Ang Panahon ng Bagong York

Ang Panahon ng Bagong York

GRUPO 4
MGA KONTRIBUTORS

ANG UNANG DIGMAANG

PADAIGDIG

The
GREAT
WAR

ALLYSON FLORES
DANE MIKA GALLARDEZ
KC ANNE ISTURIS
CHINGGAY MARAVILLA
GENEA lyza MENDOZA
PRIMA STEPHANEY NADATE
ALYSSA CLEM RESCATE
SOPHIA MARIE REYES
MARIEFHER VILLANUEVA
ANGELO ZARSUELO

Ang Panahon ng Bagong York 2016

www.panahonngbagongyork.com/ww1
8

50

Ang Unang Digmaang Pandaigdig o World War I (ang pinaikling WWI o WW1, na kilala
rin sa tawag na First World War, Great War o Dakilang Digmaan, War of the Nations o
Digmaan ng mga Nasyon, at War to End All Wars o Digmaan Upang Wakasan ang Lahat
ng mga Digmaan) ay isang malawakang pandaigdigang digmaan na nilahukan ng napakaraming bansa na naganap sa pagitan ng mga taong 1914 hanggang 1918. Ang digmaang
ito ay kinasangkutan ng mga makapangyarihang bansa sa mundo na noon ay napapangkat
sa dalawang magkalabang alyansa: ang Alyadong Puwersa (batay sa Tatluhang Kasunduan
ng Imperyong Briton, Imperyong Ruso at Pransiya) at Puwersang Sentral (mula naman sa
Tatluhang Alyansa ng Imperyong Aleman, Austriya-Unggarya at Italya). Ang digmaang ito
ay isa sa mga pinakamapinsalang giyera sa kasaysayan.
1

Ang Panahon ng Bagong York

MGA SALIK SA PAGSIKLAB NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG

MGA KASUNDUANG PANGKAPAYAPAAN

ANG TREATY OF VERSAILLES

PAGBUO NG MGA

NI: PRIMA STEPHANEY NADATE

Nagkaroon ng magkakahiwalay na kasunduang
pangkapayapaan sa Germany, Austria-Hungary,
Bulgaria at Turkey. Pinakamahalaga sa mga ito ang
Kasunduan sa Versailles noongika-28 ng Hunyo 1919
na nagpahayag sa mga sumusunod.
1.Paghati-hati sa lahat ang mga kolonya ng Germany.
Napunta sa Poland ang Posen,Kanlurang Prussia at
ang Silesia. Naging malayang lungsod ang danzig sa
pangangasiwang League of Nations. Pinaghati-hatian
ang iba ng mga Alyado bilang Mandated Territory.
2.Pagbabalik sa France ng Alsace-Lorraine at pagsailalim ng Saar Basin na mayaman sakarbon sa
pamamahala ng League of Nations sa llob ng 15 taon.
Nakuhang muli ngDenmark ang hilagang Schleswig.

ALYANSA

NI: MARIEFHER VILLANUEVA

Nagdulot ng pag-igting ng lumulubhanag tensyon
ang mga sistema na alyansang sinimulan ni Ottovon
Bismark ng Germany. Itinatag ang Triple Alliance na
binubuo ng Austria, Hungary at Germany. Nabahala
ang Britain at France at winakasan ang malaon nang
sigalot at itinaatag ang Triple Entente. Sumama rito ang
Russia dahil sa pangamba sa Germany. Higit na madali
angreaksyon kung alam ng bawat kasapi na handang
makipagrtulungan sa kanila.

ANG MILITARISASYON AT PAG-AAGAWAN

NG MGA KOLONYA NG MGA BANSA

NI: ALLYSON FLORES

Maraming militar ang may impluwensya sa mga patakaran ng bansa. Naniniwala sila na madaling malulutas ang
mga sigalot hindi sa pammamagitan ng komperensyakundi sa labanan, hindi sa paggamit ng pluma kundi sas
espada, hindi sa tinta kundi sa dugo.Dinagdagan ang badyet sa armas at pinalaki ang mga hukbo. Inihanda ang
plano ng depensa at saisang iglap, maari silang magdeklara ng digmaan.

Ang pagnanais na manguna sa paligsahan at palakihan ngimperyo ang naging daan ng sigalutan sa pagitan ng
France, Britain, Russia, Holand, Germany atiba pa. Nagbunga ang digmaang Franco-Prussia ng pagkawala ng Alsace-Lorraine sa France, angDigmaang Boers sa pagkawala ng Cape Colony Sa Holland.

NASYONALISMO

NI: ALYSSA CLEM RESCATE

Samantalang patuloy ang pagunlad ng mga bansa,
unti-unti ring kumalakiang poisibilidad na sumiklab
ang digmaan at maging sabungan ang buong daigdig.
Ang pagmimithing lumaya ng mga bansang sakop at
ang pagnanais na makapagsarili ang naggingtension sa
pagitan ng mga Slav sa Serbia at Australia. Nais naman
ng mga radikal na Aleman na palawakin ang imperyo ,
tulad ng mga Czech, Slovak, Bosnian At Slav ang nagnanais na pamahalaan ng sarili.
2

Ang Panahon ng Bagong York

3.Binawasan at pinahina ang hukbong sandatahan ng Germany sa pula at dagat at pinagbawalan din na gumawa
ng mga sandatahang pandigma.
4.Ginawang pandaigdigang ang Kiev Canal at lahat ng mga pinaglakbayang ilog ngGermany.
5.Noong 1921, pinilit ang Germany na magbayad ng $ 33 bilyon bilang reparasyon upangmahirapan itong makabangong muli at maiwasan ang pagtangkang mukling magsimula ngdigmaang pandaigdig.

ANG LIGA NG MGA BANSA

NI: ANGELO ZARSUELO
Matagal nang pangarap ni Pangulong Wilson ang pagkakaroon ng
isang pandaigidg nasamahan ng mga bansa. Nagtagumpay naman siya
sa paghikayat sa mga pinuno ng mga bansangAlyado upang sumapi
rito ngunit hindi niya napilit ang mga sariling bansa upang sumali.
Napaloloob sa Kasunduan sa Versailles ang probisyong ito na ngalalayon ng sumusunod.
1.Maiwasan ang digmaan
2.Ipagtanggol ang mga kasaping bansa sa pananalakay ng iba.
3.Lumutas sa mga usapin at ang hindi pagkakaunawaan ng mga kasapi.
4.Palaganapin ang pandaigdig na pagtutulungan.
5.Ipaganap ang mga probisyon ng mga ksaunduang pangkapayapaan.
Bagaman nagtagumpay ang Liga sa mga unang taon ng pagkakatatag, nabigo ito salayuning pangalagaan ang
kapayapaan. Hindi lubhang nagtagal at isa-isang lumabag sa mga kasunduan ang maraming bansa. Nasira ang
tiwala ng mga kasapi ng Liga sa Japan nang lumusob at agawin ang Manchuria, isang teritoryong Tsino. Ang
pagbatikos ng Lytton Commission ng Liga sa Japan ay nagbunga ng pagtiwalag nito sa Liga. Ipinalagay ng marami
na ito na ang huling pagkakataon ng Liga.Walang naibigay na proteksyon ang Liga sa mga kasapi nito. Nabigo ito
sapagkat hindi kasapi ang lahat ng makapangyarihan at malalaking bansa tulad ng United States. Hindi pinayagang sumapi noong una ang Germany. Sumali lamang ang Russia noong 1934, nang nakatiwalag na ang Germany
at Japan. Ang kawalan ng kapangyarihang ipatupad ang desisyon ang isa sa dahilan ng pagkabigo ng Liga.
7

Ang Panahon ng Bagong York

ANG mga epekto ng unang digmaang pandaigdig

PINSALA NG
DIGMAAN
NI: SOPHIA MARIE REYES
Umabot sa 8,500,00 ang namatay sa Unang Digmaang
Pandaigdig. Tinatayang 22,000,00ang nasugatan at
ang mga namatay na sibilyan dahil sa gutom habang
18,000,000 ang namatay nasibilyan dahil sa gutom,
sakit at pagpapahirap. Napakaraming ari-arian ang
napinsala at naantalaang kalakalan, pagsasaka ar iba
pang mga gawaing pangkabuhayan. Maraming bayan
at lungsodang nawasak. Tinatayang umabot sa $ 200
bilyon ang nagastos sa digmaan.

ANG BAGONG MAPA NG EUROPA

NI: DANE MIKA GALLARDEZ

Ang Unang Digmaang Pandaigdig ang nagging dahilan kung bakit
nabago ang mapa ngEurope sa takbo ng kasaysayan. Nagkahiwalay
ang Austrai at Hungary habang nagging Malayaang Latvia, Estonia,
Lithunia, FInalnd, Czechoslovakia, Yugoslavia at Albania.

Apat na dinastiya sa Europe ang nagwakas ang Hohenzollern ng

Germany; Hapsburg ngAustria-Hungary; Romanov ng Russia; at ang
Osmanlis/Ottoman ng Turkey.
Nabigo ang binalak na pangmatagalang kapayapaan sa daigdig. Nagbinhi ng hinanakit at poot ang pagkalupig ng Germany sa Kasunduan
sa Versailles upang muling magplakas ito at maghiganti.

Ang Panahon ng Bagong York

ANG PAGSISIMULA AT mga labanan NoonG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG

ARTSIDUKE FRANZ
FERNANDO,

PINATAY
NI: KC ANNE ISTURIS

Hunyo 28, 1914--Pinatay si Artsiduke

Franz Ferdinand Karl Ludwig Josef
(edad:50) at ang kaniyang asawang na si
Sophie, ang Dukesa ng Hohenberg .
Isang asasinasyon umano ang pagpatay
sa mag-asawa na sinasabing kagagawan
ng isang nasyonalistang Serbiyan na nagngangalang Gavrilo Princip.
Isang digmaan ang dineklara ng Austria laban sa kaharian ng Serbiya na nagdulot ng
pagsimula ng ika-unang digmaang pandaigdig.

DIGMAAN SA KANLURANG EUROPE

NI: ANGELO ZARSUELO & DANE MIKA GALLARDEZ

Dito naganap ang pinamainit na labanan

noong Unang Digmaang pandaigdig. Sa simula, nasakop ng Central Powers anghilagang
ANG LABING APAT NA PUNTOS
NI: ALLYSON FLORES & ALYSSA CLEM RESCATE
Belgium hanggang sa hangganan ng SwitzerUmisip ng paraan ang mga nanalong bansa upang maiwasan ang
14 Puntos ni Pangulong Woodrow Wilson:
muling pagsiklab ngdigmaan na siyang nagiging salot sa kapayap- 1.Bukas na kasunduan para sa katahimikan
land.Lumusob sa Belgium ang hukbo ng Geraan ng mundo. Bumalangkas sila ng mga kasunduang pangkapay- 2.Kalayaan sa karagatan at pag-aalis ng mga
many at winalang-bahalaang pagiging neutral
apaan sa ibat-ibang pagpupulong sa Paris noong 1919-1920. Pina- hadlang sa pangkabuhayan
ngunahan ang mga pagpupulong na ito ng tinatawag na Big Four
3.Pagbabago ng mga hangganan ng mga bansa ng una upang malusob ang mga Belgian sana kinabibilangan ng United States, Punong MinistroLloyd George at ang paglutas sa suliranin ng mga kolonyaayng England, Punong Ministro Georges Clemenceau ng France
Leige. Binigo ni Heneral Joseph Joffre sa Unon sa kasagutan ng mga mamamayan
at Punong MinistroVittorio Orlando ng Italy. Ibinatay ang mga
4.Pagbabawas ng mga armas
ang Labanan ngMarne ang balak na magapi
pangunahing nilalaman ng ksunduan sa FourteenPoints ni Pangu- 5.Pagbabawas ng mga taripa
long Wilson at sa mga lihim na kasunduang ginawa ng mga Alyado 6.Pagbuo ng Liga ng mga Bansa
ang France sa loob lamang ng ilang linggo.
MGA KASUNDUANG PANGKAPAYAPAAN

noongkasalukuyang naglalabanan.

Ang Panahon ng Bagong York

Ang Panahon ng Bagong York

ANG PAGSISIMULA AT mga labanan NoonG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG ANG PAGSISIMULA AT mga labanan NoonG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG

DIGMAAN SA SILANGANG EUROPE

NI: GENEA LYZA MENDOZA

Lumusob ang Russia sa Prussia sa pangunguna ni Grand Duke Nicolas, Pamangkin ni Czar
Nicholas II. Ngunit nang dumatingang saklolo
ng Germany, natalo ang hukbong Ruso sa Digmaan ngTannenberg. Sa Galicia, nagtagumpay
ang Hukbong Ruso. Ngunit hindi nagtagal ang
tagumapy nila sapagkat pinahirapan sila ngmga
Aleman sa Poland. Dito tuluyang bumagsak ang
hukbongsandatahan ng Russia. Ang sunud-sunod
nilang pagkatalo ang naging dahilan ng pagbagsak ng Romanov noong Marso 1917 atang pagsilang ng komunismo sa Russia.
Upang matiwalag ang Russia sa digmaan, nakipagkasundo si Vladimir Lenin sa ilalaim ng pamahalaang Bolshevik sa Germany sa pamamagitan ng paglagda sa Treaty of Brest-Litovsk noong ika3 ng Marso 1918. Napilitan ang Russia na iwanan ang Polanf, Ukraine at rehiyong Baltic.

DIGMAAN SA BALKAN
NI: SOPHIA MARIE REYES & PRIMA STEPHANEY NADATE

DIGMAAN SA KARAGATAN
NI: CHINGGAY MARAVILLA

Sa unang bahagi ng digmaan, nagkasubukan ang

mga hukbong pandagat ng Germany at England.
Nagtaboy sa mga barkoing pandigma ng Germany
mula sa Seven Seas ang lakas-pandagat ngEngland.
Kumanlong ang plota ng Germany sa Kanal Kiev.
Naging mainit ang labanan. Makapangyarihan
ang hukbo ng mgaAlyado sa dagat. Sa kabilang
dako, nakagawa ng malalaking pinsala sa kalakalang pandagat ng mga Alyado ang mabibilis
namananalakay at mga submarinong U-Boat ng
kanilang mgakalaban. EMDEN ang pinakamagsik sa mga mananalakay na U-Boat ng Germany.
Sa dakong huli, napalubog ito ng Sydney, isang Australyanong cruiser. Sa karagatan, pinakamahalagang labanan ang labanan sa Jutlandsa bayabayin ng Denmark mula ika-31 ng Mayo hanggang unangaraw ng Hunyo 1961. Si admiral Sir John Jellicoe ang nanguna sa plota ng Ingles na
binubuo ng 15 barkong pandigma. Sinagupa ngmga ito ang 99 barkong pandigma ng Germany sa
pamumuno niAdmiral Reindard Scheer. Bagaman higit na maraming barko at buhay ang nawala sa puwersang Ingles, nakuha nitong pabalikinang puwersang Aleman at muling maghari sa
karagatan.

PAGSALI NG U.S.
SA DIGMAAN

Lumusob ang Austria at tinalo ang Serbia.

Ngunit nakabawi rin pagraan ng ilang buwan.
Upang makaganti ang Bulgaria sakanyang
pagkatalo sa Digmaang Balkan, sumapi ito sa
Central Powers ang karamihan sa mga bansa
ng Balkan. Pinalaya sila ngLeague of Nations
nang duamting ang malakas na hukbo nito
mulasa Salonika, Greece.

NI: CHINGGAY MARAVILLA & GENEA MENDOZA

Tumiwalag naman ang Italy sa Triple Alliance at nanatilingneutral hanggang 1915 nang
sumali ito sa Leaque of Nations.Hinangad
nitong maangkin ang mga teritoryong Latin
na hawak ng Austrai at ang mga kolonya nito
sa Africa. Kumampi angTurkey sa Germany
upang mapigilan ang Russia sa apg-angkin sa
Dardanelles.

Sa simula, walang pinapanigan ang United States

at nagpalabas pa ng Proclamation of Neutrality si
Pangulong Woodrow Wilson. Ngunit noong ika-2
ng Abril 1917, napilitang maghayag ng pakikidigma
ang United States sa Germany dahil sa pagkamatay ng maraming
Amerikano dahil sa walang humpay na pagtorpedo sa mga barkong nasa karagatan at ang pagpapalubog
sa Lusitania isang barkong Ingles noong ika-7 ng Mayo 1915. Sa 1,198 pasaherong nasawi, 128 ay mga
Amerikano.

Sa pagsisimula ng 1917, nagnhina na ang magkabilang panig sa walang humpay na paglalaban sa loob
ng apat na taon. Nagbago ang takbo ng mga pangyayari nang pumasok angUnited States sa digmaan.