You are on page 1of 291

DON

KI N

L I

NGI M TT
h n 1

ngi th tt
, ,

M l bn l thy l ngi dn dng chi li cho con.


S khc bit trong phuong thc gio dc ca m s nh hung dn c cuc di con .

Tc gi va l mt ngi m tt va l mt ngi thy tt, cun sch ny ch trng kt


ni gio dc nh trng vi gio dc gia nh, v cm thy gio dc gia nh khng c coi
trng v khng ng cch nn t tn cho cun sch l Ngi m tt hon l ngi thy
tt.
Mt cun sch dng cm, c t tng, y tr tu, l mt cun sch gio khoa v gio
dc gia nh him c, dm nhn thng vo vn gio dc, li o su suy ngh; c quan
nim gio dc c o, c tr tu gio dc, v quan trng nht vn l trn y tnh yu
thong.
Cun sch ny c th dnh cho cc ph huynh c, thy c gio c, mt ngi quan
tm ti gio dc nh ti cng c th rt ra rt nhiu iu b ch t cun sch ny.

Hc gi ni ting, gio s i hc Bc Kinh Tin L Qun

T H I U
C N H GI I T U Y T D IU C A GIO DC - T N TM N H U N G KH NG
D U V T
Chu H c ng
Ti quen bit Don Kin Li khi c y n i hc S phm Bc Kinh hc thc s, khi
Hc vin Gio dc trc thuc i hc Bc Kinh va mi phn thy hng dn cho
nhng thc s gio dc bn h. C y la chn gio dc gio vin1 lm phong hng
nghin cu ca mnh, m mt trong nhng phong hng nghin cu ca ti va hay cng
l lnh vc gio dc gio vin ny, chng ti quen bit nhau nh th.
Tc phm u tin ca Don Kin Li m ti c chnh l th ca c y. Ln u gp
mt, c y tng mt tp th ca mnh cho ti. Th ca c y rt hay, c xong ti cm
nhn c c y l mt ngi rt tinh t, vit lch tt, nhng cng khin cho ti hi lo lng.
Mt nh th c th tnh tm nghin cu mt vn , v dng ngn ng hc thut hon
ton khc vi ngn ng vn hc hon thnh lun vn ca mnh khng? Thc t chng
minh s lo lng ca ti l tha thi, c y khng ch l mt ngi trn y thi cm m cn
l mt nghin cu sinh ht sc thc t. Lun vn ca c y rt cng phu, vit cng rt quy
phm, th thin c quan im ring ca mnh. ng thi, trong thi gian vit lun vn,
mt chuyn khc ca c y cn t gii nh trong cuc thi v hc thut ln u tin dnh
cho nghin cu sinh ca Hc vin Gio dc thuc i hc S phm Bc Kinh. Nhng iu
ny khin ti thm tin tng vo nng lc nghin cu hc thut ca c y.
Sau khi Don Kin Li ly c hc v thc s t trng i hc S phm Bc Kinh,
bt u bn rn cng tc; nhng hng nm vo dp ngy Nh gio c y lun lin lc vi ti.

iu khin ti bt ng l trc ngy Nh gio nm nay, c y mang ti bn tho cun


sch mi ca mnh. Hai moi my vn ch, dng nh ti c lin mt mch.
Trc y ti cng c rt nhiu sch v thnh hnh trong x hi c lin quan n
phong din gio dc, nhng cng ch tip xc vi my quyn, nhng th khu hiu, v
thc tp th2 thc s khng hp vi gout ca ti. Nhng ti li c lin mt mch cun
sch ny ca Don Kin Li. Khng phi v chng ti c quan h thy tr m ch yu v sch
ca c y vit rt d hiu nhng v cng chuyn nghip; s su sc v t duy v s on gin
v iu luyn trong thao tc ca c y i vi mt s vn v gio dc tr em khin ti
c cm gic bng ng. V d nh phong din tr em c sch, xy dng vn ha gia nh...
Don Kin Li tng lp ch s cng tc trong trng tiu hc, cho rng gio dc tiu
hc l quan trng nht. Cui cng v rt nhiu nguyn nhn, nguyn vng ny khng
thnh. Hin ti, c y dng phong thc nghin cu v vit sch, ht sc truyn b l lun
gio dc. C y ni mc tiu ca mnh chnh l dng t tng gio dc ng n trc tip
tc ng ti cc hc sinh, nhng khng phi ch dng li sch v hoc b mt l lun. Cho
nn c y vit cun sch ny, ly t cch mt ph huynh v mt nh nghin cu vit,
dng nhng hnh vi i thng din gii nhng l lun tru tng. Ti cho rng cun
sch ny cha ng nhng kinh nghim thc tin phong ph, li mang tnh gio dc; va
c chiu su t duy va d c d hiu. C th lm c nhng iu thc khng d dng
g, m li v cng ng qu. N c th cung cp cho nhng v ph huynh con ng nui
dy con tr hiu qu v thc dng. Sau khi c xong cun sch ny, dng nh n nh
hng ti thi v phong php gio dc ca ti i vi con trai mnh.
Ti sm nghe ni rng con gi ca c y rt xut sc, nhng ch khi c tc phm
ny mi bit rng s xut sc ca mi mt a tr u c ngn ngun. T cun sch c th
thy c c y ht lng v con gi nh th no, v phong php gio dc ca c y t
nhin nhng khng li du vt ra sao - y mi l gio dc chn chnh, l cnh gii tuyt
diu ca gio dc.
Mt ph bp tn tm s c th tr thnh mt u bp cao cp, mt ngi m tn tm
cng c th tr thnh mt nh gio dc nhi ng. C a tr no l khng cn nhng ngi
cha ngi m c t cht gio dc y? Tnh hnh ph bin trong x hi by gi li ngc
li, ph huynh i vi con ci ht lng nhung khng dng ng phong php, ch yu
qun gio l chnh, ch no cng can thip ht sc trm trng, ci m tr lnh hi c ch
l s cng ch, ch khng phi l gio dc. Nu nh cun sch ny c th khin cc ph
huynh v thy c nhn thy, khi i din vi tr tn tm nh th no, khi dy d tr
khng du vt ra sao, vy th lm c mt chuyn v cng hu ch.
y phi ni r mt iu rng, cun sch ca Don Kin Li c t tn l Ngi
m tt hon l ngi thy tt khng h c so snh gia ngi m v ngi thy. Trong
trng hc v trn ging ng, ngi thy l ngi dn ng, ch o cho con tr thm
ch cn l tm gong v hnh mu v hnh vi, s quan trng ca ngi thy l l ong
nhin, hung h tc gi vn l mt gio vin dy hc lu nm; ta ca cun sch ch
l ni ln mt o l rt quan trng nhng thng xuyn b xem nh: Trong cng cuc gio
dc con tr, ph huynh c mt vai tr quan trng, khng th thay th. L tc phm vit v
gio dc gia nh do mt ngi m am hiu gio dc, cun sch ny thc s ng c.

(Tc gi ca li gi&i thiu l gio s i hc S phm Bc Kinh, thy h&ng dn ca cc


nghin cu sinh)

L I T A
KHI TRN TAY CHNG TA C KHI NGC
Ti tng c mt cu chuyn ng ngn. Mt ngi nng dn c mt khi ngc,
mun iu khc n thnh mt tc phm tuyt p, nhng trong tay ng ta ch c mt dng
c l cy cuc. Chng my chc, khi ngc ny bin thnh khi ngc nh hcm, nhng
hnh dng ca n vn ging nh hn , ng thi cng ngy cng mt i gi tr.
Cc bc ph huynh tr cng c c mt khi ngc - a con ng yu - kt qu sau
nhiu nm l, mt s ngi c c tc phm rt hi lng, mt s ngi nhn s thay
i ca khi ngc v ngy cng tht vng. S khc bit gia hai kt qu ny, chnh l do
nhng ngi b, ngi m cng ngy cng tht vng kia thng s dng cy cuc ch
tc ngc.
Nhng c ai ngh mnh li ng ngn nh vy? Con ngi thi hin i u rt t tin.
Ti c quen mt anh bn tin s, d l trong lnh vc hc thut, cng tc hay i nhn
x th anh u rt xut sc. n tui trung nin mi sinh c mt mn con trai, anh yu
con hcm bu vt. Anh bit lm ngi quan trng hon lm hc thut, chnh v th c bit
ch trng n vn bi dng phm cht o c cho con. Cu con trai ca anh va mi
hai tui, thng xuyn t choi mt mnh, khng g n nhng li hi chuyn ca
ngi ln i vi cu. Ngi b cho rng, ngay t nh cn dy cho tr bit php lch s,
nhn thy con trai nh vy, rt st rut, lin bc n ging ly mn choi con ang choi,
nghim ging ni vi con rng, ngi ln hi chuyn con, con buc phi tr li. Cu b
khng h tm n nhng li dy ca b, khc mt hi, ln sau li ti phm; anh c ko
con ra khi tr choi, gio dc, ph bnh con tr ht ln n ln khc. Anh ni rt qu quyt
rng, ti buc phi sa cho con trai tt xu ny.
V tin s ny khng bit rng, mt a tr mi hai tui cha hiu khi nim giao tip.
Ni chuyn lch s vi mt a nh nh th ny, chng khc g n gy tai tru, khng
nhng tr khng hiu, m cn cm thy s. iu quan trng nht l, y l thi k quan
trng tr bt u nhn thc th gii xung quanh, hiu k trc tt c mi th, mt mu
giy nh, na iu thuc l cng c th khin tr dam m. Hot ng pht trin tr tu, bi
dng kh nng ch , pht trin nim say m cho tr u khng th tch khi nim dam
m . Nhng tr choi nhn c v nh v v ny chnh l cng tc chun b ca tr i vi
cng vic hc tp, nghin cu ch thc trong tong lai. Thng xuyn ph ri con tr mt
cch v c s khin tr mt i s ch , lm cho chng sau ny rt kh tp trung cng sc
lm mt cng vic, ng thi cng mt i nim hng th nghin cu i vi s vt.
Ngoi ra, gio dc php lch s thng xuyn gy ra mi xung t gia b m v con ci,
ng thi cn khin con tr khng bit u m ln trong vn nhn thc, o ln trt t

pht trin tm l bnh thng ca tr, khin tr cm thy bc bi, i ch vi mi trng,


nh hng n s pht trin ca nhn cch.
Anh bn tin s khng nghi ng mnh l mt cao th iu khc ngc, nhng li khng
bit rng lc ny y anh ang s dng cy cuc - sai lm trong gio dc gia nh xut
hin m mi ngi khng ti, khin kt qu v nguyn vng thng i ngc vi
nhau, y l iu khin ngi ta cm thy ng tic v au lng nht.
My nm nay ti c tip xc vi khng t bc ph huynh, ch yu l ph huynh ca
nhng em c coi l c vn . T nhng v d khc nhau ti pht hin ra mt hin
tng chung l: Nhng li nh m b m v tnh mc phi, tch t theo thng ngy, dn
dn s hnh thnh nn mt vn ln nh hng nghim trng n con tr, gy ra ni au
su sc cho tr, thm ch cn bp mo tm hn tr. Khng phi tnh yu ca b m khng
bao la, m ch l do h khng bit rng mt s cch lm ca mnh l sai lm.
Phong Ty c cu ngn ng ni rng: Con ng vo a ngc c nhng lc do
nhng tt to ra. ng vy, c gio dc ca bc ph huynh no l khng tt? Khi
tt v kt qu khin ngi ta phi tht vng to nn s i nghch ln, rt nhiu b m
u trch mc con mnh, ni con tr khng c ch tin th, ngay t lc sinh ra l mt
khc g mc khng th iu khc - y l cch ni rt h - nu vn bt ngun t
chnh bn thn con tr, gi l nhng ci bm sinh, th bn thn tr bit phi lm th no iu ny ging nh vic mt ngi c i mt qu nh khng th trch c mnh; nu vn
ch c th thng qua bin php t nhn thc mnh, t thay i mnh gii quyt, th ci
gi l chc nng ca gio dc s nm u?
Cng c ngi li mt s vn gp phi trong gio dc c th cho cc nhn t v
m nh x hi, chnh sch, thi i. Thi quen li ny, in hnh nht l vi nm
gn y, bt lun trong trng cp mt, cp hai hay cp ba, xy ra chuyn tiu cc g, mi
ngi u i tm nguyn nhn trong th ch gio dc, n cui cng, v c bn mi gy
gc u c ging vo vn thi i hc. Thi i hc - chnh sch gio dc cng bng
nht Trung Quc hin nay bin thnh k chu ti thay, tr thnh k ti ca mi
vn gio dc.
Trn th gii khng c th ch gio dc ca quc gia no tuyt vi n mc c th gii
quyt tng vn c nhn cho mi hc sinh. Mi a tr u l mt th gii ring bit, s
trng thnh ca tr c quyt nh bi mi trng gio dc nh m b m v thy c
gio - nhng ngi tip xc vi em hng ngy to dng cho em. Trng thi sinh thi ca
mi trng nh ny mi l nhn t mang tnh quyt nh, nh hng thc s n qu
trnh trng thnh ca tr.
Vi vai tr l ngi quan trng nht, ngi tip xc sm nht, di nht vi tr, b m
l ngi quan trng to dng ln mi trng nh - trong cuc sng thng nht,
trong mi chuyn nh, b m nh hng cho tr nh th no, gii quyt mi quan h vi
con tr nh th no, gn nh mi chi tit u hm cha mt yu t gio dc no . Trnh
x l chi tit to nn s khc bit gia vic b m cm cy cuc hay dao khc trong tay n khin th gii v tng lai ca con tr hon ton khc nhau.

Trong cun sch ny, ti cp n rt nhiu chi tit, vn m tr gp phi trong


qu trnh trng thnh, v cng a ra rt nhiu phng php. Cho d nhng phong
php ny khc nhau n u, thc ra chng u c xy dng trn mt s phong chm
gio dc chung, c nhin, phong php l rt quan trng, nhng phong php d nhiu
n u cng khng th gii quyt c mi vn m mt ngi gp phi trong qu trnh
gio dc; phong chm gio dc ng n ging nh mt chic cha kha vn nng, c th
m ra mi kha. Nhn t b ngoi, cc bi vit trong cun sch ny u cp mt cch
c lp v mt vn no , nhng trn thc t mi quan im v phong php u c
tnh thng nht v mt logic. Sau khi bn c xong cun sch ny, bn s c c mt
khun kh tong i r nt - v c bn bn s bit phi lm g, phng php cng n
bn bn mt cch rt t nhin.
Hy vng cun sch ny hu ch cho cc bc ph huynh, c bit l nhng bc ph
huynh tr.
Bi dng tt mt a tr khng nhng l th hin tinh thn trch nhim i vi gia
nh m cng th hin tinh thn trch nhim vi s pht trin ca dn tc v x hi tng
lai. Phng php gio dc ng n l mt con dao khc xinh xn; phng php gio dc
sai m l mt cy cuc - khi trong tay chng ta c mt khi ngc, chng ta buc phi thc
hin ng.

L I N G I D C H
Ti thc s cm thy may mn khi c dch cun Ngi m tt hon l ngi thy
tt ca tc gi Don Kin Li. Trong qu trnh dch, ti ch tic rng mnh khng c c
cun sch ny sm hon bi nu c c sm hon, ti s rt ra c nhiu kinh nghim
trong qu trnh nui dy con ca mnh. Nhung vn cn may mn bi con ca ti cn kh b,
hai chu ang tui cn c bit lu dy d, v cun sch ny em li cho ti nhiu
kin thc b ch. Ti c th cam oan rng, y l cun sch m tt c nhng ngi b,
ngi m c con trong tui t s sinh n khi mi tm tui v cc gio vin nn c.
Cun sch gm by chng, mi chng c mt ch , t cc gc tnh yu, vic
hc hnh, thi quen, tr tu ca ngi lm b lm m, chuyn nh trong gio dc gia nh,
nhng sai lm trong gio dc..., tc gi trnh by cho chng ta mt s nguyn tc gio
dc gia nh rt mi m, khin chng ta hc hi v ng ra rt nhiu iu tng chng nh
rt n gin nhng li rt t ngi lm c xung quanh vn gio dc con tr. Trong
cun sch ny, tc gi a ra rt nhiu quan im m khi suy ngm ti cm thy rt tm
c, v d nh trong vn c sch ca con, cch c sch tt l c ch, cch c sch
xu l c tranh. Hoc quan im khng nn vch r ranh gii gia cc mn t nhin v cc
mn x hi. Trn thc t, gia nhm ngnh t nhin v nhm ngnh x hi khng c ranh
gii, m ngc li, hai nhm ngnh ny lun h tr cho nhau. con hc lch l mt iu
rt ng tic, nh hng rt xu n tng lai ca con sau ny. Hoc nh vn nn nhn
nhn th no v thnh tch hc tp ca con, tc gi a ra mt quan im rt ng cc
bc ph huynh phi suy ngh: im ti a l gii hn cao nht ca thnh tch, rt nhiu bc
ph huynh yu cu con phi thi t im mi, iu ny ch khin con tr lun cm thy
mnh l k tht bi. Khi con t im tm hoc chn, b m cng c th khen ngi tr.
Ph huynh khng nn qu coi trng im s ca tr, iu ny s nh hng n ng c
hc tp ca tr. iu quan trng nht m b m cn bi dng cho tr l thi quen ham
c sch v nim hng th trong hc tp. Mun lm c iu ny, tc gi nhn mnh nn
tr c hc trong bu khng kh thoi mi, tuyt i khng nn dng vic hc trng
pht con tr, nh hng cho tr cm nhn c nim vui trong hc tp, ng dng nhng
kin thc hc vo cuc sng. Tc gi nm bt c tm l ca tr, vn dng phng
php t duy tri chiu, ra rt nhiu phng php ngc hn vi cch lm theo thi
quen ca chng ta nh khng km con hc mi bi dng cho con phng php hc tp
tt; pht con, khng cho con lm bi tp; hc tp khng nn cc kh, n lc; khng thi
t im mi; c im cao khng khen thng... Nhng quan im ny mi nghe th
cm thy rt ngc i, nhng c xong mi pht hin ra mt chn l rt n gin:
Mun con tr lm tt mt vic, hy tr thch lm vic trc.
Qu trnh c cun sch ny chnh l qu trnh ph huynh t kim im li mnh v
mi chng ta cn c qu nhiu ng nhn xung quanh vn gio dc con tr. Gio dc nm
ngay xung quanh chng ta, mi chi tit nh u l thi c gio dc tt nht, quan trng l

bn dng phng php no nh hng cho con tr. Gio dc con tr l mt ngh thut
cn phi hc hi, v ti hc hi c rt nhiu iu b ch qua cun sch ny.
By chng trong cun Ngi m tt hon l ngi thy tt ch yu tp trung vo ba
vn : Bi dng thi quen, gio dc phm cht v phng php hc tp. Tc gi chia
s vi c gi rt nhiu kinh nghim ca mnh trong qu trnh nui dy con gi. Ti cho
rng nhng kinh nghim ny rt thch hp vi tnh hnh thc t Vit Nam. ng nhin,
mi con ngi u l mt c th, gia con ngi vi con ngi tn ti s khc bit ln
trong tr tu v tnh cch, chng ta khng th da vo tt c nhng phng php m tc gi
a ra p dng i vi con mnh v k vng con em mnh cng thnh cng nh c b
Vin Vin - con gi ca tc gi. Nhng nhng phng php m tc gi Don Kin Li a
ra vn rt c tnh thuyt phc. Ti cm thy u im ni bt nht ca cun sch ny l va
c l lun, va lin h vi thc t, d p dng vo thc tin, khng nh nhiu cun sch v
gio dc tr em ch a ra l lun, c xong c gi khng bit nn bt u t u, nn p
dng th no.
iu cui cng m ti mun ni l, cm n tc gi Don Kin Li, ngi chia s vi
c gi rt nhiu kinh nghim ng qu trong mi su nm nui dy con ca mnh. Ngi
m tt hn l ngi thy tt thc s l mt cun sch ng c v suy ngm. M l ngi
bn, m l ngi thy, m l ngi dn ng ch li cho con, s khc bit trong phng
php gio dc ca ngi m s nh hng n c cuc i ca con.
Dch gi Trn Qunh Hng

Chng : Lm th no nng cao cht


lng cho tnh u
Tim s thy hoi au

Thc ra sc chu ng ca con tr l rt kh tin, ch cn khng da nt tr, cho tr


mt s d bo thch hp v tm l, phn l&n tr s chu ng c mt s vic tng
chng l rt kh khn.
Mt ln, ti hnh lang ca bnh vin, ti nhn thy mt cu b chng su, by tui
khng chu i tim, b cu b, mt ngi n ng cao to lc lng khng th gi c cu.
Xem ra ngi b cng c gng, my ln nh tm ly cu con, nhng cui cng u b
tut tay. Thc s c th dng cm t quyt mt phen sng mi miu t mc chng
i ca cu b, thn hnh nh b m li c sc mnh n mc kh ng, go khc khin mi
ngi u sng st, c dy hnh lang tr nn no lon v hai b con h.
Nu tinh thn mt ngi khng i ti ngng cc oan, liu c c ngun nng
lng quyt mt phen sng mi hay khng? C th tng tng ra mc s hi ca
cu b, v cng c th tng tng c chuyn nh i tim gy sc p tm l ln nh
th no vi cu.
Trong qu trnh trng thnh, con tr s gp phi khng t nhng chuyn khin chng
cm thy kh khn v s hi, trch nhim ca b m l gip chng khc phc tm l s hi,
con tr i mt vi nhng chuyn ny mt cch tch cc, bnh tnh, gim au n n
mc thp nht.
on c l chuyn i tim, trong i s phi gp rt nhiu ln, lm th no i mt
vi chuyn i tim, cng khng phi l chuyn nh hon ton c th coi nh. Hung chi l
mt s tc ng tm l do chuyn ny gy ra cn c th tc ng sang nhng chuyn khc.
Ngi ln khng nn dng cm nhn ca mnh nh gi con tr, cho rng chuyn ny
rt on gin, ch cn gi cht tr l c, hoc d dnh, la chng chng tim l xong.
B m nn gio dc tr c gng chp nhn mt cch bnh tnh, ng thi gip chng c
c lng can m chu ng s au n.
Ti cn nh ln u tin Vin Vin b m phi tim l khi b c hai moi thng tui,
mi hoi bit chuyn v ni c vi cu. Vin Vin b vim phi cp tnh, ti a b n
phng khm, bc s k on tim. Sau khi ly c thuc, ti ni vi b rng phi a b i
tim. C l b vn cn nh ln i tim phng cch y my thng, nt mt t ra s hi. Ln
i tim phng b cn cha bit ni nhiu, cn ang ng ngc th b tim ngay vo
mng, cng hoi au, khc my ting, mi kim va rt ra, ti vi ni, Ka, con nhn chic

cc cn c con mo con ny. B lin ch ngay ti con mo trn chic cc, qun c vic
mng va b tim. Hin gi ti ni phi i tim, c l b vn cn b m nh bi chuyn ,
lc ti bb i n ca bung tim, b t nhin ni: Con khng tim u. Ti dng li
ni vi b: Con ang b m, ho, li cn st na. Con thy b m c kh chu khng?. Vin
Vin ni kh chu. Th th con c mun nhanh khi m khng?. Vin Vin tr li Mun.
Ri b li ho, hai m bng v st. Ti thom ln m b, ni: Thuc bc s k s gip con
khi m, gip con thy d chu. Nu khng tim, bnh khng th khi c u.
Thc ra con tr rt hiu bit, ch cn ngi ln ni cho tr bit l do xc ng, tr s
nghe v hiu. Tr m kh chu trong ngi, chc chn cng mun nhanh khi m.
v l thuyt th Vin Vin chp nhn chuyn tim, nhng tri tim non nt ca b
vn cm thy s hi, nh mt l r v lo lng hi, Tim c au khng h m?. Ti mm
ci, bnh thn ni: , c au mt cht, nhung khng au qu u, ging nh hm trc
con ngi trn gh khng cn thn b ng dp mng . Vin Vin nghe xong, c v lo
lng hon. Ti hi b tip: Con thy hm b ng au lm hay ch au cht xu thi?.
Vin Vin tr li: au cht xu thi .
, ci au ca tim cng gn nh ci au hm , cng ch l au cht xu thi. Ti
ni vi b rt thng thn, sau li ni: Ng dp mng Vin Vin khng khc, tim cng
khng cn phi khc u, ng khng?. Vin Vin gt u.
Tuy nhin ti vn cm nhn c v lo lng v cng thng trong lng b. V th l ti
li khch l, ni: M thy Vin Vin rt dng cm, con th xem mnh c dng cm khng
nh. Nu chu c th ng khc, cn khng chu c, c khc cng khng sao. Li ti
ni khch l b, b cm thy mnh dng cm; ng thi cng to ng li cho b,
b thy rng nu khc cng khng sao.
Lc ni chuyn vi b, nt mt ti rt vui v, thoi mi, t ra rng i tim l chuyn rt
on gin. Vin Vin cng thoi mi hon nhiu, chc chn l b mun lm anh hng, ng
thi khng h nghi ng v nhng li m ni, bi m cha ni di b ln no, nu ch au
cht xu th cng khng c g ng s.
Lc tim b rt cng thng, ngi cng ra nh dy n nhung khng khc. Y t thy
Vin Vin rt hp tc nn khen b. Qua th nghim, Vin Vin cm thy ci au ca
tim ng l c th chu c, tm trng tr nn thoi mi.
n phng khm khm bnh my ngy khng nn phi nm vin. Trong phng
bnh c tm b, hu ht u ln hon Vin Vin, t hai n ba tui. Mi ln c ngi mc o
blouse trng i vo, d l y t hay bc s, c lc ch vo cp nhit hoc hi my cu,
trong phng bn tr li khc nh ri, chng s hi v cng, ta nh c si xng vo chung
d. Ch c mt mnh Vin Vin khng khc, b khng choi a na m ti b, nt mt
bun bun ch i. Mc d b cng khng thch tim, nhng b c th chp nhn mt
cch l tr. Trong qu trnh tim b khng bao gi giy gia, rt bit hp tc, ngy no cng
c cc c y t khen.
Do lc con cn ang qu nh, truyn nc khng tm c ven trn cnh tay m ch

c th tm ven trn trn, nhng mch mu trn trn cng rt nh, thng khng th chc
trng ven ngay c m phi chc hai, ba ln. Mt hm c c y t tr ly ven cho Vin Vin,
chc lin by ln m khng ly trng ven. Ngi ln b chc lin by ln cng khng chu
c, ti v b Vin Vin ng bn khng th chu c na. Vin Vin bt u khc,
nhng khng khc to, ch khc tht tht, nhng u th khng c ng m c nguyn
cho c y t ly ven. Nht th tm th trng ven, bng dnh va c nh kim truyn li, Vin
Vin lp tc khng khc na. Trong lng ti thm thn phc b.
Ti nhn thy mt s b m trong phng bnh, ngy no cng p dng bin php d
dnh, nh la, e da, p buc, mi kim tim vo nhng em b ny dng nh au n
gp nhiu ln so vi ngi khc. Cch lm ca b m khng nhng phng i s au n
ca con tr, m cng khng dy cho con tr bit cch phi dng cm i mt khi gp kh
khn.
Lc qu trnh iu tr ca Vin Vin cn phi c thm mt phong php tr liu l
xng, tc l cho tr ht vo mt loi hoi c pha thuc. Phong php rt on gin, tc l
a ng xng vo gn mt tr, tr th t nhin mi pht ng h.
Ln u tin xng, y t a my n, chng ti khng bit y l vt g, ch b b ln
theo yu cu ca y t. Cng vi ting cch ca my, hoi xng c ln mi thuc lp tc ph
ln mt Vin Vin, b git mnh, quay u trnh theo bn nng. Y t lp tc bo ti gi cht
con, ng c ng. Ti vi gi cht Vin Vin, c gng xoay mt b vo ng xng. Vin Vin
khng bit xy ra chuyn g, hai mt nhm cht, ra sc giy gia trn ln hoi ang ta
ra, ri b bt u khc, ti c gng khng b c ng. Y t cng ang iu chnh, mt
Vin Vin quay i u, c y t lin quay ng xng qua . Vin Vin giy gia mt lc khng
ging ra c, th l khc tong ln v bt u chng c kch lit. Mi xng c nm
pht, nhng b chng c gh qu nn nh phi thi.
So vi tim, phi ni rng xng khng c g l au n, ch ht mt cch t nhin kh
xng c ln mi thuc, nhng khng kh ngi. Do khng lm cng tc t tng trc cho
Vin Vin, trong lc b cha c s chun b g v mt tm l li bt p b phi xng, v th
tr thnh chuyn m Vin Vin s nht. My ngy sau Vin Vin u khng chu
xng, ch cn nhn thy y t y vt g ging my xng vo, b lp tc t ra cng thng,
khng bnh tnh, ung dung nh khi phi tim.
S vic ny qu ng l ngi ln lm khng c tt, khin con tr cm thy s hi.
i vi vic phi tr chu ng mt s ni au, b m cn c nhng nguyn tc sau:
Mt l bnh tnh, khng c t ra lo lng. Nu v mt ngi ln t ra lo lng trc,
tr s cm nhn c s nghim trng ca vn , s khin chng s.
Hai l v vn ti sao phi lm nh vy, cn phi gii thch cho tr bng nhng t
ng d hiu. V d ni vi tr rng hin gi con ang b m, cn phi tim, tim c th cha
khi bnh. Khng nn cho rng tr khng hiu nn khng ni.
Ba l cn phi ni trc v ni ng cho tr bit cm gic au n m chng phi chu

ng, c gng khng ni qu s tht v cng khng ni gim ni trnh. V d rt nhiu b


m a con i tim, con bt cng thng lin ni Khng au cht no c, sau khi b la
mt ln, chc chn con tr s khng chu b la ln th hai. L tr v lng can m i
mt vi kh khn, th thch ca tr s mt i c hi ny mm, ng thi v sau s khng
tin ngi ln na.
Bn l khch l lng dng cm tr. Thc ra sc chu ng ca con tr l rt kh tin,
ch cn khng da nt tr, cho tr s d bo thch hp v tm l, phn ln tr s chu ng
c mt s vic tng chng l rt kh khn. ng thi cng phi cho tr ng li,
ng tr cm thy ngi ngng v s khng mnh m m mnh th hin ra.
Nm l khng nn thng qua bin php d dnh, la di hoc mua chuc t c
mc ch. C bc ph huynh thng qua nhng cch nh Khng tim ch cng an s n
bt hoc, Ung thuc ny xong s mua cho con chic xe t iu khin t xa t c
mc ch, y l nhng bin php rt t. D dnh, la di v mua chuc ch gii quyt c
vn trong chc lt, khng th gip tr gim bt c s cng thng, m cn nh hng
xu n phm cht o c ca tr.
Ngay t nh tr cn phi hc c cch i mt vi mt s kh khn hoc s au n,
iu ny khng nhng gim bt c s au n, m cn bo v mnh mt cch tt nht.
Lc Vin Vin hai tui ri, c mt hm na m tnh dy khc. B th rt kh khn,
dng nh trong c hng c vt g chn li, nhn trng rt au n. ng dp ti va c
c ti liu ni v chng sung c hng, cm thy triu chng ca Vin Vin rt ging th.
Tr mc bnh ny rt d gp nguy him, mt l do c hng ca tr hp, hai l tr cha bit
nhiu, cng kh chu cng khc, cng khc c hng cng sung, iu ny c th gy ra tnh
trng tc nghn c hng, gy ngt th.
Lc ti rt s, nhung ti c gng nh nhng ni vi Vin Vin rng: Con yu ng
khc, hin gi con cm thy kh th l v ch ny ca con b sung ny. Ti ch vo c hng
b, ri ni vi b rng, Nu m khc th c hng cng sung hon, nh th s cng kh th
hon. Con c gng chu mt cht nh, ng khc na, m s a con n bnh vin ngay.
Vin Vin hiu ngay, lp tc khng khc na, ngoan ngon cho m mc qun o. Mc d
trng b rt kh chu, nhung khng khc na.
Lc b Vin Vin ang cng tc tnh khc, m n Tp Ninh khng bt c
taxi, ti lin g ca nh hng xm, nh b ca b Trit ch m con ti ra bnh vin. B ca
b Trit li xe rt nhanh, ti ngi sau b Vin Vin. B th rt kh khn, nhung ngi rt
ngoan. i n on ng khng c n, m vo mt np cng g trn mt ng, chng
ti u b ng, c ng ny dng nh khin Vin Vin th cng kh khn hon, nhng b
cng khng khc, nt mt vn rt bnh tnh. Ti cm thy b rt hiu vn , v cng thy
rt may v b li hiu c nh vy. n bnh vin vo phng cp cu, b nhanh chng
c cha tr, my ting sau tnh hnh kh ln.
Bc s ni em b ny ngoan tht, c qu trnh iu tr u khng khc, tr b bnh ny
s nht l quy khc.
S ngoan ngon v hiu bit ca Vin Vin trong vn ny thc s khin ngi ln

rt yu thng. Nm ba tui b chun b i hc mu gio, trc khi vo trng mm non


phi kim tra sc kho. Trng mm non ln k hoch, quy nh mt ngy nht nh
nhng b ng k hc phi n Trung tm bo v sc kho b m v tr em ca thnh ph
kim tra sc kho. Trn ng i, ti ni vi Vin Vin rng c th s phi ly mu
lm xt nghim. B c phn cng thng, hi ti c au hay khng. u tin ti ni vi b
rng hoi au mt cht, sau ni ly mu cng au gn nh lc tim, lc chc kim vo vo
hoi au mt cht, lc ly mu ra s khng au na. Vin Vin i tim my ln, nghe ti
ni nh vy cng thy nh lng hon.
Hm c mi my b khm sc kho, lc ly mu, cc b khc nh ri. Ngi ly
mu, ngi ang ly mu, ngi cha ly mu, u khc tu tu. c bit l chc ln u
cha ly c mu, phi chc ln th hai, khng nhng cc b khc, mt s b m cng t
ra st rut. Y t ang ly mu cng thy bc mnh, cau my li, thi dng nh cng
khng thoi mi.
Vin Vin lng l da vo ti ch i, nhn nhng ngi bn nh kia bng nh mt va
hiu k va c phn thong tnh. t nhin b ni vi ti mt cu Khc cng vn au nh
vy. Ti hi b c phi mun ni rng khi cc b tim, khc v khng khc u au nh
nhau, khc cng khng gim c au ng khng. B tr li ng vy. Ti thom vo m
b vi v tn thng ri ni, Vin Vin ni rt ng, ng no th khc cng khng gim
c au th th khng khc cn hon. Ti khng bt b phi ha chc chn s khng khc,
ti ngh, b hiu c nh vy tht khng d dng g, khng cn phi gy p lc cho b, n
lc chng may b khc, b cng khng cm thy ngi v s sai li ca mnh. Vi tui
nh b, khc cng l iu bnh thng.
n lt Vin Vin, b ngi trn i ti, a cnh tay ra, mc d c phn cng thng,
nhng vn yn lng ch i y t ly ng tim, lp kim tim. C y t pht hin thy b khng
khc lin nhn b bng nh mt kinh ngc.
C l Vin Vin mun an i c y t , b ni: C oi, chu khng khc u. iu ny
khin c y t rt mng, khng cau my na, 0 vy h? Ti sao chu li khng khc?. Vin
Vin tr li: Khc cng vn au nh vy.
C y t lp tc hiu ngay, c lin dng tay li nhn Vin Vin bng nh mt kinh ngc,
mt lt mi ni: C b ny hiu bit tht y! C cha bao gi gp bn nh no hiu bit
nh chu!. C y t cm ng tim trong tay, lc tm mch mu trn cnh tay Vin Vin, hoi
do d, t ng tim xung, ko ngn ko ra tm ng tim mi ni, chu hiu c nh vy,
c cng khng mun lm chu au, mi kim ny nh hcm mt cht, khng au nh nhng
mi kim kia, ch cn li mt mi ny thi, dng cho b no nghe li nht. C y t tm mch
mu ca Vin Vin, pht hin thy hoi kh tm, lin ng dy i tm mt y t ln tui hon,
ni vi Vin Vin rng chc chn c y t ny chc mt mi l chc trng. Qu nhin l nh
vy.
Xem ra ni vi con tr rng Tim c phn hoi au, dy cho tr bit cch bnh tnh i
mt vi kh khn, va gim bt c au n, li c th bo v mnh, li cn c hi
na.

Lun c bit

Khi tr khc v mt chuyn g , cn nhanh chng lm phn tn s ch ca tr.


iu ny s c hiu qu hcrn vic d dnh, khuyn nh, gim ht c s au m cho tr.
i vi vic buc phi tr chu ng mt s s au m, ngi lm cn c nhng
nguyn tc sau: Mt l bnh tnh, khng nn t ra lo lng. Nu ngi lm lo lng trc,
tr s cm nhn c s nghim trng ca vn , s khin chng s.
Hai l i v&i vn ti sao phi lm nh vy, cn dng nhng cu ni m tr c th
hiu ni r vi chng. V d ni v&i tr rng hin gi con ang b m, phi tim, tim
c th cha khi bnh. Khng nn cho rng tr khng hiu nn khng ni.
Ba l cn phi ni ng s tht s au m m tr phi chu ng, c gng khng ni
qu s tht v cng khng nn ni gim, ni trnh.
Bn l khch l lng dng cm & tr. Thc ra sc chu ng ca tr l rt kh tin, ch
cn khng da nt tr, cho tr mt s d bo thch hp v tm l, phn lm tr s chu
ng c mt s vic tmg chng l rt kh khn. ng thi cng phi cho tr ng
li, ng tr cm thy ngi ngng v s khng mnh m m mnh th hin ra.
Nm l khng nn thng qua bin php d dnh, la di hoc mua chuc t c
mc ch. C bc ph huynh thng qua nhng cch nh Khng tim ch cng an s n
bt hoc, Ung thuc ny xong s mua cho con chic xe t iu khin t xa t
c mc ch, y l nhng bin php rt t. D dnh, la di v mua chuc ch gii
quyt c vn trong chc lt, ng thi khng th gip tr gim bt c s cng
thng, v cn nh hmg xu n phm cht o c ca tr.
NG A C T VI TR

a ct vi con tr l nhng hnh ng ngi lm li dng s ngy th ca tr, c


tnh tr phm sai lm, khc lc v s hi. Mc ch l tru cho ngi lm vui, bu
nhc tr, khin tr cm thy lo lng v ht hng.
Khi Vin Vin i hc trng mm non, mt thi gian ti rt bn nn b b a
n. C quan ca b Vin Vin rt gn trng, trng mm non tr tr sm, n c con
ri nhng b Vin Vin vn cha n gi tan s, th nn nh a b v c quan i mt
ting ng h sau mi v nh.
Khi my ngi trong phng b Vin Vin u tm ba mi tui, mi ngi chi vi
nhau rt thn, cng rt thoi mi, thng xuyn tru a nhau. C hai anh bn ng
nghip rt thch ni chuyn vi Vin Vin, nhng h khng ni chuyn vi b theo cch
bnh thng, m thng coi b nh mt con vt nh a ct. V d t ra rt gm ghic,
nht quyt i b Vin Vin, b s qu nn ton trnh, h li thch th ci ha ha; hoc bt
Vin Vin gi h l ng ni, b khng hiu nn cng gi ng ni, th l mi ngi trong
phng u bt ci. Ti c th tng tng ra c rng, lc chc chn Vin Vin s
cm nhn c l mnh sai im g qua nt mt ca h, nhng li khng bit sai

u, chc chn b rt lo lng, bt an. Sau h li bt Vin Vin gi l ng ni, Vin Vin
khng gi, h lin gi v tc gin, ni c b ny khng bit th no l lch s, khin Vin
Vin khng bit phi lm th no.
B Vin Vin cng khng thch ngi khc tru con gi nh vy, nhng cng cm thy
y ch l a, c l v ngi nn khng ngn cn ng nghip.
Lc u ti khng bit chuyn ny, b vn cn nh nn cng khng kh nng k cho
ti nghe chuyn khng vui ca b. Kt qu l sau mt thi gian, t nhin ti pht hin ra
Vin Vin t ra khng t tin khi choi vi ngi khc, ni chuyn cng khng rnh mch
nh trc y na, thng xuyn mun ni nhng li khng dm chc, nh mt lng l
n trnh, c bit l khi ni chuyn vi ngi l. iu ny khin ti hoi st rut, nhng li
khng tm ra c nguyn nhn, nn t kim im li xem cch gio dc ca chng ti
i vi con c vn g khng, trong sinh hot lu nhiu hon b tip xc nhiu vi
mi ngi, bi dng s t tin cho con.
Mt hm, Vin Vin v b b t c quan v nh, ti pht hin ra Vin Vin va khc,
bn hi c chuyn g vy. Vin Vin ni: Ch Trong ni b khng yu con na. Ni xong
li chc khc. B b lin gii thch, trc khi ht gi lm vic anh n phng vin trng
hp, thi gian hp ko di hon d nh, n gi tan s ri vn cha kt thc. Anh bn ng
nghip h Trong lin ni vi Vin Vin rng: B m chu khng yu chu na, mun
tng chu cho ch, nh ch c mt b trai, khng c b gi, i nh, v nh vi ch nh. Ni
ri lm ra b chun b ko Vin Vin i. Vin Vin s qu a khc. n lc ny ti mi bit
h thng xuyn a ct vi b.
Lc ti rt bc mnh, trch ng x khng bit cch bo v con, gin qu ti ni s
khng ng x a n con na. Mc d ng x cng khng ng tnh vi cch lm ca
anh ng nghip, nhng khng cho rng iu ny s nh hng xu n Vin Vin, cm
thy ti nghim trng ha vn . Sau ti nhiu n ni chuyn ny vi ng x,
cng anh phn tch tm l ca tr. Qua thc t anh cng nhn ra s nh hng, c hai
ln ang ng th Vin Vin tnh dy khc tht, hi b nm m thy g, b u ni m thy
b n trng mm non n b v ri khng cn b na, mt mnh i mt. Mt cu a
lng nhch ca ngi ln gy ra ni s hi ln bit bao cho con tr.
Cui cng b Vin Vin thc c s nh hng ca chuyn ny i vi con, v
anh cng rt hi hn. Sau ti c gng i n con, tc ot quyn a n con ca
ng x tht, ch yu l do ti khng mun Vin Vin gp li hai v ng nghip ca
anh na, khng mun gi li iu khng vui cho b. ng x cng thc s ch n vn
ny, thnh thong v ti bn khng th n con c, anh lin n con v a v c quan
nhng cng khng cho php ng nghip a ct vi con na. Ti v ng x i n
thng nht, th mt lng ng nghip ch khng th c ti vi con. ng nhin,
anh bn ng nghip cng khng c c khi tru chc con tr, thy ph huynh khng ng
tnh nn t sau cng khng a nh th na, v th cng khng tn ti vn mt lng.
Tru tr v a ct vi tr l hai khi nim khc nhau. Tru tr tc l ly nim vui
ca tr lm tin . Thng l ngi ln t mnh vo th gii th v ca tr, bng phng
thc tr c th hiu v chp nhn, to ra nhng chuyn gip tr cm thy vui, trong bao

Ti nhn thy mt b m sau khi git xong tm ga tri ging phoi ln lin choi tr
choi c tn l o vi cu con trai hai tui. M v b ng hai u tm ga, khng nhn
thy nhau, sau ku mt ting a, hai ngi ng thi th u sang bn tri hoc bn
phi ca tm ga nhn i phng. Mc ch ca b l ln no th u ra cng chm trn
vi m, nhng mc ch ca m l mi ln th u ra khng b nhn thy. Nh th, c
th ln ny m va th u sang bn tri, ln a tip theo vn th u sang bn tri;
theo s phn on ca b, va ny m th u sang bn tri, ln ny chc s phi th u
sang bn phi, th nn chy sang bn phi, kt qu l khng bt c. Nh th my ln b
trt, n cui cng chm trn c vi m, b ci nh nc n. c bit l khi m gi
chin thut va th u sang pha bn tri, ln sau vn th u sang bn tri, v b cng
hc c cch phn on, thng qua phn on, hai ln cng th u sang mt bn, cui
cng o c vi m, b s cm thy v cng hng phn v thnh tch ca mnh.
a ct vi con tr l nhng hnh ng ngi ln li dng s ngy th ca tr, c
tnh tr phm sai lm, khc lc v s hi. Mc ch l tru cho ngi ln vui, bu
nhc tr, khin tr cm thy lo lng v ht hng. V d ngi ln cm trong tay mt vt
chun b a cho tr, nhng li khng vui v a ngay cho tr, m a ra mt iu kin, bt
tr phi ni mt cu ngt ngo ng mt, nu tr khng chu ni, ngi ln lm ra b ly
vt i, mi cho n khi tr ni ri, ngi ln mi a vt cho tr vi v hi
lng. C ngi ln cn ly vic da dm tr lm nim vui, nhn thy b trai lin lm cc
ng tc nh ly dao ct chim ca b. Hoc nhn thy mt b gi rt thch con bp b ca
mnh, lin giu bp b i, ni l mt ri hoc b ngi khc ly ri, b gi lin khc a,
ngi ln mi chu ly ra.
Ngi ln cm thy nhng tr ny rt th v, tng rng ch l tru cho tr cung ln
mt lc, khc mt lt, ci xong l ht chuyn. Thc ra nhng hnh vi ny s gy tn
thng cho tr v mt tm l. i vi tr, nhng tr a ny khng h th v, ch khin tr
cm thy bt an v khng c tn trng, lm tn thng lng t trng ca tr, khin tr
cm thy s hi trong quan h x giao v khng tin tng vo ngi khc. V th khi gp
nhng chuyn ny, b m cn ngn chn mt cch lch s nhng kin quyt. y khng
phi l chuyn nh, chuyn lin quan n con tr khng c chuyn nh, trong mt ngi
ln l chuyn nh, nhng i vi con tr li l chuyn ln.
Nh gio dc hin i ni ting ca Trung Quc Trn Hc cm kin quyt phn i
vic a ct vi tr, ng cho rng chi vi tr cng l qu trnh gio dc phm cht o c
cho tr, nhng a tr thng xuyn b a ct s xut hin nhng khim khuyt v mt
phm cht o c. V d ngi ln thng xuyn dng cch ni di tr, lm cho tr cung
ln, ngi ln lin ci ha ha, dn dn tr s rn c tnh xu khng tin ngi khc v
ni di.
Trong cuc sng th hin nay, nhng cch a ct con tr c th va ni trn c
th khng cn hay dng na, nhng phng thc t duy a ct con tr ca mi ngi vn
rt ph bin, trong rt nhiu trng hp tr vn l i tng b a ct. Nhn b ngoi
nhng hnh vi a ct ny khng th tc, nhng tnh man r ca n cng tng t nh
nhng hnh vi a ct nu trn, u bao hm s khng tn trng con tr, khng thu hiu

tm l con tr.
Ti ngy 2-1-2008, ti xem mt chong trnh trn i truyn hnh Bc Kinh, mi nm
ch em sinh nm t H Bc n, bn gi mt trai. Nm em b mi ch bn, nm tui ny rt
kho mnh, ng yu, ng trong phng quay m khng h rt r, s hi, tt c u t ra
rt ho hng, lp tc nm b ny thu ht s ch ca ti, ti lin ngi xung xem. Cu
hi u tin ca ngi dn chng trnh l Trong s cc b, b no thch mch ti nht.
Nm a tr nghe xong cu hi ny v mt ng ngc, bt u ch linh tinh, sau c b
nhn thy mi ngi ch vo ai, b cng ch theo, cui cng thng nht ch vo mt b, lp
tc em b b coi l ngi hay mch ti nht tr nn lung cung, chc chn em cng bit
c rng ti danh m mnh ang gnh khng tt p g, trng b rt m c, thm ch s
hi.
Cu hi th hai ca ngi dn chng trnh l Ai thch nh ngi nht. Lc u
nm a tr u ch linh tinh, gia chng cn t co nhau, cui cng li thng nht ch vo
mt ngi, em b thch nh ngi nht lp tc t ra rt kh x.
Cu hi th ba ca ngi dn chng trnh l Ai b b nh nhiu nht. Nm em b
vn ngn ng ch linh tinh, n cui cng li tp trung vo mt em b, em b va b ch lp
tc khng bit phi lm g, v mt rt ngng ngng.
Ngi dn chng trnh v khn gi u bt ci v dng v ca cc em, ch c cc em
l khng ci. Mi quan h gia cc em b chia r, trc mt vn v b quan b gn vo
mt ci mc xu no , chng khng cn cm thy thoi mi nh lc mi vo trng quay
m t ra cng thng, khng bit nn lm th no.
Tip theo, ngi dn chng trnh mang ra mt chic cp sch rt p, ni ch c mi
chic cp ny, hi nm em b xem nn cho ai. R rng l c nm em b u b chic cp
sch ny li cun, u t ra mun c c chic cp sch ny. Tuy nhin, va ny cc em
b gn mc xu, cc em u mun th hin tt, th l bt u nhng nhau, u ni cho
ngi khc, khng ai dm ni l cho mnh. Ch i ch li, cui cng quyt nh nhng cho
ch c, c nhn cp sch, ch c rt mng, v tht vng hin r trn gng mt ca bn
em b cn li. C l c b l ch c cng cm thy c g khng n, lin cn mi nhng cho
em t, iu ny c phn hi bt ng. ang lc ngi dn chng trnh khen ngi em, em
lin bt khc, v cng ht hng v tm tc. Ngi dn chng trnh t v kinh ngc hi b
ti sao li khc, b ch khc m khng ni c g.
Lc ny y, c b l ch th ba lanh li, mau mm mau ming lin ging ho ni: Ch
y thy em nm tt nn mi khc. Khn gi li mt ln na ci v li gii thch ca c
b th ba.
Chng trnh ko di n khi b no khc cng khc ri, ni nhng li gi di cng
ni ri, b no cng thp thm bt an. Lc ny ngi dn chng trnh mi ly ra bn
chic cp sch khc, cui cng my a tr mi nhon ming ci.
Mc ch ca chng trnh ny l g, dng khi h a ra nhng cu hi l g? Ti
thc s khng th hiu. Ti khng xem tip na m i lm vic khc. Nu khng ti cng

Vit n y, ti nh n mt bi th ca o Hnh Trii, bi th ny vit rt hay, khi


i mt vi con tr, tt c ngi ln u phi ghi nh rng:
Mi ngi u ni tr em nh,
Tr em ngi nh tim khng nh.
Nu anh tng rng tr em nh,
Anh s nh hn c tr em.
Lu c bit

Ngi l&n cm thy nhng tr ny rt th v, t&ng rng ch l tru cho tr cung


ln mt lc, khc mt lt, ci xong l ht chuyn. Thc ra nhng hnh vi ny s gy tn
thcmg cho tr v mt tm l. i vi tr, nhng tr a ny khng h th v m ch khin
tr cm thy bt an v khng c tn trng, lm tn thong lng t trng ca tr, khin
tr cm thy s hi trong quan h x giao v khng tin t&ng vo ngi khc. V th khi
gp nhng chuyn ny, b m cn ngn chn mt cch lch s nhng kin quyt. y
khng phi l chuyn nh, chuyn lin quan n con tr khng c chuyn nh, trong mt
ngi l&n l chuyn nh, nhng i vi con tr li l chuyn lm.
Choi vi tr cng l qu trnh gio dc phm cht o c cho tr, nhng a tr
thrng xuyn b a ct s xut hin nhng khim khuyt v mt phm cht o c.
XOA CH AU CHO CH IC G H CON

Tt bng v lng lun lun song hnh v&i nhau, mt c b bit xoa ch au cho
chic gh con, th s bit thu hiu v dnh nhiu tnh yu thcmg hem cho ngi khc,
gp phi vn g khng bao gi nng nc gi kin v li ch cho mnh. Li t duy ny
khng nhng gip c b cm thy vui v trong hin ti, m cn m bo cho c b sut
i khng phi chu thit thi.
Thng c tnh hung nh th ny, em b a nghch hoc ang i, khng may vp
vo vt g , au ri bt khc. an i tr, b m thng va d tr, va c tnh a tay
nh k gy s , trch n ti sao li lm tr b au, ra v tr th cho tr. Sau an i
tr ni, chng mnh nh n ri, n khng dm ng vo con na u. C th lc ny
con tr c an i phn no, ht khc v bt ci, b m cng cm thy rt hi lng. y l
cch lm khng hay, l mt hnh ng tr th. N dy cho tr khi gp chuyn g khng vui
s trch c ngi khc, dy cho tr tnh khng bit khoan dung v thch bo th, khng c
li cho s pht trin tm l ca tr.
C th ngi ln s ngh, ci bn lm tr vp ng, ti ch nh n thi, bn u c bit
au, iu ny c sao u, ti c dy tr nh ngi u. Thc ra, trong mt con tr, vn vt
u l vt, ni chuyn vi mt nhnh c cng ging nh ni chuyn vi ngi ln, thi

vi mt ci bn cng ging nh thi vi ngi ln. C lc, tnh cm ca mt b gi i


vi con bp b m b yu thch khng h thua km tnh cm m b dnh cho ngi ch gi
rut ca mnh. Con tr ngy th nh mt trang giy trng, i vi chng mi chuyn u
mi m, mi s kinh qua u l qu trnh tri nghim v hc hi.
Trong tc phm ni ting Emle ca mnh, khi bn n s hnh thnh phm cht o
c ca con ngi, nh t tng ngi Php Jean-Jacques Rousseau cho rng, nhng
nm thng u i ca con ngi, tc nhng cm tri m h tip nhn trong khi cn ngy
th, trong sng, s nh hng mt cch su sc n cuc i ca h2. Khi tr cn nh, mi
tnh tit trong cuc sng u c th tr thnh nhng s kin hm cha ngha gio dc
quan trng, trong gio dc tr em khng c chuyn nh, mi chuyn nh u l chuyn
ln, u c th pht trin thnh mt thi quen tt hoc c tnh xu tr. B m cn nhy
bn trong vn ny, phi lu tm hn, nhng chuyn nh gp phi hng ngy, u
tr thnh mi vin gch mi tng xy nn to nh tnh cm t tng tuyt p cho con
tr.
Khi con cn nh, nhng chuyn va chm, vp ng s thng xuyn xy ra, vi c con
gi Vin Vin ca ti ng nhin cng l nh vy. Mt mt chng ti rt ch n s an
ton ca b, mt khc khi xy ra nhng chuyn nh th, cng khng t ra ngc nhin qu
mc. C gng nhn nhn s vic bng tm trng vui v, thoi mi, b cm nhn c
rng chuyn ny rt bnh thng, thm ch c phn th v. Nu ng mt cht l ngi ln
t ra hong ht, lo s, khng nhng khng th an i c con tr, m cn lm cho chng
s, ngoi s au n v th xc, v mt tm l cng cm thy s hi.
ng thi chng ti cn gio dc cho con gi bit i x tt vi i phng. V d b
vp vo chic gh con b au, chng ti khng bao gi nh gh, m nh nhng thm vo
ch au ca b (nghe ni ci hn ca m c tc dng lm gim au), an i b rng S ht
au ngay thi, con ng khc na nh. Sau khi an i c phn no, cng s xoa vt
au cho chic gh con ging nh xoa cho b vy, ni vi gh con rng S ht au ngay
thi.
Lm nh vy, khng nhng khng chic gh con ng pha i chi vi b, tr
thnh k xu gy hi cho b, m cn c th coi nh bn b chia s ni au, ng thi
b thc c rng va chm l chuyn ca c hai bn, cn phi thng cm cho nhau. Khi
xoa vt au cho chic gh con, Vin Vin cng qun i ci au ca mnh, tinh thn nhanh
chng vui v tr li.
Do chng ti thng xuyn lm nh vy, c ln ti a b i chi, b chy, vp phi
mt ng g gh, ng xung, hai tay rm mu, bt khc. Ti vi thm ln tay b, thi nh,
sau li lau nc mt cho b, v b khng cn khc na. ang lc ti chun b dt b i,
t nhin b ngi thp xung, xoa ch au cho ch t mnh va vp, an i ni S ht au
ngay thi m.
ng thi, nu b v cc bn nh u mun chi vi bp b, hai bn tranh ginh nhau,
chng ti va khng yu cu b phi nhng b, nhng cng khng xi gic b ging ly,
m nhanh chng dng mt vt khc thu ht s ch ca b v cc bn nh, b bit
rng cn nhiu chi khc th v hn nhiu; hoc l hng cho b v bn nh khc cng

choi, cm nhn c nu hai bn hp tc vi nhau s rt vui v. V d ni vi tr rng


Chng mnh cng trang im cho bp b nh. Tc ca bp b ri ri. No, b Trit chi
u cho bp b, nh nh vo nh v sinh ly khn mt lau mt cho bp b, Vin Vin eo
cho bp b ci n ln u... Ny, xem ny, ba bn nh trang im cho bp b p bit bao!.
Ngi ln thng xuyn hng cho tr nh vy, ng thi b m hng ngy cng phi i
x vi tr bng thi thn thin, trong bt c chuyn g u phi ngh cch hiu con tr,
khng hn hc qut tho tr, tr s hc c cch hiu ngi khc, hc c cch ho gii
mu thun mt cch n ho. c bit l phi hc c cch nhng b. Ngay t nh Vin
Vin bit nhng nhn, mi ln xy ra xung t, b lun lun nhng nhn. S nhng
nhn ny khng phi l s nhn nhng nht gan, m l lng bao dung thc s ca mt
a tr, l kh nng i mt vi s thin bin vn ho. Khi choi vi cc b khc Vin Vin
khng bao gi xy ra ci nhau, b lun lun bit thng qua bin php gii quyt vn
. Ti cn nh c mt ln trng mm non, Vin Vin v my bn nh khc choi cu
trt. B no ng v tr u tin s lun lun l ngi leo ln trc trt xung trc,
sau li l ngi u tin chy n chn cu thang ca cu trt, i n khi ngi ng
sau trt ht xung, xp hng sau ngi th nht ri li cng nhau i ln. C th t nhin
con tr pht hin ra rng c lm ngi ng u rt oai phong, nn bt u tranh
nhau. B trt sau ra sc chy v pha cu thang, nhng li rt kh chim c v tr th
nht, v th l cc b bt u x y nhau, h ht, tt c u t ra khng vui. Vin Vin cng
rt mun lm ngi trt xung u tin, nhng b s khng thng qua cch h ht hoc
x y ngi khc chim ly v tr u tin. B mnh trt bt i mt lt, ch bn
cu thang, i n khi cc bn nh khc trt xung chy n cu thang, ng nhin l s
phi xp sau b. B dng cch b lt thch ng, va khng xy ra mu thun vi cc bn
nh khc, li va ginh cho mnh c hi ng u hng mt ln.
S thu hiu ngi khc ca Vin Vin cn c th hin trn rt nhiu phng din.
T nh b thn thin, gn gi vi mi th xung quanh, ti v b Vin Vin a nh vo
mng em bp b mt ci b cng khng cho. Sau khi vo cp mt, quan h gia b v bn
b trong lp cng rt tt, mi ln lp bnh bu Hc sinh Ba tt (phm cht o c tt,
hc tp tt, sc kho tt), gn nh Vin Vin lun ginh c 100% phiu. Nm b mi by
tui, con ca anh trai ti - b Ngh mi bn tui n nh ti my thng. Vin Vin lun
lun i x rt tt vi em b, khng xy ra mu thun g gia hai ch em3. C ln, ti v
Vin Vin i mua bnh gato m b v b Ngh u rt thch n, ch cn li mt t, cng lm
ch cho hai ngi n. Ti hi b v nh c th nhng cho b ngoi v em n c
khng, ln ny Vin Vin khng n c c khng. Vin Vin vui v ng , mc d rt
mun n, nhng b cng ngh c rng em b b nh vy, b ngoi li gi ri, c hai u
cn phi c chm sc. v n nh, b nht quyt nhng bnh gato cho b ngoi v em,
cn mnh ni kiu g cng khng chu n. B ngoi phi tht ln rng con b ny hiu bit
tht.
Trng cp hai m Vin Vin hc l trng ni tr, hng ngy u pht cho hc sinh
mt qu g . v n nh Vin Vin ni vi ti rng, lc u nu c chia cho mt qu
khng ngon lm, b cm thy khng vui, nhng ngh nu qu ny khng chia cho mnh th
s chia cho ngi khc, kiu g cng phi c mt ngi n n. Ngh vy li thy vui, t
tr i bt k c chia qu nh th no b u khng . Lc ni ra iu ny Vin Vin
mi mi tui.

Vin Vin ngh c nh vy, chng ti cng rt mng. Tt bng v lng lun
lun song hnh vi nhau, mt c b bit xoa ch au cho chic gh con, th s bit thu hiu
v dnh nhiu tnh yu thong hon cho ngi khc, gp phi vn g khng bao gi nng
nc gi kin v li ch cho mnh. Li t duy ny khng nhng gip c b cm thy vui v
trong hin ti, m cn m bo cho c b sut i khng phi chu thit thi. Thc ra Vin
Vin khng phi l mu ngi va gp cm thy d gn, c b s cho hi mt cch lch
s, nhng khng hn huyn, cng khng ni nhng li khng tht vi lng mnh to
quan h, trong qu trnh giao tip khng bao gi c hnh ng ly lng mang li cho
mnh. iu ny thm ch khin cho mt s ngi mi gp c b ln u cm thy c mt
cht p lc hoc khng thoi mi, cm thy c b ny qu th , khng nhit tnh. Nhng
ch cn tip xc nhiu vi Vin Vin, s pht hin ra s trong sng, tt bng ca c b. T
trc n nay c b lun gi quan h tt vi bn b, ln cp ba, nh trng cng b danh
sch ng c vin l Hc sinh Ba tt cp thnh ph, tin hnh b phiu la chn trong c
khi. Vin Vin l mt trong s nhng ng c vin , c bn cn i vn ng hnh lang
kim phiu cho c b trong lc c b khng h hay bit.
K xo ca Vin Vin trong qu trnh quan h vi mi ngi chnh l khng c k
xo, mi hnh ng u hon ton t nhin, c b tht lng thn thin vi ngi khc, thi
gian tri qua, dn dn ngi khc cm nhn c mt cch rt t nhin, cng khin ngi
khc cm thy d chu.
Lp m Vin Vin hc khi ln cp ba l lp thc nghim u tin, tp trung ton hc
sinh gii ca trng. Thc ra mi ngi bn trong lp u l i th cnh tranh trong qu
trnh thi i hc. Hai thng trc khi thi i hc, trong qu trnh n thi, Vin Vin tng kt
ra c my trang ghi cc nhm t ting Anh cn phi hc thuc. C b cm thy ci ny
rt c ch, nu gii thiu cho bn b cng lp s rt tt, th nn nh ti in ra v mang ra
ngoi photo. Chng ti xp thnh tng tp, ghim li, Vin Vin cho vo ti xch mang n
lp, pht cho mi bn mt tp. Mc d l chuyn nh, nhng cng c th thy s trong
sng v v t ca c b.
Trit gia Erich Fromm4 cho rng, ch ngha v k v c c l t ng ngha, v con
ngi khng th thc hin c mc ch ca mnh trong bi cnh ct t mi mi lin h
vi th gii bn ngoi. Ch khi con ngi on kt nht tr, lin h mt thit vi ng bo
ca mnh, mi cm thy tha mn v hnh phc. Yu ngi khc khng phi l mt hin
tng vt ln trn con ngi, m l mt s ni ti no nm trong con ngi, ng thi
nhng th pht ra t tri tim l sc mnh ca chnh con ngi. Da vo lung sc mnh
ny, con ngi lm cho mnh v th gii lin h c vi nhau, ng thi bin th gii tr
thnh th gii ca anh ta mt cch thc th.5. Vong Tuyn, ngi pht minh ra k thut in
laze ni rng: Ngi no m ngh cho ngi khc nhiu nh ngh cho mnh th l ngi
tt. Chng ti cng tin rng, k xo lm ngi tt nht m b m c th dy cho con chnh
l lm ngi tt.
Tin s gio dc L Khai Phc - hc gi ang tp trung nghin cu vn gio dc t
tng lnh mnh cho thanh thiu nin c bit nhn mnh n lng thu hiu, tc kh
nng thu hiu c tinh thn v suy ngh ca ngi khc, hiu c lp trng v s cm
nhn ca ngi khc, ng thi t mnh vo a v ca ngi khc suy ngh v gii
quyt vn trong qu trnh giao tip vi mi ngi. iu ny cng ging vi khi nim

lng thng cm m nh gio dc ngi M John Dewey7 tng ni. John Dewey cho rng,
lng thng cm l mt phm cht tt, khng on thun l mt tnh cm. N l mt tr
tng tng cn dy cng tu dng, khin chng ta ngh c n nhng cng vic chung
ca nhn loi, chng li nhng th chia r con ngi mt cch v ngha8. Khi nhng th
nh lng thng cm hoc lng thu hiu tr thnh mt phn ca bn tnh con ngi,
anh ta s khng cn t coi mnh l trn ht, khng cn ngh mnh ang ng trn u
ngi khc, khng cn s th ch bi xch; c s thu hiu, c s tt bng, c s lng.
Gio dc tc l qu trnh bi dng phong cch. Dy cho con tr bit xoa ch au
cho chic gh con, ni l mt vn k xo s khng chnh xc bng vic coi l mt
quan nim gio dc hoc quan nim trit hc. B m nht nhit phi ch n s thng
nht hi ha trong quan nim gi tr n trong mi li ni v hnh ng ca mnh, ch c
nhng ci trc sau thng nht, mi c th ngm dn, nh hng dn ti con tr, ng
thi n nh trong tri tim tr, tr thnh phong cch lm vic ca tr.
Nu bnh thng tr s b ng, b m p dng c mt cch rt nh nhng l xoa
ch au cho chic gh con ; nhng mt ngy no con tr khng lm v chic l hoa
m bn thch, bn li khng km ch c v ni trn li nh vi con. Bnh thng lun
ni vi con tr rng phi thu hiu ngi khc, nhng khi suy ngh ca con tr khng ging
vi cch ngh ca bn, lin mng l tr khng bit nghe l i, bt p tr phi nghe li, ch
khng phi l thu hiu cm nhn ca tr - vy th hnh vi gio dc ca bn s khng thng
nht na, thc ra l bn bin thnh bc ph huynh khng thu hiu, khng lng, gi
tr quan khng thng nht. Giy pht ny tinh thn ca bn c th hin chn thc bit
bao, iu ny s li n tng su sc trong lng tr, quan nim gi tr ca tr cng b bn
o ln, phong cch cng s khng thng nht mt cch hon chnh.
Ti tng c gp mt s em b trong mt cha y v i ch, nhng em b rt
d ni cu, d dng tn cng ngi khc. C mt b m, ming va ku ca cu con trai ca
mnh hay nh bn, ni khng c nh bn, va hm hc gio hun chic bn va va
vo u cu con trai. Nhn thy con trai tm nh bn nh khc, ch cng nt qua loa, thi
hm cha s dung tng, c th l s con trai b thit; bnh thng cn thch nh a b
ca a tr, ly lm nim vui. Sau khi i hc mu gio, cu con trai ca ngi m ny
khng choi c vi bn, thng xuyn nh bn, khin c c gio v b m cc b khc
u c kin. C th t y lng cu b ny rt mun chi vi cc bn nh khc, nhng
trong qu trnh chi li lun lun c thc bo v mnh, ch s mnh b ngi khc bt nt,
hu ht l kt thc cuc chi trong s mu thun vi cc bn. V th cu b ny rt c c.
Mi ln nhn thy nh mt va c n va i ch , ti lun cm thy lo lng cho tng
lai ca cu.
Ti cng tng c gp khng t ngi ln cha trng thnh, li t duy ca h v
c bn l ch ngha n phng, mi ci l u ng v pha h, h khng h quan tm
n cng vic v s cm nhn ca ngi khc, cng vic v tm trng ca mnh l iu quan
trng nht, suy ngh ca mnh l ng n nht. Trong cng vic hng ngy v trong cuc
sng, lc no cng t ra hp hi, ch k. Khng nhng khin ngi khc khng vui, m cn
thng em li iu khng vui cho mnh. Khi h st sng bo v li ch cho mnh, mt s
li ch ch thc trong cuc i con ngi li lng l tri mt.

Ngi tt bng mi l ngi t c va chm nht vi th gii, mi d dng tr thnh


ngi hnh phc. Nhng a tr khng kht khe v mt suy ngh, ln ln s c cch i
nhn x th t nhin, c mi quan h hi ha vi mi ngi, s c c nhiu s gip
v nhiu c hi hn. Khi xoa ch au cho chic gh con tr thnh mt li t duy ca con
tr, trong cuc sng tr s bit thu hiu, tt bng v c tn trng - v nhng ci m tr
ly c t cuc sng, cng chnh l nhng iu ny.
L u c bit

Khi tr cn nh, mi tnh tit trong cuc sng u c th tr thnh s kin hm cha
ngha gio dc quan trng, trong gio dc tr em khng c chuyn nh, mi chuyn nh
u l chuyn l&n, u c th pht trin thnh mt thi quen tt hoc c tnh xu & tr.
Khi tr cn nh, nhng chuyn va chm, vp ng s thng xuyn xy ra, mt mt b m
cn c bit ch n s an ton ca tr, mt khc khi xy ra nhng chuyn nh vy,
cng khng nn t ra ngc nhin qu mc. c gng nhn nhn s vic bng tm trng vui
v, thoi mi, tr cm nhn c rng chuyn ny rt bnh thng, thm ch c phn
th v. Nu ng mt cht l ngi l&n t ra hong ht, lo s, khng nhng khng th an
i c con tr, m cn lm cho chng s, ngoi s au m v th xc, v mt tm l
cng cm thy s hi.
K xo lm ngi tt nht m b m c th dy cho con chnh l lm ngi tt.
NG G I N O E L N M NO C N G N

Tr em khng phi sng trng thnh hoc thnh cng hay thnh ti, m
tr&c ht tr sng v tui th. Chng ta cn phi cho con em mnh c c nhng tri
nghim lm thin thn, ng chng sinh ra ch c lm ngi trn mt tht khng c
i cnh. L Ging sinh l mt ngy quan trng ca gia nh ti, & y ngy l ny khng
lin quan g n tn gio, m ch l mt ngy Tt thiu nhi khc ca Vin Vin.
Ngay t nm hai tui, nm no Vin Vin cng nhn c mt mn qu vo bui sng
Noel, mn qu ny c gi trong hp v bc giy rt p, m ra ton l nhng th m
Vin Vin thch, lc th l n, lc li l choi hoc mt cun sch. V nhng th ny li
do mt c gi cha tng gp mt na m lng l mang n, iu ny khin Vin Vin cm
thy v cng thn k, vui mng khn xit.
Ln u tin nhn c qu, chng ti tm nh ng gi Noel trong t bo nh v tm
thip, ni vi Vin Vin rng chnh c gi ny tng qu cho con, ng rt qu con, ni t
nay tr i Noel nm no cng s tng qu cho con. Vin Vin va xc ng, va c phn lo
lng, hi chng ti tt Noel nm sau, liu ng gi Noel c qun n hay khng. Chng ti
ni rng khng, nm no ng gi Noel cng nh tng qu cho cc bn nh, chc chn ng s
n.
Mt nm v c s mong i m tr nn di dng dc, cui cng ng gi Noel n,
Vin Vin xc ng n ni ni khng ngt li. Nm no c b cng on nm nay ng gi
Noel s tng qu g cho mnh. C b rt mun c mt con bp b Barbie mc vy cng cha,
khng bit trong ti qu ca ng gi Noel c mn qu ny hay khng.

C b ni rt nhiu ln nguyn vng ny, chng ti ni vi c b rng, ng gi Noel


on c suy ngh ca cc bn nh, cc b mun g ng s tng ci , th xem xem ng
c on c suy ngh ca con khng.
Vin Vin cn lo ngoi tri khng c tuyt, c xe trt tuyt ca ng gi Noel s i nh
th no. Chng ti ni, nu khng c tuyt, c xe ca ng gi Noel s bay trn my v khng
trung, bo c b khng phi lo chuyn ny.
n gi i ng, Vin Vin ni c b khng mun ng, mun i ng gi Noel n.
Chng ti ni vi c b rng ng gi Noel s xem bn nh no ng say m i tng qu cho
bn y. V th l Vin Vin lin ngoan ngon nm xung, nhng li khng ng c, y l
ln u tin v mt chuyn m c b mt ng.
Chng ti c gng khng kch thch Vin Vin, bt ni chuyn vi c b, c b c
yn tnh. n khi c b ng thip i, ti vi ly ra my t giy gi qu p, bc vo tng gi
mt, c gi qu cn tht thm n, sau t vo ch m va tnh gic, m mt ra c b lin
nhn thy ngay.
C th tng tng ra bui sng ng dy nhn c qu Vin Vin s vui nh th no,
ng l ng gi Noel n tht!
C b nng lng mun bit nm nay ng gi Noel tng cho mnh nhng g, c b cm
tng mn qu ln, nhng li khng n x giy gi qu ra ngay, u tin l lc lc ri lng
nghe, on xem bn trong c ci g, cng bo chng ti on, sau mi rn rn m qu
ra. Dng nh c b mun dng cch ny ko di cm gic thn k.
Tng mn qu ln lt c m ra, u l nhng th c b thch. Khi con bp b
Barbie mc vy cng cha xut hin, Vin Vin vui khng t xit. Chc chn tri tim nh b
ca c b ang thm thn phc s thn k ca ng gi Noel, cha tng gp c m bit c
thch nht ci g.
Mi nm qu m ng gi Noel tng c n nm su loi, u ph hp vi s thch ca
c b, ngoi s vui mng, Vin Vin cn kinh ngc hi chng ti nhiu ln: Ti sao ng gi
Noel li bit con thch ci ny?. Chng ti lin gii thch: Chc l lc con ni vi b m, b
ng gi Noel nghe thy.
Vin Vin thch bui sng Noel hn c ti v ng x thch sng ngy mng mt Tt. Hi
nh chng ti mong nht l sng mng mt Tt c mc qun o mi, n si co, t
pho, m mua cho qun o g, cho n g, chi ci g u bit t sm. Chng ti ch bit tn
hng nhng ci . Cn bui sng Noel ca Vin Vin li l thi khc y hi hp v bt
ng. Chnh v th, my nm hc trng mm non, Vin Vin m tng ngn tay t u
nm n cui nm, mong chng n ngy l Noel. Ngy ny khin c b cm thy phn
chn v mong ch hn rt nhiu so vi ngy mng mt thng su v Tt.
iu khin Vin Vin cm thy rt k l mt thi gian di l, ti sao cc bn nh khc
trng mm non ca c b li khng nhn c qu, ti sao ng gi Noel li khng tng
qu cho cc bn y? Chng ti lin ni vi c b, b m thng xuyn ni thm vi ng gi

Noel rng: Vin Vin l mt c b ng yu bit bao, hng nm xin ng ng qun tng
qu cho c b nh. Sau ni vi Vin Vin, con ni vi cc bn nh khc, bo cc bn y
v ni vi b m mnh, ng thi cng thng xuyn ni thm vi ng gi Noel nh vy,
ng gi Noel nghe thy, cc bn y cng s nhn c qu thi.
Ch cn b m b ra cht suy ngh v thi gian, s khin con tr c c s tri nghim
y th v, khin cuc sng v th gii ca tr trn ngp mu sc diu k. Tr em l thin
thn, ch trong th gii ca thin thn, ng gi Noel mi tn ti thc s; i n khi tr
trng thnh, bin thnh con ngi phm tc, ng gi Noel s bin mt v khng bao gi
quay tr li na.
Tr em khng phi sng trng thnh hoc thnh cng hay thnh ti, m trc
ht tr sng v tui th. Chng ta cn phi cho con em mnh c c nhng tri
nghim lm thin thn, ng chng sinh ra ch c lm ngi trn mt tht khng c
i cnh.
Mi ln sau khi ng gi Noel n, ti v ng x li phi suy ngh ln sau ng nn
mang qu g n. Chng ti lu tm n tng nguyn vng ca con tr, xem b thch g.
Bnh thng vo siu th hoc ni no cng ch xem c ci g c th lm qu Noel
c khng, nhn thy nhng th thch hp lin mua ngay. Nhng mang v n nh khng
Vin Vin nhn thy, u tin l giu chng i. C lc Vin Vin mun mua g , chng
ti ly c khng c thi gian i ra ca hng, liu c th i n Tt Dng lch c ngh
ri i mua hay khng; hoc l ly c mt vt g hi t, hay l n ch khc xem sao,
so snh gi ri hy mua. Kt qu chng ti cha kp mua, ng gi Noel mang n tng
roi.
Trong mt Vin Vin, chc chn ng c ny rt tuyt vi, bn lnh ca ng cng rt phi
thng.
C mt nm trong lc ang chi Vin Vin ni rng bp b Barbie khng c bn trai,
mun tm cho bp b mt anh bn trai. Ti dn Vin Vin i n my ni bn chi,
nhng khng tm c bp b trai Barbie.
L Noel li sp n, ti lin mua mt con bp b Barbie gi nhn trng rt khi ng, v
n nh ct tc bp b ngn i, lm mt chic m v mt b qun o con trai, i thm i
bt di, v th l bp b gi bin thnh bp b trai. ng nhin, cng vic ci to
ny u lm vo lc Vin Vin ng say, c b khng h hay bit.
Bui sng ngy l Noel, khi bn trai ca cng cha Barbie xut hin, Vin Vin mng
khng t xit. C b khng th ng rng ng gi Noel li mang n tng ci m mnh mun
nhng khng mua c.
Tuy nhin, chng my chc Vin Vin pht hin ra ming vi may chic m ca cu
bn trai trng vi vi chic vy c ca c b, vi may m v qun ca anh bn ny cng
ging nh vi chic vy mu nu m m va may ca hng may. Ti cng gi v kinh
ngc ni: nh, ti sao li trng hp nh vy nh.

Ti bit ngy cng c nhiu u mi tit l cho c b bit ng gi Noel l ai, nhng
khng sao c, c b bit khi cn phi bit.
Trn thc t, khi ln hon mt cht, Vin Vin bt u nghi ng v chn thc ca
ng gi Noel.
Nm Vin Vin hc lp mu gio ln, sau khi nhn c qu li ho hng i hi cc
bn nh khc c nhn c qu hay khng. C b thy rt l ti sao mnh dy cc bn
khc v nh ni vi b m, b m h cng thng xuyn ni thm vi ng gi Noel, ti
sao ng gi Noel vn khng chu tng qu cho cc bn. Kt qu l c gio trng mm
non ni vi c b rng: Khng c ng gi Noel u, l do m con la con. Vin Vin
ni: Khng phi, m con cha bao gi la con!. V n nh c b vn cn m c, hi ti
rt cc l c ng gi Noel hay khng, ti ni c ch, khng phi nm no ng cng n tng
qu cho con sao, lm sao m v b c th i mua qu vo lc na m c. Tui th
ca mt con ngi tht ngn ngi bit bao, ti mun ko di nim vui cho c b bit bao,
khng mun c b mt i th gii c tch sm nh vy.
Mc d Vin Vin chng thc c qua ti v c phn yn tm, nhung thc t l t
lc , c l c b bt u nghi ng v chuyn ny. Sau c gng hi thm vi ln na,
chng ti ngh mi cch giu. i n khi c b vo cp mt, c th cng thc
c ng gi Noel l h cu, nn cng khng hi ng gi Noel c hay khng na. T tr
i, chng ti cng dn dn l l cnh gic, ni chuyn cng tu hn. Cn nh khi Vin
Vin hc lp hai, l Noel nhn c mt con bp b mc qun o cung nh rt p, ti
thy c b rt thch, lin c ni: Con bp b p nh th ny mi c tm mi nhn dn
t, con bp b trong siu th khng p bng con ny m bn mt trm hai mi nhn dn
t, xem ra trong tim nh li r hn.
t nhin ti mi sc nh ra rng mnh ni h, nn hoi ngi ngng. Vin Vin
khng vch trn s tht, m ch ci ni: ng gi Noel cn i cc ca hng so snh gi
na y.
K tch trong l Ging sinh xy ra nh th no, mc d sau ny Vin Vin bit rt r,
chng ti cng khng ni thng vi nhau v chuyn ny. ng gi Noel l nim vui chung
ca chng ti, l gic m chung ca chng ti, v th n l iu b mt m chng ti cng
phi bo v.
Nm Vin Vin chn tui, vo k ngh ti a c b v nh b ngoi. Mt hm bui sng
ti ang gi u trong nh tm, nghe thy Vin Vin cm ci g ni vi b ngoi: y l
qu ng gi Noel tng chu. B ngoi lin tru: ng gi Noel ny nm no cng tng qu
cho chu, rt cc ng y u nh?. Vin Vin ngp ngng ri ni: ng y ang gi u
trong nh tm . Mi ngi trong nh u ln ci.
Con tr s trng thnh, c tch ri s bin mt. Mc d ng gi Noel dn dn tri
qua cng vi tui th, nhng chng ti vn mun ko di nim vui ny.
My nm hc cp hai, Vin Vin ngy cng chn chn, l Ging sinh hng nm, chng
ti vn tng cho c b mt vi mn qu. ng nhin khng th l nhng tr con nh

hi cn nh, m bt u tng nhng mn qu cao cp hon, v d my nghe a CD, qun


o. vn quen gi nhng th ny l qu ng gi Noel tng. Nu ngy l Noel khng roi vo
ngy cui tun, chng ti s i bui sng l Noel vo ngy cui tun gn nht, ch a
ln trc ch khng y xung sau, cho d th no, hng nm u phi cho con c c
nhng giy pht hi hp, bt ng .
ngha ca vic mi nm ng gi Noel n khng nm mn qu, m nm s bt
ng ny, bt ng l s tn hng c gi tr ln hon.
Trong mi my nm, ch c mt ln, hnh nh khi Vin Vin ang hc lp su, giai
on ti v b Vin Vin rt bn, khng kp mua qu cho c b, cui tun a Vin Vin
i choi, ng thi cho c b mt t tin, c b mua qu cho mnh thay ng gi Noel. Mc
d vn c qu, sau ny ln ln Vin Vin nh li rng, l tt Noel m c b cm thy t
nht nht. Mc d cng l b ra mt s tin, mua mt mn qu, phong thc khng ging
nhau, nim vui em li cng khng ging nhau.
Hi cn nh Vin Vin thng k cho chng ti nghe c b m thy nhng g, gic
m ca c b u nh chuyn c tch, rt p, ti thy hi hn v khng ghi li. Nhng gic
m p mt mt bt ngun t nhng cu chuyn c tch m Vin Vin c trong sch,
mt khc cng c th l do ng gi Noel mang n. Mt a tr thng xuyn c nhng
gic m p, tui th ca b chc chn rt hnh phc.
Mi nm u c ng gi Noel n, khng nhng gip cho tui th ca Vin Vin tri
qua y ng nh, ng thi cng khin Vin Vin cm nhn c mt cch su sc hn
tnh yu ca b m, dy cho c b bit cch lm th no c th em li nim vui v s bt
ng cho ngi khc. Khi bn thn ca Vin Vin c sinh nht, c b lun lun la chn qu
tng rt cn thn. Thnh thong Vin Vin cng to ra s lng mn, tng cho ti v b c b
nhng iu bt ng.
Nm ti sinh nht bn mi tui, bui sng i hc Vin Vin ni hm nay khng mun
i xe p i hc, mun i xe bus, lc chng ti khng hiu , thy i xe bus va mt thi
gian li va mt sc, vic g phi lm kh mnh. Kt qu l ti hm tan hc v, c b
mang v mt b hoa phng rt to. Ha ra l chic xe p ca c b khng c gi, i xe bus l
m hoa tin hn. Hm ti v ng x qun ngy sinh nht, may m c Vin Vin
nhc.
Sau khi vo i hc, ti hi Vin Vin c cn thch nhn qu Noel na khng, c b tr
li l c. Ti hi n bao gi th khng mun nhn na, Vin Vin tr li mi tm tui.
Chng ti u ci. Xem ra, ng gi Noel phi t Bc Cc ln li v y ht chuyn ny n
chuyn khc.
L u c bit

Ch cn b m b ra cht suy ngh v thi gian, s khin con tr c c s tri


nghim y th v, khin cuc sng v thg&i ca tr trn ngp mu sc diu k. Tr em
l thin thn, ch trong thg& ca thin thn, ng gi Noel m i tn ti ch thc; i n
khi tr trng thnh, bin thnh con ngi phm tc, ng gi Noel s bin mt v khng

bao gi quay tr li na.


ngha ca vic mi nm ng gi Noel n khng nm mn qu, m nm & s
bt ng ny, bt ng l s tn hng c gi tr ln hcrn.
L N L N S K T H N V I M H I U PH I

Con ngi rt d b m th. Nu mt ngi lun c ngi khc m th rng mnh


c phm cht o c tt, tt bng thn thin, anh ta s dn dn sinh ra thc t khng
nh mnh, phm cht o c ca anh ta s pht trin theo hng lnh mnh. Nu mt
ngi lun b m th rng bn thn c vn g , anh ta s khng ngng t ph nh
mnh, dn dn mt i s t tin, trt theo hmg tiu cc.
Hi Vin Vin i hc mu gio, trong lp c mt cu b tn l M Hiu Phi, hai bn
nh rt hp nhau, thng xuyn choi cng nhau. Mt hm ti n trng n Vin Vin,
trn ng v nh, c b rt ho hng ni: M oi, con thch nht l choi v i M Hiu Phi,
ln ln con s kt hn vi M Hiu Phi!. Ti ci, ni c. Thy ti ng , Vin Vin rt
phn khi, nhng ri li t ra lo lng: Khng bit b c ng hay khng?. Ti ni con v
hi b xem.
v n nh ng l Vin Vin cng st rut i b v hi chuyn trm nm ny,
kt qu mi choi nn qun mt, mi cho n my hm sau b i n c b, trn ng v
nh m i cht nh ra. Lc ng x cng rt thoi mi ni c, ng . Va bc vo
ca, Vin Vin lin ni ngay v i ti: M oi, b con cng ng cho con sau khi ln ln s
kt hn vi M Hiu Phi ri!. Ti vui v p: Tht , th th tt qu r i!.
Lc ny Vin Vin li c phn lo lng, Nu chng con i hc ri, khng hc cng
trng, sau ny khng quen nhau na th lm th no?. Nghe Vin Vin ni nh vy, ti v
ng x cng lm ra v ru r ni, ng vy, phi lm th no nh? Con th ngh cch no
xem sao. Vin Vin ngh mt lt, t nhin ny ra mt nh, ng ri, con ln ln, gp
bn trai no con s hi, cu l M Hiu Phi c ng khng, th l s bit ngay thi! . Nghe
vy, chng ti cng t ra phn khi, ng vy, nh th s bit ngay cu y c phi l M
Hiu Phi hay khng. Ha ra li on gin nh vy!
Vn kh ny c gii quyt, c nh ti bt u vui v n com.
Sau ti c nghe c gio lp Vin Vin ni, Vin Vin v M Hiu Phi l hai em b rt
hiu bit, khng bao gi nh bn, cng khng ginh choi ca bn, u rt thch k
chuyn, hai bn choi vi nhau khng bao gi xy ra mu thun. Xem ra trong trng
mm non cng c chuyn hp nhau .
n khi vo cp mt, cu b ny v Vin Vin hc cng trng nhng khng cng lp.
c im ca hc sinh cp mt l con trai con gi khng thch nhau, thng l con trai choi
v i con trai, con gi choi v i con gi. Vin Vin c my c bn gi choi rt thn, ch cn c
thi gian l my bn nh li t tp v i nhau. Mt ln ti v b Vin Vin nhc n M Hiu
Phi, hi c b, hin gi con c cn choi vi M Hiu Phi na khng, ln ln c cn mun
kt hn vi M Hiu Phi na khng. Vin Vin ni bn y l con trai, con khng thch choi

vi bn y, khng hc cng lp, cng khng gp. Chng ti lin tru, Th con khng s ln
ln khng quen bn y na ?. Vin Vin ni khng lo. Xem ra c b thay lng, t
tr i qun hn M Hiu Phi.
Sau khi ln cp hai, Vin Vin bc vo giai on dy th v mt tm sinh l, lc ny,
vi vai tr l bc lm b lm m, chng ti mi thc s bt u quan st thi quan h
vi bn khc gii ca Vin Vin. C b cng k cho ti nghe mt s chuyn v bn trai v
bn gi trong trng ly lng nhau, v d mt cu b nh rt giu ni vi mt c b cng
lp Vin Vin rng, nu bn yu t, t s mua cho bn mn trang sc tr gi su moi
nghn t. Chng ti nghe xong, cng khng ch hay h thp nhng chuyn ny, ch ci, ni
cu b ny ngy th, ng yu tht. Nh ti thnh thong cng c in thoi ca cc bn trai
gi n, khi gp phi nhng c in thoi nh vy, chng ti rt t nhin gi Vin Vin ra
nghe my, ging nh khi bn gi ca Vin Vin gi in n cho c b, sau chng ti s
trnh i, con gi c ni chuyn thoi mi. C mt ln ti cn nht c mt t giy
di gm bn hc ca Vin Vin, c th l cuc trao i bng bt gia c b v mt c bn
gi khc trong gi hc, hai ngi nhit tnh tho lun v my cu bn trai trong lp, c th
nhn ra chng bt u c thin cm m h vi mt s bn trai. Ti ci, giu t giy ny
i, i sau ny Vin Vin ln ln s tr li cho c b.
Mi ngi b ngi m u tng tri qua tui dy th, nh li thi k chng ta l
nhng thiu nam, thiu n, s thy s ny sinh tnh cm ny hc sinh trung hc l bnh
thng bit bao. V th, khi con em chng ta giai on pht trin tnh cm, ti sao li
khng th thu hiu chng hn?
Thnh thong Vin Vin nhn c in thoi ca mt cu bn no , s ni chuyn
rt lu, lc t my xung, c b t ra nh c tm trng g . Ti s la chn mt thi gian
v a im thch hp, gi v v tnh ko cu chuyn v ch ny, ni vi Vin Vin rng,
con trai v con gi sau khi bc vo tui dy th s c thin cm vi bn khc gii, mong
mun c tip xc vi bn khc gii, y l iu bnh thng, cng l iu rt p. Nu
khng c th li l khng bnh thng.
Mc ch ti ni nh vy l xa i s bt an trong lng Vin Vin, c b bit rng
ha ra c thin cm vi bn trai, hoc ngi khc c thin cm vi mnh u l lnh mnh,
bnh thng.
Bt an v t trch l iu m mi a tr c thin cm vi bn khc gii trong tui
dy th u s c, thm ch c nhiu a tr cn cm thy mnh l ngi c ti. Cm gic
ny khng nhng s khng khin tr mt i hng th i vi bn khc gii, m cn kch
thch pht trin. Trc sc p ca ph huynh v nh trng, cm thy thch bn khc gii
l khng trong sng, khng o c, b ngoi chng s c nhng hnh ng bng bnh,
khng nghe li b m, nhng trong lng li bng hong, ng ngc, t khinh b mnh. Ch
khi con tr bit t tn trng mnh, t yu thng mnh, cm thy bnh thn, t nhin khi
chi vi bn khc gii trong tui dy th, mi c th cm thy t tin v l tr, mi hnh
ng mt cch oan trang, t nhin, mi c c sc mnh t lm ch mnh.
Ti c quen vi mt bc ph huynh, con gi ca ch y hc lp tm, rt xinh xn, thnh
tch hc tp cng khng ti, ch rt s con gi yu sm, nh hng n hc hnh, t khi

con ln lp by ch bt u kim sot con cht ch. Nh ch cn c in thoi ca con trai


gi n, ch nht nh phi hi qua tnh hnh. Con gi i hc v hoi mun mt cht, ch lin
tra hi khng ngng, li cn gi in cho c gio kim chng xem con gi c ni tht hay
khng. V chuyn ny m quan h gia m v con gi rt cng thng.
kim sot hnh ng ca c con gi, v cng v s an ton ca con, bc ph huynh
ny mua cho con mnh mt chic in thoi di ng, kt qu l c mt ln ch xem trm
in thoi ca con, pht hin thy c b v my cu bn trai xng anh xng em vi nhau,
ch gin lm, tch thu in thoi lun. Con gi li c cch khc, hm sau mn bn in
thoi di ng mang v nh dng. Ch li tch thu chic in thoi i mn, sau khi tan hc
c con gi lin dng mt chic in thoi c s l nhn tin ni rng mnh rt bc mnh, ti
khng v nh na, ni xong lin tt my ngay. Ch khng tm c con, nh ngi ngi
trn cho la. Sng sm hm sau lin n trng con gi, ng cng i con v gp c
con, khng tra hi c chuyn ti qua con i u. Bc qu ngi m ny lin tm n c
gio ch nhim, k cho c gio ch nhim nghe chuyn con gi c m khng v nh. C
gio ch nhim li chy i bo co vi ban gim hiu, ban gim hiu lin lp tc triu tp
cuc hp vi c ch nhim cc lp, tuyn b mt n sinh lp tm ca trng ta qua m
bn ngoi, yu cu cc lp tng cng gio dc hc sinh.
Sau qua xt hi v iu tra c bit, c b ny di m nn ra hng Internet choi
mt m, mun da m mt trn, khng c chuyn g xy ra c. Nhng ngy hm sau c b
n trng, mi th u thay i, tt c mi ngi u nhn c bng nh mt khc l,
dng nh m hm c lm mt chuyn rt kinh khng. M c thy hi hn v
lm to chuyn, nhng khng th nu ko c na. Trc sc p ln, cui cng c b
buc phi chuyn trng.
n trng mi, m c b a ra yu cu khng c choi vi cc bn trai. Nhng sau
khi chuyn sang trng mi, c b rt kh ha ng vi cc bn mi, khng c bn b, hc
hnh b tr. ng lc c mt anh bn lp trn n bt chuyn vi c, th l c yu
anh chng ny tht, cui cng n mc b nh ra i. Lc ny, cui cng ngi m mi pht
hin ra rng, ngoi s bun ru tht vng, mnh b tay ht cch.
T v d ny chng ta c th thy, trong cc vn nh yu sm ca con tr, thc t
l b m c hai chc nng, mt l khuyn nh xoa du tnh hnh, hai l kch thch lm to
chuyn. Tt c cc ph huynh u mong mun t c hiu qu u tin, tuy nhin ng
tic l trong thc t rt nhiu bc ph huynh bin s vic thnh kt qu th hai. H
mun ngn con ci yu sm, nhng li dng phong php sai lm y con mt ci, khin
con t roi vo vng xoy. Bin php hiu qu nht lm dao ng ch ca tr l gi ln
thc c ti ca chng, y sai m ln nht ca ph huynh l dng quan nim tm
thng ca ngi ln bi nh nhng hnh vi vn l bnh thng ca con tr, khin con
tr cm thy mnh c ti, v mt khch quan l y con tr xung vc thm v khng th t
mnh thot ra.
Ti tng nhn c mt tin nhn ca mt ngi m, ni c con gi ang hc lp
chn ca ch c bn trai, hi ti nn x l nh th no. Ti lp tc gi in li, hi
c bn trai l th no.

Ha ra, mt cu bn cng kho nhng khc lp ca con gi ch thng xuyn tm n


ch con gi ch ni chuyn trong gi gii lao, n sinh nht, con gi ch r my ngi
bn n ca hng McDonald, cng gi c cu bn ny i, cu bn cng tng cho con gi ch
mt mn qu, thnh thong chng cn nhn tin cho nhau. Sau khi xem trm c tin nhn
ca con gi, ch pht hin ra rng tin nhn cho cu bn ny l nhiu nht, mt s cu li c
phn m m, dng nh hai bn c thin cm vi nhau.
Ti ni vi ngi m ny rng, trong li ni ca chng ta, bn trai c hm ngha
ring, vi nhng chuyn nh th, lm sao ch li c th gi cu bn trai l bn trai ca
con gi ch c. Thc ra con tr khng c chuyn g u, l do ch dng cch l gii ca
mnh p t cho mi giao lu ca con tr.
ng nhin ti cng hiu c ni lo lng ca ngi m ny, ch s nu nh khng
qun, c con gi v cu bn ny pht trin quan h v yu tht, nh hng n hc hnh.
Ti ni vi ch rng, cn phi qun, nhng ng qun linh tinh, trc ht phi xa i vt
nh th tc trong lng mnh, sau hy qun con. Sau theo li gi ca ti, ngi m
ny ni chuyn vi con gi v t c kt qu rt tt.
Ch y ni chuyn vi con gi nh th ny.
Trc ht khng nh vi con gi rng, tui ny ca con, c thin cm vi bn
khc gii l iu rt bnh thng, c th thy s pht trin v tm l v sinh l ca con rt
ng b, rt khe mnh. Ngoi ra, c bn trai thch con, cho thy con l mt c gi ng
yu. Con c thin cm vi bn trai, chng t con cng l mt ngi bit thng thc ngi
khc.
Tip theo ch ni vi con rng, hc sinh cp hai c thin cm vi bn khc gii, y
mi ch l va mi bt u, l mt c gi ng yu, trong tng lai con s cn c gp rt
nhiu ngi yu qu con, chng ta u phi cm kch h. ng thi, con cng s c gp
rt nhiu bn trai ng chng ta phi yu qu, h u c nhng u im khc nhau.
Cui cng ch ni vi con gi rng, ch ngi no ng yu mi ng cho ngi
khc yu qu. Nu mt bn hc khng gii, kh cht khng c g ni bt, nng lc bnh
thng th lm sao c th khin ngi khc c thin cm c bit vi anh y/c y c.
i vi hc sinh cp hai, iu quan trng nht l hc tp, kh cht v nng lc c xy
dng trn c s hc thc. Ch khi hc hnh chm ch, mi c th cng ngy cng ng yu,
c ngi khc yu qu, ng thi mnh cng mi c th dn dn hc c cch yu qu
ngi khc.
Sau ngi m ny gi in thoi cho ti, k ch ni chuyn vi con gi nh vy,
con gi ch rt mng. T tr i, con gi ch cn thng xuyn k cho m nghe ai vit giy
g hoc nhn tin cho ai, c b cm thy ai d thng. Cn v cu bn , vn chi vi nhau,
nhng rt bnh thng, khng khc g so vi bn b khc. Ngi m ny ng ra c mt
iu: Ch cn ni tm ngi ln trong sng, ni tm ca con tr cng s rt trong sng.
Thc ra trong bi vit ny ti mun ni rng, ci chnh khng phi l gio dc tnh yu
nh th no, m l ngi ln nn nhn nhn con tr bng nh mt trong sng nh th no,

hiu con tr bng nim tin lnh mnh nh th no. Khng t tr em c phm cht o c
km, mt trong nhng nguyn nhn quan trng l chng khng ngng b li t duy rc
ri ca ngi ln xm hi. Li t duy rc ri ny ging nh mt s doanh nghip ch
ch trng n sn xut, mc sc th kh c v nc thi gy nhim ra mi trng, dn
dn lm nhim bu tri v mnh t vn rt trong sng ca tr, kt qu l tnh ph hoi
ln chim hon ton tnh sn xut. Khng ch trong vn yu sm, li t duy rc ri
trong cc phong din khc cng s khin t duy ca tr b bin d.
V d c mt v ph huynh, ngay t khi cn rt nh qun l con rt cht trong vn
tin bc, phng cu con trai nh phng k trm. Trong thc ca ch, dng nh ch
cn c c hi, cu con s tt mt ly tin. V vy nh ch giu tin vo mt ch rt kn,
khng cho con bit; v khi con i hc cn mua ci g, ch lun hi bng ging nghi ng:
Ci nhiu tin nh th , con phi ni tht nh. K c c ch ng , cu con
cm ti ca ch ln ly tin, ch cng phi ni: No, m xem xem con c ly tha hay
khng, khng c ly tha u y. Trc s khng tin tng v gim st cht ch ca
ngi m, cu con trai ca ch c hng th v rn c kh nng chng gim st. Sau khi
ln cp hai, cu con trai ny bt u ly trm tin ca nh. C mt ln i cng vi b ra my
ATM rt tin, lc b bm password, cu ta nh c, sau ly trm th ca b, mt
thng chia lm bn ln rt ra hai nghn t, tiu xi ht sch. Mi ln xy ra chuyn n trm
tin, ngoi vic nh cho cu con trai mt trn nh t, ph huynh ch cn bit nga mt ln
tri than th rng, ti sao mnh li sinh ra mt a con km ci nh vy. B m thc s
khng th hiu ni, t xa n gi lun phng con gi tr xu trong chuyn tin bc, s
cu h hng, ti sao cu li tr nn ti t ng theo chiu hng ?
Mt v d khc tri ngc vi v d trn l chuyn m mt ngi bn thn ca ti k
cho ti nghe.
Cu con trai hc lp ba ca ch v mt nguyn nhn no m khng tham gia c k
thi gia k ca trng, b cho con k thi ny, ch lin n trng tm thi gia k ca
cc mn, v nh bo con lm bi theo thi gian nh trng quy nh.
Lc a thi cho con ch cng hoi do d, ngh nn con t bm thi gian hay l
ch gim st; ng thi ch cn ngh rng, c nn thu ht sch v trong phng con i khng,
phng cu xem trm. Bnh thng thnh tch hc tp ca con ch khng cao lm, chc
chn s c mt s cu khng lm c, vy th liu cu c xem trm p n trong sch hay
khng?
Ch ngh mt lt ri quyt nh s tin tng con trai, ch ni vi con rng, con t bm
thi gian, ht gi khng c lm na. Ri ch khng ni g thm m ng ca i ra.
Mt iu khin ch rt mng l, cu b hc lp ba ny hiu c thi l phi nh th
no, cu hon ton da theo quy trnh thi ca trng qun l mnh, ht thi gian khng
lm thm bi na. v cu cng khng h bit c chuyn quay cp, qua quan st m cu b
bit c rng, khi gp phi cu khng lm c, cu cng khng ny ra nh ln gi
sch ra xem. Bt gic ch phi than ln rng: Ha ra con tr trong sng nh vy! Ch thy
may v s la chn ca mnh lc , thy may v mnh khng gieo rc vo u con tr
nhng khi nim xu ny: Thi c th xem trm sch, con khng ng c tin tng.

Con ngi rt d b m th, k c l ngi ln. Nu mt ngi lun c ngi khc


m th rng mnh c phm cht o c tt, tt bng thn thin, anh ta s dn dn sinh ra
thc t khng nh mnh, phm cht o c ca anh ta s pht trin theo hng lnh
mnh. Nu mt ngi lun b m th rng bn thn c vn g , anh ta s khng ngng
t ph nh mnh, dn dn mt i s t tin, trt theo hng tiu cc.
C ngi nghin cu v pht hin ra rng, thm ch di s m th lin tc ca ngi
khc, din mo bn ngoi ca mt ngi cng s b thay i. Ngi c tng mo bnh
thng, trc nh mt tn dong s tr nn rng ngi, trn y sc sng. Ngi c cc nt
xinh xn, trc nh mt y mit th, cng s tr nn kh khan, ng nghch. B m i x
vi con ci bng suy ngh lnh mnh, mi c th gip cho con ci c trng thnh mt
cch lnh mnh.
Ti tng c mt cu chuyn ng ngn. Trong cuc ni chuyn vi thin s Pht
nio, T ng P h an mi hi rng, ngi thy dng ngi ca ti th no? Pht n tr li ti
thy dng ngi ca ngi rt ging Pht t. T ng Pha rt mng. Tip theo ng mi
ci ranh mnh ni, ti thy dng ngi ca s ph ging nh mt ng phn b. Pht An
nghe xong khng gin cng khng phn bc, ch mm ci. T ng Pha tng mnh
thng Pht An, v n nh lin dong dong t c k chuyn cho em gi nghe. Em gi T
ng Pha ni, anh , anh thua m qu. Trong lng i s Pht An c Pht t Nh Lai, v
th nhn anh mi ging Pht t; cn trong lng anh ch c ng phn b, nn nhn ngi
khc cng thy ging ng phn b.
B m khng bao gi nn nhn con tr bng nh mt c cha ng phn b. Nu li
ni ca b m khng ngng gieo rc cho con tr nhng m th tiu cc, khng nhng s ph
v s trong sng trong ni tm ca tr, m cn c th bp mo phm cht o c ca tr.
B m cn phi bit rng, con tr khng c cng lc v s im m nh thin s Pht An.
L u c bit

Bt an v t trch, l iu m mi a tr c thin cm vi bn khc gii trong


tui dy th u s c, thm ch c nhiu a tr cn cm thy mnh l ngi c ti. Cm
gic ny khng nhng s khng khin tr mt i hng th i vi bn khc g&i, m cn
kch thch pht trin. Trc sc p ca ph huynh v nh trng, cm thy thch bn
khc gii l khng trong sng, khng o c, b ngoi chng s c nhng hnh ng
bng bnh, khng nghe li b m, nhng trong lng li bng hong, ng ngc, t khinh
b mnh. Ch khi con tr bit t tn trng mnh, t yu thng mnh, cm thy bnh thn,
t nhin kh chi vi bn khc gii trong tui dy th, mi c th cm thy t tin v l tr,
mi hnh ng mt cch oan trang, t nhin, mi c c sc mnh t lm ch mnh.
C bn trai thch con, cho thy con l mt c gi ng yu; con c thin cm vi bn
trai, chng t con cng l mt ngi bit thng thc ngi khc.
L mt c gi ng yu, trong tng lai con s cn c gp rt nhiu ngi yu
qu con, chng ta u phi cm kch h. ng thi, con cng s c gp rt nhiu bn
trai ng chng ta phi yu qu, h u c nhng u im khc nhau.

Ch ngi no ng yu, mi ng c ng&i khc yu qu. Nu mt bn hc


khng gii, kh cht khng c g ni bt, nng lc bnh thng th lm sao c th khin cho
ngi khc c thin cm c bit vi anh y/c y c. i vi hc sinh cp hai, iu
quan trng nht l hc tp, kh cht v nng lc c xy dng trn c s hc thc. Ch
khi hc hnh chm ch, mi c th cng ngy cng ng yu, c ngi khc yu qu,
ng thi mnh cng mi c th t t hc c cch yu qu ngi khc.
Khng t tr em c phm cht o c km, mt trong nhng nguyn nhn quan
trng l chng khng ngng b li t duy rc ri ca ngi l&n xm hi. Li t duy
rc ri ny ging nh mt s doanh nghip ch ch trng n sn xut, mc sc th kh
c v nc thi gy nhim ra mi trng, dn dn lm nhim bu tri v mnh t
vn rt trong sng ca tr, kt qu l tnh ph hoi ln chim hon ton tnh sn xut.
GING H T NH NEW TON

Thng thc con tr khng phi ch l tn thng nhng u im ca tr, m quan


trng hn l nn nhn nhn th no v nhng khuyt im ca tr. Nu bn lun nhn tr
bng con mt ging ht nhNewton, th tr s cng ngy cng ging Newton tht.
Chng ti thng ni Vin Vin ging ht nh Newton, y khng phi l mt li
biu dong, m l ph bnh, ph bnh c b do khng lu tm, phm phi nhng li rt ng
nghch trong cuc sng thng ngy.
Cu ni ny bt ngun t mt cu chuyn m Vin Vin c hi nh. Newton rt say
sa vi cc th nghim ca mnh, mt ln c mt ngi bn n thm ng, nhung khng
i c ng, ngi bn ny lin tru Newton, n ht ba cm tra m ngi gip vic
chun b cho ng ri ra v. i n khi Newton t phng th nghim i ra, bc n bn
n, nhn thy cnh tng ngn ngang trn bn, ming lin lm bm Ha ra mnh n
cm ri, sau li ri bn n, tip tc chui vo phng th nghim.
V qu say sa vi mt vic no , thin ti thng phm nhng sai lm nc ci
trong cuc sng, lm nhng chuyn khin ngi khc phi bt ci hoc tc gin, lu
truyn n i sau tr thnh nhng cu chuyn kinh in. Nhng trong cuc sng hin
thc xut hin nhng con ngi v s vic nh vy, phn ln li c coi l khng lu
tm, khng thng minh, khin ngi khc coi thng hoc bc mnh. im ny c bit
c th hin trong qu trnh gio dc tr em.
Khi tui cn th, hu ht tr em u say sa vi mt chuyn g . Hoc l dng ton
b suy ngh ngm ngh xem ch g con u tin t u m ra, n ni khng nghe thy
ting m gic nm ln by lt ra n cm; hoc l mi chi qu qun i v sinh, t ra qun;
cng c th l c mt cun truyn th v qu, qun lm bi tp... Mt nghn tr em c mt
nghn vic say m, mc d trong mt ngi ln, nhng vic ny n gin v nhm chn
bit bao; cng vi s non nt v thiu kinh nghim sng ca tr, chng thng lm nhng
vic khin ngi khc phi khc d mu d, thm ch gy ra mt s tai ha nh.
Ngi ln nn nhn nhn s khng phi ca con tr bng thi nh th no, y
khng phi l chuyn nh, n s nh hng su sc n con tr.

Mt ngi bn ca ti khi ni n gic m lm nh vn khng tr thnh hin thc ca


mnh k mt cu chuyn. Hi hc cp hai, c y thng xuyn va ko ng b hp mn
thu va c tiu thuyt, kt qu c my ln mi c qu, khng ch n la, la b tt,
b c y pht hin ra nh chi c mt trn. Gn ba mi nm tri qua, nhc n
chuyn ny c vn rt bun, cm thy s vic ny c nh hng tiu cc lu di i vi s
pht trin v tm l v s nghip ca c. Nu so snh s vic ny ca c vi ngi m nh
bc hc Edison thu hiu v ng h trc cc li lm ca con trai, th thc s c th thy
rng, cui cng con tr c th thnh ti hay khng, thi v cch x l ca b m trong
nhng vn ny l ht sc quan trng.
Nn nhn nhn nh th no v mt s sai st nh m tr v tnh mc phi, i vi
nhng sai st ny b m cn gii quyt bng thi nh th no - y thc ra l mt vn
ln trong gio dc gia nh.
Con gi ti - Vin Vin l mt a tr bnh thng, c b cng thng xuyn phm
nhng li m ngi khc mc phi. V d b ra my trm t mua cun t in in t,
dng c my ngy th nh mt, cng khng bit l mt u; lc rn trng, sau khi p
trng lin thng lng trng vo thng rc, tip lin suy ngh nn vt v trng u,
mi pht hin ra nhm; bo c b ct chic ko vo hp dng c, c b lin cm ko i
mt vng trong nh, quay li thc mc ti a ko cho c b lm g. Mi ln nh vy, ti ch
c th ni mt cch bt lc rng con ging nh Newton.
Hnh vi Newton ca Vin Vin cn thng xuyn gy thm vic cho ti. Vin Vin
hc cp hai ni tr trng, mt tun v nh mt ln. Thi gian u, cui tun mi ln tr
v trng, c b thng xuyn qun nhng dng cn thit nh, n trng lin gi
in thoi v nh, bo b m mang n h. Trng ca Vin Vin cch nh kh xa, ti v
ng x i mt chuyn l mt lun na ngy, li cn phi xin ngh c quan. Mi ln nh
vy, trong lng ti cng kh bc, nhng khng bao gi v chuyn ny m trch con m ch
th hin rng chng ti rt bn, lng ph thi gian nh th th tht l tic. Ni nh vy l
ri. Chng ti hiu mi ln gi in thoi, con bit do s s ca mnh m gy phin h
cho b m, trong tnh hung ny b m khng nn trch con na, nu b m trch con, li
thnh ra cho con c hi bin bch nhng li khng chu kim im li mnh.
Mc d mi ln Vin Vin v trng, ti v ng x u lo con s qun g , li bt
chng ti phi i mt chuyn, nhng chng ti s khng thu dn c gip Vin Vin, ch
dn d mt cu: Th ngh k xem, nh mang ht dng i. Kin tr mt thi gian, Vin
Vin rt t khi qun na, thu gn c ton b dng cn mang. Ti nhn thy Vin
Vin c ring mt quyn s nh, ghi li nhng vic cn phi lm, trc khi i gi ra xem
mt ln, xem xem cn vic g cha lm hay khng.
Khuyt im ca mi ngi l mun hnh vn trng. Vin Vin khng phi l ngi
gii giang trong vic bit lo toan cho cuc sng, iu ny chc chn c lin quan n cch
gio dc ca chng ti, c th l v tnh lm thay cho con nhng vic m ng l con
phi t lm. Cng c th l do bn tnh ca con ngi, im mnh v im yu ca mi
ngi khng nht thit s phi th hin trn mt phng din no . Chng ti thc
c nhng vn ny, mt mt l c gng chp nhn, mt khc l c gng gip con khc
phc im yu. Nhng s gip ny khng phi l nhit tnh gip con lm vic ny vic

n. Bit b m khng th gip con n ht i, s gip ca chng ti l c gng con


t mnh lm. Vic m chng ti cn lm, ch yu l c lng kin nhn, cho php con lm
sai.
Nu s con tr c ci g suy ngh khng c chu ton, ngi ln s suy ngh thay
cho tr, theo di st sao tr, trc mt s thy l gip c con, nhng v lu di, iu
ch gy phn tc dng. Phm l nhng vic cn phi tr t mnh suy ngh, t mnh lm,
phm phi nhiu sai lm, dn dn mi hc c cch lm cho tht tt.
Khi Vin Vin va bc vo cp ba, bui sng lc no cng i hc vi, thng xuyn
qun cha kho hoc qun eo ng h, rt bt tin, ti v ng x thng xuyn nhc nh
cm cha kho, eo ng h. Lm th mt thi gian, pht hin thy khng n. Vin Vin
lun li vo li nhc nh ca chng ti, bn thn khng chu ngh cch nhc nh mnh.
Ti bo con sau khi v kho xe xong b ngay cha kho vo cp sch, sng hm sau ch cn
eo cp i th chc chn s mang theo cha kho, khng nn va bc vo ca nh l tin
tay vt trn bn hc; ng h sau khi tho ra th ct vo chic ti nh trong cp. Vin Vin
ming th vng d, nhung vn c thng xuyn khng chu lu tm, vn cha kho v
ng h ln bn hc theo thi quen.
C mt ln Vin Vin qun cha kho, n trng khng th kho c xe, ng hm
b sao kim tra. Khng kho xe l hnh vi vi phm quy nh ca trng, phi vit bn
kim im, li cn nh hng n im thi ua ca lp. Chuyn ny khin Vin Vin rt
bun, trong lng chng ti chc chn cng trch con, nhng khng ni nhng cu nh m
nhc con t lu, ch a mt cu, con ging ht nh Newton, kh trnh khi vic phm
nhng li nh. ng thi khuyn khch con thc hin theo quy nh ca nh trng, n
phng hc chung dn v sinh my ln, c gng ginh li im b tr ca lp. Ti cn ly
my nh chp li bn kim im m Vin Vin vit rt cn thn, a con rng t gi tr
i s thu thp ti liu cho tin s Newton, i sau ny tr thnh ngi ni ting, y s
thnh cu chuyn kinh in.
Thi ny ca chng ti khin Vin Vin thy vui hon, khng cn bun b v
chuyn ny na. Sau thng qua vic lao ng trng, c b nhanh chng ly li
c s im m lp b tr v, iu quan trng nht l t tr i, Vin Vin khng cn
qun cha kho xe p v ng h na.
Khng phi ph huynh khng nn ph bnh con tr, nhng ph bnh c nht thit phi
p dng cch ph bnh thng thng ?
Ging nh vic t tay s cm thy au, tr mc mt s li nh hoc gy tai ha, khng
cn bn phi ni, tr cng s cm thy ngi ngng, cm thy hi hn v au kh. Lc ny
nu b m khng ch n tm l ca tr, mt my cng thng ni nhng cu gio hun,
ni mt s cu nh nhc nh t lu, ch khin tr cm thy mt th din, cm thy bc
mnh. bo v th din cho mnh, th hin s khng hi lng vi li cu nhu ca bn,
c th con tr s c tnh ci li hoc lm ra v khng thm quan tm.
Nu gia b m v con thng xuyn xut hin s gio hun v chng i ny, dn dn
tr s thc s khng quan tm n li lm ca mnh, khng h ng lng trc li ca b

m.
Rt nhiu ngi bnh thng cng bit khi con c li cn phi ni chuyn vi con.
Nhng ch cn xy ra nhng chuyn t xut, theo phn x c iu kin lin ni cu vi
con, B nhc con t lu ri, m con vn..., Ti sao con li hu u nh vy..., ni ra
nhng li trch mng nng ny, sau li hi hn, nhng ln sau gp phi nhng chuyn
tng t, vn khng km ch c li ni cu. Mt s bc ph huynh thch dng nhng cu
nh ti nng tnh bin bch cho mnh, to s cn bng cho mnh. Nng tnh c
th ch l mt khuyt im nh ca b m, nhng n li em li hu qu rt xu cho con
tr. iu ny s khin cho li nh ca tr bin thnh mt ci tt. Hoc bin thnh ngi
tnh tnh nng ny, t ti c chp; hoc l dy d nhiu ln nhng khng thay i, ti phm
ht ln ny n ln khc.
B m buc phi nhn thc c rng, qu trnh trng thnh ca con tr cn c
nhng li lm. Bi hc v kinh nghim m con tr c rt c t cuc sng, s li n
tng su sc hon nhng iu hay l phi m bn ni ra bng li hng trm ln. Phm sai
lm l mn hc bt buc phi c trong qu trnh trng thnh ca tr, ch c hc mt
lng hc phn nht nh, tr mi rn c kh nng hc mt bit mi, t mnh kim
im bn thn, t mnh hon thin. Ph huynh phi hiu c gi tr ca li lm, nhn
thy trong qu trnh trng thnh ca tr, li lm v thnh tch c chc nng gio dc
nh nhau.
Cn v vic nhng sai st thnh thong xy ra gy thit hi v thi gian, tin bc cho
bn thn tr v b m, cn coi l khon hc ph buc phi np cho tr trng thnh, i
li tr s gt hi c s chn chn, thnh ti, thnh cng. Tr tho tung mt chic xe t
va mi mua, c th s kch thch tim nng v hng th ch to mt chic my bay. Hm
nay nu chy mt ni thc n, ngy mai c th cho ra l mt u bp c khi. Thit lp mt
quan nim ng n v con tr, nhn nhn nhng hnh vi gy tai ha ca tr bng nh
mt k vng, s cm thy ng l nhng c hi tt ch khng phi chuyn xu. Vi mt
tm trng nh vy, trong lng bn s cn ni cu na khng?
Ging ht nh Nevvton va l vn b m nn hiu con nh th no, ng thi
cng l vn nn ph bnh gio dc tr bng phng php g. Ngi ta thng ni mt
ngi bit ni chuyn hay khng, khng phi nm vn ni ci g, m l ni nh th
no. Chng ta c th ph bnh tr, nhng nht thit phi la chn cch ph bnh ph hp,
nhm vo mc ch bo v lng t trng, thit lp s t tin, bi dng nng lc cho tr. Tt
c nhng cch ph bnh gy tn hi n lng t trng, s t tin v nng lc ca tr u
khng hay, u l ci m b m buc phi t b.
Cch ph bnh ging ht nh Newton bin mt chuyn khng hay, mt chuyn ng
ra phi bc mnh thnh mt cu a, va gip cho tr bit mnh sai u, nhng ng
thi li khng lm tn hi n lng t trng ca tr, ngoi ra cn n cha s thu hiu tr,
thm ch bao hm mt li khen i vi mt ti nng no ca tr. Tr rt thch nghe
nhng li ph bnh nh th.
Cho d c nhng a tr mi mi khng bao gi t ra lanh li trong cuc sng, mi
mi c nhng nhc im ging ht nh Newton, ch cn khng phi l chuyn g qu

ln, xin hy cho php tr c nhng nhc im .


Hy ngh v chng ta, chng ta cng c rt nhiu nhc im, thng xuyn phm
nhng li nh. v d ti tng mc mt li rt bun ci khng ch mt ln, mc qun o
th thao i chy, trong qu trnh chy cm thy chic qun th thao c ci g hoi bt
thng, quay v mi pht hin ra mnh mc ngc t trc ra sau; vo siu th i o, n
noi mi pht hin ra khng mang theo chic o... Nhng nhc im ny ging nh nc
da, bm trn ngi ti, khng d g ty i c. ng x v con gi ti cng c nhng
nhc im th ny hoc th khc, chng ti ci, thng xuyn ci nho nhng sai st
ng nghch ca mnh l ging ht nh Newton. nh chng ti, y hon ton l mt
chuyn ci, khng b mit th hoc trch mng.
C a tr cn thn t m, c a tr s v tm; c a tr kho tay, c a tr vng
v; c a tr ngay t nh bit n nhng chi tit nh trong cuc sng, t ra lanh
li, gii giang; cng c nhng a tr thch yn tnh suy ngh, u c sut ngy bay bng
u u, trng nh ngi mng du... Trng thi ca con tr rt khc nhau, chng ta nn
cho php s khc bit ny tn ti. Chnh s khc bit ny to nn tnh phong ph ca con
ngi.
Mt s bc b m qu cu ton c bit hay ch n tng chi tit nh ca con, khi
con phm mt s sai st nh, hoc th hin nng lc bnh thng mt phng din no
, h lin t ra v cng lo lng, mun lp tc gip con thay i. V phng php m h
dng chnh l ni vi con tr rng nn lm th no, sau con tr li phm phi sai lm
ng nh th, c th h s sm mt xung - lc ny, thc t l h bin thnh nhng
ngi b ngi m qu kht khe.
Nu Newton sut ngy b trch mng v khng ch n nhng chi tit nh trong cuc
sng th ng cn c th l Newton na hay khng? Nu Edison sut ngy b trch mc, ng
cn c th l Edison na khng?
Tt c nhng sai st do thiu kinh nghim hoc khng chuyn tm, ch cn khng lin
quan n vn o c, u khng nn ch trch hoc ni cu, thm ch khng cn nhc
n, bn thn con tr s cm nhn c s bt tin hoc s tn tht trong qu trnh ny,
bit v sau phi lm nh th no. ng nhin chng ta c th ni cho con tr bit nhng
kinh nghim sng ca mnh, nhng ng thi nht thit phi bit kin nhn ch i chng
tri nghim v trng thnh, thm ch c tnh to ra mt s c hi cho tr tr c nm
mi khi khng cn thn. Ch cn tr c lng t tn t i, c s tri nghim, ci cn phi
hc chng u c th hc, ci cn phi ch chng u s ch n.
Li mt bc ni, nu bm sinh a tr b khim khuyt v mt tr tu mt phng
din no , th tr cng s khng v s rn dy hay nhng li nhc nh thng xuyn ca
b m m thay i; ngc li c th v nhng li cu nhu thng xuyn ca bn m ngy
cng t ra km ci, ng thi khin tr cng thm t ti.
Thng thc con tr khng phi ch tn thng nhng u im ca tr, m quan trng
hn l nn nhn nhn th no v nhng khuyt im ca tr. Nu bn lun nhn tr bng
con mt ging ht nh Newton, th tr s cng ngy cng ging Nevvton tht.

Nu s con tr c ci g suy ngh khng c chu ton, ngi ln s suy ngh thay
cho tr, theo di st sao tr, trc mt s thy l gip c con, nhng v lu di, iu
ch gy phn tc dng. Tt c nhng vic cn phi tr t mnh suy ngh, t mnh lm,
phm phi nhiu sai lm, dn dn m&i hc c cch lm cho tht tt.
Ging nh vic ct t tay s cm thy au, tr mc mt s li nh hoc gy tai ha,
khng cn bn phi ni, tr cng s cm thy ngi ngng, cm thy hi hn v au kh.
Lc ny nu b m khng ch n tm l ca tr, mt my cng thng ni nhng cu
gio hun, ni mt s cu nh nhc nh t lu, ch khin tr cm thy mt th din,
cm thy bc mnh. bo v th din cho mnh, th hin s khng hi lng vi li cu
nhu ca bn, con tr c th s c tnh ci li hoc lm ra v khng thm quan tm.
Mt s bc ph huynh thch dng nhng cu nh ti nng tnh bin bch cho
mnh, to s cn bng cho mnh. Nng tnh c th ch l mt khuyt im nh ca b
m, nhng n li em li hu qu rt xu cho con tr. iu ny s khin cho li nh ca
tr bin thnh mt c tt. Hoc bin thnh ngi tnh tnh nng ny, t ti c chp; hoc l
dy d nhiu ln nhng khng thay i, ti phm ht ln ny n ln khc.
Phm sai lm l mn hc bt buc phi c trong qu trnh tr&ng thnh ca tr, ch
c hc mt lng hc phn nht nh, tr m& c th rn c kh nng hc mt bit
mi, t mnh kim im bn thn, t mnh hon thin. Ph huynh phi hiu c gi tr
ca li lm, nhn thy trong qu trnh tr&ng thnh ca tr, li lm v thnh tch c
chc nng gio dc nh nhau.
Cch ph bnh ging ht nhNewton bin mt chuyn khng hay, mt chuyn ng
ra phi bc mnh thnh mt cu a, va gip cho tr bit mnh sai u, nhng
ng thi li khng gy tn hi n lng t trng ca tr, ngoi ra cn n cha s thu
hiu tr, thm ch bao hm mt li khen i vi mt ti nng no ca tr. Tr rt thch
nghe nhng li ph bnh nh th.
Tt c nhng sai st do khng c kinh nghim hoc khng chuyn tm, ch cn khng
lin quan n vn o c, u khng nn ch trch hoc ni cu, thm ch khng cn
nhc n, bn thn con tr s cm nhn c s bt tin hoc s tn tht trong qu trnh
ny, bit v sau cn phi lm th no.
TH C NUI DNG TM HN TR

Nhng a tr c th c nui dng tm hn, ci m chng gt hi c khng


ch l th v ti nng lm th, trn thc t cng tr thnh ngi c cuc sng v vn
mnh coi trng hn.
Khi Vin Vin cn rt nh, ti bt u c cho c b nghe mt s bi th. Ti pht
hin ra rng, Vin Vin thch nghe, cng rt thch hc thuc.
Nm Vin Vin ba tui, ti hc nh my vi tnh, hng ngy hc thuc bi v kiu g

nm nt c bn. Ngi pht minh ra kiu g nm nt c bn - hc gi Vng Vnh Minh


bin son bng ch gc thnh mt bi v d thuc nh bi th. Lc ti hc Vin Vin
ngi bn cnh nghe thy, ti n sau khi tt n ti nm trn ging c, c ch khng nh
c, Vin Vin lin nhc ti. Nhng th khng c ni dung ny, c b nghe chi, khng
ng li thuc nhanh hn c ti, ti phi thm thn phc tr nh ca con tt.
Ch vit ca Trung Quc vn hm cha mt v p ngh thut, Chu Tc Nhni2 ni,
ch Hn c cc c im nh tnh tr chi, tnh trang sc v tnh m nhci3. V th ca c
in Trung Quc li hi t c nhng tinh hoa ca ting m ca chng ta, bng tit tu,
m lut, tnh m quan ca ring mnh, t c n kim lun ta ra kh cht cao qu khin
ngi khc phi say m. Trong qu trnh dy Vin Vin c th, ti dn c c nhn
thc kin nh rng, tr em nn hc thuc nhiu th ca, c bit l th c.
Khi Vin Vin bn, nm tui, ti bt u chnh thc dy con c th c. Cun sch u
tin m chng ti s dng l b sch B c th c c hnh nh minh ha, gm su cun,
tng cng c hn mt trm bi th, nhng bi th u rt ngn, thng thng ch c
bn cu. Ti thng xuyn cng Vin Vin c nhng bi th c ny, i n khi c nhiu
ri th hc thuc lng. Trong vn ny khng ra khoch g, c tng i tu ,
nhng v duy tr lin tc nn trc khi vo lp mt, Vin Vin c bn thuc ht nhng
bi th ny.
Gn y ti c c mt s ti liu, c ngi phn i dy tr c th c khi chng cn
ang nh. H cho rng tr khng hiu, ch hc vt v nh mt s m tit, v th ngh khi
tr cn nh nn dy tr c nhng bi th thiu nhi, khng nn hc thuc lng th c. C
nhn ti khng ng tnh vi quan im ny.
Ngh thut trc ht cn c s cm nhn, tr em hc th c khng cn qu coi trng
vic hiu, th c bng trc gieo vn, m lut rt hay, cm nhn tt t nhin dn dn s hnh
thnh nn s hiu. Cm thy th c l lm kh hiu, y l chuyn ca ngi ln, tr em
khng c s cm nhn xa cch ny. C th dy tr mt t th thiu nhi, nhng v s lng
v cht lng u khng th thay th th c. Thi gian hc ca mi ngi u v cng hu
hn, chng ta nn dy cho tr nhng g hay nht. Nu b m dy tr c th c bng mt
tm trng thoi mi, vui v nh khi c th thiu nhi, tr s khng cm nhn c s khc
bit gia hai th th ny.
Ngoi ra, thi thiu nhi l thi k hong kim ca tr nh, nhng th c v hc thuc
lng trong thi gian ny s khc su vo tm tr, bin thnh kho bu tr tu ca mnh. Chnh
v vy chng ta cng nn trn trng vic c thuc lng thi nin thiu, ng tr lng ph
thi gian vo nhng tc phm tm thng. Th ca c in vi nng ct l th ng t
Tng, ti cm thy gi tr ca chng ng mt ngi hc t lc cn nh n khi v gi.
V th c kh hiu nn mi ngi li c mt s ng nhn khc, khi dy con c th
c, u c gng ging cho chng hiu, dch tng cu ra thnh vn bch thoi. Trn thc
t, hc th c cn phi trnh s gii thch qu mc ny. Nguyn nhn l do, mt l tin vo
kh nng lnh hi ca tr; hai l v p ca t v cu ch trong th vn quan trng l s
cm nhn, chng vn khng cn phi gii thch, gii thch chnh l s tri buc tr tng
tng, l s ph hoi v p ca ngn ng.

Khi tr hai, ba tui, c th khng cn phi gii thch, ch cn coi c th nh ang ht


bi ht, cm nhn c m lut trong l ri. n khi tr bn, nm tui, hiu c
mt s vn , hy a ra li ging gii. Nhng nhng li ging gii ny nht thit phi
n gin, tm tt mt cch khi qut t ca bi th, ng thi gii thch mt s t nh
hng n cch hiu bi th l ri.
V d khi ti dy Vin Vin c bi th Vnh nga (Vnh ngng): Nga, nga, nga/ Khc
hng hng thin ca/ Bch mao ph lc thu/ Hng chng bt thanh ba (Ngng, ngng,
ngng/ Nga mt hng ln tri/ Lng trng phi dng bic/ Chn hng r sng khi), do
bn thn bi th rt r rng, ch cn gii thch khc hng l c ri.
Gii thch t khng c ngha l phn tch. Ti v Vin Vin thng ngm i ngm li
nhng cu th hay, v d nh c n cu khng d ln ng tng i tu, cch ly h th
tn d bii4 lin tng tng ra cnh tng tht th v, n s, chn thc bit bao.
y chnh l cch tn hng trong qu trnh c th. Nhng i vi mi bi th, ti v
Vin Vin dnh nhiu thi gian hn cho vic c i c li v hc thuc lng.
T vic hc chng ti cm nhn c rng, c v hc thuc lng nhiu bi th l
phng php kinh in nht hc th c, y l phng php dy ng vn truyn thng
ca Trung Quc, phng php ny n gin nht v cng c hiu qu nht. c sch trm
ln, ngha ca n s t hin ra, ngi xa tng kt rt ch l iu ny.
Phng php hc ny nhn th c v n gin, cng nhc, nhng trn thc t li rt c
l. Hc gi ni ting, gio s khoa Vn trng i hc Bc Kinh Tin L Qun ni rng:
Gio dc v lng truyn thng ca chng ta, khi dy hc sinh tui v lng, gio vin
khng cn phi gii thch g c, hc sinh c ng thanh kinh vn, t nhin s lnh hi
c mt s thn vn khng th (hoc khng cn) ni trong kinh vn trong s ln bng
xung trm, sau tip tc c thuc lng tng ln mt, a mt s quan nim c bn
trong truyn thng vn ha, khc su vo b no gn nh trng trn ca tr nh ng inh,
thc t l nh hng ngm ngm vo tm hn su thm ca hc sinh, sau gio vin
gii thch s qua, li gii thch ngn gn, c ng, t nhin s hiu ngay. Ke c tm thi
cha hiu, cng ghi su trong tm tr, cng vi s ln ln ca tui tc, c s tng tri
nht nh, s khng cn gii thch m t hiui5.
Ging t c nhiu khng nh hng g n s l gii th ca ca Vin Vin, ti
thng xuyn pht hin ra rng nhng li gii thch m mnh t cho l n gin, c lc
cng l tha. Cn nh khi Vin Vin nm tui ln u tin c bi th L Bch nht u
thi bch thin, Trng An th thng tu gia min; Thin t h lai bt thng thuyn, T
xng thn th tu trung tini. (L Bch mt u, th trm thin, Ng trong qun ru ti
Trng An; Thin t ku ti chng ln thuyn, T xng thn l tin trong ru), Vin Vin
cm thy L Bch rt lng t v bi th ny rt th v. Chng ti va c xong, c b lin
ci bin ngay bi th ny: i L Bch thnh Vin Vin, i Trng An thnh
Dim i, khin ba chng ti u bt ci. Khng cn gii thch t no c, ti bit c b
hiu c bi th ny ri.
c nhiu hc thuc lng nhiu, khng nhng Vin Vin hiu rt d t trn mt ch,
c b cng dn dn lnh hi c v p trn mi phng din ca th ca. Hi hc cp mt

c mt ln Vin Vin v ti cng c bi th ng cao ca Ph, V bin lc mc tiu


tiu h. Bt tn Trng Giang cn cn lai (Chi vi l rng, cnh lay lt/ Cun cun sng
tri, nc dp dnh), c b im lng mt lc, thm than mt cu Miu t hay tht!. Ti
cha bao gi gii thch cho Vin Vin nghe cu th ny, thc t l ti cng khng bit gii
thch bng cch no, nhng c b hiu, cm ng trc v p ngn ng ca cu th
ny. S d con tr c nim hng th lu di vi vic hc th c, cng l do b m khng bao
gi coi hc thuc lng th c l mt nhim v n phng bt con phi hon thnh, m coi
nh mt s thch chung, cng nhau cm th. Chng ti cng nhau tng tng hnh nh
Lon hoa tim dc m nhn nhn. Thin tho ti nng mt m i7 (Lon hoa nhng
khin ngi nheo mt, V nga m che li c cy, bn dch ca Ng Vn Ph). Sau li
cng nhau cm nhn s m cng ca Lc Ngh tn phi tu, hng n tiu ha li8 (Lc
Ngh va mi ct xong, nhn ka nhen nhm bp hng cn vng). Qu trnh Vin Vin c
thuc lng th c cng l qu trnh ti hc thuc lng, ti c gng cng hc thuc vi con
gi, c bit l khi Vin Vin cn nh, tt c nhng bi ti yu cu b phi hc thuc, th ti
cng buc phi thuc. Trong qu trnh dy con, ti cng n tp v hc thuc c rt nhiu
bi th c.
Sau khi Vin Vin bit ch, ti rt hay chp bi th cn hc thuc vo mt cun s nh,
thng xuyn cng Vin Vin c hoc hc thuc my cu th vo lc i xe bus hoc sau
khi n cm, trc khi i ng, chng my chc vit ht mt cun s nh. Mi khi hc
thuc c mt cun, chng ti u cm thy mnh t c mt thnh tch rt ng
n.
u tin Vin Vin c v hc thuc th ng, sau hc thuc t Tng, v cui
cng l hc thuc mt s v kch thi Nguyn. Giai on hc cp mt, hc thuc c
nhiu bi th nht, sau khi ln cp hai, bt u hc thuc mt s bi th di, nh Trng

hn ca, T b hnh...
Lc u hc thuc lng th di Vin Vin cm thy hi kh, chng ti p dng phng
php chia thnh nhiu on, mi ln hc thuc mt on. Lc Vin Vin ni tr
trng, mi ln cui tun v li chp vi cu vo s, sau mang n trng hc thuc,
khng ngng ni on mi hc v on hc t trc li vi nhau, mt bi th di
c gii quyt dn dn.
Trn thc t th ca cng hc thuc lng cng d hc, iu ny cng ging nh chm
lm s kho tay.
Thi gian u Vin Vin hc thuc lng mt bi th cng mt kh nhiu thi gian, sau
, mt bi th tuyt c ch cn b my pht c hai ba ln, xem ch gii, gp sch li l
thuc. K c hc thuc lng cc bi th di, vi nn mng hc thuc lng c t trc, c
b cng hc thuc kh d dng.
Trong thi gian hc cp mt v cp hai, Vin Vin hc th t c nhn hn nhiu so vi
bn b, mt mt nhng bi th bi t hc trong sch v c bn l c b hc thuc trc,
mt khc l do c b c kh nng hc thuc tt hn. Hi hc cp hai Vin Vin v nh ni
vi ti rng, gi Ng vn hc T b hnh, c gio yu cu mi ngi phi hc thuc lng,
khng t bn thy kh hc thuc qu, cn c bn trch Bch C D, ni ti sao ng li vit

bi th di nh vy, y khng phi l chi kh ngi khc hay sao!


Trong vn gi cho con tr nim say m hc th c, ti cm thy mt iu cn phi
ch l, ng c hng dn con tr hc th ca c in phi trong sng, t nht phi
cho tr cm nhn c s trong sng.
Mt s b m sau khi con hc thuc c mt s bi th, thng xuyn yu cu con
biu din trc mt khch; cn c ph huynh khng ngng tnh ton con hc thuc
c bao nhiu bi th, dng nh hc thuc l v con s; cng c bc ph huynh ni
thng vi con rng, hc thuc nhiu bi th c li cho mn tp lm vn...
Th ca l mt ming bnh ngt ngon v p, chng ta a ming bnh ny vo ming,
ch l nm v thm ngt ca n, khng phi l mt ngy no chng ta khoe khoang
vi ngi khc rng ti tng n bnh ngt, cng khng phi l tch tr thm nng
lng v mt ngy no c th b b i. Ngoi vic thng thc ra khng c s v li no
khc - hc thuc l bin nhng cu th thnh ci ca mnh, cm nhn c tt
hn v p ca ngn ng, v p ca th, v p ca tr tng tng, ch khng phi l
bit c th. Ngoi th ca khng c bt k mc ch no khc - y mi l mc ch
cn phi c.
V th khng nn tr biu din c thuc lng th trc mt ngi khc, ng khoe
vi ngi khc trc mt con tr rng chu thuc c bao nhiu bi th, nh th mi
c th gip cho con tr c c tnh cm trong sng i vi th ca, ng thi mi c th c
c nim say m ch thc.
Ch khi yu thch mt chuyn, mi c th ni n tip nhn chuyn . Nu mt ngi
khng bao gi rung ng trc nhng tnh cm trong th ca trong qu trnh c th,
khng bao gi cm thy b v p ca ngn ng li cun, khng bao gi chu o su suy
ngh, k c anh ta c thuc c mi nghn bi th cng vn l mt ngi khng bit cch
c th.
Ti tng nhn thy mt trng dn lp a ra mt a DVD nghe ni l c th gip
tr nhanh chng hc thuc vi trm bi th c, a DVD ny lng hnh nh ng v nhc
sng cho th c, c vi tit tu nhanh nh kiu c rap ang ni trn sn khu ca nhc
hin nay. Thc t l th u bin thnh bi v c phi nhc, bt k ni dung g u c
theo mt giai iu. a ny c bn rt nhiu trng tiu hc, c mt s gio vin v
ph huynh khen ngi. Tuy nhin, trong cch dy hc ny, lm sao tr cm nhn c v
p v t tng, v p v cu ch v v p v t ca th ca c in? N ch c th em
li cho tr cch hc thuc cc con ch, khng em li s thng thc ci p ca th ca.
Ti nghi ng rng, nhng th c thuc c ny cng khng th nh su, kh c th bn
r trong tm tr, xt v lu di, thc t l lng ph thi gian.
Trong qu trnh hc thuc th t c in, Vin Vin cng tip xc c vi mt s bi
th hin i hay. C b thc s cm nhn c ci p ca th ca, thm ch cn ny ra
nh lm th.
Hi hc tiu hc, Vin Vin th lm th. Mt ln chng ti ra bin choi, khi chun

b n noi, t xa nhn thy nc bin mu xanh. Khi chng ti t chn ln b ct, pht
hin thy nc bin mu xanh l cy, bi hm c mt t to bin; Vin Vin i chn t
chy vo, pht hin thy nc khng c mu. C b lin ly tay vc mt vc nc, ni v i
ti rng mnh nhn thy s bin i ca nc bin. Ti ni, con pht hin ra tho* ri. v n
nh, di s hng dn ca ti, Vin Vin vit ra c nhng cu sau:
Ti ng pha xa nhn bin Bin c mu xanh lam Ti ng gn h on nhn bin Bin
c mu xanh l Ti dng tay vc ln vc nc bin i, mu ca nc bin chy i u
ri?
y l bi th c b vit nm by tui. Sau khng lu, ti thay cho Vin Vin mt
chic v gi m i, mu xanh nc bin. Vin Vin ni ging nh mu ca bin. Ti ni a
rng, dng chic gi ny c th s m thy bin. Vin Vin tip li ti ni, thm mt tm ga
vng na l c th m thy bi ct. Ri c b li tng tng, nu i thnh mu xanh l
cy th c phi s m thy thm c khng m? Ti thm ln m con gi ni, l i ca con nh
l th vy, con vit li i. Sau Vin Vin vit mt bi th nh th ny:
Ti gi chic gi mu xanh lam Lin m thy bin Ti gi chic gi mu vng Lin m
thy b ct Ti gi chic gi mu Lin m thy hoa hng Ti gi chic gi mu xanh l
Lin m thy thm c xanh Ti gi chic gi nhiu mu Lin m gic m a mu
Nhng bi th ny khng phi l hay, cng ch l trnh ca hc sinh tiu hc; nhng
bit pht hin ra nhng th trong cuc sng, cuc sng ca Vin Vin v th m cng
khc. Sau khi ln cp hai, thnh thong Vin Vin cng lm th, c bi vit cng kh hay.
t lu Vin Vin rt c hng th v i th t c in, hiu cng rt su. C gio dy mn Ng
vn cp ba rt khen ngi c b, hai ln cho Vin Vin ging cho cc bn cng lp nghe
th c. Sau khi chun b cn thn, Vin Vin ging hai bi th c ny rt hay trc lp.
Nghe ni c bn nghe xong rt cm ng, ni rng ln u tin cm ng trc mt bi
th, pht hin ra v p ca th ca.
Trong qu trnh lm vn, Vin Vin thng xuyn trch dn mt vi cu th, nng cao
cht th cho bi vit, im mn tp lm vn cng rt kh. Nm 20 0 7 thi i hc mn
vn ca Bc Kinh l phn tch mt cu th c, cu th c l: T v thp y khan bt kin.
Nhn hoa lc a thnh v thanhT (Ma mong manh thm o nhn khng t. Hoa rng
xung t nh nhng nghe khng thu). Vi kh nng cm nhn ca Vin Vin v th t c
in lc bnh thng, c xong hai cu ny chn s d dng nhp tm. im thi mn ng
vn ca Vin Vin t mt trm bn mi im (im ti a l mt trm nm mi im),
chc l im bi vn ca c b kh cao. Vin Vin cm thy mnh rt m ay mn, ni thi
quen hc thuc lng th t c c duy tr by lu gip ch ln cho ln thi ny.
C bc ph huynh v bn thn khng c s thch hoc kh nng c th, ngh n vic
dy con c th, c th s cm thy kh. Ti ngh thc ra iu ny khng c lin quan g.
Phn trc ti c ni rng b m v con cng nhau hc, ch cn b m lm c iu ny,
v c bn vn c th gii quyt.
Hin nay c rt nhiu cun tuyn tp th t c in rt hay, thng thng u c l i
ch gii y , khng kh hiu. C th mua vi cun, chn mt cun no mnh thch, i

chiu hiu. C i cu tm thi cha hiu cng khng vn g, sau c nhiu s hiu
ngay. Hon na cng c nhiu cch hiu cho mt bi th, khng nht thit phi i tm cch
gii thch chun mc.
Ch cn b m c th thng xuyn c, hc thuc vi con tr, kh nng hc th, l
gii th s dn c nng cao. Kh nng cm th ca tr phn ln l tt hn b m, thng
qua vic c v hc thuc, cc em s c c nhiu thu hoch hn. B m v con cng hc
l mt chuyn rt th v, d to hng th cho tr, cng s khin hai bn u cm thy t ho
v t c kt qu cao.
Con tr hc th c nn bt u t lc cn nh, nhng c th con ca bn hc cp hai
ri. iu ny cng khng c vn g c, vic c sch bt u t bt c thi im no u
khng bao gi l mun, hc l chuyn ca c i, khng c ci gi l b l thi c. C l
bn cn ang ngi rng con bn hc hnh cng thng, khng c thi gian. iu ny i hi
chng ta phi o su suy ngh mt cht, gim mt cht thi gian hc thm cho con, tranh
th nhng lc ri ri, s tm c thi gian.
Hin nay trong x hi xut hin mt s lp hc, chuyn hc th t vn ph c in. C
nn ng k cho con hc cc lp ny hay khng, b m nn thn trng.
Nu gio vin ca nhng lp hc ny c trnh tng i kh v vn hc c in, bit
cch nh hng cho tr c, nhng lp nh th c th tham gia. Nhng ti e rng mt s
gio vin t chc nhng lp nh th ny thnh lp hc thm, ging th cho cc em, bt
cc em hc thuc lng th, nh th c th s khin cho con tr cm thy chn ght th ca,
mt i nim hng th hc tp.
C mt bin php kho st n gin nht, l hi mt s em tng tham gia lp
hc ny cm nhn ca cc em, hoc cho con em mnh i nghe th mt thi gian. Tr
thch hay khng l tiu chun nh gi quan trng nht.
Vit n y, ti on s c ngi ngh rng, mc d c th c nhiu ci li, nhng
thi i hin nay i hi cn c kin thc k thut chuyn ngnh, vn nn tranh th thi
gian hc bi th hn.
C th hiu c suy ngh ny, nhng cha chc n c l: cn phi bit c cu rng
Mi dao khng lm l thi gian ca tiu phu.
Tng truyn rng, ngay t nh, nh khoa hc Dng Chn Ninh - ngi tng t gii
Nobel bc l ra ti nng ton hc phi thng, va ln lp by hc ht sch ton ca
c my nm cp hai. C ngi gi ng nn hc nhng kin thc ton hc uyn thm hn,
b ng khng ng . B ca Dng Chn Ninh l mt gio s ton hc trong trng i
hc, yu cu m ng t ra cho Dng Chn Ninh li l, b ra my nm hc vn hc c
Trung Quc. Sau , rt nhiu ln Dng Chn Ninh ni n s cm ha ca vn hc c
Trung Quc i vi ng, cho rng s cm ha ny c nh hng su sc ti hot ng
nghin cu khoa hc ca ng.
Cng ging nh vy, Th tng n Gia Bo l mt ngi rt gii vn th c, trong mi

cuc hp bo quan trng ng u d dng trch dn mt s cu th, lm cho nhng li pht


biu r rng, nghim tc ca ng tr nn sinh ng - s tu dng v mt vn ha khng ch
em li kin thc, m n cn gp phn hon thin li t duy.
Kho tng vn hc th ca c in ca Trung Quc v cng phong ph, lp lnh rng
ngi, mi chng ta ch c tip xc vi mt ht ct trong c sa mc rng ln m thi.
ng thi do ch tip xc vi mt s tc phm hu hn, chng ta cng khng th dm ni
l c c ht, hiu thu ht - k c l nh vy, cng thu hoch c rt nhiu iu.
C mt ln, ti nhn thy mt bi tu bt ngn ca Vin Vin khi hc cp ba, trong
c mt cu ni nh th ny: T cp hai n nay, trong mi cun s ghi chp ca mnh, em
u chp bi th Trng hn ca ca Bch C D. C ngi ni Hng lu mng khng th
c ht, em cho rng Trng hn ca cng khng th c ht. Ti thc s cm thy rt
mng v con gi mnh c c cm nhn nh vy - trong cuc sng c mt s s thch rt
p, l mt s thm nhun nh th no; trong cuc i c nhng th khng th c ht,
l mt kho bu ln lao bit bao!
Chnh v vy, iu cui cng m ti mun ni l, nhng a tr c th c nui
dng tm hn, ci m chng gt hi c khng ch l th v ti nng lm th, trn thc
t cng tr thnh ngi c cuc sng v vn mnh coi trng hn. Bn ngoi cuc sng
i thng, anh ta cn c mt th gii o hoa lu thu yu nhin kh, Bit hu thin a
phi nhn gian20 (Hoa o nc chy bng bng, cn khn ring phi chng ci trn).
Hy tr c th nhiu hn!
Lu c bit

Nn trn trng vic hc thuc lng thi nin thiu, ng tr lng ph thi gian vo
nhng tc phm tm thng.
Hc th c cn phi trnh s gii thch qu mc. c v hc thuc lng nhiu bi
th l phng php kinh in nht hc th c, y l phng php dy ng vn
truyn thng ca Trung Quc, phng php ny n gin nht v cng c hiu qu nht.
S d con tr c hng th lu di vi vic hc th c, cng l do b m khng bao gi
coi hc thuc lng th c l mt nhim v n phng bt con phi hon thnh, m coi
nh mt s thch chung, cng nhau cm th.
Khng nn tr biu din c thuc lng th trc mt ngi khc, ng khoe vi
ngi khc trc mt con tr rng chu thuc c bao nhiu bi th ri, nh th
mi c th gip cho con tr c c tnh cm trong sng i vi th ca, ng thi mi c
th c c nim say m ch thc.
Hin nay c rt nhiu cun tuyn tp th t c in rt hay, thng thng u c li
ch gii y , khng kh hiu. C th mua vi cun, chn mt cun no mnh thch, i
chiu hiu. C i cu tm thi cha hiu cng khng vn g, sau c nhiu s
hiu ngay. Hn na cng c nhiu cch hiu cho mt bi th, khng nht thit phi i tm
cch gii thch chun mc.

Ch cn b m c th thng xuyn c, hc thuc vi con tr, s tu dng trong lnh


vc ny s dn c nng cao. Kh nng cm th ca tr phn ln l tt hon b m,
thng qua vic c v hc thuc, cc em s c c nhiu thu hoch hon. B m v con
cng hc l mt chuyn rt th v, d to hng th cho tr, cng s khin hai bn u cm
thy t ho v t c kt qu cao.

Chng 2: Bin hc tp thnh chuyn nh


nhng
DY CON BIT CH KHNG KH

Ch trong thi gian rt ngn m c b bit c nhiu mt ch nh vy, thc ra l


mt qu trnh ht sc om gin v t nhin, l mt s tt yu t bin i v lng chuyn
sang bin i v cht. Hin tng ny xy ra, cui cng vn l do c s gio dc, l kt
qu ca vic b m p dng phomg php gio dc ng n mt cch v tnh hay hu .
Vin Vin khng phi l thn ng hai, ba tui bit c my nghn ch, ti cng
cha bao gi chuyn tm dy con nhn mt ch, khng lm cho con tm thip hc ch no.
Nhng sau khi Vin Vin n sinh nht ln th su, cch ngy vo lp mt hon su thng,
c b em li cho chng ti mt nim vui bt ng - t nhin bit c rt nhiu mt
ch.
Vin Vin khng cn bm nhng ly ti bt ti c truyn, ngi th nh m cm cun
sch trng rt ra dng v bt u c, c rt say sa. Ti ly mt cun tp ch Chut
Mckey mi bo con gi c cho ti nghe, c b va m va on v c c tht. Ti biu
dong con gi rt chn thnh, khen b c hay.
Ln u tin cm nhn c nim vui c sch do bit ch mang li, nim say m c
sch mt mnh ca Vin Vin cng ngy cng ln. Thng qua vic c sch, li bit thm
c rt nhiu ch, c theo vng tun hon tt nh vy, khin s lng ch m Vin Vin
bit tng ln rt nhanh. n ni my thng sau, n khi c b vo hc lp mt, c sch
ng vn i vi c b l chuyn nh nh con th ri.
Cn nh ngy u tin tr thnh hc sinh cp mt, Vin Vin mang t trng v nh
mt ba l sch, v n nh, ly ra tng cun mt t ln bn n, nt mt ht sc phn khi.
B tm mt cun lch c bc tng cun sch cho c b, c b ngi bn cnh b, ho hng
c sch ng vn mt lt t u n cui. Nghe ting c sch dng dc ca con, ti rt
mng khi bit c rng, con gi nh nhng vt qua c ngng ca nhn mt ch
m hc sinh tiu hc phi i mt m khng h hay bit.
Lc mi vo cp mt, lng ch bit v trnh c ca Vin Vin tong ong
vi mt hc sinh lp ba, xem ra ging nh mt k tch nh, khin c gio phi thn phc,
ng thi cng khin ti cm thy rt bt ng. Tuy nhin trong lng ti bit rt r, Vin
Vin l mt a tr ht sc bnh thng, ch trong thi gian rt ngn m c b bit c
nhiu ch nh vy, thc ra l mt qu trnh ht sc on gin v t nhin, l mt s tt yu
t bin i v lng chuyn sang bin i v cht. Hin tng ny xy ra, cui cng vn l

do c s gio dc, l kt qu ca vic b m p dng phong php gio dc ng n mt


cch v tnh hay hu .
y ti mun gii thiu cch lm ca mnh, mc ch l nhiu bn nh cng ging
nh Vin Vin, bit ch mt cch nh nhng, sm bit ch. iu khng ch c ngha
i vi nhng a tr trc khi bc vo lp mt hoc ang trong giai on hc ch bc
tiu hc, m c th cng s nh hng su sc i vi vic hc tp c i ca tr.
Thc t l cch lm ca ti rt on gin, l ngay t ln u tin ti cm mt cun
sch ln k chuyn cho Vin Vin, ti khng k m l c. Va khng chuyn ha ni
dung cu chuyn thnh vn ni hoc ngn ng thiu nhi, c hon ton nh trong sch,
tng ch tng ch mt.
Ti ngh, i vi con tr trong sng nh t giy trng, bt k mt t vng no u rt
mi m. Nhng ci m chng ta cho rng d hiu hoc khng d hiu, i vi chng
thc ra l ging nhau. Con si xm ung dung i do vi con si xm chm ri bc i,
i vi con tr ang hc ni, chng s khng cm thy ci no kh hon. u tin chng ta
gieo vo u tr ci g, tr s tip nhn ci . C bc ph huynh trong qu trnh k chuyn
cho con, s con khng hiu, chuyn ht vn vit thnh vn ni, thc ra khng cn thit phi
lm nh vy. Ging nh vic mt ngi t nh ni ting Trung, n khi i mt vi ting
Anh s thy kh, cn mt a tr t nh nghe ting Anh s khng cm thy nghe ting Anh
kh. Chnh v thb m khng nn e ngi, bn tnh ca con tr l lun t m trc mi s
vic, c cho tr hoc k cho tr, i vi tr u c sc cun ht nh nhau.
Ti bt u k chuyn cho Vin Vin t khi c b cha y mt tui, khng bit lc u
c sch cho con gi nghe con gi c hiu hay khng, nhng mi ln c sch cho c b, c
b u nghe rt say sa, i mt sng ngi l r v hng th. Nhng cun sch mua v
c chng ti c ht ln ny n ln khc, ln no ti cng c tng ch mt, n khi
Vin Vin bt u hc ni, lin a c theo, cng ngy cng hc thuc c nhiu cu
chuyn m c cho nghe, cn thng xuyn ra b mnh ang c sch.
Cn nh khi Vin Vin hai moi thng, ng nghip ca ng x n choi, Vin Vin
ng bn ch c truyn Ch vt xu x rt say sa. C b dng ngn tay ch ln mt ch
trong sch, c tng ch mt: Ch vt l loi, u oi bc n b sng.... C b lt sang
tng trang mt, c gn nh khng sai ch no. Anh bn ng nghip nhn thy th rt
ngc nhin, tng rng Vin Vin bit ch. Ti ci ni, u c, b hc thuc lng truyn
m k cho nghe m. Lc chc chn c b cha c khi nim ch vit, chc l lc c
b khng bit nhng ci m ming mnh c v nhng ci m ngn tay mnh ch c mi
quan h g, m ch bt chc mt cch my mc m thanh v ng tc ca m khi k
chuyn.
C nh vy, ti vn k chuyn cho Vin Vin nghe bng cch c, ng thi ch to
v sinh ng trn nt mt v ging c. Vin Vin dn dn ln ln, ti pht hin ra rng
vic p dng cch c thay th cch k khng nh hng g n s l gii ca con, li
cn lm phong ph thm vn t cho con. Trong thi gian hc ni b lun lun tm c
nhng t thch hp din t, rt t khi cm thy kh khn, ging nh vic tr mun din
t nhng khng bit ni nh th no hoc li khng din t c .

Hon na, trong qu trnh ny, Vin Vin bt u bit c mt s ch, iu ny khin
ti cng tin vo ci li ca vic c sch. V th l nng ln mt bc cao hon, t ch
ti ch vo tng ch tng ch mt v c, i thnh cho b ch v ti c. B ch n u
ti c n . Dn dn, Vin Vin hiu c vai tr ca ch vit, lin h cu chuyn v
ch vit li vi nhau. Trong mt b ch vit khng h trng rng, kh khan, ch vit c ni
dung, ch vit chnh l cu chuyn th v v sinh ng.
ng thi, khi a Vin Vin n nhng noi cng cng, ti thng xuyn khng b l
c hi ch cho b xem mt s ch, v d ra ga ti c cho b Cm ht thuc, ni vi b
rng y ngi ng, khng kh ngt ngt, tm bin ny ni vi mi ngi rng khng
c ht thuc y; khi do choi vn bch th hai m con cng c bin ch ng,
sau chng ti s tm c cc con vt m mnh mun xem; vo siu th, trc ht l xem
s , i n cc tng m chng ti cn n.
Thi gian tri qua, Vin Vin rn c thi quen, nhn thy ch l c. Mi ln ti
a b i xe bus, b u chm ch c tn cc ca hng v bin qung co hai bn ng,
ch no khng bit lin hi ti, ti cng ho hng cng b c nhng tm bin , c n
tn ca hng no th v, chng ti cn bn lun mt lc.
Ti khng thng k thi im no Vin Vin bit c bao nhiu ch, theo nhng g
m ti nh, nm tui tr v trc, nhng ch Vin Vin bit u ri rc, khng bit t
mnh c sch, ton ti k cho b nghe. Sau nm tui, ch trong thi gian rt ngn - c
th l do mt nhn t ngu nhin no tc thnh, v d nh b mun m k chuyn,
nhng m ni khng c thi gian, con c t xem trc i, v th l b bt u t mnh c
sch. S t m i vi ni dung trong sch, khin b bt chp s b ng trc ch vit, c
mt cch khi qut, tr t m c tho mn. Ti kp thi khen b bit c nhiu ch
nh vy, bit t mnh c sch, sau c cho b nghe nhng ch b khng bit, cu
chuyn ny c b hp th - b tm c nim vui ln khi t mnh c sch, k t
cng c cng ham, cng c cng nhiu, cng cng bit c nhiu ch.
Sau khi Vin Vin ln lp hai, kh nng c ca c b tng ng vi trnh ca
hc sinh cp hai. Khi hu ht cc bn trong lp cn ang phi tp trung cng sc vo vic
hc nhng ch mi, Vin Vin bt u c ht cun tiu thuyt di ny n cun tiu
thuyt di khc. ng nhin c b cng thng xuyn c sai ch, n ni chng ti tru
c b l i vng c sai. Ti nhc nh con nu gp nhng ch no khng bit phi hi
b m, v mun c cho ht cu chuyn, nhng ch no khng nh hng n vic hiu b
thng khng hi chng ti, chng ti cng khng lu tm, mc b c. Trn thc t,
c nhiu ri, rt nhiu ch c sai t nhin s c gii quyt.
n khi tt nghip cp mt, Vin Vin c xong ton b tiu thuyt v hip ca Kim
Dung, mi bn b tng cng ba, bn mi cun; mt s sch dnh cho thiu nhi ca
Trnh Uyn Khit; ngoi ra cn c cc tc phm ni ting ca nc ngoi nh Jane Eyre 1,
Cuc phiu lun ca Robinson Crusoe2 v danh tc c in ca Trung Quc Hng lu mng,
nhng cun sch vn hc thiu nhi v cc loi bo, tp ch th khng m xu. Do Vin Vin
c nhiu sch, kh nng l gii tt, chnh v th cc mn hc u rt tt, hc hnh rt nh
nhng, khng vt v. Hc ht lp hai, Vin Vin nhy cc ln lp bn, vn l mt trong
nhng hc sinh c thnh tch hc tp tt nht trong lp. Trong lp c b t tui nht, nhng

s chn chn v trnh nhn thc vn ca c b dng nh phi ln hn vi tui so


vi tui thc.
Khi Vin Vin hc lp bn, ti mua cho con mt cun Thng s Trung Quc dnh
cho tr em c vit bng ch phn th theo hng dc, dy khong mt tc (~ 3,3 cm).
Chng ti thng tranh th thi gian cng nhau c, v Vin Vin khng bit ch phn th,
lc u l ti ch v c tng ch cho c b nghe. n khi c ht mt na, v c bn ch
phn th khng cn kh i vi Vin Vin na, na sau c b t c. Hin gi c b c
mt s ti liu bng ting Trung ca cc nh xut bn Hng Kng, i Loan hay nc
ngoi u cm thy rt tin.
Trong Hi ngh i biu nhn dn ton quc t chc nm 2008, c mt v i biu kin
ngh rng cn phi cho hc sinh tiu hc hc ch phn th, nhiu phng tin thng tin i
chng a tin v kin ngh ny. Suy ngh ca v i biu ny rt tt, nhng iu m ti e
ngi l, nu kin ny c qun trit vo chng trnh dy hc ca nh trng, cc em
dng phng php nhn bit mt ch theo quy nh hin hnh hc ch phn th th
thc s hc sinh tiu hc s v cng mt.
Hin nay chng trnh hc ca hc sinh tiu hc rt nng, ngoi vic do qu nhiu lp
hc thm gy ra, quan trng hn l do phng php dy hc khng ng n. Con ng
hc ch mi ca hc sinh v c bn ch b hp trong bi kho, mi ch mi phi vit mi
ln, hai mi ln, nhn bit v vit mt cch bit lp, iu ny khin tr phi lao ng rt
vt v nhng li thu c kt qu khng cao. Vit ch gin th khin cc em mt mi,
vit ch phn th... nu cc em bit, chc chn s phn i ch trng ny. Khng phi
khng nn hc ch phn th, m quan trng nht l phi hc nh th no cho nh nhng.
Trong qu trnh gio dc Vin Vin, ti cm nhn c mt cch su sc rng, gn vic
hc ch mi vo cuc sng thng nht, xy dng trn nn tng c nhiu sch l phng
php gio dc rt c hiu qu. Khng nhng tr hc rt nh nhng m ngi ln cng thy
nh nhng, mt cng i vic.
Mi khi ti nhn thy c bc ph huynh dng dng t c tuyn b rng con anh ta
cn ang trong tui cha i hc m nhn c bao nhiu mt ch hoc bao nhiu t
ting Anh, v phng php ca anh ta l lm rt nhiu tm thip hoc dn giy ghi t vng
ting Anh ra khp nh, ti lun cm thy lo ngi rng, nh th c c khng?
Hin ti cn c rt nhiu trng hc dy sm, ci gi l cch dy sm ca h l
cho tr nhn bit mt s ch, ch ci hoc t vng. Qu trnh hc c th c thc hin
di mt s hnh thc, hoc l ng vai ch ci, hoc l cng c ng thanh mt m tit
no , thc cht cng l cch hc ch hc t mt cch bit lp. Ti nghi ng, chng trnh
hc nh th c ngha vi tr hay khng?
Cng hin quan trng nht ca nh tm l hc ni ting ngi M D.P.Ausubel trong
lnh vc tm l hc gio dc l ra hc tp mt cch c ngha, y l khi nim i lp
vi khi nim hc tp mt cch my mc. Nhn nh quan trng ca ng l: Hc tp mt
cch c ngha mi c gi tr. Theo l lun ca ng, cc m tit v ngha v phi hp vi
tnh t ch l cch hc my mc, v nhng ti liu ny khng th thit lp c mi quan h

mang tnh thc cht vi bt k quan nim no trong kt cu nhn thc ca con ngi, cch
hc ny hon ton l hc mt cch my mc. Do y l phong php hc tp hiu qu
thp3.
My hm trc ti c c mt bi vit trn bo, ni c mt em b bn tui nhn
bit c hai nghn ch Hn. Ha ra l do ng ni ca em b dn ch y nh, hng ngy
bo chu hc. Ngi hc ngoi ng u bit, nu hc t vng mt cch bit lp th s qun
rt nhanh, nhng nu a t vng vo trong ng cnh hc, hiu qu s rt cao. Chnh v
th nu tr nhn bit c rt nhiu ch, nhng li khng chuyn tm c mt cun sch
no th l chuyn rt khng nn. Nu tch vic hc ch v c sch ra, c th s nhanh
chng ph v nim hng th v s t tin khi hc ch ca tr.
Nu trong hc tp li c thm tnh hunh hoang l iu ti t nht, e rng ch l to
mt chm bong bng x phng p m thi.
Jean-Jacques Rousseau ni: Mi ngi ang vt c tm ra phcmg php dy c
sch, vit ch tt nht, c ngi pht minh ra cc tm thip ghp ch, phin m v thip
ch, c ngi bin phng ca con ci mnh thnh xng in. Tht l ng thong!4.
Phong php hi ha hp l bao gi cng p v hiu qu; phong php ti bin
nhng chuyn vn d on gin tr nn phc tp, khng hiu qu; trong qu trnh gio dc
tr em, cn c bit ch tm phong php tt, ng nn dy tr bng phong php ti.
Lu c bit
[Ngay t ln u tin ti cm mt cun sch ln k chuyn cho Vin Vin, ti khng
k m l c. Va khng chuyn ha ni dung cu chuyn thnh vn ni hoc ngn
ng thiu nhi, c hon ton nh trong sch, tng ch tng ch mt.
Dn dn, t ch ti ch vo tng ch tng ch mt v c, i thnh cho b ch
v ti c. B ch n u ti c n . Dn dn, Vin Vin hiu c vai tr ca ch
vit, lin h cu chuyn v ch vit li vi nhau.
Khi chng ti a Vin Vin n nhng noi cng cng, ti thng xuyn khng b l
c hi ch cho b xem mt s ch, v d ra ga ti c cho b cm ht thuc, ni vi b
rng y ngi ng, khng kh ngt ngt, tm bin ny ni vi mi ngi rng khng
c ht thuc y.
c nhiu ri, rt nhiu ch c sai t nhin c gii quyt.
Gn vic hc ch mi vo cuc sng thng nht, xy dng trn nn tng c nhiu
sch, l phng php gio dc rt c hiu qu. Khng nhng tr hc rt nh nhng, m
ngi ln cng thy nh nhng, mt cng i vic.
Nu tr nhn bit c rt nhiu ch, nhng li khng chuyn tm c mt cun sch
no th l chuyn rt khng nn. Nu tch vic hc ch v c sch ra, c th s nhanh
chng ph v nim hng th v s t tin khi hc ch ca tr.]r2

Nu bin vic hc thnh mt vin scla nhn ru, c tr no khng thch khng?
Nu bin vic hc thnh mt vin thuc ng, lm sao tr thch c?
Ti pht hin ra rng, chi tr m ca hng vi con l mt hot ng rt tt, thng
qua tr choi dy cho tr hc c cch cng tr nhn chia, c th gip tr rn luyn kh
nng tnh ton mt cch hiu qu, l phng php hc hc m chi, chi m hc thc
th.
Nm Vin Vin bn tui, c mt thi gian ti dy con hc ton, lc u l p dng
phng php m ngn tay lm cc php tnh nh 2 + 3 bng my. Lc u Vin Vin
cng rt thch, nhng chi mt thi gian di lin t ra chn. Ti lin ngh, c cch no
cho tr va hc c cch tnh ton li va c hng th?
Hi trong khu dn c cn cha xut hin siu th, thng thng ti cc im dn c
u c mt, hai ca hng nh, Vin Vin rt thch vo ca hng cng ti mua . Mi
ln i ti u cho Vin Vin ni vi ch ca hng cn mua g, ng thi a tin cho ch
ca hng. Lc ch l cho con hc c cch lm vic, hc c cch giao tip vi
ngi khc mt cch t nhin. Khng ng iu ny khin cho b c c khi nim v
tc dng ca ng tin ngay t khi cn rt nh.
Mt ln ti v Vin Vin i mua hng v, nh mt b l r v hm m, ni ln ln s
m ca hng. Ti hi ti sao, b lin ni chng ta mua phi tr tin, cn ngi bn hng
li khng phi tr tin. Sau ti pht hin ra con gi cng cc bn nh hng xm chi tr
m ca hng, ng vai khch hng v ch, ngi ng vai ch ca hng t ra rt c .
Xem ra b rt mun lm ch ca hng, v th ti ngh ra tr chi m ca hng vi b.
Vin Vin ng vai ch quy, cn ti v ng x ng nhin l khch hng. Chng ti
ly mt s dng quy thnh mt quy hng nhcho b, ng thi by ln cc loi
hng ha, hng ha c ci l tht, c ci ch mang tnh tng trng (v d loi kem m b
thch n nht th phi tm vt thay th), ch cn b hiu l c, sau chng ti thay phin
nhau gh thm ca hng ca b.
Chng ti chm ch ngm nhn hng ha ca Vin Vin, la chn s mua ci g, hi b
bao nhiu tin, c lc cn tr gi. Lc tr tin, thng thng u phi tm tin l tr li,
v d mua mt chic a su ho, thng thng chng ti s a cho b mt t, nh th b
s phi tr li bn ho.
Lc u u l b nh gi, tr nh nh gi, cho d ln hay nh u l s tin chn v
n gin, v d mt t , hai trm t. Thng thng Vin Vin khng thch dng nhng mc
gi nh mt t t hay hai trm l ba t lm kh mnh.
Sau nhiu ln chi, chng ti lin ln ko b v vi cc php tnh phc tp hn.
V d lc u mt que kem c gi mt t, chng ti gi rng, my ngy hm nay kem
ln gi ri, mi que mt t hai, y con c mun tng gi khng, tng gi mi que li thm

c hai ho na. Sau chng ti a cho b hai t hoc nm t, nh th php tnh ca b


phc tp hon.
Lc u Vin Vin khng thch cch nh gi c s l ny, n khin b cm thy rc ri
khi tnh ton. Ti lin a b ra ca hng mua , bo b ch xem mc gi ca cc loi
hng ha v c bn u c s l, v th l gi bn ca Vin Vin bt u c s l.
kh ca cc php tnh khi bn hng dn c nng ln, cn phi qu mt cch
t nhin, nh th s gi c hng th cho tr.
Lc u chng ti thng chi php cng tr trong phm vi mt trm, sau li kin
ngh b, cho rng mt s no cn phi rt t, c th nh gi n ba trm, nm trm
t. Theo nhng g ti nh, nm bn tui, Vin Vin c th lm c php tnh cng tr
trong phm vi nm trm, iu ny c bn c hc t vic bn hng.
Tr chi m ca hng c chi n khi Vin Vin hc lp hai, lp ba. Khi c b hc
php nhn v php chia, ti lin ln b sung thm mt s kin thc trong tr chi, v d
mt chic bt ch chn ho, ti yu cu mua lin mt lc tm chic, hoc l mt gi bnh gi
bn t, bn trong c mi ci, cn ti ch mun mua ba ci. Nh th, c b phi vn dng
kin thc nhn chia ca mnh tnh ton.
Qu trnh bn hng chnh l qu trnh tr khng ngng lm cc ng dng, iu
ny rt c li cho vic gi m kh nng ton hc cho tr. Gio dc ton hc khng nn ko
ngay tr vo cc con s tru tng, khng nn ly nhng php tnh kh khan lm kh
con tr. Phi cho tr cm nhn c con s qua tr chi, chng cm nhn c rng
tnh ton khng phi l nhng th tru tng, m l nhng th hu dng tn ti trong
cuc sng quanh ta, c mi lin h mt thit vi cuc sng thng nht ca chng ta.
Khi Vin Vin hc lp mt, lp hai, trong lc cc bn khc ang phi vt ln gia
nhng con s tru tng, c b va nhn bit ngay cch gii, cm thy nhng ton
qu n gin.
Hc ht lp hai Vin Vin lin nhy cc ln lp bn, lc ban gim hiu ca trng
c phn lo lng. Ni nm lp ba l nm quan trng, ni dung hc trong nm lp ba kh
kh, c bit l mn ton. V th l ti tm hai cun sch ton lp ba tp mt v tp hai, b
ra mi ngy hc ht vi Vin Vin, Vin Vin nm bi rt tt, sau khi vo hc thi cng vi
mt s bn tng hc ton lp ba, im ca c b cao nht.
Khng phi Vin Vin l thin ti c bit g, m l nhng kin thc c lin quan
c c b s dng t lu khi m ca hng. Vic phi vt c khi lm ch ca hng
khin kh nng t duy ton hc ca c b c nng ln r rt, khi hc s cm thy v cng
nh nhng.
Tr em c bn tnh thch m phng cuc sng ca ngi ln. Ti cn nh hi nh
thng chi hng, rt vui. Ti ngh, chc chn cm gic ca Vin Vin khi m ca
hng cng ging cm gic ca ti khi chi hng, ch c iu c b khng bit trong qu
trnh chi mnh hc c cch tnh ton.

V th, ti sao hc tp c buc phi kh? Hc tp cng c th tin hnh trong nim
vui. Hon na, hc tp c tin hnh trong nim vui s gip tr hc tt hon. Chng ta u
mong mun con em mnh thch hc, nu bin vic hc thnh mt vin scla nhn ru, c
tr no khng thch khng? Nu bin vic hc thnh mt vin thuc ng, lm sao tr thch
c?
Trong tr choi m ca hng cn phi ch mt s vn sau:
Trc ht l khng nn ni cho tr bit dng ca mnh.
Choi tr choi ny, b m choi l cho tr hc c cch tnh ton, nu bn ni cho
tr bit mc ch ny, hoc b tr pht hin ra, tr s khng cn hng th choi na. cn
phi cho tr cm nhn c rng y ch l mt tr choi, ch l choi thi. Khi choi vi
tr, ngi ln cn chm ch v nghim tc, coi mnh l tr v choi mt cch say sa, trong
qu trnh ny khng nn thuyt gio iu g, cng khng nn trch mng tr nu con tnh
sai.
Hai l trnh tr cm thy ngi ngng.
Trong qu trnh chng ti choi vi Vin Vin, lc u Vin Vin khng c cm nhn g
vi vic nh gi cao hay thp cho vt no , hon ton l bo gi theo cm tnh. V d
c b p gi cho mt que kem l mt trm t, b c b lin ni vi ging rt khoa trong
rng: H, sao m t vy!. b Vin Vin l mun to bu khng kh, anh than nh vy v
bit r gi c th trng, nhng cu ni ca anh khin Vin Vin s. Qua cch ni ca b,
Vin Vin cng cm nhn c rng mnh a ra gi cao qu, nn b c phn lung cung.
Khi hi n gi ca mn tip theo, lc bo gi c b c phn e d, thp thm, ngn ng
a ra mt con s, sau ch i phn ng ca ngi ln, thm d xem mnh a ra gi
nh th c ng hay khng. C tip tc choi nh vy, s ch ca tr s khng th tp
trung vo tr choi na, thi gian di s cm thy cng thng v chn. Ti vi vng ng ra
xoa du, ni vi b Vin Vin rng que kem ny rt thom, nn ng gi nh vy.
Xong chuyn ti ni vi b Vin Vin, t sau bt k con a ra gi bao nhiu, u
khng t ra ngc nhin hay thc mc. ng ly kinh nghim sng ca bn can thip vo
t duy ca tr, tr khng c khi nim gi c th trng. Mc ch ca chng ta ch l tr
hc c cch tnh ton, khng phi l dy tr hc c cch lm n, chnh v th tr a
ra gi bao nhiu cng khng quan trng. Tr hon ton c th a ra gi cho mt kilogam
go l hai trm t, cng c th a ra mc gi bn ho cho mt chic nhn.
Th ba l khng php tnh lm kh tr.
Mt iu b m cn phi nh l, y l tr choi, ch khng phi gi hc ton. B m
c th thng qua vic mua bn pht trin kh nng tnh ton ca tr, nhng khng nn
vi vng. Trong qu trnh choi phi t nim vui ca tr ln hng u, vic hc t v tr
th hai. kh ca php tnh c th nng cao dn dn, nhng khng nn php tnh qu
kh nh hng n nim vui. Nu trong qu trnh mua bn tr lin tc cm thy php tnh
kh, tr s nn ch v mt hng th choi.

Khng nn v mc ch bt tr hc m thng xuyn choi mt tr choi. Sau khi ti k


cho mt s ngi nghe v tr choi ny, lin c ngi v nh choi vi con hng ngy. Lc
u tr cn c hng th, nhng choi lin ba ngy l khng mun choi na, b m lin d
ngon d ngt bo phi choi.
Cng c nhng lc, va choi cha c bao lu, cha mua bn c g, v mt l do
no m tr t nhin khng mun choi na, lc ny b m cng khng nn bt p, ch
cn tr th hin ra l khng mun choi na, th nn dng li ngay, trnh lm cho tr ct
hng vi tr choi. Nu b m t ra qu tch cc trong tr choi, d khin tr pht hin ra
dng ca bn.
Th nm l c gng dng tin tht.
Lc u ti v Vin Vin choi, khng mun dng tin tht, cm thy nh th khng v
sinh, lin dng mt s mnh giy ghi gi tin. Nhng ti pht hin thy con gi khng hng
th lm vi tin gi, ch cn con tr thc c rng tin c th i ly c th m mnh
cn, s rt c thin cm vi tin. Dng tin tht c th gip tr choi mt cch say m hon,
choi xong ch ra tay l c.
Vit n y ti ngh, nu ghi li s tin li ca mi ln choi ca tr, ng thi gi li
s tin m tr kim c, lc mua cho tr dng s tin ny, c th s cng kch thch tr
thch choi hon. im ny ti khng p dng vi Vin Vin m ch on lm nh th s hay
hon.
Th su l c gng thay i cch choi, c gng cho mi ln choi khc nhau.
Thng thng tr mun lm ch ca hng, c bit l lc ban u. Sau vi ln choi,
tr choi lun gi c s mi m, c th i vai din cho tr, tr lm ngi mua
hng. Cho d ai lm khch hng, u c th ng cc vai khc nhau, hnh thnh nn cc t
hp khc nhau, c lc l c ng c b, c lc l bn nh, c lc l bc s hoc c gio. Cc
i tng khc nhau c cc s vic v nhu cu khc nhau, nh th s c rt nhiu cu
chuyn xy ra. Ngoi ra cn c th cho cc loi choi trong nh tham gia, nh ch bng
hoc gu bng... n mua , ong nhin l c ngi thay chng ni chuyn v tr tin.
Ngoi vic m ca hng, chng ti v Vin Vin cn bn rau. C lc Vin Vin cng chu
lm ch quy hng rau xanh, chng ti lin v ra cc loi rau, hoa qu ln giy, hoc tm cc
vt thay th, choi tr bn rau vi con gi. Ti cn n ca hng bn thuc ng y mua
cho con gi mt chic cn a nh, bi hi loi cn m nhng ngi bn rau hay dng
ch u l cn tay bnh thng.
Hot ng m ca hng gi cho ta thy: Phng php hc kt hp vi cuc
sng s cho hiu qu cao hon, phong php gio dc bt ngun t cuc sng c th p
dng mi lc mi noi.
Dy con hc khng nht thit l phi ngi vo bn hc, ch cn lu tm mt cht, u
cng c th pht hin ra c hi gio dc. V d, khi dy tr m t 1 n 10, nu bn ch c

i c li nhng ch s ny, tr ch nghe thy nhng m tit, thc ra tr khng bit nhng
m tit ny i din cho ci g, cng khng hiu 1, 2, 3, 4 ny l ci g. Nu lc bn b tr
ln cu thang, mi ln u va i va m s bc cu thang; lc m mt hp ko scla,
trc tin nht thit phi m xem c bao nhiu ci sau mi n. Tm li, mi khi c
n 1, 2, 3 ,4 ..., lun lin h vi mt vic c th no , tr s nh nhanh hon, ng thi
hiu c khi nim v ch s.
Ti cn nh rt r khi Vin Vin hai tui ri, c mt n b b i cng tc v, mua cho
b 6 hp sa chua Wahaha. Bui sng b ung mt hp, ti b s cn li vo t. Bui chiu
t nhin Vin Vin hi: 5 hp sa u h m?. Khng ng b li bit cn 5 hp, ti
thc s ngc nhin. Lc b vn cha bit lm php tnh cng tr, lc ny b hiu
c khi nim v s c l l do ti thng xuyn cng b m cc vt 1, 2, 3, 4.
Sau khi tr vo trng, vn c th thng qua cc hot ng hc bi. Ti pht hin
ra rng tr lm c gio ging bi cho b m cng l mt hot ng rt hay.
Lc Vin Vin mi vo trng tiu hc, c gio dy cc em hc phin m, gip con
nhanh chng nm c, ti lin ni vi b, hi nh m khng chu kh hc phin m, qu
m ni ting a phong, ch phin m m c gio dy m cng khng ng vi tiu chun.
Con c hc cch vit phin m trng, ti v dy cho m c khng? Ti ni rt chn
thnh, Vin Vin nghe th rt mng, ni vng . Sau hng ngy c b lin em nhng
kin thc hc v nh dy cho ti, ti cng chm ch lng nghe, chm ch hc.
Lc choi tr lm c gio, ti lu c mt s vn sau:

Th nht, khi thit k nhng hot ng ny, b m cn trao quyn, tr c nm


quyn.
Tr choi lm c gio cng ging nh tr choi m ca hng, u l tr vn dng kin
thc, hc hi kin thc trong thc tin. Chng cn c mt c im chung l cho tr cm
thy mnh c quyn, y cng l nguyn nhn ti sao nhng tr choi nh th ny thu ht
c tr. Chnh v th trong cc hot ng ny cn phi tr tr thnh nhn vt ch cht
v ngi ch ng trong hot ng, ng tr cm thy mnh b ng, b ngi ln ch
o.

Th hai, cn phi la chn nhng p n hoc nhng th c p n hoc ni dung


tong i c th, chnh xc tr ging.
Trong mn Ng vn ti ch Vin Vin dy cch vit phin m, bi cch hc ngn
ng mang tnh m, tr kh ging, ging ri cng khng c ngha g. Thng thng ti hay
cho b ging mn ton, bi c im ca ton hc l cht ch. ng thi cng cn phi
ch rng, khng nn lm dng tr dy hc, thng thng l ln quan st vic hc ca con,
ch khi pht hin ra giai on no con nm cha c vng, ti mi bo con ging bi cho
ti. iu ny cng ging nh vic m ca hng, khng nn tr cm thy chn, cn phi
ngh cch gi nim hng th ca tr.

Th ba, phong thc a ra yu cu ca b m cn t nhin, khng th ch ly mi

V d c lc ti tm c mt li trong v bi tp ca Vin Vin, v li sai ny l do c


b cha hiu r khi nim, sau ti gi v kinh ngc ni Cu ny hnh nh l lm ng,
sao c gio li gch sai nh?. V thl ti lin gi Vin Vin, xem l do c b lm sai hay c
gio chm sai. Trong qu trnh ny, ti va phi gi v khng r vn ng thi li va
phi nh hng cho con theo li t duy ng, vi mun lm r vn mnh sai hay c gio
sai, Vin Vin cng s chm ch cng ti phn tch, suy ngh li khi nim. Kt qu ong
nhin s chng minh c l c b lm sai cu ny, nhng t nht Vin Vin chnh li
c ci sai cho m, iu ny cng khin cho tr cm thy mnh va lm c mt vic
rt quan trng. ng thi v c bn cng nm vng c khi nim m trc hiu cha
su.
Khng nn vch ra nhng li m tr mc phi trong qu trnh ging bi, cng khng
th ci nho nhng sai st ca tr.
ng vai l hc sinh, b m nht thit phi c thnh , nghim tc lng nghe tr
ging bi. Cng ging nh vic m ca hng, khng nn tr pht hin ra dng ca bn,
nu khng tr ch cm thy b m dng phng thc ny kim tra mnh, tr s khng
cm thy t ho, cng khng c hng th. Nu li t duy hoc cch trnh by ca tr c li,
cn phi kho lo ni ra, hoc dng phng php gi tr suy ngh theo li t duy ng.
Khng bao gi tr c cm gic mnh ging khng hay m cm thy ngng ngng. Trong
qu trnh ny ch cn b m c cht g gio hun hoc nho bng, tr s rt bun b v
mt t tin. Nht thit phi cho tr cm nhn c thnh tch ca mnh trong qu trnh
ny.
Nm 2004, ti c tham d mt bui din thuyt ca hc gi Lu Trng Danh - nh
gio dc ng i ni ting, hiu trng trng trung hc ph thng s bn Bc Kinh.
Trc khi ln lm hiu trng ng l gio vin dy vt l rt gii ca trng ny. Khi ni
n chuyn mnh lm thy gio dy vt l, hc sinh ca ng nu lm sai cu no trong bi
kim tra, sau khi hc sinh lm li cu ny, ng cn cho hc sinh ny ging cho c lp
nghe mt ln - hiu qu ca lm mt ln v ging mt ln l hon ton khc nhau.
Nhng ci c th ging ra mt cch r rng t phi bao hm s suy ngh mt cch nghim
tc, ng thi c l gii r rng, sau mi ging ra c mt cch r rng. Nhng
th tng ging s n su vo u mnh hn - nu ni lm mt ln ch l hc li mt
ln, th ging mt ln tr thnh thc tin, i vi hc sinh y cng l mt hot ng
ng dng kin thc, c th gip chng nm chc hn.
Hot ng ny cng c th ng dng trong gia nh, khi ph huynh mun ph o bi
tp cho con, khng bng vic bn tr ph o bi tp cho bn. ng nhin bn cng
phi ngh cch lm cho tht kho, cho hot ng ny din ra mt cch t nhin, ch
khng nn tr cm thy cng thng hoc ngi ngng.
Ti nghe mt v ph huynh phn nn rng cu con trai mi vo cp ba ca anh hc
ton khng tt lm, gp vn kh thng d dng b qua, khng chu o su suy ngh.
Anh nhn v ton ca con, thy nhng ni dung vt qu phm vi kin thc ca
mnh, mnh cng khng th ph o c. Theo suy ngh ca ngi bnh thng, th nn

tm cho tr mt gio vin, hoc i hc thm, nhng ngh n vn trnh ph o ca


ngi khc v s tin li, anh cm thy mnh nn hc cho hiu sau ph o con s tt
hon. V thl anh bt u nghin cu sch gio khoa mn ton. Trnh gii ton ca con
trai lc kiu g cng kh hon anh, c ch no khng hiu anh lin hi con. Trong qu
trnh ging con cng c rt nhiu ch khng r, hai b con lin cng nhau nghin cu, nu
nghin cu khng ra vn th con i n trng hi thy c gio hoc bn hc, v nh
ging li cho b nghe. Ngi b khng phi ch gi v lm hc sinh, m l hc rt nghim
tc. Khi pht hin ra trnh ton hc ca mnh c nng cao, im ton ca con trai
cng tin b r rt, v con tr cng hc c cch o su suy ngh vn , khng cn ging
nh trc, va c vn l b i ngi khc ni cho mnh, hiu qu tt hon nhiu so
vi vic i hc thm.
Tm li, b m nn u t mt cht cng sc, thi gian, thit k v to ra nhng cng
vic bao hm kin thc tr t lm, cn hon l lo lng v im thi, b tin b cng sc,
bt p tr phi hc, cho tr c c hi vn dng nhng kin thc m mnh hc gii
quyt mt s vn thc t, thc tin l lp hc thm b ch nht.
Ngoi hai v d m ca hng v lm c gio trn, chc chn vn cn c th tm
c khng t phng php. V d, khi b m tnh ton tin nong ca gia nh, ly c ni
my tnh hng, nh con ang hc tiu hc tnh bng bt h; gia dng hng, c th cng
tr vn dng nhng kin thc vt l m tr hc c trong gi vt l sa th. c bit l
qua s thch ca tr, tm ra cc kin thc cn nm vng, kt hp s thch ca tr vi cc
hot ng l tt nht.
Nh gio dc v i ngi Lin X Vasyl Olexandrovych Sukhomlynskys cho rng:
Nguyn nhn khin tr em tt hu vic hc hnh l do tr khng hc c cch suy ngh.
Cc s vt, hin tng, cc mi lin h qua li trong th gii xung quanh, khng tr thnh
ngn ngun suy ngh ca tr... Hy cc s vt thc t dy cho tr bit cch suy ngh - y
l iu kin v cng quan trng tt c cc tr em bnh thng u tr nn thng minh,
nhanh nhn, chm hc, ham hiu bit6.
T tng gio dc ct li ca nh gio dc ni ting ngi M John Dewey l, tr em
nn hc tp t cuc sng, hc tp t nhng vic m mnh lm, ch khng phi hc tp
trong sch v. ng cho rng phng php dy hc mi mi thnh cng trong gio dc
chnh l Hy cho hc sinh mt s vic lm ch khng phi l cho chng mt s th
hc7.
Chnh v vy, khi b m mun con tr tin b trong hc tp, khng nn gip tr
bng cch ko chng li vi sch v, ko chng vo lp hc thm, m nn to mt s c
hi, tr vn dng nhng kin thc m mnh hc gii quyt mt s vn . Bt lun l
hc ci g, nu chng ta to c hi thc tin m ca hng cho tr, th a s tr s khng
phi kh s v chuyn hc hnh na.
Lu c bit

Khi choi tr m ca hng vi tr, ngi &n cn chm ch v nghim tc, coi mnh
l tr v choi mt cch say sa, trong qu trnh ny khng nn thuyt gio iu g, cng

[Trong qu trnh choi phi t nim vui ca tr ln hng u, vic hc t v tr th


hai. Gio dc ton hc khng nn ko ngay tr vo cc con s tru tng, khng nn ly
nhng php tnh kh khan lm kh tr. Phi cho tr cm nhn c con s qua tr
choi, chng cm nhn c rng tnh ton khng phi l nhng th tru tng, m l
nhng th hu dng tn ti trong cuc sng quanh ta, c mi lin h mt thit vi cuc
sng thng nht ca chng ta.
Sau khi vo hc trng, vn c th thng qua hot ng hc bi. Khi ph huynh
mun ph o bi tp cho con, khng bng vic bn tr ph o bi tp cho bn.
Khi thit k nhng hot ng ny, b m cn trao quyn, tr c nm quyn,
tr thnh nhn vt ch cht v ngi ch ng trong hot ng, ng tr cm thy
mnh b ng, b ngi ln ch o.]r2
NHNG EM

c G Y THN CHM VO C HC L c TT

Cp mt, thm ch l cp hai, khng c ci gi l tt hu trong vic hc, cng khng


tn ti thnh tch xut sc tuyt i, tt c u c th thay i. Sc mnh thn k khin
tnh hnh thay i chnh l vic c sch ngoi g hc.
C mt cy gy thn rt thn k, em no c n chm vo s tr nn thng minh
hon, c nhiu tim nng hon trong hc tp. Cy gy thn ny l g? Ai s may mn c
n chm vo, y chc chn l iu m rt nhiu ngi mun bit. Xin hy tha li cho s c
lm ra v huyn b ca ti, khng phi ti ang ni n truyn c tch, m l ang a ra
mt php v von, bi khng c cch v von no thch hp hon n.
Hy cho php ti ni xa hon mt cht, ni v cu chuyn c thc ca bn em nh.
Ti tng c cuc tip xc trong mt thi gian kh di vi cc em hc sinh lp nm
mt trng tiu hc, nn bit cc em rt r. Trong lp c bn em hc sinh, ti thng chia
cc em lm hai nhm, sau t li gn nhau so snh.
Ni v hai em u tin trc, mt c b tn l Hiu Phi v mt cu b tn l Tiu
Trng, hai em nay u hc rt c gng, thnh tch hc tp mc kh xut sc, tnh cch
khng hunh hoang cng khng sng ni tm, trong gi hc khng gy mt trt t, trong
lp l nhng hc sinh va c c gio qu nhng li d b lng qun.
Mt nhm khc gm hai em trai, mt em tn l Bc, mt em tn l Thnh. Bc l mt
hc sinh rt xut sc, mn no hc cng gii, rt c nng lc, c bit cn rt c chnh kin,
em l mt trong s rt t hc sinh gn nh khng tm c khuyt im no m ti tng
gp; cn Thnh l mt hc sinh va c u im, va c khuyt im, thng xuyn khng
lm bi tp cn thn, thnh tch hc tp bnh thng, nhng rt c khiu ni nng, lc no
cng t ra li bing, nhng khng vi phm k lut nhiu.
Bn em nh ny khin ti phi ch v so snh l do bt ngun t bi tp lm vn ca

cc em. Hai em u tin, bi vn ca Hiu Phi v Tiu Trng ti c, ch vit mc d


khng qu p nhng gn gng, nhng trnh vit vn rt km, ni dung ngho nn, c
nhiu li chnh t, ch cng vit sai kh nhiu, iu ny c phn tri ngc vi im thi
tng i kh ca cc em lc bnh thng. Mi bi vn ca cc em u b c gio yu cu
sa i sa li, cc em sa rt nghim tc, chp i chp li nhiu ln, nhng nu so snh bn
sa ln th t vi bn sa ln u tin th ch c th nhn thy du vt c sa, khng
thy s tin b; lt sang bi vn tip theo, trnh vn gim chn ti ch. Xem cc v bi
tp khc ca hai em, u c th cm nhn s c gng v s lc bt tng tm ca cc em
trong vic hc.
v c bn ti c th phn on c vn ca cc em nm u.
Ti tm hai em ny ni chuyn. Hi cc em cng mt cu hi l: Cc chu c
thng xuyn c sch ngoi gi hc khng? Thy ti hi nh vy, Hiu Phi rt e d, ni
vi ti rng, c b rt mun c, nhng b em khng cho php, s nh hng n vic hc,
nn cho ht nhng cun sch m c b c th c vo t v kha li. Nh Hiu Phi c t
t bo tng km tp ch c gi, c b rt thch c tp ch ny, nhung mi ln c bo mi,
b m u tm cch giu i khng cho em xem. Cn Tiu Trng th ni rng em khng thch
c sch ngoi gi hc, ngoi my cun truyn tranh, em khng bao gi c cun sch no
khc.
Ti ngh nu hai em b ny c tip tc nh vy th tht l ng tic, cc em bit nghe
li nh vy, li chu kh, ng l phi xut sc hn trong vic hc. V th l ti mi b
m ca hai em n ni chuyn, mc ch l mun h quan tm n vic c sch ngoi
gi hc ca con hn, thng qua vic c sch gii quyt vn hc hnh kh khn ca
cc em. B ca Hiu Phi ni, con b hng ngy chm ch hc hnh nh vy, thnh tch hc
tp mi ch t loi kh, nu nh li phn tm c cc cun sch khc, tt xung mc trung
bnh th sao? M ca Tiu Trng cho rng Tiu Trng c sch li tng thm gnh nng
hc hnh cho tr, mt tun Tiu Trng hc thm su bui v hc nhc mt bui, t th hai
n ch nht khng c ngy no ngh, nh em kh xa, mi ngy i xe bus c i c v ht
hai ting ri, mi ngy Tiu Trng ch c ng su ting ng h. Chnh v th m em
ni, khng th tng thm gnh nng cho em na.
Ti ni vi hai v ph huynh rng, hin gi hai em ny ang hc tiu hc, mi ln im
thi cao hn hay thp hn mt vi im khng quan trng, hin ti vn ca cc em l lc
hc khng tt, y mi l vn ln, iu ny s nh hng nghim trng n vic hc sau
ny ca cc em. Khng cn phi i hc thm nhiu nh vy, khng nn yu cu cao v im
thi, cc em c c nhiu sch hn, nh th mi gim c gnh nng hc hnh cho
tr mt cch cn bn, lc hc ca cc em mi c nng cao, tng lai mi c c thnh
tch hc tp tt thc s.
Ti c gng ni cho r vn , lc h cng by t s ng tnh vi li gi ca ti.
Nhng sau ti li tm hiu qua cc em, khng c g thay i. B ca Hiu Phi cho rng,
do gia nh mnh t bo c tng km tp ch c gi, khin con tr khng yn tm hc
hnh, v th i qu tng sang sa. Bn thn Tiu Trng khng c nguyn vng c sch,
m em cng khng nh cho em c nguyn vng ny, ch c nh ng k cho em hc mn
Taekwondo, l do l con tr hc hnh c ngy t vn ng, hc lp ny va c vn ng

li c th phng thn, nht c lng tin, ti khng bit m em s ly thi gian u cho
em na. V ti cn tm hiu c rng, my lp hc thm m Tiu Trng hc, c mt lp l
lp ng vn.
Khc hn vi Hiu Phi v Tiu Trng, Bc v Thnh vit vn rt tt, gn nh c bi
khng vit sai ch no hoc t cu sai. Bc vit ch rt gn gng thong ng, trong bi
vit lun c ci nhn v ti liu c o; mc d ch Thnh vit khng c p, trong bi
thnh thong li c ch gch xa, khng sch s, v cc bi vn ca em th hin trnh rt
khc nhau, c bi va c l bit khng tp trung vit, i ph cho qua chuyn, nhng c
my bi xem ra l em dnh nhiu cng sc ra vit, qua nt ch c th cm nhn c ci
hay, ci bay bng ca bi vn, khin ngi ta phi khen ngi.
Ti cng tng ni chuyn ring vi hai em ny, bit c cc em u thch c sch
ngoi gi hc. nh Bc c rt nhiu sch, em c rt nhiu, ch yu l cc tc phm vn
hc ni ting ca Trung Quc v nc ngoi, sch lch s, sch thuc lnh vc t nhin,
vt xa lng sch m tui ca em cn phi c. B m Thnh i lm n thng
khng nh, em sng vi ng b ni, nh ng b ni khng c my vi tnh, ti vi cng rt t
m, khng c vic g lm em nh mua rt nhiu sch v c. Thnh c rt nhiu loi
sch, ng vt, khoa hc vin tng, trinh thm, v hip, tm c cun no l c cun
.
Hai em ny khng nhng lm vn hay, cc vn khc u ng ph mt cch linh
hot. Bc l mt hc sinh gii nhng khng phi l mt sch, em thch bng, dnh rt
nhiu thi gian cho vic bng; Thnh mc d thnh tch hc tp khng tt lm, nhng
theo li c gio ch nhim ca em, em rt thng minh, thnh tch hc tp hin gi ca em
l do em nhm mt m ginh c, ch cn em tp trung hc ba ngy l lt c vo ba bn
c im cao nht lp.
Ti ri lp hc ny, li cho cc em a ch email ca mnh, hin gi ti vn gi lin
lc vi mt s em. Hin gi cc em hc lp chn, chun b phi thi vo cp ba. Bc khng
vit th cho ti, nhng m em thng xuyn lin lc vi ti, chng ti cha gp nhau ln
no, thng qua mng Internet trao i vi nhau cc vn trong lnh vc gio dc con tr.
Bc hc mt trng im ca thnh ph, theo li m em th hin ti em vn hc rt tt, v
c thnh tch hc tp tt v bng gii, em c tuyn thng vo trng cp ba tt
nht ca thnh ph. Hiu Phi vn lin lc vi ti, cp hai em hc mt trng bnh
thng, i ng gio vin v mi vn khc u khng tt. Nghe ni Tiu Trng v Thnh
cng hc trng ny, hin gi lc hc ca Hiu Phi v Tiu Trng ch t mc trung bnh,
chc chn s khng thi vo c trng tt; nhng sau khi ln lp chn, Thnh bt u
thy st rut, em hiu c tm quan trng ca vic hc, hin gi l mt trong my em
ng u ca khi, cn c bnh chn l Hc sinh Ba tt. Hiu Phi cn ni, hin gi
cng ngy em cng khng mun hc na, cm thy hc tht l kh. Xu th pht trin trong
vic hc ca my em hc sinh ny r rng.
Chc chn b m ca Hiu Phi v Tiu Trng rt tht vng v con em mnh, h lm
rt nhiu iu cho con, nhng thnh tch hc tp ca con li khng l tng, trong thi
im then cht, khng bit h s ngh ra cch g gip con, v c bn c th khng nh
rng, h cng khng cho con c sch ngoi gi hc na - t , c th d on rng, con

em h khng nhng rt kh t c thnh tch cao trong k thi vo cp ba sp ti, m


trong giai on hc cp ba, s khng c g khi sc, v trong tong lai, trong sut cuc i,
lc hc ca cc em ch bnh bnh v y kh khn.
Cn Bc v Thnh, lc hc ca cc em n nh, trong cuc sng hc tp sau ny, cc
em s cng ch ng hon v nm vng hon.
Chuyn ca bn em nh ni n y, vn ti mun ni r rng ri.
Cy gy thn l g, chnh l c sch ngoi gi hc. N c mt ma lc, m thm ph
cho con tr ngun nng lng khc nhau - tt c nhng em t nh c nhiu sch, trng
thi tr tu v lc hc ca cc em s tt hon; tt c nhng em t nh t c sch, lc hc
thng rt bnh thng; k c l tc lm bi tp, thng thng u chm hon rt nhiu
so vi cc em c nhiu sch.
Ti sao c sch li c nh hng ln n tr tu v lc hc ca con tr?
Nh gio dc Vasyl Olexandrovych Sukhomlynsky c rt nhiu cuc nghin cu v
vic c sch ca thanh thiu nin, ng trnh by nhiu quan im r rng v mi quan
h gia vic c sch v lc hc.
ng ni: Kinh nghim ba mi nm khin ti tin rng, s pht trin v mt tr tu ca
hc sinh c quyt nh bi kh nng c sch tt. T gc tm l hc ng phn tch
rng, Thiu kh nng c sch s gy tr ngi v c ch s hnh thnh ca nhng lin kt
rt nh trong no, khin chng khng th bo m mt cch thun li mi lin h gia cc
tbo thn kinh. Ngi no khng gii c sch, ngi y s khng gii suy ngh8. ng
ch ra ci hi ca vic t c sch, Ti sao c nhng hc sinh thi thiu nhi thng minh,
lanh li, kh nng l gii tt, chm ch ham hc hi, nhng n thi thiu nin tr tu li sa
st, thi i vi tri thc lnh nht, u c khng linh hot? l do chng khng bit
c sch!, trong khi Mt s hc sinh dnh thi gian khng nhiu cho vic lm bi tp
nh, nhng thnh tch hc tp ca chng li khng km. Nguyn nhn dn n hin tng
ny khng hon ton nm ch nhng hc sinh ny c ti nng hn ngi. thng l
do chng c kh nng c kh tt. V kh nng c kh tt thc y ti nng, tr tu pht
trin9. Phm l nhng hc sinh ngoi sch gio khoa khng c sch g khc, nhng kin
thc m chng nm bt c trn lp rt hi ht, ng thi dn ton b cng sc cho vic
lm bi tp nh. Do gnh nng bi tp nh qu nng, chng khng c thi gian c sch
bo khoa hc, iu ny to nn mt vng tun hon xuio.
Tm l hc hin i c rt nhiu chng minh v chng thc cho iu ny. Tng kt
li nhng l lun hc tp ca cc nh tm l hc nh Jean Piagetn, erome Seymour
Bruneri2, David Ausubeli3 c th thy hai im then cht: Mt l s pht trin ca t duy
v h thng ngn ng c mi quan h mt thit vi nhau, hai l hc tp kin thc mi phi
da vo vn kin thc c t trc. c l mt hot ng ly k hiu ngn ng lm
cng c trung gian, bao hm nhng ni dung phong ph, vt qua phm vi ca i sng
hin thc, khin cho h thng ngn ng ca ngi c pht trin tt hn, ng thi c
th khin cho nn tng tr tu ca anh ta phong ph hn, t khin cho kh nng t duy
v kh nng hc kin thc mi ca anh ta tt hn.

Ly mt v d hnh tng: Vic xy dng nng lc hc tp ging nh xy nh, h


thng ngn ng tng ng vi cng c, nn tng tr tu tng ng vi nn tng
cng trnh (trnh thm d nn mng, trnh thit k cng trnh, trnh k thut ca
cng nhn, trnh qun l thi cng... cc ni dung v hnh nhng quan trng). C cng c
tt v nn tng cng trnh hon thin, c qu trnh xy nh s l mt cng vic kh nh
nhng, cng c th m bo cht lng; nu cng c v nn tng u km, cht lng thi
cng s nh th no th chng ta bit.
Trong giai on hc tiu hc, thm ch nhng lp di ca cp hai, ch da vo tr
thng minh l c th t c thnh tch cao, nhng nu nh khng c vic c lm bc
m, cng ln lp cao cng t ra lc bt tng tm. iu ny ging nh nhng cng trnh
kin trc n gin khng c yu cu ln i vi cng c v iu kin nn tng, cng l
nhng cng trnh ln, tinh xo, yu cu i vi cng c v iu kin nn tng cng cao.
Ti tng gp my v ph huynh rt bun kh, con em h lc u thnh tch hc tp
rt kh, tr cng rt c gng, nhng iu khin h cm thy bt an l, cng ngy tr cng
khng c nh trong vic hc. Mi lc nh vy, ti u hi v tnh hnh c sch ngoi
gi hc ca cc em t nh n ln. Khng nm ngoi d on ca ti, v c bn nhng em
ny u khng c sch ngoi gi hc. Tri ngc vi cc em ny l nhm cc em khc, hi
nh thnh tch hc tp khng xut sc, nhng do cc em c nhiu sch, v sau li vt ln
u, n lc cn phi hc thc s, tim lc s pht huy rt mnh.
Cp mt, thm ch l cp hai, khng c ci gi l tt hu trong vic hc, cng khng tn
ti thnh tch xut sc tuyt i, tt c u c th thay i. Sc mnh thn k khin tnh
hnh thay i chnh l vic c sch ngoi gi hc. N thc s ging mt cy gy thn, cng
ngy cng chng t c tc dng thn k.
Ngi ta d dng nhn thy s bin i bn ngoi ca con tr: Mt s tr cng ngy
cng thch hc, thnh tch cng ngy cng tt, s cm thy tr ln, hiu bit hn; mt
s tr cng ngy cng khng thch hc, thnh tch cng ngy cng km, s cm thy ti sao
tr cng ngy cng km hiu bit, cng ngy cng khng t gic. Ngi ta rt t khi nhn
thy c nguyn nhn k thut quan trng ng sau v b ngoi ny, chnh l vic c
sch ngoi gi hc.
Trn thc t, mi a tr u cng ngy cng hiu bit. Khc bit ch, nhng em c
sch nhiu, lc hc tt, khi cc em c thc hc mt cch ch ng, ngn ng, vn tr tu
phong ph gip cc em. Lc hc kh tt ca cc em s khin cc em ch cn c gng l
t c thnh tch cao, thnh tch cao ny va c th thi thc cc em hc hnh mt cch
ch ng hn, tch cc hn. Cn nhng em t c sch, s yu km trong nn tng ngn
ng v tr tu khin lc hc ca cc em km i, trc nhng kin thc cng ngy cng kh,
trc nhng cuc cnh tranh cng ngy cng gay gt, cc em cng cm thy lc bt tng
tm, cc em cng ngy cng cm thy mnh ui sc, cng ngy cng mt t tin, cng ngy
cng khng c hng th vi vic hc. Con ngi khng th da vo ngh lc v s nng
v mt l tr mt thi gian qu di, chng my chc cc em s t ra sa st, bt u trn
trnh vic hc mt cch v tnh hay hu - c th chnh l s cng ngy cng thiu hiu
bit, cng ngy cng khng thch hc con tr m ph huynh cm nhn c.

cho tr thng minh v hc gii, b m u c gng ht sc mnh, t lc mang thai


bt u n ci n tm b ci kia. Chc chn ch dinh dng c nh hng n s
pht trin i no ca tr, nhng cho d n nhiu th tt n bao nhiu, u ch l mt
php cng. Ngoi mt s rt t tr em phi thng, tt c nhng em sau khi sinh ra kho
mnh, cui cng s khc bit v mt tr tu gia cc em khng nm cc nhn t vt l hay
sinh l ny, m nm gio dc v lng. Phong php quan trng nht ca hot ng khai
sng tr tu chnh l c sch, l mt php nhn, c th khin tr tu ca tr tng theo
cp s nhn.
Mt s gio vin v ph huynh khng coi trng vic c sch ngoi gi hc ca tr, l
do h lun lo rng, ch ring vic hon thnh chong trnh hc trng tr bn lm ri,
thi t im cao l iu quan trng nht, vic c sch ngoi gi hc va lng ph thi gian
va nh hng n hc hnh, khng ng phi lm. Suy ngh ny ging nh vic, ti ang
nng lng i t Cp Nh Tn n Qung Chu tham gia mt hi ngh, lm g c thi gian
i chuyn bay sau bn ting ng h na, tu sp chuyn bnh ri, ti buc phi i tu
thi - dng nh l nh vy, thc t l sai lm.
Mt nm ht ging vi xung t, c ht nhn c lng nc thch hp v ngun
nh sng di o, c ht va thiu nc va khng c nh nng mt tri, cui cng s khc
nhau rt ln. c sch chnh l ngun nc v nh sng ca tr tu.
Ti on s c mt cu hi c t ra, l no ngi thng xuyn c sch nht nh
s hc gii , khng c sch chc chn s khng tt ? ong nhin l khng. Trong qu
trnh suy ngh mt vn hoc miu t mt hin tng chng ta khng th tuyt i ha
n.
Nu tt c mi quy lut trong vn ha hoc phm tr x hi u ging nh cc nh
lut ton hc hoc vt l phi c chnh xc 100% mi c xc nhn l thnh lp th tt
c mi quy lut x hi u khng tn ti, tt c mi cuc i thoi u khng th tin hnh.
Th gii phc tp nh vy, mi s vic u c hng nghn mi lin h vi cc s vic khc,
v th cng khng th nhn nhn mt cch ring l bt k mt hin tng g. V d kt lun
Ung tr c th phng nga bnh ung th mt cch c hiu qu v hin tng Ngi
thch ung tr cng vn b bnh ung th khng xung t vi nhau, bi v c rt nhiu
nguyn nhn gy ra bnh ung th, dng ci th hai ph nh ci th nht s khng c
ngha.
Ti khng dm ni tt c nhng a tr thch c sch chc chn u hc gii, nhng
ti c th khng nh rng, nhng a tr khng bao gi c sch ngoi gi hc hoc rt t
khi c sch ngoi gi hc chc chn hc s khng xut sc. Nu so snh mt nhm em
thch c sch vi mt nhm em khng thch c sch ngoi gi hc, chc chn s khc
bit gia cc em trong vic hc s rt r rt.
Trong trng cp hai thng c mt hin tng gi l hc lch, y dng nh l
mt s thch thc i vi mi quan h gia vic c sch v lc hc ni n y. c bit
l mt s em trai, thch hc ton, l, ha nhng khng c hng th vi cc mn hc x hi
nh vn, ting Anh, cng rt t khi c sch, nhng im ton, l li thng rt cao.

Ti tng gp mt v ph huynh ca mt em hc sinh cp hai, thm ch ch cn rt


mng v chuyn con ch hc ton, vt l rt gii, nhng khng thch hc vn, c l l do cm
thy nh th chng t con ch thng minh. Ti ngh, nu con ch ch khng thch mn vn,
nhng li c rt nhiu sch ngoi, ch c th t ho, chng t tim lc ca con ch vn rt
ln; nhng nu con ch rt t c sch, ght mn vn l do kh nng hc vn km, th l
mt chuyn kh phin phc, e rng mt ngy no cc mn ton, l s b nh hng.
Ti c quen mt thy gio dy ton mt trng im trong thnh ph, thi i hc
anh c im ti a mn ton, im ti a ca mn vn l mt trm nm mi im
nhng anh ch c chn moi hai im. Lc u anh rt thch mn ton, mun lm mt
nh ton hc, ng k d thi khoa ton trng i hc Bc Kinh, nhng tng s im
khng , cui cng ch vo khoa ton ca mt trng i hc bnh thng.
Anh ni, qua my nm dy hc ti mi thc s cm nhn c tm quan trng ca
mn vn. Hng nm, trong s mi em hc sinh c im thi i hc cao nht ca trng
anh, rt t em hc lch, v c bn u gii mn t nhin, gii c mn x hi. Anh ni hi
khng thi c vo khoa ton ca trng i hc Bc Kinh anh rt m c, hin gi ngh li
mi thy, k c c thi , rng kin thc mn vn cng s nh hng n vic hc chuyn
ngnh bi v nu so snh chiu rng v su ca t duy ca mnh vi nhng ngi c
nhiu sch s thy rt hn hp.
V th, cho d con mnh l mt thin ti ton hc c bit, bn cng nn quan tm n
vic c sch ca con. V d khuyn khch con c vi cun sch vit v cc nh ton hc, so
vi vic bt con gii thm hai cun sch ton, c th s tt hn cho ti nng ton hc ca
con bn.
ng nhin cng c hin tng hc lch mn vn, bi tp lm vn lm rt hay,
nhng ton, l, ha li hc rt km. V d nh vn tr Hn Hn. Vic c sch dng nh
khng gip g cho im thi ca h.
Vn ny c th l gii nh sau: C rt nhiu nguyn nhn khin mt ngi no
khng thch cc mn t nhin nh ton, l: Thy c gio, gia nh, ti nng bm sinh, bn
hc... u c th tr thnh nhn t nh hng. ng nhin l vic c sch khng th
thn thng qung i n mc c th gii quyt c mi vn , cu vn c mi nhc
im. Nhng mt iu c th khng nh l, im ton ca em km, khng phi l do
c sch gy ra. Nhng a tr nh vy, may mn l cc em thch c sch, cho d c hc
i hc hay khng, cc em u l ngi thng minh, u c th gt hi c nhng thnh
cng tng ng. Nhn nhn nh th, vic c sch i vi cc em vn l mt iu may mn.
Cn nhng hc sinh khng bao gi chu c sch ngoi gi hc hoc rt t khi c sch
ngoi gi hc, ton, l, ha hc km, nhng mn x hi hc kh hn mt cht, tnh trng
ny ca cc em khng gi l hc lch, thc t l cc mn x hi cc em hc cng khng
gii. Ai gp c ngi no gn nh khng c sch ngoi gi hc t c thnh tch
xut sc trong cc k thi dnh cho nhm ngnh x hi? Nhng a tr ny li c s khc
bit rt ln so vi trng hp nh Hn Hn.
Chnh v th, cho d ni trn gc no, c sch u rt quan trng. T c th

thy, mun mt a tr tr nn thng minh hn tht n gin bit bao, hy cho tr


c nhiu sch! Sch v chnh l mt cy gy thn, s em li cho tr mt ma lc trong vic
hc tp, c th gip cho tr tu ca tr c pht trin. Nhng a tr thch c sch, chnh
l nhng a tr c gy thn chm vo, chng tht may mn bit bao!
Lu c bit
[Cy gy thn l g, chnh l c sch ngoi gi hc. N c mt ma lc, m thm ph
cho con tr ngun nng lng khc nhau - tt c nhng em t nh c nhiu sch, trng
thi tr tu v lc hc ca em s tt hn; phm l nhng em t nh t c sch, lc hc
thng rt bnh thng; k c l tc lm bi tp, thng thng u chm hn rt nhiu
so vi cc em c nhiu sch.
Phm l nhng hc sinh ngoi sch gio khoa khng c sch g khc, nhng kin thc
m chng nm bt c trn lp rt hi ht, ng thi dn ton b cng sc cho vic lm
bi tp nh. Do gnh nng bi tp nh qu nng, chng khng c thi gian c sch bo
khoa hc, iu ny to nn mt vng tun hon xu.
Trong giai on hc tiu hc, thm ch nhng lp di ca cp hai, ch da vo tr
thng minh l c th t c thnh tch cao, nhng nu nh khng c vic c lm bc
m, cng ln lp cao cng t ra lc bt tng tm.
Chc chn ch dinh dng c nh hng n s pht trin i no ca tr, nhng
cho d n nhiu th tt n bao nhiu, u ch l mt php cng. Ngoi mt s rt t tr em
phi thng, tt c nhng em sau khi sinh ra kho mnh, cui cng s khc bit v mt tr
tu gia cc em khng nm cc nhn t vt l hay sinh l ny, m nm gio dc v lng.
Phng php quan trng nht ca hot ng khai sng tr tu chnh l c sch, l mt
php nhn, c th khin tr tu ca tr tng theo cp s nhn.]r2
CY BT N HOA

Khng con thua trn vch xut pht l cu ni ca ming ca gio dc gia nh
hin nay, mi bc ph huynh u ngh nh vy, mi bc ph huynh u ni nh vy,
nhng ti sao tr cng chy cng tt hu, ti sao s ph huynh tht vng li chim a s?
l do trong qu trnh gio dc tr em rt nhiu khi nim thng thua b hiu sai.
Lm vic da theo khi nim sai, ong nhin l s khin s vic hng bt.
C mt cu chuyn lin quan n thnh ng bt php k diu n hoa, k v mt t
ti m thy u bt lng ca mnh n ra mt a hoa sen, sau khi tnh gic, vn chng
ca v t ti ny tr nn dt do, ma bt nh c php thn.
Cu thnh ng phn nh mt nguyn vng ca con ngi t xa n nay, cng l
mt vn kh m rt nhiu ngi ang tm cch gii quyt: Lm th no vit vn hay.
c bit l rt nhiu hc sinh cp mt, cp hai, cp ba hin nay, lm vn l chuyn cc em
au u nht. Gi nh c bin php g gii quyt c vn ny, th bin php ny chc
chn phi l nim m c ln ca cc em.

C nhn ti tng dy mn Ng vn hon mi nm, ti cng thch vit lch. Con gi


Vin Vin ca ti lm vn cng rt kh, theo nh ti nh th k t khi bc vo trng tiu
hc, cc bi vit ca c b gn nh khng xut hin li cu, cng rt t ch vit sai, im vn
rt cao. c bit sau khi ln cp ba, cc bi vn ca Vin Vin thng c c gio ly lm
bi vn mu, gii thiu cho bn cng lp c. K thi i hc nm 2007, Vin Vin t mt
trm bn moi im mn ng vn - mt s im rt cao. Theo ngun tin ca bo ch, nm
trong s gn 120.00 0 th sinh thuc nhm ngnh t nhini4 v x hi ca Bc Kinh,
tng cng ch c mi hai em t mt trm bn moi im tr ln. Chc chn vic bi vn
ca Vin Vin t im cao c th c nhn t may mn, nhng cng ni ln c rng trnh
lm vn ca c b thc s rt kh.
V nhng nguyn nhn ny, thng xuyn c ngi hi ti, lm th no bi dng
kh nng vit vn cho con. V kinh nghim m ti c kt c qua nhiu nm ch c hai
ch: c sch.
Ti khng thch ging nhng ci gi l k xo vit vn cho cc em - nhng ngi c
vn c cn t. Ti tng d gi tp lm vn ca mt s gio vin, v ti c cm gic rng
nhng gi hc nh th ch l bi biu din ca gio vin m thi, khng c tc dng g i
vi hc sinh. Ngi ta qu phc tp ha k xo vit vn, tng kt ra nhiu phong php
nh th, mt s gio vin hon ton khng bit lm vn, li cng c th ging mt cch rt
hng hn k xo lm vn - iu ny cng c th chng minh c rng nhng k xo
lm vn ny khng c tc dng g i vi hc sinh.
Hay v on gin thng ng ngha vi nhau. Hc vit vn cng nh vy, k xo
tt nht c l l k xo on gin nht. i vi vic vit vn, c l k xo ln cn bn
nht, quan trng nht, hiu qu nht; v nu gt vn c sang mt bn, cc k xo cn
li cng lm ch c th gi l k xo nh. C c k xo ln, k xo nh s t n; khng
c k xo ln, mi k xo nh u khng c iu kin thc hin.
Ti rt coi trng vn c sch ca Vin Vin. K t khi b mt tui ti bt u k
chuyn cho b nghe, c th lc u b khng hiu, nhng b thch nghe, i mt sng nhn
chm chm vo ming ti hoc sch, khng khc khng nghch. n khi b ln hon mt
cht, hiu, lin thng xuyn i ti k chuyn cho b nghe, mi cu chuyn u phi
nghe i nghe li nhiu ln. Bt k b yu cu k bao nhiu ln, ti gn nh khng bao gi t
chi.
Mi em b u thch nghe k chuyn, u thch c sch. Nu ni c nhng em t ra
khng thch c sch, khng thch nghe k chuyn, chc chn l do b m khng kp thi
em tip xc vi vic c, l thi c tt nht. Hng th c sch ca tr b ci khc
(hin nay ch yu l ti vi) thay th - rt nhiu ph huynh xem thng vic ny nh vic con
tr khng cn thn lm vi com, y thc s l mt tn tht ln.
Khng con thua trn vch xut pht l cu ni ca ming ca gio dc gia nh
hin nay, mi bc ph huynh u ngh nh vy, mi bc ph huynh u ni nh vy, nhng
ti sao tr cng chy cng tt hu, ti sao s ph huynh tht vng li chim a s? l do
trong qu trnh gio dc tr em rt nhiu khi nim thng thua b hiu sai. Lm vic da
theo khi nim sai, ong nhin l s khin s vic hng bt.

Trong qu trnh gio dc tr em giai on u, b m thng mun nhn thy hiu qu


r rt ngay lp tc. Ngi ta thch a con vo cc lp hc thm trc khi vo lp mt
hc phin m, hc ngoi ng, mong con k thi no cng t im cao, nhit tnh ng k
cho con nhiu lp hc ph o, bi dng ti nng, h cho rng y chnh l dn trc mt
bc vch xut pht.
V trong giai on tr cn ang nh, tr c nhiu sch hay khng tm thi cha thy
c s khc bit g. T lc trc khi i hc n khi tt nghip tiu hc, thm ch ln cp
hai, nhng em hc sinh t c sch ngoi gi hc nu ch nhm vo vic hc i ph vi
cc mn thi, thng s t nhiu thnh tch cao. iu ny gy o gic cho cc bc ph
huynh, cho rng vic c sch ngoi gi hc c cng c khng c cng c, thm ch
cho rng n s nh hng n vic hc, v th b m thng khng ch .
Trn thc t, vic khng coi trng vn c sch ca tr trong gio dc v lng l mt
trong nhng hnh vi ti t nht, s khc bit trong vn c sch khi cn nh mi l s
khc bit thng thua quan trng. Nhng a tr rt t khi c sch, mc d khi cn nh
chng t ra thng minh, lanh li, thnh tch hc tp tt; nhng do nhng em ny ch d tr
rt t ngun nng lng tr tu, thng n khi vo cp hai, t cht tng hp ca cc em s
cng ngy cng km, ngy cng t ra lc bt tng tm trong vic hc. S kh khn v ni
thc mc trong vn ny c th s theo cc em sut cuc i. Cn nhng em c nhiu
sch, thng thng khng nhng ngay t nh cc em t ra thng minh, m trong hc
tp cng c sc bc pht rt ln. i vi s pht trin ca c nhn trong sut cuc i,
ngay t nh cc em t c nn mng c v hng th c vng chc, l nhng ngi
chin thng thc s trn vch xut ph t.
C th nh vn bi dng kh nng vit vn li cng c mi quan h trc tip vi
vic c sch. Khng c sch s khng th vit vn.
c sch khng nhng nn bt u t khi cn nh, m phi c s lng.
Hin nay theo tiu chun mn Ng vn c B gio dc Trung Quc quy nh, tng
s ch m mt hc sinh tiu hc phi c ngoi gi hc khng di 1,45 triu ch, hc sinh
cp hai khng di 2,6 triu ch, hc sinh cp ba khng di 1,5 triu ch. Tc l n khi
tt nghip cp ba, lng c ca mt hc sinh bnh thng roi vo khong nm triu n
su triu ch. Ti cm thy y l mt tiu chun rt thp m B gio dc a ra da vo
tnh hnh thc t ca Trung Quc - k c l nh vy, n cng cao hon rt nhiu so vi lng
c thc t ca i a s hc sinh hin nay.
Mt s cuc iu tra cho thy, theo nh gi s b hin nay lng c trung bnh ca
hc sinh cp mt v cp hai, cp ba ca Trung Quc ch bng 20% tiu chun m B gio
dc a ra.
Ti sao li thp nh vy? Mt s bi bo phn tch rng, l do sc p rt ln m k
thi i hc gy ra, khng c ng lc c. Hin gi, thi i hc tr thnh k chu ti
thay. Ti cho rng nguyn nhn cn bn l vn hng th ca tr. Ti sao thi i hc
khng gy sc p ln cho nhng tr vi u vo tr choi in t, t khng c ng lc
choi tr choi in t?

Hc sinh cp hai, cp ba khng thch c sch, y l vn c hnh thnh t khi


cn hc tiu hc, hc sinh tiu hc khng thch c sch, l do trc khi i hc v sau khi
vo lp mt, b m v nh trng khng to nim say m c sch cho tr.
V d nu b m kp thi bi dng c nim hng th c sch cho tr, vic c
sch ging nh n com, tr thnh mt phn tn ti rt t nhin trong cuc sng ca tr,
n khi vo cp ba c my triu ch l mt vic rt t nhin. Mt a tr thch c sch,
vic c i vi em khng c ci gi l sc p, qua qu trnh c sch, em s cm nhn
c s on gin v tn hng nh n com hoc choi tr choi in t, bn khng mun
cho con c sch con cng khng chu.
T khi ln lp hai Vin Vin bt u c tiu thuyt di, sau khng h gin on.
Trong k ngh ng cch thi i hc ch cn ba, bn thng, mc d hc hnh rt bn nhng
c b vn tranh th thi gian c tc phm vn hc khong 400.000 ch, i vi c b y
khng phi l gnh nng, m l mt s th lng v b sung.
Tng kt s b lng sch m Vin Vin c, n khi tt nghip cp ba, vo khong 15
triu n 20 triu ch. i vi mt a tr thch c sch, nh vy khng phi l nhiu,
lng c ca rt nhiu em thch c sch thm ch cn gp nhiu ln con s ny.
Hc ngn ng quan trng nht l bi dng c ng cm. Ti sao cc bi tp lm vn
ca Vin Vin khng xut hin cu sai, l do c b c hng nghn, hng triu cu vn
hay, to c ng cm tt, tch ly c vn t phong ph, ng cm tt, t vng phong
ph, cu c vit ra t nhin s khng c li.
Vic c sch nhiu khng ch em li cho tr kh nng trnh by chnh xc, m cn c
ti nng sng tc. Bi vn ca Vin Vin cn thng xuyn xut hin nhng cu vn khin
ngi ta phi thn phc, thm ch ti c cm gic mnh cn khng bng. Tiu thuyt m c
b vit ln khi hc lp mi b ti v tnh c c, li vn lu lot v chng chc khin
ti rt ngc nhin. Bi v t trc n gi ti u c nhng bi vn m c b vit trong v,
ch l nhng bi tp lm vn ch khng th c gi l sng tc. Lc ti cm thy,
nu sau ny Vin Vin mun sng bng ngh vit lch cng l iu c th thc hin. Khng
phi Vin Vin c ti cn g c bit, nhng a tr khc c khi lng c nh c b cng
s vit vn rt tt.
t lu nay, gio dc Ng vn ca Trung Quc rt bun ci.
Dy hc khng bao gi dm vt ra khi khun kh ca sch ng vn, gio vin v hc
sinh u dn rt nhiu thi gian, cng sc phn tch bi vn v cu c. Phng php
dy hc c k dy i ca c on, t tng ch o mc d b ph bnh nhiu, nhng
cho n nay vn ng vai tr ch o trong phng php dy hc sinh tiu hc v cp hai,
cp ba. Mi cun sch ng vn mng u chim c mt hc k ca hc sinh, y thc s l
mt s lng ph v cng ln. Gio vin ng vn khng coi trng vic c sch ca hc sinh,
bin mt mn hc ng l l c hng th nht thnh mn hc kh khan, v v nht, ti
khng ch mt ln nghe thy tr ni rng chng ght hc gi vn, cng ght gi tp lm vn.
Cc bc tin bi ca chng ta, nhng vn nhn mc khch thi Hn, ng, Tng,

Minh, Thanh, nhng ci tn v tc phm lp lnh rng ngi ca h to nn nn vn ha


huy hong nh th no trong lch s nhn loi, nhng trong s h c ai phi b rt nhiu
thi gian phn tch i ca on vn, t tng ch o, hc ng php, sa cu sai
trong bi vit ca ngi khc sau mi sng tc? Sau khi truyn thng c b i, rt cc
chng ta v ang tn th ci g, ng thi cn n thng tr vic hc mn ng vn ca
ht th h hc sinh ny n th h hc sinh khc?
Thc ra, thc t ca my chc nm chng minh c rng, coi nh vic c sch
ngoi gi hc, mun hng dn hc sinh cp mt, cp hai v cp ba cha chn chn thng
qua vic hc ng php vit ra nhng cu c cu trc ng, thng qua vic phn tch t
ng ca ngi khc vit ra nhng cu vn hay l cch i ng vng. C th khng nh
l, di tin t c sch ngoi gi hc, sch ng vn khng th gip hc sinh nng cao
c trnh lm vn, mn ng vn cng khng th dy c hc sinh lm vn.
Nu hiu c mt nh l ton hc th n s tr thnh kin thc ca bn, c th
ng dng ngay lp tc, t c hiu qu r rt. Lm vn l mt hot ng c tnh m,
thin bin vn ha, kin thc bn ngoi chuyn ha thnh nng lc ca mnh cn phi i
mt on ng rt di. Bt k mt k xo lm vn no v mt l gii u khng kh, u
l d, nhng hp thu l kh, ng dng s cng kh hon. Mc d hin nay mn tp lm vn
ca hc sinh cp mt v cp hai, cp ba c ging theo rt nhiu phong php, rt nhiu
gio vin dc cng sc vo bi ging, bn thn hc ng khng c vn g, thm ch
c th ni c nhng bi ging rt hay, gio vin cng b rt nhiu thi gian sa cc
bi vit ca hc sinh. Nhng nu khng c hot ng c sch nhiu ca hc sinh lm nn
tng, nhng hot ng ny ging nh vic gieo thc ging vo sa mc, khng c ngha g
c.
i vi nhng ngi c k nng lm vn cn kh non nt, c bit l i vi nhng
hc sinh lp thp, hc lm vn trc ht nht thit phi quay v vi vic c sch. Nhng
tc phm hay bn thn bao hm cc k xo vit cao siu, qu trnh c chnh l qu trnh
hc k xo lm vn. c nhiu sch, k nng vit t nhin s hnh thnh - ngi xa
tng kt ra t lu, c sch v mun quyn, h bt nh c thn ( Ph).
Thng qua vic c sch nng cao kh nng vit vn, nhn b ngoi th c v l mt
qu trnh di dng dc, trn thc t n l bin php kinh t nht, hu hiu nht, nh nhng
nht, l con ng tt ch thc.
Nhng vic on gin nht thng li kh thc hin nht, nhng suy ngh nng vi
mun mau chng thu c kt qu tt khin rt nhiu ngi mt i kh nng phn
on. Rt nhiu bc ph huynh khng coi trng vic c sch ca con, nhng li mun con
hc c cch lm vn trong thi gian ngn - nhu cu th trng hnh thnh nh vy.
Hin nay trn bo ch ngi ta thng xuyn thy nhng on qung co c th gip
tr lm vn hay trong thi gian ngn. Ti tng gp mt s ngi ton nng c th gip
tr hc c cch lm vn ti lp, h p dng mt s k xo, hng dn hc sinh thit lp
mt s khun mu, bng cc th on mang tnh p buc thng dng trong hot ng dy
hc thng thng thc hc sinh in t t cu, xem ra hiu qu khng ti, ng l hc
sinh lm ra c bi vn ngay ti ch. Nhng sau , khng c gio vin ng bn cnh

hng dn, hc sinh khng bit phi lm g c, va khng c t va khng c cu, sau khi
lp bi dng ny kt thc, trnh ca hc sinh vn gim chn ti ch.
Lm vn cng nh lm ngi, l mt qu trnh luyn tp trng k. p dng mt s k
xo, li dng vi ngy, chc chn khng th dy c hc sinh cch lm vn.
My ngy trc cn c mt ngi ba ngy hc c cch lm vn gi in thoi cho
ti, ti khng bit h bit c tnh hnh ca ti qua ai. H bit con gi ti Vin Vin c
im thi i hc mn vn cao, v bn thn ti tng l gio vin dy vn nhiu nm, ng
thi li bit vit lch, mun mi ti i trao i kinh nghim. Ti tr li, xin li, ba ngy con
gi ti khng hc c cch lm vn, c b phi dng mi my nm hc. Ti dy
hc hon mi nm, cng khng rn c bn lnh ba ngy dy c hc sinh bit cch lm
vn. y ti cn rt mun ni rng, lm vn khng ch on thun l chuyn ch ngha, n
cn l chuyn lin quan n t tng nhn thc. Ci m ch ngha cp chnh l suy ngh
ca mt con ngi. ngha ca vic c sch khng ch nm ch gip tr c c kh
nng ngn ng tt, m cn nm ch n c th lm phong ph th gii tm hn cho tr,
nng cao trnh nhn thc cho chng.
Mt a tr thng qua vic c sch, tri nghim c nhiu cuc sng x hi Trung
Quc v nc ngoi t c ti kim, tri qua qu trnh pht trin lch s lu di, lng nghe
nhiu ngn ng tr tu, chia s v s nhng thnh qu suy ngh, khng nhng gip tr chn
chn hon trong t tng, gi tr quan cng hon thin hon - y l gc r ca vic lm
ngi, cng l iu kin lm vn.
Nhng ngi c tm hn trng tri, t tng rng tuch, khng c gi tr quan chn
chn, k c trong u c v s nhng t hay p, anh ta cng khng c kh nng vit ra
mt tc phm c hn. Rt nhiu gio vin v bc ph huynh u ph bnh bi vn ca con
tr khng su sc, nhung s su sc trong bi vn l thc o trnh nhn thc v t
tng ca mt con ngi, nu tr khng bao gi hoc rt t khi c tri nghim nhng
kinh nghim sng, kinh nghim x hi, thnh qu t tng ca nhng ngi i trc qua
sch v, vi tui nh nh tr, lm sao c th su sc c?
Mi b sch u c th gip tr tri nghim c mt s iu, hc c mt s iu.
Cc nh gio dc v i nh John Dewey, o Hnh Tri... u c bit nhn mnh vic hc
t cuc sng. V cuc sng ca mi con ngi u l hu hn, ngi ta khng th ch
thn tham gia vo tt c mi s vic, thc cht ca vic c sch l gip tr c tham gia
vo cuc sng, gp phn to nn nhng tri nghim phong ph cho chng.
Phm l nhng tc phm kinh in t c ch kim ca Trung Quc v nc ngoi, bt
lun ni dung ca n l g, trong chc chn u bao hm nhng ci chn thin m.
Nhng ci chn thin m ny nh hng n quan nim gi tr v phong thc t duy ca
mt con ngi, ong nhin cng nh hng n cch vit ca mt ngi. Bn l ngi
nh th no bn s ni ra nhng li nh th, bn c t tng thc nh th no, bn s
vit ra nhng li nh th.
Ngi khng c sch l ngi mng mui, mt gia nh khng c sch l mt gia
nh v v, mt dn tc khng c sch l mt dn tc nng cn. Chnh ph Trung Quc

xng gio dc t cht, nhng hin gi va nhc n gio dc t cht, ngi ta thng
ngh n cc k xo nh nh cm k th ha, ti t nht l dng vic choi golf bi
dng phong lch lm, dng tr nhy tp th trong trng bi dng t cht ngh
thut.
Ti sao khng c ngi ngh n vic m rng ph cp c sch, c l l vic c sch
khng d to thanh th, khng d to nn nhng thnh qu m ngi ta c th nhn thy
mt cch nhanh chng. B gio dc Trung Quc quy nh ba moi cun sch ca Trung
Quc v nc ngoi m hc sinh cp hai v cp ba buc phi c, c trng no coi
trng vic ny cha? C bc ph huynh no bit chuyn ny cha?
D l t kt qu iu tra hay t vn kin thc ca chng ta u c th thy, hin nay
trn chn moi phn trm th vin ca cc trng cp mt, cp hai, cp ba u l p
chiu y. Cng c ngha l gn nh cc em khng th mn nhng cun sch m mnh
mun c t trng hc.
i vi chng ta con tr l duy nht, s trng thnh ca tr khng th ch i, v th
l hng ny buc phi gia nh nhanh chng b p. B m th vui v a con vo ca
hng sch hon l a con i n n nhanh Mc Donald; th thng xuyn t ln bn hc
ca con my cun sch hay, cn hon l trang b cho tr in thoi di ng, my nghe nhc.
c bit l nhng ph huynh ang ru r v con mnh khng bit lm vn, mun b nhiu
tin ng k cho con vo lp hc thm cp tc, hy dng s tin mua sch cho con!
Xin hy b cng sc v thi gian, nh hng cho tr pht hin c nim vui ca vic c
sch, tr coi c sch l chuyn th v nh xem ti vi, choi tr choi in t!
Qu trnh c sch ca tr chnh l qu trnh rn luyn tt nht, m thm bi dng
tim nng cho tr, n mt ngy no , bn s rt bt ng khi pht hin ra rng, cy bt
trong tay con tr khng bit ny mm t bao gi, n ra mt a hoa thom ngt.
Lu c bit
[S khc bit trong vn c sch khi cn nh mi l s khc bit thng thua quan
trng.
Hc sinh cp hai, cp ba khng thch c sch, y l vn c hnh thnh t khi
cn hc cp mt, hc sinh cp mt khng thch c sch, l do trc khi i hc v sau khi
vo lp mt, b m v nh trng khng to nim say m c sch cho tr. V d nu b m
kp thi bi dng c nim hng th c sch cho tr, vic c sch ging nh n
com, tr thnh mt phn tn ti mt cch rt t nhin trong cuc sng ca tr, n khi vo
cp ba c my triu ch l mt vic rt t nhin.
i vi nhng ngi c k nng lm vn cn kh non nt, c bit l i vi nhng
hc sinh lp thp, hc lm vn trc ht nht thit phi quay v vi vic c sch. Nhng
tc phm hay bn thn bao hm cc k xo vit cao siu, qu trnh c chnh l qu trnh
hc k xo lm vn.
Thng qua vic c sch nng cao kh nng vit vn, nhn b ngoi th c v nh y

l mt qu trnh di dng dc, trn thc t n l bin php kinh t nht, hu hiu nht, nh
nhng nht, l con ng tt ch thc.
Lm vn cng nh lm ngi, l mt qu trnh luyn tp trng k. p dng mt s k
xo, li dng vi ngy, chc chn khng th dy c hc sinh cch lm vn.
Cuc sng ca mi con ngi u l hu hn, ngi ta khng th ch thn tham gia
vo tt c mi s vic, thc cht ca vic c sch l gip tr c tham gia vo cuc sng,
gp phn to nn s tri nghim phong ph ca chng.]r2
"C CH C SCH T T" V "C CH C SCH X U "

Cn tr cm nhn c rng, c sch l mt cng vic th v, ngoi s th v ra


khng cn mc ch no khc. Chnh ci khng c mc ch no khc ny, m&i c th
khin tr thch c sch.
Trong ngn ng ca tr em, s vic lun c chia rch ri thnh tt v xu. By
gi ti xin mn cch ni ca tr, bn mt cht v cch lm no tt, ng c pht huy;
cch lm no xu, cn ch trnh trong qu trnh c sch ngoi gi hc ca tr em. Hy
cho php ti dng ging ca tr, gi cch lm tt, ng c pht huy l cch c sch
tt, cn cch lm no xu, cn ch trnh l cch c sch xu.
Cch c sch tt nn c gng dng vn vit, cch c sch xu b qua vn vit, s
dng nhiu vn ni.
im ny nhm vo i tng tr em giai on cha bit ch, ngi ln k chuyn cho
tr.
Khi b m k chuyn cho con, s con nghe khng hiu, lin c gng dng vn ni k.
Lm nh vy khng tt lm. Phong php ng l, ngay t lc mi bt u, nn c gng s
dng ngn ng chun, t vng phong ph k chuyn cho tr nghe, c gng tr c
tip xc sm vi cc loi sch c tnh tit, c ch vit, k t ngy bn mua cho tr cun sch
c li vn thuyt minh, bn cn c gng c chuyn, khng nn k chuyn cho tr nghe.
iu ny c trnh by k trong bi vit Dy con bit ch khng kh ca cun sch
ny, y ti khng cp na.
Cch c sch tt yu cu c nhanh, cch c sch xu yu cu c chm.
Trong vn c sch ngoi gi hc, mt ci li rt t m mt s bc ph huynh v
gio vin hay mc phi l yu cu tr c chm, c tng ch tng cu mt. iu ny khng
ng.
C ba phong din nh gi kh nng c ca mt ngi: Hiu, nh, tc . Ba
phong din ny h tr nhau, thc y nhau pht trin.
Tc l mt tiu ch ht sc quan trng nh gi kh nng c. Kh nng c ca
ngi c tng ch mt l km nht, c tng hng tng hng mt, t c n nhn

mt lc mi dng l tt nht. Nhn mt lc mi dng l mt cch v von, ch hot ng


c sch ca ngi t ti trnh rt thnh tho, din c rng, phm vi ch ln,
mt ln nhn bao qut c t mt dng n my dng.
c sch buc phi t n trnh bn t ng ha, ni dung c mi c th c
nm bt v hp thu, mi c li cho vic hiu v nh. Cch c tng ch mt s gy cn tr
cho s hnh thnh trng thi bn t ng ha ny, ti liu c m mnh cm nhn c ri
rc, khng hon chnh.
Tc c ca con ngi va khng phi t lc sinh ra c, cng khng phi l
mun nhanh s c nhanh, ng thi khng th dng mt phng php hun luyn no
d dng t c. Tc c quyt nh bi lng c, c hnh thnh mt cch
t nhin trn c s lng. S tin b ca tr em trn phng din ny rt ng ngc
nhin, mt hc sinh tiu hc thch c sch, tc c ca em s nhanh chng c hnh
thnh, ng thi do suy ngh ca tr trong qu trnh c rt n thun, nng lng mun
bit tnh tit cu chuyn pha sau, v th tc c thng vt c nhng ngi ln cng
thch c sch nh th. Nhng a tr c lng c tng ng, tc c ca chng v
c bn l nh nhau. V th trong vn nng cao tc c, cng khng cn ngi ln
phi can thip, ch cn m bo cho tr c lng c l c.
Con gi ti Vin Vin khi hc tiu hc c xong ton b tiu thuyt v hip ca Kim
Dung, tt c mi bn b, khong ba mi, bn mi cun. Ti ch mua cho c b mt b
Thin Long k, cn li l i thu v xem. Lc tin thu l mi cun nm ho/ngy.
Lc u Vin Vin c rt chm, chng my chc cng c cng nhanh, mc d hng ngy
phi i hc, mi cun ch mt mt n mt t ri, tc hai, ba ngy l c xong; n k
ngh h th mi ngy c mt cun. Ti tnh s b, c b tm tui ny c mt cun tiu
thuyt hai trm nghn ch, tng thi gian c ch cn bn n nm ting ng h. Tc
ny ca Vin Vin khng c g l gh gm, nhng em khc c nhiu sch, tc cng s
nhanh nh vy.
Trong vn nng cao tc c cho tr, cn ch mt s im sau:

Th nht, khng nn tr c pht ra ting.


trng thng xuyn yu cu hc sinh c nhm bi kha, ch l c bi kha,
khng nm trong phm tr c sau gi hc m chng ta ni n y. c sch ngoi gi
hc khng nn c thnh ting. c pht ra ting, khng nhng khng th hiu r ni dung
ca tc phm, cng khng th y nhanh tc , l mt cch c khng tt.

Th hai, khng nn va gp t mi yu cu tr tra t in.


Trong giai on u c sch, chc chn tr s gp nhiu t mi, vic tra t in lin
tc s nh hng n vic c, s lm tr mt hng th. Tr mi c nhng tc phm c
ni dung di, vn khng tin tng vo vn t m mnh bit, lo rng khng bit c
hiu hay khng. B m cn khch l tr, c nhng ch khng bit cng khng sao c, ch cn
hiu c l c. Nu c mt s t mi nh hng n vic hiu tc phm, hoc l t
then cht trong tc phm th c th hi b m. Nh th s khin cho tr cm thy rt

nhanh, c rt nh nhng. Ti tng gp bc ph huynh r rng l bit ch , nhng li


khng ni cho con bit, bt con phi i tra t in, dng nh cho rng tra t in c th
gip tr nh lu hon. Cch lm ny l v ngha, thc t l hu ht cc em u khng thch b
gin on trong qu trnh c. C em thch tra t in, ong nhin cng khng nn ngn
cn, quan trng l tn trng s la chn ca tr, tr c th c mt cch vui v, thun
li.

Th ba, nu c th, c gng thu sch hoc mn sch c.


Thu sch hoc mn sch c th thc y tr nhanh chng c xong mt cun sch.
B tiu thuyt v hip ca Kim Dung m Vin Vin c v c bn u l thu v, tit
kim tin thu, Vin Vin tranh th thi gian c xong sm, mi cun cng lm thu ba
ngy, n k ngh mi ngy mt cun. Mc d thu trong vi ngy khng tn nhiu tin,
nhng cm gic ch mt mt t m c c mt cun sch khin Vin Vin rt phn
khi, iu ny v hnh trung cng thc y Vin Vin c nhanh.
Cch c sch tt quan tm n vic c c bao nhiu, cch c sch xu quan tm
n vic nh c bao nhiu
Rt nhiu ph huynh sau khi con c xong mt cun sch, thng xuyn kim tra em
nh c bao nhiu.
C mt v ph huynh, cng nghe theo li gi ca ngi khc, ng cho con c sch
ngoi gi hc. Em ny va c cun tiu thuyt u tin, b m lin nng lng mun con k
li cu chuyn ny, hc thuc nhng on vn hay trong , bt con phi dng mt s t
trong tiu thuyt vo bi vn ca mnh, thm ch cn yu cu con tr phi vit cm ngh sau
khi c xong. n khi em ny c sang cun tiu thuyt th hai, ch lin trch con gn nh
qun ht cc tnh tit cu chuyn v nhn vt trong cun tiu thuyt u tin, cho rng cun
u tin c mt cng. B m lm nh vy chng khc g gy kh d cho con. iu ny phn
nh hai vn ca b m, mt l khng hiu vic c sch, hai l qu nng vi. Kt qu ca
vic lm ny s ch khin tr ght c sch m thi.
Khi con tr i mt vi mt cun sch, nu c ngi a ra yu cu vi tr rng phi
ghi nh, tr s tp trung s ch vo vic nh, ng thi t hng th c sch vo v tr
th yu. Khi tr thc c rng sau khi c xong mt cun sch li c nhiu nhim v
phi lm nh vy, tr s khng cn mun c na.
Lm mt hng th chnh l bp cht vic c sch.
Cn tr cm nhn c rng, c sch l mt vic lm th v, ngoi s th v ra
khng cn mc ch no khc. Chnh ci khng c mc ch no khc ny, mi c th
khin tr thch c sch.
Vic c sch giai on thiu nhi ch yu l c truyn c tch v tiu thuyt, ch cn
con tr thch c, chng t tr b cu chuyn li cun, tr v cc nhn vt trong truyn
cng nhau tri qua cc s kin, v cui cng cng nhau cho n mt kt cc, cun sch
ny li du n trong cuc i tr. Ni dung c th khng cn tr phi nh, k c khi

tr qun c tn nhn vt chnh trong cun tiu thuyt c t ba thng trc, cng khng
th ni rng tr c ph cng.
Cn v vic hc thuc mt s on vn hay trong tc phm, cng khng c mi lin
h tt yu vi vic hc ngn ng. Nu on vn hay khin tr cm ng tht th tr s t
bit m phng v nh; nu on vn hay l do b m chn, cha chc tr tha nhn n
hay, vic hc thuc nh th s khng cn c ngha na. c sch l mt s nh hng m
thm, v mt ngn ng cng l nh vy. Hc thuc on vn ca ngi khc khng ng
ngha vi vic mnh c th vit ra c on vn ny, iu quan trng nht ca vic hc
ngn ng l hnh thnh kh nng t chc ngn ng v phong cch ca mnh, th tr
dnh thi gian vo vic c cun sch khc cn hon l bt tr hc thuc on vn m mnh
khng thch.
Tc ng ni snh si xem b quyt, ng nghch xem cho vui. Vic c sch ngoi gi
hc ca hc sinh giai on cp mt v cp hai gn nh u l giai on ng nghch, tr
xem cho vui cng l tt lm ri, khng tri qua giai on ny, cng kh c th t n giai
on snh si. Tt nht b m v gio vin khng nn nng lng bt tr phi nm c
ngha, pht biu c cm tng, nh c bao nhiu iu sau khi c xong mt cun
sch. Thi ca bn i vi vic tr xem ti vi, choi in t v t nh th no th i vi
vic c sch ca tr cng nn v t nh th.
Chc nng ca c nm s hun c ch khng phi l chuyn ch. C th trc
mt khng thy c g, nhng ch cn tr c c mt lng sch cn thit, nn tng
vng chc sm mun s hin ra tr.
Thc t l, b m cng t t ra nhng yu cu khng thch ng nh ghi nh v hc
thuc cho con tr th vn kin thc m tr nm c trong qu trnh c li cng nhiu.
Vasyl Olexandrovych Sukhomlynsky c nhng nghin cu k lng v vn ny, ng
pht hin ra rng: S lng kin thc m con ngi nm bt cng c quyt nh bi
mu sc tnh cm ca hot ng lao ng tr c: Nu s giao lu tinh thn vi sch v l
mt nim say m, khng t mc ch l phi ghi nh, th rt nhiu s vt, chn l v quy
lut s d dng n su vo thc ca anh tai5.
Cch c sch tt c ch, cch c sch xu c tranh.
C v ph huynh ni rng con mnh c sch sut ngy, tin anh cho con, con hu ht
l mang i mua sch, mt b my chc cun, ch my ngy m c xong, nhng trnh
vit vn ca cu con li rt km, khng hiu ti sao li nh vy.
Ti hi anh con trai anh thng c nhng sch g, anh ni v c bn u l truyn
tranh - tho no!
Ti ni vi v ph huynh ny rng, c truyn tranh khng gi l c sch, truyn
tranh khng phi l sch, truyn tranh ch l ti vi xut hin di hnh thc cun sch. Anh
ni con anh thng xuyn c sch, thc ra l em thng xuyn xem ti vi.
Hin nay x hi ang trong thi i c tranh. Ci gi l c tranh chnh l xem

phim hot hnh, tranh bim ha, ti vi hoc my tnh, l phong thc tip nhn thng tin ly
hnh nh lm ch. S xut hin ca thi i c tranh gy sc p cho hnh thc c sch
truyn thng. Mt a tr sinh ra trong thp k 1960, t nh sng trong mi trng thiu
thn thng tin, sau khi ln cp hai thnh thong c c mt cun sch, anh ta lin c
ngu nghin nh tm c ca qu, nim say m c sch ca anh ta c th hnh thnh
nh vy. Nhng mt a tr sinh vo thp k 1990, ngay t lc sinh ra b cc loi thng
tin kch thch, bao vy, nu hu ht thi gian trong tui thiu nhi ca em tri qua trc
mn hnh ti vi, em s c hng th vi hnh nh hon, hnh nh chim v tr quan trng
trong u c em, thi im tt nht to hng th c ch b b l, sau ny rt kh c
th to hng th i vi vic c sch.
Hin gi c qu nhiu tr em mc chng nghin ti vi, iu ny c lin quan n mt
s quan nim ca ph huynh. Mt s bc ph huynh mc d cng mun con mnh ln ln
tr thnh ngi ham c sch, nhng li khng tm n vic c sch khi tr cn nh,
coi vic c sch c cng c m khng c cng xong. C ngi cho rng trong ti vi cng
c kin thc, con tr xem nhiu ti vi cng tng thm c vn kin thc. C ngi cho
rng con tr cha bit nhiu ch, xem ti vi trc, i n khi bit nhiu ch ri s c sch.
Cn c ngi cho rng tr phi c sng mt cuc sng t do t ti, ch cn lm xong bi
tp, tr thch lm g th tr lm. H khng bit mnh ang b l thi c, nhng suy ngh
ny khin tr mt i mt thi quen tt. S tn tht ny phn ln s nh hng n c
cuc i.
c tranh khng thay th c vai tr ca c ch. S d c ch tt hn c
tranh l do cc nguyn nhn sau:
Ch vit l mt loi k hiu ngn ng tru tng, c th kch thch trung khu ngn ng
ca tr pht trin, ng thi k hiu ny chnh l k hiu m tr s s dng trong qu trnh
hc tp trong tng lai, trong qu trnh c sch tr c tip xc nhiu, n khi hc trn
lp s s dng c nhun nhuyn loi k hiu ny, y chnh l cch trn thut n gin
c ch c th khin mt a tr tr nn thng minh hn.
Cn truyn tranh, ti vi v my tnh u dng hnh nh li cun ngi khc, c bit
l ti vi, tn hiu kch thch ny khng cn bt k s hon chuyn no, ch cn tr ngi trc
mn hnh ti vi tip nhn mt cch b ng l c. ng nhin xem ti vi cng c th gip
tr hiu thm mt s iu, nhng so vi vic c sch, trong vn m mang tr tu, tc
dng ca phng thc c tranh gn nh l rt t. Nu cc em trc tui i hc dnh
nhiu thi gian cho vic xem ti vi, tr tu ca cc em s khng c m mang. Bt u t
khi vo cp mt, lc hc ca em s km hn nhng em thng xuyn c sch. Hn na,
nhng a tr quen vi vic c tranh quen vi cch tip nhn b ng, khng quen
vi cch tip thu ch ng, trong hc tp thng t ra thiu ch. Nh vn ha ni ting
ca i Loan L Ngao ch trch rt gay gt rng: Ti vi l c my sinh ra hng lot k
ngc.
Thi gian c ch ca tr nn bt u cng sm cng tt. Gia vic c sch v s
mt ch tr bit khng c mi quan h tt yu, cng khng c mi lin h vi cp hc
ca tr, lc no cng c th bt u. Cch c sch sm nht ca tr em l nghe b m k
chuyn, t giai on tr nghe b m k, dn dn qu sang giai on tr t c, t ch

c truyn tranh on gin dn dn qu sang tc phm vn hc, t nhng cu chuyn c


tch c ni dung on gin dn dn qu sang cc tc phm ni ting. Ch cn tr chu c,
s qu ny s din ra mt cch rt t nhin.
Bn tnh ca tr em u thch c sch, phm l nhng em t ra khng thch c sch
u l do b m khng to cho em mi trng c sch thch hp trong thi im thch
hp. Hoc l trong nh rt t khi mua sch; hoc l mua sch v ngi k cho con nghe; hoc
l c ngy dng ti vi d dnh con tr, tm li, ngay t nh tr b cch ly khi sch.
Thc ra c ch khng hon ton ph nh c tranh, hai phong thc c ny
hon ton c th cng tn ti trong cuc sng ca tr. Con gi ti Vin Vin cng rt thch
cc hot ng c tranh, t nh ti ln c b u thch xem phim hot hnh, vo i hc
vn thng xuyn xem, trn gi sch c rt nhiu truyn tranh, nhng iu ny khng nh
hng n hot ng c ch ca c b. Nim say m c ch ca c b c hnh
thnh mt cch n nh t khi cn rt nh, c b t bit da vo nhu cu ca mnh phn
b thi gian c v ni dung c.
Nhng a tr t nh n ln, dnh hu ht thi gian ri cho vic c tranh ch
khng phi l c ch, thc ra vic c ca nhng em vn dng li giai on u
tin, s trng thnh v mt tr tu do c sch em li cng khng th thc hin. S tn
tht ny bt ngun t vic hot ng c ch khng kp thi xut hin trong cuc sng
thu u th ca cc em - y l mt iu rt ng tic. iu ng tic ny, l no khng
phi l do b m, gio vin, v ton x hi coi nh vic c sch ca tr em hay sao?
Ngoi ra cn phi nhc cc bc ph huynh nn ch rng, tr c nguyn tc, khng
nn c bn lc trch hoc bn thu nh.
Bn lc trch ch nhng bn in c ct gt, bin thnh bn c s ch t, ni
dung, ngn ng u kh on gin. Ti cho rng y l hnh vi bin mt qu ti thnh mt
hoa qu, t nht l nhng cun sch dnh cho thiu nhi nh Tam quc din ngha m ti
nhn thy trong ca hng sch gy n tng cho ti nh vy. Kin ngh nn chn cho tr
nhng nh xut bn c ting tm v tc phm gc.
Bn thu nh ch nhng cun sch gi nguyn tng s ch, nhng thu nh c ch,
trang no cng dy c ch. Loi sch ny c th l do mt s nh xut bn nh khng c
ting tm hoc cc tay in lu sch sn xut. V d in b Hng lu mng thnh mt cun
sch. Nhng cun sch nh th ny ch tin mang theo bn ngi, nhng c s rt mt, d
lm tr chn; ngoi ra cng c th c nhiu ch vit sai. Chnh v vy cng khng nn cho
tr c bn thu nh.
Mi chng ta u thch ci tt, khng thch ci xu, con tr li cng phn chia rch
ri thnh tt v xu, trn trang giy cuc i thun khit nh t giy trng ca cc em s
li du n g, u c mi lin h tt yu vi s tt xu ca hng trm hng triu chi tit
trong cuc i cc em. Gio dc nm trong tt c mi chi tit, mi chi tit tt nhn c v
rt nh b, u c th c nh hng rt ln n con tr. Vic c sch c vai tr v cng
quan trng i vi s trng thnh ca tr, b m v thy c gio phi c gng to cho tr
cch c sch tt, trnh cch c sch xu, y cng l mt phn khng th thiu trong

qu trnh bn em li cho tr nhng phong php gio dc tt.


L u c bit
[Cch c sch tt nn c gng dng vn vit, cch c sch xu b qua vn vit, s
dng nhiu vn ni.
Cch c sch tt yu cu c nhanh, cch c sch xu yu cu c chm.
Cch c sch tt quan tm n vic c c bao nhiu, cch c sch xu quan tm
n vic nh c bao nhiu.
Cch c sch tt c ch, cch c sch xu c tranh.
C gng khng tr c bn lc trch hoc bn thu nh.]r2
C SCH CN PHI D D

Trong qu trnh gio dc, mun con tr tip nhn ci g, th phi d d tr; mun tr
bi xch ci g, th phi p buc chng - y l mt chiu rt c hiu qu. Tt c nhng bc
ph huynh khng t c mc ch, nguyn vng v kt qu hon ton tri ngc nhau,
chc chn l do p dng ngc phcmg php.
Khi Vin Vin va ln lp hai, ti cm thy lng ch v trnh c ca c b c
iu kin bc ln mt nc thang mi, lin gi c b c tiu thuyt di. Phn ng
u tin ca Vin Vin khi nghe thy li ngh ny ca ti l khng th tin c.
Vin Vin thng xuyn nhn thy ti c tiu thuyt, mt cun sch dy nh th,
nhiu ch nh th, gn nh khng c tranh minh ha. Theo bn nng, c b cm thy tiu
thuyt di rt kh c, cng khng th v, ch c th cho ngi ln c. Trong khi trc
nhng cun sch m Vin Vin c u l sch thiu nhi c nhiu tranh. Ti hiu c
ci kh ca con gi nn khng ni g na.
Xem xt thy trong nhng cun tiu thuyt trn gi sch ca ti khng c cun no
hp vi Vin Vin nn ti i mua cun Thin Long k ca Kim Dung. Trc ti
cha bao gi c tiu thuyt ca Kim Dung m ch xem cc b phim truyn hnh c ci
bin t tiu thuyt ca ng. Qua phim truyn hnh ti on chc tiu thuyt cng s th v,
chc s c tr em thch. Ti khng ni vi Vin Vin rng mnh mua sch l v c b, m
ging nh mi ln c tiu thuyt khc, lm xong mi vic lin mang ra c.
ng l cun sch rt hay, rt nhiu tnh tit hi hp, mi ngy sau khi c xong ti
u tin th khen mt cu rng cun sch ny rt hay, sau k cho Vin Vin nghe mt s
tnh tit mt cch v tnh hay hu , k n on gay cn nht lin ni m ang c n
y, ng sau cha bit s th no, i c xong m s k cho con nghe.
My ln nh vy, trong lng Vin Vin rt bt rt, thy c b st rut, ti lin tranh th
c hi ni, hay l con t c i, m khng c nhiu thi gian c mt lc nhiu nh vy,

xem hiu mt cch khi qut l c, nhng ch no kh hiu th con c hi m. Thy ti


ni nh vy, c b lin bt u c th.
c sch l mt qu trnh khng kh bc vo, iu quan trng l cho con tr cm
mt cun sch ln m khng ngi ngn g ht v bt u c. i n khi Vin Vin c qua
phn ti c, ti thng gi v khng c thi gian c, ng thi li nng lng mun
bit mt nhn vt no sau th no, con gi k cho ti nghe nhng tnh tit c b
c c, ng thi cng con tho lun mt s nhn vt v cu chuyn th v trong .
iu ny khin cho Vin Vin cng c cng c hng th, n khi c xong b sch ny, c
b bt u t tin v kh nng c ca mnh.
c xong cun sch ny, ti v Vin Vin cng c li ni u ca b sch ny, bit
Kim Dung vit tng cng mi bn b tiu thuyt v hip, ly ch u tin ca mi b ghp
thnh mt cu i: Phi tuyt lin thin x bch lc. Tiu th thn hip bch uyn. Cu
i hay ny cng gy s t m cho Vin Vin, c b ni vn mun c tiu thuyt ca Kim
Dung na. Ti lin ni bao nhiu sch nh vy nu mua cng tn tin y, chi bng thu v
c. V th l ti lin a con gi i thu sch.
T tr i, Vin Vin ngy cng c nhiu, ngy cng c nhanh, nim say m v kh
nng c sch ca c b nhanh chng t trng thi n nh. c mt lo ht ton b cc
cun tiu thuyt v hip ca Kim Dung, t pht hin ra nim hng th ca vic c tiu
thuyt di, t c tiu thuyt di tr thnh mt cng vic ht sc on gin.
Mt c bn ng nghip ca ti hi ni con trai ch khng thch c bt k cun
sch g, ngay c truyn tranh cng khng c, dng nh rt s c ch, lm vn rt km.
V chuyn ny m ngi m rt ru r. Ch bit Vin Vin c rt nhiu sch nn rt
mong con trai ch c lm quen vi Vin Vin, cu b c nh hng, cng thch c
sch.
Mt ngy ti dn Vin Vin n nh ch choi, con trai ch hc trn Vin Vin mt lp,
lc ang hc lp nm, thy chng ti n, hai m con rt mng.
Chng ti va ngi xung, ch bn lin ni ngay vi cu con rng, con xem Vin Vin
km con hai tui m c c rt nhiu sch ri, t nay tr i con cng nn c nhiu
sch, khng th sut ngy choi c na.
S so snh ny khin cu b t ra ngi ngng.
Ti vi bo hai a tr sang phng khc choi, sau nhc ch bn khng nn ni con
nh vy trc mt mi ngi, ni nh th s khin tr cng khng t tin vo kh nng c
sch ca mnh, hon na li cm thy rt mt th din. Thc ra con tr cng c lng s din,
nu ch mun cu b lm vic g th ch nn by t s khen ngi trc ngi khc v kh
nng ca cu trong lnh vc ny.
Ti cn nhc nh ch rng, nu ch mun con mnh thch c sch ngoi gi hc, th
ng bao gi trc tip yu cu con tr c sch i, cng khng nn ly chuyn con tr c
thch c sch hay khng lm ch ni chuyn, cng khng nn ly chuyn c sch

gio hun con tr.


Tip sau ti k cho ch nghe qu trnh ti d d Vin Vin c tiu thuyt
nh th no, ngh rng chc ch cng s lnh hi c mt s iu.
Lc chng ti ra v, cu b cng ra tin khch. C l l do khch so, ch bn li ni vi
con trai rng, con xem xem Vin Vin c ht tiu thuyt ca Kim Dung ri, m cng s
thu my cun v cho con xem. Cu b gt u vi v ngn ng.
Ti c cm gic ch ni nh th vn cha n. Thc ra ch vn ang dng im mnh
ca mt a tr so snh vi im yu ca mt a tr khc, hon na l i ni ca ch qu
thng thng, l r mc ch, khng c g gi l d d c.
Sau ch bn ng nghip li th ngn than di vi ti rng, ch thu sch ca Kim
Dung v, nhng cu con trai ch vn khng chu c, mt cun sch ba ngy xem c ba
trang, sau khng chu c tip na.
Ti ni thng vi ch, ch tm mt tm gong, nhng li khng tm thy im t
ph khch l con tr, ch dng im mnh ca mt a tr khc so snh vi im yu
ca con mnh, v th ch khng thuyt phc c con. Tr em c sch l v c hng th vi
sch, mt a tr lm sao c th v khng mun tt hu so vi ngi khc v v s yu cu
ca b m m i c sch c!
Ch hi ti phi lm th no, ti ngh rng tiu thuyt ca Kim Dung gy sc p cho
cu b, lin ni, tm thi ch khng nn nhc n chuyn c tiu thuyt na, cu b s ch
ngha nh vy, trc ht ch c th bt u t vic c nhng th on gin nht. Th ny
nh, ch t mt t bo bui ti, trn ngy no cng c mt s tin bi v x hi rt th v,
ci ny ai cng thch c, l th tiu khin tt nht. Hng ngy ch c c tin no th v,
th gii thiu cho con c, ng c nhiu, mi ngy mt hai tin l c ri. u tin d d
cu b c bo, nu cu c th thng xuyn c c bo, dn dn s thy vic c sch
khng c g l ng s na, sau li tm cch ko con vo tiu thuyt.
My ngy sau, ch bn ng nghip ca ti gp ti vn lc u, ni ngay c bo con
cng khng chu c. Ti thy l ti sao cu b ny li s ch ngha nh vy. Sau khi tm
hiu k cng qu trnh, pht hin thy cch lm ca ch bn khng n lm. Vi tnh hnh
ny, nu con chu c mi l l.
Ha ra, my ngy mi ln i lm v ch bn ti u mua mt t bo bui ti, v n
nh lin a bo cho con. Ch cng mun dng cch d d, lin ni vi con rng c bo
rt tt, t bo ny rt hay, t nht con phi c c mt n hai bi; thch c bi no th
c. kim tra con trai c hay cha, ngy no trc khi i ng ch cng u bt con
k cho mnh nghe ni dung m cu b c. Cu con ch c c vi ngy, li bt u v
chuyn c bo m ci li m.
Mc d ngi m ny dng nh ln no cng lm ht mi vic cn phi lm, nhng
li khng t c mc ch, ch ni ch thc s tuyt vng v vic c sch ca con ri. Ti
buc phi ni thng vi ch, hnh ng ca ch c mt cht d d, nhng v thc cht vn

l ang ra lnh. Ch quy nh cho con mi ngy t nht phi c c mt n hai bi, li
cn i kim tra xem con c hay cha, nh th vic c bo bin thnh nhim v
ri. Ch th t mnh vo a v ca con v ngh xem, cm nhn xem th no gi l d d;
nu ch ch ng trn gc ca b m xem xt vn , th rt d bin d d thnh ra
lnh, d mt i hiu qu.
Khng phi l tt c cc bc b m u thng thng nh vy, rt nhiu ngi sau khi
hiu c tm quan trng ca vic c sch, cng c th ng thi hiu c tm quan
trng ca vic d d, ng thi bit to ra mt s bin php d d. Nhng trong c
khng t bin php cng khng hiu qu, bi s d d m nhng bin php ny to ra
khng thng ni mt s d d khc: ti vi.
Nu mt a tr ngay t nh to c hng th c sch, th chng thng khng
ti vi cp i thi gian c sch ca mnh; nhng nu t lu con tr rt t tip xc vi
sch v, ln ln trc mn hnh ti vi, bn mun bt tr gia chng phi chuyn sang c
sch th l iu tong i kh, cn phi p dng nhiu bin php hon.
B m tuyt i khng nn dng bin php mnh tt ti vi bt con c sch. K c c
tt ti vi, cng khng th gip tr cam tm tnh nguyn cm sch ln; k c tr cm sch
ln, nhng cng khng th chuyn tm c. Mt s bc ph huynh hi ti rng tnh hnh
ny phi lm nh th no, ti gi cho h mt chiu c, mt s ph huynh p
dng v kt qu rt tt.
Ti gi cho h rt mt si dy no ca ti vi ra, hoc ly mt linh kin no ra,
khin ti vi khng xem c na. B m gi v ni ti vi hng ri, sau tm ra cc l do
ko di thi gian sa ti vi. t l mt hai thng, nhiu l na nm mt nm. Trong thi gian
ny, b m bt u c sch, sau la thi gian thch hp gii thiu cho con tr mt cun
sch th v, con tr pht hin c nim vui ca c sch trong lc nhn ri khng c
vic g lm. i n khi con tr bt u c ht cun sch ny n cun sch khc, b
m mi i sa ti vi.
phng sau khi ti vi c sa, con tr li quay v trng thi sut ngy vi u
vo ti vi, b m c th li dng c hi ny a ra quy nh xem ti vi. ng thi bn thn
mnh cng phi thc hin nghim tc.
v quy nh xem ti vi, ti cho rng khng nn quy nh thi gian, ch quy nh xem
chng trnh no th tt, nh th s d kim sot. Quy nh c a ra l phi thc hin,
trc ht b m khng c vi phm quy nh, cng phi t xem ti vi, b thi gian ra c
sch, y l cch gio dc khng li i vi con tr. v n then cht y cng l s d d
m thm, khng nn c xung t.
C l mt s ph huynh s ni chiu ny chui, thao tc qu rm r, khng bng
trc tip tt ti vi i. Cn c nhiu bc ph huynh, h khng mun con tr xem ti vi, nhng
mnh li xem mt cch thoi mi.
c mt s ngi m sau khi nghe li ngh ca ti lin ra sc lc u, ni mnh
bui ti khng c vic g lm, khng xem ti vi th xem ci g; hoc l ngi chng s

khng ng lm nh vy, bi v cng vic ca chng rt mt, hng ngy v n nh mun


c gii tr. Nhng lc nh th ny ti cng cm thy mnh b tay ht cch.
Nu b m c thch lm theo mnh th c cch no khng bi dng ra mt a
con ngang ngnh? Bn khng mun d d con tr c sch, th nh phi ti vi d d con
tr ngy ngy t thi gian trc mn hnh m thi.
iu khin con ngi kh khng c nht l s d d, khin con ngi cm ght nht
l s p buc, ngi ln v con tr u ging nhau. Trong qu trnh gio dc, mun con
tr tip nhn ci g, th phi d d tr; mun tr t chi ci g, th phi p buc chng - y
l mt chiu rt c hiu qu. Tt c nhng bc ph huynh khng t c mc ch,
nguyn vng v kt qu hon ton tri ngc nhau, chc chn l do p dng ngc
phong php.
L u c bit
[Nu bn mun con mnh thch c sch ngoi gi hc, th ng bao gi trc tip yu
cu con tr c sch i, cng khng nn ly chuyn con tr c thch c sch hay khng
lm ch ni chuyn, cng khng nn ly chuyn c sch gio hun con tr.
B m tuyt i khng nn dng bin php mnh tt ti vi bt con c sch.
v quy nh xem ti vi, ti cho rng khng nn quy nh thi gian, ch quy nh xem
chong trnh no th tt, nh th s d kim sot. Quy nh c a ra l phi thc hin,
trc ht b m khng c vi phm quy nh, cng phi t xem ti vi, b thi gian ra c
sch, y l cch gio dc khng li i vi con tr.]r2
KHNG C SCH "C CH"

Khng nn c sch c ch, khng phi l ni khng nn chn sch hay cho tr, m
l trong qu trnh la chn phi ly nim hng th ca tr lm yu t then cht, khng
ly c ch lm tiu chun la chn.
C v ph huynh ca mt em hc sinh lp by phin mun v con mnh khng bit lm
vn, hi ti lm th no c th gip con hc c cch vit vn.
Sau khi tm hiu v nm c tnh hnh con ch rt t c sch ngoi gi hc, ti kin
ngh ch nn ch trng vo vn ny, ng thi gii thiu cho ch hai cun tiu thuyt. Ch
mua cho con hai cun tiu thuyt ny, con ch c, rt thch, c xong cn i mua
tiu thuyt khc v c. V chuyn ny m ch gi in thoi cho ti, t ra rt vui mng.
Nhng mt thi gian tri qua, khi ti gp li ch v nhc n chuyn c sch ca con, ch
li ru r ni hin gi con ch li khng thch c sch ngoi gi hc na, khng bit phi
lm th no.
Ha ra sau khi con ch c xong hai cun tiu thuyt ny, ch lin vi mua mt cun
tuyn tp cc bi vn mu ca hc sinh cp hai. Cch l gii ca ngi m ny l, c sch
ngoi gi hc l nng cao trnh vit vn, ch c mi tiu thuyt khng c tc dng g,

c sch tuyn tp cc bi vn mu, hc xem ngi ta vit nh th no, mi hc c cch


lm vn. Nhng con ch khng chu c tuyn tp cc bi vn mu. Ch lin t ra iu kin
vi con: Con c xong cun tuyn tp nhng bi vn mu mi c mua sch khc. Mc d
lc cu con ng , nhng vn khng chu c tuyn tp nhng bi vn mu, kt qu l
cun sch ny vn vt , hin gi cu con cng khng nhc ti vic mua sch ngoi na,
nim say m c sch va gy dng c b ph v nh vy.
Cch lm ca v ph huynh ny khin ngi ta phi tht ln rng, ch khng hiu c
gi tr dinh dng ca tiu thuyt, cng khng thc c rng c sch phi gn lin vi
nim say m. Ch cho rng c tiu thuyt khng c li nh c tuyn tp nhng bi vn
mu. Cch ngh ny ging nh vic mun b sung vitamin cho tr, nhng li ly mt hp
mt hoa qu qua ch bin thay th mt gi to toi, tht l sai lm.
T trc n nay ti khng tn thnh vic hc sinh c sch tuyn chn nhng bi vn
mu, chnh v th cng khng bao gi Vin Vin c. Hu ht sch m Vin Vin c
ngoi gi hc l tiu thuyt, ngoi ra cn c truyn k, lch s, tu bt... Ch c iu ln lp
mi hai, nm bt c nhng vn then cht trong bi vn thi i hc, Vin Vin
mi c mt cun Tuyn tp nhng bi vn thi i hc t im ti a. Vin Vin t
im rt cao trong mn vn thi i hc, c l cng c quan h nht nh vi nhng bi vn
t im ti a m c b nghin cu . Nhng y ti mun nhn mnh rng, nu
khng c s kin tr c sch trong mi my nm qua v phong cch vit vn hnh
thnh, th trc khi thi i hc d c c bao nhiu cun Tuyn tp nhng bi vn t
im ti a cng khng n thua.
Hin nay, khng t bc ph huynh khng quan tm n vic c sch ngoi gi hc ca
con, ch thch mua sch tuyn chn nhng bi vn mu cho con tr, t tp ch lm vn
dnh cho hc sinh cp mt v cp hai, cp ba. y l mt s ng nhn ln.
Ti tng c mt s bi vn mu ca hc sinh cp mt, cp hai, cp ba cng nh
nhng bi vn ng trn tp ch lm vn, nhng bi vit ng ti trn ong nhin l li
vn tri chy, i vi mt a tr, vit ra c nhng cu vn nh th cng l kh lm ri.
Nhng d vit hay n u, nhng bi vn cng ch l bi tp lm vn ca cc em, khng
phi l sng tc, ngoi gio vin hoc bin tp vin, c ai mun c nhng bi vn .
Hon na c rt nhiu bi vn th hin r vt tch c ngi ln hng dn, ni
nhng li khng tht lng, thm ch mang vn phong thi Cch mng vn ha. Nhng bi
vn ny va khng th lm phong ph thm kin thc cho tr trong vn ngn ng, t
vng, va khng th nh hng cho tr tin b v mt t tng, m cn dy cho tr vit
nhng iu vn hoa gi di. Mang nhng th ny a cho tr c, lm sao tr thch c.
C khng t cun nhng bi vn mu ca cp mt v cp hai, cp ba c ra i rt bun
ci.
Hai, ba ngi tp trung nhau li, kim mt giy php xut bn, thu mt c s, sau
ly danh ngha ban t chc mt cuc thi vit vn no , gi th cho tt c cc a phng
trong c nc thng bo cho cc hc sinh gi bi d thi. v c bn nhng ngi np bi
vn d thi u c chn, sau ni rng bi vn ca bn t c gii my, nhng tc
phm t gii s c xut bn thnh sch, mi cun bao nhiu tin, t nht phi mua bao

nhiu cun. Sau khi ph huynh gi tin i, hu ht cng u nhn c sch c ng bi


vn ca con mnh, ch c iu sch rt dy, ch in trong va nh va dy, nhn vo mc
lc thy rt nhiu ngi t gii, tm mt hi lu mi tm thy tn con mnh. Cht lng
ca loi sch tuyn chn nhng bi vn mu ny khng cn phi ni cng bit.
Nu ni hnh thc b tin ra mua sch c ng bi ca mnh va ni trn, sau mt
thi gian ni ln c phn i xung th mt hnh thc b tin ra ng bi mi xut
hin di y li rt cao tay, d khin ph huynh v gio vin mi lng.
Ti c nghe mt gio vin tiu hc k mt chuyn nh th ny. Mt vin nghin cu
khoa hc gio dc cp quc gia no gi giy mi n trng tiu hc s ti ca h v
mi trng cng tham gia ti nghin cu khoa hc. Ni dung ca ci gi l ti chnh
l trng tiu hc phi t mua t nht nm trm cun tp ch do Vin nghin cu ny xut
bn. Tp ch ny chuyn ng cc bi vn ca hc sinh tiu hc, c nm c mi hai k, mi
cun su t. Th lao m Vin nghin cu khoa hc gio dc ny tr cho trng hp tc l
mi nm mi trng tiu hc c ng ti hai n ba bi vn ca hc sinh trn tp ch,
hoc in mt ba in mu v trng mnh. Trong thi gian hp tc, trng tiu hc c th
mi chuyn gia ca Vin nghin cu khoa hc gio dc n trng ging bi, chi ph s
c tnh ring. Mt s gio vin tong lai cn c c hi c ghi tn vo ti ca Vin
nghin cu khoa hc gio dc. Tp ch s khng ng ti nhng bi vn ca trng khng
hp tc, cng khng pht hnh cng khai (v khng c giy php pht hnh ra ngoi).
Tm thi cha bn n vic y c c gi l ti hay khng, chng ta ch ng
trn gc ca hc sinh xem cc em thu hoch c nhng g.
Mi hc sinh b ra by mi hai t mi nm mua cun tuyn chn nhng bi vn
mu tiu hc ny, mi trng t nht phi c nm trm em t mua, vy th mi nm mt
trng hc phi ng gp cho tp ch ny t nht ba mi su nghn t. Sau ch c hai
n ba hc sinh c c hi ng ti bi vit trn cun tp ch khng cng khai pht hnh ny
- y cha phi l ci khng ng gi nht, ci khng ng gi nht l, hc sinh s khng c
hng th c loi tp ch ny, b ra by mi hai mua, v c bn l mt ng giy vn.
C gio ny phi tht ln rng, nu mi hc sinh dng s tin ny mua hai cun tiu
thuyt, sau gp tt c cc sch li, mi lp lm thnh mt gc c sch, nh th s c gi
tr bit bao. Theo tm hiu ca c gio ny, ti ny ca Vin nghin cu khoa hc v
gio dc khng ch hp tc vi cc trng tiu hc, m cn hp tc vi cc trng cp hai,
cp ba s n v tham gia khng h t.
Ti thc mc vi c gio ny rng, hin nay khng phi l nghim cm tnh trng bt
hc sinh mua ti liu ph o ngoi gi hc theo ch nh hay sao, ti sao nh trng li c
th t chc cho hc sinh t tp ch?
C gio ny ni, ng l nh trng khng bt p, lun nhn mnh t nguyn.
Nhng cc gio vin khng th khng thc hin trc s ng vin ca nh trng, hc
sinh khng th khng lm trc s ng vin ca gio vin, ph huynh khng th khng
p ng nguyn vng ca con em mnh. Cng vi nhng chiu bi nh ti, Vin
nghin cu khoa hc v gio dc, mt trng vi hn nghn hc sinh rt d dng tm c

nm trm hc sinh t tp ch.


Ti hiu c s lo lng ca ngi gio vin c long tm ny. Dng vic c tuyn
tp nhng bi vn mu hoc tp ch vit vn thay th vic c sch thng nht l mt
s ng nhn trong vn c sch, phn nh c nhn thc nng cn ca mi ngi i
vi vn lm th no bi dng k nng lm vn cho hc sinh. Khng phi ngi thao
tc khng nhn thc c v vn ny, m cc bn trong x hi u tnh ton li ch cho
mnh, s nng vi mun t hiu qu ngay c th khin ngi ta tr nn va th va m
qung. Ch c tr em l ng thong, chng khng nhng lng ph tin bc m quan trng
hon l lng ph c hi hc tp.
C gio ny than th rng, khng ch mi ngi ln, hin nay tr em cng tr nn v
li. Rt nhiu em khng thch c sch ngoi gi hc, nhng li mun tm c mt con
ng tt lm vn, cng ngh rng c tp ch lm vn l c th nng cao trnh vit
vn, chnh v th rt nhit tnh t tp ch do Vin nghin cu khoa hc v gio dc cp
quc gia ny xut bn. Trn thc t, qua s quan st ca c gio ny, mi ln nhng cun
tp ch ny n tay tr, chng ch gi c lt qua, xem xem c ci g ca trng mnh hay
khng, cn v ni dung, gn nh khng c ngi no c mt cch nghim tc. Tr khng
c kh nng la chn, iu ny c th l gii, chng ta cng khng th qun l c hnh vi
ca Vin nghin cu khoa hc v gio dc cp quc gia, nhng b m v gio vin phi c
trch nhim gii thiu cho con tr mt s cun sch hay. Trong vic la chn sch c, t
nht phi k s bt dc vt thi nhn (nhng iu mnh khng mun th ng lm cho
ngi khc). Mt cun tiu thuyt hay v mt cun tuyn chn nhng bi vn mu c
t trc mt, hi xem mnh thch c cun no hon, cu tr li hin ra.
Chnh v vy y iu u tin m ti mun nhn mnh l, vi vai tr l ti liu c
theo quy nh thng thng, sch tuyn chn nhng bi vn mu khng c ngha g.
Li cn c mt trng hp khc. C bc ph huynh mc d khng mua tuyn chn
nhng bi vn mu, nhng li ch mua cho con sch tuyn chn nhng bi tn vn hay,
tuyn chn nhng tiu thuyt ngn... H cho rng con cn nh, bi tp nhiu, nn c
nhng th c ni dung ngn. Mi khi nhn thy ph huynh la chn nhng cun sch nh
tuyn chn nhng bi tn vn ca cc tc gi t gii Nobel, trong lng ti lun t hi rng,
con tr c c khng, c bit l tr cn ang giai on tiu hc?
Ti cho rng vic c sch ca hc sinh tiu hc v cp hai, cp ba nn t trng tm
vo c tiu thuyt di. Trc ht l tiu thuyt kh li cun ngi c, c th gip tr c
mt cch hng th; th hai l mt cun tiu thuyt di ni v mt cu chuyn ln, c th
thu ht tr mt lc c lin my trm nghn ch. Hc sinh cp mt v cp hai, cp ba phn
ln khng c hng th vi tn vn, c bit l cc bi tn vn c dch t ting nc
ngoi sang ting Trung; cn tiu thuyt ngn d vit rt hay, c xong nhiu nht cng ch
c mi nghn ch. Con tr c th c lin mt mch cho ht mt cu chuyn ln, nhng
rt t tr c th c lin tc hai mi cu chuyn nh. Thng xuyn c tiu thuyt di s
d dng gip tr rn c thi quen c sch vi s lng ln. C th gii thiu mt s tiu
thuyt ngn, nhng khng nn tr thnh loi sch chnh tr c.
Trong vn c ci g b m va phi nh hng cho tr, ng thi cng phi tn

trng s thch ca tr, vi mc ch chnh l c gng gi hng th c sch ca tr, trc


ht phi xem xt n yu t th v, sau mi xem xt n yu t c ch.
B tiu thuyt di u tin m con gi Vin Vin ca ti c l tiu thuyt v hip ca
Kim Dung. S d hi ti gi cho chu c sch ca Kim Dung l v tiu thuyt ca Kim
Dung rt hi hp, gay cn, tnh tit th v, c th thu ht ngi khc; hon na li vn ca
ng rt quy phm, bt php lo luyn, c cm thy tri chy, d hiu; bn trong cha y
nhng tnh cm yu hn r rng, ph hp vi tm l thm m ca tr em; c mt s chi tit
miu t tnh yu, nhng u l tnh yu trong sng khng nhum bi trn. Chnh v th sau
ny ti cng gi cho rt nhiu ngi, tr c tiu thuyt ca Kim Dung.
Thc ra ti khng phi l ngi thch c tiu thuyt ca Kim Dung, gi nh thi hc
sinh c c tc phm ca ng, c l s rt thch, nhng khi c tiu thuyt ca ng ti
cng tc nhiu nm, s thch c khng cn nm y na. Sau ti c c hai b, cng
ch l v mun thi thc Vin Vin c.
Va tip xc vi nhng b sch ny, qu nhin Vin Vin b li cun, cha y na
nm c mt lo ht mi bn b tiu thuyt v hip ca Kim Dung. Ti tng rng sau
khi c xong nhng tc phm ny Vin Vin s c loi sch hay hon, ti lin gii thiu
my cun ni ting nhng pht hin thy c b khng ho hng lm.
Mt hm chng ti nhn thy b sch Hon Chu cch cch bn trong ca hng sch,
lc Vin Vin ang xem b phim ny, nhn thy c sch bn, mt lin sng ln gi ra
xem, pht hin thy cc tnh tit trong truyn v c bn l ging trong phim, nn rt ho
hng v mua mt b, nh th c b c th bit c cc tnh tit ca cu chuyn trc khi
ti vi chiu. Ti cn nh b sch c rt nhiu cun, chng my chc m Vin Vin c
xong, v c b qu c hng th vi cu chuyn ny. n l Noel, ti li mua mt b Hon
Chu cch cch II hon chnh lm qu tng cho con gi, Vin Vin v cng thch th, li c
ht b sch, v khng ch c mt ln. C b thng gi sang mt trang bt k v c mt
lc rt ho hng.
Rt nhiu ngi ph phn tiu thuyt ca Qunh Dao nht nho, ph phn Hon Chu
cch cch khng c chiu su, dng nh cho tr c nhng cun sch ny chnh l v
ng cho hu chy. Ti li c suy ngh rng, khng c chiu su y l vi i tng
no. ng l tiu thuyt ca Qunh Dao khng phi l nhng tc phm cao siu, nhng
ging vn ca Qunh Dao cng rt quy phm, chn chn, gn gng, i vi mt c b tm
tui, c thch Tiu Yn T d thng, thch nhng tnh tit th v trong , th b sch ny
rt thch hp vi c b. Cn v kinh in, ti tin rng ch cn Vin Vin c nn tng c tt,
mt ngy no s c hng th vi mt s tc phm kinh in.
Ti tng gp mt v ph huynh, ch rt ch n vic c sch ca con, k t khi
con hc mu gio k truyn c Andersen cho con nghe, sau khi con ch vo lp mt v
bit mt ch, ch ch yu vn con c truyn c Andersen c tranh minh ha, sau khi
con ln cp hai, ch li mua mt cun truyn c Andersen ton tp ch c ch v tuyn tp
cc bi tn vn ca nhng tc gi t gii Nobel. Kt qu c th on c, con tr khng
chu c sch ngoi gi hc na.

Cn c mt v ph huynh, khi ngh n vic con tr cn phi c mt s cun sch, lin


mua ngay v tc phm Anna Karenina v Thp ti th y, kt qu l anh cng lm
cho con s hi.
Nhng bc ph huynh ny a cho con tr nhng tc phm kinh in, ngi ngoi
c th s khng th ph phn s la chn ca h. Mc d tr khng bit mnh cn nhng
cun sch no, nhng chng bit mnh khng cn cun sch no, i vi nhng th khng
c hng th, chng ch c mt thi : T chi.
Chnh v th, khi chn sch cho tr, b m cn phi hiu con mnh, sau a ra kin
ngh. Khng nn hon ton dng con mt ca ngi ln la chn, cng khng nn ly
ci c ch hay khng c ch phn on gi tr, iu b m cn phi suy ngh l trnh
tip nhn v s thch ca tr.
Ti cn gp mt v ph huynh, ch pht hin ra a con ang hc cp hai ca mnh
thch c tc phm ca cc nh vn nh Hn Hn, Quch Knh Minh - nhng ngi ni
ting khi cn rt tr lin git mnh. Thc ra ch cng cha bao gi c nhng tc phm ca
cc nh vn ny, khng bit ti sao, li nhn nh mt cch ch quan rng nhng tc phm
ny khng lnh mnh, khng c g th v, nn lun khng cho con c. Kt qu v chuyn
ny m hai m con thng tranh ci vi nhau, tt c nhng cun sch m ch gii thiu,
con u khng chu c, tt c nhng cun sch ch khng cho c, con tr li c trm.
Kin ngh ca ti l, nu bn thn b m thng xuyn c sch, trong lng bit r
cun sch no hay, c th gii thiu cho con; nu b m gii thiu cho tr mt s cun sch
m tr cng cm thy c hng th th thc ra tr cng rt sn lng nghe theo l i gi ca
b m. Nhng nu b m rt t khi c sch th khng nn tu tin ch o vic c sch ca
tr, nn giao quyn ch ng la chn cho tr.
i cong dy hc mn ng vn c B gio dc Trung Quc ban hnh nm 2000
quy nh ba moi tc phm vn hc, mi lm tc phm ca Trung Quc, mi lm tc
phm ca nc ngoi m hc sinh cp hai, cp ba cn phi c. Ti khng bit vi nm gn
y c sa i hay cha. Ba moi b sch u l nhng tc phm kinh in, c th la
chn lm sch tham kho. Nhng n c thch hp gii thiu cho hc sinh cp hai, cp ba
hay khng, e rng cng phi cn nhc, d sao th c mt s tc phm cch cuc sng
hin nay ca hc sinh qu xa ri, hon na ni dung cng khng c g r rng, c l n ch
thch hp vi tr sau khi trng thnh.
Chc chn tr s khng t chi nhng th thc s thch hp vi mnh, ci m tr t
chi, hoc l do bn thn tc phm khng hay, hoc l do khng tong xng vi kh
nng c ca tr.
y iu m ti mun nhc nh cc bc ph huynh l, nht thit phi a tr n
cc ca hng sch chnh quy mua sch, khng nn mua sch nhng sp hng bn
ng hoc cc quy sch tp, trnh vic mua phi nhng cun sch c ni dung r tin.
Phm l nhng cun sch mua ca hng sch chnh quy, ng thi tr c hng th c,
th u thch hp i vi tr.

K c i vi ngi ln, nim say m c sch lu di cng l bt ngun t s th v


ca sch ch khng phi s c ch.
Khng nn c sch c ch, khng phi l ni khng nn chn sch hay cho tr, m l
trong qu trnh la chn phi ly s hng th ca tr lm yu t then cht, khng ly c
ch lm tiu chun la chn.
Trn thc t th v v c ch khng i lp vi nhau, nhng sch th v thng
cng l nhng sch c ch. S nh hng ca mt cun tiu thuyt hay i vi kh nng
vit vn ca tr khng h km mt cun tuyn chn nhng bi vn mu, thm ch cn hon.
Hc gi o Hnh Tri tng kin ngh coi Hng lu mng l gio trnh dy ng vn s
dng. Chnh v th, y ti ni khng c sch c ch l mt cch ni hoi qu , mc
ch l nhn mnh s th v. Ch c s th v mi c th gip tr thc hin c hot
ng c sch; ch khi thc hin c hot ng c sch mi c th thc hin ci c ch.
L u c bit
[Vi vai tr l ti liu c theo quy nh thng thng, sch tuyn chn nhng bi vn
mu khng c ngha g.
Ti cho rng vic c sch ca hc sinh tiu hc v cp hai, cp ba nn t trng tm
vo c tiu thuyt di. Trc ht l tiu thuyt kh li cun ngi c, c th gip tr c
mt cch hng th; th hai l mt cun tiu thuyt di ni v mt cu chuyn ln, c th
thu ht tr mt lc c lin my trm nghn ch.
Trong vn c ci g b m va phi nh hng cho tr, ng thi cng phi tn
trng s thch ca tr, vi mc ch chnh l c gng gi hng th c sch ca tr, trc
ht phi xem xt n yu t th v, sau mi xem xt n yu t c ch.
Nu bn thn b m thng xuyn c sch, trong lng bit r cun sch no hay, c
th gii thiu cho con; nu b m gii thiu c cho tr mt s cun sch m tr cng cm
thy c hng th th thc ra tr cng rt sn lng nghe theo l i gi ca b m. Nhng nu
b m rt t khi c sch th khng nn tu tin ch o vic c sch ca tr, nn giao
quyn ch ng la chn cho tr.
Nht thit phi a tr n cc ca hng sch chnh quy mua sch, khng nn mua
sch nhng sp hng bn ng hoc cc quy sch tp, trnh vic mua phi nhng
cun sch c ni dung r tin.]r2
HC "N G V N " KH NG PH I L HC "S C H GIO K H O A N G V N "

Nu khng quan tm n vic c sch, ch m sch gio khoa ng vn th sau kh


hc vo giai on trung hc, hc sinh cng t ra lc bt tng tm, cui cng, trong k
thi i hc quan trng nht, e rng cng kh c th t c thnh tch cao.
My nm trc c mt c b tn l L L Kha mt thi gian c mi ngi ch . C
b hai ln hc nhy cc, mi lm tui thi vo trng i hc Thanh Hoa, hai moi

tui hc tin s khoa kin trc trng i hc Thanh Hoa. Khi mi ngi u nhn c b
nh nhn thin ti, b c b li ni rng, con gi mnh khng c tr tu phi thng, s khc
bit gia c b v bn b l: Khi nhng a tr khc ang ra sc b thi gian v cng sc ra
hc thuc mt s sch khng c g quan trng, cng lm ch c th lt ra xem (ch yu ch
sch ng vn) th ti khuyn con i c nhng tc phm kinh in nh Lun ng, Mnh

T, C vn quan ch...
B ca L L Kha kin tr yu cu con gi c rt nhiu sch ngoi gi hc, cho rng
thi nin thiu qu gi nht nn tp trung vo vic c cc tc phm kinh in. ng t ra
khng hi lng vi chng trnh gio dc ng vn trong nh trng hin nay, cho rng Li
nhi nhng cu ch khng cn thit, lng ph qu nhiu thi gian ch hy hoi cuc i ca
mt con ngi. Do suy ngh ny ca ng xung t vi chng trnh gio dc trong nh
trng, ng cho con gi ngh hc ba ln c b c th c sch mt cch t do, khng
c g cn tr. Lng sch c khng l em li cho L L Kha mt bc nhy vt v tr
tu v trong hc tp, khin c b trng thnh mt cch rt nh nhng.
Cch lm ca b L L Kha c th gi l lm tri vi xu th chung, to nn s i
nghch vi vic rt nhiu gio vin v ph huynh coi sch ng vn l thnh kinh hc ng
vn. y khng th khng thn phc dng kh v s hiu bit ca ng.
Ti tng c mt cun sch c tn l Chng ta nn hc ng vn nh th no, trong
c hon by moi nh khoa hc, hc gi vn ha, nh vn ong i vit v kinh nghim
hc ng vn ca mnh ngy xa, da vo nm sinh hoc nm i hc ca cc tc gi, t thp
k 19 20 ,19 30 n thp k 1960,1970, cun sch c chia thnh bn phn. Qua cun sch
ny ti pht hin ra mt hin tng th v.
Tt c nhng hc gi ni ting trc thp k 1950 u dnh nhng tnh cm p
nh li nhng nm thng hc ng vn ca mnh ngy xa. Ni dung hc mn ng vn ca
h, v c bn u l nhng tc phm kinh in c lu truyn t hng trm hng nghn
nm nay ca vn ha Trung Hoa; gn nh h u c gp mt hoc mt s gio vin ng
vn c vn kin thc su rng, ngn ng ca h c hon thin, tm hn h c nui
dng nh nhng nm thng hc ng vn u i. H u khng nh rng vic hc ng
vn trong nhng nm thng u i t nn mng vng chc cho s nghip v cch hc
lm ngi trong sut cuc i ca h. V d, c ngi hi Vin s Vin khoa hc x hi
Trung Quc Dng Thc T rng, ti sao ng li c th tr thnh vin s, c nhn t c
nhn g khng. Vin s Dng Thc T tr li rng: Mt trong nhng nhn t quan
trng nht l vn ha nhn vn, truyn thng vn ha tt p ca dn tc Trung Hoa, ng
vn Trung Quc ng mt vai tr quan trng, trc tip hoc gin tipi.
Tri ngc vi l mt s hc gi c tip nhn qu trnh gio dc mn ng vn
cp mt, cp hai, cp ba thp k 1970,1980, h lun ph phn phng php gio dc ng
vn m mnh tri qua, cho rng cht lng bin son ca sch khng cao, phng php
dy hc c k, thiu s gi m v mt t tng. V s d sau ny h thnh ti l do may
mn c c mt s cun sch ngoi sch gio khoa, chnh nhng cun sch ny gip
hi7.
Nh vn ng i ni ting Tt Phi V l ngi sinh ra trong thp k 1960, thi gian

ng hc cp mt, cp hai, cp ba roi vo khong thp k 1970,1980. Trong bi vit Gio


dc ng vn m ti c hc ng ni rng, Nu ti chm im cho hot ng gio dc
ng vn m th h chng ti c hc, ti s khng cho im o, vi n khng c
im o, m l im m. S d ti ni nh vy, khng h c g l c tnh gy s ch . Sau
khi c tip nhn gio dc ng vn cp mt, cp hai, cp ba chng ti buc phi b ra rt
nhiu cng sc gio dc mnh mt ln na, khai sng cho mnh mt ln nai8.
i tng m ng ph phn l gio dc ng vn hi . Nhng thi gian tri qua,
bao nhiu nm ri, gio dc ng vn ca Trung Quc vn gi nguyn np c. Trng thi ti
t ny n by gi vn cha c du hiu s kt thc.
Xt v vn sp xp, trnh by, hin nay mn ng vn cp mt vn p dng khun
kh logic l hc phin m, ch mi trc, sau s hc t vng, cu.
Phin m c cn phi t ln u tin trong vic hc ng vn hay khng? Ch mi c
cn phi hc mt cch bit lp hay khng?
y c mt s suy l logic tng chng l hp l: Mun c c bi phi nhn bit
mt ch trc, mun nhn bit mt ch th phi hc phin m trc - trn thc t, logic
nhn t b ngoi c v rt hp l ny khng ph hp vi trnh t nhn thc ca tr em, lm
ngc vi thi quen hc ngn ng ch vit ca nhn loi. Lm o ln trt t ca vic hc
ngn ng.
Bn thn ngn ng ch vit chnh l mt loi cng c, phin m cng ch l cng c
ca cng c - n tcmg ong vi cc nha thng m din vin choi n nh h thnh
thong s dng n, nha thng dng lm mt cung v, nhng khng cn thit phi
mi a tr khi mi hc n nh trc ht phi b ra rt nhiu cng sc i hc kin thc
v nha thng - nhng ci cng c ca cng c ny hin gi li bin thnh bn thn cng
c v bn thn mc ch, n ni c ngi li a ra kin rng, v sau ch vit ca Trung
Quc cn dng phin m thay th ton b ch Hn. Cch ngh hoang ng ny
khng nhng c ngang nhin a ra m cn gy tranh lun, tht khng th tng tng
ni!
ng thi chng ta cn qun rng vic hc ca tr em cn c nhng c im nh hnh
tng, th v, cm nhn tng qut, va vo hc l ko chng vo vi nhng ch ci, ch
mi kh khan v tru tng, v th m tr phi b ra rt nhiu cng sc, nhng li khng
tm c nim vui trong hc tp, chng b ra rt nhiu thi gian nhng ch hc c rt
t kin thc.
C mt ln ti nghe thy hc gi Vong ng Hoa ca trng i hc Giao thng Hoa
ng ni mt cu nh th ny, ti cm thy rt hay. ng ni: vn ln nht ca gio
dc ng vn ca chng ta l g, l dng phong php dy ch phin m ca phong Ty
dy ch tng hnh ca Trung Quc. Trc y, mt nm dy tr hon hai nghn ch, hin
gi vt b cch dy nhn bit mt ch tiu biu ca Trung Quc trong hai nghn nm
qua, n nm lp ba hc sinh vn cha c hiu c.
i vi vn la chn vn bn cho sch ng vn, c rt nhiu tc phm tm thng,

khng t tc phm c tnh t tng, tnh th v khng cao nhng li c a vo sch.


Hon by moi nm trc hc gi o Hnh Tri tng ph phn rng: Sch gio
khoa ca Trung Quc, khng nhng khng a vo nhng ch hay nht, m cn dng
nhng on vn on l lm trng tm, mi bi dy my ch, truyn t mt s kin thc
vn vt. Khi chng ta c nhng cun tiu thuyt nh Thy h, Hng lu mng, Nhng
cuc phiu lu ca Robinson, c chong th nht li mun c chong th hai, thm ch
c t sng n ti, c t m n sng, phi c ht mt lo mi cm thy . Sch gio
khoa ly nhng on vn on l lm trng tm khng c trnh ny. ng v loi sch
gio khoa ny l loi rau v go trng ho hng, khng c vitamin, n vo khin ngi
ta mc bnh t phi, i li kh khn20.
Hc gi o Hnh Tri cn ni: C ngi ni, vn nhn Trung Quc l con mt sch.
Nhung ngay c sc mnh bi dng con mt sch, sch gio khoa cng khng c. Ti sao
con mt sch li gm sch, bi v trong sch c nhiu ci ngon, khin n n ri li mun n
tip. Gm sch gio khoa nh l gm nn, n ln u khng mun n ln th hai na2i.
Hin tng m hc gi o Hnh Tri ph phn t my chc nm v trc vn khng c
ci thin m cn mi ngy mt nng thm.
Nh vn ong i ni ting Tn ut tng lm gio vin cp hai mt thi gian, ng
thc s tht vng v gio dc ng vn ca Trung Quc thp k 1970. Nhng khi con gi
ng n tui i hc, mt ln ng gi sch ca con gi ra xem v v cng sng st, nhng bi
vn m ng tng dy v khin ng cm thy tht vng vn xut hin rt nhiu trong sch
gio khoa ca con g22.
Hc gi ni ting, gio s khoa Trung vn trng i hc Bc Kinh Tin L Qun nh
gi rng, vic bin son sch gio khoa ng vn ca Trung Quc c bn l dng li trnh
thp k su mi th k XX. y thc s l li nh gi rt sc bn. Xt trn vn dy
hc, phng php dy hc trn lp cc trng ph thng ca Trung Quc vn p dng
theo li gio iu, my mc nh ch mi, gii thch t ng, phn tch ngha, cm nhn t
tng v hc thuc rt nhiu on vn hin i.
Nhng ch no l ch mi, nhng t no l t mi, u l do sch quy nh, hc sinh
buc phi i c, i vit v i nh nhng ch mi v cch gii thch t ht ln ny n
ln khc, k c hc sinh quen thuc vi nhng ch ny v t ny t lu.
Cun sch Tham kho dy hc mn ng vn pht cho gio vin ng b vi sch ng
vn quy nh nn phn tch tng bi nh th no t trc. Nh gio dc ng i ni
ting, nh gio nhn dn, tin s L Trn Ty ph phn rng, gi hc ng vn hin nay
tr thnh trng s ca chuyn ch t tng, Hc Khng t K ch c th l gii l li ph
phn i vi ch khoa c phong kin; hc nh trng h sen ch c th hiu y l li
khng ngh ca Chu T Thanh i vi cuc tn st ln... Tm hn ca hc sinh b xing xch
tinh thn tri cht, ly u ra cht khng gian sng to no?23.
Ti bit mt s hc sinh v mun tr li ng cu hi ca gio vin trn lp nn tm
cch c c cun sch tham kho, nh th trong gi ng vn trn lp c th tr li
chnh xc rt nhiu cu hi.

Trong sch ng vn thng xuyn c yu cu hc thuc on vn hin i. Do vn hin


i l nhng th khu ng ha, v cu ch mang tnh m, khng cht ch nh cu t trong
vn hc c in. V nhng on hc sinh phi hc thuc phn ln l nhng on rt bnh
thng, khng th t c ngng thm mt ch th nhiu, bt mt ch th t, nhng
khi kim tra hc sinh li yu cu mt ch, mt du cu cng khng c sai. V d nh
anh ta mt ci rt mnh khng c hc thuc thnh nh mnh anh ta mt ci - ch l
thay i v tr cng khng c. Mi du cu u phi nh tht k... Mc ch ca vic hc
thuc ch l ng, ch khng phi l cm nhn, khng phi l khc ghi nhng ci
kinh in vo tr c v t tng, ch l khng b mt im trong bi kim tra. y
phng php v mc ch b o ln hon ton.
Xt v t cht ca ngi gio vin dy mn ng vn, phong php dy hc cng nhc
v on nht t nhiu nm qua khin cho t cht ca i ng gio vin ng vn tt li.
Ti tng ch thn c nghe mt v hiu trng khi bn v vn sp xp cng vic
cho mt gio vin ni rng Khng dy c ci khc, li cn khng dy c ng vn
? .
Khi Vin Vin hc cp mt, c gio thng xuyn nhn mnh, Hc ng vn th phi
hc thuc bi kho, tt c nhng hc sinh hc thuc bi kho, im thi s cao. Sau khi ln
cp hai, gp c gio ng vn cn bt ng hon. C gio rt tn tm vi ngh nghip,
thng giao cho hc sinh rt nhiu bi tp v nh, trong c rt nhiu bi tp v b. V d
coi thnh ng u oi chn chng l ch mi, bt hc sinh phi tra t in ghi ra phin
m ca tng ch mt - i vi hc sinh ln lp by, bn ch ny c ch no cn l ch
mi na? Mt v d khc l gii thch th no l ho, th no l sc, th no l kiu
ngo, v nhng t ny phn ln l khng tm c cch gii thch trong t in Hn ng,
hc sinh nh phi dng cc ch phc tp hon gii thch nhng t mi ny, nhng bi
tp nh th thc s khin ngi ta phi tc n n om m mt.
Ti cn nh c mt ln Vin Vin t ra rt bc bi khi phi lm kiu bi tp nh th,
ni xem ra n com, ung nc cng phi gii thch, v th l chng ti a ra mt
tr choi, cng gii thch t n com nh sau: L qu trnh dng cc dng c chuyn bit
nh tha, a a thc n vo ming, dng rng nghin nt, qua c hng ri vo d
dy, sau khi gii thch, pht hin ra cng c nhiu t phi gii thch, v d tha, thc n,
d dy - thc s l bin hc v b! Chng ti ci n v bng.
Xt v lng c, ly sch gio khoa ca hc sinh lp bn, lp nm Bc Kinh lm v
d, mt cun sch gio khoa c khong 20.000-30.000 ch, v lng c thng thng
ca mt hc sinh lp bn ng l mi hc k phi t 800.000 n mt triu ch - khng
phi 20.000 ch trong sch gio khoa l nhng tinh hoa c cht lc, c th c
vi 200.000 ch hoc hai triu ch trong cc cun sch bnh thng, n ng l 20.000
ch, khng nhiu hon cng khng t hon - iu ny cng c ngha rng, xt v lng ch
m hc sinh cn phi c, lng c m sch cung cp cho hc sinh thiu rt nhiu!
Vi nm gn y gii gio dc ng vn bt u nhn mnh vic c sch ngoi gi hc
ca hc sinh, ng thi lit k ra rt nhiu tc phm ni ting ca Trung Quc v nc
ngoi. Nhng hu ht cc trng v gio vin u coi trng thnh tch thi c trc mt,
khng coi trng vn c sch ngoi gi hc, v c bn hc sinh cp mt, cp hai, cp ba

hc ng vn u b hp trong sch gio khoa ng vn. c bit l cp mt, hot ng dy


hc gn nh u xoay quanh sch gio khoa, ci gi l c sch ngoi gi hc ch l mt
ln gi thong bn tai.
Hai nm trc, trong x hi ni ln cuc tranh lun v chng trnh gio dc ng vn
cho hc sinh cp mt, cp hai, cp ba, rt nhiu ngi t ra khng hi lng vi chng
trnh gio dc ng vn trong nh trng hin nay, thm ch c nhiu li ph bnh gay gt.
Gn nh mi ngi t c nhn thc chung rng, mn ng vn ca hc sinh cp mt
v cp hai, cp ba kh c th m nhn c trng trch hc ng vn. Nhng tranh lun
xong, tnh hnh vn khng c g thay i, c mt cht iu chnh, nhng ch l thay nc
khng thay thuc, gn nh vn gi nguyn hin trng.
y l mt thc t khin ngi ta cm thy au lng, t nc c i vi nn vn minh
my nghn nm, sng to ra kho tng vn ha ngn ng m th gii kh c th snh kp.
Bc vo x hi hin i, khoa hc gio dc ca Trung Quc tin b, nhng li cng
ngy cng khng bit cch hc ting m ca mnh.
Chng trnh gio dc ng vn ca Trung Quc cng ngy cng theo li t duy cng
nghip ha. Chng trnh dy hc v st hch k hiu ha, k thut ha, tiu chun ha
lm mt i sc hp dn thin bin vn ha vn c ca b mn ng vn v tnh phong ph
ca n. Vic hc ting m vn l mt chuyn rt nh nhng vui v, hin gi li b d ha,
bin thnh mt cng vic kh khan v bin dng. Gi hc ng vn cng ngy cng bin
thnh mt hot ng gn nh giy v hc sinh, tho no hc sinh ngy cng khng thch
hc mn ng vn.
Hc ng vn rt cc l phi hc ci g, hc nh th no mi c th hc gii mn ng
vn?
Ci cch chng trnh dy hc mn ng vn l mt ti ln, cn phi nghin cu su,
bt k c th no u khng th a ra cu tr li chnh xc v uy tn. Nhng chng ta cng
c mt s kinh nghim hiu qu, c th vn dng vo i sng hc tp hin nay, t c
hiu qu r rt.
T kinh nghim ca rt nhiu ngi v qua cc ti liu c th tng kt, c rt nhiu yu
t c th hc tt mn ng vn, nhng phng thc quan trng nht, cn bn nht l c
sch, trong qu trnh hc ng vn, khng c vn kin thc c tch ly t vic c sch l
khng th c.
Nh gio dc ngi Lin X Vasyl Olexandrovych Sukhomlynsky tng th p dng
nhiu phng php thc y hot ng lao ng tr c ca hc sinh, ng rt ra kt
lun rng: Phng php hiu qu nht chnh l m rng phm vi c ca tr24.
Ngi c vn c ngho, chc chn l ngi c vn ngn ng ngho, ng thi cng l
ngi c li t duy ngho. Nu chng ta mun con hc gii mn vn, nhng li coi nh vic
c sch ngoi gi hc ca con, iu ny ging nh vic a cho con mt chic tha bt
con ung sa bng tha thay v ung bng cc, hoc th mt ngi vo bn tm hc bi.

Hin gi rt nhiu trng cp mt, cp hai, cp ba dy mn c hiu, nhng cc mn


ny v c bn khng phi l hc sinh cm mt cun sch trong tay v c, m l gio vin
ging phng php c, hc sinh tr li cu hi. iu ny ging nh vic khi mt ngi
mun ung nc, ngi ngi bn cnh lin thao thao bt tuyt ging cho anh ta mt ng
kin thc lin quan n ung nc, ng thi bt anh ta tr l i mt s vn v ung
nc; cn chic cc ng y nc li khng chu a cho anh ta.
Hng nm chnh ph Trung Quc u cp ngun kinh ph ln xy dng th vin
cho cc trng cp mt, cp hai, cp ba, nhng th vin ca rt nhiu trng ch l mt
hp giy bm y bi bm t trn nc trng - ch l c tn ti ci , nhng thc t li
khng c g lin quan n hot ng dy hc ca nh trng. Hc sinh lun trong tnh
trng ngho vn c, ch tho lun trong cc cuc hp ca gio vin dy ng vn trong
trng thng xuyn l Lm th no ging tt mn c hiu.
Nu trong chng trnh gio dc ca nh trng khng to c iu kin c sch
cho hc sinh, vic c sch ngoi gi hc nht thit phi c b p gia nh.
Trong qu trnh tip xc vi nhiu ph huynh, ti gp khng t ngi c nhn thc
khng y v mi quan h gia vic c sch v hc mn ng vn, c bc ph huynh
thm ch cn ngn cn khng cho con c sch ngoi gi hc. H rt quan tm n thnh
tch hc tp ca con, nghe c ngi ni c sch ngoi gi hc rt tt cho vic hc, lin
cho con c my ngy, nhng n khi con c hng th vi vic c sch, bt u t ra say
m, th ph huynh li lo ngi nh hng n vic hc hnh, ri vi ko con v vi bi v.
Nhng bc ph huynh ny lun cho rng c sch ngoi gi hc khng phi l hc, hc
sch gio khoa mi l hc.
Trong trng tiu hc ng l c hin tng ny, mt s em khng bao gi chu c
sch ngoi gi hc, im thi thng rt cao, v mt s hc sinh thng c sch ngoi gi
hc th khng c th mnh g nhiu trong thi c.
l do thi mn ng vn ca tiu hc thng thng u xoay quanh sch gio
khoa, trc khi thi n i n li nhiu ln, ng l s gip hc sinh t c thnh tch tt
trong bi thi. Trn thc t, thnh tch ca khng t em ch l mt hin tng gi. Khng
phi cc em quay bi, m l nhng bi thi nh th khng th kim tra c trnh ng
vn ch thc ca hc sinh, n ch kim tra c trnh hc sch gio khoa ca cc em
m thi.
Thng thng hin tng gi v im thi mn ng vn ch c th duy tr giai on
tiu hc, sau khi bc vo giai on trung hc, c bit l cp ba, mi lin h gia thi
mn ng vn v sch gio khoa cng ngy cng yu, mi tng quan gia thnh tch v
lng sch c s hin ra.
thi i hc mn ng vn, ngoi mt s bi th, bi vn c, hu ht ni dung khng
c lin quan vi sch gio khoa, v c bn thi ny kim tra trnh ng vn ch thc
ca hc sinh - ti khng ni cch ra ca k thi i hc l hp l nht, y ti khng c
nh nh gi vn ny, m ch mun ni rng, nu khng quan tm n vic c sch,
ch m sch gio khoa ng vn th sau khi bc vo giai on trung hc, hc sinh cng t ra

lc bt tng tm, cui cng, ti k thi i hc quan trng nht, e rng cng kh c th t
c thnh tch cao. V mt hc sinh c trnh ng vn tt c th ung dung i ph vi
thi di bt k hnh thc v bt k trnh no, chc chn thnh tch ca hc sinh ny
cng khng ti.
Nh gio nhn dn ni ting Nguy Th Sinh khi dy mn ng vn cp ba, mc d trn
vai phi chu sc p ca vic thi c, ln lp ca hc sinh, nhng ng lun dy ht cc bi
trong sch gio khoa trong thng u tin, thi gian cn li l t chc cc hot ng c
sch v nhiu chong trnh c lin quan. ng cng l mt ngi rt khinh thng sch
gio khoa, nhng li c th dy cho mt lp yu mt trng bnh thng t c
thnh tch vt c lp thc nghim ca trng im. ng nm bt c vn then
cht ca vic hc ng vn, vic t c thnh tch cao cng l l ong nhin.
Hu ht cc bc ph huynh v gio vin khng th lm c nh b ca c b L L
Kha hoc nh gio nhn dn Nguy Th Sinh, c dng kh v kh nng con tr gt
sch gio khoa ng vn sang mt bn hc, nhng t nht chng ta cng khng nn coi
sch gio khoa l trn ht. Trc ht phi nhn thc c rng, hc ng vn khng phi l
hc sch gio khoa ng vn, sau mi c th mnh dn a vic c sch ngoi gi hc
vo chong trnh hc ca tr.
L u c bit
[C rt nhiu yu t c th hc tt mn ng vn, nhng phong php quan trng
nht, cn bn nht l c sch, trong qu trnh hc ng vn, khng c vn kin thc c
tch ly t vic c sch l khng th c.
Nu trong chong trnh gio dc ca nh trng khng to c iu kin c sch
cho hc sinh, vic c sch ngoi gi hc nht thit phi c b p gia nh.
Trc khi thi n i n li nhiu ln, ng l s gip hc sinh t c thnh tch tt
trong bi thi. Trn thc t, thnh tch ca khng t em ch l mt hin tng gi. Khng
phi cc em quay bi, m l nhng bi thi nh th khng th kim tra c trnh ng
vn ch thc ca hc sinh, n ch kim tra c trnh hc sch gio khoa ca cc em
m thi. Thng thng hin tng gi v im thi mn ng vn ch c th duy tr giai
on tiu hc, sau khi bc vo giai on trung hc, c bit l cp ba, mi lin h gia
thi mn ng vn v sch gio khoa cng ngy cng yu, mi tong quan gia thnh tch v
lng sch c s hin ra.]r2
K X O L N N H T L M V N

Khi mt ngi lm mt vic, nu khng c k xo ln m ch c k xo nh, anh ta


va lm khng tt ng thi cng khng c hng th lm vic na. Mt i k xo
l&n, thc ra ngay c k xo nh cng kh c th c c.
C mt ln ti n choi nh mt ngi bn, ch ang ru r v cu con trai hc lp by
khng bit lm vn, hi ti phi lm th no mi gip con hc c cch lm vn. Ti ni
trc ht hy xem v tp lm vn ca con ch . Cu b t ra rt min cng, c th nhn

ra rng cu ngi cho ngi khc xem bi vit ca mnh. Mi cho n khi cu b i bng
vi bn, m cu mi ly trm v tp lm vn ca cu ra xem.
bi ca bi vn u tin l hy k v mt chuyn th v. Cu b rt thch bng ,
ngay t phn m bi cu ni rng bng l chuyn th v nht, sau miu t v nim
vui ca cu khi bng, mt s tnh tit hp dn trn sn bng, ngoi ra cn vit xen vo
hai ngi sao bng m cu hm m. Xem ra cu bit rt r nhng ngi sao bng ny
nn miu t rt ho hng, rt r rng.
Bi vn ny ca cu b vit kh di, li vn tri chy, tnh cm chn tht, li cn a ra
mt s php so snh sinh ng. C th thy c rng cu gi gm tnh cm ca mnh
vo bi vn. Mc d ni dung ca c bi vit v bi c phn khng n nhp vi nhau lm,
nhng xt v tng th vn l bi vit c cht lng. Ti c t u n cui nh khen hay,
bt ng nhn thy im m c gio cho l khng, ng thi ghi r yu cu cu phi vit
li.
Ti v cng kinh ngc, khng tin c rng bi tp lm vn cn c th cho im khng,
hon na l bi vn hay nh vy.
Ti vi lt ra ng sau xem, thy cu b li vit mt bi vit khc vi bi ging
nh trn. M cu ng bn cnh ni vi ti rng, y l bi vn do c gio yu cu vit li.
Ln ny, mt chuyn th v bin thnh nh th ny: Trong lc bng c mt bn
b thong chn, bn y lin thi khng na, a bn ny v n phng y t bng b vt
thong, sau li a bn v nh, cm thy lm c mt vic tt, cho rng y l mt
chuyn th v. s ch ca bi vn ny kh t, tng thut s si, l bi vit kh rn r. C
gio cho by mi hai im.
Ch bn ni vi ti rng, ni dung ca bi vn ny l do con trai ba ra, bi thc s cu
khng ngh ra c nn vit ci g. Tt c nhng chuyn th v m cu ngh ra c,
ngoi bng, u l nhng tr chi xu vi bn, cu cm thy c gio cng khng cho vit
nhng chuyn ny, nh phi ba ra mt chuyn th v.
Tim ti hi nhi ln, dng nh nhn thy mt ngi dng ba p nt mt ht trn
chu, sau cm mt vin ln ni vi tr rng, y l trn chu.
V ti khng th ngh ln nh trng cho nhng c gio nh th ngh vic, nh
phi cu mong cho cu b may mn, sau ny gp c mt c gio dy vn tt, l
iu rt c ngha vi cu.
Mt ln, ti n nghe gi dy ca gio s Lao Khi trng i hc S phm Bc Kinh,
chuyn gia lut gio dc ni ting ca Trung Quc. ng k mt cu chuyn: Hi nh m
a ng n Hng Chu, ln u tin nhn thy tu ha, ng cm thy v cng mi l, v
n nh lin ho hng lm mt bi vn, trong c mt cu ni rng tu ha b nh con
rn - mt cch so snh hnh tng bit bao, l cm nhn chn thc trong mt mt a
tr - nhng li b c gio ph bnh l so snh khng xc ng. iu ny khin ng rt
chn nn, mt thi gian di khng thch vit vn na. Mi cho n khi mt c gio khc

xut hin, tnh hnh mi c s thay i. Tnh c c gio ny c c mt bi th ca ng,


khen ngi ht li, li cn c trc lp cho cc bn nghe, ng thi gii thiu cho mt t
bo ng bo. Chuyn ny khin ng t tin ln rt nhiu, gi li c hng th i
vi mn ng vn v tp lm vn cho ng.
Tui th ca nhng ngi ni ting cng yu ui nh vy, c th thy tt c mi a
tr u cn s chm sc, gio dc ng n. Nu nh c gio m gio s Lao Khi gp ln
sau cng ging nh c gio u tin, th hin nay gii gio dc ca Trung Quc c l
khng c c mt hc gi xut sc nh vy.
Cu b ny c c may mn nh gio s Lao Khi hay khng?
C mt cu ni, hai chuyn ng s nht th gian l lang bm cha bnh cho ngi
i, phm phu tc t ni chuyn vn chng. Lang bm c th cp i tnh mng ca con
ngi, phm phu tc t c th bp cht lng nhit huyt v sc sng to ca con ngi.
Hin gi s hc sinh khng bit lm vn v s lm vn chim rt ng, gio vin v
ph huynh lun au u v iu ny, ngoi vic trch mc v ph bnh con tr, c bao nhiu
ngi c th ng trn gc dy hc sinh lm vn suy ngh vn , i tm cn nguyn
ca vn t bn thn gio vin hoc ph huynh?
C mt c b hc lp ba, b m c cng tc rt bn, gia nh c thu ngi gip vic.
Mt n c gio b tr lm bi tp lm vn, bi l Em gip m em lm vic nh, yu cu
hc sinh sau khi v nh, trc ht l gip m lm mt s vic, sau pht biu cm tng
ca mnh khi lm vic nh.
C b rt nghim tc thc hin theo yu cu ca c gio, sau khi v nh lin lau nh,
ra bt, sau vit trong bi vn rng: Thng qua lm vic nh, cm thy lm vic nh rt
mt ng thi khng c g th v. Bnh thng m bo em c gng hc cho tt, s em khng
chm ch hc sau ny s khng tm c vic lm, t lu em khng tm n li m dy.
Sau khi t tay lm vic nh, em cm thy cn phi hc hnh chm ch, s rng sau ny
khng tm c vic lm, th phi i lm osin cho ngi khc.
C b mi hc vit vn ny, mc d nhng li c ni khng c cao thng, nhng
l nhng li ni tht lng. Nhng bi vn ny li b c gio ph bnh, ni t tng ni dung
c vn , khng nn coi thng ngi gip vic nh vy, yu cu phi vit li.
C b khng bit phi vit li nh th no, lin i hi m, m c ni: Con nn vit sau
khi lm vic nh, con mi cm nhn c hng ngy m phi lm vic nh vt v nh th
no, mnh phi chm ch hc hnh, bo p cng n b m. C b ni: Nhng m c bao
gi lm vic nh u, mi vic trong nh mnh u do c gip vic lm, hng ngy v nh
m ch n cm, xem ti vi, khng mt t no c. M ni: Con c th t gi thit rng nh
mnh khng c ngi gip vic, mi vic trong nh u do m lm. Vit vn l phi c
tng tng, c th h cu.
Nhn t b ngoi, li ni ca gio vin v ngi m khng c g l sai, nhng h khng
trn trng gi tr ca s chn thc, hiu sai s tng tng v h cu trong vit vn,

thc t y chnh l dy con ni nhng iu gi di. Mc d dng ch quan u l mun


con tr lm c nhng bi vn hay, nhng li khng bit s ch bo ca h i vi tr,
chnh l ph hoi k xo ln nht cn phi c trong khi lm vn - ni tht.
S d ni ni tht l k xo ln nht trong vit vn, l ch ni tht c th khin
ngi ta ny sinh cm hng vit vn, pht hin ni dung vit, tc mun vit, ng thi c
ci vit - khng c hai iu ny, vit vn l chuyn khng tng.
Cm hng vit vn bt ngun t nguyn vng din t, vit nhng li tht lng mi
bit r mnh mun biu t ci g, mi c ni dung c th biu t, mi cm thy tho mn
sau khi biu t. Khng ai mun v nhng li gi di m vit vn. Cho d l cuc sng i
thng hay vit vn, ni di lun mt nhiu cng sc hon ni tht, kh cng ln hon,
ng thi nhng th gi di ch em li s tho mn v mt nhu cu, khng em li cm
gic vui v, thch th.
Nu trong qu trnh tp vit vn tr khng c ni tht, lun b yu cu phi vit
nhng li gi di, biu t nhng tnh cm t tng khng tn ti ca mnh, t duy ca
chng s b o ln. Nhng yu cu nh th s khin chng khng bit phi lm g trong khi
lm vn, mt i cm gic v kh nng phn on, mt i kh nng tm ti. V thl vn
ln nht m chng gp phi l - khng bit vit ci g.
Vit vn nhng khng ni tht, khin hc sinh khi phi i mt vi mt vn, thng
t b qua nhng con ngi v s vic quen thuc nht vi mnh, t b suy ngh v tri
nghim chn thc nht ca mnh, lc bt tng tm i tm nhng ti rt v li, vit ra
nhng quan im tch cc mnh va khng c cm gic, li khng th nm bt c. iu
ny c th gii thch ti sao hin nay hc sinh tiu hc, cp hai, cp ba c cn bnh chung
nh th ny: Khi lm vn khng c ci g c th vit, khng tm c ti liu v quan im,
c gng vit sao cho s ch.
Nhng bi vn c vit ra nh th c th s ph hp vi quy nh, nhng tc dng
ph ca n s nhanh chng hin ra - nhng bi vit khng vui, ba t s khin tr cm thy
chn ght, lng nhit tnh v s t tin i vi vic vit vn b ph hng. iu ny c th gii
thch ti sao hin nay c nhiu em ght hc mn tp lm vn nh vy.
Hin nay phong php dy hc sinh tiu hc, cp hai, cp ba mn tp lm vn tht a
dng bit bao, trong gi hc, gio vin s dy cho tr rt nhiu k xo vit vn. Nhng
nhng ci u thuc phm tr k xo nh, k xo ln nht l ni tht li lun lun b
coi nh, thm ch b ngi ta hy hoi. Khi mt ngi lm mt vic, nu khng c k xo
ln m ch c k xo nh, anh ta va lm khng tt ng thi cng khng c hng th
lm vic na. Mt i k xo ln, thc ra ngay c k xo nh cng kh c th c c.
Mc d khi ging v phong php lm vn, gio vin u ni rng vit vn phi c
cm nhn chn thc, nhng trong thc t, hc sinh rt t khi c khuyn khch ni tht.
thc thuyt gio o c n t gio vin, ph huynh v x hi vn chi phi mnh m
hot ng gio dc trong nh trng, t ngy tr bt u bit t biu t, vi vng bt
chng hc cch ni nhng ngn t theo tro lu chung, v khng bao gi dm cho
chng c khng gian t mnh suy ngh v t mnh biu t. S ch bo v ph bnh ca gio

vin i vi bi vit, khin hc sinh cm thy e ngi i vi vic ni tht, chng c hun
luyn khi phi i mt vi mt vn, trong lng u l nhng tng, tnh cm gi to, i
u tm kim nhng tnh cm v suy ngh tht y?
Vn d ti o, vn chong c th phn nh t tng v phm cht o c ca mt
con ngi, dy hc sinh cp mt, cp hai, cp ba lm vn cng l gnh vc trch nhim gio
dc t tng o c cho tr. Chnh v l , vic dy hc sinh cp mt, cp hai, cp ba lm
vn trc ht phi dy cho tr cch biu t chn thc, biu t t do, sau mi c th
ni n vn trnh cu ch v trnh t tng. Hng con tr theo li biu t
khng chn thc, va khng th gip chng vit ra c bi vn hay, cng khng t c
mc ch gio dc t tng.
Khi tr bin li biu t chn thc thnh li biu t gi di, tr s bt u i ni
nhng li khng thc vi lng mnh; khi tr g b nhng li biu t t do vo khun kh
do ngi ln a ra, ni tm ca tr bt u ny sinh nhng t tng hn km; khi tr v
t im cao m ph ha ha theo, l lc chng t vi dp c tnh ca mnh... Nhng iu
ny l no khng phi l s ph hoi i vi t tng o c hay sao!
L Tn tng ni, lu manh chnh l khng c nhng kin gii c nh ca mnh,
hm nay c th th ny, ngy mai c th th khc. Cch hun luyn ngn ng lu manh t
nh, s nui dng ra k lu manh25.
Hot ng vit vn bnh thng thc ra l qu trnh t mnh suy ngh, chnh v th
cng l qu trnh t mnh trng thnh. Mt a tr khi i mt vi mt bi c th suy
ngh c lp, s suy ngh ca em l t do v thnh thc, em s tm thy ni dung m mnh
mun biu t, trong lng em s c rt nhiu iu mun ni, khng cn phi vit nhng li
so rng cho s ch, khi cm bt ln s khng thy u oi, chn chng. Nu mi
trng trng thnh ca mt ngi khng c nhn t khin anh ta sa a, chc chn anh
ta s khng v biu t t do trong bi vn m t tng tr nn khng lnh mnh; v s
chn chn ca t tng ong nhin c th khin bi vn tr nn sinh ng.
Trong qu trnh ph o Vin Vin lm vn, ti lun nhc nh Vin Vin phi thnh
thc, chnh v th trong cc bi vit ca mnh, c b lun by t c nhng tnh cm chn
thc.
Cn nh khi ang hc cp hai, mt ln nh trng t chc hot ng cm on m nhn
ngy L ca m, yu cu mi hc sinh cui tun v nh, ra chn cho m mt ln, sau
lm mt bi vn, ni cm ngh ca mnh khi ra chn cho m.
Dng ca vn ny rt r rng, n yu cu hc sinh vit ci g cng rt r rng.
Trc ti cng c bit nhng trng khc tng t chc nhng hot ng nh vy,
sau cng nghe ni c my trng khc ang thc hin.
Ti sao mi ngi li ho hng vi vic ra chn nh vy? Lin tng n my nm
trc, mi khi n ngy hc Li Phong2, lin c ngi ra ng nh giy min ph cho
mi ngi, ngi c phc v phn ln l nhng ngi n kim hi, ngi sng
bng ngh nh giy li ng thng ng nhn cng vic ca mnh b ngi khc cp

mt - y thc s l mt s khinh mn i vi tinh thn Li Phong!


Ti cm thy ng sau hai sng kin ra chn v nh giy, lun c im g
tng ng, iu ny khin ti cm thy khng thoi mi.
Sau khi Vin Vin v nh ni vi ti chuyn ny, ti nhn ra c c b cng c phn
kh x.
Bnh thng chng ti rt sn lng phi hp vi nh trng lm mt s vic, ln ny
chuyn ny li hoi k cc, khng ai ni vi ai nhng chng ti u khng mun lm. Ti ni
vi Vin Vin: M cn tr nh vy, cng rt kho mnh, ti sao phi con ra chn cho
m nh? K c m c gi ri, ch cn t mnh lm c, vic ra chn cng khng mun
ngi khc lm. Con ngi vi con ngi, c th gip ln nhau, quan tm ln nhau,
nhng ch khi mt ngi cn gip , chng ta mi cn phi gip h. Cch th hin s
quan tm phi ph hp, mi c th em li nim vui cho ngi c quan tm, nu khng
th khng lm cn hon.
Tri tim nh b ca Vin Vin c th vn cm thy kh hiu v kh x. Ti lin phn
tch cho c b nghe: Nu m phi thng xuyn tro o li sui trong cng vic hoc trong
cuc sng, s lao ng ca i chn c ngha c bit, ng thi v n nh mt khng
mun lm g, con ra chn cho m l mt vic c ngha. Hin ti m ngy ngy ngi t
n c quan, hu ht thi gian ngi trn gh, i chn m khng chu nhiu vt v hn i
tay, cng khng phi chu nhiu ma gi hn mt m. Nh th, vic ra chn cho m cn
khng bng ra tay, ra mt cho m - tuy nhin, vic ny c ngha hay khng?
Vin Vin cm thy ti ni c l, nhng c b vn lo khng bit nn vit bi vn ny
nh th no. V th l ti hi con: Con thy dng ca nh trng khi t chc nhng hot
ng nh th ny l g?
Vin Vin ni l cc bn hiu c m, quan tm n m, thng qua vic lm iu g
cho m th hin tnh yu i vi m. Ti li hi tip, th con c mun lm mt vic g
th hin tnh yu i vi m khng? Vin Vin lin gt u.
Ti ci, hai tay t ln m c b nh bnh thng vn lm, ri n mnh, mi c b
lin lm xung, ming tru ln nh mi ch heo con. Ti thm vo chic ming ni, ti
nay m v b u khng lm thm gi, hin gi vic m mun lm nht l c ba chng ta ra
ngoi i do, lu lm ri con khng i do cng b m. Vin Vin vui v ni vng, chng ti
lin cng i. Thi gian c ba chng ti u rt bn, giy pht nhn ri nh th qu tht
l him c, ng lc c th va i do va ni nhng chuyn dn li trong thi gian qua.
v n nh, ti ni vi Vin Vin rng, nu ngi no cng vit mnh ra chn cho m,
t hiu c rng cn phi hiu tho vi m, th khng cn g mi m na. Ti hm nay
thc ra con cng t lng hiu tho vi m ri, v con gt bi tp sang mt bn, khng s
lng ph thi gian, i do cng b m, y l iu khin m cm thy vui nht, cng l iu
m mun c lm nht, vic ny thc s l tt hn ra chn rt nhiu.
T Vin Vin ng ra c mt iu l c nhiu cch t lng hiu tho vi m,

iu quan trng l phi chn thc.


Bnh thng ti lun ni vi Vin Vin rng, khi vit vn, t bit l khi phi i mt
vi mt vn, cn phi iu ng thnh ca mnh. Bi bi l do c gio ra, va c
bi, c th mnh cha tm c cm gic ngay, khng bit nn vit g, vy th trc khi vit
nht thit phi hi mnh rng: Vi bi ny hoc ni dung ny, suy ngh chn thc nht
ca mnh rt cc l g?
Xut pht t thi quen t duy, Vin Vin nhanh chng tm c ni dung v suy
ngh v bi vn. Sau ti c bi vn ny ca Vin Vin, c b thnh thc vit ra
cm nhn ca mnh i vi bi vn ny, vit m v con gi ni chuyn vi nhau, vit
chng ti ly vic i do thay th vic ra chn v nhng iu m mnh cm ng c,
bi vn cng biu t c s tn trng v tnh yu i vi m. C b vit rt chn thc,
li vn cng rt tri chy.
Sau nh trng t chc bui hp ph huynh, gio vin nhc n hot ng ny
v t ra rt xc ng khi ni n hai em hc sinh nghch ngm c s thay i thng qua
hot ng, iu ny cho thy hot ng ny t c hiu qu rt tt. Hai em hc sinh
u vit bi ra chn cho m, pht hin thy chn m rt th, c nhiu vt bi, chnh v
th cc em rt thoTig m, quyt tm v sau phi yu m nhiu hon, c gng hc cho tt
bo p cng on ca m.
V c gio ch c mt on vn trong bi vit ca hai em hc sinh ny, nn ti khng
bit c ni dung ton bi ca cc em. Ti ngh, nu m ca hai em ny v mt l do c
bit, v cng vic hoc gia nh m i chn h phi chu nhiu vt v, th iu s khin
con cm ng, iu m con tr vit ra cng l nhng tnh cm tht; nhng nu m ca cc
em khng khc g so vi nhng b m khc, ch l do h thch i giy cao gt, thch hot
ng hoc khng ch chm sc chn, th lm sao i chn ca m c th gi c cm
xc cho cc em? vt chai trn chn m c quan h g vi tnh yu ca m, nhng b m
chm sc i chn tht tt khng phi l nhng b m khng cn c vt v ? Ch e rng cc
em khng c bnh m t rn r, ni nhng li khng tht vi lng mnh.
Hc gi ong i ni ting, gio s khoa Trung vn trng i hc Bc Kinh Tin L
Qun cho rng, vic rn luyn kh nng ni v vit, trc ht vn phi l bi dng mt
thi , tc phi biu t mt cch chn thnh t tng v tnh cm chn thc ca mnh.
ng ph bnh trong gio dc hin nay hin tng vit vn so rng, cng nhc vn cn rt
ph bin, ng thi cn n su vo chong trnh gio dc mn ng vn bc tiu hc, cp
hai, cp ba, t thu thiu nhi gy hi cho thanh thiu nin, iu ny s gy ra hu qu
khn lng. ng cho rng y khng ch l vn vn phong, m l vn t cht ca mt
ngi, l tinh thn, trng thi o c ca ngi dn. ng lo lng v ch ra rng, hc sinh
ba trong bi vn, ni nhng li khng tht vi lng mnh, dn dn s tr thnh thi quen,
tm hn cng b bp mo27.
H cu v gi di trong vit vn l hai vn hon ton khc nhau, v thc cht n l
s khc bit gia giu tr tng tng v thiu tr tng tng. S h cu bt ngun t
nhng tnh cm tht, l nhng ci p giu tr tng tng; nhng cu ch gi to l
nhng li vn thiu tnh cm chn thc v tr tng tng, s khng c ci p tim n

trong .
Khi bn yu cu tr em ni ra nhng suy ngh ca mnh, cn phi gi thi thn
trng v k lng... cn phi dy cho cho tr bit tri nghim v trn trng tnh cm ca
mnh, ch khng phi dy cho chng cch tm nhng cu ch trt by ra nhng tnh
cm khng tn ti28.
Ni nhng li tht lng trong bi vn lc u l vn thc, n cui cng s bin
thnh vn nng lc v thi quen. Nu mt ngi t nh b bao vy trong nhng ci
gi di, th anh ta c th mt i thi quen v kh nng ni nhng li chn thc, khng phi
anh ta khng mun ni, m l anh ta khng cn bit ni na. Mun khi phc nng lc
ny, cng cn phi mt rt nhiu cng sc. Nh vn ong i ni ting Tt Phi V ni, vit
vn trc ht l phong din dng kh, sau mi l vn k thut29. Khi chng ta
ang phi khn kh tm kim k xo vit vn, thc ra k xo on gin bit bao - khi vit
vn trc ht xin hy ghi nh ni nhng li chn thc. Dy cho con tr bit iu ny,
ngha ca n s vt trn c vic vit vn. Ging nh hc gi Tin L Qun ni, Bi
dng mt ngi vit vn nh th no, ni cch khc chnh l bi dng mt ngi lm
ngi nh th y30.
Lu c bit
[Ni tht c th khin ngi ta ny sinh cm hng vit vn, pht hin ni dung vit,
tc mun vit, ng thi c ci vit - khng c hai iu ny, vit vn l chuyn khng
tng.
Hin nay nguyn nhn ch yu nh hng n vic ni tht ca hc sinh bt ngun
t thc thuyt gio o c ca gio vin, ph huynh v x hi, thc ny khin chng
ta vi vng rt nhng ci cao thng vo u c con tr, vi vng bt chng hc cch ni
nhng ngn t theo tro lu chung, v khng bao gi dm cho chng c khng gian t
mnh suy ngh v t mnh biu t.
Khi vit vn, t bit l khi phi i mt vi mt vn, cn phi iu ng thnh
ca mnh. Bi bi l do c gio ra, va c bi, c th mnh cha tm c cm gic
ngay, khng bit nn vit g, vy th trc khi vit nht thit phi hi mnh rng: Vi bi
ny hoc ni dung ny, suy ngh chn thc nht ca mnh rt cc l g?
H cu v gi di trong vit vn l hai vn hon ton khc nhau, v thc cht n l
s khc bit gia giu tr tng tng v thiu tr tng tng] r2

Chng 4: To thi quen hc tp tt


"KHNG KM" MI RN C THI QUEN TT

Thi gian b m km con hc cng di, vai din m h ng cng ging gim st
vin. V tr s khng bao gi thch mt gim st vin, cng lm b ngoi chng t ra phc
tng, nhng trong lng li tuyt i khng chu nghe li anh ta. Chnh v th, km con lm
bi tp, khng th bi dng thi quen tt cho tr, m l ph v mt thi quen tt.
Mt ngi, trc ht phi l con ngi t do, mi c th tr thnh mt con ngi t
gic.
Km con hc bi, hin gi tr thnh bi tp ca rt nhiu bc ph huynh.
Sau khi con tr vo cp mt, li sng ca c gia nh u s b thay i. Cuc sng ca
tr bt u c mt ci gi l bi tp, dng nh n l qun c domino u tin, c th to
ra hng lot s thay i sau - bi tp lin quan n thnh tch hc tp ca con, thnh tch
hc tp lin quan n vic chn trng chn lp sau ny, chn trng chn lp li quyt
nh n tin s nghip... Mi bc ph huynh c tinh thn trch nhim vi con, lm sao
c th khng quan tm n chuyn ny c. V th l c rt nhiu ph huynh phi b
mt s cng vic ca mnh, ngy ngy km con lm bi tp, h mong mun ly ci bi
dng cho con thi quen tt ham hc, lm bi tp nghim tc.
Cch km con hc bi ca b m c phn khc nhau, c ngi b mt chic gh con
ngi bn cnh khi con lm bi tp, mt cch km rt hnh tng; c ngi th lin tc n
bn bn ng nghing, trc ht l tm hiu xem con phi lm g, sau c mt lc li
n theo di xem con lm nh th no, cui cng cn kim tra cn thn; d l cch km
no, u l s tham d t u n cui ca b m trong vic hc ca con, quan tm t u
n cui.
Con tr c cn phi km khng? Ti cho rng khng cn.
Khi Vin Vin mi vo lp mt, nh trng t chc bui hp ph huynh dnh cho
nhng ph huynh mi c con vo lp mt, a ra yu cu ph huynh cn thng xuyn
km con lm bi tp. Nhng chng ti khng lm nh vy. Ch trong my ngy u, khi con
tr cn ang kh l lm vi cuc sng trng v chuyn lm bi tp, ngi bn cnh con
nhc nh v hng dn mt s iu cn thit, gip con nhanh chng nm c mt s k
nng v cch lm c bn. Thi gian ny ch ko di khong mt tun, sau khng qun
con na - va khng km con lm bi tp, cng khng kim tra st sao bi tp con lm,
cng lm ch nhc mt cu: n gi hc bi ri con. y khng phi l b m khng
qun, m l cho con hnh thnh nn thi quen lm bi tp tt.

Thi gian u mi i hc, Vin Vin cm thy rt mi l trc vic lm bi tp, vic
u tin c b lm sau khi v nh l lm bi tp, v ho hng ging nh vic va c
mua con bp b u tin trong i. Thi gian tri dn, c b khng cn cm thy mi
m na. v n nh u tin l n ci g , a nghch, xem ti vi, f m khng chu i lm
bi tp. Khi pht hin ra my ngy ri, ch khi c li nhc nh ca chng ti, Vin Vin
mi chu i lm bi tp, chng ti lin quyt nh t nay tr i ngay c li nhc ny cng s
khng ni na. Ti v b c b ngm hiu vi nhau rng, chng ti gi v hon ton qun
chuyn lm bi tp, ch bn rn vi cng vic ca mnh, hng ngy mc c b choi chn
ri mi i lm bi tp.
Chng my chc, Vin Vin lm mi chuyn ri bung c ln. Mt hm sau khi v
nh, Vin Vin khng ng g n chuyn lm bi tp. u tin l xem phim hot hnh,
n com xong li choi choi mt lc, ri li c sch, xem ti vi mt lc. n khi nh rng
ra mt xong, ln ging nm chun b ng, mi sc nh ra hm nay qun lm bi tp ri,
qunh ln bt khc. Thc ra ti v b c b st rut t lu, nhng chng ti vn gi v
khng n chuyn lm bi tp ca con. Lc ny chng ti mi t ra st rut nh c b,
ni: Tht , hm nay con cha lm bi tp ?
Khi ni ra cu ny, chng ti ch t ra hoi ngc nhin, khng h t trch mc - lc ny
tuyt i khng c trch mc, con khc, chng t con bit mnh sai. Nu b m ni
vi ging t trch mc v ph bnh rng, Sao con li qun lm bi tp, gi th cung ln
ri ch!. Con tr s nghe c ra con tht l t, ng i n trong cu ni ca bn, v
qun i s t trch, bt u chng li li ph bnh ca ph huynh. Chng ti thom ln m
c b, ni vi ging nh nhng rng, con gi ng khc na, ai cng c lc qun lm mt
vic g . Gi th chng ta phi ngh xem nn lm th no. Nghe chng ti ni nh vy,
Vin Vin lin khng khc na. B m hiu c con nh vy, c l em li c nim
an i ln cho con, chnh v th c b bnh tnh hon rt nhiu.
B Vin Vin st rut t lu, lc ny but ming ni, th th ng mun i mt lc,
tranh th lm ngay i. Ti nhn thy lc Vin Vin bun ng ri, nghe thy b ni
nh vy, c b c v khng chu, nt mt t ra ru r.
Ph huynh trong lc st rut thng hay quyt nh thay con tr, y l iu sai lm.
Bn tnh ca con ngi l mun lm theo nhng suy ngh ca mnh, bi xch mnh lnh ca
ngi khc. Chnh v th trong qu trnh dy d tr, gip tr hnh thnh nn thc t
gic, cng l chng thc hin s quyt nh ca mnh mt cch tt hn, b m nn c
gng tr t mnh suy ngh v la chn. Cho d cng l mt s quyt nh, nu n khng
phi l mnh lnh t pha b m, m l nguyn ca chnh con tr, tr s sn lng thc
hin hn.
Ti vi ni vi Vin Vin, con mun hm nay lm th hm nay i ng mun mt cht
lm; nu mun sng mai lm th m s gi con trc mt ting ng h; nu sng mai
vn khng mun lm th ngy mai i hc gp c gio v ni rng hm nay con qun lm bi
tp, ln ny s khng lm na.
Lc Vin Vin phi i mt vi my s la chn ny. C b ngh mt lt, bit s la
chn cui cng khng thch hp, lin lp tc ph nh. Ti dm khng nh rng, tr mi i

hc, nu trc y tr cha bao gi gp nhng rc ri trong chuyn lm bi tp trng


mm non, nu lng t trng ca tr cha tng b tn thong, th tr s khng ng
chuyn khng lm bi tp. Trong u mi a tr ang tui i hc u c thc phi
c trch nhim vi bi tp; ri cn lng t trng v s b c gio ph bnh, nhng iu ny
s khin tr khng ty tin b lm bi tp.
Lc mc d Vin Vin rt mun i ng, nhng c l c b cm thy cha lm xong
bi tp trong lng s khng yn tm, khng thoi mi, lin ni, by gi con s lm. Chng
ti bo, th th by gi con lm i. C b lin min cng xung ging, ly sch v ra khi
cp, ni khng mun lm bi tp trong phng, mun ra phng khch lm, c l l do cm
thy ngi trong phng lm bi d gy bun ng. Ti v ng x cng khng ni g thm, ch
tm mt chic gh con cho con, c b vit trn trng k, chng ti ai ny t lo vic ca
mnh.
Mt lt sau chng ti cng thy bun ng, nh rng xong xui, ti bc n ng Vin
Vin mt lt. C b mi lm xong bi tp ng vn v ting Anh, bi tp ton cha lm. Ti
ni, b m i ng trc y, lm xong con v phng ng nh.
Bnh thng Vin Vin ng rt sm, u l chng ti a b vo phng. Lc ny, Vin
Vin ngng u ln, ni bng ging ghen t, ti sao ngi ln li khng c bi tp, ch c tr
con mi phi lm bi tp! Chng ti lin bt ci, ni thc ra b m cng c bi tp y, b
phi v rt nhiu bn , m phi vit bao nhiu bi, y u l bi tp ca b m, cng
buc phi hon thnh ng gi. ng thi ni chng ti khng mun khng c bi tp,
khng c bi tp th s b mt vic. Thc ra bn thn con tr cng hiu ti sao phi lm bi
tp, th nn khng cn thit phi ging gii cho chng nghe. Chng ti li thom ln m Vin
Vin, vui v chc c b ng ngon nh mi khi ri quay v phng mnh, li mt mnh c
b li phng khch lm bi tp.
Chng ti gi v tt n, lng l lng nghe ng tnh ca con. Vin Vin li vit thm
khong mi my pht na, t mnh thu gn sch v ri i ng, lc ny chng ti mi yn
tm. Sng hm sau khng nhc g n chuyn ny na, coi nh cha c chuyn g xy ra.
y ti mun nhc nh cc bc ph huynh, khng nn t ra sng st trc nhng li
nh m tr thnh thong mc phi, trong lng buc phi kin nh mt suy ngh: N ch l
mt chuyn nh, khng phi l mt li sai, qu trnh trng thnh ca tr phi tri qua
nhng chuyn nh ny, thm ch chng cn quan trng hon c vic lm bi tp. Chnh v
th, ch cn khuyn khch con tr sa sai l c, khng nn trch mc, cng khng nn
thng xuyn nhc li, khng nn tr cm thy n nn v c ti, nu khng n s c th
c nh v tr thnh mt khuyt im kh sa tr.
My ngy sau , v n nh l Vin Vin hon thnh sm bi tp v nh, trong lng
chng ti rt mng, nhng cng khng biu dong c b, ch bnh thn ni vi con gi
rng, hng ngy con u lm nh th ny l mt thi quen tt, cn duy tr, nh mt t v
hi lng i vi con.
Bn thn Vin Vin cng cm nhn c s tin li v nim vui do vic hon thnh
sm bi tp v nh mang li, iu ny ngay c i vi con tr cng khng cn phi ni

nhiu. Nhng rt cc Vin Vin mi ch l mt a tr, thi gian tri dn, c b li bt u


t ra loi lng trong vic lm bi tp. Khong mi ngy sau ln u tin qun lm bi tp,
Vin Vin li mt ln na qun lm bi.
Hm thi gian chun b i ng cng mun hon bnh thng, c b sc nh ra cha
lm bi tp, ni hm nay c cho nhiu bi tp, phi mt rt nhiu thi gian lm, ni ri
ru r mun pht khc. Chng ti vn p dng phong php nh ln trc, an i vi cu,
ri c b ngi trc bn hc mt mnh v i ng.
C l rt nhiu bc ph huynh khi gp tnh hung nh th ny u khng n lng, cm
thy mnh ngi cng con, con tr s c an i hon, lm s nhanh hon. Nhung nh th s
c my im bt li sau, mt l trc mt b m tr s c tnh t ra au kh, c b
m r lng thong, iu ny va nh hng n s chuyn tm ca tr khi lm bi tp, li
nh hng n tc ; hai l b m ngi km con lm, s khin tr cm thy khng hon
thnh bi tp v nh t nht khng phi l chuyn c nhn ca chng, l chuyn chung ca
tr v b m, thi gian tri qua, d khin tr hnh thnh tnh li vo b m, iu ny c
bit khng c li cho s hnh thnh thc trch nhim tr; ba l b m ngi bn thng
khng km c m cu nhu vi cu t v khng hi lng, Mau vit i, ai bo con li qun
lm bi tp, hoc nhc nh vi tt T nay tr i v n nh nh lm bi tp, ng qun
na nh, hoc l nhn thy con bt u t ra l m, lin c thc Lm mau ln i, con c
bit by gi l my gi ri khng. Tt c nhng cu ni ny i vi tr trong lc u
khng c ngha g, m cn khin tr thm bc mnh. Chnh v th k c khi bn c thi
gian, cng khng nn ngi km con, k c lc bn cha mun i ng, cng vn phi gi
v ln ging ng, thi bnh thn nh khng c chuyn g xy ra, tuyt i khng nn
ch trch con tr.
C th c bc ph huynh s ni, ti khng bnh tnh c nh ch, va nhn thy con
cha lm bi tp, mu nng bc ln u. Vy th, ti mun ni rng, nu ph huynh
khng suy ngh mt cch chn thnh trong vn i x vi con tr, khng x l mt cch
l tr, ch lm vic theo bn tnh, va gp chuyn st rut, h st rut li ni cu, iu
ny ch c th ni bn l mt bc ph huynh thch sao lm vy. Mt ngi b, ngi m
thch sao lm vy, lm sao c th khng o to ra mt a tr cng thch sao lm vy?
Hm qu thc l Vin Vin lm bi tp kh mun, chng ti vn dng tai lng nghe
ng tnh ca c b, n lc c b ln ging i ng l gn mi hai gi. Trong lng ti
rt xt con v con ng mun nh vy, sng mai li phi dy sm. Nhng y cng l bi
tp m c b cn phi c tri nghim trong qu trnh trng thnh, chc chn qua c
b cng hc c mt s iu. Chng ti khng cm thy con gi qun lm bi tp l mt
chuyn xu, m li cm thy n l mt c hi gio dc, c th thc y hnh thnh nn
thc t gic v bi dng thi quen hc hnh cho Vin Vin.
Thc ra, theo nh nhng g chng ti nh, k t ln tr i, Vin Vin khng cn
xy ra chuyn trc gi i ng mi nh ra qun lm bi tp na. C b nhanh chng hc
c cch sp xp thi gian, c lc trng tranh th c thi gian hon thnh c
khng t bi tp, v nh thng thng cng lm rt nhanh.
B m cn ghi nh mt iu: Trong qu trnh bi dng thi quen, nu lun to c

tnh ch ng cho tr v khin tr cm nhn c s thnh cng, th tr s nhanh chng


hnh thnh c thi quen tt trn phong din ny; nu thng xuyn khin tr cm thy
khng t do v y ny, tr s hnh thnh nn thi quen xu.
Con tr mi ch l tr con, chuyn g lm cha tt, ch tr cm nhn c s bt tin
do iu gy ra cng ri. Mi khi mc li, tr cm nhn c s bt tin hoc tn
tht do li m ny gy nn, sau mi ny sinh nhu cu iu chnh tong ng, ging nh
kht nc s ung nc vy. Mi a tr bnh thng u c nhu cu iu chnh ny. B
m khng nn tc gin, khng nn ch o qu , con tr mi c c hi ch ng iu
chnh. Nu tr va lm sai, b m lin ph bnh mt thi mt hi, yu cu tr phi ha hn,
hoc b m trc tip a ra phng n gii quyt, th tr s mt i c hi ch ng iu
chnh, kh nng iu tit ny cng s dn dn mt i. C th ni, phng php hiu qu
nht khin tr khng th hnh thnh c thi quen tt chnh l: mnh lnh, cu nhu v
ch trch. Chnh v th khi b m trch c mt thi quen xu no ca con, trc ht cn
phi kim im li phng php gio dc ca mnh.
Mi thi quen xu kh sa ca tr gn nh u c hnh thnh do vn nh khng
c gi , gii quyt hp l, xung t hoc va chm lu di vi ph huynh hoc gio vin.
Km con lm bi tp chnh l cch lm c bit d khin tr hnh thnh nn mt thi quen
xu.
Mc ch km con lm bi tp l mong mun hai iu - nng sut cao, cht lng cao.
Chnh v th va nhn thy con tr l m hoc khng nghim tc, lin ni vi tr rng phi
tranh th thi gian, phi chm ch lm. Ngy ngy km con hc, nhng cu ni ny gn
nh ngy no cng ni, v gn nh mi a tr u khng th ngi yn mt ch mt lc lu,
hu ht cng khng th lm bi tp tht trn tru. Lc u tr cn n li ca b m,
thi gian di s khng tm na, iu ny khin ph huynh t ra bc bi khi ni, tr lin
bt u t ra chng i b m, v th l s vic bt u ri vo vng tun hon xu.
Bn tnh ca con ngi l theo ui s t do, bt k cng vic no m tr thch lm, khi
n bin thnh mt cng vic b gim st hon thnh, khin ngi ta cm thy khng t
do, nim hng th n cha trong s hon ton khng cn na. Thi gian b m km con
hc cng di, vai din m h ng cng ging gim st vin. V tr s khng bao gi thch
mt gim st vin, cng lm b ngoi chng t ra phc tng, nhng trong lng li tuyt i
khng chu nghe li anh ta. Chnh v th, km con lm bi tp, khng th bi dng thi
quen tt cho tr, m l ph v mt thi quen tt.
Chng ta nht thit phi hiu th no l mt thi quen tt.
Ngi trc bn hc ng gi khng ng ngha vi vic c c thi quen hc ng
gi. Tm quan trng ca thi quen khng ch dng li phng din chp hnh thi quen
v ng tc, thi quen cn ch khuynh hng bi dng l tr v tnh cm, cng nh tng
thm s thoi mi, kinh t v nng sut cho ng tci. Thi quen m vic km to ra, ch
l v mt ng tc; khng km mi to ra khng gian thi quen ln ln trong ni tm
ca tr. Km khng phi l gip tr, m l gy rc ri cho tr.
Rt nhiu t bo, gio vin, hoc chuyn gia gio dc u kin ngh hng ngy ph

huynh nn km con lm bi tp, khng bit ti sao h li ngh ra cch ni ny. Mt ngi,
trc ht phi l con ngi t do, mi c th tr thnh mt con ngi t gic.
Ti tng gp rt nhiu a tr xem ra thc s cn c ngi km hc, khng c
ngi ngi km khng th ngi yn mt ch, thm ch con tr cn t mnh a ra yu cu,
mong b m km lm bi tp - nhng s vic ny khng th nhn nhn mt cch bit lp.
Cn c b m km hc, y chc chn khng phi l mt nhu cu bm sinh ca tr, cng
khng phi l mt nhu cu bnh thng, iu ch c th ni l tr hnh thnh nn mt
thi quen xu. Trong qu trnh hc tp, trng thnh, tr gp phi hng lot nhng vp
vp, trc tr, khin tr khng th qun l mnh, to nn s bt lc v ni l loi trong ni
tm tr. Tr khng t tin vo kh nng t qun l ca mnh, nh phi cu cu s gip
t pha ngoi kim sot bn thn. Trn thc t, trong ni tm tr phn i s km cp
ny, chnh v th k c c b m ngi bn, tr cng khng th tp trung vo vic hc.
Trong tnh hung ny, b m c th km tr mt thi gian, nhng nht thit phi ngh
cch rt lui. Khng rt lui, tnh c lp ca tr s khng th hnh thnh, vy th tr s ngy
cng au kh, ngy cng khng t gic, hiu qu ca vic km cng cng ngy cng thp.
ng thi b m nht thit phi kim im li xem trong thi gian qua c sai st g trong
vic gio dc tr, s kim im ny cng s quyt nh n vic bn rt lui nh th no,
quyt nh s gip ca bn c to c tc dng tt cho tr hay khng.
Nguyn tc rt lui: Th nht cn phi kin nhn, khng nn st rut; th hai trong c
qu trnh cn c gng to dng nim vui v cm gic thnh cng cho tr, cho d lc u tr
lm khng c tt, tuyt i khng nn tr cm thy y ny v tht bi. Trc khi bn
rt lui phi cho tr hc c cch t mnh ng dy, nu khng tr s ng xung mt
ln na, ng thi ng s thm hi hon.
Nh gio dc ngi Lin X Vasyl Olexandrovych Sukhomlynsky cho rng, nu mt
ngi trong thi k nin thiu c tri nghim s tha mn do khc phc c nhng
nhc im ca mnh th anh ta s bit nhn nhn mnh bng thi ph phn. Chnh t
im ny, bt u s t nhn thc ca mt con ngi. Khng c s t nhn thc, va
khng th c s t gio dc, cng khng th c s t gi k lut. Mt ngi nh tui, bt
lun anh ta ghi nh c cu ni li bing l khng tt n u, hiu thu o n u,
nhng nu tnh cm ny khng thc p anh ta kim sot c mnh trong hnh ng thc
t, th anh ta mi mi s khng th tr thnh mt ngi c ch kin cng2. Nu nhc
im ca tr lun phi thng qua s thao tng ca ngi ln khc phc, th ci gi l
khc phc chnh l ci h o khng tn ti, ch c th gi l khut phc. Khut phc s
khng tr thnh mt phn ca s t chp nhn mnh, ch cn c c hi, tr s khng mun
khut phc na, s thot ra khi s tri buc.
Km tr lm bi tp cn c mt ci xu l, mt s ph huynh v km con hc m phi
b ra nhiu thi gian v cng sc, lin ny sinh tm l i n, khi thnh tch hc tp ca tr
khng tt hoc tr c thi quen khng tt, h s ni: M phi b ra bao nhiu thi gian
km con hc, th m con li hc hnh nh vy! Nhng cu ni nh vy cng khin tr mt
i lng tin t qun l mnh, ng thi cng cm thy c ti, iu ny khng c li cho s
pht trin o c tr.

iu cui cng m ti mun ni l, i vi vic km hay khng km khng nn l


gii mt cch on gin ha v tuyt i ha. y ch yu mun nhn mnh rng, b m
nn bi dng cho tr hnh thnh nn thc t gic, c lp trong vic hc tp v mt s
chuyn khc, trnh hnh thnh nn thi xu li vo b m, khng t gic. Chnh v th
km v khng km l mt phong chm gio dc, hon l phong thc hnh vi, khng
th nh ngha mt cch on gin v mt hnh thc. V d c bc b m sut ngy bn rn
vi vic ung ru choi c, thc s khng c thi gian cng khng c tm trng no
km con, con tr lm g anh ta cng khng quan tm, s khng km ny vi ci khng
km m chng ta ni y l hai khi nim hon ton khc nhau.
Lu c bit
[Ph huynh trong lc st rut thng hay quyt nh thay con tr, y l iu sai lm.
Bn tnh ca con ngi l mun lm theo nhng suy ngh ca mnh, bi xch mnh lnh ca
ngi khc. Chnh v th trong qu trnh dy d con tr, gip tr hnh thnh nn thc
t gic, cng l chng thc hin s quyt nh ca mnh mt cch tt hon, b m nn c
gng tr t mnh suy ngh v la chn. Cho d cng l mt quyt nh, nu n khng
phi l mnh lnh t pha b m, m l nguyn ca chnh con tr, tr s sn lng thc
hin hon.
i vi nhng li nh m tr thnh thong mc phi, b m khng nn t ra sng st,
trong lng buc phi kin nh mt suy ngh: N ch l mt chuyn nh, khng phi l
mt li sai, qu trnh trng thnh ca tr phi tri qua nhng chuyn nh ny, thm
ch chng cn quan trng hon c vic lm bi tp. Chnh v th, ch cn khuyn khch con
tr sa sai l c, khng nn trch mc, cng khng nn thng xuyn nhc li, khng
nn tr cm thy n nn v c ti, nu khng n s c th c nh v tr thnh mt
khuyt im kh sa tr.
Trong qu trnh bi dng thi quen, nu lun to c tnh ch ng cho tr v khin
tr cm nhn c s thnh cng, th tr s nhanh chng hnh thnh c thi quen tt
trn phong din ny; nu thng xuyn khin tr cm thy khng t do v y ny, tr s
hnh thnh nn thi quen xu.
B m khng nn tc gin, khng nn ch o qu , con tr mi c c hi ch ng
iu chnh. Nu tr va lm sai, b m lin ph bnh mt thi mt hi, yu cu tr phi ha
hn, hoc b m trc tip a ra phng n gii quyt, th tr s mt i c hi ch ng
iu chnh, kh nng iu tit ny cng s dn dn mt i.]r2
PHT CON, KHNG CHO CON LM BI TP

Trong qu trnh gio dc con tr, s d ngi n thng xuyn p dng nhng
phong php khng thch hp , khin gio dc bin thnh mt hnh vi mang tnh ph
hoi, l do hai nguyn nhn cn bn nht: Mt l khng tin tng con tr, hai l qu tin
tng vo chnh mnh.
Trong cun Harvard Famly Instruction c mt cu chuyn nh sau: C ba thanh nin
tr tui nhn ri, nhng lc khng c vic g lm thng ly vic thng rc trong khu

dn c lm tr tiu khin, ngi dn sng y khng chu c s n o, khuyn nh


nhiu ln u khng n thua, mi ngi cng ni h cng hng. Sau , c mt c gi
chuyn n y , c lin ngh ra mt cch khng cho h thng rc na. Mt hm, khi
h li bt u , c gi lin n bn h ni, ti thch nghe ting cc anh thng rc, nu
ngy no cc anh cng lm nh th ny th mi ngy ti tr cng cc anh mt USD. My
thanh nin tr rt phn khi, v th l h cng hng hi . My ngy tri qua, c gi ni
vi h rng, do ny kinh t ca ti kh kh khn, khng th tr cc anh nhiu nh trc
na, mi ngy ch c th tr nm mi cent thi. Ba thanh nin tr khng hi lng lm,
khng cn ht mnh nh trc na. Li vi ngy na tri qua, c gi li ni vi h rng, gn
y ti khng nhn c sec tin dng lo, mi ngy ch c th tr cc anh mi cent
thi, mong cc anh hy thng cm. Mi cent? ng tng rng v mi cent ny m
chng ti li lng ph thi gian ca mnh hay sao!. Mt thanh nin cao ging ni, hai
ngi kia cng ni: t qu, chng ti khng lm na!. V thl h lin hm hc b i,
khng chu thng rc na.
C gi thc s l mt cao th, so vi nhng li khuyn rn trc tip ca ngi khc,
cng tc thuyt phc ca c khng li du vt g, nhng li thu c kt qu r rt. Phn
tch phong php ca c c th nhn thy, trc ht c gi thng qua vic cho, bin
nim say m ca my thanh nin tr thnh mt trch nhim, y l bc u tin, mc
tiu l gim bt nim say m. Bt k s vic no, khi bn trong n bao hm cc nhn t
nh trao i, b gim st, trch nhim, tnh th v ca n s b gim i rt nhiu. Sau ,
thng qua vic gim bt s tin chi tr, c gi kch thch tm l phn nghch ca h i
vi vic thng rc, y l bc th hai. Cui cng, c gi li tip tc tr thp i, ng
thi a ra mc gi mi cent khin h khng th chp nhn, khin h ny sinh tm l bi
xch vic thng rc, ny sinh tm l phn nghch. V th l, mt chuyn vn khin my
thanh nin cm thy th v ng sang pha i lp vi h, khin h tr thnh ngi b
hi. Lc ny bt h i lm, chc chn s rt kh.
Cu chuyn ny b ngoi nhn s thy khng c g lin quan n vic lm bi tp,
nhng t tng gio dc bao hm bn trong n li c th vn dng vo vic qun l bi tp
ca con tr. chnh l gio vin v ph huynh cn iu ng s nhit tnh ca con tr i
vi vic lm bi tp, s dng mt cch thch hp t duy theo chiu ngc, cn kch thch s
nhit tnh ca tr i vi vic lm bi tp, khng nn kch thch s chn ght ca tr i vi
cng vic ny.
Nhng trong thc t, rt nhiu gio vin v ph huynh s dng sai phng php.
Cch lm in hnh nht ngu xun nht chnh l ly vic lm bi tp l th on trng
pht, i ph vi mt li no ca hc sinh. Cu ni ca ming ca rt nhiu ph huynh
hoc gio vin l Nu con khng chu nghe li s pht con phi lm bi tp.
Ti nghe mt v ph huynh k con trai ch v qun mang v bi tp ting Anh, b c gio
pht vit mt trm ln cu Em qun mang v bi tp ting Anh l khng ng. Gio vin
lm nh vy hon ton khng phi v gio dc, m ch l lm dng quyn lc di tm l
bo th. Tr roi vo th yu, em khng bit lm th no, ch c th vit cu ny mt trm
ln. C th tng tng, iu ny s khin tr cm thy chn ght bit bao, trong lng em,
mn ting Anh c th mi mi s tr thnh mt mn hc ng ght.

Ti cn tng gp mt gio vin, i vi nhng hc sinh trong lp khng chu nghe li,
c gio ny khng nh cng khng chi, m ch l gi gii lao khng cho choi, gi ln vn
phng bt lm bi tp. Tt xu ca tr c trng tr, nhng nhng hc sinh b c x l
bng cch , gn nh khng bao gi thch hc na.
Mt trng tiu hc n Bc Kinh, yu cu trong v bi tp ca hc sinh khng c
php c mt ch vit sai, nu xut hin mt ch vit sai, khng nhng ch ny phi vit
mt trm ln, m ni dung ca c trang v cng phi vit li mt ln. Cch lm ny
khin hc sinh v cng thp thm khi lm bi tp, ch s vit sai mt ch, chng qun
mt vic ti sao phi lm bi tp t lu, chng ch lm bi tp khng mc li. Con tr
va mi bc vo con ng hc tp, bt u mt phong hng.
Li cn c mt v d thm thong hon. Ngy 25 thng 4 nm 2007, mt hc sinh lp
by ti mt trng cp hai n thnh ph Tng Thnh - Qung ng, v ni chuyn trong
gi thi ting Anh, b c gio pht vit t mi, t bi mt n bi mi bn, mi t pht
chp mi ln. Ti hm em hc sinh ny t t.
Rt nhiu ph huynh v gio vin, mt mt yu cu con tr say m hc tp, mt mt li
ly hc tp lm th on bo lc trng pht tr. Khi bi tp bin thnh mt dng c
tra tn, lm sao n khng tr nn ng s trong mt con tr, tr cn c th c thin cm vi
n na khng?
Xt cho cng, t nht c th nhn thy ba vn ca nhng ngi ln ny: Mt l trong
gio dc con tr khng hiu tm l ca tr, khng xem xt n vn hnh ng ca mnh
c i vo lng con tr hay khng, ch tha mn vi s khut phc b ngoi, tm thi ca tr;
hai l khng thch hc, trong tim thc coi hc tp l mt vic kh sai, mi khi tc gin cn
tm dng c tra tn lin ngh n vic lm bi tp; ba l thc quyn uy tr nn hung
hng trc con tr - nhng ngi khng c sc chng li, ci c trong nhn tnh v tnh
bc l ra.
Bi tp mang tnh cht trng pht, tt c u ni l v con tr, thc ra ng lc v
nguyn nhn u tin ca n ch l do ngi ln mun trt bc, n khng lin quan g n
gio dc. N hy hoi ch khng gip ch g cho vic hc tp ca tr. Xt v bn cht, n ch
l mt th on bo lc ca gio vin hoc ph huynh p dng i vi hc sinh.
Bn tnh con tr khng phn cm vi vic lm bi tp, s d sau ny mt s tr bin
thnh ngi khng thch lm bi tp l do trong qu trnh i hc, c bit l giai on tiu
hc, hng th lm bi bp b mt s vic ph hng. B pht lm bi tp, chnh l mt
chiu c hiu qu nht ph hng khu v. V d, Mn Hn ton tch3 ai cng thch n,
nhng nu chng ta i x vi mt ngi bng cch ngy ngy bt anh ta n Mn Hn ton
tch, ng thi quy nh anh ta mi ba buc phi n bao nhiu, n thiu mt ming th s
b pht bng cch bt n thm mt trm ming na - lm nh th mt thi gian th xem,
ngi ny sau ny khi nhn thy thc n khng nn mi l l.

Ti cn tng gp mt gio vin, i vi nhng hc sinh trong lp khng chu nghe li,
c gio ny khng nh cng khng chi, m ch l gi gii lao khng cho choi, gi ln vn
phng bt lm bi tp. Tt xu ca tr c trng tr, nhng nhng hc sinh b c x l
bng cch , gn nh khng bao gi thch hc na.
Mt trng tiu hc n Bc Kinh, yu cu trong v bi tp ca hc sinh khng c
php c mt ch vit sai, nu xut hin mt ch vit sai, khng nhng ch ny phi vit
mt trm ln, m ni dung ca c trang v cng phi vit li mt ln. Cch lm ny
khin hc sinh v cng thp thm khi lm bi tp, ch s vit sai mt ch, chng qun
mt vic ti sao phi lm bi tp t lu, chng ch lm bi tp khng mc li. Con tr
va mi bc vo con ng hc tp, bt u mt phong hng.
Li cn c mt v d thm thong hon. Ngy 25 thng 4 nm 2007, mt hc sinh lp
by ti mt trng cp hai n thnh ph Tng Thnh - Qung ng, v ni chuyn trong
gi thi ting Anh, b c gio pht vit t mi, t bi mt n bi mi bn, mi t pht
chp mi ln. Ti hm em hc sinh ny t t.
Rt nhiu ph huynh v gio vin, mt mt yu cu con tr say m hc tp, mt mt li
ly hc tp lm th on bo lc trng pht tr. Khi bi tp bin thnh mt dng c
tra tn, lm sao n khng tr nn ng s trong mt con tr, tr cn c th c thin cm vi
n na khng?
Xt cho cng, t nht c th nhn thy ba vn ca nhng ngi ln ny: Mt l trong
gio dc con tr khng hiu tm l ca tr, khng xem xt n vn hnh ng ca mnh
c i vo lng con tr hay khng, ch tha mn vi s khut phc b ngoi, tm thi ca tr;
hai l khng thch hc, trong tim thc coi hc tp l mt vic kh sai, mi khi tc gin cn
tm dng c tra tn lin ngh n vic lm bi tp; ba l thc quyn uy tr nn hung
hng trc con tr - nhng ngi khng c sc chng li, ci c trong nhn tnh v tnh
bc l ra.
Bi tp mang tnh cht trng pht, tt c u ni l v con tr, thc ra ng lc v
nguyn nhn u tin ca n ch l do ngi ln mun trt bc, n khng lin quan g n
gio dc. N hy hoi ch khng gip ch g cho vic hc tp ca tr. Xt v bn cht, n ch
l mt th on bo lc ca gio vin hoc ph huynh p dng i vi hc sinh.
Bn tnh con tr khng phn cm vi vic lm bi tp, s d sau ny mt s tr bin
thnh ngi khng thch lm bi tp l do trong qu trnh i hc, c bit l giai on tiu
hc, hng th lm bi bp b mt s vic ph hng. B pht lm bi tp, chnh l mt
chiu c hiu qu nht ph hng khu v. V d, Mn Hn ton tch3 ai cng thch n,
nhng nu chng ta i x vi mt ngi bng cch ngy ngy bt anh ta n Mn Hn ton
tch, ng thi quy nh anh ta mi ba buc phi n bao nhiu, n thiu mt ming th s
b pht bng cch bt n thm mt trm ming na - lm nh th mt thi gian th xem,
ngi ny sau ny khi nhn thy thc n khng nn mi l l.

Ngc li c th suy on ra rng, mun mt ngi no thch v trn trng ci


g, th khng nn cho h qu nhiu, h qu tha mn trong phong din ny, cng khng
th ly lm iu kin trao i hoc th on trng pht, bt anh ta phi chp nhn, m
phi tc ot mt cch thch ng, sau khi thy thiu thn v khng c tha mn, anh
ta mi bit trn trng. ng thi iu quan trng nht l anh ta cm thy vui v, cm
thy mnh t c thnh tch, bit t tn trng mnh trong qu trnh lm vic - ci ny
d l trong hc tp hay cc vic khc, u c th p dng.
Khi Vin Vin vo lp mt, mt ln lm bi tp khng cn thn, ch vit nghing ng,
rt xu. V tnh b c b lic sang, tht s bt ng khi con gi li lm nh vy, ph bnh c
b ch bit lm qua loa cho qua chuyn v yu cu c b vit li. Vin Vin khng chu, t ra
rt bng bnh. ng x bc qu, lin x mt cch th bo trang giy Vin Vin vit c
my dng, yu cu con phi vit li. Vin Vin khc a ln, va khc va bt u vit li, v
c b bit bi tp khng lm khng c. Mt lt sau, b Vin Vin li ng sang xem, pht
hin thy ch vit cn t hon nhng ch trc, dng nh c tnh chng li anh. Anh li
ph bnh con, Vin Vin cng t ra chng i. B Vin Vin v cng tc gin, li x trang
ny i, yu cu con gi phi vit cho nghim tc, nu khng s khng c. Vin Vin li
khc, b bt xung, gin di ni con khng vit na. ng x thy mun, c phn st
rut, lin ging gii l l cho con nghe, ni mun th ny ri, ngy mai cn phi i hc, ch
cn con vit cho cn thn, vit mt ln l p, th khng phi mt nhiu thi gian nh
th. Vin Vin khng thm n nhng li ging gii ca b, vn khng chu vit.
Ti pht hin thy b c b mc mt sai lm, l lm mt vic hon ton tri ngc.
Ti vi bc n, ko ng x ang mt my hm hm ra, cm trang giy b x ln xem, bnh
tnh ni vi Vin Vin: Con vit nh th ny thc s l khng ng, con th nhn xem ch
vit ra ci g th ny. Thy ti cng ni nh vy, Vin Vin cng t ra khng phc, cng t
thi Con khng vit y. Thy c b nh vy, ti vn bnh thn ni: Nu con cho rng
lm bi tp l mt chuyn khng tt th bt u t hm nay, con s khng phi lm bi tp
na.
Ti a tay thu v bi tp ca c b li, lc ny Vin Vin c phn ng ngc, ming h
hc nhn ti. Ti cm v bi tp ca c b ln, gp li, ni: Hc tp l mt vic tt, xem ra
con khng thch hc na. Chnh vi th.... Ti cun trn cun v bi tp trong tay, ging
qu quyt: M s tc quyn lm bi tp ca con, t nay khng cho php con lm bi tp
na!.
Thy ti ni rt nghim tc, Vin Vin cung ln, c gng ging li cun v bi tp.
Chc chn trong lc ny c b ngh n vic nu nh khng lm xong bi tp, ngy mai n
trng s b c gio ph bnh. C b cung n mc tm cht cnh tay ti, king chng ln,
hng ging v bi tp li, ming ni Tr cho con, tr cho con. Ti gi v bi tp ln cao,
khng cho c b vi ti. Ti ni: Con vit ch xu nh vy, khng nghim tc cht no, m
s tc quyn lm bi tp ca con, ng vit na. Vin Vin cung ln nh sp khc, c b
va c gng ging li v bi tp, va ni Con s vit cn thn, m a cho con!.
Nghe thy c b ni nh vy, thi ca ti cng du li, bo c b trc ht cha
c ging v li, m phi ngi xung ni chuyn.

Ti hi: Va ny b bo con vit cho cn thn, con khng chu, hai ln u vit xu
nh vy. M hi con, c phi con cm thy tp trung lm tt bi tp l iu khng tt, vit
xu mi l iu tt ng khng?. Cu tr li ca Vin Vin l khng phi, ni vit p mi
tt.
Ti li hi, C phi lm bi tp rt mt, vit khng cn thn s rt thoi mi khng?.
C b lc u ni khng phi. Ti ngh mt lt, ni mt cch thc s cu th vi con rng:
Vit cn thn v vit khng cn thn c th c mt cht khc bit, vit cn thn phi tp
trung hon, mt nhiu cng sc hon, c ng khng?. C b ni ng, lc ny tm trng
thoi mi hon.
Tip ti li hi: Con cm thy lm bi tp tht cn thn, gn gng trong lng s
thy vui hon hay l vit ba bi cu th trong lng s thy vui hon?. Vin Vin ni vit cn
thn, gn gng trong lng s thy vui hon.
Ti lin c tnh khch tng c b. Nhung vit gn gng khng thoi mi nh vit cu
th. Con xem, vit cu th ch cn cm bt ln gch vi ng trn v l c, vit cn thn
th phi ht sc chm ch, tng nt tng ch tng hng u phi nn nt. M thy vit cu
th s thoi mi hon. Vin Vin ngh mt lt ni: Khng ng, thoi mi nh nhau! Bi
v, bi v....
C b mun din t iu g , nhung khng bit phi dng li nh th no. Ti lin
hi c b: C phi con mun ni, vit p vit xu, u phi dng sc nh nhau. V d mt
ch c nm nt, vit xu vit p u l nm nt, khng t hon cng khng nhiu hon, c
phi nh vy khng?. Ti ni thay cho con nhng iu con mun ni, Vin Vin t ra
rt mng, nh mt sng ngi ni vng, thi t ra v cng thoi mi.
Ti b c b ln i ni: Nh th c ngha l, vit p vit xu u mt sc gn nh
nhau, vit p trong lng s thy vui hon, c ng khng?. Vin Vin ni ng. Cuc ni
chuyn ca chng ti n y rt vui v.
n y, qua cuc ni chuyn, ti gip Vin Vin ch ng din t ra suy ngh bi
tp cn phi lm cn thn. Sau khi t c mc ch ny, ci cn li ch l cng c li
suy ngh cho c b, ng thi cho c b mt nc thang xung.
Ti nhn hai trang giy b ng x x ra ni: Hm nay b cng khng ng, b khng
nn x v bi tp. Hm nay Vin Vin lm bi tp khng cn thn, ng lc c th th
nghim, bit lm bi tp cn thn v lm bi tp cu th phi mt sc nh nhau, nhng vit
cn thn trong lng s thy vui hon. Nu khng th nghim nh vy th lm sao bit c,
con bo c ng thkhng?. Vin Vin gt u, t mnh cng cm thy c l, hng h nhn
b mt ci. ng x ti vi xin li con gi, ni mnh khng nn lm nh vy.
Ti li ni: Chc chn t ngy mai con gi s vit bi cn thn, s khng lm cu th
na u, khin mnh khng vui, c ng khng con?. Vin Vin gt u mt cch khng
nh ni vng.
Ti nhn c b bng nh mt khen ngi v tin tng ni: Nu nh th th m s tr li

v cho con. Xem ra m cng trch nhm Vin Vin ri. Cun v bi tp tng mt, gi
li c nhn li, Vin Vin hon ton khng cn t ra chng i v phn cm trc vic
lm bi tp na, c b m v ra, t v nng niu.
Lc ny ngh n vic con tr d ti phm li c, ti lin tim thm mt mi tim
phng cho con, c gng con c tm trng tt khi i mt vi bi tp, khi xut hin tnh
trng trn c th t mnh iu chnh v mt tm l. Ti lin ni: Nu hm no con khng
mun lm bi tp cn thn th cng c th lm tht u, th th nghim mt ln na, xem
gia lm cn thn v lm u c g khc nhau, cm nhn xem ci no s tt hon. Vin Vin
ni, Khng cn th na u , lm cn thn s tt hon, ti c th nhn ra l c b ni tht
lng.
Ti khng ni g thm na, thom ln m con ri i ra. i sau khi con ln ging i
ng, chng ti mi len ln ly v bi tp ra xem, qu nhin l vit rt ngay ngn. T tr
i, Vin Vin lun lm bi tp cn thn, khng phi chng ti lo lng na.
Ti nghe thy rt nhiu v ph huynh phn nn rng con tr khng chu nghim tc
lm bi tp, lin trao i cch lm pht con khng cho con lm bi tp vi h. Trong
mt s v ph huynh va nghe xong lin lc u, ni: Con ti, nu nh b m pht khng
cho n lm bi tp, c m n mng cht i c, lm g c chuyn ging li v, n khng h
s hm sau b c gio ph bnh.
ng l cng c nhng a tr nh th, nhng hnh vi ny khng cn i din cho
bn tnh ca con tr, ch l mt hu qu khi bn tnh b bp mo nhiu ln. iu m n
phn nh khng phi l vn mt sm mt chiu, m l cn bnh trn ngi a tr
bc vo giai on kh nghim trng. Nguyn nhn gy ra cn bnh ny, phn ln l lc
u khi con tr i mt vi vn khng lm bi tp, gp phi nhng bc ph huynh hoc
c gio gii quyt vn nh b Vin Vin. Mc d cch lm c th c th khc nhau,
nhng tnh cht th bo l nh nhau, tc bt con tr i lm bi tp bng hnh thc pht.
Thi gian lu dn, va khin con tr mt hng th vi bi tp, va lm tn thong n
lng t trng ca tr, khin chng tr nn chn hc v l lm.
Trong qu trnh gio dc con tr s d ngi ln thng xuyn p dng nhng phong
php khng thch hp, khin gio dc bin thnh mt hnh vi mang tnh ph hoi, l do
hai nguyn nhn cn bn nht: Mt l khng tin tng con tr, hai l qu tin tng vo
chnh mnh. Tc trc ht khng tin rng bn nng ca con tr l t trng v c ch tin
th, lo ngi rng nu khng qun gio kp thi, con tr s theo trt xung dc; th hai
l cho rng nhng li ni ca mnh i vi con tr u l nhng li vng ngc, c th gip
con tr tr nn tt hon.
Trc vn ny, mt cu ni ca trit gia Erich Fromm ng cc bc ph huynh
suy ngm hng ngn ln: Mt i lp ca gio dc l thao tng, n xut pht t s thiu
lng tin i vi qu trnh pht trin tim nng ca tr, cho rng ch khi c s ch o ca
ngi ln, nh hng cho tr nn lm vic no, khng nn lm vic no, con tr mi pht
trin bnh thng. Tuy nhin s thao tng ny l sai lm3.
Chnh v vy trong qu trnh qun l tr, ph huynh v gio vin nht thit phi cn

thn, khng nn ng trn mt i lp ca gio dc. Gp mi chuyn c th u phi t hi


mnh rng: Mnh ang gio dc tr hay ang thao tng tr. Mt a tr b thao tng v tnh
s vt c ngh cch chng li s thao tng , n s dn dn t ra th trc li dy ca
ngi ln, sa a, ng tri mt i l tr v lng t trng. Trong qu trnh gio dc tr em
hin nay, lm bi tp l s vic th hin mt cch tp trung nht gio dc hay l thao
tng, trong chuyn ny cn nht l s kim im li mnh ca b m.
Erich Fromm cn ni rng, Vn dng nhng phng php mang tnh ph hoi cng
c kt qu ca bn thn n, tc trn thc t lm thay i mc ch4. Trong bt k chi
tit gio dc c th no, ph huynh nht thit phi xem xt vn thng nht gia mc tiu
v phong php. Coi bi tp nh mt dng c tra tn hay phn thng s dng, y
khng phi l s khc bit nh, ranh gii ca n, quyt nh vic bn i v hng mc ch,
hay i v hng phn mc ch...
Lu c bit
[Gio vin v ph huynh cn iu ng s nhit tnh ca con tr i vi vic lm bi
tp, s dng mt cch thch hp t duy theo chiu ngc, cn kch thch s nhit tnh ca
tr i vi vic lm bi tp, khng nn kch thch s chn ght ca tr i vi cng vic ny.
Bi tp mang tnh cht trng pht, tt c u ni l v con tr, thc ra ng lc v
nguyn nhn u tin ca n ch l ngi ln ang trt bc, khng lin quan g n gio
dc. N ch ph hoi, khng gip ch g cho vic hc tp ca a tr. xt v bn cht, n ch
l mt th on bo lc ca gio vin hoc ph huynh p dng i vi hc sinh.
Mun mt ngi no thch v trn trng ci g, th khng nn cho h qu nhiu,
h qu tha mn trong phong din ny, cng khng th ly lm iu kin trao i
hoc th on trng pht, bt anh ta phi chp nhn, m phi tc ot mt cch thch
ng, sau khi thy thiu thn v khng c tha mn, anh ta mi bit trn trng.
Mt i lp ca gio dc l thao tng, n xut pht t s thiu lng tin i vi qu
trnh pht trin tim nng ca tr, cho rng ch khi c s ch o ca ngi ln, nh hng
cho tr nn lm nhng vic no, khng nn lm nhng vic no, con tr mi pht trin bnh
thng. Tuy nhin s thao tng ny l sai m.]r2
LM BI TP H CON
Lm bi tp h con, khng phi l b m gip con tr gian ln trong vic hc; m l
dng l tr i khng vi mt s sai lm trong gio dc, bng phong php bt c d,
gip con tr c c nhiu thi gian t do hon, tr sng vui v hon, ng thi dy cho
tr bit i mt mt cch thc s cu th vi vic hc. l mt trong nhng bin php
hiu qu nht bo v nim hng th trong hc tp ca tr.
Sau khi Vin Vin i hc cp mt, v c bn chng ti p dng thi khng qun
i vi vic lm bi tp ca c b. Hng ngy c gio giao cho lm bi tp g, c b lm ra
sao, chng ti u khng hi, cng khng kim tra, tt c u c b t sp xp. Trong
vn hon thnh bi tp v nh, Vin Vin cng khng khin chng ti phi lo lng, c b

lun lun rt t gic. Nhng sau mt thi gian, c b bt u t ra chn lm bi tp, phn
nn rng mt ch mi ti sao phi vit nhng ba dng, v ch mi ca bi ny hm kia
vit mt ln, hm qua vit thm mt ln, hm nay li phi vit thm mt ln na.
Mt hm, khi c b li t ra bc bi trong lc lm bi tp, ti lin quay sang tm hiu
ni dung bi tp ngy hm ca c b, cm thy c mt s th thc s khng cn phi
vit, hoc l khng cn phi vit nhiu nh vy. V d ch mi, c gio thng ly dng
lm on v giao bi cho hc sinh, gn nh khng ly s ch lm on v b tr bi
tp. Hoi mt t l hai dng, ba dng, thm ch nm dng.
Ti tin rng mt a tr nu mun ghi nh mt ch th cng khng cn phi vit nhiu
ln nh vy. V th l ti lin bn vi Vin Vin, con n lp gp c gio v ni, liu c th
cn c vo tnh hnh ca mnh, t mnh quyt nh mt ch nn vit my ln th vit, nu
nh con khng mun ni, m s n gp c gio ni. Nghe thy vy Vin Vin lin lc
u. Trc gic ca c b mch bo rng, c gio s khng ng .
Hin nay c ngi ku gi nn b tr loi bi tp c tnh ha cho hc sinh cp mt v
cp hai, nhng gn nh khng c gio vin no lm nh vy. Khng ch v nh th s kh
rc ri, m cn v rt nhiu ngi cho rng khng nn lm nh vy. Nu hc sinh no dm
ni vi gio vin rng em nm ht c cc ni dung ny, c th vit t i mt cht. Chc
chn gio vin s ni, mi ngi hc cng mt lp, ti sao em li c lm t bi tp - hc
tp l kh dch ch khng phi l phc li, vit t tc l c hi ri - quan nim rc ri
ny b rt vo u con tr nh vy, ng thi cng n su vo quan nim ca hc sinh.
Nu qu thc c mt gio vin no ng cho mt hc sinh no vit t i, cc hc
sinh khc cng s ng ln phn i, ti sao li chiu c cho bn y.
Ti hiu c ni kh x ca Vin Vin, cng ngh rng nh th thc s phi thc t.
y khng phi l vn ca mt mn hc, thc hin s v cng kh khn, rt bt tin. Ti
ngh mt lt, ri hi Vin Vin, c phi nhng ch ny con u nhn bit c ht ri, cng
vit c ht ri khng, cm thy khng cn phi vit nhiu ln nh vy ng khng? C b
tr li vng. Ti ni: Thth con ng nhn sch na, m s c cho con vit. Ch cn vit
ng, vit mt ln l c, nu vit khng ng, th vit ba ln, cn li m s vit thay cho
con, nh th c c khng?.
Thy ti ni nh vy, Vin Vin lin nhn ti bng nh mt phc tp, va t ra bt ng
va c v nghi ng, c b khng tin li ti ni lm. Tri tim nh b ca c b chc chn
ang do d, lm nh th c ng khng, nh th c phi l lm iu gi di khng?
Ti hiu c nh mt ca con gi, lin ni mt cch khng nh v bnh thn: Nh
th khng sao ht, hc bi mc ch l nm c bi, c gio bt vit nhiu ln nh vy
khng phi l cc con nm c bi sao, ch cn con nm c ri, th khng phi
vit nhiu nh vy na, con bo th c ng khng?. Vin Vin cm thy ti ni c l,
nhng c b vn lo lng, ni: Nu nh c gio pht hin ra l m vit, c s ph bnh con.
Ti ni: M s c gng vit theo ch ca con, gn nh l c th vit c ging con, chc l
c gio s khng pht hin ra u. Hay l hm nay chng ta th xem?.
Vin Vin va ho hng li va hoi ngi ngng gt gt u.

Bi tp mn ng vn ngy hm tng cng phi vit tm ch mi, mi ch mi vit


hai dng. Trong my ch mi ny ch c mt ch mi Vin Vin khng bit vit, c b lin
vit ch ny ba ln, nhng ch cn li u ch vit mt ln. Lng bi tp ban u l mt
trm su moi ch, gi bin thnh mi mt ch - nh nhng hon bit bao. Ti pht hin
ra rng, khi vit mi mt ch ny, Vin Vin vit rt cn thn, c bit l ch m c b
khng bit vit , chm ch vit ba ln. Ti tin rng vi s nghim tc, chm ch nh vy,
ba ln l cho c b ghi nh cch vit ca ch ny. Cn li u do ti da theo nt ch ca
Vin Vin v vit tht cn thn, c gng khng c gio pht hin ra iu g bt thng.
Ti pht hin ra rng, ngi ln vit lu rt nh nhng, vit mt lc l c mt on
di. Nu vit tng nt tng nt mt, cng mt kh nhiu cng sc. Hon na nu ch ca
bn kh p, nhng li mun vit xu i mt cht, ging nh ch ca tr con, tht khng
d dng cht no.
T tr i ti thng xuyn lm bi tp h con. Mi ln con vit phn no, phn no
cn li do ti vit, chuyn ny nht thit phi do con t quyt nh, ti khng bao gi phn
on thay cho Vin Vin. Lm nh vy, mt l c th con t kim tra mnh, hai l c
b sn lng ghi nh nhng g cn ghi nh, v c b nm c cng nhiu ni dung trong bi
hc, th bi tp phi lm cng t.
Thi gian u b Vin Vin cng khng ng ti lm nh vy, s ti lm h bi
tp cho con s lm h con gi, khin con hnh thnh nn t tng li. Ti ni khng lo,
vi nhng g m ti hiu v Vin Vin, chc chn c b s khng ly nhng bi tp m mnh
cha nm vng ra cho ti lm. Nhng ni dung m c b ti lm thay chc chn l phn
m c b cho rng mnh khng cn thit phi vit. Con tr c quan nim thin c, v bn
tnh ca con ngi l hng ti ci thin n trnh ci c. Mt a tr c tri tim trong sng,
c lng t trng, chc chn s khng th li dng tt ca ngi khc lm nhng iu
gi di.
Thc t qu ng l nh vy, k t khi ti bt u lm bi tp thay cho Vin Vin, c b
cng ngy cng thoi mi trong chuyn lm bi tp. Tm l thoi mi ri, c b li cng t
gic hon. Tt c nhng bi tp i hi c b phi b ra thm mt cht thi gian l hon
thnh, thng thng c b s khng nh ti gip. C b khng bao gi v ni tnh li m
b tr bi tp cho ti. im ny ti cm nhn c trong qu trnh gip con. Chnh v th
mc d ti gip con gi n tn khi c b ln lp by, nhung s ln gip cng khng nhiu
lm. Theo nh ti nh, ngoi giai on u ra, sau ny gn nh mi hc k trung bnh ch
gip ba, bn ln.
Ti pht hin ra rng, lm bi tp h con khng nhng khng xu, m cn c rt nhiu
ci li.
Trc ht l khng bi tp lm kh con, khng con tr cm thy i hc l mt
iu kh s, bo v nim hng th i vi vic hc cho con tr; th hai l c b bit
rng, hc tp l chuyn cn phi thc s cu th nht, va khng phi l gy kh d cho
mnh, cng khng phi l a dua theo ngi khc, iu ny khin c b lm vic thc t
hon, cng s hiu qu hon; ngoi ra, cho c b c gii phng khi bi tp, c nhiu
thi gian ri ri hon lm nhng vic m mnh thch.

Vin Vin khng h b bng chuyn c sch ngoi gi hc, thi cp hai cn b ra rt
nhiu thi gian choi in t, vit trm tiu thuyt. Sau khi vo cp ba, mc d vic hc
rt bn, nhng vn khng gin on vic c sch ngoi, thm ch cn c c tiu thuyt
phin bn ting Anh, c truyn tranh - nhng vic ny u chim khng t thi gian ca c
b, nhng c b vn hon thnh c bi tp cc mn hc mt cch bnh thng, thnh
tch hc tp cng khng ti. C ngi thc mc, lm sao c b li c nhiu thi gian nh
th? Ti ngh, iu ny c lin quan vi vic ngay t nh c b nm bt c cch nhn
nhn vic no l quan trng, vic no khng quan trng, bit da vo tnh hnh thc t ca
mnh iu chnh k hoch hc tp. V vic c sch ngoi nhiu li em li s tin b v
mt kin thc v tr tu cho c b, khin lc hc ca c b ngy cng tt hon, hc cng thoi
mi, hiu qu hon. Tm li, c b lun iu ha rt tt hai cng vic t hc v hon thnh
bi tp c gio giao, bc vo mt vng tun hon tt. y l iu hnh phc hon nhiu so
vi nhng a tr b bi tp lm hng khu v hc, bi tp ch na ting ng h l lm
xong nhung li ko di n hai ting ng h.
y, ti mun nhc nh cc bc ph huynh rng, khi con tr cn ang trong giai
on hc tiu hc, cp hai, cp ba, c bit l giai on tiu hc, nht thit phi ch
con tr c c thi gian hot ng t do, khng nn nhng vic nh lm bi tp, hc
n, hc thm... chim ht qu thi gian ca tr. Hng ngy, cn phi cho tr c thi gian
t do, chng c th t mnh sp xp. Nh gio dc ngi Lin X Vasyl Olexandrovych
Sukhomlynsky cho rng, ging nh khng kh l ci khng th thiu i vi sc khe, i
vi hc sinh, thi gian t do l yu t khng th thiu. Ch khi khng hc sinh dnh ton
b thi gian cho vic hc tp, li rt nhiu thi gian c th t do chi phi, hc sinh ny
mi c th hc tp mt cch thun li. Thi gian ca hc sinh b cc loi bi tp chim cng
nhiu, thi gian tr c th suy ngh v nhng vn c lin quan trc tip vi vic hc s
cng t, vy th kh nng gnh nng qu ln, tt hu trong vic hc ca tr s cng 1T15.
y cn nhc nh rng, thi gian t do tuyt i khng th dng xem ti vi, ti vi
l mt s tri buc khc, i vi con tr thc s l mt cch tiu khin xu. Thi gian ny
c th tr c sch, tm bn choi, hoc chy b, choi bng, choi c cng b m. Bt k
hot ng no c li cho s pht trin v th cht hoc tm l ca tr u tt.
Lm bi tp h con l mt hnh ng khng bnh thng, chc chn s c rt nhiu
bc ph huynh t ra lo lng nh b ca Vin Vin.
Thc ra iu ny phn nh ngi ln c s ng nhn v mt nhn thc i vi con tr.
H khng tin rng bn tnh ca con tr l hng thin, t duy ca h c mt tin sai
lm, cho rng con tr khng c kh nng t kim sot, nu tch khi s gim st ca ngi
ln, cho tr thoi mi t do, con tr s hon ton mt kim sot, s sa a. Cn c bc ph
huynh ni, con ti khng ging nh con ch, con ti rt lu c, nu nh lm bi tp h n
mt ln, t sau khng bit n s ly ra bao ci c nh ti vit h.
Nu qu tht con bn th hin ra nh vy, th vn khng bt ngun t vic bn lm
bi tp h con, cng khng phi l bn tnh ca tr, m l trong thi gian di trc , b
m sng vi con v xy ra mt s vn g . vn ca mi gia nh khng ging
nhau, nhng tnh cht khc nhau khng nhiu, chc chn u do ph huynh thao tc khng
ng, lm tn hi n lng t trng v s t tin ca tr, thng xuyn to ra nhng chuyn

khin tr cm thy c li, khin tr khng hc c cch t tn trng mnh, nn tr mi


cng ngy cng ging mt k lu manh, hng ngy ch tm n nhng vic xu.
Mt a tr t u n cui lun lun c tn trng, chc chn phi l mt ngi
bit t tn t yu mnh, chc chn tr s khng th li dng lng tt ca b m lm bt
k vic g khin chng cm thy xu h.
Gio dc nm trong tng chi tit nh. Chuyn lm h con bi tp chnh l mt trong
hng triu chi tit nh xy ra trong qu trnh b m sng chung vi con, nu x l khng
kho trong tng chi tit, kt qu c th s hon ton ngc li. Trnh x l chi tit c
quyt nh bi phcmg chm gio dc ca b m.
C mt v ph huynh, con anh hc lp bn, bnh thng lun khng thch lm bi
tp, mt mt ph huynh cm thy c gio giao qu nhiu bi tp, mt khc li lun s con
hc khng chc, ngy ngy kim tra gt gao bi tp ca con. Ti k cho anh nghe chuyn
lm bi tp h con, v nh anh cng lm theo.
Con anh khng thch nht l mn ting Anh, anh lin chun b gip con mn hc ny.
Anh ni vi con rng, nhng t mi ting Anh ny khng cn phi vit mi ln theo yu
cu ca c gio, nhng t no con bit vit, ch vit mt ln, t no khng bit th vit ba
ln. Th l con anh lin vit ba ln nhng t cha bit vit, nhng t cn li ch vit mt
ln. V th con tr rt phn khi.
Mt lt sau, anh li n th ti con, mun xem xem nhng t va ny cha bit vit,
vit ba ln nh c cha. Kt qu, vn c hai t con khng vit c. Anh c phn bc,
ni va mi vit xong ti sao li qun nhanh nh vy, v th l lin bt con vit hai t ny
mi t mi ln. Con tr c v khng vui, ni khng phi b bo ch cn vit ba ln sao,
ti sao li bin thnh mi ln. Con tr khng thng ni ngi ln, nh phi hm hc vit
mi ln.
Mt lt sau, ph huynh li n kim tra, t mi va vit xong con li vit sai. Anh rt
tc gin, khng km ch c na lin vn hi con, hai t mi ny con vit mi my
ln ri, ti sao vn cha nh c? Mi t vit thm hai moi ln na!
Lc ny tm l con tr chng i. Anh khng thm quan tm n suy ngh ca con,
ngh n vit hon hai moi ln, kiu g cng phi nh c. Mt iu khin anh khng
th ng c l, mt lt sau n kim tra, con anh vn khng vit c. Anh v cng gin
d, cm thy khng th l gii, trong lc mu nng bc ln u lin yu cu cu con mi
ch vit nm moi ln, ni khng tin l n khng nh c.
Con tr khng chu nghe, nh th tnh ra, lng bi tp cn ln hem so vi lng bi
tp ban u mi t vit mi ln. V th m hai b con ci nhau mt hi. n nc ny,
vic lm bi tp h con cn t hem l khng lm.
Sau khi chuyn xy ra anh lin ku ca vi ti rng, phong php ca ch khng thch
hp vi con ti. Con ti khng hiu bit nh con ch, con ch hiu c tm lng ca b m,
con ti khng lm c iu .

Ti thng thn ni vi anh rng, chuyn ny khng th trch ring con tr c. Thc
ra, trc ht l anh khng to dng c lng tin i vi cch lm ny. Ngay t lc u
anh thiu thnh , anh ch mun dng phoTig php ny th thi ca con th ng
hon l anh mun gip con. Th xem con mnh c c nh con ngi khc khng, ph
huynh va thay i phong php l tr s theo kp ngay. Chnh v th sau khi anh gip con
hon thnh bi tp, lin mun kim tra xem con nh c hay cha. ng thi, trong
tim thc, anh coi vic mnh lm bi tp h con l mt n hu i vi tr, yu cu con phi
dng mt kt qu khin ngi khc phi hi lng bo p mnh ngay lp tc, con ph
lng mong mi ca anh, khng ghi nh, anh lin tc gin, tip sau li s dng th on
trng pht, bt con vit ht ln ny n ln khc. nguyn lm bi tp h con ban u ca
anh l con thot khi ni kh ca bi tp bt hp l, nhng cui cng li bin bi tp
thnh mt cc hnh. Nh th, hnh vi ca anh trc sau mu thun vi nhau, con b
anh thao tng khng bit u m ln. Cu b khng nhng cng thy chn hc, m cn
phn ut trc hnh vi ca ph huynh. Cu b cng khng thch hc, cng khng chu nghe
li b m.
V ph huynh ny trong thi gian ngn rt kh chp nhn li phn tch v ph bnh ca
ti i vi anh, vn khng khng ni, con ti khng ging nh con ch, con ch chm ch,
thch hp vi phong php ny; thng con ti khng chu tm, khng thch hp vi
phong php ny.
Ti ni, ng l con anh khng ging con ti. Trong thi gian di va qua, con anh
phi giy gia kh s di s p bc ca bi tp v s gim st ca b m, cu b quen
vi vic i lp vi bi tp, i lp vi b m. Hin gi t nhin b m thay i cch lm,
nu khng lm tt cng tc t tng, chc chn con tr s c phn khng quen, thiu lng
tin vo vic hc, cng khng dm chc l hc mt lt s nm c ngay. Anh buc phi c
lng kin nhn khc phc tm l cho tr, i tr dn dn thay i.
V ph huynh ny vn ni vi ging rt bc bi rng, nhng sao thng con ti li ngu
nh vy, ti sao vit nhiu ln nh th m vn khng nh? Ti thy n vn khng chu
chuyn tm trong vic hc!
Ti ni, mt t mi vit my chc ln vn khng nh, y thc ra khng lin quan g
n vic con tr ngu hay khng, m lin quan n tinh thn ca tr. Cm gic chn ght s
chn ng mi con ng ca tr nh. Rt nhiu a tr nhn b ngoi rt thng minh lanh
li, ti sao c vo lc hc li n n n mc kh tin, nguyn nhn chnh l nm y.
Nhn t b ngoi, nhng a tr ny thc s khng chuyn tm vo vic hc, nhng vic
con tr chuyn tm hay khng, khng phi t nhin m c. Chuyn tm cng cn phi c
mt s nn tng pht trin, cng cn c mt qu trnh trng thnh v tch ly. K c l
ngi ln, mun chuyn tm vo mt ci g , tin cng buc phi l khng chn
ght, khng bi xch ci . Lm sao mt ngi c th va ght mt vic, li va chuyn
tm vi n c?
Ti thy v ph huynh ny khng ln ting na, dng nh ang suy ngh iu g ,
lin tip tc ni vi anh, trc ht anh phi lm cho con tr khng chn ght vic hc, dn

dn to dng c lng tin v cm hng i vi vic hc, sau mi ni c n chuyn


chuyn tm hay khng chuyn tm. Con anh hc lp bn, vn chn hc c tch
t rt lu ri, chnh v th ci to cng s l mt qu trnh tong i di, tr cng khi lp
trn th qu trnh ny cng di. B m nht thit phi c lng kin tr, tr mt ba nm
hnh thnh nn thi xu, anh mun dng ba ngy thay i l iu khng th.
Ti kin ngh v ph huynh ny nn thay i mt cch lm khc, ch on thun l bt
tay t vic gim bt gnh nng hc hnh cho tr, gip ch on thun l gip , khng
km theo bt k iu kin g khc; ng v b m gip ri, lin yu cu con tr nht thit
phi nm c ton b cc t mi hc trong ngy hm . Cho php con c tm thi
khng bit mt s iu, cho php con c mc li trong bi tp. L b m, nht thit phi
hiu con. i vi chuyn hai t mi vit ri m vn khng t vit ra c, thc ra lc
ny trong lng con tr rt xu h, rt t ti. B m phi thu hiu suy ngh ca con, ni vi
con rng ng st rut, khng bit c th vit thm hai ln na, nu vn cha nm c,
th tm thi mc n i ngy ri tnh sau, c t t. Sau thng qua nhng biu hin v
qua bi tp ca tr tm thy nhng ci c th biu dong, khng nh tr, v d khen ngi
tr lm bi tp sch s hon bnh thng, ni t l cu lm ng trong bi tp nhiu hon
bnh thng, tm li tr lun cm nhn c nim vui trong hc tp, nh th dn dn s
gip tr bt chn ght vic hc.
Lm bi tp h con, khng phi l b m gip con tr gian ln trong vic hc; m l
dng l tr i khng vi mt s sai lm trong gio dc, bng phong php bt c d,
gip con tr c c nhiu thi gian t do hon, tr sng vui v hon, ng thi dy cho
tr bit i mt mt cch thc s cu th i vi vic hc. l mt trong nhng bin php
hiu qu nht bo v nim hng th trong hc tp ca tr.
Chnh v th trc ht trong lng ph huynh phi hon ton tip nhn chuyn ny, sau
mi lm. Nu trong lng bn thiu thnh , vn cm thy ln tn, cm thy c li, th khi
bn lm bn s truyn ti cho tr mt tn hiu khng tt, tr cm thy y l iu c ti.
Chc chn bn khng th giu c s bn khon ca bn trc mt con tr, tr em nhanh
nhy hon c rada, qua nh mt, ging ni ca bn c th nm bt c mi thi chn
thc ca bn.
Hi hc tiu hc, Vin Vin v nh k cho ti nghe mt chuyn rt bun ci.
C mt bn gi pht hin ra v vit mn Ng vn ca mt bn trong lp mi dng ch
c tm ch, cn v ca mnh mt dng c mi ch, lin v nh than th rng, m ca cc
bn khc bit cch mua v, sao lc mua m khng xem mi dng c my ch. M c b
ni m bit ch, lc mua ngi bn hng cn hi mua loi v mt dng c tm ch hay
mi ch, m lin mua cun mt dng c mi ch, khng phi l con vit thm hai
ch cng nh lu sao.
Vit thm hai ch, b m cho rng nh th l c li, con tr li ngh l b thit. Vin
Vin ni c bn phn nh vi c gio vn ny, yu cu nhng bn vit loi v bi tp
mt dng tm ch cng phi vit theo s lng mi ch mi ln, nhng c gio cm thy
nh th c hai ch phi vit xung dng di, cc dng s rt ln xn, khng thng hng
thng li, v th vn vit theo s dng. Rt nhiu bn trong lp Vin Vin v th m phi mt

rt nhiu cng sc tm loi v mt dng c tm ch - con tr b p n mc phi dnh


nhiu cng sc cho nhng chuyn nh th ny.
Ba nghn nm v trc, Khng T a ra ch trong dy hc theo nng khiu.
Gn nh tt c cc nh gio dc v i ca Trung Quc v nc ngoi u a ra ch
trong cn c vo tng trng hp, dy hc theo nhiu phong php khc nhau. Nhng
trong cc hot ng gio dc thc t trong nh trng, c bit l trong trng tiu hc,
cp hai, cp ba, rt t khi thy thy c gio no khng p dng phong php ng lot trong
vn bi tp. Phong php ng lot ny tcmg i on gin, khng mt nhiu thi gi,
nhng cc em buc phi au kh tip nhn do b cng mt khun mu to ra. y l mt
vn rt ln trong gio dc tiu hc, cp hai, cp ba ca Trung Quc hin nay, nhng
nhiu nm qua li vn ng hong tn ti, rt t gio vin hoc ph huynh quan tm n
s bt cp ca n.
Chng ta khng th yu cu x hi to cho mi hc sinh mt phong php gio dc
hon m; nhng vi t cch l ph huynh, chng ta phi c trch nhim to cho con em
mnh mt mi trng gio dc tt nht. Nu cc bc ph huynh c cch no con tr
c gii phng khi gnh nng bi tp nng n, ong nhin l s tt hon. v d thng
qua s c gng ca mnh, thc y nh trng tin hnh ci cch gio dc; hoc thng qua
mt s nh hng no , thc y gii quyt cc chnh sch. Nu khng lm nhng iu
ny, lm bi tp h con cng l mt cch em li hiu qu rt r rt.
Nhn t b ngoi, lm bi tp h con l mt mt bin php bt c d, thc ra quan
trng hon l mt thc gio dc, mt li t duy. Tc l trong vic hc ca con tr, b m
nn p dng thi thc s cu th, gip con tr khc phc mt s kh khn. Mi em hc
sinh sng trong mt mi trng khc nhau, gp cc gio vin khc nhau, s c nhng kh
khn khc nhau. Khng c phong php no l thch hp chung cho tt c cc em, nhung
nht nh phi c mt s phong php c hiu qu. Ch cn bn gip tr mt cch thc s
cu th, t nhin s ny ra rt nhiu bin php tt
iu cui cng m ti mun nhc nh cc bc ph huynh l, cho d dng bin php g,
bn u phi ch , khng nn bin ln lnh thnh ln qu, ng v s bt cn ca mnh
m gy rc ri cho tr. V d lm bi tp h con b c gio pht hin, khin c gio phn
cm, nhn tr bng mt con mt khc, nh th thc s l li bt cp hi.
Lu c bit
[Mi n con vit phn no, phn no cn li do ti vit, chuyn ny nht thit phi do
con t quyt nh, ti khng bao gi phn on thay cho Vin Vin.
Con tr c quan nim thin c, v bn tnh ca con ngi l hng ti ci thin n
trnh ci c. Mt a tr c tri tim trong sng, c lng t trng, chc chn s khng th li
dng tt ca ngi khc lm nhng iu gi di.
Khi con tr cn ang trong giai on hc tiu hc, cp hai, cp ba, c bit l giai on
tiu hc, nht thit phi ch con tr c c thi gian hot ng t do, khng nn
nhng vic nh lm bi tp, hc n, hc thm... chim ht qu thi gian ca tr. Hng

ngy, cn phi cho tr c thi gian t do, chng c th t mnh sp xp.


Mt t mi vit my chc ln vn khng nh, y thc ra khng c lin quan g n
vic con tr ngu hay khng, m lin quan n tinh thn ca tr. Cm gic chn ght s chn
ng mi con ng ca tr nh. Rt nhiu a tr nhn b ngoi rt thng minh lanh li,
ti sao c vo lc hc li n n n mc kh tin, nguyn nhn chnh l nm y.
Con tr c chuyn tm hay khng, khng phi t nhin m c. Chuyn tm cng cn
phi c mt s nn tng pht trin, cng cn c mt qu trnh trng thnh v tch ly.
K c l ngi ln, mun chuyn tm vo mt ci g , tin cng buc phi l khng
chn ght, khng bi xch ci . Lm sao mt ngi c th va ght mt vic, li va
chuyn tm vi n c?]r2
KHNG LM "BI TP BO LC"
[Con ngi c th khin mnh thch nghi vi s n dch, nhng anh ta phi da vo
vic gim i nhn t tr tu v t cht o c thch ng; bn thn con ngi c th thch
ng vi cc yu t vn ha trn y s khng tin tng v i ch nhng phn ng ca
anh ta trc s thch ng ny l tr nn mm yu v thiu tnh sng to; bn thn con
ngi c th thch nghi vi mi trng c ch, nhung trong qu trnh thch nghi ny, con
ngi s mc bnh thn kinh.
ong nhin tr em cng c th thch ng vi bi tp bo lc, nhng trong bi tp bo
lc bao hm s n dch, i ch, c ch, chng s ph hoi mt cch ton din nhn cch
v ch ca con tr.]r2
B pht lm bi tp l chuyn rt nhiu ngi gp phi khi cn ang i hc, c bit l
trong giai on tiu hc.
Khi Vin Vin hc lp bn, mt hm c gio dy ton bt ng a ra mt bi kim tra
nh trong gi hc, yu cu hc sinh chp li mt nh l m c va ging hai ngy trc.
nh l di khong hai mi, ba moi ch, c gio khng giao cho hc sinh v hc thuc
t trc, vo gi hc kim tra t xut, li yu cu khng c sai mt ch, ch cn c mt
ch khng khp vi nguyn vn, th s pht chp li mi ln nh l ngay trong ti hm
. Kt qu c lp u b nh bi, ngi no cng c ch sai hoc t hoc nhiu, chnh v
thbi tp mn ton ca ngy hm , ngoi nhng ni dung thng thng, cn c thm
phn chp li nh l ny mi ln.
Ti hm v n nh, lc lm bi tp, Vin Vin k cho ti nghe chuyn ny, c b
t ra rt ru r trc vic chp li mi ln nh l.
Ti xem li ni dung c b vit trong bi kim tra, i chiu vi nh l trong sch, ch
c my ch khng khp vi nguyn vn, v c bn khng c g sai khc nhiu, v cng c
th nhn ra rng Vin Vin nm c nh l ny. Ti ngh, c gio dy ton c cn thit
phi pht hc sinh nh vy hay khng? Trong sch khng a ra yu cu phi hc thuc
nh l ny, chc chn i ng nhng ngi bin son cng c suy ngh, i vi hc sinh
lp bn, quan trng l hiu, bit ng dng mi l mc ch ca h.

Hc my mc c rt nhiu im bt li, ni n gy tn hi cho tr tu v vic hc ca


hc sinh cng khng c g l qu. Nh gio dc ngi Lin X Vasyl Olexandrovych
Sukhomlynsky khin trch rt nhiu v hnh vi gio vin yu cu hc sinh phi hc mt
cch my mc, ng ni: Hot ng lao ng tr c d dng ca hc sinh, khng ngng
phi hc thuc, thuc mt cch my mc, s gy ra s li nhc trong t duy. Hc sinh ch
bit hc vt, hc mt cch my mc c th ghi nh rt nhiu iu, nhng n khi yu cu
anh ta phi tm ra mt nguyn l c bn trong nhng iu m anh ta ghi nh, mi th
trong u c anh ta u ri ln nh mt m bng bong, n ni anh ta buc phi b tay
trc mt bi tp tr tu c bn. Nu hc sinh khng bit la chn nhng th cn thit
nht ghi nh, th anh ta cng s khng bit cch t duy6.
K c phi hc thuc, hc thuc ri vit mt ln khng tt hay sao, ti sao c phi vit
mi ln? Vit ra mi ln, s phi mt bao nhiu thi gian, qung thi gian ny dng
lm vic khc khng tt hn hay sao. Chng ta thng ni vi con tr rng phi bit qu
trng thi gian, nhng b ra mt, hai ting ng h vit loi bi tp v ngha ny, khng
phi cng l ang lng ph thi gian sao?
iu quan trng nht l, cn phi bo v nim hng th i vi hc tp cho tr, tt c
nhng chuyn khng vui v lin quan n vic hc u phi c gng trnh. Chnh v th ti
ngh, nu bi tp ny c x pht, th khng th vit, khng th chuyn ny khin
c b phn cm vi bi tp.
Ti hi Vin Vin hin ti thuc nh l ny cha, c b ni con thuc ri. Ti bo
con gi vit mt ln vo v bi tp, qu nhin khng sai mt ch. Ti ci ni vi Vin Vin
rng, con thuc ri, khng sai mt ch, vit mt ln l c ri. Ok, bi tp ny con
hon thnh.
Nghe thy vy Vin Vin rt mng, nhng lp tc li ru r ni khng c, c gio yu
cu vit mi ln, vit khng khng c. Ti ni, vi c gio ngh rng cc con cha
thuc, mi yu cu cc con vit mi ln; by gi con thuc ri, khng cn phi vit mi
ln na.
Vin Vin c phn lo lng, ni: Chc chn cc bn trong lp u vit mi ln, nu nh
con khng vit, th c gio s ni con. Ti thy trong tim thc, Vin Vin coi vic lm bi
tp ny l v c gio, y l mt suy ngh ti t bit bao.
Ti ni: Khng sao, ti sao tt c mi ngi u phi vit mi ln. Hin gi con vit
mt ln khng sai mt ch no ri, th khng cn phi vit mi ln na. Hc bi mc
ch l hiu bi, nu t c mc ch ny, ti sao cn phi lng ph thi gian?
Ti ko Vin Vin t ch lm bi tp l v c gio v vi lm bi tp l hiu bi, l
bi dng thi thc s cu th ca c b i vi vic hc.
Vin Vin vn rt lo lng, s ngy mai c gio nhn thy c b ch vit mt ln, s mng
c b. Ti v c b t ra mi gi thit, nu khng vit mi ln, ngy mai c th c gio
s bc mnh, ph bnh vi cu vn cn l chuyn nh, c th cn b pht ng gc lp, cng
c th s mi ph huynh n trng. Ti khch l Vin Vin ni, ngy mai nu c gio hi

ti sao ch vit mt ln, con ni vi c rng m em khng cho em vit nhiu ln nh vy,
trch nhim ln m. Nu c gio ph bnh, con c ngoan ngon lng nghe, khng ni g c;
nu c bt ng pht, th con ng; nu c gio yu cu mi ph huynh n, con hy gi
in thoi cho m, m s n ni chuyn, gii thch cho c. Cho d th no, con cng khng
cn phi qu bn tm, bi v con khng lm sai iu g c.
Nghe ti ni nh vy, mc d vn cn bn khon, nhng v khng tm c cch no
tt hon, Vin Vin ng .
Trong hai s la chn con tr phi hon thnh bi tp mt cch kh s v b c gio
ph bnh, ti th chn cch la chn th hai. Trong thc t ti gp nhiu bc ph huynh,
r rng h bit c mt s gio vin b tr bi tp bo lc, nhng li va trch mc gio vin,
va khng ngng c thc con tr mau lm bi tp, s con tr vit khng xong ngy mai s
b c gio ph bnh. Lm nh vy thc ra l o ln gi tr quan ca con tr, coi ng c
gio ph bnh l s la chn hng u, coi s tri nghim c nhn v tinh thn thc s cu
th ca con tr l s la chn th hai.
Gi th din cho tr, tr khng b c gio ph bnh trc mt bn b trong lp - y
ong nhin l iu quan trng, nhng iu ny ph hoi tnh mc ch ca bn thn
bi tp, con tr dn dn tr nn gi di trong hc tp, mt i nim hng th trong hc
tp, li cn dy con tr cch bit ly lng quyn uy. Lm nh vy thc ra s tn tht nhiu
hon.
ong nhin trong lng ti rt khng mong mun con gi b c gio ph bnh, nhng
thc s khng ngh ra c cch no hay hon. Khng phi l ti khng th vit thay cho
con, nhung bi tp ny ngy hm nay khng ging nh nhng bi tp bnh thng m ti
vit h Vin Vin, bi tp ngy hm nay mang tnh trng pht r rt, ti khng mun vit.
Ti mun Vin Vin bit rng, khng th ly bi tp ra trng pht, phi ni khng
vi loi bi tp ny.
Vin Vin vn t ra cha yn tm, nhung thy ti rt bnh tnh, c b cng tin tng
vo m, ch vit mt ln. Lc ny ngh n vic lp con gi c bao nhiu bn nh, bn tay
nh nhn cm bt, phi vit nh l ht ln ny n ln khc, trong lng ti thy au
nhi. Hai, ba trm ch, i vi ngi ln khng c ngha l g, nhng nhng a tr mi
hc lp bn ny, vit ra mi ln vi mt tm trng s hi v chn ght, chc chn nh l
ny cng s khng th n su vo u c chng.
Hm sau ti c quan mt ngy, khng nhn c in thoi ca c gio gi n,
tng rng khng cn chuyn g na. Kt qu ti n va v n nh, va nhn thy ti
Vin Vin chc khc, ni hm nay va vo gi ton, cu u tin m c gio ni l Hm
qua ai cha vit mi ln nh l th ng dy!. Khng cho c b c hi gii thch
no. Vin Vin v by, tm bn khc ng dy, c gio khng nhng pht cc em ng mt
tit hc, m cn yu cu my em ny ngay ti hm v nh vit mt ln ton b cc nh
l trong c cun sch ton, ng thi ni nu nh khng vit , ngy mai s phi vit hai
ln, nu vn cha th phi vit bn ln.
Vin Vin ni vi v trch mc, th hm qua vit mi ln cn hon, hm nay phi

vit nhiu ln nh vy.


Ti lt sch con gi ra xem, sau gp sch li ri t ln bn, ni vi c b bng ging
rt thoi mi, bi tp ny con khng cn phi vit, mt ch cng khng phi vit. Vin Vin
sng st trn trn mt nhn ti.
Ti ni: Con xem, va mi vo u nm hc, mn ton mi hc c mt t ni dung
nh th ny, nh l ny con hc thuc v vit c ri, khng cn phi vit na; ni
dung pha sau th cha hc, vit mt ln lm g? Khng cn phi i lm nhng vic v
ngha.
Vin Vin ni khng c, nu nh hm nay khng vit, ngy mai s phi vit hai ln.
Lc ni ra cu ny, nh mt c b l r v lo lng, bi tp mn ton trong mt con tr tr
nn ng s nh vy. y l iu m ti lo lng nht.
Lm th no bo v c tnh cm ca con gi i vi mn hc ny, khi ngh n
mn ton c b s c thin cm, ch khng phi ch ngh n c gio dy ton v bi tp
trng pht? Gi tr quan ca con tr cha chn chn, trong thm tm chng u sng bi
thy c gio, nu ti ch dy con khng nghe li c gio, c th trong lng c b s cm thy
hoi c ti. Chnh v th ti ngh xem nn lm th no c b thc s hiu ra vn , nhn
thc ng n chuyn ny, gim n mc thp nht nhng tn thong do chuyn ny gy
ra.
Ti ngh n vic bnh thng Vin Vin thch n nht l bnh quy, lin dng th c b
thch nht ny hi: Con thch n bnh quy ng khng, con cm thy mi ngy n my
chic th c? Vin Vin rt kinh ngc v t nhin ti li ni n chuyn n bnh quy,
nhng vn tr li: Nm chic .
Ti ni: Mi ngy t nht n mi chic c c khng?. Bnh thng ti c hn ch
lng bnh quy m c b n, trung bnh mi ngy c b ch n hai, ba chic. Ti ni nh vy
khin c b cng ngc nhin hon, tr li mt cch va ho hng va c phn ngi ngng,
nhiu qu , n by chic - c b ly con s gia, chc chn l mun c n thm my
chic.
Ti nghim tc ni, khng, nu con khng n mi chic, m s pht con n hai
moi chic, nu vn cha s pht n nm moi chic, nu nh khng n c nm
moi chic, s pht con n mt trm chic. Nh th c c khng?
Chc chn c b s cm thy ti va tn nhn va khng th l gii, nhn ti vi v
sng st, khng bit phi ni g, chic bnh quy ng yu lp tc tr nn ng s.
Ti thom ln m c b ni, thc ra, lm bi tp ton cng ging nh n bnh quy, nu
lng bi tp m c gio giao v nh va phi, th n l mt chuyn tt, nu c giao qu
nhiu, th khng cn tt na, c ng khng? Vin Vin gt u nh ang suy ngh g, c b
c v hiu ra vn . Ti li ni, trong chuyn ny c gio lm khng ng, giao bi
tp nh th l khng tt. Nu m bt con mt lc n lin mt trm chic bnh quy con
khng chu, th c gio giao nhiu bi tp bt hp l nh vy, cc con cng khng cn phi

lm theo yu cu ca c. Khng lm l ng, lm mi l khng ng. Bi tp cng ging


nh bnh quy, bn thn chng u l nhng ci tt, chng ta khng nn bin mt ci tt
thnh mt ci xu, c ng khng?
Ln ny Vin Vin hon ton hiu ra vn , v mt cng thoi mi hon. C b vn
cn hoi lo lng, hi ti nu nh ngy no c gio cng bt chp nh l th th no. Ti hiu
c suy ngh ca con gi, d v l c b c hiu n u, cng khng th c can m
ngy ngy n trng chng i li c gio, khng mun ngy ngy b pht ng gc lp v
ph bnh. Ti ni, sng ngy mai m s a con n trng, tm c gio gii thch vi c,
nu nh c hiu ra c lm mt lng bi tp thch hp mi tt cho con th chc chn c
s khng lm kh con na. Nghe ti ni nh vy, Vin Vin t ra yn tm hcm rt nhiu.
Con gi tin rng ti s gip c con gi gii quyt vn , s khng lm mi vic tr nn
ti t.
Sng hm sau ti xin ngh c quan ri i gp c gio dy ton, c gio ny tm ba
moi, bn mi tui, v mt lnh lng. Ti thm d nhc n bi tp ca Vin Vin, nhng
cm thy khng c kh nng trao i. Va nghe ra n y ca ti, c gio lin t
thi rt gay gt, va ni rng c b ra bao tm huyt dy hc sinh, ch s hc sinh
c vn nh g trong vic hc; li va phn nn hin nay ph huynh khng hiu gio vin,
phn nn hc sinh khng chu chm ch hc hnh. C gio ni chuyn vi ti vi v mt
hm hm, dng nh trong lng c c mt thng thuc n, ch cn ti hoi s trong li
ni, l c th chm ngi, khin c n tung.
Ti rt s gy xung t trong quan h vi c gio, lin dng tai lng nghe, mm ci gt
g, t ra rt khim tn nghe li gio hun ca c, m mi trch nhim v pha mnh. Thi
ca ti cui cng dp tt c con gin ca c gio, thi ca c c phn du tr
li. Ti li mt ln na ko gn li quan h vi c, cui cng c ni s khng tra kho v
bi tp ln ny na. Haizz, ti cho rng cch lm ca mnh cng khng hay ho g, nhng vi
t cch l ph huynh, trong tnh hung , khng bit ngoi vic lm nh th, cn c cch
g khc khng.
Ti rt hiu c gio dy ton ny, v mt ch quan l c rt mun dy tt mn ton,
nhng do nn tng vn ha khng su - iu ny c th nhn thy rt r thng qua cuc ni
chuyn vi c - khin c lc bt tng tm trong vic dy ton. Mt ngi c lc hc thp
thc ra cng s khng bit cch dy ngi khc nn hc nh th no, iu ny cng khin
cho c mt mt p dng nhng bin php ngu xun dy hc, mt khc trong lng li rt
t ti, thng xuyn c nhng cch lm bin thi.
V d, trn lp c c my cch tr v bi tp cho hc sinh. Nu lm ng ton b, c s
giao v tn tay cho hc sinh; nu c cu sai, s nm v xung t, hc sinh ci xung
nht; nu hc sinh c nhiu cu sai, khng nhng nm v bi tp xung t, m cn vo m
hc sinh. Vin Vin b c vo mt ln v khc. Nh trng nghim cm gio vin nh
hc sinh, c gio ny ch c th p dng cch cu vo. V chuyn ny ti tng gi in
thoi phn nh ln hiu trng nh trng, hiu trng ni cm n s phn nh ca ph
huynh v s xung kim ra, nhng s vic khng c g thay i.
Trc mt nhng ngi gio vin nh vy, ph huynh bit lm g hn. Ti ch c th

tm mt s c hi tip xc vi c gio ny, c gng to quan h tt vi c, khi ln sau


xy ra chuyn g, tin ni chuyn vi c hon.
Nhung ti khng th ni vi Vin Vin nhng suy ngh v cch lm ca mnh. Hm
v n nh ti ch ni vi c b rng m gp c gio dy ton, ni c cng thc ra c
rng chp nhiu nh l nh vy khng lm g, ng khng phi chp na. Cn nhng
ci khc ti khng ni g, con tr c ngh on gin nh vy, ch cn gip con gii quyt
c vn l tt ri.
Hin nay rt nhiu hc sinh phi chu sc p ca bi tp bo lc nhiu mc khc
nhau, khng ch do nh trng giao, m cn do ph huynh giao, c bc ph huynh gin ln,
cng dng bi tp trng pht con tr. Bn cht ca bi tp bo lc l s n dch ca gio
vin v ph huynh i vi con tr.
Nh trit hc Erich Fromm ni, con ngi c th khin mnh thch nghi vi s n dch,
nhng anh ta phi da vo vic gim i nhn t tr tu v t cht o c thch ng; bn
thn con ngi c th thch ng vi nhng yu t vn ha trn y s khng tin tng v
i ch nhng phn ng ca anh ta i vi s thch ng ny l tr nn mm yu v thiu
tnh sng to; bn thn con ngi c th thch nghi vi mi trng c ch, nhng trong
qu trnh thch nghi ny, con ngi s mc bnh thn kinh7. ng nhin tr em cng c
th thch ng vi bi tp bo lc, nhung trong bi tp bo lc bao hm s n dch, i ch
v s c ch, chng s ph hoi mt cch ton din nhn cch v ch ca con tr.
Trc ht ph huynh nht thit phi ch , bn thn mnh tuyt i khng c a
ra bi tp bo lc; ng thi cng phi ng h con tr ni khng vi loi bi tp ny t pha
nh trng. Ph huynh phi tch cc tm kim c hi trao i vi nh trng, gio vin, c
th tm gio vin ni chuyn, c th phn nh vi nh trng, cng c th t mnh ngh
cch bo v con tr. Rt nhiu ph huynh va phn nn, on trch gio vin giao qu
nhiu bi tp bt hp l, va nhn con tr kh s trc loi bi tp ny m bung tay ng
nhn, t ra bt lc, y l iu t nht.
Trong nhm bn cng trng tiu hc ca Vin Vin c lu truyn mt cu chuyn
ci nh sau. C hai a tr nh nhau, b c gio pht vit mt trm ln tn ca mnh.
Trong mt hc sinh vit rt nhanh v c th ra v, hc sinh cn li vit rt lu m vn
cha xong. C gio ph bnh cu vit qu chm. Cu b ny m c mt lc, cui cng mnh
dn ni vi c gio rng: C oi, nh th khng cng bng, tn bn y ch c hai ch l Vu
Nht, cn tn em l A B La-Kh Y Ngi T- Lc c Li c La Hch - Tt c cc ph
huynh v gio vin, sau khi ci vui v u cn phi kim im li mnh!
Lu c bit

[Bi tp khng th dng trng pht, cn phi bit ni khng vi dng bi tp


ny.
Nu m bt con mt lc n lin mt trm chic bnh quy con khng chu, th c gio
giao nhiu bi tp bt hp l nh vy, cc con cng khng cn phi lm theo yu cu ca c.

Khng lm l ng, lm mi l khng ng. Bi tp cng ging nh bnh quy, bn


thn chng u l nhng ci tt, chng ta khng nn bin mt ci tt thnh mt ci xu.
Rt nhiu ph huynh va phn nn, on trch gio vin giao qu nhiu bi tp bt hp
l, va nhn con tr kh s trc loi bi tp ny m bung tay ng nhn, t ra bt lc, y
l iu t nht.]r2
HC TP KHNG NN "CC KH N LC"
[Mt ngi khng th va ght mt chuyn ng thi li c th lm tt chuyn .
Khng quan tm n yu t bi dng trong mi trng, ch yu cu con tr c tinh
thn chu kh theo kin ch quan ca mnh, iu ny v l nh vic cho rng c th v
c mt nm tin trong khng trung, y l cch lm ca ch ngha duy tm in hnh.]r2
Di mc ny ti mun bn n vn lm th no bi dng cho tr tnh chm
hc.
T trc n nay, mt khi nim ph bin nht lin quan n hc tp chnh l hc tp
phi cc kh. Rt nhiu bc ph huynh ngay t khi con cn nh rt vo u chng quan
nim ny, yu cu con phi cc kh. Khng t bc ph huynh trc khi con vo lp mt
nhc nh rng, sau khi i hc khng c chi thoi mi na, phi chm ch hc tp.
Sau khi i hc, tr khng ngng c dy d trong hc tp phi cc kh n lc, ng thi
trong hot ng hc tp c th cng yu cu tr phi lm nh vy, mong bi dng cho
tr mt thi hc tp tt.
Ti cho rng bi dng cho con tr tnh cn c chm ch trong hc tp l iu cn thit,
nhng dng cch ni v li t duy cc kh yu cu con tr, th chng khc g ang lm hai
vic tri ngc nhau.
Nhc n nhng thi hc tp nh cc kh hay chu kh, chng ta quen vi vic
thng thc tinh thn bn b bt khut m n biu t, lun lun coi nh v kh (ng)
khin ngi ta khng thch bao hm trong . L ngi ln, khi xem xt n mi quan h
nhn qu ca mt vn , s v kt qu m chu ng s kh s ca qu trnh. Ph bin
kinh nghim ny sang con tr, yu cu tr phi tip nhn ci kh ca qu trnh hc tp, i
li v ngt ca thnh tch hc lp - li t duy ny v mt logic s khng th ch trch im
g, nhng n ch con tr, li d dng bin thnh mt s m th khng tt.
Gn chuyn hc tp vi mt cm gic ng khin ngi ta khng my d chu s
khin tr cm thy c cht g khng vui khi ngh n vic hc. Ai l ngi thch v ng
ch? Mt ngi v mt mc tiu no m phi chu kh, th anh ta buc phi c l tr
v ngh lc. L tr v ngh lc ny, ngay c ngi ln khng phi ngi no cng c hoc
vic no cng c th b ra c, dng n yu cu con tr, li cng khng thch hp.
Bn tnh ca con ngi l trnh ci kh, hng v nim vui, con tr li cng nh vy.
Nhng th cm thy ngt tr s thch, nhng th cm thy ng tr s ght.

vn chng ta mun tr thch hc, nhng li bin qu trnh hc thnh mt ci bnh


ng, ch tng tng kt qu l mt chic bnh ngt, bt tr ngy ngy n bnh ng
nhng li phi ngh v bnh ngt - qu trnh ngy ngy i km bn tr mt cch c th v
chn thc, nhng mc tiu li xa vi h v. Khi con tr cm thy chn ght khi phi n
bnh ng, lin b ph bnh l khng chu c kh cc, b yu cu phi dng v ngt
trong tng tng che lp cm gic ng chn thc ny. Con tr khng c kh nng
phn bc s dy d ca ngi ln, m ch cm nhn c s khng hi ha trong , cm
nhn c s bt lc ca mnh, cm thy t y lng mnh chn ght ci ng.
Mt ngi khng th va ght mt chuyn ng thi li c th lm tt chuyn .
Nghe ni trong Chin tranh Th gii th hai, mt ngi th ng h tt nht ca Thy
S b p buc phi lm cho c quc x mt l ng h cht lng cao. Mc d anh ta b
ra kh nhiu cng sc, nhng li khng th t c trnh nh trc chin tranh. Bn
thn anh ta cng khng bit ti sao li nh vy. Sau nh tm l hc phn tch rng,
l do tm trng ca anh khi lm ng h khng ging nhau. y chnh l sc mnh ca tinh
thn.
Nh gio dc John Dewey cho rng, trong gio dc, Mc ch v phong php phn
tch nhau n mc no, ngha ca hot ng s gim n mc , ng thi khin
hot ng tr thnh mt hnh thc lao ng kh cc, mt ngi ch cn c kh nng n
trnh s n trnh8. iu ny c th gii thch v sao ph huynh cng yu cu con tr phi
chm ch hc tp, con tr cng khng ho hng vi vic hc.
Ngi ln ch trch con tr khng cc kh l chuyn rt d dng, i km vi l ph
bnh con tr khng hiu bit. Dng nh con tr khng bit mt tt ca vic hc hnh
chm ch, v th l ni cho con tr ht ln ny n ln khc rng hc tp phi cc kh n
lc.
y thc s l qu coi thng con tr. Khng phi tr em khng bit hc hnh cc kh
s em li thnh tch cao, m ch l do tr khng lm c iu . Khi vic hc khng gi
m c cho tr nhng tri nghim vui v, tr s khng th iu ng tinh thn ch ng
ca mnh c, v tnh biu hin ra nhiu tnh xu nh li nhc, khng chu c cc
kh, khng chm ch - rt nhiu ngi cho rng y l bn tnh ca mt s a tr v tch
s, nhng thc ra ch tin th thin bm ca tr b bp mo i.
Nhng a tr khng cc kh dng nh thng xuyn qun chuyn hc tp, chng
lun dnh thi gian cho nhng vic nh xem ti vi, choi in t, bng, gi in thoi...,
thm ch l ngi m khng bit lm g, t ra khng h c ch tin th. Ngi ln ph bnh
tr, tr t ra l lm khng thm quan tm. i vi tnh hung ny, ph huynh khng nn
nhn nhn mt cch ring l vn , khng nn quy trch nhim mt cch on gin ln u
con tr.
Thc t l mi a tr u mun mnh hc tp tt hon, mun lm b m hi lng,
mun c ngi ln khen ngi. V con ngi cn c mt bn tnh tri sinh, l c ch
tin th. Nu mt s a tr t ra khng c ch tin th trong vic hc, khng phi l do
thiu bn tnh , m l do dn dn b mt i trong qu trnh trng thnh sau ny.

John Devvey cho rng, i vi con tr, vui choi v hc tp vn khng xung t vi
nhau, trong iu kin bnh thng tr c kh nng iu ha mi quan h gia hai yu
t ny. Nu mt a tr ch thch choi m khng thch hc, khin hai yu t ny xung t
vi nhau, iu chng t mi trng gio dc ca tr c mt ci g khng tt nh
hng n tr. ng pht hin ra rng, Phm l phi lm nhng cng vic cc nhc, hoc l
cn phi hon thnh nhng nhim v, cng vic do bn ngoi p buc, yu cu c vui
choi s tn ti. Chnh v th m i ni rng, do ngi ln m th vic hc l mt cng vic
cc nhc, hoc dng cc phng php khng ng ph hoi nim hng th i vi vic
hc tp ca tr, khin hc tp tr thnh mt cng vic cc nhc, con tr m i mun n
trnh, mi mun choi bi mt cch v v lng ph thi gian, tr nn khng bit th no
l hay l d na.
B m v gio vin nn nghin cu c im ca tr em, thu hiu tm l ca tr, ch
bi dng tinh thn hiu hc cho tr t tnh cm hc tp. Tr em rt yu ui v l loi,
ng nn coi tr l v anh hng c th khc phc mi kh khn v khng ngng yu cu tr,
ng nn ly s cc kh lm kh tr. Yu cu tr phi c tinh thn nm mt nm gai
ng ngha vi vic yu cu mt con chim non va mi thot ra khi v trng ct cnh bay
ln trn bu tri xanh; khng quan tm n yu t bi dng trong mi trng, ch yu
cu con tr c tinh thn chu kh theo kin ch quan ca mnh, iu ny v l nh vic
cho rng c th v c mt nm tin trong khng trung, y l cch lm ca ch ngha
duy tm in hnh.
Chu kh l mt phm cht hc tp chn chn, n khng t nhin m c, n c
pht trin trn mnh t ca l tr v nim say m. C nhng a tr ln cp ba, chun
b thi i hc ri m vn khng chu chm ch hc tp, chng t phm cht hc tp ca em
ch dng li giai on nh tui, s nh tr trong pht trin ny l do t nh n ln,
trong vic hc tr khng hnh thnh c nim say m, v mt t tng khng pht trin
c l tr. S nh tr trong vic pht trin ny, chc chn c lin quan n thi v
phng php gio dc ca b m.
Nhng mu thun ch yu m con tr phi gii quyt trong cc giai on hc tp khc
nhau s khc nhau, i vi th ch gio dc trong giai on hin nay ca Trung Quc, ti
cho rng giai on tiu hc ch yu gii quyt vn nim say m hc tp, giai on cp hai
ch yu gii quyt vn phng php hc tp, giai on cp ba m i l vn chuyn cn,
chm ch.
T nim say m, phng php n s chuyn cn, l mi quan h nhn qu, nu yu t
pha trc khng tn ti, yu t pha sau s khng th c thc hin mt cch tt nht.
Trong mi qu trnh hc tp, chng cng khng th tch bit nhau hon ton, m l cng
tn ti trong tng giai on; xt theo chiu ngang, cng l mt trnh t nh vy. Chnh v
th, trong mi hot ng hc, nim say m ng vai tr v cng quan trng, bo v v
chm sc tt nim say m, mi c th to ra c phng php, c c nim say m v
phng php, m i c th to ra tnh chuyn cn, chm ch.
L tr hc tp c hnh thnh dn dn, mu thun ch yu ca cc thi k khc nhau
c gii quyt n tha, phm cht hc tp mi tt c.

ng nhin, kh nng ca ph huynh cng l hu hn, chng ta cha chc c


kh nng tr cm thy hc l mt chuyn th v, nhng t nht phi dng nh mt v
hnh ng ca chng ta bo vi tr rng, hc l vic khng kh. C th chng ta khng
c kh nng lm cho tr nhit tnh vi vic hc nh khi bng hoc choi in t,
nhng t nht phi khin tr cm thy chuyn ny bnh thng v cn thit nh n cm v
i ng. iu ny i hi chng ta phi khng ngng suy ngh trong qu trnh qun l tr,
khi ni chuyn vi tr cn phi quan tm n nhng li ni ngm ca mnh, cm nhn xem
li ni ca mnh rt cc s truyn ti cho tr thng tin g.
Trong vic bi dng cho tr tnh chm hc, khng nn nhn mnh ci kh, m phi
c gng xa i ci kh - khng nn ni vi tr hc tp l kh, cng khng nn gy sc p
cho tr, trnh tr cm thy bun kh trong vic hc.
Sau khi ln cp ba, Vin Vin hc hnh rt mt, thnh thong c b cng phn nn mt
qu v t ra xao nhng. Con tr vn cm thy kh ri, lc ny b m cng khng nn
dng nhng li thuyt gio nh khng bit chu kh con kh cng thm kh, lc
ny cn phi ngh cch lm gim s tri nghim i vi ci kh ca tr, nhc nh tr rng
hc khng kh.
Ti p dng hai cch gip Vin Vin.
Mt l tm mt s ti liu ni v kinh nghim ca cc th khoa kha trc, c bit l
nhng bi ni v s chu kh chuyn cn, c b hiu rng tt c nhng bn t c
thnh tch cao, khng c ai l khng chuyn cn, chm ch. B ngoi y c v nh l nhn
mnh hc tp phi cc kh, nhng trn thc t li lm gim bt cm nhn ca c b v ci
kh. Nu cc th khoa chm ch nh vy th s chm ch ca mnh cng l iu bnh
thng. Trong qu trnh ny, ti ch khng yu cu con phi chu kh, chm ch.
Hai l cng con c cun Cu chuyn khoa hc, mc d ln cp ba vic hc hnh rt
bn, nhng ti vn gi cho con nn c cun sch ny. Cun sch ny bin son rt hay,
n trnh by khi qut qu trnh pht trin ca cc ngnh ton hc, ha hc, vt l, y hc,
bng rt nhiu cu chuyn sinh ng ni ln nhng vn kh khn trong cc ngnh hc
ny. Qua Vin Vin thy c rng s tch ly cc kin thc khoa hc ca nhn loi tht
khng n gin, d dng cht no, ch ring vic pht hin kh xy phi tri qua bao
nhiu nm thng, bao nhiu kh khn trc tr. Ngh th xem, gi y mnh ch vic cm
mt cun sch gio khoa mng c ht nhng thnh tu v i ca cc bc tin bi, t
c b s cm thy mnh rt may mn - mnh ch l ngi hng th nhng thnh qu v
i ny, c g l kh ch.
Ti lm nhng iu ny, chng qua l mun Vin Vin ng trn tm cao nhn nhn
s vic, c th chu kh cc chm ch, nhng li khng cm thy kh. Hc sinh cp ba c
c l tr kh chn chn, nhn thc ca c b cng c th gi ln ngh lc ca c b, v
ngh lc c th gim bt cm gic kh s.
Nm lp mi mt, lp mi hai, mi ngy Vin Vin hc mi my ting ng h,
v cng t gic, khng bao gi lng ph thi gian mt cch v li. Trung bnh mi ngy
c b ng su ting ng h, nm lp mi hai phi ung c ph cho u c tnh to. Sau

khi k thi i hc kt thc, ti hi c b c cm thy hc nh th qu kh hay khng, c b


ni c c hi dn mi sc lc ca mnh lm mt vic, c hiu mt cch r rng bao
nhiu kin thc, cng thy rt th v; ch cm thy mnh nn chm ch, cn khng cm thy
kh
Sau khi k thi i hc kt thc, rt nhiu em nh va thot ra khi a ngc, c ngi
ch mun x ht sch v. Vin Vin thy l l ti sao mnh li khng c cm gic ny, dng
nh cuc sng vn nh nhng ngy trc, chng qua l ni dung sng khng ging nhau.
iu ny c l l do trc khi thi i hc c b khng c cm gic v cng c ch, v cng
mt mi .
Ti pht hin ra rng, ni vi ph huynh tr cc kh, thng thng d c h
chp nhn; nu ni vi h rng khng nn ni vi con chuyn cc kh, ph huynh
thng khng thch nghe, thm ch l phn cm.
C l l do t tng cc kh hc hnh n su vo u c con ngi; cn cch ni
khng nn cc kh cn qu mi m, thng thng ch da vo cm gic con ngi t
chi ch khng chu i tm hiu su. V mt nguyn nhn na l, ni n cc kh hc
hnh l n phng thay i con tr, y l iu ph huynh mong mun; nhng khng
ni n cc kh m li bt con tr phi t n cc kh, trc ht ngi phi thay i l
ph huynh, thng thng ph huynh s bi xch iu ny, v con ngi khng thch b
ngi khc lm cho mnh thay i.
C mt c gio cp ba k vi ti mt cu chuyn nh th ny. Mt em nam sinh ca
trng c t c thnh tch rt cao trong k thi i hc, ph huynh ca em ny c mi
n trao i kinh nghim vi cc bc ph huynh trong trng v vn nui dy con
nh th no. Kinh nghim m v ph huynh ny tng kt l: Khng c b quyt g khc, ch
l bt p con phi chm ch.
Ch ni trong nh v sinh nh ch cng c t sch ting Anh, con tr ngay c trong
lc i v sinh cng khng lng ph thi gian. Kinh nghim ca bc ph huynh ny c
ng o cc bc ph huynh khc tn thng, kt qu l rt nhiu bc ph huynh v n
nh u bt p con mnh phi hc, khi con i v sinh cng nht vo tay con mt cun sch.
Khng t ph huynh thc hin rt tt, rt c phong cch trong vic gio dc con, chnh
nhng chi tit nh trong cuc sng thng nht to nn s thnh cng cho con tr.
Nhng khi tng kt kinh nghim, rt nhiu ph huynh khng bit cch nm bt chi tit,
khng pht hin ra nhng im tinh ty trong hnh ng ca mnh, thng ch theo thi c
ni ra mt s im b ngoi. Ti tin rng iu p con phi chm ch m v ph huynh
ny ni l s tht, nhng ch ch trnh by mt cch ring l mt vn . Gn nh ti c th
khng nh rng, chc chn ch c nhng cch lm thng minh thc s cao tay hn phng
php ny, nu khng, mi my nm con tr hc hnh, chc chn s khng th t c
kt qu nh ngy hm nay.
Khng phi ch khng mun ni vi ngi khc m c th l ch khng bit cch tng
kt. iu ny cng ging nh nhng cun sch v gio dc gia nh do mt s bc ph
huynh thnh cng vit hin ang c bn trn th trng, s thnh cng ca ph huynh

l c tht, nhng phng php c nu trong sch cng khng phi l gi, ch c iu do
s hn ch v chuyn ngnh hoc kh nng din t, ph huynh khng cht lc, khng
trnh by ra c nhng phng php thc s hiu qu, then cht, m li ch nu ra c
mt s ci vt vnh, phi bn cht. Nhng ci ny khng c ngha tham kho g nhiu i
vi cc bc ph huynh khc, thm ch cn c th b hiu sai i. Nu nh ph huynh ch hc
mt cht v b ngoi, quay v ch n gin ch trng n vn chm ch, ngay c thi
gian i v sinh ca con cng phi qun l, e rng cui cng s phi tht vng.
V cn c mt nguyn nhn khc khin ngi ta c bit mun ni chuyn chu kh
vi con tr, l do c qu nhiu v d chng t mi quan h nhn qu gia chu kh v
thnh cng.
Chng ta thng c c mt s cu chuyn ni v cc nh khoa hc, nh ngh thut
v i ni ting trong v ngoi nc lm vic, hc tp qun n qun ng nh th no,
nhng cu chuyn ny thng c coi l v d chu kh n lc khch l ngi i
sau. Chng khin ngi ta tin vo chn l phi nm ci kh trong nhiu ci kh, mi c
lm ngi trn c ngi khc.
Trn thc t, mt ngi hc tp v lm vic qun mnh, chc chn l do anh ta c nim
say m, c tinh thn trch nhim cao i vi hc tp v cng vic, nim say m v tinh thn
trch nhim ny v cng mnh m, n ni thng vt qu nhu cu sinh l. Ci m ngi
bnh thng nhn thy l ni kh ca h trong vn n ung ng ngh, khng nhn thy
c nim vui ca h khi h t mnh vo nhng cng vic m mnh yu thch, lin tng
rng h da vo ci kh m gt hi c thnh cng. Trn thc t, h khng kh, h ch
say m thi, ngi khc khng th cm nhn c nim say m ca h trong .
Ging nh vic mt s a tr t ra say m vi tr chi in t, ngi vo my l chng
cng c th khng n cm, khng ngh ngi - y gi l chu kh , c l nn gi l say
m th ng hn chng? Chu kh v say m u c ngha l phi b ra th lc v cng
sc, nhng cm gic m chng em li cho ngi trong cuc li hon ton khc nhau.
Mc d trong cuc sng chng ta khng cn phi phn bit im tng ng v khc
bit gia chu kh v say m, nhng trong gio dc nht thit phi thc c rng
cm nhn khc nhau s to ra s nh hng hon ton khc nhau i vi tr.
Mun tr lm tt mt vic, trc ht nht thit phi tr thch cng vic ny, t
nht l khng th phn cm, trnh pha tp nhng nhn t khin tr cm thy khng vui
trong vic ny - hc tp khng nn cc kh n lc chnh l mun ni n iu ny.
Lu c bit
[Bi dng cho con tr tnh cn c chm ch trong hc tp l iu cn thit, nhng
dng cch ni v li t duy cc kh yu cu con tr, th thng l ang lm vic hon
ton tri ngc nhau.
Do ngi ln m th vic hc l mt cng vic cc nhc, hoc dng cc phng php
khng ng ph hoi nim hng th i vi vic hc tp ca tr, khin hc tp tr thnh

mt cng vic cc nhc, tr mi mun n trnh, mi mun choi bi mt cch v v


lng ph thi gian, tr nn khng bit th no l hay l d na.
Giai on tiu hc ch yu gii quyt vn nim say m hc tp, giai on cp hai ch
yu gii quyt vn phong php hc tp, giai on cp ba mi l vn chm ch,
chuyn cn.
Trong vic bi dng tnh chuyn cn trong hc tp cho tr, khng nn nhn mnh ci
kh, m phi c gng xa i ci kh - khng nn ni vi tr rng hc tp l kh, cng
khng nn gy sc p cho tr, trnh tr cm thy bun kh trong vic hc.]r2
KHNG THI 100 IM
[Chnh v ti v cng mong mun con t c thnh tch cao, nn ti mi khng i
hi im s con.
Mc tiu tm thng ch c th em li s kch thch tm thng cho tr, s khng to
ra c ng lc tt. Ngay t khi vo cp mt theo ui im s, s khin con tr hnh
thnh nn ng c hc tp bt thng, tm nhn ngn, ch mong nhanh chng thnh cng,
t lm gim hng th i vi vic hc, nh hng n thnh tch thi c.]r2
cng trng tiu hc n, ti nhn thy mt c b ho hng khoe vi ngi m n
n Mn ton con thi c 98 im!. M c b lin hi ngay bn no c bao nhiu
im, nghe thy ngi ta c 100 im, nt mt t ra khng hi lng Ngi ta thi c
100 im, ti sao con khng thi c?, v hng khi trn mt c b lp tc bay mt tiu,
trng rt m c v chn nn.
Thnh tch hc tp ca con tt hay xu, khng phi nm ch ph huynh t ra cho
tr bao nhiu yu cu v hy vng, m nm ch nn ni nh th no. Ngn ng khng phi
l khng kh th ra, n s khng tiu tan trong khng trung mt cch v tm tch. Chnh v
th khng nn n ni ba bi trc mt tr, khng nn thch ni g th ni. Bt k cu ni
no m b m tng ni u li du n su sc trong tri tim tr, du n tt to nn
nh hng tt, du n xu ch c th to ra nh hng xu.
Ti tng c gp mt v ph huynh ca mt em hc sinh lp hai nh mt ngi
bn, ch khng nghim tc nh ngi m ni trn, tnh tnh c v rt thoi mi. Bn ti v
hai m con ch chuyn tr vi nhau, hi c phi con ngh h ri khng, k thi cui k
im c cao khng. Con ch rt t ho, ni, ng vn 98 im, ton 99 im. Va nghe thy
th chng ti lin xut xoa khen chu hc gii qu, ngi m cng rt vui, ho hng lm
con mt ci, trch yu rng: Coi n t ho ka, trong lp c my bn thi hai mn u 100
im, khi no thi c hai mn mi mn 100 im hy ra oai!. Thc ra trong lng ngi
m l kh hi lng, ch ni nh vy ch yu l v khim tn. Nghe m ni vy cu con c
phn khng phc, lm mt h ri chy mt.
D l chn tnh hay gi , trong vn im s ca con, rt nhiu bc ph huynh ca
cc em hc sinh tiu hc u v tnh mc phi sai lm. Hai v ph huynh ni trn mc d li
ni v dng khng ging nhau, nhng gi tr quan truyn ti trong li ni li l mt - 100

im mi l tt, mi khin b m hi lng. V hnh trung b m bin hc tp thnh th


v li, a con tr vo con ng lm lc. c bit l v ph huynh u tin, ch khng
nhng khin con tr c thi thch s din ho trong vic hc, m cn dy con tnh k.
Khi ln u tin eo ba l i hc, tr tht ho hng bit bao. Nhng chng bao lu, rt
nhiu em bt u cm thy kh s. Bi tp nh ni ln ngi cc em, im s nh sng
chn ng tin ca cc em. c bit khi nhn thy cc bn khc thi c im cao, cn
thnh tch ca mnh li khng l tng, hoc k c thnh tch khng ti, nhng vn khng
t ti k vng ca b m, tr s cm thy rt chn nn v mt t tin.
Song song vi , rt nhiu bc ph huynh ln u tin a con vo trng tiu hc,
trong thi im then cht ny, h khng hc tp qua sch v hoc ngi khc bit vi
vai tr l ph huynh nn gip tr nh th no tr c th thch ng tt hon vi cuc
sng mi, hnh thnh nn s t tin v thi quen tt trong hc tp; m ch i mt cch b
ng kt qu, xem con em mnh hc gii hay hc km. Cng c bc ph huynh tng
mnh l ng ch o lung tung con tr, yu cu con tr phi t 100 im, tng rng
gi l gio dc con. Biu hin chung ca cc bc ph huynh ny ch on thun l i im
s con tr.
Ti tng gp mt c gio tiu hc, con trai c rt thng minh, thy trng tiu hc
m mnh ang dy khng cht lng lm, c lin gi con vo hc ti mt trng tiu hc
bn tr tt nht trong thnh ph. Trng tiu hc ni ting v thnh tch hc tp cao. T
nm lp mt, tun no con tr cng c bi kim tra. Ngi m ny cui tun n trng
n con, bao gi u tin cng hi im s, hi ng vn c bao nhiu im, ton c
bao nhiu, trong lp c bao nhiu bn t 100 im. Mc d con trai ch hc cng rt kh,
nhng trong bi kim tra lun sai mt s ch, khng t th nhiu, khng ln no c 100
im c. Ch cng bit cn phi khch l con, lun an i rng Khng sao, 90 im cng l
gii ri, c gng ln sau c 100 im. Trong mt bi kim tra trc bi thi gia k, cui
cng cu con trai t c 100 im mn ton, cu b v cng phn khi. Ch n con
v nh, lin bo con gi in ngay cho b ngoi v b ni, bo co tnh hnh chu c 100
im. Mi ngi trong nh b ngoi v b ni u khng ngt li khen cu b, thnh tch
ny em li nim vui v nim hnh phc ln cho c nh, ha nu k thi gia k t c
100 im na th s thng cho ci n ci kia. n ngy thi gia k, ch dn i dn li cu
con trai phi lm bi cn thn, nh sot li bi cho k, ng xy ra sai st, c gng t
100 im. Sau khi thi xong ch n n con, cu b cha y by tui ny va nhn thy m
lin bt khc, ni vi m rng mnh khng c 100 im. Ngi m mc d rt tht vng,
nhng khng ph bnh con, ch li mt ln na khch l con ln sau c gng t 100 im.
Ngi m ny cm thy mnh l mu ph huynh lun bit cch khch l con tr, cho
rng git nc mt do khng t c 100 im ca cu con trai l biu hin ca ch tin
th, ch cho rng s khch l ca mnh i vi con rt c hiu qu. Chnh v th khi k vi
ti chuyn ny, ch t ra rt t tin. Nhng ti li rt lo ngi.
Sai lm ca ch l t mc tiu hc tp vo vic t im ti a, nhng li khng quan
tm n lc hc, thi , phong php, nim hng th v kh nng nm bt kin thc ca
con tr. Hnh vi ca ch nhn th tng l khch l con tr c gng hc tp, nhng thc cht
li mun ngi ln tha mn. V tnh trng thch im ti a ca ch v mi ngi

trong nh nh hng sai cho tr trong ng c hc tp, v mi li ha ca h sau khi


con chu h t im ti a, nhn th tng l sng sut, nhng thc cht li th bo,
khng c tc dng khch l, ng thi gy sc p rt ln cho tr.
im ti a l thnh tch cao nht, thng thng hu ht hc sinh rt kh t c.
Lng yu thch 100 im ca b m ch khng ngng khin tr cm thy hng ht v xu h
- c th thnh thong tr s t im cao v c c nim vui tm thi, nhng trong hu ht
thi gian, ni tm ca chng li thc s bt an v au kh, v chng khng bit ln thi tip
theo s nh th no, c lm cho b m hi lng hay khng, trong lng chng khng dm
chc chn, thp thm bt an, mt lng ngh n im s, lc mt mc tiu hc tp tht s.
My hm trc ti c gp li mt ngi bn c trong mt bui hp mt, cu con trai
ca anh ang hc lp tm, thnh tch hc tp rt bnh thng, v th anh t ra kh bun.
Hm chng ti ang n cm, anh nhn c mt tin nhn ca cu con trai, ni mn
ton thi c 97 im. Xem ra cu b rt phn khi, khng i c n lc b v nh m
nng lng mun bo tin vui ngay, ng thi cn hi anh c vui khng. Ngi bn ny ca
ti ng nhin l rt vui, lp tc khoe ngay vi mi ngi, ni con trai anh hai nm
nay im ton cha vt c ngng 90 im. Anh lp tc tr li tin nhn cho con, lc
gp my in thoi li, anh c phn c ni rng, ti tr li cu con l B rt mng,
nhng nu con c 100 im b s mng hn na. Anh cn ang say sa vi cm gic
tuyt vi rng mnh rt bit khch l con trai. Ti khng h khch kh m ni thng vi anh
rng, anh tr li nh vy ng l in ri, nh th khng nhng ph v nim vui trc mt
ca con tr, m s t tin cu b va mi c c, cng b cu ni ny ca anh ph v.
V nh ph huynh yu cu iu g, con tr s thc hin c iu , th mi tr em
trn th gian ny u c thnh tch hc tp vt tri, thi quen tt, a ti a ngh, phm
cht xut chng - nh th th vic lm b lm m s l mt chuyn nh nhng d chu bit
bao. Nhng Thng dng nh rt bt cng, hin tng im s cng mong cng
thp mc d rt tn khc nhng thc s tn ti. Mt s bc ph huynh phi b ra rt
nhiu tm huyt trong vic hc hnh ca con nhng con tr li hc km, nhiu thi xu;
mt s bc ph huynh thc hin rt nh nhng, con h li va t gic trong hc tp va c
thnh tch tt. iu ny khin rt nhiu bc ph huynh tht vng v con, than th mnh s
kh. Thc ra nhng v ph huynh s kh ny hon ton c th thay i s phnca
mnh, chnh l thay i quan nim im s khng ng n.
Nghin cu ca tm l hc cho thy, trong hc tp, ng c thnh cng qu ln hoc
qu nh u khng tt, mt l bt li cho vic hc tp; hai l bt li cho vic duy tr. Mc
tiu tm thng ch c th em li s kch thch tm thng cho tr, s khng th to ra
ng lc tt. Ngay t khi vo cp mt theo ui im s, s khin con tr hnh thnh nn
ng c hc tp bt thng, tm nhn ngn, ch mong nhanh chng thnh cng, t lm
gim hng th i vi vic hc, nh hng n thnh tch thi c. Ging nh mt vn ng
vin nhy cao, nu trong qu trnh hun luyn hoc trn sn thi u, anh ta khng tp trung
ch vo cc vn nh chy ly nh th no, bt cao nh th no, vt x nh th
no, m lun ngh v cc vn nh khn gi nhn nhn, nh gi anh ta nh th no, sau
khi nhy qua anh ta s nhn c phn thng g, khng nhy qua c s mt mt ra sao.
Nhng suy ngh ny s khin anh ta v cng lo lng, vy th trn sn thi u anh ta s khng
th t c thnh tch cao.

Thc ra im s v thnh tch khng hon ton ngang bng nhau, im s c th


phn nh thnh tch, nhng im s khng ng ngha vi thnh tch. Nu ngay t khi con
i hc b m ch tp trung mi ln thi con c bao nhiu im, m khng bi dng
nim hng th ca tr i vi vic hc tp, vy th thnh tch xut sc chc chn ch l
mt cu vng h o nht thi, khin nhng bc ph huynh khng c tm nhn xa, khng
chn chn cui cng s tht vng. iu ny gii thch v sao rt nhiu ph huynh thc
mc: Con ti hi cp mt hc rt gii, thng xuyn c trn 90 im hoc 100 im, ti
sao ln cp hai li khng thch hc cng khng cch bit hc na? Xut hin hin tng
ny, ng nhin s c rt nhiu nguyn nhn, nhng y chc chn c rt nhiu em v
t nh hnh thnh nn ng c hc tp khng tt, kt qu mt l lm hng khu v hc
hnh, hai l s tri buc ca ng c lm hn ch tm nhn v kh nng ca cc em,
khin khng gian pht trin ca cc em cng ngy cng hp.
Ph huynh cn nh hng cho tr i mt vi bn thn tri thc ch khng phi l
im s ti a, tim lc ca con tr trong hc tp mi dn dn c bng pht. Gn nh
khng c a tr no cng tht bi li cng vn ln, chng rt cn c nhng tri nghim
thnh cng. Tri nghim thnh cng khng phi l s im cao thnh thong t c, m
l nim vui sau khi gii quyt c vn thng qua s n lc ca chnh mnh.
Nh trit hc Erich Fromm cho rng, mt c trng tm l ni bt nht trong cuc
sng hin i l rt nhiu th on v hot ng c p dng thc hin mc ch
ngy cng tc ot v tr ca mc ch, v bn thn mc ch li bin thnh s tn ti m
h, khng chn thc... Chng ta sa ly vo mng li th on, thng xuyn qun i
mc ch ca chng taio.
Con gi ti Vin Vin khi hc cp mt, nh trng khng nh gi kt qu hc tp
bng cch cho im m ch ghi gii, kh, t, khng t, 85 im tr ln l gii.
Thnh tch hc tp ca c b lun khng ti, u c gii, nhng theo nhng g m ti
nh, gn nh trong mi bi kim tra u c sai st, cng c ngha l v c bn c b khng
t 100 im. Ti khng mun nhn mnh tm quan trng ca thi c, nn khng hi trc
tip v cc bi kim tra, bi thi ln nh ca c b, m ch m thm theo di vic hc ca
con, thng xuyn ni chuyn vi con v nhng vic trng, cng hay lin lc vi cc c
gio trao i.
C gio thng xuyn yu cu ph huynh k tn nhng bi thi chm im, ti v
ng x tuyt i khng t ra phn khi hoc tht vng v con c im cao hay thp. Lm
bi rt tt, con tr vui, chng ti cng by t nim vui nh bnh thng; lm khng tt, c
th con tr s hi bun, chng ti lin ni vi con rng: Lm bi khng tt, c th pht
hin ra ch no mnh nm cha chc, nu nh bi m c gio ra u l nhng ci m con
bit, mc d c im cao nhng li khng th pht hin ra vn ca mnh, nh th
khng phi s rt ng tic hay sao. Ni nh th c th khin con bnh tm tr li, tp
trung vo vic hc.
ng thi ti cng ch khch l con tr, v d sao c b mi ch l mt a tr, cn
phi c cm gic mnh thnh cng. V d, mt ton, c b c 85 im, sau khi xem
li bi, c b lm thm c mt cu 9 im na v cha li, nhng vn cn mt cu 6
im cha cha ng, ti s vui v nh du ng ln cu c b va cha li , sau

dng bt ch vit con s 94 im ln bn cnh s im ban u, ni vi c b rng thnh


tch hin ti bin thnh 94 im, ch khng phi l 85 im na. Cu 6 im c th
c b s cha li ngay, cng c th phi suy ngh thm hoc hm sau hi li c gio hoc
nh b m ging li. Tm li bt lun n bao gi cha ng, ti s xa 94 im i, vit
vo 100 im. Mc d bi kim tra b c gio thu li, ti cng s cho con gi 100 im
bng ming, ni vi c b rng Hm qua vn cn mt cu con cha bit lm, c 94
im, hm nay bit lm ht ri, s im con t l 100 im!.
Bt k bi thi no, ch cn cha li, im s chc chn s cao hon ban u. Nh th,
con tr s pht hin ra s tong quan ca qu trnh v kt qu. Vin Vin nhn thc c
rng, ch cn gii quyt c mt cu lm sai, s t c thnh tch cao hon; nu tip tc
pht hin ra nhng ch sai khc, thnh tch cui cng ca mi bi thi u s l 100 im.
iu ny khng nhng gip tr nhn thc c rng cn phi nghim tc, cn thn tng li
tng t trong hc tp, iu quan trng nht l qua c b s bit, quyn ch ng t hay
khng t 100 im nm trong tay mnh, ch khng nh cu b a khc nc n bn trn,
ch mong ch t 100 im vi tm trng thp thm.
Nhng bc ph huynh khng nghim tc suy ngh trong vn gio dc con tr, khng
tn tm thu hiu con tr, ch p con trong vn im s, cui cng phn ln s l nhng
ngi tht bi.
C mt v ph huynh, anh rt thnh t trong chuyn lm n, kim c khng t tin,
nhng cu con trai ca anh lun khin anh au u. Cu b ny hc lp tm, khng h
thch hc. Hin nay anh lo, ngay c cp ba cu con cng khng thi vo c, ch ng ni
g n nhng trng im. Trong mt dp n khi nghe ti nhc n quan im im s
cng mong cng thp, anh lin t ra khng ng tnh, ti thy ch ni khng ng, con ci
hc gii hay khng l do chnh bn thn n, ti tn tm vi con bit bao, yu cu ti t ra
cho n cng khng cao, khng bao gi yu cu n phi t 100 im, nhng n cng vn
khng hc c.
Tnh hnh ca v ph huynh ny ti nm kh r, anh rt snh si trong chuyn lm n,
nhng trong vn gio dc con li rt ng nghch. Khi con anh hc lp mt, lp hai, mi
ln n t thi gia k, cui k, anh u mi gio vin n dy thm cho con, trc khi thi
mt thng bt u km con hc. Anh ni vi con rng: B khng ngi vic b tin, ch cn
con thi t im cao l c.
Con trai anh khi cn ang hc nhng nm di ca trng tiu hc, thnh tch vn
cn t mc trung bnh kh, khuyn khch con t c thnh tch cao hon, anh lun
ni: Trong lp c v ph huynh no dm b ra nhiu tin mi gio vin dy thm nh b
khng, con phi lt vo top mi bn ng u lp ch. Nhng con anh khng nhng
khng lt c vo top mi, m bt u tt li. V d con anh ng v tr th hai moi
hai, anh lin cm bng im ca con, ni nhng li rt thm tha: V vic hc hnh ca con
m b phi b ra nhiu tin nh vy, kiu g th con cng phi lt vo top hai moi ch.
My nm sau, hin gi cu ni m anh ni vi con bin thnh Thi th con im
ln lp cng c ri!. V vic hc hnh ca con, ngoi chuyn mi gio vin dy thm,
anh cn thng xuyn tng qu cho cc c gio trc ngy thi, v n nh li ni vi con
rng: Tin b kim c, u biu cc c ht ri, con khng hc hnh cho cn thn th cn

mt mi no nhn ai na?.
V thong gia snh si ny tng rng b quyt thong mi ca anh c th ng dng
vo mi lc mi noi, c tin s mua tin cng c. Trn thc t so vi my v ph huynh
coi trng 100 im phn trc, nhn thc ca anh i vi vic hc cn nng cn hon.
Anh khng ngng t mc tiu ca vic hc vo thi c, khin tm nhn ca con ngn ngi;
khng ngng dng xp hng o ln ng c hc tp ca con tr; khng ngng khin
con cm thy y ny, xu h; khng ngng dng tin khinh mit kin thc, khin con
hc c li t duy dung tc; mt a tr c tm nhn ngn, khng c ng c tt, t duy
dung tc, thnh tch hc tp lm sao khng cng ngy cng tt li?
C ngi b ngi m no khng mong con mnh c 100 im, trong c c bn
thn ti, cng rt quan tm n thnh tch ca con. Chnh v ti v cng mong mun con
t c thnh tch tt, nn ti mi khng i hi im s con. Bt k hnh vi no ch
n thun coi trng im s u l nng cn, u mang tnh ph hoi. Vic m ti cn lm
l bi dng nng lng tr tu cho con tr, chnh l lng hiu k i vi tri thc, tinh
thn thch my m nghin cu, kh nng a ra vn , nim say m tm ti li gii,
phng php hc tp c hiu qu, ngh lc bn b do dai... Nhng yu t ny mi c th
gip con nng cao c thnh tch hc tp, mi l iu kin mang tnh quyt nh gip con
chin thng trong cc k thi. K thi quan trng nht - thnh tch tt trong k thi i hc,
cng ch c th xut hin t trong .
Bn tnh ca con tr l bit t trng, t i. Ganh ua hiu thng thc ra l mt bn
tnh bm sinh. Sau khi vo hc, k c b m khng ni g, bn thn con tr cng t mnh
ganh ua im s, tranh ginh xp hng. Trc bi thi, mi a tr u n lc ht sc
th hin mnh mt cch tt nht, chc chn khng c a tr no bit r cch lm, nhng
li c tnh lm sai, c tnh mnh khng ginh c thnh tch cao.
Ph huynh cn to dng mt nim tin nh th ny: Khng a ra yu cu v im s
hoc xp hng, s khng nh hng n thnh tch hc tp ca tr - qua thi ca b m,
con tr bit c rng, hc tp khng phi l v im s, khng phi l so snh vi ngi
khc, m l t mnh hiu c. Tr khng so b t nnh v mt im s, cui cng mi
t c thnh tch tt.
y l mt nh lut k l - mun t 100 im th ng yu cu con tr thi c 100
im - nghe ging nh mt nghch l, nhng n li l thc s.
Lu c bit
[Ph huynh cn nh hng cho tr i mt vi bn thn tri thc ch khng phi l
im ti a, tim lc ca con tr trong hc tp mi dn dn c bng pht. Gn nh
khng c a tr no cng tht bi li cng vn ln, chng cn c nhng tri nghim
thnh cng. Tri nghim thnh cng khng phi l s im cao thnh thong t c, m
l nim vui sau khi gii quyt c vn bng s n lc ca chnh mnh.
Ti khng bao gi t ra phn khi hoc tht vng v con c im cao hay thp. Lm
bi tt, con tr vui, chng ti cng by t nim vui nh bnh thng; lm khng tt, c th

con tr s hoi bun, chng ti lin ni: Lm bi khng tt, c th pht hin ra ch no
mnh nm cha chc, nu nh bi m c gio ra u l nhng ci m con bit, mc d
c im cao nhng li khng th pht hin ra vn ca mnh, nh th khng phi s rt
ng tic hay sao. Ni nh th c th gip con bnh tm tr li, tp trung vo vic hc tp.
Hm qua con cn mt cu cha bit lm, c 94 im, hm nay lm c ri, bin
thnh 100 im!.
Vic m ti cn lm l bi dng nng lng tr tu cho con tr, chnh l lng hiu
k i vi tri thc, tinh thn thch my m nghin cu, kh nng a ra vn , nim say
m tm ti li gii, phong php hc tp c hiu qu, ngh lc bn b do dai... Nhng yu
t ny mi c th gip con nng cao c thnh tch hc tp, mi l iu kin mang tnh
quyt nh gip con chin thng trong cc k thi.]r2
THI TT KHNG KHEN THNG

Coi phn thng l mi d ca vic hc, mt hnh v hi l m ngi ln yu cu


tr dng thnh tch bo p mnh. N s khin tr khng cn c tri tim chn thnh i
vi vic hc, m li tp trung ch vo vn lm th no ly c phn thng, lm
th no ly lng b m. iu ny khin cho tri tim con tr lun l lng trong khng
trung, suy hon tnh thit, nng ni, trong hc tp rt kh t ti trng thi chuyn tm,
thit thc.
Chng ti rt ch khch l Vin Vin v mi mt, nhng ch l s khch l v mt tinh
thn, gn nh khng bao gi khch l v vt cht. Trong hc tp li cng thc thi chnh sch
khng khen thng.
Trong mt bi vit khc c tn Ch lp s ghi cng, khng lp s ghi ti, ti nu ra
rng, s khch l ca chng ti i vi Vin Vin l thng xuyn ghi li nhng vic ng
biu dong ca c b vo mt cun s nh, v mt a hoa xinh xn. K c cch v c
g gip no bng ny, cng khng c p dng khch l trong vic hc tp, trong cun
s ti khng tng cho Vin Vin a hoa no khi c b t c thnh tch cao trong thi
c.
p dng chnh sch thi tt khng khen thng, ong nhin cng c chnh sch i
km l thi km khng ph bnh. C ngha l, trong gia nh ti, vic c b thi tt hay
khng tt u l iu bnh thng, khng phi v c b lm bi thi tt m chng ti t ra
ho hng phn khi, thi khng tt lin bc mnh tht vng, li cng khng c cc bin php
thng pht c lin quan.
Khng phi trong lng chng ti tht s khng quan tm n thnh tch hc tp ca
con, l ngi lm b lm m, chng ti cng v cng mong mun con c c thnh tch
hc tp tt, nhng nguyn vng ny lun c giu kn trong lng, chuyn ha thnh vic
suy ngh v x l tng chi tit nh trong cuc sng hng ngy, ch khng phi thng
xuyn bc l n qua li ni v nt mt.
C th cc bc ph huynh lo ngi nu khng nhc nh hoc kch thch trong vic hc

tp, con tr s khng chu kh hc hnh, s lo lng ny l tha.


i vi cuc sng x hi hin nay, tm quan trng ca thi c b tuyn truyn n
nc khng cn g ni. T khi bc vo lp mt, con tr bit rng thnh tch hc tp
tt v cng quan trng. B m khng cn phi ni g, con tr cng s c gng ht sc t
c mt thnh tch cao. K c b m khng khch l, bn thn thnh tch cao cng s em
li cho tr nim vui to ln, cng to nn tc dng khch l.
Thi th ca b m trong vn thnh tch chnh l to th cn bng trc hin
tng x hi, nh trng tuyn truyn qu nhiu v thnh tch hc tp, ko con tr v vi
vic hc thc s, trnh chng c p lc trong hc tp hoc bin thnh con ngi nng
ni.
Theo cm nhn ca chng ti, ph huynh khng tuyn truyn vic thi c, khng nhn
mnh im s, s khin tm l con tr kh thoi mi trong chuyn thi c, khin chng
khng b phn tn s ch , khng c p lc trong hc tp, khng nhng khng nh hng
n thnh tch ca tr, xt v lu di s thc y tr tin b hon trong hc tp.
v c bn l chng ti hi lng vi thnh tch hc tp ca Vin Vin, mi ln n cui
k, gi bng im ca c b ra, chng ti lun rt phn khi. Ngh h, c th chng ti s
a c b i mua mt b qun o rt p, nhng ch l v b qun o ny p, ng thi lc
ny cng nn mua cho c b mt b, chc chn chng ti s khng gn thnh tch thi c ca
c b vi b qun o ny.
Bn thn im thi chnh l phn thng, khi gp bng im li, mt cu ni rt tt v
v phn khi trong nh mt ca b m khch l con tr tip tc c gng ri. Mt
ngi m ni vi ti rng, ch dng rt nhiu bin php khch l con ch. Con thi tt
a con n khu vui choi gii tr, mua qun o th thao hng hiu, n n Ty, thm ch
cn ha nu thi t c mt mc no s a i du lch nc ngoi. Nhng mi bin
php ch c th p dng mt, hai ln, sau khng cn tc dng na, chnh v th vic hc
ca con ch khng c g khi sc.
Dng nh ngi m ny p dng rt nhiu bin php, nhng phn tch cc bin
php ca ch, thc ra ch c mt loi, chnh l s khch l bng vt cht, im khc bit
ch l phn thng khng ging nhau.
Mc yu thch phn thng ca con ngi c quyt nh bi s thiu thn v
nhu cu ca anh ta trn phng din ny. Li t duy ph bin cc bc ph huynh - nhng
ngi sinh ra trong nhng nm thng ngho nn v vt cht l khch l v vt cht, y l
quan nim c li t thi thiu thn vt cht.
i vi con tr sng thi hin i, v vt cht khng c g l qu thiu thn, chnh vi
th s khch l bng vt cht khng th kch thch c lng nhit tnh trong chng. K c
c to ra c mt s ng lc, nhng cng ch l mang tnh giai on, duy tr khng c
lu, trong khi hc tp li cn c mt thi bn b, lu di.
Khch l bng vt cht khng th gii quyt trit vn , m li gy ra khng t tc

dng ph.
Trc ht, n lm thay i mc ch hc tp ca tr.
Mt a tr nu ch v mt i giy trt patin mi chu hc, th em s bt u tr
nn v li trong vic hc tp. Trong thi gian ngn c th s t c thnh tch cao,
nhng khi c c i giy ny, em s tr nn l l trong vic hc. S khen thng tm
thng ch c th em li ng c tm thng, n khin con tr khng th chuyn tm
trong bn thn vic hc, coi phn thng l mc ch, nhng li coi hc tp l mt th
on, nh mt mc tiu thc s.
Th hai, n lm h hi tinh thn hc tp thc s cu th ca tr.
Hc tp cn nht l nim say m tm ti, khm ph ngun tri thc v thi hc tp
thit thc, y l ng lc cn bn v phng php cn bn duy tr thnh tch tt. Coi
phn thng l mi d ca vic hc, l mt hnh vi hi l m ngi ln yu cu tr dng
thnh tch bo p mnh. N s khin tr khng cn c tri tim chn thnh i vi vic
hc, m li tp trung ch vo vn lm th no ly c phn thng, lm th no
ly lng b m. iu ny khin cho tri tim con tr lun l lng trong khng trung, suy hn
tnh thit, nng ni, trong hc tp rt kh t ti trng thi chuyn tm, thit thc.
Th ba, n khin tr ny sinh t tng i lp vi vic hc.
Bt k mt k thi no cng u c im s, khng ai c th dm chc chn mi ln thi
u t c thnh tch cao. Nu mt a tr t lu thch c c mt i giy trt
patin, ph huynh ni nu thi c vo top mi ca lp s mua cho cu. Kt qu l cu b
ng th mi hai, ph huynh lin ni i n k thi sau lt c vo top mi s mua.
Ph huynh cho rng lm nh th c th khuyn khch con tr tip tc c gng. Con tr v
c giao ko trc vi b m, cng ng i ln thi sau c gng lt vo top mi ngi
ng u, nhng trong lng cu s cm thy lo lng v k thi sau. Ln sau cu lt vo c
top mi, s c cm gic vui v tm thi, nhng chng bao lu na, chc chn ph huynh
li a ra iu kin mi trong t thi tip theo. Mi k thi u l mt ci ngng cao, i
hi tr phi vt qua, nu thc hin khng c nh mong mun, tr s thy mnh tht
bi. Dn dn, tr s phn cm vi vic hc, cm ght thi c.
Vic s dng nhng bin php khch l con tr trong hc tp, nht thit phi xem xt
mi quan h ni ti gia phng thc v hc tp, khng nn hai yu t ny xung t vi
nhau. Cng l chuyn mua i giy trt patin, nu thay bng cch lm khc, hiu qu s
tt hn nhiu.
Nu trc khi tr thi, ph huynh bit tr mun c mt i giy trt patin, ng thi
chun b mua cho tr, tt nht trc khi thi khng nn ni g c, cng khng t ra bt c
yu cu g v xp hng. Khi tr mang v s im ng th mi hai, b m ni vi tr bng
ging tn thng rng: Khng ti, sp lt vo top mi ri. Sau chuyn sang ch
khc, hi tr c phi mun mua mt i giy trt patin khng, ng dp ngh h c thi
gian chi.

Nh th s bin th yu xp th mi hai thnh mt th mnh (sp lt vo top


mi), sau li mua ngay i giy trt patin m tr ang mong i - hai chuyn im thi
v mua giy trt patin khng h xung t vi nhau, tr s to c phn x c iu kin
tt gia hai s vic ny, khi ngh n hc s c mt tri nghim tinh thn vui v.
Cho d trong lng b m ngh g, cm gic m bn em li cho tr nht thit phi khin
tr cm thy on gin, vui v. Mua giy trt patin cho tr, khng phi l v cu lt vo
c top mi, m l v cu thch trt patin; cho cu mt trm t, khng phi v mn ton
cu c mt trm im, m ch l do cu mun mua album mi ca Chu Kit Lun khng nn t chi mi yu cu, cng khng nn ty khen thng, c bit khng nn km
theo bt k iu kin g c lin quan n vic hc trc nhng nhu cu bnh thng ca
con tr.
Ngoi ra cn c mt tnh hung phi ch . Ti tng gp mt v ph huynh, ch
khng dng nhng th bng vt cht khen thng con, m dng thi gian khen
thng. Cu con trai mi hai tui ca ch rt thch ln mng Internet, ch th mun con
chm ch hc tp, sau ch ngh ra mt cch, quy nh mi k thi, ch cn c mt mn t
tm moi lm im tr ln, s thng cho hai gi ng h ln mng Internet.
Nhn b ngoi bin php ny rt c l, va c th khin tr n lc hc hnh, li va p
ng c nhu cu ln mng ca tr. Phong php ca ch trong thi gian u dng nh
cng c hiu qu, con ch c my mn thi c trn tm moi lm im, ch lin thng
cho con thi gian nh hn. Cu b rt phn khi. Nhng thi gian tri qua, cu b
ngy cng khng c nhiu mn trn tm moi lm im nh ch tng tng, m li
cng ngy cng t, trong khi nim say m ln mng li khng gim i cht no. V chuyn
ny m hai m con xung t vi nhau nhiu ln. Cui cng phong n khen thng ny
tht bi hon ton.
Phn tch cch khen thng ca ngi m ny, thc ra cng ging nh hnh thc khen
thng bng vt cht ni phn trn, ci m ch to ra l mi quan h i lp. Con tr
thiu nht l thi gian, vy th s tr dng im s trao i. y thi gian tr
thnh s bin tng ca vt cht, v n l mi quan h ny thng xuyn vi nguyn nhn
hc tp m khng c thc hin, hoc thc hin khng c nh ngi ta mong mun,
con tr khng c c qu thi gian di do choi in t, trong lng s ny sinh t
tng i lp vi vic hc. T tng i lp ny khin thnh tch ca tr cng khng
c nh , thi gian m tr c thng li cng t, sau hc hnh cng km hon - s
vic bc vo vng tun hon xu.
Ngi m ny hi ti nn lm nh th no, ti ni, bnh thng m ni tr choi in
t cng l mt nhu cu cn thit, nu c th cho tr choi th c gng cho tr choi, khng
nn ty tin tc ot mt s thch ca tr. Nu qu tht l con tr choi qu , nh hng
n vic hc hnh bnh thng, bn c th vic choi in t i lp vi mt vt m
tr mun c c, vic choi in t tr thnh mt nhim v buc phi hon thnh
tr c c vt , c th s lm tr mt hng th i vi vic choi in t.
V d, hin gi tr rt mun mua mt chic xe a hnh gi tm trm t, bn ni vi tr,
mi ln ln mng, tr c th kim c mi t, bao gi kim c tin th i mua xe.

y iu cn phi ch l, ging bn khng nn t ra cm ght tr choi in t, coi


y l s thch bnh thng ca tr. Nh th lc u mi ngy tr ln mng mt ln, mi
ln ln bn ting ng h, di chnh sch ny, c th s bin thnh mi ngy tr Online
bn ln, mi ln mt ting ng h. Mun kim c tm trm t th phi Online tm moi
ln, y khng phi l iu mt, hai ngy l c th thc hin c - tc l thit k tr choi
phi c kh nht nh, bt lun dng ci g lm phn thng, cng khng nn tr
c th d dng t c - Online tm moi ln, kiu g cng phi mt na thng, hai moi
ngy. Trong qu trnh ny bn cn khng ngng dng xe a hnh kch thch tr, tr
cm thy qu trnh ny kh di, cm thy ln mng bin thnh mt nhim v.
i vi tr, mt khi cm thy mt vic no l nhim v, tr s ng thi cm thy
kh s khi phi hon thnh. Lm nh vy, n cui cng khi c mua xe a hnh, nim
say m choi in t b gim i rt nhiu. Nu qua mt thi gian, tr li t ra ho hng
vi vic choi in t, bn c th da vo li suy ngh ny thit k ra phn thng tip
theo. Ch trong c qu trnh khng c tr pht hin ra tht ca bn.
Ti ngh nu phong php ny ca ti trc khi lm b tr nghe thy, c th s khin
tr ngh rng l mt gi ti. Nhng trong tnh hung tr khng bit g v ni tnh, c l tr
s vui v chp nhn phong php ny - gim bt mt cch khng kh s con ghin
Internet, gim thiu mi xung t vi ph huynh, qu trnh trng thnh ca tr v th m
gim i mt s tn hi. i vi hin ti v tong lai ca tr u rt quan trng. y c l l
li t duy gii quyt vn , ng thi cng l li t duy ngn nga vn xut hin.
Cn phi nhc nh ph huynh mt iu na l nhng li khen ngi thun ty cng
khng nn ni qu.
Ch trong tnh hung khng tin vo kh nng ca mnh, tr mi cn c li khen ngi v
s khng nh t bn ngoi cng c s t tin cho mnh. Bt lun trong chuyn g, ch cn
tr hnh thnh c nng lc tong i xc nh, th khng cn phi thng xuyn khen
ngi tr, nu khng tr s cm thy gng p v khng ng trn trng na, t li khin
tr nghi ng mnh. V d ln u tin Vin Vin khu c b qun o cho bp b, ti biu
dong con rt chn thnh, khi c b khu c n b th t, ti khng cn phi dng
nhng li nh con khu p qu khen ngi con na. Ti ni mi khu ca con u
hon ri, ng ch khu cn thng hon b trc. Li khen nh th c b s cm thy tht
hon, khin c b t ho hon v thnh cng.
Li khen ngi ni qu s tht, th rng khng ni cn hon. S khen ngi chn thnh
ca b m i vi tr c th thng qua nhiu con ng khc nhau th hin, ngoi vic
trc tip khen ngi con, cng c th thng qua nhng chuyn nh trong cuc sng thng
nht biu t. Khng lm tr ct hng v khng khen tr qu li, thc ra ngha gn
nh nhau, u l ph huynh khng lm o ln s t nhn thc ca tr.
Trong qu trnh pht trin cc thi quen tt tr, vic khen thng lung tung s khng
to ra ng lc gip tr bay cao hon, m li tr thnh tng buc ln i cnh ca tr.
Thi tt khng khen thng chnh l trnh gip mt hng mi.
Lun c bit

[p dng chnh sch thi tt khng khen thng, ng nhin cng c chnh sch i
km l thi km khng ph bnh. C ngha l, trong gia nh ti, vic c b thi tt hay
khng tt u l iu bnh thng, khng phi v c b lm bi thi tt m chng ti t ra
ho hng phn khi, thi khng tt lin bc mnh, tht vng, li cng khng c cc bin
php thng pht c lin quan.
Thi th ca b m trong vn thnh tch, chnh l to th cn bng trc
hin tng x hi, nh trng tuyn truyn qu nhiu v thnh tch hc tp, ko con tr v
vi vic hc thc s, trnh chng c p lc trong hc tp hoc bin thnh con ngi
nng ni.
S khen thng tm thng ch c th em li ng c tm thng, n khin con tr
khng th chuyn tm vo bn thn vic hc, coi phn thng l mc ch, nhng li coi
hc tp l mt th on, nh mt mc tiu thc s.
i vi tr, mt khi cm thy mt vic no l nhim v, tr s ng thi cm thy
kh s khi phi hon thnh.
Ch trong tnh hung khng tin vo kh nng ca mnh, tr mi cn c li khen ngi v
s khng nh t bn ngoi cng c s t tin cho mnh. Bt lun trong chuyn g, ch cn
tr hnh thnh c nng lc tng i xc nh, th khng cn phi thng xuyn khen
ngi tr, nu khng tr s cm thy gng p v khng ng trn trng na, t li khin
tr nghi ng mnh.]r2

Chng 5: Vn tr tu cn phi c
nhng ngi lm b lm m
MNH KHNG T NUI CON L KHNG LM TRN BN PHN
[Nu b m c th cm nhn c tm quan trng ca mi ngy thng, mi cnh ng
trong qu trnh trng thnh ca con tr, bit nhng cnh ng ny s c nh hng ln i
vi con tr, th kh nng v bin php b m va chm con va i lm t nhin s c.
Mun lm mt vic g s lun c l do, khng mun lm mt vic g cng lun c
ci c.]r2
Khi Vin Vin mi lm thng tui, b c b xin ngh khng long c quan c, v H
Mn cng tc. Lc ti vn cn ang i lm on v c, mt mnh nui con, phi i mt
vi rt nhiu kh khn. Trong khi lc ng b hai bn khng th n gip.
B ngoi ca Vin Vin sng mt huyn bn cnh, cch thnh ph Tp Ninh thuc
khu t tr Ni Mng c m chng ti ang sng hi by, tm ting ng h xe chy, hn
na lc ng ngoi c b phi sinh hot ti ch, cn c ngi chm sc. B ni c b
cn sng mt huyn xa hn, nh cng rt nhiu vic, khng th b m i. Nhng khi
Vin Vin cha cho i b ni b ni vi chng ti rng, nu nh cng vic bn th a
con v qu b trng nom. Hin gi bit b Vin Vin chun b i cng tc xa, b li cng
st sng bo ti a con v qu, ni b chc chn s chm sc Vin Vin chu o.
Ti bit m chng l ngi va sch s li va nhanh nhn, cng rt nhn hu, chc
chn chm sc vic n ung ng ngh ca Vin Vin chu o hn ti. Nhng ti t chi,
ti mun t mnh chm con.
Lc chng ti tm mt b c gn nh, bui sng trc khi i lm em con n
gi, bui tra v bui ti n con v nh, mt ngy a i n v bn ln. Sau khi ng x i
H Mn, ti li thng lng vi b c, gi thm cho b t tin, bui tra khng n con v
na.
Nhng khng v th m ti c rnh ri hn. T khi c con, vic nh dng nh tng
ln gp ba ln. Trc y c b Vin Vin nh, hai chng ti mt ngi lm, mt ngi
trng con, m cn bn b u, hin gi mt mnh ti va lm va phi trng b, cm thy
vic nh gi li bn thm gp i.
Lc Vin Vin va mi bit i, giai on trng vt v nht, b chp ch chp chng
i ht gc n n gc kia, khng ngh pht no. cng l tui y tnh hiu k, ci g

cng mun ng vo. Mt ti khng c ri c b na pht, ng lm u phi tha con


n .
Lc nu com, mang b xi t vo bp, tm cch d b ngi yn trn ; lc lau nh, va
phi tru con ngi trong xe tp i mt lt, va phi cm cy lau nh lau; lc git qun o,
u tin l phi t b vo lng my git, tranh th lc b cn ang thy mi l trc mi
trng mi, ti vi phi v qun o.
Nhng b vn khng chu nghe theo s iu khin ca ti, thng l lc ti ang vi
phi nu com, b lin m cht chn ti bt b; ti mun ra bt, b khng chu choi choi
m a, bt ti phi k chuyn; ti ang vi mun n com ri i lm, b li lm com vo
ngi, phi thay qun o mi... Ti bn t sng n ti khng c thi gian ngh ngoi, thc
s cm thy phi mc ra ba u su tay mi i ph kp.
Trc y ti khng bit lm vic nh lm. Ti l con t trong nh, bn trn c hai ch
gi v hai anh trai. T nh c nung chiu ch bit rong choi; sau khi ly chng li gp
c ng x chm ch, mi vic trong nh gn nh u ng x lm. Gi th mt mnh
va bn trng con va bn vic nh, li cn phi i lm, thc s l qu mt. Huyt p ca
ti h thp xung mc bc s khng th tng tng, cho rng ti phi nm trn ging
ngh ngoi, nhng ti vn phi lm khng thiu mt vic.
M chng khng yn tm, li chuyn li n, bo ti a con v nh. Ch c ti sng
thnh ph khc cng mun trng con h ti, lc con trai ch vo cp mt, cng vic
ca ch khng bn lm v bn thn ch cng l ngi nhanh nhn. Ti bit h u rt bit
cch chm sc con tr, nhng ti vn quyt nh t mnh lo cho con, t chi mi tt ca
h.
Ti kin quyt i lm nh vy, ch yu l do c hai suy ngh. Mt l gio dc v lng
cho con tr. M chng khng c i hc, chc chn trong vn ny b khng th bng
ti. Hai l ngh n tnh cm ca con tr. Ti ngh i vi mt a tr, b ni v bc d
thong b n u, b cng vn cn phi ngy ngy c nhn thy m, v mt nhu cu
tnh cm ca tr, khng ai thay th c ngi m.
Xung quanh ti c khng t ngi a con v cho ng b qu chm, mt thng hoc
vi thng v thm con mt ln. H u ni con tr cha bit g, khc vi ngy l ht nh m,
quen ri l n. Ti khng cho rng s vic on gin nh vy, iu ny c th cm nhn
c qua v hong ht ca Vin Vin khi t nhin khng nhn thy b u.
Mc d b cha bit ni, nhng nhn nt mt v mt s t m thnh thong b bp b,
ti c th cm nhn c rng tri tim nh b ca b chc chn rt bun v mt thi gian
di khng c gp b. Nu t nhin li khng c nhn thy m na, v b vi b ni,
bc li khng gn gi nhau t trc, tht s kh c th tng tng nu m nh vy, tri
tim nh b ca con tr s au kh bit bao. ng thi ti cng suy ngh rng, nu hin gi
dt lng m gi con cho b ni hoc bc, hai ba nm sau ti n b v, khng bit b s
phi hng ht bao nhiu thi gian v mt tnh cm na.
Nh tm l hc tr em ca M Benamin Spock cho rng: Sau khi cho i vi thng,

tr s bt u yu qu v tin tng vo mt, hai ngi chm sc mnh, coi h l ch da tin


cy an ton ca mnh. K c em b mi na tui, cng s v s ra i t ngt ca ngi b
hoc ngi m chm sc mnh m mt i hng th i vi con ngi v s vt, khng
mun ci a, khng thit n ung, tinh thn v cng bun b... Tr em sau khi trng
thnh, cch x th trong sut cuc i l lc quan hay bi quan, cch i nhn l nhit tnh
hay lnh lng, lm ngi c tin hay a nghi... mt mc rt ln c quyt nh bi
thi ca ngi ph trch cng vic chm sc chng trong hai nm u ii.
K c nhng iu lo lng ny u khng tn ti, ch v mun c tn mt chng kin
s trng thnh tng ngy ca con, ti cng mun t mnh nui con. Trong vn ny gn
nh ti cha bao gi do d c.
Mt nm sau khi ng x v H Mn, ti cng lm th tc xin ngh khng long on
v, bt u nhng ngy thng i nam v bc. My nm lin chng ti khng n nh c,
cng vic rt bn rn, mt mi; nhng chng ti lun lun Vin Vin bn, khng b
phi xa mnh ngy no.
Khng phi c qu trnh chng ti cm thy kh khn, vt v, mt mi; hon ton
ngc li, thi gian gian kh rt ngn, nhanh chng tri qua. Trn thc t con tr cng
ln cng nhn. Di s nui dy, chm sc ca b m, Vin Vin pht trin rt u trn c
hai phong din tnh cm v tr tu, c b khng c im xu no khin chng ti phi au
u, kh gii quyt. Bao gm trong mi mt n ung ng ngh, chng ti u cm thy va
on gin, va thun li.
Con tr cng ln b m cng cm thy nhn hon, thanh thn hon. Thm ch t y
lng chng ti cn cm thy tic rng - ti sao con gi mnh li ln nhanh nh vy, vui choi
cha trng thnh ri.
Mt s ngi xung quanh nhn thy chng ti dng nh khng bao gi phi lo lng g
v chuyn ca con, nhung con li va hc tt, va hiu bit, cm thy chng ti lm b m
mt cch thanh thn, nh nhng, lin ngng m chng ti s sng.
Lc ny ti thng nh n mt s ph huynh, khi con tr cn nh, h th vi con
bit bao. C ngi mt lng v cng vic; c ngi bn rn vi vic ung ru tip khch;
c ngi sut ngy say sa bn bn c. Thm ch ti cn tng c gp mt b m, ch v
ghen t vi vic m chng trng con cho ch du, m cng a a con ba tui ca mnh
v cho m chng sng mt huyn khc trng. Nhng ngi b ngi m nh vy, khi con
tr cn nh, h khng quan tm n nhu cu tnh cm v nhu cu gio dc ca con tr, i
n khi con ln, xut hin vn n vn kia, mi phn nn trch mc con tr, than th
s mnh kh, than th lm b m tht khng d dng.
B m phi vt v hy sinh chm sc con khi con cn nh, nhng s hy sinh ny l s
u t kinh t nht th gian. Nu lm ngc chuyn ny, khi con cn nh khng ch ,
khng coi trng vn gio dc con tr, i n khi con ln, khng bit s gy ra bao iu
rc ri. Ai c th lau sch c mt bc tranh v th linh tinh.
Nm 2007, ti c c c mt cu chuyn ng trn t bo Thanh nin Bc Kinh.

Mt cu b ngi Thng Hi tn l Trn V, ang hc trong trng i hc th b hc, b


nh ra i, nm nm tri khng c tin tc g. B m cu nhiu ln i tm nhng khng c
kt qu, n gi vn khng bit tung tch cu u. B m ca Trn V u l tr thc cao
cp, Trn V sinh nm 1987, sau khi cho i, b m cu u bn rn vi s nghip ring
ca mnh, gi cu cho c rut nui, n khi Trn V nm tui mi n cu v nh. C th
tng tng, ngay t khi cn rt nh con tr phi ri xa b m l mt iu bt
thng. n nm nm tui - tui hnh thnh nn tnh cm n nh, th cu li b tch
khi ngi c, a cu vo mt mi trng mi l lm.
B m ch da theo nhu cu ca mnh iu khin con tr, h bao gi suy ngh
rng y khng phi l mt ci cy hoc mt con vt nh, m l mt ngi c tnh cm t
tng phong ph hay cha; lm sao h c th ngh c rng, trong qu trnh ny, s li
vt thng tm l nh th no trong lng con tr.
T nhng cu ch trong bi bo c th nhn thy, trong qu trnh sng vi b m sau
ny, Trn V v h thiu s chia s v mt tnh cm, gia con trai v b m c mt khong
cch rt ln - rt nhiu a tr do c ngi khc nui dng, sau khi quay v vi b m,
u th hin r s khng ha hp. T vic Trn V kin quyt b nh ra i, th mnh
bin thnh c nhi, c th on c ni au kh trong lng em nhiu nm qua. Hin gi
b m Trn V u ngh hu, h mi thc c rng, c th h s vnh vin mt ngi
con trai ny. y l cu chuyn khin ngi ta au lng bit bao.
Nhiu nm nay, phng thc nui dng theo kiu Trn V khng c d lun
quan tm nhiu lm. y thc con cho mt ngi ng tin cy, cn mnh th chuyn tm dc
lng cho cng vic, s chia tch gia sinh v dng ny khng nhng khng b ph
bnh, m cn tr thnh tm gng sng c ca ngi i vi mt s ngi, c bit l
nhng ngi t c nhiu thnh tu trong cng vic.
Vi nm gn y, cng vi s xut hin ca thi i b m sinh sau thp k by mi,
tm mi v hng lot ngi nng dn v thnh ph trong tin trnh th ha, hin
tng sinh nhng khng dng tr thnh mt tro lu ph bin.
Mi khi li ch ca ngi ln xung t vi li ch ca con tr, ngi ln lun l ngi
ch ng trong vic la chn, l phe mnh; con tr lun lun l ngi b ng trong vic
la chn, l phe yu, chnh v th ngi phi hy sinh v nhng b lun l con tr.
y trch nhim dng dc sang cho ngi khc, phng thc dy d ny tc ng
xu n con tr nh th no s khng c th hin ra ngay, nhng con tr s khng hy
sinh v nhng b mt cch khng phi tr gi, bt k qu trnh trng thnh khng tt
no u s li du vt trong cuc i chng, tr thnh mt bnh trng nh hng n
cht lng cuc i ca tr sau ny, ng thi cng gy ra rt nhiu rc ri cho gia nh.
Vn tr em sng xa b m nng thn2 bt u c d lun quan tm, bi th
h tr em sng xa b m nng thn u tin trng thnh, mt s vn tn ti ph
bin trong chng c bc l, v vn giao con cho ngi khc nui h thnh ph
li cha c d lun quan tm.

Giao con cho ngi khc nui h thnh ph khng nht thit u l gi tr n khu
vc khc, phn ln l sng chung vi b m; ch c iu ngi chm sc chng l ng b
hoc ngi gip vic. Xt v mt ngha khng gian l tr sng cng vi b m, ngy ngy
c th gp hoc mt tun gp mt ln. Nhng thc cht l, do b m khng quan tm nhiu
n chng, chng c cnh ng ging nhng tr sng xa b m nng thn. Tnh trng ny
cng cn phi c quan tm, ch .
Ba nm trc ti c tip xc vi trng hp, mt c b mi tui, tnh tnh rt k
quc, thnh tch hc tp khng tt. Mt mt t ra rt quyn luyn vi b m, rt quan tm
n thi ca b m i vi c; mt khc li ngy ngy ci nhau vi b m, xung t
khng ngng, khng bao gi chu nghe li b m. B m c b u rt gii giang, u l
ngi c v tr quan trng trong c quan, iu kin kinh t gia nh rt kh gi, ngay khi con
va cho i thu mt ngi gip vic n nh chm sc con. Ngi m sau khi sinh
con ba thng lin i lm, giao ton b vic chm con cho ngi gip vic.
Nhn t b ngoi con tr lun sng cng b m, nhng do b m cng vic bn rn,
hng ngy i sm v khuya, v thng xuyn i cng tc, con tr t sng n ti u vi
ngi gip vic, ngay bui ti cng ng cng ngi gip vic, con tr sng nh mnh,
nhng li ging nh mt a tr sng cuc sng tm gi, thiu c hi chuyn tr, tm s
vi b m. C nh vy, con tr ngy cng t ra l thuc vo ngi gip vic, ngi gip vic
cng rt yu qu c b, tnh cm gia hai ngi rt gn b. Mi ln ngi gip vic v qu
thm nh, c b u khng mun cho v, cn bun hn c khi m i cng tc. Nhng khi c
b bn tui, b m c v ngi gip vic ny sinh mu thun xung quanh vn tr
lng, h kin quyt cho ngi gip vic ngh vic v tm mt ngi gip vic khc. C
b v ngi gip vic mi khng hp nhau, hai bn lc c vi nhau sut ngy, b m c li
thay ngi gip vic khc, vn khng hp, nh phi thay ngi khc.
Sau vi ln thay i ngi gip vic, c b cng ln thm vi tui, c khng cn gy
chuyn na, nhng bt lun ngi gip vic no n nh, u t chi ni chuyn vi ngi
gip vic. Nh th, thc t l c b hng ngy ch nh mt mnh. B m c vn bn rn
vi cng vic, rt t khi c thi gian chuyn tr vi con. Thnh thong c dp, lin hi con thi
c th no hoc a con ra ngoi n ba cm. Mi cho n khi nh trng thng bo vi
ph huynh con h b hc ra ngoi gp ngi bn quen qua mng, b m c b mi st
sng, lo lng.
B m a con n gp ti, nhng li ni ca ch khng h t g l kim im li
mnh, ch cho rng bn thn con tr c vn , mong ti lm cng tc t tng cho c b,
chnh v th trc quan im m ti a ra l tnh trng ca con ch c lin quan n thi
nui dng ca b m, ch t ra khng ng tnh.
Khi ti nhc nh ch khng nn hon ton giao con tr cho ngi gip vic, v ng
thi li coi nh mi quan h gn b hnh thnh t lu gia con tr v ngi gip vic u
tin, ch c v khng vui, ni rt nhiu con ca cc gia nh khc u do ngi gip vic
trng coi, c nh no khng thay i ngi gip vic, con ngi ta cng khng c vn g.
Khi ti ngh hng ngy ch nn dnh thi gian chuyn tr, chi a, c sch cng con,
ch c phn tc gin, ni ti cng vic bn nh th, lm sao c thi gian cho n c, ng
thi ni hi nh b m cng khng qun ti, khng phi cng vn trng thnh nh ai

sao. V cui cng ti ngh, nu cng vic ca ch khin ch bn rn hcm rt nhiu so vi


ngi bnh thng, thc s khng c thi gian quan tm n con tr th ch nn ngh cch
thay i cng vic i, trc y ch qu th vi con, hin gi buc phi dng rt nhiu
thi gian v cng sc b p li, con tr mi tui ri, ti lo ngi nu tip tc th
vi nm na c th s khng cn c hi ci thin na u.
Cu ni thay i cng vic khin ngi m ny thc s tc gin, lc ch t r
thi , ng thi t tr i khng m xa g n ti na.
Gn y ti nghe ni c b ny b b m a n mt ngi trng qun s. Cng vic
chnh ca ngi trng ny l tin hnh hun luyn qun s i vi hc sinh, tc hng
ngy phi hnh qun mt on ng rt di, luyn tp ng nghim theo tc phong qun
i, tp hp khn cp, ai khng chu nghe li s b nh. Nh trng thu hc ph rt cao,
nhng tuyn sinh c rt ng hc sinh. Rt nhiu em nh c b ny, b m rt bn, iu
kin kinh t gia nh kh gi, con tr hc hnh rt t, lin b a n y ci to. Ti cn
nghe ni hiu trng ca ngi trng ny cng c mt cu con khng ra g, t ch hun
luyn cu con trai m anh ny thnh lp c ngi trng qun s ny. Con trai anh
khng c hun luyn thnh cng, vn khng c g thay i, ch c iu gip ngi b tr
thnh hiu trng, v kim c khng t tin.
Ti khng nn ni lin than thm trong lng, b tin mua gio dc l chuyn rt d
dng, ch c iu khng bit cui cng h s mua c ci g.
Mt vn rt ln trong gio dc gia nh hin i l, b m c th hy sinh cuc i
cho con, nhng li khng chu hy sinh thi gian v cng sc cho con.
Nhng ngi coi s nghip v cng vic nui dy con tr l hai vn i lp vi nhau,
nhng ngi khng coi trng thi gian v cht lng bn con, nhng ngi khng lu
tm n mi suy ngh, cm nhn ca tr, khng phi l do h khng yu con, m t y
lng h khng cho rng vic gn gi vi con l mt chuyn quan trng. Trong mt h, con
tr ch l mt bu vt hoc mt con vt nh, c th tm thi gi gm mt ngi ng tin
cy, sau c th ly v mt cch hon ho, khng cht st m bt c lc no. H khng
thy c rng tr em l mt c th sng c t tng, tnh cm, mi cnh ng trong qu
trnh trng thnh, mi s bun vui u s li du n su sc trong con tr - ch cn
nh b gi nui nh ngi khc, n s t ra khng thch nghi v s thay i t ngt ca
ngi chm sc, con tr cng khng phi l mt chic bnh s hon ton khng c t
tng.
Mt em b gi bn l b l m, khng phi chuyn c th m p li mt cu, n
i hi bn phi b ra rt nhiu thi gian, cng sc v tr tu. Nu quyt nh c con, th
phi c trch nhim vi con, coi vic gn gi vi con l mt cng vic ht sc quan trng
nghim tc thc hin.
Khng nn ty tin a con nh v qu, ng b hoc ngi thn chm sc h. Phi
c gng ngh cch gi con tr bn cnh mnh, tt nht l c th ngy ngy c nhn
thy con. Nu c kh khn, nn b m t khc phc, khng nn con tr phi ng ra
gnh vc.

K c khi sng cng vi con, cng cn ch rng, khng nn ch t cng vic v


nhng vn lin quan n cc mi quan h x giao trong u, ch dnh mt lng thi
gian v cng sc cn tha rt t cho con. Khng nn th trc nhng nhu cu ca con,
nn nghim tc nhn nhn v chuyn gn gi vi con, khng nn con ca bn thui thi
trong gian phng m bn dy cng trang tr, nhng li bin thnh a tr b gi nui
v mt tinh thn.
Nu xut pht t nguyn nhn khch quan, buc phi thng xuyn xa con, cng nht
thit phi ngh cch c gng gim bt s ht hng v mt tnh cm tr, v d cho tr
v ng b hoc ngi chm sc tr tm thi to dng c tnh cm trc, thi gian xa tr
nn thng xuyn gi in thoi cho tr, ni chuyn nhiu vi tr, nh k v thm tr,
tr cm nhn c rng b m rt quan tm n tr, c gng gim bt cm gic hng ht
cho tr.
Thng to ra con ngi, con ngi yu thong con ca mnh mt cch rt t
nhin, chnh l v b m c th tn tm nui dng con mnh. Cng vic bn hay bt k
nguyn nhn g khc, u khng nn tr thnh l do khin bn khng tn tm vi con tr.
Chng ta n lc lm vic vn l gy dng mt tng lai toi p hon, nhng cui
cng li cng tc gio dc tr em - tong lai ca t nc xy ra nhiu rc ri, vi
nc vi nh, ngha ca vic gy dng s nghip ny l g?
Vai tr ca b m quan trng bit bao, nu ni mt cch on gin th n lin quan n
vn mnh ca mt a tr, nu ni trn gc v m th n lin quan n tong lai ca
ton dn tc, chnh v th phi lm mt cch nghim tc, khng c l l, nu khng
chnh l phm li khng lm trn bn phn.
Nu b m c th cm nhn c tm quan trng ca mi ngy thng, mi cnh ng
trong qu trnh trng thnh ca con tr, bit nhng cnh ng ny s c nh hng ln i
vi con tr, th kh nng v bin php b m va chm con va i lm t nhin s c.
Mun lm mt vic g s lun c l do, khng mun lm mt vic g cng lun c
ci c.
Nh vn ni ting ca Trung Quc Tr Li ni, Ti pht hin ra rng t c ch kim, con
tr u ging nhau, nhng ph huynh li c s thay i rt ln. Hin nay c qu nhiu b
m ch mun b tin ra cho con, nhng li khng mun b ra thi gian, cng sc v tr tu.
Thc cht l b m tr nn ng ngn, ch k, m qung, ngu xun, li nhc3. Cu ni
ca b kh gay gt, nhng li nhm trng tim en.
ng nn ch ph bnh cc bc ph huynh, ti cng mun ni vi th h cc c gi ng b ni hoc ng b ngoi ca a tr, c th c bc c kinh nghim dy dn trong vic
chm sc tr, c th c bc va mi ngh hu, sc khe cn rt tt, c th con ci cc bc
hin gi rt cn s gip ca cc bc, nhng cho d th no, cc bc cng khng cn thit
phi thu ton b trong chuyn chm sc th h chu ca mnh.
C bc khng th cho con c bc cm thy rng trong nh c thm mt em b l c

thm mt con vt nh nui trong nh, nhng li khng cn phi tri qua qu trnh nui
con t m qun ct t i; khng th cho h mc d lm b lm m, nhng v mt tm
l vn mt nm v v khng ngh c rng, i vi sinh linh b nh ny, ngoi vic mnh
phi c trch nhim m bo s y v mt kinh t, cn phi c trch nhim to dng
tnh cm v gio dc. Chnh v th trong chuyn ny c bc nn lm t i mt cht, y
nhiu vic cho con ci c bc t lm, trong qu trnh hc lm b lm m, h cng tng
bc tr nn chn chn. iu ny u l chuyn ht sc quan trng, ht sc c ngha i
vi hai thh ca h.
L u c bit
[Mt vn rt ln trong gio dc gia nh hin i l, b m c th hy sinh cuc i
cho con, nhng li khng chu hy sinh thi gian v cng sc cho con.
Khng nn ty tin a con nh v qu, ng b hoc ngi thn chm sc h. Phi
c gng ngh cch gi con tr bn cnh mnh, tt nht l c th ngy ngy c nhn
thy con. Nu c kh khn, nn b m t khc phc, khng nn con tr phi ng ra
gnh vc.
K c khi sng cng vi con, cng phi ch rng, khng nn ch t cng vic v
nhng vn lin quan n cc mi quan h x giao trong u, ng thi dnh ra lng
thi gian v cng sc cn tha rt t cho con. Khng nn th trc nhng nhu cu ca
con, nn nghim tc nhn nhn v chuyn gn gi vi con, khng nn con ca bn thui
thi trong gian phng m bn dy cng trang tr, nhng li bin thnh a tr b gi
nui v mt tinh thn.
Nu xut pht t nguyn nhn khch quan, buc phi thng xuyn xa con, cng nht
thit phi ngh cch c gng gim bt s ht hng v mt tnh cm tr, v d cho tr
v ng b hoc ngi chm sc tr tm thi to dng c tnh cm trc, thi gian xa tr
nn thng xuyn gi in thoi cho tr, ni chuyn nhiu vi tr, nh k v thm tr,
tr cm nhn c rng b m rt quan tm n tr, c gng gim bt cm gic hng ht
cho tr.
y trch nhim dng dc sang cho ngi khc, phong thc dy d ny tc ng
xu n con tr nh th no s khng c th hin ra ngay, nhng con tr s khng hy
sinh v nhng b mt cch khng phi tr gi, bt k qu trnh trng thnh khng tt
no u s li du vt trong cuc i chng, tr thnh mt bnh trng nh hng n
cht lng cuc i ca tr sau ny, ng thi cng gy ra rt nhiu rc ri cho gia nh.]r2
MI NH HNH PHC L KHCH SN NM SAO

Chng ta sinh ra mt em b, khng nhng phi c trch nhim nui em b &n, m


cn c trch nhim cho em c hnh phc.
Sau khi chng ti chuyn v sng Dim i, mi ln v qu Ni Mng c phi
chuyn tu Bc Kinh, thng khng kp i sang ngay chuyn tu ngy hm , m phi
li Bc Kinh mt m. Ln u tin i theo l trnh ny v nh l khi Vin Vin mi nm

tui, ng vo dp trc Tt.


Ti v ng x mi ngi dt mt tay Vin Vin, bn tay cn li xch hnh l, ra khi
nh ga Bc Kinh trong dng ngi ng c. Tt l thi im ngi i li nhiu, ng nh
kin. Ra khi nh ga, kh khn lm mi tm c mt ch t trng, t hnh l xung,
bn xem nn ngh m u. Trn qung trng c rt nhiu ngi ca cc nh ngh nh
n qung co, cho mi khch, chng ti khng dm tm h, s b la, cng s phi i xa,
mun tm mt nh ngh va r li va sch s, ngy hm sau i tu cng tin.
Ng ra xung quanh, nh cao tng dy c, chng ti khng bit nn thu u. Vin
Vin st sng hi: B m oi, chng ta s ngh u ?.
Trn tu chng ti bn s qua vn nn ngh u. trong khch sn sang trng
va sch s va d kim th t qu, tic tin; ch no r, th li s khng sch s; nhng
ch gi c va phi, e rng my ngy nay u kn ch, ch gn c l s khng d tm.
Cui cng chng ti than th, nu nh c tin th khng phi bn khon nh vy, tm
thng n khch sn nm sao m l xong. Mc d Vin Vin khng tham gia vo cuc ni
chuyn, nhng c b cng cm nhn c ni bn khon ca b m. Hi ba tui Vin Vin
tng trong nh ngh nh mt ln, khng bit ti sao li cm thy khng thoi mi,
ngay c ga tri gng cng khng dm chm vo, chng ti phi m b, b mi chu
ng, sau mi t c b xung ging. Chnh v th cu hi ca b lc ny cng t r
v lo lng, chng ti cng nhn ra c v st rut ny.
ng x ci ngi xung xch va ly ln, ch vo mt khch sn sang trng cao tng ngay
trc mt, ni vi ging khoa trng: i no, chng ta vo khch sn nm sao!. Vin
Vin bt ng lm, tht ? Nhn thy v thnh khn ca c b, chng ti u ci, vi ni vi
b rng b ang a y, chng ta vn nn tm mt nh ngh r tin gn y thi, tm
mt m l c. Vin Vin c v hi bun.
Ko va ly v dt tay c b, va i va xem ch no c nh ngh ph hp. Lc i qua
khch sn cao cp m ng x va ch ban ny, nhn thy cc ch bo v mc ng phc
chnh t, lch s m ca xe cho khch, a khch vo snh ln, trng rt phong , lch
lm. nh mt Vin Vin l r v ngng m. Ti ci thm c nng, lin v ra mt con c
g gip b no bng : i con ln ln kim c nhiu tin, ri ta s vo khch sn nm
sao nh. iu ny khin Vin Vin rt phn khi, ln khoch ni: Ln ln con s kim tht
nhiu tht nhiu tin, ngy ngy c khch sn nm sao! Ti v ng x u ci, ni:
Gii, c tin ri ngy ngy s khch sn nm sao!.
t nhin Vin Vin sc nh ra iu g, lin hi: Khch sn nm sao nhn nh th no
, c g bn trong ?.
Ti ni: C ging rt sch s, ga tri ging, gi, chn u rt sch, ng trn rt
d chu.
iu ny khin Vin Vin c phn bt ng, Nh th khng phi l ging nh ca mnh
sao m, ging ca nh mnh va sch s va d chu. R rng l cu tr li ny khng
lm tha mn c b.

Ti ngh mt lt, ni: V cn c nh v sinh rt sch s, bn ra mt v bn tm u


c th yn tm s dng, khng ging nh nh ngh nh, khng dm dng c bn ra mt
ca h.
Li b sung ca ti vn nm ngoi s d on ca Vin Vin, nhng khin c b c v
yn lng hon. Nh v sinh ca nh mnh cng sch, c th yn tm s dng... Cn g na
h m?.
Ti li ngh mt lt ni: C nc nng hai moi t gi, lc no mun tm cng
c. Vin Vin li lp tc so snh, ni: Nh mnh cng c th mun tm l tm, ngy
no cng c nc nng!.
Ti ci, ng vy, ti sao nhng g khch sn nm sao c, nh mnh u c nh!
m ngh thm na xem sao. Lc ny b c b lin tip li, ni: Trong phng ca khch sn
nm sao cn c t lnh, bn trong c ng bia v ung, thch ung l ung.
Vin Vin va nghe thy th, cng kinh ngc hon: Th th cng ging nh nh mnh,
nh mnh cng c t lnh, bn trong cng c bia v ung, mun ung l ung. T lnh
nh mnh cn ng rt nhiu n ngon na... Cn c g na ?.
Chng ti ngh tip, cng khng ngh c ra ci g mi na, lin ni trong khch sn
nm sao c g, gn nh nh mnh u c, cng ch th thi. Ln ny th Vin Vin thc s
th pho, c b than mt cu Ha ra nh mnh ging ht nh khch sn nm sao!.
Ti v ng x u bt ci. Ti ni, ng tht, sao trc y mnh khng ch n
nh, ha ra nh mnh ging ht nh khch sn nm sao.
Vin Vin t ra v cng phn khi v s pht hin bt ng ny, khng cn t v lo lng
v ngng m nh ban ny na. C b mun chng thc thm mt bc na, lin hi b:
B oi, b bo nh mnh c ging vi khch sn nm sao khng?.
Lc ny b ca b cng cht hiu ra vn , , ng l ging tht. Ha ra t trc ti
gi chng ta c khch sn nm sao m khng h hay bit, may m con pht hin
ra!.
Hai m hng v lnh ca Vin Vin rt rng r, c b v cng phn khi. Lc ny
chng ti i n trc mt nh ngh nhn b ngoi trng cng gi l tm n, chun b vo
trong xem. Lc ny Vin Vin t ra rt bnh thn. Mnh ngy ngy c trong khch
sn nm sao, hm nay mi c dp c nh ngh nh cng khng c g l gh gm. Ti
dng cu ni ban ny tru c b: Sau ny con phi kim tht nhiu tht nhiu tin, l c
th ngy ngy c khch sn nm sao, khng cn phi n nhng noi nh th ny na.
Vin Vin ni: Con khng khch sn nm sao u, ngy no cng nh thi. Ti
hi ti sao, c b ni: Nh mnh chnh l khch sn nm sao, trong nh cn c b v m
na.
Tr em thc s l thin thn, li ni ca em do Thng dy. ng vy, c s ho

hoa sang trng no so c vi vic c nh vui v sng bn nhau. Mi nh c c tnh yu


mi c gi l nh, mt gia nh sng hnh phc bn nhau, chnh l thin ng t
gia nhn gian!
Hc gi ni ting ca i Loan Ph Bi Vinh ni: Nu con ngi khng c mt mi
trng gia nh tt, rt kh c th sng mt cuc i bnh thng4.
Tt c cc bc ph huynh u ang n lc to ra mt cuc sng tt p cho con, u
mun xy dng mi nh thnh thin ng hnh phc ca con. Nhng c bao nhiu ngi
li dng sai phong php, song song vi vic ra sc mua v nh, v tnh h ph hng
bu khng kh trong gia nh, khin gia nh ng mt cht l bin thnh u trng li
ch ca v chng. Mt cung in lnh lo khng c sc sng. Nim hnh phc ng l con
tr phi c hng, khng bit tht thot i bao nhiu trong nhng gia nh nh vy.
Ti c quen mt gia nh, c hai v chng u rt kh, ngi chng thnh t trong s
nghip, ngi v xinh p gii giang, c mt c con gi lanh li ng yu. Cuc sng ca h
ng l phi d chu nh khch sn nm sao, nhng h li bin n thnh nh ngh nh.
Gia hai v chng h khng c mu thun g ln lm, hai v chng rt quan tm nhau,
nhng trong mt s chuyn vt vnh li khng nhng nhn nhau, thng xuyn ci nhau,
khng ai chu thua ai, lun cho rng i phong phi nhng b. Trong nhng nm thng
kinh t gia nh cn cha kh gi lm, h thng xuyn ci nhau v vn kinh t; n khi
gia nh mua c xe hoi v hai cn h, iu kin vt cht kh n nh, h li ci
nhau v quan im dy con khc nhau. Tm li, trong cuc sng c mu thun g cn phi
gii quyt th chnh l nguyn nhn khin h ci nhau. Sau khi ci nhau thng l chin
tranh lnh, mt, hai thng khng ni chuyn vi nhau. tng ny ra nh ly hn, nhng
li khng c mu thun g qu ln, c hai ngi khng mun chia tay nhau, cuc sng c
tri qua trong bt ha nh vy. Hin gi, hai ngi bc vo tui trung nin, cui cng
hiu ra nhng cuc tranh ci trc y tht v ngha, quan h gia hai ngi c ci
thin r rt v bt u mt cuc sng mi, nhng nhng nh hng xu trong qu trnh
trng thnh ca con tr khng th cu vn c na.
Phi sng trong mt bu khng kh gia nh nh vy, c b lc no cng t ra thp
thm, bt an, c khng bit bao gi b m li ci nhau, tr nn nhy cm, bt lun trong
hon cnh no, ch cn c ai ni to mt cht l c b li t ra s hi. T nh c b rt
mong mt trong hai bn b hoc m i cng tc, nh th gia nh s c yn n my ngy.
Phi sng gia cc cuc tranh ci v chin tranh lnh bt tn ca b m, hin gi c b ny
vo cp ba, tnh tnh u ut, nng ny, thnh tch hc tp khng tt, khng t tin, khin
b m v cng au u. Hin gi iu khin h lo lng nht l c b khng thi c vo i
hc, khng th t lp th s th no. Hin gi h cng ra sc kim tin, dng nh mun
kim cho con mt ngun ti sn dng c i cng khng ht. Nhng bt lun kim c
bao nhiu tin, mi khi ngh n vn ca con h li cm thy khng an ton, khng tha
mn.
ong nhin trong cuc sng gia nh khng th khng c xung t, tc ng ni bt
a cn c lc x hung chi v chng, mi quan h gia nh tt khng ng ngha vi vic
gia nh lc no cng m m.

Ti v ng x cng thng xuyn c mu thun, nhng thng thng chng ti u c


gng trnh Vin Vin, c gng gii quyt nhanh vn trong phm vi hai ngi. Nu thc
s khng trnh ni, cng phi c gng km ch mnh, t nht khng cuc tranh ci lm
con tr s. C lc cng nh Vin Vin ng ra lm trng ti, chng ti tin rng cch nhn
nhn vn ca con tr tng i khch quan. Chng ti lng nghe kin ca c b mt
cch rt chn thnh, ng trn gc ca con pht hin vn ca mnh. Mc d hi
nh c b thng x n khng cng minh, thng v tnh thin v ti, nhng iu ny t
nht gip b c b thc c nguyn vng ca con tr, xut pht t nguyn vng ca con,
anh cng ch ng nhn sai. V ti cng thng xuyn nhng b b Vin Vin, nu pht
hin ra anh v cng gin d, hoc v mun nhanh chng kt thc cuc chin, ti s gt
nhng nguyn tc v l do ca mnh sang mt bn, ch ng nhn sai, ha gii vi anh.
Cuc tranh ci gia chng ti t trc ti gi u l tc chin tc quyt, khng bao gi
ko di n ngy hm sau, khng bu khng kh c ch bao trm ln c gia nh. Hnh vi
ca b m khin con tr thy c rng, gia con ngi vi con ngi c mu thun l
iu bnh thng, iu quan trng l gii quyt bng thi nh th no.
Hn nhn l mt mi quan h su sc gia con ngi vi con ngi, s chn thc ca
nhn tnh, t cht vn ha, gi tr quan, kh nng yu... u c th hin rt r trong mi
quan h ny. N l cun t truyn do hai ngi ln vit chung, l cun sch v lng a
con m h yu thng nht cm nhn hnh phc ca cuc sng, cm nhn ci p ca sinh
mnh, nhn thc c mi quan h gia con ngi vi con ngi.
Cho d ly hn, ch cn l tr v th din, cng cn tt hon vic bt con tr phi chu
ng nhng cuc tranh ci, giy v khng bit u l im dng. Nh trit hc Erich
Fromm ni: Khi mt cuc hn nhn bt hnh phi i mt vi nguy c tan v, lun c c
k gia hai b m l, h khng th chia tay, khi phi cp i nim hnh phc m mt
gia nh trn vn em li cho con tr. Tuy nhin, bt k ti nghin cu su sc no cng
cho rng, i vi con tr, bu khng kh cng thng v khng vui v trong gia nh cn c
hi hn c s tan v cng khai, bi s tan v cng khai ny t nht gio dc c tr rng,
con ngi c th da vo s quyt on dng cm kt thc mt trng thi sng khng
th chp nhn5.
B m thng mun tch cp nhiu tin hn cho con, nhng thc t bao nhiu tin
cng khng th mua c nim vui cho tr. Hm nay ti sn mt i, ngy mai c th kim
li c, nhng nim hnh phc, c hi gio dc trong qu trnh trng thnh ca tr, nu
mt i s mi mi khng th tm li c na. Cho con tr mt gia nh hnh phc,
chng c trng thnh mt cch lnh mnh trn c hai phng din sinh l v tm l,
tr thnh mt con ngi pht trin hi ha, y mi l kho bu di do nht, sut i dng
khng ht m b m c th em li cho con.
Nu ni trng thi ca gia nh cng c th gn s sao nh khch sn, khng c cp bc
no cao hn bu khng kh gia nh hi ha, hnh phc. Nh c th nh i mt cht,
gia dng c th c mt cht, in t c th t mt cht, nhng tnh yu v s thn mt
nht thit phi nhiu - gia nh hnh phc chnh l khch sn nm sao.
Ti mun trch dn mt on vn m nh trit hc Erich Fromm tng ni y,
chia s vi cc bc b m:

Mnh t m Thng ha s ban tng cho Abraham v hu du ca ng (mnh t


thng l s tng trng cho tnh yu ca ngi m) c miu t l u u cng c sa
v mt chy. Sa l s tng trng trn phong din th nht ca tnh yu, l iu tng
trng cho s quan tm v khng nh. Cn mt li tng trng cho s ngt ngo ca sinh
mnh, nim hnh phc ca cuc sng v tnh yu i vi sinh mnh. Hu ht mi ngi m
u c th cho sa, nhng ch c mt s t ngi m c th cho mt. c th cho con
mt, mt ngi m khng nhng buc phi l mt ngi m tt, m cn buc phi l mt
ngi m hnh phc - s nh hng ny ca ngi m i vi con tr ni th no cng
khng c g l qu. Tnh yu ca ngi m i vi sinh mnh ging nh s lo lng, thp
thm ca b ngm dn vo con tr. Hai thi ny u c s nh hng su sc i vi
nhn cch ca tr. ng vy, gia m con tr - v c ngi ln, ngi ta c th phn bit
ra c nhng ngi no ch c c sa, cn ngi no ng thi c c c sa v
mt6.
Chng ta sinh ra mt em b, khng nhng phi c trch nhim nui em b ln, m cn
c trch nhim cho em c hnh phc.
L u c bit
[Mi nh c c tnh yu mi gi l nh.
Nu con ngi khng c mt mi trng gia nh tt, rt kh c th sng mt cuc i
bnh thng.
Hn nhn l mt mi quan h su sc gia con ngi vi con ngi, s chn thc ca
nhn tnh, t cht vn ha, gi tr quan, kh nng yu... u c th hin rt r trong mi
quan h ny. N l cun t truyn do hai ngi ln vit chung, l cun sch v lng a
con m h yu thoiig nht cm nhn hnh phc ca cuc sng, cm nhn ci p ca sinh
mnh, nhn thc c mi quan h gia con ngi vi con ngi.
Cho d ly hn, ch cn l tr v th din, cng cn tt hon vic bt con tr phi chu
ng nhng cuc tranh ci, giy v khng bit u l im dng.
i vi con tr, bu khng kh cng thng v khng vui v trong gia nh cn c hi
hon c s tan v cng khai, bi s tan v cng khai ny t nht gio dc c tr rng, con
ngi c th da vo s quyt on dng cm kt thc mt trng thi sng khng th
chp nhn.]r2
CH LP "S GHI CNG" KHNG LP "S GHI TI"

Lp sghi cng l mtphong php tong i tt, chng ti cha bao gi dng
tin th&ng cho Vin Vin, phn thng ca b m chnh l nhng bng hoa trong
cun s ny, n khng th dng tin tnh ton gi tr, nhng li v cng qu gi, h tr
cho chng ti bi dng rt nhiu phm cht tt & con tr.
K t khi Vin Vin bn tui, ti mua cho c b mt cun s nh, chuyn ghi li nhng
vic tt m c b lm. Cun s khng ln lm, mi trang ch ghi mt chuyn, nhng vic

c ghi rt n gin, v c bn ch c my ch, v d thu dn chi, vt rc, t k


chuyn, ti mt mnh vo bp bt n ly tm, hc c cch xem ng h..., mi
trang u dng bt v mt bng hoa xinh xn - y chnh l phn thng dnh cho c
b. Chng ti gi cun s ny l s ghi cng. Ti pht hin ra mi ln ghi cng cho Vin
Vin, c b u rt phn khi. Cch mt thi gian li i m xem mnh c c bao
nhiu bng hoa.
Phng php ny rt c ch cho qu trnh trng thnh ca tr. Mt l tr c biu
dng, cm thy rt vinh d; hai l nhng vic c ghi trong s c tc dng nhc nh b,
gip b t sau khng qun lm nhng vic tt ny; ba l tt c nhng ch ghi trn cun s
nh ny, Vin Vin u nh c, c b thng xuyn c li nhng thnh tch ca mnh
khi m s bng hoa, cng bit thm c khng t mt ch.
n khi Vin Vin vo cp mt, c gio trong trng thng xuyn thng hoa , tc
l ng mt ci du in hnh bng hoa ln t giy nh, tch mi bng hoa l c th
i c mt mt ci. Pha cui lp c mt bng khen thng, di tn ca ai c dn
nhiu mt ci nht th chng t ngi thc hin tt nht. Trong c thi gian hc cp
mt, Vin Vin lun c tn trong bng vng, v tng s mt ci ng v tr s mt, s hai
ca hp. Trong lng chc chn chng ti rt mng, nhng khng bao gi chng ti i ru
rao v chuyn ny, ch t ra y l iu bnh thng, khng c g ng ni. Lm nh vy l
v s c b s cm thy mnh hn cc bn, s c b s qu ch trng vo vn kim mt
ci, t mt i s t nhin v hi ha trong hnh ng.
Song song vi , s ghi cng trong nh vn c b sung thm mt s ni dung,
nhng khng c ln no ghi c b t im cao. Chng ti lun cho rng giai on tiu hc
quan trng nht l bo v nim hng th i vi vic hc tp ca con tr. Nu qu quan
tm n vn im s, so snh chuyn xp hng, thc ra u l ph v nim hng th i
vi vic hc ca tr. Khi con tr c ngi ln nh hng sang quan tm n im s,
xp hng, tr s khng cn hng th i vi vic hc na. Pha nh trng qu ch
trng vo vn thnh tch, nu ph huynh li tip tc ha vo, khng nhng khng thc
y cho vic hc ca tr trong tng lai, m cn gy phn tc dng.
Chnh v th trong thi gian Vin Vin hc cp mt, nhng ni dung c ghi trong
cun s vn ch l nhng chuyn nh nht, v d gip m ra bt, ra rt sch, chi n
nh hay, hc c cch thi khoai ty... n cui k, cng ghi li c b t c nhng
gii g trong hc k ny, y ch yu l lu gi con s. Ngoi ra cn ghi li mt s bi
th do c b vit, rt ngy ng.
Nm mi tui Vin Vin vo lp by, ni tr trng, cui tun v nh mt ln, lc
u khng quen, nh nh n pht khc. Tun th hai v nh c b ni tun ny khng
khc, ti vi ghi li tun th hai trng khng khc na. Trong thi gian ny, thnh
tch v c bn u l nhng ci c lin quan n cuc sng trng ca c b: gp chn
gn gng, c c gio khen, t mnh git qun o, git sch... y l mt s s tin b
bn ngoi trong qu trnh trng thnh ca c b, ng thi cng ghi li s trng thnh
v tin b bn trong ca con. Mt ln ti v Vin Vin xy ra tranh ci, trong qu trnh
tranh lun chng ti u t ra khng vui. Nhng c b khng bo v quan im ca mnh
mt cch qu khch, m bit va tranh lun va suy ngh, n khi nhn thc c m ni

c l lin ngng tranh lun, sau cng m sp xp li t duy. y l s chn chn ca c


b, cng l mt v p. Chnh v th ti cng ghi li chuyn ny vo cun s, ng thi
thng cho mt bng hoa . iu ny khin Vin Vin hiu thm c rng, tranh lun l
lm r ng sai, ch khng phi phn bc, h gc i phong.
Ri c b bc vo tui dy th, con tr ngy cng c chnh kin, c tnh hon v nhanh
chng tr nn chn chn, phn thng v hoa gi qu con nt. iu ch yu nht l
cc phong din nh c tnh, suy ngh, hc tp... Vin Vin u th hin trng thi rt n
nh, chng ti ch trng hon n vic chuyn tr, tm s vi con. Chnh v th sau khi
Vin Vin ln lp tm, cun s gn nh khng ghi thm g na m dng li rt t nhin.
Hin gi Vin Vin vo i hc, s ghi cng tr thnh mt mn qu ca
gia nh ti, tr thnh minh chng cho qu trnh trng thnh hnh phc ca c b. Chng
ti c cm gic rng, lp s ghi cng l mt cch tong i tt, chng ti cha bao gi
dng tin thng cho Vin Vin, phn thng ca b m chnh l nhng bng hoa
trong cun s ny, n khng th dng tin tnh ton gi tr, nhung li v cng qu gi, h
tr cho chng ti bi dng rt nhiu phm cht tt con tr.
Tr em cng nh ngi ln, u thch c khng nh, c khch l. Trong mi
trng khng nh v khch l, chng mi d t tin hon, d tin b hon. Sai lm ca rt
nhiu bc ph huynh l ch lun thch dng vt cht thng cho con tr, iu ny
chng t h khng hiu con tr - i vi nhng a tr ngy nay khng phi tri qua s
thiu thn v mt vt cht, tc dng khch l khng ln, c th s em li s tha mn nht
thi, nhung cng s ko di khng lu; ch c nim vui v tinh thn v s tha mn rng
mnh thnh cng, mi c th em li nim hnh phc v ng lc thc s.
Ti ni cho mt s bc ph huynh nghe v phong php ny, c ngi thm ch ni:
l do con ch t nh c nhng biu hin tt. Con ti ngy no cng khin ti au ht
c u, lm g c vic tt no ng ghi li.
Cch suy ngh ny tht l sai lm.
Thc ra u im ca mi a tr u nhiu nh nhau, c im ca chng thng
chnh l u im ca chng. Nhng u im ny l nhng ht ging n giu trong lng con
tr, cn phi c vun ti mt cch thch ng trong thi im thch hp mi c th ny
mm, bn r, om hoa, kt tri. Mt iu ng tic l khng t ph huynh ch gii pht hin
khuyt im ca tr, trong khi li rt th vi u im ca chng, sut ngy ch ph bnh
v ra lnh cho tr. Ht ging vn c th pht trin trong lng con tr, lun b bng gi,
song gi vi dp, khng th ln ln, mi cho n khi ho kh hoc cht i - y chnh l l
do ti sao rt nhiu a tr n cui cng tht s li khuyt im y mnh, rt kh tm ra
u im.
C cu danh ngn ni rng, th gian khng thiu ci p, ch thiu i mt pht hin ra
ci p. Cho d b m khng c thi gian ghi chp li c th, nhng t nht trong lng cng
phi lp mt cun s ghi cng nh vy. Trong lng c cun s nh th, nh mt v li ni
ca bn s bc l ra, con tr s hon ton cm nhn c. Thnh tch m bn ghi cho tr
cng nhiu, bn s em li cng nhiu nim vui v s t tin cho tr, iu ny s khin tr

ngy cng tr nn tt hon.


C bc ph huynh trong vn u khuyt im ca con, ci no tt s biu dong, mt
no xu cng s kp thi ch ra. Xt v l khng c g l sai, nhng nu phong php thao
tc khng ng, cng c th s xut hin mt s vn .
Di y l mt v d m ti gp, kh in hnh.
Chuyn ny cn phi bt u t Vin Vin. Hi c b hc cp hai, mt n ti k cho c
b nghe chuyn ca chng ti hi nh, nhc n qu ca ti, mi ngi khi ch giu nhng
ngi tng rng mnh t c thnh tu gh gm lm s ni, ghi mt thnh tch vo
y b cho anh. Vin Vin cm thy cu ni ny rt hay, tng tng ra hnh nh rt
th v, chng ti lin bn nhau khng cn dng s ghi cng na, t nay ghi ht cng
lao ln y b. Ti tm mt t giy, Vin Vin v hnh mt ci b rt to ln trn, li vit
thm ba ch s ghi cng; ti vit ln my vic tt m gn y c b lm. Chuyn ny
ch l mt tr a ca chng ti ch khng phi l khch l. Bi Vin Vin khng thiu
nhng li khen, c b cng kh chn chn ri. Chnh v th, ti cng khng ghi cng
nhiu cho c b ln chic b ny, sau li ghi thm hai chuyn na, tng cng cng ch
c nm, su vic, sau li nn cng khng ghi na.
T giy ny dn trn tng mt thi gian rt di, b mt ngi bn thn ca ti nhn
thy, lc ch ang ru r v vn qun l c con gi. Tin th ti lin k cho ch nghe mt
tt ca vic lp s ghi cng. Ch cm thy phong php ny rt mi l, rt tt, ni cng s
v nh kim mt t giy dn ln tng, khch l c con gi mi tui ca ch. Sau mt
hm ti n nh ch, thy qu nhin ch lm, nhng trong khu thao tc li c mt s
vn .
T giy ny c chia thnh hai ct, mt bn vit u im, mt bn vit khuyt im.
ng l ch cng rt c dng , va mun con bit u im ca mnh, ng thi cng
mun con ghi nh nhng khuyt im ca mnh. Nhng lm nh th ny r rng l
khng ph hp.
Bi v lp s ghi cng l nhm t ti tc dng xc tc, khin con tr c c nim
vui v s t tin sau khi thnh thong c nhng biu hin tt, khin nhng hnh vi thnh
thong mi c ny cui cng tr thnh mt hnh vi n nh ca chng. Cng vi ci l nh
vy, em nhng khuyt im ca tr vit ra bng giy trng mc en ri dn ln tng,
khng ngng nhc nh, cng c th khin nhng hnh vi ny n nh li - vn l nhng ci
xu mun vt b, di s kch thch ny rt d khin con tr t m th vi mnh, tng
rng nhng thi quen xu l hnh vi tt yu ca mnh. Kt qu cui cng l, u im s
cng c thnh u im tht s; khuyt im cng s c cng c, tr thnh khuyt im
khng th sa c.
Gio dc nm trong cc chi tit, tht l sai mt ly, i mt dm.
thc t kim im v kh nng t kim sot ca tr em cha c hnh thnh, chng
d b chi phi bi s m th v nim hng th. Ngi ln tng rng vit ra nhng khuyt
im ca tr, dn trc mt, con s thng xuyn t nhc nh mnh, un nn nhng sai

st ca mnh. Suy ngh ny thc s khng hiu c im ca con tr. Hcm na, tt c cc v
khch n choi nh ch u nhn thy t giy ny, bao nhiu khuyt im ghi trn , cng
s lm tn thong n lng t trng ca tr.
Chnh v th ti nhc nh ngi bn ny rng, sao phi ghi nhng ci tr khng mun
l ra ln tng. Trn giy ch ghi u im, khng ghi khuyt im, ch ghi cng khng
ghi ti, hiu qu s tt hon.
Ch hi ti vi v lo lng, con ch c rt nhiu tt xu m ch mun con phi sa, th th
lm th no, l no vit ra nh th nhc nh c b khng tt hay sao? Ti ni, d nhin l
c th nhc nh, nhng phi thay bng mt cch ni khc, bin ht mi ci ti ca tr
thnh cng ni, tc trc ht ph huynh phi thc c rng ch lp s ghi cng,
khng lp s ghi ti.
V d mt a tr khng chu chm ch luyn n, b m phi nhc nh mi chu
luyn, bn khng nn ghi khng t gic luyn n, m phi nhn thy rng t nht con tr
ngy no cng luyn, lin ghi kin tr luyn n hng ngy; tip sau c b vn li
bing, khng mun luyn mt ting ng h, bn khng nn vit khng choi mt
ting ng h, m ghi mc d ch luyn c bn moi pht, nhng choi rt tin b; c
b pht hin ra rng choi bn moi pht bn cng c th chp nhn c, thi gian sau
ch luyn bn moi pht. V th l trc ht bn hy trnh vn thi gian, ghi luyn n
rt chuyn tm, trnh ang dn dn c nng cao - Cng c ngha l, trong nhng mt
khng tt ca con tr, lun tm ra c im ng biu dong, lun to s m th v
kch thch tt cho tr. C nh th, con tr s dn dn cm thy mnh cng khng ti, thay
i cch luyn cho thi gian thnh cch luyn cho ng k nng. Khi tr khng cn
chng i li b m, trong lng thc s mun luyn tt mt bn nhc, tr s khng tm
n vic choi lu mt cht hay choi t mt cht na; hon na nu choi na ting ng h
m chuyn tm, nghim tc s tt hon l choi ly l mt ting ng h. Ngi bn ca ti
vn cn i cht lo lng, hi ti, khng nn vch ra khuyt im ca tr ? Khng ch ra th
tr s khng th sa c, tnh hnh s cng ngy cng nghim trng, nh th th lm th
no?
Ti ni, mt s bc ph huynh s d thng xuyn ph bnh gio dc con tr, chnh l
do c mt suy ngh sai lm n su vo mu rng, nu mnh khng ni, khng thng xuyn
nhc nh, con tr s khng bit sa khuyt im, cng ngy cng sa a. Thc t l, mi
a tr u c lng t trng, ch tin th l bn tnh ca tr, ch cn khng b bp mo, chc
chn s pht trin bnh thng. i vi mt khuyt im no tr, c th nhc nh mt
cch thch ng, khi pht hin ra khuyt im ny lp i lp li nhiu ln, th phi suy
ngh n vic p dng phong php khch l, lng l gip tr khc phc, ch khng nn ph
bnh mt cch trc tip v nhiu ln, ng ni nhng cu nh M nhc con bao nhiu
ln ri m con khng chu sa. Ph bnh lp li nhiu ln ging nh cun s ghi ti dn
trn tng, s c nh khuyt im ca tr. Khin tr kh c th dt b khuyt im .
cho ngi bn thn ny ca ti hiu hon, ti li a ra mt s kin ngh cho ch.
V d con bui sng ng dy chun b i hc nhng lun l m chm chp, lun phi c
ch thc gic mc qun o, n com, cm cp sch, phi ch ko chy ra ngoi mi khng

b mun gi. Vy th cho d hng ngy ch ni cu Mau ln, ng m na hng nghn


ln, ph bnh con tr hng vn ln, cng khng th gii quyt vn ; li nhc nh u n
hng ngy ca ch ch khin con tr hnh thnh mt cch n nh thi xu ny. Nu ch thay
bng mt cch khc, c th s ci thin c vn mt cch cn bn. Bn c th ni
chuyn vi tr mt ln mt cch nghim tc, thn thin, bo vi tr rng bt u t ngy
mai, bui sng phi t mnh sp xp thi gian i hc. Sau t ngy hm sau, bn s
khng thc gic na. Bn ch hon thnh nhng vic m bn cn phi lm, nh chun b
n sng, thu dn tom tt cho mnh, chun b a con i hc. Cn v phn con, thi gian
ca con, con t sp xp, bn c bnh thn i c b l m.
Ngy u tin con tr khng quen, c th mun mt ting ng h, trn ng lo
pht khc, ni cu vi bn, trch bn khng nhc nh mnh. Lc ny, bn lin biu dong
con rng: M pht hin ra con l mt c b ngoan, c ch tin th, khng mun i hc
mun. Hm nay l ngy u tin con t mnh sp xp thi gian, vn cha quen lm; t ln
sau chc chn s sp xp n tha hon. Ch , khi ni cu ny, bn phi t r thnh ,
khng nn ni tri vi lng mnh. Ch cn ph huynh kin tr, nhn ni, trong qu trnh ny
khng ni cu, khng ch trch, khng lm thay, kin tr tr t qun l mnh, thng
xuyn ghi cng cho con tr; khi con tr li lp li li c, bn vn c th tm ra c im
tch cc trong nhng biu hin tiu cc ca tr, chn thnh biu dong tr. Nh th, thc
qun l t gic ca tr nht nh s hnh thnh, thi xu l m nht nh s sa c.
Cho d bng hnh thc tht hay trong lng mnh, b m cng u nn lp cho con
mt cun s nh. Ch lp s ghi cng, khng lp s ghi ti. Trn trng cm gic t ho v
t c thnh tch ca tr, trnh ghi li nhng iu mang tnh trng pht. Con tr khng
sai, ch l cha chn chn; v khng chn chn s ng ngha vi vic c khng gian v kh
nng pht trin. B m nn tn thng s khng chn chn ca con tr mt cch thc s t
y lng, nhn thy ci p trong ci khng chn chn. Nh thbn mi d dng m ra s
ghi cng, ch khng phi va nhn thy li lm ca tr, lin t ng m ra s ghi ti.
Mi khi bn chun b p dng bin php g gio dc con tr, bn u phi suy ngh
mt cht v bin php m bn p dng: Ci bn mun nhn mnh rt cc l ci g, phong
php m bn p dng l iu m tr thch hay phn cm, nh hng ca n ti tr l tch
cc hay tiu cc, mang tnh khch l hay lm nht ch, l trc mt hay lu di, l cao
thng hay dung tc? Khng suy ngh nhng iu ny, ch da vo tm trng v thi quen
lm vic, khng nhng khng t c mc ch, m c th cn ph hoi mc ch mt
cch cn bn.
Lu c bit
[i vi nhng a tr ngy nay khng phi tri qua s thiu thn v mt vt cht, tc
dng khch l khng ln, c th s em li s tha mn nht thi, nhng cng s ko di
khng lu; ch c nim vui v tinh thn v s tha mn khi mnh thnh cng, mi c th
em li nim hnh phc v ng lc thc s.
Cho d b m khng c thi gian ghi chp li c th, nhng t nht trong lng cng
phi lp mt cun s ghi cng nh vy. Trong lng c cun s nh th, nh mt v li ni
ca bn s bc l ra, con tr s hon ton cm nhn c. Thnh tch m bn ghi cho tr

cng nhiu, bn s em li cng nhiu nim vui v s t tin cho tr, iu ny s khin tr
ngy cng tr nn tt hon.
Mt s bc ph huynh s d thng xuyn ph bnh gio dc con tr, chnh l do c
mt suy ngh sai lm n su vo mu rng, nu mnh khng ni, khng thng xuyn nhc
nh, con tr s khng bit sa khuyt im, cng ngy cng sa a. Thc t l, mi a tr
u c lng t trng, ch tin th l bn tnh ca tr, ch cn khng b bp mo, chc chn s
pht trin bnh thng.
Ph bnh lp li nhiu ln ging nh cun s ghi ti dn trn tng, s c nh
khuyt im ca tr, khin tr kh c th dt b khuyt im .
Khng qun l bin php qun tt nht]r2
"KHNG QUN" L BIN PHP "QUN" TT NHT

Mt a tr b kim sot qu nhiu, n s dn dn t mt tay sai nm di bn tay


quyn uy ca ph huynh bin thnh mt k n l ca nhiu thi xu; thi xu ca tr
chnh l xing xch tri buc tr, khin tr au kh. Khng phi trong lng tr khng mun
thot khi s tri buc ny, m l do tr khng c kh nng gii thot.
Mt hm, mt ngi bn ca ti hn ti n ni chuyn, ch mun ni v mt vn
ca mt c bn ng nghip.
C bn ng nghip ny cng l mt ngi bn rt thn ca ch, gp kh khn trong
chuyn gio dc con, v cng kh tm. ng thi, bn thn ch cng gp nhng ni phin
mun tng t, mun gp ti ni chuyn v vn gio dc con. Cu chuyn ca chng
ti c bt u t c bn ng nghip ca ch.
C bn ng nghip ny ca ch tt nghip mt trng i hc ni ting, gii giang
trong cng vic, ngi cng xinh p, mi vic i nhn x th u rt n, gn nh l mt
ngi mi phn vn mi, chnh v th cng l ngi theo ch ngha l tng, trong tnh
yu tn th phong chm th khng c ch khng chu xi tm, mi cho n nm ba moi
su tui mi ly chng. Sau khi kt hn sinh c mt cu con trai, mun mn mi c con
nn yu con v cng. Nhng nm qua con ca cc bn cng hc i hc c, thm ch c
chu cn vo cp hai, mi ngi t hp thng than th rng ti sao dy con li kh
nh vy. Lc ch ngi bn cnh nghe nhng thy khng tin, gio dc tr con kh nh vy
!
Khi con ch cn ang nm trong ni, ch c th ng cho b nghe. Ch tm c rt
nhiu sch v gio dc gia nh, bit gio dc v lng giai on u v cng quan trng.
Con tr va mi hc ni, hng ngy ch u ni chuyn vi b bng ting Anh v ting
Trung. Con trai ch cng t ra rt thng minh lanh li, sau khi i hc trng mm non, c
mt vin nghin cu tm l n trng thu thp s liu, h kim tra ch s IQ cho cc
b, kt qu ng nhin l phi gi b mt. Nhng sau hiu trng trng mm non ln
ni vi ch rng, con trai ch ng u trng v ch s IQ. Ch cm thy mnh l mt bc
ph huynh thnh cng, tin rng ch cn mnh tn tm tn lc, chc chc s gio dc c

mt a con xut sc, thm ch l thn ng.


Ch dn ht mi tm huyt vo cng vic gio dc con, t nhng vic ln nh pht m
th no mi chun, n nhng vic nh nh cm a nh th no, choi a ra lm sao, u
ch bo tng li tng t, ch cn con tr c ch no lm khng ng, ch lp tc ch ra ngay,
ng thi ni vi con rng nn lm th no mi ng. Nu mt khuyt im con tr ti
phm ba ln, th s b ph bnh, ph bnh ba ln tr ln, mi ln ti phm s nh ln mu
bn tay con mt ci. Hng ngy con ch lun phm nhng li phi nh mu bn tay, v d
lm v bt, sa ung cha ht b i choi, gp ngi ln khng cho, t mi ting Anh
hc hm qua, hm nay qun mt mt na... Ch ni, ti nh mu bn tay con mt ci
cng khng c g l au, ch mong thng qua s dy bo nghim khc ny con tr nh
lu, ch t tin rng di nhng yu cu nh th con ch s ngy cng hon ho.
Ch bn ti ni, ch my ln n choi nh ngi bn ny, pht hin thy ch y thc
s ht lng vi con. Mc d ang ngi ni chuyn vi bn, nhng c cm gic l u c ch
khng ri cu b, lin tc ni vi con mt cu g , v d n gi lm bi tp ri, cha
lau sch nc trn tay, lau li i, ng i i giy , i ny hp vi b qun o ca con
hon....
Ch bn ti than th ni, ngi m ht lng ti mc ny ri, nhng khng hiu
ti sao con ch cng ngy cng km, hi mi vo cp mt, l mt trong ba hc sinh ng
u lp, n khi ht lp su, tt nghip tiu hc7, ng i s th ba t di ln. Hin gi
em ny vo cp hai, mi phong din vn khng c g khi sc, k c t nh hc ting
Anh, thnh tch hc tp cng rt km, tm li l khng c du hiu g chng t ch s IQ
cao. Hon na tnh cch ca em cng rt ni tm, va khng chu nghe li, nhng li va t
ra rt nht nht. M em thc s khng hiu ni, mnh dn ht tm huyt gio dc con,
ti sao hin gi li ra nng ni ny, ch cm thy s phn nh ang a ct vi ch.
Ch bn hi ti rng: Ch th ni xem vn nm u, phi lm g vi cu b ny?
Ti ngh mt lt ri ni: v n vn nm ngi m. Phong php ci thin rt on
gin, nhng ti ngh rng, chnh v on gin nn e rng ngi m ny rt kh thc hin,
hoc l ch y khng h mun lm nh vy. Trc nh mt h nghi ca ch bn, ti ni vi
ch rng, vn ca ngi m khng chu thua ch km em ny chnh l qun con qu cht
ch, qu nghim khc. Phong php iu tr ong nhin phi l ngc li, tc l khng
qun.
Khng qun?. Ch bn trn mt.
Ti ni, c l chng ta thng xuyn pht hin nhng tnh hung nh th ny: Nhng
ph huynh qun con qu cht ch, qu nghim khc, phn ln u l nhng ngi rt chn
chu trong cng vic, trong cuc sng, ng c thnh cng ca h rt mnh m, kh nng t
qun ca h rt tt, trong cng vic hoc s nghip u l nhng ngi t u cng lm
tt, t c nhng thnh tu nht nh. Cng chnh v th, trong vic gio dc con tr, h
cng kht khao thnh cng hn, cng rt t tin, mang m hnh qun l mnh p dng vo
con tr. Tuy nhin, v c bn h u tht vng.

Ch bn gt u, ni ng vy, ng l nh vy, nhng ti sao li nh th nh?


Ti ni, y c mt vn , tr em khng phi l mt tng , nhng ng nt chm
khc trn , khng hon ton l suy ngh ca ring ngi th. Gi d nu nht thit phi v
b m nh mt nh iu khc, th nhng vt tch m cng vic iu khc, gio dc ny
li c hnh thnh trn s tc ng qua li gia hai bn. B m vi vai tr l ngi th
iu khc nu khng nhn thy s tc ng qua li ny, coi nh cm gic ca con tr, cho
rng trong vn chu s gio dc, tr em l mt tng khng c tnh n hi, iu khc
nh th no s nh th , vy th hn ngc trong tay anh ta cng s bin thnh mt hn
, hoc mt m vt liu vn - khng nhn thy s tc ng qua li ny, s khng th ni
n vic tn trng tr. Mt biu hin in hnh nht ca s khng tn trng tr chnh l
qun thc tr qu nhiu, hay cng chnh l ch o hoc can thip qu nhiu, rt nhiu trnh
t pht trin bnh thng ca tr b o ln.
Ch bn gt u nh ang c suy ngh g.
Ti ni tip, qua li tng thut ca ch, ti c th cm nhn c rng, v ph huynh
ny ng l rt tn tm, nhng thc t l yu t gio dc trong hnh vi ca ch y chim rt
t, m phn ln l mnh lnh v gim st. Mnh lnh v gim st l gio dc ? Khng
phi! Nu gio dc m on gin nh vy, v ph huynh no cng c th tha lng c
nguyn, th gii khng cn nhng li than th con khng thnh ti na. Thnh phn
ch yu ca mnh lnh v gim st l qun thc, kim sot. Hin nay v ccr bn mi gia
nh ch c mt a con, ph huynh c rt nhiu thi gian v cng sc qun l con tr.
V ngi ta cng ngy cng nhn thc c rng s khc bit trong gio dc tr em ch yu
c th hin trong gio dc gia nh, chnh v vy mi bc lm b lm m thi gian u
u tp trung ht mi sc lc, mun gio dc tt a con ca mnh. Tuy nhin gio dc tr
em quan trng nht l vn ngh thut, ch khng phi l vn b ra bao cng sc, vt
v hay khng vt v. Ch c nhng ngi ch trng ngh thut gio dc mi c th gio dc
tt con tr. Nu chm ch mt cch ba bi, p dng mt cch khng khoa hc, s ch khin
s vic cng lm cng hng - iu ny c th gii thch ti sao cu con ca c bn ng
nghip ca ch cng ngy cng i xung.
Tip ti phn tch rng, thc ra trc mt con tr, ngi m ny lun ng vai tr
ca mt nhn vt quyn uy, v ch c nhn vt quyn uy mi c t cch khng ngng
mnh lnh v gim st ngi khc. Trong khi xt v bn tnh ca con ngi, khng ai thch
sut ngy c mt nhn vt quyn uy ng lng lng trc mt mnh. Mi s phc tng i
vi quyn uy u bao hm s c ch v khng vui, u s hnh thnh nn mi xung t
trong ni tm - ong nhin con tr s khng c nhn thc r rng v vn ny, tr
thng xuyn cm thy khng thoi mi, cm thy lm vic g cng khng c t do,
thng xuyn khng th lm cho ngi ln hi lng, iu ny khin tr cm thy rt bc
bi. V th l chng dn dn tr nn khng nghe li, khng c kh nng t km ch, khng
t tin, ng nghch v bun kh. Chnh v th ph huynh nht thit phi cnh gic trc s
thi qu bt cp ny, khng nn ng vai tr nh mt k quyn uy trc mt con tr (mc
d xut hin di hnh thc tnh yu n ha). Mt a tr b kim sot qu nhiu, n s
dn dn t mt tay sai nm di bn tay quyn uy ca ph huynh bin thnh mt n l
ca nhiu thi xu; thi xu ca tr chnh l xing xch tri buc tr, khin tr au kh.
Khng phi trong lng tr khng mun thot khi s tri buc ny, m l do tr khng c

kh nng thot khi n. Khng phi ngi ln chng ta cng thng xuyn c cm
gic ny sao?
Ch bn ni, ng vy, nghe em phn tch nh vy, cm thy ng l nh th. Xem ra
t sau phi qun con tr t i thi.
Ti gt u ni ng l phi nh vy, chnh v th, chng ta c th tng kt nhng suy
ngh trn thnh mt cu ni: Khng qun l bin php qun tt nht.
Ch bn ti ci, ni cu ny tng kt hay qu, ng thi ni mnh phi ghi nh cu
ny khi gio dc con tr, v ch cng s ni c bn ng nghip ghi nh iu ny. Ti
ni, ch c th phn tch cho c bn nghe cu ni ny, nhng khng nn k vng chc chn
c y s tip nhn. Ti tng ni vi khng t ph huynh, khng hiu ti sao, mt s ph
huynh va nghe n t khng qun lin t ra phn cm.
Thy ch bn c v kinh ngc, ti lin k cho ch nghe cu chuyn di y.
My hm trc ti gp mt v ph huynh gio hun cu con trai ca mnh rng, hi
nh nh ng b ni ng con, ng b li bn, c ai qun b u, b c nh ngy hm
nay, khng phi da vo tnh t gic ca mnh sao. B v m con quan tm n con nh
vy, hng ngy b ra bao nhiu thi gian km con hc hnh, nhng con li khng h c
gng, ti sao con li thiu t gic nh th?
V ti v v ph huynh ny bit nhau kh r, nn ti ni thng vi anh rng: Anh ni
ng, chnh v hi nh khng c ai qun anh, nn anh mi hc c tnh t gic; con trai
anh khng t gic, chnh l do chu b qun mt cch thi qu. Nhng vic m ng l chu
phi ngh, th u c b m ngh thay ri; nhng iu m chu cn phi t mnh cm nhn,
th c b m nhc nh cho ri, vic g chu cn phi t mnh nhng chuyn ny
na, chu lm g c c hi hc cch t qun l mnh na? Ngi b ny khng hi lng
vi cu ni ca ti, bn phn bc Nu ni nh ch, khng qun con tr, l c th lm trn
bn phn ca ngi lm b lm m , s ht lng ca chng ti l sai ?!. V chuyn ny
m mt thi gian di anh khng thm chuyn tr g vi ti.
Phn ng ca v ph huynh ny khng c g l bt ng. Ti gp khng t bc ph
huynh qun thc con qu nhiu, lun mun thuyt phc h cho tr mt t khng gian v
thi gian t do, cho tr c c hi phm mt s sai lm, lin ngh h t sau qun l con
tr t thi - y l con ng buc phi kinh qua c th gii quyt vn ny. Tuy nhin
li ngh ca ti phn ln vp phi nhng li cht vn ca ph huynh. Trong mt h,
ph huynh khng qun con tr ng ngha vi vic bt h t b quyn nui dng con,
h cm thy rt chi tai v phn cm. Thc t l h khng mun i l gii ci khng qun
m ti ni y l g - n khng phi l b bt trch nhim ca b m, m l mt phng
thc gii quyt vn , mt phng thc t duy tn trng con tr m ph huynh cn phi
to dng trong lng.
Ch bn ti gt u, ph huynh lun yu cu con tr phi sa khuyt im ny khuyt
im n; nhng i vi nhng khuyt im m ngi khc ch ra cho h, h li khng chu
chp nhn, trong lng khng chu tha nhn mnh c khuyt im ny. Ti cng gt u,

y chnh l l do v sao lm cng tc t tng cho ph huynh v cng kh, cng l nguyn
nhn cn bn khin rt nhiu vn tr kh c gii quyt.
Chng ti trm ngm trong giy lt, ch bn ni, nhng iu em ni ch hiu ht ri.
Tuy nhin, ch c mt vn c th. Gi d con tr chun b thi n noi ri, v d sp thi
vo cp ba hoc thi i hc, m con vn khng chu hc, hoc l chun b phi thi ht hc
phn mn n piano ri, m con vn khng chu tp trung luyn n, th th ph huynh
nn lm th no, l no cng khng ni g ?
Ti ni, i vi mt a tr, sp c k thi quan trng n noi m vn khng chm ch
hc tp, y thc s l mt vn kh nghim trng. Nhng s khng t gic ny ch l
hin tng bn ngoi, ng sau phn nh mt lot vn , v d khng l tr, chn ght,
kh nng t kim sot km, gi tr quan khng chn chn, thiu lng t trng, t ti... Ni
tht l hng lot vn ny c mi quan h nhn qu nht nh vi cch qun l khng ph
hp ca ph huynh t lu nay. Nu b m mun qun, th nht thit phi thay i phong
php, dng phong php trc y chc chn l khng n, bi tnh trng hin nay ca tr
chnh l kt qu ca bin php qun m bn p dng t lu nay. Cn v chuyn dng
phng php g qun, ti khng th a ra mt bin php c hiu qu ngay lp tc, ch
c th ni phi da vo tnh hnh c th ca tng a tr, bnh nh tr nh, bnh nng tr
nng, vn ca tr cng nghim trng, b m cng phi thay i phong php gio dc
mt cch cn bn, cng phi c kin nhn, tm cch bi dng thc t gic ca tr.
v im ny, ti vn mun nu ra kinh nghim ca mnh. C th s l mt s gi cho cc
bc ph huynh.
Khi con gi Vin Vin ca ti vo lp mi, nhn dp l Ging sinh chng ti tng
cho c b mt chic my CD b ti, nh ca chng ti l mun con nghe nhc sau
nhng gi hc cng thng. Nhng c b thng xuyn va lm bi tp va nghe nhc, cch
vi ngy li i mua a, thuc nh lng bn tay nhng ca s, ca khc ni ting thi . Theo
kinh nghim ca chng ti, hc nh vy chc chn s b phn tm. Nu cn ang giai
on tiu hc, c b lm nh vy chng ti cng khng st rut. Nhng gi ln cp ba,
thi gian qu gi nh vy, cnh tranh khc lit nh vy, ch cn l l mt cht, ngi khc
s vt ln trc mnh ngay. Ti v ng x c phn st rut, lin nhc nh con trong lc
hc tt nht khng nn nghe nhc, gii thch cho con rng, bi tp cp ba v cp mt
khng ging nhau, khng phi l hon thnh, m l suy ngh v l gii vn trong
qu trnh lm.
Ln u chng ti ni, Vin Vin p rng con bit ri, ng thi ni c b cm thy
khng nh hng n vic hc. My ngy sau, chng ti nhn thy con gi ngy ngy vn
va eo tai nghe va lm bi tp, khng km c, li nhc con. Ln ny c b t ra hoi
bc, trch chng ti ni nhiu, ni c b t bit nh th no mi l tt, bo chng ti ng
qun c b na.
Mt thi gian rt di sau , mc d ming chng ti khng ni g, nhng trong lng
vn v cng st rut. Khng ch mi chuyn nghe nhc, ch yu l thi l l trong hc
tp m c b th hin ra khin chng ti lo lng. Lc ny, rt nhiu ln chng ti cng
ny ra nh qun, nhng cui cng vn km li. Sau khi bn bc, ti v ng x quyt
nh, chuyn ny khng qun c b na, mc k con.

Chng ti c suy ngh nh th ny: C l l do c b ch cm thy mi l, hon na hin


ti vic hc cha qu mc cng thng, lp mi mt, mi hai hc hnh s cng thng
hon, ng thi cm gic mi l cng s ht, t nhin c b s thy lo lng. C l l do c b
b c ch v mt tm l, mun dng phong php ny th lng mnh, s l l m c b
ang th hin ra l mt trng thi m c b buc phi tri qua khi t iu chnh mnh. C l
c b ch say m m nhc, rt nhiu ngi trong tui thanh thiu nin u t ra rt say
m mt th g mt giai on no , nu ngn chn th bo s khng tt - vi bao gi
thuyt c l ny, chng ti phn tch rng hnh vi hc tp ca con ngi do hai h thng
hp thnh, mt h thng l c th, mt h thng l tm l. Dng phng php p buc c
th khin mt a tr ngi xung trc bn hc, mt nhn vo sch v, tay cm bt - k c
mi b phn trn c th em vo v tr, nhng khng ai c th khin suy ngh ca em
cng vo c v tr. Nu khng xut pht t tnh t gic t nguyn, k c chng ti c yu
cu Vin Vin ct my CD i, c b cng s khng v th m chuyn tm hc hnh hn,
ngc li, u c c th cng cch xa vic hc. Nu Vin Vin ni khng nh hng n vic
hc ng thi ni mnh bit th no mi l tt, chng ti phi nghe theo li con.
Chnh v th, ti v ng x nhc nh nhau, qun cht ci ming ca mnh, khng ni
v chuyn ny na. Trong qu trnh ny chng ti cm nhn c rng, khng ni l mt
chuyn cn kh thc hin hn c ni. Hnh vi ca con tr hng ngy u l s thch thc
v tm l i vi bn, iu thc s i hi ph huynh phi c l tr v lng nhn ni
gii quyt chuyn ny. ng nhin, thi gian tri qua, chng ti thc s khng
tm n na, qun hn vic qun c b. Khng bit t bao gi, Vin Vin khng cn nghe
nhc trong lc hc na, mi cho n khi chng ti pht hin ra chic my CD trn gi sch
ca c b bm rt nhiu bi.
Sau khi vo i hc ti hi Vin Vin chuyn ny. Vin Vin ni va nghe nhc va
lm bi tp chc chn s b phn tm, im ny thc t c b cng bit, nhng lc u li c
thch nghe, khng kim sot c mnh. n nm lp mi hai hc hnh cng thng nh
vy, trong lng khng mun vic g nh hng n vic hc na, khi lm bi tp ng
nhin cng s khng nghe na. Xem ra trong lng con tr cng hiu rt r mi vic, ch cn
tr c ch tin th, c tinh thn trch nhim i vi mnh, chc chn s t iu chnh mnh.
Ch bn ti ni: , cng nghe ch cng hiu r hn, y chnh l phng php v vi
nhi tr8 ca Lo T.
Ti ci ni, cng gn nh l vy. Thy ch vn cha t ra chn, ti lin say sa ni
tip, con ngi sinh ra khng phi l ngi khc qun, t do l ci m mi chng ta ai
cng trn trng nht. Tr em cng nn phi chng th hin bn tnh ca mnh, c
trng thnh mt cch t do, khng c g tri buc. Tr em l mt th gii tn ti c lp
hon m, trong c th b nh chng n cha sc sng mnh m v bin, trong qu trnh
trng thnh chng c mt tim lc biu t t mnh nho nn, t mnh thnh hnh, ging
nh bn trong mt ht ging c n cha r, l, hoa, trong iu kin thch hp, t nhin s
pht trin. Nu ph huynh c nim tin ca ngi nng dn v s qun l ph hp, con tr
chc chn s trng thnh tt hn.
Ch bn than rng, bnh thng n trng hp ph huynh, hiu trng hoc cc c
gio va nhc n vn ca cc con lin nhn mnh ph huynh phi quan tm nhiu n

con, phi b ra nhiu thi gian gn gi vi con, qun l con. Thng qua bui ni chuyn
ngy hm nay ti mi bit rng, thc ra hin nay, vn ca rt nhiu tr khng phi l do
b m qun t, m ngc li l v b m qun qu nhiu.
Ti ci ni, ch chm n im mu cht ca vn ri. Ph huynh phi nhn
thc c gii hn ca mnh, bit rng mt giai on pht trin v phong din pht
trin no ca tr, ch s khng th lm c g, hoc l khng cn phi lm g c - im
ny, nu ch khng s lm mt lng ngi khc, th ch nn v kin ngh vi ngi bn
ng nghip ca ch rng, vi tnh hnh nh ch y hin nay, khng lm g c mi l bin
php tt nht, khng qun chnh l bin php qun tt nht.
Lu c bit
[Mt biu hin in hnh nht ca s khng tn trng tr chnh l qun thc tr qu
nhiu, hay cng chnh l ch o hoc can thip qu nhiu, rt nhiu trnh t pht trin bnh
thng ca tr b o ln.
Nhng ph huynh qun con qu k lng, qu nghim khc, phn ln u l nhng
ngi rt chn chu trong cng vic, trong cuc sng, ng c thnh cng ca h rt mnh
m, kh nng t qun ca h rt tt, trong cng vic hoc s nghip u l nhng ngi t
u cng lm tt, t c nhng thnh tu nht nh. Cng chnh v th, trong vic gio
dc con tr, h cng kht khao thnh cng hon, cng rt t tin, mang m hnh qun l mnh
p dng vo con tr. Tuy nhin, v c bn h u tht vng.
Mnh lnh v gim st l gio dc ? Khng phi! Nu gio dc m n gin nh vy,
v ph huynh no cng c th tha lng c nguyn th th gii khng cn nhng li
than th rng con khng thnh ti na. Thnh phn ch yu ca mnh lnh v gim st l
qun thc, kim sot.
Khng ni l mt chuyn cn kh lm hn c ni. Hnh vi ca con tr hng ngy
u l s thch thc v tm l i vi bn, iu ny thc s i hi ph huynh phi c l
tr v lng nhn ni gii quyt chuyn ny.
Tr em l mt th gii tn ti c lp hon m, trong c th b nh ca chng n cha
sc sng mnh m v bin, trong qu trnh trng thnh chng c mt tim lc biu t t
mnh nho nn, t mnh thnh hnh, ging nh bn trong mt ht ging c n cha r, l,
hoa, trong iu kin thch hp, t nhin s pht trin. Nu ph huynh c nim tin ca
ngi nng dn v s qun l ph hp, con tr chc chn s trng thnh tt hn.]r2
HY LM NHNG NGI B M BIT "NGHE LI"

Cho d cc bc ph huynh yu thong con mnh n u, nu thng xuyn t ra


yu cu phi bit nghe li vi tr, ng thi lun yu cu tr phi phc tng mnh, th
thc cht anh ta chnh l ngi ca ch ngha quyn uy. Nhng ngi nh th gn nh
khng bao gi nghi ng v tnh chnh xc v tnh khng thph nh i vi yu cu m
h t ra cho con tr, trong tim thc ca anh ta cha bao gi' bnh ng tht s vi con.
Nhng trong mt con tr, h ch l nhng bc ph huynh khng chu nghe li.

Yu cu con tr phi bit nghe l i l chuyn ht sc bnh thng trong cuc sng ca
chng ta. Nghe li hay khng, ngoan hay khng, tr thnh mt tiu chun rt on gin
ngi ta nh gi mt a tr. Nhng trong gia nh ti, c l l do ti v ng x lun c
thc, chnh v th chng ti rt t khi s dng t nghe l i vi Vin Vin; ngc li,
chng ti li mun lm ngi b ngi m bit nghe l i hon.
Khi Vin Vin khong hai tui, mt ln ti v mt ngi b con a c b n qung
trng Thin An Mn choi. Trn ng n bn xe bus phi i qua mt cy cu b hnh.
Vin Vin khng i trn bc thang, m li i i trn b xi mng hai bn lan can c nh
ch rng khong mi centimet, c b lun thch i nhng con ng c o nh vy.
Ngi b con ni, chng ta ng i ci ny, i ln bc thang c c khng, mau cn ln xe
bus. Vin Vin khng nghe. Ti ni vi ngi b con rng, k con b, b thch i nh vy c
k b.
i bn tay nh ca Vin Vin nm vo lan can, chm chm l bc ln trn, ti ng
bn cnh trng c b, phng trt ng.
Lc ny, li c mt cu b ln hon Vin Vin mt cht i n, thy Vin Vin i nh
vy, lin i sang ng trt bn cnh men theo lan can i, m cu b ni i cn thn,
nghe li no!. Ri ko cu b i.
Phi mt rt nhiu cng sc Vin Vin mi leo c ln trn cu, c b rt phn khi,
vn mun men theo lan can i t u cu bn ny sang u cu bn kia. Ngi b con ni,
Vin Vin ngoan no, mnh cng nghe li nh bn nh va ri nh, khng i ng ny
na, c khng. Ngh n thi ca ngi b con, ti cng ni vi Vin Vin rng:
Xung y i con, mnh i nhanh ln mt cht c khng, i nh th chm lm . Vin
Vin khng chu, li bm vo lan can, l tng bc mt. Nhn thy c b rt ho hng, ti
cng khng qun na.
Cui cng qua ht mt cu, n lc i xung, Vin Vin vn hiu k mun th cm
gic men theo lan can i xung. i c na ng c b hnh nh khng thy mi l na,
cng cm thy thc s khng tin, mi chu xung.
i qua cy cu ny ng l ch mt mt pht by gi phi mt khong mi pht. Ti
c th cm nhn c s st rut ca ngi b con. C y ci ni vi ti rng, ch tht l
mt ngi m tt, con khng chu nghe li nh vy m ch vn c kin nhn, em thy
ch lun nghe li con, con b i lm g ch u b lm nh vy.
Ti rt hiu c y, lc c y cn cha c con, khng bit mi a tr u khng
bit nghe l i. Ti nh phi thm xin li c y. Gia li ch ca ngi ln v li ch ca
con tr, trc tin ti s la chn li ch ca tr, cho d lc ngi m ti dn i khng
phi l con gi ti, l con gi ca c y, ti cng sn lng cng tr chm ri i qua cu chng ta a tr i choi, ti sao c nht thit phi coi vic n qung trng Thin An Mn
mi l c ngha, coi vic qua cu l v ngha, con tr choi u chng l choi. C l trong
mt Vin Vin, cu b hnh cn th v hon nhiu so vi qung trng Thin An Mn.
Trong mt ngi khc, vic ti v b Vin Vin lm ngi b ngi m bit nghe l i c

lc hoi thi qu. Tt nm Vin Vin mi hai tui, chng ti t Bc Kinh v Ni Mng c
n Tt. Khoch ban u l mng tm i, n sng xong xui, chng ti xch ti ln ti b
chun b ln ng, Vin Vin l m mc qun o, t ra khng mun i, ni nh ng b
ni bao nhiu ngy, nh b ngoi mi c hai ngy, cha c choi tha thch vi hai
ngi ch phi i. Nhn thy v lu luyn gia c b vi hai ngi ch, c ba nh mun
khc. Chng ti ngh v mun mt hm cng khng c g ng ngi, ch c iu ti v ng
x v n Bc Kinh khng c thi gian ngh ngoi, ngy hm sau phi i lm ngay. Th l
chng ti quyt nh khng i ngy hm na, ci bt qun o ra, c chuyn ln
xe li b xung. Ba a tr mng r nhy tng tng. B ngoi Vin Vin s chng ti lm
nh th quay v s rt mt, thy chng ti qu nung chiu con.
Nhng s nung chiu ca chng ti khng phi Vin Vin bin thnh mt ngi
coi mnh l trn ht, m hon ton ngc li, c b rt hiu ngi khc, tt c nhng ngi
tng gp Vin Vin u ni c b va hiu bit va chn chn. Thc s c b pht trin
ton din hon b m. Chng ti thc s rt tn trng suy ngh ca con, c bit l khi c b
ln dn ln, ngy cng tr nn hiu bit, c vn g khng bit cch gii quyt, chng ti
li bn bc vi con, nghe kin ca con, trc mt con bin thnh nhng v ph huynh
bit nghe li thc s.
L ph huynh, ong nhin khng phi chng ti chuyn g cng u nghe li, trong
qu trnh trng thnh ca Vin Vin cng c rt nhiu xung t vi c b. Nhng hin gi
ngh li, dng nh tt c mi xung t u phn nh ln vn ca ph huynh, hay c
ngha l u bao hm s khng thu hiu hoc phong thc gii quyt vn khng thch
ng ca ph huynh i vi con tr.
Nm Vin Vin bn tui, ti v ngi bn Tiu Vu a Vin Vin v c con gi ca Tiu
Vu l Huyn Huyn n cng vin ni Long H choi. Chng ti leo ni trn con ng t
nh, hai c b chy ng trc, c hai u mc qun o sch p, gn gng. Ti v Tiu Vu
i sau, va ni chuyn va mt n con.
Hai c b i trc t nhin b ra t. Ti v Tiu Vu nhn thy, vi gi con ng dy.
Hai a tr khng chu nghe, vn c b nh vy, chng ti lin chy n, ko chng dy,
phi t cho chng, ph bnh chng lm bn qun o. C hai c b u t ra khng vui.
Chuyn ny cng ging nh bao chuyn nh khc trong cuc sng, chng my chc m
ti lng qun. Mi cho n sau ny, khi Vin Vin hc lp bn, lp nm, c mt ln c b
ph bnh ti khng hiu c b, t nhin li nhc n chuyn ny.
Vin Vin ni ln hnh nh l ln u tin c b leo ni, lc c b v Huyn
Huyn i ng trc, t nhin li cm thy hiu k, y r rng l ang i ln ni m, ti
sao gi l leo ni. Chng cm thy t leo ny rt th v, mnh c leo ni thc
s, chng quyt nh dng t chi b. Kt qu l chng va mi bt u b, chng ti
lin gi chng ng dy, khin c hai u ct hng.
Nghe Vin Vin ni vy, ti mi nh ra hnh nh ng l c chuyn nh vy. Ti va
thong con va hi hn, hi: Ti sao lc con khng ni ra suy ngh ca mnh, nu m
bit cc con ngh nh vy, chc chn s khng ngn cn cc con, suy ngh ca cc con rt

ng yu. Vin Vin ni hi bn con cn b, trong lng ngh nh th, nhng khng th
din t ra bng li ngay c. Nu nh m t t hi con ti sao li lm nh vy, c th
chng con s ni ra c. Tip Vin Vin li ph bnh, ngi ln thng xuyn khng
chu ng no, ch thch ch huy tr con, li cn lun ming trch tr con khng chu nghe
li.
Li ph bnh ca Vin Vin khin ti tm phc khu phc, ng vy, ti sao leo ni li
khng th b, b l mt chuyn th v bit bao. Qun o bn c th git, nu b rch
cng khng c g nghim trng. V mt l do rt nh l s lm bn qun o, m ph hoi
mt cuc th nghim y nim vui nh th ca tr, tht ng l sai lm.
C bao nhiu iu sai lm nh th, ti cng ngi nh li. Gi nh thi gian c th quay
tr li, chc chn ti s lm tt hon, s khng i x vi con mt cch c on nh vy
na.
S pht trin ca thc v kh nng din t ca con tr thng khng ng b, rt
nhiu th ngh n nhng li khng ni c ra, hoc l nhng iu ni ra c mt
khong cch rt ln so vi nh ban u ca chng. Phong thc biu t m chng s
dng nhiu nht l nghe li hay khng nghe li, phc tng hoc chng i, ci hoc khc.
Ngi ln khng nn on gin cho rng c nghe li, phc tng hay ci l tt, khng nghe
li, chng i hoc khc l khng tt, khng nn khng phn bit trng en phi tri m
bt con tr phi nghe li. Nht thit phi thng qua cc cch biu t ca chng, pht
hin ra nguyn vng ca tr. V cn phi ngh cch gip chng dng ngn ng trnh
by suy ngh ca mnh.
Ti nh n mt cu chuyn khi Vin Vin ba tui ri.
Hi b b ang cng tc a phong khc, my thng mi v mt ln. C b rt
nh b, thng xuyn hi bao gi b v, ti sao b ca bn Trit hng xm li khng i
cng tc xa.
Lc ti vi ang chiu mt b phim truyn hnh c tn Ch cn em sng hnh phc
hom anh. K v cu chuyn mt ngi m lng SOS tn tm chm sc my em b m ci,
yu mt chng trai nhng khng n c vi nhau. Vin Vin cng xem b phim ny vi
ti tuy thnh thong cng c lc b gia chng.
Tp phim hm c ni dung nh sau, cc con khng chu nghe li, m bc qu b
nh ra i, my a tr khng c ai chm sc, khng c n com, li nh m, rt ng
thong. Dng nh Vin Vin xem tp phim ny rt chm ch.
Sau khi xem xong, n gi i ng, ti bo c b ung mt cht nc trc ri i
nh rng. C b va khng cm cc nc, cng khng n li ti ni, m hi lin
mm v cc tnh tit trong phim, ti nghe ra c l c b mun bit ti sao ngi m
li b nh ra i, ti sao li khng cn cc con ca b na, m c cn quay v na khng? B
hi nhiu qu ti cng bc, ni ng hi na, mau ung nc i ng i. Vin Vin min
cng cm cc nc, nh ni g xong li thi, ri t nhin a khc.

Bnh thng c b rt t khc, iu ny khin ti v cng sng st, tng rng c b st


rut thay cho nhng em b trong phim, lin vi ni, m ca cc bn y chc chn s v,
ngy mai chng ta li xem, chc chn s v con . Ting khc ca Vin Vin khng nh i,
xem ra iu m c b ngh khng phi l iu ny.
Ti tin chc rng khng phi c b khc v l do sc khe nh au bng g , bn hi:
Ti sao con gi m li khc, con ni cho m nghe c khng? Ti lau nc mt cho c b,
li hi my ln na, c b mi va khc va ni: T h b ca cc bn y i u ri ?. Ti
b c b ln, ni con gi ng khc na, c phi con nh b ri khng, thng sau b s v,
ngy mai chng ta s gi in cho b nh. C b vn va khc va lc u. Xem ra cu tr
li m c b cn cng vn khng phi l cu ny.
Ti thy rt l, thom ln m c b, khuyn khch c b ni ra nguyn nhn. C l l c
b mun ni, c gng thi khng khc na, nhng li khng ni ra c, trng rt lung
cung.
Ti lin thay i cch hi: C phi con mun m lm mt vic g khng, con ni ra
i, m s i lm, c c khng? Vin Vin gt u, ri c b li ngh mt cch rt kh
khn, ni M oi chng ta i sang ngi nh khc i, ngi nh ny khng tt. Ni xong li
a khc.
Cu ni ca c b khin ti khng bit u m ln, xem ra Vin Vin va m c li va
hong ht. Ti hi c b ti sao phi i nh khc, c b li khc nc n ni, Ngi nh ny
khng tt, con mun i sang nh khc.
Ti khng bit trong lng c b ang ngh ci g, lin tm mt chic khn lau mt cho c
b, d c b nn khc, c b ni ra mun i sang mt ngi nh nh th no. Vin Vin
c gng ngng khc, xem ra rt mun tr li ti, nhng li khng ni ra c, p a p ng
rt ti.
Ti ngh mt lt, hi: C phi con khng thch nh ca chng ta khng? C b gt gt
u. iu ny thc s khin ti khng ti no hiu ni, ti sao t nhin c b li khng
thch ngi nh ca chng ti na, chc chn phi c nguyn nhn khc. Ti li la li hi
tip: C phi con khng thch dng g trong nh mnh khng? Con khng thch ci
g, ni cho m bit c khng?.
Vin Vin ngh mt lt, ri li a khc, va khc va ni Khng nh trong ti vi, khng
thch ngi nh c chu , m oi mnh i sang nh khc i!. Ti hi c b th no l ngi
nh c chu , b va khc va nhn xung di, ch tay vo chic chu nha mu
ng choi di t.
Gi th ti hiu ra c nguyn nhn. Trong ti vi c mt c b tn l , cng
chng ba, bn tui, choi ca c b c ng trong mt chic chu nha mu . Chu
choi ca li ging ht vi chu ng choi ca Vin Vin. Chic chu ng
choi mu nhiu ln xut hin trc ng knh, ti cn ch c cho Vin Vin xem, ni c
b v u c mt chu choi. Hm nay c b xem phim thy khng c m na,
trng rt ti nghip, nhng c b li khng hiu c cc tnh tit c th trong b phim, c

l tri tim non nt suy lun rng - ngi nh c chu mu , b s khng nh, m s
b nh ra i - chnh v th c b v cng lo lng.
Sau khi hi chuyn, gi cho c b t t ni ra suy ngh ca mnh, qu nhin ng l
nguyn nhn ny.
Ti lin dng nhng li c b c th hiu an i c b, cui cng khin c b tin rng,
m s mi mi khng bao gi b nh ra i, sau ny hng ngy b cng s sng cng b,
nhng iu ny khng lin quan g n chic chu .
Sau khi trt c gnh nng, Vin Vin vui v i ng. Ngm nhn gong mt thanh
thn ang ng rt ngon ca con gi, ti cm thy hiu c suy ngh ca tr tht v cng
quan trng. Gi d ngi ln cm thy tr nh khng bit g, khng chu gn hi xem tr
mun ni g, d dnh hoc mng vi cu cho qua chuyn, ni thc mc trong lng tr khng
c tho g, tr s au kh v bt an trong bao lu na.
Trong cuc sng ng l thng xuyn gp phi mt s a tr thc s khng chu
nghe l i.
Mt hm ti v my ngi bn i n com, mt ch bn a cu con trai by, tm tui
n. Thc n b ln ri, mi ngi ang chun b cm a, t nhin cu b i m a
ra ngoi mua mt mn choi g , ngi m ni mun mua cng phi i n com xong
hy i. Cu b khng chu, i i ngay, bm rit quy ry m, khin mi ngi cng khng
c thoi mi.
Cu b ny xem ra ng l khng chu nghe li nh ngi m ni, dng nh cu
khng bit thu hiu v thng cm vi bt k ai. Mi ngi dng mi cch khuyn cu
n com xong hy i, mun tru cho cu vui, mun cu n t com, nhng cu khng chu n
ming com no, khng chu nghe theo li khuyn ca ai. B m khng ng n cu con
na, bo mi ngi c mc cu.
Sau c mt ch tru mun chm cc vi cu, tin tay vi ly mt lon Coca Cola
a cho cu, cu b n ly, xem ra cng ng bng. ang lc con tr chun b m lon
Coca, m cu lin vi ngn li ni ng ung Coca Cola, ung nc hnh nhn i. Cu b
ni mun ung Coca Cola, ngi m lin ging ly lon Coca, a mt lon nc hnh nhn
cho con, ni, ung ci ny m i tt. Cu b khng chu, hm hc ni: M chng bao gi cho
con ung Coca Cola, ngy no cng bt con ung sa chua v nc hnh nhn! Ngi m
ni: ni vi con bao nhiu ln ri, Coca Cola khng b bo g c, ung ci lm g!
Bn cnh c ngi khuyn ngi m, hay l hm nay ph l mt ln, cho con ung
Coca Cola, ung t thi, v mt ngi m t ra rt kin quyt, ni khng th con tr thch
lm g th lm, tuyt i khng c ung ngm Coca Cola no. Ni ri bt lon nc hnh
nhn ra, rt mt cc t xung trc mt cu con, ni: Nghe li m no, ung ci ny i!.
Cu con li hm hc khng chu ung.
Ti thm than trong lng, c mt b m khng chu nghe l i nh th, c a con trai
chu nghe li mi l l!

B m l tm gng u tin ng thi cng l tm gng quan trng nht ca con


tr. Nu bt k vic no b m cng mun thuyt phc con tr lm theo suy ngh ca mnh,
sut ngy bt con tr phi phc tng mnh, v hnh trung s dy cho con tr cng dng
phng php ging nh th i x vi ngi khc. Con tr s hc c rt nhanh cch
tri buc b m, khng nghe li chnh l si dy cho m chng thng dng, tiu cc
nhung c hiu qu. Nhng s vic nh th ny tch t qu nhiu, s hnh thnh nn tm l
cc oan, pht trin thnh mt bn tnh qu khch.
Rt nhiu cch lm tng chng rt quen thuc trong gio dc, pha sau thc ra c rt
nhiu sai lm m ngi ta khng nhn thy c. Nhiu nm nay ngi ta quen vi vic
yu cu con tr phi bit nghe li, y dng nh l mun tt cho con, nhng nu phn
tch su, c th thy y l s bt bnh ng gia ngi ln v tr em. Khng phi ph
huynh khng mun i x vi con tr mt cch bnh ng, m l khng cnh gic trc
thc quyn uy ca mnh, khng thc c rng mnh ng vai tr ca mt nhn vt
quyn uy trc mt con tr.
Nh trit hc Erich Fromm ph phn kch lit lun l hc ca ch ngha quyn uy, cho
rng ci m n ch trng chnh l phc tng l ci thin ln nht, khng phc tng l ci
c ln nht. Trong lun l hc ca ch ngha quyn uy, ti c khng th tha th chnh l i
khng 10.
Cho d cc bc ph huynh yu thng con mnh n u, nu thng xuyn bt tr
phi nghe li, ng thi lun yu cu tr phi phc tng mnh, th thc cht anh ta chnh
l ngi ca ch ngha quyn uy. Nhng ngi nh th gn nh khng bao gi nghi ng v
tnh chnh xc v tnh khng th ph nh i vi yu cu m h t ra cho con tr, trong
tim thc ca anh ta cha bao gi c s bnh ng tht s vi con. Nhng trong mt con
tr, h ch l nhng bc ph huynh khng chu nghe li.
v c bn c th khng nh rng, tt c nhng ngi lun tng mnh l ng, tnh
cch qu khch, cc oan, trong tui th ca anh ta chc chn c mt thi gian kh di phi
sng trong s phc tng ch ca ngi khc, nguyn vng c nhn khng ngng b nn.
y l vt thng tm l m mi trng thi u th li cho anh ta, sut i kh c th
cha lnh. Rt nhiu ngi p dng s cc oan, qu khch ny ln th h sau ca mnh,
ri li li du vt cc oan ln th h sau na.
ng nhin, lm mt ph huynh bit nghe li chc chn khng phi l bo sao nghe
vy, khng th ph v ranh gii o c. i vi nhng hnh vi ra lnh, yu cu bt lch s,
nhng iu kin trao i qu gii hn, nhng li ni th l khng l php, mt cu cng
khng th nghe. Nu khng chnh l dung tng. Bit nghe li v dung tng l hai vn
hon ton tri ngc nhau. Thc cht ca bit nghe li l nn hiu con nh th no, i
x bnh ng vi con ra sao; dung tng ch l nung chiu. Bit nghe li s o to ra
c nhng cng dn c kh cht dn ch; dung tng ch c th cho ra l nhng bo qun
ngo mn.
Rousseau ni: Khi con tr hot ng, ng dy tr phi phc tng ngi khc nh th
no; ng thi, khi bn lm vic cho tr, cng ng tr hc c cch bt p ngi
khc. Hy cho tr cm nhn c s t do ca mnh trong hnh ng ca tr v hnh

ng ca bnn . Dng cch ni ca bi vit ny trnh by, chnh l ph huynh v con tr


u khng nn khng ch i phong, cn phi lm mt ngi bit nghe li. V ph
huynh vi vai tr l ngi chim th mnh v th ch ng, l ngi khai sng ra cc din mun c mt a con bit nghe li, nht thit phi ghi nh rng: Trc mt con tr trc
ht hy lm mt v ph huynh bit nghe li.
Lu c bit
[Vn l chng ta a tr i choi, ti sao c nht thit phi coi vic n qung trng
Thin An Mn l c ngha, coi vic qua cu l v ngha, con tr choi u chng l choi.
C l trong mt Vin Vin, cu b hnh cn th v hon nhiu so vi qung trng Thin An
Mn.
Qun o bn c th git, nu b rch cng khng c g nghim trng. V mt l do rt
nh l s lm bn qun o, m ph hoi mt cuc th nghim y nim vui nh th ca tr,
tht ng l sai lm.
Hiu c suy ngh ca tr tht v cng quan trng. Gi d ngi ln cm thy tr nh
khng bit g, khng chu gn hi xem tr mun ni g, d dnh hoc mng vi cu cho qua
chuyn, ni thc mc trong lng tr khng c tho g, tr s au kh v bt an trong bao
lu na.
Nu bt k vic no b m cng mun thuyt phc con tr lm theo suy ngh ca mnh,
sut ngy bt con tr phi phc tng mnh, v hnh trung s dy cho con tr cng dng
phong php ging nh th i x vi ngi khc. Con tr s hc c rt nhanh cch
tri buc b m, khng nghe li chnh l si dy cho m chng thng dng, tiu cc
nhng c hiu qu. Nhng s vic nh th ny tch t qu nhiu, s hnh thnh nn tm l
cc oan, pht trin thnh mt bn tnh qu khch.]r2
HC CCH M CUC "HP PH HUYNH"

Hin nay c mt thc t khin ngi ta phi au lng l, rt nhiu hc sinh tiu hc,
cp hai, cp ba rt s hp ph huynh, ngy nh trng t chc hp ph huynh thng
tr thnh ngy kh s& ca con tr, c bit l mt s hc sinh nam c thnh tch hc tp
khng tt lm, bui hp ph huynh thc s l lnh trng pht ging xung u tr.
Trong knh nghim ca chng, bui hp ph huynh chnh l bui hp nghe im phy v
bui hp mch ti ca c gio. Hu qu l, sau bui hp ph huynh, nh th b mng,
nng th n n.
Nm Vin Vin hc lp bn, c mt ln ti i hp ph huynh cho chu. C gio ch
nhim biu dong my em hc sinh, nhc n Vin Vin, ni c b nhy cc t lp hai ln,
tui nh nht lp, nhng vn l mt trong nhng hc sinh hc gii nht ca lp. im cn
lu l trong gi hc c lc khng tp trung nghe ging, c gi cho ti sau khi hp xong
n gp c gio dy cc mn khc trao i. V th l sau khi hp xong, ti lin ln vn
phng gp cc c tm hiu tnh hnh ca con.
Trong c gio dy mn o c ni Vin Vin hc rt tt, ch c iu trn lp

thng khng ch nghe ging, thnh thong li cn ci li c gio, c cm gic c b ny


rt kiu ngo. C gio dy mn x hi ngi bn cnh nghe thy th, lin tip li, cm thy
hc sinh ny ng l kh kiu ngo, c lc c gio ging bi, c b t ra rt khng phc, ngi
di lm bm g , gi ng dy pht biu, c b cn ni c gio ging khng ng.
Nghe thy c gio ni nh vy, ti cng thy st rut, v chuyn Vin Vin trn lp
khng ch nghe ging, ti khng cho l nghim trng lm, vi nhng g m ti hiu v con
gi, bit con kh chc chn trong vic hc, nhng g buc phi chm ch nghe, nhng g ch
cn ch mt cht nghe, nhng g hon ton c th khng nghe, c b u bit r. Thm
ch ti cn cho php con c trm tiu thuyt trong nhng gi m c b khng thch hc,
nh th mt l c th tit kim thi gian, hai l c th trnh ni chuyn ring vi cc bn.
iu m ti lo l vn kiu ngo m c gio ni. T khi i hc mu gio Vin Vin t ra
thng minh, lanh li, lun c cc c gio qu mn, ti s con b thy mnh hem cc bn
nn coi mnh qu cao chng. Ti mong con lun lun c mt thi bnh thng, chn
chn. Hin gi cc c gio nh gi nh vy, tht s l rt ti t.
Th l sau khi v nh ti lin ni vi con, hm nay m i hp ph huynh, cc c gio
phn nh con hc rt kh, nhng c phn kiu ngo, cn ci li c gio, c phi nh vy
khng?
Vin Vin t r v sng st, ni con khng ci c gio, hi c gio no ni nh vy. Ti
khng mun ni vi con l c gio no ni, s sau ny con s c c cm vi c gio ng
gp kin, lin ni, khng ch mt c ni nh vy. Ai ni khng quan trng, quan trng l
t mnh phi kim im li xem c phi mnh c t tng kiu ngo hay khng, ng ngh
rng mnh gii giang, hon ngi.
Nt mt Vin Vin t ra rt kh hiu, ni vi ging rt khng vui, con khng kiu ngo,
kiu ngo l g ch? Ti bit c b ang hi nhng chuyn m mnh lm, chuyn no c th
gi l kiu ngo. Bn ni, c gio cng khng nu ra chuyn c th, con th ngh xem, ci c
gio t bao gi, con ni nh th no, c phi t ra gii giang trc mt c gio hay khng.
Vin Vin bc lm, ni ln: Con khng c, con khng ngh mnh gii giang!. Thi ny
ca c b khin ti rt khng vui, lin ph bnh, con khng th, th ti sao cc c gio u
ni nh vy, khng chu kim im mnh, m nng ny ln ting ri!
Vin Vin t ra v cng m c, im lng mt lt, lm bm mt cu trong ming Ti sao
cc c li u ni nh vy ri khc a ln. Bnh thng Vin Vin rt t khc, giy pht
ny, c b khng nhng t ra m c, nh mt cn l r v s hi.
C b khc nh vy, t nhin ti thc ra rng mnh trm trng ha vn , vt
qu kh nng chu ng ca con tr.
Mt a tr mi chn tui lm sao c kh nng kim im li mnh c kiu ngo hay
khng, nu trng c mt s vic no c b lm khng n, th cng nn tm cch c
b nhn thc c vn , vui v sa li. V ti ni nh vy, s ch khin con tr thm
khng bit u m ln. Thi gian sau , c th c b khng cn kiu ngo na, nhng
cng s tr nn mt t tin, tng rng cc c gio u ch trch mnh, u nghi ng cc c,
khng cn gi c tm trng bnh thng khi tip xc vi c gio.

Ti vi b c b ln i mnh, ni: M xin li con gi, m ni khng chun, ni hoi qu


s tht. Khng phi cc c gio u ni nh vy, ch c hai c ni thi, l c dy mn o
c v c dy mn x hi. Cc c gio khc u khng ni n vn ny. Nghe thy ti ni
nh vy, thi ca Vin Vin mi du i c mt cht v ngng khc.
Ti ni, m v c gio trc tip a nh ngha kiu ngo ra vi con l khng ng.
Nhng con th ngh li xem mnh c ci c gio bao gi khng, khng l php khi ni
chuyn vi c, hoc l gp c khng cho chng hn?
Vin Vin ngh mt lt, ni, trong gi hc o c, c gio yu cu tr li ngha ca
vic xem ti vi, khng c bn no gi tay pht biu, c gio lin gi Vin Vin ng ln tr
li, Vin Vin khng ngh ra c ngha no, lin tr li Xem ti vi khng c ngha g
. Rt nhiu bn ci. C gio khng vui, ni xem ti vi c th hc c kin thc, y
khng phi l ngha hay sao, sao li ni l khng c ngha? Vin Vin lin phn bc, th
ti sao b m li khng mun cho con xem ti vi, u ni xem ti vi nh hng n hc hnh.
Li phn bc ca Vin Vin khin c gio khng vui, ph bnh c b rng tng mnh bit
nhiu hn c gio.
Cn v c gio dy mn x hi, Vin Vin khng nh li c c v xung t c th
no, c b ch khng thch c gio ny. Vin Vin ni c gio ny ging bi thng ni
nhng cu khng chnh xc, v d ni ngi min Nam khn, ngi min Bc u l ngi
hp hi, cn thng xuyn chi hc sinh, cc bn trong lp u khng thch c dy mn x
hi, chnh v th khi gp c gio ny Vin Vin cng khng thch cho.
Ti khng bit phi ni g, ch bit l phi khen ngi tinh thn thch cht vn ca con
gi, trong mt mt s c gio, u im ny chnh l khuyt im. T trc n nay Vin
Vin lun l ngi bng sao ming vy, tui ny, c b cn cha bit cch giu nhng
suy ngh ca mnh. Nhng chc chn l cn phi gii quyt vn n tng m c b li
cho c gio.
Trong lc ti khng bit nn ni chuyn ny vi con nh th no, lin i n ti
ng x v, sau khi bn bc, ngy hm sau chng ti li ni chuyn ny vi con.
Trc ht chng ti ni vi con rng cu tr li ca c b trong gi hc o c khng
c g l sai, ngh th no th tr li nh th, y l mt u im. Nhng do hu ht cc c
gio cp mt khng quen vi vic tranh lun vi hc sinh, chnh v th t ln sau khng cn
thit phi ni nh vy trong gi hc na. Chng ti gi cho con v sau nu c suy ngh g,
sau khi ht gi c th tm c trao i, nu c gio t ra khng mun nghe, th v ni
chuyn vi b m, b m rt thch nghe quan im khc ca con. Chng ti cn bn lun
mt lt v ngha ca vic xem ti vi, Vin Vin nhn thc c cu hi ca c gio c
phn v v, nhng cu tr li ca c b cng c phn tuyt i qu.
gip c b c th tip nhn mt cch tt hn cc c gio khc nhau, chng ti ni
thm vi con rng, ngh gio vin cng nh bao ngnh ngh khc, c ngi c t cht cao,
c ngi c t cht thp, y l iu bnh thng, khng nn yu cu tt c nhng c gio
m mnh gp u khin mnh hi lng. Nhng i vi mi thy c trong trng chng ta
u phi tn trng, khng phi l tn trng thi xu ca h, m ging nh tn trng bt k

ngi no khc trn th gii, ch cn ngi ny khng lm vic xu, d c mt s im xu


m mnh khng thch, th chng ta cng vn phi tn trng ngi . Ngi c t cht
khng cao vn rt bt hnh ri, l v t nh anh ta khng c gp mt mi trng
gio dc tt, nu c gio dc tt, chc chn anh ta s khng c nhng biu hin nh sau
ny. Nu by gi chng ta khng tn trng anh ta, anh ta s cng bt hnh hon, cng kh
nng cao t cht hon.
Nhng cu ni ny ca chng ti khin Vin Vin cm thy c th chp nhn, ni xong
c b lin i lm vic ca mnh, xem ra tm trng rt thoi mi.
Chng ti cm thy sau ny phi trao i thng xuyn vi c gio hon, tm hiu nhiu
hon tnh hnh ca con trng, nhung khng th sau khi v nh, cha chuyn tr nghim
tc vi con vi vng gio dc hoc gio hun con ngay. Tt c mi vic u phi nhn t
hai pha, va phi xem xt kin ca gio vin, cng phi ngh n cm nhn ca tr. Sau
cuc hp ph huynh ln ny, nu cha bit ng sai phi tri ph bnh con mt trn, bt
con phi tn trng c gio, th s khin mu thun cng trm trng thm, lm cho mi quan
h gia con v c gio ngy cng xu i. Lc c b s tc gin, cm thy oan c; t s
khng t tin na, tr nn nnh b, a dua. Mc ch ca chng ta l nn con hc c
cch tip xc vi c gio, iu chnh mnh cho ph hp vi mi trng hin ti, hi ha vi
mi trng, nhng phi gi c s t tin, khng mt i tnh c lp trong suy ngh.
T , chng ti rt ch n vn em nhng chuyn trong bui hp huynh v nh
chia s cng con tr, cho d l nhng u im hay khuyt im ca con, u ch sao cho
cuc ni chuyn c tc dng gip c b hon thin mnh, ch khng phi l kch
con. Cui hc k mt nm lp mi, nh trng t chc hp ph huynh, ni dung ch yu
l thng bo tnh hnh thi cui k, im tng kt ca Vin Vin rt kh, ch c im phy
mn ton hoi km. T cp mt n cp hai, mn ton khng phi l mn hc s trng ca
Vin Vin, sau khi vo cp ba, cc bn trong lp thc nghim t nhin ca c b u hc
kh mn ton, so vi cc bn, im phy mn ton ca Vin Vin khng c tt lm. C
gio ch nhim chnh l c gio dy ton, sau khi hp xong, ti li ni chuyn vi c, c
ch nhim cng nhc n chuyn Vin Vin hoi yu mn ton, cho rng c b nn tm cch
nng cao kh nng hc ton, cn phi nm vng kin thc c bn hn.
Trn ng v nh ti suy ngh mt hi lu, gt i nh cho c b i hc thm ton.
Mt l hc sinh cp ba bn lm ri, cui tun khng cho c b c t thi gian t do, s
khng c li cho vic sp t k hoch hc tp chung ca c b. C th im mn ton s
c nng ln, nhng cc mn hc khc s b nh hng. Hai l ti cm thy Vin Vin hc
khng tt mn ton, khng phi l vn s lng gi hc, m l vn nim say m v s
t tin. Hai c gio dy ton m Vin Vin gp cp mt v cp hai u nh hng n
nim say m hc ton ca c b, nu nh thc c s t tin v nim say m ca Vin
Vin i vi mn hc ny, chc chn thnh tch hc tp s c ci thin. Hin ti mt iu
kin c li l c gio ch nhim chnh l c gio dy ton, c gio ny dy rt hay, cng tc
ch nhim cng rt tt, rt c cc bn trong lp yu qu v tn trng. C l y l c hi
ci thin.
Sau khi v n nh ti thng bo ni dung ca cuc hp ph huynh cho Vin Vin
nghe, a bng im cho c b xem. Bng im thng k rt y , ghi r cc ni dung

nh im phy cc mn ca tng hc sinh, im trung bnh ca cc mn trong khi, im


trung bnh ca cc mn trong lp, xp th t ca tng hc sinh trong lp, u ht k c th.
Lp ca Vin Vin l lp thc nghim u tin ca trng, cc bn u hc rt gii, im
phy cc mn u cao hon thnh tch trung bnh ca khi. Trong khi im phy cc mn
ca Vin Vin u cao hn im phy trung bnh ca lp, ch c im phy mn ton thp
hn im phy trung bnh ca lp. Xem xong bng im Vin Vin khng ni g, ti bit c
b khng hi lng vi im mn ton, nhng v t xa n nay khng mnh mn ton
nn cng khng bit phi lm th no.
Ti ngh lc ny ti tuyt i khng nn ni li nhng iu c gio dy ton trao i
vi ti cho con nghe. Mc d li ca c gio l thc t khch quan, nhng con tr cng
bit thc t ny, ngoi vic nhn mnh mt ln na im yu ca Vin Vin mn ton,
c b thm mt t tin, khng c ngha g i vi s tin b ca c b. Ph huynh khng
nn gi thit con tr u l nhng v anh hng bit khc phc kh khn, khi b ch ra im
yu nht nh s khc phc c im yu; hon ton ngc li, nu mt im yu no
ca tr b nhc i nhc li nhiu ln, s khin chng ngh rng bm sinh mnh yu ci ,
mnh hon ton bt lc, nh phi chp nhn s phn. Mc ch ca ti l mun to dng
lng t tin cho con, khch l c b hc tt mn ton, chnh v th cn phi thay i cch ni.
Ti ni vi Vin Vin rng: C gio ni my bi thi ton mc d con thi khng c l
tng lm, nhng c cm thy thc ra con rt c tim nng trong mn ton. Nghe ti ni
nh vy, Vin Vin t ra hi kinh ngc: Tht , mn ton con thi km nh vy, ti sao c
gio li cm thy con c tim nng nh? Ti ni: C gio dy ton ca con dy tt nh vy,
dy ht hc sinh kha ny n kha khc, da vo kinh nghim v cm gic ca mnh, chc
chn c s bit hc sinh no c tim nng, nu khng ti sao c li ni nh vy.
Ti nhn ra c v xc ng trong lng Vin Vin. C gio ch nhim ni nh vy,
khin c b cm thy bt ng, c c nhn thc mi v kh nng hc ton ca mnh, ha
ra mnh cng c tim nng.
Ti li ni vi con rng, c gio bo con khng nn st rut, trc ht khng nn st
sng so b thnh tch vi cc bn, mnh cn phi bnh tm li, ch i theo chng trnh
dy ca c. Khng nn qu ch trng vic gii kh, khi nm vng kin thc c bn,
gp vn g cn o su suy ngh, cho n khi no hiu r c vn , gii quyt c
vn m i khng cn vn na - nhng cu ni lin quan n hc tp ny, thc ra l do
c gio ni vi tt c cc ph huynh, chc chn n s thch hp vi tt c cc hc sinh. To
cho con s t tin, em li cho con mt iu k vng, y l s khch l ln lao i vi con
tr. Cn c th phi hc nh th no, ti bit mnh khng c kh nng ch o con,
nhng ti tin rng tm trng n nh, chn chn s gip con trong vn ny. C c tm
trng y, c b s ch ng tm ra nhng phng php ph hp vi mnh, s pht huy c
ti a nng lc ca mnh.
Vit n y, ti ngh, c mt s ph huynh, r rng l s nhn thc ca h i vi mt
s mn hc rt hi ht, nhng li tng rng mnh c kh nng ch o con tr, a ra
nhng li gi linh tinh, ch huy ba bi. v d c bc ph huynh mun con hc c cch
lm vn, lin ging ly cun tiu thuyt con tr ang say sa c, bt con c cun nhng
bi vn mu; c bc ph huynh da vo qung co hoc cch lm ca cc bc ph huynh

khc, i mua cho con tr cc luyn thi khc nhau, quy nh mi ngy con tr phi lm
my cu; c bc ph huynh li t ra mc tiu bt con mi ngy hc mi t mi ting
Anh, mt thng hc thuc c ba trm t, mt nm hc thuc ba nghn t...
Chnh v th ti mun nhn mnh mt n na rng, l ph huynh, khng nn coi mnh
l nh thng thi, nu khng nm c ton b vn , ng nn ch o ba bi trong vic
hc hnh ca con. iu m b m cn lm chnh l bo v nim say m hc tp ca tr, to
dng lng tin cho tr trong vic hc. C c nim say m v s t tin, bn cn s tr
khng hc tt , cn s tr khng tm c phong php .
Thc t chng minh rng, trong thi gian sau , Vin Vin c s khi sc rt
ln trong mn ton, thnh tch cng ngy cng n nh. ong nhin gia chng cng c
lc thi khng tt, c b s t ra hoi chn nn, chng ti lin ngm cho c b bit, c b c
tim nng ton hc. Ni vi con rng thi c lun mang tnh ngu nhin, hon na bn thn
vic pht hin vn chnh l thu hoch, c b c th bnh tm trong vic hc. C gio
dy ton ca Vin Vin cng khch l c b. T tin v bnh tm chnh l lp hc thm
tt nht, c b c s tin b ln trong vic hc mn ton, thnh tch t tp di ca lp
vt ln tp u.
Ph huynh v gio vin chuyn tr, trao i v tnh hnh hc tp ca con l mt bin
php tm hiu con tr c hiu qu. Nhng b m nn truyn t nh th no th phi ng
no mt cht, khng nn vn no cng u truyn t mt cch chn thc ton b tnh
hnh cho con nghe. Nht thit phi n cch t vn v ngn t m bn s dng khi
truyn t s nh hng nh th no n con tr, mang tnh xy dng, hay mang tnh ph
hoi, c tc dng khch l hay c ch i vi con tr.
Hin nay c mt thc t khin ngi ta phi au lng l, rt nhiu hc sinh tiu hc,
cp hai, cp ba rt s hp ph huynh, ngy nh trng t chc hp ph huynh thng tr
thnh ngy kh s ca con tr, c bit l mt s hc sinh nam c thnh tch hc tp
khng tt lm, bui hp ph huynh thc s l lnh trng pht ging xung u cc em.
Trong kinh nghim ca chng, bui hp ph huynh chnh l bui hp nghe im phy v
bui hp mch ti ca c gio. Hu qu l, sau bui hp ph huynh, nh th b mng,
nng th n n.
Nhng ph huynh nh mng con sau bui hp ph huynh chc chn l nhng ngi
b, ngi m th bo, on gin. Phn ln trong s h bnh thng khng ch ng tip
xc, tm hiu qua thy c, ch khi n ngy hp ph huynh hoc gio vin mi b m, mi
nghe c mt s tnh hnh trng ca con. Gio vin phn nh vi h mt s vn ca
con nh khng chp hnh k lut, thnh tch hc tp khng tt..., u l l do khin h tc
gin, h khng suy ngh xem vn ca con nn gii quyt nh th no, khng kim im
li trong qu trnh gio dc mnh c g sai st khng, khng suy ngh xem nn gip con
tr nh th no cho c hiu qu, h ch mun nhanh chng tm con tnh s. Nhng v
ph huynh nh thbnh thng i x vi con mt cch th bo, on gin, hp ph
huynh xong v n nh lin trng tr con tr, lm nh th khng phi l gio dc tr
m ng hon l h ch mun trt con thnh n ca mnh, mun h gin m thi. Nhung
hnh ng ny ch c th khin cho vn ca tr cng thm ti t.

Con tr rt nhy cm v yu ui, nu cc cuc gp g gia ph huynh v gio vin


bin thnh s kin khng b khin con tr cm thy mt mt, d b chi mng, hu qu ch
c th khin cho tr cm hn gio vin, chn ght nh trng; khin tr mt i ch tin th
v kh nng phn on trong cc phong din nh hc tp, s t tin, o c; v cui cng
nhng vn ny phn ln s phn nh trong hc tp, nh hng n thnh tch hc tp
ca tr.
K c thng qua bui hp ph huynh, b m pht hin ra cc vn nghim trng nh
con tr hc hnh tt li, khng gi k lut, nh nhau vi bn, thm ch l b hc, v n
nh cng khng nn nh chi con tr. Trc ht cn phn tch, trao i vi gio vin, c
gng tm ra nguyn nhn ca vn . Khng phi t nhin m con tr li c nhng chuyn
. Xy ra iu ny, chc chn l do mt s vn tch t lu ngy khng c gii quyt
hoc l mt nhn t bn ngoi no khin mt s vn nh tr nn xu i. V d mt
a tr t nhin khng mun hc na, cn phi suy ngh xem c phi quan h gia tr v
bn b cng lp xut hin vn g khng, c phi b mt c gio no ph bnh m cm
thy m c, hoc b ngi no e da; thnh tch ca con tr tt dc, th nn suy ngh
xem cch qun l vic hc hnh ca tr c ph hp hay khng, quan st xem gn y tinh
thn ca tr th no, c hng th vi ci g, ch yu quan h vi nhng ai, tr c b ngi
no kch hoc d d hay khng... iu quan trng nht l cn ch chuyn tr, gn gi
vi tr, trc ht phi tr tin tng bn, tm s c vi bn nhng iu thc mc hoc
kh khn m tr ang gp phi, sau nhn c s khch l v gip ca bn.
Con tr c nhng biu hin khng tt, chi mt bi, nh mt trn l chuyn d dng,
v thc hin xong cng cm thy rt h h, v ph huynh no cng c th lm c - chnh
v th n c rt nhiu ph huynh yu thch v p dng. Ch c iu, n khng th gii
quyt bt k vn g; chnh v th, n cng s khin nhng bc ph huynh quen vi vic
gii quyt vn mt cch h h, d dng dn dn s cm nhn c rt nhiu iu
khng h h v khng d dng trong nhng nm thng sau ny do khng c phong php
dy con.
V sau khi nghe c vn ca con, bit cch bnh tnh gii quyt, bit t kim im
mnh, ni chuyn chn thnh vi con tr, c gng thu hiu con tr, tm mi cch khch
l con tr, kho lo gip tr gii quyt vn - nhng iu ny s c phn hoi kh thc
hin, i hi ph huynh phi b ra rt nhiu l tr v suy ngh - nhng v ph huynh c th
quan tm n s trng thnh sut cuc i ca con, l no khng th hy sinh nhng iu
ny cho con hay sao - gio dc chnh l nm trong nhng chi tit nh ny. Lc ny bn b ra
mt cht l tr, suy ngh v tr tu, gii quyt, x l mt cch kho lo, ngh thut cc vn
, con tr s bo p bn bng s xut sc gp mi ln.
Lu c bit
[Con tr rt nhy cm v yu ui, nu cc cuc gp g gia ph huynh v gio vin
bin thnh s kin khng b khin con tr cm thy mt mt, d b chi mng, hu qu ch
c th khin cho tr cm hn gio vin, chn ght nh trng; khin tr mt i ch tin th
v kh nng phn on trong cc phong din nh hc tp, s t tin, o c; v cui cng
nhng vn ny phn ln s phn nh trong hc tp, nh hng n thnh tch hc tp
ca tr.

Hp ph huynh xong v n nh l trng tr con tr, lm nh th khng phi l


gio dc tr m ng hon l h ch mun trt con thnh n ca mnh, mun h gin.
Nhng hnh ng ny ch c th khin cho vn ca tr cng thm ti t.
iu m b m cn lm chnh l bo v nim say m hc tp ca tr, to dng lng tin
cho tr trong vic hc. C c nim say m v s t tin, bn cn s tr khng hc tt, cn
s tr khng tm c phong php ?
Con tr c nhng biu hin khng tt, chi mt bi, nh mt trn l chuyn d dng,
v thc hin xong cng cm thy rt h h, v ph huynh no cng c th lm c - chnh
v th n c rt nhiu ph huynh yu thch v p dng. Ch c iu, n khng th gii
quyt c bt k vn g; chnh v th, n cng s khin nhng bc ph huynh quen
vi vic gii quyt vn mt cch h h, d dng dn dn s cm nhn c rt
nhiu iu khng h h v khng d dng trong nhng nm thng sau ny do khng c
phong php dy con.]r2
KH N G LM N G I R N G M C o C O M PLET
[nh chi con c th s gii quyt c mt vn nh trc mt, nhng li gy ra
tai ha ngm ln cho qu trnh trng thnh ca tr, vt thong s bm theo tr sut i.
Gio dc bng bo lc c th khin con tr tr nn phc tng, nhng khng gip tr
tr nn thng minh v hiu bit hon; c th khin tr tr nn nghe li, nhng s khng
khin chng tr nn t gic v c ch tin th - gio dc bng bo lc c th thu c mt
s kt qu tm thi, b ngoi, nhng n phi tr gi bng s sa a v suy sp ca con
tr.]r2
Trn ti vi c chong trnh tho lun c nn nh con hay khng. Khi hai phe ch
trong nh v phn i nh tranh lun vi nhau, ti cm thy, vn ny a vo y
tho lun, bn thn l mt chuyn ng s nhc - ging nh mt trm nm trc tho
lun vn c nn p dng ch mt v mt chng hay khng, ph n c nn b chn
hay khng - v n tr thnh mt ch gy tranh ci, cho thy x hi hin nay vn th
v cho php b m nh con.
Vn minh nhn loi pht trin n ngy hm nay, nng nghip s khng quay tr li
thi t rng lm nong, qun s s khng quay tr v thi s dng cung tn, ba ru, y
hc s khng tt li v thi ph thy lm php, ch c gio dc gia nh ng mt t l quay
v thi th bo, d man. Tr sng trong cng mt thi i nhng cc gia nh khc nhau,
do s khc bit trong quan nim gio dc ca b m, mi trng sinh thi gio dc ca
chng c s khc bit rt ln t nguyn thy n vn minh.
nh con l mt h tc v mt thi xu. Mt ngi ln dng v lc chinh phc tr
em, cho d ti sn giu c, a v hin hch n u, hc vn uyn thm n u, l do nh
ngi y n u, u l nhng biu hin ca s thiu tr tu. Trong giy pht ny, bn
tng rng mnh mnh m v chnh ngha, thc ra l thiu l tr, cy mnh hip yu; trc
mt con tr yu ui, bn hon ton tht th v mt tm l, ch c th tm s cn bng cho
mnh v mt th lc - s dng bo lc di danh ngha ca tnh yu, lc ny hnh vi ca

bn th l nh vy, ch l mt ngi rng mc o complet.


Mi ngi u ni tr em hin nay c nung chiu t b, tng rng con tr sut
ngy c ngm trong ng mt, trn thc t, hin tng bo lc trong gio dc tr em
Trung Quc ht sc nghim trng. Nm 2007, hai gio s ca trng i hc Lut Trung
Quc tin hnh mt cuc iu tra hin tng bo lc trong gia nh, kt qu cho thy,
gn hai phn ba tr em tng gnh chu bo lc gia nh. Trong s bn trm chn mi
tm sinh vin i hc c iu tra, nm moi t phn trm s ngi tha nhn mnh
tng b b m nh trong giai on hc cp mt, cp hai, cp ba.
Trc mt k yu, d bc l ra tnh tnh tht ca mt con ngi nht. Rt nhiu ngi,
trong mt c quan, bn b, h u rt n ha v c gio dc, ch khi ng trc mt a
con thn yu nht ca mnh, h li bc l ra s th bo mt cch bt t gic.
C mt i v chng, c hai u l ng hng ca ti, hai ngi u cng tc
nhng cng ty ni ting ti Bc Kinh, l dn vn phng chnh hiu. Vin Vin nh ti v con
trai h tui xp x nhau. iu t lu khin h khng th chp nhn c l, ti sao con trai
h li v tch s nh vy. Khi ngi ni chuyn vi nhau, h lun than th thnh tch hc tp
ca con mnh km, thc k lut km, tnh tnh nng ny, ngng m ti c c con gi
ngoan, ni s h hm hiu. Ti bit h thng xuyn nh chi con, lun khuyn h khng
nn i x vi con nh vy, ng thi ni vi h rng con ci c c nh hay khng,
khng phi l da vo vic bc x s kim vn may, m phi da vo gio dc mi o
to c con tr. H lun t ra khng ng tnh, cho rng ti khng trong chn, khng
bit chn c rn.
C mt ln ch bn ng hng k chuyn hi con ch cn nh, ch ni t nh con
trai ch khng chu nghe li, vo siu th i mua ht ci ny n ci khc, khng mua s
nm ln ra t n v. Ch rt bt bnh ni: Ch v chuyn ny, khng bit nh n bao
nhiu ln!. Nu l khng bit nh bao nhiu ln, chng t vn ny khng c
gii quyt trit . Mc d v vn ny con tr phi chu rt nhiu trn n, nhng vn
khng c c mt quan nim ng n, khng hnh thnh nn s l tr, ng gia s
khut phc v phn khng khng tm c li thot, cng ngy con tr cng khng bit phi
lm sao.
Nhng vn khng th gii quyt con tr, ng sau chc chn phi do phng php
gio dc ca b m. nh chi l mt phng php m cc bc ph huynh p dng nhiu
nht v p dng thnh tho nht, nhng n cng l cch gii quyt v hiu qu nht, mang
tnh ph hoi nht.
Mi a tr u c nhng lc khng chu nghe li. Ti tin rng s khng chu nghe
li ca mi a tr u khng cn phi s dng bin php nh chi gii quyt.
Ti cng tng gp nhiu em vo siu th i mua . Cn nh khi Vin Vin ba, bn
tui, mt ln cng ti vo siu th, c b mun mua mt loi ung rt mu m. C l l
do c b nhn thy c bn nh khc ung ci ny, trong khi ti li kin quyt phn i. Ti
ni vi c b bng ging rt qu quyt rng khng th mua ci ny, khng v sinh, bt c
lc no cng khng c ung ci ny. Lc c b rt tc m v chuyn ny, khng chu

ri khi ch , cui cng nm ln ra t n v.


Ti khng tc gin, coi nh chuyn c b nghch ct lc bnh thng, i c b nh
khng c chuyn g xy ra. Trong qu trnh ny ti vn ng nghing cc mt hng khc, ni
chuyn vi ngi bn hng. Thy ti khng tc gin, khng tm n hnh ng ca c
b, Vin Vin cng khc hng hon.
Nn nh rt lnh, cng rt bn, qun o ca Vin Vin lm lem ht, mi ngi i
qua u nhn c b. Ti bnh thn ng i, khng st rut, i n khi c b ht khc, ti
mi ngi xung, hi vi ging thong lng, chng ta i ch? Thy ti t ra quan tm,
Vin Vin li bt u khc, ti li ng dy nh khng c chuyn g xy ra, i li trc mt
c b ch i.
My ln nh vy, c b khng cn ho hng na, ti li ngi xung mm ci hi, xong
cha, i c cha con? thc ra c rng c n v na cng vn th, Vin Vin lin
ngoan ngon ng dy. Ti ko tay con, vui v bc i nh khng c chuyn g xy ra. Ti
khng ph bnh Vin Vin cu no, cng khng gii thch phn tch g thm, v l do nu
ra ri. Sau ln y Vin Vin khng cn i mua loi ung na. Hon na, tt c nhng
g ti tr li mt cch kin quyt l khng mua, c b s khng i hi na, rt nghe li.
i ph vi tr thc ra on gin bit bao, cn g phi ng n vic nh chi. Mi ln
xung t nh u l mt c hi hc tp ca chng, b m gii quyt mt xung t nh mt
cch kin nhn v chn thnh, cng chnh l gii quyt c hng lot vn v sau. nh
chi l bin php ti nht trong gio dc, ti khng bao gi tin rng nhng ngi ru rao t
tng khng nh khng nn ngi, roi vt cho ngi con hiu tho li thc lng ngh
nh vy. Phng php gio dc d man ny thc ra hon ton khng c yu t gio dc
no, n ch gip b m trt cn thnh n m thi.
Sau li c mt ln, anh bn ng hng ny ca ti trong lc v tnh ni n
chuyn gn y li nh cho cu con trai ang hc cp hai mt trn, v cu con lm mt
chic xe a hnh nhp khu hn mt nghn t va mi mua xong, xe mi i c mt
thng.
Haizz, y cng l l do nh con ? Lc ny y ti ngh n chuyn, ti va mi
b ra by nghn t mua mt chic my quay phim, ng knh lin b Vin Vin lm v,
thay mt ci ng knh phi mt hai nghn t, nhng ti khng ni c b cu no. Thm ch
ngay c cu nhc nh nh ln sau phi ch cng khng c. Trong tch tc lm v, con
tr nhn thy ti bun bit bao, bn thn c b cng rt bun, th l ri. L no v ti
khng nhc nh v cnh co c b mt cu, ln sau c b s khng bit cn thn. B m
khng nn ni nhng li tha, con tr mi nghim tc tip thu nhng cu ni hu dng
ca bn.
Con tr gy tai ha u l v tnh, ti sao chng ta khng th tha th cho s v tm
hoc nhng sai phm bt c d ca tr? Hn na, sau khi gy ra tai ha trong lng tr
rt au kh, cm thy rt xu h ri. S nh chi ca b m ch khin chng mt i lng
t trng, cm thy ngi ln yu nhng vt v s tin mt i hn, tr s cm thy b m
khng thng cm cho mnh, trong lng xut hin tm l chng i, ng thi cng mt i

cm gic y ny, xu h - thng xuyn gio dc con tr nh vy, lm sao chng c th


khng bin thnh ngi cng ngy cng khng chu nghe li, cng ngy cng bt cn?
Ti ci hi a anh bn ng hong ny, ln trc anh mt in thoi di ng, hnh
nh chic in thoi rt t th phi, v nh v anh c nh anh khng? Anh bit ti
ang m ch chuyn anh nh con trai, ci ni: Lm sao c th t chuyn ca ti v con
li vi nhau c, n l tr con, ti l ngi ln. nh n l n nh, l tt cho n - trong
gio dc gia nh tn ti rt nhiu kiu logic phi l nh th, nh con th ni l v mun tt
cho con, trt gin th ni l gio dc con. nh ngi li cn ni y l yu nn cho roi
cho vt, ngi b nh cn phi cm kch - tht l phi l!
ng trc mt ngi v thnh nin, vn minh ln nht ca ngi ln chnh l ng
trn gc ca con tr, c gng hiu nhng iu tr ngh tr lm, gio dc, nh hng cho
tr bng phong php m chng sn lng tip nhn. Bn buc phi coi tr l mt con
ngi i x bnh ng, ch khng phi coi l mt con ngi yu ui chinh phc.
ng nhin ph huynh khng phi l thnh nhn, cng s c s bt pht trong suy
ngh v nhng vn lin quan n con tr. Nhng chng ta nht thit khng c thch g
lm ny, phi hc c cch km ch trc mt con tr, khng th lc vui th chiu con ln
tn tri xanh, khng vui lin nh chi tha thch. B m phi xc nh c rng: Bt k
con ln bng ngn no, trong bt c thi im no, v bt c nguyn nhn no, u khng
c nh chi con. cn nh rng, phm l nhng vn c th gii quyt bng bin php
nh chi, th phng php gio dc, thi n ha cng c th hon thnh.
nh chi con tr cng c th tr thnh mt thi quen, khi hnh thnh, cng s
khng d sa.
Mt v ph huynh ca em hc sinh ang hc cp mt n gp ti t vn. Ch thng
xuyn nh con. Ch ni vi ti rng, mi ln nh con xong u v cng hi hn, nhng
tnh tnh nng ny, c gp chuyn g m con lm ch bc mnh, lin khng km ch c.
Sau khi gi m ra mt s iu c lin quan, ti hi mt s cu kh kch thch ch, hi ch
xem c th thnh tht tr li nhng cu hi sau khng: Khi lnh o c quan lm ch tc
gin, ch c chi ng ta khng? Khi anh ch em hoc ng nghip ca ch khin ch khng
vui, ch c ra tay nh h khng? Thc ra, khi chun b thc hin mt hnh ng g, trong
tch tc con ngi phn on ra c kt qu ca hnh ng . Nu ph huynh ni
khng km ch c tnh nng ny ca mnh trc mt con tr, th l v trong lng ch
bit rt r rng, nh con tr mt trn, va c h gin, ng thi tr s khng lm g
c mnh. Trc mt con tr, ch l nhn vt c quyn uy, l ngi ch, ch khng phi
quan tm n hu qu ca vic nh ngi, chnh v th ch thng khng km ch c.
Mi quan h gia cc thnh vin trong gia nh l mi quan h su sc nht trong cuc
i mi con ngi, nhng iu cm nhn c trong mi quan h ny, hoc tt hoc xu,
u s li n tng v nh hng sut i cho con tr. Ti on v ph huynh trn cng
tng gp khng t hnh ng bo lc gia nh khi cn nh.
Nu mt a tr t nh b nh, mc d bn thn anh ta chnh l ngi b hi ca
gio dc bo lc gia nh, nhng sau khi ln ln rt c kh nng anh ta s dng chnh

phng php ny i x vi con ci mnh, cng s khng quan tm n cm nhn ca


con tr. Khng phi anh ta khng yu thng con mnh, m l khng bit yu, thiu kh
nng yu. Chng ta thng nghe ngi khc ni rng: Tnh nt ti nng ny, hng gene di
truyn t b m. Dng nh ci tnh nt ny mang theo t khi cn trong bng m. Trn
thc t tnh nt khng phi c di truyn theo dng mu, m l s truyn ti v tm l
xut pht t nhng tri nghim i vi cuc sng.
Nh gio dc Lin X Vasyl Olexandrovych Sukhomlynsky ni, Ln ting qut mng
l mt nt c trng c bn rt t trong mi quan h gia con ngi vi con ngi. Tt c
nhng ni xut hin nhng hnh ng ln ting trch mng, s c nhng hnh vi th l v
hin tng th trong tnh cm. Nhng a tr c gio dc t nhng li trch mng
(trong gia nh cn c nhng c m), mt i kh nng cm nhn c tnh cm tinh t
nht ca ngi khc, chng khng nhn thy cng khng cm nhn c ci p xung
quanh, chng v cng lnh lng, lnh m, khng h c lng thng, trong hnh vi ca
chng c lc s xut hin biu hin ng s nht con ngi - s tn nhni2.
Mt ngi bn gi hc cng vi ti, mi phng din nh cng vic, quan h vi mi
ngi... u rt xut sc, nhng li thng xuyn nh chi con nh. Mt ln chng ti
ni chuyn vi nhau, khi nhc n ngi b ca mnh, ch ch trch rt nhiu im xu
ng. Hi nh b ch rt hay nh ch. Ch cm thy nhng l do m ngy trc ng nh ch
u rt v l, ch thc s coi thng, thm ch cm th nhng hnh ng ca ng. Sau
chng ti li ni chuyn n con ca ch, ch li ch trch con ch khng ra g, k ra mt lot
nhng ti ng nh ca con. Khi ti ni rng thi i vi con ca ch bt ngun t s
th bo ca b ch, ch lin phn i ngay. Ni ch khng ging vi ngi b ca mnh, b
ch nh ch mt cch rt v l, cn vic ch nh con trai u c l do c.
ng vy, hi cn nh nh chng ta ch yu thiu lng thc, chnh v th con nu
cm kh s b n nh. Hin nay chc chn tr em s khng b nh v chuyn ny, nguyn
nhn khin chng b nh c th l do lm bi thi khng tt hoc ln Internet - nhng y
c g l khc bit u? Thc ra ch bn ny v ngi b ca ch u v cng mt nguyn
nhn m nh con, l con tr lm mnh khng vui. Phng php gio dc chung ca
h i vi con tr chnh l nm m. Xt v vn tu dng o c ca ph huynh, thc
ra h rt ging nhau.
nh chi con c th s gii quyt c mt vn nh trc mt, nhng li gy tai
ha ngm ln cho qu trnh trng thnh ca tr, vt thng s bm theo tr sut i.
Nhng a tr thng xuyn b nh, th xc v tinh thn ca chng u b tn thng.
iu m chng cm nhn c t pha ph huynh l ni s nhc, l s t ti, khin chng
hc c cch i x th bo, kch ng tm l phn nghch trong chng. Ging nh khi
gp lnh, ngi ta s sn gai c vy, s xy ra hng lot s thay i v mt tm l v sinh l
tr mt cch v thc.
Nh gio dc ngi Italia, tin s Maria Montessori ni: Khim khuyt ca mi loi
tnh cch u l do tr em phi chu s i x sai lm no hi cn nh gy rai3.
Phng thc nh chi chc chn khng th khin tr pht trin lnh mnh, ch c th
khin tm l ca chng b bp mo. Mt ngi b tn tt v mt tm l, s t hn rt nhiu

so vi mt ngi b tn tt v mt sinh l, hon na cn l mt iu ht sc ng s.


Nm 2008, nc o xy ra mt s kin chn ng ton th gii, khin c t nc phi
xu h, mt ngi b tn l Josef Fritzl giam cm con gi rut trong cn hm khng c
ca s di nh mnh hai moi bn nm, ng ny cng hip con gi v khin c gi
ny sinh ra by a con. Ngi n ng ny cn ngc i m rut ca mnh, giam b trn
tng, thng xuyn b phi nhn i mc rt, cho n khi cht i. Ti sao x hi hin i
li cn tn ti nhng ngi rng khng khip nh vy? Mt s bi bo m cc phong
tin thng tin i chng moi ra c th gii thch c vn : Hi cn nh, Josef Fritzl
thng xuyn b m nh p v ngc i.
y l mt v d cc oan, cho thy, gio dc gia nh d dng s gy ra hu qu c
nghit nh th no.
Nhng a tr ln ln trong mi trng gia nh h khc, s tr nn t ti, sng ni
tm, thiu kh nng giao tip vi mi ngi, thiu kh nng t kim im v t qun mnh,
tnh tnh nng ny, thm ch sa a... Cng c mt s phn ng v mt sinh l, nh nn
ma, i ngoi, bnh ng rut, mt ng...
Mi s tri nghim thu thiu thi u c th li vt tch trong cuc i, i vi con
tr khng c chuyn nh, mi chuyn nh u l chuyn ln nh hng su sc n s
trng thnh ca tr. Mi chuyn nh u l nm tuyt u tin nm trong lng bn tay,
cng ln cng bin thnh mt qu bng tuyt ln hem, nh hng ln n tong lai - ng
thi cng ging nh cch v von ni rng, mt con bom bm Nam M v cnh, c th
s gy ra mt con bo Bc M.
ong nhin trong cuc sng hin thc cng c mt s v d chng minh cho quan
im khng nh khng nn ngi.
Nm 2005 ti c c mt bi bo trn mng Internet, ni Thm Dong c mt c
b mi ba tui, t c gii nht trong mt cuc thi n piano thanh thiu nin quc t,
v thnh tch ny c c l nh b c b nh con bn trm ci bt tai trong ba nm tri.
y dng nh l mt v d khng nh khng nn ngi in hnh, khng bit n s
khin bao v ph huynh tin rng dng nhng ci bt tai c th thc y con nn ngi.
Tuy nhin, mt a tr trung bnh hai, ba ngy li b n mt ci bt tai, c bit l b
gi, c b s pht trin thnh mt con ngi nh th no? Du vt ca ci bt tai hn trn
da s nhanh chng mt i, nhng vt so trong tm hn c mt c i hay khng? C b
phi trng thnh, c s khng ch l mt ngi choi piano, m cn l ngi ng rt
nhiu vai tr. Vi nhng vai tr , c s th hin mt din mo nh th no? V d ny
khng i din cho mt phong php gio dc thnh cng, m ch i din cho mt cch
lm nguy him di mt gi tr quan d dng. N dng mt thnh tu on l, nh cc
vi s hon thin v nhn cch v hnh phc c cuc i ca con tr.
Ti tng gp mt ngi m, ch rt c ni vi ti rng: Con l phi nh, thng con
ti , ch cn nh mt trn, hoc chi cho mt trn toi bi l lin nghe li ngay. C th
khng nh, ngi m ny ch c th c c v c ny khi con tr cn ang trong
tui v thnh nin, khi nhn vo mt s vic ring l, ng thi khi ch khng h quan tm

n nim hnh phc ca con. v c ca ch khng chn thc, cng s khng th ko di.
Ti cn quen mt c gi, rt xinh xn, hc hnh xut sc, nng lc cng tc tt, xem ra
tnh cch cng si ni, hot bt. Dng nh c khng tm c khuyt im g. Ch c
iu l t trc n nay ng rut v d dy ca c khng tt, nm hai mi tui ang
hc i hc th b thng d dy cp tnh, sut na th mt mng, d dy phi ct i mt
phn ba. T lu y hc pht hin ra rng, bnh d dy mn tnh c lin quan n tinh
thn tiu cc v sc p ca con ngi. T cn bnh ca c gi v mt s c im tnh cch
thnh thong bc l ra, ti on rng chc chn hi nh c phi chu sc p tm l rt ln,
c vt thng tm l. Qu nhin, sau c mt ln chng ti ni chuyn vi nhau, c gi
bo t nh m c nh c, nh rt quyt lit. V d c mt ln sau khi tan hc c n c
quan m ly cha kha nh, lc v qun cho c bn cng phng vi m. Ch v chuyn
nh ny m m c na m i lm v, li c t chn ra, nh mt trn toi bi. C ni lc
c ang ng rt ngon, t nhin li b nh, khng bit l v sao, v nhng chuyn tng t
nh th xy ra rt nhiu ln.
C l l do mun gi th din cho m, c gi ni khng trch g m, thm ch ni chnh
v s nghim khc ca ngi m m c mi c nh ngy hm nay. Ti pht hin ra c gi
n lin tc cc loi n vt, c bit l nhng n kh tiu ha. Sau khi ct d dy khng
lu, bt chp li dn ca bc s, c vn n ung v , li chy mu d dy, mt thi di
khng c n cm, n khi kh hn c mt cht, li bt u n v . Ti khuyn c
nn gim n vt, c lin ni mnh thng xuyn khng vui, n vt gim bt c sc p
tm l, chnh v th cng mc k - c gi rn ri ny, thc s mnh gnh ht mi s au
kh, n vt bin thnh liu thuc gim au v tm l cho c t by lu nay. Ti khng
bit sau khi m c bit c mi quan h nhn qu gia cc s vic ny, khi ngh n sc
khe ca con gi, c cn t ho c na hay khng?
Rt nhiu ngi qu quyt rng cn phi nh con tr, l do l bn thn mnh t nh
cng b nh, v mnh pht trin khng n ni ti. Trong cc ti liu, cng thng xuyn
gp mt s ngi thnh t ni rng v b nh m h tr nn hiu bit hn. Ti khng
nghi ng tnh chn thc ca vic h b nh v tnh chn thc trong s thnh cng ca h,
nhng khng cho rng gia hai yu t ny c mi quan h nhn qu.
ng l c nhng ngi sau khi b nh mt trn c rt nhiu thay i, nhng ng
lc to ra s thay i khng phi l chuyn anh ta b nh, m l mt s yu t c
tch t lu ngy v tng i ton vn, s d trn nh chi ny t c kt qu nh mong
mun, khin mt ngi thc tnh, cng chnh l do s ngu nhin ny, nu hnh vi nh
chi din ra thng xuyn, cn c tc dng na hay khng?
Trc y ti tng c c mt bi bo, vit rng mt a tr sau khi cho i
mi vn khng bit ni, mt hm a tr ny khng may b ri xung mt ci ging kh,
lp tc ku ln cu vi, t tr i th bit ni - mt s trng hp ngu nhin cng phi
c mt s iu kin g mi thc hin c. Ni nh chi c th gip mt ngi nn
ngi s chng khc g ni y ngi xung ging kh c th cha c bnh cm - iu
ny khng th thnh lp m l s quy kt nguyn nhn khng c cn c.
Gio dc bng bo lc c th khin con tr tr nn phc tng, nhng khng gip tr

tr nn thng minh v hiu bit; c th khin tr tr nn nghe li, nhng s khng th gip
chng tr nn t gic v c ch tin th - gio dc bng bo lc c th thu c mt s kt
qu tm thi, b ngoi, nhng n phi tr gi bng s sa a v suy sp ca con tr. Dng
bin php nh chi bt con tr tin b trong hc hnh, kt qu ch c th khin tr chn
ght vic hc; dng hnh vi nh chi bt tr nghe li, con tr s tr nn l lm, c chp
hon; dng th on nh chi bt tr lm ngi tt, tm l ca tr s tr nn bt
thng, bin thi m thi.
Khi phn tch s thnh cng v tht bi ca mt ngi, ngi ta thng quen vi vic
bt tay t gc v bi cnh v m. Trn thc t, nhng a tr ln ln trong mt hnh thi
vn ha chung v chu s nh hng ca mt phong chm gio dc chung, s d sau khi
trng thnh, gia chng c s khc bit ln v mt o c, nhn cch v nng lc, l do
mi trng sinh hot quan trng nht ca chng - gia nh, thi nui dy ca b m ngi thy v lng u tin trong cuc i chng khng ging nhau.
Mt ngi c phm cht o c tt, chng ta khng ph nhn l do s n lc ca c
nhn anh ta v s o to ca x hi, nhng chng ta cng ng qun trao cho ngi nui
dng anh ta t nh mt tm huy chong.
Ngc li vi iu ny, mt s ti phm, c bit l nhng ti phm hnh s, b m
ca anh ta khng c l do g ng c thng hi. Mc d v mt ch quan, b m anh
ta khng c c dn con mnh vo con ng ti li, cho d l k xu cng vn mong con
mnh tr thnh mt ngi tt. Nhng phng php nui dy th bo ca h bp mo
tm hn con tr, li ni v hnh ng ca chnh bn thn h dy cho con tr cch i x
t bc vi ngi khc nh th no.
Nu ch quy kt hnh vi phm ti ca mt s ngi no cho x hi, thi i, hoc
nh trng, th chng khc g tung roi vo khng kh, khng th tm ra cn nguyn ca vn
, khng th c thc ph huynh kim im li hnh vi ca mnh. Xt v tnh k tha v
tnh tip ni ca s pht trin nhn cch, b m ca mi mt phm nhn u nn sm hi
trc con mnh, sm hi trc x hi v nhn loi.
ng nn v con tr bit nghe li mi yu con, ng nn v tr t c mt thnh tch
no mi khen ngi tr, cng khng nn v chng khng lm mnh toi nguyn m nh
chng. Tnh yu ca b m cn phi v iu kin, s tn trng i vi con tr cng phi l
v iu kin.
Qua sch v v nhng ngi xung quanh, chng ta c th thy c rng, ph huynh
ca nhng a tr xut sc, thng l nhng ngi rt dn ch, gp chuyn g u c th
bnh tnh, n ha cng tr bn bc cch gii quyt, h rt coi trng phong php - thi
c bn nht l tn trng con, tm cch hiu con. K c khi con phm li cng ch bn ring
n vic , khng li ra cc vn khc, ng nhin, cng khng th nh chi. Kt qu
m h t c chnh l, con ci h dng nh rt hiu bit, khng cn h phi lo lng,
mt nhiu cng sc.
Nh gio dc kit xut ngi Lin X Makarenko ni: Ngay t u, ch sinh hot
gia nh c pht trin mt cch hp l, x pht s khng cn cn thit na. Trong gia

nh tt, mi mi s khng bao gi c cnh x pht, y chnh l con ng gio dc ng


n nhti4.
Lut php ca mt s nc u M nghim cm vic nh con. S d tnh trng i x
v phu vi con Trung Quc vn cn kh ph bin, trc ht l do nh hng ca quan
nim truyn thng, cho rng b nh con l chuyn ong nhin; th hai l do thiu s tri
buc v mt php l.
Hin nay Trung Quc c mt s o lut bo v thiu nin nhi ng, nhng u l mt
s khi nim s b, khng mang tnh bt buc. nh con c cho l vic ring ca gia
nh, khng cn ngi khc phi can thip; ch cn khng nh con tn tt, khng nh
cht, s khng cn phi gii quyt trn gc lut php. Ton x hi hu ht rt th
trc s tn thng v mt tinh thn ca tr v thnh nin, rt t ngi cho rng b m
nh chi con l ngc i tr em. ng sau tm mt n ca yu cho roi cho vt, ch c
tr em mi cm nhn c l s gm ghic, khng b.
T cht ca ph huynh quyt nh n t cht ca cc cng dn tng lai, Chnh ph
nn y mnh trin khai gio dc gia nh, nng cao t cht gio dc cho ph huynh; ng
thi cng nn nhanh chng lp php, nghim cm hnh vi nh chi tr em, tc ot
quyn nui dy ca nhng bc ph huynh khng tiu chun. V d tc quyn nui dy
ca b m nhng a tr b p phi b nh ra i nhiu ln, ch khng phi l bt tr li
gio dc mt hi, sau li a v nh.
Khng phi c mc o complet l bin thnh ngi thanh lch, khng phi c sinh con
ra l bit lm b m. Lm b m cn phi hc, hc cch yu th no. Hc cch yu l mt
mnh rt ln, i hi phi hc dn dn, bc u tin n gin nht chnh l khng
nh chi con tr na, khng lm ngi rng mc o complet.
Lu c bit:
[nh chi l bin php ti nht trong gio dc, ti khng bao gi tin rng nhng
ngi ru rao t tng khng nh khng nn ngi, roi vt cho ngi con hiu tho
li thc lng ngh nh vy. Phng php gio dc d man ny thc ra hon ton khng c
yu t gio dc no, n ch gip b m trt cn thnh n m thi.
Con tr gy tai ha u l v tnh, ti sao chng ta khng th tha th cho s v tm
hoc nhng sai phm bt c d ca tr? Hn na, sau khi gy ra tai ha trong lng tr
rt au kh, cm thy rt xu h ri. S nh chi ca b m ch khin chng mt i lng
t trng, cm thy ngi ln yu nhng vt v s tin mt i hn, tr s cm thy b m
khng thng cm cho mnh, trong lng xut hin tm l chng i, ng thi cng mt i
cm gic y ny, xu h - thng xuyn gio dc con tr nh vy, lm sao chng c th
khng bin thnh ngi cng ngy cng khng chu nghe li, cng ngy cng bt cn?
ng trc mt ngi v thnh nin, vn minh ln nht ca ngi ln chnh l ng
trn gc ca con tr, c gng hiu nhng iu tr ngh tr lm, gio dc, nh hng cho
tr bng phng php m chng sn lng tip nhn. Bn buc phi coi tr l mt con
ngi i x bnh ng, ch khng phi coi l mt con ngi yu ui chinh phc.

Mi s tri nghim thu thiu thi u c th li vt tch trong cuc i, i vi con


tr khng c chuyn nh, mi chuyn nh u l chuyn ln nh hng su sc n s
trng thnh ca tr. Mi chuyn nh u l nm tuyt u tin nm trong lng bn tay,
cng ln cng bin thnh mt qu bng tuyt ln hem, nh hng ln n tong lai - ng
thi cng ging nh cch v von ni rng, mt con bom bm Nam M v cnh, c th
s gy ra mt con bo Bc M.]r2

Chng 6: Chuyn nh chnh l chuyn


ln
"CHUYN RING T" CA CON GI

Tri tm nh b va phi cha ng mt s tht thn k, ng thi buc phi gnh


vc trch nhim gi iu b mt lin quan n tnh mng, i vi mt a tr by tui,
y l mt iu kh khn v kh s& bit bao.
Mt hm, c con gi Vin Vin by tui ca thi thy ti vi bn n ch chuyn ring
t, lin hi th no l chuyn ring t. Ti lin ni: Tc l iu b mt ca ring mnh v
khng th k cho ngi khc. C b hi ti: M c chuyn ring t khng?. Ti ni c
ch. B li hi tip: B con c khng?. Ti ni chc l cng c ch. Vin Vin nh ni g
xong li thi. Ti ci thm trong lng, khng gng hi chuyn gia ny ang ngh g m
tip tc quay sang lau bn. Mt lt sau, nghe thy c b kh ni mt cu: Con cng c
chuyn ring t....
Ti ng thng ngi ln, chm ch nhn con, Th th con phi cn thn y, ng
b m bit. Vin Vin cng ni rt nghim tc: Sut i con s khng ni cho ai bit, con
cng khng ni vi m u. Ti c gng nhn ci, Ngay c m m cng khng mun k,
xem ra chuyn ring t ca con khng nh u nh. Nghe ra a trong cu ni ca ti,
Vin Vin ni vi v khng hi lng: Chuyn ring t ca con khng phi l chuyn nh
u, ln lm. Ti hi ln th no, c b dng hai tay lm ng tc to nh mt ci nh hoc
to nh bu tri, cng cm thy khng so snh c, lin ni vi v bc bi: Thi m ng
hi na, con khng mun ni chuyn ny na u.
Ti cm gi lau i vo nh v sinh, ang git th Vin Vin bc vo theo. C b hi ti
bng ging b him, thm d: M, chuyn ring t ca m l g?. Ti ni: Chuyn ring t
ca m cng khng th ni cho ai c, nu ni ra th khng cn l chuyn ring t na.
C b cng t m hon, bm rit ly ti bt ti k. Ti cng khng tm ra c ni dung g
i ph cho qua chuyn, bn ni: Con k chuyn ring t ca con cho m trc, ri m s
ni cho con. Vin Vin du mi, Khng c, chuyn ca con khng ni c. Ti ni:
Chuyn ca m cng khng ni c. C b lin bt u by nhy, m ngang eo ti m
nheo, Ni cho con i, ni cho con i. Ti mun ba ra mt chuyn ring t c b mau
ra ch khc, bn ni: M s ni cho con trc, sau con li k cho m nghe nh?. Vi
nhng g m ti hiu v Vin Vin, c b thng vui v chp nhn cuc trao i ny. Nhng
va nghe thy vy, c b vn khng chu, m quay ra c sch. iu ny khin ti hoi bt
ng, c b th b i c hi nghe chuyn ring t ca ti, ch khng chu k cho m nghe
chuyn ring t ca mnh. C chuyn g m li c th khin mt c b kn nh bng trc
s d d ny?

Ti ang thc mc th nghe thy ng x t phng khch bc ra, tru con gi: Con k
iu b mt ca con cho b nghe, ch c hai ta ni thm vi nhau thi, khng cho m nghe
thy. t nhin Vin Vin ni cu, hai gt chn p vo gh sofa, Haizz, con va mi
qun b li nhc li, khng nhc n chuyn ny na, c khng !.
Ti thy Vin Vin c v ni cu, bc n, m c b, nhn vo mt con hi: Chuyn
ring t ca con l chuyn khin con va ngh n l cm thy khng vui ?. C b ngh
mt lt, kh lc u. Ti hi: Vy th, l chuyn vui ?. C b cng lc u, trng c phn
nng n. Ti ni: Nu con cm thy khng vui, ni ra s thoi mi hon. C b ni: Bnh
thng con cng khng sao c. Nhng lc con i hc, hoc l trong lc choi, hoc l lc c
sch s khng nh n n. Lc no nh n th con s mau chng lm vic khc.
Ti v ng x a mt nhn nhau.
Ti c gng ni bng ging thoi mi nht: C ba chng ta u ni ra chuyn ring t
ca mnh nh. Mt gia nh khng nn gi b mt vi nhau. B c b cng ha theo ti.
Nhn thy hai chng ti v mt phe, Vin Vin lin giy gia thot ra khi lng ti, chy n
mt gc cch chng ti xa nht, va chy va ht Con khng ni, b m ng hi na,
sau li quay u nhn chng ti nh b git mnh. Nt mt, ng tc ca c b khin ti
hoi git mnh, tr t m li ni ln.
Mt tun sau , chng ti vn bn khon khng bit c nn lm r chuyn ring t
ca con gi hay khng. Va s xt hi ro rit qu lm tn thong lng t trng ca con,
nhng ri li lo ngi nu c chuyn g cn s gip ca b m th sao. Ti c linh cm
rng, chuyn ny khng ni c vi b m, nhng li khin c b phi tm, ng thi
l chuyn ring t rt ln khin c b cm thy nng n, c sc p v tm l i vi c
b. Ti li thm d nhc li mt ln na, va pht hin ra ti c nh hi g , Vin Vin
lin chy i ngay. iu ny cng khin chng ti coi trng hon. Ti v ng x bn vi nhau
my ln, vn cm thy khng yn tm, lin ngh cch ging by hng d con khai ra.
Mt hm, trong ba n tra, chng ti ni chuyn vi nhau, ti ni vi Vin Vin rng:
M v b trao i chuyn ring t vi nhau ri. C b trn trn mt, Tht ? ri
nhn sang b, b gt u. Vin Vin c v ghen t, Ch c b m ni thm vi nhau, khng
cho con bit. Ti ni: B m ang chun b ni vi con. Mt c b sng ln, ho hng, st
sng hi ti: M, chuyn ring t ca m l g ?. Ti lin k chuyn ring t ca mnh
ra mt lt. Trc yu cu ca con gi, ng x cng ni ra chuyn ring t ca mnh.
Nghe xong, Vin Vin t ra kh hi lng, ni vi v y n : Chuyn ring t ca b m
u l chuyn tt.... Chng ti lin tranh th c hi tn cng lun, Nh mnh khng nn
gi b mt g c, nu c nh khng c lng tin vi nhau, th chng ta cn tin tng c ai
ch, con bo c ng khng? Ai c chuyn vui, ni ra mi ngi u vui; nu c chuyn
bun, ni ra chia s vi nhau, cng nhau gii quyt, con bo th c ng khng?. Vin Vin
nghe ra c dng ca chng ti, lm bm: Nu nh con ni vi b m, cng s khng
tt cho b m. Chng ti vi ni: B m khng s, quan trng l s con b tn thng.
C b ni: Con khng ni s khng b tn thng, ni ra mi b tn thng. Chng ti hi
v sao, c b ngn ng trong giy lt, t nhin li ni cu, Hai ngy hm nay con ang
khng ngh v chuyn ny, b m va nhc, con li phi nh n.... Ri c b khng chu
n cm na, tha li na bt cm ri ri bn. iu ny khin ti v ng x cng thy

n com xong, ti khng ra bt ngay m b Vin Vin ang ngi trn gh sofa ln i
mnh, ni bng ging nghim tc vi c b: M cm thy, iu b mt ca con khng phi
l chuyn tt, m rt s n s lm tn thong n con, con ni ra c c khng?. C b
lng l lc u. Ti ni: Con ch ni vi mt mnh m thi, khng cho ngi khc bit na
c khng?. ng x vi gi v i vo phng ln ging ng. Vin Vin vn lc u. Ti
ni: Con cn qu nh, rt nhiu chuyn cha kh nng x l, nu nh con c chuyn
m khng ni ra cho m nghe, chng may chuyn ny lm tn thong con th con lm th
no, m khng bit s khng c cch no gip con c.
Vin Vin ni: Ni ra mi l gy tn thong m , khng ni s khng sao c. Ti hi,
ti sao? C b tr li vi v bt lc: D th no cng khng th ni ra. Va ni va i
thot khi lng ti, ti lin m cht con gi, dn c b n nc khng k khng c,
ng thi va nh nhng, va nghim ging ni: Ni ra i, ni cho m nghe, c c
khng?.
Vin Vin ci u im lng, vn v cc ty trong tay, c th nhn ra c b ang u tranh
t tng rt quyt lit. Ti khng dm ln ting, lng l ch i. Bu khng kh v cng
cng thng, ti ch mong s cng thng ny c th gip con gi trt ra c b mt ca
mnh. C b dng cc ty gim bt sc p, ko di thi gian im lng, n khi cm thy
bu khng kh du i i cht, c b li tm cch giy ra, ti li m cht c b, li ging
gii cho c b hiu vn . Trc s kin tr ca ti, my ln c b nh ni g xong li thi,
nhn nh chun b ni ra ri, li ngp ngng dng li. Ti khng hiu c b gp phi
chuyn g m kh m ming nh vy. S ngoan cng ca c b khin ti v cng kinh
ngc.
Chng ti c ging co nh vy ht n ny n ln khc, mt ting ng h tri qua.
C b hng xm n g ca, gi Vin Vin i hc. Vin Vin nhy ngay xung t, va
ni M oi con i hc y! va chy ra ca. Mt ni lo lng tro dng trong lng ti. Trong
lc quay u cho ti, chc chn l c ci g trong mt ti lm c b cm ng, khin c b
cm thy khng n lng, trong tch tc cui cng, t nhin c b li tho hip, ni: M oi,
ti i hc v con s ni cho m bit c khng?. Ti gt gt u. C b tung tng chy
xung di, ng x t phng ng i ra, thc mc, Ngi b bng bn tay, c chuyn g m
b him nh th nh?.
Bui chiu ti n trng gp c ch nhim tm hiu tnh hnh hc hnh thi gian gn
y ca Vin Vin, bit mi vic trng ca c b u rt tt, khng c chuyn g c.
Nhng ti vn lo lng, thm ch lo bui chiu hm nay khng bit c chuyn g xy ra hay
khng. i mi mi n gi Vin Vin tan hc, ti quan st thy tinh thn ca con khng c
g khc vi ngy thng, mi yn tm c phn no. Nhng dng kh xt hi ca ti
voi i rt nhiu, v nhng b m Vin Vin th hin ra lc tra khin ti cm thy xu h,
chnh v th ti khng st sng hi con, vn cho con nh bnh thng ri vo bp. C b
cng bt ti vi ln xem phim hot hnh nh mi bn.
Trc gi n ti c cht thi gian trng, xem xong ti vi Vin Vin choi choi. Ti gi

c b vo phng lm vic. C b bit ti ang nh lm g, dng nh c v ngng nghu,


li c v bt c d, da vo chn ti, do d trong giy lt, xem ra vn ang u tranh t
tng, cui cng ni: Chuyn con vit trong cun nht k y, m t c i. Trong cun
nht k c bn on, mi on u c mt s ch vit bng phin m, l nhng ch
Vin Vin cha bit vit. C b ch cho ti on ghi chuyn ring t, ton vn nh sau:

L Vn Vn ni vi ti rng nh bn y c mt thanh kim Thanh Ta v mt thanh


kim T n. Bn y ni, nu cu ni vi ngi khc, kim Thanh Ta v kim T n s
m vo d dy cu. Nhng ti vn mun ni.
Ti c i c li my ln, ngng u ln.
Vin Vin thy ti c v khng hiu, lin ni: L Vn Vn ni hai thanh kim ny ba
nghn nm mi xut hin mt ln. Ti vn cha hiu, hi c b c ngha l g. Vin Vin
ni, tc l hai thanh kim ny ba nghn nm trc mt nh no , sau ba nghn nm li
xut hin trn th gii, hin gi ang nm nh L Vn Vn. Ni xong, c b cn b sung
thm mt cu, L Vn Vn ni hai thanh kim ny c php thn! Ai bit ri u khng
c k vi ngi khc, nu k th s b m thng bng.
Ti hi: Ch mi chuyn ny thi ?.
Vin Vin gt u.
Khng cn chuyn g na ?.
Khng cn . nh mt c b ngy th v thnh khn.
Bt gic ti lin th pho, bt ci.
on nht k ny thc ra trc y ti v tnh c c, lc ch ci v s ngy
th ca con gi, khng h ngh rng trong on vn ngn ny li n cha mt tm trng
nng n bit bao. Ti thm ln m con gi, thng b khng bit phi ni g.
C b giu kn chuyn ny trong lng hn ba thng. Tri tim nh b va phi
cha ng mt s tht thn k, ng thi buc phi gnh vc trch nhim gi iu b mt
lin quan n tnh mng, i vi mt a tr by tui, y l iu kh khn v kh s bit
bao. Ti khng c nh giu ct s ngy ng ca con tr bng vn kin thc ca ngi
ln, nhng thc s cm nhn c ni dy v m c b phi chu ng, c bit l sc
p m nhng li tra hi ca chng ti v ni s hi b kim thn m thng bng gy ra cho
c b.
Ti hi Vin Vin: Con c tin khng?. C b gt u, li ni: C lc tin cng c lc
khng tin, con ch thy s.... Ti chm ri ni: Nhng iu m L Vn Vn ni ging nh
truyn thn thoi, nhng mi truyn thn thoi u l gi. Truyn thn thoi ch l mt cu
chuyn, khng c tht, chnh v th chng ta khng cn phi tin, cng khng cn phi lo
lng, con bo c ng khng?. Vin Vin gt u, i mt lp lnh, ngh g t nhin
hng phn reo ln: ng ri, m i, iu ny chc chn l gi! L Vn Vn ni ch cn con

ni ra, kim s m thng bng con. T ny n gi, khng phi l khng c chuyn g xy
ra sao. C b s vo bng mnh, t an i ni: V sau chc chn cng khng sao c.
Ti cm thy xu h, do hi cn nh chng ti qu thiu truyn c tch, nn lun mun
to cho con mt th gii c tch, nhng li qun rng c tch c th gy ra hiu ng ngc,
xem ra sau ny phi lu tm hon, b sung thm cho con mt s kin thc v cuc sng,
c b khng b ln ln gia th gii c tch v th gii i thng.
Ngh vy, ti lin tip li con gi: No, m xem c b m thng d dy khng no,
ri a tay c bng c b. Vin Vin ci ngt ngho.
L u c bit
[Khng phi tr em c ngy v lo v ngh, chng thng xuyn c tm s v nhng
iu thc mc ca mnh, thm ch kh s v bun ru. B m nn ch quan st con, pht
hin vn qua nhng chi tit, bng phong php kho lo ch dn tng bc, gi con
ni ra vn , ng thi gip tr gii quyt bng bin php ph hp.
Khng nn ly nhng kin thc ca ngi ln ch nho s ngy th ca tr, khng
nn ly li t duy chn chn ca ngi ln ph bnh s u tr, nc ci trong suy ngh
ca con tr. Mi chi tit khi sng chung vi tr u l mt bi hc gio dc o c, cng l
mt tit hc ph o v tm l.]r2
LM TH NO CON KHNG LI N

n l mt bn tnh ca con ngi, lm sao phi mt nhiu cng sc nh vy bt


mt a tr h ming?
Mi nm trc c mt cu qung co rt ni ting: Ung vo Wahaha, n cm s
thy ngon, qung co cho mt loi thuc siro nghe ni c th kch thch tr n ngon ming.
Sn phm ny gip mt cng ty nh khng c ting tm kim c x vng u tin, v
l mt x vng rt ln, cng ty nh nhanh chng bin thnh cng ty ln, cui cng c
cng ty v ngi sng lp ra cng ty u ni ting khp t nc - iu ny cho thy mt
hin tng khin ngi ta phi sng st: Hin ti, c qu nhiu tr em mc chng li n.
Con tr li n hin tr thnh mt trong nhng vn khin b m au u nht,
ti tng gp khng t ph huynh kh s, ru r vi chuyn ny, v chuyn n ung ca con
m h thc s mt bao cng sc, ngh ra mi cch.
Ti cn nh khi Vin Vin hai mi thng tui phi nm vin v vim phi, cng phng
bnh c mt cu b ba tui rt li n, mt bt cm m n ht hn mt ting ng h, gn
nh phi mt rt nhiu cng sc mi n c mt ming. M cu, b cu v b ni mi
ngy v chuyn n cm ca con tr m phi p dng rt nhiu chiu, va d va la, mm
c rn c, lc th ha s mua ci g cho cu, lc li khen cu ngoan nh th no, lc li
qut mng bt cu phi h ming, c qu trnh khin ngi ngoi nhn cng cm thy kh
s.

Trong qu trnh n, cu b tm mi cch hnh h ngi ln, ko di s p


buc ca ngi ln i vi cu. u tin cu i m bn, b v b ni i ra ng ngoi
ca; m va bn c hai ming, li bt m i ra, i b vo bn. Mt ba cm khin ba
ngi ln c phi ra ra vo vo nh n ko qun. Ba com no cu b cng a ra iu
kin, khng ngng i mi th on hnh h mi ngi. Sau khi hnh h ngi nh xong
xui, nhn thy cc bn nh khc choi mn choi no , lin yu cu phi mua ngay cho
cu mn choi , nu khng s khng n com, ngy hm sau mua cng khng c. B
m cu lin mn bn nh khc choi, mi mn choi cm trn tay mt lt l chn, li
i ci mi, b m cu khng ngng phi mn choi ca cc bn khc. C bn nh
khng chu cho cu mn, cu b lin ly vic khng n com bt cht b m, v th l b
m cu phi dy mt lm cng tc t tng cho cc bn nh . V n khi cu b ly c
mn choi m b m mn, buc phi h ming ra n com, dng nh c mi th vi
mn choi trong tay, tranh th lc ngi ln khng , lin vt ngay xung t, chnh
v th cu b ny lun khin phng bnh n o khng c yn, khin cc bn nh khc
phi khc. i n khi cu ta choi ht s choi trong phng bnh ca chng ti, b m
cu li bt u sang phng bnh bn cnh tm choi cho con, li khin cc bn trong
phng khc khc nh.
Cui cng ti khng nhn c na lin ni vi m cu b, con tr ang m khng
mun n com l chuyn bnh thng, ngi ln cng th m. Bt p con n com s khng
tt cho con, c t nhin s tt hon. Ngi m ny khng thch nghe ti ni nh vy, ch
ni, con trai ch bnh thng li n, chnh v li n, khng c sc khng nn mi
thng xuyn b m. Hin gi m ri, mun bnh phc th phi n com, nu khng lm sao
c sc khng.
ng l nhn cu con trai ca ch rt bng beo. Ti thm ngh, h c tip tc lm nh
vy, khng nhng con khng chu n, m e ngay c phm cht o c cng b nh hng.
n l mt bn tnh ca con ngi, lm sao phi mt nhiu cng sc nh vy bt mt
a tr h ming?
Rt nhiu bc ph huynh ru r v chuyn con li n m khng suy ngh mt vn
ht sc on gin: Trung Quc, nhng a tr sinh ra trong nhng nm 19 5 0 ,19 6 0 , thm
ch l c thp nin 1970, lm g nghe thy a tr no li n? Thi gia nh no cng
ng con, c a tr no phi ui theo bn com hay khng? T thp nin 1980 tr li
y, c bit l sau nhng nm 1990, i sng ngy cng c nng cao, ti sao tr em li
ng lot mc bnh li n?
Bc s nhi khoa ni ting, nh tm l hc ngi M Benjamin Spock trnh by rt r
v vn ny, ng ni, Ti sao c nhiu a tr khng chu n nh vy? Nguyn nhn ch
yu l do cng c khng t b m p con ni - Cu ni ny gii thch s vic rt r rng,
nguyn nhn ch yu khin con tr li n chnh l v ph huynh tm qu nhiu n vic
n ung ca con, qu min cng trong vn ny. Cm gic thm n bnh thng ca tr
b lng tt ca ngi ln - nhng ngi kh di do v vt cht v thi gian ph hoi.
Khng phi bn tnh ca nhng a tr sinh ra trong thi hin i thay i, m l b
m c thi gian v cng sc i lm nhng vic tri vi bn tnh.

Beramin Spock cho rng, Mi a tr sinh ra u c mt c ch sinh l k diu t


iu tit s lng v chng loi thc phm n vo, p ng nhu cu pht trin bnh
thng2. Cng c ngha l bn thn tr bit r nht mnh mun n g, nn n bao nhiu.
Ngi ln khng qun tr, tr s c th pht trin bnh thng chc nng n ung ca
mnh; v nu b m thng xuyn can thip, s vic s tr nn ti t. Tr em c mt bn
nng l b bt p s chng i. n ci g cng vy, nu nh n khng vui, n sau nhn thy
s chn ght... Thc p con tr n l v ch, t li cn lm gim cm gic thm n, khin
n khng hi phc c trong mt thi gian di3.
Ti tng gp mt em hc sinh lp nm, b ni em l chuyn gia nghin cu thc
phm Vin khoa hc nng nghip n, rt c ting tm trong ngnh. Sau mt ln ti v
m em ni chuyn, nghe ch ni mi bui ti nh ch u nu tm mn thc n v mt mn
canh, thc on ca mi tun u do b ni em dy cng sp xp, ch yu l da vo nhu
cu pht trin ca tr a ra, v tay ngh nu n ca c gip vic cng rt kh. Chng ta
c th tng tng, em b c sng trong gia nh c iu kin nh vy, sc khe em
chc chn l s rt khe mnh, vt tri so vi cc bn.
Nhng mt iu l l, so vi bn b cng lp, cu b ny va gy va nh, ging nh
con em dn t nn i n. Hon na tnh tnh cu rt k cc, nng ny, thnh tch hc tp
cng khng tt lm. Nhc n con, m cu t ra rt phin mun.
Qua ni chuyn, sau khi tm hiu mt s chi tit trong cuc sng ca gia nh ch, cm
thy ng l s vic thnh cng hay tht bi u do con ngi gy ra.
H tn tm xy dng thc on rt khoa hc, cng chm sc con trai rt chu o.
Hng ngy ngoi vic phi n ci g, mi loi n cho bao nhiu cng c quy nh. Con tr
n khng tiu chun, ph huynh khng chu yn, nht nh phi ngh cch p con
hon thnh nhim v. Nu phong php ca h dng sn xut mt c my hoc
trng mt cy ng, chc chn s thnh cng, ch tic rng trc mt h l mt a tr c
thc c lp.
Khi ti c nh khuyn ngi m ny khng nn qu theo ui nhng thao tc tiu
chun ha trong vn n ung ca tr, khng nn bt p con tr trong bn n, ngi m
lin lp tc lc u, n c rt nhiu mnh khe, c my ngy ni nu khng ku ca, ch trch
n trong vic n ung, n s n t t; kt qu l mi ln gp ch gp mt cht thc n, mi
ming a vo ming nhai bao nhiu lu, mt ba cui cng tnh ra ch n c rt t. t
nhin ngi m ny hm hc ni: Hin gi chng ti u mc k n ri.
Nhng qua nhng cu ni pha sau ca ch ti mi hiu, thc ra ci gi l mc k ch
l thay i phong php qun, mi ba ccnn u xi cho con mt bt to ri cho thc n
vo, bt lun con tr n trong bao lu, u buc phi n ht - ngi m cm thy cch lm
ca mnh rt cao tay, khng cn xy ra xung t vi con v chuyn n com nh trc
na. Nhng iu khin ch v cng bc mnh l, c hm n lc i ng, cu con mi n ht
bt com ny.
Ti vn mun khuyn v ph huynh ny, mun ch t mnh vo a v ca tr suy
ngh, cm nhn c cm gic mnh khng mun n m vn b ngi khc nht vo ming,

khuyn ch khng nn ngy ngy p con nh vy na, cho php con n t i mt cht. V
ph huynh ny lin lp tc phn bc, n l con trai, khng cao ln th lm th no, v
chuyn ny m c nh st rut cht i c, khng n lm sao m ln c!
Ti hiu c ni st rut ca ch, nn rt mun ch hiu rng, tinh thn ca tr v
cm gic thm n c quan h rt ln vi nhau, trc ht phi gii quyt c vn chn
n ca tr, sau mi gii quyt c vn n nhiu hay n t, v cn nguyn ca chng
chn n chnh l do b m qu so b t nnh v chuyn n ung ca con.
Ngi m ny khng c hng th vi nhng g ti ni, ging ch t ra l ti khng hiu
g v dinh dng thc phm, khng bit mt a tr ang trong tui n tui ln mi
ngy cn nhng loi dinh dng no, buc phi t n s lng no. Ch cho rng trong
vn ny m chng ch hiu r hon ai ht, cm thy khng cn ngi khc phi ch bo.
Trc nhng bc ph huynh nh th ny, ti cng b tay.
Mt hm, ti lu quan st cu b ny trong gi n tra trng. a com ca cu
ch ly rt t thc n, gn nh khng n ming no, sut ba n cu ch ra v nh ang n
m thi, khu khu vi ming, nhng khng a vo ming ming no. n khi cc bn
n xong, cu lin tt c com v thc n vo thng rc ri ra khi nh n. C gio ch
nhim ni cu b ny gn nh ngy no cng vy, khng bao gi n com trng. Trc
y c tng phn nh vi ph huynh, ph huynh lin yu cu c gio phi gim st cu
n com, ng thi t trch mc c gio. C gio phi qun l c lp, lm sao c th ngy
no cng gim st cu c, chnh v th by gi cng khng phn nh vi ph huynh
chuyn ny na.
Nhn thn hnh gy g, nh mt v nh v v i ch ca cu b, trong lng ti cm
thy v cng ng tic. B m k vng nhiu vo em, khng nhng mong em c c thnh
tch hc tp tt, tong lai vo c trng i hc ni ting; h cng mong em c c
tm l lnh mnh, c sng hnh phc; ng thi cn mong em c mt sc khe tt, khi
ng tun t. Nhng ch ring chuyn n ung lm khng ng s c bao nhiu tc ng xu
n cc phong din ny. T chuyn n ung ny c th on c cch lm ca b m em
trong mt s chuyn khc, e rng cng cng nhc v thiu s thu hiu con. Nu ng l
nh vy th bao nim mong mi ca h, e rng cng s ch l con s khng.
Ging nh trong vn hc tp, ti ni vi cc bc ph huynh can thip qu nhiu
rng khng nn qun con tr, thng khin mt s ph huynh t ra phn cm, trong vn
n ung ni vi nhng bc ph huynh quan tm tng t mt rng ng qun, cng s
b ngi khc lm ngut. Trong mt rt nhiu bc ph huynh, khng qun l mt vic
rt kh thc hin. Nguyn nhn l do h khng cho rng s qun ca mnh l tha, cng
khng tin y c gi l can thip, h tin rng y l quan tm v ch bo. Chnh v th
nu c ngi bo h khng nn qun con tr, h s thy kh chu nh vic bt h t b
quyn v trch nhim lm b lm m.
Nhng thc t l, ging nh vic cng qun cng ti t trong vic hc, p dng bin
php mnh trong vn n ung ca con, khng c ngi b ngi m no l khng tht
bi4-

Lm th no tr c c cm gic thm n bnh thng? Thc ra rt on gin,


chnh l bn ch: C t nhin.
Trong vn n ung ca tr b m khng nn p buc, khng nn t ra st rut, tin
rng con tr t bit mnh cn n bao nhiu. Mt ngy no con tr thy ngon ming, ci g
cng mun n, nhng mt hm no li khng mun n g c, y l iu bnh thng.
Ngay t u bn ch cn ch n vn kt hp cc mn n sao cho cht, t ln bn
n nhng mn tr cn n, nhng tr n mn no, n bao nhiu ch l vic ca tr, vy th s
khng xut hin tnh trng chn n * con tr na, trong vic ny bn va thc hin on
gin li va thnh cng.
Nu con bn xut hin triu chng chn n, hc gi Benjamin Spock c nhng li
gi c th rt hay trong vn ny nh sau:

Th nht, b m cn thay i thi . Trong chuyn n ung ca con b m nn t thi


bnh thn, n nhiu khng khen ngi, n t khng ph bnh, lun t ra vui v, thoi mi
trong chuyn ny, con tr khng cm thy p lc trong vn ny. Khi bng bt com
ln, tr cm thy thoi mi v mt tm l, mi c th cm thy thm n.

Th hai, nu tr xut hin chng chn n, th khng nn k vng na thng, hai


moi ngy tr c th phc hi. B m cn c lng kin tr, s kin tr ny khng phi l s
trn tnh tm thi do bn c gng km ch ni lo lng, st rut ca mnh, m l s thn
nhin ca bn sau khi nhn thc c y vn . S phc hi ca tr i hi mt
qung thi gian rt di, vi thng, thm ch vi nm. Trong qu trnh ny, nu b m ch t
ch cng p cng khai chuyn sang np vo ch kn theo di, n mt thi gian nht
nh s khng chu c na li i cu nhu con tr, vy th mi s c gng u s tr
thnh con s khng.

Th ba, khng nn ni ci ny nhiu cht nn n nhiu, ci kia t cht nn n t. Nu


khng c cht th b m phi iu chnh khi nu com. cn cho php tr la chn cc mn
t ln bn n. i vi nhng mn tr khng thch n khng c dng iu kin p
tr, khng nn ni vi nhng a tr thch n tht khng thch n rau rng Nu khng chu
n rau th m s khng cho n tht u. Nhng cu ni ny ch c th khin tr cng ght
n rau hon. B m c th ni ngc li: n ht tht mi cho con n rau, nh th c th s
kch thch nim hng th ca tr i vi rau xanh.

Th t, tr t n com, khng nn bn. Tm mt tui ri tr i tr c th t


mnh n com, b m khng nn kh s bn com cho con, ch cn thu dn chin trng
m con li sau khi n l . Thng xuyn bn com s nh hng n cm gic thm n
ca tr, hon na cn nh hng n s pht trin k nng tay ca tr. C a tr ba, bn
tui hnh thnh nn thi quen xu, b m khng bn khng chu n, bn th n vi
ming. Tnh hnh ny phi thay i ngay lp tc, ni vi tr rng t nay tr cn phi t
mnh xc com. Nu tr khng chu, cho i vi ba, chc chn thi xu s sa c.

Th nm, khng nn a ra iu kin trong chuyn n ung ca tr. V d c bc ph


huynh thng xuyn ni nu con chu n, m s mua choi hoc cho con i choi, nhng
cu ni nh th ny s nh hng xu n tr, hon na s dy cho tr cch dng cc yu

cu v l bt cht b m.
Thng 4 nm 2008, ti c xem mt chng trnh nui dy con ca i truyn hnh a
phng H Nam, ni n vn con tr li n th lm th no.
Cu b trong chng trnh ch nm, su tui, b m rt mong con cao ln, nhng
con tr rt li n, ng b ni, b m cu u rt phin mun v iu .
i truyn hnh mi mt v gio s trng i hc n n hng dn cch gii
quyt, v gio s a ra mt phng php tr liu bng bi ve. Tc l chun b mt ci l
v hai mi hn bi ve, trong l t trc mi vin bi ve, hm no con tr chu n s cho
thm mt vin, li n s gim i mt vin. Lc con tr ang nng lng mun mua mt
a phim siu nhn, nhng trong bnh buc phi tch c hai mi vin bi mi c i
mua.
i truyn hnh coi y l phng php hay gii thiu cho khn gi - nhng y
l mt li gi ti in hnh, l mt cch d d d dng - n khin cho con tr coi n cm
l mt hnh vi v li, dy tr cch dng chuyn n cm ng gi vi b m. Chng trnh
ny khng nu ra hiu qu ca cch lm ny th no, nhng ti c th khng nh, cng lm
n ch t c hiu qu trong thi gian ngn, tc ko di n khi a phim siu nhn
mua c v nh. Tip theo ng nhin l ph huynh c th tip tc li dng nhu cu
mi ca con tr, t ra yu cu n cm i vi tr. Nhng con tr s khng c c ngh
lc ln nh vy, chng s khng kin tr m nhanh chng thy chn chi tr chi ny.
Phng php ny khng nhng khng gii quyt c vn li n mt cch cn
bn ca tr, m cn khin tr lun cm thy tht bi v kh c th tch c s lng bi
ve, t cng cm ght chuyn n cm hn.
C bc ph huynh khng p con, nhng li thng xuyn c nhng ngn t m ch,
cng s gy ra hin tng li n hoc kn n tr.
Ti c mt ngi bn, khi con ch cn nh, ch thng xuyn t ra lo lng, phn nn
vi ngi khc trc mt con rng con ch li n. Ti nhiu ln nhc ch khng nn ni
nh vy, k c c mun ni, cng nn ni sau lng tr, ng tr nghe thy. Nhng ch
khng chu , hoc l thnh thi quen, lun ng trc mt con cu nhu chuyn con
khng chu n cm. Hin gi con ch hn mi tui, nhngvn khng th t gic trong
chuyn n ung.
Ti cn nghe c ngi bn ni rng, hi nh con trai ch vn rt thch n tht d, nhng
chng ch li khng thch n. Sau c hai ln nh nu tht d, con tr ang nh n, v tnh
ngi b lin nhc l tht d y, hm mun ni rng Con c dm chc l mnh n
c khng?. Qua li ca b con tr bit c b mnh bi xch tht d, cm nhn c
ca b l Ci kh n lm , t cu b khng cn chu n tht d na.
Chnh v vy khi con tr t ra khng thch n cm hoc khng thch n th khc, bn
khng nn ni ra chuyn ny, cng khng nn v chuyn ny m trch mng tr, cng khng
nn vi vng tm mn khc thay th. Coi nh khng bit g, vn bng ra bn n nh bnh

thng; thm ch nn tm c hi c tnh dng li ni m ch rng tr rt thch n ci ny. V


d trc mt a tr khng thch ung sa khoe vi ngi khc rng, con trai ti ci g
cng n c, khng kn n, ung mt hoi l ht mt cc sa to.
Khi Vin Vin nm, su tui, ti a c b v nh b ngoi, b nh hng t con gi ca
anh trai ti, Vin Vin khng thch n tht d na. Sau khi v n nh, ti nu tht d c b
khng n. Ti khng t ra quan tm, cng khng ni g, gi v khng ch n vn ny,
hm no cn nu tht d vn c nu. Ti lm hai ln si co nhn tht d, trc khi n c b
lun hi tht g, ti bo tht d, c b khng n na. Ti lin lm th khc cho c b n,
khng ni g c.
Ti bit Vin Vin rt thch n mn m st tht, tip theo ti lin dng tht d lm
mn tht bm st c chua trn vi m. Trc y nu m st tht, nh ti cha bao gi
dng tht d, ln ny Vin Vin cng khng hi l tht g, n rt ngon. n xong, ti mi gi
v ni vi ng x, hm nay nh ht tht ln, em dng tht d lm tht bm st c chua,
ngon tht. Nghe thy ti ni vy Vin t v khng chu, nhng n vo bng ri, khng
cn cch no c, nh phi chu.
Ti cn mua c tht d xin sn siu th v, v n nh nng bng l vi sng thm
nc nh. ng x ni, n tht d nng thm nh vy, phi ung cc bia mi ; ti cng
ni lu lm ri khng n tht d nng, thm tht. Khng km c cn thm, cui cng
Vin Vin cm xin tht ln n ngon lnh.
Cui cng cn nhc ph huynh phi ch rng, c gng t cho tr n qu vt. Lng n
ca tr vn khng nhiu, n cht qu vt l no ngay, ngi vo bn n ng nhin s khng
cn thm n na.
Ngoi ra cn cc yu t khc cng s nh hng khu v ca tr, nh khng kh trong
gia nh c thoi mi khng, quan h gia b m c ha thun khng... Ngoi ra, khi con tr
k vi anh ch em hoc nhng bn b xung quanh, cm nhn c s i x khng cng
bng, hoc b nh hng bi cc trng thi tinh thn tiu cc khc, cng s xut hin chng
chn n. B m nn lu tm nhiu hn trong cc vn ny.
Mt ngi bn gi in cho ti, ni a con ang trong tui mm non ca ch li
n cm, ch gi in thoi cho m chng qu k kh, m chng bnh thn ni, Cho n
nhn i hai hm l ht thi. Cu ni ny khin c con du khng hi lng, ni ti sao b
ni li ni ra c nhng li nh th. Ti ci, ni, nu nh ch hi ti, ti cng tr li
nh th: Khng tin cho cu b i hai ngy th xem!
ng nhin, khng nht thit phi cho con chu i hai ngy, nhng cu ni ny
truyn t mt phng chm thoi mi, l mt b quyt vng, c th khin con tr n cm
s thy ngon, hiu qu chc chn s vt trn c loi thuc cha bing n . Chc chn l
m chng ch da vo kinh nghim phong ph ca mnh a ra tuyt chiu ny.
L u c bit
[Nguyn nhn ch yu khin con tr li n chnh l v ph huynh tm qu nhiu

n vic n ung ca con, qu min cng trong vn ny. Cm gic thm n bnh thng
ca tr b lng tt ca ngi ln - nhng ngi kh di do v vt cht v thi gian ph
hoi.
p dng bin php mnh trong vn n ung ca con, khng c ngi b ngi m
no l khng tht bi.
Khi con tr t ra khng thch n cm hoc khng thch n th khc, bn khng nn ni
ra chuyn ny, cng khng nn v chuyn ny m trch mng tr, cng khng nn vi vng
tm mn khc thay th. Coi nh khng bit g, vn bng ra bn n nh bnh thng;
thm ch nn tm c hi c tnh dng li ni m ch rng tr rt thch n ci ny.]r2

NG KHNG S N o, HC KHNG s N o
Cn phng v khun khng th to ra nhng con ngi mnh m, cng trng, cch
lm mun loi b tt c cc m thanh bnh thng xung quanh gip cho vic hc
ca con cng s khng kh thi. Mt a tr b nh h&ng trong mi trng bnh thng,
trong mi trng yn tnh cng s b nh h&ng, yu t nh hng n tr khng phi l
m thanh , m l thi quen tm kim m thanh ca tr.
My nm qua ti thng xuyn n thm h hng, bn b hoc ng nghip mi sinh
em b, pht hin thy khng t ngi chm lo rt cn thn cho gic ng ca em b. Ni
chuyn ging thm th, rt in thoi ra, s c ting ng g lm con tr thc gic. S
quan tm sn sc ca b m l iu c th l gii, nhng lm nh vy l sai lm, c th s
gy rc ri cho gic ng sau ny ca tr.
Ti rt may mn khi c c mt cun sch c tn l Bch khoa ton th nui con
mi, cun sch ny rt hay, do mt bc s nhi khoa, nh tm l hc tr em ni ting ca M
vit. Lc ti cng mua my cun sch v nui dy con do ngi Trung Quc vit, sau
khi c xong, mi thy cun sch nhp khu ny lun theo ui ci gi l t nhin,
nhng li khoa hc khch quan, rt ph hp vi khu v ca ti. V d trong vn gic ng
ca em b, lc ti thy my cun sch do ngi Trung Quc vit u ni rng, sau khi
em b cho i, cn c gng to cho b mt mi trng yn tnh, b c gic ng ngon.
Trong khi cun sch ny li vit nh sau:
Trong nh c mt vi ting ng thng khng nh hng n gic ng ca tr. B
m i li trong phng khng cn phi rn ra rn rn, ni chuyn khng cn phi th thm,
nu khng tr s quen vi mi trng yn tnh, t nhin nghe thy mt ting ng g s
rt d git mnh, tnh gic. Cho d l tr s sinh hay tr nh, ch cn bnh thng quen
vi mt s ting ng v ting ni chuyn trong nh, k c c ting ci ni ca khch n
thm, hoc radio, ti vi vn ang bt, thm ch c ngi bc vo phng ng ca tr, tr vn
c th ng rt ngon lnh5.
Mt on vn ngn khin ti hc hi c rt nhiu iu.
on vn ny nhc nh ti rng, gic ng ca con tr hon ton khng b nh hng
bi cc hot ng bnh thng ca ngi ln, mt mi trng c mt vi ting ng cn c

li cho vic gip tr hnh thnh nn thi quen tt i ng khng s n o. Chnh v th sau
khi Vin Vin cho i, chng ti phi lm g vn lm nh bnh thng, ting ni chuyn,
volume ca ti vi bnh thng th no vn gi nguyn nh th. V dng nh em b s
sinh trn ging ny cng t ra khng h s ting ng. Nhng biu hin ca Vin Vin
trong bc nh chp c b y thng cng li n tng su sc trong ti.
Hi nh ti vn cha c my nh, khi Vin Vin y thng, ti nh mt th chp
nh n chp cho con. Th chp nh n ri nhung c nng vn ang ng. V sau anh
th chp nh vn cn phi i chp nh cho mt nh khc nn khng chu i, chng ti
quyt nh s gi con dy.
u tin ti s ln m b, gi b bng ging nh bnh thng, kt qu khng c phn
ng g.
V thl ti lt chn ra, va nn chn nn tay cho b va ni chuyn vi b bng ging
to hn, b vn lm ng.
ng x ng bn cnh ni, bln chc l s tnh y. Ti lin bln, v vo mng v
lng b, v bn n v bn kia, u b ta vo ngc ti ng cng ngon hn.
Mi ngi va thy l va bun ci, ngay c anh th chp nh cng ni l tht, sao
gi m khng chu tnh nh. Sau chng ti li ly tay c vo c b, u v c b ch hi
nhc nhch mt cht, li cn mm ci, nhp th vn u n, vn tip tc gic m p ca
mnh.
Cui cng, b ngoi lin a ra tuyt chiu, ly mt chic khn mt ra mt cho b,
chic khn mt lau trn ln da non nt, nhng c nng ch hi chun mi mt ci, sau
vn bnh thn say sa gic nng.
Vn i vn li na ting ng h m vn khng gi c c b, khng cn cch no
khc, chng ti nh phi th chp nh n nh khc chp trc, quay v s chp cho
chng ti. Nhng anh th va i cha y mi pht, Vin Vin tnh gic, u tin c b
hi vn ngi, m mt ra, sau ngoc ming ra khc, i ti. Chng ti va tc va bun
ci - qu ng tht.
Chuyn ny khin chng ti pht hin ra rng, con tr u phi khng s n o, m l
thc s khng s n o. Bi v bnh thng ngi ta khng cn thit phi gi mt em b
s sinh ang ng say dy, chnh v th hin tng ny cng khng d b pht hin. T
tr i, chng ti cng khng lo ngi c ting ng g c th lm nh hng n con, v
thc s c b cng c th ng say trong bt c m thanh no.
Trn thc t, sau khi ln ln mt cht Vin Vin rt d dng b nh thc. T khi hn
mt tui, my n chng ti phi i tu lc na m, ch cn chng ti kh gi mt ting, c
b lin tnh dy ngay, khng khc lc g, rt ngoan. Nhng bnh thng, c b lun ng rt
su gic, ch cn m thanh khng phi gi c b, th s khng lm c b tnh gic c.
Dng nh tai c b c mt chc nng c bit, c th lc ht nhng m thanh khng c
lin quan.

Khi Vin Vin khong hai tui, mt bui ti ti v ng x ln ting tranh lun vi nhau
mt chuyn no trc khi i ng, lc Vin Vin cng phng vi chng ti, ng
say ri. Lc u chng ti vn lo lm tnh c b, nhng pht hin thy c b ng rt say,
khng h c du hiu g cho thy b lm phin, th l ging chng ti mi lc mt to hon,
ci nhau mt trn thoi mi. B m ln ting vi nhau nh vy, th m t u n cui,
Vin Vin vn ng ngon lnh nh ang c nghe ht ru.
C mt s em b, khi ng chng dng nh thc s s ting n, tnh hung ny, ngoi
nhng em b c bit nhy cm, thng thng l do thi quen xu rn trong thi gian sau
khi sinh vi thng. Cn c mt s em b trong ba thng u thng d b au bng, iu
ny cng s khin chng t ngt tnh gic v khc tht ln, v ngi ln thng lm
tng l chng b nh thc. Cho d l tnh hung no, b m cng khng nn chng c
thi quen s ting ng trong lc ng, nn ngh cch tr dn dn thch nghi vi ting n
ca cuc sng, hc c cch i ng khng s ting n.
Mt vn sinh l on gin nu c gii quyt trong s ng nhn, cui cng c th s
bin thnh mt vn tm l.
Ti nghe mt c bn ang hc nghin cu sinh ni, phng k tc x ca c c mt
ngi bn, ng rt s ting n. Trong phng c bn ngi, mc d ba ngi kia rt gi ,
nhng ngi bn ny lun phn nn rng nhng ting ng m ba c bn cng phng gy
ra khin c khng th ng ngon; khi ba ngi kia u khng trong phng, c li ku ca
rng ting ni chuyn ca mi ngi ngoi hnh lang lm nh hng n c; n lc na
m hnh lang khng cn ngi na, c cng vn khng ng ngon c, bi ngoi ca s
vn thnh thong c ting ng g . vn ng ca c dng nh ch n khi lm
Robinson mi gii quyt c.
C th tng tng c rng c bn ny gy ra rt nhiu rc ri cho bn b cng
phng, v ngi kh s nht chnh l c. Nghe ni m ca c bn ny cng rt s ting n
khi ng, t nh rt gi gn cho con gi trong vn ny. Nhng s gi gn ny khng
em li iu tt cho con, m l em li nhng rc ri c th bm theo c sut cuc i.
Ging nh trong mi trng ng thng c yu cu phi yn tnh, mi ngi cng
quen vi vic phi yn tnh trong mi trng hc. Nhng cng nh vic nhng tp m ph
hp c li cho vic rn ra thi quen ng tt, nhng ting ng ph hp cng c th bi
dng cho tr kh nng chng chi vi s n o trong hc tp. Chnh v th trong vn
hc tp ca tr, cng khng nn coi trng qu mc s yn tnh, trnh thi qu bt cp.
Hin nay c mt khuynh hng kh phin h l, trong nh trng hoc gia nh,
chng ta lun c gng to ra mi trng hc yn tnh, ngoi vic lp hc ly yn tnh
lm tiu chun thm m, coi n o l hin tng xu, thm ch ngay c gi sinh hot ca
hc sinh tiu hc cng yu cu hc sinh khng c ln ting. Trong vn ny thng
lm hoi qu .
Ti thy ti mt trng tiu hc n Bc Kinh, thi gian hot ng trc khi tan hc
l thi gian t qun, thi gian ny vn l thi gian hc sinh t do hot ng, nhng
thc t n li bin thnh gi t hc. Mi lp u c mt gio vin qun hc sinh, nu c em

no ni chuyn, lin b gio vin ph bnh mt hi. C lp k lut khng tt, gio vin phi
lin tc qut nt hoc g bn duy tr trt t - thc ra hin tng nh trng yu cu
phi gi yn lng t sng n ti rt ph bin, t khi ti hc cp mt nh vy, hin gi
dng nh cn nghim ngt hon.
K t khi ln lp hai, Vin Vin bt u c thi quen t hc vo bui chiu, khng phi
c gio lc no cng trong lp, hu ht thi gian l do cn b lp duy tr trt t. Hi
Vin Vin l lp trng, c gio yu cu c b gi tt k lut cho gi t hc. Con tr b
qun mt ngy, lc ny mi c c gio th lng, lm sao chu nghe li lp trng, gi t
hc lc no cng nh ch v. Vin Vin qun bn ny, bn kia li bt u ni chuyn, c
bit l khi c b va ci u xung lm bi tp, lp hc li nh c tho khon, c b li
phi ng dy duy tr trt t. Ting n o trong lp thng nut chng ting ca c b,
Vin Vin li phi h ht, mi gi yn lng c mt lt.
Cch lm ny thc s khng ph hp vi bn tnh ca Vin Vin, trong khi c gio li
lun yu cu c b phi c trch nhim i vi vn k lut trong gi t hc, iu ny
khin c b rt kh x. Mt thi gian sau, khng ng c b li vit on xin t chc, xin
c thi lm lp trng, mun lm qun ca. Ti hi ti sao, Vin Vin ni lm qun ca
khng cn phi qun ngi khc trong gi t hc. S vic p con tr n mc khng mun
lm quan na!
Trng tiu hc l mi trng hot ng ca tr em, bn tnh ca con tr l hot bt,
hiu ng. n o th c sao, l no n c th nh hng n vic hc ca ai ? Khng t
nhng ngi cng tc trong ngnh gio dc u hnh thnh nn s thch thch yn tnh,
thm ch s thch ny n mc lm tn thong con tr.
Ti nghe mt ngi bn ni, trng tiu hc m con ch hc mun phn u tr thnh
trng vn minh, thc hin mc tiu ny, trng pht ng phong tro thi ua to
hnh lang khng c ting n. Tc l sau khi ht tit hc khng cho php hc sinh gy n
o hnh lang. Hng ngy nh trng c cc cn b lp nh tui tun tra hnh lang, tm
gn k gy chuyn. Cc cn b lp nh tui khng nm r tiu chun, thng xuyn l bn
nh no khng ni hoi to lin b ghi li, sau s tr im thi ua ca lp. Kt qu l
v mun trnh lp b tr im, sau khi ht tit hc, cc c gio ch nhim nht hc sinh
trong lp, khng cho hc sinh ra ngoi hnh lang, ai mun i v sinh trc ht phi xp
hng trong lp, ngi ny i xong quay v, ngi khc mi c i. Nghe ni hng lang
ca trng ny thc s rt yn tnh, kinh nghim cn c ph bin sang cc trng
khc...
Nhng a tr ln ln trong hnh lang khng ting n, nhng iu m chng cm
nhn c, thc cht l s d man ca gio dc nh trng, hot ng xy dng trng
vn minh nh th ny, s khin trong lng con tr pht trin thnh mt nn vn minh
nh th no?
Gio dc cn bi dng cho hc sinh lm vic theo thi quen, khng nn theo ui s
chnh t b ngoi v ha theo mt s thch tiu cc no . Trong mi trng hc tp, va
khng cn thit phi c tnh to ra s n o, cng khng nn qu i hi phi yn tnh, t
nhin mi l tt nht. Nu mi trng hc tp ph hp vi bn tnh ca con tr, tr s hnh

thnh c mt cch t nhin kh nng chng li s quy ri trong hc tp, trong vn


ny chng c sc sinh trng phi thng. Hc khng s n o v ng khng s n o
chnh l mt vn , c th c li gii quyt ging nhau.
Xin hy nhn xem trng tiu hc ny lm nh th no.
Hc sinh trong ngi trng ny t do nh vy, hng ngy mun hc gi hc no u l
do hc sinh t quyt nh. Ngi trng ny khng bao gi ly nguyn tc khng gy n o
cho ngi khc ngn cm hc sinh lm nhng vic m mnh mun lm, chnh v th
trong th vin ca trng, c ngi c sch, c ngi ht ca, c ngi c din cm, c
ngi v tranh. Trong mt ngi bnh thng, y v cng n o, nhng thc t con tr
li khng lm nh hng n nhau, ngi no lm vic y, t tm nim vui cho mnh. Nh
trng lm nh vy, mc ch l bi dng kh nng chng li s quy ri trong hc
tp, mc ch l cho hc sinh hc c cch cho d xung quanh n o nh th no, u
c th lp tc tp trung tinh thn!6.
Ngi trng ny khin hc sinh cm thy vui v, mi a tr sau khi tan hc u
khng mun ra v, sng hm sau li mun n trng tht sm. Hc sinh m ngi trng
ny tuyn u rt bnh thng, thm ch c mt s hc sinh b tn tt hoc b cc trng
khc khai tr, nhng sau khi c hng chong trnh gio dc tiu hc y, hc sinh
ca trng gn nh tt c u nn ngi - y chnh l ngi trng rt c ting m cun
Tottochan - c b bn ca s miu t - trng Tomoe, n tn ti Nht Bn t hom by
moi nm v trc, ngi sng lp l nh gio dc Nht Bn Sosaku Kobayashi, ngy nay,
t tng gio dc ca ng c coi l v cng tin tin, ng c ph bin.
Trong gia nh, ong nhin ph huynh nn c gng to cho tr mt mi trng hc
tp khng n o, nhng trong vn ny ch cn bnh thng l c, khng nn qu
nghim ngt; nu b m qu lu tm trong vn ny, thm ch t ra lo lng, khng nhng
khng t c hiu qu tt, m cn c tc ng xu.
Ti tng gp mt ngi hng xm, nh ch nm tng di nh ti. Khi Vin Vin
ang hc cp hai, con gi ch chun b thi i hc. Lc Vin Vin chun b thi ly chng
ch mn n nh, do ni tr trong trng, ch cui tun v nh mi luyn c n. Kt
qu, ch cn ting n nh ca Vin Vin vang ln, tng di lin g ng ng l si. Lc
u chng ti khng ngh rng m thanh l nhm vo chng ti, bi ta nh mc d
cch m khng tt lm, nhng nh no c ting ng g, ch lng mng nghe thy m thi,
m lng khng th nh hng n mnh c. Sau li my ln tip din nh vy,
chng ti mi bit m thanh l ngn khng cho Vin Vin luyn n. Sau ti c
gp mt s ngi hng xm khc trong thang my, qua li chuyn tr ca mi ngi mi
bit ngi m ny phn nn rng ting ng cc nh khc lm nh hng n vic hc
ca con gi ch, chnh v th thng xuyn g ng ng l si, thm ch cn ln thm
nh mt s ngi. Trong lng mi ngi c th cng cm thy ch lm hoi qu, nhung vn
ng h vic thi i hc ca con tr, u t gic gim bt cc m thanh trong nh.
Vin Vin khng th luyn n vo bui ti, m ch c luyn vo chiu th by, tc
l khi c b kia n trng. Thi gian cng khng nghe thy ting n piano ca nh
hng xm na, ch thnh thong vn nghe thy ting g ng ng l si, xem ra khng

th dp ht c nhng m thanh nh hng n vic hc ca con gi ch. Lc ti thy


lo thay cho c gi hc lp mi hai ny, b m g ng ng l si, thc ra l khng
ngng nhc con rng ch ny c ting n, ch kia c ting ng. C ngy dng tai ln tm
ting n, lm sao c th tp trung vo vic hc c?
Mt iu ng tic l c b khng vo c i hc tht, kt qu m ti bit l c b
li phi n thi li.
ong nhin cng c th l con tr khng mun hc, tm c ni ngi khc lm nh
hng n c, trong tnh hung ny, b m cng khng nn dung tng cho thi xu ca
con.
Cn phng v khun s khng th to ra con ngi mnh m, cng trng, cch lm
mun loi b tt c cc m thanh bnh thng xung quanh gip cho vic hc ca con
cng khng kh thi. Mt a tr b nh hng trong mi trng bnh thng, trong mi
trng yn tnh cng s b nh hng, yu t nh hng n tr khng phi l m thanh
, m l thi quen tm kim m thanh ca tr.
Trong qu trnh trng thnh con tr s gp phi rt nhiu vn , ph huynh khng
th to cho tr mi iu kin pht trin l tng. Bi dng cho con tr kh nng thch
nghi vi mi trng, ng ngha vi vic to cho tr mi trng tt, c th mang theo bn
ngi mi lc, mi noi.
Khi Vin Vin hc cp ba, b ngoi n nh chng ti, b lun s ting ti vi s nh
hng n vic hc ca chu. Chng ti lin ni nhiu ln vi b rng khng sao c, lc no
b thch xem b c xem thoi mi.
Nhng iu chng ti ni l tht lng, ch cn khng b ti vi vo phng Vin Vin, ng
ca phng ca c b li, c b s khng b bt k chuyn g lm phin na. Chng ti lun
bi dng cho c b kh nng chng li s n o mt cch v tnh hay hu , hi c b hc
cp mt thm ch cn xi c b va xem ti vi va lm bi tp.
Hai thng trc khi Vin Vin thi i hc, cch nh ti cha y mt trm mt, ngi
ta ng th xy dng mt ta nh mi. V cc loi xe t ti trng ln ban ngy khng
c vo thnh ph, ti n mi c hot ng. Chnh v vy c n mi mt, mi hai
gi m, bn ngoi li bt u vang ln ting xe chy, ting d b b tng st thp, ting
ku gi ca cng nhn trong qu trnh thao tc, ko di n tn ba, bn gi sng. Cng khu
nh vi chng ti cn c hai th sinh khc, ph huynh ca cc em n gp ch cng
trng, nhng khng c kt qu g. Dng nh thnh ph Bc Kinh c quy nh, trong thi
gian chun b thi i hc, cng trng gn khu dn c khng c php thi cng vo ban
m, nhng cng trng khng ngh lm vic ngy no. on v thi cng ch khng
ngng dn thng bo xin li v s bt tin ny khu dn c, mong mi ngi thng cm.
Ti v b Vin Vin cng c phn st rut, nhng ngh on v thi cng cng c ci kh
ca h, cm thy i tm h cng chng gii quyt c g. iu m chng ti lm nh, l
c gng trnh nhc n chuyn , ch khng phi l i ku ca, phn nn.

Trc mt Vin Vin chng ti khng ni mt cu no lin quan n ting n ca cng


trng. Quan st biu hin ca c b hng ngy, on c l c b khng g n vn
ny, chng ti cng gi v nh khng c chuyn g, khng h t ra st rut trc ting n.
Giai on Vin Vin ng cng rt tt, y cng c th l do thi quen ng khng s
ting n m c b rn c t khi cn nh. Trc khi thi i hc Vin Vin ni ti sao mnh
li khng cm thy cng thng lm. Sau khi kt thc k thi i hc, c b cn thc mc ti
sao tri qua nhanh th nh, cng khng mt ng ngy no.
Mi cho n lc ny, chng ti mi dm hi c b c b nh hng bi ting n ca
cng trng hay khng. Trc li nhc ca chng ti Vin Vin mi pht hin ra cng
trng ang thi cng, c b ni thi gian qua c lc cm thy bn ngoi rt n o, nhng
cng khng c thi gian , khng pht hin thy n li n nh vy.
B m nn to nh hng tch cc cho con, tr hc c cch sng hi ha vi mi
trng xung quanh, ch khng phi ci g cng trch mc, ci g cng mun ci to.
em theo suy ngh ny nhn v ting n, chng s khng cn l ting n - ting ti
vi, ting ci nhau vng ra t nh hng xm, ting xe c chy qua chy li, ting ci, ting
my mc trn cng trng - chng l nhng m thanh ca thnh ph, chng ta thc s
khng cn thit phi nhng m thanh ny nh hng n chng ta.
Trong rt nhiu vn nh tong t nh vy, u c th c mt thi thn nhin
nh th ny, t vn c gii quyt c th l vn ln.
Ni i ng khng s ting n l mt vn sinh l, khng chnh xc bng ni, mt
mc no n cng v vn gio dc.
Lu c bit
[Gic ng ca con tr hon ton khng b nh hng bi cc hot ng bnh thng
ca ngi ln, mt mi trng c mt vi ting ng cn c li cho vic gip tr hnh
thnh nn thi quen tt i ng khng s n o.
B m khng nn chiu thi quen i ng s ting n ca tr, nn ngh cch tr dn
dn thch nghi vi ting n ca cuc sng, hc c cch i ng khng s ting n.
Mt vn sinh l on gin nu c gii quyt trong s ng nhn, cui cng c th s
bin thnh mt vn tm l.
Gio dc cn bi dng cho hc sinh lm vic theo thi quen, khng nn theo ui s
chnh t b ngoi v ha theo mt s thch tiu cc no . Trong mi trng hc tp, va
khng cn thit phi c tnh to s n o, cng khng nn qu i hi phi yn tnh, t
nhin mi l tt nht.
Trong qu trnh trng thnh con tr s gp phi rt nhiu vn , ph huynh khng
th to cho tr mi iu kin pht trin l tng. Bi dng cho con tr kh nng thch

nghi vi mi trng, ng ngha vi vic to cho tr mi trng tt c th mang theo bn


ngi mi lc, mi noi.]r2
KHNG S NG VT

Khng nn tr s ci g . Khng s ng vt, khng s si xm, cng khng


s cnh st, khng s ma - l do cng u ging nhau.
Rt nhiu ngi u s mt loi ng vt g , l mt s tri nghim kh s.
Nhng ngi khng s hoc khng qu s, s khng cm nhn c ni giy v ny.
Ti rt s mt loi ng vt, khng nhng s ngoi i, m cn s c hnh nh, thm
ch s c nhng on vn miu t. Ti vn rt thch xem chong trnh th gii ng vt
trn ti vi, mt ln tnh c nhn thy loi ng vt ny trn , t tr i khng dm xem
chong trnh ny na. Chnh v th bn n vn ny, khng c vit ra tn ca loi
ng vt , nu khng s khng th vit ht c bi vit ny.
Ti bit nh th rt bnh hon, nhng khng khc phc c. N khng phi l
chuyn ngh lc, ging nh vic ngi ta khng th da vo ngh lc cha khi bnh.
Ti tng chn mt mn hc v t vn tm l trng i hc. C mt tit hc ging
v vn lm th no khc phc chng s ng vt. Thy gio p dng phong php
tr liu cm th, bo chng ti nhm mt li, tng tng ra con vt m mnh s ang
ng mt noi rt xa, sau n dn dn tin gn v pha mnh. Mi khi cm thy s, lin
dng li mt lt, mnh quen hon, khi quen ri li cho n tin li gn.
Thng qua phong php ny, mt s ngi bn dn dn cm thy con vt m mnh s
khng cn qu ng s na, c th chp nhn c. Ch c my ngi khng lm c
iu , trong c ti. Bi v ti khng th chp nhn c s tn ti ca con vt , cng
ng ni n chuyn cho n li gn, ch cn va tng tng n, lin s n ni vi m
mt ra ngay.
Dng tm l hc cha tr bnh s ca ti e rng tong i kh. Ti thng ngh,
nu vn ny c gii quyt t thu ti cn nh, c l s d hon rt nhiu.
Ti ngh li cn nguyn ca ni s hi ny, cm thy c th l do m ti cng s loi
ng vt ny.
Ti cn nh mang mng rng khi ti cn rt nh, m ti t ra rt s hi khi nhn thy
loi ng vt ny. Khi b pht hin ra ti cng s n, b rt ch bo v ti ti khi s.
V d nu anh ti a mn choi hnh con vt ny ra da ti, m ti s mng anh rng,
con khng bit em con s ci ny ? y c th cng l mt s m th tm l i vi ti.
Bt k l nguyn nhn g, nu b ni s hi ny m nh, ng thi kh s v chuyn
ny, th ti mong rng con ti s khng phi kh v nhng chuyn tong t. c bit l con
gi, rt d s ci g , chng ti rt lu tm trong vn ny, c gng Vin Vin khng
s g c.

Ti a c b i quan st v ngm nhn cc con vt nh, rn trong t knh, su bi di


t, thm ch c nhn.
Vn ti cng hoi s nhn, nhng khng phi s qu mc, c th chu c, cho
Vin Vin khng s, lin nhm mt i quan st cng c b, sau thm ch cn mnh dn
ly tay bt. B ngoi ti lun t ra khng h s, thm ch cn t v thch th. Cn i vi
con vt m ti s , th nhiu ln ng x dn i xem.
Khi cng Vin Vin xem con vt ny, ng x c gng ni bng ging vui v, t ra rng
con vt nh ny ng yu bit bao.
Khng bit l do di truyn hay tng b m th bi mt hnh ng no ca ti, ln
u tin nhn thy con vt ny, dng nh Vin Vin cng c v mun trnh. c b gi
, dn dn c b chp nhn. Hin gi c b khng s loi ng vt ny, cng khng s
nhng con vt khc. C nhng con vt c b khng thch, nhng cng lm l khng ly tay
bt chng, khng cn phi chu ng bt k s s hi kh s no.
My kinh nghim m ti rt ra c trong vn ny l:

Th nht, ngi ln s ci g, khng nn th hin ra trc mt con tr, c bit l khi


tr cn nh. V d khi Vin Vin cn nh ti khng bao gi c b bit ti s con vt .
Khi k chuyn cho b, thnh thong cng c gp con vt trong sch. Nu nh trc y,
ti s vt ngay sch i. Nhng khng lm cho Vin Vin s, ti c gng chu ng, tm
c mau chng lt qua trang ny. Khi ng x dt Vin Vin i xem con vt , ti ch gi
v lm vic khc, khng c b bit ti v s mi khng dm n xem. i n khi ln ln
c b mi bit ti s ci , th cng khng nh hng g n con na.
Th hai, nu con tr t ra s ci g , cn to c hi tr dn dn c tip xc
vi ci . Tip nhn tng cht mt, nu ngh ra cch b tip nhn c ln u, v sau
s ngy cng d dng. Ti cn nh hi nh mt ln sut na th ti tip nhn con vt ny
ri, v cc bn nh khc u choi n, ti cng bt u c cht hng th, nhng lc khng
c ai khuyn khch ti, n lc ti chun b tip nhn th b ngi ln nhc nh, con s ci
ny, ng chi na.
Th ba, khng nn xut pht t s bo v con tr m nhn mnh ni s hi ca tr i
vi mt ci g , ch cn thay i s ch l . V d khi tr t ra s hi mt ci g ,
khng nn an i tr rng ng s, chng ta khng s n, s an i ny l mt s khch l
v thc, tr cm thy s l iu nn lm; lc ny ngi ln nn ni sang chuyn khc
bng mt ging thoi mi, thay i s ch tr, tr cm thy b m khng tm n
ni s hi ca tr, nh th tr s thy s s hi ca mnh l khng cn thit.
Th t, khng nn ng trc mt con tr v ni vi ngi khc rng chng s ci g
. S bnh phm ny ca ngi ln cng khin tr thm s hi.
Dng nh c mt cu ni ni rng, trong tt c nhng cm nhn tiu cc, v d bun
b, lo lng, c ch, s hi l ci dy v ngi ta nht. Cuc i khng s cng l mt iu
ng qu, iu ny cn bt u t khi cn ang thu thiu thi, bt u t nhng chuyn

nh c th.
Khng nn tr s ci g . Khng s ng vt, khng s si xm , cng khng s
cnh st, khng s ma - l do cng u ging nhau.
L u c bit
[My kinh nghim m ti rt ra c trong vn ny l:
Th nht, ngi ln s ci g, khng nn th hin ra trc mt con tr, c bit l khi
tr cn nh.
Th hai, nu con tr t ra s ci g , cn to c hi tr dn dn c tip xc
vi ci . Tip nhn tng cht mt, nu ngh ra cch b tip nhn c ln u, v sau
s ngy cng d dng.
Th ba, khng nn xut pht t s bo v con tr m nhn mnh ni s hi ca tr i
vi mt ci g , ch cn thay i s ch l .
Th t, khng nn ng trc mt con tr v ni vi ngi khc rng chng s ci g
. S bnh phm ny ca ngi ln cng khin tr thm s hi.]r2
LM TH NO TR GIM BT VIC XEM TI VI MT CCH T GIC

Hnh ng ca b m c sc thuyt phc hom li ni. cn phi c gng gim b&t cc


yu t d d trong mi trrng, ch khng phi l khuyn tr phi chng li s d d ;
cn phi dng nhn tnh thng cm cho con tr, ch khng phi dng thn tnh
yu cu tr. Ti cho rng mi a tr u rt bit bit om, nu trong qu trnh sng vi
tr, b m bit thu hiu suy ngh v nguyn vng ca tr, tr cng s bit dng s hiu
bit v nghe l i ca mnh bo p b m.
Nh vn i Loan L Ngao tng ch trch gay gt rng: Ti vi l c my sn xut ra
hng lot k ngc. Cu ni ca ng khng phi l khng c l.
Ti liu nghin cu cho thy, sng in no ca con ngi khi xem ti vi rt ging vi
sng in no ca con ngi trong trng thi ng. Ngi trc mn hnh ti vi, i no khng
phi ch ng phn ng vi bt k vn g, c th cng trong trng thi th lng, iu
ny rt khng c li cho thiu nhi, thiu nin - nhng ngi ang trong giai on pht
trin v i no v sc khe.
So snh nhng em thng xuyn xem ti vi v thng xuyn c sch trc tui i
hc s thy s khc bit r nt v tr tu sau khi i hc.
Bi gio dc tr em giai on u l c hi tt nht pht trin tr tu, v pht trin
tr tu cn phi khng ngng c thng tin kch thch. Xem ti vi l hot ng b ng, sinh
hot ha, tr em c th nm bt c mt s kin thc qua ti vi, nhng so vi vic c sch,
tc dng kch thch i vi tr tu ca tr l rt nh, chnh v th hiu qu ca pht trin tr

tu cng rt nh. Dng ti vi tin hnh gio dc v lng m khng ch n hot ng


gio dc v lng thng qua c sch l ham mt a, b c mm.
V cn vn v thi quen. T nh tr ngi l trc mn hnh ti vi, d hnh thnh
nn trng thi khng bit phi lm g nu phi xa ti vi; bt k cng vic no cn phi b ra
s n lc v ch, i vi tr u kh khn, u khng to c hng th. Thi quen ny
xm nhp vo vic hc, khin tr cm thy chn bc trc hot ng i hi phi c
thc ch ng v s n lc v ch.
Thng thng, Vin Vin mun lm vic g chng ti u khng ngn cn, duy nht
trong chuyn xem ti vi, tng khng ch c b kh nghim.
Nhng s khng ch ny khng bao gi b c b pht hin, bi v c bn chng ti
khng bao gi ni nhng cu nh ng xem ti vi na vi Vin Vin, cng khng quy nh
mi ngy c b ch c xem ti vi my ting ng h, cng khng bt p phi tt ti vi. Chnh
v th, theo tri nghim c nhn, c b cha bao gi c cm gic rng b m qun l vic
xem ti vi ca mnh. Ngc li, mt s hnh vi ca chng ti nhn li c v ging nh dung
tng.
V d hi c b hc tiu hc, ti vi c chiu b phim truyn hnh Hon Chu cch cch,
rt hot. Gia nh ti vn rt t xem phim truyn hnh, ti cm thy xem phim truyn hnh
rt lng ph thi gian. Quan nim ny nh hng ti Vin Vin ngay t khi c b cn
nh, thng thng c b s khng ch ng xem mt b phim no . Lc Hon Chu cch
cch m i chiu, chng ti cng khng bit, trng c b c nghe bn b ni b phim
ny rt hay, v n nh lin tm knh chiu phim ny, c b rt thch nhn vt Tiu Yn T
trong phim.
Mi ti ti vi chiu ba tp, t by gi ba mi pht n mi gi, v thi gian ny vn
l thi gian Vin Vin lm bi tp, luyn n nh v c tiu thuyt. Theo thi quen ca c
b l hng ngy v nh s lm bi tp trc, sau luyn n nh, cui cng l c tiu
thuyt hoc chi, chn gi ba mi pht i ng. By gi, n gi c phim, thng c b
m i ch va lm xong bi tp, i n khi ht phim, qu thi gian i ng, chc chn s
khng luyn n nh c na, cng khng c thi gian c tiu th uyt.
Tm thi khng c tiu thuyt cng khng c vn g, c b mi hc chi n nh
khng lu, buc phi tp hng ngy. Ti thy hi st rut, lc ny ng nhin s ngh n
vic mun bo con mi ngy xem bt i mt tp. Nhng suy ngh ny lp tc b ph nh,
c b thch xem nh vy, tnh tit n ni tip tnh tit kia, hm nay xem ri khng i c
n mai na, lm sao n lng no bt c b xem bt i mt tp. Hn na, k c ti c n
lng lm nh th, bt con phi xem bt i mt tp, nhng c b cng khng c tm trng
no luyn n trong thi gian , khng c tm trng lm sao luyn tt c?
Thc ra Vin Vin cng rt st rut. Lc xem ti vi c b rt say sa, i n khi xem
xong, pht hin ra qu gi luyn n, bn thn c b cng rt y ny. Nhng vi ch
hi ca c b, c vn cha lm c vic ch ng yu cu xem bt i mt tp. Ti bt
u ng no tm mt bin php gii quyt.

Sau khi cn nhc, ti bn vi Vin Vin rng, sau khi v n nh, liu con c th luyn
n trc, sau hy lm bi tp. C ngha l, luyn n trc khi c phim, luyn n
xong, ti vi cng chun b chiu phim, sau va xem ti vi va lm bi tp - c th trong mt
nhiu ngi, li gi ny ca ti thc s l in r, lm sao c th xi gic con va lm bi
tp va xem ti vi, vi con tr iu ng s nht l hc bi khng chuyn tm, t nh nn
rn cho chng thi hc tp tt.
Ti th ngh nh th ny: Bi tp bc tiu hc phn ln l hnh thc lao ng th lc,
khi hon thnh bi tp, tr khng cn phi ng no qu nhiu, khng cn phi o su suy
ngh, con tr ch cn ch mt cht l c th hon thnh bi tp; v bn thn vic xem ti vi
l vic khng phi b ra bt k s n lc no cng c th hon thnh. Hai vic lm bi tp
v xem ti vi ny u tong i on gin, cng khng nghim trng, cn nhc thy vn l
bin php tt.
Va nghe xong li ngh ca ti, Vin Vin t ra rt sn lng, nh th c b c th
hon thnh c hai cng vic quan trng nht l lm bi tp v luyn n, nhng li khng
b l vic xem phim. Do c s tin tng ca b m, trong lng con tr khng c g y ny,
qu nhin c b iu ha rt tt hai vic ny. Trc khi c phim bt u luyn n, sau
va xem ti vi va lm bi tp.
Trn thc t, trong qu trnh chiu phim, Vin Vin thng xuyn qun lm bi tp v
xem qu say sa, nhng ch cn n lc c qung co hoc ca s ht bi ht u phim, cui
phim, c b lin tranh th thi gian vit mt lc. Tc lm bi ca c b tng ln r rt.
ng thi c b cng cng bit cch tranh th thi gian khi trng. ti v nh c th
xem ti vi tin hom, trng c b bit cch tranh th nhng lc ri, sau khi v n nh
li li dng mi lc c thi gian vit thm cht na, bi tp u c hon thnh.
My thng sau hoc mt nm sau, ti vi li bt u chiu Hon Chu cch cch phn hai,
Vin Vin li bt u cao tro xem ti vi. Ti khng nh sau khi v n nh c b phn b
thi gian c th nh th no, v ti cng khng phi nhng tay hoc hi han v chuyn ny,
ch bit c b khng b l tp no, cng hon thnh bi tp, ngy no cng luyn n nh,
li cn mua mt b tiu thuyt Hon Chu cch cch ng b vi b phim truyn hnh,
hnh nh mi hay hai moi tp, trc khi phim kt thc cng c xong. Mt s ph
huynh c th lo lng ni rng, con ti khng chu nghe li, nu ti th lng nh vy, n
s khng th qun c mnh, n s mi mi va lm bi tp va xem ti vi, xem ht b
phim ny n b phim khc, chc chn iu ny s nh hng n thnh tch hc tp.
Ti hiu c ni lo lng ca nhng bc ph huynh ny, trong mt ph huynh, nhng
a tr ny dng nh rt khng hiu bit, khng h t gic. Ti mun ni vi nhng bc
ph huynh ny rng, khng nn nhn nhn mt cch ring l mt s vic hoc mt hin
tng no , c rt nhiu nguyn nhn to nn s khng t gic tr, phn ln n phn
nh nn vn gio dc c tch t t lu trong gia nh. iu ch yu nht, chnh l
khi gp vic g, ph huynh u t r thi gia trng trong cch x l, khng quan tm,
ch n suy ngh, th din, kh nng, nguyn vng ca tr, phn ln l p dng phomg
php ni trc tip dy d hoc ph bnh tr. V d trch mc con tr xem ti vi qu nhiu
thi gian, ra lnh bt tt ti vi, yu cu con v phng hc bi...

Nhng bc ph huynh p dng nhng phng php gii quyt ny th ngh m xem,
tt ti vi ng ngha vi vic tt c nguyn vng xem ti vi ca tr ? tr ri khi mn
hnh ti vi v ngi vo bn hc, th tr s i hc ? Nu khng xut pht t s t gic, t
nguyn, khng nhng bi hc ngy hm khng th chuyn tm, m nhng ngy tip
theo tr cng khng mun ch tm vo chuyn hc hnh. Trong s c ch, nguyn vng
xem ti vi ca tr cng mnh lit hn, ni tm ca tr trn y mu thun v kh s gia
vic xem hay khng xem - nh th khng phi l ang gio dc tr, m ch l lm tn
thng s t gic v lng t tin ca tr ht ln ny n ln khc.
Xin hy tin rng con tr l mt cy m non, s gio dc lng l, m thm s c ch nht
i vi tr.
Trong con ngi tr vn c mt bn tnh tch cc l t hon thin mnh, nu mt s
khng ch khng lm tn thng c tnh v ch ca tr, m gip tr thch ng vi mt
s s vic mt cch tt hn, tr s pht trin mt cch lnh mnh hn bn tnh ca mnh
trong s thch ng ny, ng thi chng s c c lung sc mnh t khng ch - y
chnh l ngun gc ca s hiu bit, t gic tr.
Chnh v th, s dung tng ca ti ch l nh hng, nh hng cng l mt kiu
khng ch, n l mt s khng ch khng lm cho tr kh chu. Vin Vin cha bao gi ru
r v chuyn xem ti vi, gia nh ti cha bao gi xy ra chuyn xung t vi con v chuyn
xem ti vi.
Cn nh khi Vin Vin hc cp hai, ti vi c chiu mt b phim truyn hnh tn l Ly
chng chu Phi. K v mt c gi Thng Hi yu mt lu hc sinh chu Phi, vt qua
mi tr ngi, cng chng trai sang chu Phi, sau tri qua mt qu trnh t khng thch
nghi n thch nghi vi mnh t ny. Cu chuyn ny rt c bit, chng ti v tnh xem
c trong mt ngy ngh cui tun, sau cng b cun ht. B phim mi ngy chiu
hai tp, nhung hi Vin Vin ni tr trong trng, ch c th v nh xem vo hai ngy
ngh. Ti pht hin ra nh mt c b t v tic nui, lc chng ti cng cha c thit b
quay li, v th l ti lin ngh ra mt cch, ti s ghi li ton b ni dung t th hai n th
su ra s, cui tun v nh c b s c c li ton b ni dung m mnh b l.
Mc d khng mun con xem phim, nhng khi xem ri, ti rt hiu suy ngh mun
c xem tip ca con, bn thn mnh cng vy thi, ang xem mt b phim, gia chng b
t on cng rt kh chu, chc chn con tr cng nh vy. Th l hng ngy ti va xem ti
vi va ghi chp vo s, mi tnh tit, li i thoi gia cc nhn vt, thm ch l mt s
cnh, ti u c gng ghi li. Cui tun v nh, Vin Vin xem my tp trong s trc, sau
cng ti ngi trc mn hnh ti vi xem. Cng hai cch xem li vi nhau, khng b l
tp no.
Trong mt Vin Vin, cch lm ny ca ti rt bnh thng, c b quen vi nhng
kiu dung tng ca m, nhng khng bao gi li dng s dung tng . Ni tm li,
Vin Vin kim sot mnh rt tt, chuyn nn xem ti vi vo lc no, thi gian no khng nn
xem. c bit l khi ln lp cao, c b ngy cng bit qu trng thi gian, cng khng
ti vi lm lng ph thi gian ca mnh mt cch v li na.

Nu ngay t khi con tr cn rt nh, b m p dng hnh ng hn ch xem ti vi th


vic thc hin s c tin hnh rt d dng. Hon na b m nht thit phi ly mnh lm
gong. Nu khi con cn nh, b m dung tng cho tr xem ti vi mt cch v , th trn
thc t chnh l ang gy cho tr mt rc ri ln.
Ti vi nh ti ngy no cng bt, nhung thi gian xem khng nhiu. Thng thng l
xem vo lc trc v sau khi n com, n com xong chng ti u c vic ring phi lm, ti
vi cng tt i. Chuyn ny lm khng nghim khc lm, kh ty , thnh thong gp chong
trnh ng xem, cng s b ra khng t thi gian xem, nhung khng to thnh thi quen
ngy ngy ngi trc mn hnh ti vi. Tm li thi gian xem ti vi ca gia nh ti t hon rt
nhiu so vi cc gia nh khc, nhng b phim hay trn ti vi m mi ngi bn lun, hu
ht chng ti u khng xem. T nh Vin Vin chu s nh hng ny, hnh thnh
c mt cch rt t nhin quan nim ti vi khng th xem mt cch v , chong trnh
bnh thng c b s khng xem, tr phi l ci c bit thch.
Khng t ph huynh khi con cn nh thng khng quan tm nhiu n chuyn con
xem ti vi bao lu, ty tr xem t sng n ti cng ng b, thm ch c ngi khng
mun cho con nghch ngm, quy ri, lin dng ti vi d tr yn. Ch n khi con bt u
i hc, c bi tp v thi c, mi bt u qun cht vn ny.
Nu trc tui i hc tr quen vi chuyn xem ti vi, khng c nim say m
khc, sau khi i hc t nhin b hn ch xem ti vi, tr s rt kh thch nghi. Thi quen ca
tr t nhin b kim sot, s hng th ca chng t nhin bin thnh iu sai tri; ng
l hng ngy chng c sng thoi mi t do, t nhin ngi ln yu cu tr phi t
gic, c gng, nhng tr khng bit tm nhng th ny u, nh phi khng t gic,
khng c gng. Cho d b ngoi chng chng i b m nh th no, thc ra trong lng
chng cng rt kh s v vic ny.
Ti ni ra quan im ny cho mt s ph huynh nghe, khng t ngi t ra khng ng
tnh.
Mt v ph huynh ni, thng con ti cn lu mi thy kh s. N ton kim c ra
chy ra khi phng, sau tm c c ng vi pht trc mn hnh ti vi, k c l vi
giy. V d ly mt qu to trn trng k, gt v th chm oi l chm. Kh khn lm mi gt
xong, ti bo n quay v phng n, n lin chm ri ng dy, i git li vo phng mnh,
ch l c xem thm mt lt. N u c kh s u, c xem thm mt lt l n mng
cht i c.
V ph huynh ny ch nhn nhn vn mt cch b ni, ch khng bit khi i git li
vo phng, trong lng con tr kh s bit bao; cng khng bit ni kh ny n t u,
cng khng chu ngh cch nn gip tr nh th no gii quyt ni kh ny. iu ny
thc s ng tic.
Ti sao b m khng th thay i mt cht phong php, ly sch lc thu phc
lng tr?
Khi ti vit bi ny th nhn c email ca mt ngi bn. Ch ni c mt ln sau khi

n cm con trai ch c ngi xem ti vi m khng chu i lm bi tp, ch ang nh ra lnh


nh mi bn, trong u li cht nh n cu v tha bt m ti tng ni vi ch. V
th l ch lin km li, t chic iu khin ti vi vo tay cu con trai ni: M khng xem na
u, lc no con khng xem na th gip m tt ti vi i nh. Ni xong ch ra khi phng
khch, quay v phng ng c sch. Trong khonh khc , con ch t ra rt bt ng, nhng
lp tc li p vng rt vui v, n ly chic iu khin - dng c m trc y m khng
bao gi dm giao cho cu. Lc mi vo phng ngi m vn cn hoi lo lng, iu khin ch
khng th ng c l cha y nm pht sau, lin nghe thy ting con trai tt ti vi. Cu
cn th u vo phng m, thy m ang cm mt quyn sch c, tin rng m khng
gin cu, lin ni bng ging vui v, tinh nghch: M, con i lm bi tp y. Ngi bn ny
ni, trc y ton v chuyn xem ti vi m ph bnh, trch mc con, khng ng mnh va
thay i phng php, con tr cng thay i lun. Ha ra l trc y mnh p dng sai
bin php.
Trong vn khng ch tr t xem ti vi, ti cho rng cch lm ng l, khi tr rt mun
xem th tr c xem mt cch yn tm, thoi mi, khng nn tr va xem ti vi va
thp thm, cm thy mnh ang phm li; nhng bnh thng gia nh cn c gng t m ti
vi, b m phi lm gng cho con, t xem ti vi, dng hnh ng to s thuyt phc, ch
khng phi l dng li ni.
Trng hp t nht l, b m ti no cng ngi phng khch xem ti vi, con tr va t
phng mnh chy ra mun xem mt lt, lin b qut cho mt trn. L do l, b m l
ngi ln, c ngy phi lm vic vt v, v li by gi cng khng phi hc hnh na, c th
xem ti vi bui ti; con cn nh, phi chm ch hc tp, phi hon thnh bi tp v nh,
chnh v th khng nn xem ti vi.
L l ny nghe ra khng c g l sai, con tr cng khng th phn bc, nhng n s to
ra mt hiu qu rt t, thc t l bn ang ni vi tr rng: Ti vi l mt s hng th c
quyn, b m c t cch hng th; con vn cha c t cch, ch khi con chm ch
hc tp, sau ny mi c c t cch ny.
Cm gic ny khin tr cm nhn c s bt bnh ng gia tr v ngi ln, tr
thc c s bo quyn ca ngi ln, cng thc n s i lp gia hc tp v
hng th, v l tr tr bit cn phi chu kh hc tp, nhng nguyn vng hng th
trong bn tnh li khin tr rt mun xem ti vi. Mu thun ny khin tr khng thoi mi,
nu cm gic khng thoi mi thng xuyn kch thch tr, dn dn s khin tr ngy cng
kht khao c xem ti vi v cm thy chn hc.
v vn b m cn t xem hoc khng xem ti vi, ti tng kin ngh vi mt s bc
ph huynh au u v chuyn xem ti vi ca con, khng t ngi by t rng kh lm c
iu ny, c ngi khng qun c mnh, c ngi khng qun c bn i ca mnh,
c ngi ngi yu cu ng b phi thc hin nh vy, tm li ti vi khng th khng bt,
cng khng th bt t i - nu nh vy th khng cn cch no khc. Ngay c nhng chuyn
ph huynh cng cm thy kh thc hin, khng mun thc hin, th lm sao bt con tr
thc hin c?
Hnh ng ca b m c sc thuyt phc hn li ni. cn phi c gng gim bt cc

yu t d d trong mi trng, ch khng phi l khuyn tr phi chng li s d d ;


cn phi dng nhn tnh thng cm cho con tr, ch khng phi dng thn tnh
yu cu tr. Ti cho rng mi a tr u rt bit bit on, nu trong qu trnh sng vi tr,
b m thu hiu suy ngh v nguyn vng ca tr, tr cng s bit dng s hiu bit v
nghe li ca mnh bo p b m.
Ti vi ging nh mn n ngon, bn thn n khng c g l xu, nhng n phi iu
. Khi gio dc tr, chng ta cn ngh cch tr hc c cch n n mt cch iu
, ch khng phi l kha mn n ngon vo t lnh, khin lc no tr cng mun tranh
th thi gian n vng my ming.
Trong gio dc gia nh, i vi bt c chuyn g, b m v con ci u khng nn hnh
thnh nn mi quan h mo vn chut ny. ng nn tr v nghe l i hoc v s b m
mi khng xem ti vi, cn bi dng cho tr l tr v ch tin th, t xem ti vi tr thnh la
chn t gic t nguyn ca tr.
Sau khi Vin Vin vo i hc, mt ln ti hi c b rng con c cm thy l b m
tng hn ch con xem ti vi khng?
C b bo khng , b m c bao gi qun con u. Trong k c ca c b, thm ch
chng ti cn dung tng trong chuyn ny. Ngoi vic khng ni g c, chng ti cn
thng xuyn xem phim hot hnh cng con, v d Chut Mickey v vt Donald, Ch mo
my Doremon... u l nhng b phim m chng ti xem cng nhau.
Ti li hi lm sao con c th thc hin vic xem ti vi mt cch iu , Vin Vin ni
con khng bit, dng nh cha bao gi hn ch mnh mt cch c thc c. C b ngh
mt lt ri ni tip, con cm thy xem ti vi cng rt tt, nhng khng hiu sao con c c
mt cm gic, khng nn b ra qu nhiu thi gian xem. Xem ti vi khng th v bng c
tiu thuyt, c thi gian, con thch c tiu thuyt hoc tp ch hon.
T nh rn cho tr thi quen thch c sch, cng l bin php tt ngn nga tr
mc chng nghin ti vi. Nu mt a tr t nh thch c sch, tr tu ca em s pht trin
rt tt, em s d pht hin ra nhng vic th v khc hon; ng thi t tng ca em s
chn chn hon, l tr hon, em bit c vic no quan trng, vic no khng quan trng,
vic no cn gp, vic no khng cn gp, s cm thy tic khi ti vi lm lng ph thi gian
ca mnh.
C bc ph huynh khng tn thnh vic c sch ca con, cho rng tr nh nn c
sng thoi mi, t do, tr c sch qu sm s rt mt, nn i tr ln ln mt cht hy
c - nhng bc ph huynh c suy ngh ny, thng thng l bn thn h cng khng thch
c sch, coi c sch l mt chuyn lao tm kh t. H khng bit rng tr s d dng b
sch d d bit bao, mt a tr tm tr bt u manh nha, v say sa m tr bc l ra khi
cm cun sch ln, thm ch cn hon c ti vi. Con tr trng thnh trong qu trnh c
sch, hay ln ln trc mn hnh ti vi, khong cch v tr tu m hai th ny to ra s c s
khc bit rt ln.
Nu ni trong vn xem ti vi ti khng ch Vin Vin s khng ng bng vic

ni ti dng li t duy bi dng gii quyt vn - khng khng ch ng tc c th


ca con, m l tm cch nh hng suy ngh cho c b; khng tho mn vi s phc
tng b ngoi ca tr, m l thi quen tt tr thnh mt phn trong ni ti ca tr - y
mi gi l gio dc, l ci gc r gii quyt vn .
L u c bit
[So snh nhng em thng xuyn xem ti vi v thng xuyn c sch trc tui i
hc s thy s khc bit r nt v tr tu sau khi i hc.
Nu ngay t khi con tr cn rt nh, b m p dng hnh ng hn ch xem ti vi th
vic thc hin s c tin hnh rt d dng.
C rt nhiu nguyn nhn to nn s khng t gic tr, phn ln n phn nh nn
vn gio dc c tch t t lu trong gia nh. iu ch yu nht, chnh l khi gp
vic g, ph huynh u t thi gia trng trong cch x l, khng quan tm, ch n
suy ngh, th din, kh nng, nguyn vng ca tr, phn ln l p dng phng php ni
trc tip dy d hoc ph bnh tr.
Trong vn khng ch tr t xem ti vi, ti cho rng cch lm ng l, khi tr rt mun
xem th tr c xem mt cch yn tm, thoi mi, khng nn tr va xem ti vi va
thp thm, cm thy mnh ang phm li; nhng bnh thng gia nh cn c gng t m ti
vi, b m phi lm gng cho con, t xem ti vi, dng hnh ng to s thuyt phc, ch
khng phi l dng li ni.
Trng hp t nht l, b m ti no cng ngi phng khch xem ti vi, con tr va t
phng mnh chy ra mun xem mt lt, lin b qut cho mt trn.
T nh rn cho tr mt thi quen thch c sch, cng l bin php tt ngn nga
tr mc chng nghin ti vi.]r2
HIP S NH C HNH
[Bi v mt s lo lng no , lin kin quyt ngn cn hnh ng ca con tr, b m
lm nh vy thc ra l kh ch k, ch ngh n s lo lng ca mnh, cn c a ra quyt
sch l mnh yn tm, ch khng phi l tr vui v c c hi rn luyn.
kim tra tnh yu ca mt ngi m dnh cho a con c phi l tnh yu cht
lng hay khng, c mt hn th vng, l ngi m c chu bung tay con ra mt
cch thoi mi hay khng, c chu thc y s t ch v c lp con hay khng.]r2
My nm trc ti c c mt bi bo trn mng, k v mt c b tn l M V Ca,
trong thi gian hc cp mt, cp hai, cp ba mt mnh i khp cc tnh trong c nc.
B c b l mt bc ph huynh c thc gio dc rt tt, khuyn khch con t i xa mt
mnh. Trong cc chuyn i xa , M V Ca khng nhng tng thm c vn kin thc,
m cn rn luyn c kh nng, tr thnh mt em va hc gii, va c phm cht o c
tt, nng lc hn ngi. Cu chuyn ny li n tng su sc trong ti. Thc ra con

tr rt c thc t bo v mnh, khng phi chng lc no cng l ng, gp chuyn g cng


khng bit ng sai. Cho tr nhiu c hi rn luyn hn, chng s trng thnh nhanh
hn, tt hn.
Ln u tin Vin Vin i xa mt mnh l nm c b chn tui. Lc b c b v
Bc Kinh lm vic, dp ngh l mng mt thng nm, c b t ngi tu mi by ting ng
h, t Dim i v Bc Kinh thm b.
B ngoi Vin Vin gi in thoi, thy bo ti cho con mt mnh i tu, v cng lo
lng. Ni tht l ti v ng x cng rt lo, c b i mt mnh, chc chn khng yn tm
bng ti a con i. Trong qu trnh nui Vin Vin, iu chng ti lo ngi nht l s an
ton ca con. c bit l khi Vin Vin bn tui, chng ti lc mt con mt ln, s lo
lng ny bin thnh mt cn bnh chung ca v chng ti, khng th cha khi. Ln
chng ti a c b n nh mt ngi bn chi, nh ngi bn tng mt, ba, bn a
tr c b m a n chi vi nhau ngoi sn, qua ca s c th nhn thy chng,
chng ti ngi trong phng yn tm ung bia. Nhng n khi chun b n xong, ti ra ng
khng thy Vin Vin u, hi my bn nh kia, chng u khng . Mi ngi lp tc
cung ht ln, tnh c ru, chia nhau i tm, hn mt ting ng h sau mi tm c
Vin Vin. Ha ra c b i ra cng khu dn c nh c, v khng thuc ng, lc quay v
i nhm ng, khng tm c ng v na. C b va khc va chy, cng chy
cng xa, may m c mt ngi bn hng tp ha ho tm bn ng gi li, cho c b
n, i b m n tm.
Chuyn ny thc s m nh ln n chng ti, hn mi nm sau , ti v ng x lc
no cng phi sng trong ni nm np lo s, hi mt t l m thy lc mt Vin Vin,
mi ln m xong git mnh tnh dy, tot ht m hi. Dng nh mi n khi Vin Vin ln
cp ba, nhng gic m nh th mi chm dt. C b vo cp mt v c cp hai, ch cn c
mt lc no khng xc nh c con ang u, chng ti u v cng lo lng. Mc d
t y lng, chng ti ch mong ngoi vic n trng, l c th ct cht con bn mnh,
nhng li bit khng th hn ch s t do ca c b khi mt mnh lm mt vic g , chnh
v th nh phi xi gic c b t mnh lm mt s vic d trong lng khng h mun nh
vy.
Ln ny c b mt mnh i tu l do ti ni vi Vin Vin rng, m bn cng vic,
khng c thi gian i thm b cng con trong k ngh ny, nu con mun th con c th t
ngi tu i. Nghe xong li gi ny ca ti, lc u Vin Vin cng hi ngn ng, nhng
khng km ch c trc s xi gic , c b li t ra mun th xem sao.
Trc khi con gi i, thc ra trong lng ti cng rt lo lng. Ti t ht gi thit ny
n gi thit khc, khng nhng ni vi con rng gp chuyn ny th phi lm th no, gp
chuyn khc th nn gii quyt ra sao. C l l do ti t ra qu nhiu gi thit, t nhin
Vin Vin ni: M ni s nh vy, con khng dm i u. Lc ny y ti mi thc
c rng mnh lo xa qu, tuyn truyn hi qu cc mi nguy him, lm con tr s.
Sau ti ngh li thy rng, b m mun khuyn khch tr t i lm mt vic, trc
ht bn thn khng nn t ra ru r v khng yn tm. cn phi nghim tc nh gi kh
nng ca con tr v tnh kh thi ca s vic, nu cm thy kh thi, th nn t ra tin tng

con tr, t ra vui v thoi mi; giu s cng thng v ni lo lng trong lng.
Trn thc t, chuyn i ca Vin Vin rt thun li, mc d c hai u u c ngi
a n, nhng chuyn i xa mt mnh ny vn khin c b cm thy t ho, c lng tin i
vi mnh.
Nm sau khi c b mi tui, chng ti chuyn nh n Bc Kinh, ngh h c b li
mun t Bc Kinh i Thanh o thm mt ngi bn choi thn t nh tn l Tiu Trit,
cng l t i t v mt mnh. Khi chng ti a con ra ga Bc Kinh, c b ni lt v b m
khng cn phi ra ga n con u, c b mun t mnh i t ga v nh. Lc ti ng
, nhng vn c phn khng yn tm. T ga Bc Kinh v nh u tin phi ngi tu in
ngm, sau li phi i xe bus, ln xung xe bus u phi i mt on kh xa, qung
ng ny thc ra cn phc tp hon so vi on t Bc Kinh i Thanh o. Chnh v th
hm c b t Thanh o v, ti vn ra ga n. Ngoi vic khng yn tm, cn c mt
nguyn nhn khc na l my ngy khng c gp ti cng rt nh con, mun c gp
ngay, tng rng nh th cng s to cho con mt nim vui bt ng. Kt qu, t trn tu
xung nhn thy ti, Vin Vin t ra rt bt ng, mc d c v vui, nhng nhiu hcm l v
trch mc. Trch ti ti sao li ra ga n c b. Trn ng v nh, ti pht hin ra con
nm bt c ht vn nn i xe v nh nh th no, v cng rt ch n vn an
ton. V d khi xung tu in ngm, ngi ng, c b s lp tc men theo tng i, li
cn nhc ti i vo trong. Chnh v th hon ton s khng c vn g nu c b t i mt
mnh.
Ti rt hi hn v chuyn ny, s nhit tnh ca ti ph v cm gic trn vn ca
con khi c b mun mt mnh hon thnh mt chuyn du lch. Ti ch quan tm n tm
trng ca mnh, m khng xem xt n nguyn vng ca con gi. Ti ngh, nu thc s lo
lng cho s an ton ca con, ti n ga ri np pha sau c b, khng c b nhn thy,
ri bm ui v nh, nh th c th s tt hon.
Nm hc cp hai, Vin Vin cn cng bn i mua sm my ln, ton l by, tm gi
sng i, choi n nm, su gi chiu mi v. Ni thc lng l ti khng mun cho con i,
ng ph lon nh vy, my a tr mi mt, mi hai tui i vi nhau c lo c cho
mnh khng? Nhng sau khi cn nhc tnh hnh, ni ht cc vn v an ton vi Vin
Vin, cm thy thc an ton ca con cng kh n, lin vui v ng . Thc ra mi ln con
i choi c ngy, ti cm thy mnh nh ngi trn ng la. c bit l c lc c b cn qun
gi in thoi v nh, ti v cng lo lng, ng ngi khng yn, gn nh khng th lm bt
c vic g, iu m ti c th lm ch l thm cu nguyn. ng thi cng s tc gin, chun
b i con v s mng cho con mt trn. Nhng mi ln va nghe thy ting chung ca,
nhn thy c b choi a thoi mi mt ngy bnh an tr v, trong lng ti li cm thy v
cng bit on v vui v, con gin bay bin i u mt. Ln sau c b mun i choi, ti li vui
v ng .
ng trn gc ca ph huynh, bung tay con t mnh lm vic, thc ra l th
thch chnh mnh hon l rn luyn tr. B m nn dng cm hon mt cht, c can
m tip nhn s th thch ny.
Ti c mt ngi bn, con ch hc lp tm, k ngh ng nh trng t chc mt

tri ng, do c gio dn hc sinh i Cp Nh Tn ngm bng ng, trt tuyt. Con ch
mun ng k tham gia, ngi m v cha bao gi xa con, cho rng kh nng t chm sc
mnh ca cu con trai cn km, khng yn tm nn khng cho cu i, ni l i m xin ngh
php, m s ch thn a con i, v th m cu con trai rt khng vui. Ngi m cho rng
ng no cng l i Cp Nh Tn, u l i ngm bng ng, trt tuyt, thi gian khong
mt tun, m a con i cn c th chm sc con, c g l khng tt.
S lo lng ca ngi m ny d nhin l c l, v ph huynh no khi phi i mt vi
vn ny, u s ngh n cc vn nh con tr i xa c bit chm sc mnh hay khng,
c an ton khng. Nhng s sp t ny c my sai lm sau:
Mt l b m khng ngh rng con tr c nhu cu x giao, mun i cng vi cc bn
cng trang la. Xem bng ng, trt tuyt ch l my hot ng trong c t t chc tri
ng, trong khi nim vui ca con tr li nm trong c qu trnh i xa cng bn b ny. Hai l
b l c hi rn luyn ca con tr. Kh nng t chm sc mnh ca con km khng
phi l do tr thiu cc c hi rn luyn nh th ny ; kh khn lm mi c c c
hi bi dng kh nng t chm sc mnh ca con trai, b m li cp i mt; ba l v
chuyn ny m b m vi con xung t vi nhau, ng thi cui cng bt tr phi phc
tng trc s sp t ca b m, iu ny khin tr cm thy kin ca mnh lun khng
c tn trng; iu ny s khin cho tr hoc l c tm l i ch, hoc l khng h c
chnh kin, hn na cng rt d hnh thnh nn li t duy ch quan tm n mnh, khng
ch n cm nhn ca ngi khc.
Bi v mt s lo lng no , lin kin quyt ngn cn hnh ng ca con tr, b m
lm nh vy thc ra l kh ch k, ch ngh n s lo lng ca mnh, cn c a ra quyt
sch l mnh yn tm, ch khng phi l tr vui v c c hi rn luyn.
Bung tay khng phi l mo him, m l tr thng qua cc c hi thc tin, rn
luyn lng can m v kh nng, t cng hc c cch phng trnh nguy him. Nu b
m lun s rng c chuyn g ngoi mun xy ra i vi tr, lun bo v con cht ch,
tng lai nu qu tht tr gp chuyn g , c th vn cha c kh nng v dng kh
i ph. iu ny cng ging nh vic s con tr vp ng, nn khng cho php tr hc i,
kt qu l sau ny tr s bc i cng kh khn hn. Xt theo ngha ny, s bao bc mt
cch qu cng li tai ha ngm cho s an ton ca tr.
v vn an ton, b m nn tho lun cng vi nh trng, nghin cu cn thn
phng n i xa, cn nhc tng chi tit, m bo cho hot ng c din ra thun li;
ngoi ra bnh thng b m cng nn gio dc an ton cho tr, tr hc c cch t
chm sc mnh, bo v mnh. Trn c s ny, cn c gng tr sm c c lp hot
ng. Mt khi cm thy kh thi, th hy nn vui v tr lm.
Ti c quen mt i v chng, h u rt thnh t trong s nghip, cu con trai ca
h cng rt gii giang. T nh n ln thnh tch hc tp ca con rt xut sc, nng lc
cng tc tt, lun m nhn cc chc v quan trng nh lp trng... Trong giai on hc
cp ba, mc d vic hc rt bn rn, nhng cu b ny khng nhng gnh vc rt nhiu
cng vic ca trng lp, m cn n cc cng ty xin ti tr, t chc cho lp mnh xut
bn t ni san. Ti tm mt c hi ni chuyn vi m cu, qua li ca ch pht hin

ra tr tu ca ngi lm b lm m. Nu khi qut cch lm ca h, c bn nht chnh l


cho tr t lm, h thc hin chuyn ny rt n gin, ging nh mt k tch vy, ni ra
nhiu ngi s khng tin. Ngay t khi con cn ang hc mu gio, t trng mm non n
nh ch phi ngi xe bus qua ba bn. n khi con trai nm tui vo lp mu gio ln, h
cm thy con mnh hon ton bit cch i xe bus t nh n trng nh th no, hn
na ln xe v xung xe u khng phi qua ng, cch bn khng xa l trng mm non,
cc vn cn ch trn ng cng ni nhiu ln, v th l b m lin ngh bui
sng con tr t mnh i hc. Bui ti v cn phi qua ng bt xe, b m ch n n cu
vo bui ti. My ngy u h khng yn tm, ln i theo sau con theo di, xc nh
khng c vn g, t lin khng qun na. Cu b thc hin rt tt nhim v ca
mnh. Con trai h chn chn hn rt nhiu so vi bn b cng tui. n k ngh h nm cu
by tui, h lin cho con ngi tu mi ting ng h n thm ng b ni. T tr i,
k ngh no cu b cng t mnh i xa, v nh ng b ni hoc n mt ni no du
lch. Nhng ni cu b i du lch u c h hng hoc nhng ngi bn tin cy, h n cu
v nh an ton, ng thi a cu i chi my ngy, sau li a cu ln tu. Cu b ny
cng ging nh M V Ca, khi hc cp mt, cp hai, cp ba i du lch c rt nhiu ni.
Ngoi ra, b m cng cho cu lm rt nhiu vic trong nh, phm l nhng vic con tr c
th t lm, b m u khng gip ; ngc li do b m cng vic rt bn, thng xuyn
nh con tr lm vic nh. V d, cui tun hoc ngh h, ngh ng bo con i ch, nu
cm, b m ht gi lm vic v nh, ba ti chun b tm n ri. Thc ra b m ca cu
b ny khng phi l mu ngi v bn rn vi s nghip ca mnh m l l trong chuyn
chm sc con. Nhn b ngoi, h c v khng lm g nh, thc ra y chnh l im tn
tm ca h. H khng ch o trong nhng vic n gin, m b nhiu thi gian v cng
sc vo vic nghin cu nhng vn nh lm th no con tr lm vic mt cch an
ton, c lp. Ngi m ny ni, ngi ln lm vic thay cho con tr, l iu rt d dng,
ngi ln no cng c th lm c iu ny; ci kh l khng lm thay cho tr. Ch ni, v
d trong chuyn con t mnh i hc mu gio, trc h nghin cu rt k, cn
nhc k cng tng chi tit mt, chc chn con tr nm bt c nhng kin thc thng
thng v s an ton, khi cm thy yn tm v vn an ton ca con, mi mnh dn
bung tay ra. con t v thm ng b ni v i du lch xa cng l nh vy. V qu trnh
ny thc t l kh khn hn rt nhiu so vi vic t mnh a con i. Ti hiu c nhng
g ch ni, s khng lm g c ny, nhn t b ngoi th tng rng b m c gii phng,
nhng thc t nhng thch thc v mt tm l m h phi chu ng li ln hn rt nhiu.
Ngc li, phm l nhng bc ph huynh ngh thay lm thay cho con trong tt c mi vic,
thm ch ngay c v mt suy ngh cng khng cho tr c c lp, b ngoi th tng l h
phi hy sinh rt nhiu, nhng thc ra phng thc t duy ca h li lun coi mnh l trung
tm, ci u tin m h mun tha mn l suy ngh ca mnh, khng nghim tc xem xt
n nhu cu tm l ca con tr, khng thc c tnh c lp ca tr cn phi pht trin;
m l dng s bao bc v ch o kn nh bng, lp y mi khng gian trng
thnh ca tr, cp i ht ln ny n ln khc c hi t gio dc v t trng thnh ca
con. i n khi con ln, sau khi rt nhiu kh nng tim n ca con tr b thoi ha
nghim trng, b m li ku ca con tr khng hiu bit, v tch s, li bing...
V d m ti ni n y, ch l mun nhn mnh phng chm gio dc cho tr c
hi, tr c c lp lm vic. Chng ta khng th nhn nhn mt cch ring l chuyn
tr t i mu gio mt mnh, cng khng th bt chc ty tin. V y c rt nhiu
nhn t hn ch, cc yu t nh kh nng ca tr, an ton ca khu dn c, tin li ca

phng tin giao thng, iu kin kh hu... u phi xem xt.


Cho d mun tr lm vic g, nht thit phi cn nhc, xem xt mi tnh hung, la
chn nhng vic c h s an ton cao cho tr lm. L ngi gim h, trc ht b m phi
chu trch nhim v s an ton ca tr.
v hnh thc c phi tr t i mt mnh hay khng khng phi l iu quan trng
nht, quan trng nht l thng xuyn tr c c hi t mnh lm vic, t mnh gnh vc
trch nhim, t mnh gii quyt vn . K c tr c cng i du lch, cng lm vic vi b
m, phm l nhng vic c th tr t lm mt mnh, b m khng nn lm thay, phm l
nhng vic c th tr t suy ngh, b m khng nn vi vng gi cch gii quyt cho tr.
Trc mt tr, b m cn gi v ng nghch mt cht, v tm mt cht, nhng li c hi
cho con.
V d, ra ga tu, nu ch em theo mt chic ba l v con v b m u c th mang
c, th cho con eo, b m c th hai tay khng ln tu mt cch thoi mi. n
nh ngh, c th b m ngi trng hnh l ngh snh ln, tr t i lm th tc nhp
phng. Khi c cc ti liu gii thiu v cc im du lch, tr tm nhng ti liu cn thit
v a cho b m.
c lp l t ng ngha vi t lp, n l iu kin m mt ngi buc phi c trong
qu trnh trng thnh. Hin nay c mt quan im cho rng, thanh nin chun b lp
gia nh, lp nghip ri, nhng v tm l vn cha ri xa c nm v. Rt nhiu ngi ch
coi hin tng ny l mt ch vui ni, thc ra nhng iu n cha sau l ni bi ai
ca mt con ngi thm ch l c mt dn tc. Ni bi ai ny nhn th tm thi cha c g l
nghim trng, nhng tng lai e rng s ngy cng khin ngi ta phi lo lng. Nh trit
hc Erich Fromm cho rng, kim tra tnh yu ca mt ngi m dnh cho a con c
phi l tnh yu cht lng hay khng, c mt hn th vng, l ngi m c chu
bung tay con ra mt cch thoi mi hay khng, c chu thc y s t ch v c lp con
hay khng7.
Yu con, hy dng cm bung tay ra, hip s nh tui ny mt mnh tung honh
khp thin h !
Lu c bit
[B m mun khuyn khch tr t i lm mt vic, trc ht bn thn khng nn t ra
ru r v khng yn tm. cn phi nghim tc nh gi kh nng ca con tr v tnh kh thi
ca s vic, nu cm thy kh thi, th nn t ra tin tng con tr, t ra vui v thoi mi; giu
s cng thng v lo lng trong lng.
Ngi ln lm vic thay cho con tr, l iu rt d dng, ngi ln no cng c th
lm c iu ny; ci kh l khng lm thay cho tr.
Phm l nhng bc ph huynh ngh thay lm thay cho con trong tt c mi vic, thm
ch ngay c v mt suy ngh cng khng cho tr c c lp, b ngoi th tng l h phi
hy sinh rt nhiu, nhng thc ra phng thc t duy ca h li lun coi mnh l trung tm,

ci u tin m h mun tha mn l suy ngh ca mnh, khng nghim tc xem xt n


nhu cu tm l ca tr, khng thc c tnh c lp ca tr cn phi pht trin; m l
dng s bao bc v ch o kn nh bng, lp y mi khng gian trng thnh ca
tr, cp i ht ln ny n n khc c hi t gio dc v t trng thnh ca tr. i n
khi tr ln, sau khi rt nhiu kh nng tim n ca tr b thoi ha nghim trng, b m li
ku ca con tr khng hiu bit, v tch s, li bing...
iu quan trng nht l thng xuyn tr c c hi t mnh lm vic, t mnh gnh
vc trch nhim, t mnh gii quyt vn . K c tr c cng i du lch, cng lm vic vi
b m, phm l nhng vic c th tr t lm mt mnh, b m khng nn lm thay,
phm l nhng vic c th tr t suy ngh, b m khng nn vi vng gi cch gii
quyt cho tr. Trc mt con tr, b m cn gi v ng nghch mt cht, v tm mt cht,
nhng li c hi cho con.]r2
B LA THNG HI

Cuc sng chnh l ging ng tt nht, mi s tri nghim u l mt ti sn qu


gi. Chng ta cn cho tr cm nhn s tt p ca cuc sng nhiu hom, nhung cng
nn cho tr bit cuc sng vn cn nhng ci ti tm, nguy him. Nh th, chng m i c
th bo v mnh mt cch tt hom.
My nm trc ti c c c trn bo mt v n k rng, mt c b hc sinh cp
hai Bc Kinh, trn ng v nh gp mt ph n hi c b chuyn g , c b khng
nghe r cu hi ca ngi ph n ny, nhng trong lng rt mun gip b ta, lin hi li
xem c chuyn g. Ngi ph n t ra st rut, ni mt lc mt nht khng th ni r
c vn , ln xe s ni chuyn, sau lin y c b ny ln mt chic xe t ang
bn v ng. Kt qu c b ny b bn v vng nng thn ca tnh H Bc, lc c b
mi mi ba, mi bn tui, su, by nm sau, c hai mi tui, mi may mn trn
c v nh. Bn b ca c u vo i hc, cn c ch c trnh vn ha cp hai,
nng thn sinh c mt a con, thit thi ng. Chuyn ny c th ni l hy hoi
c cuc i ca c gi, c m thy v cng au xt.
Trn bo hoc ti vi thng xuyn ng nhng chuyn mt s tr em b la, c nhng
chuyn thc s em li hu qu khn lng. Nhng chuyn nh vy, ch cn c c, l
ti nht nh phi k cho Vin Vin nghe. Cc v n gy tn thng cho tr em, s d xy ra,
l do ngi ln v tr em thiu nhng kin thc c bn v cuc sng, khng cao cnh
gic.
Trong vn gio dc an ton, nhng chuyn m ngi khc vp phi cng c th gip
mnh hiu thm v cuc sng. Mc d chng ti lun c gng con tr cm nhn c
rng th gii rt ti p, con ngi xung quanh chng ta rt ng yu; nhng chng ta
cng khng nn l thi c cho con tr bit mt tri ca x hi, tr bit rng th gii
cng c nhng mt xu nh tham lam, la o, bo hnh...
Con tr ngy th nh vy , hu ht chng ch bit c mt loi ngi c gi l k
xu trong nhng cu chuyn c tch, nhng li khng bit trong cuc sng hin thc,
nhng ngi ny c th hot ng ngay bn cnh mnh. Mt iu m ti vn cha cm thy

yn tm l, c b cha c gp k xu no, s c b lm tng rng k xu ging nh


trn ti vi, va nhn l nhn ra ngay, t lun c thin cm vi tt c nhng ngi m
mnh gp, khng cao cnh gic.
Cuc sng qu l mt gio trnh ging dy tt nht, nm Vin Vin tm tui, ti a c
b n Thng Hi choi, may mn gp c hai k la o, y l hai bi hc rt tt cho
Vin Vin.
C qu trnh i v v chng ti u i tu. Lc i, ngi c v trn chic ging i
din vi ging ca m con chng ti l mt ngi n ng tui trung nin nhn rt phong
, ng ta ni ting ph thng pha ging Thng Hi, bt chuyn vi mi ngi xung
quanh rt lch s. ng ta ni mnh l mt trng phng ca mt c quan n Thng Hi,
rt thng tho cc ni Thng Hi. Lc chng ti cha t nh ngh, Thng Hi
cng khng c ngi quen, chun b sau khi xung tu s tm nh ngh, tin th ti lin hi
thm ngi ny khu vc no giao thng thun tin, ng thi c th tm c nh ngh c
mc gi va phi. ng ta lin ni vi ti tn mt nh ngh, bo va sch s va r. Ti
hi ng ta phi i nh th no, ng ta ni cng hng vi ni m ng ta chun b n, sau
khi xung tu c th cng bt mt chic taxi, ng ta s a chng ti n .
Mc d trong lng ti cng c phn lo, nhng nhn ngi ny trng khng ging ngi
xu, hn na cm thy gia ban ngy ban mt, k c ng ta c l ngi xu cng khng c
g ng s; v i vi cc tr la o, ti cng c s cnh gic. Chnh v th ti lin cm
n ng ta, ng thi ngh chc l ngi ta v t mun gip mnh, mnh khng nn ty tin
nghi ng ngi khc.
Sau khi xung tu, n bi taxi gi mt chic taxi, ng ta ni vi li xe cn n a
im no, ti khng nghe r. Xe chy vo khu trung tm, ng ph mi lc mt nhn
nhp, ng c, ti cng cng yn tm hn. Khong na ting sau, ng ta ni ng ta n ni
ri nn s xung xe trc. Xe va dng li, ng ta lin y ca xung xe, khng dn thm
li xe nn n khu vc no. Ti vi hi ng ta, nh ngh m chng ti cn n phi i nh
th no, ng ta ch tay bng qu ra pha trc ni, i mt on khng xa na l ti thi.
Ti cn ang nh hi k hn, th ng ta ng sm ca li, u khng ngoi li m b i
ngay. Li xe hi ti i u, ti ni vi anh ta tn nh ngh , li xe bo cha bao gi nghe
thy, anh rt thng tho khu vc ny, pha trc khng c nh ngh m ngi kia ni u.
V th l ti mi hiu ra rng, ti gp mt k la o i xe cha.
Lc u Vin Vin khng hiu xy ra chuyn g, r rng y khng c nh ngh ,
ti sao ngi li ni c nh? n khi chng ti phi qua my ng nm ng by mi tm
c mt nh ngh, c b mi hiu ra vn , hi ti c phi ngi ba ra mt ci tn
nh ngh, ch mun ngi xe khng phi tr tin hay khng h m? Ti lin ci ni: Con
on ng ri.
Sau ti v Vin Vin tho lun chuyn ny, cm thy bn thn s vic cng khng
c g to tt, nhng th t gi thit trong c mi nguy him g ln hn, nu gp phi s
phi x l nh th no. Sau li phn tch ngay t u chng ti nn lm th no th trnh
c nhng ri ro ny, t ln sau i ra ngoi nn phng nhng chuyn ny nh th
no...

Lc ti c phn bc, lin bung ra mt cu Tho no ngi ta ni ngi Thng


Hi tinh ranh, t nhin pht hin ra mnh cc oan qu, ti ni th, khng nhng khin
Vin Vin c n tng rng ngi Thng Hi khng tt, ngi Thng Hi chng ra g,
m cn khin c b khng cn c thin cm vi thnh ph ny na, trong nhng ngy tip
theo, e rng suy ngh ny s nh hng n chuyn i choi ca c b.
Th l ti li ni, thc ra tinh ranh l mt t c ngha tt, ngi tinh ranh thc s l
ngi dng s thng minh ca mnh lm vic tt, vic ln. Con xem Thng Hi ng c
nhn nhp nh th ny, chnh l vi y c rt nhiu ngi dng s tinh ranh ca mnh
vo nhng vic chnh ngha. Hnh vi ca ngi ny ch c th gi l ranh mnh, sut i
cng s ch dng li m thi. Khp t nc u u cng c nhng ngi ranh mnh
nh vy, h mi mi khng th tr thnh i din cho mt khu vc. Chc chn Thng Hi
cng c nhiu ngi tt, con xem ch li xe taxi cng l ngi tt ng khng, nhn vin
lm vic trong nh ngh ny cng rt tt.
Thy ti ni nh vy, Vin Vin cng cm thy yn lng. Ti ngh, trong chuyn ny
chng ti khng b thit hi g, li cn c thu hoch.
Mt tun Thng Hi, Vin Vin choi rt vui. Trc khi v chng ti cng nhau ra
ga mua v tu, li gp mt chuyn khc, li c hc mt bi.
Chng ti ang bc trn con ng i v pha qung trng nh ga, mt thanh nin
vi vng i qua chng ti, kiu nh ang c vic gp. Anh ta rt t ti qun sau ra mt vt
g , li c v tin ra, lm roi xung t, nhng anh ta khng pht hin ra, vn tip tc tin
v pha trc. Ti v Vin Vin vi gi ngi thanh nin li, anh ta khng nghe thy, vn
tip tc bc i. Thy khng gi c, Vin Vin lin ci ngi xung nh nht ti tin ri
ui theo, trong u ti thong qua mt ngh, ko ngay c b li. V tin trng rt dy,
ting roi xung t phi kh nng, hon na chng ti gi anh ta to nh vy, anh ta khng
th khng nghe thy - tuy nhin, c th anh ta khng nghe thy tht - ti ko Vin Vin ui
theo anh ta, ni vi anh ta rng v tin roi ri, chng ti ch vo chic v nm di t cch
hon mi mt. Lc ny anh ta mi ng li, gin nhn chng ti mt ci, khng ni g
c, quay li nht v tin ri i thng sang ng i din.
Vin Vin thc s cm thy kh hiu trc hnh ng ca ngi thanh nin, khng
hiu ti sao anh ta khng h ni li cm on, li cn t thi nh vy. Ti ni vi con gi,
y l k la o ch thc. Sau cng c b n li nhng tr la o m chng ti
tng c c qua sch bo, c tr kh ging vi trng hp ny. K la o dng mt v
tin lm mi d, gi mt ci by trong , i bn nht v tin ln, anh ta s dng th on
chun b t trc, hoc l la bn mt s tin, hoc l bt cht bn mt khon tin.
Chng ti tng kt rng, mc d cc tr la o khc nhau v hnh thc, nhng quanh i
qun li vn l mt, l li dng lng tham ca con ngi.
Trc y nhng li nhc nh ca ti i vi Vin Vin v vic phng k la o
ch l nhng chuyn c c trn bo ch, sau ln va chm ny, c b thc s c c
mt s kinh nghim phng k xu. Ti hi con v sau nu gp ngi khc roi s lm
nh th no. Vin Vin ni nh th cng khng th khng quan tm, c th c ngi roi
tht th sao, nhng khng th t mnh nht mn . Ti khen con tr li ng ri.

Ti lun lo rng trc y Vin Vin cha bao gi gp k la o tht, n khi gp li


mt cnh gic. Chuyn ny xy ra tht ng lc, hai ngi ny nhn b ngoi khng c vn
g. V th ti hi, lc u nhn thy hai ngi ny, con c ngh rng h l k la o
khng. Vin Vin tr li khng. Ti lin ni, khng c k la o hoc k xu no c c
im nhn dng c, h ging nh ngi bnh thng, thm ch c lc cn khin ngi ta
cm thy h l ngi tt, chnh v th, trong tnh hung khng hiu g v ni tnh, trong
lng vn phi phng mt s ngi v mt s chuyn.
Mc d hai s vic xy ra trong chuyn i choi Thng Hi khng phi l chuyn tt
p g, nhng n cng ging nh vin bo tng t nhin, trin lm vn minh Ai Cp c, ta
thp Kim Mo, Bi Ngoi... m chng ti tham quan my ngy hm , u tr thnh ni
dung ng ghi nh trong chuyn du lch ny ca chng ti, gip cho chuyn i tr nn
phong ph, ti ngh chng c ngha v cng quan trng i vi Vin Vin.
Mt chuyn xy ra sau khi t Thng Hi v khng lu khin mi ln nh li ti li
cm thy va s va may mn. Ti rt cm on s nhanh nhy ca con gi. Ti ngh c l
chuyn i choi Thng Hi thc s khin c b hc c mt s iu.
Hm l th by, ging nh bao ngy cui tun bnh thng, ti a Vin Vin i xe
bus n nh c gio dy n nh hc n. Hc xong chng ti ra v, c hai u mun i
v sinh, lin vo mt khch sn m chng ti vn hay vo nh mi bn.
Khch sn khng ln lm, trc y chng ti cng tng vo nh v sinh ca n
my ln. Khch sn lm n kh tt, khch ra vo rt ng. Snh ln tng mt ca n tuy
khng nh, nhng li khng c nh v sinh, nh v sinh cng cng t tng hai, chnh v
vy ln no chng ti cng phi chy ln tng hai. Nh v sinh nm hoi khut, nhng
n rt sng, cng rt sch s.
Hm , khi i n cng khch sn, chng ti cm thy khng ging vi bnh thng
lm, cng ng, bn trong ti om. y ca vo, snh ln cng rt ti, khng c n, cng
khng mt bng ngi. Chng ti kinh ngc nhn xung quanh, khng bit y lm sao
vy. Khi nhn quanh ln na, mi pht hin ra trn chic gh sofa trong gc tng c mt
ngi ngi, ng ta nhn chng ti bng nh mt lnh lng. Ti thc mc hi y lm sao
vy, ng ta ni Chun b sa cha, khng kinh doanh na. Ti ni chng ti n y
khng phi thu phng, m mun vo nh v sinh mt lt. ng ta lnh lng nhn chng
ti, sau ch tay ln trn tng trn. Xem ra ngi ny l ngi gc cng y, sau khi
cm on ng ta, ti lin dn Vin Vin i ln tng hai.
C ta nh tnh lng nh t, cu thang khng c n, rt ti. Chng ti va ln c
hai bc cu thang, t nhin Vin Vin ni, m oi ng ln na, mnh mau ri ch ny thi!
Cu ni ny ca con gi chm ng vo ni bt an trong lng ti, ti kh rng mnh, tot m
hi ht, quay ngi ko con i ra. Ti nhn thy ngi ng dy nhn chng ti, ti ci
vi ng ta, va i va ch ra cng: B con b ang i cng, chc l anh y cng mun i
v sinh.
Khng kp ngi kia phn ng g, ti ko Vin Vin i nhanh ra ca, c gng khng
mnh lung cung. n khi chng ti bc qua cnh ca , cm gic an ton mi vy

ly chng ti.
Khng c chuyn g xy ra c, c l nu chng ti i v sinh cng s khng sao. Nhng
thc s l qu mo him. Cho d chuyn xy ra rt lu ri, nhng mi ln nh n n,
ti vn cm thy s hi, hon na lun t trch mnh, khng hiu ti sao lc mnh li lm
cm nh vy. ng thi cng v cng cm on con gi Vin Vin ca ti, mt a tr mi c
tm tui, th m li cao cnh gic nh vy, ti thc s khm phc c b.
Cuc sng chnh l ging ng tt nht, mi s tri nghim u l mt ti sn qu
gi. Chng ta cn cho tr cm nhn s tt p ca cuc sng nhiu hem, nhng cng nn
cho tr bit cuc sng vn cn nhng ci ti tm, nguy him. Nh th, chng mi c th
bo v mnh mt cch tt hon.
L u c bit
[Xem trn bo hoc ti vi c chuyn mt s ngi b la, nht thit phi k cho con tr
nghe. Cc v n gy tn thong cho tr em, s d xy ra, l do ngi ln v tr em thiu
nhng kin thc c bn v cuc sng, khng cao cnh gic.
Ti ni vi Vin Vin rng, khng c k la o hoc k xu no c c im nhn
dng c, h ging nh ngi bnh thng, thm ch c lc cn khin ngi ta cm thy h
l ngi tt, chnh v th, trong tnh hung khng hiu g v ni tnh, trong lng vn phi
phng mt s ngi v mt s chuyn.]r2

Chng 7: Hy thot ra khi nhng ng


nhn trong gio dc
DNG SNG C TH V MU HNG

Vin Vin hiu k t mt ngn tay xung hng, n&c chy qua ngn tay. Nc
chy xung ht ri, c b ngng u ln trm tr: N&c khng c mu g c!.
Khi Vin Vin cn hc mu gio, c mt hc k nh trng m mt s lp bi dng
nng khiu, mi tun hc hai bui, mi hc k np ba trm t, ai thch hc th hc. Cc bn
nh trong lp u thi nhau ng k, ngi ny ng k lp ma, ngi kia thch hc ht.
T nh Vin Vin thch hc v, c b ni mun hc lp v, chng ti lin ng k cho
con.
Sau khi lp nng khiu c m ra, mi tun Vin Vin mang t trng v hai bc
tranh do c b v, u l nhng bc tranh v cc con vt nh bng bt ch. Nhng bc tranh
ny u da vo nhng hnh c gio v mu bt chc, c gio chm im ngay trn
. Qua nhng bc v ca c b ti bit, tiu ch cho im ca c gio l v ging hay khng,
v cng ging, im s cng cao.
T tr i, khi v tranh, Vin Vin bt u c gng theo ui ci gi l ging. C b
rt thng minh, trc yu cu ca c gio, tranh do c b v cng ngy cng ging, im
cng cng ngy cng cao. Nhng ti cng hoi tic khi pht hin ra rng, ng nt trong
bc tranh c b v cng ngy cng rt r. v cho ging, Vin Vin phi lin tc dng ty
xa, chnh sa ht ln ny n ln khc. So vi nhng bc tranh phng khong, t nhin
m c b v ngy trc, c cm gic cu n v thiu phng khong.
Mt thi gian sau, lp li bt u hc v bt mu, Vin Vin v cng phn khi. C b
thch v tranh mu. Mt hm, c gio giao mt bi tp v nh cho tr, yu cu mi ngi v
mt bc tranh mt bui i choi d ngoi, ni s chn mt s bc treo phng trin lm
tranh ca trng mm non.
Va t trng v, Vin Vin lin st sng ly ngay bt mu ra, tm mt trang giy to
v. C b v rt say sa, cm cy bt ny ln ri li t cy bt kia xung, n khi chng ti
gi ra n com, c b cn khng mun ra. C b ch n qua loa vi ming, ri li quay ra v.
i n khi ti ra bt xong, Vin Vin mi v xong, c mang ra cho ti xem.
Cm gic u tin ca ti l c b v rt chuyn tm, phi mu cng rt p. ng mt
tri mu ta nh nng rc r, ging nh mt a hoa. Ly nn trng ca giy lm bu
tri, bn trn c my ng my mu xanh nht; pha di l thm c xanh, trn thm c c

my c b ang nm tay nhau. Bn cnh cc c b c mt dng sng mu hng, y l mu


m con gi ti thch. cho mi ngi bit y l dng sng, c b cn v c ln sng v
my ch c nh.
Nhn bc tranh ca c b nm tui ny, cc nt lng ngng, non nt, dng mu to
bo, ti cm thy vui v s ngy th ca con gi. Ti chn thnh khen ngi Vin Vin: Con
v p lm !. c m khen, c b t ra rt vui.
Cha bao gi Vin Vin li v chuyn tm nh vy, t mnh cng cm thy v rt p,
cm thy kh tin tng rng s c chn v dn phng trin lm, lin ni vi ti: M
oi, nu nh tranh ca con c dn phng tranh th hng ngy n n con m u c
nhn thy. Ti ni nht nh ngy no m cng phi xem.
Ti bo Vin Vin mau ct tranh v i ng, lc chun b cho vo ba l, c b s c np
gp, ti lin tm mt t bo cun tranh li, c b cn thn t vo ba l.
Chiu hm sau ti i n Vin Vin, nhn thy c b vn vui v choi a cng cc bn
nh mi bn, nhn thy ti, c b lin chy li. Lc ti dt tay c b ra snh ln, bt cht c
b sc nh ra iu g, ko tay m, ngng u ln nhn m, mt l v m c. Ti hi sao vy,
Vin Vin ni, m oi, tranh ca con khng c chn. Nc mt lin tro ra.
Ti vi lau nc mt cho con gi, hi ti sao. C b du mi, ngng mt lt, mi l nh
ni: V con v sng thnh mu hng. Ti hi: V thnh mu hng khng c sao?. C
gio ni sng phi mu xanh c, khng c v thnh mu hng. Ngoi ra, my trng cng
khng c v thnh mu xanh, con v sai ri. Con gi ni vi ging bun bun.
Nh c mt ci g ging vo lng ti, mt bc tranh c chn hay khng cng
khng quan trng lm, nhng v l do ny m khng c chn, v khin con tr phi ni
mnh V sai ri, nhn thc ny b rt vo u c b khin ti cm thy rt bun.
Ti xt xa b Vin Vin ln, thm vo m con b, ni: Khng sao u con yu , con
ng , khng c chn cng khng sao. Vin Vin gt u vi v bt lc.
Ti a Vin Vin v nh, trn ng i suy ngh xem nn ni g vi con v chuyn
ny. Ti hi c b, con np tranh cho c cha? C b bo khng c chn th khng
phi np, con ang trong ba l.
v n nh, ti bo Vin Vin ly tranh ra, c b rt tranh t trong ba l ra, tranh b
gp vi rt nhiu np gp.
Ti b c b ln i mnh, cng c b ngm bc tranh ny. Ti hi: Ti sao con li v
sng thnh mu hng?. B ngh mt lt, lng bng ni: Con khng bit l ti sao, con ch
thy mu hng p thi.
Ti ni: ng, v tranh l thy c v p ca tranh, chnh v thkhi ni v mt
bc tranh, chng ta thng ni n p hay khng, khng th ni n sai hay ng, c ng
khng con?. Nghe vy, Vin Vin c v tn ng, gt u, t nhin li ph nh ni:

Dng sng khng phi mu hng, l mu xanh, con v sai ri . Ti hi c b, sao li bit
dng sng c mu xanh ch khng phi mu hng?
Ti bit trn thc t c b cha bao gi nhn thy dng sng c, kinh nghim ca c b
bt ngun t mt s bc tranh trong sch v v quan im ca c gio ngy hm nay. Vin
Vin khng tr l i c cu hi ca ti, c b ngh mt lt, ni bng ging h oi cu: Kiu g
th cng l mu xanh m m .
Ti ni, no, chng ta s i xem nc c mu g, ri ti ng dy, dt c b vo bp.
Ti ly ra mt chic bt s mu trng, m vi hng ly mt bt nc, t trn bn, hi
Vin Vin l mu g. C b nhn mt lt, c v kh tr li, ri li nhn ti, khng bit nn ni
l mu g. Ti hi c b c phi l mu xanh khng, c b lc u. Ti hi rt cc l mu g,
c b ngh mt hi lu, p ng ni ra hai ch mu trng .
Ti li tm mt chu nha nh mu , nc vo, hi c b: C phi mu trng
khng con?. C b nhn chu nc , ngng ngng, ri li nhn ti, hi v i v ranh
mnh M bo l mu g c? .
Ti ci, b chu nc ln, nc t t vo bnh, va va ni: Con xem,
nc trong sut, khng c mu g c, ng khng? . Nghe ti ni vy, Vin Vin hiu k t
mt ngn tay xung hng, nc chy qua ngn tay. Nc chy xung ht ri, c b
ngng u ln trm tr: Nc khng c mu g c! , v nh hiu ra vn . Ti ni, con
ni ng ri, v li quay v v i ch chnh, a c b tr li v i bc tranh ca mnh.
Ti b c b ln, cm bc tranh ln, hi, th con bo, dng sng nn v mu g? Vin
Vin khng ngh ngi g m tr l i ngay: V khng c mu g c . Ti hi: T h con nn
dng cy bt no v? . C b ang nh ni, nhng lp tc li ngc ng, khng tr l i
c.
Ti ci, Khng c cy bt no l khng c mu c, ng khng con? . Vin Vin gt
u. Ti tip tc hi, T h con bo, rt cc nn v dng sng nh th no? . Vin Vin chp
chp mt, nhn ti v i v kh hiu, khng bit phi tr l i nh th no. n y, khng th
v dng sng c na. Thy c b ng ngc nh vy, ti bn thm ln m con.
tr li cho con mu sc ca dng sng, ti buc phi xa i mu ca dng sng
trc. T h l ti li chm ri ni vi Vin Vin rng: Khng ai c th quy nh dng sng
buc phi v mu xanh, bn thn dng sng khng c mu. Nhng khi v dng sng, chng
ta lun mun dng mt mu g v. Nu v tranh ch c th v mu sc chn thc, th
chng ta s mi mi khng bao gi tm c mt cy bt c th v dng sng, ng khng
con? Vin Vin gt u.
Ti tip tc ni: V cn rt nhiu th khc na, khng th tm ra c mu sc ca
chng trong hp bt mu ca chng ta, nhng chng ta vn c th v ra c chng. Chnh
v th con nn nh rng, mt bc tranh ch c p hay khng p m thi, khng c ng
hay sai u. Con c th mnh dn s dng cc loi mu sc - dng sng c th v mu hng,
ch cn con thch, n c th c v bng bt c mu g.

Gii thch xong vn mu sc ca dng sng, Vin Vin vui v quay ra choi. Trong
lng ti va lo lng va cm thy bt lc, ti mun dng quan nim ny gy nh hng
cho con gi, bo v tr tng tng ca c b. Nhng ti u dm dn mt a tr non nt
i nghnh chin vi nhng iu bt cp trong gio dc. on gin nht l vn sau ny c
cho con tip tc theo hc lp hc v ny na hay khng.
Nu tip tc hc, th phi nghe li c gio, khng th v dng sng thnh mu hng.
Mi ln ln lp, c gio u ra mt ci khung cho con tr, tr tng tng ca tr s b bp
nght dn dn. Nhng lp hc v nh th ny, ch c th khin tr tng tng ca tr ngy
cng tr nn ngho nn. Nu khng hc na, khi cc bn nh khc u c hc gi nng
khiu, con gi ngi trn gh thm thung nhn cc bn i ra, chc chn c b s rt ti thn,
lm sao c b c th hiu c l do t nhin li bt c b ngh hc gia chng? Lm sao c
th gii thch cho c b hiu s lo lng ny ca ti?
Ti than thm, trong lng ch mun trng mm non xa lp hc v, nu nh th, d
cho c phi np thm ba trm t na ti cng sn lng.
Lu c bit
[Khng ai c th quy nh dng sng buc phi v mu xanh, bn thn dng sng
khng c mu. Nhng khi v dng sng, chng ta lun mun dng mt mu g v.
Nu v tranh ch c th v mu sc chn thc, th chng ta s mi mi khng bao gi tm
c mt cy bt c th v dng sng.
Mt bc tranh ch c p hay khng p m thi, khng c ng hay sai u. Con c
th mnh dn s dng cc loi mu sc - dng sng c th v mu hng, ch cn con thch,
n c th c v bng bt c mu g.]r2
KHNG VO LP TIN TIU HC

Lp hc tin tiu hc pht trin n ngy hm nay, s tn ti ca n bin thnh


chng tng sinh xng trong chng trnh gio dc bnh thng. Nhng ci tha ny
hin ti li c nhiu ngi cho l i cnh trn lng thin thn, cho rng ci nhiu
ny tt hn l t, y thc s l mt sai lm!
Mt ngi b con gi in thoi cho ti, ch ang phi i mt vi s la chn c nn
cho con hc lp tin tiu hc hay khng.
Con ch ch cn thiu mt thng tui na l c th vo lp mti, nh trng gi rng,
nu np mt khon tin th con ch c th vo lp mt, nu khng s phi hc lp tin tiu
hc. Mi ngi xung quanh ch ni nn hc lp mt, c ngi li ni nu phi np tin th
th i hc lp tin tiu hc cn hon, con tr cn c hc thm mt nm. Ch khng bit
quyt nh nh th no. Ti bit con ch rt thng minh, vi trnh nh chu, hc lp mt
hon ton khng c vn g. Ti lin ni vi ch, hc c lp mt l tt nht, nu khng
c th tip tc li trng mm non, ng i hc lp tin tiu hc.
Ti lun phn i cho tr i hc lp tin tiu hc.

Hu ht ph huynh u khng bit c ngun gc ca lp tin tiu hc, thc ra ch


cn tm hiu mt cht nguyn nhn ra i ca n, s pht hin ra rng s tn ti ca n
trong x hi hin nay l bt hp l.
Lp tin tiu hc l mt sn phm ca thi bao cp Trung Quc.
N xut hin sm nht vo thp nin 1980. Lc t l tr em trong tui i mu
gio thnh ph ang bng n, nhng lc trng mm non t thc rt t, nhu cu i
hc mm non ca tr khng c gii quyt, v th p dng bin php trng tiu
hc m ra mt s lp tin tiu hc gii quyt vn gio dc tin tiu hc cho mt s
hc sinh - c th thy s xut hin ca lp tin tiu hc ch yu l xut pht t nhu cu gii
quyt vn hc hnh cho hc sinh tui mm non, khng phi l s k tip mang
ngha gio dc.
Nhng nm qua kinh t Trung Quc pht trin kh mnh, t l sinh thp, hng lot
trng mm non t thc xut hin, v n hc sinh i hc trng mm non khng cn g
kh khn, nhng lp tin tiu hc tn ti hon hai moi nm, v t thnh ph lan rng
ra nng thn, ngy cng danh chnh ngn thun, dng nh l mt s thit k hp l cn
c vo nhu cu hc tp ca tr em. C bit cn c mt s a phong thm ch l do c
quan ch qun gio dc quy nh, tt c hc sinh trc khi vo trng tiu hc u phi
hc lp tin tiu hc.
Ti sao li xut hin hin tng ng l phi bin mt nhng li khng bin mt ny?
iu ny cho thy n c nn tng tn ti. Nn tng ny chnh l: Nh trng mun m
lp tin tiu hc, ph huynh mun cho con vo hc cc lp kiu ny.
Nh trng m lp l do c mc ch rt r rng. Lp tin tiu hc khng nm trong
chong trnh gio dc bt buc ca quc gia, c th t ch trong vic thu tin hc ph, sinh
hot ph. Nm 1985, mc gi quy nh ca thnh ph Bc Kinh l mi em ba moi t mt
thng, thi k mc gi ny khng h r. My nm nay gi c leo thang, ln ti vi
trm t thm ch hng nghn t, cng vi cc loi tin khc, ngun thu rt kh quan. Cng
c ngha l n l mt ngun thu nhp ca trng, l mt ming tht bo. Mc d vi nm
gn y mt s chnh quyn a phong thc c s khng cn thit ca lp tin tiu
hc, ra cng vn yu cu khng c m m hnh lp hc ny, nhng v khng mnh tay,
cc trng tiu hc vn c ln lt m.
ng trn gc ca ph huynh, ph huynh mun cho con vo hc lp tin tiu hc,
phn ln l do a dua theo phong tro. Mt l lm tng rng lp tin tiu hc l bc m
ni lin trng mm non v trng tiu hc, nh mun vo lp ba th phi hc lp hai vy;
hai l xut pht t s lo lng v thnh tch hc tp sau ny ca con, cho rng hc lp tin
tiu hc l c t nn mng trc, l i trc mt bc trong vic hc. iu ny ging
nh vic m ngi b con ny ca ti bn khon, ch ni, mi ngi xung quanh u cho
con hc lp tin tiu hc, n khi vo lp mt, hc ht phin m v php cng, tr trong
phm vi mt trm ri. Nu con ch khng vo lp tin tiu hc, nn tng s khng vng
bng cc bn, nh th khng phi l tt hu mt bc so vi ngi ta hay sao.
Suy ngh t nn mng ny ca ngi b con ca ti l kh tiu biu, nhng y l

mt s ng nhn ca b m. Mt l khng hiu r con tr cn phi t nn mng g, hai l


khng nm c tnh hnh chung v lp tin tiu hc.
Ti ni vi ch rng, nu b m b tin, nh trng thu tin, v kt qu l con tr to
c nn mng tt sau khi hc lp tin tiu hc, vt c bn b th cng rt ng
lm. Nhng qua thc t ca my nm gn y th thy rng, kt qu hon ton ngc li,
ng l gio dc tin tiu hc to c mt nn mng cho tr, nhng thng l nn
mng xu.
Qua in thoi ti c th cm nhn c s kinh ngc ca ngi b con, c th y l
ln u tin ch nghe thy cch ni nn mng xu. Ch khng th ng rng, cho con theo
hc lp tin tiu hc li em li kt qu xu. Thc t nhng iu m ch khng ngh ti
cng l iu m hu ht cc bc ph huynh u khng ngh ti, v thng thng h khng
nm c tnh hnh sau:
Hin nay B gio dc Trung Quc ch a ra kin mang tnh ch o i vi lp tin
tiu hc, khng thng nht khung chong trnh v gio trnh ging dy i vi cc lp ny.
Chnh v th, lp tin tiu hc dy th no, hon ton l do trng tiu hc t quyt nh,
hoc l da vo cm nhn ca gio vin. Mc d lp tin tiu hc em li li ch kinh t cho
trng tiu hc, nhng do tnh cht khng phi l gio dc bt buc ca n, thnh tch dy
hc ca lp tin tiu hc khng cn phi tnh vo thnh tch dy hc chung ca c trng,
thng thng nh trng khng coi trng mng gio dc ny.
Trong qu trnh qung co tuyn sinh, gn nh tt c cc lp tin tiu hc u ni, nh
trng s b tr mt i ng gio vin gii, giu kinh nghim cho lp tin tiu hc. Nhng
trn thc t, lp tin tiu hc n nh u trong trng tiu hc thng b gt ra ra.
Ngoi vic thit b dy hc kh on gin, iu quan trng hon l, nh trng s khng b
tr gio vin gii cho cc lp ny. Theo nhng g m ti tng chng kin, tng c nghe
ni, nhng gio vin m nh trng c ra dy lp tin tiu hc thng l nhng ngi
dy khng tt, hoc quan h vi lnh o khng ra g. Hiu trng khng th cho h ngh
vic, th l lin giao cho h dy lp tin tiu hc.
Cng c trng thiu gio vin, lin thu mt s gio vin ngh hu ngoi. Thng
thng ngi ta cho rng, gio vin ngh hu giu kinh nghim. Nhung trn thc t, h
khng c nghin cu g nhiu v phong php gio dc dnh cho tr em trc tui i
hc. Ci gi l kinh nghim ch l mt s phong php dy hc sinh tiu hc nm xa.
Hon na my chc nm qua, do yu cu ca B gio dc i vi gio vin tiu hc khng
cao, rt nhiu gio vin c t cht vn ha hoc t cht gio dc kh thp. Tui ngh ca h
c th l bn moi nm, nhung khng c ngha l c bn moi nm kinh nghim dy
hc. Nhng kinh nghim vn khng thch hp lm vi hc sinh tiu hc, cng khng
thch hp vi cc em trc tui i hc.
Chnh v th lp tin tiu hc hin nay khng phi l gio dc tin tiu hc theo
ngha ca gio dc hc, v c bn n chnh l bn thu nh ca lp mt. Mc d s gi hc
ca lp tin tiu hc t hon lp mt mt cht, thi gian tr choi a chim nhiu hon, thi
gian i hc v tan hc cng t do hon cc em lp mt, nhung m hnh gio dc tng th v
khuynh hng la chn gi tr li ging nh lp mt.

Xt v hnh thc ln lp, mi em hc sinh u c mt bn hc c nh ca mnh, c bi


tp; xt v ni dung, ch yu l hc phin m, vit ch, t ting Anh, php cng tr trong
phm vi mt trm... Gio vin lun yu cu hc sinh phi ngoan ngon ngi ng v tr,
nghim tc nghe ging, hng ngy yu cu hc sinh phi vit ch mi v phin m vo v,
ng thi chm im cho hc sinh, thm ch cn b tr bi tp v nh. Mc tiu ca gio
vin l rn cho tr bit nghe li, nhn c mt s mt ch, vit bi tp thng hng. iu
ny khin gio vin cm thy mnh t c mt s thnh tch, nhng thnh tch ny
thng cng c lnh o nh trng v ph huynh cng nhn. c bit l ph huynh,
cm thy trc khi vo lp mt con mnh nhn c mt ch v bit lm bi tp, cho
rng con mnh khng thua trn vch xut pht.
Nhng tt c nhng iu ny l thng hay sao?
Cch hc my mc, khng h c tnh sng to v pht hin nim hng th ca lp hc
tin tiu hc, k c p dng vo cc lp cao ca khi tiu hc, cng rt cng nhc, hung chi
l p dng vo cc em cha i hc. Lp hc tin tiu hc c ln lp, c k lut, c bi tp,
nhng li khng c hot ng tr tu. Hot ng dy hc ca lp tin tiu hc ch yu bt
hc sinh phi lao ng tr c mt cch bin dng, tiu cc. Nh gio dc ngi Lin X
Vasyl Olexandrovych Sukhomlynsky ni: Phm l nhng noi khng tr em hng ngy
pht hin ra mi lin h nhn qu gia cc hin tng trong th gii xung quanh, tnh hiu
k v lng ham hiu bit ca tr s b dp tt2 - mt i tnh hiu k v lng ham hiu bit l
iu cc k nguy him i vi vic hc tp ca tr.
Cng c ngha l, xt v tnh hnh chung ca lp tin tiu hc ca Trung Quc hin
nay, khng nhng khng cn c vo tnh hnh pht trin tm sinh l ca tr chng tin
thm mt bc v tr tu, thi quen, tnh sng to, m cn gy tr ngi cho cc vn ny.
Chnh v vy, lp tin tiu hc pht trin n ngy hm nay, s tn ti ca n bin thnh
chng tng sinh xong trong chong trnh gio dc bnh thng. Nhng ci tha ny
hin ti li c nhiu ngi cho l i cnh trn lng thin thn, cho rng ci nhiu ny
tt hon l t, y thc s l mt sai lm!
Mong con tr thng trn vch xut pht, thc t l tri cht i chn ca tr n mc t
lit trn vch xut pht.
Ti ni s qua vi ngi b con nhng iu trn, ch c phn hiu, nhng vn hoi lo
lng. Ch ni: Ch cng tng c mt s sch, ni gio dc tr em giai on sm rt quan
trng, ni l nu khng lm tt gio dc v lng, sau ny con tr hc hnh s rt cht vt.
Ti hiu ch, bn ni, ch ni ng, gio dc tr em giai on sm rt quan trng, mt
ngi c gio dc v lng ngay t sm hay khng, trnh tr tu ca anh ta s c s
khc bit rt ln. Gio dc v lng bt u cng sm cng tt, thm ch c ngi tng ni
rng, nu bn bt u gio dc tr t ngy th ba sau khi tr cho i th bn cng chm
hai ngy ri. Vasyl Olexandrovych Sukhomlynsky ni, Hun luyn tr tu bt u t thi
im cng xa vi thi gian cho i ca tr, th a tr ny cng kh gio dc3. Hun
luyn tr tu m ng ni ti y ng ngha vi gio dc v lng.
Hin gi iu m chng ta cn phi tho lun l, hc lp tin tiu hc l gio dc v

v mt hnh thc, gio dc v lng tt phi mang tnh tr choi, khng c g tri buc,
phong ph, lin quan vi cuc sng. Trong ni hm cn c hng lot chc nng khai sng
tr tu nh hun luyn k nng, pht trin ngn ng, gi m tr tng tng... Nhng cng
tc dy hc lp tin tiu hc hin nay nng vi trong vic mun tr nm c cc kin
thc trong sch v v kin thc thi c. Bn hc hn ch s t do ca tr, ni dung hc
mang tnh khp kn tri buc tr tng tng ca tr, phong thc dy hc i ngc
li vi bn tnh ca tr, nhng bi tp v v lm tr mt i lng nhit tnh i vi vic
hc - l mt cch hc mang tnh v li, mang tnh n dch, n khin tr cch xa hun
luyn tr tu, i v mt tri ca gio dc tr tu, l hnh vi phn gio dc tr tu, cng lm
n ch c gi l hc trc, ch khng th gi l gio dc v lng.
Ngi h hng ca ti im lng u bn kia in thoi, c l ch ang suy ngh iu g.
Mt lt sau, ch ni, ln u tin ch c nghe thy cch phn tch nh th ny, ch cn
phi c tiu ha t t. Ch c iu vn cn mt vn - ch ngp ngng mt lt, sau
ni: Khng ch l nghe ngi khc ni, bn thn ch cng c tn mt nhn thy mt s
em tng hc lp tin tiu hc, sau khi vo hc, cc em vn gii hon nhng em khng i
hc.
ng l c chuyn nh vy, y chnh l iu m ti chun b ni vi ch.
Ti ni, em hiu ci gii m ch ni y l nhn bit mt ch, tnh ton v thi,
nhng s phn on ny rt phin din. Hin nay vn ln nht tn ti trong gio dc
tiu hc l m hnh dy hc v khuynh hng la chn gi tr. T nh trng n gio vin
v cui cng l ph huynh, mi ngi u khng hiu r phong php v mc ch, l gii
mt cch b mt cc vn gio dc, hnh thnh nn mt s cch phn on gi tr d dng
v nng cn trong gio dc tr em. V cng tc dy hc lp tin tiu hc ha theo
khuynh hng la chn gi tr sai lm ny, tr sm t ra thnh tho trong vic lm bi
tp, thi c hoc gi k lut. Nhng l gii ?
Tm thi khng ni trong s thnh tho ny bao hm bao nhiu hnh vi phn gio
dc, li bao nhiu hu ha, ch ring nhng ci gi l th mnh trong hc hnh m tr
biu hin ra cng ngn ngi, trng tri khng duy tr c bao lu. Chin lc bi dng c
i mt con ngi cng nh chin lc chy di, ngi lc u chy trc khng c ngha
s mi mi dn u. Nu khng tin c th vo cc lp ba, lp bn iu tra, s khc bit
v thnh tch hc tp ca cc em c mi quan h nhn qu vi vn c tham gia lp hc
tin tiu hc hay khng.
Nhng li phn tch ca ti c th lm ch ng lng, ch ni, , hnh nh ng l
nh vy, ti sao li nh th nh?
Ti ni, trong gio dc c pht hin nh th ny t lu, nu trong qu trnh hc, tr
em khng thng qua s n lc ca mnh gii quyt mt s vn , khng cm nhn c
nim vui ca vic khc phc kh khn, m ch nhai i nhai li nhng ci bit, s khin
chng tr nn lnh m v c thi khinh mit i vi tri thc. Nhng em tng hc
lp tin tiu hc s nm trc c mt s kin thc so vi cc em khc; vy th cc em

s khng c cm gic mi m, hng th pht hin ci mi, khc phc kh khn. Cc em rt


d tr nn nng ni, khng chm ch trong hc tp. Ngi ln tng rng hc li mt ln
nhng ci hc, ci gc ca con tr s chc hon, thc t li thng khng nh vy.
Hon na, do trnh ca i ng gio vin cc lp tin tiu hc kh km, hu ht
gio vin c t cht khng cao, phong php dy hc khng ph hp, d gy nh hng
tiu cc cho con tr, khin tr chn hc, d khin tr mt hng th i vi chuyn hc,
thm ch ny sinh tm l s hi. Hng th chnh l thin ti, trong hc tp c s thng
minh hoc chy trc no ch c vi hai ch hng th ny? Chnh v vy, thi
hc tp v hng th hc tp mi l nhng th qu gi nht, mi l nn mng quan
trng nht, tim nng v tr tu m tr th hin trong tong lai cng bt ngun t hai
phong din ny; v cch gio dc mun mau chng thnh cng li bin tr thnh mt qu
pho hoa, ch c th rc r trong thi gian rt ngn.
Xem ra nhng g ti ni nh hng thc s n ngi b con, ch ni, lc u suy
ngh ca ch cng rt on gin, khng c nh cho con hc c bao nhiu kin thc
trong lp tin tiu hc, ch c iu hc trng mm non l choi, lp tin tiu hc cng
l choi, lp tin tiu hc t nhiu g th cng cn hc c mt s th, hc c bao nhiu
hay by nhiu. Hin gi xem ra, k c l ngh nh vy, cng khng cn thit phi cho con
theo hc lp tin tiu hc na ?
Suy ngh ban u ny ca ch qu thc rt ph bin. C l rt nhiu ph huynh cng
ngh nh vy. Cho rng lp tin tiu hc t nhiu cng hc c mt s th. Suy ngh ny
bao hm mt s ng nhn rt in hnh trong gio dc hin nay, chnh l coi nh quyn
choi a ca tr. Coi choi a l ci v gi tr, cho rng choi a c th t c th nhiu, c
th c c th khng, cho rng hc kin thc l c gi tr, hc bao gi cng tt hon l
khng hc. Nhng bc ph huynh c quan im ny khng bit rng, i vi nhng a tr
ang cn non nt, s trng thnh v tr tu khng phi c tin hnh trc bn hc, m
nm trong qu trnh choi.
Trong cun sch Emile ca mnh, Jean-Jacques Rousseau ra mt nguyn tc gio
dc to bo nht, quan trng nht v hu dng nht, tc trong vic hc tp ca tr giai
on u, Khng nhng khng nn tranh th thi gian, m cn buc phi thi gian tri
qua mt cch thoi mi4. iu m ng nhn mnh l, cn phi con tr c choi tr
choi mt cch thoi mi, phn i vic dng thi gian hc lp kn thi gian choi tr choi
ca tr. i vi vic dy hc lp tin tiu hc hin nay, cho d bn c t ra yu cu hc
tp i vi tr hay khng, ch cn a tr vo lp tin tiu hc, mi trng ny s tc ot
quyn choi a ca tr.
Tr em tui cng nh, tnh cp bch ca gio dc v lng cng ln, cng cn phi c
mt mi trng pht trin tr tu tt. Thi gian vng pht trin tr tu ca tr b cp i
mt nm, sau ny khng bit s c bao nhiu tn tht. Tm l hc cho rng thi k tt nht
pht trin tr tu ca tr em l trc su tui, xt v ngha ny thi gian thc s l
vng l bc, lm sao chng ta c th bin qung thi gian qu nh vng ny thnh mt
thanh st r. Cho d ch l choi a thun ty khng phi hc g ht, cng tt hon l vic
hc trc i ngc li vi bn tnh ca tr.

Trn thc t, vn tn ti cc lp tin tiu hc hin nay bt u c mi ngi


ch , vi nm gn y cc a phng thi nhau xa b lp tin tiu hc. Thnh ph Bc
Kinh ra cng vn, quyt nh s tng bc xa b lp tin tiu hc trc nm 2010.
Quyt nh ny rt tt, nhng khng hiu sao phi tin hnh chm nh vy, c l l do c
qu nhiu vn li ch dnh dng vo chng.
u nm 2008, mt t bo Bc Kinh phi hp vi mt knh gio dc Internet ni
ting tin hnh mt cuc iu tra, kt qua cho thy, trong vn c nn hc lp tin tiu
hc hay khng, ch c mi tm phn trm ph huynh cho rng khng cn thit phi hc,
v trn nm mi phn trm ph huynh cho rng nn cho con theo hc lp tin tiu hc con s ny qu l rt ln, c th tng tng, ng sau n, l mt th trng bo b bit
bao.
Hin ti khng ch mi trng tiu hc mi m lp tin tiu hc, mt s ni khc nh
cung thiu nhi, c s dy thm t thc cng t chc. Tiu hc ha trng mm non, y
thm ch tr thnh nt c sc ca rt nhiu trng mm non, nhng trng mm
non ny, khi ni n th mnh ca trng mnh, s ly cc ni dung nh dy hc song
ng, dy nhn bit mt ch, ton hc... lm trng im tuyn truyn.
Mnh lnh hnh chnh c th khin lp tin tiu hc hin nay bin mt, nhng c th
trng nh th ny, chc chn n s xut hin nhng bin chng mi, din mo mi.
Trong lc chnh quyn thnh ph Bc Kinh quyt nh tng bc xa b lp tin tiu hc,
trng dy thm ni ting ca thnh ph Trng hc V Nhn li bt u qung co
tuyn sinh lp tin tiu hc bn tr, qua danh mc cc mn hc m h cung cp c th
thy, cng l ly vic hc vn ha lm ni dung chnh. K hoch PR ca trng hc ny
thc hin rt tt, h lun nm bt c tri tim ca ph huynh.
Gio dc v lng c th khin con tr tr thnh thin ti, trong khi vic hc trc
khng thch hp ch c th bin tr thnh k bt ti. Mc ch ca vic phn i lp tin
tiu hc, l mun tr li cho tr chng trnh gio dc tt trc khi i hc.
Sau cuc ni chuyn di qua in thoi vi ngi h hng, cui cng khin ch tin
rng khng nn cho con theo hc lp tin tiu hc, ti cm nhn c s hi lng ca ch,
tm trng rt vui, iu ny cng khin ti rt vui.
Va cp my, ti li nhn c mt c in thoi ca mt ngi b con khc.
Ngi b con ny gi in n trch ti.
Hi u ti cng t vn cho ch vn khng nn cho con theo hc lp tin tiu hc,
ti ni vi ch rng khng nn hc, ng thi khuyn ch nn mua nhiu sch, bi dng
cho con nim say m c sch. Hin gi con ch ln lp ba. Nghe ch ni cu b ny ch
vit khng p, lm bi tp cu th; sut ngy ch thch c sch. Ging ch t phn nn v
khng cho con theo hc lp tin tiu hc, khng hc vit ch trc; ni con hng xm nh
ch hc lp tin tiu hc, to c hn mng tt, ch vit p hn ch con ch, hc gii
hn con ch.

Ti hi k lng tnh hnh ca con ch v hi c vn ch gn gi, chuyn tr vi con


nh th no, trong lng v c bn hiu ra vn .
Ph huynh h st rut l lin quy kt khng ng, ging nh mt ngi khng may
gim chn xung mt rnh nc, nhng li trch tt i khng ng mu. Ti rt hiu s st
rut ca ch, cng mun gip ch tht lng, chnh v th buc phi ph bnh ch.
Ti ni, hin gi con tr khng thch hc, lm bi tp khng cn thn, y khng phi
l v khng theo hc lp tin tiu hc, m v k t khi chu vo lp mt, ch qu coi trng
chuyn lm bi tp, thi c. Ch qu cng thng trong nhng vn ny, lun nghim khc
ph bnh con, khin con cm thy gnh nng v tinh thn qu ln, ny sinh tm l phn
khng. im ny ch cn phi thay i.
Ngi h hng ny vn ni vi ging y trch mc rng, ti cm thy n khng c
t nn mng tt, khng ho hng vi vic hc, t sng n ti ch thch c sch linh tinh,
kim c mt t bo cng c c na ngy. Trc y ch ni vi ti rng, nhng a tr
thch c sch s lm vn hay; nhng n khng thch lm vn, cng khng thch vit nht
k, ni chung l khng thch vit ch.
Ti ni, con tr c nim say m c sch v ci gc nh vy, ng l phi thch lm vn,
bit cch lm vn, hin gi ch l qu s v nhng li ch trch thng xuyn ca ch. Hn
na ch khng hiu c gi tr ca vic c sch, khi ni n chuyn con thch c sch,
ging ch t ra chn chng v bt lc. Trn thc t, con tr thch c sch, s tt hn rt
nhiu so vi vic hc ba lp tin tiu hc, ng l ch phi thy may mn v iu mi
phi.
Ngi b con ni, thnh tch hc tp ca n khng bng nhng a tng theo hc
lp tin tiu hc, y l thc t rt r rng.
Ti hi, ch bao gi iu tra cha, trong lp chu c bao nhiu em tng hc lp
tin tiu hc, c bao nhiu em khng hc; c phi l tt c nhng em tng hc u c
thnh tch tt hn nhng em khng hc khng? Nhng em i hc lp tin tiu hc m
thnh tch tt hu l v sao? Nhng em khng i hc m hc vn gii l v sao?
Ch khng tr li c.
Ti ni, thnh tch cao hay thp l mt vn kh phc tp, khng th do mt nhn t
n l no gy ra. Hin nay con ch hc lp ba, ti c th khng nh, nu con ch
trc c i hc lp tin tiu hc, trong khi cc nhn t gio dc khc xung quanh tr
khng thay i, th tnh hnh ca chu cng s vn nh hin nay thi. Cng cn may l chu
thch c sch, c c nn mng nh vy, ch cn b m v gio vin khng lm chu mt
t tin, khng ngn cn vic c sch ca chu, th mnh ca chu dn dn s bc l ra.
Ti li phn tch thm rng, vn hin nay ca con tr r rng l thiu hng th hc
tp v thiu s t tin. Chnh v th, mun thay i tnh hnh ny ch c th bt tay t vic
to cho tr nim hng th v s t tin, phng php quan trng nht l, b m khng nn
sut ngy ch ph bnh, cu nhu v can thip vo vic hc ca con tr, cn khch l v khen

Thy ti ni nh vy, ngi b con ny cui cng ni t nay s phi ch phong


php gio dc con, khng nn th bo nh vy na. Nhng ti cng cm nhn c rng
ch khng t tin vo mnh v con. Ngh n vic mun ci thin phong php gio dc, b
m phi bt u t nhng vic c th v cc chi tit nh, ti dn i dn li ngi b con ny
rng, gp vn c th nu khng bit phi lm th no, ch c gi in thoi cho em
bn bc. Ti ngh y l bin php trc tip nht m mnh c th gip ch. Ti rt mun a
ra nhng li kin ngh cho cc bc ph huynh khc, tuy nhin, c rt nhiu ci, buc phi
b m t mnh suy ngh, l gii. V d chuyn c nn theo hc lp tin tiu hc hay
khng.
Lu c bit
[Bn hc hn ch s t do ca tr, ni dung hc mang tnh khp kn tri buc tr
tng tng ca tr, phong thc dy hc i ngc li vi bn tnh ca tr, nhng bi
tp v v lm tr mt i lng nhit tnh i vi vic hc - l mt cch hc mang tnh
v li, mang tnh n dch, n khin tr cch xa hun luyn tr tu, i v mt tri ca gio
dc tr tu, l hnh vi phn gio dc tr tu, cng lm n ch c gi l hc trc, ch
khng th gi l gio dc v lng.
Cho rng lp tin tiu hc t nhiu cng hc c mt s th. Suy ngh ny bao hm
mt s ng nhn rt in hnh trong gio dc hin nay, chnh l coi nh quyn choi a
ca tr. Coi choi a l ci v gi tr, cho rng choi a c th t c th nhiu, c th c c
th khng, cho rng hc kin thc l c gi tr, hc bao gi cng tt hon l khng hc.
Nhng bc ph huynh c quan im ny khng bit rng, i vi nhng a tr ang cn
non nt, s trng thnh v tr tu khng phi c tin hnh trc bn hc, m nm
trong qu trnh choi.
Gio dc v lng c th khin con tr tr thnh thin ti, trong khi vic hc trc
khng thch hp ch c th bin tr thnh k bt ti. Mc ch ca vic phn i lp tin
tiu hc l mun tr li cho tr chong trnh gio dc tt trc khi i hc.]r2
BI TP BO LC CHNH L "TAI NN GIO DC"

Bi tp bo lc c nh h&ng tiu cc n lng t tin, ch, phm cht o c ca


tr em. Tc dng xu ca n khng om gin nh mc tha mt chic o th hoi nng, n
thm mt ci bnh th qu no. N c th lm thay i trng thi ca s vic, khin con tr
mc mt cn bnh mn tnh gi l chn hc, lm chng mt i ch tin th, nut chng
tnh sng to, xa i cm gic hnh phc ca chng, trong tnh bo lc thm ch cn
c thph hoi o c ca tr.
Ngi ta lun cho rng, bi tp m gio vin b tr u l ng n, u cn thit cho
vic hc, hc sinh u phi hon thnh nghim tc. Thc t l, hin nay con tr phi lm
qu nhiu bi tp khng hiu qu. u ch mi khng hiu qu, m cn phn tc dng.
Nhng bi tp ny tht s v v, n lm tr mt hng th trong vic hc, gy tr ngi cho s
pht trin tr tu ca tr, tr thnh nhng th phn gio dc. Ti gi loi bi tp ny l bi

tp bo lc.
Bi tp bo lc ch yu gm ba loi sau.
Loi th nht l s lng ln.
Xin hy nhn mt ln bi tp ng vn rt bnh thng ca mt em hc sinh lp mt.
Nm ch mi cng vi phin m, mi ch vit hai moi ln, v A, B mi cun vit mt ln,
tng cng phi vit hai trm phin m, hai trm ch Hn. Ngoi ra cn t ba cu. Nu
ngy u tin trong v vit ch mi c ch vit sai, li phi vit ba dng ch vit sai na,
tc l vit sai mt ch s phi vit thm ba moi phin m, ba moi ch Hn, ngy u
tin sai hai ch, th phi vit su moi phin m, su moi ch Hn - y ch l bi tp
mn ng vn. Bi tp mn ton, ting Anh cng khng t, v s lng khng h km cht
no. Th ngh xem mt bui ti tr phi vit bao nhiu thi gian trong khi tr mi hc lp
mt.
Loi th hai l mang tnh trng pht.
Ti tng nhn thy bi kim tra mn ng vn ca mt em hc sinh lp tm, trn
c mt s ch sai, bi tp ca ngy hm l sa li cho ng tt c nhng ch sai trong
bi kim tra, mi p n ng phi vit hai moi ln. V d mt ch vit khng ng, phi
vit li hai moi ln ch ny, th vn cn l tt, nu gii thch sai mt thnh ng, th phi
vit li thnh ng ny hai moi ln. V d trong mt on vn m gio vin c cho hc
sinh chp c hai cu tr ln khng vit ng, hoc vit sai nm ch tr ln, th b coi l sai
ton b, phi chp li on vn ny hai moi ln.
Lng bi tp ca nhng hc sinh c im cao v hc sinh c im thp cch bit nhau
rt ln. R rng, dng ca gio vin l hc sinh bit, lm bi khng tt, s khng c
yn thn.
Th ba l s nh gi c .
Khi Vin Vin hc cp hai, mt c gio ting Anh ca c b, mi ln kim tra t mi,
ch cn hc sinh vit sai mt t, lin cho o im. Vin Vin cng khng t ln b im o.
C th c gio mun thng qua cch ny hc sinh bit rng, nu khng mun n im o
th ch c th ginh OO im. y l no khng phi l mt li t duy rt nc ci hay sao?
Nh gio dc ngi Lin X Vasyl Olexandrovych Sukhomlynsky ni: Ch khi mi quan h
gia gio vin v hc sinh c xy dng trn nn tng tin tng ln nhau v c tt, vic
cho im mi c th tr thnh yu t kch thch, thc y hc sinh tch cc lao ng tr
c5. Kiu nh gi c ny ch khin cho hc sinh cng khng nghim tc trong bi kim
tra. Hc sinh pht hin ra rng, bi kim tra kiu ny, vit sai mt t mi v ch vit ng
mt t mi c s im nh nhau, mi ngi cng khng cn quan tm n vic ng my
t hoc sai my t na.
Ba kiu bi tp bo lc ny thng i lin vi nhau, ging nh ba thi tham lam, ch
k, k thng song hnh vi nhau vy. N khng nhng khin tr au kh trong cuc
sng hin ti, m cn ph hoi nim hng th v ch hc tp ca tr, nh hng tiu cc

n tnh cm, thi hc tp ca tr trong sut cuc i.


Mi a tr trong giai on mi i hc u v cng mong i cuc sng nh trng,
y s hiu k v kht vng i vi vic hc, bn hy nhn xem, giai on u, khi mi tip
xc vi t bi tp, chng t ra phn chn v t ho bit bao, ngi ln khng cho chng
vit cng khng c. Tuy nhin, chng my chc, chng bt u t ra chn ght - mt s
ch bit cch vit t lu, nhng vn phi vit ht ln ny n ln khc, va khng c
thi gian choi, cng khng c i ng sm. D vit cn thn n u, cng vn phi c
ch sai, sai ri th b c gio pht vit nhiu hon, mt ch thm ch phi vit mt trm ln...
Ci gi l hc tp dng nh lc no cng c tnh gy kh d cho chng. Tri tim nh b
ca chng bt u on hn hc tp, chng bt u chn ght hc hnh.
Chn ght l k th hung c nht, ng s nht gp phi trong qu trnh hc tp, bi
tp bo lc chnh l phong tin giao thng nhanh nht a k th ny n vi con tr.
Mt thc t khin ngi ta phi au lng l, rt nhiu gio vin vn dng rt thnh tho
phong tin giao thng ny, h tng rng mnh ang vn chuyn tri thc n vi con
tr m khng bit trn c xe ang ch k th. V lc ny li c khng t ph huynh
ng bn gip , bt p con tr tip nhn cc loi bi tp bo lc ny, khin con tr
cng thm chn hc.
C hai nguyn nhn trc tip khin mt s gio vin v ph huynh yu thch bi tp
bo lc.
Mt l trong u c h c mt kiu logic, y ti khng h khch kh m gi kiu
logic ny l logic ng ngn - cho rng vit nhiu s hc c nhiu kin thc. H cho rng
mt ch nu vit hai moi ln s tt hn l vit hai ln, mt cu lm nm ln s tt hn l
lm mt ln. y tht s l coi hc tp - mt hot ng tr tu phc tp nh vic mi kim
vy. H khng bit rng, nhn thc ca i no l mt qu trnh k diu, c quy lut ring
ca n, trong s tham gia ca tnh cm c mt vai tr v cng quan trng. Chnh v th
lm bi tp khng phi cng nhiu cng tt, m l ph hp mi tt. Chc chn chng ta
tng c c tri nghim rng, mt ch vit ba ln vn cha nh, vit n ba mi ln c th
s cm thy cng vit cng khng ng.
Nhng gio vin v ph huynh mang theo kiu logic ng ngn u khng hiu rng
phi dng cc phng php khc nhau kch thch nim hng th hc tp ca tr, ch bit
dng mt khi lng bi tp nng nhc c nh c th tr vo bn gh; h khng bit
hu qu ca vic lm ny l trong lng tr s xy ra mt phn ng ha hc, s sinh ra mt
cht gi l chn hc.
Nguyn nhn th hai l tm l mun nhanh chng gt hi c thnh cng ca gio
vin. Ti tng c tip xc vi mt s gio vin dy ng vn trng tiu hc n. Mt
c gio khi b tr bi tp vit ch mi cho hc sinh, lun bt hc sinh phi tch mt ch
hon chnh ra thnh my phn vit, v d ch n (ng), trc ht l vit mt dng i
(ngn), sau l vit mt dng i (ng), cui cng l vit mt dng p (khu), cui
cng ghp thnh mt ch in,vit hai dng. Phin m cng tch thnh ba phn thanh
mu, vn mu, thanh iu, sau li gp li vit - ch mt ch ny m tng cng vit
thnh chn dng. C lm nh vy, thc s trong thi gian ngn c th khin cho hc sinh

nh c nhng ch m mnh vit, trong bi kim tra s t thnh tch tt, khin ph
huynh rt phn khi. Trong khi mt c gio khc li t chc hot ng c sch trong lp,
hng ngy giao rt t bi tp, hc sinh v nh c sch, trong qu trnh c, hc sinh va
nng cao c trnh ng vn, ng thi li cm thy vui v. Cch lm ca c cho d l
bo v nim hng th ca hc sinh, hay nng cao lc hc, u c nh hng tt v lu di.
Nhng v thi m nh trng ra u ch kim tra ni dung trong sch, v c bn u
l nhng kin thc hc thuc lng, im thi ca hc sinh lp c gio ch trng c sch
thng km hn c gio tch ch. Ngoi sc p t pha nh trng, cn c sc p t pha
ph huynh.
Mt s ph huynh ng gp kin vi c gio ch trng c sch l giao bi tp
qu t v hc sinh v nh c nhiu sch lng ph thi gian. C gio ny vn c gng chu
sc p v tip tc lm nh vy. Hc sinh ca c giai on u ca bc tiu hc khng thy
c im g ni bt, n nhng nm trn ca tiu hc, c bit l trong cc bi kim tra
kin thc t cp mt ln cp hai, vt tri hn hn so vi nhng hc sinh ch chi u vo
hc sch gio khoa. C ni tin hnh cuc iu tra vi mt s hc sinh ca mnh, nhng
hc sinh m c dy u c lc hc kh tt trong giai on hc trung hc c s, gn nh
khng c ci gi l hc sinh c bit. Trong khi thnh tch ca cc hc sinh do c gio tch
ch dy li rt mng lung, sau ny gp rt nhiu vn , khng t hc sinh ln n khi lp
ln ca bc tiu hc t ra chn hc, sau khi vo trung hc c s, cc yu t nh thnh
tch hc tp, phm cht o c, s pht trin v tm l u xut hin khng t vn . Kt
qu iu tra cng khin c vng tin hn. Tuy nhin c cng phi than th rng, sau khi
bc vo trung hc c s, thnh tch hc tp ca hc sinh cao hay thp, c hng th vi
vic hc hay khng, ai quy cng cho c gio tiu hc? Ngi ta ch ni mt a tr no
cng ngy cng hiu bit hoc cng ngy cng khng hiu bit. Ngi ta ch c th ngh
rng, sau khi vo trung hc c s tr gp c c gio tt, hoc gp phi c gio km.
Ti cng tng ni chuyn vi c gio tch ch, khng phi c gio ny khng bit
nhng mt xu khi c lm nh vy. C ni, ng no th ti cng ch dy cc em my nm
m thi, nhng nm thnh tch hc tp ca cc em cao hn lp khc l c ri, sau ny
th no, khng phi l vic ca ti na. C gio bt hc sinh ung thuc c gii kht
trong qu trnh ging dy ny l gio vin gii ca trng, ph huynh lun thi nhau tm
mi cch a con vo lp c. Ci m mi ngi nhn thy l, trong thi gian c ging
dy, s hc sinh trong lp t 100 im mn ng vn thng vt qu na lp.
Hai nguyn nhn gy ra bi tp bo lc phn nh ln hai vn v m trong gio dc
hin nay Trung Quc, mt l vn nh hng nh gi ging dy; hai l vn t cht
gio vin. Ti cho rng y l hai vn then cht trong cng tc ci cch gio dc hin nay
Trung Quc gii quyt hng lot vn . Nhng hin nay mi trch nhim u cho
thi i hc, thi i hc tr thnh ti gy ra mi vn trong gio dc; v mi ci gi
l ci cch gio dc u ch l bnh mi ru c, hoc l au u cha - y l mt ch
rt ln, khng th mang ra bn lun y.
Nu con tr gp phi bi tp bo lc, nhng li khng ni vi ph huynh, khng tm
kim s gip t pha ph huynh, th vn cn tm nguyn nhn t pha ph huynh.

C mt hc sinh lp by v nghch ngm trong gi hc, b c gio pht chp bi kha


mi ln, cu b ny lin chp mi ln bi kha trong mt bui ti. Con tr th chu pht
cn hon l ni vi b m, y c th l do tr linh cm trc c thi ca b m. Nu
bnh thng gp chuyn g , b m khng t ra thng cm, thu hiu con tr, ph bnh tr
mt cch ty , tn sng mt cch m qung phong php ging dy ca nh trng, vy
th da vo trc gic ca mnh, tr s ngh rng, ni vi b m cng bng khng, khng
nhng khng gii quyt c vn , m c th cn b n mng, cht tru li m thm ru.
Con tr phi chu ng bi tp bo lc, mt bui ti tr phi chp xong mi ln bi kha,
ngy hm sau vn i hc bnh thng, dng nh khng c chuyn g xy ra, khng b
thiu ci g c. Thm ch c bc ph huynh sau khi bit c chuyn ny cn thy mng,
tng rng con mnh chp nhiu bi kha tc l c hc nhiu hon ngi khc. H khng
nhn thy con tr b tn thong bn trong, thm ch sut i vt thong khng bao gi
lnh c.
Bi tp bo lc c nh hng tiu cc n lng t tin, ch, phm cht o c ca tr
em. Tc dng xu ca n khng on gin nh mc tha mt chic o th hoi nng, n thm
mt ci bnh th qu no. N c th lm thay i c trng thi ca s vic, khin con tr mc
mt cn bnh mn tnh gi l chn hc, lm chng mt i ch tin th, nut chng tnh
sng to, xa i cm gic hnh phc ca chng, trong tnh bo lc thm ch cn c th
ph hoi o c ca chng. Chnh v th n khng phi l chuyn nh, m l tai nn gio
dc.
Mt iu khin ngi ta au lng l nhng tai nn ny ang ngy ngy xy ra trn
khp c nc. Ch cn ni chuyn vi cc em hc sinh cp bc ph thng v ph huynh ca
chng, s pht hin ra rng tai nn khng nhng nhiu, m nguyn nhn xy ra tai nn
cng rt a dng, thc s khin ngi ta phi hi hng.
Nhiu nm tr li y, tr em c gp bi tp bo lc hay khng, hon ton da vo s
may mn, xem tr gp phi nhng gio vin nh th no. Ch cn cc gio vin ny khng
thch bi tp bo lc cng l may mn lm ri.
Hng nm chnh ph Trung Quc rt ngun kinh ph khng l cho cc hot ng
nghin cu khoa hc gio dc. Cc trng s phm, vin nghin cu khoa hc gio dc
khng ngng trin khai cc ti nghin cu khoa hc, hin gi cc trng tiu hc v
trung hc cng nghin cu khoa hc, dng nh gii gio dc u ang chuyn tm
nghin cu cc vn . Ti sao li khng c ai quan tm n s vic c th, bc xc nh
vy?
Mt ngi bn thi trung hc ph thng ca ti l gio vin dy gii mt trng tiu
hc, tng t danh hiu nh gio u t cp quc gia ni rng, kinh nghim cng tc bao
nm ca ti cho thy, con tr vit ch mi, mi ch vit ba ln l hiu qu nht. Mt kinh
nghim on gin v hu hiu bit bao - ti cho rng y mi l thnh qu hc thut - nu
c ph bin rng ra, c nc s c bao nhiu hc sinh c gim bt gnh nng bi tp
v nh, thm ch t m tr nn thch hc. Dng nh n on gin n mc khng c
bt k hm lng k thut no, nhung trn thc t li bao hm mt h thng l lun gio
dc hc, tm l hc v khoa hc nhn thc rt hon thin. So vi nhng thnh qu nghin
cu khoa hc hon ton khng c quan h g vi cuc sng nh trng c in trong

nhng cun sch dy, kinh nghim ca nh gio u t ny tht on gin, bnh d, nhng li
gi tr bit bao. Ch tic rng, thnh qu khng c ph bin rng ri, ngi c hng
li qu t.
Cn c quan hnh chnh gio dc lun dng t tng hnh chnh qun l nh
trng, rt t khi xem xt n vic dng phng chm khoa hc gio dc phc v nh
trng. iu ny khin cho mt s bin php hnh chnh gio dc khng nhng khng t
c kt qu g, m cn tr thnh gnh nng mi cho gio vin v hc sinh.
Nm 2007 ti c trn bo thy ni rng mt c quan hnh chnh gio dc n cho
ra i phng n gim bt gnh nng cho hc sinh tiu hc, yu cu cp sch, ba l i
hc ca hc sinh tiu hc khng c vt qu ba kilgam. H a thng bo n nh
trng, ng thi c nhn vin xung cc trng kim tra. iu ny khin hc sinh
nh phi ngh cch i ph, trc ht l eo chic cp nng hai kilgam vo lp ri t
xung, sau li ra cng trng n ly mt chic ba l nng hai phy nm kilgam vo
na. Thc ra gim bt trng lng cp sch cho hc sinh l mt cch ni mang tnh v
von, cp sch y ch l mt s tng trng cho hc tp. Trng lng thc t ca cp
sch v gnh nng bi tp ca hc sinh c mt s mi lin h b ngoi, nhng khng c
ngha l tng ng, cn dng suy ngh v phng chm thc hin chng trnh
gim bt gnh nng, lm sao c th dng ci cn thc hin? Nu gio vin ch ngh
n vic lm th no bt p hc sinh dnh nhiu thi gian hn cho vic ngi gm sch
gio khoa, lm th no c th ko hc sinh t b cc hot ng khc v chi mi vo vic
hc, th khng th trnh khi hin tng gnh nng qu nng6. Cu ni ny ca Vasyl
Olexandrovych Sukhomlynsky cho chng ta thy ngun gc v phng n gii quyt vn
gnh nng ca hc sinh qu nng, ti sao khng suy ngh vn t y.
Ngn nga v chm dt hin tng bi tp bo lc cc mc khc nhau mi l
hnh ng gim bt gnh nng quan trng nht. Coi bi tp bo lc l tai nn, c th
khin cho ngi ta nhn thy sc ph hoi ca n, mi ngi cao cnh gic.
ngn chn v chm dt tnh trng tai nn lao ng xy ra cc ngnh ngh khc
nhau, chnh ph Trung Quc khng ngng xy dng v ban hnh cc tiu chun qun l
v thc thi nhng bin php tng ng nh khng c php khai man tai nn hm m,
ng thi s truy cu trch nhim ca nhng ngi c lin quan. Nhng hng ngy c
nc xy ra bao nhiu v tai nn bi tp bo lc, li vn c tn ti mt cch hp l, bnh
thng.
Ai s l ngi vch trn ra s vic ny, c bao nhiu ngi nghe thy ting rn r ca
hng triu tr em? Ni nh i mt cht, l n s ph hoi vnh vin lng nhit tnh v nim
hng th i vi hc tp ca rt nhiu hc sinh; nu ni nng hn, l n ang n mn v
bp mo tng lai ca dn tc v quc gia. Bao gi mi c th ban hnh mt b bin
php khoa hc nh th ny, cc em khng phi chu s bc hi ca bi tp bo lc?
Lu c bit
[Dng mt khi lng bi tp nng c nh c th tr vo bn gh. Hu qu ca vic
lm ny l trong lng tr s xy ra mt phn ng ha hc, s sinh ra mt cht gi l chn

hc.
iu m ngi ph huynh tt v ngi gio vin tt cn ch nht l trnh khng
tr gp k th chn ght ny, chnh v th iu h dc ton b cng sc lm l bo v
nim hng th hc tp cho con tr.
iu quan trng nht l bn thn ph huynh phi c nhn thc ng n v bi tp
bo lc, nu bn thng xuyn c thc, dy cng bo v nim say m hc tp ca con tr,
th ng nhin s c bin php i ph vi loi bi tp ny.
Ngn nga v chm dt hin tng bi tp bo lc cc mc khc nhau mi l
hnh ng gim bt gnh nng quan trng nht.]r2
KHNG PHI LI CA TR CHI IN T

Nu mt a tr chi u vo tr choi in t mt thi gian di khng chu thot ra,


n ni tr thnh bnh hon, l v thgi&i bn ngoi tr choi in t khin tr cm
thy v v, khng hp dn hoc t ti. Nu mt a tr v tr choi in t m l mt
tin ca mnh, th k c tr sng trong thi i khng c my tnh in t cng s c
nhng th khc cm d em. Ti tin rng ci khin ngi ta tr nn sa a khng phi l
bn thn tr choi in t, m l s trng tri trong tm hn, hoc thiu mt s t cht
no . Nhng ngi sa a trong tr choi in t k c khng c tr choi in t cng s
c nhng ci khc khin h ln su vo v khng th thot ra.
Nm mi tui hc lp by, Vin Vin bt u choi tr choi in t trong my tnh,
thng choi n mc qun n qun ng, mi ln n cui tun, choi mi ln bn, nm
ting ng h, n dp ngh h ngh ng, mi ln c th choi lin by, tm ting ng h.
Hai nm , tp ch m c b mua hu ht u lin quan n tr choi in t, ni chuyn
in thoi vi bn b, cng thng l nhng ni dung lin quan n tr choi in t.
C b choi in t l do ti xi gic.
Khi cn ang hc tiu hc Dim i, bn b Vin Vin cha r ln phong tro choi
in t, cng c th l do hi s gia nh c my tnh cha nhiu, c th do lc cc em
cn qu nh. C b bit chuyn ny nhng khng ho hng lm. n khi chuyn v Bc
Kinh hc trung hc c s, phong tro chi in t bt u r ln trong gii hc sinh. Mt
mt, qua li bn b Vin Vin bit tr chi in t rt th v, mt khc li nghe thy qu
nhiu li ph bnh, ch trch tr chi in t t pha bo ch, cc bc ph huynh v nh
trng. C th c b cng c phn bn khon, cm thy mu thun, nn khng ch ng
i chi. n hc k hai nm lp by, ti hi con gi rng, c phi trong lp con c bn
ang chi tr chi in t khng, nu con mun con cng c th chi. C b hi bt ng,
nhng ri vui v ng ngay, lp tc i mua a tr chi in t.
Suy ngh ca ti l, nu tr chi in t c th lm cho tr em say m n nh vy, chc
chn trong cng cha ng nim vui ln. Con tr cng cn phi chi g , ti mun con
gi ti c vui v, c c nim vui m mi giai on cn phi c. Bi hin nay tr em rt
t bn chi, tr chi cng ngho nn, n iu, nu khng c chuyn g th v cho chng

lm, chc chn chng s t thi gian vo vic xem ti vi. Th Vin Vin lng ph thi gian
vo vic choi in t, cn hon l c b chi u vo ti vi. C qu t chong trnh thch
hp vi c b, xem ti vi li hon ton l s tip nhn b ng, xem thng xuyn s khin
i no con ngi tr tr; tr choi in t li l s tham gia ch ng, trong qu trnh choi
mnh phi u t tr tu; hon na tr choi in t c th gip c b lm quen vi my tnh.
Mt vn khc na l, bn b cng trang la vi Vin Vin u ang choi, nu c b
khng choi, s thiu mt ch quan trng giao lu.
Cn v chuyn c b c nghin hay khng, khng phi l ti khng lo lng, nhung
khng mun v s nghn m b c ba n. Ni tm li l ti c lng tin, lng tin ny bt
ngun t s nhn thc ca ti i vi tr choi in t v nhng g m ti hiu v con gi.
Tr choi in t cng chnh l tr choi, khng phi l ma ty, v bn cht, n khng c
g khc nhng tr choi m chng ta choi hi nh, ch c iu tr choi ny th v hon, phc
tp hon. Th ngh m xem, c tr em no khng nghin tr choi? Hi nh chng ta cng
bn b choi nh trn hoc choi trn tm, thng xuyn mi choi n mc qun v nh n
com, qun i ng, mi cho n khi ngi ln n, li c chng ta v. Lc chng ta cng
khng mun gii tn, thm ch b n mt trn n mi chu v. Trong khi hin nay con em
chng ta khng th tm c nhiu bn b choi di sn khu chung c, nh phi
choi vi cc bn choi o trn my tnh. Chng cng s thng choi say sa n mc qun
thi gian, lun cm thy choi khng . Hai cch choi ny khng c g khc nhau.
Nim say m tr choi v con nghin bnh hon l hai trng thi khc nhau. Ti tin
rng hu ht ch l say m tr choi, ch c mt s t tr s pht trin thnh trng thi
nghin. Nghe ni Diu Minh7 cng thch choi game, ngoi ra cn c mt s thanh nin tr
tui rt thnh t trong s nghip v hc hnh cng thch choi game. Chnh v th khng
phi l bn thn tr choi in t c vn , m do con tr thiu kh nng lm ch mnh,
khin s vic tr nn ti t. y l mt quan nim m trc ht b m cn phi xc nh.
Nghin tr choi in t thc ra cn phn nh mt vn khc ca con tr nm ngoi
tr choi. Nu mt a tr chi u vo tr choi in t mt thi gian di khng chu thot
ra, n ni tr thnh bnh hon, l v th gii bn ngoi tr choi in t khin tr cm
thy v v, khng hp dn hoc t ti. Mt a tr nu v tr choi in t m l mt tin
ca mnh, th k c tr sng trong thi i khng c my tnh in t, cng s c nhng
th khc cm d tr. Ti tin rng ci khin ngi ta tr nn sa a khng phi l bn thn
tr choi in t, m l s trng tri trong tm hn, hoc thiu mt s t cht no .
Nhng ngi sa a trong tr choi in t k c khng c tr choi in t cng s c
nhng ci khc khin h ln su vo v khng th thot ra.
Trn thc t, tr choi in t tr thnh mt phn khng th thiu trong cuc sng
ca tr em ong i. Cho d ph huynh c thch hay khng, cui cng chng vn s choi,
chnh v th, trong vn c nn cho tr choi tr choi in t hay khng, v c bn ph
huynh khng cn phi a ra quyt sch na. Tro lu chung mun ngn cng khng
ngn c. Ci m ph huynh cn phi suy ngh l lm th no tr va c choi in
t li va bit cch lm ch mnh, lm th no mi c th va c vui v, va c
trng thnh?

Tht l vn s khi u nan. Sau khi Vin Vin bt u choi in t, cng ging nh
nhng a tr khc, c b rt say m. Gn nh khng c thi gian c sch, n gi luyn
n nh cng khng mun tt my, vn c mun choi tip; gi c b n com, mi cho n
khi ti v ng x n xong ht, com ngui ht ri vn khng chu ra. Nhng biu hin ny
ca c b khin ti cng st rut, nhc vi ln, nhng sau khi pht hin thy khng n thua
g, ti ni vi con rng nn sp xp hp l thi gian, lm ht nhng vic cn phi lm, sau
khng ni g na. My ln con ra n com, chng ti u n xong, bn n cng dn ri,
ti ni vi rng com trong bp, mun n th t i m hm nng. Khi ni nhng iu ny
ti vn t ra vui v, khng h t trch mc.
Trong lng cng st rut li cng khng th hm hm qut mng con, cng phi ng
v pha con, tuyt i khng c ng v pha i lp vi con. Chng ti thng vui v
hi con gi mt s chuyn lin quan n tr choi in t, chia s vi con mt cch chn
thnh nim vui khi con choi; l Noel chng ti cn tng c b a tr choi mi. Ti bit can
thip s ch khin c b choi cng v hon, ci m c b cn l phi hc c cch lm
ch bn thn. Chnh v th ti c kin nhn c b tri nghim cc cm gic khc nhau
trong qu trnh t mnh phn b thi gian.
V bnh thng Vin Vin ni tr trong trng, ch n cui tun mi v nh luyn
n nh. Ngy th nht lm bi tp xong c b lin choi in t, choi qun ht tri t,
qun luyn n nh, lin ni ngy th hai s luyn thm mt lc. Ngy th hai n khi buc
phi tt my mi nh ra, li qun luyn n nh, th l nh phi i n tun sau
luyn. Lc ny c b cng t ra y ny - y thc ra l thi im bt u t iu chnh ca
mt a tr. Tun th hai qu nhin c nh luyn, nhng thi gian rt ngn, kt qu n
nh c gio hc, choi rt t, lc ra khi nh c gio, c b t ra rt ru r, ni xem ra phi c
gng luyn cho tt. Ti khng trch con, ch ha theo ni, c gng luyn cho tt.
Tip sau , v c bn Vin Vin c th dnh thi gian cho vic luyn n nh trc
kia. c thi gian choi in t, c b ch nhiu hn n nng sut cng vic. ng
nhin cng c lc ti phm, thnh thong c mt, hai ngy phn b thi gian rt t, nhng
ti vn khng gy xung t vi con, c lc bnh tnh ni vi c b chuyn ny, a ra nim
mong mi ca ti.
Thi gian mi bt u chi in t, cng c mt s nh hng n thnh tch hc tp
ca c b, nhng ti tin rng, con tr phi c chi; tin rng trong lng con gi mnh bit
rt r hc v chi ci no quan trng hn, ch cn ti khng can thip linh tinh, khng cu
nhu, chc chn c b s dn dn iu chnh c mnh. Hn na, cng cha n gn thi
gian thi i hc, thnh tch ca c b ln xung mt cht cng khng c g ng ngi. Ch
cn khng tr chi in t xung t vi vic hc, khng c b mt hng th i vi
vic hc, ti tin rng lc cn phi hc chc chn c b s bit cch hc mt cch chuyn tm.
Hn mt nm sau khi chi in t, Vin Vin vn rt say m nhng tr chi ny,
nhng dn dn c b hc c cch t kim sot mnh, lm ht nhng vic cn phi
lm, hn na nng sut cng cao hn - ti cho rng, y l thu hoch quan trng nht ca
c b, quan trng hn c vic ch n thun l thi c im cao.
Nhng nm trung hc c s, Vin Vin ch chi tr chi in t trong my tnh, khng

choi game Online. Sau khi ln lp chn, vic hc hnh tr nn cng thng hon. Mt ngy n
ca nm lp chn, c b cho tt c cc a in t vo mt hp giy, ni trc khi thi vo
cp ba s khng choi na. Ti khng ni g, mc d y l hnh ng m ti mong ch t
lu, nhng ti khng t ra xc ng, cng khng khen ngi con, ch t ra ng tnh, gip
con vui v dng bng dnh dn hp giy li, t di gm ging.
Sau khi k thi vo cp ba kt thc, ng l Vin Vin t ra rt nhiu k hoch: c tiu
thuyt, luyn ch, luyn n. Nhng sau khi hp ng a tr choi in t c m ra, c
b li dnh nhiu thi gian nht cho vic choi in t, kt qu k hoch ban u v c bn
khng c thc hin.
Mc d ti thy hoi tic v con gi lng ph thi gian nh vy, nhng cng khng ni
g. Ti ngh k thi vo cp ba gy p lc ln cho con tr, tip sau li l giai on hc
cp ba cn cng thng hn, chnh v vy k ngh ny nn cho c b chi tho thch, ti
sao ti li phi bt con ti hc trong k ngh ch.
Ch khi k ngh kt thc, ti c mt cuc chuyn tr vi Vin Vin, n li k hoch
t ra lc u h, hi con c cm thy chi tr chi in t lng ph thi gian hay khng, s
ph v hon ton k hoch ca mt ngi hay khng. Ti li phn tch vi con rng, qu
thi gian ch c nh vy, lm vic ny s khng th lm c vic khc. Ba nm hc cp ba
ti l ba nm quan trng nht trong cuc i con ngi, chnh v th chng ta nn s dng
tt ba nm ny, y thc ra cng l tng lai c iu kin chi tt hn.
Mt k ngh tri qua, thy mnh khng thc hin c theo khoch, Vin Vin cng
t ra rt hng ht, hn na cn nghin chi in t cng vi i kh nhiu, lc ny c b
hiu c li ca b m, khng ci li ti na. Ni ln trung hc ph thng chc chn
hc hnh s rt bn, nn s phi chi t thi. ng l c b ni l lm, ln trung hc ph
thng c b c chi my ln, chng ti cng khng ni g. n nm lp mi mt, Vin
Vin lin cho tt c cc a in t vo hp, ni thi i hc xong s chi. Hai nm sau
khng ng g n tr chi in t na.
i n khi k thi i hc kt thc, hu ht thi gian Vin Vin dnh cho vic c sch,
xem a, ln mng Chat vi bn b, i chi cng bn b. Thnh thong c chi in t mt
lt, l nhng tr chi mi mn c ca bn b. Hp giy cng khng m ra na, c l
c b thy nhng tr chi qu c hoc qu tr con. Hin gi trong trng i hc,
ngoi vic hc tp cng thng, Vin Vin cn tham gia hai cu lc b, khng b b vic c
sch, cuc sng rt phong ph cng rt bn rn, nghe ni thi gian ln mng chat vi bn
cng rt t. Thnh thong cng c chi in t, nhng nu bt c b chi in t trin min,
c cng khng chu.
C th c ph huynh s ni, con ch t gic, lc no khng nn chi s khng chi na.
Con ti nu qu thc m th lng nh vy, n s khng chu lm g c, mi mi khng bao
gi chu dng li.
Gi thit ny s khng thnh lp.
S d s th lng ca cc bc ph huynh ny khng c tc dng. Nguyn nhn th

nht l bnh thng b m quen vi vic qun con tr trong rt nhiu chuyn, ch ring
chuyn choi in t khng bit ni bao nhiu ln, xy ra bao nhiu cuc xung t. Vy
th mt ngy no t nhin bn th lng (thc ra ch yu l np mt gc lm trinh
thm), ong nhin l tr s choi cho tht ri. t nhin vng ch nh, g khng vc
niu tm hay sao; cnh st ngh vic ht, k trm khng honh hnh hay sao? Tt nht gia
b m v con khng nn hnh thnh nn mi quan h qun thc v b qun thc ny, thi
gian thit lp mi quan h ny cng di, cng vng chi, tnh t gic ca tr s cng km.
Nguyn nhn th hai l ph huynh thiu kin nhn, ch mong mnh va thay i, con
tr cng s thnh anh hng ngay, ch cn my ngy l mi chuyn s tt p; nu trong mt
thi gian con tr khng chu thay i, ph huynh s khng chu ni na. Tt xu cng l
bnh, bnh n nh ni , bnh i nh ko t8. Ch cn mt mt ngy l c th nhim
tt xu, nhng sa c th s phi mt ba ngy, hung chi tr nhim tt xu trong my
nm, lm sao bn th lng ba ngy l tr thay i ngay c.
Ging nh cch v von ca hc gi o Hnh Tri, c ngi bt u tip nhn mt quan
nim, bit chim chc s pht trin tt hon trong mi trng t nhin, lin kim mt t hoa
c, cnh cy t vo lng chim, tng lm nh vy chnh l to mi trng t nhin cho
chim. Ti sao li khng m lng chim ra? B m mun sa mt tt xu no ca con, th
nht phi c thnh , th hai phi c lng kin nhn.
Cn c mt s ph huynh, bnh thng qun con rt cht, khng cho ln mng
Internet, n khi tr t c im cao hoc lm tt mt vic g , thy vui qu, b m lin
ly vic cho tr ln mng hoc ln mng qu gi lm phn thng - mt mt ph huynh rt
cm hn game Online, mt mt li coi vic ln mng Internet l phn thng tng cho
con. V nhng th c coi l phn thng, lm sao c th l xu c - v th l con
tr b o ln trong nhn thc, nim hng th choi game ca chng cng c kch
thch mnh hon.
Ti thng ngh, s vic c th lm ngc li, coi ln mng l nhim v hoc bin
php trng pht, ch khng nn coi l phn thng tng cho tr, phi chng s t
c hiu qu khng ch tt hon? V d, con tr rt thch choi in t, vy th mi ln con
tr lm sai mt chuyn g , b m lin ni s trng pht tr, ln mng i, buc phi choi
mi ting ng h, khng s pht tip mi ting na, cho n khi no tr mt qu
xin tha. Nh th, dn dn tr s cm thy ln mng khng cn l mt th vui, m l mt s
trng pht. Nhiu ln nh vy, c th s khin tr ny sinh tm l i nghch vi mng
Internet.
Hin nay game Online dng nh tr thnh mt vn x hi, cc c quan chuyn
cai nghin mng Internet ang mc ln nh nm. C bnh vin m dch v cha tr bnh
nghin mng Internet, coi con tr nh bnh nhn bnh thng v phi nm vin, iu tr
bng phng php ung thuc, tim. Cng c ni t chc trng qun s hoc tri hun
luyn, khng thiu th on no - y thc s l phng php au u cha .
Tiu chun cha nghin thnh cng m cc c quan ny tuyn truyn l mt tiu
chun nh th no? Rt cc l game ch khng phi l ma ty, h theo di nhng a
tr ny bao nhiu thi gian, nhng a tr ny sau ny th no? Nhng c quan hoc sn

phm ny khin b m phi mt tin oan cn l chuyn nh, nghim trng hon l khng
nhng khng gii quyt c vn g, m cn gy tn thong cho con tr.
Nm 2007 bo ch phanh phui v vic trng i ng Phong ca T Xuyn tuyn
truyn c th gip tr cai c chng nghin Internet. Nhng n u phi l trng hc,
m chng khc g mt l gch en. Nhn vin c t cht thp, hnh vi gio dc khin
ngi ta v cng phn n; gio vin ca h ty nh chi, s nhc hc sinh, bin nh
trng thnh tri tp trung, cui cng buc hc sinh phi nhy lu t t. N khng nhng
gy tn thng v mt th xc cho con tr, m cn lm tn thong v mt tinh thn. S
vic ny c tnh cht hon ton ging vi v vic l gch en9 m bo ch phanh phui thi
im , cui cng cng vn b lm ng cho qua chuyn, khng thy ngi no b x pht.
S th ny, c th l do nhng ngi b hi ny u l cc thiu nin h hng, h
khng th c ngi khc cm thng, thng xt nh cc cng nhn ng thng trong
l gch en.
C ngi nng v vic l gch en ln tm cao ca an ninh quc gia, nhng khng c
ai pht hin ra nhng hnh vi nh trng i ng Phng mi l s kin an ninh quc
gia thc s - s ngu dt ca b m, hnh vi bo lc ca gio vin gieo mm th hn
trong lng con tr, tm l ca chng b bp mo. Nhng a tr hc t trng ny ra ngy
cng m mnh vo game Online, v cn c em th s git v hiu trng - y mi l
qu bom hn gi, thc s khin ngi ta phi lo lng.
B m tuyt i khng nn nh d c tin vo cc qung co cha tr bnh nghin game
Online, ci gi l nghin mng Internet l mt vn gio dc, khng th gii quyt b
ni nh vy.
Chng ta thng xuyn c c nhng bi bo ni v thanh thiu nin say sa vi tr
chi in t khng th dt ra c. Nhn t b ngoi vn u nm thanh thiu nin v
cc tr game, nhng qua mi bi bo u c th nhn thy hoc cm nhn thy nhng
khim khuyt trong gio dc gia nh. Cc hnh ng tch cc m rt nhiu bc ph
huynh p dng cho thy h ht lng vi con ci bit bao, ch tic rng cc bin php ny
cha y yu t phn gio dc, phn khoa hc - tc l nhng hnh vi phn gio dc, phn
khoa hc ny khng nhng khin s c gng ca b m khng t c kt qu g (cng
lm ch t c hiu qu tm thi, b ngoi), li cn khin tr cng ln cng su.
Ti cho rng, mun gii quyt mt cch cn bn vn nghin mng Internet ca tr,
ch c th bt u t gio dc gia nh. i hi b m phi thay i phng chm gio dc
v phng php gio dc ca mnh mt cch cn bn. Khng c s thay i ca b m, s
khng th c s ci thin ca con tr.
Mt l b m phi c thi ng n vi game Online, bnh thn tip nhn n ch l
mt tr chi ca con tr, l mt phng thc vui chi gii tr. Khng nn tr cm thy c
ti hoc y ny khi chi game, khng nn thi ca bn kch ng tm l i nghch
tr. Tm l i nghch ch khin tr cng ham chi hn.
Hai l tr c hot ng c sch ngoi gi hc phong ph. Cho d l tr em hay
ngi ln, bt k s bung th no u c lin quan vi s trng tri trong tm hn v suy

i trong o c. Ch nhng a tr c tinh thn trng rng, game Online mi bin


thnh liu thuc phin. Hot ng c sch ngoi gi phong ph s khin th gii tinh thn
ca tr tr nn phong ph, chng s tr thnh nhng a tr thng minh hon, l tr hon,
hnh thnh nn thc o c tt hon, sc mnh d di ca n s chim lnh mt trn,
khng li nhiu khng gian cho game. Mt a tr ngay t nh c thi quen c sch
tt, i vi tr, hot ng c sch c sc hp dn v cng, s lm chng th vi game.
Ba l tr hc c cch t qun l mnh. y l iu then cht, cng l iu kh
nht. Hu ht nhng a tr nghin game Online, c im chung ca b m chng l
thng xuyn i qun con tr, khng ngng a ra nhng yu cu mang tnh hn ch i
vi tr. Mc ch ca h cng l mun cho tr hc c cch t qun l mnh, lin
thng xuyn ni vi tr rng con nn nh th ny, nh th kia. Nhn nhng iu m b
m sp xp cho con, ng l rt tt, rt hp l. Chnh v b m tin rng nhng ci m mnh
sp xp s bin thnh s sp xp ca tr, chnh v th khng ngng nhc nh n lc lm
vic ny ri, n lc lm vic kia ri. Thc t l, nu bn gnh vc ht mi s qun l, lm
sao con tr cn c hi no hc cch t qun l mnh na.
Bn l trong cc hnh ng, li ni c th nn vn dng nhiu li t duy theo chiu
ngc, v d trn ti ni n, coi ln mng l nhim v hoc bin php trng pht,
ch khng phi l bin php khen thng vn dng. y c coi l mt k xo nh.
My iu trn rt d hiu. Trong qu trnh thao tc c th, ph huynh cn lu my
im sau:
Mi cu ni, mi hnh ng ca bn s nh hng n hiu qu ca phng php. V
d, bn mun con c nhiu sch ngoi gi hc, lin ko tr ra khi my tnh, nht vo tay
tr mt quyn sch, ni vi tr rng phi c sch nhiu, chi game t - lm nh th thc ra
cng ph hoi nim hng th c sch ca tr hn, cng khin tr ham chi game hn. Cn
c nhng bc ph huynh nng lng mun con hc c cch t qun l mnh, quy nh
nghim khc thi gian hc tp v ngh ngi ca tr, c bit l thi gian chi game, n khi
tr sp xp khng n, lin ph bnh tr khng bit t qun l mnh - nh th s cp i c
hi tr hc cch t qun l mnh. Nu ch qun cht con tr, bn hon ton c th
lm nh vy, v thc hin cng rt n gin; nu mun gio dc tr, tr hc c cch
t qun l mnh, th b m phi ng no rt nhiu.
B m nn c gng ngn tr ang trong tui v thnh nin chi nhng tr game y
yu t bo lc v tnh dc. ng thi nh hng ng cho tr, tr la chn mt s tr
chi c ni dung lnh mnh. Bo lc v tnh dc khng phi l thuc tnh bn cht ca
game, ging nh c nhng loi sch v cng cha y ni dung bo lc v tnh dc, nhng
y khng phi l thuc tnh bn cht ca sch v. Chng ta khng cho php tr c nhng
cun sch c ni dung xu, nhng khng th v th m khng cho tr c sch.
Lu c bit
[Can thip s ch khin con tr chi game cng v hn, ci m tr cn l phi hc
c cch lm ch bn thn. B m cn c kin nhn tr tri nghim cc cm gic
khc nhau trong qu trnh t mnh phn b thi gian.

Tt nht gia b m v con khng nn hnh thnh nn mi quan h qun thc v b


qun thc ny, thi gian thit lp mi quan h ny cng di, cng vng chi, tnh t gic
ca tr s cng km.
Khi tr t c im cao hoc lm tt mt vic g , b m vui qu, lin ly vic cho
tr ln mng hoc ln mng qu gi lm phn thng - mt mt ph huynh rt cm hn
game Online, mt mt li coi vic ln mng Internet l phn thng tng cho con. V
nhng th c coi l phn thng lm sao c th l xu c - v th l con tr b
o ln trong nhn thc, nim hng th choi game ca chng cng b kch thch mnh hon.
Mi ln con tr lm sai mt chuyn g , b m lin ni s trng pht tr, ln mng i,
buc phi choi mi ting ng h, khng s pht tip mi ting na, cho n khi
no tr mt qu xin tha. Nh th, dn dn tr s cm thy ln mng khng cn l mt th
vui, m l mt s trng pht. Nhiu ln nh vy, c th s khin tr ny sinh tm l i
nghch vi mng Internet.]r2
"BNH TNG NG TR EM" L MT LI D i TR
[Bng im chn on bnh tng ng, ci lin quan n s phn v sc khe ca
hng triu tr em ny ra i nh th no, ai lp ra n, n c kim nghim v
lun chng nh th no? Ci th th thin, ngu xun ny li c coi l cng c kim tra
ch yu s dng cho tr em. N u ch l mt bng im, m thc s l ci by chn
on.
Chnh v vy nguyn nhn gy bnh thc s ca bnh tng ng l hai sai lm m
ngi ln mc phi: quan nim sai lm v tr em v phong php gio dc sai lm.]r2
Vi nm gn y, bnh tng ng tr em dng nh tr thnh mt cn bnh
ph bin. Ch ring xung quanh ti, c khng t tr t nhin li mc cn bnh ny,
trong c mt s em bt u ung thuc cha bnh.
Tuy nhin, r rng l ti c nhn thy xut x ca cc triu chng nhng a
tr ny - b m chng hoc l qu nghim khc hoc l qu nung chiu, phong php gio
dc bc l r nhng sai lm. Chnh v nhng sai lm ny, gy sc p tm l cc ln cho
tr. Cc triu chng con tr gn nh u l nhng biu hin ca s phn khng phong
php gio dc khng ng cch. ng thi, ti khng nhn thy a tr no ch da vo
vic ung thuc m cha khi bnh tng ng, ngc li, c khng t tr sau khi ung
thuc cng ngy cng ging bnh nhn, bnh tnh ngy cng nng hon.
Cm t bnh tng ng tr em ngy cng ging nh mt ci gai m vo ti, thi
thc ti phi quan tm n vn ny.
My nm trc ti c tip xc vi mt em hc sinh nam mt trng tiu hc. Lc
cu b ny ang hc lp hai, b coi l mc chng bnh tng ng nng.
Trc y cu b ny hc mt trng tiu hc khc, ngay t khi hc lp mt bt
u t ra khng yn phn. lp th chy lung tung khp lp, khng ai qun c cu, lp

hc thng xuyn b cu lm cho no lon, khin gio vin khng th ging bi. Cu lun
tn cng bn b mt cch v c, t n mc n u bn vo bn cu, chm hng mui vo
bn. Cn nhng chuyn co cu bn b try da xc tht l chuyn thng ngy. S vic ny
vp phi s phn i ca rt nhiu ph huynh, trng tiu hc u tin thc s khng
c cch no khc, yu cu cu phi chuyn trng. Ln lp hai cu lin b chuyn n
trng tiu hc hin nay.
Nhng sau khi chuyn trng tnh hnh vn khng c g thay i, trng hc mi cng
khng c bin php no, nh phi cho ngi nh cu b i hc cng cu. Hng ngy b
ni cu b theo st cu nh hnh vi bng, khng ri na bc. Trn lp ngi cng bn vi
cu, n cht khng cho cu ng dy gy mt trt t; ht gi tm cht tay cu ng hnh
lang, khng cho cu choi vi bn b cng lp, s cu gy chuyn vi bn. trng cu b
ny rt ni ting, ngay c hiu trng cng rt ru r, khng bit phi lm g vi cu.
Ln u tin ti gp cu b ny l ngoi hnh lang lp hc, sau khi n gi gii lao,
cc bn u tm nm tm ba tung tng vui a. Ch c cu, hai tay b b ni km cht,
khng c lm g c. Nhn cu lc no nh cng mun giy ra, nhng li khng giy c;
nh mt nhn bn b va t ra thm mun li va t ra bt lc, km c s i ch, ging
nh mt t nhn nh.
C gio ch nhim lp cu b ni mt cch qu quyt rng hc sinh ny mc bnh tng
ng, c ni vi ti rng, ngi nh cu b a cu n khoa tm thn ca bnh vin
khm bnh v c bc s chn on nh vy. Bc s yu cu cu phi ung thuc, ng
thi ni t nht phi ung ba nm. Cu ung c ba thng, khng c kt qu g, v thuc
li rt t, c l ng b ni cu suy ngh n vn kinh t nn cho cu ngng ung
thuc. Hai ng b ch c mt ngi c long hu.
Sau khi ni chuyn vi cu on gin vi b ni ca cu b, khng hiu sao, trc gic
mch bo ti rng cu b ny hon ton l mt a tr bnh thng. Sau khi tm hiu mt
cht v hon cnh gia nh cu, v c bn ti c th khng nh c rng, nguyn nhn
gy bnh chnh l vn gio dc gia nh ca cu.
B m cu b sng chung vi nhau khi cha kt hn, sau khi cu cho i h lin chia
tay. M cu b l mt c gi ngi min Nam i lm thu, sau khi quay li min Nam th
khng c tin tc g na; b cu khng bit lang thang u, khng cho gia nh bit a ch,
na nm hoc mt nm mi v nh mt ln, khng h quan tm n con. ng ni cu b l
ngi tnh tnh nng ny, nm xa thng xuyn nh chi con trai, hin gi li p dng
phng php dy d con trai vo gio dc chu, c bit l thng xuyn trt ln u
chu s bt mn ca mnh i vi con trai. B ni cu th sut ngy lm thay cho chu tt
c mi vic, ng thi li mun sm gt hi c thnh qu, ch mun nui dy chu nn
ngi, b p li nhng ni xu h m con trai em li cho gia nh, chnh v th sut
ngy yu cu cu b phi nh th ny nh th kia, cn thng xuyn qu trch cu.
a tr ln ln trong mi trng hoang di ny, lm sao c th khng l mt ngi
rng? Nhn thy cu b nh nh vy m phi sng nh mt k xu v ti phm, ti rt
lo, cm thy nu khng ngh cch ci thin, tng lai cu ch c th c hai ni i, nh t
hoc bnh vin tm thn. V th l ti lin tin hnh cng tc tr liu tm l ko di gn mt

nm cho cu.
Nhng ti khng lm cng tc t tng trc tip cho cu b, m bt u t vic xa
b ngun gc cn bnh, tp trung cng sc vo vic ci thin mi trng sng cho cu b.
Ngi gim h v nui dng cu b l ng b ni cu, chnh v th i tng cng tc ch
yu ca ti cng l hai c gi ny. Thi gian u, ti thng xuyn ni chuyn vi hai c,
sau nh k tip xc vi hai c. Thc ra mc ch ca ti rt on gin, l yu cu h
khng nh chi chu, tn trng chu, khng gy sc p cho chu. Yu cu nhn th rt on
gin, nhung thc t l hai c gi ny rt kh thc hin c, h quen vi phong php
gio dc trc y. Ti ni i ni li rt nhiu ln vi h, h hiu rng phong php
gio dc th bo c mi lin h nhn qu vi hnh vi gio dc tr, ng thi bng hnh thc
quy tc a ra mt s nguyn tc hnh vi c bn. ng thi hng dn t m cho h cch
gn gi vi con tr, ni chuyn vi con tr nh th no.
Thay i ngi ln kh khn hn nhiu so vi vic thay i tr em, nhng nu khng
thay i ngi ln, con tr s khng th thay i. Trong c qu trnh, ti c bit ch n
vic nm bt tinh thn ca h, trc ht l h chp nhn ti, khng c thnh kin vi
ti, tip l chp nhn quan im ca ti. Dn dn hai c bt u tin tng ti, cng vi
cng vic m ti lm, cui cng khin h tin rng phng php gio dc ca mnh c
mi quan h nhn qu tt yu vi vn ca con tr, dn dn thay i quan nim gio dc,
t b phng php th bo ban u, khng cn chi nh chu na, sau cu b c s
thay i rt ln.
ng thi, ti cng thng xuyn tm n c gio ch nhim ca cu b, c gng lm
thay i cch nhn ca c gio ch nhim i vi cu b, c ch nhim tin rng cu
khng c bnh m l mt a tr bnh thng. Ti v c gio ch nhim cng nhau ngh
cch, cu b c lm mt s vic cho lp, gip cu cm thy mnh l mt ngi c ch,
gt hi c nhiu thnh cng, to nn s khch l v khng nh i vi cu. Khi c gio
ch nhim khng nhn cu vi nh mt khc l na, cc bn cng lp cu b cng bt u
thay i thi .
Ti cng c my ln ni chuyn vi cu b ny, ni dung ca cc cuc ni chuyn
gia ti v cu b ch yu l phim hot hnh v v tranh, bi cu thch hai th ny; ngoi ra
cn k chuyn. Ti cn mi cu v b ni cu n nh ti chi, ng thi dn tranh m cu
v ln tng nh ti. Ch cn n nh ti, ti lin cu b cm thy mnh l mt a tr
ht sc bnh thng, tinh thn cu vui v v thoi mi. C nh th, sau vi ln ni
chuyn, gn gi vi ti, cu b khng nhng khng cn t v i ch, m thm ch cn t
ra da dm v mt tnh cm. Khi ti tin rng gia ti v cu b xy dng c mi quan
h thn thin, tin tng, ti lin la chn thi im thch hp v a ra yu cu khng
c nh bn, trong gi hc khng c ri khi ch ngi. Khi chp nhn kin ca ti,
cu b khng h t ra min cng, nh mt cu l r v vui v v hnh phc.
Cng tc ca ti t c hiu qu rt r rt. Bn thng sau, cu b khng cn cn
ngi i hc cng na, cu bt u lm ch c mnh, khng ch ng tn cng ngi
khc na. Mt nm sau, cu b khng cn nh nhau na. Mc d cu b khe hn ngi
khc, nhng dng nh cu c thc n trnh xung t hn cc em hc sinh khc. C hai
ln c hc sinh khc nh cu, cu li c th ngi thp xung t m cht u.

Ti phn tch sc chu ng ca cu b c th bt ngun t vic cu rt trn trng


mnh l mt a tr bnh thng, ch khng phi l mt a tr b bnh; k c thnh
thong b nh, cng cn tt hcm so vi vic b ngi khc nhn mnh bng nh mt khc.
Hin nay cu b ny sp ln lp nm, thnh tch hc tp mc trung bnh, trong cc
phng din khc nh k lut u hon ton bnh thng. i tay nh ca cu cng khng
b ngi khc km kp na, cu c c t do, c c bn b thc s.
Cu b mc bnh tng ng nng ny c cha khi nh vy, iu ny khin ti
cng nghi ng v bnh tng ng.
Ma h nm 2007, mt trong nhng t bo ln ca Trung Quc -bo Thanh nin
Trung Quc ng ti bi bo c tn Ma h, s tr mc bnh tng ng n khm bnh
tng 30% ca nh bo Triu Tn Bi. Bi vit trch li ca gio s Trnh Ngh - Ch
nhim khoa tm thn tr em bnh vin An nh Bc Kinh: Hin nay t l pht bnh ca tr
em mc chng tng ng Bc Kinh ln ti 4%-5%. Ngy 7-10-2007, cng trn t bo
ny cn c mt bi vit ca tc gi Chu Chu ni rng: Theo kt qu iu tra ng tin cy,
hin nay t l mc bnh tng ng tr em Trung Quc ln ti 4,3190-5,83%. Theo t l
ny, c tnh c nc c gn hai triu tr em mc bnh. Ti li ln mng Internet tm mt
s ti liu, ni rng vi nm gn y cc nc trn th gii u c s liu thng k v s tr
em mc bnh tng ng, chim khong t 4%-i4%, v d t l pht bnh ca M l
io%-20%, c mt s quc gia thm ch con s thng k ln ti 40% - t l pht bnh ca
bnh g m li cao nh vy, bnh truyn nhim cng khng n ni nh th. Cn bnh
chung mang tnh ton cu xy ra trn din rng ny rt cc l mt loi bnh nh th no?
Lc ny ti c c hai cun sch, mt cun l Ngi pht minh bnh tt ca Jorg
Blech - nh khoa hc t nhin, phng vin ni ting ca c; mt cun na l Li ni di
trm nm ca phng vin ni ting ngi M Randall Fitzgerald, hai cun sch ny u
dng nhng ti liu tng tn, xc thc v cch phn tch trit , vch trn ra nhng ci
by v mn ti xut hin trong y hc hin i. H u t ra nghi ng i vi bnh tng
ng tr em, cho rng y l mt loi bnh b thi phng mt cch v c.
Sau khi c xong hai cun sch ny, ti li ln mng Internet v tra cu mt s ti liu,
ng thi c li tc phm gio dc ca nh gio dc hc, tin s tm thn hc ni ting
ngi Italia Maria Montessori, tng hp tt c cc ti liu li, v c bn c th c c
mt nhn thc r rng - c l khng th ni mt cch tuyt i rng cn bnh tng ng
ny khng tn ti, bi cho n nay n vn l mt chuyn vn treo cha c gii
quyt; nhng vi khi nim chn on hin nay, n khng chn thc. Hin nay nhng li
chn on i vi cn bnh ny v l nh vic kt lun tt c nhng ngi ho vi ting u
l bnh nhn mc bnh ung th phi - xt v ngha ny, bnh tng ng tr em l mt
li di tr.
1. T cch thay i tn gi nh gi s ba t cn bnh
S pht trin ca y hc hin i khin ngi ta rt mun dng y hc gii thch tt
c cc hin tng mun ci thin v cha tr. T xa n nay s khng ngoan ca tr em
khin rt nhiu ngi au u, v th l vn ny lin lt vo tm quan st ca cc bc
s. Ngay t nm 1845, bc s tm thn ngi c Heinrich Hoffmann vit tc phm

Peter tc ri, miu t mt a tr qu mc hiu ng, iu ny nhc nh ngi ta quan


tm n hin tng hiu ng, bt an tr em. Mt th k sau, nm 1947, c chuyn gia d
on rng mt s tr em hot ng qu l do s tn thong no gy nn, v th t
tn cho hin tng ny l hi chng tn thong no. Do cch nh ngha ny khng
gii thch nhng biu hin hiu ng nhng tr m i no cha bao gi b tn thong,
thuyt tn thong no khng c thnh lp, lin c ngi a ra y l kt qu ca
vic no b tn thong nh. Tuy nhin, thuyt no b tn thong nh khng tm thy
trong qu trnh kim tra sinh l rt nhiu tr em, trong qu trnh trng thnh cng
khng c du vt g, cch t tn ny cng khng kh thi. V th l mi ngi lin b i
no v ra cch gi tr ngi chc nng hnh vi - tn gi ny trnh i s bt tin do
khng tm c nguyn nhn gy bnh, dng chnh nhng biu hin t tn. Do tn
gi ny c khi nim qu m h, nn b C quan qun l an ton thc phm v dc
phm M nghim cm. Nhng hnh vi khng ngoan tr em c gii y hc nhn nh
l mt cn bnh cn phi cha tr. Nm 1962, mt hi ngh cng tc khoa hc thn kinh tr
em quc t quyt nh trc khi cn bnh ny c lm r, tm thi t tn l ri lon
chc nng no nh (Minimal Brain Dysunction, gi tt l MBD). Nm 1980, trong cun s
tay chn on v thng k tr ngi tm thn do M cng b, t tn cho bnh ny l Tr
ngi thiu ch (Attention Deficit Disorder, gi tt l ADD). Cui cng, nm 1987, bc s
khoa tm thn ca M pht minh ra cch gi ph bin nht hin nay Chng tng ng
thiu ch (Attention Deicit - Hyperactivity Disorder, gi tt l ADHD)io.
Nhng din bin ca tn gi ny thc hin c hai mc ch, th nht l thot
khi nhng tr ngi trong chn on hc; th hai l tr thnh mt cn bnh ph bin.
Do bn thn cn bnh vn cn nm trong d on, lm th no chn on tr
thnh mt vn . Nhng thc t l, rt nhiu tr em b chn on l mc bnh tng ng
thiu ch (ADHD). Vy th, chng ta hy xem xem cn bnh ny c chn on nh
th no.
2. S thiu suy ngh v gin om trong chn on
Qua cc ti liu c th thy, vic kim tra bnh tng ng v c bn u l nhng
phn on v mt ch quan, c rt t cn c khch quan. C bc s cng s kim tra thn
kinh no v xt nghim ch s sinh ha, nhng nhng iu ny khng c ngha g nhiu
i vi hu ht nhng tr em khng c biu hin g r nt v mt sc khe, hn na mi
quan h gia cc ch s sinh ha v s hnh thnh bnh tt cng ch l d on, khng c
ngha chn on lm sng thit thc.
Ti hi ph huynh ca mt s em b chn on l mc bnh tng ng, c c ngi
Trung Quc v ngi nc ngoi. Phng php chn on gn ging nhau, ch yu l bc
s hi ph huynh cc vn , ni chuyn vi tr, ng thi quan st hnh vi ca tr; ngoi ra
cn s dng bng im chn on, cn c vo s im c c, phn on tr c mc
chng tng ng hay khng.
Ba bng im di y c nhiu bnh vin trong nc v cc website y t nh
website Sc khe tr em Trung Quc, vvebsite Nui con Trung Hoa... s dng. ni r vn
, xin hy tha li cho ti lit k di dng ra y.

Bng im hnh vi ca tr mc bnh tng ng ca trng i hc Cornell


M (mi cu da vo mc khc nhau v cho im t o n 10, bng di
cng ging nh vy).
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Hot ng qu nhiu, khng ngh pht no ()


Hot ng hung phn, d phn khch ()
Gy s v&i cc tr khc ( )
Lm vic khng th c u c cui ()
ng ngi khng yn ()
Khng tp trung ch , d phn tm ()
i lp tc c tho mn yu cu, d chn nn ()
Hay khc, d khc ( )
Tm trng thay i nhanh chng v mnh m ()
D c nhng hnh v ni khng hoc khng th lng tr&c

Chn on: Cch tnh im: Khng c - khng im; c mt cht - mt im; kh
nhiu - hai im; rt nhiu - ba im; tng s im trn mi im l dong tnh, tc mc
bnh tng ng.
Bng im hnh vi ca tr mc bnh tng ng do nhm nghin cu bnh
tng ng thnh ph" Thng Hi xy dng
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Trong g hc ng ngi khng yn ()


Trong g hc thng xuyn ni chuyn ()
Trong g hc thng lm vic ring ()
Pht biu khng gi tay ()
Khng tp trung, nhn ng xung quanh, d b phn tm b&i cc yu t bn ngoi ()
Tm trng nhanh thay i, d tranh ci vi ng&i khc ()
Thng lm nh h&ng n ngi khc ()
Khng th tnh tm choi a ( )
Thng lm vic theo cm hng, mun lm g th lm, thcmg khng c u c cui (

)
10.
11.
12.
13.
14.

Khi lm vic khng tnh n hu qu ()


Ty tin ly tin ca b m hoc n cp & ngoi ()
ng tr, hay qun ()
Thnh tch hc tp km ()
Ni di, nh chi ngi khc ()

Chn on: Cch tnh im: Khng c - khng im; c mt cht - mt im; kh
nhiu - hai im; rt nhiu - ba im; tng s im trn mi im l doTLg tnh, tc mc
bnh tng ng.
Tiu chun chn on do Hip hi bnh tm thn ca M a ra
1.

Tay chn thng xuyn hot ng khng ngng hoc lin tc ng ngoy trn gh ngi
(thiu nin c th ch biu hin s ng ngi khng yn v mt ch quan) ()

2. D b yu t bn ngoi kch thch v phn tn t tng ( )


3. Khi b yu cu phi ngi yn th rt kh ngi yn ( )
4. Trong tr choi hoc cc hot ng tp th khng th kin nhn xp hng ch n lt
mnh ()
5. Thng xuyn ngi khc cha hi xong cu hi tranh tr li ( )
6. Rt kh lm theo ch th ca ngi khc, khng phi do chng i hoc khng hiu,
nh khng lm vic nh ( )
7. Khi lm bi tp hoc choi tr choi rt kh tp trung ch ()
8. Thng xuyn mt vic cha lm xong li i lm vic khc ( )
9. Rt kh choi a mt cch yn tnh ()
10. Ni nhiu ()
11. Thng xuyn ngt li hoc lm nh hng n hot ng ca ngi khc, v d ph
ri tr choi ca cc em nh khc ( )
12. Khi ngi khc ni chuyn vi em, em t ra rt l l ( )
13. Thng xuyn mt dng hc tp hoc cc vt dng khc, nh chi, sch, v
bi tp... ()
14. Thng xuyn tham gia vo cc tr chi nguy him v khng ngh n hu qu, v d
chy lung tung trn ng m khng nhn xung quanh ( )
Chn on: Mc bnh trc nm by tui, bnh s t na nm tr ln, ng thi c
tm triu chng ni trn tr ln l dng tnh, tc mc bnh tng ng.
Gn nh tt c mi hnh vi bnh thng ca tr em u tr thnh biu hin lm
sng! Theo kt lun ca nhng tm bng ny, bnh tng ng tr em u ch c t l
mc bnh cp trn, gn nh tt c cc tr em u tr thnh bnh nhn, trong
ng nhin cng bao gm c con gi ti - Nu dng my tm bng ny chm im cho
c b thi cn nh, mi ni dung u khng nghim trng, nhung u c mt cht, trung
bnh mi ni dung c mt im, vy th cng c chn on l dng tnh ri. Vy
th, c tr em no khng l bnh nhn u?
Tc gi ca cun Ngi pht minh bnh tt vch trn v ch trch hin tng chn
on qu , lm dng thuc men ca gii y hc hin nay, gi hin tng ny l pht
minh bnh tt. Trong , bnh tng ng l mt cn bnh b pht minh in hnh. ng
ni: Bc s thng xuyn khng hiu r, v th thng xuyn s dng nhng cng c h
tr chn on gy tranh ci mt cch sai lm. Ngay c nhng ngi ng h bnh tng ng
u d on, mt phn ba s tr b chn on mc bnh tng ng l vt hy sinh ca m

hnh chn on. So snh cc nc cng c th pht hin ra rng, vic gn mc bnh tng
ng cho tr tht l chuyn ty bit bao. Theo nghin cu, Brazil c 5,8% tr em mc bnh
tng ng, Phn Lan 7,1%, rp X-t 14,9%. Ti sao li c s khc bit ln nh vy? Ai
bit? Hng ngy tr em phi ung thuc mt cch m qung nh vy, nhng ngi ta t ra
rt m h, khng bit mnh ang chng chi vi cn bnh no. Ci mc bnh tng ng
nng n thng cn c vo n tng ch quan ca bc s; mt s nguyn tc chn on
hnh vi tng ng cng c th c tm thy a s nhng tr em khe mnh, v d
thng khng th tp trung lng nghe ngi khc ni, lm bi tp v t chc hot ng
thng xuyn gp kh khn, tr li cu hi thng khng suy ngh. y l nhng triu
chng ? Hoc ch l hnh vi khin (mt s) ngi ln kh chu?n .
Bng im chn on bnh tng ng, ci lin quan n s phn v sc khe ca
hng triu tr em ny ra i nh th no, ai lp ra n, n c kim nghim v
lun chng nh th no? Ci th th thin, ngu xun ny li c coi l cng c kim tra
ch yu s dng cho tr em. N u ch l mt bng im, m thc s l ci by chn
on!
3. Nguyn nhn gy bnh khin ngi ta hoa mt
Thc ra ng sau s chn on v trch nhim c n cha mt thc t kh ni, mt
cn bnh chung ph bin ny, c ch hnh thnh ca n rt cc l nh th no, nguyn
nhn no khin tr mc bnh? Sau hn mt trm nm nghin cu, ngy cng c nhiu
cch gii thch, nhng cho n nay khng ai c th ni r c.
T nhng ti liu hin c, c my thuyt ni v nguyn nhn gy bnh nh sau:
Th nht, tn thng nh t chc no - im ny ch yu tp trung xung quanh cch
cho i ca tr d on. Trc khi sinh m ph bin th ngi ta cho rng do trong
qu trnh sinh, no b ca tr b chn p; sau khi hnh thc sinh m ph bin th ngi ta
li ni rng do sinh m gy ra. Ngoi ra cn mt cch gii thch na l trong qu trnh mang
bu, ngi m b mc bnh truyn nhim, cao huyt p, hoc qu trnh cho b v cc hot
ng khc khin no b b tn thng. Tm li, mi tnh hung trong thi k mang bu,
trong qu trnh trng thnh u b d on l kh nng gy bnh, dng nh ch cn con
ngi tng cho i, tri qua thi k thai nhi v thi k s sinh, no ca tr u b tn
thng. Mt iu rt kho l, nhng s tn thng ny v c bn u l khng th d
on.
Th hai, hin tng trng c ch do tnh trng nhim mi trng trong thnh ph
gy ra - nguyn nhn ny nghe th c v rt c l. Nhng trong c my im ng ng:
im ng ng th nht l, hn mt trm su mi nm trc khi vn c a ra,
vn nhim mi trng thnh ph chc l cha tn ti; iu ng ng th hai l, tr em
mi thnh ph u ht th ngun khng kh chung, ti sao ch c mt s em mc bnh;
iu ng ng th ba l, nhng em sng cc lng qu xa xi khng mc cn bnh ny ?
Th ba, nhn t sinh l di truyn - cch ni ny dng nh l rt chuyn ngnh, nhng
sau khi phn tch c th thy, di tin khng c c chng c y , ly mt s khc
bit nh v mt ch tiu sinh ha no ca i no gii thch mt nguyn nhn gy

bnh, y chng qua ch l d on m thi. Gia con ngi vi con ngi vn c mt s


im khc bit trong ch tiu sinh l, iu ny rt bnh thng; cng l mt ngi sng
trong cc iu kin kh hu, mi trng, c tm trng, tui, iu kin n ung khc
nhau, rt nhiu ch tiu sinh l s khc nhau, v khng c c l do thuyt phc nn nh
phi ly iu ny lm l do.
Th t, thiu vitamin, d ng thc phm, thiu nguyn t vi lng, mi trng
nhim, cht bo qun thc phm... gy ra bnh - c rt nhiu li d on nh th ny,
khin ngi ta hoa c mt. Gn nh trong cuc sng ca x hi cmg i c vn g, th
u tr thnh nguyn nhn gy bnh. Nu nhng nhn t ny u c th khin tr mc
bnh tng ng, th cu hi duy nht cn st li l: Sau ny c cn tr em khe mnh na
hay khng?
Th nm, nhn t gio dc trong gia nh hoc nh trng, khin tm l tr b tn
thong - y l nguyn nhn duy nht thng qua quan st trc tip, da trn c s ca rt
nhiu v d rt ra, ch khng phi rt ra thng qua d on. Nguyn nhn ny c sc
thuyt phc nht, nhng lun b t v tr khng quan trng nht. Tt c cc ti liu ni v
bnh tng ng trc ht u mun ni nguyn nhn gy ra cn bnh ny l do vn ca
no b, l mt vn sinh l, cn vn gio dc, nguyn nhn tm l li ch thnh thong
mi c cc ti liu nhc n rt s si.
Nhng di nguyn nhn b nhc n mt cch s si ny, khng ai c th gii thch,
mt vn hnh thnh trn c s gio dc, ti sao li bt tr phi ung thuc cha bnh.
Vi nm gn y t l ly hn gia tng khin t l tr em mc bnh tng ng cng tng ln
dng nh tr thnh mt bng chng, ngi ta pht hin ra rng, tr sinh ra trong gia
nh n thn d mc bnh hn tr sinh ra trong mt gia nh y c b ln m nhng vt thng tm l m vn ly hn ca b m gy ra cho tr, ung thuc c th gii
quyt c hay khng? Cc trn ci v gia b m khin tr b tn thng trong lng,
sau tr li c thng bo rng chng mc bnh, y l no khng phi l ha v n
ch ?
Tp ch Y hc nhi khoa ca c do Tp on y dc Novartis ti tr xut bn mt
chuyn san Hi chng thiu ch v tng ng, trong thm ch cn suy on rng,
bnh tng ng l di sn ca thi k . ng thi ni vi mi ngi rng bnh tng
ng c th l mt cng c hnh vi c ch (do di truyn quyt nh) trong thi k u ca
nhn loi, trong x hi hin i li tr thnh khuyt im, e da n s pht trin v tnh
thch ng x hi ca tri2 - ngay c c im di truyn c gi gn t hng triu nm nay
ca nhn loi cng bin thnh bnh.
4. Mi quan h gia hu qu bnh tt v logic hoang ng
Mc d khng r nguyn nhn gy bnh, trong khi hu qu ca cn bnh ny lun
c miu t rt r rng, nghe rt ng lo. Cc ti liu khc nhau u ni rng, nu tr mc
bnh tng ng khng c iu tr kp thi, hu ht s phm ti trong tui dy th, kh
nng t lm ch km, xc ni, thch ngi mt n bt vng, hnh thnh nn nhn cch phn
x hi, sau khi trng thnh tr thnh ngi d lm dng cn v cc cht ma ty, t l
phm ti cao. Tm li, tng lai ca chng u rt ti tm, thm ch l ti c. Mt cn bnh

Mi quan h nhn qu gia bnh tng ng v nhn cch phn x hi hnh thnh
nh th no, mi quan h logic gia bnh tt v phm ti c suy on nh th
no, c ch chuyn bin gia chng l g, khng ai c th gii thch c. Tuy nhin, nhng
thng tin y t c lin quan u ni nh vy.
Mt trng thi tinh thn ca con ngi c th s nh hng n mt s ch tiu sinh l,
ng thi mt s thay i v sinh l cng c th s gy ra nhng thay i trong trng thi
tinh thn. Tuy nhin bnh tt sinh l v o c nhn cch c th hnh thnh nn mi quan
h nhn qu trc tip , chng ta c th ni nhng ngi mc bnh cao huyt p v gin
ph nang cui cng hu ht u bin thnh k xu ? Thc t l nhng bnh nhn tng
mc bnh v no nh vim mng no, u no, teo no..., s pht trin v o c ca h
khng h lin quan n bnh tt, ti sao ch mi cn bnh tng ng li gy ra s bin d
trong o c?
Li mt bc ni, gi d nhng iu ny u l s tht, mt cn bnh bt ngun t
yu t di truyn hoc mi trng xut hin thi k th u, cui cng li chuyn ha thnh
mt din mo o c sau khi trng thnh, vy th phi chng ngi bnh khng cn phi
chu trch nhim v hnh vi phn x hi ca anh ta sau khi trng thnh, v bn thn anh ta
chnh l mt ngi b hi ca bnh tt. Khng phi nhng ngi mc bnh tm thn nu
git ngi u b min ti cht sao? Nu suy lun nh vy, mt tn ti phm ch cn
chng minh c rng, thi u th mc bnh tng ng, phi chng c th min gim
trch nhim hnh s?
5. Ti sao ngy cng c nhiu ngi c chn on l mc bnh
Cho n nay, vn cha c cch gii thch no ng tin cy v nguyn nhn gy bnh
tng ng, vy th rt cc l nguyn nhn no khin s ngi mc bnh tng ng cng
ngy cng nhiu. L no ch l s chn on sai ?
Thc ra hn mt th k k t khi Heinrich Hoffmann pht hin cho n nay, bnh
tng ng khng c mi ngi c bit quan tm, ch , mi cho n khi
Methylphenidate (hay cn gi l Ritalin) xut hin, sp xp li lch s pht trin ca
Methylphenidate, v c bn c th hiu c s tht ti sao bnh nhn cng ngy cng
ng.
Nm 1944, cng ty Ciba (cng chnh l nh sn xut Methylphenidate hin nay) sn
xut ra Methylphenidate. Thi gian u, loi thuc ny ch k n cho ngi ln, chuyn
tr cc chng bnh nh mt mi qu , tm trng c ch, ri lon sinh l ngi cao tui.
Hn hai mi nm u, loi thuc ny khng ni ting, lng tiu th cng khng nhiu,
v chng bnh thch ng c th ca n khng r rng. Nm 1961, C quan qun l an ton
thc phm v dc phm M cho php s dng Methylphenidate cha tr cho nhng tr
em c vn trong hnh vi. Loi thuc ny tng c a n hai ngi trng ca tr
em da en bang Maryland, sau khi hc sinh ung, hin tng chen ln n o trong
trng gim i i cht. iu ny khuyn khch mt nhm bc s M s dng rng
ri loi thuc ny cho tr em, pht hin ra nhng ngi no cn phi ung thuc. Thi

gian u s dng thuc l kim tra tr c mc bnh hay khng. Nu ung vo, hnh vi c
nhiu thay i tc l c bnh, ngc li, nhng em no khng c phn ng g vi thuc tc
l khe mnh. Sau c coi l mt loi thuc tr bnh c s dng trn din rng tr
em. Nm 1970 M c khong hai trm nghn n ba trm nghn tr em ung
Methylphenidatei3; n gia thp k tm moi th k XX, c mt triu tr em ung
Methylphenidate; n u th k XXI, s tr em M ung loi thuc ny ln ti su phy
su triu em, trong c gn mt na dng n cha bnh tng ng thiu ch i4.
Nu rt nhiu nm v trc v tr khng ngoan nn bt chng ung thuc, th chc
chn l mt iu khng th tng tng, Methylphenidate bin khng ngoan thnh mt
cn bnh cn phi iu tr bng thuc.
Hin nay c rt nhiu loi thuc iu tr bnh tng ng, c th chia thnh thuc kch
thch trung khu thn kinh, thuc chng trm cm, thuc chng bnh tm thn, thuc chng
ng kinh, nhng Methylphenidate vn c s dng nhiu nht. Mt iu cn lu l gi
bn ca cc loi thuc ny u khng r.
Ti liu cho thy, th trng dc phm v iu tr cho tr em mc bnh tng ng
M ln ti ba t USD mi nm. n nm 2012, th trng dc phm v iu tr cho tr em
mc bnh tng ng Anh cng s ln ti mt trm l mt triu Euro. V mi nm, cc
cng ty sn xut thuc ln cn u t mt lng kinh ph ln cho i ng vn ng hnh
lang, yu cu chnh ph ni lng qun l i vi thuc cha bnh tng ng tr em. Hin
nay thuc cha bnh tng ng tr em cn c tiu th sang cc nc trn th gii,
bnh ADHD cng bt u ph bin Trung Quc. Mt website y t n Trung Quc
vit nh sau: Methylphenidate iu tr bnh tng ng tr em rt c hiu qu, khuyt
im duy nht ca Methylphenidate l khng th iu tr tn gc cn bnh ny, ch c th
ung trong thi gian di. Trn mng Internet bn mi l t ba trm by moi t n ba
nghn bn trm t. nc ngoi, nu trong nh c tr phi ung thuc, y cng l mt
khon chi khng nh.
Bnh ngon ai cng mun ct mt ming. Cng ty dc phm ni ting c vn u t
nc ngoi ti Trung Quc l Yangsen Ty An tuyn b h nghin cu v ch to ra
mt loi thuc c hiu qu lu di trong vic iu tr bnh tng ng - Methylphenidate
Hydrochloride Controlled Release, cch tuyn truyn ca h cng rt i vo lng ngi.
Ma h nm 2007, hai t bo c nh hng ln nht Bc Kinh l Bc Knh bui ti v
Thanh nin Bc Kinh u a tin, thuc kch thch trung khu thn kinh do cng ty Eli Lilly
ca M sn xut Atomoxetine Hydrochloride chnh thc c mt th trng Trung Quc.
Cc bi bo ny tuyn truyn rng, Cha bnh bng thuc l s la chn hng u iu
tr bnh tng ng tr em. Sang n ma ng, li xut hin mt bi bo tuyn truyn
khc, ngy 30-11, t Thanh nin Bc Knh li ng ti bi vit Bnh tng ng & tr em nu
khng kp thi iu tr s nh hng n sut i, nhc nh b m khng nn th i
vi cn bnh ny, nht thit phi iu tr, cha bnh bng thuc l s la chn hng u,
sau ni vi mi ngi c mt loi thuc tn l Atomoxetine Hydrochloride, mi ngy
ung mt vin c th kim sot bnh tt khng gin on trong c ngy, thch hp cho vic
ung lu di nhng li khng l thuc vo thuc.
Ngy 5-7-2008, t bo ny li ng ti bi vit Kh nng tp trung ca con tr, b m

ch hay cha?, nhc nh b m khng chu tp trung chnh l mc bnh tng ng


ADHD, nu khng kp thi cha tr, ngoi vic s gp nhiu kh khn trong hc tp,
50%-5% s ngi mc bnh tong lai s gp mt s vn : C nhng biu hin khng
nh trong cng vic, khi nim thi gian km, kh nng giao tip km, d ni cu, tnh
tnh nng ny, nghin ru hoc thuc men, t l phm ti cao... Sau cc lc gii thiu
rng: Gn y, Hip hi Thn kinh tr em Trung Hoa, Hip hi Bo v sc khe tr em
Trung Hoa v Hip hi Tm thn tr em Trung Hoa phi hp v a ra phong n iu
tr bnh ADHD Trung Quc. Trong phng n ny, Methylphenidate c coi l loi
thuc iu tr c la chn tuyn u, c cc c im nh hiu qu tt, t tc dng ph,
dn dn c cc bnh vin coi l s la chn hng u trong vic iu tr bnh tng ng,
c a vo danh mc bo him y t tr em ca quc gia. Nhng bi tuyn truyn
tong t cn xut hin trn cc t bo nhDong Thnh bui ti, Bc Knh bui sng...
hi thng su, thng by, cc bi bo ny u nhc n ba Hip hi ny v loi thuc ny.
Nhng ngoi ba ci tn c nhc ti trong cc bi vit ny, trn mng Internet khng tm
thy vvebsite ca ba Hip hi ny v cc thng tin c lin quan. Ti hi my ngi bn
trong ngnh y, h bo cha bao gi nghe thy tn ca nhng Hip hi ny.
Hin nay c mt loi qung co tn l qung co mm, y l chuyn m mi ngi
trong gii qung co bit rt r, tc l nh sn xut qung co sn phm bng hnh thc
a tin, a bi. ong nhin, ch cn l qung co, bt lun xut hin di hnh thc no,
u phi tr tin cho cc phong tin truyn thng.
Mt bc s ngi M tng ni mt cu rt kinh in rng: Bin php marketing
thuc men tt nht chnh l m rng nh hng ca bnh tt, y thc cht l mt b
mt trong ngnh sn xut thuc. Do mi nm ch c mt lng t thuc mi c thnh phn
mi c a vo th trng, cc thuc c hoc thuc c lng tiu th km cng c
bn i, cc nh sn xut thuc buc phi to ra bnh tti5.
Mt cn bnh c tin ln nh vy, khng pht trin thnh phong tro cng kh.
6. Tc dng ph ng s* ca thuc cha bnh tng ng
Nhng loi thuc ny c tht l khng c tc dng ph ging nh qung co ni hay
khng?
v tc dng ph ca cc loi thuc kch thch trung khu thn kinh dnh cho tr em nh
Methylphenidate v cc loi thuc khc, thng bao gm: Gim cm gic thm n, mt
ng, au u chng mt, gim trng lng, ngoi ra cn c th xut hin cc triu chng
nh d ng, thn kinh hng phn mang tnh vn ng, o gic s hi v b theo di, i khi
au bng. Nhng tc dng ph ny thng ch c vit trong t on gii thiu thuc, y
cha phi l nhng tc dng ph xu nht, nghim trng hon c l nhng tc dng khng
c ghi trn on gii thiu:
Thuc kch thch trung khu thn kinh c ch s tng trng v th trng v chiu cao,
nhng a tr ung lin tc hai nm loi thuc thn kinh ny, chiu cao trung bnh thp
hon so vi tr cng tui mt phy nm centimeti, ung thuc trong thi gian di c th
khin c th thp b.

Vin Nghin cu sc khe tm l quc gia ca M cng b mt kt qu nghin cu


v thn kinh hc, nhng tr khng ung thuc iu tr bnh tng ng thiu ch , n nm
by tui ri, lp v i no no phi t ti mc dy nht, trong khi , nhng tr
ung thuc, thi gian lp v i no no phi t ti mc dy nht mun hon tr
khng ung thuc ba nm. Cng c ngha l, ung thuc Methylphenidate s nh hng
n s pht trin tr tu ca tr.
Trng lng ca tr em tong i nh, chng ang trong giai on pht trin, cc CO'
quan trong c th vn cha hon thin, sc khng ca chng i vi cc cht ha hc rt
yu, s dng lu di loi thuc ny s c nh hng xu n s pht trin ca cc c quan,
thm ch li hu ha.
Ngy 22-2-2007, din n Sohu trch tin t t Lut php bui ti v vit rng, C
quan Qun l an ton thc phm v dc phm M (FDA) thng bo, t nm 1999 n
nm 2003, trong s cc bnh nhn s dng thuc cha bnh ADHD, c hai mi lm
ngi t vong, trong c mi chn tr em; ng thi, mt bn bo co ca FDA cho
thy, xc sut nguy him i vi nhng ngi s dng thuc cha bnh ADHD xut hin
cc triu chng v bnh tm thn ln ti mt phn nghn, v d nhng ngi s dng thuc
s xut hin cc vn v bnh tm thn nh o gic thnh gic, nghi ng v c, nn nng
bt an. FDA kin ngh, Methylphenidate cn b sung thm nhng li cnh co en trong t
n gii thiu thuc, nhc nh mi ngi loi thuc ny c th gia tng nguy him cho
ngi s dng nh gy thit mng hoc gy ra cc tn thng v mt tinh thn.
Ngoi nhng tc dng ph ng s ni trn, ti cho rng, tc hi ln nht ca loi
thuc ny i vi tr em l v tm l. Ngy no cng ung mt vin thuc tc l ngy no
cng nhc nh rng: Em l ngi mang bnh, em phi ung thuc.
Tui th tri qua s khng bao gi tr li, nhng thuc tng ung cng s li vt
tch trong c th; b gn ci mc bnh tng ng cng s li du vt trong tm hn. Ti
tng gp mt s em, sau khi ung thuc mt giai on, cc em khng chu dng thuc,
s rng nu dng thuc mnh s cng tr nn ti t hn. Thuc khng nhng gy hi cho
sc khe ca tr, m cn hy hoi lng t tin ca em - l no tc dng ph ny khng phi
l ng s nht hay sao?
7. Ph huynh v gio vin tr* thnh tay sai gy rc ri
Nhng thng tin v bnh tng ng tr em cng ngy cng nhiu, n khin cho rt
nhiu ngi tin rng, ng l c mt loi bnh ang e da n sc khe ca tr em, v
hn na ang c chiu hng ly lan rng, ngay c tr trong trng mm non khng gi
k lut, khng ng tra cng b ni l triu chng ca bnh tng ng. Ti tng gp
khng t ph huynh, ni n chuyn con h khng chu nghe li, lin lo lng v ni rng c
th con mnh mc bnh tng ng. Bi nhng triu chng ca bnh tng ng rt d
khin ph huynh gn con mnh vi cn bnh ny.
Hu ht nhng v ph huynh tin vo bnh tng ng li khng hiu nhiu v cn
bnh ny, thm ch cha tng tm hiu qua cc ti liu, thng tin ca h ch yu bt ngun
t bc s, bo ch hoc nghe ngi n ngi kia ni. Rt nhiu ph huynh a con i khm

bnh tng ng sau khi c gio vin gi hoc ngh. Bi hnh vi ca tr trng
hoc trng mm non khng ph hp vi yu cu, gy phin h cho gio vin. Gio vin
khng mun b mt s hc sinh gy phin h qu nhiu, khng mun hoc khng kh
nng tm kim mu cht ca vn trong gio dc, v th l lin tm bin php gii quyt
on gin nht l cho ph huynh a con i khm bc s. Ch cn a tr n bc s
kim tra, rt nhiu tr lin tr thnh bnh nhn, chng phi ung thuc hng ngy. Nh
th gio vin lin c th c gii thot mt cch nh nhng trc s quy ri ca mt s
hc sinh.
Khng t ph huynh cng mun quy kt mt s vn ca con tr cho nguyn nhn
khch quan, li suy ngh ny khng i hi b m phi t trch mnh, thc hin cng gin
tin nht. Thm ch ti cn gp ph huynh ca mt em hc sinh cp ba, con ch khng chu
hc hnh chm ch, khng thch ngi trc bn hc, ch mun i bng hoc xem ti vi, ch
cho rng con mnh mc bnh tng ng, lin bt con i khm bc s khoa tm thn, ngy
ngy bt con ung thuc. V vi t cch l ph huynh, ch khng h mun kim im li
nhng sai lm trong phong php gio dc ca mnh bao nhiu nm qua, cng khng
mun thay i phng php gio dc ca chnh bn thn mnh.
Nhng ph huynh hoc gio vin c con hoc hc sinh mc bnh tng ng, nu bit
quan tm v thu hiu con tr, chm ch lng nghe ngn ng hnh vi ca tr, mi th ca
tr u tr nn bnh thng. Trn lp tr khng ch nghe ging l v khng thch cch
ging bi ca gio vin hoc khng c hng th vi ni dung bi ging; thnh tch hc tp
km, l v tr khng hc cc ni dung trong bi thi; tn cng bn b, l v tr mun bo v
mnh hoc cm nhn c nim vui trong ; c nhng hnh ng nguy him, l v
chng mun th hin mnh hoc khng bit nguy him l g - hng triu tr em khc nhau
s c hng triu thc v mnh khc nhau, hnh vi ca chng cng c nhng biu hin khc
nhau. Chng vn cha c c quan nim o c, quan nim gi tr, kh nng chu ng
v kh nng d on c hu qu nh ngi ln, chnh v th chng rt kh dng nhng
ci ny kim sot mnh.
Ngi ln tip nhn mt a tr mc nh th no, c quyt nh bi anh ta
hiu c li tm s ca a tr ra sao.
Ph huynh v gio vin u yu tr, nhng ch c tnh yu thi th cha . S khc
bit trong phong chm gio dc, cch x l vn s dn n s khc bit ln ca cht
lng ca tnh yu. Ch khi hiu con tr, mi c th gio dc tt tr, mi c th yu tr mt
cch c cht lng.
8 . Rt cc tr mang bnh tng ng mc chng bnh g?
Nu ni qu tht con tr biu hin ra mt s vn trong hnh vi hoc phm cht nhn
cch, v c bn nhng vn ny u c th dng gio dc hc gii thch.
Mt phn do ph huynh hoc gio vin coi s hiu ng, hot bt bnh thng ca tr
l c vn , khng c chuyn g m gy chuyn. Phn ln do trong cuc sng gia nh tr
phi chu sc p tm l ln, khi chng li sc p, tr ny sinh v pht trin ra nhiu
hnh vi d dng. ng nhin nhng hnh vi d dng ny s khin ngi ta cm thy kh

chu, mun tm nguyn nhn gy ra n, buc phi quay tr v vi mi trng trng thnh
trong gia nh.
Ngy cng c nhiu tr mc bnh tng ng ch c th chng minh mt iu rng,
ngy cng c nhiu vn tn ti trong gio dc gia nh hin nay.
S theo ui i vi s tiu chun ha ca x hi hin i khin x hi ny sinh tm l
a dua trong mi phong din. B m lun mong con mnh pht trin theo hng tm
gong, ch khng pht trin theo hng m tr mun. Ngi ln t ra qu nhiu tiu
chun cho con tr, cho rng o to tr trong khun mu tiu chun, tong lai mi c th
thnh cng. V d ham hc, l php, gi k lut, a ti a ngh... Tr t ra nghe li
trong nhng phong din ny, lm theo yu cu ca ph huynh, tc l tt, nu chng
khng nghe li, khng t theo yu cu ca ngi ln, lin b trch mng, nghim trng
hon l chi nh. C bc ph huynh gp phi nhng cnh ng khng c nh mong
mun hoc c khim khuyt v mt nhn cch, thng s khng nh ca mnh vo
con tr, giao l tng ca mnh cho con tr thc hin.
Thi ca nhng ngi ln ny i vi tr th hin cm gic lo lng v khng an
ton ca ngi ln. N t s pht trin thnh mi xung t xy ra lin tc gia ngi ln
v tr em. B m ca nhng em mc bnh tng ng thng c nhn cch qu khch, mt
mt h dng m hnh t duy ca mnh can thip mt cch lu di, khng tt vo c
tnh t nhin ca tr, ly danh ngha tnh yu khng ngng o ln nhp iu sinh
trng vn c tr, khin chng sa vo ni bun kh v s hi; mt khc thc bo v ci
ti ca h rt mnh, ngi ln mun va vp phi th thch, lin a ra phn ng ngay,
thng i x vi tr mt cch h khc. Phong php gio dc ny c li cho vic gip
ngi ln trt b tm trng, nhng khng c li cho s pht trin ca tr, gy tn thong
v mt tm l cho tr.
Phn tch mi triu chng trong bng im chn on, u phn nh s iu chnh
ca tr em i vi mi quan h gia bn thn chng v th gii. Chng dng cc triu
chng khc nhau trt by nhng tri nghim t ti, bt an, chn ght, tht vng, th ,
cm hn, nghi ng... sau khi khng ngng b tn thoiig v mt tm l. vt thong tm l
s khin tr chu sc p ln v mt tinh thn, hnh vi tr nn bin thi, hoc l tr thnh
mt a tr ngang ngnh, kh bo; hoc l tr thnh mt k b nhn hon ton nh mt
chnh mnh; hoc s tr thnh mt con ngi c c, qu khch, khng th sng chung vi
ngi khc - ng sau tt c nhng iu ny u l do tr mt cm gic an ton, mt t tin.
Con ngi l sinh vt nhy cm bit bao, ngay t khi cn rt nh tr em c cm
nhn mnh m v tnh yu v s tn trng. Bt k cnh ng no trong cuc sng u c th
to nn nhng thay i trong cc ch tiu sinh ha trn c th tr, k c trong i no ca
nhng tr c gi l mc bnh tng ng c thiu Dopamine lm cho tr yn tnh, ai c
th ni r y l nguyn nhn hay kt qu? Chnh v vy nguyn nhn gy bnh thc s
ca bnh tng ng l hai sai lm m ngi ln mc phi: Quan nim sai lm v tr em v
phong php gio dc sai m.
Ni nh th ny khin rt nhiu ph huynh v gio vin cm thy khng vui, thm ch
phn cm. H quen quy kt vn cho mt nguyn nhn khch quan, ng thi i tm

phng n gii quyt khch quan. Li chn on ca bc s gim nh cm gic c ti i


vi s tht bi trong gio dc ca ph huynh v gio vin, gi th din cho h. ng thi,
so vi vic lu tm quan st, h quyt tm t thay i mnh, ung thuc l bin php n
gin nht, t i hi b m v gio vin phi mt cng sc nht - n rt ph hp vi hnh vi
ca nhng ph huynh vn thiu quan tm, thu hiu con tr, coi mnh l nht. Nhng ph
huynh v gio vin t coi mnh l nht tin vo thuc hn l tin vo gio dc. Sai lm m
ngi ln mc phi, li trt ton b ln u tr, bt tr phi gnh chu. B chn on l c
bnh g ti cho b m v gio vin, nhng n li vnh vin lm tn thng con tr.
Hin nay nhng cn bnh ph bin trong tr em cn c bnh hi chng Tourettei7, Ri
lon kh nng iu ha ng quani8 triu chng ca chng kh ging vi bnh tng ng.
C ngi a hai loi bnh ny vo ni hm ca bnh tng ng, c ngi th xp chng
ngang hng vi bnh tng ng. S dng thuc cng u l nhng loi thuc kim sot
trung khu thn kinh.
Thc ra, iu bt hnh thc s ca nhng em mc bnh tng ng, Hi chng
Tourette hoc Ri lon kh nng iu ha ng quan u l sau khi cho i, mi bn
tnh bnh thng ca tr u b tc ot. C mt v ph huynh khi con hc i, s con lm
bn qun o, s con b ng nn b trn tay sut ngy, khng cho con xung t. Cn rt
nhiu s hn ch tng t nh th, khng cho php tr lm vic ny hay vic khc. So vi
nhng tr cng trang la, ng tc ca con ch khng hi ha, nm mi tui buc phi vo
lp tr liu Ri lon kh nng iu ha ng quan. Cng ging nh vy, rt nhiu ti liu v
kinh nghim c th chng minh c rng, nhng a tr thng xuyn b nh mng, do
sc p qu ln, cng s xut hin hin tng co git t chi hoc ng quan, tc ci gi l
hi chng Tourette.
Nhng a tr ny m ri, nhng ung thuc c gii quyt c vn g khng?
Lp tr liu c tr liu c khng? Ti tng gp mt s em tham gia lp tr liu Ri
lon kh nng iu ha ng quan, b m ca cc em b ra rt nhiu tin, nhng tnh
trng ca cc em khng c g ci thin.
9. Cc bc s i din cho khoa hc v s quyn uy
ng trn gc ca bc s xem xt vn . T trc n nay, gii y hc lun tranh
ci v cn bnh ny, c rt nhiu bc s cho rng y l cn bnh do ngi ta pht minh ra,
l bnh gi. Tuy nhin nhiu bc s tm thn khng phn i vic k thuc cho tr. Mt mt
bc s khng ng trn gc gio dc suy ngh vn , mt khc thng thng bc s
khng mun ni vi ngi n khm bnh rng anh khng c bnh, khng k thuc m cho
bnh nhn v. Ngi bnh c bnh, khng chn on ra c bnh, bc s s phi gnh
trch nhim; nhng ngi bnh khng c bnh, b nghi ng l c bnh v tin hnh iu
tr, k c cui cng c chn on chnh xc l khng c bnh, bc s cng s khng gp
rc ri g. Nhng bc s c th tm bt c nhng triu chng m h v a ra li chn
on, mi c ngi ta tn trng hn. y l nguyn nhn u tin. Nguyn nhn th hai
l, xt v nghin cu y hc, bc s phi khng ngng a ra thnh qu nghin cu hc thut
ca mnh, nhng khng phi mi thnh qu u t nghin cu m ra. Trong cun Ngi
pht minh bnh tt c mt on rt hay, xin trch ra nh sau: S ra i ca mt cn bnh
thng bt ngun t vic mt bc s no tuyn b quan st c mt tnh trng bt

thng. Lc u ch c mt s t bc s tin vo triu chng ca bnh mi, tip theo


nhng ngi ny tham gia mt hi ngh no , trong cuc hi ngh giao cho mt nhm
chuyn gia ph trch cng tc xut bn k yu, da vo cc bi vit trong k yu m rng
nh hng ca cn bnh mi ng thi gy hng th cho ngi khc. n y, cc bc
s khc cng ch ti hin tng mi, sau c gng tm kim nhng bnh nhn c triu
chng tong t. Trong qu trnh khm bnh mang tnh la chn ny, c th xut hin
mt dch bnh mi. Tip sau rt nhiu bi vit v bo co nghin cu bt u khin
ngi ta ny sinh mt n tng: Bc s pht hin ra cn bnh mi tht. Nhm bc s ny
t xut bn chuyn san pht biu kt qu nghin cu ca mnh - trong cam oan l
khng c nhng bo co mang tnh ph bnh 19.
Nguyn nhn quan trng th ba l mi quan h t nh gia bc s v nh sn xut
thuc. Rt nhiu quc gia, trong bao gm M, Anh, c, hin tng cc nh sn xut
thuc ti tr cho cc tp ch y hc thanh thiu nin, cc cuc hi tho khoa hc l rt ph
bin. Nh sn xut thuc ti tr cho hi tho y hc, sau khi cc cuc hi tho kt thc lin
t chc tic chiu i mi cc bc s tham gia, t chc cc bui du lch. Hin nay cng tc tu
nghip ca bc s theo lut nh c, phn ln l do cc nh sn xut thuc sp xp. Sau
khi kim c mt khon tin ln t nh sn xut thuc, gio s y hc v bc s t nhn
lin pht biu trong cuc hp bo. Bin php hiu qu nht, gh gm nht ca cc nh sn
xut thuc l ti tr cho cc tp ch y hc, pht biu cng trnh nghin cu khoa hc trn
tp ch, nhng bo co ny rt cht ch, khng th phn bc, khng nhng thng xuyn
i chiu xem thuc mi c pht huy c tc dng quan trng hay khng, m cn nh
hng n vic s dng thuc v phm vi s dng thuc ca cc bc s sau ny20.
Vi nm gn y, khng t nh sn xut thuc ni ting quc t tin qun mnh m
vo th trng Trung Quc, ngnh sn xut thuc trong nc cng pht trin nhanh chng.
Cng vi , m hnh marketing y dc ph bin trn th gii khng nhng bn r Trung
Quc, m cn pht trin rt mnh. i ng dc s khng l mi ni, ging nh nhng nt
tht dy c, gn kt doanh nghip sn xut vi bc s. Mt s nh sn xut thuc c thc
lc mi bc s thng qua vic k on hoc tuyn truyn tip th sn phm ca mnh,
y l chuyn khng h kh khn.
T lu nay, li ni ca ai cng c th nghi ng, nhng chng ta khng nghi ng li ca
bc s. V h l nhng ngi i din cho khoa hc, l bc quyn uy quan tm n sc khe
v s phn ca con ngi. Nhng s thi thc ca li ch ging nh dng nc l c th
thay i v hy hoi rt nhiu th.
Gii y hc Australia tng kt ra nm phong thc bn triu chng bnh trn lm
sng: Coi qu trnh sinh mnh bnh thng l vn y t;
Coi vn c nhn v vn x giao l vn y t;
Coi ri ro gy bnh l triu chng ca bnh;
Coi nhng triu chng him gp l bnh dch ly lan khp noi;
Coi nhng triu chng nh l im bo ca cn bnh nng2i.

Nh gio dc hc ni ting ngi Italia Maria Montessori l mt tin s y hc, b tng


l bc s thn kinh tr em. Trong qu trnh tip xc vi cc bnh nhn khc nhau, cng ngy
b cng cm thy rng, thuc khng th gii quyt c vn , vn nm gio dc, gio
dc mi l bin php hiu qu nht gii quyt vn tinh thn v hnh vi ca tr. Sau
nhiu nm nghin cu thc tin, b rt ra c kt lun sau: Nhng khim khuyt v
mt tm l v bnh tinh thn tr ch yu l vn gio dc ch khng phi l vn y
hc, hun luyn gio dc s c hiu qu hem l hun luyn y t 22. Kt lun ny lm thay
i s phn ca v s tr em.
B thnh lp ngi nh tui th chuyn cha tr vt thng tm l cho tr em, ch
yu cha tr cho nhng em c vn v mt tinh thn, tr tu v tr em lang thang c nh.
B pht minh ra rt nhiu phng php dy hc v dng dy hc ci thin tr tu
v tinh thn ca tr, hun luyn mt cch c hiu qu i vi hc sinh. B coi nhng a
tr ny nh nhng a tr bnh thng v gn gi vi chng, dnh cho chng s quan tm
v phng php gio dc ph hp vi bn tnh t nhin ca con ngi. Montessori rt
thnh cng khi gip c nhng em bc vo ngi nh tui th thot khi nhng kh
khn v tng lai en ti, cc phng din nh pht trin ngn ng, ng tc hi ha,
quan h vi mi ngi, hc hnh u nh tr bnh thng, di s gim st ca chnh
ph, vt qua c cc k thi v c, vit, tnh ton cng trnh vi cc em cng trang
la trong trng cng lp. Thnh qu gio dc ca b gy chn ng trong gii gio dc
ton cu.
Nguyn tc c bn ca l lun v phng php gio dc ca Montessori l c gng
gim thiu s can thip vo tnh ch ng ca tr23, tc l to cho tr s t do ln nht,
tn trng tr, pht trin tim nng ca tr, tr hc c cch lm vic, phn on mt
cch c lp. Gio s trng i hc Havard, nh gio dc E.G.Holmes ni: Ci tinh hoa
trong h thng l lun ca Montessori l c s nhn nh ng n v chn l di y: Tr
phi trong bu khng kh t do, tr em va khng th pht trin c mnh, cng khng
nhn c s nghin cu c ch!.
Gim thiu can thip, to cho tr bu khng kh t do mi c th bi dng ra
nhng a tr khe mnh v mt th xc v tm hn, hi ha, iu ny v logic l trng
khp vi vn hu ht tr em mc bnh tng ng u sinh ra trong mt gia nh c s
qun gio nghim khc ni n trn. Nu ni tht s c mt loi thuc c th cha c
bnh cho tr, th c l gim thiu can thip v bu khng kh t do l hai loi thuc tt
nht.
Trong cun Tm hn mang tnh hp thu, Montessori ni: Con ngi l mt loi ng
vt c tr tu, v th nhu cu i vi ngun lng thc tm l gn nh ln hn nhu cu i
vi ngun lng thc vt cht. Khng cn phi da nt hoc d dnh, ch cn lm cho iu
kin sinh hot ca tr c bnh thng ha, bnh tt ca chng s tiu tan, cn c mng
ca chng s tuyt tch, chc nng tiu ha ca chng s tr li bnh thng, tnh tham lam
ca chng s gim i. Sc khe ca chng c bnh phc, bi tm l ca chng tr li
bnh thng.

Cuc sng x hi tr nn tinh t nh vy, bit sinh con khng ng ngha vi vic bit
lm b m, ph huynh thi hin i cn phi hc mt cch ngoan o cch lm b m. Nu
trong gia nh bn c mt a tr mc bnh tng ng, mun thay i con tr, trc ht
v quan trng nht l phi thay i b m. Bc th nht l kin quyt vt ngay thuc vo
thng rc, dng cm tha nhn vi con tr rng, b m sai. Ngy ny chnh l khi u
mi cho cuc sng ca b m, cng l khi u mi cho cuc sng ca con tr!
Lu c bit
[Tui th tri qua s khng bao gi tr li, nhng thuc tng ung cng s li
vt tch trong c th; b gn ci mc bnh tng ng cng s li du vt trong tm hn
tr.
Nhng khim khuyt v mt tm l v bnh tinh thn tr ch yu l vn gio dc
ch khng phi l vn y hc, hun luyn gio dc s c hiu qu hn l hun luyn y t.
vt thng tm l s khin tr chu sc p ln v mt tinh thn, hnh vi tr nn bin
thi, hoc l tr thnh mt a tr ngang ngnh, kh bo; hoc l tr thnh mt k b nhn
hon ton nh mt chnh mnh; hoc s tr thnh mt con ngi c c, qu khch khng
th sng chung vi ngi khc - ng sau tt c nhng iu ny u l do tr mt cm gic
an ton, mt ttin.]r2
Nu ni tht s c mt loi thuc c th cha c bnh cho tr, th c l gim thiu
can thip v bu khng kh t do l hai loi thuc tt nht.

L I K T
Mt v ph huynh thng xin ti liu mi ca ti, khi cun sch ny cha c xut
bn, ch c ht mi bi vit trong .
Ch ni: Trc ti cng c mt s cun sch v gio dc gia nh, nhng
thng xuyn cm thy tht vng. Lc c thy cu no cng c l, sau khi t sch xung
li cm thy khng bit lm g c. C cun sch thm ch ch khoe khoang s thnh cng,
khin ngi ta cng c cng cm thy t ti, cng c cng khng bit nn lm b m nh
th no. c nhng bi vit ny ca ch, ti mi thc s bit khi phi i mt vi con tr th
nn suy ngh g v lm th no. Hin gi con ti ln cp hai, ti ch tic rng khng c
c nhng bi vit ny sm hon, ti sao ch li khng cho chng ra i sm hon !.
Ti vit tong i nhanh, b ra gn mt nm vit c cun sch di hai trm
nghn ch ny, nhung qu thc l ti chun b trong mt thi gian rt di, t nht phi
mi my nm, t cng tc n nghin cu, v cui cng l ch thn nui con tng ngy.
Ti bit, c rt nhiu bc ph huynh kht khao c hc hi. Nhng nm qua trn th
thng khng thiu sch v gio dc gia nh, iu ny cng phn nh c nhu cu ca
mi ngi trong vn ny. K t khi c con, bn thn ti cng c khng t sch v
gio dc gia nh. C cun do chuyn gia vit, c cun do nhng bc ph huynh thnh cng
trong vn nui dy con vit, cng c cun dch t sch nc ngoi ra, thm ch c c
ba m ra. Nhng cun sch ny, c cun khin ngi ta thu hoch c kh nhiu iu,
nhng phn ln li lm cho ngi ta tht vng, thm ch cn c nhng cun rt s si, c
m thy tc. Mi ln ng trong ca hng sch, nhn thy bao nhiu sch v gio dc gia
nh, hoa ht c mt, ti lun than thm rng: Gio dc gia nh quan trng bit bao, ng
l b m thc s rt cn mt s cun sch hay nh hng cho hot ng gio dc con
ca mnh, nhng mun chn c mt cun khng da dm tinh thn ngi khc, khng
la di ngi khc, khng ni nhng li so sng, khng gy hiu nhm, va khoa hc li
va thc dng, thng tc d hiu, li mang tnh kh thi tht khng d cht no!
L mt bc ph huynh, ti bit cun sch no cn thit vi mnh. Chnh v th, sau mt
thi gian thai nghn v chun b rt di, khi ti bt u vit cun sch ny, trong lng v
cng thnh khn. Ti buc phi lm th no khi cc bc ph huynh mua sch ca ti, h
cm thy rng cun sch ny cn thit, c tc dng vi h, nu khng, th khng vit cn
hn.
Mt s bn b h hng xung quanh ti, v nhiu hn l h hng ca h hng, bn
ca bn, sau khi c c nhng bi vit ny, c nhng phn hi rt tch cc. iu ny
cng khch l ti chuyn tm vit cho tt tng bi vit.
Cm n Nh xut bn Nh vn to iu kin cun sch ny c chnh thc xut

bn, cho cng nhiu bc ph huynh bit n n hon na. Nu cun sch ny khin nhiu
bc ph huynh cm thy rt thc dng, th l iu m ti vui nht.
Ci tn Ngi m tt hon l ngi thy tt, khng h c nh so snh ngi m vi
ngi thy, cng khng c coi nh chc nng gio dc con ngi ca ngi thy.
y ch mun nhn mnh tm quan trng ca gio dc gia nh - mi a tr l mt c th
c lp, gia nh l mi trng gio dc u tin ca tr, cng l mi trng gio dc quan
trng nht, b m chnh l ngi thy, ngi c u tin nh hng su sc nht n tr.
Mt ngi nu khng c c nn tng gio dc gia nh tt, gio dc nh trng phn ln
rt kh c th thc hin mt cch bnh thng h - Xt trn ngha ny, tm quan trng
ca ngi m s ln hon c ngi thy.
Trong cun sch ny ni rt nhiu n con gi Vin Vin ca ti, th hin nhiu u
im ca c b. Ti khng c xy dng mt tm gong in hnh, m ch mun thng
qua trng hp gio dc con gi ti, trnh by mt s phong chm gio dc ng n,
chia s vi cc bc ph huynh mt s kinh nghim gio dc c hiu qu. Con gi ti l
mt a tr bnh thng, bn thn c b cng c rt nhiu khuyt im v thi xu. Do
cun sch ny khng phi tp trung vit v c b, chnh v th nhng ni dung khng c lin
quan s c b qua. ng thi, cng xut pht t suy ngh con gi ti khng phi l mt
tm gong, m ch l nhn vt chnh trong trng hp ny, cun sch ny ch gi c b
bng tn gi nh, mt s thng tin khng c lin quan b lc i - y cng l v mun
tn trng kin ca con, ti tin rng mi ngi c th thng cm. y ti mun cm cm
con gi mnh, chnh c b gip ti c c rt nhiu kinh nghim c lin quan.
ng thi, ti cng rt cm on li gii thiu ca gio s Tin L Qun trng i hc
Bc Kinh v gio s Chu Thng ng trng i hc S phm Bc Kinh, c c s khng
nh v ng h t pha h, ti cm thy v cng vinh hnh. c bit l gio s Tin L
Qun, mc d ng khng quen bit ti, cng khng c ai gii thiu, nhng gio s vn tranh
th thi gian c bn tho m ti gi i. Gio s khng nhng gp ti chnh sa mt
vi ch bt hp l, m cn vui v ng gii thiu cun sch ny, tiu chun duy nht
ng a ra s la chn ca mnh l cht lng ca bn tho. Sau khi v hu, gio s vn
dnh rt nhiu thi gian cho s nghip cng ch gio dc, lc ny, ti tr thnh ngi
c trc tip hng li; ti bit, gio s nhit tnh v gii thiu cun sch ny mt cch
rt v t, thc s l v trong lng ng lun cha ng nhng vn v gio dc Trung
Quc, mc tiu phc v ca ng l nhm vo ng o cc bc ph huynh v gio vin. Ti
y ti mun t lng knh trng v cm on ng mt ln na! Nu cc bn c gi cm thy
nghi ng hoc c quan im tri ngc vi nhng quan im ca ti trong cun sch ny,
hoc c iu g cn t vn, phn hi, rt mong cc bn hy lin lc vi ti qua a ch email
v blog ca ti in trong li gii thiu v tc gi. Ti rt mun trao i, giao lu, hc hi vi
cc bn trong kh nng cho php.
Chc tt c tr em trong x hi u c hng mt nn gio dc tt, chc tt c cc
bc ph huynh u cm nhn nhn c ci p v nim hnh phc trong qu trnh gio
dc con.
Chc cho cuc sng ngy cng toi p hon, ngy mai s toi p hon!

Bc Kinh, thng 10 nm 2 0 0 8

NHNG VN LIN QUAN


(y l nhng vn theo tng ch lin quan, mc ch l gip c gi da vo
nhu cu ca mnh, d dng tm c bi vit tng ng tham kho, nhn thc v l gii
mt cch tng hp mt vn . Con s pha sau mi cu hi chnh l s trang tng ng
vi mi bi vit)
BI DNG T TNG V PHM CHT O C
V vn i n h n x th

1. T nh nn bi dng cho tr kh nng x l cc mi quan h vi mi ngi nh th


no? 38, 365, 388
2. Ti sao c nhng a tr khng bit thng cm, ng tnh vi cnh ng ca ngi
khc? 38, 388
3. Lm th no bi dng cho tr tinh thn hp tc ngay t nh? 38
4. Ti sao con tr li ni di? 3 1,17 8 , 200, 212
5. Lm th no tr tn gc tt ni di ca tr? 67, 200, 231, 344
6. Trong trng c bn bt nt con bn th lm th no? 224
7. Nh trng hoc c gio lm khng ng th lm th no? 178, 212, 268, 469
8. Lm th no bi dng thc phn on cho tr? 178, 212, 376, 469
9. Lm th no bi dng cho tr s chn chn khi lm vic? 2 3 1,17 8 , 281, 302
10. S din ho c hi bit bao, lm th no ngn nga tr ny sinh tm l thch s din
ho? 231, 302
11. Lm th no bi dng cho tr kh nng v s t tin khi lm vic mt mnh? 451,
246, 344
12. . Lm th no gio dc cho tr khi b mc la? 461
13. Khi gio vin phn nh con bn c vn , ph huynh nn lm nh th no? 376
V v n s c k h e t m l

1. Lm th no gip con vui v, t tin? 38, 48, 67, 376, 365


2. Nn ph bnh tr nh th no khng lm tn thong lng t trng ca tr? 67, 344
3. Phong php gio dc ca b m nh hng g n sc khe tm l ca tr? 21, 56,
231, 322, 335, 388
4. Chuyn nh hng ngy nh hng g n sc khe tm l ca tr? 31, 38, 212, 411, 423
5. Khi tr cn phi i mt vi mt kh khn, cn lm cng tc t tng nh th no? 21,
281, 451
6. Lm th no gip tr khc phc s s hi mt loi ng vt no ? 435
7. Nhng tr ngi v mt tm l tr em ny sinh nh th no? Hu qu l g? 246, 231,
335, 388, 512
8. Ti sao ni bnh tng ng tr em l mt li di tr? 512
9. Ti sao ni u t s tn tm vo con tr l s u t c li nht? 322
10. Lm th no xa b hin tng tr em b gi nui t gia nh? 322
11. Ti sao b m b ra rt nhiu tm huyt nhng li o to ra a con v tch s?
354, 365, 388
12. Hu qu ca vic nh chi con tr l g? 376, 388, 512
13. B m thng xuyn ni cu vi con, rt cc vn nm u? 388, 365
14. Ngun ti sn c gi tr nht m b m li cho con l g? 231, 335, 388

v v n g i o d c gi*i tn h
1. Lm th no ni chuyn v mi quan h vi bn khc gii vi con tr? 56
2. C c nhng kin thc v gii tnh s khng phm nhng sai lm v gii tnh ?
190
3. Nn gio dc gii tnh cho con tr nh th no? 190
PHT TRIN TR TU V B i DNG NNG L

HC TP

V v n g i o d c v* l n g

1. Dy con bit ch nn bt u t thi im no? 91


2. Lm th no dy con bit ch mt cch c hiu qu nht? 91, 475

3. Cch gio dc v lng no l khng tt? 9 1,10 0 , 475


4. Ti sao khng tn thnh vic cho tr i hc lp tin tiu hc? 475
5. Bt tr hc sm kin thc trong bi hc l gio dc v lng ? 475
6. Lm th no thc hin gio dc v lng ton hc cho tr? 100
V v n l c h c v n i m sa y m h c t p

1. Lm th no tr t c thnh tch cao mt cch nh nhng, thoi mi? 9 1,10 0 ,


112 ,16 5 , 291, 302,489
2. Li ch ca vic tr ging bi cho b m l g? Ti sao n c th thi thc tr hc
tp? 100
3. Ti sao c nhng a tr hc rt c gng, nhng thnh tch li khng cao? 112, 489
4. Ti sao c nhng a tr khi cn nh thnh tch hc tp rt tt, sau khi vo cp hai
cng ngy cng i xung? 112 ,12 5 , 475, 67,165
5. Hc lch ng ngha vi iu g? 12
6. Ti sao ni hc mt cch my mc s lm tn hi n tr tu? 9 1,16 5 , 281, 475
7. Trong chuyn hc hnh nn khen ngi v khch l con tr nh th no? 302, 312, 344,

376
8. Hc thuc lng th c c li g cho con tr, tr nn hc thuc lng th c t khi no?

77
9. Trong qu trnh dy tr hc th c nn ch vn g? 77
V v n c s c h n g o i gi h c

1. c sch ngoi gi hc s nh hng n thnh tch hc tp ? 112 ,12 5 ,16 5


2. Ti sao nhng a tr c nhiu sch li c lc hc tt? 112 ,13 7 ,16 5
3. Lm th no bi dng nim say m c sch cho tr ngay t nh? 9 1,13 7 ,14 7
4. Ti sao c nhng a tr khng thch c sch? 112 ,12 5 ,13 7 ,14 7
5. Tc hi ca vic t c sch l g? 112 ,12 5 ,16 5 , 439
6. Lng sch m hc sinh cp mt, cp hai, cp ba nn c l bao nhiu? 125
7. Ti sao khi k chuyn cho tr khng nn dng li vn ni m nn dng li vn vit? 137

8. Khi nh hng cho tr c sch cn ch nhng vn g? 13 7 ,15 4


9. Lm th no gip con tr la chn sch? 13 7 ,14 7 ,15 4
10.

Nhng yu cu no ca ph huynh s ph hoi nim say m c sch ca tr? 137,147,


154

v vn hc ng vn
1. Trnh ng vn c vai tr quan trng nh th no i vi s pht trin ca con
ngi? 77,165
2. Ti sao ni hc ng vn ch khng phi l hc sch gio khoa ng vn? 165
3. Lm th no hc tt mn ng vn? 12 5 ,15 4 ,16 5
4. Lm th no bi dng kh nng vit vn ca tr? Lm th no nng cao k xo
lm vn? 12 5 ,15 4 ,17 8
5. Lp lm vn siu tc c nng cao c trnh vit vn cho tr hay khng? 125
6. Lm th no bi vn ca tr th hin c tnh cm chn thc, c chiu su? 125,
178
7. Ti sao ni khuyn khch tr c sch l mt trong nhng bin php thc dng nht
ca gio dc t cht? 2 2 4 ,112 ,12 5 , 499
8. K xo ln nht trong khi vit vn l g? 154 ,178
9. Con ng t phi kinh qua nng cao trnh vit vn cho tr l g? 12 5 ,15 4 ,17 8
VN BI DNG THI QUEN
Thi quen trong hc tp
1. Lm th no bi dng cho tr thi quen tnh tm hc bi trong s n o? 423
2. Lm th no bi dng cho tr thi quen tt t gic hc bi? 246, 258, 291, 302,

354, 439
3. Lm th no tr thch hc? 100, 258, 291, 302, 475, 489
4. Ti sao c nhng a tr khng thch hc? 91, 258, 268, 281, 291, 302, 312
5. u l thi quen tt trong hc tp? 246, 291, 302
6. Thi quen xu trong hc tp ca tr c hnh thnh nh th no? 246, 268, 302, 489

7- Hu qu ca vic trng pht tr lm bi tp l g? 258, 268, 489


8. Lm th no khi con tr khng chu lm bi tp nghim tc? 258, 268, 281, 489
9. Nn vn dng li t duy ngc chiu kch thch tnh ch ng ca tr trong hc tp
nh th no? 258, 268, 291
10. Lm th no tr gi c tnh cm i vi vic hc, trnh tnh trng chn hc? 258,
268, 281, 291, 376, 475
11. Lm th no bi dng tinh thn chu kh v tm l chn chn cho tr trong hc
tp? 291, 302, 3 12 , 344
V thi quen hnh vi

1. Lm th no nhn nhn v nhng tt xu nh tr? 67, 365


2. Lm th no gip tr sa c thi quen xu b u vt ? 67, 246, 354
3. Tc hi ca vic tr em xem ti vi t nh l g, lm th no tr bt xem ti vi mt cch
t gic? 13 7 ,14 7 ,4 3 9
4. Khi vic lm bi tp v xem ti vi ca tr c xung t th lm th no? 439
5. Bi dng thi quen c sch ti sao c th ngn nga bnh nghin xem ti vi? 147, 439
6. Ham thch choi game gi l nghin Internet ? 499
7. Bin php cn bn cai nghin Internet l g? 3 12 , 499
8. Ti sao con tr khng chu nghe li? B m nn lm th no? 354, 365, 499
V thi quen sinh hot

1. Lm th no tr khng s tim? 21
2. Nguyn nhn khin tr li n l g? 4 11
3. C nn bn com cho tr ? Lm th no tr chng kn n? 4 11
4. Ti sao ni thi quen tt khi i ng phi bt u thc hin t khi cn trong thi k
s sinh? 423
5. Lm th no bi dng cho tr thi quen tt ng khng s n o? 423
6. Khi bi dng cho tr mt thi quen no lm th no trnh nhng li nhc nh
tiu cc? 4 11, 423

TI LIU THAM KHO


1. o Hnh Tri, Vn tp gio dc o Hnh Tri, NXB Gio dc T Xuyn, thng 52005.
2. Tin L Qun, Ngoi m gio dc ng vn, NXB i hc S phm Qung Ty, thng
7-2003.
3. Trn Hc cm, Gio dc gia nh, NXB i hc S phm Hoa ng, thng 5-2006.
4. Trn K, Lu Nho c ch bin, Tm l hc gio dc ong i, NXB S phm Bc
Kinh, thng 4-1997.
5. Ph Bi Vinh, Dng ci g ti mt cho tm hn, NXB Vn ha quc t, thng 92006.
6. L Khai Phc, Lm chnh mnh tt nht, NXB Nhn dn, thng 9-2005.
7. L Trn Ty, Dn ch v gio dc, NXB Thiu nin nhi ng T Xuyn, thng 3-2004.
8. Vong L ch bin, Chng ta nn hc mn ng vn nh th no, NXB Nh vn, thng
10-2002.
9. Vasyl Olexandrovych Sukhomlynsky, S cho i ca cng dn, Hong Chi Thy,
Trong Bi Trm dch, NXB Khoa hc gio dc, thng 4-2002.
10. Vasyl Olexandrovych Sukhomlynsky, Li kin ngh vi cc nh gio, in Khn
dch, NXB Khoa hc gio dc, thng 6-1984.
11. Makarenko, Tuyn tp gio dc ca Makarenko, Ng Thc Dnh bin son, NXB Gio
dc nhn dn, thng 1-2005.
12. John Dewey, Ch ngha dn ch v gio dc, Vong Tha T dch, NXB Gio dc
Nhn dn, thng 5-2001.
13. John Dewey, Chng ta nn t duy nh th no - Kinh nghim v gio dc, Khong
Vn Mn dch, NXB Gio dc Nhn dn, thng 1-2005.
14. Erich Fromm, Ngi v mnh, Tn Y Y dch, Tam Lin th im, thng 11-1988.
15. Erich Fromm, Ngh thut ca tnh yu, L Kin Minh dch, NXB Vn dch Thng

Hi, thng 4.2008.


16. Jean-Jacques Rousseau, Emile, L Bnh u dch, NXB gio dc Nhn dn, thng 52001.
17. Benjamin Spock, Bch khoa ton th nui con mi, Trc Hng Bu dch, NXB Trung
Quc ngy nay, nm 1989.
18. Maria Montessori, Phong php gio dc tr em ca Montessori, Nhm i Vn dch,
NXB Gio dc nhn dn, thng 5-2001.
19. Jorg Blech, Ngi pht minh bnh tt, Trcmg Ch Thnh dch, NXB Hi Nam, thng
6-2006.
20. Kuroyanagi Tetsuko, Tottochan - c b bn ca s, Triu Ngc Kiu dch, Cng ty xut
bn Hi Nam, thng 1-2003.
21. Randall Fitzgerald, Thc phm v dc phm gy hi n sc khe ca bn nh th
no, M Dch dch, NXB i hc S phm Bc Kinh, thng 6-2007.

PH LC
MT S THNG TIN V H THNG GIO DC CA TRUNG QUC
1. Cc thng tin chung
Trung Quc thc hin ch gio dc gm bn giai on: Gio dc trc tui i hc,
gio dc s cp, gio dc trung cp v gio dc cao cp.
Gio dc trc tui i hc hay cn gi l gio dc mm non dnh cho tr em t ba n
su tui.
Gio dc s cp hay cn gi l gio dc tiu hc (cp mt) dnh cho tr em t su n
mi hai tui.
Gio dc trung cp ly nn tng l gio dc s cp, gm c hai b phn: gio dc trung
cp ph thng v gio dc trung cp chuyn nghip. Trong gio dc trung cp ph thng
l b phn ch yu. Gio dc trung cp ph thng hay cn gi l gio dc trung hc chia
lm hai giai on l s trung v cao trung (tng ng vi trung hc c s v trung hc
ph thng ca Vit Nam). Gio dc trung cp chuyn nghip nhn hc sinh tt nghip s
trung vo cc trng trung cp chuyn nghip, thi gian hc l ba nm (hai nm hc v
mt nm thc tp). Hin nay cc trng trung cp chuyn nghip thng thng bao gm
trng k thut, trng s phm v cc trng v ngh thut, y dc, th dc, ti v.
Gio dc cao cp hay cn gi l gio dc cao ng, i hc v sau i hc l gio dc
chuyn nghip da trn nn tng gio dc trung cp, gm hai b phn: Gio dc cao cp
chnh quy v gio dc cao cp theo ch ti chc. Gio dc cao cp chnh quy tuyn sinh
hc sinh tt nghip cao trung vi phng thc hc tp ton thi gian. Gio dc cao cp
theo ch ti chc dnh cho nhng ngi i lm theo ba hnh thc sau: tm ngh vic
i hc, va lm va hc v hc hm th.
2. Gio dc trc tui i hc
Gio dc trc tui i hc hay cn gi l gio dc mu gio l nn tng v cng quan
trng cho c qu trnh gio dc sau ny. Theo quy nh trong Lut gio dc ca Trung Quc,
tr em trn ba tui tr ln mi c i hc mu gio. Trng mu gio c ba khi lp:
nh, nh v ln. Lp nh dnh cho cc em t ba n bn tui, lp nh l cc em bn n
nm tui, lp ln l cc em t nm n su tui.
3. Gio dc ph thng

Giai on tiu hc gm su lp t 1 n 6, tr em trn su tui (tnh n ngy 1/9 nm


) mi c vo hc lp 1.
Giai on trung hc gm hai cp hc: s trung v cao trung tong ong vi trung hc
c s (cp hai) v trung hc ph thng (cp ba) Vit Nam, s trung c ba lp 7, 8, 9, cao
trung c ba lp 10 ,11 ,12 . Khi hc ht lp 10, hc sinh Trung Quc thng chia lp theo
khi t nhin v khi x hi chun b cho k thi i hc sau .
Theo Lut gio dc (nm 2006) ca Trung Quc, gio dc tiu hc v gio dc s trung
l cc cp hc ph cp. Mi cng dn trong tui i hc c ngha v hc tp t trnh
gio dc ph cp.
4. Gio dc i hc chnh quy
Cc trng i hc chnh quy Trung Quc c chia lm hai b phn: trng i
hc tng hp v trng cao ng. Mt trng i hc tng hp c rt nhiu hc vin, mi
hc vin c mt lnh vc chuyn ngnh khc nhau, thi gian hc l bn n nm nm. Cn
trng cao ng l t hai n ba nm, sinh vin sau khi tt nghip trng cao ng c th
thi chuyn tip ln trng i hc tng hp, vo cc hc vin c chuyn ngnh hc cao
ng.
Ki thi u vo i hc chnh quy ca Trung Quc din ra vo u thng su hng nm
(bt u t nm 2011). Cng ging nh Vit Nam, y l k thi chung thng nht ton
quc.
Cc mn thi i hc bao gm: ba mn bt buc l Ng vn, Ton, ting Anh v mt
mn thi tng hp. Khi t nhin thi tng hp ba mn Vt 11, Ha hc, Sinh hc, khi x hi
thi tng hp ba mn Chnh tr, a l, Lch s.
Cch tnh im nh sau: ba mn bt buc im ti a mi mn l 150 im, mn tng
hp tng im l 300. Nh vy im thi i hc ti a ca mt th sinh l 750 im. Thng
thng, cc trng i hc hng u Trung Quc nh i hc Bc Kinh, i hc Thanh
Hoa c im u vo khong trn di 600 im ty theo tng khoa.

You might also like