Kennendheid

Kennendbeid
Het hoofd helder,
het hart mild,
en de handjes laten wapperen

Teksten van Alexander Smit

Samenstelling: Wim Zonjee

samsara

Inhoud

Voorwoord

Inleiding

Kennendheid
Uit:
Advaita Foundation
Deze uitgave: Samsara Uitgeverij bv 2003, 2e druk 2010
Samenstelling: Wim Zonjee

Bloesems en de nieuwsbrieven

Baarn 1986

17
19
89

Uit:

Bewustzijn

Uit:

Het Directe Pad

121

Uit:

Subjectief Gewaarzijn

141

Uit:

Het Onmiddellijke Zien

149

93

Foto Omslag: Advaita Foundation

Omslagontwerp: Michael Wannet
Lay-out: Studio 28, Hillegom
ISBN 97R-90-77228-04-3 I NUR 72R I 739
Niets uit deze uirgave mag gereproduceerd worden zonder
schriftelijke roestemming van:
Samsara Uitgeverij bv, Herengracht 341, I 016 AZ Amsterdam

Voorwoord

Een gedeelte van dit boek komt uit

Bloesems

dar door Belle Bruins in 1998 na de dood

van Alexander werd samengesteld en in een
kleine oplage is uitgegeven door de Advaita
Foundation.
De overige teksten van Alexander komen uit
de nieuwsbrieven van de Foundation, op band
opgenomen gesprekken, en uit zijn vier boe

Bewustzijn, Alramira, Heemstede 1990;

Het Directe Pad, Altamira, Heemstede 1997;
Subjectief Gewaarzijn, Altamira, Heemstede
1997 en Het Onmiddellijke Zien, Altamira,
ken:

Heemstede, 1999.
Ik heb geprobeerd Alexanders inzicht, direct
heid en vooral zijn humor in deze passages ror
hun recht te laten komen.

Inleiding

'Dag meneer'
De eerste keer die ik me kan herinneren
dat Alexander Smit bij ons in Au Bout du
Monde kwam, was eind jaren zeventig op een
namiddag, samen met Wolter Keers. Twee
vrolijke kornuiten, die in een paar minuten
met grappen en grollen de normaal zo rustige
boekwinkel in Amsterdam op zijn kop zetten.
Dat vooraf wat alcoholica genuttigd was, sluit
ik niet uit. 'Die meneer van dar yogablaadje'
bleek een leuke man en bovendien een goede
klant te zijn.
Met een regelmaat van twee drie weken ver
scheen hij in de winkel en zei dan steevast bij
het binnenkomen: 'Dag meneer/ waarop ik

antwoordde: <Dag meneer.' Dar is al die jaren

van twee personeelsleden een stuk of vier Ti

zo gebleven. Ook vroeg hij altijd: <Heb je nog

betaanse klankscha len in zijn tas geschoven.

wat voor me?' waarna ik een stapeltje nieuwe

Gewoon gejat dus! Ik zat erbij en kon het

titels op rafel legde en hij daar iets uitzocht.

eerst niet geloven. Terwijl hij allerlei verhalen

Aan die tafel in de winkel zijn bijzondere ge

vertelde, liet hij ze een voor een in zijn tas

sprekken gevoerd. Het ging bijvoorbeeld over

glijden en liep toen gewoon met mij de winkel

de kwaliteit van gebak, de verschillen tussen de

uit. We hebben er vreselijk om gelachen! Een

diverse hondenrassen, het nieuwste model van

paar dagen later bracht hij ze terug en verrelde

een bepaald merk pen en de laatste spirituele

de betreffende personen dat ze voortaan beter

trends. Of over Lingo, dat hij 's avonds niet

moesten opletten.

wilde missen.
Zo kende ik Alexander.
We spraken nooit over advaita.
Totdat een zeer gerespecteerde klant naar
Gebak en zoetigheid, daar was hij gek op. Zijn

een boek vroeg en daarbij vermeldde: 'Mijn

arts had hem aangeraden meer te bewegen en

goeroe Alexander Smit, heeft me dit boek

had daarbij gezegd dat een hond een goede reden

aangeraden.' Mijn mond viel bijna open van

was om meer te lopen, want die beesten willen

verbazing. Alexander, goeroe? Ik herinner me

elke dag een paar keer uitgelaten worden.

dat ik, toen Alexander de eerstvolgende keer

Pennen waren een gezamenlijke hobby. We

daarna langskwam, een beetje van hem schrok.

hielden de nieuwe modellen goed bij. Alexan

Hij merkte dat op en vroeg: 'Gaat het wel goed

der wist ook wat er <in' was op spiritueel gebied

met u, meneer?'

en had daar dan het nodige over te melden.

Vanafdat momentwerden dingen toch anders.
Maar voornamelijk dronken we koffie, rook

Ik hoorde dat 'die meneer van dat yogablaadje'

ten een sigaar en aten gebak. Alexander heeft

bijeenkarosren organiseerde in Baarn en dat

een keer in de muziekafdeling in aanwezigheid

daar veel mensen naar toe gingen. Een nichtje

10

11

van mij dat daar ook kwam, vertelde dat hij

Als ik iets bijzonders op her gebied van advaita

soms heel streng en vervelend kon zijn. Enfin,

ineens was die 'meneer' een goeroe geworden

had binnengekregen zei Alexander: 'Ik zal her

voor miJ.

vanaf,' en dat was dan ook zo. Wanneer ik na

wel even noemen in de zaal, dan ben je er zo

afloop van zo'n weekend of week bij Alexander

Bewustzijn uitkwam, vroeg

op de Prinsengracht kwam om de 'buit' op re

Alexander mij om dat in Baarn te verkopen. Ik

halen en vroeg of hij er iets van moest hebben,

kwam daar aan in het huis van Rama en K.itty

zei hij: 'Niets, de stichting heeft geld genoeg

Polderman en was verbaasd over het aantal

en ik vond het leuk dar je er was!' Ik ben ook

mensen dat daar aanwezig was. Ik geloof dat

een aanral keer zomaar langs geweest op de

ik die avond wel zo'n 450 boeken verkocht in

Prinsengracht.

Toen zijn boek

nog geen uur. Ik wist niet wat me overkwam.

Vanaf dat moment was ik hofleverancier. ..

Ook daar spraken we nooit over advaita, maar

we dronken altijd koffie, rookten een sigaar en

Wanneer er ergens een bijeenkomst was,

aren zoetigheid, terwijl onze honden elkaar

vroeg Alexander mij om daar boeken te

vermaakten.

komen brengen. Ik was dan wel aan een

aantal regels gebonden. Wat wel mocht

'D ag meneer',

(en moest!) waren natuurlijk boeken van

Nisargadatta, Krishna Menon, Jean Klein,

Ik mis je!

Ramana Maharshi en klassieke teksten zoals

de Ashravakra Samhita, Upanishads, Tao

Wim Zonjee

Te Tsjing enzovoort. Streng verboden waren

new age-goeroes zoals Da Free John, Andrew

PS De meest geruststellende en geestverrui

Cohen, Shirley MacLaine, Amma, Sai Baba

mende gedachte die Alexander mij ooit roever

en andere toen nieuwe sterren.

trouwde was: Her is allemaal heel simpel: een

bij bijt, een boom boomt en Wim wimt.

12

13

Alexander Smit

21-10-1948

20-06-1998

De goeroe is niets anders dan een opstapje,

een geleider naar absoluut bewustzijn.
De wezenlijke goeroe is her bewustzijn zelf.

Kennendheid

lexander: Er is dus weten dat je weet dat

je niet weet wat er is. En dat weten, is

het weten waar het hier over gaat. Socrates

heeft een uitspraak gedaan, waarin hij zei:
'Hij is wijs, die weet dat hij niet weet'. En dat

schijnt de wijste man van de wereld geweest

te zijn ...
Je moet dus de beperkingen kennen van het
denken, beperkingen van het lichaam, maar
die beperkingen worden gekend door iets
onbeperkts. Dat onbeperkte kennen is je we
zenlijke natuur, dat wil ik je duidelijk maken,
voor de rest niks.
Dan is er een volmaakte synchroniciteit met
war is en daarmee stopt het onderzoek. Je deelt
jezelf niet meer op in allerlei verschillende

17

persoontjes, de persoon die onderzoekt, de

persoon die vindt en de persoon die meningen

heeft, en daar weer meningen over en die dat

moet bestrijden, en daar weer tegenaan moet ...

Dat is allemaal opgelost in n ding, het weten.

]nana wordt dar genoemd, daarom noemen ze

zo iemand een jnani, hij die weet.

Uit: Bloesems en de nieuwsbrieven

Er is dat weten, ik appelleer aan dat weten,

dar is her meest authentieke,

the most original,

het meest gewone ook. Hoofd helder, het hart

mild en de handjes laten wapperen. Dat is wat

wij kennendheid noemen, die ik-ben-heid

waar die identiteit in verschijnt, of de persoon

al ik je verrellen hoe een Weegschaal de

Zdag doorbrengt? Hij wordt om een uur of

tien wakker. Dan wil hij 't liefst op bed blijven

in verschijnt. Die ik-ben-heid verdwijnt ook

-ontbijt op bed en een verse krant, nog niet

wuste zijn, voordat je geboren was? Maar kan

pen, want hij is te lui voor de rest.

Kan er iets geboren worden in niets? Dat kan

vriend of vriendin langs. Gezellig samen kof

weer, want waar was die ik-ben-heid, dat be

die ik-ben-heid geboren worden in niets ... ?

niet, dus dat bewuste zijn heeft nog een achter
grond nodig. En dat is

absolute consciousness.

door iemand gelezen. Hij leest alleen de kop

Om een uur of twaalf komt een of andere

fiedrinken en kletsen. Dan gaat ie de stad in,

niet om iets te kopen, maar om te kijken naar

de nieuwste recorder of nieuwe boeken of

platen. Of om bij iemand op bezoek te gaan.

Of hij lanceert een nieuw idee. Kijken hoe de

ander dat vindt.

Als om elf uur 's avonds iedereen moe is, leeft

hij pas op. Dan wil hij naar de film of tv kijken

of een lezing geven of naar een concert.

18

19

Hij is niet iemand voor een baan. Liefst heeft

hij een winkeltje, een antiekwinkeltje dat hij
kan sluiten als hij er zin in heeft, of waar hij
z'n vrienden kan ontvangen. Of hij verkoopt
een boeddhabeeld voor negenduizend gulden
en dan kan de winkel weer dicht en gaat hij
de stad in.
Zo leeft een Weegschaal.

it certificaat geeft u het recht om: te

wandelen in de regen, te springen in

modderplassen, regenbogen te verzamelen,

bloemen re ruiken, bellen te blazen, onderweg
te stoppen, zandkasrelen re bouwen, de maan
en de sterren te bekijken, hallo te zeggen te
gen iedereen, avonturen te beleven, re zingen
in bad, vrolijk te zijn, kinderboeken te lezen,
je gek te gedragen, een bubbelbad te nemen,
nieuwe gymschoenen te kopen, handjes vast
te houden, te knuffelen en kusjes re geven,
zomaar te lachen en te huilen, een beetje te
zwerven, je bang te voelen, je gek te voelen, je
leuk te voelen, zorgen op te geven en schuld
en schaamte, onschuldig te blijven, ja en te
gelijkertijd nee te zeggen, toverspreuken te
gebruiken, veel vragen te stellen, te steppen
20

21

en te fietsen, te tekenen, dingen anders te

Kinderlijke Personen: Het is nooit te laat om

zien, te vallen en weer op te staan, met dieren

een gelukkige jeugd te hebben.

re praten, in de lucht te kijken, vertrouwen

re hebben, laat op

te

staan, bomen te klim

Commissie Hoe Jong Te Groeien.

men, een dutje te doen, niets te doen en te

dagdromen, met speelgoed te spelen, onder
de dekens een boek te lezen met een lantaarn,
kussengevechten te houden, het leuk re vin
den een lichaam te hebben, nieuwe dingen

(Bron: Willem de Ridder: 'Society Kinderlijke Personen:

Altxander vond het zo toepasselijk en aardig dat hij ko

pien ervan uitdeelde aan de bezoekers van zijn lezingen

iu Baam, 1 989.)

te leren, te ontdekken hoe dingen in elkaar

zitten, nieuwe regels te maken, opgewonden
te raleen over alles, verhalen te vertellen, de
wereld te redden, vriendjes te worden met
de kinderen op de hoek, en alles te doen wat
je gelukkig maakt, feest te vieren en van het
leven re genieten.
Het hierboven genoemde lid is hierbij of
ficieel gemachtigd om speelgoedwinkels te
bezoeken en pretparken, stranden en parken,
bergtoppen, kinderfilmhuizen, zwembaden,
speeltuinen, bossen, zomerkampen, weiden,
verjaardagspartijtjes, koekjeswinkels, ijssalons,
theaters, schoonheidssalons, kappers, dieren
tuinen, het circus, en alle plekken waar kinde
ren van aJle leeftijden komen spelen. Met als
aanmoediging altijd het motto van de Society
22

23

kennis zich manifest? Dat wat dt kent, heeft

geen kennis maar is lomer bewustzijn. Alleen
wanneer er levenskracht is, stel je vragen over
jezelf en over het doel van het leven, maar is er
wel een doel? Zolang er levenskracht is, is alles
betrekkelijk. Ik zeg je dat de totale som van
alles zero, nul, een grote nul is. In de totaliteit
bn je en is de wereld nul. De levenskrachten
zijn nuttig voor een bepaald niveau. Wanneer
je die levenskracht werkelijk diep doorgrondt,
aar het uiteindelijk om gaat, is dat je de

zul je tot de ontdekking komen dar de uit

constante factor in het niet-constante

komst nul is. Eerst moet je echter geheel en al

realiseert. Het constante in het niet-constante,

alles wat zich voordoet, alles wat er is, alles wat

her onveranderlijke in het veranderlijke, de

je bent, wat dan ook, begrijpen en doorwor

eenheid in de veelheid. Anders heb je alleen

stelen. Je moet het helemaal zijn en het geheel

de veelheid en is de eenheid een verschrikking.

en al doorgronden. Wanneer je het helemaal

Dat wat alles doordringt kent geen andere

doorgrond hebt, kom je tot de conclusie dat

kant. Al het andere kent een andere kant: waar

het niet-iets is. De uiteindelijke jij kun je nier

winst is, is verlies, waar vreugde is, is verdriet.

kennen. Wanneer de kennis 'ik ben' er is, heb

In het constante is echter geen verlies en geen

je zogenaamde Godskennis ontwikkeld. Net

WinSt.

zoals ik ben het eerste concept is, zo is ook

God een concept. Maar God gaat vooraf aan

Alle zogenaamde kennis over jezelf is op het

ik ben. Als ik niet ben, is God niet. God is

niveau van lichaam-denken-voelen. Je kunt

binnen het bereik van ik ben. Zolang ik ben,

kennis hebben over je lichaam, of over je zo

is God er. Wat je dimensie of je criterium over

genaamde geest. Je kunt zelfs denken dat je

jezelf ook moge zijn, precies zo is je dimensie

zelfkennis hebt, maar waarin maakt die zelf-

of je criterium over God. Als jij bent, is God

24

25

er; als jij bent, is de wereld er. Jij moet er eerst

zijn, dan kunnen andere dingen volgen. Als jij
er niet bent, is er niets.
Dat wat niet verdeeld kan worden, is dat waar
je naar op zoek bent. Het enige dat onverdeeld
altijd tegenwoordig is, is de kennendheid
waar elke verdeling en alle onderscheid in
verschijnt. Dat wat niet verdeeld kan worden,
is je ware natuur. Dat wordt gekend in alles,
in elk object, in elk gevoel, in elke gedachte.
Daarom kan het nergens anders gevonden
worden dan waar het is.

oofd noch hart kan begrijpen wat we

wezenlijk zijn. Waarheid kan nooit bin

nen een vorm gevonden worden, of het nu

een fysieke, intellectuele of emotionele vorm
betreft.
Noch kan waarheid gevonden worden in
ideen van vormloosheid, omdat die ideen
niets anders zijn dan subtielere vormen.
Het lichaam, dat eigenlijk een waarneming is,
is zonder twijfel een voorbijgaand verschijn
sel. Wanneer wij ons lichaam beschouwen of
ervaren, bezien we eigenlijk het denkbeeld dar
we van ons lichaam hebben. Dat denkbeeld
probeert ons te verhalen dat we vijfentwintig,
vijftig of vijfenzeventig jaar oud zijn. Het li-

26

27

chaam is echter geen denkbeeld in die zin, het

voortbrengen als gevolg van die waarnemin

1s een momentopname van een waarnemmgs-

gen - wederom via het geheugen - noemen

fragment dat wij, via de kunstgreep van het

we 'de wereld'.

geheugen, op een tevoren aangebracht beeld

Elke gedachte, met inbegrip van de waarne

plakken.

mingsfragmenten die we aan elkaar projecte

Over het algemeen heeft onze ervaring be

ren en dan 'de wereld' noemen- mij(n), een

trekking op een klein deel van het lichaam:

persoon, jij, een boom, of wat dan ook- is

de voeten op de grond of jeuk op het hoofd.

beperkt. Hoe nauwgezetter je kijkt, hoe meer

Of wanneer we ziek zijn, dwingt de aandacht

beperkingen je zult ontdekken. Een enkele

ons naar de waargenomen onaangenaamheden

waarneming duurt misschien uiteindelijk een

en pijn. Ook al noemen wij die dingen 'ik'

duizendste seconde.

en 'mijn' lichaam, het zijn in feite pijlsnelle

waarnemingen van lichte of zwaardere ge

We nemen denkbeelden waar, noort een

waarwordingen.

wereld.

Met andere woorden, het zijn gewaarwordin

Voordat een ervaring, die het resultaat is van

gen van iets wat verschijnt in het gewaarzijn.

denkbeelden, kan verschijnen, ben jij er als be

Iets wat verschijnt in het gewaarzijn is een

wuste aanwezigheid voor de gedachte, tijdens

object of een denkbeeld. Het lichaam wordt

en na de gedachte. Of we nu een gedachtezien

waargenomen als een iets, hetzij een gevoel,

als beperkt door tijd of beperkt door tijd en

hetzij een beeld of een gedachte. Dit alles

ruimte, in beide gevallen is ze beperkt en kan

wordt geproduceerd door het geheugen.

ze niet het onbeperkte ervaren.

Hetzelfde kan gezegd worden over alle andere

Aan de andere kant kan het onbeperkte zich

zintuiglijke waarnemingen; ook zij zijn een

zelf niet beperken; het kan niet afdalen naar

vorm van gedachten en het verhaal dat we

het niveau van een ding om het re leren ken-

28

29

nen. Voor oneindige ruimte bestaan er geen

strooien. Bij die bewustwording ontstaat het

eindige objecten. Vanuit het gezichtspunt van

gloren van subjectief gewaarzijn.

het onbeperkte (als je dat al een gezichtspunt

kunt noemen) bestaan er geen gedachten, be

Dan hebben we her niet meer over mijn

staat er geen denker, geen wakende roestand

vrijheid, mijn liefde, mijn verlichting, mijn

en geen droomtoestand.

inzicht, mijn methode; dan integreren we

alle scheppingen, omdat gezien wordt dat die

Jij, als onbeperkt gewaarzijn, die er bent voor,

scheppingen uitdrukkingen zijn van onbe

tijdens en na een gedachte of waarneming en

perkt gewaarzijn waaruit de diepe ontspanning

die daarom zonder enige beperking is, kan

en vreugde van zijn voortvloeit.

nooit, door welke schepping dan ook gebon

Bevrijding of verlichting is de rotale onvoor

den zijn, net zomin als ruimte ooit gebonden

waardelijke niet-toeeigening van wat dan

kan worden door de wind.

ook.

Een gedachte of denkbeeld, welke misschien

Ontstaan in samenwerking met Wolter A. Keers

een halve seconde duurt, kan nooit het onbe

in 1978.

perkte waarnemen.
We zijn de onbeperkte tegenwoordigheid en
ongeacht hoeveel fragmenten er ook mogen
verschijnen en verdwijnen, er is niets, maar
dan ook niets dat ook maar een spoor kan
nalaten op dat wat we zijn.
Wat onmiddellijk 'gedaan' kan worden, is
ons bewust worden of gewaar zijn van de ge
woonte om ikken in alle richtingen rond te

30

31

anneer je een keer met absolute zeker

heid wee: dat niets je in moeilijkheden

e objecten van kennis zoals geluid, tast

zin enzovoort, welke worden waargeno

kan brengen, behalve je eigen verbeelding, dan

mn in de waaktoestand, zijn van elkaar ver

zijn verlangens, angsten, concep:en en ideen

schillend door hun aard, maar het bewuste zijn

niet langer bindend en leef je bij de waarheid

waarin zij worden waargenomen, is anders dan

alleen.

zij omdat her geen verandering ondergaat.

Precies zo is het in de droom. Hier zijn de ob
jecten weliswaar ijler en niet zo permanent als
in de waaktoestand, maar ook zij zijn anders
van aard dan dat waarin ze worden waargeno
men. Er is dus een verschil, maar de aard van
het waarnemen, her bewuste zijn, is in beide
staten aan elkaar gelijk. Het is homogeen.

32

33

Het terugbrengen van liefde tot een eisende

behoefte, met daarin de hoop en de ver
wachting dat er bevrediging in kan worden
gevonden, is een dwaling van de moderne
relatie.
Behoeften zijn lichamelijk. Liefde onrsrijgr
aan lichamelijkheid en herinnert ons eraan
dat wij geestelijke wezens zijn, verlangend naar
eenwording in liefde. Iemand die ontwaakt uit
e mens is een verlangend wezen. Op een

een diepe slaap herinnert zich een afwezigheid

dieper niveau leeft in elk mens de be

in zijn waarneming gedurende die staat. Herin

hoefte aan dingen waar hij niet buiten kan

nering van eerder waargenomen objecten blijft

zoals water, voedsel, warmte, afkoeling, on

echter intact. Het is daarom glashelder dat zelfs

derdak en kleding. Dit valt onder 'moeten',

in de diepe droomloze slaap een gewaarzijn

wat het kenmerk van behoefte is. Behoeften

van kennis aanwezig is.

zijn absoluut primair en blijven ons hele leven

hun dwingende kracht handhaven.

Dit bewuste zijn, in de diepe droomloze slaap,

staat los van objecten, maar niet van zichzelf,

Wie echter liefde heeft ervaren, weer dat liefde

zoals in de droomstaat. Aldus is her duidelijk

geen behoefte is en liefde niet gereduceerd kan

dat in alle drie staten dit bewuste zijn ho

worden tot een dwingende kracht die herhaald

mogeen van aard, een en hetzelfde is. Dat is

moet worden en tot bevrediging kan leiden.

altijd zo geweest. Door alle tijden heen, dagen,

Liefde kan niet worden gegeven of worden

maanden, jaren, eeuwen en wereldcycli, verle

ontvangen, omdat zij onze wezenlijke natuur

den en toekomst, is dat bewuste zijn hetzelfde.

is. Op z'n best kan liefde worden herkend en

Het komt nier op en gaat niet onder, zoals de

herken r men de ander als zichzelf, als liefde.

zon. Her srraalr uit zichzelf.

34

35

Dit bewuste zijn, hetgeen wij zijn, is de we

Wanneer het uiteindelijke geluk niet gekend

zenlijke kern van het uiteindelijke, blijvende,

zou kunnen worden, kan er ook geen liefde

rustgevende geluk waarnaar de mens zoekt.

voor zijn, maar we weten heel goed dat het er

Het is het gezochte in liefde, in alles en ie

is. Wanneer het cht gekend zou worden, hoe

dereen.

zou je je dan kunnen voelen aangetrokken tor

het mindere (de wereld, materie). Maar toch

Deze liefde voor het ware zelf kan gezien wor

is dat er ook.

den als het diepste verlangen van de mens die

zegt: 'Moge ik altijd bestaan, moge ik nooit

Hieruit volgt dat ook de wereld een uitdruk

ophouden te bestaan.'

Icing is van dat ene. Aan de andere kant zeg

ik: hoewel het onversluierd aanwezig is, is her

Anderen, die we onze naasten noemen, bemin

nog nier ontsluierd.

nen we en hebben we lief vanwege dat zelf,

maar het zelf heeft zichzelf lief als geen ander.
Daarom is de liefde voor her zelf de hoogste
liefde en zoeken we de bevestiging van die
liefde in die ander die uiteindelijk onszelf be
treft. Daarom houdt niemand van een ander,
maar uitsluitend van zichzelf, omdat verdeeld
heid een illusie is.
De natuur van het zelf is het allerhoogste ge
luk. Op deze manier wordt duidelijk hoe het
in elkaar zit. De natuur van bewustzijn (het
allerhoogste geluk) kent drie aspecten: bestaan
- weten - geluk. In wezen zijn ze n. Dat is
wat geleerd wordt in de Upanishads.
36

37

aat wat je denkt

dat je bent

nier in de weg staan

n alle religies vind je uiteindelijk de beves

tiging van hetzelfde.

van war je zou kunnen worden.

Onthoud n ding) zodra je het ergens niet
mee eens bent met betrekking tot zelfreali
satie heb je de grens van een angst bereikt.
Daar wordt je vereenzelviging met een idee
bevestigd.

Er zijn miljoenen antwoorden op miljoenen

vragen en elk antwoord is voedsel voor een
miljoen nieuwe vragen. Alleen wanneer de
vraag en het antwoord beide verdwijnen,
38

39

wordt duidelijk war je wezenlijke natuur is.

Een deeltje kun je nog delen, maar het on
deelbare niet meer. Om die reden moet het

Er is geen weg. Een weg veronderstelt een

ondeelbare vormloos zijn.

afstand tussen subject en object. In werkelijk

heid is er geen afstand tussen die twee. Zowel
object als subject zijn concepten ter verschils
waarneming. In het zijn, of je tegenwoordig

Spreken over mijn bewustzijn of jouw bewust

heid, is er noch object noch subject.

ZlJn 1s pure onzm.

Zelfs het bewustzijn is onzin, want dat geeft

het idee dat Bewustzijn eigenschappen zou
Begrijpen gebeurt altijd via het verstand en is

bezitten.

maar n aspect van het totaal aan leven. Wie

probeert via het verstand de werkelijkheid te
be-grijpen, is pas echt in moeilijkheden.
Hoe hard je ook loopt, je bereikt de horizon
nooit. Precies zo is het met zoeken naar jezelf.
Steeds wanneer je her gezochte wilt pakken,
verplaatst het zich, want je ziet het aan voor

War we doorgaans 'in de problemen zitten'

een object.

noemen, is in negenennegentig van de hon

derd keer geen objectief probleem, maar een
mentale houding. Daar is verandering moge
lijk, omdat wij zelf daarvan de schepper zijn.

Zelfrealisatie is eigenlijk
niets anders dan in overgave ervaren
wat ervaren wil worden.

40

41

Diegenen die veel nadruk leggen op het niet

bestaan van de wereld, praten maar wat na.
Ze leven er meestal niet naar.

De last van het zelfbewustzijn staat in schrille

tegenstelling tot je wezenlijke natuur. Zelf
bewustzijn is nodig om bewust te zijn, maar
hoeft geen last te zijn.

Positivisme is net zo'n onvolwassen houding

als negativisme. Beide worden geboren vanuit
een standpunt van wat je meent dat je bent.
De getuige is geen activiteit. Wie van de
getuige een activiteit maakt, moet zich niet
verbazen dat hij in moeilijkheden komt.
De ware mens is noch positief noch negatief,
omdat de ware mens beide heeft getransfor
meerd.
Alles wat essentieel is, is de moeite waard.
Maar alles wat tweedehands en van horen zeg
gen is, ontmaskert zich op den duur als vals
Zelfbewustzijn is niets anders dan een object

en onwerkelijk.

subject relarie met jezelf. Alle strijd en gespJe

tenbeid komt voort uit deze relatie.
Een zoeker zijn is niet leuk of spiritueel. Het
is een tragische vergissing. De zoeker is zelf de
Ik spreek over zelfrealisatie en niet over zelf

gezochte. Uiteindelijk verdwijnen de zoeker

beeld, want ook de afwezigheid van een zelf

en de gezochte doordat je gevonden hebt wat

beeld is nog zelfbewustzijn.

je bent.

42

43

of liefde is de beschikbaarheid voor alles. De

vernauwde ervaring van bewustzijn die jij 'de
persoon' noemt) kan zich verbeelden dat hij
toelaat en laat gaan. In wezen is het onzin.
Wat ik je aanraad, als het je al interesseert, is
je re vestigen in het onontkoombare zijn, niet
eens in het gevoel 'ik ben'. Wanneer je je in het
onontkoombare zijn vestigt en dat volhoudt,
verdwijnt dat gevoel en maakt je ware natuur
zich kenbaar. Je valse locatie ligt juist in dat
ezoeker: Het moment waarop je bewust

B zijn alles van jezelfen je omgeving toe kan

laten, is dat 'zien-wat-is?

'ik' -gevoel.
Als ik of persoon zul je nooit beschikbaar
zijn. Het ik of de persoon is het verzet tegen

Alexander: Er is geen sprake van dat bewust

die beschikbaarheid. Wanneer je als persoon

zijn iets toelaat. Het bewustzijn waar wij het

beschikbaar probeert te zijn, gaat dat meer de

hier over hebben, is niet betrokken bij jouw

kant op van devotie uit eigenbelang. Vestig je

persoonlijke angsten en verlangens. Alleen de

in dat onontkoombare zijn. Dan ontstaat er een

persoon kan iets toelaten. Bewustzijn is de in

stilte die niet langer reflecterend is. Die niet-re

grond van je bestaan. Toelaten he eft te maken

flecterende stilte is de in-grond van je bestaan;

met de persoon. De persoon zoekt altijd een

daar zijn geen vragen en geen antwoorden.

weg en een weg loopt alrijd ergens naar toe.

Alle concepten komen voort uit her verlangen

vorm te geven aan die nier-reflecterende stilte

Bewustzijn leidt nergens naar toe, of ergens

die zich niet laat vangen en beschrijven.

vanaf. Waar kun je heen? Kun je weg van wat je

bent? Of kun je gaan naar wat je bent? Bewust

Onthoud, het is geen kwestie van reflectie of

zijn laat niets toe en kapt niets af. Bewustzijn

bespiegeling, maar van realisatie. Realisatie

44

45

heeft een absoluut andere kwaliteit dan con

ceptualiseren.
Realisatie is vrij van concepten en daarmee
herinner je je het niet. Realisatie is een levende
ervanng.
Veel mensen die op de bijeenkomsten komen
vragen wat het nut is van de bijeenkomsten,
omdat ze zich niet kunnen herinneren wat er
gezegd is. Anderen menen nut te ontlenen aan
de bijeenkomsten doordat zij zich wel dingen
herinneren en her vervolgens tot conceptgoed

e natuurlijke staat is van een eenvoud

die nooit door het denken of voelen ge

maken en menen iets begrepen te hebben.

vangen kan worden. De natuurlijke staat van

Herinneren is iets anders dan realisatie. Wan

gen of begrijpen zou op z'n minst tweevoud

neer je in contact staat met het wezenlijke, nog

inhouden, namelijk n die ervaart en n die

beter gezegd, wanneer je authentiek bent, dan

beschrijft: ervaren en beschrijven, het zien en

heeft je realisatie niet de steun van het geheu

het geziene, het horen en het gehoorde. Zo

gen nodig. Die realisatie staat buiten tijd en

wordt het een uit-een-zetting. De natuurlijke

ruimte. Omdat de persoon niets anders is dan

staat kan echter nooit uit-een-gezet worden.

een verzameling ideen rondom een denkbeeld

'ik', kan dat ik of die persoon niets realiseren.

De mens die de inhoud van zijn bewustzijn

Wanneer je verwerkelijkt wat ik net gezegd

wil veranderen, zijn persoonlijkheid wil vor

heb, staat niets je meer in de weg. Dan laar je

men, of zijn ego wil verliezen, probeert het

geen sporen meer achter. Dan is je leven als

onmogelijke. Het ene deel wil her andere deel

de vlucht van een adelaar.

veranderen, omvormen, verminken, polijsten

- waarlijk een troosteloze onderneming. Een
woestijn zonder schaduw.

46

47

Dit heet 'het zoeken', een weinig begeerlijke

tunnel, een toraalvisie is een heel grote tunnel,

roestand. Men zegt dat wanneer men niet op

maar het blijft een tunnel. Onze ogen zijn heel

zoek is, men niet waarlijk leeft. Dat is onzin.

grote tunnels waardoor wij een wereld zien.

Zoeken is een doel projecteren op jezelf, de ho

Het geziene kan niets zien, het denken verdeelt

rizon proberen

het zien in visies en zo ontstaan gedachten en

aan

te raken, ofWel jezelf in een

onmogelijke situatie manoeuvreren, een situatie

menmgen.

van zelfgeschapen doelen en uitkomsten.

Het bestaan in zijn totaliteit blijft een myste
De uitkomst zal hetzelfde zijn als het ge

rie. Niet te be-grijpen.

projecteerde doel. Een hoogstandje van het

denken. Aan het einde van de zoektocht, zo

Dit wordt duidelijk bij de geboorte van een

al aanwezig, ligt de uitkomst van je eigen

kind dat uit de moeder komt. De nieuwe

denken, de uitkomst van je eigen projecties

ogen die de moeder aanzien, zijn in wezen

en melancholische fantasien, je regressieve

bewustzijn dat kijkt naar zichzelf. Daarom is

infantiele behoefte aan geborgenheid en ruim

de geboorte, en alles wat eraan voorafgaat, een

telijkheid.

groot mystene.

Door je niet te stuiten behoefte je te vereen

Het denken is veel te klein om dit allemaal te

zelvigen met een visie, in plaats van met het

kunnen bevatten. Daarom stroomt het over bij

bestaan, heb je jezelf klein gemaakt. Het be

gebeurtenissen als geboorte en dood. De stilte

staan heeft plaats genoeg voor elke visie, want

van een geboorte en de stilte van een sterven,

een visie is een fragment van leven, n manier

kennen haar weerga niet op deze wereld. Want

van zien, n manier om naar God te kijken.

wat hier plaatsvindt, is het wisselen van naam

en vorm. Bij de geboorte en bij het sterven is

Maar een visie heeft geen plaats voor het be

dat wellicht het duidelijkste.

staan. Een visie vernauwt, vertraagt, is altijd te

laat, is altijd na-denken. Een visie is altijd een

48

49

zelf worden gerekend. De functie van het

denken is structureren, maar denken kan niets
begrijpen, want dat is buiten zijn bereik. Be
grijpen op het niveau van de objectieve wereld
betekent dat de boodschap die gestructureerd
is door het denken, overkomt wals bedoeld.
Het komt mij voor dat het van groot belang
is dar dit (begrijpen' op verschillende niveaus
goed wordt onderscheiden. Anders kan er bij
enken is een gigantisch projectieme

D chanisme en kan nooit iets wezenlijks

begrijpen. Begrijpen op het niveau van denken

een dieper onderzoek in de meer subtielere

lagen van de psyche verwarring en chaos ont
staan.

speelt zich af op het gebied van her geprojec

teerde: de plaatjes, de benoemingen van war

Het denken dat zich niet anders kan manifes

we eigenlijk niet begrijpen.

teren dan in beperktheden en fragmenten, kan

ren enenmale nooit het geheel omvatten, laat

Denken is zonder twijfel een absolute nood

staan het mysterie van het bestaan zelf waar

zaak voor het functioneren in de objectieve

het zelf deel van uitmaakt.

wereld, de wereld van naam en vorm. In wezen

is die wereld naam en vorm en een verlengstuk

Uiteindelijk verdwijnt alles in datgene waar

van onze zintuigen en bestaande uit louter

het u voortkomt: het bewuste zijn zelf. Om

proJecties.

dat alles uit het bewuste zijn zelf voortkomt

en er ook weer in verdwijnt, kan datgene war

Het denken heeft als functie het ordenen van

eruit voortkomt niet iets anders zijn dan waar

de wereld van naam en vorm. Daartoe moeten

her uit voortkomt.

ook het lichaam, de gevoelens en het denken

50

51

Om die reden zijn de wereld en het ik niets

het totaal. Denken en voelen worden gezien

anders dan het bewuste zijn zelf.

door iets geheel anders dan denken en voe

len. Wie dit realiseert, ontdekt dat denken en

Zeggen dat de wereld niet bestaat, is daarom

voelen je nooit tot last kunnen zijn, want er

precair; de wereld is gemanifesteerd bewust

is geen gespletenheid.

zijn, uit-gedrukt in naam en vorm. Verdwij

In heelheid, wat het bestaan en het bewuste

nen naam en vorm, dan blijft het bewuste

zijn is, is geen plaats voor gespletenheid en in

zijn over. Zeggen dat de wereld niet bestaat, is

gespletenheid is geen plaats voor heelheid.

zeggen dat het bewuste zijn niet bestaat.

De wereld is gemanifesteerd bewustzijn, reel
als manifestatie, niet als een werkelijke onaf
hankelijke wereld buiten je.
Wie dit ziet, zal elke poging om de wereld
of het geheel te willen begrijpen, of om het
mysterie te willen doorgronden, loslaren als
zijnde onmogelijk
In dit nieuwe zien- de ware gevoeligheid tot
begrijpen en verstaan - onthult het mysterie
zich in zijn totaliteit, maar in iets geheel anders
dan denken of voelen.
Denken en voelen maken deel uit van het
geziene. Datgene waar denken en voelen deel
van uitmaken sluit denken en voelen niet uit
maar neemt denken en voelen liefdevol op in
52

53

geschoven het vormloze onvergankelijke be

wustzijn over blijft.
Alleen een dwaas kan het idee handhaven
dat hij niet bestaat. Om dit idee te kunnen
handhaven, moet hij bestaan.
Het is even absurd om te vragen: 'Heb ik een
'
rong? als te zeggen: 'Ik ben me niet gewaar
van kennis' (kennis

kennendheid).

estaan is onontkenbaar. Het kan niet wor

B den ont-kend. De wereld daarentegen

wel, zoals ervaren wordt in de diepe droomloze

slaap en in samadhi.
Het zelf, als getuige van de vergankelijke we
reld, kan niet vergankelijk zijn, want wie zou
er kunnen zijn om getuige te zijn van zijn
vergankelijkheid?
Het is absurd om de mogelijkheid van zijn
vernietiging naar voren re brengen zonder ook
een getuige naar voren te brengen.
Wanneer alle vormen vernietigd zijn, blijft
de vormloze ruimte over. Het is dus duidelijk
dat wanneer naam en vorm terzijde worden
54

55

stad. Maar vergelijk dat eens met als je door

de stad loopt wanneer je verliefd bent. Dan
loop je heel anders door diezelfde stad. Is de
straat anders? Nee, alles is hetzelfde. Is het
verkeer minder druk? Nee, zelfs drukker dan
anders. Zijn de geluiden anders? Nee, alles is
hetzelfde, maar toch... Dit komt doordar jij
anders bent, jouw houding is anders.
Loop eens over straat en hoor de geluiden,
e bodem van je bestaan, datgene waar

laat ze toe. Luister alsof je ze voor het eerst

alles uit voortkomt, dat stille, onver

hoort, laat het leven roe, verzet je niet tegen

stoorbare zijn, is zich altijd bewust van zich

wat is. Aanvaard het eerste gegeven, dan zul

zelf. Met of zonder problemen. Dat bewuste

je merken dat er iets verandert ten gunste van

zijn is altijd daar, ook als je zogenaamd niet

het leven en van jou.

gewaar bent, hetgeen onmogelijk is. In dat

stille bewuste zijn worden alle bewegingen,

Het is jouw speciale visie die maakt dat iets

die je het leven noemt, waargenomen. Maar

leuk of niet leuk, goed of slecht is. Door dat in

er is niet iemand die iets waarneemt. De per

te zien, verander je niet in een zombie of een

soon die zogenaamd iets waarneemt, is her

doetje, maar herken je jezelf als de veroorzaker

waarnemen zelf. Dat is geen activiteit, maar

van moeilijkheden. Dan kan het evengoed

een volmaakte stilte. Dit zien sluit niets uit,

zijn dat bepaalde geluiden niet prettig zijn, of

het denken wel.

zeer doen aan je oren, maar dar is geen drama,

eerder eenvoudig een gegeven.

Wanneer je bijvoorbeeld op straat loopt, kun

je observeren dat bepaalde geluiden je niet

Maar zoals je nu kijkt, loop je altijd achter

aanstaan; dat is niet ondenkbaar in een grote

de werkelijkheid aan. Je leven is n groot

56

57

gevecht tegen wetmatigheden en de zoge

naamde werkelijkheid zoals die jou overkomt.
Her leven overkomt je; het enige dar je kunt
doen is beschikbaar zijn. Die beschikbaarheid
is de natuurlijke staat, als een baarmoeder zo
ontvankelijk, vrouwelijk.

e kennis die ik heb werd me gegeven

door mijn leermeester Sri Nisargadatta

Maharaj. Dit is de kennis die mij gegeven is

en die ik ben.
Wat ik gedaan heb vanaf 1978 is deze kennis
doorgeven aan diegenen die waarachtig op
zoek zijn naar die kennis.
Ik heb me niet beziggehouden met naam
maken, grote aanrallen boeken publiceren en
mezelf propageren.
In feite ben ik volmaakt onbelangrijk en
slechts een schakel in de traditie. Mijn zorg is
dat de kennis waarachtig en in al zijn volheid
en glorie wordt doorgegeven.

58

59

Ik kom uit een grote traditie, een spirituele

familie, ik zal nooit iets anders doen dan war
ik nu doe: het doorgeven van kennis.
Het stemt me droevig te zien hoe deze kennis
verloren gaar en in kracht afneemt door com
mercile doeleinden, persoonlijke belangen en
oppervlakkigheden.
Deze kennis is dieper dan de diepste oceaan,
fragieler dan de vleugels van een vlinder en
subtieler dan het fijnste parfum. Wat ik jullie
zeg, kan niet herhaald worden. Er is een ge
zegde in India: <Muziek, koken en een turban
zijn nooit twee keer hetzelfde.'

oedsel, seks, en vitale ademhaling geven

realiteit aan de wereld, hoe meer voedsel

je eet, hoe reler alles wordt. Die drie dingen

zijn nauwelijks te vermijden; voedsel en adem

haling kun je al helemaal niet vermijden. Her

Ik beschouw mijn gesprekken als muziek, de

bewustzijn wordt via het lichaam in stand

volgende keer kan het misschien beter, mis

gehouden door voedsel, water, zuurstof, prana

schien slechter zijn, maar nooit hetzelfde. Het

en andere vitale energien. Daar is niets aan te

kan nooit op dezelfde manier gezegd of her

doen, daaraan ontkomt niemand.

haald worden. Dat het op zoveel verschillende

manieren steeds weer herhaald kan worden, is

Wat kennelijk nog niet duidelijk is, of wat

een waar wonder en houdt me niet alleen in

je steeds dreigt te vergeten, is dat er geen

leven, maar verrijkt mijn leven al eeuwen.

objectieve afgescheiden wereld daarvan kan

bestaan. Dat is moeilijk om te realiseren maar

Het manifest maken van deze kennis is als

het is wel zo. Er bestaat geen onafhankelijke

een gift van een bloem aan een tuin. Jullie

wereld die hetzelfde is voor iedereen. Her blijft

zijn de tuin.

een verhaal van de zin tuigen, dar bij elkaar

60

61

gehouden wordt door het geheugen en dat

uiteindelijk als object wordt waargenomen in
iets war we allemaal delen. Waar het hier om
gaat is wat wij allemaal delen. En we delen
geen objectieve wereld samen.
Waarom je dus richten op het kortstondige,
waarom niet op wat altijd aanwezig is en dat
wat altijd aanwezig is, is consciousness. Je blijft
maar focussen op het kortstondige, op een
orgasme of zo, ja dar is kortstondig. Of op een
gelukservaring, maar die is ook kortstondig of
op een diepe depressie, die ook vaak kortston
dig is. Piekervaringen zijn altijd kortstondig.

he whole world is an expression, a manifest

of God Whatever you touch is God, the

touc. h is God, the one who is touching is God. So

how can you be separated from this?

Waarom je altijd bezig houden met die kort

Whatever is touched and whatever you touch it

stondige dingen?

with, is an expression of the unmanifest becom

De zelfgerealiseerde is nier genteresseerd

ing manifest, so how can you be separated? ft is

in kortstondige dingen, die is alleen maar

impossible.

ge"interesseerd in het altijd aanwezige en her

altijd aanwezige is het bewustzijn, waar alles

You may not like the shape of God, but that

in verschijnt, ook het kortstondige.

means you have prejudices, you have certain

ideas that this

Die waarnemendheid, die pure waarnemend

is

good and that is not good. This

is mind

heid die is nooit kortstondig, die is altijd

aanwezig, moeiteloos zonder de geringste
.
.
mspanmng.

Everything is an expression of God. You should

62

63

realize your God nature and whatever this God

nature is creating is God itself There is no sepa

ration.
God is manifesting himselfin life in the whole
creation, the whole universe, and there is no
separation in life. Everything is an expression
of God.

iteindelijk verdwijnt alles in waar her uit

voortkomt: het bewuste zijn zelf.

Kan iets wat uit het bewuste zijn zelf voort

komt, een ogenblik verschijnt, en dan weer
verdwijnt in her bewuste zijn, iets anders zijn
dan dat waar her uit voortkomt?
Om die reden is de wereld niets anders dan
bewustzijn zelf. De wereld is gemanifesteerd
bewustzijn, uit-ge-drukt in naam en vorm.
Verdwijnen naam en vorm, dan blijft be
wustzijn over. Denken maakt deel uit van het
gemanifesteerde, het geziene, het kan nooit
wezenlijk iets begrijpen, maar dat, waar het
denken deel van uitmaakt, sluit het denken
niet uit, neemt het liefdevol op in het totaaL

64

65

Het denken wordt gezien met iets anders dan

het denken. Her denken kan zo nooit onszelf
rot last zijn, wam er is geen gespletenheid.
Wie dat ziet zal elke poging om met het
denken het geheel te willen begrijpen, het
mysterie te willen doorgronden, opgeven als
onmogelijk.
Het totale bestaan blijft een mysterie, niet te

A lle pieken en dalen zijn tijdelijke ervarin

en. Welke ervaring dan ook is onder

be-grijpen.

hevig aan verandering. Zowel de fantastische

ervaringen als de vreselijke ervaringen. Maar

er is iets wat eigenlijk alles omvat, wat zich
volmaakt onttrekt aan wat voor ervaring dan
ook.
Dat betekent dus dat zowel de piekervaringen
als de dalervaringen, waar her hele ego of de
persoon op gefocust is om binnen zijn ge
zichtsveld te krijgen, van zeer korre duur zijn
en uiteindelijk niet van belang. Dus om daar
nu je leven op te bouwen ...
Dat, waarin die pieken en dalen zich manifest
maken, onttrekt zich aan mijn aandacht

66

67

en tegelijkertijd kan mijn aandacht het niet

kunnen worden dan zou het Het niet kunnen

pakken. Want aandacht speelt zich af in dat,

zijn. Daarom is de waarheid ervaringsloos.

dus daarom wordt het gezien en tegelijk niet

gezien. De paradox.

Het is dus het ervaringsloze wat ervaringen

mogelijk maakt.

Alles wat ik kan zien en wat weer verdwijnt,

moet tijdelijk zijn. Maar dat, waar dat allemaal

Elk gevoel lost op in iets gevoelloos, iets wat

in gebeurt, is tijdloos.

geen gevoel kent, maar dat wat alle gevoelens

mogelijk maakt. Alles zal verdwijnen in iets

Dus kan ik niet iets anders zijn dan onveran

war niet verdwijnt, wat onverdwijnbaar is.

derlijk Zijn en dat onveranderlijke zijn, daar

Alles sterft in iets onsterfelijks.

ben ik niet in, daar ben ik niet uit, daarin

gebeurt een aantal dingen.
Uiteindelijk weer ik alleen dar er kennend
heid is,

awareness,

consciousness. En dat weten

geeft onmiddellijke vreugde en onmiddellijke

rust, onmiddellijke vervulling en daar hoeft
niets bij. Daar mag wel iets bij hoor, daar mag
alles bij, dat verscoort mij niet.
Iets tijdelijks, hoe mooi ook of hoe verschrik
kelijk ook, kan nooit de waarheid zijn. Een
ervaring kan nooit de waarheid zijn. Want de
ervaring heeft iets anders nodig. De ervaring
wordt gedragen door iets anders en dat kan
niet ervaren worden. Want als het ervaren zou

68

69

attvamasi
T

Dat ben jij.

e vraag is nu: is het mogelijk naar jezelf

en naar de wereld te kijken zonder er iets

aan te willen veranderen?

Want iets wat voortkomt uit iets,

een ogenblik verschijnt

Dit betekent een totaal gewaarzijn zonder

en dan weer verdwijnt in dat iets,

innerlijke veroordeling, want veroordeling

hoe kan dat iets anders zijn

is een aanwijzing van innerlijke gespleten

dan dat waaruit het voortkomt?

heid.

Dat is wat je bent.

Er is een principe in je, in elk mens- dat hoef

je niet aan te Ieren, dat is er gewoon- dat niet
beoordeelt, maar wat gewoon waarneemt.
Dit waarnemende, kennende principe, heefr
geen oordeel, beoordeelt niet en veroordeelt
niet. Het gedeelte dat beoordeelt of benoemt
is deel van de waarneming, is deel van wat er

70

71

gezien wordt, wordt gezien vanuit de waarne

mendheid.
In de zelfrealisatie leef je eigenlijk alleen maar
vanuit clie waarnemendheid, vanuit die ken
nendheid. Van daaruit laat je alles zijn verhaal
vertellen.
Dat is de plek waar geen binding is, waar geen
gevangenschap is,

waar

je dus vrij bent. Ga

naar die kennendheid, realiseer die kennend

heid en daarin lost alles zichzelf op.

sleutel tot de natuurlijke staat is van

moment tot moment bewust Zijn. In

wezen ben je dat altijd, je hoeft er alleen maar

attent op te zijn.
Iets anders dan wat er is, is er niet, anders zou
het er zijn, en alles wordt waargenomen in dat
ene, dus totaal zijn kan niet uitblijven.
Elk moment in her bestaan ontvouwt zich
alles op natuurlijke wijze van moment tot
moment.
Er is een onverstoorbare aanwezigheid, een
maagdelijkheid als onbetreden sneeuw, die
nooit betreden zal worden met voetstappen
en daarin verschijnt en reflecteert alles.

72

73

Al het veranderlijke vindt plaats in iets onver

anderlijks. Hoe naar je je ook voelt, hoe gewel
dig je je ook voelt, alles wordt waargenomen
in het onveranderlijke Zijn en dat zal niet
veranderen.
Zelfrealisatie is je onmiddellijk deelachtig als
je dit ziet.

aar ik steeds naar probeer te verwijzen

is naar het onmiddellijk spontane war

n onmiddellijk gerealiseerd is, altijd nu. Wat

nooit afwezig is, waar geen toegang toe is, waar
je niet uit kunt. Die presence, die aanwezigheid,

die beingness, die is onvoorstelbaar, letterlijk

onvoorstelbaar' aanwezig.
Strikt genomen kan het je niet gegeven wor
den. Strikt genomen kan het je niet afgenomen
worden. Heel strikt genomen kan het zelfs
niet herkend worden, maar toch kan het ge
kend worden. Dat is waar alles om draait. Die
plotselinge diepe herkenning is het gezochte.

74

75

fweer is, dat er iets gebeurt wat jij niet

wilt. Er gebeurt iets, of je voelt iets, war

je niet wilt, maar het is er wel.

"\VJi e zijn ogen sluit, die ziet eigenlijk noch

VV licht noch duisternis. Misschien de
aanwezigheid of afwezigheid van licht of don
ker. Maar datgene waarmee je dat ziet, is nooit

De andere kant van afweer, van verzet, is

aanwezig of afwezig. Het is wongelooflijk evi

acceptatie; het voelt even goed, maar het is

dent, zo vanzelfsprekend, zo vanzelfzwijgend,

gewoon de andere pool, het bevindt zich nog

zo uit zichzelf. Zonder aanwijsbaarheid, zon

helemaal in de dualiteit.

der afwijsbaarheid, dat het bijna onmogelijk

lijkt om het te zien.

Acceptatie is de persoon, verzet is de per

soon.

En het lijkt niet alleen onmogelijk, maar het f.s

Acceptatie is de mooie kant van verzet; het

onmogelijk. Degene die wenst te zien, maakt

voelt goed. Voor wie? Voor de persoon.

zelf deel uit van het geziene en het geziene

kan niets zien. En omdat het geziene niets kan

Dat is geen transformatie. In transformatie

zien, zier het niet-iets. Waar niemand iets ziet,

is de hele kwestie opgelost. Zelfrealisatie gaat

is alleen maar Zijn. Zijn behoeft niets. Zodra

voorbij acceptatie.

zijn iets behoeft, wordt het vorm: gevoel, ge-

76

77

dachte, lichaam, en dat is ook de aard van het

zijn. Er is dus niets mis mee dat er gevoelens
zijn, dar er een lichaam is, of geen lichaam, dat
er gedachten zijn, ofgeen gedachten Want dit
.

Zijn waar het hier nu om gaat is alleen maar

de beschikbaa rheid, de in gron d in alles.
-

Het kan met geen inspanning bereikt worden,

het kan met geen enkele inspanning vermeden
worden. Het kan niet opgezocht worden. Er
kan nier worden ingegaan, er kan niet worden
uitgegaan. Het diepe weten, dat je nooit meer
verlaat, dar je dat Zijn bent, is de eerste stap of

nlightenment means the complete embrace

ment ofwhat is and not running awayfrom
it even ifit is insolvable.

de eerste vervloeiing met je natuurlijke staat.

Dan zal die natuurlijke staat in de vorm van
activiteit niet verstoord worden of verdreven.
Die natuurlijke staar zal niet gerriteerd zijn,
niet boos, dat zijn allemaal hobby's voor de

ft is actually a total acceptance that happiness

cannot befound in the body, cannot befound in
fielings, cannot befound in any-thing and that
gives the real happiness.

persoon. Het zijn aardigheden voor de vorm.

Je zegt het ook wel eens: ach het is maar voor
de vorm.

Het Zijn is ook niet diep of oppervlakkig,

want diep veronderstelt vorm, opper vlakki g

By accepting

completely that it cannot be found

in things, suddenly out of the things happiness
comes, but again you are mistaken, it is not com
ing out ofthings, it is coming out ofyou and you
are a no-thing.

veronderstelt vorm. Dat zijn is de beschikbaar

heid voor alles. Niets verbergt dat zijn.
Herinner je dat.

78

Suddenly the world bursts out in beauty but you

have to give it up first.
79

Dat betekent, als er even een moment van rust

is, omspan dan in die stilte.
En als de wereld dan weer je aandacht vraagt,
vervloei dan vanuit die stilte met je aandacht
naar de objecten toe. Dan transformeert je
leven binnen een dag tot vierentwintig uur

bliss.
Vanuit die stilte:

ezoeker:

t is die huivering om te ont

spannen in je zijn?

naar de herrie van de kinderen,

de herrie van de wereld.
Vnuit die stilte: de televisie.

Alexander: Deze vraag heeft er de geur van dat

Vanuit die stilte: eten.

wanneer je traceert waarom iets zo is, de oplos

Vanuit die stilte: leven.

sing nabij is. Niets is minder waar. En omdat

Vanuit die stilte: slapen.

het niet kan en niet waar is, geven we hier de

suggestie om je nier te laren beernemen door

Dan keert de schoonheid terug in je bestaan.

dit soon gedachtepatronen die er de schijn van

En daarmee ben je zelf vervuld, want je bent

hebben dat ze tot helderheid leiden.

vervuld met de essentie. Al her frauduleuze valt

van je af. Ik weet niet hoe, maar het valt van je

Leef vanuit dat zijn, die stilte. Bezie die ge

af. Het smelt als dauw in de ochtendzon.

dachten vanuit die stilte. Spreek, leef, hoor,

ruik, analyseer, observeer vanuit die stilte, die

That's the nectar ofthe Lord'sfoet.

beschikbaarheid. Je kunt altijd terugkeren tot

die stilte. Altijd. Dat is de bodem. Dus wat
weerhoudt je om van daaruit te leven?

80

81

gegrondvest te zijn in dat objectloze Zijn. Dat

objectloze Zijn is altijd dat van waaruit je zon
der moeite leeft, of je het wilt of niet.
Het ontdekken van de onmogelijkheid dat
lichaam, denken en voelen bij dat objectloze
Zijn zouden kunnen komen of her zelfs maar
zouden kunnen aanraken, is de eerste schrik
en tegelijkertijd het vrijkomen van ware liefde.
Het leven begint pas als je het verloren hebt,
aarheid, liefde, God, zijn allemaal

niet je biologische verschijningsvorm, maar

woorden voor herzelfde vanuit een

je hele verzameling onechtheden, schijnzeker

ander hoekje gezien. Er moer een moment in

heden, maskers en angststrategien die jij

je leven geweest zijn dat je volkomen gelukkig

'denken' noemt.

was zonder enige aanleiding. Dat is een geluk

dat voortkomt uit een objectloze situatie, be

Verlichting is niets anders dan niet langer ver

wustzijn zelf, dat per definitie objectloos is.

weven zijn. Jezelf niet langer aanzien voor een

lichaam, denken of voelen of welke denkbare

Dat is wat iedereen kent en zoekt. Waarom ken

combinatie dan ook.

je dat zo goed en waarom herken je dat als het

ware? Omdat dat je wezenlijke naruur is.

Welk object er ook in het bewustzijn verschijnt,

ik kan nooit iets waargenemens zijn. Die reali

Echt geluk is altijd objecrloos. Dat weet je diep

satie is verlichting, niets meer en niets minder.

in je hart. Zolang je niet gegrondvest bent in

Vierentwintig uur per dag dat realiseren.

het objectloze Zijn en er identificatie is, blijft

het tobben.

Die diepe zelfherkenning dient te geschie

Maar in werkelijkheid is het onmogelijk nier

den.

82

83

Those who are really sensitive can even fee! the

presence when guru is not there. ft does not make
any dijference really.
Andfina!Ly you wil! see that this presence is your
own presence. Not as a person, but as conscious
ness and then guru and disciple wil! become quiet
in the same thing.

he presence of the satguru makes things

clear for you, it gives you inspiration, it
givesjoy, courage to go on the path, but it is still
his presence.
ft is a very delicate thing, so you have to attune
to what the guru really is which is actually your
own self
But you cannot believe this, you are not con
vinced, so guru wil! absolutely convince you that
it is fike that.
You have to attune to the real guru which is not
the person. ft is actually the absence ofthe person
which makes guru guru.

84

85

nmiddellijk zien is er altijd, dar is alrijd

at is je doel? Als leven her doel is, dan

gedaan te worden. Je hoeft daarvoor geen oefe

ningen te doen of disciplines te volgen.

Als leven het doel is, ben je nu gerealiseerd,

volmaakt aanwezig, daar hoeft niets voor

heb je je doel al bereikt. Want je leeft

nu, En dat is het enige kapitaal dat je hebt.

als je je dat realiseert. Maar je leeft alsof er iets

Je hoeft er geen kennis voor te hebben. Voor

anders is dan nu. Alsof her verleden reler is

dat je daarmee kunt beginnen, is dat er al:

dan nu. Alsof de toekomst reler is dan nu.

Onmiddellijk.
Onomstotelijk.

De spanning van het verleden en de spanning

Alomtegenwoordig.

van

Nier re vermijden.

andere rnanier meezeulen lijkt her goddelijke

Hier!

nu te overschaduwen, te vernietigen.

her worden die we allemaal op de een of

Nu!
In werkelijkheid is het niet zo. Maar als je
het zo ziet, lijkt het zo. Niets kan dar wat je
wezenlijk bent verstoren. Elke verstoring is in
de omgeving.

86

87

Lichaam, denken en voelen zijn ook om

geving, vergis je daar niet in. Daar kan een
verstoring zijn. Dat is geen probleem.
Realiseer dat je vanuit de kern naar de versto

Baarn 1986

ring kijkt en nooit vanuit de verstoring naar

de kern.
Niets verstoort her goddelijke nu. Dat hoef
je niet te oefenen, hoe kun je divine presence
oefenen? Want is er een moment dat je het

16 mei

levende nu niet kent? Het is een openbaar

Alexander: Wt is de reden van

geheim. Het is altijd toegankelijk. Het is de

Bezoeker: Dit is de laatste dag van mijn vakan

poortloze poort.

tie hier in Baarn. Het leek me wel een leuke

uw

komst?

afsluiting.
Elk moment is een kans naar zelfrealisatie. Te
zien dat je dar tijdloze bent, het goddelijke nu,

10 juli

dan verspil je geen tijd meer.

Alexander: Wt is de reden van

uw

komst?

Bezoeker: Nou, ik zat met een vriend te scha

Be alive.

ken in een caf en toen zei hij: s je 'ns een

verlichte wilt zien, dan moet je meekomen.'
13 juli
Alexander: Warvoor bent

hier gekomen?

Bezoeker: Ik heb een programmaboekje van

dit centrum en er stond een kruisje achter uw
naam.
88

89

Alexander:

Heeft u dat gedaan, dat k1uisje?

12 september
Alexander:

Bezoeker: Nee.

ar bent u voor gekomen?

Bezoeker: Ik sta in contact met een energie

in Berlijn.

29 augustus
Alexander:

Warvoor bent u hier gekomen?

Alexander:

arom komt u dan hier?

Bezoeker: Ik kwam met mijn vriendin mee.

Bezoeker: Dat is een lang verhaal.

t heeft meer uw belangstelling,

uw vriendin ofdit?

Alexander:

Bezoeker: Mijn vriendin.

Alexander:

Alexander:

Vertel 't toch maar kort.

Bezoeker: Er zit iets persoonlijks tussen.

Vttn uw kant?

Bezoeker: Nee, van beide kanten.

Alexander:

12 september
Alexander:

Dan is het beter dat u hier bent.

Wt is de reden van uw komst?

Bezoeker: Uit belangstelling.

Alexander:

Warvoor hebt u belangstelling?

Bezoeker: Spirituele belangstelling.

Alexander: Ja,

maar waarvoor precies?

Bezoeker: Tja, elk woord is er een...

12 september
Alexander:

Warom bent u hier?

Bezoeker: Het komt op mijn pad.

Alexander:

War leidt dat pad naar toe?

Bezoeker: Dat weet ik niet, maar vanavond ga

ik hetzelfde pad als mijn vriendin.

90

91

Uit:

Bewustzijn

lk zoeken wordt voorafgegaan door je eer

ste inzicht. Dat eerste inzicht is dat je 'bent'.

Dat je bewust bent. Niets meer en niets minder.

Al je zoeken wordt voorafgegaan door de es
sentie; met andere woorden, wat je zoekt ben
je al. Zoals je nu bezig bent, ben je als een
hond die zijn eigen staart achterna rent. Door
in re gaan op jouw voorstellen, door naar je
te luisteren, geef ik je een duwtje, waardoor
je nog harder achter je eigen staart aan gaat
hollen. Dus probeer ik de cirkelgang te door
breken door niet in te gaan op je meningen.
Maar jij staat erop dronken te worden van het
ronddraaien en je daarna te verbazen over je
draaierigheid en hoe dat nu toch kan.

93

Wat ik je duidelijk wil maken is dat je wat je

verhaal verrellen met veel Sanskriet en moei

bent nooit en te nimmer kunt vinden. Dat

lijke woorden erin, maar dan klaag je weer

kun je nooit tot object maken. Dat hele zoe

dat her zo moeilijk is, en zo oosters, en dat

ken is gebaseerd op waan. Je zoekt omdat je

het niet geschikt is voor het westen. Alsof het

denkt iets te kunnen vinden. Hier wordt je

bewustzijn genteresseerd is in oost en west.

duidelijk gemaakt dat er niets te vinden is. En

dat berekent dat je ophoudt met zoeken. Mis
schien is dat niet wat je wilt, misschien wil je
een alibi om nog jarenlang met allerlei fratsen
door te kunnen gaan. Misschien was je daar
nier voor gekomen. De waarheid is zo onge
looflijk simpel, zo evident, dat je er bijna altijd
overheen kijkt. Maar zolang je niet werkelijk
overtuigd bent, kun je natuurlijk niet anders
dan doorgaan met zoeken. Je kunt ook weg
gaan, boos desnoods, of met een fijn mondje
van 'ik denk dat ik het nu wel begrepen heb',
maar zolang je het niet helemaal gezien hebt,
kun je niet anders dan doorgaan met zoeken,
op welke manier dan ook.
Bezoeker: Het lijkt me

te

eenvoudig wat hier

gezegd wordt.
Alexander: Ja, het is eenvoudig, maar door
gaans staan we erop dat het gecompliceerd
moet zijn. Ik kan je best een heel ingewikkeld
94

95

- dat geeft het idee van een object. Maar aan

het bewustzijn kunnen geen eigenschappen
worden toegekend. Bewustzijn is geen object
en kan nooit geobjectiveerd worden. Aan elk
object gaat bewustzijn vooraf.

ot inzicht komen is wezenlijk en totaal

zien dat je nergens vastzit. Zo gezien is

gebondenheid denken dat je vastzit aan de

dingen. Wanneer je doodmoe op je bed valt,

ben je zonder de geringste moeite waarnemer
van het feit dat je doodmoe bent; iets in je
staat dus buiten die moeheid. In zekere zin
geldt dat voor alle situaties. Vanaf het mo
ment dat je geboren benr tot het moment dat
je sterft, ben je de waarnemer van de dingen.
Misschien dat we ons allerlei dingen niet her
inneren, maar een gat in je geheugen is niet
een gat in je bestaan. Wanneer je zegt dat je
je bewust wordt van iets, dan gaat daar reeds
bewustzijn aan vooraf. De voorwaarde voor de
inhoud van het bewustzijn is bewustzijn zelf.
De verwarring ligt in de term 'het bewustzijn'

96

97

en vrij werd beleefd, een ik geprojecteerd en

dan ontstaat er een ik-gevoel. Dat is nog geen
ramp, maar meerdere ik-structuren gaan zich
ontwikkelen. Deze gaan tegenover elkaar staan
en botsen met elkaar in de wens te overleven.
Zo ontstaat er behoefte aan regels, moraaL
ethiek, zonde enzovoort, om al die belangen
te regelen. Daarna ontstaat er een memale
wereld in een wereld in een wereld.

ezoeker: Is er bij een baby sprake van een

Wanneer iemand zegt: 'Met deze gegevens kan

ik-structuur?

ik niets doen,' dan spreekt hij de waarheid. Hij

kan er ook niets mee doen, alles doet zichzel(

Alexander: Wanneer een baby geboren wordt,

Er is alleen zijn.

is er nauwelijks sprake van een ik-structuur.

Wel is er een potentieel. Er is alleen sprake van
eten en drinken, ruimte, warmte enzovoort.
De eerste dynamiek is bestaan en leven. Na een
tijdje gaat het kindje, door de wisseling van
de objecten, tijd en oorzakelijkheid projecte
ren en begint het zijn ouders en de omgeving
te imiteren. Daarna komt morgen, gisteren,
straks en nu enzovoort. Kortom, het kindje
gaat een wereld samenstellen, en zo hoort het
ook, dat is volkomen natuurlijk. Hoe zou het
anders kunnen leven? Daarna wordt er in wat
eerst als tijdloos, open, ruimtelijk, onbeperkt

98

99

Maar er is een tweede vorm van leren en

daarover gaat het hier. Met wat ik zeg kun je
niets doen. Met wat hier gezegd wordt, kun je
niets doen. Het zal je geen voordeel opleveren,
ook geen nadeel. Je had er net zo goed niet
aan kunnen beginnen. Je wordt er niet rijker
van en je wordt er niet wijzer van. Want wijzer
is ook objectief. Her enige dat mogelijk is, is
dat je bevrijd raakt van de last van het zelfbe
wustzijn. Dat je weet hoe de dingen in elkaar

ezoeker: t zou u mij kunnen geven?

zitten. Dar is het enige. Verder niet.

Bezoeker: Er is dus niets dat ik moet doen?

Alexander: Ik kan je niets geven dat je niet al

hebt. Ik kan je alleen maar duidelijk maken

Alexander: Je kunt niets doen. 'Je moet niets

hoe mijn weg geweest is. Mijn verhaal is jouw

doen' is weer hetzelfde. Aanvaarding betekent

verhaal. Zo simpel is het. Omdat er geen andere

dat er niets aan te veranderen is. Het willen

mensen zijn. Wat ik je aanraad is diepgaand

veranderen komt van de ik-structuur en is een

onderzoek te doen; zie hoe dingen in elkaar

voorbehoedmiddel tegen aanvaarding.

zitten. Je moet n ding goed begrijpen, je

kunt in je bestaan aan twee dingen werken.

Bezoeker: in het hier-en-nu zijn' betekent in

Aan objectieve, concrete zaken, bijvoorbeeld je

feite niets doen?

auto die kapot is en die je gaat repareren. Dat

is concreet. Of je gaat nasi goreng maken, of

Alexander: Nee. Hier-en-nu bn je. Je kunt

bewustwordingsoefeningen doen. Dat is alle

niet uit het hier-en-nu. Her probleem is dat

maal concreet. Daar kun je scholen voor op

je eruit wil. Het hier-en-nu bevalt je niet, dus

richten. Daar kun je cursussen voor volgen.

ga je op zoek naar vervulling. Je gaat op zoek

100

101

naar iets anders dan wat er is. Maar er is niets

anders. Iets anders dan wat er is, is er niet. En
iets anders willen dan wat er is, is kinderlijk
gedoe.

ezoeker: Ik ervaar dat mijn gedachten een

keten van activiteiten ontwikkelen.

Alexander: Er is geen sprake van jouw activi

teiten. Gisteren hadden we het er even over.
Iemand vroeg: 'Doet u dan wat?' Ik zei: 'Ik
doe niets.' Vroeger werd ik meegenomen naar
de dierentuin, zonder dat ik dat wilde. En nu
word ik hiernaar toe meegenomen, zonder dat
ik dat wil. Want er staat in een folder dat ik
hier moet zijn. Wat is het verschil of ik naar
de dierenruin word meegenomen of hiernaar
toe? Wezenlijk is er geen verschil. Toen werd
ik meegenomen en was het niet mijn beslis
sing- het gebeurde gewoon - en dit gebeurt
precies zo. Er zijn allerlei voor mij volmaakt
ondoorzichtige redenen en een miljard oorza102

103

ken en gevolgen die dit laten gebeuren, tot en

gevolgen, en ik heb er niets mee te maken.

met de ontmoeting van mijn grootouders op

Werkelijk niets. Ik ben er ook niet verantwoor

het Centraal Station in Rotterdam. Dus om

delijk voor. Want het is niet ik die het doet.

nu te zeggen dat er een vrije wil is ... Het lijkt

me sterk. Als kind werd ik meegenomen naar
het ziekenhuis omdat ik ziek was, buiten mijn
wil. Ik werd buiten mijn wil om ziek. Buiten
mijn wil om kreeg ik koorts, die daarna weer
zakte. En zonder mijn inbreng werd ik in het
ziekenhuis gelegd, kennelijk omdat andere
mensen mijn manifestatie belangrijk vonden.
Maar ikzelf had er nauwelijks iets mee te
maken, en nog niet. Zodra er iets met mij is,
begint iedereen zich ermee te bemoeien zonder
dat ik iets wil. En als ik ergens kom, begint
iedereen: 'Heb je al thee gehad?' Dan moet
ik drinken en eten. En dan gaan ze me aaien
of andere dingen doen. Dat gebeurt allemaal
volmaakt vanzelf. Ik hoef niets te doen.
Als je bij een bushalte gaat staan, komt er
op een gegeven moment een bus aan. Het is
niet te geloven allemaal! Het regelt zichzelf
volmaakt. Miljarden oorzaken en gevolgen.
En mijn spreken hier gebeurt ook vanuit geen
enkel voor mij aanwijsbaar motief. Dar is de
collectieve druk van miljarden oorzaken en
104

105

Alexander: Waarom moet je op de klok kijken?

Omdat je in tijdloosheid leeft. Je bent dus een
tijdloos wezen, gewaarzijn, bewustzijn. Maar
je wilt toch weren hoe Iaat het is. Aha! Twaalf
uur dertien. Dus je meet tegelijkertijd de tijd
in de tijdloosheid.

Hoe kun je tegelijkertijd het iets

en het niets realiseren?

ezoeker:

Alexander: Hoe laat is her nu? Kijk eens op

de klok.
Bezoeker:

Twaalfover twaalf

Alexander: Hoe weet je nu dat het zo laat is?

Hoe weet je dat?
Bezoeker:

Omdat ik het zie.

Alexander: Dus je realiseert je tijd in tijdloos

heid, tegelijkerrijd.
Bezoeker:

\%ar

is

die tijdloosheid?
106

107

worden. Er moeten vaak heel ernstige dingen

gebeuren voordat je wakker wordt. En een van
de wetten is dat je nooit iemand wakker mag
maken die niet wakker wil worden. Het is op
verzoek van diegene die wakker wil worden
dat er aan een soort proces van wakker maken
begonnen wordt. Maar als iemand er de voor
keur aan geeft te blijven slapen, dan is er geen
leermeester die je wakker zal maken.
Zelfrealisatie is sterven-per-moment. Het is

ezoeker: Is er nergens een ingang?

het volmaakt synchroon lopen met het be

staan, met het hier-en-nu. Het loslaren van het
bekende, het loslaten van alles wat te maken

Alexander: Nee, er is nergens een ingang. Er is

heeft met het gemanifesteerde. Dat vereist

geen in- en geen uitgang. Je denkt dat er een

een totale inzet. Wie de dingen werkelijk in

ingang is. Dat is de waan van het zogenaamde

de garen gaat krijgen wordt een gevaar voor

spiritueel bezig zijn. Ik noem dat het 'poezen

de belangengroepen, voor de politici, voor de

mandgevoel'.

samenleving, omdat zo iemand totaal conces

sieloos is en zich niet laat manipuleren. Op

Bezoeker: Maar ik ervaar het zo!

geen enkele manier. En al die spellerjes van

jullie, al die therapiespelletjes plus de hele

Alexander: Je staat erop het als zodanig te

bewustwordingsindustrie zijn er om het volk

ervaren. Want je bent niet bereid je poezen

rustig te houden. Want als je daar eenmaal

mand te verlaten. Ik zou het ook niet doen

mee begint, is her eind zoek

als ik jou was. Niemand gaat vanuit zijn luie

stoel en/of vanuit zijn warme bed aan zelfon

Marx had gelijk. Godsdienst is opium voor

derzoek doen. Daar moet je dus uitgesleurd

her volk Absoluut! Ik ben tegen bewustzijns-

108

109

verruiming. Ik ben tegen drugs. Ik ben regen

al die dingen waar jullie vr zijn. Tegen reli
gies, tegen filosofien, tegen Bhagwan, regen
Krishnamurti, en ook tegen A. Smit. Waarom?
Omdat jullie alles gebruiken als een spel ter
meerdere glorie van het zelfbewustzijn, en dat
is de absolute dood van de waarheid. Er is geen
enkele reden om aan te nemen dat jullie mij en
de advaita daar ook niet voor zullen gebruiken.
En ik zal niets nalaten om daar verandering in
te brengen. Als je even goed kijkt, dan zie je
dat het enige kapitaal dat je hebt nu-en-hier
is. Voor de rest ben je absoluut bankroet. Het

ezoeker: God is dus vormloze essentie, maar

waarom is de wereld dan zo?

grootste geschenk is dat hier-en-nu-moment.

Alexander: Welke wereld? Jouw wereld of

Daar kun je niet uit. Mensen vragen weleens:

die van Ronald Reagan of van de heren Van

'Hoe kom ik in het hier-en-nu?' 'Hoe kom je

Kooten en De Bie? Probeer nu eens te zien dat

eruit?' vraag ik dan. Je kunt er helemaal niet

er geen onafhankelijke wereld bestaat los van

uit. Dat is het enige dat je hebt. Verwacht ook

jouw visie. Iedereen leeft in een eigen, beslo

geen zelfrealisatie in de toekomst. Het is nu.

ten, geprojecteerde wereld, met al zijn beelden,

angsten en verlangens. Wat jij wezenlijk bent
is die vormloze essentie, die natuurlijke staat.
En die kun jij nooit leren kennen. Dat is God.
Daarom zegt men in India dat jij God bent,
aan de goden gelijk- meer nog, eerst moet jij
er zijn en dan pas kunnen er goden zijn. Dat
is geen blasfemie. Het is blasfemie wanneer
je van God, die vormloze essentie, een beeld

110

111

maakt. W i e ontdekt dat God in zijn hart

woont, ziet dit ook bij ieder ander. Dat hebben
die hindoes goed begrepen. En staat er niet in
de bijbel: 'Gij zult van de Heer Uw God geen
beeltenis maken?' Maar we zijn hardleers.

lexander: Wat wil je eigenlijk?

Bezoeker: Ik wil gevestigd zijn in die kennend

heid waar u zo vaak over spreekt.

Alexander: Kijk wat je daarvan weerhoudt en
ontken dat niet.
Bezoeker: Zou je kunnen spreken vanuit een

diepe intutie en is die diepe intutie een weg naar

het hogere bewustzijn? Ik bedoel kan ik volledig
open zijn naar de ander en mezelf
Allexander: Dat is allemaal new age-gebabbel,
aquarius-samenzweringen, de wereld willen
verbeteren - dat is niet hetgeen waarnaar we

112

113

hier verwijzen. Het is van groot belang om

De vraag is: kun je genoeg helderheid op

eerst voor jezelf te ontdekken wat je richting

brengen om je af te vragen wat je nu eigenlijk

is. Of je niet eigenlijk een verborgen wereld

wilt? Nog langer werken aan het ik waarvan

verbeteraar bent, of een relatielegger, of een

je niet het flauwste vermoeden hebt wat het

transformeerder in plaats van dar je zelfreali

is? Nog langer werken aan de wereld die al

satie wilt. Dat moet eerst duidelijk zijn. Wil

leen maar een idee voor je is? In die trip van

je zelfrealisatie of wil je new age-gebabbel en

zelfverbetering gaan? Of zoek je zelfrealisatie?

getob en de wereld veranderen. Zolang je de

Die twee hebben echter niets, maar dan ook

wereld wilt verbeteren, wil je jezelf verbeteren.

helemaal niets met elkaar te maken.

En zolang je jezelf wilt verbeteren, leef je in

waan omdat je niet weet war dat zelf is. Je
weet niet wat dat ik is. Je sleutelt dus aan iets
waarvan je niet weet wat her is. Als je zoiets
met een auto zou doen, krijg je op je duvel.
Terwijl her, als je aan de gang gaat met het
ik, of liever nog met een ander z'n ik, een
alom gewaardeerde bezigheid is. Zo gaat al
onze energie, al onze intelligentie- onze hele
investering- zitten in het verbeteren van de
ander en het verbeteren van onszelf. En wat is
uiteindelijk het resultaat? Dat je nog precies
dezelfde dingen doet als twintig jaar geleden,
alleen gecompliceerder. Je bent uitgekookter
geworden, sluwer, en je ziet je geconfronteerd
met minder mogelijkheden dan twintig jaar
geleden omdat je ouder wordt.

114

115

geleden - zag men niet eens het verband tussen

copuleren en het krijgen van kinderen. Door
het menselijk onderscheidingsvermogen is men
op een gegeven moment dat verband gaan zien.
Het weten, her ergens weet van hebben, het ken
nen is verantwoordelijk voor de invulling van
de wereld. Stel dat wij niets zouden weten van
al die atoombommen die op ons gericht staan,
dan zouden we er niet bang voor zijn. De kennis

ezoeker: Ik denk dat er, ondanks het feit

dat u dat steeds tegenspreekt, toch meer

is

dan watje kunt zien. Gedachten zijn er bijvoor

beeld ook, maar die zieje niet.
Alexander: Hoe kun je dan over je gedachten
spreken als je ze niet ziet, als je die gedachten
niet waarneemt? Er zijn ongelooflijk veel zaken
die we zomaar aannemen terwijl we ons nooit
afgevraagd hebben of het nu wel waar is wat we
zeggen. Wat we goed dienen te begrijpen is dat
we het hier niet hebben over magie, over ufo's
enzovoort. Toen de bloeddruk nog niet was om
dekt, had niemand last van te hoge bloeddruk.
Toen kanker onbekend was, ging er niemand
dood aan kanker. Vroeger ging je gewoon dood.
Vroeger - en nu spreek ik wel over heel lang
I 16

ervan creert angst. Denken creert de angst. Dat

behoort allemaal tot het memale gebied.
Bezoeker: Ik begrijp wel wat u wilt zeggen, maar

ik ben het er niet mee eens dat de dingen er niet

zijn als je er niet aan denkt ofer geen weet van
hebt. Ze zijn er wel!
Alexander: Ze bestaan alleen als gedachten,
niet in werkelijkheid. De wereld is een voor
stelling van het denken; er is geen rele wer
kelijkheid te ontdekken. Niemand ervaart de
wereld hetzelfde, iedereen leeft in zijn eigen
geprojecteerde wereld, gecreerd door angsten
en verlangens. Wat de echte werkelijkheid is
blijft onduidelijk. Nu werk je alleen maar aan
je eigen angsten en verlangens, niet aan een
wereld.

117

Je werkt hoogstens aan je eigen gecreerde we

Alexander: Genier van je wezenlijke natuur.

reld. Het kennen van een wereld bewijst alleen

Zolang je het raadseltje van je bestaan nier hebt

het bestaan van het kennen, niet van een we

opgelost, kun je niet anders dan op zoek gaan

reld. Het moment dat je bewust wordt, creer

naar wat je meent te zoeken. Zelfs het lopen in

je een wereld aan de hand van tegenstellingen:

de natuur zal je geen vreugde geven. Misschien

goed en kwaad, licht en donker enzovoort. In

zie je de bomen wel als een uitnodiging om

werkelijkheid hebben zij geen realiteit. Wan

jezelf op te knopen.

neer je iets benoemt als lelijk, ontstaat ook

mooi. Introduceer ik een oplossing, dan intro

GrofWeg gesproken zijn er twee soorten men

duceer ik een probleem. Alle tegenstellingen

sen. Een enorme groep heeft een identiteit

zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, want

voor zichzelf gevonden, is daar min ofmeer ge

het denken voltrekt zich zonder uitzondering

lukkig mee en steltzich nauwelijks vragen. Een

door middel van tegenstellingen. Daar is niets

andere groep, veel kleiner in aantal, is vagelijk

aan te doen. Leven en dood, warm en koud,

ongerust over zichzelf en leeft in een schaduw

verlichting en onwetendheid, er is altijd een te

van onrust en ontevredenheid. Die mensen

genstelling. Alles heeft een tegenstelling omdat

vragen zich af: is dit alles? Wat heeft het voor

je alleen maar in tegenstellingen kunt denken.

zin om geboren te worden, een tijdje te leven

Anders zou je geen referentiekader hebben. Het

en onbenullig te sterven? Wat is het doel van

benoemen van de dingen is nodig om te kun

het bestaan? Wie ben ik? Voor die groep men

nen overleven. Wat ik duidelijk wil maken is

sen spreek ik. Die andere groep mensen is al

dat we dingen benoemen die we eigenlijk niet

gelukkig en wandelt reeds in het bos, ook al

kennen.

zien zij door de bomen het bos niet. Dat jullie

allemaal enorme klunzen zouden zijn is een

Bezoeker: Vanuit uw visie moeten wij wel

heel andere kwestie. Ik zie geen identiteiten,

enorme klunzen zijn dat wij bij u komen en

dus ook geen klunzenidentiteiten.

niet in het bosgaan wandelen en van de natuur

genieten.
118

119

Uit: Het Directe Pad

anneer het waangehalte van de persoon

lijkheid voor de volle honderd procent

doorzien is, zijn alle kwaliteiten die je in je leven

zou willen, aanwezig. Maar omdat de interesse

voor die kwaliteiten dan zal zijn verdwenen en
er geen persoon meer is om die kwaliteiten te
willen aanwenden voor een schijngestalte, kun
je je voorstellen wat er dan overblijft. A1 clie be
wegingen waren er voor de persoonlijkheid. Die
bewegingen waren de persoonlijkheid zlf. Als
die verdwenen is, is er niemand meer om zich
daar zorgen over te maken of zich daarover te
verheugen. Je bent dan als een fiets clie van de
heuvel afrijdt. Meer niet. Maar ik weer wel wat
jij wilt: mensen helpen, de wereld verbeteren,
werken aan het milieu enzovoort. Er moer nog
zoveel gedaan worden...
121

Er hoeft helemaal niets gedaan te worden.

Alles gaat vanzelf perfect zoals het gaat. Waar
komt dar idee vandaan dat we mensen en de
wereld moeren helpen? Het veronderstelt dat
jij weet wat goed is voor de ander. Mensen
die weten wat goed voor je is, zijn zeer ge
vaarlijke mensen. Het is ook een aanmatigend
standpunt. Je ontneemt de ander de kans iets
te leren en je verlamt hem vaak met je hulp.
In wezen invalideer je de ander. Het is een
onderschatting van de ander. War nodig is, is
een ldeine aanzet, verder niets. Vaak houd je
de ander alleen maar gevangen in de identiteit
van slachtoffer en in hulpeloosheid. Eigenlijk
is het een symbiose. De een helpt, de ander laat
zich helpen. Het is een wederzijdse behoefte.
Veel helpen is helemaal geen helpen. Soms is
niet helpen beter, maar er is geen eensluidend
recept voor zulke zaken.

k heb weleens de fantasie gehad dat op een

dag alle clinten van de R.iaggs en psychia

trische ziekenhuizen, hulpverleningsinstanties

en new age-cursussen als door een wonder
geen moeilijkheden meer zouden kennen en
volkomen gelukkig zouden zijn. Er zou een
enorme verschuiving ontstaan, niet bij de
clinten, maar bij de hulpverleners! Plotseling
zou er niets meer te helpen zijn en zouden ze
een leegte ervaren van ongekende omvang.
De rollen zouden omgedraaid worden. Zon
der enige twijfel zou er een internationale
crisis uitbreken. Onthoud dar hulp krijgen,
slachtoffer zijn, clint zijn, identiteiten zijn
waarmee je je persoon overeind houdt, maar
dat hulp verlenen en mensen helpen en er
altijd zijn voor de ander ook identiteiten zijn

122

123

om de persoon overeind te houden. Wanneer

n keer werkelijk duidelijk wordt wie en wat
je bent, valt er niets meer te doen. De doener
en her doen bestaan niet meer.

ezoeker: Als ikprobeer de tegenwoordigheid

B te ervaren, dan vliegt mijn geest afte kanten

uit.

Alexander: Als je kiespijn hebt, ervaar je dan

tegenwoordigheid?
Bezoeker: Zeker.
Alexander: Luister, of je kiespijn hebt, aan het
bevallen bent, doodgaat of in coma ligt, de
tegenwoordigheid is er. Met of zonder jou.
Bezoeker: Ofik die ervaar, is wat anders.
Alexander: Hier zijn we bezig die te ervaren.
Dat is min of meer ons doel van deze week,

124

125

als er tenminste nier al te veel weerstand is.

Bezoeker: Die rustige geest is in zekere zin ook

We zijn hier om allerlei ideen, die evenrueel

een uitvloeisel van een leven waarin eigenlijk

beperkend kunnen zijn, op te helderen. Dat is

alle conflicten zijn opgelost.

het doel van dit soort gesprekken en van alles

wat we hier doen.

Alexander: Nee, meneer. Die rustige geest kn

een uitkomst zijn van zelfrealisatie, maar niet

Bezoeker: Toch komt het bij mij over dat een

per definitie. Die kan een uitkomst zijn, maar

zekere rust...

dat wil niet zeggen dat elke rustige geest een

zelfgerealiseerde geest is.

Alexander: Daarbij gepast is? Dus jij denkt dat

je op een kerkhof beter tot verlichting komt?

Bezoeker: Een leven vol onderdrukte conflic

Daar heb je pas rust!

ten...

Bezoeker: t ik eigenlijk probeer te zeggen is,

Alexander: Het enige dat iemand die onder

om het essentile te kunnen ervaren...

drukte conflicten heeft niet ziet is dat hij zich

met dingen kan identificeren of niet. Een leven

Alexander: De essentie is overal! Alles komt

dat blauw staat van de conflicten kan in tien

voort uit dat essentile. Alles fs dat essentile.

minuten groen staan. Identificatie of niet. Dt

Voor het bewustzijn is er niets te verbergen.

is het enige verschil. De rest is bedacht. Als jij

Alles is een manifestatie daarvan. Waar je ook

zwaar gedeprimeerd bent, zie je de hele wereld

kijkt: bewustzijn. Niets uitgesloten. De kunst

als een rotwereld. Dan word je verliefd, en

van het waarnemen is dat je alles leert zien. Be

de hele wereld ziet er totaal anders uit. Is die

wustzijn sluit niets uit. Jij sluit uit. Bewustzijn

wereld veranderd? Nee, jij bent veranderd. Je

is wat jij bent. Dat weet je donders goed.

standpunt is veranderd. Op het moment dat

je je standpunt verandert, verandert alles. Nu
gaan we nog een stap verder. Als je morgen
hoort dat je tien miljoen gulden gewonnen

126

127

hebt in d e loterij ziet de wereld er volmaakt

anders uit. Je standpunt is veranderd. Als
de belasting aan de deur komt en zegt: 'We
krijgen nog dertigduizend gulden van u,' dan
ziet die wereld er ook totaal anders uit. Het
standpunt dat je inneemt, precies zo ziet de
wereld eruit.

n principe heb je maar drie houdingen ten

aanzien van anderen. Je beschouwt jezelf als

lager, gelijk of hoger dan iemand anders. Met

betrekking tot een leermeester is het geen goed
begin jezelf als hoger te beschouwen dan de leer
meester, omdat het op die manier moeilijk wordt
iets te leren. Alles wat wordt gezegd of aangera
den, wordt betwijfeld of is verdacht. Eigenlijk
weet je het al beter. Niet dat je niet zou mogen
of moeten twijfelen, maar het is een negatief
soort twijfel die niet prikkelt om tot waarheid te
komen. In feite is het een psychologische reactie
die voortkomt uit deze houding. De aandacht
gaat in de verkeerde richting.
Beschouw je jezelf als gelijke, dan zijn er ook
problemen. Want daarmee houdt de leer128

129

meester op leermeester te zijn. Nu heb je een

en lager. De situatie kan gebruikt worden om

vriend met wie je alles zou willen delen en

rot de gewenste waarachtige gelijkheid te ko

bespreken. Alles is gelijk. Jij bent hetzelfde

men. Een optimaal resultaat ontstaat wanneer

als hij. Dat is in de relatie met de leermeester

de leerling de leermeester zijn plaats gunt.

waar en niet waar. Je slaat de spijker op de

kop, maar de plank volledig mis! Vanuit het
standpunt van de leermeester is er inderdaad
gelijkheid. Hij ziet jou niet anders dan wat
hijzelfis, namelijk bewustzijn zelf, maar jij ziet
hem op twee manieren, terwijl je denkt dat je
hem op n manier ziet. Je hebt een verborgen
agenda. Je ziet hem als gelijke, als een vriend,
maar tegelijkertijd wil je iets van hem, want
hij heeft iets wat jij niet hebt, of hij heeft iets
niet wat jij hebt. Je wilt iets van hem, je hebt
een belang. Daarin ligt het verschil. Jij denkt
dat jullie gelijken zijn, maar ergens weet je dat
het niet gelijk is. De leermeester weet dat het
gelijk is, maar is bekend met de ongelijkheid.
Dat is het grote verschil.
De derde mogelijkheid is dat je de leermeester
als hoger ziet en jezelf lager. Ook die houding
heeft voor- en nadelen. In werkelijkheid is de
leermeester niet hoger of lager dan jij. En als
er iemand is die dat weer, dan is her wel de
leermeester. Maar er is een situatie van hoger
130

131

'Wt niet is voorbestemd te gebeuren, gebeurt

niet. Ondanks welke inspanning dan ook. t
is voorbestemd, zal gebeuren. Dat is zeker. )
Dit briefje geeft hij aan zijn moeder ronder
iets te zeggen. Wat bedoelt hij hier nu eigenlijk
mee? Want Ramana Maharshi is niet iemand
die spreekt over karma als excuus, hij is niet
iemand die zegt dat dingen voorbestemd zijn
amana Maharshi zit al een paar jaar in de

Virupaksha-grot als op een dag zijn

moeder hem komt bezoeken en vraagt om

thuis te komen. Ze smeekt hem dit malle
gedoe te staken. Want moeders zien ook
in India niet graag dat hun zonen i n een
grot wonen, moeders zijn overal ter wereld
hetzelfde, ze maken zich zorgen om hun
kinderen. Maar Ramana Maharshi ant
woordt niet. Drie weken blijft zijn moeder
bij de grot zitten en elke dag vraagt ze hem
opnieuw mee naar huis te gaan, waar zij
voor hem zal zorgen. Ten slotte reageert
de jonge Ramana en schrijft hij iets heel
vreemds op een papiertje, iets wat je niet
zou verwachten van een man als Ramana
Maharshi. Hij schrijft:

132

en dat er geen ontkomen aan is. Ramana Ma

harshi maakt niet van dat soort ideen gebruik
om iets sluitend te krijgen. Hij zou eerder
zeggen dat karma het resultaat is van ver
eenzelviging met lichaam-denken-voelen, en
dat karma uiteindelijk helemaal niet bestaat.
Ramana Maharshi is niet iemand die gelooft
in voorbestemming. Wat Ramana Maharshi
hier zegt, moet op een andere manier verstaan
worden. Hij geeft een idee weer waar prak
tisch alle jnani's zich van hebben bediend en
dat voortkomt uit het diepe inzicht dat alles
met elkaar is verbonden. Om dat te kunnen
begrijpen, moeten we eerst een blik slaan op
ons eigen bestaan.
Wat is de oorzaak van ons bestaan? Beperk je
je tot je eigen leven, dan betekent dat op z'n
133

minst dat je vader en moeder elkaar ontmoet

ontwikkelt zich zoals her zich ontwikkelt.'

ten op een bepaalde plek, in een bepaalde

Er wordt wel gezegd: 'Er gebeurt iets als er is

situatie, met bepaalde conditioneringen en in

voldaan aan alle voorwaarden om het te laten

teresses, gedachten, gevoelens enzovoort. Dat

gebeuren.' Je kunt geen minuut van tevoren

valt niet te ontkennen. En hoe zijn je vader en

voorspellen wat er met je gaat gebeuren. Elk

moeder ontstaan? Uiteraard door het bestaan

moment kun je dood neervallen, maar her is

van hun ouders enzovoort. Zo gaat dat door

ook mogelijk dat we over vijftig jaar elkaar al

tot zo'n viereneenhalf miljoen jaar geleden,

lemaal nog kunnen zien, spreken en aanraken.

toen er een splitsing ontstond russen diverse

Je kunt niet met absolute zekerheid zeggen wat

soorten aap- en mensachtige wezens. Verder is

er over dertig seconden gebeurt. Dat geeft het

het niet meer te achterhalen. Er zijn veel oorza

bestaan een wat akelig en onzeker karakter,

ken voor juist deze stamboom zoals oorlogen,

maar regelijkertijd heeft het iets spannends.

volksverhuizingen, natuurrampen, maar ook

het effect van geneesmiddelen, wetenschap
pelijke ontdekkingen, werkgelegenheid en de
genen van je voorouders. Alles is dus afhanke
lijk van omstandigheden. Ben je bijvoorbeeld
in Amerika geboren, dan had je misschien in
Viernam gezeten ofwas je daar gesneuveld. Als
je hierover gaat nadenken, kom je binnen een
paar minuten uit op miljoenen en miljoenen
oorzaken en gevolgen. Wanneer je aandacht
zou besteden aan je situatie, is het absoluut
uitgesloten dat jij daar de hand in hebt. Er is
zoveel meer waar je de hand niet in hebt dan
waar je de hand wel in hebt dat je bijna zou
kunnen zeggen: les gebeurt gewoon, alles

134

135

zou je denken van kinderen? Het is mijn doel

in het leven om kinderen te krijgen.' Hij weer
naar die boer en die zei: 'Dat kun j e rustig
doen. Die vrouw zorgt gewoon voor de kinde
ren en de kinderen kunnen helpen met water
halen en zo.' Je begrijpt het al. Tien jaar later
stond er een gigantische onderneming

en hij

kwam nooit meer aan mediteren toe...

We denken vaak dat we onze tijd economisch
r was eens een yogi die erg graag onon

indelen en dat allerlei hulpmiddelen ons be

derbroken wilde mediteren, maar om te

hulpzaam zijn. W e denken dat die middelen

kunnen mediteren, moest hij eerst zorgen dat

ons leven gemakkelijker maken en dat we daar

hij water en voedsel had. Er was een boerderij

gelukkig van worden. Het regendeel is vaak het

in de buurt waar hij elke dag bedelde om melk

geval. Ik herinner me een ander verhaal. ..

en water en eten. Op een dag zei de boer:

'Luister eens, nu kom je hier elke dag. Waarom

In India leefde een eenvoudige, gelukkige man

neem je geen koe? Die laat je gewoon grazen.

die elke dag ging vissen. Als hij om elf uur

mediteert, die koe zet je aan een paal, dan

een visje had gevangen, liep hij terug naar het

Jij

heb je elke dag

melk en hoef je dat hele eind

De yogi vond dat nog niet zo'n

vrouw en ging een

dutje doen. Zijn vrouw maakte het dan 's mid

slecht idee, maar hoe moest hij dan warm eten?

dags klaar en 's avonds aten ze het visje op met

'Nou', zei de boer, 'net als ik en iedereen, neem

wat rijst en wat groenten. Dat ging al tientallen

gewoon een vrouw, die zorgt wel voor je eten

jaren zo en iedereen was tevreden. Hij had van

en jij mediteert.' Zo gezegd, zo gedaan. Hij

een rietstengel een hengel gemaakt. Daaraan

zocht een vrouw, hij trouwde en leefde zoals

hing een draad van vlas en het dobbertje had

iedereen. Dus na een jaar zei de vrouw: 'Wat

hij gesneden uit de kurk van een fles die hij een

136

137

niet te lopen.'

dorp, gaf het visje aan zijn

keer gevonden had. Aan dat draadje van vlas

van het geld gaan rentenieren en niets doen!'

hing hij een stukje brood en zo viste hij elke

'Maar', zei de Indir, 'dat doe ik al

ochtend in dat meertje. Op een dag komt er

een Amerikaan, die met vakantie was om tot
rust te komen, naar de visser toe. Die Ameri
kaan was een echte zakenman, iemand die dus
economisch dacht. De Amerikaan vraagt: 'Wat
bent u aan het doen?' De Indir zegt: 'Ik doe
niets. Ik ben aan het vissen.' 'Maar waarom
ben je aan het vissen?' vraagt de Amerikaan.
'Omdat ik dan een lekker visje vang, dat neem
ik mee naar huis, mijn vrouw maakt het klaar
en dan eten we dat visje en voor de rest doe
ik niet veel.' Zegt die Amerikaan: 'Als je nou
twee hengels neemt en die aan elkaar aan een
stok bindt, dan zou je twee vissen kunnen
vangen in plaats van n.' 'Ja, en dan?' zei de
Indir. 'Nou, dan zou je er eentje zelfkunnen
nemen en eentje verkoop je aan je buurman
en dan heb je wat geld.'

je

'En

dan?' 'Dan

kun

nog een hengel kopen, dan heb je er drie

of vier en dan kun je nog meer vissen vangen

en meer vis verkopen en dan kun je nog meer
hengels kopen. Daarna kun je samen met je
vrouw een winkel beginnen en mensen in
dienst nemen die het werk doen.' 'Ja', zei de
Indir, 'en dan?' 'Wel, dan kun je uiteindelijk

138

139

. . .

!'

Uit:

SubjectiefGewaarzijn

Voorwoord

e lezer die ervan overtuigd is dar hij zich

D zelf en daarmee de ander kan leren be

grijpen via identiteit(en) waar hij zichzelf voor

aanziet> verspilt zijn tijd met het lezen van dit

boek en maakt onnodig kosten.
Voor enig inzicht in de teksten zal de lezer
bereid moeten zijn- in ieder geval tijdens het
lezen van de teksten- zijn standpunten enigs
zins te verlaten of op zijn minst te onderzoeken
of hij een identiteit heeft of is.
Zonder die minimale bereidheid heeft dit boek
geen enkele waarde en vermoeit men zich slechts
met onnodige gedachten en concepten.

Alexander Smit, 1 januari 1997, Amsterdam.

141

Ik heb geen bewustzijn

Niet je wezenlijke natuur

Ik heb een huis, maar ik ben geen huis.

Dat wat zich gedentificeerd heeft met lichaam,

Ik heb een tuin, maar ik ben geen tuin.

denken of voelen is tijdelijk en kan daarom niet

Ik heb een hond, maar ik ben geen hond.

je wezenlijke natuur zijn.

Ik heb een lichaam, maar ik ben geen lichaam.

Ik heb gevoelens, maar ik ben geen gevoelens.
Ik heb gedachten, maar ik ben geen gedachten.
Ik heb ervaringen, maar ik ben geen ervaringen.
Ik heb geen bevvustzijn, maar ik ben Bewustzijn.

142

143

Bewustzijn

Slechts twee problemen

Voordat er ook maar n gedachte kan ver

Er zijn slechts twee problemen: f er is iets

schijnen, voordat er ook maar n gevoel kan

worden gevoeld, voordar er ook maar iets kan

wat we nier willen, f we willen iets wat er

met ts.

gebeuren, is er bewustzijn.
Door het bewustzijn wordt het lichaam
gekend. Door het lichaam wordt de wereld
gekend. Maar bewustzijn is iets anders dan
her lichaam.

144

145

Acceptatie

Altijd

Acceptatie is het synchroon lopen met wat

Dtgene wat altijd is, wat je nooit verlaat, wat

er op dit moment gebeurt. Niet-accepteren

berekent dat we iets anders willen dan wat het
leven ons op dit moment voorhoudt.
Wat het leven ons voorhoudt, is wat we zijn. Of
ons dit bevalt of niet is het terrein van de afgeschei
den identiteiten die een leven op zichzelfwensen
te leiden en steeds weer opnieuw bewustzijn als
vormloze essentie trachten te monopoliseren.
Dus is acceptatie als daad uiteindelijk her ver
zet tegen het onvermijdelijke, ongedefinieerde
zijn wat we zijn. Het conflict is dar we onszelf

onveranderlijk aanwezig is, alleen dt heeft

recht op de naam Ik.
Al het andere - ik loop, ik sta, ik denk, ik voel,
ik ben die en die, ik ben nier die en die - is
onderhevig aan veranderingen en kan daarmee
niet het Absolute zijn.
Dat wat alles kent, is onveranderlijk kennen
in het veranderlijk gekende.
Niemand vormt hierop een uitzondering.

anders bedenken dan.het leven aangeeft.

146

147

Uit: Het Onmiddellijke Zien

k weet nog dat ik in Baarn altijd zei: 'Er is

geen betere goeroe dan een dode goeroe.'

Waarom? Omdat je van een dode goeroe kunr

maken wat je wilt. Die levert geen gevaar meer
op) die is veilig dood. Het grootste gevaar in
deze wereld is een levende leermeester. Die is
gevaarlijk. Dode leermeesters kunnen vereerd
worden; je kunt ervan maken wat je maar wilt,
met video's en foto's en dergelijke. Zo eigent
men zich nu Ramana Maharshi toe. Hij wordt
ingerekend, terwijl hij zich dertig, veertig jaar
lang heeft kunnen onttrekken aan de massa
en aan de goegemeente en her gepeupeL Nu
hebben filosofische clubs zich meester gemaakt
van Ramana Maharshi en nu zie je video's,
boeken en god weet wat allemaaL Dat kan al
lemaal ingevuld worden. Wat er in die boeken
149

staar, heeft helemaal niets meer re maken met

wat Ramana Maharshi gezegd heeft. Het gaat
nier eens meer over Ramana Maharshi. Het
gaar om invullingen en concepten van mensen
die daar geweest zijn, of net niet geweest zijn.
Zo krijg je een heel assortiment verhalen dat
steeds meer aangedikt wordt. Over tweehon
derd jaar is de foto van Ramana Maharshi nog
heiliger geworden; de vuiltjes zijn weggewerkt
en uiteindelijk wordt het een soort pop. Dan
is hij helemaal dood. Dat is jammer. Dat is
met veel van die mensen gebeurd.

ezoeker:

Alles wat tot conflict kan leiden,

moetje mijden?

Alexander: Heb ik dat gezegd? Zeg eens wat

je gehoord hebt.
Bezoeker:

Wttt tot conflict kan leiden, moet je

mijden.
Alexander: Nee, want dat mijden zou ook
tot conflict leiden. Ik bedoelde het in een
bepaalde context. Voor de meeste mensen is
een 'toestand van voldoening' een leven met
weinig conflicten, maar dat is uitgesloten. Het
leven is conflict. Het feit dat je leeft is conflict
en het begint al in de baarmoeder, nee, nog
eerder. Er is een strijd gaande van het begin

150

151

tot het eind. Eerst is er de strijd wie het eitje

mag bevruchten; als het bevrucht is, wordt
het onmiddellijk ingekapseld en wordt er een
muur omheen gebouwd en god weet wat nog
meer om het te laten groeien. Binnen de baar
moeder heb je tenminste nog het rijk alleen,

je geen geld hebt om geweld- of seksfilms te

kopen, kijk dan maar gewoon naar een
tuurfilm op

tv.

Dat is precies wat er in jouw

leven gebeurt, het is precies wat er in mijn

leven gebeurt, alleen met een laagje leugens
en nog meer leugens

eroverheen

maar als je dat rijk ook nog moet delen met

een ander, is er ook al conflict. Dan volgt de
strijd moeder-kind: hoge bloeddruk, moeder
kan sterven enzovoort. Het gaat erom dat wie
het meeste vreet, het redt. Ja, het is allemaal
niet zo mooi. Als het dan echt misgaat, word
je nog geboren ook en dan word je van een
waterdier ineens een luchtdier. Ineens ben je
buiten en dan volgt het conflict met moeder
en tantes. Tegen de tijd dat je zeven bent, is
er allemaal niets meer aan te doen.

Lift is a

problem. De manifestatie op zich is absurd. Ga

maar na, alles leeft op en van alles. We leven

voortdurend van de vernietiging van andere

levensvormen. A1s je bang bent om te doden of
om zelf dood te gaan, word je vegetarir. Maar
een plant is ook leven. We leven voortdurend
op en van alles. Dat noemen we natuur. Kijk
naar natuurfilms. Allemaal wreedheid, in onze
ogen althans. Het gaat in natuurfilms altijd
over drie dingen: eten, moorden en seks. Als

152

na

153

k heb mijn goeroe ooit eens horen zeggen:

'Dit is het meest krankzinnige onderwerp

ter wereld. Ik spreek nu zesenvijftig jaar over

ens ken uzelf'. Wat wordt er met dat

zelf bedoeld? In de vrijmetselaarstempel

vind je dat ook: 'Ken uzelve'. En alle vrijmet

dit onderwerp en ik heb me geen seconde

selaars zijn het erover eens dar je jezelf moet

verveeld. En her gaat nergens over! Ik praat

kennen. Maar iedereen denkt dat her betekent

over iets waar je niet over kunt praten en dat

dat je je eigen karakter moet kennen, dat je

zinloos is, but

zo is her!

moet weten wat je eigenschappen zijn, maar

Vanuit her standpunt van leegte is het allemaal

daar heeft het niets mee te maken. Het bete

niets, maar vanuit het standpunt van vorm is

kent 'ken uzelf als wat u wezenlijk bent' en dat

het alles. Nogmaals, realiseren dat je die leegte

heeft niets te maken met je eigenschappen ofje

bent is wijsheid en realiseren dat je alles bent is

karakter. Mijn moeder zei vroeger, als ik weer

liefde. En zo komen wijsheid en liefde samen

eens een verloofde mee naar huis nam die zij

en dar is nu precies wat je wezenlijke natuur

niet aardig vond en een tante haar vroeg: 'Is

is: wijsheid en liefde die zich uitdrukken als

het wat?' 'Nou nee, het is een kennisje'. Een

zichzelf in zichzelf.

kennisje is iemand met wie je kennis hebt

wasn't

it

lovely!' En

gemaakt en daar blijft het dan bij. En jezelf

kennen, wat een enorme hobby schijnt te zijn

154

155

vandaag de dag, zit in de sfeer van een object,

een gendividualiseerd zelf. De godsdiensren

omdat de ziel weer verlangt naar de eenheid

in de afgescheidenheid die je ervaart.

noemen her waarschijnlijk 'ziel'. In het Sans

kriet is het woord zieljivan en het woordjiva
betekent leven. Dus levend zijn is ziel hebben,
wals soul hebben. Iers heeft soul. Als je iets
zingt wat je raakt, dan heeft her ziel. In Spanje
noemt men dat duende. Dat berekent dat her
rot leven is gekomen. Hoe beoordeel je of
een boeddhabeeld goed is? Als je tranen in je
ogen krijgt wanneer je ernaar kijkt. Dan weet
je dat her een goede boeddha is. Als je geen
tranen krijgt, moet je het niet kopen. Dan is
her hebzucht. Dan is het orale bevrediging,
maar als je tranen in je ogen krijgt van een
mens of van een dier of van een object, dan
is de ziel geraakt. Toen ik Indiase muziek stu
deerde, heb ik eens een paar lessen gehad van
Ali Akbar Khan. Hij zei altijd hetzelfde: 'ifyou
practise the raga, you have to practise until you
cry. Then the raga becomes a goddess.' De raga

(de muziekstructuur) wordt een godheid; ze is

levend gemaakt. Dan heb je de muziekstruc
tuur tot leven gebracht. 'You have to cry, and
you know what', zei hij dan, you cry, you don't
start laughing. Is het niet vreemd dar mooie
'

muziek altijd droevige muziek is? Dat komt

156

157

dingsweg als advaita- een weg die nota bene

bedoeld is om je te bevrijden van onwetend
heid en van de modderlagen waar je je mee
hebt ingesmeerd- gebruikt wordt om jezelf
opnieuw te bedekken met een transparante
modderkorst van ideen als 'denken is slechts
een beweging in bewustzijn'. Het is wel waar,
maar het is niet waar voor jou! Eigenlijk zou
je moeten zeggen: 'Ik snap er geen bal van,

A lle spirituele zoekers zijn bedriegers. Ab

.fl.s olute bedriegers. Het begint al als ze
binnenkomen en zeggen: 'Ik ben op zoek
naar waarheid. Ik ben op zoek naar alom
tegenwoordige en allesomvattende, onvoor

waardelijke liefde.' En ze zijn altijd zwak, ziek

en misselijk. Altijd bezig met voeding, altijd

bezig met hun medicijnrjes en hun vitamien

tjes, met hun homeopathie. Her lijkt wel of

de hele spirituele wereld ziek is. En zo is het

ook. Hoewel ze allemaal menen te weten 'ik
ben mijn lichaam niet', worden er nergens

zoveel middeltjes verkocht als in spirituele

kringen. Dt bedoelt de oude Cheng met 'je

bezighouden metfutiliteiten'. Dat berekent, niet

begrijpen waar het om gaat. En de ultieme
perversie in spiritualiteit is dar een bevrij158

hoezo ik ben mijn lichaam nier?' Maar nee,

jullie kakelen alles gewoon na, je papegaait
gewoon alles na. Dus wat er echt in zit, komt
ex: nooit uit. En dat komt omdat denken en
voelen, de inhoud van het bewustzijn, in twee
lagen verdeeld zijn: een laag die je laat zien en
een laag die je niet wilt laren zien. En het ik

is het regulerend mechanisme ertussen. Twee

psychiaters ontmoeten elkaar in het caf en
de een zegt: 'Hoe is het met je?' 'Gaar wel',
zegt die andere psychiater, 'maar gisteren
heb ik een freudiaanse vergissing gemaakt.
Ik wilde tegen mijn vrouw zeggen: "Geef me
eens een glas water", maar ik zei: "Vuil vies
teringwijf, je hebt mijn hele leven verziekt".'
Over verdeeldheid gesproken ... Wat we wer
kelijk denken, wat we werkelijk voelen, wat
er werkelijk gaande is, is iets heel anders dan

159

die papieren show die opgevoerd wordt. Het is

echt iets anders. En waarheid heeft de neiging
alles aan het licht te brengen. Dat is waarheid,
dat alles gewoon belicht mag worden, in het

licht gebracht mag worden. En dan lost het

op in zichzelf als zichzelf.

r is geen oorspronkelijke geest. Laat dat

goed tot je doordringen. Ik kan je geen

saai leven beloven zonder problemen, maar

wel een fascinerend leven, een intens leven.
De vloek van bewustwording en zelfrealisatie
is dat het leven er niet harmonischer en leuker
op wordt, maar intenser en totaler. Er bestaat
geen bestaan zonder conflicten en problemen,
maar een probleem vraagt alleen maar om
een oplossing. Meer niet. Problemen zullen
dus altijd blijven bestaan, maar problematiek

is niet nodig. Er is een groot verschil russen

problematiek en problemen. Gewoon onder
kennen dat er problemen zijn, is realisme. Dat

is een teken van intelligentie en hoort bij de

versehijningsvorm.

160

161

ezoeker:

ar blijft het bewustzijn ei

genlijk als ik doodga?

eluk zit 'm in heel kleine dingen: een

hond die een stukje met je meeloopt, een

paard dat je komt begroeten, de wind door je

Alexander: Waar het nu is, nergens niet. Dus

haar, een glinstering op de bomen, de geur

overal. Aan Ramana Maharshi werd ooit ge

van de aarde als het net geregend heeft, een

vraagd: 'Waar gaat u naartoe als u sterft?' Toen

baby die naar je lacht. War wil je nog meer?

zei hij: 'Waar zou ik naar toe moeten?' Toen

Dat is niet potisch. Dat is realistisch. Het

Wolter Keers het tijdelijke voor het eeuwige

gebeurt vlak voor je! Nog afgezien van alle tv

had verwisseld, liet een helderziende mevrouw

programma's. En als je maar niets veroordeelt,

weten dat

Wolter Keers ontmoet had 'in

worden de dingen steeds leuker. Je mag wel

de sferen'. Ze was hem regengekomen 'in de

be-oordelen, maar je hoeft niet te ver-oorde

sferen'. En toen vroeg ik natuurlijk: 'Wat zei

len. Verwonder je over je lichaam, over het

hij?' Ja, dat wil je dan toch weten, nietwaar?

denken. Er zijn mensen die zichzelf helemaal

En ze antwoordde: 'Ik vroeg: "Wolter, hoe

gek kunnen denken en dan zeg ik altijd: zie

is het daar?" en hij zei: "Hoezo daar?" Ik zei

het nu eens anders. Zie het als een ongelooflijk

tegen haar: 'Ja, dat was Wolter!' Echt gebeurd.

talent dar je hebt om zulke dingen te kunnen

'Hoezo daar?' Dat is typisch Wolter.

denken, om zulke maaksels, zulke spoken in

ze

162

163

je hoofd te bedenken! En dan beginnen ze te

lachen, want dan denken ze: ja, zo heb ik het
nog niet bekeken.

isargadatta zei altijd: 'Wat jullie van mij

vinden, interesseert me niet, want wat

je .vandaag van me vindt, kun je morgen

weer veranderen. Ik ben geen gedachte in

mijn hoofd en zeker geen gedachte in jouw
hoofd.'

164

165

kzelfheb van nature een ongelooflijk bere

kenend denkvermogen. Op school al. Ik

kan ijs verkopen aan een Eskimo. Ik kan zand

verkopen aan een Arabier. Dat is een talent,
dat is een gave. Ik kan u iets verkopen wat u
helemaal niet wilt. Dat is het denken, en dat
is ook leuk. Maar voor spiritualiteitheb je er
niets aan. Als ik dat ontwikkelde denkver
mogen niethad, zou ik dit werk niet kunnen
doen, want ik moet kunnen inschatten, bere
kenen, timen. Ik moet ophet juiste moment
een prikje geven en ophet juiste moment een
doodsklap. Begrijpt u? Een goede goeroe, een
goed leermeester is een handelsman.

aat n ding duidelijk zijn, ee goeroe die

_
niet tegenhet fatsoen zondigt, 1s geen goe

roe. Dat is eenheilige en dat is iets totaal anders.

Fatsoen is niets anders dan gestolde angsten en
verlangens in neurotische vorm. In essentie is
het onfatsoen en angst, want zodra je een kans
ziet onfatsoenlijk te zijn, grijp je hem. Dat zie
je bijvoorbeeld als mensen een paar glazen wijn
of bier op hebben. Dan worden er onbekom
merd winden gelaten en er wordt om gelachen,
remmingen vallen weg enzovoort. We doen dan
dingen die we eigenlijk willen doen. De mens
is onfatsoen plus angst. Zodra de remmingen
weer hun vertrouwde plaats hebben ingenomen,
krijgen we precies op datzelfde moment gevoe
lens van spijt en schuld. Vanclaar dat mannen
die een pleziertje buiten de deurhadden altijd

166

167

thuiskomen met een cadeautje voor hun vrouw.

Onthoud het, dames! Let op als hij thuiskomt
met een cadeautje! Als een man bloemen mee
neemt of chocolade of ineens vrolijk is en heel
liefgaat doen, is er iets mis. Vrouwen weten dat;
ze

voelen dat gelukkig heel goed aan.

Schuld is de creatie van een stel boeven. Schuld

is een maaksel dat helemaal niet bij de mens
hoort. We zijn er zo door en door mee besmet,
dat we het zelfs als strategie gebruiken om
onze zin te krijgen door de ander schuldge
voelens op te dringen. Wat is een hysterische
persoonlijkheid anders dan iemand die een
ander steeds het gevoel wil geven dar hij/zij

ezoeker: Als inzicht een kwestie van den

ken is, wat is zelftealisatie dan voor hande

ling?

Alexander: Geen denken, en her is zeker geen

de schuld is van van alles en nog wat.

handeling. Het is een zijnservaring. Je kunt

Schuldgevoel wordt gebruikt als strategie om

de ervaring is veel directer, die is onmiddellijk,

beschrijven hoe een sinaasappel smaakt, maar

je zin te krijgen. Maar je bent nier schuldig.

je hebt helemaal geen beschrijving nodig, be

met

halve als er geen sinaasappels zijn. En door een

schuldgevoelens willen tot onschuldgevoelens

boek over sinaasappels te lezen, krijg je alleen

Je bent ook niet onschuldig. Mensen

komen, en dat is alleen maar de andere kant

van de zaak. Je bent alles, dus ook schuldig en
ook onschuldig. Schuld is een concept. On
schuld is een concept. Jij bent geen concept.
Jij bent geen idee. Jij bent het onvoorstelbare,
waarin ideen verschijnen en verdwijnen.
168

maar meer trek als je van sinaasappels houdt,

of je krijgt nog meer weerstand als je niet van
sinaasappels houdt. Laten we zeggen dat het
een heerlijk boek is over sinaasappelsap, maar
n slokje sinaasappelsap en het hele boek is
overbodig.
169

Dat hoor je ook vaak zeggen: 'Zo'n goed boek

Eerder verschenen bij uitgeverij Samsara

over zelfrealisatie, geweldig, ongelooflijk, zo'n

niveau, daar heb je nog nooit van gehoord,
fantastisch, een kostbaar juweel, dat krijgt een

Adams, Robert- Scilte van het hart, deel!

apart plaatsje in de boekenkast.' Nergens heb

Adarns, Robert-Stilte van het hart, deel 2

ik jus d'orange zo goed horen beschrijven.

Adyashanti- Dansende leegte

Adyashanti- Ware medicatie

Ervaring is altijd direct. Ervaring is onmiddel

lijk. Zonder middelen. Het ervaren is er altijd.
Je kunt er niet in. Je kunt er niet uit. Zou dt
het dan misschien zijn ... ik durfhet bijna niet
te zeggen ... Probeer maar eens de smaak van
honing te beschrijven. Het is allemaal veel

Adyashanti- Her einde van je wereld

Balsekar, Ramesh -Er was eens ...
Bancroft, Anne-Woorden van Boeddha
Beinrema, Rira-Jnana yoga in de prakrijk
Bongers, Sally -Alledaagse verlichting
Boogaard, Han van den I Wei Wu Wei- Leven zond tranen

eenvoudiger, neem een hapje! Die onmiddel

Byrom, T homas-Het hart van bewustzijn

lijkheid, het hier en nu, die tegenwoordigheid,

Cohen, Alan

is werkelijk het enige kapitaal dat je hebt. Daar

gebeurt het. Wat het is, weet niemand. Het
regent, het is koud, het gaat niet goed, maar
wat het is, weet niemand. Met 'her' wordt het
somtotaal van het gebeuren aangeduid. Hoe
gaat het met je?

Bent u nt zo gelukkig als uw h on d?

Cohen, Alan- Wijsheid uic her hart

Crowley, Gary- Van hier naar hier
Delden, Jan van-Terug van nooit weggeweest
Delden, Jan van- Zelfrealisacie, is die nu alles?
Dych, William - Amhony de Mello, een bloemlezing
uit zijn werk
Foudraine, Jan-Metanoia
Poster, Jeff- Leven zonder middelpunt

Het is voor niemand die hier zit meer een

Gangaji- Vrijheid in overgave

geheim. Je kunt nier zeggen dat het je niet is

Glassman, Bernie-Oneindige cirkel

verteld. 'Het enige kapitaal dar je bent en hebt,

,
is het onmiddellijke nu. En wie dat in al zijn

Greven, John - En, de bestemming die je nooit

nietigheid en grootsheid realiseert ...

170

hebt verlaten
Hamill, Sam I Lao Tse- Tao Te Tsjing

Harding, Douglas-Open voor de bron

Mello, Anthony de- Bewustzijn

Harrison, Steven- Zoek geen antwoord

Mello, Anthony de - De weg van stilte

Harrison, Steven-Het gelukkige kind

Morinaga, Soko -Van leerling tot meester

Harrison, Steven-En-zijn in relaties

Nisargadarta Maharaj - In woord en beeld

Hartong, Leo- Ontwaken in de droom

Parsons, Tony- Zoals het is

Heyboer, Amon - De fllosofl.e van een oorspronke-

Parsons, Tony-Niemand hier

lijke geest

Parsons, Tony-Niemand daar

Heyboer, Anton- The philosophy of an originaJ mind

Parsons, Tony- Alles en Niets

Hillig, Chuck- Verlichting voor beginners

Raaijmakers, Annette-Volledig vrij

Hillig, Chuck-Parels voor de ziel

Ram Tzu- Wie zoekt zal niet vinden

Hyde, Unmani Liza- Ik ben het leven zelf

Ramana Maharshi - In woord en beeld

Inzicht, vingers wijzend naar de maan

Rossum, Jan van-Je bent niet wat je denkt

Jourdain, Stephen I Farcet, Gilles-Zomaar verlicht

Schoonderwoerd, Sirnon- Een christen op satsang

Katz, Jerry- Non-Dualiteit

Sef!gtsan - Oorspronkelijke Geest

Keers, Wolter-Vrij zijn

ShantiMayi- Ons hare weet alles

Keers, Wolter-J nana Yoga

Shapiro, Isaac-Het gebeurt vanzelf

Krishnamurti, U.G.-De denkbeeldige geest

Smit, Alexander - Kennendheid

Lake, Gina - Het mechanisme van verlangen

Tathagata, Florian- Zijn

Lammers van Toorenburg, Wendy - Hoogbegaafd,

Tollifson, Joan - Ontwaken in het alledaagse

nou en?
Lammers van Toorenburg, Wendy - Werkboek
Hoogbegaafd, nou en?

Vingerwijzingen-Artikelen uit den jaar InZicht

Watts, Alan-Word wat je bent
Wei Wu Wei- Onwerelds wijs

Liquorman, Wayne- Never mind

Whenary, Roy-De structuur van zijn

Lucille, Francis-Eeuwigheid NU!

Zuijderhoudc, C. B. -Meester Eekhart versus advaita

McKenna, Jed - Spirituele verlichting? Vergeet het

maar!
McKenna, Jed-Spiritueel Incorrecte Verlichting
McKenna, Jed - Spirituele Oorlogvoering
McKenna, Jed- Notities

Voor een overzicht van onze tirels (met tekstfrag

menten) kunt u ook kijken op onze website:
www.samsarabooks.com
Daar vindt u informatie over de boeken in voor
bereiding, de agenda met informatie over lezingen
van onze auteurs en kunt

zich opgeven voor onze

nieuwsbrief of een catalogus aanvragen.

Samsara Uitgeverij bv
Herengracht 341
1016 AZ Amsterdam
Telefoon: 020- 5550366
Fax: 020- 5550388
E-mail: info@samsarabooks.com