POTNBAI SENFONS

Drt numaral hcrede ksack, sskack sank, ii bo kmr uval

gibi keye ylp kalm. gndr burada. Alktan, souktan, hepsinden
de daha ok yalnzlktan m, bzlm, uyumu...
Drt numaral hcrenin eni iki, boyu , ykseklii de iki buuk
metre, yani onbe metrekp hacminde.
Drt numaral hcrenin penceresi yok.
Drt numaral hcrede k da yok.
Drt numaral hcreye tkarlarken sann kravatn, pantalon
kemerini, kaysyla birlikte kol saatini, anahtar zincirini, ayakkablarndan
sktkleri potinbalarn almlard; hcrede bunlarla kendini asmasn
diye... Ceket yakasnn altna sokulu iki topluineyle, dolmakalemini de
almlard; bunlar bir yerine batrp kendini ldrmesin diye.
Drt numaral hcredeki sann yaamasn istiyorlard.
Drt numaral hcreye gn girmediinden sank, gndr
yaad zamann gece mi, gndz m olduunu bilmiyordu.
Drt numaral hcredeki sank, saatin ka olduunu da bilmiyordu.
gndr hurdayd ama o be yada on gn oldu sanyordu buraya
sokulal.
Drt numaral hcredeki sank kendi stne katlanp kvrlm, iine
kapanp bzlmt tostoparlak.
Drt numaral hcrenin kapsnda eni boyu bir karlk bir delik
vard; bu delik srgl bir tahta kapakla kapalyd. Bu tahta kapan altnda
bir de rgtel kapyordu delii.
Drt numaral hcrenin nbetisi sk sk kap deliinin srmeli
kapan ap, san
ierde ne yaptn gzledikten sonra yine kapyordu
srgl kapa.
Drt numaral hcredeki m, bzlm, uyumu, ksack,
sskack sank, kendisinin yokluunda, evdeki kedisinin a kaldm
dnyordu. O dnrken, at, kap deliinin srgl kapa alyordu.
at, kapanyordu.
Drt numaral hcredeki sank, su verilmediinden saksdaki
ieklerinin kuruyacan dnyordu; kapak alyordu, at...

Drt numaral hcredeki adam, hepsinden ok, hi grmedii Paris'i

dnyordu nedense. at!... Kedi... iek... Paris... at!... iek!... at!...
Kedi Paris at! Pa ke at di ek at ris pat...
Drt numaral hcredeki ksack, sskack sann beyninde
dnceler, kulaklarnda sesler byyordu En kk bir t, kulaklarnda
depremle yklan koca bir yapnn grltsyle uulduyordu.
t! Dardaki elektrik dmesi evrilmiti. Drt numaral hcrenin
on mumluk lambas yand. Tozla rtlm lambann stne ayrca rgtel
evrilmi olduundan lambann on mumdan ok daha azd.
Drt numaral hcrenin kaps ald, ieri giren sivil polisti, yine
kapand kap.
Sank, uyuup bzld keden kalkt.
Ellerini arkasnda kavuturmu olan sivil polis iriyaryd.
ksrk dosu
Bisre baktlar birbirlerine. Sank belli belirsiz ksrd. Sivil polis
de ksrd. Sank yine ksrd lgn sesle... Sivil polis daha st perdeden
ksrd. Sank yine ksrd yavaa. Polis daha yksek sesle ksrd.
Sann her ksrn, polis daha sesli ksrkle bastryordu. Polis yle
hzl ksrd ki, sank artk ksremedi.
Adagio
Sonra baktlar. Polis yle sert bakt ki, sank artk ona bakamad,
bam aaya edi. Polis, bika kez sann evresinde dolanp onu
yukardan aaya, aadan yukarya szdkten sonra, lml bir sesle,

Merhaba... dedi. Sank rkek,

Merhaba... dedi.

Polis utanga bir sesle sordu:

Adn ne senin?

Mutira.

Efendim?

Yine birden toparlanp bard:

Ha?

Mutira.

Susutular bisre. Polis, arkasna kavuturulmu ellerini sarktt,

tepesinden bakt sann iki adm uzana ekildikten sonra tatl sesle
konutu:

Daha yeni polis oldum. Bir haftalk polisim ben...

Bana verilen ilk nemli i, sizsiniz.

Davranlar, bir dostuyla dertleircesineydi:
Sorulanlarn hibirine cevap vermiyormusunuz. yle sylediler.
Dediler ki bana, anlattr ona her eyi, yle dediler. Syleyeceksiniz, bana
anlatacaksnz.
Sustular ikisi de...

Bana anlatmanz gerekli... Anlyor musunuz Bay... Bay... neydi?

Mutira.

Bay Mutira, anlatmalsnz, aklamalsnz... nk bu, bana

verilmi bir dev. Bu, ilk nemli isimdir, baaramazsam olmaz... Beni
anlyorsunuz, deil mi?
Sustu bir sre....
Andante
Susmayn rica ederim. Anlayn beni, anlayn... Yoksa... Nasl
syleyeyim, sizi konuturmak zorunda kalacam... istemiyorum byle biey
yapmak... Anlatabildim mi?
Yine sustu, bisre.

Beni, istemediim bieyi yapmak zorunda brakmayn Bay...

Mutira.

neydi?

Bay Mutira, rica ederim, anlayl olunuz, ltfen konuunuz...

Sizi hi tanmyorum, kimsiniz bilmiyorum. lk gryorum sizi. Siz de beni
yle... Tanmyoruz ki... lk grlen, daha yeni tanlan bir adam dvmek
zordur; kolay i sanmayn. Ama bana... dveceksin dediler, konumazsa,
anlatmazsa dveceksin, dediler...
Polis bir adm daha geri ekildi. Sank da ona bir adm yaklat.
Sonra biliyor musunuz, ben hayatmda hi kimseyi dvmedim.
Yapamam... Bakmayn siz benim byle boyluboslu oluuma... Yufka
yrekliyimdir, yumuak huyluyumdur... Hi kimseyi dvmedim hayatta,
ocuklarm bile...

Bir adm daha geri ekildi, sank da ona bir adm daha yaklat.
Ama siz bana ktlk ediyorsunuz konumamakla... Sizi
konuturamazsam, beni kovarlar iimden... Oysa daha yeni girdini meslee.
Beni atarlar iimden diyorum Bay... neydi?

Mutira.

Bay Mutira beni atarlar... Yine isiz kalrm sonra...

Polis bir adm daha geri ekilmek istedi, duvara dayand, hcrede
ekilecek yer kalmamt. Sank ona iyice sokuldu.
Vicdannz elverir mi benim isiz kalmama... iki ocuum var, Bay...
neydi?

Mutira.

Bay Mutira, iki ocuum var.

Polis bitkin duvara yaslanmt.

Ne zor!... Allahm, ne zor!... Tanmadn, aranda geldi geti
olmam birini dvmek durup dururken ne zor...
Yasland duvarn dibine meldi.
Tandm olsa bile dvemem ki... Size yalan syleyecek deilim
ya, ben hi kimseyi dvmedim, ama ok dayak yedim. Annem babam
dverlerdi beni, retmenlerim de dverlerdi... Arkadalarm da ok dayak
att bana...
meldii yere kt.
Ben aylarca isiz kaldm, geim ok zor... Polislie girene kadar
neler ektim, neler, bir bilseniz. Anlatsam acrsnz bana... te onun iin ya,
grevini yapamyor diye polislikten karlmak istemiyorum... Ne olur, bana
yardm edin...
Polis, lgn sesle kesik kesik ksrd. Baucunda ayakta duran
sank da ksrd. Bir o, bir br ksryordu, (ksrk do'su.) Polis
kesik kesik iniltiyle ksrdke sann ksrkleri daha sertleiyordu. Polis
birden ayaa frlad, bard:

Ama siz bana ikence ediyorsunuz... Hakknz yok buna Bay...

Mutira.

neydi?

Bay Mutira, rica ederim, size dayak atmak zorunda brakmayn

beni... Elimden gelmez diyorum size yapamam... Rica ederim, ok rica
ederim, syleyin, konuun...

Sustu bir sre, sonra uyumlu bir sesle konutu:

Sizi anlamyor deilim, ama, siz de beni anlayn ne olur...
Kendimi sizin yerinize koyuyorum; diyorum ki kendi kendime, ben bu
adamn yerinde olsam, kendiliimden, yani dayak yemeden syler miydim?
Onun iin, ne olur, sizde kendinizi benim yerime koyun. Polislikten kovulup
yeniden isiz kalmam, ocuklarmn alk ekmelerini ister misiniz?
Grdnz m, istemezsiniz tabi!... yleyse anlatn.
Beni, sizi dvmekle grevlendirdiler. Sizi konuturabilir-sem, bu,
benim mesleimde ilk baarm olacak... Yardm edin bana, ne olur!..
Polis, yumruunu br elinin ayasna vura vura hcrede dolat,
kendi kendine konumaya balad:
Hey Allahm, sen bana kuvvet ver!... Sen bana cesaret ver...
Durup dururken bir adam nasl dvlr canm...
Allahm!...
Sana dnd:
yleyse siz yardm edin bana, hi olmazsa siz yardm edin. Beni
kzdracak, ileden karacak biey yapn ki dveyim sizi... Biey yapn, biey
syleyin Bay... neydi?

Mutira.

Bay Mutira, beni kzdrn biraz ne olur canm, kzdrn da

dveyim sizi, yalvarrm, ne olur...
Bir zaman yalvard sana, ama yalvarmalarnn ie yaramadm
anlaynca,
Siz de hak verirsiniz ki, dedi, artk benden gnah gitti. Siz
dayaa kandnz... Ama ben... ben... ben...
Sustu. Tatl bir syleyile,
Size biey itiraf edeyim mi, dedi, ben bugn bir polisim ya,
Allann bir ltfudur benim polis oluum. Bika gn daha isiz kalsaydm,
ok kt olacakt, alacaktm nk... Polis olamazsam hrsz olacaktm
ben... Ama polis oldum ite... Belki de siz polis olmadnz iin... Hayatm
anlataym size, dinlemek ister misiniz?
Polis de, sank da yere oturdular karlkl.

Ben ok ac ektim, ok ile ektim Bay... neydi?

Mutira.

 Bay Mutira. Size biey syleyeyim ama, aramzda kalsn, emi,

beni de dvmt bikez polis... imdi beni daha iyi anlyorsunuz deil mi?
Beni dvdler karakolda, sonra susuz olduum anlalnca braktlar.
Susuzluum anlald ama, ben gerekten susuz deildim ki... Yalan
syleyip kurtuldum. Siz de bir yalan syleyin... (Bard.) Yalan syleyin
canm... Yalan syleyin de, ben de yalan sylyorsunuz diye sizi dveyim...
Sustular.
Ama ben sizi konuturmadan bu kadar uzun zaman yannzda
kalamam ki... Sonra stlerim kzar bana. Onca zaman sann yannda ne
yaptn, diye sorar bana stlerim. Siz benim ekmeimle oynuyorsunuz,
iimden edeceksiniz beni...
Ayaa kalkt, san da yakasndan tutup, bir bo uval gibi kaldrd.
Sonra bir elini dosta sann omuzuna koyup
Siz, dedi, bir sank olarak konumamakta haklsnz. Ama ben
de bir polis olarak sizi syletmek iin dvmekte haklym, yle deil mi?
Bunu kabul ediyorsunuz umarm.
Ama bana grevimi yapmam iin hi yardm etmiyorsunuz ki... Sizi
dvmem iin bir sebep yaratn, iimi kolaylatrn, ne olur; kck bir
yardmda da m bulunamazsnz?
Birden elini havaya kaldrd, ha vurdu ha vuracak... Sonra iki kolu
da aa sarkt. Bylece bunu bika kez daha denedi, ama her seferinde de
havaya kalkan eli sana vuramadan aa dt.
ki eliyle sann iki omzundan dosta tutup babacan bir sesle
konutu:
Sizinle bir anlama yapalm, gelin. Ama aramzda kalsn, gizli bir
anlama. Sanki sizi dvyormuum gibi barn... Yksek sesle yalvarn
bana. Cannz actyormuum gibi yle bir barn ki, dardan barmanz
duysunlar da, sizi dvdm sansnlar... Olur mu Bay... neydi?

bakalm...

Mutira.
Bay Mutira, anlatk m? Hadi, dayak yiyormu gibi barn

Eilip yerden bir denek ald,

Hah, dedi, ite ben de bu sopayla o yana bu yana vurur, sizi
dvyormu gibi grlt karrm. Anlatk deil mi, hadi balayn
barmaya... ok barn da dardan duysunlar... Hadi! Sustu.

ok inatsnz Pay... neydi?

Mutira...

 Bay Mutira, sizin yerinize ben barrdm dayak yiyormu gibi

ama, sesimi tanrlar, yoksa... Sonra akarlarsa kovarlar beni polislikten.
Yalvarmaya balad:

Acyn bana ne olur, yalvarrm size... Bir iyilik edin...

Ya arlatn kendiliinizden, yada sizi dvmem iin bir bahane

yaratn... Biraz kzdrn beni, sinirlendirin...
Allegro
Polis, ellerini gsnde aprazlayarak, sonra zp arkasnda
kavuturarak bir zaman sann evresinde doland, sonra bir omuz vurup
ykt yere san. Yapt kabala piman olup,

Pardon... dedi, sann kalkmasna yardm etti.

Yine doland evresinde, bir dirsek atp yere ykt bir daha. San
dt yerden kaldrp,

Siz de bana biey yapsanza! diye bard.

Kendi kendine,

Kzamyorum, kzamyorum... Olmuyor... diye sylendi.

Yine potinba zlm... diye eildi, ayakkabsn balarken,

yle hzl ekti ki, potinba kopup ikiye blnd.
Salam biey yapmyorlar ki... diye bard, hep rk ark
potinbalar... Alak herifler!... Her hafta potinba alnr m be... Haftada bir
elli kuru ver, potinba al iin yoksa...
Gittike kzyordu, kzdka baryordu:

Salam bir ba yapsalar ne olur... Ne olur sanki...

Bir ekite kopuyor ite... Dolandrclar!...

yle kzgnlkla baryordu ki, sank korkudan titreyerek keye
snmt.

Daha balarken kopuyor... Alak! Namussuz!... Eolu eek!...

Birden kendini kaybedip sann suratna hzl bir tokat indirdi.

Sonra yapt ie aarak, tokat att eline aknlkla bisre bakt, birden
bir tokat daha att...
Sevinle,

Vurdum... Dvyorum!... diye sylendi, dvyorum artk Bay...

Mutira.

Bay Mutira, dvebiliyorum...

neydi?

Sank,

Bundan sonra artk hep dversiniz... dedi.

Polis, sille tokat, tekme yumruk giriti, san dvmeye, duvardan

duvara arpmaya balad, biyandan da bararak svyordu.

P P ALAMA ROMANSI

Sar Tahsin, meyhanesinin nne bu balk alarn dekor olsun diye

asmad. O mantarlar da ss olsun diye koymad meyhane penceresinin
nne. Onlar kendiliinden ylece konulmutu oralara; burda herey
ylecene, herey kendiliinden... Balk kayklar da akll kyya ss olsun
diye ekilmemi... Sar Tahsin, meyhanesini bile isteyerek, dnerek deniz
kysna kurmad; baka biyer aklna gelmemiti de ondan... Bu ky
kuytusuna, sa, bez, uval, teneke, oluklu sa, pasl teneke, eski varil, delik
bidon, tahta, ta, kerpi, katranl kt, surdan burdan eline ne getiyse
toplad, sonra bunlarn hepsini birletirip, buraya bir meyhane kuruverdi.
ki kk penceresiyle, bir de kaps var meyhanenin. Pencereden
baktn m, balk kayklarnn kalkk burunlar arasndan ve asl balk
alarnn arkasndan kar kyy grrsn. Sar Tahsin, manzaray kapyor
diye bahkalarn ka kez kaldrtmak istedi de, kimi mteriler kar koydu.
Meyhanenin her biyan sarmakla sarlm, salt iki kk
pencereyle bir de kap kalm sarmakla rtlmeyen. Yediveren kays gl
de, btn aty sarm. iki pencerenin n epeevre hanmeliyle donanm.
Arka yan, filbahrilerle, yabanglleriyle dolu... Meyhanenin kaps nnde bir
asma arda var, altnda alt masa durur. Gne batp da iyice glge dt
m, btn masalar ardak altna karlr. Burda her ne varsa, hepsi
kendiliinden olmu, ta eskidenberi varm gibi gelir insana; sanki dnya
dnya olalberi bu meyhane ite bylece burdaym da, sonradan San
Tahsin gelip girmi iine...

Yolun glge yanna snarak yryen delikanl, Koleji bu yl bitirdi.

Ne olacam bilemiyor, belki Amerika'ya gidecek ama pek istemiyor orasn.
Paris derler bir ehir varm, orasn daha ok ekiyor gnl... yi mi? iirler
yazar,
syler,
ama
kimselere
okuyamaz.
Bakarsan
yle
bir,

vurdumduymazn biri... Oysa ilidir, duyguludur, bir kendince dnyas

vardr iine dnk. Bu farfaral, durmadan konumas, bakasna sz
brakmamas, dikkati stne ekmekten ok, zkendini gizleyip dkendini
ortaya koymak isteyiinden. Kendisi de iir yazd iin, iir yazanlarla alay
eder. Yalnzca alar, kendisiyle kalnca... Ama stelik, baka bir alayan
grd m alay da eder.
Umursamaz grnl delikanlnn duda' kenarndan bir taze ot
sap sarkyor. Aradabir azndaki ot sapn dileriyle eziyor. Bir slk
tutturmu gidiyor. Gneten, denizden, rzgrdan yank derisi pul pul...
Yoldan, dz meyhane yoluna sapt, kaba topra tozutarak indi,
Heeeeey, Tahsin abiii!
Bika kez byle seslendi, ardak altndaki masalardan birine oturdu.

Tahsin abi... Heeey...

Mahzen dehlizlerinden gelirmi gibi, meyhanenin tezghndan Sar

Tahsin'in sesi yanklanarak duyuldu:
Sen misin Nuriii? Yahu olum, raky boazmda kodun, nedir
derdin, ne baryorsun?
Birbirlerini grmeden konuuyorlard:

Yahu mteri geldi be!

Kimmi o mteri? Hah hah hah...

Ben mteri deil miyim yani!...

Haan senin mteri olmaklna on frn ekmek yemekliin

Ne biim meyhane buras be!

lazm...

Olum, zavurdama orda... Boaz'n herbir yan meyhane.

Burasn beenmedinse, eker gidersin baka birine... Haydi, al voltam!
Ben yle mi demek istedim be Tahsin abi... Bir kadeh souk rak
getirecek kimse yok mu yani?
Dur imdi, keyfimi karma!... Kendim iiyorum, sadrazam gelse
bozamam keyfimi!

Sen meyhaneci deil misin yahu? Getir raky be!

Bana bak! Meyhaneci olduksa, babann ua deiliz ya... Kalk

da gel kendin al!... Raknn yerini bilmez deilsin ya...

Delikanl lo meyhaneye girdi. San Tahsin tezghta demleniyordu.

Merhaba Tahsin aabey...

Hah yle... ilkin selamm ver, sonra istersen silahn ek, vur.
Merhaba! te raklar rafta, al bir kadeh de doldur...

Salata filan biey yok mu?

Ne gibi?

Yahu Tahsin aabey, yapma be, buras meyhane... Ne gibisi var

m, salata ite...

Yani sen imdi ne gibi salata istiyorsun?

Domates salatas...

O yok.

Hyar salatas.

O da yok...

iroz salatas?

Yok dedik ya...

Ne var peki?

Git bamdan, git!...

Kavun var m?

Kavun meze isteyen, kolunun altna bir kavun alr getirir olum.

Delikanl, kadehteki raky iti, yzn buruturup yumruuyla

azn sildi.
Peki yleyse, dedi, ben gidip de bieyler alaym, kavun, peynir,
domates filan...
Git getir ya... Buras meyhane olum, herkes elinde bidolu
zembille gelecek...

Tekke desene una...

San Tahsin keyiflenmiti. Karadenizlice Karadenizlice glyordu.

*
Delikanl, Sar Tahsin'in meyhanesine dnd zaman hava yeni
yeni kararyordu. Masalarda mteriler vard. ki garson masalar arasnda

kouup duruyordu. Sar Tahsin, yine tezghn banda demlenmekteydi. ki

garson da daha ok, bu meyhanenin yeni mterilerine hizmet ediyordu.
Meyhanenin gedikli mterileri, biyandan kendi ilerini kendileri gryor,
biyandan da San Tahsin'le akalap duruyorlard. Bu gedikli mterilerden
biri, evde yaplm midye dolmas getirmi, iki midye dolmasn da San
Tahsin'in tabana koymutu. Kimisi kavun kesiyor, kimisi salata yapyor,
kimisi de kalp buzu keserle paralamaya alyordu. Sar Tahsin bu gedikli
mterilerine,
Yahu, dedi, herkes kendi grtlana dm, hibiriniz de u
Tahsin kulunun kadehine rak koyaym, demiyor.
Bu dnyada insaniyetlik kalmam...
Ay yusyuvarlak, ta karda... Nuri tek bana oturduu masada
Boazn kar ky klarna bakyor ama, baktn grmyor. iyor.
Yanndaki masada da bibana bir adam var, o da iiyor; hem iiyor, hem
biyandan alyor... Dirsei masada, eli alnnda durmadan alyor, boyuna
alyor. Adam alaya alaya gzya olup akp gidecek, karacak Boaz'n
sularna.
Delikanl, onun aladn grmemek iin ba Boaz'a evrik durdu.
Ama merak etti biraz sonra yine alyor muydu adam? Belli etmeden dnp
bakt; evet, alyordu... Gz-yalan, nndeki kadehine dklyor, iiyor
kadehten biriki yudum, yine alyor ara vermeden... Bir insan nasl bu kadar
alayabilir? Saatlerdir alyor... Delikanl ban iyice denize evirdi. Ama
merakm yenemeyip, bakyor arada yine adama; adam ylecene,
kprdamadan, bir eli ahunda, dirsei masada, iin iin alyor, biteviye
alyor.
Delikanl kzd ilkin, sinirlendi, az sonra duyguland, acd adama...
Ne yapsayd?
ieri girdi, tezgh banda imekte olan Sar Tahsin'e,
Tahsin abi, dedi, yanmdaki masada bir adam var, illet etti beni
yahu... Masaya oturdu otural hi durmadan alyor. Kim o adam Allakna,
biliyor musun?
Sar Tahsin Karadenizlice bir gzel gldkten sonra,
Mteri, mteri diyordun da kafa artyordun ya, dedi, ite
benim has mterim o adamdr; ayda, iki ayda bir gelir, efendi gibi alar,
ier raksn gider.
Delikanl dnd masasna. Adam hl alyordu iini eke eke...
Ban teyana evirse de duyuyordu aladm... Gidecekti burdan, baka
meyhaneye, evine, baka biyere... Gidecekti ama, o adam yine orda
alayacakt. Duymazd ya sesini... Duymaz myd? Duyard... Bir baka trl
alayt, bikez duydun mu sesini nereye gitsen artk hep duyarsn...

Gzel gecenin tad kat. Herifin suratna bir yumruk mu atsa?

Yakalayp boazndan iki eliyle sksa da sustursa m? Yalvarsa m?
Yanna gitti,
Affedersiniz Beyefendi, dedi, cesaretimi mazur grn,
masalarmz birletirmekte saknca var m? Yoksa masama eref verir
misiniz ltfen?
Bu trl meyhane azlarn, kolpolan renmiti. Yal adamlar gibi
konuulacakt.
Alayan adam ok edepliydi. Ayaa kalkt,

Estafurullah, emredersiniz... dedi, delikanlnn masasna geti.

Kalkt masada bir rak iesiyle bir su iesi, bir de kadehten baka
biey" yoktu. Delikanl onlar da alp geldi.
Oturdular karlkl. Alayan adam Boaz'a bakmyordu, aya
bakmyordu, ba avcunda alyordu yine... Delikanl O'nun da kadehini
doldurdu.

erefinize! dedi.

Raky dikti, alnm avcuna alp, kald yerden alamasn srdrd.

Biey emreder misiniz, mezelerden?

Teekkr ederim efendim... Cevabn veriyor, yine alyor...

Sakallan birazck uzam, salar da yle... Boyunbann dm yeri

rselenip tirfillemi, iyice ypranm... Elbisesi eski ama zenli, gmlei
temiz... Salan taral, pantalonu tl... Alyor, alyor, alyor... Alaya
alaya akp, yok olup gidecek adam... Bir insanda bunca gzya nasl
olabilirmi diye ayor delikanl.

erefinize Beyefendi.

erefinize efendim...

Alyor adam... Delikanl hrsndan trnaklarn kemirmeye balad.

Affedersiniz, sormak ayp olmasn ama, balayn beni; niin
alyorsunuz? ime dokundu da...
Alayan adam anlatmaya balad, hem alyor, hem anlatyordu.
Anlatrken alamasn hi kesmiyordu. Btn anlattktan onbe yirmi kelime
iinde dnp dolayordu.
Bendeniz her gece iip iip alarm efendim... Ben deniz...
alarm efendim iip iip... Bendeniz byleyimdir efendim, hep byleyimdir.

ip iip alarm efendim... Yirmibe ylm sahnede geirdim efendim...

Tiyatrocuyum efendim... Bendeniz iip iip alarm efendim... Bendeniz
jnprmiyeyim efendim... Yirmibe yllk jnprmiyeyim efendim... Bendeniz
iip iip alarm efendim... Bethoven byk sanatkr efendim, open de,
Shakespeare de byk sanatkr efendim. Bendeniz de haddim olmayarak
icrai sanatkrm efendim. Bendeniz her gece iip iip alarm efendim.
Shakespeare byk efendim... Bendeniz de haddim olmayarak icrai
sanatkrm
efendim...
Jnprmiyeyim
efendim.
Yirmibe
yldr
jnprmiyeyim efendim... Bendeniz her gece iip iip alarm efendim... Yirmi
lira gndeliim vardr efendim... Bendeniz her gece iip iip alarm
efendim... Yirmi lirann on lirasn patron ierde kor efendim, tiyatroyu
brakp gitmeyelim diye efendim... Bendeniz her gece iip iip alarm
efendim... Haddim olmayarak biz de icrai sanatkrz efendim... Bethoven
byk efendim, open byk efendim, Shakespeare byk efendim, byk
sanatkr efendim... Ama bendeniz de haddim olmayarak icrai sanatkrm
efendim... Bendeniz her gece iip iip alarm efendim... Bir Aleksandra'm
var efendim... Aleksandra'm vard efendim... Sonra Aleksandra'mz oldu
efendim... Aleksandra'mz... Daha sonra Aleksandra oldu efendim,
Aleksandra... Aleksandra'm... Aleksandra'mz... Aleksandra... Bendeniz her
gece iip iip alarm efendim. Aleksandra'm vard. Bir gece karakolda... Biz
karakolda bir gece. Bendeniz her gece iip iip alarm efendim... Ben
jnprmiyeyim efendim, yirmibe yllk jnprmiyeyim efendim... Yirmi lira
gndeliim var efendim, on lirasn alrm, on liras ierde kalr efendim...
Tiyatrodan kamayalm diye efendim... Bendeniz her gece iip iip alarm
efendim... Bethoven, open, Shakespeare byk sanatkr efendim...
Bendeniz her gece iip iip alarm efendim... Aleksandra'm. Bir gece
karakolda Aleksariora'mz... Sonra Aleksandra oldu... Bendeniz her gece iip
iip... Jnprmiyeyim efendim... Yirmi be yldr... icrai sanatkrm...
Bendeniz her gece iip iip alarm efendim...
Adam alyor, konuuyor, alyor, konuuyor... Szleri hep bu onbe
yirmi kelime iinde dnp dolayor... Ama bu kelimelere her seferinde ayr
bir ayrntl anlam katarak, sanki bsbtn baka biey anlatyormu gibi
sylyordu... Alyordu durmadan, anlatyordu durmadan...
Delikanl O'nun niin aladn anlamt artk.

Bendeniz her gece iip iip alarm efendim..

Anlyorum efendim...

Aleksandra'm... Aleksandra'mz... Aleksandra... Bendeniz...

Anlyorum efendim...

Bethoven de, open de... Ama ben de... icrai...

Anlyorum efendim...

 Yirmibe yllk jnprmiyeyim... Yirmi lira... On liras ierde...

Kamayalm diye... Bendeniz her gece iip iip alarm efendim...

Anlyorum efendim...
*

Delikanl uyannca, evine ne zaman, nasl geldiini hi

hatrlayamad. Demek btn bign uyumu... Akam olmu. Kalkt. Sakal
tra olacakt, olmad. Ykand, giyindi, kt evden... San Tahsin'in
meyhanesine yneldi. Daha erken, asmann altndaki masalardan yalnz
nde mteri var...
Tamdk garsondan rak istedi. Garson,

Meze? diye sorunca,

stemez! Yalnz rakyla su... dedi. Bu gece o da alayacakt...

Dirseini masaya, ban avucuna dayad. yi... stste iki kadeh

rak iti... Alayamad... Dn geceki adamn dediklerini geirdi iinden...
San Tahsin nnden geerken,

Ne o olum Nuri, dedi, nedir o?

Alamaya alan delikanlnn ancak gzleri dolmutu.

San Tahsin, delikanlnn yannda bir sandalyeye oturdu. Anlamt
onun ne yapmak istediini. Yine Karadenizlice gld bir gzel.

Sen vazge, dedi, sen alayamazsn...

Niye? Alarm ite...

Olum, alayamazsn... Alasan da onun gibi alayamazsn, ayp

kaar... O i baka i... O adam, yirmibe yldr alyor be... Adamn meslei
alamak... Sen alayamazsn...
Adamn gndelii yirmi Ura, on liras ierde kalyor. Sen itiin
raknn parasn babadan alyorsun... Sen alayannsn...
Karadeniz dilinden glyordu San Tahsin ki, o gle dayanlmaz.
Hadi, hadi, dedi, ye i!... Ne zaman gideceksen git Amerika'ya da,
doktor mu olacaksn, mhendis mi, ol da dn gel memlekete... O zamana
kadar sa kalrsam raklar benden...
Kalkt Sar Tahsin...
Delikanl kadehi bir dikite yuvarlad.

 Bendeniz her gece iip iip alayamam efendim, alayamam

efendim... diye tekrarlamaya balad; ama alyordu.
Alayamam efendim... iip iip alayamam efendim... deyip
durmadan, boyuna alyordu.
Bir rahatt, bir mutluydu...
Benim Aleksandra'm yok efendim... Bendeniz her gece iip iip
alayamam efendim... Bendeniz icrai sanatkr deilim efendim... Yirmibe
yldr jnprmiye deilim efendim. Yirmi lira gndeliim yok efendim. Patron
on lirasn alkomaz efendim. Biz bir gece karakolda... Aleksandra'm yok
efendim... Bendeniz iip iip alayamam efendim...
Alyordu delikanl.

BZM KYN DELLER BALADI

1 Do gneim, do!
Buras Egikkaya Dibi Ky... Kyn btn ocuklarnn gs
kafesleri ieri gktr.
Ky, bulutlara hrlayan kzgn bir kpek az gibi doruu di di olan
ulu bir kayann dibinde kurulmutur, bek bek bulutlar, ulu kaya
doruunun sivri, keskin dilerine tner. Ulu kaya ge alm sivri, keskin
dileriyle, stne tneyen bulutlan didik didik paralar. Paralanan bulutlar
rzgrla dalr, sonra baka bulutlar konar keskin dilere. Dou ynndeki
ulu kaya, gnei kapar; kyn stne eilip abartmtr. O yzden kyl,
gnein douunu hi grmez. Baka yerler gne nlarndan prl prl, l
slken, Egikkaya Dibi Ky serince bir koyu alaca glge iindedir. Gne
ykselir, ykselir, baka yerlerde le olur, ancak ite o zaman gne, ulu
kayann sivri dili doruunu ap kye aydnlk serper. Bu aydnlk da uzun
srmez. Kyn batsnda, kuru derenin teki yakasndaki sra dalarn
ardnda yiter, erkenden batar gne.
Ky evleri, eik kayalarn dibinde kurulmu olduundan, kn seller
dadan koca koca kayalar skp srkler, yuvarlanan kayalar her k bika
evi ezer, her k bika can yok olur.
Egikkaya Dibi Ky'nn ilesi oktur.
Egikkaya Dibi Ky'nde akam ok erken olur.
Egikkaya Dibi Ky'nde sabah ok ge olur.
Egikkaya Dibi Ky'nde gnler ok ksa, geceler ok uzundur.
Egikkaya Dibi Ky'nn ocuklar her sabah uyannca,

 Ana, ekmeek! Ana, ekmeeek!... diye barrlar.

Kyn analar,

Yat uyu! Zbar! Daha gne domad! diye ocuklarm avuturlar.

Bir zaman daha geer, gne grnmez. ocuklar yine alar:

Ana, ekmeeek! Ana, ekmeeek!... Analar barr:

Boaz kuruyas, daha gne bile kmad... ocuklar evlerden

kar, ortala dklr. Gzleri, Eikkaya'nn di di doruunda olan
ocuklar, kayann dibine gidip gnee yalvarr, yakarrlar:
Do gneim, do! Do ki anam bana ekmek vere! Hem gnee
yalvarr, hem yumruklaryla gslerini dverler.

Do gneim, do!

Kck gsn iman tahtasna bir yumruk...

Do ki anam bana ekmek vere...

Bir yumruk daha...

ite o yzden Eikkaya Dibi Kyllerinin gsleri ieri kk,
srtlan kamburumsu, balan eiktir.
ocuklar byr anababa olur, bu kez de ocuklan onlara syler:

Ana ekmek! Baba ekmek!...

Daha gne bile domad...

Do gneim, do! Do ki anam bana ekmek vere...

2 Krk gn besi!
Gnei zlemi Eikkaya Dibi kylleri, her yl evlerinden bikan
ezen ulu kayadan kurtulmak istiyordu.
Gnlerden bign, Eikkaya Dibi Ky'ne bir dervi kageldi. Yoksul
derviin alktan avurdu avurduna km, soluk san derisi iskeletine
yapmt.
Kye inen yoksul dervi, gklere ykselen iniltiyi duyup at:

Do gneim, do! Do ki anam bana ekmek vere...

Kadnlarn atlar kayalarda yankyordu. Selin srkledii iri bir

kaya yine bir evi ezmi, iindekileri ldrmt.

Yoksul dervi, kyn yallarna,

Ben sizi bu koca kaya belasndan kurtarrm... dedi.

Nasl kurtarrsn?

Eikkayay alr, burdan uzak biyere gtrr, brakrm...

Aman dervi, Hzr Aleyhisselam dedikleri sen olacaksn... Seni

bize Tarn gnderdi. Aman dervi, ne olursa senden olur... Hadi, al u kayay
da kymz gne grsn...
Kayay gtrrm ama, beni krk gn fndk fstkla, yala balla,
baklava brekle, pekmezle ayranla bigzel besleyeceksiniz. Elimi scak
sudan souk suya sokturmayacaksnz. Bir elim yada, bir elim balda
olacak... Hk dedim mi ra, gk dedim mi erbet sunacaksnz... Krk gn
besiye ekileceim. Yiyip iip, yangelip yatp iyicene gleneceim ki kayay
srtlayp gtreyim. Sonras kolay, kurtaracam sizi bu kayadan...
Her ne buyurursan canba stne dervi, yeter ki bizi kurtar bu
kayadan, gnee kavutur kymz...
Kyn yallar, ilerigelenleri bu ii grp konumak iin ky
kahvesine topland.
Adna Ali derler bir delikanl vard. Derviin nerisini duyunca,
doruca kahveye seirtti. Babas, kaynatas da kahvedeydi. lkin selam verdi,
sonra,
Aksakalllar, byklerim, atalarm, emmilerim, daylarm! Sizlere
bir diyeceim var, izin verirseniz... dedi.

Buyur Ali olumuz...

Duydum ki, a, cbl bir dervi gelmi; Beni krk gn krk gece
besiye ekin, demi. Krknc gn kayay alr giderim burdan. demi.

Evet, yle dedi Ali olumuz...

nanmayn, yalandr dedikleri! Bu kayay burdan skp

gtremez. Bizi kandrmaktadr. Alktan midesi kurumu elin kurnazna
inanmayn...
Kyn mam, Muhtar,
Senin akln ermez bu ilere Ali oul, dediler, biz hi yalana
dolana gelir miyiz? Biz iimizi iyice salama baladk, hemi de nasl...

Nasl iin salam?

Biz dervii bir odaya kapayacaz. Pencereler skca rtl, kap

kitli. Dervi, Ya Hak! dedike pencereden et kzartmasn, hk dedike

ayran, pekmezi sunacaz. Krk gnn sonunda dervi tutukludan kp ulu

kayay gtrrse gtrr, yoook gtrmezse doruktan aa atp yok
edeceiz dervii. Dervile pazarlmz, anlamamz ite byle... Biz iimizi
salama baladk, sen keyfine bak Ali oul...
Ali her ne dediyse dinletemedi. Skntsndan vurdu dalara...
O sra Ali'nin evinde neler olmaktayd, bakalm bir grelim:
3Aman Sarkz, syleme!
Ali yeni evliydi. Kars, inei samak iin dama girdi, kalayl bakrac
inein altna koyup bir trk tutturdu, inei samaya balad. nein
memesinden iki samlk st bakracn dna, samanlarn stne dverdi.
Taze gelini ald bir korku ki, nasl bir korku... Kaynanas pintinin biriydi. ki
saun stn ziyan olduunu duyarsa taze geline etmediini komzd. Taze
gelinin knal parmaklar titriyordu korkudan.
nein ad Sarkz'd. Ya Sarkz sylerse kaynanasna...
Keklik knal gelin, hemen boynundan altnlarn karp Sarkz'n
boynuna ast, yalvarmaya balad:
Aman Sarkz'm, canm Sarkz'm, ite bu altnlarm senin olsun,
salon iki sam stn yere dktm kaynanam karya syleme, emi?
nek, dile gelip,
Gnln geni tut, kimselere sylemem knal Gelin... diye
ban sallayp, boynundaki dizim dizim altnlar ngrdatrken kaynanas
dama girdi. Sarkz'n boynunda sram sram altnlar grnce ap,

Bu ne gelinin? diye bard.

Taze gelin de, iki sam st dktn ona sylemesin diye

altnlarn Sarkzn boynuna astn anlatt.
Kaynanay bir korku ald ki, nasl korku... nk kocas ok elisk
bir adamd. ki,sam stn ziyan olduunu duyarsa kyameti koparrd.
Hemen bandan ipek bartsn karp, Sarkzn bana bir gzelce
sardktan sonra,,
Aman Sarkz, canm Sarkz, ipek rtm senin olsun, sakn
kocama, gelinimin iki sam st yere dktn syleme! diye yalvard.
Bu sra kap alp da kocas ieri girmez mi! Koca adam, inein
boynunda ngr ngr altnlar, banda da ipek barty grnce pek
ap,

Bu ne? diye bard.

Kans, iki sam stn ziyan olduunu sylemesin diye Sarkz'

sslediklerini anlatt. Koca adam,
Eyvah, olum bunu duyarsa, keklik sekili, blbl deyili taze
gelinimi boar... diye korkup, gm kstekli saatini kuandan skp
Sarkzn beline dolad, sonra yalvard ona:
Aman Sarkz'm, canm Sarkz'm... Sakn benim Ali oluma iki
sam stn ziyan olduunu syleme, emi?'
Sarkz
ngrdad.

bam

sallaynca

gm

kstek,

dizim

dizim

altnlar

O srada komular geldi dama. Onlar da inein sslerine atlar.

Ama iin iyzn renince, onlar da Sarkz' daha da sslediler.
stlerinde balarnda deerli ne varsa, incik boncuk, ayna mayna, kordon
kuak, para pul, hepsini Sarkz'a takp taktrdlar.

Aman Sarkz, canm Sarkz, sakn Ali'ye syleme. Sarkz dile

Sylemem, diye ban sallad.

gelip,

Dam dolduranlar sevinten alp sylemeye, glp oynamaya

balamlard ki, Ali kapdan girdi,

Bu nedir? dedi.

Aman Ali, gelin iki sam st yere dkp ziyan etti.

Sarkz sana sylemesin diye onu byle ssleyip allayp pulladk...

Bunu duyan Ali,
Ben bu deliler arasnda duramam. Kimi a dervii fndk zmle
besler, kimi de inee altn takar, ayna takar... diye sylenip, o kzgnlkla
heybesini, kavaln alp kt kynden, dt yollara...
4 kzn ba ne olacak?
Ali, srtnda heybesi, bir elinde kaval, bir elinde sopas, gece demedi,
gndz demedi, da bayr, ova ayr yrd de yrd... Kimi zaman
kavalm ald, kimi zaman koyu glgelerde yatt uyudu. Arada bir kyn
ansyor, karsn zlyor, anababasn gresi geliyor.

Dnsem m'ola? diye iinden geiriyordu.

Sonra kendikendine,

O deliler iinde neyleyecekmiim?... deyip yryordu.

Yrrken yrrken, kars inei saarken gznn nne geliyordu.

Anasn, koca teknede ekmek hamuru yoururken grr gibi oluyordu.
Eikkaya Dibi'nde Do gneim, do! Do ki anam bana ekmek vere! diye
gslerini yumruklayan ky ocuklarnn sesleri kulandayd. Ama hayr,
dnemezdi o deliler arasna...
Git de git, git de git, bir tepenin stnden bir de bakt ki, alttaki
kyde bir kaynama var. Nedir, ne deildir diye tepeden aa seirtip kye
geldi. Selam verdi.

Nedir aalar? diye sordu.

kz ban kpe sokmu, telamz ondan... karln verdiler.

Peki, ne yapacaksnz?

Bizim bu kyn bir Akll Mehmet Aa's vardr. Bamz

sknca her iimizi gider ona danrz.
Ali merakland. Kylnn arkasna dt. Vardlar Akll Mehmet
Aa'nn yanna.

sordular.

kz ban kpe sokmu, nasl karacaz ban? diye

Akll Mehmet Aa da,

kzn ban kesin! diye onlara salk verdi.

Ali iinden, Burann kyls, bizimkilerden daha da deli, diye

geirdi.
kzn ban kestiler, ama yine kesik kz ba kmad kpn
azndan. Yine gittiler Akll Mehmet Aa'ya:

Kestik ama, kzn ba ierde kald. imdi ne yapalm?

Akll Mehmet Aa da,

yleyse, imdi de kp krn! dedi.

Kp krdlar, kzn kesik kpten ban kardlar.

Hay Allah raz olsun Akll Mehmet Aa'mzdan... diye dua ettiler.

Az sonra baka bir kyl,

Eyvah! Benim kz de su imek iin ban kpe sokmu, ba
kpn iinde kald!... diye bararak geldi.
br kyller, Varp Akll Mehmet Aa'mza danalm... dediler.

Ali dayanamayp,

Bre emmiler, demincek dantnz ya... dedi.

Olsun, dediler, belki bu kez verecek baka bir akl vardr. Ali,

Durun etmeyin, dedi, kzn bam keseceinize nce kp

krn, beni dinleyin!
Ali'nin dedii gibi nce kp krp, kz sa kurtulunca orann
kylleri Ali'nin ayana kapanp,
Aman, biz senin gibi bir akll adam grmedik. Sen bu kyde kal,
bamzdan eksik olma. Bizim akl hocamz ol. Burda ye i, yan gel yat, yeter
ki bize akl ver... diye yalvardlar.
Ali,
Ben kendi delilerim arasnda edemedim, sizin gibi deliler
arasnda hi duramam!... deyip yrd. kt kyden...
5 Deh derim gitmez, derim durmaz!
Ali az gitti, uz gitti, dere at, da geti, kyden kye ulat. Aradabir
kars, inei saarken gznn nne geliyordu. Anasn, koca teknede
ekmek hamuru yuururken, grr gibi oluyordu. Kynn ocuklarnn,
kaya dibinde gslerini dverlerken, Do gneim, do! Do ki anam bana
ekmek vere! diye yalvarlarn duyar gibi oluyordu.
Hayr, dnemezdi o deliler arama...
Gide gide bir kyn ortasna dt. Bitakm adamlar bir eein
bana toplanmlar urap duruyorlard. Ne oluyor diye aralarna sokuldu.
Bir de bakt ki, bir eee bidolu uval yklemeye alyorlar. Eein bir
yanna uval asyorlar, eein br yan bo olduundan uval devriliyor.
Bu kez devrilmesin diye uval eein br yanma yklyorlar, uval yine
devriliyor. Bir zaman uratlar, sonunda,

Varp Akll Mehmet Aa'ya danalm... dediler.

Ali de arkalarna dt. Demek bu kyn de bir Akll Mehmet Aa's

var, yle mi?
Kyller Ali'nin bu sorusuna,

Her kyn bir Akll Mehmet Aa's olur elbet... dediler.

Akll Mehmet Aa onlara akl verdi. Dedi ki:

O uvaln arlna denk ta toplayn, bir uvala koyun. Eein
bir yanma tahl ykl uval, br yanma da ta ykl uval ykleyin...

Denileni yaptlar. uvallar artk eein srtndan dmyordu.

Kyller sevinle,
Bizim Akll Mehmet Aamz gibi bir akll daha yoktur
yeryznde... dediler.
Dediler ama, yk ar olduundan eek bitrl yrmyordu.
Eee vurdular vurdular...

Deeh!... !... Deeeh.

Eein sahibi,
Deh derim gitmez, derim durmaz, bu necep eek!... deyip
hayvana bir sopa indirdi.
Eek ykn arlndan yklp kald. Ali dayanamayp,

Hele durun! diye araya girdi.

Talar uvaldan boalttrd. teki uvaldaki tahl ikiye ayrp, iki

uvala bltrd, iki uval eein iki yanma ykledi. Eek, dengeli
ykyle tkr tkr yrynce, orann kylleri buna pek ap Ali'ye,
Aman biz senin gibi akll bir adam daha grmedik. Bizim kyde
kal. Her ne dilersen bastne, yeter ki, sen bize akl ver... diye yalvardlar.
Ali,
Ben kendi delilerim arasnda duramadm, sizin gibi deliler
arasnda hi yapamam!... deyip yrd.
6 nei indir, otu kaldr!
Yollarda Ali'nin arklar delinmiti. Gece gitti, gndz gitti, gide gide
bir kye vard. Bakt ki, ne baksn, ky alanna toplanmlar adamlar.
Yksek biyere ot balamlar. Beon kii yerdeki inei tutup kaldryorlar ota
doru. Ali onlara,

Ne yaparsnz byle? diye sordu.

Grmez misin, inee ot yedireceiz, ama yemiyor ki... dediler.

inek yle ot yemez.

Ya nasl yer?

gelsin...

inei kaldracanza, otu yere indirin, ot hayvann azna

Ali'nin dediini yapp da inek otu yemeye balaynca pek

kyller,

aan

 Aman, biz senin gibi bir akll adam grmedik. Kymzde kal.
Seni bal brekle besleriz... Yeter ki bize akl ver... dediler.
Ali,
Sizin gibi deliler arasnda benim iim yok. Ben kendi delilerim
arasnda barnamadm... deyip yrd...
7 At arabann nne koun!
Yata gitti, gnete gitti, yoruldu, bitti. Kyn zlemiti. Ky
gznde ttt. Koca teknede ekmek youran anas, inek saan kars gz
nne geldi. Ulukaya dibinde Do gneim, do! diye gslerini dvp
yalvaran ocuklarn sesleri kulana geldi. Ama ne olursa olsun dayanacak,
bir daha dnmeyecekti o delilerin arasna...
Gide gide bir kye vard. Bakt, insanlar toplanm, bi-eyle urap
duruyorlar. Bir de ne baksn: Bir arabann arkasna at balamlar, at
kamlyorlar, ama araba gitmiyor.
Yahu, bu araba neden yrmez! diye aarak birbirlerine
soruyorlar.
Ali dayanamayp,

Yahu gnahtr, at bouna kamlamayn, araba yle gitme::...

Ya nasl gider?

dedi.

At arabann arkasna balamsnz. Getirin ne! At arabann

nne balaynca, at, arabay ekip gtrd. Orann kyls Ali'nin eline
ayana varp,
Aman, sen kymzden gitme, kal burda da bize akl ver. Her
buyruun bamz stnde; yeter ki sen bize aklver... dediler.
Ali,
Kendi kymn delileriyle baedemedim, sizin gibi at arabann
arkasna sren deliler arasnda benim iim yok... deyip yrd.
8 alvar nasl giyilir?
Ali az gitti, uz gitti, dere tepe dz gitti... lle de kynn zlemi
canna yetti. Dnse miydi? Anas, kars... Hele o ocuklarn sesleri: Do
gneim, do!...
Kaval ald, dinlendi, yrd, yine yrd... Tozlu yollardan geti,
allk tepeler at. Gide gide bir kye vard ki, adamlar alanda toplanm, bir
iler etmekteler. Nedir, diye sokuldu.

Bir delikanly evin atsna karmlar. Yerde de iki kii bir alvar
tutup, alvarn belini amlar. Aadakiler, atdaki delikanlya,

Atla haydi! diye bardlar. .

Delikanl atdan yere atlad. Dnce ba yarld, kanlar iinde

kald. Yaral delikanlya,
Olmad,

bacaklarn

alvara

sokamadn,

haydi

bir daha...

dediler.
Kanlar iinde delikanl yeniden atya kt.
Ali dayanamayp,

Ne yaparsnz bylece? diye sordu.

Gryorsunuz ya, delikanl yeni alvar giyecek... dediler.

Sizin kyde alvar byle m giyilir?

Byle giyilir elbet. Ya baka nasl giyilecekmi? Yu-kardan

atlayp alvarn iine girerse iyi, giremezse der ba gz yarlr. Arada len
bile olur alvar uruna...

gsterdi.

Durun etmeyin... yle giyilmez alvar.

Ali, delikanly atdan indirip, ona nasl alvar giyileceini

Kyller buna pek ap,

Biz senin gibi akll bir adam grmedik. Aman bizim kymzde
kal... Her ne desen canba stne... dediler.
Ali,
Ben kendi kymn delileriyle yapamadm, sizin gibi deliler
arasnda ne iim varm!... deyip yrd gitti.
9 Karga m, kaya m?
Eikkaya Dibi Ky, Ali'nin gznde ttyordu. Koca teknede ekmek
hamuru youran anac, damda inei saan karc gznn nne geliyor.
lle kaya dibinde gslerini yumruklayan ocuklarn sesleri kulandan hi
eksik olmuyor: Do gneim, do! Do ki anam bana ekmek vere!
Ali'nin st ba dkld. Gnete yand kavruldu, yamurda
sland kald. Bir nice zaman gittikten sonra sava grltsne benzer
gurultular duydu. Vard tepenin stnden aaya bir de bakt ki, iki ky
halk birbirine girmi savamakta. Baklar ekilmi, tabancalar ateleniyor,
talarla sopalarla kadn erkek, oluk ocuk birbirlerine girmiler.

Ali tepeden koup kavgaclarn aralarna girdi.

Durun, etmeyin! Nedir alp veremediiniz? diye bard.

Barnca kavgaclar durdular, ilerinden biri anlatt:

Bundan ok bir zaman nce, benim babamn dedesinin babas
zamannda, bu grdnz iki ky, bitek kym. Biz, bu imdiki iki ky
hep akrabaymz. O kyden Ahmet'le Mehmet adnda iki arkada varm.

imdi nerdeler?

Canm, ok eski bi i bu. Onlar leli yllar olmu, kemikleri bile

topran altnda kalmam. Ondan sonra...
Ahmet'le Mehmet bign yamata otururlarken Ahmet, u kayann
stndeki kara kargaya bak! demi. Mehmet bakm, O kara karga deil,
demi. Ya ne yleyse? diye sormu Ahmet. Kara karga deil, kara kaya o...
Sen onu karga sandn... Kargayd, kayayd derken iddiaya girmiler. Ta
atmlar. Ta atnca Ahmet, Bak ite utu, demek kargayd. demi. Mehmet
de, Hi de umad, demek kayayd, demi. Kargayd, kayayd derken bunlar
kavgaya tutumular. Bunlarn kavgasn duyan kylmz balarna
toplanmlar. Bylece kyl ikiye ayrlm. Biyan karga diyenler biyan kaya
diyenler. iki blk kavgaya tutumular. Kafa gz yarlm. ite buyzden
bizim ky ikiye ayrlm; biri Karakaya ky, biri de Karakarga ky...

Peki bu imdiki kavganz neden?

ite o zamandanberi, bu iki kyn halkndan iki kii yanyana

gelince biri der: Babamn dedesinin babasnn grd kargayd; br
der: Yalan, karga deil, kayayd, benim babamn dedesinin babasnn
grd kayadr. Balarlar kavgaya... Derken kyl birbirine girer. iki
ylda bir buyzden kyasya vuruuruz.
Ali,

Kavga etmeseniz olmaz m? dedi.

Nasl olsun? Kara kargaya, kara kaya diyorlar... teki kavgaclar

da,
; Kara kayayd, kara karga diyen sizsiniz... dediler. AH,

Gelin etmeyin, dedi, unun bir arasn bulalm.

Nasl bulalm?

Kara karga diyenlerin de, kara kaya diyenlerin de dedii olsun.

Gelin, u kylerinizi eskisi gibi birletirin!

iyi ama bizim ky Karakaya, onlarn ky Karakarga...

 Birleen kye Kargakaya adn verirsiniz, iki kyn dedii de

yerine gelir, olur biter...
Bu neriye ok sevinen kyller Ali'nin eline; ayana dp,
Aman, biz senin gibi akll adam bulamayz. Kyleri birletirdim,
sen de bamzda bulun, her buyruuna peki... Yeter ki bize akl ver... diye
yalvardlarsa da Ali,

Sizin gibi delilerin arasnda ben yapamam... deyip, yrd,

gitti...
10 Gelin kapdan smyor!
Ali, anababasn, karsn, kyn ok, ok zlemiti. Sla gznde
ttyordu. Anas teknede hamur yourur. Kars, Sarkz' saar, ite
Eikkaya Dibi Ky'nn ocuklar gslerini yumruklayp baryorlar:
Do gneim, do! Do ki anam bana ekmek vere!...
Ali gide gide yorulup bir aa glgesine kt. Dertli dertli kavaln
alarken, kulana bir cmbl, bir neeli sesler geldi ki, aman ne oynak
havalar!.. Dikilip bakt. ite ky grnmekte. Kye doru yrdke bir
dn alay olduunu anlad. Davullar dvlmekte, zurnalar alnmakta,
yiitler bulutlar kurunlamakta... Dn alaynn nnde, gelin at stnde
dn evine gidiyor. Halay ekenler, horon tepenler, yiitlenip
naralananlar...
Gnl genileyen Ali, iinden: Hele kr, aklllarn olduu bir kye
vardm m'ola? diye geirdi. Dn alaynn ardna takld. Dn evine
gelindi. At stndeki gelini bahe kapsndan sokmaya alyorlar, ama
bitrl sokamyorlard. lerinden biri,

Ne etsek, atn ayaklarn m kessek de gelini ieri alsak.,, dedi.

Baka biri,

Atn ayaklarna yazktr, kap eiini kralm... dedi.

Daha baka biri de,

Kap eiine yazktr, gelinin ban kesmek gerek... dedi.

Bu akl beendiler. Az kald ki, gelinin ban keseceklerdi. Ali

dayanamayp,

Durun hele! diye ileri atld.

Ali'ye,

Durup da ne olacak, gelin darda m kalacak? dediler.

Durun, ben gelini kapdan sokarm...

Ali, gelinin bana bir yumruk indirince, gelin can acsyla ban
edi, eince de atla birlikte kapdan girdi. Orann kylleri Ali'ye,
Aman bu sendeki akl ne akl... Bizim kyde kal da bize akl ver,
ne istersen verelim... dediler.
Ali,
Kendi delilerimle edemedim,
uraamam! deyip yrd gitti...

ben

sizin

gibi

delilerle

hi

11 Bizim kyn delileri yedir!

Ali umudunu kesti, iinden,
dayanamayacam... diye geirdi.

Kye

varmam

gerek,

zleme

Geldii yollardan dnd, Eikkaya Dibi Ky'ne geldi ki oluk ocuk

ayakta, bir sevin, bir sevin...

Yine ne deliliiniz var kyllerim? diye sordu

Bir yal hemerisi,

Derviin besiye ekiliinin bugn krk doldu. imdi dervii
karacaz tutuklu besi odasndan. Dervi, bu bamzn belas ulu kayay
dibinden skecek, alp gtrecek...
Demek Ali kynden kal krk gn olmutu.
Takld kyllerin arkasna. Dervii kardlar odasndan. O sska
dervi krk gn fndk zmle, bal brekle beslenmekten imi de imi...
Dervi nde, kyl arkasnda Eikkaya'nn dibine geldiler. Dervi onlara,
imdi koca kayay alp gtreceim ama, benim arkama da
yklenmem iin bir arkalk ister... dedi.
Koup kyden arkalk getirdiler. Dervi arkal srtna alp, ulu
kayann dibine kt.

Hadi bakalm, dedi ykleyin kayay srtma da alp gtreyim...

Muhtar ard. mam ard. Kyller ard. Dervi onlara,

Ne duruyorsunuz? dedi, hadisenize, ykleyin kayayda alp
gtreyim. Ben szmde durdum ite... Kayay alp gideceim ama, siz
srtma yklemezseniz ben nasl gtreyim kayay?
Birbirlerine bakan kyller,
Doru yahu, hakk var... Biz srtna yklemeyince adam kayay
nasl gtrsn! dediler.

Uratlar, uratlar, ama bitrl kayay yerinden

derviin srtna ykleyemediler. ldrlmekten kurtulan dervi,

kprdatp

Haydi kaim salcakla!... deyip savutu gitti.

Ali, bir de anababasn grmek iin evine gitti. eri girince, ne grse
iyi: Oday suyla doldurup gl yapmlar. Anas, babas, kars, bir de ssl
psl Sarkz, ekmek hamuru teknesine dolmular. Tekne odadaki su iinde
yzp duruyor.
Babas,
Aman olum, dedi, sen kayboldun ya, kaybolduun dan beri ite
bu tekne iinde dolap seni aryoruz...
Ali,
Bizim kyn delileri, ne de olsa bizim kyn delileridir; baka
kyn delilerinden aklldrlar. Kendi delimi, elin delisine ye tutarm...
diyerek glmsedi.
Eikkaya Dibi'nde gslerini yumruklayan ocuklarn barlar
duyuluyordu:

Do gneim, do! Do ki anam bana ekmek vere!...

Uzaktan kadnlarn atlar duyuluyordu.

Ali darya kp,

Herkes alana toplansn! diye var sesiyle bard.

Az sonra yediden yetmie Eikkaya Dibi kylleri toplandlar. Ali

onlara,

Hemeriler, dedi, sizi ulu kaya belasndan kurtaracam...

mam,
Bir Hzr Aleyhisselam kurtaramad, sen mi kurtaracaksn Ali
olum? dedi.
Muhtar da,

Ulu kayay tamak olanaksz itir Ali olum... dedi.

Ali onlara,
Emmilerim, daylarm, aalarm, ulu kayay tamak olanaksz
ama, ky tamak kolay... Evleri ulu kayann te yamacna kuracaz...
dedi.

Ali, kyllerin ona, Aman bu sendeki akl, ne akl... Burdan bir

yerlere gitme, bamzda kal. Sen hep bize akl ver... diyeceklerini beklerken,
kadn erkei, ocuu yals hep birden gldler Ali'ye... Bir kahkaha, bir
kahkaha... Ali kahkahalarn ortasnda, mermi yamuru altnda kalmasna
sendeledi. Nerdeyse yklacakt. Babas yanma gelip,

mym?

Dellenme olum, dedi, hi bunca ev burdan oraya tanr

Ali,

Ev tanmaz da ya kaya nasl tanr yleyse... dedi.

Sonra, ok kzan Ali bard onlara:

Gelen gelsin benimle, ben tarm... dedi...

Kazmann sapma tkrp, ilkin kendi evini ykmaya balad.

Onun yanndan geenler,
Hele bak, kymzn bitek delisi eksikti, o da tamamland,
kr... diye alay ediyorlard.
Ali evini ykt, ulu kayann te yakasna gnelik alana bir gzel ev
yapt yeniden. Sabah erkenden gne domutu. Ama ulu kayann te
yanndan gsn yumruklayan ocuklarn gnee yakarlar duyuluyordu.
Yeni evinin kapsnda gnee kar gerinen Ali'nin, ocuklarn barlarn
duyunca, gzleri yaard.
Kayann te yanna geip Do gneim, do! diye ran
ocuklara,

yakaya...

Heeey! diye seslendi, gne dodu oktan, gelin de balcn bu

ocuklar kp yukar, kayann te yanma dnnce prl prl gnei

grp gltler, sevindiler. Ali'nin kars onlara birer dilim ekmek verdi.

Ali emmi, bu ev senin evin mi?

Hee ya, benim evim... Hadi ykn evlerinizi, hadi koun...

ocuklar bir kotular; bir kotular ki... Eline kazmay, krei,

sopay, sr alan, evini ykmaya balad. Kyn ii, toz duman iinde kald.
Anneler yklan evin iinden ocuklarna,
Ne ekmei? Daha gne domad ki... diye baryordu.
Damlar, atlar skld, duvarlar ykld. erde, danz, duvarsz
yerlerdeki yataklarda bykler daha uyumaktaydlar. ocuklar buna bir
gldler ki...

ocuklar, ykklardan ellerine geenleri, ulu kayann te yakasna

tamaya baladlar. Sonra sonra bykler de, yallar da ister istemez
onlara katldlar.
Gneli alana evler yaplmaktayd. Davullar vurmakta, zurnalar
almaktayd. Ali bir tepeden sevinle bakyordu onlara.
Ne de olsa bizim kyn delileri baka, yine de bizimdir., dedi.
Gzleri buuland.

GEBE KADIN N ALAMA KONERTOSU

Mzehher Vn'ya
Uvertr
Bu yeryznn gzel kenti varsa biri istanbul; gzn sevdiim
istanbul'u, gzmn bebei, canm istanbul...
Bu istanbul'un gzel yeri varsa, biri de Kalam - Fenerbahe
kys: havas lml, kzlar alml, olanlar alml; gndzleri gnei
akmak: akmak, geceleri ay yalm yalm.
O kyda istanbul'un en gzel kkleri: Dlar mermerli, yalboyal,
ssl tulal, ili oymal, ileri alengirli. Zenginliin bahelere taan zevksiz
gsterileri: Heykeller... Bakml bahelerinde yorgun baklar dinlenir.
Kaplarndaki zel arabalar durduklar yerde, onlara bakann insanlk
haysiyetini iner.
Bitakm insanlar, o kklerle
geerlerken utanrlar kendilerinden.

denizkys

arasndaki

yoldan

Maysta kk bahelerindeki gller, hanmelleri, yaseminler,

filbahriler aar. Gl dallarn bit sarar, filizlere bitler r. Bahvanlar
bitten korumak iin gl dallarn ilalar, kirelerler... Kklerin de bitleri
vardr: Arkalara .gizlenmi gecekondular...
Bu gecekondulardan birine, Dou illerinden birinin bir ilesinin bir
kynden ocuklu bir karkoca konuk geldi: Emriye'yle ishak...
ishak bahvan yama durdu kklerden birine... Emliye baka bir
kkte orta hizmetisi oldu. Bir zaman sonra Emriye hizmetilikten cayd,
gndeliki oldu. Hergn bir baka kke amara, hizmetilie gidiyor,
byle daha ok para kazanyordu.

1. Blm (Emriye neden gler?)

Emriye gle bir gen kadn. Yz gler, gz gler, gzlerinin ii
gler, salar gler, topuu, elleri, parmaklarnn ular gler Emriye'nin.
ishak'la Emriye alp para kazannca
gecekondudan kp, ayr bir gecekondu kiraladlar.

konuk

kaldklar

Gne doarken yataktan glerek kalkar Emriye. Kocasn,

ocuklarn yedirir, iirir yine glmseyerek. Erkenden kar evinden etekleri
glerek. O gn i grecei kkn kapsn alar elleri glerek. Bir hamarat,
bir hamarat, hep glerek... ekip evirir, siler sprr, toplar eder ortal,
ykar tler amarlar... Glmesi hi eksilmez. amar ykayan elleri
gler, bir bakar, bak gler, bir syleir, szleri gler...
Gen irisi bir kadn Emriye, gl, canl, yapl, salam.
Hanmn biri... ama bu Hanm kklerdekilerden deil, bir
apartmann atkatnda oturur. Emriye o Hanm'a da haftada bir amara,
ortalk iine gider. En ok sevdii bu hanmdr. nk bu Hanm
brlerinden daha az para verir ama, adam yerine kor da konuur, dertleir
Emriye'yle.
Emriye i grrken hanm bakar bakar da, onun omuzlaryla,
kollaryla, ayaklaryla gl bir houna gider ki...

Ayol Emriye, baylyorum sana kz... Sen hep byle gler misin?

stanbul'a geleli gle oldum hanmm... Ben glmeyeyim de

kimler glsn a Hanm'm... Hey gidi, sen benim kylk yerde neler ektiimi
bir bilsen, bu glmemi az bile bulursun bana...
Anlatr da anlatr. Ah o ky, ah o ky... Nah bu elleri var ya, bu elleri,
tezek karmaktan yarm yarm yarlm, atlamt. imdi sokuyor ellerini
scack, mis kokulu amar sularna kpr kpr, elleri glyor. Kyde
sabun mu vard Hanm'm... Kaynatasnn kulu, kaynanasnn klesiydi;
oysa burda iki gz evinin bir Hanm'... Bizim oralar bir grsen, yaanmaz
yerler Hanm'm. Ky evinin penceresi bile yok. Ocakta yanan tezein
dumanndan, isinden yzleri karaya keser hep. Akam olunca yorgunluktan
ls kar da dee serilir, kocasnn nettiini hi bilmez, nasl gebe
kaldn bile anlamaz, bir de bakar karn iiyor... Hi tad yok ky yerinin
a Hanm'm... Yedi ay k srer oralarda. Git dalara ot yol da, a yap...
Buras yle mi? Zengin evlerinde yediin nnde, yemediin ardnda, yersin
iersin, artan verirler, eve de gtrrsn... Bizim oralarda, sinein aklls
ikembeye konar da ehre g eder, derler. ehir yeri gibi var m, hele
istanbul... Kklerden verdikleri eskiler, bizim yenimiz... Ben glmez miyim
hi Hanm'm, glerim de, oynarm da...

II. Blm (Emriye neden dourur?)

ocukla gelen Emriye'nin stanbul'da bir ocuu daha oldu. Ertesi
yl da beinci ocuu dodu. Emriye'nin sevdii o Hanm,
Ayol Emriye, dedi, artk dourma, yeter! Bu kadar ocukla nasl
baa kacaksn?
Kendimize bir gecekondu yapacaz da ondan douruyorum
Hanm'm.
Bamz
sokacak
bir
gecekondu
yapalm,
sonra
dourmayacam...
Emriye ertesi yl altnc ocuunu dourdu.
Ayol Emriye, yeter artk... Dourma! Deli misin sen, bu kadar
ocua nasl bakacaksn?
Bamz sokacak bir gecekondu yapana kadar douracam
Hanm'm...
Emriye sekizinci ocuunu da dourdu. Her yl bir ocuk douruyor;
ylda iki kez douramyor da ondan...

ocuu?

Kz dourma artk, yeter... Nasl geindireceksiniz o kadar

Bir gecekondumuz olsun da Hanm'm, tamam... Kendimizin bir

gecekondu, kendi malmz... Bir dam altna sokalm bamz...
Emriye dokuzuncu ocuunu da dourdu. Gebe kaldka karn
glyor, gs glyor...

Bir yapsak gecekondumuzu Hanm'm, bir yapsak...

Az kald Hanm'm, bir daha gebe kalrsam yaptracaz gayri...

III. Blm (Emriye'nin bir eli yada, bir eli balda)
Emriye drdnc ocuunu dourduktan sonra, amara,
hizmetilie gitmiyordu artk. Emriye kendisi iin dourmuyordu ki,
kklerdeki taze gelinlerin bebelerine st emzirmek iin douruyordu.
ocuunu dourdu mu, memelerine bir st yryor ki, aman nasl gr st,
parmann ucunu dokundursan, f diye fkracak st memelerinden, ite
yle...
Emriye, kklerdeki kuru memeli annelerin ocuklarn emziriyor
glerek, stannelik ediyor. Emriye'nin memeleri glyor, st glyor... Bu
tahta gsl kadnlar dourdular m, haftasna, ayna kalmyor, memeleri
kuruyor. inek st, koyun st, kutu st, Avrupa mamas, hibir zaman
ana stnn yerini tutmaz ki... Emriye'nin dolgun memelerinde yle gr st
var ki, yirmi ocuu birden emzirse, hepsine yeter de artar.,.

St kuvvetli olsun, gr olsun, aman kesilmesin diye Emriye'nin iyi

beslenmesi gerekli... Hababam besliyorlar Emriye'yi. Kendini besletiyor
Emriye.
Yayldm yatyorum Hanm'm, kendimi bigzel besletiyorum ki...
Ya diyorum, ya geliyor, bal diyorum bal geliyor... Elimi scak sudan souk
suya soktuum yok... Et dedim mi, Aman neredesin? diye soruyorlar.
Biftek mi istersin, bonfile mi? Dana rostosu mu olsun, czbz m yoksa?
Pirzola m, klbast m?
Emriye stannelikten ald paray biriktiriyor, gecekondu
yapacaklar. Gecekondu yaptlar m, tamam, artk dourmayacak. Salt kocas
alacak. O da isterse, arada bir gider amara, ortalk iine... Ama
isterse...
Kalam - Fenerbahe arasndaki kklerden hangisinde hangi
kadnn gebe kaldn, ne zaman douracam biliyor, o da kendini
ayarlyor, onlara gre gebe kalyor. Hi amaz tarifesi var... Kklerden
birinde tahta gsl, kuru memeli bir kadn dourdu mu, Emriye ondan ya
gn nce dourmu oluyor, ya da be gn sonra douruyor...
Yalvar yalvar yalvaryorlar Emriye'ye:
Aman Emriye... Bizim ocua... Ne olur... Emriye'nin emzirdii
ocuklar topa gibi, turp gibi, topuz gibi, tosun gibi...
Tahta gsllerden biri gebe kald m, kouyorlar Emriye'ye:
Aman Emriye, hazrlan ekerim... Bizim gelin ubat ta
douracak, ubat sonunda bir yavrumuz daha olacak... Ona gre, emi
ekerim... Emriye zaten ya hazr, ya da p diye hazr oluveriyor.
Aman Emriye'ye iyi bakn ha!... Ne isterse aln, verin istediini...
Sorun bakalm can ne istiyor... Emriye, ekerim...
Vitaminler veriyorlar Emriye'ye... Aman sinirleri bozulmasn...

stersen bika gn bizde kal... Nasl istersen... Sakn sklma

canm.
Kuvvet uruplar iiriyorlar Emriye'ye.

Aman cicim, hastalanma...

En iyi doktorlara baktryorlar, idrarn muayene ettiriyorlar. Allah

korusun, albumin olur da... Emriye glerek anlatyor:
Aman Hanm'm, bir rahatm, bir rahatm ki... Sinirim bozuldu
gene diyorum, arabaya koyup gezdiriyorlar. Dokuz ocuk dourdum, ama
bu seferki gibi olmad hi... Hac Sabri Bey'in kz gebe... ok Mslman
adam Hac Bey. Beni ard, dedi ki, kzm dedi, damadm olacak alan

eve getirdii hibieyi yemeyeceksin, dedi, benim torunum temiz st emmi

insan evlad olmal, dedi, torunum helal st emmi olmal, dedi, bu benim
namert damadmn ne bok kartrd, nerden para kazand hi belli deil,
dedi, bir kark namussuz herif, dedi, onun kazand parayla ald herey
haramdr, dedi, sakn onun aldndan yeme, sonra bozukluk stnden
torunuma geer, dedi, her ne istersen bana syle kzm, dedi, ben alrm en
lsn, dedi...
Emriye bir glyor, bir glyor, Emriye'nin karn da, gs de
glyor.
Sonra Hanm'm, beni Hac Sabri Bey'in damad ard, aman
Emriye, dedi, sakn kimseye syleme, dedi, bu benim kaynatam olacak
drz, dedi, sana dediimi duymasn, dedi, sen ocuumun stanas
olacaksn, dedi, o alan hacl maskedir, dedi, benim ocuum helal st
emmi olmal, dedi, kaynatam haramzadesinin ald hibieyi yeme, dedi,
sonra stn bozulur da ocuum st bozuk olur, dedi, her ne cann
ekerse, syle ben alrm, dedi.
Emriye bir glyor, bir glyor, salarndan topuklarna dek
glyor.
Bign yine glerek geldi,
Aman Hanm'm, sorma bama geleni, dedi, az kalsn
zehirleniyordum. Aeriyorum, havyar istedim. Bizim kylk yerde havyar m
vard ki... Bir yemiim, bir yemiim havyan, zehirlenmiim Hanm'm, az
kald lyordum...
ilek isterim diye tutturuyorum, turu isterim diyorum, turunun
ardndan pekmez diyorum... Hanm'm, aylk gebeyim... Bu onuncu
ocuum olacak. Artk bundan sonra yok, tamam. Gecekonduyu
yaptracaz inallah...
Bu kez stannelik edecei ocuun annesi, burdaki kklerin en
bynde oturuyor. ok zenginler... Emriye'nin kocas gecekonduyu
yapacak bu kez artk...

Kz Emriye, bir ihtiyacn var m, syle Allah akna...

Hibir ihtiyacm yok sayenizde, yalnz canm kuinciri ekti...

Koun, abuk kuinciri bulun Emriye'ye...

Final
Emriye alyordu, istanbul'a geleli ilk alay... Alama Emriye,
alama! Alarm...
Hac Sabri'nin kz krtaj oldu, aylk ocuunu aldrd.

 Hanm'm, ona gvenip de gebe kaldmd... ocuunu aldracakt

da bana neden gebe kal diye yalvardlar yleyse! Onuncu ocuum doacak,
kolay m? Gecekonduyuda yaptramadk... Alarm ya, Hac Sabri'nin kz
ocuunu aldrd.
Hac Sabri'nin kznn smarlamas zerine onuncu ocuuna gebe
kalan Emriye, Hac Sabri'nin kz krtajla ocuunu aldrd diye alyordu...
Emriye'nin elleri glmyor artk, salar da, gzleri de, parmaklarnn
ular da glmyor. Hi glemeyecek on ocuk anas, gecekondusuz
Emriye...

YEL RENKL NAMUS GAZI OPERASI

Hasan li Ycel, bu hikyeyi oyun

olarak yazmam nermiti. Hikyemi
Ycel'in ansna adyorum.
Uvertr
Dnyann tarihi iki milyar drtyz milyon yllk deniliyor.
Benim bitmemi tarihim, imdilik elli yllk. Kelebein tarihi bir
gnlk.
*
Arkeologlar yeraltnda yeni bir kent buldular. Bu kentte biok ileri
uluslarn arkeologlarndan, tarihilerinden, bilginlerinden ve bilimcilerinden
bir bilimsel kurul yllarca inceleme ve aratrmalarda bulundu. Sonu, ok
artcyd. nk Roma, Yunan, Msr, Smer, Eti, in uygarlklarndan
ok daha eski dnemlerin izlerini tayan bu yeralt kentinde, ayn zamanda
gnmz uygarlnn, tekniinin ve yaaynn da belirtileri grlyordu.
Bu aklanabilir bir durum deildi. Sanki yirmibin yllk tarihsel geliimi
kendisinde barndran bir kent, bir depremle yklm, bylece deiik
alarn uygarlklar birbiri iine karp allak bullak olmutu. Bir sesalma
makinesinin yannda cilalta ann bir baltas bulunuyor, bir sutyenin
yannda bir ilka oku, televizyonun yannda ilk insann iskeletinden bir
kafatas duruyordu.
O kentte bulduklar paralar, antlar, yaztlar, kaltlar ve hayvan
derilerine, papirslere yazl ve talara kazl yazlar, en modern ofset ve
tifdruk makinelerinde baslm kitaplar okuyarak, bilginler bu yitik uygarl
ortaya kardlar. Bu derin aratrmalar ve incelemeler sonunda, belgelerin
nda o kentte ok nemli bir olayn gemi olduu anlald. Tabalahura
adnda bir kiinin bandan gemi olan bu olay udur

Entrodksiyon:
Yitik uygarl barnda Saklayan yeraltnda gml kentte, adna
Namus denilen yeil renkli bir gaz vard. ok tatl yeil renkte olan bu gaz,
btn teki gazlardan ok daha uucuydu. ieler iinde saklanr, ksz
yerlerde korunur ve ancak art yirmibir derece sda tutulurdu. Yirmibir
dereceden aa sda Namus gaznn rengi alr ve parlak gne
aydnlnda da bozulurdu. ienin tpas bir saniye ak kalsa Namus gaz
hemen uar, bundan baka da havayla deinir deinmez alev alev
parlayarak yanard. ok duyarl bir madde olan Namus'u korumak,
anlattmz bu nedenlerden tr ok gt.
En deerli madde Namus'tu. Yeryznde Namus'tan daha deerli
hi, ama hibiey yoktu. Onun iin btn insanlar Namus'a sahip olmak
iin alr, abalar, didinirlerdi. rnein Namus'un yannda altn, platin,
elmas, prlanta gibi eyler fk ve dk kadar deersiz kalrd.
O ada insanlar doduklar zaman, anababalarndan kendilerine
miras olarak Namus kalmamsa, Namus'suz olarak domu olurlard. Ama
alp abalayarak Namus sahibi olurlard. Yani insanlar ne denli alr
kazanrlarsa o denli ok Namus'a sahip olurlard. Btn insanlarn amac,
ellerinden geldiince ok Namus'a sahip olmak ve Namus'larn gittike
arttrmakt.
Ne var ki yeryzndeki Namus ancak belli bir miktardayd; onun
deeri de bundan ileri geliyordu. Yoksa durmadan retilen bir madde olsa,
bu denli deeri de kalmazd. Yeryznde belli bir miktarda olan Namus'tan
bir parasna sahip olabilmek iin insanlar ok didinip didiiyor, gerekince
de birbirleriyle atp savayorlard. Bu yzden Namus ieleri elden ele
geiyor, srekli sahip deitiriyordu. Ve bir insann ne denli ok Namus
iesi olursa, toplumda deeri o denli artyordu.
Namus gaz, yarm litrelik, bir litrelik, iki litrelik ielerde, be litrelik
binliklerde ve onbe litrelik damacanalarda, yani norm zerine be boy kap
iinde standardize edilmiti.
Dediimiz gibi, ok duyarl ve korunmas pek zor olduundan,
birazck k alp NamusIarnn rengi att iin zntlerinden intihar
edenler ok oluyordu. Gazetelerde sk sk Sahip olduu iki damacana
Namus'unun k alarak rengi att iin bir tccar intihar etti gibi haberler
kmaktayd. Namus yznden cinayetler de oluyordu: ienin tpasn ak
brakarak Namus'unu uurduu iin bir adam karsn ldrd.
Tpasndaki aralktan iede szma sonucu havaya deinerek
Namus'u yanan bir gen kz, babasndan korkarak, on gn nce ayrld
evine bir daha dnmemitir.
Gazetelerde u trl ilanlar da sk sk grlyordu:
Sevgili eim, yirmibir dereceden yksek sya brakt ikibinlik
Namus'umuzu bozmu olduu iin kendisine darlacam korkusuyla mutlu

yuvamz ve iki yavrumuzu brakarak gitmitir. Sevgili eim! Yavrularm,

Anne, anne! diye alyorlar. Seni, ben affettim, Tanr da affetsin! Dn gel
mutlu yuvamza. Elbirliiyle alarak, bozulan Namus'u-muzdan daha
ounu kazanrz.
Kylerden birinde Tabalahura adnda ok yal ok yoksul, ok
yoksul olduu iin de hi Namus'u olmayan bir adam yayordu. Tabalahura
bir zorlu k, tekbana yaad kulbesinde hastaland. Bakmszlk
yznden hastal artt ve bir geceyars atei krkbirbuuk dereceye
ykseldi.
Artk Tabalahura lm deine serilmiti. Saatleri saylyd.
Recitante:
Ateler iinde cayr cayr yanan Tabalahura'nn yreine lm
penesini atmt. Bir bunalm d iinde Tabalahura durmadan
sayklamaktayd.
Tirad:
Tabalahura yle sayklyordu:
Namus!... Namus!... Ah Namus!... Yeil renkli Namus!... ite
lyorum artk, elveda ey gzel dnya... Btn mrmce bir katr gibi, bir
kz gibi altm durdum, ah ne yazk ki, bir kck ie namus sahibi
olamadm. Namus'suz dodum, Namus'suz lyorum, ulan kahpe felek,
kna kna yak!... O kadar altm, ne olurdu benim de bir iecik
Namus'um olsayd!... Namus!... Yeil rengine kurban olduum Namus!...
Koro:
Bay Tabalahura, Bay Tabalahura!...
Bouna taban teptin,
Bouna glgeni srdn!
Eek gibi allmaz,
Sen eek misin?
Eekler alr eek gibi...
Katr gibi de allmaz!
Seri katr msn?
Katrlar alr, katr gibi!...
kz gibi de allmaz!

Sen kz msn?
kzler alr kz gibi...
Sen insansn ulan!...
nsan gibi...
Deil.
Gibi deil...
nsanca alacaksn,
nsan olarak...
Bouna boy gsterdin,
Bouna glge gezdirdin.
Avanak!...
Eek... eek, e... e... ek!...
(Eek dans, ifte balesi ve anrma mzii, anrma sesleri.)
Do:
Tabalahura'nn snmek zere olan gzlerinden ak saka-lna yalar
szlyordu.
Atein verdii bunalm iinde kvranyor, sayklyor, dler gryordu
Tabalahura.
ene solosu:
lm deinde can ekimekte olan Tabalahura, ene atmaya
balad. eneleri takr takr birbirine vuruyordu. Can ekilmekte ve ayaklar
soumakta olan Tabalahura'nn enesi dmt. enesi den btn
yallar gibi, can karken bile kakafonik ene solosuna devam ediyordu:
Son dakikamda azma bir kak su verecek kimsem yok... Oysa
beon ie Namus'um olsayd, miras olarak Namus'umu paylaacak olanlar
imdi drt bir yanmda pervaneler gibi kouurlard. Ah!.. Bunca yl bouna
altm. Bir kck ie Namus'um bile olmad, br dnyaya gzlerim
ak gidiyorum. Namus istifileri kna yaksnlar...
Gittike daha sk ene atan Tabalahura'nn szleri artk anlalmaz,
anlamsz heceler olmutu:
... di, dd di... Ddd di? Dun!... Ddd di... Dun!...

lm Dans:
Tabalahura'nn snmekte olan gzleri nnde renkli,, klar prpr
uumaya balad. Sonra bu prprlar byye byye kocaman birer iskelet
oldular. Bu iskeletlerin, srtan dileri arasndan buz paralar gibi souk,
sivri kahkaha kikirdemeleri dklyordu:

Kin... Kih... kih... Kikih... Kih!...

Srtkan iskeletler, kemik parmaklarn birbirine vurarak kastanyet

sesine benzer sesler karyor. Tabalahura'nn lm dei evresinde
zplayarak oynuyorlard. Bu lm dans srerken Tabalahura da titremeye
balad. Her titreyiinde azndan ve burnundan yal ruhunun bir paras
kyordu. Ruhunu karmak iin Tabalahura'nn titreyileri, biraz gbek
ata benziyordu.
Tabalahura'nn scak bedeni iinde ancak biriki gbek atlk daha
ruhu kalmt ki, clz ten kafesindeki bu biriki atmlk ruhunun gcyle son
aryasn sylemeye balad.
Kuyruu titreme aryas:
Bir iecik Namus'um olmadan lmek
Namuuuus! muuuus!... MusssL. muuuusss... Naaa!

istemiyoruuum...

Naaaa!... Naaaaaa!... Muus!...

Tabalahura'nn zaten yarm aryalk ruhu kalmt. Arya iin zorlayp
da geri kalan ruhunu da bedeninden karrken, ancak operalarda
grlebilecek bir mucize oldu. (Operada hayalet) dedikleri ite bu mucizedir.
Tabalahura'nn eski karyolasnn altndan bir adam kt,

Ne barp duruyorsun? Neden inek gibi bouluyorsun? dedi.

Tabalahura,

Bodurmuyorum... dedi.

Ya ne yapyorsun?

Arya sylyorum.

Ulan bu ne biim arya?

Ben ne yapaym, operann bestecisi byle bestelemi. Bu benim

son aryam. Artk lyorum...
Tabalahura byk aknlk iindeydi. nk karyolasnn altndan
kp da karsnda duran adam kendisiydi. Kendisi kendisinin karsna

gemiti. Tabalahura iki tane olmutu. Biri, lm deinde can ekiirken

ruhunun son soluklaryla konumaya alyor; br de ayakta dikilmi
lmekte olan kendisini seyrediyordu. Evet, ikisi de ayn Tabalahura'yd.
Yzleri tpatp birdi. Ama giyinileri ve davranlar hi de birbirine
benzemiyordu. Yataktaki Tabalahura bitkindi, solgundu, ullar aputlar
iindeydi. Ayaktaki Tabalahura ise ok din bir yalyd. ok iyi ve gzel
giyimliydi. Alml alml bir adamd. Kolal gmlei, papyonu, temiz ceketi,
tl pantalonu, rugan iskarpini, elinde bastonu, parmaklarnda
yzkleri...
Do:
Yataktaki Birinci Tabalahura,

Sen kimsin? diye sordu. Ayaktaki,

Tabalahura'ym... dedi.

Nasl olur... Tabalahura benim... stelik bu kyde benden baka

da Tabalahura yok...
Sen de Tabalahura'sn, ben de... Sen enayi Tabalahura'sn, ben
akgz Tabalahura... O kadar bardn, brdn ki, kulaklarm trmaland,
bet sesinden rahatsz oldum, bu herifin derdi nedir diye kalkp geldim. Nedir
istediin de yle yrtnyorsun?
Aaah!... Benim derdim ok byk... Btn hayatmda istediim
tek ey, ok deil, bir iecik Namus sahibi olmakt. Namus'lu bir adam
olarak lmek istiyordum. O mbarek Namus gaznn kutsal yeil rengiyle
gzlerimin klanmasn istiyordum. O kutsal Namus iesini avcumun iine
alp prsk derimin snmasn istiyordum. Btn hayatmda bunun iin
altm. Her sabah gn doarken ie koyulur, gn batana kadar alrdm.
Geceleri de evimde ra aydnlnda, geceyarlarna kadar almam
srdrrdm. Btn bunlar benim de bir iecik Namus'um olsun diye
yaptm. Hikimseye ktlk etmedim. Herkese elimden geldiince iyilik
etmeye altm. Kimsenin malnda gzm olmad. Kimsenin karsna, kzna
kt gzle bakmadm. Btn hayatmda harama Ukur zmedim. Kimseyi
kskanmadm. Bakalarnda ok, bende yok! demedim. Kimsenin bieyini
almadm. ok zaman a kaldm, ama bikez bile hrszlk etmedim.
Hikimseye hakszlk etmedim. Btn hayatmda azmdan yalan bitek sz
bile kmad. Doruluktan ayrlmadm. Herkesin yardmna kotum. ok
altm. Emanete hyanet etmedim. stelik ibadetlerimi hi aksatmadm,
imanm btnd. Duadan eksik kalmadm. Topal karncay bile incitmedim,
kimsenin gnln krmadm.
Btn bunlar Namus'lu bir adam olaym, benim de bir iecik
Namus'um olsun diye yaptm. Aaaah! Vaaah! Oooof!... Amaaaan!... Aaaay!...
Vaaayyy!... ite lyorum. Yazk! Artk herey bitti. ki solukluk ruhum kald
iimde, o da kmak zere...
ikinci Tabalahura,

Beni tanmadn m? dedi.

Gzlerim artk hibieyi semiyor.

ikinci Tabalahura yataa eilip yzn ona iyice yaklatrarak,

iyice bak! dedi.

Evet... evet... Tanr gibi oluyorum seni. Ama nerden, ne zaman?

Hatrlayamadm.
ikinci Tabalahura,

Ben senin yanna ok geldim... dedi.

Birinci Tabalahura,
Hzl syle... diye inledi, kulaklarm artk duyarln yitirdi. Sesini
duyamyorum. kinci Tabalahura,

Hatrlar msn, dedi, sen yirmi yanda...

Bar, bar!... Dediklerini anlayamyorum...

kinci Tabalahura, birincinin kulana eilip .bara bara konutu:

Sen yirmi yandaydn. O zaman bu kyn en yakkl
delikanlsydn. Kyn gzel kzlar arkandayd. Glydn, alkandn,
elinden her i gelirdi, becerikliydin, baarlydn. Bunun iin de kyn
zenginleri seni kendilerine damat edinmek iin arkandan kouyorlard. Ben
o zaman da yanna gelmitim...
Birinci Tabalahura lgn bir sesle,

Evet, evet... yle byle hatrlyorum... Gelmitin, diye inledi...

Gelmitim ya... Sana o zaman, Ky aasnn kzn al,

demitim. nk ky aasnn damacana dolusu Namus'u var. Hem de
adamn Namus'u hi gne yz grmemi, solmam, halim Namus
demitim. Ky aasnn bitek kzndan baka da kimsesi yak. stelik herif
ok yal, bir aya ukurda. Yaknda lecek. Herifin btn Namus'u sana
kalacak. demitim. nat eek. Beni dinlemedin. Kz bakas alp
damacana Namus'a kondu. Budala!
Birinci Tabalahura,

Of, aman... lyorum! diye inledi. kinci Tabalahura,

Geber! diye bard.

Hibieye yanmyorum, Namus 'suz olarak leceime yanyorum.

 Daha beter ol! Sana bu az bile... Hatrlar msn, yirmibe

yandaydn. Bir kk ie Namus sahibi olmak iin rpnp duruyordun.
Haline acdm da sana akl vermeye geldim. Sen o zaman ky tapnann
gece bekisiydin. Gndzleri tapman tarlasnda lesiye alr, geceleri de
tapna beklerdin. Bir iecik Namus sahibi olmak iin didinirdin...

Hatrlamaz olur muyum hi...

Sen bir gece Rahip Efendi'nin ambarndaydm. Aman eksilmesin,

kimse almasn diye Rahip Efendi'nin ambarndaki Namus ielerini
sayyordun. O ieleri hayranlkla elleyerek. Benim de byle bir iecik
Namusum olsa! diyordun. O zaman yanma geldim. stersen bir ie deil,
daha pekok Namus'un olabilir, demitim sana. Nasl? diye sormutun.
Ben de sana, Rahip Efendi'nin Namus ieleri gnde'ngne artyor. Artk
ambarnda ie koyacak yer kalmad, yem bir ambar yaptracak. Sana
gveni sonsuz. Rahip Efendi'nin o kadar ok Namus iesi var ki, saysn
bile bilmiyor. ki gecede bir surdan bir ie Namus al gtr. Rahip
Efendi'nin ruhu bile duymaz. Anlasa bile senden phelenmez. Hrsz alm
der. Al gtr surdan bika ie Namus... demitim. Sen de, Ben yle ey
yapamam. Defol! diye beni kovmutun. Hatrladn m?
Birinci Tabalahura,

Hi hatrlamaz olur muyum! Ooof... Amaaan... Aaayy!..

lyorum... diye inledi.

kinci Tabalahura,

Gebeer! diye bard.

lsem de kurtulsam. Gzlerim ak gidiyorum.

Sen otuz yandaydn. Devlet Namus Ofisi'nde alyordun.

Depo azna kadar, tklm tklm Namus ieleriyle doluydu. Bir gece
kendikendine, Bi iecik Namus'm olsa baka biey istemem! diyordun.
Sana yardm etmek iin yanna geldim. Beni grnce, Sakn bana Namus
iesi almam syleme. ieler sayl ve saylan resmi defterde yazl dedin.
Ben de sana, Budala, sana ie al diyen var m... ieler sayl ama,
ilerinden birer para Namus'u bo bir ieye doldurup alabilirsin... Resmi
ielerin says bellidir, ama iindeki Namus'un miktar bilinmez. Surdan bo
ielere birer para Namus doldur da al gtr, demitim.
Sen yine, Olmaz! Ben yle ey yapamam! demitin. Ben de sana,
Yakalanrm diye korkma. Yakalansan bile, aldklarndan bika ie
Namus'u rvet olarak verir, kurtulursun. Geri kalan Namus ieleri de
senin olur. stelik sen Namus'u zel ielere dolduracandan, evinde arama
yaplrsa resmi damgal Namus iesi bulunmaz! demitim. Sen de beni,
...'tir ordan! diye kovalamtn...

Aaaah... Amaaan... Ooof... lyorum...

Gebeeer!... kinci Tabalahura,

Sen, dedi, gmrklk yapyordun. O zaman otuzbe

yandaydn. En byk zntn, dargelirli aylndan birazck arttrp da
bir kk ie Namus alamam olmand. Bir gece snrdan buyana geen
Namus kaaklarm yakalamtn. kiyz ie, yirmi tane binlik, onbe
damacana kaak Namus tutulmutu. Sen kaaklar zincire vurup zindana
artrmtn. Yakaladn kaak Namus ielerini, iin titreyerek, seviyor,
okuyor, Bunlardan bir tanesi benim olsa, ah, ne olur! diyordun, ite tam o
srada yanma geldim.
stersen bir ie deil, be damacana Namus senin olabilir. Enayilik
edip bu frsat da karma! dedim. Cokuyla,
Nasl? diye sordun. Ben de sana, Yakaladn Namus kaaklarn
Hkmete teslim etme. Salver! Onlar sana en az be damacana Namus
verirler. Hkmete teslim edeceksin de eline ne geecek sanki, dedim.
Hkmetin ruhu bile duymaz, dedim. Sen bu Namus kaaklaryla
ibirlii bile yapabilirsin. dedim. ok deil, ayda bir kaaklar grmezden
gelsen de karlnda bika damacana Namus alsan, iki yla varmaz,
memleketin en Namuslu adam sen olursun. Burada nceki gmrk de
byle yapt. imdi maaza at, Namus alverii yapyor, dedim. Sen ne
yaptn? Ykl karmdan, gzm grmesin! diye beni kovdun.
Birinci Tabalahura,
Of... Amaaan... lyorum! diye inledi.
kincisi devam etti szlerine:
Bir namus ticarethanesinde alyordun. O zaman krk yanda
olgun bir erkektin. Yannda altn yal Namus tccarnn gen karsnn
sende gz vard. Sen, ieler iindeki Namus'un parlak yeiline bakp
gzlerin kamaarak, Artk yalanyorum, bir iecik de Namus'um
olmayacak m? diye baryordun. Yardmna kotum. Sen u Namus
tccarnn karsn ayart. Kadn, birlikte olacanz her gece iin sana bir ie
Namus vermeye hazr, dedim. stelik, herifin haberi olmaz, nk kadn,
kocasnn Namus'undan vermeyecek, kendi Namus'undan verecek, dedim.
Eline sopay alp beni kovaladn...

Oof... Amaan!..

Krkbe yandaydn. Yine geldim sana. Muhtar seimine katl.

Muhtarla adaylm koy, dedim. Kyl beni muhtar semez. dedin. Beni
muhtar seerseniz her kylye bir ie Namus vereceim diye propaganda
yap! dedim. Kendi Namusum yokken, her kylye bir ie Namus'u nerden
bulup da vereyim? dedin. Avanaklk etme. Propaganda sz tutulmaz!
dedim. O zaman beni dinleyip muhtarlk etseydin, sen de beon ie Namus
sahibi olurdun...

Elli yama gelince, artk umutlarn krlmaya balamt. Sana yine

yol gsterdim. Kasabadaki Belediye Bakan, rvet almak iin bir arac
aryor. Rvet olarak alman her on ie Namus'tan birini aracya verecek...
Aman arac ol, bu frsat da karma. Hem Bakan, hem de sen ie ie
Namus sahibi olacaksnz! dedim..Suratma tkrp beni kovdun...

Ooof... Aman... Aaayyy!...

Ellibeine gelmitin. Yine sana yardm elimi uzattm. Acele

evlen. Hemen ocuk yap, bika kzn olsun. On-lan byt. Namus sahibi
olmak iin baka aren kalmad. Kzlarn isteyen erkeklerden hangisi sana
daha fazla Namus verirse, kzlar onlarla evlendirirsin. Balk olarak,
kzlarnn gzelliine gre, ie, be ie Namus almadan onlar kocaya
vermezsin. Hele kzlarndan birini zengin bir eve gelin edersen, yaadn, belki
de iki damacana Namus bile alrsn... dedim. Dedim, ama kime dedim?
Sende laf anlayacak kafa nerde?
Altmna gelmitin. Artk evlenemezdin de... Hem yalsn, hem de
Namus'un yok; senin gibisine hangi kadn varr? Gece gndz, Namus, ah
Namus! diye alyordun. Acdm haline... Kyn Namus defteri senin
elinde... Gel u defterde biraz kalem oynat, hile yap! dedim. Yapamam,
dedin, yleyse, ielerin tapalar aralanm, biraz Namus szm dersin,
yada baz Namus ieleri k ald, Namuslarn rengi att, bozuldu dersin...
Bika ie Namus hava ald, yand dersin... Bylece sen de aradan Namus
sahibi olursun, dedim. Kzp sverek beni kovdun.
Altmbe yandayken beli bkk bir ihtiyardn artk... Yine geldim
sana... Enayilii brak, frsatlar azalyor, dedim. Namus zerine kumar
oynayan bir kulp a. Her kumar masasndan mano olarak, yarm kiloluk
bir ie Namus alsan sen de Namuslu insanlar arasna girersin! dedim.
Arkamdan ta atarak beni kovaladn.
Yan oldu yetmi, yine gzyalarna dayanamadm, haline acdm,
sana yol gstermeye geldim. Bana bak dedim, bu son frsattr, bunu da
karrsan bundan sonra artk Namuslu olamazsn, dedim. Ev ilet, bir ie
Namus karlnda kiralk kz, kadn ver! dedim.
Yapamam, dedin. Ben de sana, Btn mrnce yapacak deilsin
ki... Bir sre yapar, yeterince Namus'un oldu mu, bu kez faizle Namus verir,
elindeki Namus'u arttrrsn... Daha sonra da btn bu ilerden elini eteini
eker, herkesten sayg gren Namuslu bir adam olarak yangelir yaarsn!
dedim.
Seni dediklerime inandrmak iin de, ellerinde byk Namus stoku
bulunduranlarn balangta byle yaptklarn syledim. Byk Namus
sahibi olmann yollar bunlardr, dedim. Filan kii, filan, filan kiilerin nasl
byk miktarda

Namus sahibi olduklarm anlattm. Bikez durumunu dzelt,

balangta girdiin kark ilere bir daha tenezzl etmeye* eksin, sayg
gren Namuslu bir adam olarak yaayacaksn, dedim.
Sen bu son frsat kardn. Yetmibe yama kadar bir parack
Namus sahibi olmadan srndn durdun, ite imdi de son soluunu
tketmek zeresin.
Birinci Tabalahura,
Son nefesimi verirken btn bunlar niin sylyorsun? dedi.
Niin enayiliimi, budalalm yzme vuruyorsun? Senin verdiin tleri
tutmadm iin ok pimanm. Dediklerini dinleseydim benim de enaz beon
damacana Namus'um olurdu. Dnyann ka bucak olduunu anladm ama,
ok ge... Bundan sonra neye yarar!... i iten geti.
kinci Tabalahura,
Hi de i iten gemedi, dedi. Akln bana toplarsan bundan
sonra da Namuslu bir adam olabilirsin...
Birincisi,

Sen ne diyorsun yahu?... Ben can ekiiyorum, sen

Namus'tan sz ediyorsun!... diye bard.

kinci Tabalahura, '
Senin Namus'suz bir adam olarak lmene raz deilim, dedi,
istersen yaayabilirsin...
Birincisi, heyecandan lmekte olduunu unutup,

Nassl?... diye bard.

kinci Tabalahura,
Bilim ve yeni bulular ne ie yaryor? te senin gibi iskeleti
km, tirit olmu bunaklarn mrn uzatmaya yaryor... Dinle u sesi!
dedi.
Bilginler Korosu:
Beyaz gmlekli, gzlkl, kimisi sakall, uzun sal, kimisinin elinde
drbn, kimisinde mikroskop, kimisinde teleskop, enjektr, koltuklarnda
ok kaln kitaplar bulunan adamlar, Birinci Tabalahura'nn evresinde
dnerek bilimsel ark sylemeye baladlar:
Biz... Biz... Biz bilimcileriz
Biz... Biz... Biz bilginleriz...

Canly ldrr
ly canlandrrz
Biz... Biz... Biz bilimcileriz
Biz... Biz... Biz bilginleriz...
Biz hukuk terleriz
ktisat ieriz
Kimya ksrrz
Fizik haptrrz
Tp kanrz
KORO BAI nsanolunun en verimli, en gl a,
ya arasdr. nsanolunun en verimsiz, en gsz, en ie
altmbeten sonraki yadr. Biz bilimciler, biz bilginler
yetmibeteri, seksenbeten, doksanbeten sonra da yallar
urarz.

yirmibe, otuz
yaramaz a
altmbeten,
yaatmak iin

Biz bilimciler, biz bilginler, Doum kontrol ile, aralarnda

dehalarn da kaca ocuklarn dnyaya gelmesini nleriz.
Vcutlarnda,
kalm moruklarm
sereserpe ve mutlu
yavrularnn dnyaya

yaban bitkilerine gbre bile olmayacak yalnz kire

mrlerini uzatrz. e yaramayanlarn dnyada
yaayabilmeleri iin, gelecein ie yarayacak insan
gelmelerini nleriz.

Bilginler Korosu:
Haniya, moruklara hap var, urup var, vitamin var, a var, kuvvet
macunu var, iktidar ilac var, rnga var, masaj var, radyoaktivite var, iks
nlar var!

Biz... Biz... Biz bilimcileriz

BizBiz... Biz bilginleriz...
Biz hukuk terleriz
ktisat ieriz
Kimya ksrrz
Fizik haprrz

Tp kanrz
Matematik...

Onbinlercemiz
laboratuvarlarda,
kitaplklarda,
krslerde,
atelyelerde, heryerde, yaayanlarn yaayabilenlerin daha ok, daha ok
yaamalar iin, yaamayanlarn da hi yaamamalar iin yayoruz
Do:
kinci Tabalahura, birincisine dedi ki:
te gryorsun: Btn bilimciler, bilginler seni daha ok
yaatmak iin gecelerini gndzlerine katmlar, alyorlar. stersen
yaayabilirsin...
Birinci Tabalahura,
Artk i iten geti, dedi, hayatta btn frsatlar kardm. Ben
bundan sonra Namus sahibi olamam ki... Namus olmaynca yaamak neye
yarar!
kinci Tabalahura,
iten gemi deil, dedi, benim sana verdiim tleri
tutarsan, ok Namuslu bir adam olabilirsin. Henz frsatlar kam deildir.
Bundan sonra evlenip ok Namus'lu bir adama damat olamazsn ama,
kzlarla olanlar arasnda araclk edip Namuslu adamlara damat, Namuslu
damatlara gelin olabilirsin. Artk evlenip kz babas olamazsn ama, kyn
btn kzlar senin de kzn saylr. Sen yle bir yatasn ki, herkesten sayg
grr, sevgi grrsn. Sana zamannda syledim, ama senin yapmadn her
ii, imdi daha kolaylkla yapar, en ksa zamanda ok Namuslu bir adam
olursun.
Birinci Tabalahura'nn akl yatt.

Ama lyorum, dedi, yaayabilir miyim?

Bilim seni yaatr.

Bilimciler, bilginler birden, lm deindeki Tabalahura'nn stne

tler. Kimisi hemen orada sidiini muayene etti, kimisi kan yuvarlarn
sayd, kimisi kan verdi, hap yutturdu; urup iirdi, ine yapt...
Tabalahura, tatl bir uykudan uyanr gibi gerine gerine doruldu.
evresine batknd; ne o tpk kendine benzeyen ikinci Tabalahura, ne lm
dans yapan iskeletler, ne de bilginler korosu vard. K uykusundan kalkan
yaratk gibi dorulan Tabalahura, yoksul kulbesinden kt. Yalnz tirit
olmu bedeni deil, ruhu da, beyni de uyanmt. O yama kadar kard

frsatlar yeniden yaratmaya alt. Baard da... Eskiden yapmak istemedii

hereyi artk yapyordu. gn iinde bir ie Namus elde etti. Ksa
zamanda Tabalahura'nn Namus ielerinin, binliklerinin damacanalarnn
says artt. Bir zaman geldi ki kyn en Namus'lu adam Tabalahura oldu.
Kyn btn Namus'unu toplam ve btn ky Namus'suz brakmt.
Kyde hi kimsenin elinde bir kk iecik Namus bile yoktu. Ama yal
azgnlyla agzl Tabalahura'nn gz doymuyordu bitrl. Kyden
bucaa tand. Dolaylardaki kyllerin sahip olduu Namus'lar ele geirdi.
Bir zaman geldi ki, o bucakta Tabalahura'dan baka Namus'lu kimse
kalmad.
Bitrl tutkular dinmek bilmeyen Tabalahura, bucaktan ileye g
etti. Ksa zamanda o iledeki btn Namuslar toplad, deposuna yd. Gz
doymayan Tabalahura ileden ire tand. O ildeki btn Namus ielerini,
binliklerini, damacanalarn deposuna doldurdu. Namus deposu tklm
tklmd artk. O ilde Tabalahura'dan baka Namus'lu kalmamt! ,
Tutkuyla titreyen Tabalahura bakente gitti, yerleti.
ok gemeden de o lkede ne kadar Namus varsa hepsi onun oldu.
lkenin tek Namus'lu adam Tabalahura, komu lkelere de el att.
Oralardaki Namus'lar da toplad. Bundan sonra, yalnz lkelerin, ktalarn
deil, btn dnyann Namus'u onun oldu ve Tabalahura'dan baka
Namus'lu kii ve onunkinden baka hikimsenin ambarnda bir damla
Namus kalmad.
Tabalahura, dnyann btn Namus'una sahip olduktan sonra,
depolarndaki btn Namuslar, adamlarna ok geni bir alana tatt. O
geni alanda dnyann btn Namus ieleri, binlikleri, damacanalar
toplanmt. Bunlarn orta yerine byk bir krs getirtti. Ondan sonra
dnyann heryerindeki btn ilerigelen devlet adamlarn, politikaclar,
ynetmenleri, bilginleri, bilimleri, nl kiileri, sanatlar, o alana artt.
Hepsi geldikten sonra, alanda da gibi ylm Namus ielerinin ortasndaki
krsye kt. Dnyann en yce, en sekin, en ulu kiilerine, ordan yle
seslendi:
-r- Sayn konuklarm! Yksek huzurunuzla, imdi burada tarihin en
korkun ve en byk olay geecek. Sizler de buna tank olacaksnz...
Sonra Tabalahura oradakilere, hayatnn yetmibe yllk dneminde,
lesiye alt, didindii halde, bir damla bile Nams'a sahip olmadn
yana yakla anlatt. Dinleyenlerin gzleri yaard. Bundan sonra Tabalahura,
hangi yollardan ve yntemlerden dnyann en Namus'lu insan olduunu ve
btn dnyay nasl Namus'suz braktn aklad:
Dnyann btn Namus'una sahip olup, dnyay da Namus'suz
brakmakla, Namus'suzluk iinde geen yetmibe yllk hayatmn
intikamn aldm. imdi dnyada benden baka hibirinizin Namus'u yok.
Ama benim tutkularm dinmedi. Btn insanlara ve bundan sonra da

geleeklere byk bir iyilik yaparak tutkularm dindirmek istiyorum.

Hikimsenin Namus'suzluk acsn ekmemesi iin, dnyann btn
Namus'unu yokedecegim.
Bunu sylemesiyle, Namus damacanalarndan birinin tapasn
anca, yeil renkli Namus gaz havayla deinip birden parlad. Yeil yeil
alevler gz ap kapayasya br ielere geti. Kimse ne olduunu birden
anlayamad iin Tabalahura'nn bu korkun deliliine engel olamad.
Havayla deinince yeil renkli Namus gaz o kadar abuk tutuurdu
ki, Tabalahura da gklere ykselen Namus alevlerinin ortasnda kald. stese
kaabilirdi alevlerden. Ama o dnyadaki btn Namus'la birlikte yokolmak
istemiti.
Dnyann btn Namus'unun yanp yokolmas bir dakika bile
srmemiti. Bu korkun yangn grenler, donup kalmlard. Yalnzca can
korkusuyla geri srayp alevlerden korundular.
Alevler snd zaman, ortada ne Namus, ne Namus iesi, ne de
Tabalahura kalmt!
Bu durum, ok korkuntu. Bu, olur ey deildi. Byle bir Namus'suz
dnyada insanlar ne yapacaklard. nk, Namus'a sahip olmak istei
olmaynca hikimse almak istemiyordu. Eskiden insanlar bir ie
Namus'a sahip olmak iin bir mr boyu alrlard. Ama imdi niin
alacaklard? almann amac kalmamt.
Namus yoktu ki, onu elde etmek iin insanlar alsnlar. nsanlar,
aylak, tembel, avare olmulard. Bu byle sremezdi. Buna bir are
bulunmalyd.
Btn lkelerin politikaclar bu konuda bir zm yolu bulmak iin
uluslararas bir rgt kurdular. Bu rgtn ilk toplantsnda, Birlemi
lkeler Bakan, delegelere yle dedi:
Sayn arkadalar! yeler! Dnyamz yakn zamana kadar,
Namuslu bir dnya idi. Ama hepimizin bildii o tarihin en byk faciasndan
sonra, Namus'suz bir dnyada yaamaktayz. Kendini bilen insanlar iin bu
durum, lmden ok daha acdr. nk insanlk ilerlemez oldu. nk
uygarlk gelimez oldu. nk teknik ilerlemeler durdu. nk Namus
olmad ve insanlarn Namus'a sahip olmak ihtimalleri kalmad iin hi
kimse almyor. imdi bur-da, sevgili dnyamz yine eskisi gibi Namus'lu
bir dnya yapmann arelerini aratrp bulmak iin toplanm bulunuyoruz.
Uzun konuma ve tartmalardan
politikaclar una karar verdiler:

sonra

Birlemi

lkeler

Politikaclarn ii, dnyann Namus'lu dnmesini istemekti. Onlarn

ii burda biterdi. Ama onlar, giden Namus'un yerine ne konulacam
bilemezlerdi. Bu, politikaclarn deil, bilimcilerin ve bilginlerin iiydi.
Bilimcilerle bilginler de politikaclarn buyruu altndaydlar, yleyse, en

nl
bilginler,
dnyann
grevlendirilmeliydiler.

yeniden

Namus'a

kavuturulmasyla

Tarih Dersi:
Namus ielerinin yanmasndan bin yl sonra, bir niversitenin
anfisindeyiz. Beyaz sal, altn ereve gzlkl tarih profesr, rencilere
Namus'un tarihini anlatyor:
Bin yl nce dnyamzn Namus'suz olarak dnmesine
dayanamayan bilginler yllarca sren almalardan sonra, o tarihi faciada
yanan tabii Namus gaz yerine, suni olarak Namus gaz elde etmeyi
baardlar. Bylece insanlk yeniden Namus'una kavumu oldu. Suni
Namus gaznn yaplmas, tarihin yeni ann balangcdr. nsanlk
bundan sonsuz mutluluk duymutur.
Kimya Dersi:
niversitenin Fen Fakltesinin kimyahanesinde profesr, suni
Namus gaz zerine rencilere bilgi veriyor:
Suni Namus gaz her ne kadar, tabii Namus gaz yerine
kullanlmaktaysa da, hibir zaman suni Namus, tabii Namus'un yerini
tutamamtr. nk Tanr yaps baka, kul yaps bakadr. Fabrikalarda
imal edilmekte olan suni
Namus gaznn rengi, hibir zaman tabii Namus gaznn o gzelim
yeil rengini bulamamtr. Ya ak yeil, ya koyu yeil oluyor. Teknik bu
kadar ilerledii halde, o has yeil renk bitrl tutturulamyor. Sonra suni
Namus gaznn havada yanma hassas da tabii Namus'a gre azdr. Buna
karlk, ie tapalarndan daha kolaylkla szmaktadr. imdi suni Namus
gaznn nasl karldn grelim.
ktisat Dersi:
iktisat Fakltesinde profesr Namus iktisad zerine ders veriyordu:
nsanlar, Tabii Namus anda Namus'suz olarak dnyaya
gelirlerdi. Sonradan alarak Namus sahibi olurlard.
Ne kadar ok alr kazanrlarsa, gayet tabii olarak o kadar ok
Namuslar olurdu. Fakat dnyada mevcut btn tabii Namus gaz yanp
yokolduktan sonra, bildiiniz gibi suni Namus gaz yapld. Fabrikasyon
yoluyla Namus gaz karmak yeni bir durum getirdi ortaya. Namus gaz
retimi endstri haline gelince,. Namus gaz fabrikasna sahip olan lkeler,
Namus gaz retimini gittike artrdlar. Bunun sonunda Namus enflasyonu
bagsterdi. Rekabet sonunda Namus fiyat ok dt, i o hale geldi ki,
dnyada herkesin

Namuslu olmas, herkesin Namus'suz olmas kadar tehlikelidir,

iktisat ilminin gayesi, baz insanlarn ok baz insanlarn az Namuslu olmas,
geri kalanlarn da hi Namuslu olmamasdr.
Namus endstrisinin gelimesi, Namus fabrikalarnn gittike
oalmas. Namus ticaretinin de artmas sonucunda, Namus o kadar oald
ki, itibardan dt!
Geen yzyln balarnda byk iktisatlar toplanarak u karan
aldlar:
1
Yanm olan tabii Namus gaz miktar belli olduuna gre, bu
miktardan fazla Namus imal edilmeyecek.
2
ieler iindeki Namus'un tanmas ve sat zor olduundan,
Namus ie&i stoklarnn devletlerin hazinelerinde korunmas ve hazinedeki
Namus stoku miktarnca piyasaya Namus senetleri karlmas ve bu
ktlarn elden ele dolamas.
3
Tabii gaz anda insanlar Namus'suz doup sonradan
alarak Namus sahibi olduklar halde, suni Namus anda her yeni doan
ocua sosyal adalete uygun olarak eit miktarda Namus tahvilleri verilmesi
ve bu kimseler, hayatta her yaptklar kanunsuz davranlarna ceza olarak,
ellerindeki Namus tahvillerinin geri alnmas.
Hukuk Dersi:
niversite Namus Hukuku krss profesr u dersi veriyordu:
Namus Hukuku ikiye ayrlr:
1

Devletleraras Namus Hukuku,

Sokaklararas Namus Hukuku.

Her lkenin suni Namus gaznn nitelii ayrdr. Namus gaznn

rengi, kokusu, szma ve yanma nitelii, fabrikasna gre deiir. Baz
lkelerde Namus fabrikalar yoksa da, Namus Hukuku vardr. nk
Namus gaz fabrikas olmayan lkeler baka lkelerden Namus ithal
ettiklerinden, o lkelerde Namus hukuku, Namus gaznn kendisinden ok
daha fazla inkiaf etmitir.
Tabii Namus gaz kokusuz olduu halde, sunisi kokuludur. Bu koku
sayesinde hakiki Namus gaz ile sahte Namus gaz birbirinden ayrt edilir.
Kokusunu duymak iin, Namus gaz iesini dibinden koklamak gereklidir!...

ALTI BEK ATLIKARINCADA

Alaturka preld
Yelleli yeeeelelli... lellelliii yellelli yeleli yeleli... yelelliii yeleliii... Yaaaar
yaaar... yelleliii yeleliiii yellelliiiii... lel lel lel Miiii...
Geri kalm lkede prolog
Benim memleketimde ancak zenginler ocukluklarm yaayabilirler.
Benim memleketimde ancak zenginler, genliklerini yaayabilirler.
Benim memleketimde ancak zenginler, yallklarn yaayabilirler.
Benim memleketimde... Yellelli yeleliiiii... Yellelli yaaaar yaaaaa...
Monolog
Yaayamadm ocukluumun zlemi hl iimde kprdasn
ocukluumu hi yaayamadm. Hibir oyuncam olmad, ne oyuncak
tirenlerim, otomobillerim, ne leendeki suda ileyen oyuncak vapurlar... Mile
oynayamadm, bitek zpzpm olmad. Hi uurtma uurtmadm. Hi ember
evirmedim. Hi balonum olmad.
Annemle bir zengin evine bayram ziyaretine gitmitik. Zengin
ocuunun bidoh, bidolu, biok, biok oyuncaklar vard. Raylar stnde
giden tirenine tirenine tirenine tireni tiren tir... dokunmak istedim. Elimi
uzattm, Annem fsldayarak paylad:
t, bozarsn!
ektim elimi...
Koro
ocukken iimden hep derdim ki:
Byynce zengin olacam, ok, ok zengin... Zengin olunca da
oyuncaklar, oyuncaklar alacam kendime, bidolu, bidolu... biok, biok...
,
dnya
kadar,
yle
ok
oyuncaklarm
olacak
kiii,
oyuncaklarlarlarlar...
Kocaman adamlarn oyuncaklarla oynamasn ayplarlar. Onun iin
ben oyuncaklarm bir odaya dolduracan. almadm, ie gitmediim
gnler, geceleri oyuncak odama girip kapy arkadan kilitleyeceim;
oyuncaklarmla oynarken kimse grmesin de alay etmesin benimle...
Tirenlerim olacak bidolu, kuracam: dtt!... in, uf, ih, uff, ihh
ufff...

Milelerim, cicozlarm, cinalilerim, gazozlarm... Renkli balonlarm,

ddkl balonlarm... Kt fenerlerim, frldaklarm...
Benim memleketimde Byk Millet Meclisi'nin kuruluu 23 Nisan
ocuk Bayram'dr.
Birinci olay
ocuk Bayram gn evde oturmaktan canm skld. Akama doru
ktm evden. skele Caddesi stnde bir evde oturan Doktor arkadama
gittim. O da sklm evde oturmaktan. Geni caml pencereden soka
seyrediyorduk. Aadan arabalar geiyordu. Birden arabalar arasnda bir
mavi balon kt ortaya;. balon zplaya zplaya kar yaya kaldrmna doru
gidiyordu. Yaya kaldrm tenhayd. Uzaktan bir kundura boyacs geliyordu:
Otuzbe, krk yalarnda bir adam, sarkk bykl, yalnayak, uzun salar
dank, yrtk prtk gmlek giymi... Boyacyla balon arasnda aa yukar
krk adm var. Ar ar yrrken, yerde yuvarlanan balonu grnce, hemen
srtnda asl boya sandn kard, yere koydu, sonra koarak balona gitti.
Balonu ald yerden, bakt. Sonra yaya kaldrmnda balonla oynamaya
balad. Ama balonla ayaktopu oynuyordu. Balona ayayla vuruyor...
Duvara arpan balon geri geliyor. Havalandryor balonu, sonra zplayp kafa
atyor balona... Bir ut daha... bir kafa... alm atyor. Balon patlayp snd.
Patlak balonu ald, boya sandnn yanna gitti. Sand omuzlad. Balonun
patlak paralarn aznda iirmeye alarak yava yava geip gitti
nmzden...
Doktor glyordu, ama nasl, boulacak gibi glyor... Gzlerinden
yalar geliyor glmekten.

Ne glyorsun? diye soruyorum.

Cevap veremiyor glmekten... Boulacak, baylacak diye korktum.

Koskocaman, bykl adamn balonla oynamasna ben de glmtm
ama, onun kadar deil... Onun glmesine bakp ben de kendimi tutamadm;
ikimiz karlkl glyoruz: Hahhah.. Hah... Hil... hah hih... hah hah...
hihi... ho-ho!.
kinci olay
Doktor anlatyor:
Bursa'da, hastanede doktordum. Nbeti olduum bir geceydi. ok
ge yatmtm. Daha gn yeni rken kaldrdlar.

Ne var?

Alt hasta getirdiler Doktor Bey...

Giyinip gittim koua. Beki elbiseli alt kii, hi arasz rp

duruyor. Uzun zamandr ryor olmallar ki, dermanlar kalmam, alts
da bitik...

Neyiniz var? diyorum.

rmekten cevap veremiyorlar, ilkin zehirlenmi olmalar aklma

geldi. Kalaysz, bakr kapta yemek yedilerse zehirlenmilerdir. Ama
zehirlenmeye de pek benzemiyor, zehirlenme belirtisi yok... Bir rmedir
gidiyor, kusmuyorlar...
Teskin edici ine vurdum, alts da kendinden geti, uyuyakald.
Bekilere ne olduunu kimse bilmiyordu. Bir cankurtaran arabasyla
sabaha kar polisler hastaneye getirip brakmlar.
Deliksiz onbe saat uyuduktan sonra ilerinden biri uyand, brleri
daha ge uyandlar.
Bekilerden biri anlatyor
Lunapark var ya... Hani Vali konann tam karsnda... Ben ite o
Lunapark'n olduu yerlerin bekisiyim... yl oldu bekilie gireli.
Yaz geceleri Lunapark geceyarlarndan sonraya kadar alr, sonra
ierde kendi adamlar vardr, yani alanlar, onlar kendi mallarn beklerler.
Yani yazn benim iim daha kolaydr. Ama kn yle deil... Kn zor.
nk kn ilemez Lunapark. erde de bir sr salncak var, oyuncak var,
atlkarnca var, kayksalnca var, dnmedolap var, pavyon var, herbiey
var... Bunlar hep size teslim, yle ya... oluk ocuk takm, serseri takm,
ipsiz sapsz takm, braksak dolar Lunapark'a salncaklara binerler,
atlkarncaya binerler, hereyi bozarlar. Bozmalarn da brak, kk
ocuklar doluyor ieri, biri der Allah korusun, bir kaza olur, ondan sonra
hesap ver, al bana belay... Yani kn benim iim daha zor... stelik
blgem, Vali konann ta kars... Karakol da Lunapark'n hemen yannda.
O yzden teki beki arkadalar gibi kaytaramam da...
Yazn iim kolay olduktan baka keyifli ve de elencelidir. nk
Bey'im, lambalar l l yanar, dnmedolaplar dner, herkes salncaklara
biner, oynar gler... Kadn kz var, ocuu by var, iyidir yazn... Bizim
memlekette byle elence ney yok... Benim en ok o atlkarnca houma
gider... Nasl da dner frfr... Pek keyifli canm. imden, una bir binsem
derim... Hey Allah binsem ya, nasl binsem?... Biz burann bekisiyiz...
stmzde resmi devlet elbisesi... Hem de ayp canm bu yatan sonra...
Gelir dine-lirim atlkarncann dibine, bakar dururum... una bir binsem?
Yalnz bama kalsam bineceim de... Ama teki bekiler de dolar
Lunapark'a geceleri... Yahu, derim, sizin burda iiniz ne? Gitseniz ya kendi
mahallenize... Giderler, aradan yarm saat gemez, dner gelirler
Lunapark'a. Bu bizim Aptullah var ya, hastaneye benimle gelenlerden, taa
yukar mahallenin bekisidir, bir gece dedi ki: Yahu dedi, u frfr dnen
cenabete bir de biz binsek... dedi.

Ben onlarn hepsinin dnmedolap iin Lunapark'a geldiklerini zaten

biliyorum. Yoksa k gecesi frn klhannda uyuklamak varken, Lunapark'ta
ileri ne?
Bu Lunapark benden sorulur. Aptullah'a, Ulan byklarndan utan,
sen ocuk musun da atlkarncaya bineceksin? dedim. Hemen ordan Ahmet,
o da bizimle hastaneye yatanlardan, Canm binsek ne olur ki... dedi.
tekiler de, Bir binelim canm... diye tutturdular. Allah'n bildiini kuldan
ne saklamal, ben onlardan ok istiyorum atlkarncaya binmeyi ama, hem
utanyorum, hem de burann bekisi olarak, bana Olmaz demek der...
kinci beki anlatyor
Doktor Bey, biz sonunda Lunapark bekisi Arifi kandrdk. Hadi
binelim... Yalnz polisler grrse yandk, dedi. Ben de, Bineriz, bindikten
sonra frt frt ddk ttrrz ki, polisler nbette olduumuzu bilsin,
dedim. Arif raz geldi ama, bekiler atlkarncaya binmi, diye duyulur
korkusundan, Arkadalar, bikez binelim, ama bir daha yok... dedi. Ben
hem binmek istiyorum, hem de korkuyorum. nk dnmeye balad m,
gayet yksek havalanyor. Biz atlkarncaya bindik-. Binmesine bindik ya,
yrtemiyoruz. Yahu bu meret nasl gidecek? Yusuf var, bir arkada, o daha
uyanmad, Elle iteleyelim, dedi. Arif, esas Lunapark bekisi olduundan, o
yazn atlkarnca ilerken grm, onun iin, Bu elektrikle iler, bir dmesi
olacak ya, nerde, bulamam gece karanlnda... Ben yarn gndz gzyle
dme yerini bulurum. Yarn gece bineriz. dedi.
Bir baka beki anlatyor
O gece de Emniyet Mdr'nn teftie kacam ben biliyorum.
Ama Mdr Bey sabaha kar teftie kacak... Baz bekiler simiti frnnda
uyuyorlar diye ikyetler olmu da. Mdr Bey bekileri kollayacak... Biz,
atlkarncaya binip, ondan sonra yerlerimize gideceiz... Mdr Bey'in
gelmesine daha ok var; teftie yetiiriz. Arif, Ben bunun dmesini
rendim. Dmeye basp, dnmeye balar balamaz koup atlayacam.
dedi. ilkin biz bindik. Arif dmeye basmasyla dnmeye baladk. Arif de
kotu, demir kutulardan birine atlayacak ama, dnerken atlayamad, benim
bindiim kutuya tutundu. Elinden yakalayp ekmesem, demire arpp
yuvarlanacak... ektim aldm ieri bunu... Baladk dnmeye... Bir de keyifli
ki hi sorma... Dndke dnyor ve de hzlanyor ve de hzlandka biz
havaya ykseliyoruz...
Atlkarncay bildin mi? Ortada bir demir direk, diree uzun zincirle
bal demirden tekneler. Dnmeye balad m, zincirler havalanyor ve
tekneler ykseliyor... Biz teknelerde ykseldik, ykseldike hzl dnyor,
hzl dndke ykseliyor...
Bizim arkadalar glmeye balad kkr kkr... Yahu Vali'nin evi
karda, karakol yanbamzda, duyulacak... Ve-lakin yle bir i ki,
glmemek mmkn deil, hep glyoruz... Glyoruz, frfr dnyoruz ve
hzlana hzlana ykseliyoruz. Bi zaman bylecene havada dndk...

Baka bir beki anlatyor

Derken Bey... yle hzlandk ki biz, tekneden frlayp uacaz
nerdeyse... Ben korkudan glmeyi unutup, tekneye skca yaptm, baka
are yok. Ve birden aklm bama gelip, Ulan Arif, unun hzn kes,
uacaz olum havaya... dedim. Arif, Nasl hz kesilir, ne bileyim ben?
demez mi? Tuu, hay Allah belan versin... Ulan alt beki havada alt ahin
olmu uuyoruz. Ulan Arif, yleyse durdur unu da inelim... diye bardm.
Arif, Yahu, bu nasl durdurulur? diye barmaz m? Ocan batsn Arif,
ulan havada kaldk, ne olacak imdi? Arkadalar, Durdur... diye baryor.
Arif, Ben iletmesini rendim, durdurmasn renmedim, diyor. Bey,
bizim halimize bak, havada kaldk ve de uar gibi vaziyette... Ulan Arif,
bunun dmesi aada kald olum, bunu durdurmann mmkn yok...
Benim bam dnmeye ve de gzlerim kararmaya balad. Benim arkamdan
uan demir kutuda Aptullah var. Aptullah Arkadalar, bunun makinesi
elektrikle iler, dedi. Ulan elbet elektrikle iler, bunun canmz kurtarmaya
faydas ne? Demek herif dnerek umaktan akln arm... N'olacak
elektrikle ilerse? dedim. Yani dedi, bir tek kurtuluumuz var, hepimiz
dua edelim ki ehrin umumi elektrii kesilsin, bu cenabet de dursun. Yoksa
biz kyamete dek havada dnp duracaz... demeye kalmad, nmden
biey aa dyor... Aman nedir? ndeki kusuyormu... Benim de
dnmekten midem bulanyor, iim kabaryor. Artk tutamadm kendimi,
iimde ne varsa dar verdim. Kus ha kus, kus ha kus... Biz havada dnp
duruyoruz. Kim bard fark edemedim, arkadalardan biri, Hakknz hell
edin! dedi. Ben de kelime-i ehadet getirmeye baladm. Laf deil Bey'im,
belki be minare boyu havada jet hzyla dnmedeyiz... Allah dmanmn
ayan yerden kesmesin ve de hibir kulun altndan yel esmesin; hibir
belaya benzemiyor.
Birisi hem kusuyor hem de, Hay bu makineyi icat edenin... diye
silme svama svyor. Kimdir bilemedim, birisi de, Benzinle ileseydi ya,
benzini biter, dururdu, biz de inerdik... diyor... Btn iim dma kt
kusmaktan. karacak biey kalmadndan iimde, barsam, cierim
sklecek...
Arif, Hep birden imdat diye baralm... dedi. Bak u aklsza...
Ulan, karda Vali'nin kona, yanmzda karakol... mdat diye barlr m?
Sus mus dedikse de, Arif, mdaaat... diye bir nara atmasyla, sesi de
kesildi, galiba baylp kt teknenin iine... Onun arkasndan Yusuf da
ddk ttrmeye balad, o da yuvarland teknenin iine... Karakoldan da
polisler dar frlad... Ve Lunapark'a doldularsa da, biz havada
olduumuzdan ve havaya bakmak akllarna gelmediinden, onlar da ddk
ttrerek dnp dolap gittiler... Ne kadar zaman utuk, ne kadar zaman
rdk, bilemiyorum, ben kendimi kaybetmiim, bir de gzm atm ki
hastanedeyim. Hl kendimi havadaym ve de umaktaym sanyorum...
Doktor, szn balyor
Sabaha kar teftie kan Emniyet Mdr mahallelerde hibir
bekiyi bulamaynca kplere biner. Bulunmayan bekilerin bal olduu

karakola giderken, gn maktadr; bir de bakar ki, karakolun yannda

havada bir acayip sesler... Karga sesi deil, aakakan sesi deil... Bunlar ne
kuu, diye meraklanr. Bir de grsn ki, Lunapark'n atlkarncas dnp
duruyor, kendinden gemi alt beki de durmadan ryor. Kiminin ba
sarkm, kiminin kolu, baca...
Epilog
Eve geldim. Bizim evdekilerin yznde acl bir znt...

Ne oldu, biliyor musun?

Ne var?

Kardaki elektrik tellerine bir uurtma taklm... Bir ocuk

aaca trmanp, uurtmay almak iin, aatan elektrik direine geerken...
Susun! dedim.
Pencereden baktm. Kuyruu elektrik tellerine dolanm uurtma,
hl rzgrda prpr edip duruyordu.
Koro
ocukken iimden hep derdim ki: Uurtmalarm olacak byynce.
Bidolu, bidolu... biok, biok... uurtmalarlarlar
kadarlarlarlar...

, dnyalar

Final
Benim memleketimde ancak
yelelelli, yeleleleliii... Yeeeeeleleli...

zenginler

yaayabilirler...

Yellelli

ALE MEZARLII

Ilk bir bahar havas... Yeilyurt tiren istasyonunda yolcular tiren

bekliyor. Bekleme salonu dolu. Dardaki banklar da dolmu. Volta atarak
gezinenler de var.
Bekleme salonunda, kundakl ocuu kucanda, bir kadn ayakta,
karsnda oturmu olan yal bir hanmla konuuyor.
ocuklu kadn, tombulluktan yandan ok gsteriyor, ama otuzunu
akn deil. Gr siyah salarm, berbere kvrck dalgal yaptrm. Deirmi
ablak yzl, duru beyaz tenli. Tozpembe yanaklar lp lp... Srtnda
yanardner kumalardan bir yeldirme. Bir eliyle kucandaki ocua
sarlm, br elinde bavul byklnde bir anta. Gvdesinin arlk

noktas yere yakn. Bacaklar srahi biimi, stelik topuksuz yalnkat bir
ayakkab giydiinden ksa boyu, daha da ksa grnyor.
Karsnda oturan yal kadna soruyor:

Affedersiniz, sormak ayp olmasn ama, nereye gidiyorsunuz

teyze?
stanbul'a... Damadm Cankurtaran'da oturuyor da, onlara
gidiyorum.
ok gzel!. Ben de istanbul'a... Bizim aile mezarlmz var da...
Aile mezarlmza gidiyorum. Eskiden arabamz da vard. Apartmana
tannca, arabay koyacak yer bulamadk. Apartmanda oturanlara araba zor
oluyor. Beyim satt arabay... Tiren istasyonlarnda beklemek ok g. Ben
almamm da... Arabamz olsayd imdi, frt diye giderdim aile
mezarlmza...

Nerde aile mezarlnz?

Bizim mi? eyde... Neydi oras? Hay Allah... Her zaman sylerim
de, bak imdi aklma gelmedi... Terslie bak...
Dilimin ucunda ayol... Hah, hatrladm, Asri Mezarlk'ta. (Bakalar
duyuyor mu diye bam evirip yresine baknd.) Eskiden aile mezarlmz
Mevlnakap'dayd. Sonra bizimki, beenmedi orasn, mezarlar eskimi diye,
aile mezarlmz Asri Mezarlk'a tatt.

Nerdeymi Asri Mezarlk?

Bilmiyor musunuz sahi? ili'de. Kibar yerdir. Bizim aile

mezarlmz orda ite... Sizin de var m aile mezarlnz?

Var tabii... Olmaz m hi?

Bazlarnn olmuyor da... (Duyulsun diye sesini daha ykseltti)

nsann ailesi olunca bir de aile mezarl olmal tabii... Biliyor musunuz, aile
mezarlmz olduundan beri ok rahatladk dorusu...

Ne gibi?

yle ya, insan bir ziyarete gidite, hepsini bir rpda karm
oluyor. Git oraya, git oraya... Ne de olsa zaman alyor... Aile Mezarl
baka... Hepsi bir arada... Allah olmayanlara da nasip etsin...

Kimleriniz var orada?

Aile mezarlmzda m? Hepsi orda bizimkinin... Amcalar,

kaynpederim, grmcelerim... Sonra bizimkinin eski hanm. Ben ikinci
karym... ilki lm de efendim...

ok gzel...

 Ben kaynpederimi
ziyaretine gidiyorum...

hi

grmedim...

Aile

mezarlmzda

Yal kadn,

Galiba gie ald, ben biletimi alaym... diye kalkt.

Aile mezarlkl kadn, ok ssl bir kadna sokuldu,

Dnyada ne acayip insanlar var deil mi efendim... dedi.

ok ssl kadn cevap vermeyince o devam etti:

Mesela, demin konutuum ihtiyar kadn... Durup dururken,
bizim aile mezarlmz var, diye vnmenin ne lzumu var... Belli ki yok
ite. Herkesin aile mezarl olacak diye kanun yok ya... Ne diye yalan
sylersin sanki, bilmem ki... Bir insann aile mezarl olmamas ayp m?
Herkesin hali vakti yerinde olmaz... Deil mi efendim? Fakirlik ayp deil...
Allah herkese aile mezarl versin... Grdnz, ite, hi o kadnda aile
mezarl olan bir insan hali var m? Aile mezarl olan, bikez kyafetinden
belli olur... Sormas ayp olmasn ama, sizin aile mezarlnz nerde
Hanmefendi?

Samsun'da...

Aaaa... ok uzak yerdeymi. Bizimki ili'de, Asri Mezarlk var

ya; ite orda... Asri Mezarlk'1 grdnz m hi? Yeri pek gzel... Evet,
dorusu pahal ama, helal olsun, gayetle havadar ve manzaral. Sonra
otobs durana da ok yakn... Bakml da stelik. Tabii herkes ordan aile
mezarl alamyor. ok pahal... Aman byle olduu daha iyi. Her insan
kendi yorganna gre ayan uzatmal... Herkesin yeri ayr, deil mi
efendim? Sizinki nerde demitiniz?

Samsun'da...

Oralarda aile mezarl ucuzdur herhalde...

ok ssl kadn dudak kvrarak glmsedi, cevap vermeden kalkt

gitti.
Aile mezarlkl kadn sana soluna baknd. Konumak iin kimseyi
gzne kestiremeyince salonun br bana gitti, orda sskack, ksack
esmer bir kadna sokuldu,
Hh, dedi, Samsun'da gya aile mezarl varm... Anlamayan
sska, esmer kadn,

Efendim? diye sordu.

Samsun'da aile mezarlmz var diyor da...

Kim?

 Az nce surda bir kadnla konuuyordum da... Hi Samsun gibi

biyerde aile mezarl olur muymu? Akl sra insan kandracak... Ayol,
anlamaz mym ben? stanbul'da, eh inanrm. nsan yalan sylemeli ama
yaknca sylemeli.,. Bizim aile mezarlmz nerde biliyor musunuz; Asri
Mezarlk'ta.

ok gzel...

Hem gzel, hem de havadar gayetle...

Topkap Mezarl'nda da gzel aile mezarlklar var.

Sizin aile mezarlnz orda m?

Yoo... Bizim aile mezarlmz filan yok... Bakalar-nnkini

grdm de orda... ok gzelleri var.

yi ki sylediniz; neresiydi?

Topkap...

Bizim Bey'e syleyeyim de bir aile mezarl da ordan alsn,

madem ki gzel... Bizim aile mezarlmz eskiden Mevlnakap'dayd, eski
diye, bizimki orasn beenmedi, aile mezarlmz Asri Mezarlk'a, tatt.
Demek sizin aile mezarlnz yok...

Yok...

Vah vah... zlmeyin, sizin de olur inallah... Bizim eskidenberi

vardr aile mezarlmz. Hatta ben daha evlenmeden, kaynvaldem benim
iin tahkikat yaptrrken, Aile mezarl olmayan bir aileden ben gelin
alamam! demi. Sonra aratrp, soruturup, bizim de aile mezarlmz
olduunu renince pek sevinmi. Aman u insanlar ne kt... Bizi
ekemeyenlerden birisi kaynvaldeme, Oras onlarn aile mezarl deil,
bakasnnkini gsteriyorlar size, kendi aile mezarlklar diye mzevirlemis...
Vallahi de billahi de kendi kzlarn vermek istiyorlarm da... ok kt
oluyor u insanlar...
Sska esmer kadn bir ocuun arkasndan,

kma dar, imdi tiren gelir... diye bararak kotu.

Aile mezarlkl kadn salonun iine bir daha baknd. Konumak iin
gzne kimseyi kestiremeyince dar kt. Banklarda oturanlar gzden
geirdi. Orta yal bir hanma sokuldu.

Affedersiniz, siz nereye gidiyorsunuz?

istanbul'a...

Ben de... Aile mezarlmz var da, oraya gidiyorum.

Sizin de var m aile mezarlnz?

Evet.

Sormas ayp olmasn, nerde acaba?

Bebek'te.

Gzel yerdeymi... Ben Boazii'ni ok" severim. u kadn var

ya... (Az nce konutuu ssl kadn gsterdi:) Gya Samsun'da onlarn da
aile mezarl varm...
br cevap vermeyince,

Scaklar birden bastrd efendim, deil mi? dedi.

Evet...

Scak havalarda
Buzdolabnz var tabii?

Evet...

Ka ayak?

buzdolab

ok

ie

yaryor

dorusu...

Bilmem, hi bakmadm ayaklarna. Herhalde drt ayakl olacak,

sapasalam duruyor nk"!..

olmuyor.

Bizimki sekiz ayak... Eskimiti de yenisini aldk. Eskidi mi, iyi

Tabii...

amar makinesini de yeniledik. imdi eski elektrik sprgesini

de vereceiz birisine de yenisini alacaz. Ben satalm diyorum, saolsun
bizimkinin eli aktr, ille bir fakire verelim diyor. Arabamz da vard.
Apartmana tannca koyacak yer bulamadk. Bizimki yenisini alacak
inallah... Demek sizin aile mezarlnz Bebek'te?

Evet...

Kimleriniz var aile mezarlnzda?

Bizim aile mezarlmz ok eskidir...

Yaa, eski demek... Neden yenisini yaptrmyorsunuz? Biz Asri

Mezarlk'ta yenisini yaptrdk... Bizimki saolsun, Mevlnakap'dakini eski
diye beenmedi. Kaynvaldemin yerini de hazrlattk, hem de etraf zincirli,
stnde de mermer kapak var... Paradan hi saknmadk, Ne olur, ne
olmaz... nsan hali, hazr olsun da imdiden... Hi belli olmaz. lml
dnya, deil mi efendim...

Allah geinden versin...

Kaynvaldem, bir de incir aac dikersiniz diyor... Kendi elimle

dikeceim inallah... Pek severim kaynvaldemi. Allah nazardan saklasn...
Kaynvaldemin mezarnn stnde gayet kaim mermer kapak var, skca
kapal. Etrafda zincirli... Bir de incir dikersek... Sizin aile mezarlnzn yeri
gzel mi bari?
Elektrikli tiren geldi. Bekleyenler koutu. Aile mezarkl kadn
kalabalktan, demin konutuu hanmn bindii kompartmana binemedi,
bakasna bindi. Bo bulduu yere oturdu. Sanda bir erkek, solunda da bir
ocuk vard. Orasn beenmedi. Baka biyere geti. Yanndaki kadna,

Siz de istanbul'a m efendim? dedi.

Evet...

Ben de... Aile mezarlmz var da oraya gidiyorum... Sizin de var

tabii aile mezarlnz?

Hayr...

Yaaa... Peki, aileniz ne yapyor yleyse?

Ne gibi?

Allah geinden versin, lenleriniz olursa...

Yok aile mezarlmz...

Aile mezarl rahatlk karde... Hepsi biarada, gznnde

oluyor... Bizim aile mezarlmz Asri Mezarlk'ta... Hi gittiniz mi? Aman
gidin de grn, pek gzel yer... ili, ne de olsa kibar muhit...
Tiren Sirkeci'ye geldi. Aile mezarlkl kadn indi tirenden. ocuu
kucanda, i ve ii Bulma Kurumuna gitti.

KRALIK KAT

stn ban iyice aradlar. Ceket yakasnn altna sokulmu iki

toplu ineyi kardlar. Dolma kalemini, kurunkalemini, kimlik kdn, not
defterini, akman, hereyini aldlar. Pantolon asksn da karttlar. Sonra
potin balarn sktler.
iki kiinin nnde dar bir koridordan daha getikten sonra darack
bir yere soktular. Kap stne kapand.

Ellerini pantolonunun cebine soktu. Etrafna bakt. Tavanda tam

tepesinde l gz bir lamba yanyordu. Kapdan kar duvara yrd.
admda hcrenin uzunluu bitti, iki kolunu yana at. Bir eli bir duvara,
br eli br duvara dokundu. Pfff!... diye nefes koyuverdi. Vay anasn!
dedi. Dnd. Sonra yine dnd. Shra? Yine dnd. Kapnn
stnden alm el geniliinde delikten ekmek veriyorlard. Sk olmamak
artyla kapy vurunca helaya karyorlard.
Yerdeki drt ke talar sayd. Tekrar sayd. Odada sayacak baka
ey yoktu. Bir daha sayd.
Duvarda badana frasnn brakt dalgal lekeleri, rutubet izlerini
birer eye benzetti. plak bir kadn, Jpiter, tfekli bir asker... Az sonra
baknca ekiller deiti. Jpiter bu sefer bir aa olmutu. Aa da daha
sonra baknca saldran bir boa oldu.
Okuyacak biey olsa... diye geirdi iinden. Ah, okuyacak biey
olsa... imdi burada ne olsa okurdu. Diyelim, ar adal bir tp kitab.
Okurdu. Orman Kanunu var. Okurdu. ncil var. Okurdu.
Dnd. Yerdeki drt ke talan sayd. Gece mi, gndz m? ite
bunu pek merak ediyordu, ikinci gne kadar biliyordu, ama nc gnden
sonra gece ile gndz birbirine kartrd.
Bir kitap olsayd urada... Boyuna okurdu. Gazete olsayd. Ne olursa
olsun, okuyacak biey... Ylanlar, aylar, kirpiler, kurbaalar kular gibi k
uykusuna yatsayd, sonra bu kapy atklar zaman uyansayd.
Neye getirdiler? diye sylendi. Kendi sorusuna cevap verdi:
Besbelli biey yapmmdr. Deli deil ya bunlar? Ne yaptn
dnd. Boyuna dnd. Yerdeki drt ke talan sayd. Dnd. Bir
kitap, bir gazete, ne olursa olsun, okuyacak biey...
Kapya geldi. Ayaklarnn burnu stnde kalkt. Delikten bakt. Bir
gazete grd. Bir gazete... Bir gazete mi? Evet, evet bir gazete... Basbaya
bir gazete.
Dnemedi. Yerdeki talar sayamad. Gld. Ellerini outurdu.
Elini delikten uzatt, uzatt. Ucundan bir tuta-bilse gazeteyi. Tuttu. iki
parmayla tuttu. Gazetenin zerinde ar biey olmalyd. ekti,
iaretparmayla uzun parmak, baparmak ie karmaynca olmuyor. O iki
parmak gazetenin ucunu yenge kskac gibi kapmt. ekti. Gazete
yrtlverdi. ki parmann arasnda gazetenin bir paras kalmt. Elinde,
gazetenin kesinden bir gen vard. Gzleri parlad. Gazete parasna
bakt. Ba sonu bellisiz yazdan bir para. Altnda da ift stun bir ilan. A
insann ekmee saldr gibi okumaya balad.
Memleketin bugn ekmekte olduu straplarn ana kayna ve her
sahadaki inkiafmzn karsnda dikilen en byk mni, siyasi rejimin
salam temeller zerine oturtulmam olmasdr. Binaenaleyh...

Yaz burada kesiliyordu. Th dedi. Altndaki ilan okudu:

Kiralk, kelepir kat. Nianta'nn en merkezi yerinde ana cadde
zerinde, alt odal, konforlu bir kat kiralktr. Gezmek ve grmek iin
eczane karsnda Sunar Apartman asma kata mracaat.
Yeni batan okumaya balad:
Memleketin bugn ekmekte olduu...
Yaz bitti, ilana geti: Kiralk, kelepir kat...
Bu sefer abuk bitmemesi iin, ar ar, tane tane, yava yava
okudu:
Mem - le - ke - tin... bu-gn... ek - mek - te...
Ni-an-ta-'nn... en... mer - ke - zi...
Yava da okusa bitiveriyordu. Bir daha, bir daha okudu.
Ezberlemiti. Ezbere okudu. Meydanlarda, hoparlr nnde nutuk verir gibi
okudu. Sonra bildii arklarn melodilerine uydurarak ark syler gibi
okudu. skdar'a gider iken ald da bir yamur trks gibi syledi.
Houna gitti. Adalar sahilinde arksna da uydurdu.
Bir gn, iki gn, gn, tam, tastamam krksekiz gn...
Krksekizinci gnn sabah kaps ald. Dar kardlar. Geldii
koridordan geti. Byk bir odaya aldlar. zeri caml geni masadaki adam
sordu:

Adn ne?

Bir makine gibi sylemeye balad: Memleketin bugn ekmekte

olduu straplarn ana kayna...
Masadaki kalkt, adamn gzlerinin iine bakt,

Gtrn... dedi.

Dar kardlar. Merdivenlerden indi. Sokaa ktlar. Baka bir

byk binaya girdiler. On dakika kadar bir kap nnde beklettiler. Mbair
kapy at. Salona girdi. Yarg sordu:

Adnz?

Adam, kmam Allah etmesin meyhaneden arksnn makamndan

yazlar ezbere okumaya balad:
... En byk mni, siyasi rejimin salam temeller zerinde...
Yarg gzlklerini dzeltti:

Soyadnz?

Adam sesini kalnlatrarak, meydan nutku verir gibi barmaya

balad:
Kiralk!... Kelepir kat!... Nianta'nda!... En merkezi yerinde!...
Ana cadde zerinde... Sunar Apartman!... Asma kata mracaat!...
Yarg, Zabt Ktibi'ne dnd:
Yazn, dedi, Emniyet Mdrlnden gelen evraka gre sann
bir isim benzerliinden dolay yanllkla tevkif edilerek... Tahliyesine karar
verildi.
Adam mahkeme salonundan kardlar. Hemen cppesini karan
Yarg arkasndan yetiip ..koridorda adamn yanma sokuldu:
Affedersiniz Bay'm, dedi, yedi aydr ev aryorum. Ne kadar
skntda olduumu tahmin edemezsiniz. Adresini verdiiniz apartmann
kiras ne kadar?
Adam, Aman da boyac trksnn makamndan balad:

Siyasi rejimin salam temeller...

Hzl hzl uzaklaan Yarg'n arkasndan var kuvvetiyle ark

sylyordu:
Temeller zerine oturtulmas lazmdr. Binaenaleyh... kiralk,
kelepir kat...
1952

DEVLETLERARASI DOSTLUK LKLER

(Torakansi
Devleti'nin
Babakanlk
dairesinde
bir
salon.
Torakansi
Babakan, Dbakan, Genelkurmay
Bakan, Diyanet leri Bakan ve
bakalar).
Torakansi Dbakan Sayn Babakan'm, maruzatma ek olarak,
zellikle u noktay da belirtmek isterim ki, memleketimiz aleyhinde
tahriklerini gittike arttrmakta olan Hopantomola'nn son gnlerde
snrlarmza yakn blgelerde byk askeri ymaklar yapmakta olduunu
haber alm bulunuyoruz. Torakansi'nin ebedi ve ezeli dman olan
Hopantomola Kral'nn memleketimiz aleyhinde emeller beslemekte olduuna
artk hi phe yoktur.

Torakansi Babakan Vay inek vay!... Demek, topraklarmzda

gz var ha!...
T. Dbakan Evet, gz var...
T. Babakan Gz ksn!
T. Dbakan Gz ksn!
T. Babakan Buna kar
Genelkurmay Bakan neler dnyor?

ne

gibi

tedbirler

dnld?

T. Genelkurmay Bakan Snrlarmz boyunca tahkikatmz

pekitirdik.
T. Babakan yi yapmz. Baka?
T. Gnkr. Bk. Merkezdeki kuvvetlerimizi snr boyuna gnderdik.
T. Babakan iyi yapmz. Baka?
T. Gnkr. Bk. Yeniden iki kuray daha askere aldk.
T. Babakan iyi yapmz. yi ama, ne gibi siyasi tedbirler aldk?
Dileri bakmndan tedbirlerimiz nedir?
T. Dbakan Yksek msadenizle arz edeyim Babakan'm. Son
derecede ciddi tedbirler dnm bulunuyoruz. Hopantomola Kral...
T. Babakan Olmaz olsun...
T. Dinileri Bakan amiiin! En yakn zamanda geberir inallah...
Aamiiin!
T. Babakan - Peki, ne olmu o namussuza?
T. Dbakan Hopantomola Kral, gn sonra seksendrt yama
basyor.
T. Babakan Dnyaya kazk akt alak... Geberemedi bitrl...
T. Dbakan Seksekdrt yama girmesi mnasebetiyle bir tebrik
telgraf gndermeniz, devletleraras protokol kurallar gereince uygun olur
kansndaym. Yksek onaynza sunarm. Babakanm.
T. Babakan Gzeeel, yerinde bir tedbir.
T. Dbakan Telgraf yazld, hazr efendim...
T. Dbakan (Okur) Samajeste Drdnc Madragan,
Hopantomola Kral, Majestelerinin dnyaya teriflerinin seksendrdnc
yldnm mnasebetiyle...

T. Babakan Mnasebetsizliiyle demek daha doru olur ya...

T. Dinileri Bakan Hi phesiz...
T. Dbakan (Okur) ...mnasebetiyle, her iki dost ve karde
memleketlerimiz iin bu mutlu olay, gerek ahsm adna ve gerekse
Babakan bulunduum Torakansi adna kutlarken...
T. Babakan Oraya bir candan ekleyiniz, daha iyi olur.
T. Dbakan (Okur) ...Candan kutlarken, zatfahi-mnelerinin
saltanatlarnn devamn ve Hopantomola milletinin...
T. BabakanDost diye ekleyiniz...
T. Dbakan Batne...
(Okur.) ...Dost Hopantomola
milletinin ebediyyen payidar olmas dileimi ve bu zden duygularmn ltfen
kabuln dilerim. Torakansi Babakan Fosika.
T. Babakan Gzel. Bir gramer yanl yok'ya...
T. Dbakan Oluma da gsterdim efendim, yokmu... Olum,
gramerden pekiyiyle geti snfn efendim.
T. Babakan Noktalar, virgller yerinde ya...
T. Dbakan Yerinde hepsi, hi merak etmeyin...
T. Babakan Aman yerinde olsunlar da... yleyse getirin
imzalayaym. (mzalar.) Acaba bu tedbirler sizce yeter mi?
T. Dbakan Bu arada, Hopantomola Kral'nn vcudunu ortadan
kaldrmak iin...
T. Babakan Araya pis diye ekleyiniz!
T. Dbakan Evet, pis vcudunu ortadan kaldrmak iin gerekli
suikast hazrlklarmz da yapm bulunuyoruz...
T. Babakan Aaaa, bak bu ok gzel ite...

*
(Hopantomola
Devleti'nin
Kral
Saray'nda bir salon. Kral, Hariciye
Nazr, Harbiye Nazr, Diyanet
leri Nazr ve bakalar).

Hopantomola Hariciye Nazn Zatfahimnelerine daha nce de arz

etmi olduum zere, Torakansi'nin sava hazrlklar artmtr. Torokansi
Babakan'nn dmanca politikas anlalm bulunuyor.
Hopantomola Kral Vay drz vaay, vay stbozuk hergele
vaaay!...
H. Diyanet Nazr Evet efendimiz...
H. Kral Neye evet?
H. Dn. Nazn Buyurduunuz gibidir Hametmeb!..
H. Kral Buna kar ne gibi tedbirler alnd?...
H. Hrc. Nazn Arz edeyim efendimiz. lk i olarak.
Torakansi
Babakan'nn
seksendrdnc
yagnnz
iin
gnderdii kutlama telgrafna bir cevap hazrladk. Msaade-i devletleri
olursa okuyaym efendimiz...
H. Kral Okunsun!
H. Hrc. Nazn Batne efendimiz... (Okur.) Ekselans Fosika,
Torakansi Babakan. Ya gnm mnasebetiyle gndermek ltfunda
bulunduunuz tebrik mesajndan...
H. Kral Araya pek nazik diye ekleyiniz!
H. Hrc. Nazr (Okur.) ... pek nazik tebrik mesajndan ok
mtehassis olduumu arz ederken memleketlerimiz...
H. Kral Dost demelisiniz...
H. Hrc. Nazr (Okur) ... dost memleketlerimiz arasndaki kardelik
ve kderbirliinin...
H. Kral Tarihi desenize...
H.
Hrc.
Nazr
Batne
efendimiz...
(Okur.)
Dost
memleketlerimiz arasndaki tarihi kardelik ve kderbirliinin devamn
btn kalbimle temenni ederken, milletlerimiz arasndaki bu iyi
mnasebetlerin devam iin sarf ettiim gayretlerden eref duyduumu
bildirir, ve bu mutlu vesile ile gerek ahsnza ve gerekse ahsnzda en
mkemmel temsilcisini bulmu olan dost ve karde Torakansi milletine
kran duygularm...
H. Kral Derin, derin!... kran duygular daima derin olacak!
H. Hrc. Nazn Batne hametmeb. (Okur.) ...derin kran
duygularm arz ve ibl ile kesb-i eref eylerim. Hopantomola Kral
Drdnc Madragan.

H. Kral Verin, imzalayaym... Siz bu siyasi tedbirleri yeter buluyor

musunuz?
H. Hrc. Nazr Onbe gn sonra Torakansi'nin kurtuluunun
yirminci yldnmdr...
H. Kral Kurtulamaz olaydlar...
H. Hrc. Nazn Bu mnasebetle bir tebrik mesaj hazrladk
efendimiz.
H. Kral Gzeeel.... Tabii Halisane duygularmdan, Torakansi
alaklarnn dnya barna yaptklar unutulmaz hizmetlerden de sz
ettiniz...
H. Hrc. Nazn Tabii efendimiz...
H. Kral Yalnz sonunu okuyunuz!
H. Hrc. Nazn (Okur) ...karde Torakansi'nin kurtuluunun
yldnm mnasebetiyle, gerek ahsm ve gerek milletim adna beslediim
halisane hislerimi tazelemeye vesile verdii iin, ekselans Fosika...
H. Kral Yeter, anlald... Fosika denilen o hergeleyi bir elime
geirsem, i i yiyeceim namussuzum...
H. Dn. Nazr Allah'n sayesinde elinize geecek ve zat asilneleri
muratlarna nail olacaktr efendimiz... Bizler, btn din kardelerimiz bunun
iin duacyz efendimiz!
H. Kral - Gzel, duaya devam edin... Siz, Harbiye Nazr'mz, siz
neler yaptnz?
H. Harbiye Nazn Btn toplar ve tfekler yalanp temizlendi
efendimiz. Ordudan btn izinleri kaldrdk ve askerlerimiz sekiz aydr
nbette ve silah banda uyumadan bekliyorlar efendimiz.
H. Kral Ne bekliyorlar?
H. Harbiye Nazr Irade-i ahanenizi Hametmeb...
H. Kral Gzeeeel... Beklesinler...

*
(Torakansi Babakanlk dairesinde bir
salon. Babakan Dbakan, ibakan,
Genelkurmay Bakam ve bakalar).
T. Babakan Dmanmz hakknda ne gibi yeni haberler var?

T. Genelkurmay Bakam Ne yazk ki, iyi haberler almyoruz.

Hopantomola Kral, snf askeri daha silah altna almak iin ferman
karm...
T. Babakan Vay eyoluey vay!... Bir elime geirsem pezevengi,
kanm ieceim, kann.
T. Dinileri Bakan inallah... aaaamiiiin!...
T. Babakan Peki, aldmz tedbirler?
T. Genelkurmay Bk. Biz de eyleri aldk eyden, onlar 'aptk,
ondan sonracma...
T. Babakan Askeri tedbirleri sormuyorum, uzmanlar gerekeni
yaparlar elbet... Ne gibi siyasi tedbirler alnyor?
T. Dbakan Siyasi mnasebetlerimizi son derecede dostane
yrtmekteyiz. Bildiiniz gibi, geen ay iinde karlkl dokuz dostluk mesaj
teati olundu.
T. Babakan ok iyi...
T. Dbakan Hopantomola Kral'nn olunun evlenmesi
mnasebeti ile mutluluk dileyen bir kutlama mesaj gndermitik.
T. Babakan iyi yapmz. Baka?
T. Dbakan Hopantomola Kral'nn tahta knn yldnm
mnasebeti ile bir tebrik mesaj yolland.
T. Babakan iyi yapmz, inallah taht bana yklr kart itin...
T. Dinileri Bakan amiin...
T. Babakan Peki, yeni yeni baka siyasi tedbirler almyor
muyuz?
T. Dbakan Alacaz... Dnyoruz Babakanm. Fakat bir yeni
mnasebet bulamadk...
T. Babakan Bulmalsnz... Dilerinin balca grevi, durup
dururken bitakm mnasebetler bulup karmaktr.
T. Dbakan Pek tabii Babakan'm. itimat buyurunuz ki, bugne
kadar biok mnasebet vesileleri bulunmutur.
T. Babakan Ama dmanlarmz bo durmuyorlar. Biliyorsunuz,
daha geenlerde, kaynanamn lmesi mnasebeti ile Hopantomola Kral
zntlerini bildiren mesaj gnderdi, ve bu vesile ile dostluunu yenilemeye
frsat buldu. Kpolu herif, kaynanamn gebermesini bile siyasi maksad iin
kullanyor.

T. Gnk. Bk. Sayn kaynananzn lm zerine taziyet telgrafn

gnderdikleri gn, Hopantomola ua snrlarmz amt,
T. Dbakan Ona bakarsanz, Hopantomola Kral'nn torununun
doumu iin tebrik mesaj gnderdiimiz gn, onlar da bizim bir casus
ebekemizi enselemilerdi.
T. Babakan Hopantomola Kral'na bir mnasebet uydurup
dostluk mesaj gndermeydi ne kadar oldu?
T. Dbakan Daha bir hafta bile olmad.
T. Babakan Olamaaaaz... Bu kadar uzun zaman dostluk
gsterisi yaplmamas byk gaf. Sonra bizden iyice phelenirler. Bizim
Dileri uyuyor mu? Mesaj gnderecek bir mnasebet bulmalyz. Hep
beraber dnelim... Mesela, mesela, mesela...
T. Gnk. Bk. (Gezinerek) Mesela, mesela, mesela...
T. Dinileri Bakan (Eli akanda dnerek:) Mesela, mesela,
mesela...
T. Dbakan (Ellerim birbirine vurarak:) Mesela, mesela, mesela...
Hepsi birden Mesela, mesela, mesela... Semela, semela, semela...
Lemesa, lemesa, lemesa, Melesa, melesa, melesa... Selema, selema, selema...
Lesema, lesema, lesema...
T. Babakan Hah, buldum... Hopantomola Krall'yla aramzdaki
Ticaret Anlamas'nn imzalannn yldnm mnasebetiyle...
T. Ticaret Bakan Daha bir yl olmad Babakan'm, ancak sekiz ay
oldu...
T. Babakan Olsun... Ticaret Anlamas'nn sekizinci ay
mnasebetiyle bir mesaj gnderelim... Bu vesileyle de dosta duygularmz
belirtelim...
T. Gnk. Bk. Bu arada Tank Tugay'n da snra alalm m?
T. Babakan Tabii, mesajn gnderildii dakikada Tank Tugay
harekete gesin, yedek kuvvetleri de gnderin... Ah u Hopantomola Kral'n
bir elime geirsem, ktr ktr ensesinden keserdim namussuzu... Peki, ama
arkadan bir mesaj daha gndermeliyiz... Bir mnasebet bulun... Mnasebet,
mnasebet, mnasebet...
Hep birden (Gezinerek:) Mnasebet, mnasebet, mnasebet...
Sbamenet, sbamenet, sbamenet... Bnasemet, bnasemet, bnasemet...
Sbanemet, sbanemet, sbanemet... Msabenet, msabenet, msabenet...
Busanemet, busanemet, busanemet...

T. Tarm Bakam Acaba... Uzun zamandr Hopanto-mola'ya yamur

yamadndan kuraklk vard. Geen pazartesi gn yamurlarn yadm
haber aldk.
T. Babakan Seller altnda kalrlar da, hibiri kurtulmaz inallah,
o Kral da boulur...
T. Tarm Bakam Bereketli yalar mnasebetiyle bir tebrik mesaj
ve bu vesileyle...
T. Babakan Tamam... Yaznz... Samajeste Drdnc Madragan,
Hopantomola Kral. Uzun zamandr yaszlk yznden kuraklk ekmekte
olan dost ve karde Hopantomola topraklarna bereketli yamurlarn
dmesi mnasebetiyle duyduum sonsuz sevinci zat- fahimnelerine arz
ederken bu vesileyle...

(Hopantomola
Devleti'nin
Kral Saray'nda bir salon.
Kral, Hariciye Nazr, Ziraat
Nazr, Harbiye Nazr ve
bakalar.)
H. Harbiye Nazr Hametmeb, zat- devletlerine nce arz ettiim
haberler doru kmaktadr. Torakansi'deki ajanlarmzn verdikleri bilgiler
birbirlerini tutuyor. Torakansi Babakan'nn ktniyeti anlalm
bulunuyor.
H. Kral Vay it dl vay!.. Ulan, u herifi bir yakalarsam valla...
anasn alatmazsam bana da Hopantomola Kral Drdnc Madragan
demesinler... Peki, ne yapmay dnyorsunuz?
H. Harbiye Nazn Ha ha ha ha... Hametmeb... En iyi
mdafaa, taarruzudur. Onun iin ha ha ha hametmeb, biz nalp daha
nce saldrmalyz...
H. Kral Ya siyasi tedbir ne olacak?
H. Hariciye Nazn Dneceim efendimiz.
H. Kral Dnelim...
Hep birden Dnelim, dnelim,
dnelim... Hadi, hadi hadi dnelim...

dnelim...

H. Hariciye Nazn Formler hazrdr efendimiz...

Hadi

H. Kral Okuyun formleri!

H. Hrc. Nazn Batne ha ha ha hametmeb... (Ezbere
okur:) Ekselans Fosika, Torakansi Babakan. Nokta nokta nokta nokta
mnasebeti ile gerek ahsm ve gerek milletim adna, dost ve karde
Torakansi'nin gstermi olduu ltufkrla en derin kran duygularm
bikez daha yenilerken bu vesileyle...
H. Kral Peki, vesile ne? Bir vesile bulmalyz... Vesile, vesile...
Hep birden Vesile, vesile, vesile... Selive, selive, sehve... Levise,
levie, levise... Velise, velise, velise... Sevile, sevile, sevile...
H. Kral Peki ama, ne mnasebetle? Bir mnasebet bulmalyz
nce... Hariciye Nazrmz bir mnasebet bulsun artk... Yeni yl
mnasebetiyle...
H. Hrc. Nazr Yeni ylda tebrik mesaj gnderdik efendimiz. Kk
olunun di karmas mnasebetiyle, milli bayramlar mnasebetiyle...
Btn mnasebetleri kullandk ha ha ha Hametmeb...
H. Kral Ah, ah ulan ah!... O gavat bir yakalasam... Neden suikast
teebbslerimiz muvaffak olmuyor? Gebertemedik u herifi bitrl... Peki, ne
mnasebetle mesaj gndereceiz?... Bu ne biim Hariciye canm... Bir
mnasebet bulun, bulun abuk, yoksa sizi azlederim...
H. Ziraat Nazn Buldum...
H. Kral Ne buldun?
H. Ziraat Nazr Mnasebet buldum efendimiz. Nazaretimin son
ald haberlere gre, Torakansi'de yln ilk salatalk mahsul idrak edilmi
ve bu mnasebetle Torakansi Babakan bir nutuk vermitir.
H. Ziraat Nazr Yln ilk salatalnn idraki mnasebetiyle
Torakansi Babakan'na bir tebrik...
H. Hrc. Nazr Mesaj gnderebiliriz...
H. Kral Tamam... Okuyun imdi mesaj...
H. Hrc. Nazr Ekselans Fosika Torakansi Babakan, Tarihi
kaderbirlii ettiimiz dost ve karde Torakansi'de ylm ilk salatalk
mahsulnn idraki mnasebetiyle duyduumuz en kalbi ve en samimi
hislerimizi bildirmekle eref duyarken bu vesileyle gerek ahsen zat-
devletlerine ve gerekse ahsnzda en yksek mmessilini bulan Torakansi
milletine olan en iyi dileklerimi bikez daha tazelemekle eref duyarm...
H. Kral Mesaj gnderir gndermez taarruz balasn...

H. Harbiye NazrYoksa onlar bize daha nce saldracaklar

Hametmeb!
(Byk grltler duyulur: Grr... Grrr! Pat, pat, pat...
Grrr!...)
H. Kral Bu ne yahu? Ne oluyor? Bu ne grlt?
H. Harbiye Nazr Ge kaldk ite... Onlar bizden nce taarruza
getiler... Geliyorlar... Top top top atei...
H. Kral Mesaj...
H. Hariciye Nazn Taarruza gemeniz mnasebetiyle mtehassis
olduumu bildirirken bu vesileyle derin k k... kranlarm... ha ha
Hametmeb!

SEKZ AYAKLI SSPHUS

Hepimizin bana gelmitir: Kimi tip insanlar vardr, onlar daha ilk
grte bir soukluk duyarz; ya irkin grnlerinden, ya kabalklarndan,
ya bayaca davranlarndan, yada hi aklayamadmz bir nedenle
sevemeyiz ylelerini... Byle kiiler, sonra konumaya balaynca,
konutuka konutuka, ilk duygulannz deiir, szlerinden i
dnyalarnn gzellikleri nmze serilir. 0 sevimsiz, souk d
grnlerinin iinde sakl gzel, scak bir i dnyalar olduu ortaya kar.
Dikenli, irkin, souk d grn kabuunun altndaki smscak i
dnyann ortaya kabilmesi iin, o kiilerin ya konumalar, ya almalar,
yada bir davranta bulunmalar gerekir. zellikle alrlarken, canlarn
dilerine takm alrlarken, bsbtn gzelleirler. Sevmediimiz, nefret
ettiimiz,
korktuumuz, irendiimiz, tiksindiimiz hayvanlar da vardr.
rnein ylan, fare, akrep, krkayak filan gibi... Nedir o duygu? Ne tam
korkudur, ne nefret, ne irenme... Belki de bunlarn hepsinden biraz
kark, daha ad konulamam bir duygudur bu... Ben rmcek ve o trden
bcekleri hi sevmem. Tiksinti, irenme, byle bir ad konulmam karmak
duyguya kaplrm rmcek grnce. Nerede o ok bacakl yaratklar
grsem, yokederim. Ylandan, fareden, sinekten daha ok, rmcek
trnden bceklerden tiksinirim.
Dn evimizde hi paramz yoktu. Gnlerden cuma... Azok ama ille
de para kazanmam gerekli ki, evcek oluk ocuk cumartesiyi, pazar
geirebilelim. Pazartesi gn hafta badr, nasl olsa biyerden para
bulabilirim. Benim iin ilk azda para kayna da, hikye yazmak... Cuma
gn bir hikye yazabilirsem, hemen dergiye gtrp parasn alabilirim.

Cuma sabah hikye yazmak iin masama oturdum. Hikye konular

dosyalarm atm, dolu dolu dosya... Teker teker sayfalan evirip, not
ettiim hikye konularna baktm. Onca konu iinde hibiri kafamda
olgunlap daha pimemi... lerinde, beon yl nceden not ettiim konular
var, ama onlar da yazacak durumda deilim. Belki de tatsz bir gnm...
Ama hikyeyi yazmak zorundaym, para almalym... Kvranp duruyorum...
u hikyeyi yazsam... Hayr, gzel deil... Bunu yazsam, -h, onda
da i yok... Bu kvranmann nasl bir ikenceli ile olduunu, gerikalm bir
lkede kalemiyle yaamm kazanmak zorunda olanlardan bakalar
anlayamaz, bilemez... Hem de bu yaz, bir gazete yazs, bir fkra olmayacak,
bir hikye olacak... Yani, yaratclk yan ar basan bir i...
Sandalyenin stnde o yana dnyorum, bu yana dnyorum...
Hi sndrmeden birbirinin ateinden ekleme itiim cgaralarn
izmaritlerinden, nmdeki koca bakr tas dolmu tayor. (Cgara tablas
yerine kullandm tastr bu.) ay iiyorum.
Kap almyor... Duymazlar ki ierden kap zilini... Tam bir hikye
yakalar gibiyken, kapnn zili dncemi blp paralad. Bir daha kap zili
ald. Niin duymazlar zili?... nc zil alta kalktm kapy atm.
Komunun ocuu gelmi biey istiyor...
Oturuyorum masama... Bak imdi de radyoda berbat bir alaturka
ark var. Bitse, bir bitse u ark... Hikye zerine younlatrdm zihnimi
datmamak iin yerimden kalkmak istemiyorum. Ama olmayacak... Kalkp
radyoyu kapyorum...
Bu kez de ierden bizimkilerin grltleri geliyor, bir barp
arma... Susun! diye ben de onlara barsam, darlacaklar bana... Hepsi
bana darlabilir, ama ben onlara darlamam. nk onlar hakldrlar.
Kendilerine gre hakl deil, gerekten hakldrlar.
Kap almyor yine... St gelmi. Hikye... Zil... Sucu aadan
baryor: Sucuuu..
erdekilere sesleniyorum: Sucu gelmi...
Var, istemez... Yarn getirsin...
Kapdan aadaki sucuya sesleniyorum:
Varm, yarn getir sucu...
Hikye... Bugn yazmak zorundaym...
erden biri, enyaknm, yani en yaknm olmas .gereken birisi, gelip
biey sylyor. Ama nasl biey?... Yazlamaz, sylenemez ki... O
konumadan sonra, bir dinlenme evine gidip bir ay yatmalym ki, ancak

dinlenip kendime gelebileyim... Ama ben bugn hikye yazmak, o hikyenin

de parasn almak zorundaym...
Ben de biey sylyorum. Benim kendisine sz sylediim, darlyor
bana. Haydiii... O darld m, gidip ierde canskntsyla oturabilir,
alayabilir, yada gidip gezebilir. Oysa ben oturup yazmak zorundaym... Ama
bakasnn kalbini krmken ben hikye yazamam ki... Bu bir baka i...
Helaya gittim... Belki de hi gereksizdi helaya gitmem, ama gittim...
Banyo kvetinin dibinde bir kck rmcek. Kna krmzs karnl
bir rmcek. 0 bildiimiz duvarlara a ren trden deil, baka bir tr
rmcek.
Bu kvette bcekler grdm olur. Hemen bir tas su dkerim,
bcek suyun akntsna kaplp kvetin deliinden srklenip gider...
O gn kvete su dkmedim, rmcek, kvetin beyaz parlak
duvarlarna trmanp kurtulmak iin urayordu. Birazck trmanyor,
ayaklan parlak fayansta tutunamad iin, dyor. Dt yerden yine
trmanmaya balyor, yine dyor. Yine trmanyor, yine dyor... yi,
dsn. Nasl olsa rmcek burdan kurtulamayacak. Onun iinde, su
dkp delikten aa gitmesine raz olmuyorum. Ezip ldrmyorum da...
nk lm bile rmcee kurtulu olacak. Onu ldrp, iine dt ve
bir daha hi kurtulamayaca beyaz zindanndan kurtarmyorum.
Brakyorum kck rmcei bembeyaz hapishanesi iinde...
Masama
duruyorum...

oturuyorum...

Hikye

konular

dosyalarn

kartrp

Bunca yln yazarym. Nasl olsa, o eski alkanlmla bir hikye

iiriveririm. Ama eski bir yazar olmak, hikye iirmek iin hi de elverili
deildir. Yeni bir yazarn byle kolayl vardr. Eski yazarlar bunu
yapamazlar, nk herkesin gz zerlerindedir. Off... iyi bir hikye
yazmalym, yazmak zorundaym...
Bir yazar beynini yiyen ve ailesine de beynini yediren kiidir.
Haydi yemee!...
le yemei yiyoruz, daha ortada hikye yok...
Yemekten sonra oturuyorum masama. unu yazsam... En ok sever
grnenler, ilknce brakrlar bizi. Artk eskisi gibi yazamyor, derler de, bir
de kendilerinin bile bilincine varmadklar gizli intikam alrlar. rnein,
steleyerek benden hikye isteyen derginin sahibi bile kt bir hikye
yazarsam ok sevinecektir: Nerde o eski hikyeleri... Artk yazamyor eskisi
gibi, diyecektir evresindekilere. Eski lde yazsam bile yine beenmemeye
hazrdr, daha iyisini yazmak zorundaym...

Helaya gidiyorum. Neden gidiyorum? Hi... Gidiyorum ite...

rmcek banyo kvetinde hl... Kurtulamam beyaz zindanndan. Oh,
kurtulmasn... Trmanyor, dyor... Yine trmanyor... Nasl olsa
kurtulamayacak bu beyaz ukurdan, ne diye ldrp de onu ikencesinden
kurtaraym?...
insan trl trl tanmlamlar, insan, glen hayvan demiler.
Dnyorum, yleyse varm demiler, insan, dnen hayvandr
demiler. nsan, konuan hayvan-hay-van- natk demiler, insan,
yaratklarn en olgunu ekmel-i mahlukat demiler. ok ey demiler
insanlar, insan iin...
Bana gre insan, ikence eden hayvandr, insandan baka ikence
eden yaratk yok nk... Ama bu tanm da tam deil. Dorusu yle olmal:
insan ikence eden ve ikence eken hayvandr.
rmcei ikencesi iinde brakp, kendi' ikenceme dnyorum.
Nerdeyse akam olacak... Ne zaman hikyeyi yazacam ben? Beendiim,
beenir gibi olduum hikye konusu notlarn seiyorum. Onlar ayrp
hikye iskeletlerini kurmaya alyorum. Kap alnyor yine... ierden
grltler geliyor... Birileri kavga ediyor...
Bir misafir geliyor, bir arkadam... Hikye... Oturup ay iiyoruz...
Bir sr laf, laf, laf... Acaba yirmi lira bor verebilir miymiim. Demek o
benden de skntda. Veriyorum...
Hikye... Elektrik tahsildar gelmi... Makbuzu brakn, biz sonra
paray gtrp yatrrz.
Zil... ses... hikye... banyoda rmcek.
Haydi yemee!
Banyodaki muslukta ellerimi ykarken rmcee bakyorum, hl
trmanyor, hl dp yuvarlanyor, hl trmanyor...
Akam yemei yiyoruz. Yemekten sonra... Ben de ne somurtkan, ne
ask suratl adamm yani... Biraz glsene, oynaana ocuklarla...
Yine misafir geliyor. Birara misafirleri brakp, banyoya gidiyorum,
rmcee bakyorum, rmcek didiniyor. Oooh, kurtulamayacak...
Misafirler gidiyor. Bizim evdekiler yatyor. imdi btn evlerdekiler
yatmlardr.
Banyo kvetinde rmcek, masada da ben...
Radyo yayn da bitti... Oooh, sessizlik. imdi iyi bir hikye
yazabilirim.
Hikye
iskeletleri
kuruyorum
biok...
Kurulularn
beenmiyorum hibirinin. Bunlar daha ekirdek, gelimemiler ki...
Balyorum yazmaya... Olmuyor. Onu brakp baka birine geiyorum.

Bu gece yazarm hikyeyi, yarn, cumartesi sabah erkenden gtrr,

alrm paray dergiden... Yoksa pazar gn paraszz...
Uyku bastryor iyice. Kalkp odann iinde dolayorum. Yeniden
yazmaya balyorum. Uykum alsn diye banyoya gidip yzm souk suyla
ykyorum, rmcek kvette... Kurtulamyor.
Masama geliyorum. Bu hikye hi gldrc deil ki... Okurlar,
benden, kendilerini gldrmemi istiyorlar. Derginin sahibi de bunun iin
para veriyor hikyelerime...
Bam, kdn stne eiliyor. Bika kez bam vuruyor masaya...
Saate bakyorum: buuk...
Bu uykulu kafayla yazamayacam. En iyisi imdi yatar uyurum,
sabah erkenden kalkar, hemen yazarm hikyeyi. Aa yukar bitti gibi
biey... Hem de uykuda belki de daha geliir hikye... Konuyu dnerek
yatarsam, uyurken kafamda gelien hikyeler olmutur. Sabaha da biey
kalmad, iki saat var gnein domasna...
Yatacaktm. Daha nce banyoya girdim. rmcee baktm, rmcee
baktm ve banyodan da kamadm. rmcein kvetin duvarna trmanp
trmanp dn nce umursamadan seyrediyordum. Ama bu kck
yaratn cann diine takm o korkun abas gittike ilgimi, dikkatimi
ekmeye balad. Uykum kat, onu seyre baladm. Oturdum kvetin
kenarna...
Gvdesi iki boumluydu, arkadaki boum daha byke, n boumu
kna krmzs renginde, arka boumu daha koyu, esmer krmzs. Sekiz
aya var, drd sa yannda, drd sol yannda... O sekiz ayan, sanki
beyaz fayansa geirmek istercesine abayla atyor, trmanyor, trmanyor,
trma... tr... ma... sonra dyor... Kvetin dibinde birikmi bir suyun
iinde debeleniyor. Kurtuluyor sudan. Biraz sendelendikten sonra durup
dinleniyor azck, g topluyor, sonra yeniden balyor trmanmaya...
Trmanyor, trmanyor, trma... tr... dyor... Srtst dyor bu kez.
Sekiz aya havada rpnyor boyuna... Ayann birinin bir ucunu biyere
takp doruluyor gvdesinin stnde, ylece duruyor. Artk kmldayacak
hali yok belli... Yirmi saatten beri bu beyaz zindandan kurtulmak iin
didimekten iyice yorulmu, lmn bekliyor olmal, kendini lme
brakm... Hayr hayr, yryor ite yine. Balyor trmanmaya...
Trmanyor, trmanyor... Birden kayp dyor...
Dikkat kesilmiim. Sanki uzun, derin bir uykudan yeni kalkm gibi
dincim... Odama gidip, Britannica ansiklopedisi ciltlerini kartrp
rmcek maddesini buluyorum. Ansiklopedinin o cildini alp banyoya
geliyorum, rmcek trmanp trmanp dyor, dp dp trmanyor:
ben de ansiklopediden rmcek'i okuyorum.

rmcek, iine dt beyaz zindannn kurtulusuz duvarlarna

hi yenilmiyor, yenilmeyi kendine, rmceklii-ne, o sekiz ayana hi
yediremiyor, yaktramyor.
Banyoda ben, iki kii oldum, iki tane ben... Benlerden birisi, br
ben'e, Sende hi acma yok mu, insanlk yok mu? ldr de kurtulsun u
zavall rmcek... diyor, br ben de, tekine, Kendisi kurtulsun, kendi
kendini kurtarsn... diyor.
Kendi kendimle atmadaym, rmcei ldrp kurtarmak
istiyorum. Ama onun lm kalm savama yle bir derin sayg duyuyorum
ki, onu ldrmeye acyorum, elim varmyor... Yaamak, bu sekiz ayakl
Sizif'in hakk...
Haydi Sizif, kurtar kendini!... Haydi!... Yen u zindann beyaz
duvarlarn!...
Kurtarmak istiyorsan, yleyse al rmcei, kar bu kvetten, brak
dz bir yere zavally... zgrlne kavusun... Hayr, ben kurtaramam,
nk tiksiniyorum, ireniyorum ondan...
Enok irendiim yaratk olan rmcee, imdi bu can sava iinde
byk bir sayg duyuyorum. Sayg duyduum iin kurtulmasn, irendiim
iin de lmesini istiyorum. Ama artk ikence ekmesini istemiyorum: Ya
lsn, ya kurtarsn kendini...
Bir kurtulsa, buradan bir kurtulsa, o zaman ldrrm onu, ezerim,
atarm delikten... Ama kurtulamyor ki ldreyim.
Kvetin, bir dibi, drt de duvar var. U duvar dik, bir duvar
olduka yatk, eik...
dik duvardan kamaynca rmcek yatk duvara yneldi. Bu
korkun biey, ok korkun... Nasl oldu da, niin yatk duvara yneldi?
Bunda ne bilin, ne de igd var... gdy ok aan bir davran bu...
Yatk duvar nasl seebildi rmcek? Deneye deneye... Yirmi saatten ok,
zindannn dik duvarna trmanmay deneyip baaramaynca eik duvara
kmaya abalyor. Trmanyor, trmanyor... Hadi... Yary geti... Duvarda
durup dinleniyor. Yine trmanyor. Decek gibi olunca, diklemesine deil
de, yanlamasna trmanmaya balyor. Yaa rmcek, yaa; yaamak senin
hakkn rmcek... k bu duvar, a bu duvar, sonra seni ldreceim...
Dyor... Bu kez ok yazk oldu. nk ta yukarya dek
trmanmt, biriki adm sonra aacakt duvar...
Dinlenip g topluyor, yeniden saldryor duvara... Trmanyor,
trmanyor... Hadi be rmcek, hadi be!... Duruyor duvarda. Dinlenip
yeniden trmanyor. Hadi, azck kald... Hadi!
kyor rmcek, kvetin dzlne ulayor. Orda birazck durup,
hzl hzl kouyor biyerlere...

.
Ezeceim onu. irenirim, tiksinirim ondan da onun iin
ldreceim.
Hayr, hayr... ldremiyorum. Byk bir saygm var ikence
zindanndan kendini kurtarabilen rmcee... Yaa rmcek, yaa sekiz
ayakl Sizif, yaamak senin hakkn...
kyorum banyodan. Gn aarm, sabah olmu. Saat: alt... ikibuuk saat rmcein duvarla savan, sonra da nasl utku
kazandm seyretmiim.
Gnaydn yeni doan gn... Halkm dnyorum, duvara trmanan
insanlar...
Hi uykum yok. Oturuyorum masamn bana, Sekiz Ayakl Sizif'i
yazyorum. Bitiyor yazm. Ama saat on olmutur. Artk dergide kimse
olmaz cumartesi gn, bu saatten sonra... Ne yapalm, bu pazar evcek
parasz geireceiz.

BR AHESER DOUYOR

(airle kars arasnda bir konuma)

Sen kendini dhi sanan bir budalasn, anladn m?

Anladm ekerim. Ama bunu niin yzme

Kendimi dhi sanp biraz avunmak da hakkm deil mi?

vuruyorsun?

Artk dayanamyacam...

Ama alama ekerim, beni perian ediyorsun... Doru, ben dhi

olduuma inanyorum ama bunu kimseye ilan da etmedim.
Yok bir de gazetelere Ben dhiyim diye ilan m vereceksin? Hem
ilan etmen gerekmez ki, bunu her davranndan aka belli ediyorsun.
Cgarann dumanm savuruundan bile belli... Herkesi kendinden kk
gryorsun, herkese tepeden bakyorsun. Yrmen, ksrmen haprman
bile dhice...

Benim bir dhi olmamn kime ne zarar var?

Bana. Evimize. ocuklarmza. Devlet kendisini her dhi sanana

aylk balamyor. Bir dhinin kars olduumu syleyince bakkal parasz
yiyecek vermiyor. K geldi, hl odun, kmr alamadk... skarpinlerim de
su alyor.

 N'olursun alama ekerim... Ben de bo durmuyorum ki,

durmadan alyorum. Bugne kadar drt iir kitabm kt...

Hh... Krkdrt kitabn ksa neye yarar!...

Ben bunun acsn ekmiyor muyum sanki... Ben istemez miyim

aheserimi yazaym da byk ne kavuaym, kitaplarm onbinlerce satlsn,
her dile evrilsin, zengin olaym... hret ve servet!... O gn de gelecek
elbet!... Yalnz dhi olmak yetmez; byk eserleri byk olaylar yaratr.
Byk olaylar olmaynca dhi ne yapsn? Beni etkileyecek, bana
esinler verecek, ruhumu allakbullak edip aheserimi yazmam iin beni
zorlayacak olan o byk olay bekliyorum. Bana byk olaylar gerekli... Sen
bana, bulak tas iindeki suda yz, diyorsun... Ben akvaryumda kula
atamam, bana alacam okyanuslar olmal... O byk olay bekliyorum...
Ama, n'olursun alama artk ekerim... Yalvarrm alama. Biraz daha sk
diini, biraz daha sabret... Ruhumda frtnalar yaratacak o byk olay
bekliyorum, biraz daha sabret ekerim...
(Cellatla kars arasnda bir konuma)
Artk canmdan bezdim. Alp bam gideceim... Bu kadarna
dayanamam ben...
Ama ekerim... Son gnlerde iler kt gidiyorsa kabahat benim
mi? Ben ne yapaym? Zorla tutup da adam aamam ya... Yarglar iyice
cimrileti yani... Ama umuyorum ki, bugnlerde yine bana i decek. Bign
alr iler...
O gnn geldiini hi grmeyecek miyim? Geen yl bu kadar
deildi. Hi olmazsa ocuklarn karn doyuyordu. Ama geen yln
hatralaryla ocuklarn karn doymuyor.
Alama n'olursun ekerim, benim de yreimi paralyorsun...
Elimde olsa gece gndz adam asarm. Yeter ki i olsun, geceleri bile
uyumam. Ben tembel insan mym?

Bieyler yap, al!

istemez miyim almay ekerim? Ama mahkemeler idam karar

vermezlerse kimseyi aamam ki... Sonra ben para bana para alyorum;
aylkl deilim ki, kimseyi ipe ekmediim zaman da bana para versinler...

Sanki bu koca memlekette aslacak adamn kkne kran m

girdi?
Haklsn, ama bunu gel de polislere yarglara anlat... Ah elimde
olsa... Yoldan adam evirip aamam ya, sonra beni de sallandrmak iin,
iime son verip yerime baka birini alrlar. Anlatamyorum ki... Benim
grevimi yapabilmem iin, nasl olsa gnn birinde kendiliinden lecek olan
birini, zamanndan nce ldrmek iin yargcn acele etmesi gerekli.

Alama n'olursun ekerim... Ben iten mi kayorum sanki... stemez

miyim hergn adam sallandraym da oluumu ocuumu rahata
geindireyim. Sabret biraz daha... Sk diini... Elbet bugnlerde ksmetimiz
alr ekerim...
(Mezarcyla kars arasnda bir konuma)

ocuklarm da alp, gidiyorum evden; duydun mu?

Niin byle yapyorsun ekerim... Bugnlerde insanlar

lmyorlarsa, benim elimden ne gelir? Ben zavall bir mezarcym... Sanki
herkes sapr sapr lyor da, sanki yollar llerden geilmiyor da, ben de
lleri gmmek iin nazlanyorum... nsanlar yakalayp, canl canl mezara
gmemem ya...

Evde bir lokma ekmek yok...

Alama ekerim, imdi beni de alatacaksn... Zaten ben

gzyalnn biriyim... nsanlara ne oldu, hi anlamyorum ki, bugnlerde
hibiri lmyor, br dnyada bo yer mi kalmad nedir...
Alama ekerim n'olur... Biliyorsun, ben kelle basma para alyorum,
gtr i grmyorum ki aylm olsun... Bana boyuna al diyorsun.
Durup dururken mezar ukurlar aamam ya... Ben amatr bir mezarc
deilim ki... Atm mezar bir ie yaramal ki bana para versinler. Biraz
daha sabret... Elbet bign ksmetimiz alacak... Umut kesilmez ekerim...
Sk diini azck.
(Gazeteciyle kars arasnda bir konuma)

seninle...

Btn gen kzlk hayallerim ykld. Ne umutlarla evlenmitim

Ama ekerim, alama da konualm...

Artk konuacak neyimiz kald ki...

Peki, peki... Sen haklsn... Ama alama... Ben senin mutluluun

iin alyorum.

alyorsun da ne yapyorsun, sanki... stte yok, bata yok...

Benim mesleimde baar kazanp ilerlemem, u sekreterlikten

kurtulup yaz ileri mdr olmam, gazetenin bana gemem iin, bitakm
olaanst olaylar gerekli ki, ben de kendimi gstereyim... stste baka
gazeteleri atlatma-lym, dikkati ekmeliyim... Ne bileyim ben, mesela byk
bir uak kazas, mthi bir deprem, bir byk yangn, esrarengiz cinayetler
filan olmal... Bak, o zaman gr beni... Btn br gazeteleri atlatmazsam,
haberi hepsinden daha iyi vermezsem, bana da adam demesinler... Kimse
benim gibi sayfa dzenleyemez, heyecanl balk karamaz... Ah, ne yapaym
ki elime frsat gemiyor yoksa... Olaylar ok durgun... Ben de sansasyonel

haberler bulacam diye, gidip adam ldremem ya... Ama frsat kolluyorum,
nasl olsa bign o frsat kacak... Yoksa ben istemez miyim, mesleimde
kendimi gsterip ykselmek, yarmada yln gazetecisi seilmek, daha ok
para kazanp evimi daha iyi geindirmek... belki de bugnlerde faili mehul
bir cinayet kar ortaya bak ne balklar ekerim; okuyann yrei azna
gelir...
Alama, n'olursun ekerim, yreim para para oluyor... Dua et de
sen, kocann baars iin bir frsat ksn, bir gemi batsn mesela, bir su
baskn olsun... Alama, dayanamam ekerim; bak ite benim de gzlerim
yaard...
(Polisle kars arasnda bir konuma)
Nedir benim ektiim Allah'm!... Ben byle srnecek kadn
mym?... Ne kara talihim varm...
ekerim, bitanem, sevgilim... Niin byle yapyorsun? Biraz
anlay gstersene... Ben de terfi etmek, iyi bir mevki sahibi olmak, evimi
refah iinde geindirmek isterim elbet...

Ah, benim ne talihsiz bam varm...

Asl ben, talihsiz bir adamm ki byle ksr bir memlekette

dnyaya geldim. Eer sokaklarnda faili mehul cinayetlerden geilmeyen bir
memlekette dnyaya gelmi olsaydm, sen beni o zaman grrdn, ben byle
bir komiser paras olarak kalr mydm... Vallahi oktan emniyet genel
mdr bile olmutum. Ama ne yapaym ki, kymet bilinmeyen bir
memlekette dnyaya gelmiim. Ufaktefek polis vakalaryla insan terfi
edemez, kendini gsteremez ki... Bana, benim apma gre, byk,
esrarengiz hrszlklar, cinayetler filan olmal da, hikimsenin zemedii
esrar ben ortaya koymalym ki, takdirnameler alaym, terfi edeyim...
Alama ekerim, n'olursun... Bilirsin ben gzyana hi dayanamam, beni de
alatacaksn... Biraz daha sabret ekerim... Ben elime decek o byk
cinayetleri filan bekliyorum...
(Eczacyla kars arasnda bir konuma)
Srtmda mantom kalmad... Kimsenin yanna kacak halim
yok, giyecek hibieyim kalmad... Daha ne kadar zaman buna
katlanacam?
ekerim, alama hayatm... Bak dinle... Eczanede aspirin, kinin
satmakla para kazanlmaz... thal mal, pahal ilalar satmalyz ki, hele
kolay bulunmayan ilalar olursa, bak gr o zaman, nasl para
kazanacam... Aslnda her insan hastadr. Ama onlara, hasta olduklarn
anlatacak iyi bir doktor kp da, ellerine reete verip bize gndermiyorki...
Millet hastalanmazsa, hastalar doktora gitmezse, doktorlar bana
gndermezse, bunun sonu neye varr ekerim...

Memleket felakete gidiyor, felakete... Alama ekerim. Benim yreim

yufkadr. ime dokunuyor sen yle aladka. Elbet bign bizim de ilerimiz
alacak.. Bign nasl olsa, ellerinde reetelerle hastalar nah byle kum gibi
eczanenin nnde kuyrua girecekler. Biraz daha sabret ekerim. Bign
ksmetimiz alacak canm.
(Doktorla kars arasnda bir konuma)
Szm ona doktor karym. Doktor kans oldumda bugne
kadar ne grdm sanki... Genliime, gzelliime yazk oldu...

Ama ekerim...

Bktm artk...

Alama n'olursun... Beni de zyorsun... nan; onbe gndr

muayenehaneye tek mteri, pardon yani tek hasta gelmedi... Dn rica
ederim... Parasz, yardmna muhta adamlar geliyor boyuna... Sonra bir de
hayr kurumlarndan eli makbuzlu adamlar... Anlamyorum ki ne oldu bu
insanlara? Aslnda hepsi hasta... Ama bilmiyorlar hasta olduklarm... Ben ne
yapabilirim..; Hasta gelse, gnde yz hasta bile muayene edebilirim... Ama
gelmiyor alaklar... Savc deilim ki, polisle adam getirteyim...
im gtrmyor gzya dkmeni sevgilim. Alama n'olur...
Muayenehaneye kimse gelmiyor. Ben de girip k-masam, kapnn rezeleri
paslanacak nerdeyse...
Ah bir zengin hasta dse elime... Hastann iyisi, ne iyi olan, ne de
lendir. Hasta dediin, ne iyi olacak, ne de lecek... yi olursa, gazetelerde
adma teekkr ilanlar yaynlatr, reklamm olur. Dnyorum, uydurma
bir hasta adyla, kendime teekkr ilanlar vermeyi gazetelere... Tek hasta
bile gnlerdir yanlp da, muayenehanenin kapsn almyor...
Ama sabrl ol, biraz daha sk diini... Sabrn sonu kurtulu... Nasl
olsa bign o byk ksmet kapmzdan ieri girecek... Ben yle ucuz hasta
istemiyorum. Bir tane olsun, tam olsun...
(Avukatla kars arasnda bir konuma)

Ben babanm evine gidiyorum, ite o kadar...

Dur canm, sinirlenme ekerim...

ektiim sknt yetmez mi?... Bana koca olarak bugne kadar

ne yaptn?... Szde avukat olacaksn... Yazk deil mi bana? Benim neyim
eksik bakalarndan?

ekerim, alama... Byk akmz abucak unutuyorsun...

Kurukuruya ak karn doyurmuyor...

 Bir dakika ekerim, rica ederim... Gnlerdir yazhaneye hibir

mteri, pardon, yani ne daval ne davac geliyor... iler ok kt... Ne oldu
bu insanlara, hi anlamyorum... Bunlar birbirlerini hi kazklamyorlar m,
vurup ldrmyorlar m, nedir... Ben byk davalarn avukatym... Bir tane
boanma davas olacana, bir tane arazi davas olsun elde yeter... Milyonluk
davalar almalym ki stme, bana da bieyler dsn, gazeteler benden
yazsn, nm artsn... Bak, o zaman gr, seni nasl yaatacam; prensesler
gibi, kralieler gibi...

Kralielerin benden ne fazlal var yani, onlarn aln gml

m?
Ben yle biey sylemedim ekerim... Sana layk olduun hayat
yaatacam... Ama byle bir mteriyi elime geiremiyorum ki... Milyonlar
kazanan avukatlarn peki benden fazla neleri var, benden fazla boynuzu
kula yok ya onlarn da... Am kurmu bekliyorum, nasl olsa bign av
decek... Azck daha sabret ekerim... Alama, n'olursun... Yreime
dokunuyor... nci gibi gzyalarn ziyan etme ekerim...
(Aile yuvasnn mutluluu stne gzlemler)
Byk bir toprak aas ile, bir ky halknn arasndaki anlamazlk,
sonunda mahkemeye dmt. Toprak aas, elindeki babasndan kalma
tapuya gre, ky topraklarnn kendi mal olduunu iddia ediyor, bunca
yldr hi kira ve para vermeden topraklarn kullanan kyllerin, kendi mal
olan ky' boaltp buradan gitmelerini istiyordu. Aslnda byk ithalat
tccar ve dokuma fabrikas sahibi olan toprak aas, kylleri srp
kardktan sonra boalan kyn verimli ve sulak topraklarnda modern
tarm yapacak, bol rn elde edecek, memlekete byk yarar olacakt.
Kaln kafal kyller, taa atalarndan beri srp ektikleri, ekip
bitikleri bu tarlalarn, elinde bir ktla birden karlarna kan bu adamn
nasl mal olabileceini, bitrl anlayamyorlard.
Toprak aas, bir tand araclyla, yazhanesinde gnlerdir i
bekleyen avukat bulmu, davasn ona vermiti. Gen avukat byk bir
tutkuyla ie sarld. Zaten elde tapu olduuna gre, btn ky onlarnd.
Ama tapu gereinin ne olduunu anlamayan kyller de kendilerini
haklyz sanarak direniyorlard. Dava uzadka uzuyordu.
Memlekette ilerin sratle yrmedii, bunun iin de memleketin
geri kaldm syleye toprak aasnn, dava uzadka sinirleri bozulmu,
sinirleri bozulunca lseri azm, lseri aznca ekeri ykselmi, ekeri
ykselip tansiyonu da knca, gnlerdir muayenehanesinde hasta bekleyen
doktorun eline dmt. Hastasn ldrmemeye olduu kadar iyi
etmemeye de "byk bir abayla alan doktor reetelerine pahal ithal mal
ilalar yazyordu. Di fras, di macunu, aspirin ve kinin satmaktan bkm
olan eczac, reetelerde yazl bu pahal ithal mal ilalar satarak, aile
yuvasnn mutluluunu salamt.

Memleketin tannm ve hayr sahibi bir simasn tedavi eden

doktorun da hastalar artm, o da nl bir doktor olmutu.
Muhakeme uzun srmt ama, sonunda gen avukat davay da, bu
davann yzde iki olan avukatlk cretini de kazanm, nl, zengin bir
kimse olarak, aile yuvasnn mutluluunu kurmutu.
Bu arada, davay kaybeden ve doup bydkleri kylerinden
srlen kyllerden biri, kyl kafasyla ve cahillii yznden hakszla
uradm sanarak, elinden topram alan zengin adam, srtna drt bak
saplayarak ldrmt.
Ancak kyl bu cinayeti, kaln kafallndan hi de umulmayan bir
gizlilikle iledii iin, cinayeti faili mehul kalmt. Yllardr komiserlikte
pinekleyip bitrl terfi edemeyen adam, bu cinayetin kovuturmasn stne
alm ve gece gndz, korkun bir tutkuyla alarak katil olan kyly
yakalam, bu baarsndan sonra da takdirname ve mkafat alp, terfi yolu
alm, bylece aile yuvasnn mutluluunu salamt.
Esrarengiz cinayetin katilinin bulunduunu ilk haber veren
gazetenin sekreteri, btn br gazeteleri atlattktan baka, katille de ok
ilgin bir rportaj* yapm ve bu rportajyla da, yln gazetecilik
yarmasnda birinci seilmi, bu baarsyla yaz ileri mdrlne
ykselmi, btn bunlarn sonunda da aile yuvasnn mutluluunu
salam ve salamlatrmt.
Gnlerden beri i bekleyen cellat, sonunda eline bir i geirmenin
sevinci iinde, idama mahkm edilen katilin boynuna ipin yal ilmiini
geirmi, emeinin hakkn da alarak aile yuvasnn mutluluunu salamt.
Mezarc da sevinliydi. Ksa zamanda iki mezar kazmt. Demek
artk ileri dzeliyordu, uursuzluk kalkmt. O da aile yuvasnn
mutluluunu salamt.
Kyllerle toprak aasnn arasndaki mcadele sonunda bir
kylnn elini kana bulamas, gnlerce gazetelerde, dergilerde yaz, resim,
karikatr, tartma konusu olmutu. aheserini vermek iin ruhunu
allakbullak edecek bir byk olay bekleyen air de ister istemez bu dramn
etkisinde kalm, bu dramdan esinlenerek insanlarn toprak sava stne
byk bir destan yazmt. Bu destan, airi lmszletiren gerek bir
aheserdi. Baslan destan, onbinlerce satld, birok dillere evrildi. ne ve
zenginlie kavuan air de, aile yuvasnn mutluluunu salamt.
Toprak kavgas stne yazlm olan baarl destan, yln en byk
edebiyat armaanm kazanmt. Birok dillere de evrilmi olan destann
airinin bu baars erefine bir tren dzenlenmiti. Bu trene, memleketin
btn nl ve tannm kiileri arl olarak gelmilerdi. Bu nller
arasnda sz geen doktor, eczac, avukat, gazeteci, komiser (ki artk
emniyet mdr muavinliine veklet eden bir bakomiserdi), hepsi
gelmilerdi. Gzlerinde mutluluk parlayan eleri de, kocalarnn varlyla

kvan duyuyorlard. Hele destan airinin ei, bir elinde viski barda,
kocasnn kulana,

Sen bir dhisin ekerim... diye fsldadka, air de ona,

Beni martyorsun ekerim... diyordu.

Bu byk baarnn erefine, aire yneltilerek kadehler kalkyor ve

oradakiler airi kutluyorlard. Alklar arasnda air, destanndan bir para
okurken, hem kendi gzleri, hem de dinleyenlerin gzleri yaarmt:

Ey bir kar toprak iin savaanlar

stemezsiniz ne madalyalar, ne nianlar,
nk sizindir btn erefler, anlar...
Kalbim sizler iin szlyor...
Ah zavall perianlar, perianlar...
Bign gelecek ki, inanyorum,
Karde olacak tazlarla tavanlar...

Destann etkisinde kalp en ok alayanlar arasnda, avukat, doktor,

eczac, gazeteci ve bakomiser de vard.
Yal gzlerle kadehleri erefe kaldrdlar, bu destanla lkenin
gereini dile getiren airi candan kutladlar.

BR YILBAI ANISI

Demek bu benim krkdokuzuncu ylbam; bunlarn iinde bende

etkisi olan ikisi; ... Hele bir ylba yaadm, onu hi unutamyorum. Yl
ya'47, ya'48, skdar Paakaps Cezaevi'nde siyasi kouta yedi kiiyiz.
Kasmpat sal kz bekler dururdum, hi gelmedi. Yln son gn, bir
ziyaretim onun haberini getirdi. En yakn arkadalarmdan bir airin
kolundaym.
Hapiste, airleiyor insan. Tahliye yi, o yln son gn yazmtm:

Ksmet olur u hapisten karsam,

Deniz derya yol grnr gzme,
Bekr odam dardr ama bir varsam;
Mezar olsa bol grnr gzme.

Yllar yattm ne sevgili izledim,

Ne vefasz yr yolunu gzledim,
Yalnz yalnz yeil rengi zledim,
Taze yaprak sreceim yzme.

Mahpus kii kendi bakar fallar,

Garip olur yoksun yoksun hatlar,
Bir kurtulsam kuru aa dallar,
Sarlacak kol grnr gzme.

zgr olan bilmez geer denizden,

Deniz nedir, mavi nedir sor bizden,
Bir kurtulsam krolas hapisten,.
Su olurum inan otsun szme.

Soframz hazrlyorduk elbirliiyle. Arkadalardan biri dedi ki:

Mussolini tam adam olmann alt koulu vardr demi: Yksek
renim, ak ekmek, baba olmak, askerlik yapmak, yoksul ve isiz
srnmek, hapis yatmak...
Bu lye gre yedimizde de adamlk tamd.
Ylba gecelerinde cezaevlerinde zgn
yasaklanm gibidir, iyi eleniyor, glyorduk.

durmak

kendiliinden

Ziyaretimin getirdii sekiz paket Kulp cgarasndan bir paketi

atm, iinden Birinci cgara kt.

ansa balon yahu, iine yanllkla Birinci konulan paketler de beni

buldu.
Sekiz paket de yle.
Artk bu yanllk filan deil, dpedz hile...
Arkadalarn budalalma glmekten gzlerinden ya geliyor.
Ustalkla atklar Kulp paketlerinin iine Birinci cgara koyup yine belli
olmaz biimde paketleri kapamlar. Oyunu renince,
Anlamadm m sandnz, dedim, anladm ama glesiniz diye
anlamazla vurdum...
Gl babam gl... Gece yarsndan sonra arkadalardan biri bir
neride bulundu:
Gelecek ylba hepimiz Nisuvaz'da bulualm, yl ban yine
birlikte geirelim. stanbul'dan uzak yerde olup da Nisuvaz'a gelemeyenler
oraya telgraf eksin...
Kabul ettik. Ertesi ylbana yedimiz de darda olacaktk.
O ylba gecesinden iki ay sonra ben tahliye olundum.
Durumumu hi mi hi dzeltemedim. Ev bark, oluk ocuk dalm,
kendim isiz gsz yapayalnzm.
Yln son gn beni bir dncedir ald; akama Nisavuz'da
buluacaz arkadalarla, ama bende para yok. Yazn ok ucuza aldm
keten beyaz ceketin dirsekleri delinmi de, Alettin'in verdii eski
pardessn stme giyiyorum. Ayakkablarmn burnu havlamak iin
alm kpek az gibi, Suadiye'de oturan bir arkadamdan kk bir
alacam vard, onu istemek iin Suadiye'ye gittim. Onlar da evlerinde ylba
hazrl yapyorlarm, ille ylban onlarla birlikte geirmem iin stelediler,

Pardesn kar Allah akna, gel otur...

Pardesm karrsam, k gn giydiim, hem de dirsekleri delik

beyaz ceketi grecekler. Gece de onlarla kalamam, Nisuvaz'a gideceim. Bu
kadar yaknlk grnce, alacam da isteyemedim, zaten kk bieydi.
Suadiye'den dnp Kpr'ye geldiim zaman cebimde ancak bir lira
kadar bozuk para kalmt. Karnm da ok a, sabahtan beri biey
yememiim. Bor para almak iin Aksaray'da oturan bir arkadama gittim,
evde bulamadm. ili'de oturan bir baka arkadama gittim, onlar da
yaknlk gstererek, Bizimle kal ylbanda diye yle stelediler ki, bor
istemeye geldiimi syleyemedim. Ne kadar arkadam varsa kafamdan
geirip hepsine uradm. Kimisini yerinde bulamadm, kimisi de ylban
bizimle geir dedi. Yani hibirinden para isteyemedim. K akam, hava
erkenden karard. Sulu bir kar yayor. yorum, ayaklarm su iinde...
Cebimde kalan son paramla otobse binip Bykdere'de oturan bir

arkadama gittim, ondan bor isteyeceim. Evindeydi, ama ieri girdiime

bin piman oldum. Ayam yere bastka, delik kundurayla orap
arasndaki sular f diye bir ses karyor, bastm yerde, kunduramn slak
amurlu izi kalyordu.

Pardesn karsana!

Kalsn... Zaten gideceim.

Dnyada olmaz, brakmayz, iyi ki geldin, biz de seni aryorduk.

Ylban birlikte geiririz.
Byle durumlarda insan, Bana on lira, olmazsa be lira bor ver!
diyemiyor.
Baka yere arlym, diye ktm ordan.
Bykdere'de on parasz ve a kalakaldm. Karda artt iyice, artk
souktan m, alktan m, yoksa yalnzlktan m nedir, bsbtn meye
baladm, dilerim birbirine arpyor.
Biey deil, arkadalar Nisuvaz'a oktan gelmilerdir, benim
szmde durup oraya gitmediimi grnce vay kalle demilerdir. Hayr,
ben kendime byle dedirtmem. Tabana kuvvet yr olum. Bykdere
neresi, Beyolu neresi... Yolda kendi kendime yle dnyorum:
Yabanc deiller ya, arkadalarm... Anlatrm halimi. sizim,
paraszm derim. Elbet onlarda para vardr. Neden geciktiimi de anlatrm;
ben anlattka onlar glerler. u halime bir bak, glnmeyecek gibi deil;
biri beni amar gibi burup drp sksa, stmden kova su akar, geriye
de pek biey kalmaz. Anlatrm, gleriz tpk geen ylbandaki gibi.
Gece yarsna doru Nisuvaz'dan ieri girdim, nce, size ksaca
Nisuvaz' anlataym. imdi oras bir bankadr. Nisuvaz'n nne, byk
camn arkasna emekli generaller, modas gemi klkl adamlar,
Merutiyet'ten artakalm kiiler, kalp gibi otururlar, donuk baklarla
nlerinde caddeden akan kalabal seyrederler, o kalabalk da onlar
seyreder. Hepsinin de ilerinden kazk geirilmi gibi bir halleri vardr. Pek
seyrek dudaklar kprdaynca, birbirleriyle konuuyorlar demektir.
sra masa dolduran bu vitrinliklerin arkasndaki masalarda
sanatlar oturur; o zamann en nl ressamlar, yazarlar, gazetecileri,
profesrleri. Kadnl erkekli bu grup bara ara tartrlar, aradabir de
kavga ederler.
Daha arkadaki masalarda mteri bekleyen kiralk kzlarla kadn
satclar otururlard.
Nisuvaz'n ortasnda oturan aydnlarla, gerisinde oturan kiralk kzlar
birbirlerini ok iyi tanrlard. ou hacaa olan hovardalar, gelir burda

satclarla pazarlk eder, kz alr gtrrd. Kzlarn ou enok yarm saat

sonra dnerdistmden sular szarak Nisuvaz'a girdim. Bakndm, szlemi
olduumuz arkadalardan hibiri yok. Nisuvaz'n sahibi Niko (oktan ld)
tanrd onlar da. Ona sordum, Gelmediler dedi.
Ylba olduundan pastanenin n ve ortas botu, yalnz arkada
kzlarla, bir iki kadn tellal vard. Tanrdk kzlarn hepsini.
Pastanenin i grenleri beyaz Rus kadnlard. Oturduum masaya bu
beyaz Rus kadnlardan biri geldi:

Buran!

Cebimde para yok ki, biey isteyeyim. Ne olursa olsun,

Bir ay madam... dedim.

imden, Daha erken, arkadalar nerdeyse gelirler diyorum, ay

parasn da onlar der.
Adn imdi unuttuum, zayf, uzun boylu, elmack kemikleri kk
bir kz vard, akllca bir kzd. Profesr Mustafa Sekip Tun, bu kzla
konumaktan pek holanr,
Gen
glmseyerek,

olsaydm

bu

kzla

evlenirdim...

derdi,

ite

kz

Ne o, dedi, ylba gecesi yalnzsn? Arkadalardan senden baka

yok kimse burada...
Bekliyorum, dedim, burda buluacaz arkadalarla da, sonra
biyere gideceiz.

Ne yapalm, dedi, bizim burdan baka gidecek yerimiz yok ite...

Az sonra ieri giren iki hovardadan biriyle pazarl kendisi yapt,

birlikte ktlar. Kz yarm saat kadar sonra dndnde,

Gelmedi mi daha arkadalarn? dedi.

Daha erken, gelirler.

Oysa saat biri geiyor. (O zamanlar Nisuvaz sabaha kadar akt.)

Alktan da lyorum hani...
Hanmefendi klkl bir kz satcs kadn vard, bir olunu tp
fakltesinde, bir olunu da lisede okutuyor, derlerdi. O kadnn araclyla
kz bir baka mteri gtrd. Saat ikide kz yine dnp geldi.

Hl gelmediler mi?

Gelirler nerdeyse... Ge saat iin szlemitik...

stmden karmadm slak pardes yava yava kuruyordu ama

iteki ceket, gmlek, pantolon slakt.
Saat bebuuk oldu, kz o zamana kadar bika kez daha mteriler
bulup gitti geldi.
Artk arkadalarmn geleceinden umudumu kesmitim ama, itiim
ayn parasn deyemeyeceim iin Nisuvaz'dan kp gidemiyordum.
Kz son geliinde,

Galiba gelmeyecek seninkiler, dedi. ok arma gitti bu sz.

Yok canm, gelirler... dedim.

Sokaa vuran sabahn mavimsi , geni camdan geip duvarlar

boyuyordu.

Masana geleyim mi?

Gelse biey smarlamak gerekli.

i yok mu artk? dedim.

Bover...

O sra hanmefendi klkl kadnn yanma getirdii erkei,

Yoruldum... diye reddettiini duydum. Yanma geldi, oturdu.

yle de acktm ki... dedi.

Nisuvaz'n arkasndaki mutfakta alamnit yemekler yaplrd.

Omlet yer misin? diye sordu.

Mersi... karnm tok.

Akamdanberi ackmsndr ayol... Yiyelim ite beraber...

Sesimi karmadm.

Yani ben biey smarlayamaz mym kimseye? dedi.

Ismarlarsn tabii...

Bor denilen yemekten yedik, omlet yedik, stne de birer kakao

itik. Onun, ben yiyeyim diye zorla yediini ok iyi biliyordum.

Bu kzlar, Nisuvaz'da pein para demezler, hesaplarna yazlrd.

Ama o paray hemen demek istedi, daha nce itiim ayn da parasn
verdi.
Sabah olmutu. Nisuvaz'da ikimiz kalmtk. Birlikte ktk. Onu
Galatasaray'da ieki Soka'ndaki, bir odasnda kald evin nnde
braktm.
Aradan ook yllar geti. Hi unutmadm, ite o ylba gecesidir.
Beni bekletip gelemeyen arkadalarm sonralar ok grdm, hl da
gryorum. Hibirine Neden o gece gelmediniz? demedim, onlar da o
konuda biey sylemediler.

BR MAALA

Ayn biri oldu. tik maam alyordum. Muhasebeci paray verirken,

Otuz liranz var m? demiti.

Az kald glecektim. Benden otuz liray alacak, tane yz liralk

verecekti. Bam deftere eilmi, bordroyu imzalarken,

Yok efendim, dedim.

iki tane yz liralk, bir tane elli liralk, iki de onluk verdi.
Saat tam bete daireden ktm. Ben lisedeyken, bir dii yannda
kalfalk yapan bir arkadam vard. Bign bana:

Parann hepsini bir cebine koyma. Ceplerine dat.

alnr, der, kaybolur, sonra parasz kalrsn, demiti.

Btn iki tane yzlk ceketimin sa i cebinde, ellilik sol cebimde.
iki tane onluk da pantolon cebimde. Ayrca bozuk paralarm da var. Arada
bir paralarm yokluyorum. Mendilimi karrken Ya dse... diye geti
iimden. Dverse... Mendili, parann olmad cebime koydum.
Sada bir apartman var. Kapsnda ?Kiralk daire yazyor, ieri
girdim. Apartmann geni bir girii var. Sa duvara Kzkulesi'nin resmini
yapmlar. Soldaki duvarda, mermer parmaklkl bir terastan grnen bir
bahe resmi yaplm. Kapc katnn ziline bastm. Yerden bir iki kar
yukarda bir pencere ald. Bastm yerin altndan bakan kapcya,
Kiralk daireyi grmek istiyorum, dedim. Kapc merdiveni kt,
yanma geldi.

Buyrun, dedi.

ikinci katn kapsn at:

oda, bir hol, banyo, mutfak.

Kiras nedir? dedim.

Beyz lira...

Gzel... Kapc,

Efendim? dedi. Ben bir daha,

Gzel, dedim.

Sokaa ktm. Elimle, ceplerimdeki paray dardan yokladm.

Cadde kalabalkt. Her zaman, vitrinine bakarak, nnden getiim
lokantaya gelince durdum. Bu lokantay seviyorum. br lokantalar gibi
camnn arkasna yemekler, tatllar doldurmuyor. Bir kadife rt, stnde
de gm bir kap, renkli bieyler, iek gibi... O kadar.
eri girdim. Bu lokantaya ilk giriim. Yemek zaman deildi. Masalar
botu. Garson,

Buyurun, dedi.

atobriyan... dedim.

Ben, Chateaubriand bir Fransz yazar diye bilirdim. Bir de bu adla

yemek olduunu, gn nce bir arkadamdan duymutum.
Bir ingiliz soylusu bizim lks otellerden birine gelmi, Metrdotele,

Spesiyal ne yemeiniz var? demi.

ngiliz'e, atobriyan denilen yemek her neyse, onu getirmiler, ingiliz,

yirmi yl nce Paris'te lks bir otelde atobriyan yemi. O atobriyan Jan
adnda bir Fransz as yapmm. Ama ne usta aym ki, ingiliz, yirmi
yl sonra istanbul'da atobriyandan bir lokma alnca,

Bu kadar gzel atobriyan ancak Msy Jan yapabilir, demi.

ingilize,

Yes Sir, demiler. Msy Jan yapt, imdi burada alyor.

Lokantada bana,

Buyurun! diyen garsona.

atobriyan, dedim.

Garson ard. Lokantann sahibi kotu. Ona da,

Anz yapabilir mi? diye sordum.

Tabii yapar, dedi, akama yapar.

Kaa?

Bu soruma bsbtn ardlar. Belki beni belediye mfettii

sandlar.
Duvardaki listeye baktm: Etler be lira, sebzeler lira, orba yzelli
kuru.
Onlar bana akn akn bakarken yle bir ayakst hesapladm.
Bu lokantada onbe liraya karnm doyurabilirdim.
Adam,

Kolay Beyefendi, dedi. Ben de ona,

Gzel... dedim.

Lokantadan ktm. Elli adm gittim gitmedim, Rci'yi grdm.

Evlendim, dedi.

Ne zaman? dedim.

Geen hafta dnmz oldu. ok paradan ktm.

ok mu, ne kadar?

Yalnz dn iin bebin lira gitti. Akam dokuzdan sabaha

Gzel... dedim.

kadar.

Yrdm. Dnp Rci'ye bakmadm. O da armtr. Arkamdan

bakakalmtr.
Ceplerimdeki paralan yokladm. Hepsi yerinde. ikiyzyetmi liram
var, ayrca da bozuk paralarm.
Uyurgezer gibiydim. O byk hana ne zaman, nasl girdiimi
bilmiyorum. Handaki odalardan birinin kaps nn-deydim. Pirin
levhadaki siyah yazdan burasnn bir terzi atelyesi olduunu anladm, ieri
girdim.

Bir elbise yaptrmak istiyorum, dedim.

Terzi kuma toplarm nme koydu. kuma beendim.

Kaa bunlardan bir takm elbise? dedim.

Birinden drtyz, birinden drtyzelli, birinden drtyzseksen

liraym.

Gzel!... dedim.

Koridora ktm. Yandaki kapnn stnde bir asabiyeci hekimin

tabelas vard. Kapy ittim. Beyaz elbiseli bir kadn,

Randevunuz var myd? dedi. Ben de ona,

Doktorun vizitesi kaa? dedim.

Otuz lira, dedi.

Gzel, dedim.

ktm oradan. Darda cebimdeki paralan bir daha yokladm.

Sokaa ktm. Lambalar yanmt. Serin havada yrdm. O byk otelin
nne gelmitim. Dner kapdan girdim. Bu otele ilk giriim. Otelin lk
havas houma gitti. Hallara ayakkablarm gmlyor. Kocaman bir yer.
Elbisesinden otelde alanlardan biri olduu belli olan kza,

Kim karyor bu otele? dedim, burada kalmak iin...

Kz beni bir adama gtrd. yer varm elli, seksen, yzon lira...

Gzel... dedim.

Dndm. Kapdan ktm, nmde bir kadn yryordu. Kadnn

yanma gidip yzne baktm. Ne gzel kadn... Ama ok gzel. Belki
yabancdr.
Belki de artist... Vcudu hele... Manken de olabilir. Kadnn nne
getim. Sonra geride kaldm.
Elimle ceplerimdeki paralar yokladm. ikiyzyetmi liram var.
Bozukluk da var. Apartmann kiras beyz lira... Kadn nmde gidiyor.
Grdm kadn bacaklarnn en gzeli. Ayda beyz lira. Benim
ikiyzyetmi liram var. Ne demek? Gnde onalt lira altm kuru. Gzel...
Kadnn iskarpini bilekten bal. Topuklar da incecik... kiyzyetmi liram
var. Ben o apartman onalt gn, iki saat iin kiralayabilirim. Benim paramla
onalt gn, iki saat kalabilirim o apartmanda.
Gzel...
Kadn caddeye kt. Yanma yaklatm. Sa yandan baktm. Bittim
kadna.
atobriyan sorduum lokantada onbe liraya karnm doyursam, le
akam otuz lira... Kadnn emsiyesi var. Eldivenleri sar. Salar da sar.

Demek ben o lokantada dokuz gn yemek yiyebilirim. ikiyzyetmi liram var.

Bozukluk da...
Kadn bir sokaa sapt. Soldan yanatm ona. Burnu havaya kalkk,
kk de... O nden gidiyor. Arasra ben ne geiyorum. Dn yapm ya
Rci... Bebin lira vermi. Kadnn beli ne kadar ince. Akam dokuzdan
sabaha kadar bebin lira. Hepsi demek on saat. Ben dn yapsam...
kiyzyetmi liram var benim.
Kadn yokua vurdu. Kalalar... Yamur iseliyor. Kadn emsiyesini
at. Tekrar caddeye ktk.
Bebin liraya dokuz saat dn yaplrsa, ikiyzyetmi liraya...
efendim? Demek dnn saati, beyzellibe lira altm kurua geliyor,
yleyse ben otuzbe dakika dn yapabilirim. Gzel... ikiyzyetmi liram
var.
Kadn geriye dnd. Duralad. Sonra yrd. Parka girdi.
Terzi drtyz liraya elbise dikiyor. Ucuz drtyz lira. ok gzel
kadn. Belki de bir memurdur. Ama artist olmal. Ben o elbisenin hepsini
yaptramam. Tam takm olmaz ama, yarsndan ounu yaptrrm. Biraz
eksik kalr. Ceketin kollan, belki de srt olmaz. ikiyzyetmi lira. Kadn
merdivenlerden... tekrar tramvay yoluna kt. fff... Ne kadn... Gs,
gs... ok gzel gs var. Soldaki yokua sapt. Bu yoku karanlk.
Durdu. skarpin ayam skm olacak...
Asabiye doktorunun vizitesi otuz lira. Kadn geri dnd. Belki biey
unutmutur. Alandaki heykele yneldi. Ben de o asabiye mtehasssna tam
dokuz kez muayene olabilirim. Gzel... ikiyzyetmi lira yerine ikiyzellibe
liram olsa, sekizbuuk kez muayene olabilirim. Muayenenin biri yanda
kalacakt. Son muayene... Kadn sadaki sokaa girdi. imdi u kadn...
Hi... Ne byk otel...
Kadn arkasna dnd. Otelin bir gecesi elli lira. Tastamam, be gece
kalabilirim, bir de yirmi liram artyor. Be geceden birazck ok. O ok olan
garsona veririm. Benim yerime garson yatsn. Be gece, bir de on saat...
ikiyzyetmi liram var. Bozukluk da...
Kadn durdu. Geriye dnd. Yrmyor. ylece durdu. Ben de
durdum. Kadn bana doru yryor. Geldi, karmda durdu. Bana bakyor
kadn.

Ayol, biey sylesene! dedi.

Ne diyeyim bilmem ki... Sustum tabii...

Sen dilini mi yuttun?

Bir elbiseden biraz eksik olur. Sekizbuuk muayene olurum...

Kadn,

Biey sylesene be! bard.

Elimle cebimdeki paralar yokladm. Be gece kalabilirim otelde. Be

gece ve bika saat... Kadn,

Sar m bu herif? diye sylendi.

Yamur hzland. Sokak lambasnda yamurun iplikleri daha ok

belli oluyor. Keden bir kpek kt. Tin tin tin geldi, yanmzda durdu.
kii olduk.
Kadn,

Deli mi yoksa?... diye sylendi.

Kpek kuyruunu sallamaya balad. Ben de otuzbe dakikalk bir

dn yapabilirim. Yada dn yapmam da dokuz gn, le akam yemek
yerim. Apartman katn kiralarm, onalt gn iin... Canm ne isterse...

Peki, ne diye iki saattir beni takip ediyorsun? dedi.

Yamur hzland. Elimle dardan ceplerimi yokladm.

Kadn,
Tuuu!.. diye suratma tkrd. Dnd, gitti. Kpekde biraz
kadnn arkasndan gitti. Sonra elektrik direinin dibinde durdu, arka
ayann birini kaldrd.
Elimle ceplerimi dardan yokladm.

KTAPLAR
1955 ylndan balayarak hikye kitaplarn karmaya balayan Aziz
Nesin, nl romanc Kemal Tahir'le birleerek 1956'da Dn Yaynevini
kurmutu. O zamana kadar baka yaynevlerine satt kitaplarnn ok
sattn, ama kendine pek fazla bir ey brakmadm grm, Babli'de
smrlmemenin biricik yolunu editrle girimekte bulmutu. Geni
evrelere yaylan, birbiri peinden ikinci ve nc basklarn bile yapan
kitaplarn basp yayyordu. 1958'de arkadandan ayrlarak nce tek bana,
sonra da Dolmu - Karikatr dergisiyle birleerek kitap yaynlarna devam
etmiti. Sonunda bu yaynevinin de sahibi olmutu. Bu yayn devresinde,
Aziz Nesin, iir ve oyun kitaplar da basyor, gelecek zerine byk yayn
projeleri de kuruyordu. Son kitab Biz Adam Olmayz (1962)'den sonra,
yaynevinin, alt katndaki ciltiden kan bir yangnla yanmas zerine. Aziz
Nesin byk zararlara uram, bu yangnda 110.000 cilt kitab yanmt. O
gnlerde Aziz Nesin'in kitaplarn byk bir paraya sigorta ettirdii

rivayetleri Babli'de dolam, bir sre alkalanmt. Meerse, hayat

hikyeleri kadar ilgi ekici olan yazar, o sralarda byle kt bir ihtimali
dnmekten olacak, yaynevini sigortalamak teebbsne gemi. Onu
grenler de bu ii salama balam sanmlar. Velhasl Aziz Nesin'in
yangndan kurtarlabilen kitaplar da iki yldr piyasada tkendiinden, bu
sefer eski Dn yaynevini yeniden canlandrarak, bu ylbana yakn
almalara balad, ilk hamlede eski drt kitabnn bir yeni basks ile yeni
yazdklarndan bir grup hikyesini, yeni bir kitabna derledi.
Toplumcu bir yazar olan Aziz Nesin, bu yeni kitabndaki
hikyelerinde son yllardaki yeni denemelerine geni lde yer ayrm.
Btn bu biim denemelerinde, onun hikyelerine has o temel aba, srekli
olarak yryor, gittike daha etkili, ileyici ve retici bir satiri kendini
daha belirli llerle ortaya koyuyor. Aziz Nesin, bir yandan hayatn
yazlarndan kazanmak isterken, bir yandan da yazlarnda bo bir gldr
kmazna dmemek endiesindedir. Bundan dolaydr ki, byk
kalabalklara ulaabilmek iin, retisini daha belirli ve daha etkili klmak
kadar, temalarn ve kiilerini ok geni evrelerden almaya da yneliyor. Bu
kitabndakini Sekiz Ayakl Sisiphus hikyesi, onun, kalabalklara daha ok
etkilemek, bo gldrden faydal retiye ulamak yolundaki abalarnn
en baarl rneklerinden biridir. Tevfik Fikret ... bir rmcek gtrr
Hak'ka seni diyordu. Banyo kvetinin ak ve kaygan duvarna trmanan,
durmadan bunu tekrarlayan rmcein servenini anlatrken. Aziz Nesin,
kolaylkla halka ulayor. Bu hikyesindeki devrimci alegori o kadar aka
belirlendii halde, hikyesinin sonunda mitolojinin Sisiphus'u gibi, sabrl
insanlarn engelleri aacak mutlu abalan zerinde kssadan hisse
karmaktan da ekinmiyor. Aziz Nesin'in son devir hikyelerinde artk hu
reti amacn n plana aldn, bu yzden tekrarlardan bile ekinmediini
gryoruz.
Yine bu kitabndaki Bir Ylba Ans, onun en beenilen eski
dzendeki hikyelerinden biridir. Hayatmzn aclar ve skntlarla dolu eski
gnlerinin, eskidike bize zehirlerini yitirmi gibi gelmeye balayan
anlarndan kard bu hikyesinde, Nisuvaz da geirilen meteliksiz bir
ylba gecesinin servenini anlatyor.
Onun bugnlerde yaymlad ikinci kitab en ok sevilen, saylan
tkenmi, nl drt kitabnn toplu bir basmdr. ilki, Damda Deli Var adm
tayan 1956'da baslm, arka arkaya bask yaparak Aziz Nesin'in
kalabalklara yaylmasnda byk bir rol oynamt. Bordighera'da
Milletleraras Mizah Yarmas'nda birincilik ald yld. Gd Gd, Bay
Ddk 1958 ylnda, Ah Biz Eekler ise 1960'da yaymlanmt.. Bu kitapta
Bay Ddk nc, geriye kalan iki kitap da ikinci basklann yapm
oluyorlar. Drt kitaptaki altm hikye bu yeni baskda bir araya gelmi
oluyor.Aziz Nesin, bu ilk devresindeki kitaplaryla bizdeki allm magazin
mizahn yenileyen bir akmn baarl lde ncln yapm, bize has
yerli bir mizah anlaynn varln yeniden duyurmutu. Yabanc mizah
dergilerinden. Yaplmas vazgeilmez alkanlk haline gelmi aktarmaclk
yerine, gzlemci bir yeni gerekilik yolundan, bizim eski mizah
geleneklerimize balanan bir r ayor, toplum yaaynda beliren

aksaklklan tasvir ederken, yava yava politik satire doru yneliyordu.

Onun
kiileri ve konularyla ok geni evreleri kucaklayan bu
hikayelerinde, 1950-1960 demokrasinin halka ve hayata yansm sorunlar,
gndelik atmalar lsnde dile getiriliyordu.
Tahr ALANGU
(Kim-18 ubat 1965)

Bir kitabn kabnda Aziz Nesin adnn grlmesi, okuyucuyu ok kere

bir mizah eseriyle karlat yolunda pein bir yargya gtrr. Zira Aziz
Nesin lkemizde hretini mizah yazar olarak yapmtr. stelik bu hret
yle, teki yazarlarmzn olduu gibi be bin kiilik bir mutlu aznlk
hreti de deildir, dpedz halk arasnda, halka dayanan bir hrettir. Hem
bu hret ylesine hakl, ylesine sayg duyulacak bir hrettir ki, yurdumuz
snrlarn aarak dnyann pek ok lkesine yaylm, Aziz Nesin'in byk
bir sanat olduu gerei de yurdumuzdaki ku beyinli be banazn
dnda, dnyann hemen btn otoriteleri tarafndan kabul edilmitir.
Aslnda bu bir kabul edilmeden de teye, deerini dnyaya kabul ettirmektir.
Ne var ki, Aziz Nesin Trkiye'de pek ok evrede sanld gibi sadece
byk bir mizah yazar ve ustas deildir. Aslnda Aziz Nesin ok yanl bir
yazardr. Hayatn kalemiyle kazanan bir emeki olarak Aziz Nesin, iir
yazmtr, oyun yazmtr, roman yazmtr, nihayet gazete yazlar yazm,
sosyal ve politik kalem tartmalar yapmtr. Aziz Nesin'in alacak ve
sayg duyulacak yn, yazd ve yapt her ite baar kazanmasdr.
Aziz Nesin'in daha bugnden yazdklar ciltler halinde stste konsa,
hi phe yok ki, bir insann boyunu ok geer. Ancak, tarafsz bir gzlemci
olarak, Aziz Nesin'in yazdklarnn hepsinin yarn Trk ve dnya edebiyat
tarihinde yer edeceini sylemek safdillik olur. Dnyann hibir byk
yazarnn btn yazdklar yarna aktarlmamtr ki Aziz Nesin'inkiler
aktarlsn. Ama muhakkak ki, amz Trkiye'sinden yarnlara kalacak
be yazar ad varsa, hi phe edilmemelidir ki bunlarn banda Aziz
Nesin gelecektir.
Biraz da bilinli olarak teki meslektalar tarafndan, yani tiyatro
yazarlar, hikayeciler, romanclar, gazete yazarlar tarafndan sadece mizah
alanna itilmek istenilen Aziz Nesin, ylesine ele avuca smaz bir kiidir ki,
btn srlp itilmelere, an hret blnmelerine ramen, mizahn da
tesinde Trk edebiyatnn bir kolu bklmez, ama eli plr kiisi olarak
yayn stne yayn yapmaktadr.
Aziz Nesin'in mizah hikyelerinin tesinde yaynlad son eseri, Yeil
Renkli Namus Gaz adl hikyeler cildidir. Bu ciltte oniki hikye yer
almaktadr. Bu hikyeler daha nce Akbaba dergisinde yaymlanmlardr.
Ama bunlara mizah hikyesi demek ve hikye dalnn dar bir kesine
sktrmak insafszlk olur. Yeil Renkli Namus Gaz ad altnda yaymlanan

hikyeler cildi aslnda Trk edebiyatnn Sabahattin Ali ve Sait Faik devri
hikyelerinden beri bo kalm hikye blmn dolduran bir eserdir. Bu
hikyeleri ile Aziz Nesin'i Trk edebiyatnn bir baka hikye yazaryla
karlatrmaya imkn yoktur. Zira onlar o kadar ok geride brakmtr ki...
Said Maden tarafndan dzenlenen nefis bir kapak iinde, Mustafa
Uykusuz'un i resimleriyle de sslenmi olarak cilt haline getirilmi Yeil
Renkli Namus Gaz adl kitapta yer alan hikyeler unlardr: Potinba
Senfonisi iip ip Alama Romans, Bizim Kyn Deliler Balad, Gebe
Kadn iin Alama Konertosu, Yeil Renkli Namus Gaz Operas, Alt
Beki Atlkarncada, Aile Mezarl, Kiralk Kat, Devletleraras Dostluk
ilikileri, Sekiz Ayakl Sisiphus, Bir aheser Douyor, Bir Ylba Ans...
Bu hikyelerde; Tahir Alangu'nun da dedii gibi, deha izgisine
varan mizah sezgisi nin etkilerini grmek mmkn. Ama ylesine bir mizah
sezgisi ki, hikyelere, bunlar sadece mizah hikyeleridir demek mmkn
deil, Gorki'nin, ehov'un, Dickens'in hikyeleri nasl sadece mizah hikyesi,
sadece korku hikyesi, sadece ak, sadece propaganda hikyesi deilse,
nasl insani hislerin ve ilintilerin tmn iine alyorsa. Aziz Nesin'in
hikyeleri de yledir. Tahir Alangu'nun dedii gibi, bu hikyelere mizah
hikyeleri adm vermek ve dar bir blme sktrmak sadece insafszlktr.
LHAMI SOYSAL (Akis, 26 ubat 1965)
Aziz Nesin'in yeni hikye kitab kt: Yeil Renkli Namus Gaz...
Kolay ve rahat yazd sylenen Nesin, bir gn:
yle mi sanrsnz? Her yaz iin umulmadk emek harcarm,
demiti. Emek'in ve dikkatin izleri bu kitapta fazlasyla grlyor.
Her kitabyla biraz daha yukarlara, biraz daha yeniye giden,
snrlarmzn dna yllar nce taan Aziz Nesin, son hikayeleriyle salt biim
bakmndan deil, z ve ruh bakmndan yaz nn tesine gemi, kelimeleri
notalatrm, hikyeyi melodiletirmitir.
(Yeni Tanin, 27 Nisan 1965)

EDEBYATIMIZDA AZZ NESN

Halk Kurdolu'nun durmadan deien rolndeki izlenimlerini
vermek iin Trkeyi bozmasn alnt ve kesintilere gitmesini yadrgadm.
Kompozisyon bakmndan baarl oluyor sadece. Nedir ki, karakter olarak o
denli iyi yakalad rolne, konumasyla azn eip bkmesiyle anlamszlk
kazanyor.
Cneyt Gker'in ehov oyunculuu kimi sahnelerde baarya
ulayor, kimi sahnelerde de ehov oyunculuundan uzaklayor. Teatral
oynamad ve tragedya oyunculuundan uzaklat zamanlar da rolnn
derinliklerine iniyor ve yazarn vermek istediini yanstyor. inili-kl bir

ehov oyunculuu. Oysa Vanya Day'da. aklc ve yaratc hayal gc

gerektirir. Btn ayrntlarla karakterleri ortaya karmak ve duygusal
tepkiyi, gerilimi vermektir asl ehov'da. Bunlar ikinci ve drdnc
sahnelerde deerlendirdi. Kimi sahnelerde seyirciden kopamyor. Oyuncuseyirci balantsndan kp gsteriye kaan star l yeliyor. Rolnn daha
derin ivarln, kendi dnyasn gerektii biimde tam olarak getiremeyii
bundan, bence... Bir aktr, deiik ileri bir arada gtrmeye alrsa
elbette ki sanatlndan verir.
Oyunun ba kiilerinden Yelena Andreyevnada Ayten Kamazn bu
soy roller iin oyunculuu ikinci planda kalyor. Bezgin ruhsal durumlar,
bunlarn olu ve nedenlerini Kamazn kompozisyonlaryla verilmez.
Gerekten bu rol, gevek, yorgun, yer yer bezgin anlatmyla an lde
Andreyevna nn karekterine uygun olmal. Ayten Kamaz, her eit oyunda
ba rol oynayacak ne sahne tecrbesine, ne de kltrne sahiptir...
Konumad
zaman
bezgin
ruhsal
durumunu
veremedii
gibi,
konutuunda da bir szckler yn haline getiriyor roln.
Unutamadm kitaplardan biri Martin Eden'dir. Okumadan yllar
nce filmini grm evirisini uzun sre beklemitim. Kendi hayat kavgasn
konu ald bu umutsuz eserinde Jack London, yazarlk lksndeki Martin
Eden'in btn glklerini otobiyografik bir dorulukta, kahramannn
srklendii intihar sonucunu kendi yaamnn on yl sonraki eit
davranyla dorulayarak, o kadar canllkla verir. Martin Eden'de beni en
ok etkileyen ey, gzn b yk bir amaca evirmi olan o gen denizcinin,
kendisini baarya hazrlayan hibir mirasa sahip olmad o zor yoldaki
yalnz zaferiydi. Hayatn btn aalarna omuz silken bu yaz sava,
rnein H. de Balzac'n tavanaras almalarndan ok farkl gibi
grnmt.
insan, artlarn yakndan bildii bir ortamn gereklerine kar
zorbeenir oluyor. Nice yabanc oyun ve filimlerini, doruluklarn kontrol
edemediimiz yabanc bir seyirci olarak hazr bir kabulle karlyor; perdede
ya da sahnedeki eser bizim hayatmzdan alnmsa hepimiz gnll birer
eletirici olarak hereyden nce konunun olabilirliini, onu olabilir yapan
artlan tartma konusu yaparak, hogrden uzaklayoruz. Ayn yanlgyla
bir Balzac alma temposu, hele bir Martin Eden abas yok gibi
grnmt bana. imdi, ayn kuaktan birka soylu yazarn yannda, Aziz
Nesin'in yazarlk hayatna baknca, Martin Eden'in edebiyatlk kavgasna
hayranlm byk lde hafifleyip kayboluyor.
Gerekten, be yanda mderrislik ayl almaya balayan Abdlhak
Hmit Tarhan, dokuz yl Paris rencilii yapp Olimpos'dan inerek
susuzluunu Sultanahmet sebilinde gideren Yahya Kemal Beyatl, mr
boyunca baba frn has karan, Beyolu - Burgaz baboluklarnda zgr
yaayan Sait Faik Abasyank... son yz yllk edebiyatmzn ayr
dneminden aldm bu rnekler gibi edebiyatmzda rastladmz hemen
her isim, hayata bir mirasla, kendilerinde yaz yazma hevesini uyandrp
besleyen bir evrenin kltr ve rahatlk miraslarnn talihiyle balarlar.
Arada geimlerini kalemleriyle saladklar sylenen Ahmet Mithat, Hseyin

Rahmi, mer Seyfettin gibi baz isimler de, hayatlarnn btnyle birer
istisna deillerdir. Belki ekmek yolunda glerini cmerte ve ok ucuza
satarak harcanan Mahmut Yesari, Osman Cemal gibi birka yenik isim.
Bunun dnda edebiyat, hayatmzn kavgas olmuyor. Ben yirmi drt saatte
de edebiyatym diyen Nurullah Ata bile, kendisini yazar olmaya gtren
baka rahatlklarn kesinde huzurludur. Kavgasn yapmadan edebiyatlk
yapyoruz. Hayatmz baka ilerin gveninde salayp amatr meraklarla
yaz yazyoruz. Bu artk zaman rnlerinin bylesine ksrl yannda,
yaamalarnn g artlarn eserlerinde birer kusur olarak tadklar iin
zaman zaman eletirdiimiz birka edebiyatya bir de bu gzle bakalm.
Btn kalemlerinin dnem dnem valilikler, mebusluklar, elilikler,
memurluklar, rtl denekler, alaturka ikramlar arasnda satlp
kiralanabildii bir edebiyatn ilk ve asl sahipleri gnmzde yetiiyor. Aziz
Nesin ad, toplumsal lklerinden hi sapmadan ve yalnz kendi
sanatlklarndan fedakrlk yaparak edebiyatn zaferini kazanan bu yeni
edebiyatlar listesinin banda olacaktr.
Sosyalizm Geliyor Savulun, Aziz Nesin'in bugnlerde baslan mizah
hikyeleri, kim bilir onun kanc kitab? (Dn Yaynevi, 160 sayfa, 5 lira)
Drt be ay nce Yeil Renkli Namus Gaz yaymlanm (Dn Yaynevi,
160 sayfa, 5 lira), onunla ayn zamanda basks tkenmi olan drt kitab bir
araya getirilerek tazelenmiti. (Drt kitap : Damda Deli Var, Gd Gd, Bay
Ddk, Ah Biz Eekler, Dn Yaynevi, 380 sayfa 12,5 lira). ounu ilk
yazldklar gnlerde okuduum, artk gleriyle kusurlarn yadrgamadan
kabul ettiim, mbalaa ve tekrar ynteminden zaman zaman arca
faydalanan ama benzerleri hi yazlmam rnekler. Ben bu defa
hikyelerden ok onlarn yazarnn gc zerinde dnmeye mecbur
duydum kendimi. Varlnn farknda olmadan yaadmz su gibi, hava gibi
bir deerin eitliinde saydm bu yazlar.
Dnn, Birinci Dnya Sava iinde douyorsunuz. Alaydan
yetime baba zoruyla nce hfz tamamlyor. Darsafaka yoluyla Kuleli
Askeri Lisesi'ne, Harbiye'ye, snf okuluna gidiyorsunuz. Subaylktan ayrlp
bakkallk, muhasebecilik, gazete ve dergi iilii, kitap, datclk,
fotoraflk... yapyorsunuz. Yazlarnz yznden bebuuk yl hapiste
yatyor, srgnlere gidiyorsunuz. Ayn dergiyi, deiik isimlerle dokuz defa
karmaya balyor, her seferinde engelleniyorsunuz. Evlisiniz ve drt
ocuunuz, Viran olas hanede evlad ayal zrnz de var. Yenilmek iin,
satlmak, kiralanmak iin, vazgemek ve kamak iin, susmak ve
dncelerinizin tersine yaamak iin, yol deitirmek ve karmamak iin,
hi deilse baka trl bir edebiyat-yapmak iin btn sebepler var. Byk
ansszlklarndan biri btn yazdklarnn mizah saylmas olan Aziz Nesin
gibi tutarl, bilinli ve sorumlu bir yazar olmann da hibir art
hazrlanmam. Bu sanat lks ve bu alma gc karsnda hangi
lnn inkr ve kmsemesine sarkabilirsiniz? Hangi soy ve bir sanat
olursa olsun, onu yapabileceine bizi inandran snavlardan getikten sonra
Aziz Nesin gibi bir hayat serveninin eserlerine nasl saygyla bakmazsnz.
Potinba Senfonisi hikyesinde, Size bir ey itiraf edeyim mi, dedi,
ben bugn bir polisim ya, Allah'n bir ltfudur benim polis oluum. Bika

gn daha isiz kalsaydm, ok kt olacakt, alacaktm nk... Polis

olamasam hrsz olacaktm ben... Ama polis oldum ite... Belki de siz polis
olamadnz iin hrsz oldunuz. (Yeil Renkli Namus Gaz, 12) Buradakinin
tersine, Aziz Nesin, yazar olmamak iin, yazar olamamak iin yaanm bir
mr dolusu engellerin stesinden geliyor. Yazmamak, yazamadn en
kk bir zrle olsun saklamak durumuna dmeden kendisini
savunabilmek hakkna sahip olduu halde her eye ramen yazar oluyor.
stelik bu lkede, bu ortamda,'bu zamanda ortaya bir Aziz Nesin olarak
kyor. Edebiyatmz iin asl vnlecek ey bu: Kalem namusunu,
dnce ve inan soyluluunu kendi gleri dnda korumay dnmeden
yaayan ve yazan kiilerin gelii. En byk erdem ve baar bu; Aziz Nesin ve
onun gibi olanlarnki.
Samih Emre (Rauf Mutluay) (Yn, 4 Haziranl965)

Aziz Nesin'in bu yeni kitabnda, kimi hikye adlar da yle:

Potinba Senfonisi, iip iip Alama Romans, Bizim Kyn Deliler
Balad, Gebe Kadn iin Alama Konertosu, Sekiz Ayakl Sisiphus.
Kitaba adn veren Yeil Renkli Namus Gaz Operasn, rahmetli
Hasan Ali Ycel, vaktiyle, yazardan, piyes yapmasn istemi. Aziz Nesin,
hikyeyi onun ansna adam.
Arkeologlarn yeraltnda yeni bir kent bulmalarndan balyor. O
kentte Tabalahura adl birisi de yaam ve bandan ok nemli bir olay
gemi. imdi bu olay aklanyor: Yitik uygarl barnda saklayan
yeraltnda gml kentte, adna Namus denilen yeil renkli bir gaz vard.
ok tatl yeil renkte olan bu gaz, btn teki gazlardan daha uucuydu.
ieler iinde saklanr, ksz yerlerde korunur ve ancak art yirmibir derece
sda tutulurdu, yirmi-bir dereceden aa sda Namus gaznn rengi alr ve
parlak gne aydnlnda da bozulurdu. ienin tpas bir saniye ak kalsa
Namus gaz hemen uar, bundan baka da havayla deinir deinmez alev
alev parlayarak yanard.
Yeryznde Namus ancak belli bir miktarda. Yarm litrelik, bir
litrelik, iki litrelik ielerde, be litrelik binliklerde ve onbe litrelik
damacanalarda, yani norm zerine be boy kap iinde standardize edilmi
bir gaz, bu Namus gaz. O zamanlar gazetelerde unun gibi ilanlara
rastlanyor:
Sevgili eim, yirmibir dereceden yksek sya brakt iki binlik
Namus'umuzu bozmu olduu iin kendisine darlacam korkusuyla mutlu
yuvamz ve iki yavrumuzu brakarak gitmitir. Sevgili eim! Yavrularm
Anne-Arne! diye alyorlar. Seni ben affettim, Tanr da affetsin! Dngel
mutlu yuvamza. Elbirliiyle alarak, bozulan Namus'umuzdan daha
ounu kazanrz.

ienin tpasn ak brakarak Namus'umuzu uurduu iin bir

adam karsn ldrd.
Tabalahura yetmibe yanda, yoksul, Namus edinemediinden ii
yanarak, lm deinde kvranyor. Tepesine bir baka Tabalahura
dikiliyor. Bu, onun, akgz yandr. Bir iecik edinemeden, gp gidecek
olan kocam Tabalahura ile konuuyor. Ona Namustan edinmek iin eline
gemi byk frsatlar andryor. Sonunda ihtiyarc Namus gaz
konusunda kandryor. Tabalahura, vcutlarnda yaban bitkilerine gbre
bile olmayacak yalnz kire kalm moruklarn mrlerini uzatr bilgin
kiilerin abasyla lm deimden kalkyor, nce kyndeki, sonra
iledeki, sonra ildeki, daha sonra btn dnyadaki Namus'u toplayp istif
ediyor. Ve... btn insanlarn nnde, gazlar yakarak kendi de yanarak
yokolup gidiyor. Namus ielerinin yanmasndan bir yl sonra bilgi
krslerinde, suni Namus zerinde konferanslar, dersler dzenleniyor.
Diyelim, niversite Namus Hukuku krss profesr onu ikiye ayrp
retiyor:
1

Devletleraras Namus Hukuku,

Sokaklararas Namus Hukuku.

Eskisinin kokusu yokken, yeni suni Namus gaz kokuludur da.

Kokusunu duymak iin, iesini dibinden koklamak gereklidir!
Aziz Nesin, hikyeyi iretileme (alegori) yntemine gre kurmu,
bilinegelen bir gerei, yani her bir eyin para ile alnr satlr olduu
gereini, tatl yeil renkli Namus gaz yaparak, amzn yzne
arpmaktadr.
Onun Bizim Kyn Deliler Balad adl hikyesini, kkken bize
masal diye anlattklarn anmsyorum. Hatta Bir Gn Byyeceksin! adl
romanmda, ben bunu ikbal ,Dadnn azyla, Hata-Pata Hikyesi olarak
anlattm. Aziz deitirmi masal, adeta toplumsal bir yergi biimine sokmu.
Epey de uzatm. Benim dinlediimde, inei saarken yellenen Gelin, hatapatasn rtbas etmek iin inee getirir teller duvaklar takar, kaynanasnn
oyununa gelir, durumu renen adamsa, Sizden daha ahman bulmadka
geri dnmem! deyip atn srer gider, birok baka ahmaklklar grr, dner
evine gelirdi.
Aziz'in bu yn, masallara sarkan yn, Tahir Alangu'nun
Cumhuriyetten Sonra Hikye ve Roman adl antolojisinde belirtiliyordu.
Nitekim, Yeil Renkli Namus Gaz'nn arka kapanda, Alangu'dan satrlar
alnm:
Bizdeki, ok eski ve kkl mizah geleneini yeniletirip srdrerek
byk ehirlerin dar erevesinden (byk ehirlerin dar erevesi szn
pek anlamadm dorusu, MS.) arp kylere kadar ulatrabildii kadar, bu
eski zincire balanarak kk hikye alanndaki sapk mizah anlaym da
deitirebilmitir. (...) Kolay yazmas, alma gcnn adalarndan ok

stn oluu, deha izgisine varan mizah sezgisi, hayatn iine yarayan
malzemeyi fazla zorluk ekmeden ekip almasn salayan gzlem alkanl,
derlediklerini ksa bir zamanda bir ksm unutulup dklse bile, onun
srekli olarak edebiyatmzn balca deerleri arasnda yer alabilmesine
yetecektir.
Mizah edebiyatmzn bu byk ustas, bir gn bana, yaz yazmaktan
artk yorulduunu, bkknlk duyduunu sylemiti. Son hikyeleri, ya biz
altk, ya da o deiti, bizi artk eskisi gibi gldrmemektedir. Mizah esini
yakalad yerde gene haklamyor deil, ama onlara giderek bir aclk, bir
burukluk siniyor. Zaten, genel tutumu ile, mizah trne girmiyor Yeil
Renkli Namus Gaz'ndaki hikyeler. Mutlu aznl brakp dorudan halka
ynelen btn yazarlar gibi, onun hikyecilii dz izgide, gelierek kurulu
ve ileni ynnden, biim yenilikleri ve teknik ynden, z kadar biimi de
nemseyenlere, kendilerini kabullendirmekte glk ekiyor. Anlayabildiim
kadarnca, kitapta yer alan Gebe Kadn Alama Konertosu ve Alt Beki
Atlkarncada adl hikyeler, ip iip Alama Romans da gene yle,
toplumculuun kolay yollar oluyor. Hatta, Aziz Nesin'in bu kolay yolu seii,
dzyaz
olacak
eyleri
hikyeletirmesi
bana
da
dokunuyor,
anlayamyorum.
Oysa, dzyaz gibi yazlm Sekiz Ayakl Sisiphusta, onun byk bir
hikayeci olduu hemen ortaya kmaktadr. Bir Ylba Ans iin de, kimi
yerleri azck abartlm bulsam da, ayn eyi syleyebilirim. Aziz itenlikle
kendine, anlarna dnd zaman, son kerte baarl, etkileyici.
Sekiz Ayakl Sisiphus en sevdiim hikyesi oldu. rmcekten
korkun irenip tiksiniyor. Dn evimizde hi paramz yoktu. Gnlerden
cuma... Azok ama ille de para kazanmam gerekli ki, evcek oluk ocuk
cumartesiyi, pazar geirebilelim. (Daha aada, bir arkadann gelip
kendisinden yirmi lira istediini, verdiini yazm. Demek, Aziz'in gndelik ev
giderleri yle pek yirmi lira falanla karlanr cinsten deil; anlalan bu.
MS.) yle oluyor, byle oluyor; hikye bir trl yazlamyor. Helaya gidiyor
bir aralk. Orada, beyaz, kaypak kvetin iinde sekiz ayakl kna krmzs
karnl bir kk rmcek gryor, rmcek, parlak fayansta tutunamadan,
trmanyor ama boyuna dyor. Yazar, Bunca yln yazarym. Nasl olsa, o
eski alkanlmla bir hikye iiriveririm. Ama eski bir yazar olmak, hikye
iirmek iin hi de elverili deildir, diye dnmektedir. Bir yazar,
beynini yiyen ve ailesine de beynini yediren kiidir. (...) unu yazsam...
Enok sever grnenler, ilknce brakrlar bizi. Artk eskisi gibi yazamyor
derler de, bir de kendilerinin bile bilincine varmadklar gizli intikam alrlar.
kide birde kalkp helaya giderek, bir trl kurtulamayan rmcee bakyor.
Yerine dnyor ve dnyor. nsan tanmlamak istiyor: nsan ikence
eden ve ikence eken hayvandr.
Sucular, gelenler gidenler, yemek molalar. Vakit gece-yars, daha
hikye ortada yok. Uyku bastryor. Elini yzn ykamak iin banyoya
gidince, rmcei gryor gene. Tkenmez bir enerjiyle, yan yolda derek,
boyuna trmanmaya abalamaktadr. Onu ldrmek, ezmek suyla delie
aktmak gelmiyor iinden. Anlatmaktadr: Dikkat kesilmiim. Sanki uzun,

derin bir uykudan yeni kalkm gibi dincim... Odama gidip, Britannica
Ansiklopedisi ciltlerini kartrp rmcek maddesini buluyorum.
Ansiklopedinin o cildini alp banyoya geliyorum, rmcek trmanp trmanp
dyor, dp dp trmanyor; ben de ansiklopediden rmcek!
okuyorum.
Ertesi gn saat onte Sekiz Ayakl Sizif yazlp bitirilmitir.
rendii, tiksindii rmcek, ikence ektii zindanndan
igdleriyle bir kolaym bulup kurtulunca, yazar ona sayg duymu ve onu
ldrememitir.
te size bir kk rmcek hikyesi.
Geri kalm bir toplumda, yalnz kalem gcne bal sanatya,
yazara rahat geinecek olanaklarn hazrlanamay hikyesi.
Ksacas, ok gzel bir hikye!
nk iinde Aziz Nesin'in dram yatmaktadr. nsanlk ve yazarlk
dram...
Mehmet EYDA (Forum, 1 Mays 1965)

Potinba Senfonisi
ip ip Alama Romans
Bizim Kyn Deliler Balad
Gebe Kadn in Alama Konerto
Yeil Renkli Namus Gaz Operas
Alt Beki Atlkarncada
Aile Mezarl
Kiralk Kat
Devletleraras Dostluk likileri
Sekiz Ayakl Sisiphus
Bir aheser Douyor
Bir Ylba Ans