunaya iek topladm hatrlyorum Yalnz nerede ve
ne vakit. bunu bilemiyorum
Sonra da demiim ki:
Tu bu gn bir yere gitse... Dolunay gelecek!
Sade Dolunayn geleceini biliyorum, baka bir ey
hatrlamyorum
Bu akam Dolunay gelecek! .
**
Ak 251
Oh, iktidarm olsa da yazabilsem, anlatabilsem! Dolunay,

Dolunaym geldi Ve geceyi bir odada geirdik mz
bir odada...
Ellerimi tutuu, yzme bak ne kadar heyecanl ve
ebed akla dolu idi.
ki tekerlikti kam araba ile balara kadar gittik.
Bu
araba
Dolunayn
talebesi
(Gngr'n)
arabasdr.
Bu yolun ebed olmasn ne kadar isterdim.
Ellerim avucunda, eli omuzumda. Ne kadar mesudum.

Ne saadet! tahayylmden ok, deniz gibi, tatl bir tufan
gibi. Anlatamyorum, syleyemiyorum.
Gezintiden sonra yemei kar karya bir mumun
nda yalnz yedik. Bana kendi eliyle balk ve arab
verdi. Bu yemekte ye arabtaki lezzet nedir? Bu titreyen
k ne gzel, ne gzel!. Kar karya biribirinden
tutuan iki k gibi idik.
Gece yatmak vakti gelince, bu bir mes'ele oldu. Dolunay:
mz de bir odada yatalm, diyordu. Ve byle
de oldu.
Can ve ben yataklarmzda.. Dolunay sedirin stnde
yatmak istedi. Dizlerinin altna minder ve post koyduk;
sedir ksa geliyordu. zerine benim alm, benim
rtm rtt. Ben de kendi yatamda..
Fakat yar dalgn, yar uyank
Hep bir atee benzeyen
uykumun arasnda onu duyarak, onun akyla yanarak.

**
Dolunay bu sabah gene arabay yollam,. Can'la beraber,
Dolunayla gittiimiz baa gittik, derenin, kenarna
oturduk.
Kumlarn zerinde
billur sular hl onu tesbih ediyor
Bu billr sularn ne gizli, ne esrarl anlat var! Anlatyor,

fsldyor, bu gm klar diyor ki: Aya ve Dolunay,
benim sinemde bir an geirdiler
O ilh ak anna
ahidim Neydi o gzellik, o tecell!

Aya ve Dolunay teptenha gezdiler. Dolunay akna dedi
ki;
Aya, sevgilim, sen benim ruhumsun! Sular bu sz ne
kadar tekrar etti! Syledi, syledi, kanmad Ben aladm,
o syledi!
Bugn eski dostlarmdan biri geldi, kendisini tandm.
Fakat bir ey bulup konuamadm Lisann unutan
insanlar gibiyim, Bildiklerimin hepsini unuttum , Halbuki
Dolunay sorsa, ben ona neler derdim!
Benim iin neler hissetti bilmem, Ne derse desin, onun
zannndan ben ne kadar bakaym! Ellerime bakt,
yzme bakt, ne bozulmu der gibi;
Ne zayflamsn! dedi.
Ne derse desin! Bir defa, her halde ok gzelim..,
nk
Dolunayn
ak
ile
doluyum.
Ona
bakan
Ak 253
gzlerimde kimsesin eriemiyecei ilh bir aydnlk var.

Btn vcudumdan ate, ak tayor.
Ey ak! Ben diyemem sen de. Nefesimin lisan, kelimeler,
bunu ifadeye kadir deildir, sen syle!
Akn sakisi ate, mey ate, kadeh ate, tutan eller, ien
ruh ate! Bunu, hangi dil syler, hangi kalem izer?
**
Gnden gne dizlerime derman, vcuduma kuvvet
geldiini
hissediyorum.
Bu
kuvvetin
menba yalnz
Dolunayn ak...
Bugn dolabm atm. Burada stste konmu hurma
lifinden trl gzel ekillerde rlm bir alay kutu
vardr. Bunlarn hepsi, Dolunayn Canla bana gnderdii
kutular..
stnde iki ocuk ba lenmi kapa atm Burada
solgun
pembe
bir
entarinin
paralar
vard.
Bu,
Dolunayn ilk geldii gnler giydiim kk pembe

gll entarinin paralardr. En gzel kutulardan birine
koymutum. Bunu dudaklarma, gzlerime srdm.
Bir bakasn alyorum. Bunun da zerinde, elindeki
iee konmak isteyen. ardan korkan ocuk geleli var.
Ne kadar da gzeldir! Bir bez iinde iki dal paras..
Dolunay'a Uluandn bahesinde gezerken koparmtm.
Daln bir paras krlm,..
Kumlar stne bir manzara ilenmi bir bakasnda,
iekler.. Dolunayn bana gnderdii iekler.. Ellerimi

srdke yanyorum. Gzlerimle bakmaya tahamml
edemiyorum. Dolunayn elleri demi iekler... .
tekinde, kabarm krmz ibikli bir hindi.. Mahfede
deitiimiz
ypranm,
kalemlerden,
cils
yer
yer
benimki..
gzel
Onun
elinde
avularnda
erimi
kalemler...
Bir vakitler onun isteyip te benim vermediim ve
gsmde tadm yrek..
Yn yn, renk renk mendiller.. Onun verdii, her
birinde bir lh ann atei sinmi mendiller... Ve
aralarnda onun nefesi kokan, onun aknn atein
glne benzer bir gln yapraklar...
Bu, incecik tahtadan yaplm kk merdivencii kk
odada
beraber
yaptmz
imdiki
gibi
aydnlk
gryorum.
Ellerini, iki cihan olan, kalbimi yakan bu elleri bana
uzatarak merdivenin nasl yapldn, ak retir gibi
bin tatl sihirle retmi ve onu ikimizin elleri bir anda
yapmt. Rengi, yandm ate gibi al.. O da bu
kavrulmu ten gibi hrpalanm, rselenmi...
Yannda i ie, sarho ellerin sard, mest bir ann ilh
eserinden bir ka damla... Dolunayn gl kokan nefesine
demi ve hla yakan, bayltan bir hafif kokunun
gnlme ate sat mendil... Dalan ve her nnda
perian olan, akl kaydnn yand bu anlar.,. Nasl
Ak 255
bunlar sakladm bilmiyorum.

Bir ince deri parac stnde onun yazsyla, harfleri
ateten dalm bir hitab:
Benim emek mecmuam!
Bir bakasnda yalnz isim, yazla... kim bilir hangi
mektubun iinden karlm..
Onunla gezerken kopardm l yabani llecik.. Rengi,
atei gitmeden, ince sap nazik yapraklar tatl bir devirle
bklp kalm...
stnde koyu pembe gllerin arasnda tatl mor zmler
dokunmu bal rengi rtnn zerinde bunlar atm.,
hkra hkra alayarak ellerimi yakan bu alev ve ate
gzellikleri tutamyorum.
Bu rt.. Oturmaya kyamadm o sedirin zerinde iken,
Dolunay benim gsmde ona yolladm znblleri
koklamt...
Daha bir alay ucu yanm, ucu bir ak gecesinde yanp
,erimi yarm mumlar.
ve iek paralar.. O gecelerin
hararetinden yanm iekler.

Mini mini bir al bohacn iinde Dolunayn bir tel
parlak, yumuak sa...
Bunlar ne kadar ok ve ben bu ate gzelliklerle ne
kadar zenginim... Her zerremde akn bin lem deen bir
canl ve kanl eseri... Salarm kadar, onun gl nefesleri
sinmi, onun avularnda yanm salarm kadar ok.. ,
ve takn!
O ne verdiyse bana byle cokun verdi.
SEVDA CENNET
ncili bahe, yollarnda..
Dolunay ne vakittir hava deitirmemi istiyordu
Tu
uzun zamandan beri Hakann arazisinin snrlarn da

gayet ltif ve vasi bir aaln arasnda mnzev bir
hcrecikten bahsederdi, Tu oradaki bekinin ailesile
zaten tanyordu.
te Dolunay beni oraya gtrmek istiyordu.
Evvela Canla Tu bir az eya alarak gittiler. Beni de
Dolunay gtrecekti Geri artk hastalm Dolunayn
akndan hayat emerek geip gitmiti
Fakat Dolunay
beni hl bir az zaf grd iin bu ihtiyata lzum

gryordu.
**
Gene
eriyen
maddiyedm.de
gne
gibi
yanan
o,
yanmda... Gene vcutlarn temasn geen bir atele

yanyordum
Vcudumun ona temas, iimde ona
karmak arzusunu bsbtn alevlendiren bir iddetle

artyor, gzlerindeki ateten onun hviyetine dalmak iin
titriyordum. Parlayan yanaklarnda gz alan bir ak
ziyas... Kalarnda btn varl yakan bir kudret var...
Bana eilerek;
Bilir misin gzelim... u ksa ak hayatmz iinde
biz seninle be yz yllk ak hayat yaadk.
Be yz yl m? dedim. Hayr, hayr... Be yz de,
be bin de bir aded. Akn bir anma kar, yz binlerce

yln ne hkm olur?
Ah bu anlar... Bu her biri bir ebediyet olan ak anlar...
Ka kere taan ruhum, kalbimi varp kacak gibi oldu.
Ka kere bin lmle lp dirildim Bu vcudun iinde
kopan ak kyametlerine kar, zahir lmn iddet ve
manas ne kadar snk kalyor!
Bizi gtren Gngr'n arabas, alak kum tepelerini,
seyrek hurma aalarn takib eden bir yoldan sonra, iki
taraf iekler ve bunlarn arkasnda alak, yeilli morlu
tepecikler bulunan gzel bir yoldan geiyordu.
Dolunay klavuz bir deveci alp Cokun ve Slnle
gelmeyi dndn fakat daha sratle gidebilmek
iin arabay tercih ettiini sylyordu. Epeyce gittikten
sonra, uzakta bir kulbecii iaret etti:
Bak Aya, ta uzakta bir kulbe var. ok eskiden
kalma imi, dedi.

Bu yolda olduu iin ve hele o gsterdii iin:
Ne gzel! dedim.
amlk eme yolundaki gibi, fakat elimi daha iddetle

skarak:
Ah, sen hepsinden daha gzelsin! dedi.
Bu sz her syleniinde beni teshir eder. Dolunay

devamla dedi ki:
Ak 259
Sen benim btn zevkimsin, benim ak aynamsn
Aya!
Bu hitabla altst olan ruhum yand. Vcudum boalyor
gibi oldum. Bir zaman kendimi bilemedim. Gene onun
sesi ile kendime geldim.
Ne
yapyorsun,
elini
ek,
benim
canm
actmyasn! dedi.
Parmaklarm bilmeden salarma dolamtm. Hafif bir
can acs duydum.
Kendime gelirken
bsbtn
beni
edemediim
benim canm actyorsun

tahrik
vcudumu
etti.
Ateine
arabadan
atmak
sz
tahamml
istedim.
Kuvvetli elleri bileklerimi yakarcasna skt.

Aya... Kendine gel... O vcut benim... orada benim
manamn aksi, benim kendim var!
Ne yapyorsun!
Araba, epey yol almt. Yolun kenarndaki iekleri
gstererek:
Sana uradan iek toplayacam, dedi. Arabay
durdurdu. Beraber indik. Pembelerden, sarlardan, kk

efltunlardan bana bir demet toplad. Bu iekler
dnyada benim iin inanlmayacak bir ryann en mesut
paralar idi.
Ama ben. hi kimseye iek toplamadm. Ben
sana yaptklarm kimseye yapmadm!
Derken, gzel gzlerinin iinde nazl ve masum bir

aydnlkla bana bakyordu. Zaten toplay o kadar
safiyane idi, yle tatl bir teredddle koparyordu ki, bu
hareketin ilk defa yapldna karar vermemek kabil
deildi.
imdi o iekleri sardm, gsmde koklad zmbl
gibi saklyorum.
Araba tekrar birka yeil aacn nnde durmutu.
Arabac kamsn yerine sokmu, aa atlamt bile ...
O beni elimden tutarak indirdi. Tuun bize tarif ettii
ncili bahe denilen yer demek buras idi. Yeil tatl krlar
ortasnda bir yolun kenarnda be on sevimli aa..
Hakann arazisi demek buras idi...
ikimiz de tuhaf bulmakla beraber bir ey demedik..
Acaba
Canla
Tu
nerelerde
idiler,
bizi
niin
karlamamlard?
iki aacn arasna girdik. Diz dize yere imenlere
oturduk. Pek te yol st gibi bir yerdi, amma ne ise,.
Dolunay bilinmekten ekiniyordu. Arkam yola dndm.
Tam bu srada bir kopek havlamas duyduk. O, btn
vaheti ile:
Eyvah beki geliyor, yzn grmesin! dedi.
Yzm
dnmeden
ayak
sesinin
yaklatn
duyuyordum. iekleri sakladm, bir mddet byle

durduk. Arkada ne olduunu bilmiyordum. nk hi
ses kmyordu, konumuyorlard.
Ak 261
Dolunay sklm bir sesle bana;
Akam yaklayor, dedi.
Kpek havlamaya balad. Gittike bize sokuluyordu. En

nihayet Dolunay:
Burada ne duruyorsun? der gibi, olduka sert bir sesle:
u kpei eksene! dedi.
Grmyordum amma, adam her halde kpei ekti,

fakat Dolunay bana da:
Haydi kalkalm Aya! dedi.
Arabac da buralar iyi tanmyordu. lerde vadinin

ortasnda yere eilmi toprakla uraan bir adam
grnyordu. Arabac kotu, ona sordu:
Meerse
biz
(ncili
bahe)
diye
sokak
ortasnda
oturmuuz.. Asl (ncil bahe) ise ierde byk bir koru

imi. Meer bekinin yanmzdan ayrlmamakta hakk
varm.
Aman yarabbi ne masumiyet! Tekrar arabaya bindik, yola
ktk...
SEVDA CENNETNDE
Henz tomurcuklanan yapraklar, tek tk bahar aan
aalar ile gzel (ncili bahe), cennetten dnyaya
naslsa gelmi bir lem...
Billur derenin banda dem eken bambaka sesli kular,
sanki btn k vcutlarnn tozundan salm, binbir
iekli temiz topraklar... Her taraftan kaynayan akar
sular zerine eilmi taze fidanlar, yollarn zerinde
ayaklara nazik ieklerini sren: gzn inanamad
binbir renkli ve alak kkl yeillikler... Baygn kokulu ful
aalar, birbirine dolanm, sarlm ak koyu taze
renkli aalar, sarmaklar, titrekler... Her admda hayreti
arttran ve beni alatan bir gzellik...
Buras bir Sevda cenneti...
On senedir burasn yalnz beklediini ve bizden baka
hemen bu zaman iinde hi kimsenin buray ziyarete
gelmediini syleyen beki, demin iki kk ocuunu
yanmda brakarak koruyu dolamaya gitti.
Tu burasn kefetmekle ne byk bir ey yapt.
gndr buradaym.
Keilerinin st bile misk gibi iek kokan bu ltif yer, iki
kk kzn yanaklarndaki renge, meneke ve deniz
rengi gzlerine bambaka bir gzellik, kumral ve gne
rengi balara bir baka k ve cazibe kartrm. Onlarla
ne
abuk
dost
olduk...
Bana,
imdiye
kadar
hi
Ak 263
ehemmiyet vermedikleri, basp gezdikleri bu incecik

minimini ieklere, hararetli bir mteri bulmaktan
memnunum, iek topluyorlar. Kolayca memnun edilen
bu yeni arkadaa seveseve cmertliklerini gsteriyorlar...
Dolunay, bir gece kalarak gitti. gn evvel onunla
beraber gezdiimiz yerlerden geemiyorum. Korunun
telerinde otlar yeni biten bir krda oturuyorum...
Demindenberi iki kerre koyun srsnn iinde kaldm.
Onlarn, ksa taze otlar yemelerinden hsl olan ses ve
yakndan duyduum nefesleri ne kadar tatl geliyordu.
rktmemek
iin
hi
kmldamadm..
ocuklar
da
yanma oturttum. Yava yava otlar yiye yiye geip

gittiler. Burann srleri de baka, ve temiz tyleri, ne
beyaz gzel yzleri var.
Etrafa doru koyu bir kor halini alan filiz rengi ak
gkte ince ve beyaz ay, kra belirsiz bir aydnlk veriyor.
Kr o kadar ak ve ho ki, adeta insann gzn alyor ve
gz, bu kadar gzellii grdne inanamyor. Koyunlar
uzaklatka, sanki su zerinde yzen, dalgalanan hayal,
beyaz bir lemi andryor.
Beki ocuklarna seslendi .Mutlak yemek hazrdr,
aryor.
iek kokulu kei stnden hafif nefis bir yourt, (ncili
bahe) nin tatlar bile baka, kokular saf yemilerinden,
rkek temiz tavuklarnn yumurtasndan ibaret sade bir
yemek...
te evin nndeki meydanlkta beki ate yakm.

Burada yanan ate bile, bu koyulaan neft aalarla
evrilmi filiz rengi gn altnda ne kadar ltif
grnyor!
Buraya
geliimiz
ne
hotu!
Asl
ncili
baheyi
grdmz zaman hayret etmekle beraber glmekten

kendimizi alamamtk. Sokak ortasnda oturuumuz
unutulacak ey deildi... Adm adm gzellii artan, bu
insan nazarlarndan bile uzak masun yer, bizi hakikaten
hayrete drmt.
Derenin zerinde ak yeil, gz alan imenler, her
yerdekinden baka koyu mor menekelerle rtl bir
yere Dolunayla yanyana dizdize oturduk. Can ve iki
kk kz da karmza oturmulard...
Can, etrafn fevkaldeliinden bahsediyordu. Dolunay
bana:
Ayam, btn bu gzellikler seninle kaim. Sensiz
hi birinin kymeti olmaz, snverir! diyordu.

Biz bunu konuurken Dolunay bir rmcei gsterdi.
Minicik parlak renkli, bir rmcek, bir Dolunayn dizine,
bir benim eteine gidip geliyor ve ince effaf a ile bizi
balamaya alyordu... Bu ok ad ar ho bir eydi ki,
kalkmak vakti gelinceye kadar onunla megul olduk.
Grdn m Ayam... Dolunay ve Aya'y o da
kendince biribirine balyor! diyordu.

Buraya geldiimin drdnc gn...
Ak 265
Dolunay gelmedi. Burada yaamak bana mkl gel

meye balad Yava yava aalar bir hzn rengine
brnyor. Gk ssz bir hicran boluu ile yanlz.,
iekler boynunu bkt ve onun nefesleriyle, ak
szleriyle bylenmi hava boalp, kularn sesine bir
ikyet karmaya balad.
Bugn de gelmezse, bu cennet bana bir hicran diyar,
kasvetli ve karanlk grnecek... Cennet te onunla
kaim...
**
Akam.
Dolunaym geldi. Onun getii yola ban emi
aalar,
onu
grnmek
bekleyen,
iin
titreyen
onu
syleyen
kk
kular,
iekler,
ona
kokularn
kalbinden dken menekeler... Akan cokun dere . Btn

Sevda, cenneti ve ben ona kavutuk.
Elindeki asasn, renk renk grlmemi bir gzellikle
dalgalanan, ayak basmam kumlara saplayarak rman
bana, yksek aalarn arasndaki kaynaa gittik.
Dolunay orada pembe avucunu akar suyun altna tutup,
bana:
Ayam! Dedi.
Ve ben, bu sevgili avutan billur suyu yudum itim..

imdi gklere, aalara bakarken, herkesle konuurken,
bu ahenge, hep o billur suyun sesi karyor ve her yerde
onu, o hli gryorum Lezzetten yanan dudaklarmda

effaf damlalar hissediyorum....
Dnyada yalnz bu manay gryorum
**
Bugn
Canla
dere
boyunda
gne
batarken
dolayorduk. Bu yolda bir st aac var...

Gurub vakti, koyu yeil dalarn arasnda bu aa, nar
rengi
bir
ate
halini
almt.
Kendi
renginden
aalndan eser kalmam, tire gn tatl pembelii

iinde damar damar batan ayaa bir ate halini, almt.
Can:
Akn tecellisini gsteriyor, onun sirayetinden
btn vcudu bitmi, ak kesilmi. . dedi.

**
Dolunay evin aa katndaki kk oday ne kadar
seviyor.
Btn sadelii iinde bana ne kadar gzel
geliyor! Diyor.
Bu hafif lo odada hakikaten bir fevkaldelik var. Bu
odada biraz oturduktan sonra, kumlarn arasndaki
yoldan aaya indik. Kaynan bandaki ulu. aalarn
altndan geiyorduk. Dolunay bir aacn nnde durdu
ve gvdenin kabuu kalkm ve dzelmi bir ayrna
(Aya
ve
Dolunay),
biribirine
karm
olarak
cenbiyesisin [ Az eri bir tr Arap ba ] ucu ile yazd.

Bu mukaddes aacn ilerisinde, btn efltun ve pembe
Ak 267
ieklere dolu kk bir tepeciin zerinde oturduk. Bir

demet iek topladm ve yzne ok yakan bu mor
iekleri yanana yakn tuttum. Bu yle yakc bir
manzara idi ki, tahamml edemeyerek iekleri Cann
kucana attm.
Kzlarn by, bizim iin koparmak istedii bir iei
yerden ekerek;
Aman Arnavud bebii! Yerden kmyor, diye
kzyordu..
Dolunayn bu tebih, ok houna gitti, katr tekrarlyor.
Biraz sonra kz iekler elinde yanmza geldi.
Dolunaya pek teklifsiz bir samimiyetle:
Gneliini karsana! Dedi.
Dolunay glerek itaat edince:
imdi daha gzel oldun! dedi.
Dolunayla benim aramda dolayor, kh bana kh ona

bakarak, bizi masum baklar ile balyor, bir nev,
rmcein yaptn yapyordu ..
Gidip kaynaktan Dolunaya bir anak su getirdim. ana
elimden ald:
Sen de dudan koy! Dedi.
Ve zerimize eilen yeil dallarn altnda, iine btn

Sevda cennetinin aksettii bir anaktan su itik ..
**
Bekiye bir dostu iki kuu hediye getirmi... Bunlar ok
sevdiimi grerek bana verdi. Derede bunlarn gezii bir
ryay andryor. Erkei ahane ve yksek, diisi daha
munis ve daha kk... Hele gece krmz gagal uzun
boyunlarn birbirine dolayarak durular ve harikulade
bir beyazlkla akseden renkleri ilh bir manzara tekil
ediyor. Dolunay geldii vakit bunlar ok houna gitti. Biri
Dolunay!, biri Aya'y temsil ediyor. Bizim odadaki kk
kuularn asllar gibi.. kimiz de onlar bu iir ve ruh
leminden ayrmamaya karar verdik.
Onlar
burada
brakacaz
ve
geldiimiz
vakit
greceiz...
Sevda cennetinde bir da var. Onun kk taze amlar
arasnda durduk. Bu yama tamamyla ormana bakyor.
Buradan
btn
sevda
cenneti
yemyeil
aalarnn
arasnda gizli gzelliiyle teressm ediyor.

Bu dan, kimsenin bilmedii ayak dememi kumlar
var... Sellerin getirdii renk renk kumlar, yumuak, bakir
inhinalarla trl trl ekiller alm. Onlara basmaya ve
gzelliklerini bozmaya kyamyorum Bazen de gzlerime
inanamayarak alayacak kadar rikkat duyuyorum.
Burada, taze, tatl, saf bir am kokusu kalbi yumuatyor.
Kk am fidanlarnn ak yeillii bsbtn cenneti
andryor.
Sada daha alak mor, nefti, i ie uzanan sessiz
Ak 269
dalar,,. Solda sevda cennetinin ltif aalar... Kulak

verilirse, pek derinden duyulan kaynan nazl, billr
sesi..
te burada taze am fidannn nnde Dolunay bir
arksnn iki msran syledi:
O kadar birbirine gemi arabla kadeh,
Fark yok hangisi arabdr hangisi kadeh
O kadar birbirine gemi ak ile ben
Fark yok bence hi, ben m akm ak m ben!
Nihatsiz surette sessiz duran da, bu namelerle batan
baa canland ve her taraftan ayni nameler aksetti. Bu
ak da ona cevap veriyordu.
Bu yle garip bir musiki idi ki insan sarho ediyor, kalbi
yakyordu. Kendimi tutamayarak hkra hkra aladm.
**
Artk birka gne kadar kye avdet edeceiz. iddetli
tatl bir yamurdan sonra burann manzaras bsbtn
gzelleti. ri bembeyaz iekli fullerin uzand yoldan,
kestanelerin bulunduu yola inildikten sonra, saa
ormann iine girince, buras bir harika... Hi ayak
basmam, ak yeil yaprakl fidanlarn birbirine sarld
koruluklardan geerken, kk ya bani kularn teye
beriye
uumasndan,
damlacklar
kendime
etrafa
yol
yapraklarda
salyor.
amaya
Sk
alrken
kalan
aalarn
(ncili
billur
arasnda
bahe)nin
damlalar ile btn slanyordum.

Hele bekinin olunu alarak akam st yaptm
gezintide hemen alayacaktm...
Seyrek, narin kavaklarn tesinde gzn alabildiine ak
ve tatl ziyalarn aksettii kr ne kadar severim. Buraya
yeni geldiim zaman beyaz koyun srsnn getii
yer... Bir ufak derecikten atlanarak buraya geilir. Sonra
tepeye varan ince da yolunun zerinde allara gidilmez
de, saa, alak tepelerin bulunduu tarafa gidilirse, ite
buras renk renk kumlarn ssledii dalgal bir sahadr.
Buras da Dolunayn asasn saplad yerdir. Yeil yemi
baheleri ve asl ev solda kalr, ite yamurdan sonra
akan sularn sesi, burada inanlmaz bir mucize gibi
fevkalde bir musiki hsl etmitir.
Bekinin olu da holanm glyor, nmden kouyor,
sathlarnda gm, bir ayna gibi yeil ve mavi akisler
vuran
glckleri
atlyordu.
Bylece
vaktinden
evvel
deneine
gstermek
dayanp
iin
srayarak
uzaklara atlayarak benden uzaklat.

Kvrmlarndaki sular ellerimle iterek bir kaya parasnn
zerine oturdum.
Dolunay yarn gelip beni alacak!...
Dolunay, Dolunaym! Benim gzel mabudum! Btn
vcudumda gene senin itiyaknn hummas var. Evet
benim gzlerimde, benim sesimde, benim ehremin
renginde, benim nefeslerimde hep, hep senin hayalin
Ak 271
yaar. Ben senin iin gler, senin iin syler, senin iin
gezer, yrrm...
Benim gzlerim senin hayalinin akis ve ilhamyla kh
iinden evkle parlar, kh her ehrede, gkte, yaprakta,
bulutta durur seni bekler, bekler...
Senden benim olduunu, yahut benim senin olduumu
tekrar eden yeni bir iaret bekler. Benim hi bir nefesim
yoktur ki seni tavaf etmeden bu dudaklardan uup
gitsin... Fakat bu kadar istirak ve istilya kar gene
ate, gene itiyak neden?
ite yanmdasn Gzel yzne bakyorum. Haa bu insan
deil: Ate, ak, cnun bu!
Ne var bu vcutta Ya Rabb, ne var bu ehrede ki
gzlerimi ayramam ..
Gzlerim ak arab sunan dudaklarna, kh ak ateini
alevliyen
gzlerine,
parlayan
yanaklarna
hayran
bakyorum, bakyorum...
Byle saatler geiyor, henz yeni grm gibi, yetmi bin
senelik intizar ve tahassrden sonra imdi kavumu
gibi
yana
yana
seyrediyorum.
Baktka
yenileen,
tazelenen gnlm coturan beni taran tehassr ve

ibtil artyor, eksilmiyor....
Ah! Sen sevgilim, sen zuhur etmeyeydin, senin bu ltif,
bu gneler gnei vcudun bu can gnei vcudun
zuhur etmeyeydi, bu cihan derin, sessiz, ebed bir skt
kaplard. Btn sktu hayata, lisana getiren sensin!
Senin
ifade
edilmez
rengin,
akamn
tatl
pembeliklerinde fecrin taze, taravetli renginde, baharn

smblnde, yazn misk kokulu glnde, zhrede, ilh
kamerde sylenmek, hep anlatlmak istenmitir.
Senin bu gzel, bu esir eden hayalinin ibtils olmasayd,
ne gklerde gece sevdal yldzlar yanar, ne kular
mrnde ter ne elerine bir tek iir syler, nede
baharda akna bir yuva dzerdi...
O vakit ne scak sevda gecelerinde iki yldz dudak
dudaa gelir, ne kimse ak, sevday anar; ay
yzn
bulutlarla rter, nurlu ehresini gstermek hevesini

duymazd
Denizlerde dalgalar durur, hafif rzgrda sallanarak raks
eden nazik ince dallar durur, o senin eteini bin
apknlkla tahrik eden tatl rzgr esmez, dururdu...
Byle olduu halde, bilir misin gzelim, ben senin
hayalin huzurunda bir sz, bir tek sz syleyemiyorum!
Karnda sessiz, mtehayyir kalyorum.
GECELER LEM
lk Gece
Sevda cennetinden avdetimizden beri Dolunay artk
geceleri geliyor. Gelere gittii hissini vererek Suna'ya
bir ey anlatmamaya alyor.
Bu ilk geceyi yazmak istiyorum. Fakat Allahm! lisan ve
kelimeler ne aciz ve benim ifade kudretim bu azamet
karsnda ne kadar zaif! Bu yapraklar, byklkte kinat
kadar geni olsa ve ben btn bu yapraklar doldursam
gene o geceden bir an ifade etmi olmam. Yalnz onun
bana hitab eden sesini iitiyorum.
Aya Aya.. Sende manamn aksini gryorum. Aya, bu
vcut
ne
mukaddes..
Gel
gel
Aya,
ben
seni
bekliyorum...
Karsnda gzlerimi kalbimi yakan, benim akmn
hayali, benim akmn ruhu, benim kalbimi Yok yok...
Nazarlarnn nurundan bana hviyet ve akn saan bu
vcut beer deil! Bu kalbi yakan gzler ak ilhna
mahsus atee mensub..
Bu tavrlar o kuds ateten! Bu perian varlmda yanan
atee yemin ederim ki, bu mahlk deil ilhtr!
Odamda
beni
ayakta
bekliyordu.
Ellerimden
tuttu,
sarldk... Fakat ah! Bu sarl vcudun, cismin dolanmas

deil.. Bu, iki ruh kesilmi vcut gibi tecelli eden ve bu
ayrltan tutuan, yanan bir tahassrn ihtiyarsz bir
tap atl.. Bu iki vcutta aktan baka bir ey yok... Bir

ruh iki vcuda ayrlnca aktan baka bir ey olmayan bu
can yanyor ve tayor. Gzlerimde aksini, ehremde
akn, ruhumu gryorum.
Gl dudaklar, o gneler parlayan gzel gzler, benim
canmn, ruhumun ak sakisi!
Ayam, benim sen nemsin, bilir misin? Benim ak
konemsin. Senin vcudundan ben akm koklu yorum.

Benim zevkim, benim akm, benim dnyam!
Derken ellerimden tutuyor. Bu tututa btn glgelerin,
kinatn ifls ettii ilahi ate var.
Btn bu kinatn esrarl grnen geceleri, yldzlar
gneleri o gzlerin rengine teslim olmu.
Ben, yemin ederim ki bir daha yaratldm. Bu gzel
gzlerin luhiyet aydnl, bu gl nefeslerde hlkyet
[yaratclk, yaratc olu ] nefhas var. Bu gzel ehrede,
oh... Hsn mutlak, kalpleri tututuran ilah iksir var!
Sedirin zerine oturmutuk. Artk ne gl nefeslerin
kokusunu duyuyor, ne gzel gzlerini gryor, ne
sehhar sesini iitiyordum. Bu nefesler benim iimde ve
btn vcudumda... Gzler, ziya saan ezel ak gnei
gzler, benim ebediyet ve ak kesilen vcudum da...
Yemin ederim kalbinin atm ta iimde ve kalbimde
duyuyorum. Ben bu ak anna batmm. Btn hassalar
vazifelerim tatil etti. Benim gzlerim, benim kalbim,
benim zerrelerim perian,. Btn his ve varlktan.
Ak 275
mcerret
bir
zevk,
ak
kesildim...
zerimize
ak
ateinden gller salrken bir an:
Aya, diye seslendi. Kandil tututu!
Sedirin banda duran kandil yanyordu. Mum, iinde

yand sar gl tututurmutu .
Gln kavrulan yapraklarn flerken:
Sabah oluyor Ayam.. Vakit yaklayor! dedi.
Sabah m? Burada sabah var m? Hayr, hayr hi

ebediyette, renksizlikler leminde sabah olabilir mi?
Hayr Dolunay. Sabah olamaz!
Gld ve:
Ah! dedi.
Bu h, ne yank ve dnyada iitilmeyen bir h...

Dolunaym seni tavaf ediyorum, ibadet ediyorum. yle
bir ehre ki, taa hayat verir, atei yakar, mehtab
paralar. Bu bir nazar ki yaratlm deil!...
**
Ona bazen ate, derim. Bu, ona hitap ettiim isimlerin
iinde en yakandr.
Bugn erken geldi. Gnein sca gememiti.
Gne seni yakmasn erken geldin! dedim.
Aman Ayam, atei ne yakar? diye glmsedi.
Kuular saran inci dizisinden, saksdaki renk renk
ieklere ak nurlar salrken:
Dolunay! dedim.
Efendim! diye cevap verdi, dudan kulama
yaklatrarak:
Dolunay nerede?
Aya'nn iinde ve dnda,... Hem ne iinde ne
dnda, Ayann kendisi.
Aya nerede?
Dolunay da...
yle bir hl iinde idim ki, uuyor, hafifliyor gibi idim. Bu

o kadar ho bir ifade idi ki.,. Parmaklarm salarma
geirip yolmuum. iddetle ellerimi ekti.
Canm yaktn Aya! diye kalarn att ve elimi, sedirin
yeil srmalar parldayan rtsne brakt.
Sanki bu szlerle, yakt atei dalyordu, bsbtn
kararsz bir hale geldim. Hafif n yzne vuran
dalgalar, pembe dudaklarna, cazip siyah gzlerine
fevkalde tatl bir mana veriyordu.
Bu rya gecelerini gzlerimle grmek yetimiyormu
gibi, daha ok inanmak iin yanan ellerimi uzatyor,
kamaan gzlerimin iemedii bu manay tamamlamak
ister gibi onu tutmak istiyorum. Ona bu kadar yakn
olmak, ona sarlmak, byle bir lemde alnan nefesler.,.
Buna nasl inanlr? Tutsam da tutamyorum, baksam da
Ak 277
inanamyorum. Yalnz yanyorum, eriyorum,

**
Gl iek kokularla dolu odada, ruhu yakan ak geceleri
.. Ve bunlar birbirine balayarak, bekleyerek o gecelerin
kokularla geen gnler...
Diyebilirim ki, bu gecelerin yalnz bir tanesi, btn bir
mr gzellik ve hararetiyle doldurmak iin yeten bir
ilh ak ziyafetidir. Bu tekerrr eden ak ryalaryla yle
sarhoum ki... nsanlarn saadet diye aradklar, dnyada
bulamayp ahrette farz ettikleri, cennet diye ryalarna
giren lem acaba bu mu?
Hayr hayr, bu mahrem gzellik btn dnyadan ve
ahretten sakl... Onu yalnz Dolunay ve Aya hisseder...
O, ifade edilemez.
Artk mahfeye gitmiyoruz. nk pek yakna Dolunay
bilen bir ailenin geldiini haber aldk. Burada evvelce
birka ge vard.
Buna gnlerce zldm, fakat bu teessrm, geceler
unutturdu.
Baz
gnler
onunla
mahfenin
yolunda
birleiyoruz. O yol, yapraklarna, kularna, yerdeki

talarna kadar ruh ve ak... Mukaddes topraklarna
yzm srmek istiyorum,.. ki tarafnda daldan dala
uuan rkek kular, tatl cvltlaryla yeilliklerin arasna
gizleniyor. Onunla beraber olmasak, bu yoldan hi
geemezdim.
**
Ah Dolunay! Seni her saniye hissetmek, gzlerimle,

ellerimle, her an mevcudiyetini duymak istiyorum...
Sen
karmda
olmaynca,
krk
yl
menzilden
uzak
dmm gibi bir elem ruhumu kaplyor. yle gariblik

ve kararszlk hissediyorum ki, gzyalar beni istil
ediyor,
yahut
kararsz
bir
halde
gidip
eyalarna
gzlerimi, yzm sryorum.

Ne oldu? niin gneler bana artk karanlk grnyor?
En kk bir ses bile gnlm mteessir ediyor?
Dn gece bana: Benim ak konem gzel alacak
ninni!...
Diye yank bir ak ninnisi syledikten sonra, ertesi gn.
gelmeyeceini hatrlatmak iin:
Yarn gece sana kim bu szleri syleyecek
Ayam? demiti.
Akamdan beri yle mahzunum ki.. Bam dayad
yast alarak koklaya koklaya aladm..,
Biraz evvel onu yanmda, yzn yzme yakn grerek
uyumuum. Uyandm ki gz yalarm kurumu ve mum
dibine kadar eriyip oda kendi ziyas ile kalm...
Resminin stnden sarkan teller, bu resmi Tu yapmt
kk saksdaki iekler, kuularn bulunduu tabak,
btn o renk renk gzellikler bir hafif ziya nerederek
mphem bir ekilde gzlerimi cezbediyor, kalbimin
ateini
oaltyor...
gzlerimi yumuyorum.
Bunlar
grmemek
iin
yanan
Ak 279
Ah Dolunay! her an ayann altna bam koymak,

yreimi sana teslim ederek can vermek istiyorum.
Bu gecenin karanlklarn yararak hcresine, ona kadar
giderek Dolunaym, sana yzm srmeye ayaklarnn
altna, aknn ne'esile can vermeye geldim! demek
istiyorum.
Uyan Dolunay, senin kararghn olan gnlmn, ufkunda
bir kerre daha uyan... Gecenin karanl seni grmeme
mani olmasn....
Senden baka hi bir eyle karar etmeyen gnlm, baka
bir eyle mteselli olmuyor. Senden uzakta geen
gecelerin ne kadar uzun, tahamml yakc, mkl
olduunu bilmez misin?
Sabah oluyor, u dalar, u gk, hep senin hasretin
acsndan alyor... Gn bile koyu bulutlar iinde ne
mkl douyor...
Dolunaym! sensiz geen her an, yakc... Seninle geen
anlar da byle ama, ikisinin arasnda ne kadar fark var,
onu sen bilirsin...
Onu gryorum, sesini iitiyorum. Gene iimden hu ate
gitmiyor, ne garib!
u halimle, maksadna ermi klarn skunu bende
yok... fakat yanan kalbimin aksettii gzlerime, kh
solan,
kh
itiyakla
parlayan
vcuduma bakp ta biri bana ;
kudretin
yaatt
Zavall Aya! stediin nedir ? Diye sorsa, verecek

cevabm yoktur. nk ona karmak, yahut onu daha
ok grmek, belki ona daha ok tapmak...
Hsl anlatlamayan bir arzu iinde yanan ruhumun ne
dilediini ben de bilemiyorum. Fakat bu ate yle kahir,
yle muazzam ve edit ki.,. Cazibesi beni bir saman
p kadar kolay srklyor.
te bu atei bir kerre gren ona esir olur ve bu nevi
ateten zevk duyucu olur ve kendi derdine ak olarak,
gz cihan grmez olur..
Bu ferman dinlemeyen hkmdar, sualsiz cevapsz, bin
bir beer alkay bir anda eritir; bir ahsiyeti olan her
eyi kavrar, yakar. Alev, kor, kl haline getirir ki akibet
bu kl de savururlar ...
**
Bu gn ta gsne sokuldum. Bam yreinin zerinde
idi. Kalbinin at tenime yaylyordu. Oradan bam
keki ekmeyeydim! Byle zamanlarda bir daha kendime
avdet etmemek iin bir are bulsam..
Bir de, bu gn beni ok zen bir ey konuuldu. Bir
mddet iin Dolunay, gndzleri gelebileceini, etrafn,
Sunann ve naln dikkatini celbetmemek iin bu
ihtiyatn muhakkak lzm olduunu syledi
Hakikaten geler bu mevsimde deve ile bir saatlik ieri
ekildikleri
iin,
geceleri
sylemek garib olacakt
onlarn
davetine
gittiini
Ak 281
Dolunay ok zlyor ama gndzleri gelebilecei iin

gene mteselli oluyor.
Onun yzne baktm, gnlmn fsunu iddetiyle bir
gzellii vard gene...
Bir an bile ayrlmay o kadar g sayan ben, gzlerimde
yalarla ona baktm. Dolunay, beni yle grnce :
Ayam, ben her eyi senin iin feda ederim,
bilirsin,
fakat
bu,
srf
akmz
iin..
zerre
kadar
zlmene tahamml edemem Sen zlrsen beni zm

olursun, ona gre dikkat et! diyordu.
Bunu yapmak lzm olduunu bir damla aklla anlamak
kabildi. Biliyorum... zaten hayatmz akln stnde... Bu
kadarn da akl almyor ki...
Fakat bu yanna, gnlmden kendi kendine geliyor.
**
Ksa bir fasladan sonra gene geceler lemi balad. Suna
Dolunay
gene,
geceyi
lde
gelerin
adrnda
zannediyor. Bunu yalnz Can, Meral ve Tu biliyor.

Bu akam bir ihtiyat eseri olmak zere Uluand da
beraber getirmiti.
Uluand'dan dorudan doruya hi bir ey saklamaz.
Fakat ne de olsa bu gece bir odada kalamayacaktk.
Dolunay byle olmasn muvafk grd. Evvel bir
mddet
Can'n
odasnda
gzlerimin iine bakarak:
yalnz
kaldk.
Yzme,
Aya sen beni birlik leminden, renk ve zuhur
tarafna eken vcutsun. Sen syle, o ak terennm

eden sesini iiteyim.. Benim gzelim, benim ruhum,
benim mnam!
Diye yavaa ellerimden tutarak, gzlerinden taan bir
ziya,
bir
hararet,
bir
lah
ihtiyala
beni
kendine
ekiyordu.
Seni dinlemeye, sana ihtiyacm var.. Bana ak
ergononunu al syle gzelim.... diyordu.
Ah
Dolunay,
dedim,
herkes
seni
sevseydi,
dnyadan azab, ahretten cehennem kalkard. Allah

cehennemi yaratmazd!
Bir ey demedi, yalnz glmseyerek salarm okad ve:
Uluandn yanna gidelim! dedi.
Ona gndzden, postlar st ste koyarak yksek bir yer

hazrlam, etrafna da amber iekleri ve iki amdan
koymutum.
Dolunay btn gece burada oturdu, biz de etrafnda.. O,
bir alayan gibi, bir ergonon gibi syledi syledi... Hep
aktan bahsettik,
**
Dizine bam koyarm ve o, salarm okar. Pek az
sonra onun nurlu ve her annda bir ebediyetin bin bir
Ak 283
tecellisi aydnlanan atein hitaplaryla yanmak hayaliyle,

beklerim ..
Odann tatl hararetine karan, gndzden sinmi iek
kokular iine vakit vakit artan ve btn iek kokularn
rten, onun gl nefeslerinin rayihasn koklar, koklar, bu
dnyadan ve hayattan uzak ak gecelerinin akl yakan
sermestlii iinde varlm bir hn atei kesilir. Her
zerrem bu ilahi ate iinde bin ruhan terane ile sema ve
rakseder yanarm...
Kandilin ziyas hafifleyip tekrar ulelendike, gnlm bu
akn ateine kanamaz. Bu ak gecesinin gzel glgeleri,
lahut bir tatllkla etrafta titrer... uleler, onun resminin
erevesine
koyduum
parlak
tellerden,
kuularn
yzd kk su parasna der. Bir mini mini

saksnn naklar zerinde titriyen tel parasndan, ilah
kuularn etrafnda dolat atein kk kadehe uar
ve keliklerden, masann zerini bir ahenk tufan iinde
renklendiren ieklere, kuularn boyunlarn saran inci
dizisinden, hafif bir kum tabakasnda gezen kervanca
kadar seyyal ve tatl yldzlar uuur, titrer, dolar....
Bu geceler... kalbim kalbinin zerinde iken, varlktan bir
ak tufanyla kopan, insilah [Soyulma. Derisi yzlme] eden
vcudum, yalnz ruh kesilir.
Kalbim kalbinin zerine gelince, asrlarca srm bir
ayrlk ateinden sonra, sanki kanmak iin tenimi yakp
gemek isteyen bir ate ruhumdan ona akar.
Yahud, o benim ruhumda ve ruh kesilen vcudumda
canl bir ate halinde yandka tahamml edemez, ona

karmak isterim.
Gece onu karanlkta grmek istediimi bildii iin
Kandili
sndr
Ayam!
deyince,
yanndan
uzanrm. Beni bir an bile uzaklatrmak istemeyen

sevgili elleri bileimden tutar, kendine eker. Ve ben bir
ucu tutuup yanm kandili fleyince, birden odann
kelerinde titriyen tellerden ve renkli ieklerden hafif,
tabi bir aydnlk akseder. Bu, odann kendinden doan
aydnlnda onu grmek iin yaklarm. Onu pek
yakndan, gzlerimin sanki kendi ziyasile ve onun
vcudunun, gzlerinin kendinden taan tatl ve yakc
aydnlyla grmek iin yaklar, ellerimle alnn tutar,
gzlerine, bileklerimi srer, gzlerimin temas ile, her
zerremle onu grmeye alrm.
Bu o kadar mahrem, ve bambaka bir grtr ki...
Sabahn yaklamas korku sile:
Dolunay, derim, perdeleri smsk kapasak ta
burada sabah olmasa!

Gler. Ah gzelim h, vakit geliyor! der.
Bu odann aten ve varln kaytlarn ykp yakan lh
vecd anlarnda yalnz beni ok yakan bir sesle zlrm:
Onun yast altnda ileyen kk saati...
Btn bu ak leminden ayrlmayan tatl, fakat beni ok
yakan sesi, ancak sabaha kar duyarm ve o vakit onu
Ak 285
alr, yastn uzaklarna saklar, ona hi gstermemek ve

kendim de sesini iitmemek isterim.
Dolunay fecre doru, bu atein ve varln kaytlarn
yakan ilh ak anlarndan ayrlmadan, o beti olarak
gider...
Geceler, bu gzel ve atein geceler... Hi bir beer ruh
bu ilh gecelerin srrndan ve kaynandan tatmamtr
ve hibir insan duda bu gecelerin hariminde bu ate
araba uzanmamtr. Bu kuds ate, hibir topraktan
yaratlm
vcuda
beerlerden,
myesser
dnyevlerden
deildir
Bu
uzaklarda,
geceler,
uzaklarda.,
insaniyetin ryalarnda bile belirmeyen ebediyetlerde,

ilh ak semalarnda gizlenmitir.
Bu gzlerdeki ciz nur, bu gecelerin manev aydnln
gremez.
Hibir
ten
bu
cokun
tufana
tahamml
edemez.
Bu geceler, bir ilh srdr, ak diyarndan kalbe alan
ebediyet yoludur.
Ben
yanyorum,
bu
atee
tahamml
edemiyorum.
Salarm bu ateten kavrulup dklyor, vcudum eriyor.

Akn bu cokun tuyanna vcut m tahamml eder? Bu
iddete hangi benlik mukavemet edebilir?
Dolunayn gzlerinde gneler, her ui gnl yakan
uleler var.. Dudaklarnda ak glne hayat veren
mukaddes ate, sesinde ak mehtabndan gelen ilh
davetin teranesi...
Bu gzel gzlerden ruhuma salan lm, fakat bu

lmde bin hayat var!..
Vcudum gnl kesildi, her yanmdan grnen onun
hayali!
Ey cihan, ey kinat bana tapnz, bana secde ediniz. Bu
vcut, gurub vakti bir ieye akseden gne gibi
kendinden gitti. Bu akis onun ak, onun hayali! Tavaf
ediniz.. Baknz tpk o, gzlerime bakn, bu onun ak,
onun aksidir.
**
Ah bu oda!
Bu ak mabedi... Bu husus, bu aten hararet en kk
eyaya kadar sirayet etti. Burada kk bir yapran bile
kopmasna tahamml edemem. Allahm, bu oda neler
grd! Duvarlarndaki zerreler bile artk bu atei duymu
ve her zerresine can gelmitir.
Bu akam salarm ykamtm, henz kurumamt.
Dur Ayam, ben kurutaym! dedi ve nefesiyle
hohlayarak kuruttu.
Etrafa baknarak diyor ki:
Ah, Ayam buras benim sevda yuvam, buras
ruhlarn dnyada srtnd muhabbet kesi... Bana

bakarak
Benim gzel ieim! iek nedir? Benim kalbimin ak
Ak 287
iei!
Ayam, senin bir tane sevgilin var. Benim de koca
dnyada zevklerimin topland bir Ayam var! Seni

Allahm benim iin gnderdi! Kendi ruhundan frd de
yle gnderdi. Bam onun gsnde idi ve sarho bir
halde :
Ah dedim, tekrar hayata domak istemem!
Sus Ayam, sus, dedi, ve gene devamla. Dn
baktm, maaraya geliyordun. Benim fademin aksi!

dedim...
Aya... Senin hayatn benim. Alp verdiin nefes
benim! Ben senin her eyinim! Senim! Ben senin

dndn ve dnecein her eyinim,. Hem de
aklnn eremedi, dnemediin her eyinim?
Bu srada aynaya bakt; benim de yzm gsnden
kaldrd. Kendi aksini gstererek :
Bak Aya sen onun zevkisin nk emeklerinin
tohumlar sende mahsul verdi. O kabiliyeti sana Allahm

verdi.
**
Aya.. Ben sensiz olamam!
Bunu dudaklarn kulama yaklatrarak syledi. Bu sz

benim iin neydi Yarabbi i Bu iddete tahamml etmek
iin sen bana insanln stnde bir kuvvet ver! Bu kadar
ulv ve akim stnde bir mazhariyete nail olmak iin
benim
nem
var?
edemeyecek,
Kalbim
ruhum
bu
bu
iddete
atei
tahamml
kaldramayacak
zannediyorum. Canmn vcudumdan ayrln hisseder

gibi
oluyorum.
Gl
kandilin
gzel
yzne
vurmutu.
Ona bakarken, gzlerimde biriken yalar dudaklaryla
sildi. Bir aralk:
Dolunay eskiden nasl bilirdin sen! diye sordu.
Dedim ki:
Vah ve kimsenin tuzana girmeyen Dolunay
diyebilirdim...
yle... fakat onu sen kaptn. nk onun manas,
ruhundan bir parassn, diye cevab verdi.

Odadaki scak ak havas hep bunu ifade ediyor. Krmz
kk kadehte, Dolunayn tasvirini ssleyen parlak
tellerde
titreen
avularndaki
ak
ate,
klar,
onun
gzlerinden
ellerimi
ruhuma
tutan
geen,
vcudumu eriten baklar... hep bunu sylyor...

Oh, ryada mym, yayor mym...
Bilemiyorum...
Bu vcut neler grd!
Sabah yaklarken gene kulama eilerek!
Senin bundan daha mesut ann olamaz! dedi.
Sanki bir ate okun kalbime saplann duydum.
Ak 289
Perdeleri
rtmek
istiyorum,
sabah
ziyas
girmesin! dedim. O glyor:
Ah
Vakit geliyor gzelim, vakit geliyor, diyor...

gnler.,
vuslat
akamlarn
takib
eden,
hicran
gnleri.. Ne hummal, ne mkl!

Suyu, damarlarna ekip emmi, sapndan koparlm bir
nebat hasretiyle bir mddet bu ak gdasn ie ie
oyalanmaya alyorum...
**
Dolunay bana dn :
Ben
sensiz
kavrayamayaca
olamam!
bir
sz.
Dedi.
Ne
Bu,
kalbin
ne
akln
tahamml
edemeyecei bir mana...

Zannederim akamdan beri, burada avludaym.
Gn batt ve ay dodu. Etraf pembe bir gl bahesini
hatrlatan yeil kubbenin zerinde beyaz ay ykseldi,
sar bir altn halini ald. Ve n, yeillikleri koyulaan
hurmalarn, beyaz ve bo yollarn zerine sihirli bir a
gibi serdi...
Bilmem bu gece aya ne olmu?
Yannda yalnz bir tek yldz var ve o kadar yakn ki sanki
birbirine
deecek
gibi..
Her gece
tahtnn
etrafn
dolduran binlerce gzel iinde szlen muhteem aya ne

olmu ?
Derinlerde btn yldzlar snm... yalnz ikisi etraf

unutarak sevdaya dalmlar...
**
Bu gece, bam bileceinin zerine koyarak bana ninni
syledi:
Ninni benim Ayam ninni... ninni benim bir tanem ninni,
ninni benim ak koncam, benim, gzbebeim, zevkim,
canm, sevdiim ninni! ..
Bana derin derin bakyor: te benim btn dnyam!
diyor.
Sarlm olduumuz halde:
Bu bir anlk huzur ve skn yok mu? Bu bir an
istirahat asrlar gibidir! diyor. Ah gzelim, dnyada ve

ahrette senin btn emelin, maksadn, hayatn benim!
nk ben seninim, aslnm, ruhunum!
Ve ciddileerek, yzn gzlerime, kalbimin gzlerine
yaklatrarak:
Sen bensiz lrsn, yaayamazsn Aya! Hayr,
bana yle zlerek bakma, tahamml edemem. u hle

bak, ben seni nasl ihata etmiim. Sen benim ak
koncamsn... Bu vcudun hibir noktas yok ki orada ben
bulunmaym!
Odada
yalnz
kandil
yanyor.
Lo
beyazlk
iinde
Dolunaym daha esmer, fakat ne kadar ltif... lm gibi,

eriten, yakan ve cezbeden tatl bir lm gibi harap eden
Ak 291
bir gzellik!
Kalbim kararn bulamad, ruhum sknunu kaybettii
bu gece, gene akn dudaklar ilh bir sr syledi.
Alevden
daha
yakan,
dnya
atelerinin
birinde
duyulmayan o benlii ykan eller elime deerken;
Sevilen, mana Aya... Onun iin bu tehalk!
[Tehlikeye aldr etmeden, birbirini ineyecek gibi kouma]

Manay tutamyorum, vcudu tutuyorum!., dedi.
Oh, bu ak ninnileri benim canmla oynuyor... Bu nuran
atein raknda, varlm, vcudumu kaybediyorum.
Her eyi unuttum ve her trl his ve kayd kaybettim.
Kendimi bilemiyorum. Her tarafm ate iinde yanyor.
Dolunay da bu akam sk sk:
Ne var gzelim, ne var, hasta olma, sen! Nen var!
diye soruyordu...
Galiba hastaym, ne olduumu bilemiyorum. Hatralarm
perian, akn bu iddetli tuyanna tahamml edemeyen
ruhum,
tenim,
aklm
bende
deil...
Hi
bir
ey
hatrlayamyorum...
Ak, ak!
O ebedi, o cihan, o benim btn vcudum.
Dolunay, her ey!
**
Gene bu gece sabaha kadar uyuyamadm, aladm. Ona
duyduum itiyak ve hasret beni yakyor. Onu karmda

gryorum. Fakat bu gr, ite bu, beni harap ediyor.
Bir garip hl ki, ne diyeceimi ben de bilemiyorum.
Geceleri iimi kavuran bir itiyakla uzaklara, llere
kyorum. Orada kalbimin zerini aarak fecre kadar
geziyorum
ve
ou
geceler
alayarak
geziyorum.
Gzlerimden uyku, vcudumdan yemek, imek gibi

madd hisler bir bir snd gitti... Onu syleyerek, onu
zikrederek alyorum.
Yldzlar onun akndan coup yanyor, dalar ller
bana: Dolunay, Dolunay! diyor, itiim hava ak olup
beni derdli ediyor. Onun yznn ak tesirinden feryad
etmek, bu vcudu yrtp paralamak, onun aknn bir
tebihi kesilmek, akta, srf can olmak istiyorum.
O, kudretleri harabiye uratan tasvir, beni kendine byle
cezbettike kararm gidiyor... Ak hanerinden srayan
zerrelerim
devrann
arm,
kanm
bu
akn
arabndan sarho...
lhi,
Sen bu vcudu o kadar aka batr ki ondan fakir, zaif bir
natra [kaplamak, rtmek, sarmak, boyanacak yeri] bile
kalmasn.. Ben ak hastasym, pervane gibi yandka:
Ate, ate! derim.
lhi!
Bu garip, aktan yandka sen ona ak denizini saman!
Ve ak ateiyle kalbin yangnn tedavi etmeni diliyorum!
Ak 293
Dolunaym,
benim
hznmn
sebebi
sen,
benim
derdimin ifas sensin. Yalnz seninle teselli, seninle

skn bulurum. Ama tesellin bana dert olur.
Bu akam Tu karma gemi, bana bir ok eyler
syledi, syledi, sualler sordu... Baktm, baktm, bir ey
anlamadm.
Hi
bir
cevap
veremedim.
anda
Dolunaydan baka bir ey syleyecek iktidarm yoktu...

Beni ta gibi sessiz grerek, sarard... Gzlerinden ya
aktn grdm. Niin alyor, o da benim gibi mi,
benim gibi ak derdine tutulmu, kalbi yank m?
Btn oda amber kokuyor. Sedir, kullanlm eya, btn
hava...
Dnden beri sofada bitab bir halde yatyordum. Yava
yava
kendime
geliyorum,
kalbimdeki
yank
biraz
kllenmeyince ellerim kalem tutmuyor. Onu yanan

avularmda krp attm... O hlde yazabilsem, tuttuum
ve dokunduum herey yanar, syleyebilsem, nefesim
beni kavurur. Ah mmkn m, mmkn m?
NC KISIM
KURBAN
Aya'nn vcudundan biten ak aac, daln budan
eflake sald. Bu aacn kk de, onun vcudunda ve
ruhunda istil etmedik bir ke, yaylmadk bir zerre
brakmad.,.
Dolunayn
ak
sancan
gsnn
stnde
dalgalandrmak, bu kanl ve anl ak zaferinin destann

terennm etmek erefi de gene Ayaya nasib oldu.
O kadar ki, onun mstesna ve akn kudreti ile tam bir
letafet kesbetmi gzel yzne bakan kimse, Dolunay
iin yaratlm bu harika vcutta, canl bir ak abidesinin
btn ihtiam ve kemalini sarahatle okur..,
O sanki, bu dnyaya srf ak timsali olarak tecessd
etmi bir ruh; gece gndz yorulmadan, eksilmeden
akan bir kaynak, her zerresinden ak ifadesi taan
mucizev ve aten bir kabiliyettir.,.
Onun her hali, tavr, ak syler, ak iln eder,..
Onun yz, akn beli tarifidir...
O, hassas bir ihtizaz aleti gibi, Dolunayn varlna her
dokunuunda bir lemden baka bir leme szlr,
ykselir gider... yle ki bu ak frtnasnn nnde,
zevkten ve raeden,[ Titreyi, rkme:] kendinde olmayan
vcudu, helezonlar yaparak bu kadir buyruun nnde
zebun, bir saman p gibi ihtiyarsz ve varlksz dner,
dner....
Geri Dolunayn muhabbetinde btn dostlar garezsiz
ve
maksatsz,
yalnz
onun
olarak,
onun
iin
birlemilerdir. Fakat Dolunayn manasnn ne akl

perdelerini yrtc, ve bu ak merkezinin ne ate sac
olduunu, ancak Aya btn vuzuhuyla kavrayabilmitir.
nk, Aya Dolunay, Dolunay Aya olmutur.
Aya
manada,
Dolunayn
ak
arhnn
deveran
iddetinden kopmu bir paradr. Onun iin felek, bu

mstesna vcudu, daima cuite, akta grmtr.
Cokun bir nehrin, asl olan deryaya komas gibi, o da,
her nefes durup dinlenmeden hep Dolunaya, hep bu
mukavemetsiz cazibin ak denizine komu, akm,
ulamtr...
**
Ayaya ncili bahe'nin havas ok iyi gelmi oradan
avdetinden beri, sar bir gl andran kk ve ltif
yzn, tatl bir pembelikle shhat ve taravet canll
bsbtn bezemiti.
Onu sevenlerin de, ekemeyenlerin de itiraf etmekte
mttefik olduklar ilahi ve muhteem bir gzelliin.
btn saltanat, bu cidden gzel ve esiz vcuttan,
aikr bir feveranla tayordu.
Aya, (geceler lemi) diye and o atein humma,
varlnn son damlasn da kabzeden bu ak tuyan
iinde, Dolunayla mebu, ruhu ve bedeni ona karm
Ak 297
bir
halde
yaad
gnlerden
birinde,
Hakan'n
Dolunayn erefine bir ziyafet tertip etmekte olduu

haber verildi
Bu ziyafete Dolunay, btn dostlar ile beraber davetli
olduu gibi, Uluand ve Aya da ayrca davetli idiler.
Belki de Uluandn erefli ve maruf simas, Ayann ise
byle umum toplantlardan daima uzak duran tab,
Dolunayn dostlar arasnda husus arlmalarna sebep
olmutu.
Can, nedense Dolunayn bu ziyafete gitmesini istemiyor,
kabul etmemesi iin srar ediyordu. Dolunay ise :
Nasl olur Can? Hakann srf benim iin, benim namma
hazrlad
bu
ziyafeti
nasl
reddederim?
Bahusus
imdiye kadar her frsatta bana olan muhabbetini

gsteren bu temiz ve drst adam nasl krarm? yurdun
byne hrmet benim armdr, diyordu.
Hakikaten Hakan Dolunay ok sever ve takdir ederdi.
Fakat bu muhabbetini ziyafet tertib etmek suretiyle ilk
defa izhar ediyordu.
Cann Dolunay bu daveti redde tevik etmesi de
bsbtn sebepsiz deildi: Putperestlerin teden beri
Dolunay ekememeleri, ayni zamanda Hakann haris ve
kurnaz
korkomutannn
[korgeneral],
Dolunayn
Hakandan grd sevgi ve itimad, kendi mevkiinin

rakibi tevehhm etmesi ve gizli bir maksadn file
getirmek iin iyi yzden grnerek Hakan bu ziyafeti
hazrlamaya
tevik
etmesi
ihtimalleri
Can
endielendiriyordu.
Bu ziyafetin, komutann bir eseri olduuna Cann
phesi yoktu. Fakat daima Hakanla Dolunayn aralarn
amak isteyen bu adam acaba Hakanla Dolunay ne
demeye birletiriyordu?
Dolunaya taalluk eden her eyde iddetle hassas olan
Can, iinden kmad daha bin trl dncelerle
zlyordu...
Dolunaya gelince, onun da bu ziyafet meselesine can
sklmt. Fakat onun isteksizlii, merasimli ve kalabalk
yerlerden
holanmamasndan
leri
geliyordu.
Yoksa
masum zeks, bu gibi eylerde ileri gidemez, fenalk

tasavvur edemezdi.
Aya
da
tpk
meclislerden
Dolunay
gibi
holanmaz,
teklifli
aktan
ve
dadaal
baka
aramgh
olmayan bu gzel vcud, aka tahsis, aka nezrettii

gzelliini ve hususiyetlerini, bin ihtimamla lemin
hasud ve mtecaviz nazarlarndan, yabanc ve bigne
baklarndan iddetle gizler, adeta hcum karsnda
yavrusunu sinesine bastran bir ana gibi, o da akn,
yreinin iinde rter ve saklard, Bunun iin Aya da bu
ziyafet
meselesinden
hi
holanmamt.
Bahusus
Dolunayn ksmen, Cann ise hi bilmedii bir znts

daha
vard
ki,
bu
ziyafeti
Ayaya
bsbtn
mklletiriyordu: Komutann onu her yerde takip ve

taciz eden nazarlar!
Ak 299
Hatt bir kerre de, sfli ve baya zevklerin zebunu olan

bu adam, Dolunaya olan sonsuz akn bilmesine
ramen Ayaya haber gndererek gzelliinin meftunu
olduunu syletmek cesaretini bile gstermiti. Sonra
Aya'nn, onun kstah ve srf servetinden ve mevkiinden
ald kuvvetle, Dolunayn aktan baka bir kaydla
mukayyed olmayan mtevaz hayatyla istihza eden imal
szlerine kar gnderdii cevabn arln bu zelil
tabiatl adam nasl da hazmetmiti... Fakat acaba
hakikaten hazmetmi, unutmu muydu? Aya'y zen, bu
adamn, hakikati bilmekle beraber ona serfru [sz
dinleme, itaat] etmeyen gaddar ve intikamc tabiatta
olmasyd. Eer komutan Ayann akna hrmet etseydi,
bu hissi, hareketlerini ve baklarn terbiye etmi olmas
lzm gelirdi. Halbuki komutan, hep o kstah komutand!
Bu haris adamn artk katiyetle rendii bir ey varsa, o
da, kendi arzularnn nihayetsiz derecede fevkinde,
ancak Dolunay layemut ne eriilmez aknn ifti,
mtemmimi olan gzel Ayann bu bedelsiz yksek
vcudun, asla kendinin olamayacan anlam olmasyd.
Aya bu mes'elede ok zlm ve gnlerce alamt.
Her
eyde
olduu
gibi
bu
hadisede
de
Ayann
zntlerini Dolunay teskin etmi, avutmutu...

imdi bu adamla ne demeye bir sofrada birleecekti?
Btn bu mahzurlara ramen, Ayann kavrayc ve nafiz
gr, bu ziyafetin itinab mmkn olmayan bir
emrivaki
olduunu
anlamt.
Halinde,
evrilmez
hkmler karsnda boyun eenlerin itaatkr teslimiyeti
vard.
Esasen Dolunay bir kolayn bulsayd, bu daveti imdiye
kadar oktan reddederdi...
**
Davetliler birer birer Hakann otana doru geliyorlard.
Yava
yava
ziyafet
sofrasnn
etrafnda
toplanld.
Herkes neeliydi, Hakan Dolunay' sana, meclisin en

yals olduu iin Glemreyi de soluna oturttu
Eski bir ananeye gre Hakann arabn, daima sanda
bulunan doldururdu.
Fakat Dolunaya olan sevgisini izhar etmek iin vesile
ariyan Hakan, Dolunayn kadehini bizzat doldurmak iin
arap testisine uzand.
O zamana kadar ne'eli grnen Komutan, birdenbire
yerinden frlad. Ecdadnn ananasn bozmak isteyen
Hakana,
mevkiinin
salahiyeti
bunu
hatrlatmay
emrettiinden bahs ile, Hakann erefini mevzubahs

ederek iddetle itiraz ediyordu.
Herkes olduu yerde donup kalmt. Kimse sesini
karamyordu.
Vaz'iyeti gene Hakan idare etti. Komutana nefret dolu bir
nazarla baktktan sonra, tam bir sknet ve kaytszlkla
Dolunayn kadehini doldurdu.
Komutann Dolunaya vurmak istedii ilk darbe Hakann
kuvvetli sezii ile boa gitmi, Hakann erefini ortaya
Ak 301
koyarak karmak istedii hadisenin, Dolunayla Hakann

aralarndaki manev ipi koparmaktan ibaret olduunu
pek oklarnn anlad gibi Hkan da anlam, ve
komutann,
bu
hareketi,
bilkis
kendinin
Hakan,
zerindeki nufuzuna derin bir rahne [Gedik, yark]

amt. Fakat Komutann intikamc mizac, bunu kolay
kolay hazmedemezdi.
Onun dimanda akan imekleri Aya btn sarahati
ile grd ve, bu yldrm acaba kimin bana decek,
diye
dnerek
titredi...
Dolunay
da
Komutann
szlerindeki kasti sezmiti, fakat onun, hileli ilerle

alkas olmayan temiz ve masum dnceleri, kendi
aleyhine olan eylerde hile hep byle durgun ve lakaytt,
**
Hakann,
komutan
tarafndan
yaplan
bu
kstaha
harekete ehemmiyet vermeyip itidal ve sknetle hareket

edii, ziyafet sofrasna yeniden nee vererek herkese bir
az evvelki vakay unutturmutu.
Komutan da gayzn gizlemek iin herkesle beraber
glp sylyordu; fakat ne de olsa ne'esi korkun ve
gayr tabii idi. Adeta bugn Aya'y unutmu, btn
gayzn,
hem
meslek
hayatta,
hem
akta
rakibi
tevehhm ettii masum Dolunaya tevcih etmi gibi

grnyordu...
Ayann endieli gzleri, Dolunayn vcudunu tavaf
ediyordu...
Aya yemek bile yiyemiyordu.

Su istedi...
Getirilen
su
tasn
dudaklarna
gtrecei
srada
Komutanla ilk defa gz gze geldiler... Bu gzler, hite

Aya'y unutmua benzemiyordu. Bu gzlerde, deminden
beri Ayay unutmu, gibi grnen suni mana gitmi,
yerine onlarn hakik ifadesi olan, o mstehzi ve korkun
bak gelmiti.
Su, Aya'nn elinde kald. Garib bir hisle yrei szlad
Bu suyu iip imemek iin bir an tereddt etti. te bu
anda mphem surette hissettii lm korkusu ile,
yaamak arzusu birbirine arpt. Bu derun harbin ksack
sren boumasnda, Dolunay'a da hizmet eden ayn
ellerin getirdii eyi kabul etmek, ona tevcih edilen
gayza kendini hedef ederek bunu sndrmek ona siper
olmak,
kurban
olmak
karan,
bu
suyu
reddetmek
arzusunu edit bir malubiyetle ezdi ve kalbinden srp

kard.
Aya suyu iti...
Ziyafetin btn teferruat, elenceleri, rakslar musikisi
o kadar iyi tertip edilmi ve dnlmt ki, bu umum
nee Ayann kalbindeki kyamete bir az skn verdi...
Fakat sabaha kar Aya, endiesinin bir vehim deil, bir
hakikat olduunu anlamaya balad. Zira bu mstesna
vcutta korkun bir ztrap balamt...
Ak 303
**
gn... asr kadar g yryen gn... Ayann
kh souyan, kh ate gibi yanan gzel elleri Dolunayn
avular iinde ztraptan kvrand.
Aya, yalnz Dolunay'a tapan gzleri ile bakyor, onu bir
an bile yanndan ayrmyordu. Anlalan bu ztrap ta ona
ho geliyordu ki, gzel dudaklarndan ikyete benzer
tek kelime kmyordu.
Ayann hastalnn, ziyafetin meum bir neticesi
olduunu sezenlerin banda Uluand vard. Bu mert ve
kahraman insan, Komutann, hem Dolunaydan, hem de
Ayadan intikam almak iin tertip ettiinde phe
etmedii bu menfur hadisenin verdii teessrle kendini
paralyor;
..
Brakn beni.,. Gidip her eyi Hakana anlatacam

Bu
adamn
cezasn
ellerimle
vereceim,.,
diye
Dohnaya btn kalbile yalvaryor, vakay Hakana

anlatmasna
msaade
etmesi
iin
kandrmaya,
urayordu,.
Fakat Dolunay, kendine dnyada en mkl gelen bu
hdise ve ak aynas olan o mbarek ve harikulade
vcuda saplanan okun deheti karsnda bile, btn
teessrlerine ramen, fevkalbeer hislerle mvazeneli ve
sakindi. Zira o, bu vakay da Allahn bir cilvesi olarak
kabul etmiti. nk, Allahn emri madan hi bir eyin
zuhur bulmayacan bilirdi.
Bir ite bir fenalk yaplmsa, Dolunay bilirdi ki: Fena

kimseye, iledii fenalktan byk ceza olamaz.
Herkesten fazla muztarib olan, herkesten fazla bu acy
hisseden, bilen Dolunayn, bu akl yakan temkin ve
itidali, Uluandla beraber btn dostlarnn elini kolunu,
mukabil harekete gemekten balad,..
Dolunaya itaat eden Uluand, boyuna hekim getirip
gtryordu...
Drdnc gnn gecesi, Ayann sanclar bir az
hafiflemi nisbeten msterih bir uykuya dalmt...
Can, gn gecedir bir yudum su bile imeden ve
gzlerini yummadan Ayaya kendi elile bakan Dolunay,
zorla, adeta ellerinden tutup srkleyerek Ayann
odasndan kard, kendi odasna gtrp yatrd...
**
Glemre birdenbire yatandan frlad. Onu, hissinin eli
byle gece yars Ayann hcresine srkl yordu....
Karanlk ve sessiz sokaklardan geerek helecanla ieriye
girdi, odann kapsna geldi..
Yarabbi! u dnya ne vefasz, ne nankr... Bu dakikada
herkes Ayann kapsnda gz yalar ile, hilkatin esiz
Aya'sna, Dolunayn ak kurbanna dua edip yanp
yaklacaklar yerde, yataklarnda istirahatte, gamsz,
belki de endiesiz uyuyorlard.,.
Aya iin yalnz onu bilenler deil, btn dnya
Ak 305
ayaklanmalyd...
Aya iin yldzlar yerlerinden kopmal...
Aya iin btn kinat mvazenesin armal...
Aya iin btn varlk feryad etmeli...
Aya, akln izah edebilecei, lisana ve beyana gelir bir
varlk deildi ki, u demde endie ve elemden titreyen
Glemre daha fazla dnebilsin...
Ah... bu da ne! ierde mutad olmayan bir sessizlik var ,
Glemrenn kalbi sanki yerinden kopmu, frlam,. Bu
tek kalbin yerine, hep birden arpan bin kalp girmi...
Fec, korkun bir sessizlik...
Glemre yavaa kapy aralyor... Aya, Dolunayn
itiyakile yanan, Dolunaya tapan gzlerini sim sk
kapam....
**
Glemre bir ey bilmiyor, bir ey sylemiyor... hisleri ve
uzviyeti birbirine karm.. Cann, yznde imdiye
kadar hi grmedii ac ve muztarib ifadeye, bir an
bakabiliyor, sonra metanetle ayakta duran bu ak ve
feragat
heykelinin
ayaklar
altna
bir
kle
gibi
yuvarlanyor...
Gemre:
Ayasz dnya... Dnya imdi Ayasz! Diye
sayklayarak kendine geldi.

Can, hala, ayakta yz bir sonbahar yapra gibi sap
sar.,. Aya'nn ateten bir yay gibi kavislenmi kalarna,
yzndeki vazh ve beli ak ifadesine, dudaklarn
mhrleyen ak andna bakyordu.
Tu bir keye bzlm, yznn iki tarafndan akan
yalar kollar ile siliyordu.
Cann, bu metin ak heykelinin gzlerinde de, ya vard.
Dolunaydan baka hibir ey iin alamayan bu gzler
de imdi yalyd.
Can., dedi, Glemre, syle.. Dolunayn ak iin
benden birey gizleme!.. Syle bu i nasl oldu?

Cann gzleri hl Ayann gzel yznde... Soluk
dudaklar titreyerek hareket ediyor:
Aya bir az dalmt. Pek az sonra uyanp
Dounay' arad. Odada grmeyince garib bir heyecanla!
Dolunay! ben hastaym, bana ifa iin ak ver! O
benim sineme devadr, canma safadr. Senin yolunda

strap ekmek dnyada bin kahkahadan gzeldir. O
strapta hayat vardr. O akn cefa ve eleminde bin hayat
vardr.
Syle gzelim sen syle ben hayran olaym, sen var ol!
ben yok olaym. Varln, gzelliin kudret hilikle belli
olur... Sen h et, ben o hdan yanaym,. sen gl ben
alym, sen bu tende var ol, ben kurban olaym!
Ak 307
Yarabbi! sen beni bu cihandan ondan evvel al, Allahm!

beni onsuz yaatma, beni brakma yarabbi! o beni istil
ederek, o, benim benliimi tamamen alarak, yalnz
bende o, olarak, beni evvelden al. Ondan pek az evvel bu
dnyadan gitmek sterim. Al beni ya rabbi dedi.
Bu mnacatn henz bitirmiti ki Ayann karsnda
birdenbire Dolunay belirdi.
Ayam ite geldim, zlme ne istersin syle
yapym... diyince, Aya:
Seni isterim. Sana kanamadm, senin ruhuna
karmak btn btn sende olmak istiyorum. Dolunay,

a
sineni
a!
senden
koptum
gene
aslma,
sana
geliyorum dedi.
Bu szlerden sonra mcerred ruh olan Aya, bu dnya
leminden gzlerini yumdu ve ruhu Dolunayn sinesinde
tulu etti.
Cann bsbtn solan ve titriyen dudaklar, nihayet
akn yakc ve hazin bir srrn daha syledi;
Glemre, benim dnyada, Dolunay'dan sonra en ok
sevdiim Ayadr, nk onun Ayasdr. Fakat bu
dakikada gzlerimde grd gn yalar Aya iin deil,
belki ne'esi, zevki olan Ayasz kalan Dolunay iindir...
**
Ayann irtihali etrafa yaylnca, ortalkta bir gulgledir
koptu. Alamayan gz, szlamayan kalb kalmad. Onu
tanyan da alad, tanmayan da alad. Akna hrmeten

ta alad, toprak alad, yer gk alad... Her tarafta
ayinler yapld. Hakan bile Ayann bu gen yanda
ufulne
[bat,
gzden
kaybolu]
alad..
Dolunay
sevgilisinin mezar banda alayarak bu beyitleri syledi

Ala gzler, ala dinme,
gitti gzden nazl yar.
Etsin aklar firak ile demdem ah zar.
ftihar etsin btn ak ehli daim iftihar
Byle bir mrat ak az grr bu ruzigr.
*
Geri gzden o, nihan oldu fakat hi lmedi.
Bu harab abad olan dnyada, dnya grmedi.
Burada yalnz ak buldu, ak grd o gzel
aka tapt, ak bildi baka bir yr grmedi.
*
Kskanp Ayam, seni ald Dolunaydan Huda;
Seni pek ok sevdi ondan katt kendi nuruna
Her ne eylerse ulu Tanr gzel eyler gzel
Dolunayda Aya'da Allaha olsunlar feda.
*****
AK
SEMHA CEML HANIMEFEND .................................................. 5
EYH KENAN RFNN CEPHESDEN SEMHA CEML HANIM .. 7
GL DEMETNDEN .............................................................. 16
PERVNE ............................................................................... 16
AK BUDUR ......................................................................... 20
PROF. DR. ZYA CEMLN DLNDEN SEMHA CEML HANIM 29
CEMLNUR HANIMEFENDNN KALEMNDEN SEMHA CEML
HANIM .................................................................................. 34
BRNC KISIM ....................................................................... 39
Dolunayla Can ...................................................................... 39
Can ....................................................................................... 42
Glemre ................................................................................ 45
Uluandn Dolunaya Gelii ..................................................... 68
Gel Hem Seni karaym! ....................................................... 81
Ziyafet Gecesi ........................................................................ 89
Kk Emre ........................................................................... 96
KNC KISIM ...................................................................... 115
(Yrek in) .......................................................................... 115
Bahar Elencesi ................................................................... 117
Akn Vatan ........................................................................ 119
zn Benim ......................................................................... 121
Ak Diyar ............................................................................ 125
shak Kuu........................................................................... 127
stirak ................................................................................ 140
Ak Aac ............................................................................ 150

Allah .................................................................................... 154
Canmn Olm ................................................................... 157
And ..................................................................................... 165
ki Tende Bir Ruh ................................................................. 170
Nehirde Bir Gece .................................................................. 173
Meral ................................................................................... 175
Niin Ve Naslsz Ak! .......................................................... 178
Ak Maarasnda Bir Ders .................................................... 181
Dolanayn Hcresinde ......................................................... 190
Bahar ................................................................................... 212
Mahfe .................................................................................. 225
Mahfenin Tarihi ................................................................... 227
Yzk .................................................................................. 229
Mahfenin Yollarnda............................................................. 230
Mabedin Kaps .................................................................... 231
Zeytinlik emesi ................................................................ 233
badet .................................................................................. 237
Bir Hatra ............................................................................. 240
lmden Sonra Hayat .......................................................... 243
Sevda Cenneti...................................................................... 257
Sevda Cennetinde ................................................................ 262
Geceler lemi ...................................................................... 273
lk Gece ............................................................................... 273
NC KISIM................................................................... 295
Kurban ................................................................................ 295

Ask Semiha Cemal1 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ask Semiha Cemal1 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

[Byk Hikaye]

Bak buraya! bir aa. Gn ilerine kadar

uzanm, ulu dallar var. Kknden dallarna kadar

Bak, te bu AK AACI! Grdn m ak onu

kendi vcudundan hibir eser bile

SEMHA CEML HANIMEFEND

6 Semha Ceml Hanmefendi

Semha Ceml, Kenan Rifnin halifelerinden Ceml Beyin ve

lk tahsilini elebi Mektebinde yapm, sonra amlca

EYH KENAN RFNN CEPHESDEN SEMHA CEML

Dokunmayn benim kadnlarma, beni bir kadn

papazlarn Kadnlar gnahl olduklar iin bu hcreye

meselesini ele al tarzn eve gelir gelmez yle dikte

Asrlar boyunca kadn iin neler sylendi, neler yazld,

8 Semha Ceml Hanmefendi

yaratc kudretinin bir numnesini mhede ediyor.

10 Semha Ceml Hanmefendi

etin, mkl, dertli yola tutulan k ona yoldalk ettii

beraberim demi, diyebilmiti. Bu satrlar yazanlar,

hissettii varlklara Acaba bu o mu? diye heyecanla

Her mnsebetin neticesini madd veya mnev, fakat

Ne dedim biliyor musun buraya gelirken., kendime

12 Semha Ceml Hanmefendi

olduu gibi, bir yapclk unsuru ve gayesi aramamz pek

Cemlin onu gr ve anlay, onun dvsna itirki,

kendiliinden tahakkuk edecektir.

bulan bu iki varln mnlarn tanyp birbirlerini

mesbesinde idi. Bunun iin bu varl tanmas iyilik ve

almam olan bu kk kz, ondan ald evk ve

vermek iin aylarca, haftann her gn alt, didindi.

14 Semha Ceml Hanmefendi

karmyordu. Mezuniyet imtihanlar biter bitmez Semha

faklteye rhiyat asistan oldu. Fakat bir mddet sonra

KevsinTablosu , Fedon , Alkibyad , Apoloji , Kriton ,

Semha Ceml Hanm, 1930larn banda

kouyor, srnyor, fakat birdenbire

vcdu rpererek kayor, bazen parldyor, kumlarn

Yldzlar mbhem [Belirsiz. Gizli] bir hlya iinde kark,

nefesleri ara ykseliyordu...

sendeleyerek kendini bolua brakt. Nihyet bir iek

18 Semha Ceml Hanmefendi

Oh, ne gzel yaldzl gl! diye bard. Hemen

lvantinleri, mineleri ezerek uzand, iei kopard. Koa

sehhard. Yalnz kk pervnenin nefesi oktan kslm

Fakat ay, pervnenin ak tac g seyrna devam etti...

afak skerken, gne pembe bir goncenin dudanda

[orman paras] iinde, manzum bir vehim gibi derin derin

zulmetleri kesik releriyle

beraber, yank yank eini davet etti. Dnya devrinde,

Ak Budur ortaya k itibariyle ok farkl bir eserdir.

dua buyursanz da onun yerine ben gitsem diye

sana veririr sen yazarsn.

Budur adl kitab tamamlar ve neredeyse yarm yzyl

yazan ve okuyan yakp yoklua mlhak eden anlatm,

ttme! dstruyla ileyen kaleminde daha ok lh

Hayreliler, Araplar arasnda ok yaygn olan putperest

Hamza, yine hkmdarn katnda nemli bir mevkide

Hamza ve Meryem szde bir evlilik yaparlar. Bahekim

22 Semha Ceml Hanmefendi

Geri dnerken orada tanp klelikten kurtard ve dost

Allahn kulu olma zgrlne gtren bir hocas

Allahn zt gzelliini temsil ettii gibi Ak Budurdaki

Bkz: AK BUDUR!, (Ak Bu mi!)