You are on page 1of 1008

m

18

1993

Digitized by the Internet Archive


in

2014

https://archive.org/details/colecciondebulas01hern

OOLBOOIOlSr
DE BULAS, BREVES Y OTROS DOCUMENTOS
RELATIVOS

A LA IGLESIA DE AMERICA Y FILIPINAS

COLECCION
RELATIVOS

LA

DE

IGLESIA

AMERICA

FILIPINAS

DISPUESTA, ANOTADA E ILUSTRADA

EL

F.

FRiUVCISCO JAVIER, HERPAJEZ


De

la

Cornpafla de Jess.

BRUSELAS
IMPRENTA DE ALFREDO
3,

VROMANT,

"

IMPRESOR-EDITOR

CALLE DE LA CHAPELLE,

1879

Reprinted by

KRAUS REPRINT LTD.


Vaduz
1964

PRINTED IN THE UNITED STATES OF AMERICA

ADVERTENCIA DE LOS EDITORES

Habia empezado

la edicin

de sta obra su propio autor recien venido de

Amrica; y llegaba ya, no sin alguna molestia, la pg. 217 del tomo
muri piadosamente en Pars el 11 de Julio de 1876.
Siguise su muerte,

como era

I,

cuando

natural, algo de interrupcin en lo comenzado.

Pero jamas se pens en su detencin, mucho mnos en dar un compendio de todo


si bien se corri esto segundo, inventado no sabemos dnde, con
el escrito
:

harto sentimiento de los interesados en que saliera ntegro

lo

ms pronto

posible.

En

vista

de su espera, apenas se nos comunic la orden de continuar la edicin,

nos dimos prisa enterarnos por


trabajo
tos

hicmonos lugo con

que habia pedido

el

el

Ms.

impresor del estado en que se hallaba su


y, mientras

el difunto autor, fiado

aguardbamos varios documen-

en que

le llegaran

tiempo, tuvimos

espacio para leerlo y hacernos cargo de l con especial cuidado.

Es

sta obra la

ms

y Privilegios de Amrica
falta bastante

Tuvo

para ser perfecta.

sus dificultades el P. Hernez para registrar todos los archivos de aquellas

Iglesias, imposibilidad
Sevilla,

duda y la mejor arreglada que se conoce de Bulas


mas, creemos no engaarnos en afirmar que todava le

rica sin

de ver los de Espaa, especialmente

el

de Indias, de

donde hay ocultos preciossimos tesoros con que pudiera enriquecerse

mucho ms

sta Coleccin.

los cuales,

unidos sus indispensables ocupaciones y la necesidad por

Adanse esto

los continuos

achaques del buen Padre


fin

de

tenerse que embarcar precipitadamente para Europa, le impidieron dar la ltima

mano

sus copiosos materiales en Amrica.


No

VI

estuvo ocioso en Pars, ntes aparece por

el

Ms. que en

ste tiempo hizo

su obra algunas enmiendas y aadiduras de consideracin, aunque no tantas

como

ella

requera,

mismo conoca por ventura

ni cuantas l

ocupado como se hallaba en dar original

en

al

Algunas hemos visto tambin nosotros, y aun muchas, que debieran hacerse
ella. Pero, ni el tiempo nos daba lugar hacerlas todas, una vez empezada
y

continuada la impresin, ni es ste

embargo, para

rizados, sin

el

empeo de

las mejoras

momento, expondremos aqu

la Oceana,

que en

el contexto, sin perjuicio

mucho ms numerosos

Se han puesto en un apndice

I.

que se dicen editores. Autoel

cambios que, adems de las correcciones que

los

se procede otra edicin, sean

Orientales

los

que nos parecan indispensables por

van en nota, hemos credo deber introducir en


si

ser necesarias,

impresor y corregir las pruebas.

los tratados

de que,

importantes.

de las Iglesias de las Indias

Mss. del P. Hernaez formaban un cuerpo

los

de la Iglesia de Amrica, por figurrsenos esto ms natural, y hasta ms


conforme con el espritu mismo (!e la obra.

con

el

II.

Hanse ordenado

del mejor

modo

posible las partes V,

VI y VII, como tam-

bin el apndice, dividndolas en un nmero conveniente de secciones, que el

autor omiti, y un stas algunas veces en artculos para mayor claridad. Asi-

mismo

se

han aadido, donde no

prembulos necesarios las partes

los habia, los

y secciones, y explanado algunos otros que


ms que indicados.

existian, pero incompletos

casi

no

En cuanto los documentos, el primer trabajo fu el de revisarlos todos


como son tantos, no dejaron de encontrarse varios que abundaban en descui-

III.

y,

dos.

Ademas, se han aadido en

el

t. I

los

que hay entre las pginas 508-518

en el II el Decreto de ejecucin de la ereccin del Obispado de Porto-Viejo (pg.


277), el Breve de Inocencio XI que empieza Nuper pro parte (pg. 456), tres
Decretos en

la

causa de Beatificacin y Canonizacin de la Bta. Mariana de Jess

(pgs. 500, 501), el

en

ello

Breve de Beatificacin delBto Pedro Claver (pg. 502) y

el

Lugo, creyendo hacer


que empieza In Apostolicae (pg. 931).
un gran servicio al pblico, hemos introducido el hermoso tratado del

de Clemente

P. Roque Menchaca hasta hoy indito, intitulado

Memorias cronolgicas y

geogrficas de los Arzobispados de

Amrica y Filipinas con sus Sufragneos y

otras Prelaturas (pgs.

con otros papeles suyes sobre

702 y

de las Indias (pgs. 705,

sigs.),

706).

part. VII, secc. II, art. II (pgs.


la

Amrica

sigs.),

hemos dado cuenta,

y acabamos

corrigenda cada tomo

(I.

las aadiduras

pgs 983 y

Patriarcado
al fin

de la

de varias provincias eclesisticas de

del Norte, creadas despus que el P.

aquella Iglesia
et

Tambin
808 y

el

con

el

sigs. II,

Herncz escribi

el

estado de

debido Suplemento y Addenda


pgs. 1069 y

sigs).

VII

IV. Fuera de esto, ha sido menester rectificar algunos artculos inexactos por
falta

de datos, y acabar otros indicados no ms por

sumo como, por ejemplo,

En

estos

los Indices

Ha

autor bosquejados lo

de ambos tomos, especialmente los del

II.

van tambin corregidos los epgrafes de algunos documentos que no

aparecieron bastante precisos en

V.

el

el texto.

habido tambin que retocar algn tanto

el estilo,

donde pareca difuso

hacer varias frases ms inteligibles, y sustituir


palabra
construccin puramente provincial con otras de uso corriente
tal cual
al contrario,

demasiado conciso

pero procurando en esto, y en lo dems de mnos inters, acomodarnos

la

forma

seguida en los pliegos antes impresos.

Tal es

el trabajo

que, con la mira nica de hacer

su gnero, de nuestro

hermano

el

ms

til

una obra,

la

mejor en

P. Francisco Javier Hernez, de buena memoria,

hemos emprendido y terminado, no como

ella lo

demandaba, pero

como nos

permita el poco tiempo de que disponamos,

LOS EDITORES

Balbino Garrastazu, S. J.
Jos Eug. de Uriarte. S. J.

lo

A LA GLORIOSA

liim

IOS

i lis

fii

REINA DE LOS ANGELES


MADRE

Y MEDIANERA DE LOS HOMBRES


A LA

SilSIM

PEISIM

Madre
trabajo?

santsima

Vos

sois

la

A quin

IlACEiM mffl

la Sabidura

misma que

que moris en

me confiaron

estrella polar

para llevar mi trabajo un trmino

han vencido.

esta obra.

dificultades

el

consejo

asists

os hallasteis en el consejo de los Ungidos

del Seor que

Se han presentado

MI

puedo yo dedicar mejor que Vos este humilde

Madre de

los pensamientos santos"; la

Desde

all

os escog
feliz

en

lo

Vos por mi guia y


temporal y eterno.

grandes inesperadas, y con vuestra ayuda se

Vos, Madre Pursima, pertenece el trabajo que yo emprend,

continu y acab en lo posible solo por vuestro auxilio, y Vos, os dedico esta mi
obra, aunque imperfecta, con todas sus pginas desde la primera letra hasta la
ltima. Quisiera

afreceros obras mayores

merecis, pero recibid.


este trabajo que

Madre Santsima,

me han encomendado

y obsequios mas
los

finos

como Vos

lo

buenos deseos y dignaos aceptar

vuestros venerables Pastores,

haciendo

que esta obra corresponda sus esperanzas y sirva para mayor gloria de Dios y

y bien de

las almas.

IMsii

Al

Sir

y Beferenlisii

f Baria AtzoMs

D.

Ae

Ip

Jos

D.

Qnito.

CJ3

ILMO. SEOR.

h que

Siete aos

V. S.

presidi,

I.

Privilegios de

Padres del Concilio segundo Qutense, que

los Venerables

me encomendaron

America

trabajo de hacer

me

los Fastos Novi Orbis,

acoji

donde por orden cronolgico

se encuentran las ordenaciones

Sede para

el

efecto

las Indias,

desde

un resumen muy

fiel

emanadas de

Santa

la

descubrimiento de las Amricas. All encontr en

de todos los privilegios de la Iglesia Americana, con


Escritor del Archivo donde se

citas correspondientes del

las

los

cargo que acept con gusto, pero sin conocer bien las

que tenia. Para llenar mi objeto

dificultades

una coleccin de

encuentran los

documentos, mas mnos autnticos. Mi trabajo sin embargo, no se concretaba


breve resumen de los Fastos, tan conocido ya por los Padres del Concilio

al

necesario presentar dichos documentos y formar, por decirlo asi,

nuestra Amrica. Pero

cmo trasladarme yo

Aires, etc. para registrar los archivos

Mjico, Lima,

los

me

era

un Bularlo de

Tucuman, Buenos

y conseguir documentos citados en

siglo? Esta dificultad insuperable por todos lados,

el otro

oblig poner los ojos en

Archivos y Bibliotecas de Quito, y contentarme solamente con los compro-

bantes que

alli

pudiese encontrar. Al efecto, revolv los Archivos de la Curia

Arzobispal y

de la antigua Audiencia de

generosamente

me

confiaron,

y en

Quito,

que las dos Autoridades

ellos encontr ciertamente

mucho de

lo

que

deseaba, y multitud de cosas que no buscaba, pero todas propsito para mi


objeto.

Me

ocup mucho tiempo en

el

traslado

y no

dej cosa interesante sin

sacar; mas al fin confrontando mis traslados con los Fastos,


citas

me

deseaba,

y con

manos.

Los

este objeto registr cuantos Bularlos

Pontificios solos

han

sido

seis,

asber,

el

muchas

el

de Cherubin,

para los Misioneros de nuestra Amrica, y

las

el

que

el

de

Propaganda Fide

novisimo que sale actualmente de Turin. Ademas, he revisado

Rodrguez Roderico, donde se encuentran

lo

pude hacer llegar mis

Cocquelines, el Lugdunense, el Luxenburgense, el moderno de

faltaban

que llenar. Era pues necesario acudir otras fuentes para conseguir

el

Bularlo de

primeras Bulas que se expidieron

Bularlo de Guerra que trae muchas


pertenecientes la corona de Espaa.

Avendafio, Mrquez,

canos,

IV

He

Villarroel,

registrado tambin los Escritores Ameri-

Torquemada,

Montenegro,

Solorzano,

Murillo, Ledesma, Alloza, Menacho, Frasso


cita Morelli

y alguno que otro Historiador que


de
todas
partes
h
recopilado cuanto podia convenir para llenar
y
Al

los deseos del Concilio.

fin

la divina Providencia

me

conseguido por esta disposicin altsima de Nuestro Dios,


hubiera podido obtener. Aqu

y h
modo no

destin al Per,
lo

que de otro

me

encontr con varones sabios y respetables, muy


versados en materia de privilegios y costumbres de America, que me han suministrado

muchas

archivos

mas

luces,

me han

confiado sus Bibliotecas

y me han descubierto

los

ricos en esta clase de documentos, infundindome sobre todo

grande
nimo y aliento para continuar esta obra que segn su voto es muy importante
para toda la Amrica.

Por ultimo vine Francia donde no he perdido un momento. Al entrar en


Santa Casa de Pars, me encontr con sabios escritores y Padres venerandos

esta

encanecidos en las letras, que me suministraron luces y libros hasta ponrmelos


en las manos. Con estas dos alas de caridad y ciencia he corrido mucho en poco
tiempo llenando los vacios de mi obra en las islas del Japn, en los vicariatos

de la China y en las Dicesis del Brasil y Norte America. Pero me faltaba ver la
Ciuda deterna, fuente y origen de las Bulas Apostlicas, donde pas en el mes
de marzo

y consegu ante todo

la

entrada en la Biblioteca Vaticana

Custodio, el seor Martinucci,

me

que puso en mis manos, fue

obra recientemente publicada por

en su genero,

mayor

afecto,

el

cuyo

primer libro

el celebre

Bene-

Gams, impresa en Ratisbona ao de 1873. Obra nueva y

dictino, Po Bonifacio

clasica

la

recibi con el

titulada. Series

Episcoporum, en que se encuentra la data de

todas las Erecciones de la Iglesia universal, asi como las series de Patriarcas,
Arzobispos, Obispos y Vicarios Apostlicos que han ocupado sus
soplo de vida encontr

alli

sillas.

Un

nuevo

para muchas Bulas incorporadas en mi obra como

muertas y solo para memoria

para llenar

mbito por las regiones ultramarinas, para

las series

fijar las

de Prelados que abraza mi

datas de

muchas erecciones que

no conoca, y para presentar en claro el estado actual de todas las Iglesias de America, del Brasil, de Norte America, de las Antillas, de Filipinas, de la India, de la

China y de la Nueva Holanda. Consegu tambin licencia de la Santa Sede para


que se me proporcionasen los documentos que deseaba del archivo secreto del

Papa, con orden particular de que primeramente debia ser despachado

mero

se presentaba

lo

que cumpli con grande exactitud y caridad

el
el

que

pri-

Prefecto

del Archivo, ocupndose en mi negocio con preferencia otras peticiones que

llegaron despus. Visit varias personas

muy notables, que medieron luces sobre

como la secretaria de Breves,


y la de Decretos Consistoriales. Mas como las copias Uevan mucho tiempo y no las
pude sacar por mi mano, dej este encargo personas de mi confianza.
otros archivos que contienen las Letras modernas,


De vuelta en
cielo,

Paris, solo pens en acelerar la impresin y, por otro beneficio del

hasta en la imprenta

para ella y solo ocupado en


suscriptores de la obra

como

paterna, que

ha conducido

la

me ha
el

favorecido el Seor. Del todo indiferente venia

plan de economa, por no ser gravoso los generosos

pero dejndome llevar de la providencia y de la caridad

oleo suavsimo

difunde en todas nuestras casas,

imprenta de los Bolandistas

sabios eminentes

seor

el

me

escritores de

primer orden, que con sus luces, su archivo y rica biblioteca pueden prestarme
poderosos auxilios para dar un complemento

me

Pero

feliz

tan prolongado trabajo.

que exponer V. S.

faltan cuatro cosas

I.,

para que los Venerables

Padres del Concilio se hagan cargo dlos documentos y del modo de presentarlos.
La primera es, que muchas de las Letras Apostlicas, insertas en esta obra, se
encuentran en los Archivos de Quito y Lima, bien autnticas ciertamente, por haber

pasado por
pondientes

Romanos.

el
;

Consejo de Indias

hallarse todava con su atestado y firmas corres-

pero tambin se hallan reconocidas y estampadas en los Bularlos


estos merecen toda autenticidad y no necesitan para ella de

Y como

comprobante atestado ageno, he preferido las Bulas Breves que existen en

Lo

dichos Bularlos.

propio sucede con otras Letras Apostlicas esparcidas entre

los Escritores americanos, quienes se

Fastos,

como en

la

remite frecuentemente Morelli en sus

Bula Altitudo se remite Torquemada,

inserta en el Bulario

Romano de

Cocquelines y en

el

la cual se encuentra

de Propaganda Fide.

ya

He

preferido pues los textos originales de estos Bularlos y en lo posible los del ltimo,

por ser de nuestros dias, y por haber encontrado en


nuestros privilegios, y de las Erecciones modernas.

La segunda

l las

Bulas principales de

circunstancia que debo expresar es, que, segn el consejo de los

mismos Padres del

Concilio, convenia poner al pie de cada Constitucin las

que traen los Fastos, cuyo parecer he seguido, ya copiando la letra


latino de Morelli,

ya sacando un extracto castellano con

la fidelidad posible, omi-

empero algunas notas que no son tan proposito en

tiendo

Notas

el texto

el dia

por el cambio de

tiempos y circunstancias.

La tercera
el

es,

trabajo que

que en una coleccin tan variada de documentos, ha sido mucho

me ha

costado urdir el plan de su colocacin y

debia seguir en esta obra.


imitacin de los Fastos,

ha

Me

asi se

propuse al principio seguir

ha efectuado en todo

sido preciso abandonar este mtodo, por

que en

el trascurso

no

el

lo posible

sacrificar la

el

orden que se

orden cronolgico
;

mas por

lo general

unidad de las materias,

de tres siglos han sufrido muchas modificaciones

por cuya

razn he preferido la utilidad la hermosura.

La

cuarta y ultima advertencia es, que mi trabajo comenz en idioma latino por

seguir la

norma que nos

mas al fin mejor aconsejado


seria mas til la obra si saliese

dej Morelli en sus Fastos;

por personas respetables y venerandas, h creido


en castellano, y meh visto obligado modificarla casi por completo. Par esta razn

nadie estraara se encuentren muchos trozos y

me

dispensen esto por

el

folios enteros

en

latin,

esperando

poco tiempo y salud quebrantada que tengo para tra-

ducir lo que por otra parte entienden bien aquellos quienes concierne lo que se
trata.

Aqui tiene V. S.
bien empleado,
Concilio.

si

De V.

I.

un breve compendio de mi

llenare los deseos de V. S.


S.

I.

humilde siervo en

I.

trabajo, el cual dar por

muy

y dems venerables Padres del

Cristo.

Francisco Jav. Hernaez, S. J.

Aprobacin

de la Obra por el Illmo. t Rmo. Seor Arzobispo de Quito.

Nos D. D. Jos Ignacio Checa y Barba por la gracia de Dios y de

la

Santa Sede,

Arzobispo de Quito, etc.

Habiendo

el

R. P. Francisio

J. Hernez, de

laCompaia de Jess, concluido

de Bulas y privilegios de Amrica, obra para la cual fu comisio2 Concilio provincial Quitense, y debiendo producir ella inmensos

la Coleccin

nado por

el

beneficios la Iglesia americana, la

aprobamos y recomendamos con instancia

todos nuestros prrocos y dems eclesisticos.


Quito, 18 de diciembre 1875.

Jos Ignacio,
Arzobispo de Quito.

Aprobacin

del Illmo. y Remo. Seor D. D. Manuel Teodoro del Valle

Arzobispo in partibus de Berito y Administrador Apostlico de Huanuco,

Revisor de la Obra.

Hemos

visto la obra

en

siete

tomos escrita por

y la consideramos no

solo til,

el

P. Francisco Javier Hernaez

Coleccin de Bulas y privilegios de America


sino tambin necesaria, por contener muchas dispo-

de la Compaia de Jess, titulada

siciones que vigen en estas Iglesias, las que antes se hallaban esparcidas en las

obras de diversos autores, muchas de ellas truncas, otras citadas solamente, y era
difcil

conocer

el

texto original que tanto importa para comprender el espiritu de la

y su diversa aplicacin por consiguiente


seamos su publicacin.

ley

Dado en nuestro

la

aprobamos por nuestra parte y de-

palacio de la Inmaculada Concepcin de

Huanuco 14

mes de Junio de 1873.

Manuel Teodoro,

Arzobispo de Berito

Admin. Apeo, de Huanuco.

Por raandade de

S. S.

lUma,

el

Arzpo. mi Seor,

Jse G. Chaves Secretario.

dias del

Aprobacin

VIII

del Illmo.y Rmo.Senor D. D. Juan Ambrosio Huerta,


Antiguo Obispo de Puno.

R. P. Francisco Javier Hernaez.

Su
Sr.

y amigo de mi estimacin

Contestando U. sobre la consulta que

obra que Se propone dar luz con

me hace,
de

casa, febrero

E3de 1875.

respecto la importancia de la

Coleccin de bulas y privilegios de


Amrica, despus de leido su prlogo, le digo que no solo es importante, sino
el ttulo

muy

oportuna su pronta publicacin, atendido

el

valor autntico de tantos docu-

mentos que, se ignoran del todo, apnas se conoce de

ellos tal cual frag-

mento.

Entiendo pues que, con este trabajo, una vez publicado, hace U. un importantsimo servicio solo digno de ser recompensado por Aquel que se complace en centuplicar las

amada

recompensas los que trabajan con celo y perseverancia en su tan

via.

De U.

afectsimo S. S.

y hermano en J.

C.

Juan Ambrosio Huerta,


Antiguo Obispo de Puno.

COLECCION DE BULAS
Y

PRIVILEGIOS DE AMERICA.

PRIMERA PARTE
Privilegios concedidos a los Reyes
Indigenas.
Para conformarnos con

el

Catlicos y a los

orden cronolgico que nos hemos propuesto seguir

en esta obra en cuanto fuere posible, comenzaremos por las Bulas expedidas en

Reyes Catlicos, que son las mas antiguas, y despus seguiremos el


mismo orden con los privilegios de los Indgenas dividiendo esta primera parte en

favor de los

dos trattados.

1 Privilegios concedidos

los Reyes Catlicos;

2 Privilegios concedidos los Indgenas.

TKATADO PKIMERO
PRIVILEGIOS DE LOS REYES CATOLICOS.
Dos causas me mueven presentar en

esta obra los privilegios concedidos par la Santa Sede

los antiguos Reyes Catlicos sbrelas Indias.

Americana y

el

formar una coleccin

emanado de
latino

como

la

La primera averiguar

el

origen de la Iglesia

curso que ha llevado enlos tres siglos que cuenta de existencia.


lo

mas completa que me

Sede Apostlica para

salieron de la fuente,

las

La segunda

sea posible de todas las Bulas y Breves que han

Americas. Estos documentos deben exhibirse en idioma

mas para

ponerlos al alcance de todos, al pie de cada uno he

colocado un resumen en castellano. Despus seguirn las notas que traen los Fastos del Nuevo

Orbe en cada una de

las ordenaciones,

donde se encontraran observaciones interesantes y

muy

dignas de su sabio autor.

Mas como tambin


es

muy justo

las

los

Reyes Catlicos despacharon cdulas

presentemos aqui. Por

lo

muy interesantes para los Indios,

cual dividiremos el tratado en dos secciones.

primera se presentaran por orden cronolgico las Letras Apostlicas en favor de


la

segunda

las

En

los Reyes,

Cdulas Reales despachadas en favor de los Indgenas.

SECCION PRIMERA.
CONSTITUCIONES APOSTOLICAS EN FAVOR DE LOS REYES.
la Primeros privilegios de Fernando Isabel, despus de la descubierta de Colon.

2a Se les conceden los mismos privilegios que la corona de Portugal.

3a Constitucin sobre las Indias Occidentales.


4a Concordias entre Espaa y Portugal sobre navegacin.
5a Donacin de los diezmos los Reyes y concordia de estos con los Obispos de America.
6a Patronato de los Reyes sobre dichas Iglesias.
7a Se exime los Reyes del diezmo de los metales.
8a Concordato de Benedicto XIV con el Rey de Espaaa.

la

y en

TRATADO

12

SECCION PRIMERA

SECCION PRIMERA
PRIMEROS PRIVILEGIOS DE FERNANDO ISABEL LA CATOLICA DESPUES DE LA
DESCUBIERTA DE CoLON.
Alexander Episcopus servus servorum Dei.
Charissimo in Christo Filio Ferdinando, Regi
Reginse Castellse, Legionis, Aragonum,

et Charissimse in Christo Filise Elisabeth,

Siciliae et Granata?,

salutem etaposto-

illustribus,

licam benedictionem.
Inter caetera divinse Majestati beneplacita opera, et cordis nostri desiderabilia, illud prefecto

potissimum

extitit,

ut fides catholica, christiana religio, nostris presertira temporibus exal-

animarumque

tetur ac ubilibet amplietur et dilatetur,

deprimantur et ad fidem ipsam reducantur. Unde

salus procuretur, ac barbaricse nationes

cum

ad hanc sacram Petri sedem, divina

favente clementia (meritis licet imparibus) evecti fuerimus, cognoscentes, vos, tanquara veros
catholicos

Eeges

et Principes, quales

semper fuisse novimus,

et a vobis

prseclare gesta, toti

pene jam orbi notissima, demonstrant, nedum id exoptare, sed omni conatu, studio et
gentia, nullis

laboribus,

dili-

nuUis impensis, nullisque parcendo periculis, etiam proprium san-

efBcere, ac omnem animum vestrum, omnesque conatus ad hoc jam dudum


quemadmodum recuperatio regni Granatse, a tyrannide Saracenorum hodiernis
tenaporibus per vos, cum tanta divini nominis gloria, facta, testatur; digne ducimus non

guinem effundendo,
dedicasse,

vobis etiam sponte, et favorabiliter conceder, per quae hujusmodi

immerito, et debemus

illa

sanctum

ab immortali Deo cceptum, propositum in dies ferventiori animo, ad

et laudabile,

ipsius Dei

1.

honorem

et imperii christiani

propagationem, prosequi valeatis.

Sane accepimus, quod vos dudum animum proposueritis,

aliquas nsulas et

trras

firmas, remotas et incgnitas, ac per alies hactenus non repertas, qua;rere et invenire, ut illa-

rum

ncolas et habitatores, ad

colendum Redemptorem nostrum

tendum, reduceretis, hactenus in expugnatione

plurimum

oceupati, hujusmodi

perducere nequivistis

sanctum

et

et laudabile

et

fidem catholicam profi-

recuperatione ipsius

regni

Granatse

propositum vestrum ad optatum finem

sed tndem, sicut Domino placuit, regno prgedicto recuprate, vel entes

Christephorum Columbum, virum utique


plurimum commendandum, ac tanto negotio aptum, cum navigiis et hominibus
instructis, non sine maximis laboribus et periculis ac expensis, destinastis, ut

desiderium adimplere vestrum, dilectum filium

dignum

et

ad similia

trras firmas et nsulas remetas et incgnitas hujusmodi, per mare, ubi hactenus

non

navigatum

fuerat, diligenter inquireret.

2. Qui tndem, divino auxilie, facta extrema diligentia, in mare

Ocano

navigantes,

certas nsulas remotissimas et etiam trras firmas, quae per alies hactenus repertse non fuerant,

invenerunt: in quibus quamplurimse gentes pacifico viventes,

nec camibus vescentes, inhabitant

et,

utasseritur, nudi incedentes,

et utprsefati Nuncii vestri pessunt epinari, gentes ipsse,

in insulis et terris prsedictis habitantes, credunt

imum Deum Createrem

in coelis esse, ac

ad

fidem catholicam amplexandum et benis moribus inbuendum satis apti videntur, spesque
habetur, qued,

si

erudirentur,

nomen

Salvatoris

Domini Nestri Jesu Christi

in terris et

PRIVILEGIOS DE LOS REGES CATOLICOS.


insulis prsedictis

una ex principalibus

faterentur; ac prsefatus Christophorus in

jam unam turrim

dictis,

satis munitara,

custodiara, et, ut alias nsulas et trras

i3

insulis prse-

qua certos Christianos, qui secum iverant,

in

in

firmas, remotas et incgnitas inquirerent, posuit,

constru et sedificari fecit.

3. In quibus quidera insulis et terris jam repertis aurum, aromata, et

quamplurimse

alise

res pretiosae diversi generis et diversas qualitatis reperiuntur.

Unde mnibus

4.

diligenter, et prsesertim dei catholicse exaltatione et dilatatione (prout

decet catholicos Reges et Principes) consideratis, more progenitorum vestrorum, ciarse

Regum,

moriae

trras firmas et nsulas prsedictas, illaruraque

ncolas et habtatores

me-

vobis,

divina favente clementia, subjicere et ad fidem catholicam reducere proposuistis.

Nos

5.

igitur

hujusmodi vestrum sanctum

et laudabile prepositura

plurimum

comraeudantes, ac cupientes, ut illud ad debitura finem perducatur, et ipsum


nostri in partibus illis inducatur,

hortamur vos quampluriraum in Domino

susceptionem, qua mandats Apostolicis obligat

Jesu Christi attente requirimus,

ut, cura

momen

in

Domino

Salvatoris

et per sacri lavacri

ests, et viscera misericordise

Domin Nostri

expeditionem hujusmodi oranino prosoqu et assumere

proba mente orthodoxae Fidei zelo intendatis, popules, in hujusmodi insulis et terris degentes
ad christianam
labores

religionera

uUo unquara

suscipiendum inducere

velitis

et debeatis, nec

pericula,

terapore vos deterreant, firma spe fiduciaque conceptis, quod

nec

Deus omni-

potens conatus vestros feliciter prosequetur.


6. Et ut tanti negotii provinciam, Apostolicse gratise largitate donati, liberius et audacius

assumatis,

motu

proprio,

non ad vestram vel alterius pro vobis super hoc nobis oblatse

tionis instantiam, sed de nostra


statis

plenitud! ne,

mera

omnes nsulas

liberalitate, et ex certa scientia, ac

et

trras

firmas inventas

inveniendas

et

detegendas, versus Occidentem et Meridiem, fabricand et construendo

peti-

de Apostolicse pote-

unam

detectas et

lineara a Polo

Arctico, scilicet, Septentrione, ad Polura Antarcticum, scilicet, Meridiem, sive terrse firmse et
insulte inventse et inveniendse sint versus Indiam, aut versus aliara quaracuraque partera, quai

linea distet a qualibet Insularum, quse vulgariter

nuncupantur de

centum

quod oranes

leucis versus Occideutera et Meridiera, ita

et reperiendse, detectse et detegendse, a prsefata linea versus


aliura

Regem

Nativitatis

los

Azores y Cabo verde

insulse et terrse firmse, repertaj

Occidentem

et

Meridiem, quse per

aut Principera Christianura non fuerint actualiter possessse usque ad diera

Domiui Nostri Jesu Christi proxirae

prseteritura, a

quo incipit annus prsesens

millesimus quadringentesimus nonagesiraus tertius, quando fuerunt per Nuncios et Capitanees


vestros inventse aliquse prsedictarura insularura, auctoritate omnipotentis Dci nobis in beato

Petro concessa, ac Vicariatus Jesu Christi, qua fungimur in

terris,

cura oranibus illarura

Dorainiis, Civitatibus, Castris, locis et villis, juribusque et jurisdictionibus ac pertinentiis


universis, vobis, hseredibusque et successoribus vestris (Castellse et Legionis Regibus) iu

perpetuum, tenore prsesentium, donamus


prsefatos illarum

et

dminos cura plena, libera

assignamus

et

vosque et hseredes ac successores

oranimoda potestate, auctoritate

et jurisdictione

facimus, constituiraus et deputamus.


7. Decernentes nihilominus per hujusmodi donationem, concessionem et assignationem
nostram nuUi christiano Principi, qui actualiter prsefatas nsulas et trras firmas possederit
usque ad dictum diera Nativitatis Dorain Nostri Jesu Christi, jus qusesitura sublatum
ntelligi posse, aut auferr deber.

Et insuper mandamus vobis in virtute

sanctse obedientiae

poUicemini et non dubitamus, pro vestra mxima devotione et regia magnanimitate vos
esse facturos) ad trras firmas et nsulas prsedictas viros probos et Deum timentes, doctos,
(sicut

peritos et expertos, ad

instruendum ncolas et habtatores

prsefatos in fide catholca et bons

TRABADO

14

imbuendum

moribus

destinare

SECCION PRIMERA.

debeatis

omnem

debitara

diligentiam

prsemissis

in

adhibentes.

Ac quibuscumque

8.

cujuscuraque dignitatis, etiam Imperialis

persoiiis,

Regalis,

et

status, gradus, ordinis vel conditionis sub excomrauiiicationis latee sententiae pona,
ipso, si contrafecerint, incurrant, districtius inhibemus, ne

quam

eo

ad nsulas et trras firmas inventas et

inveniendas, detectas et detegendas, versus OccidentemetMeridiem, fabricando etconstruendo

lineam a Polo Arctico ad Polura Antarcticum,


versus Indiam, aut versus aliquam

dse, sint

si ve

terraj firmse et insulse, inventse et invenien-

quamcumque

partera, quse

linea distet a qualibet

Insularum, que vulgariter nuncupautur dlos Azores y Cabo verde, centum leucis, versus Occidentem et Meridiem, ut prsefcrtur, pro inercibus habendis vel quavis alia de causa, acceder
prsesumant absque vestra ac hseredum et successorum vestrorum prsdictorum licentia

Non

9.

speciali.

obstantibus constitutionibus et ordinationibus Apostolicis caeterisque contrariis

quibuscumque. In

a quo imperia et dominationes ac bona cuneta procedunt, confidentes,

illo,

quod dirigente Domino actus vestros,

si

hujusmodi sanctum

propositum prose-

et laudabile

quamini, brevi tempere cura felictate et gloria totius populi

vestri labores

cliristiani,

et

conatus exitum felicissimum consequentur.


10.

Verum

quia

difficile foret, etc.

NuUi

ergo, etc.

Datura Romae apud Sanctum Petrum, Anno Incarnationis Dorainicae millesimo quadringentesimo nonagsimo

terlio,

Rom., Coquelines,4. Alex.

Anno primo.

quarto Nonas Maji, Pontificatus nostri

(Ex Bullar.

p. 233.)

RESUMEN CASTELLANO.
El Ponlifice alaba y engrandece el zelo de los Reyes catlicos en

por

cristiana,

la

cual libertaron

y adoren Jsu Cristo.

En

propensas a abrazar

Granada de

la

efecto
la

en extender

la

fe

alabando este zelo,


la

f.

Con

entre
le

los

cristiana.

moradores de aquellas

En dichas
Rey

la

recien

Islas

Islas

se encontraron tambin

descubiertas.

Pero

al

porvenir

el

se encontrasen

antartico, cuya linea diste de

mismo tiempo

hacia
las

el

Islas

nuevo exorta a los

descubiertas, enviando

ellas

Se aaden

las

originales.

clausulas

firme hasta entonces

Azores y del Cabo verde 100 leguas

que

cultiven

con esmero

estas

Islas para comerciar,

Dado en i de Mayo de 1493

las

copias se les d

Prohibe

sin previa licencia


la

del aflo

1493,

regiones nuevamente

las

hombres eminentes en doctrina y probidad.

derogatorias.

Pontiflce

propagacin

declara, que no es su intention quitar los otros Principes

Reyes catlicos,

que otros principes se acerquen

El

la

Occidente y Medioda, tirando una

cristianos el derecho adquirido sobre las tierras de que se hallasen en posesin antes

de

la religin

Reyna se interesaron sobre todo

objeto concede los Reyes catlicos las Islas y tierra

este

inea del polo rtico al

Occidente.

El

fomenta, exhortando los Reyes con empeo continar

encontradas y las que en

al

propagacin de

se encontraron algunas Islas habitadas por gentes de buena

religin

metales preciosos y riquezas de diversos gneros.

de

la

potestad dlos Sarracenos, y por ultimo enviaron

Colon regiones remolas y desconocidas para descubrir nuevas gentes que conozcan

Cristbal

Indole

misma

el Ponlifice

del

que

Rey.
las

Letras

1 de su Pontificado.

NOTAS DE LOS FASTOS.


Acerca del primer descubridor del nuevo mundo, nada declara el Pontifica en esta Bula y solo dice que segUn
que ha recibido la Santa Sede, Cristbal Colon enviado por los Reyes catlicos, penetr eu algunas

noticias

Islas

y regiones remotas.

La dimensin

de cien leguas

al

occidente desde las Islas Azores,

se modifico

despus en

el

convenio de

PRIVILEGIOS DE LOS REYES CATOLICOS.


Tordesillas en 7 de Junio de 1434, y se

lo

punto de partida en las Islas del Cabo verde, aadiendo 270

fijo el

leguas mas de las contenidas et la Bula Alejandrina.

Vulgarmente se cree que

el

Papa por esta Bula

manera que

dividi todo el orbe en dos partes, de

el

hemisferio

oriental perteneciese la corona de Portugal y el occidental la de Castilla; lo cual es falso

por la Bula se concede Portugal todo

el

lo

Occidente y Medioda, como lo observo muy bien D. Luis Cerdeo de Monzn


congreso de Paz Julia, asaber, Beja, que si el Espaol partiendo hacia el Occidente encontrase algunas Islas

concede todo
en

que descubra al Oriente y Medioda,

lo

y temerario, pues
mismo que Espafia se

al Oriente,

lo

que descubra

al

que no estuviesen ocupadas por

Portugus, como sucedi con las Filipinas, se considerase Seor

el

y lo mismo al Portugus se le considerase dueo de lo que adquiriese partiendo hacia el Oriente. Y


por eso tuvo cuidado el Pontfice de manifestar en su Bula que las dos coronas debian navegar con las proas
de ellas

opuestas, para evitar discordias entre los dos Principes.

La fecha que

seala

el

el ao, cuyo principio se

En

Pontifice para esta posesin es desde el dia de la Natividad de 1493 en

proroga por

cuanto la donacin que hace

Platel y los Salmaticenses, que por

rito eclesistico por

el

Papa de

muy ampia

toda

la

que empieza el

octava de la Natividad del Seor.

nuevas Islas y regiones, dicen Suarez, Lugo, Conink, Baes,


las palabras, siempre se ha de restringir los trminos

las

que sea en

de la equidad y derecho : lo que principalmente tiene lugar siempre que se perjudica el derecho de tercero en
una donacin indefinida, como sucede en esta pues los Indgenas, aunque infieles, son dueos y Seores de
:

sus cosas y no se les puede privar de este dominio como lo declar Paulo Tercero en 28 de
fue la

mente de Alejandro en

descubridores,

como

la presente donacin,

y asi la entendieron

Lo cual
Haya entera

dice Herrera Decad. 1 lib. 2. cap. 4.

lo

Indias especialmente en la ley 2.

tit. l.lib.

4 que dice asi

Mayo de

Reyes de Espaa y
halla bien exprero en

los

se

1537. Esta
los

mismos

las leyes

de

satisfaccin de que (los Descubridores)

les harn ( los Indios) perjuicio en sus personas y bienes. La ley 6 dice se escuse esta polabra. conquista, por que no ocasione d color, para que se pueda hacer fuerza 5 agravio los Indios. La ley 10. dice
Los descubridores no tamen sus bienes, sino fuere por rescate, o dndoselos ellos por su libre voluntad. La

no

ley
titul. 7. libr. 4. dice asi. c En estas y en las dems poblaciones tierra adentro,
elijan el sitio de los que
estuvieren vacantes, sin perjuicio de los Indios y de los naturales con su libre consentimiento.
En cuanto las causas para declarar guerra los Indios infieles, seala el mismo Bartolom de las Casas, su
patrono y defensor,las siguentes
Si ellos acometen alos cristianos. 2 Si ocupan sus tierras 3 Si profanan
la

los

templos, los sacramentos, las sagradas imgenes y la

del

nombre de

Cristo, de los Santos

y de

la Iglesia.

de Cristo. 4a Si blasfeman con todo conocimiento

5a Si con todo conocimiento impiden la predicacin del

Evangelio.

US

CONCEDEN ALA CORONA

SE

DE ESPAA LOS

PRIVILEGIOS DE

LA DE PORTUGAL.

Alexander Episcopus seryus servorum Dei.


Carissimo in
Reginse

Christo

Castellse,

Ferdinando Kegi, ct

filio

Legionis,

Aragonum,

Carissimse in Christo

et Granatse,

illustribus,

filiaj

Elisabeth,

salutem et apostolicam

benedictionem.

Eximias devotionis sinceritas et integra Fides,

Ecclesiam,

tum

et

non indigne merentur, ut

laudabile

insulis remotis

ac

propositnm

illa

vestrum

incognitis in

dies

quibus Nos et

Komanam

reveremini

vobis favorabiliter concedamus, per quai sancet

opus

incceptum

in

quserendis

melius et facilius ad honorem

terris

et

Omnipotentis Dei,

et Imperii Christiani propagationem ac fidei


Catholicae exaltationem prosequi valeatis.
Hodie siquidem omnes, et singulas trras firmas, et nsulas remotas et incgnitas
versus

partes

Occidentales, et mare

Oceanum

consistentes,

per vos, seu nuntios vestros, ad id

TRATADO

16

propterea

non

reperiendas

magnis

sine

posterum

in

laboribus

sub

quse

Legionis Eegibus,

et

stellse

nostris inde

confectis

Regibus, qui

donavimus

Cum

prout in

nonnullis Portugalliae

alias

nsulas, etiam

simi-

Sedem

motu

alias

immunitates, exemptiones, facultates,

librtales,

gratise,

Nos volentes etiam

vos, hseredesque et successores vestros

favoribus prosequi

assignavimus

et

autem

ex

indulta concessa fuerint.

dignum

(prout

non minoribus

prsedictos,

et conveniens existit)

gratiis,

prserogativis, et

non ad vestram, vel alterius pro vobis super hoc

simili,

mera

instantiam, sed de nostra

petitionis

concessimus

et dnatione Apostlica eis facta, repererunt et acquisiverunt, per

Apostolicam diversa privilegia,


literse et

illarum dominiis, civitatibus, castris,

in partibus Africai, Guinese et Minerae auri,

libus concessione

et

dominonim

aliquorum

hseredibusque et successoribus vestris, Ca-

plenius continetur.

literis

reportas

destinatos,

temporali

perpetuum, motu proprio, et ex certa scientia, ac de

in

plenitudine

potestatis

impensis

et

dominio

jurisdictionibus universis, vobis,

villis,

ApostolicE

periculis

actuali

cum mnibus

christianorum constitutse non essent,


locis,

SECCION PRIMERA.

liberalitate, ac

eisdem

oblatae

et Apostolicae

scientia,

potestatis plenitudine, vobis, et hseredibus et successoribus vestris praedictis, ut in insulis


et terris per vos,

rum, mnibus,
immunitatibus,
tenores, ac

si

seu nomine vestro hacteous repertis hujusmodi, et reperiendis in poste-

et singulis gratiis, et privilegiis,


literis, et indultis

exemptionibus, iibertatibus, facultatibus,

Regibus Portugalliae concessis hujusmodi, quarum omnium

de verbo ad verbum praesentibus insererentur, haberi volumus pro sufficienter

expressis et insertis, uti, potiri et gaudere libere,

bus

et per

omnia, per inde ac


concessa,

specialiter

praefatis

gratiae

indulgemus

vestros

praedictos

vestris

dono

speciali

in mnibus et per omnia ad vos, haeredesque ac successores

illaque

et successoribus

praesentium, de

Apostlica, tenore

auctoritate

mni-

et licite possitis, et debeatis in

omnia vobis ac haeredibus

si illa

extendimus pariter, et ampliamus, ac eisdem modo et forma perpetuo

concedimus.

Non
quae

obstantibus constitutionibus, et ordinationibus Apostolicis

ia

Regibus

Portugalliae

literis

Ccterisque coutrariis quibuscumque.


qufique

loca,

iu quibus

alicujus

Verum

quia

hujusmodi

transumptis

personae in

manu

Ecclesiastica

nec non mnibus

difficile foret, praesentes literas

motu

dignitate

constitute

seu

ad singula
similibus

et scientia

publici Notarii inde rogati

illis,

non obstare

concessa sunt

expediens foret, deferri, volumus, ac

decernimus, quod illarum


sigillo

concessis

subscriptis

Curiae

et

Ecclesiasticae

munitis, ea prorsus fides indubia in judicio et extra, ac alias ubilibet adhibeatur, quae praesentibus adhiberetur

si

essent exhibitae

hanc paginam nostrorum, indulti,


decreti infringere,

vel ei

ergo omnino

ampliationis

hominum

liceat,

concessionis, voluntatis,

et

ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesum-

indignationem Omnipotentis Dei, ac Beatorum Petri et Paali Apostolorum ejus se

pserit,

incursurum. Dat.

noverit

Romae apud

millesimo quadringentesimo nonagsimo


primo.

vel ostensae. Nulli

extensionis,

Apud Solorzanum,

lib. 2, c.

Sanctum Petrum, anno


tertio,

Incarnationis

Dominicae

quarto nonas Maii, Pontificatus Nostri anno

24, n. 24.

RESUMEN CASTELLANO.
El Pontfice concede por esta Bula los Reyes catlicos todas
vilegios, exemciones,

mente

al

Rey de

facultades,

Portugal sobre

en i de Mayo de 1493.

libertades,
la

immunidadcs,

India Oriental

Non

letras

y cada una de

las

gracias, pri-

indultos concedidos

obstantibus conrariis quibuscumque

anterior-

Dada

PRIVILEGIOS DE LS REYES CATOLICOS.

17

FERNANDO YSABEL LAS REGIONES DE OCCIDENTE

SE CONCEDEN A

PARA PROPAGAR LA

F.

Alexander Episcopus servus servorum Dei.


Carissimo

Christo

in

Ferdinando Kegi, et Carissimse in Christo

filio

Aragonum,

Reginae Castellie, Legionis,

Elisabeth,

filiae

salutem et

et Granatse, illustribus,

Apostolicam

benedictionem.

Dudum

siquidem omnes et

singulas nsulas, et trras firmas inventas

rum Christianorum

non essent, vobis, hseredibusque

constitutse

perpetuum, motu proprio,

Legionis Regibus, in

Castellae et

successoribus vestris,

et

et

inveniendas

et

aliquorum domino-

versas Occidentem et Meridiem, quse sub actuali dominio temporali

de certa scientia ac de

Apostolicse potestatis plenitudine, douavimus, concessimus, et assignavimus.vosque ac hseredes


et successores praefatos

omnmoda

potestate,

inde

nostris

confectis

Cum autem
trras

quarum tenorem,

navigantes, ad

inde fuissent vel

quse

firmas,

si

singulis in eisdem

reperirent

essent,

aut

Capitanei,

partes Orientales

vasalli

inveniendas, ac

ad omnes,

clausulis,

detectas

prsedictis

pariter

et

prsesentium

tenore

Apostlica,

de

eis

plena

amplamus. Vobis ac

alium seu

alios

corporalem

in

mentio

expressa

et

navigando,

fuisset

etiam

cujuscumque

dignitats,

status,

quam

gradus,

ordinis,

latee

trictius inhibentes,

ne ad partes prsedictas ad navigandum,

nsulas

trras firmas, aut quovs alio

vel

modo prsesumant, absque expressa


dictorum licentia. Non obstantibus
vel praidecessores

busvis

aliis

atque

terris,

nostros,

eorum

aut redemptionis captivorum, et


clausulis etiam derogatoriarum

TOM.

I.

respectu

facientes

per

vos,

pro-

quoscumque

vel

ir

hseredum

incurrant, dis-

vel

inquirendum

vel mittere
et

sub

conditionis

eo ipso

quoquo-

successorum

prse-

constitutlonibus, facultatibus, assignationbus, per

et Militis

parte,
aliis

ex

vel

quantumcumque

derogatoriis,

Nos

Principibus, infantibus, aut qui-

de prsedictis

quibusvis

in

extendimus,

possessionem

piscandum

seu colore,

vel specali vestra, ac

quibuscumque Eegibus,

personis aut Ordinibus


vel aliqua

contra

aucsi

concedentes, ac quibuscumque

excommuncationis

sententise poena,

itine-

prsedictis

pria auctoritate libere apprehendendi, ac perpetuo retinendi, illasque adversus

personis

aut

perinde ac

prsedictarum

impe4ientes, etiam defendendi, plenam et iberam facultatem

trras

et Indise existant,

omnia,

facta

et

et

aut apparuerint, sive

bseredibus et successoribus vestris

insularum, ac terrarum

simi-

cum mnibus,

et singulas nsulas,

et per

et

vos favo-

plenitudine

praedictas,

et detegendas, quae

mnibus

nsulas,

volentes etiam

Occidentalibus vel Meridionalbus, et Orientalibus

partibus

literis

vel

et

vestri versas

ac

applicatent,

Nos

assignationem et literas

contentis

literis

inventas et

toritate

libera,

de verbo ad verbum praesentibus

rando versus Occidentem aut Meridiem hujusmodi, sint vel fuerint


in

plena,

deputavimus; prout

et

motu, et scientia, ac potestatis Apostolicse

gratiosis,

donationem, concessionem

firmas

ac

contingere posset, quod Nuntii, et

Meridiem

et

ribus prosequi
libus,

literis,

jurisdictione constituimus,

et

cum

dminos

investivimus, illarumque

illis

haberi volumus pro sufBcienter expressis, plenius continetur.

insererentur,

Occidentem

de

auctoritate,

causis

maribus,

partibus,

etiam

urgentissimis,

fortioribus, efficacioribus

pietatis,

et
et

cum

vel

nsulis
fidei,

quibusvis

nsolitis,

etiam

TRATADO
quascumque

sententias, censuras,

et realera possessionem

hujusmodi

factse

motu, scientia

habentes,

quoad trras

et

eos

licet forsan

aut eorum

fuissent,

per actualem,

aliquando

Nunt

plenitudine similibus

omnino

non possessa pro insertis

actualiter

quibus

illi,

ibidera

praisentibus pro sufficienter eypressis

potestatis

nsulas per

et

suum

continentibus, quae

effectum,

sortitae

Quas, tenores illarum etiara

gassent.

SECCION PRIMERA

et poenas in se

non essent

et concessiones

donationes,

navi-

insertis

et

revocamus, ac

habere volumus

nec non mnibus

illis, quae
in literis prsedictis voluimus non obstare, coeterisque conquibuscumque. Datum Komse apud Sanctum Petrura anno Incarnationis Dominicae,
millesimo quadringentesimo nonagsimo tertio, 6. Kalend. Octobris, Pontificatus Nostri

trariis

anno

2.

Extat apud Solorzanum tom

1. lib.

cap. 24.

2.

RESUMEN CASTELLANO.
Por estas Letras extiende
una de

las

y tierras

Islas

Pontfice la

el

donacin hecha

ocupado ocuparen dichos Reyes, ya sea en


parte oriental y de

que se acerquen
del

la

la

Por

las

como arriba

se dijo,

sete

bajo excomunin

latee

en

la

senUnlice,

1493.

ORD.

1.3.

ya sea en

la parte oriental y de la India se esclarece mas, que la mente


no fue dividir en dos partes todo el orbe, de modo que taparte oriental se

adjudicase la corona de Portugal, y la occidental la de Castilla

pues se concede los Castellanos ocupar las

que encuentren en la parte oriental y en la India, navegando hacia

tierras

y cada

enven otros para navegar, pescar inquirir sin previa licencia

Dada en 26 de

palabras de esta Bula

todas

Occidente y Medioda hayan

el

parle occidental, meridional, ya tambin

NOTAS DE LOS PASTOS

del Pontifice,

Reyes catlicos

los

India. 1 se prohibe cualesquiera personas,

a dichas parles

Rey de Espaa.

Armes que navegando caminando hacia

el

Occidente y Medioda.

error parece inescusable Solorzano, por ser el nico que trae la presente constitucin.

En

cuyo

El Pontifice tampoco

menciona aqui

el punto de navegacin para los Castellanos, ni seala trescientas leguas desde las Azores como
menos trescientas cuarenta como quiere Solorzano, sino cien legas. La adicin de doscientas
y
setenta leguas ademas de las ciento, no se hizo por el Papa Alejandro, sino por mutuo convenio de las dos

dice Briecio, y

partes, llamada la concordia de Tordesillas, la cual aprob

y confirm Julio

II en 1506.

Vase la Bula en

a parte 7 Tratado de la India Oriental.


Sobre aquellas palabras
Ingles, asaber, si la

por

mar

previa licencia

el sin

sin

Rey viene la litis famosa entre Grocio Holands y Seldeno


puede cerrar por derecho de dominio, de maera que no se pueda navegar

previa licencia del

es libre se

de cuya cuestin trata Solorzano

lib. 3, cap. 3, n. 27.

CONCORDIAS ENTRE ESPAA Y PORTUGAL SOBRE

NAVEGACION.

Convenio celebrado en Alcntara.


Sixto

IV confirma las Bulas de Nicolao y

Calixto sus predecesores y la convencin celebrada

entre las dos coronas, por la cual se pone en posesin al Lusitano de todo el comercio,

tierras

y permutas de la Guinea, Islas de la Madera, de Porto-Santo, de los Azores, de Florez y


cualesquiera otras Islas que se hallasen mas all^ y en frente de la Guinea, exceptuando
solo

las Islas

de

Lanzarote,

Fierro,

la Graciosa,

Empieza

esta

Bula

la

Gran

de

la

Palma,

de Fuerte-Ventura, de

Canaria, Tenerife

Mitxxa Eegis

fue

y todas las

dems

la

Gomera,

del

Islas de Canarias.

dada en 22 de Junio de 1481. Vase en

el

tratado

de la India Oriental.

Notan

los

Fastos que esta concordia se celebr en Alcntara dos anos antes que saliese

PRIVILEGIOS DE LOS REYES CATOLICOS.


esta Bula, esto es en

1479 y

cita

Mariana en su Historia

lib.

19

La Bula no hace

24, cap. 20.

otra cosa que aprobar y confirmar la concordia entre las dos coronas y fue expedida peticin
del

Key de Portugal, por cuya razn

Lo mismo sucede con

la

Bulas Lusitanas.

se halla incorporada abajo entre las

concordia que sigue, celebrada en Tordesillas donde los Reyes

mismo donde muri despus en 1555

catlicos tenian su sitio real, el

la

Reina D Juana,

Junio de 1494, y peticin


del Lusitano fue aprobada y confirmada por Julio Segundo en 23 de Enero de 1506. Mas como
algunos escritores confunden la concordia con la Bula, se pone continuacin la relacin que

madre del Emperador Carlos V. Esta concordia

se celebro en 7 de

este proposito traen los Fastos.

CONCORDIA DE TORDESILLAS ENTRE LAS DOS CORONAS.


Citan los Fastos una Bula de Alejandro sexto dada en 7 de Junio de 1494 en que se

dirime la

litis

Sobre cuya cuestin hay entre los

de navegacin entre las dos coronas.

modo

historiadores grandes errores, los cuales Morelli descubre del

siguiente

Fr. Domingo

Tirada
Tejeira Agustino en la vida de D. Gmez Freir de Andrade p. 2. 1. 3, dice asi
una linea desde la isla de S. Antonio, que se llama de los Azores, como lo dispuso Alejandro
:

Mayo de 1493 y la otra en 7 de Julio de 1494.


segunda se aadieron trescientas leguas en favor del Portugal hacia el Ocaso, ademas
ciento concedidas en la primera. Tejeira sigue de lejos Mariana lib. 26, cap. 3,

Sexto en dos Bulas, la una expedida en

Por

de las

la

que dice

asi.

Resulto de las navegaciones de Colon y Americo cierta diferencia entre

Castilla y Portugal, causa que el Portugus pretenda pertenecelle por concesin de loa
Pontfices, y en particular de Eugenio IV, todo el descubrimiento del nuevo mundo. El

una Bulla de Alejando VI, en que en

Rey de

concedio,que tirada con la imaginacin una linea de polo polo cien leguas

islas

Castilla alegaba en contra

Hesperi des, que hoy se llaman de Cabo- Verde, todo

lo

que de aquella

briese al poniente, fuese suyo, y que al Portugus quedase todo lo dems.

modifico despus con otra Bulla, en que

sealase otras trescientas y setenta leguas

el Brasil

Pero

el ano

La

lin,ea se

degcu-

cual concesin

mand que la dicha linea de la demarcacin se


mas adelante hacia el poniente, y esto para que

de nuevo descubierto se comprendiese dentro de la conquista de Portugal.

muy engaados,

como sucede regularmente

dice Morelli, estn estos historiadores,

Europeos cuando escriben de

las Indias.

La

de

isla

S.

Cabo-Verde. Ni

vulgarmente llamadas de los Azores, sino una de

las del

Azores y de Cabo- Verde. Por

ha de entender que son

mismas

las

los

Pontfice la

el

lo cual

de los Azores que las de Cabo-Verde,

islas las

los

Antonio no es una de las Terciarias,

mencion en su Bula, sino que determin una de


se

de 1493 le

mas adelante de las

no

como

alguno ha pensado, sino que se designa, segn la mente del Pontfice, alguna de las contenidas bajo los dos nombres, del

mismo modo que

si

uno hablase indeterminadamente de alguna

de las Baleares de las Equinadas.

A las cien
como

leguas de la primera concesin Alejandrina, no se aadieron trescientas setenta,

escribe Mariana,

cuando

ni trescientas,

se pusieron los limites

como

Janez Pinzn en favor de Castilla en 26 de Enero de 1500


Cabral en favor del Portugal en 24 de Abril del

No

Ni

dice Tejeira.

se

habla descubierto

de la primera concesin, sino que se descubri por

mismo

el

el Brasil

Vicentino

despus fue descubierto por Pedro

ano,

como escriben

los Trebulcianos.

se hizo pues esta demarcacin para que el Brasil quedase al Portugal en 1494, cuando no

era conocido.

Ni

se

movi en dicha demarcacin disputa alguna por

Americo Vespucio que no

vio la

America hasta

el

ano 1497

mas

tarde

las navegaciones

como

lo

de

nota Pinelo

TRATADO

20
Epit. de la Bibl. tom.

2.

SECCION PRIMERA

en este ano de 1497 no pas Americo al Nuevo Mundo, sino

mando de Alfonso de Ojeda

como

como explorador no pas Americo,


sino en el siglo siguiente, ni explor el Brasil antes que Cabral, como lo finge Bergeroni,
confundiendo las primeras navegaciones de Americo con las ultimas.
pasajero bajo el

Castellano

Acerca de la constitucin de Eugenio Quarto que alega Mariana, puede haber error y
Nuevo orbe, que era desconocido,

equivocarse con la de Martino Quinto, dada, no en favor del


sino

de las Indias Orientales, la cual no viene proposito para

el

Nuevo Mundo que

se

descubri despus.

La presente ordenacin que menciona


hay error en

la data,

lo

Tejeira, y que la llama Bula, debe ser supuesta sino


que Tejeira llama Bula, fue solamente el convenio de los Reyes

celebrado en Tordesillas. Esto no quita el que dicho convenio celebrado en 7 de Junio de 1494
se confirmase despus por autoridad Apostlica. (Vase en el tratrado de la India Oriental la

Bula dada en 23 de Enero de 1506 por Julio Segundo donde se confirma esta concordia.)
Hablan tanbien los Fastos en la Ordenacin 10 del congreso celebrado el ano 1682 en Paz
Julia,

hoy Beja, ciudad Episcopal del reino de Portugal, donde se hall como Juez comisionado

de Espaa D. Luis Cerdeno y Monzn, para terminar las diferencias sobre navegacin entre las
dos coronas. Se disput largamente sobre la linea de la demarcacin Alejandrina, deseando el
Lusitano que
el

el

Brasil fuese comprendido en la parte oriental designada para

mapa formado

cualquier parte que esta se

fijase,

y fuese en la

en la de San Nicols, que media entre las dos,


parte occidental. Por lo cual

isla

y que segn

Monzn para dar un

de la Sal, y en la de San Antonio,

Brasil en su

el

mayor parte quedaba

la

corte este litigio, fue de parecer que los

contendientes se atuviesen las palabras de la Bula de


perteneciesen las islas al primero que las encontrase, y

Oriente

l,

por Tejeira podia realizarse con una pequea variacin de la linea. Pero en

navegar con proas opuestas, y que


fuese al Lusitano, navegando de

Occidente, ya al Castellano cruzando del Occidente al Oriente. Pero lo asentado en

Bula Apostlica,

este congreso no se confirm por

ni

sabemos

se

haya pedido

tal confirmacin.

DONACION DE LOS DIEZMOS A LOS REYES CATOLICOS


Alexander Episcopus servus servorum Del.
Charissimo in Christo

filio,

Ferdinando Regi et Charissimse in Christo

filise

Elisabeth,

Reginse Hispaniarum, Catholicis, salutem et Apostolicam Benedictionem.

Eximiae devotionis sinceritas et integra

fides,

siam, non indigne nierentur, ut votis vestris,


licse fidei

quibus Nos et

illis

praesertim

Romanam

reveremini Eccle-

annuamus, per quse circa catho-

exaltationem, ac infidelium et barbarorum nationum depressionem, libentius et

promptius intendere valeatis.

Sane pro parte vestra Nobis nuper exhibita

petitio continebat,

pro fidei catholicse exaltatione, summopere desideratis (prout


sine

magna impensa

quod

jam

vos, pia ducti devotionc

a certo tempore citra, non

vestra ac laboribus facer ccepistis, et in dies magis facer non cessastis)

Insulas et partes Indiarum acquirere et recuperare, ut in


colatur et veneretur Altissimus

illis,

et quia pro recuperatione

quacumque damnata

Insularum

et

secta abjecta,

partium prsedictarura,

necesse erit graves subir impensas et grandia pericula perferre, expedit, ut, pro conservatione
et

manutentione dictarum Insularum, postquam per vos acquisitae

et recuperatae fuerint, ac

perferendis impensis ad conservationem et manutentionem prsedictas necessariis, Decimas

Insularum prsedictarum, ab illarum

incolis et habitatoribus pro

et servare possetis; quare pro parte vestra

Nobis

fuit humiliter

tempore existentibus, exigere


supplicatum, ut in prsemissis

vobis, statuique vestro opportune providere de benignitate Apostlica dignaremur.

PRIVILEGIOS DE LOS REYES CiVTOLICOS.

Nos

igitur, qui

ejusdem

exaltationem et augmeiitum, nostris potissime temporibus,

fidei

supremis desideraraus affectibus, pinm ct laudabile propositum vestrum plurimum

commendantes

hujusmodi supplicationibus

tempore existentibus,

ut, in Insulis pnedictis,

tempere existentibus, postquam

cum

et

efl'ectu,

vobis

inclinati,

siiccessoribus

et

Domino

in

pro

vestris

ab illarnm incolis et habitatoribus, etiam pro

acquisita; fuerint (ut prsefertur), assignata prius realiter

illae

quorum

juxta ordinationem tune Dicecesanorura locorum,

conscientias super

hoc oneramus, Ecclesiis in dictis Insulis erigendis, per vos et successores vestros pr^fatos, de
vestris et

eorumbonis dote sufBciente, ex qua

illis

presidentes earumque Rectores se

sustentare, et onera dictis Ecclesiis pro tempore incumbentia perferre, ac cultura

laudem omnipotentis Dci debite exercere, juraque Episcopalia persolvere


hujusmodi

commode

divinum ad

possint,

Decimam

percipere et licite ac libere valeatis, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium,

de specialis dono gratite indulgemus.

Non

obstantibus Latcranen. Concilii, ac aliis constituticnibus et ordinationibus Apostolicis,

quibuscumque. Nulli ergo omnino hominum

CTcterisque contrariis

liceat

hanc paginara nostr

concessionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autera hoc attentare prsesumpserit, indignationera

oranipotentis Dei ac Beatorura Petri et Pauli Apostolorum ejus se

noverit incursurum.

Datura Romse apud Sanctura Petrura anuo Incarnationis Dominicse millesimo quingentsimo
primo, sexto dcimo kalendas Decembris, Pontificatus nostri anao dcimo.

RESUMEN CASTELLANO.
Los Reyes Catlicos, despus de manifestar sus piadosos designios sobre
Santa F en las nuevas

que soportar; piden

al

islas

la

exaltacin de

la

ingentes gastos que con este objeto tenan

tierras descubiertas, y los

Santo Padre, se les concedan los Diezmos de dichas

islas

y tierras para

conservarlas y mantenerlas. El Papa alabando su celo y loable proposito, les concede ellos y sus

sucesores los Diezmos de todas las


la

islas

que adquirieren

pero con

la

condicin que sealen antes

dote suficiente para las iglesias que se erigieren y para sostener en ellas

el

culto

divino.

Dado

16 de Noviembre de 1501.

REDONACION

DE

LOS

DIEZMOS

Y CONCORDIA ENTRE LOS REYES CATOLICOS FERNANDO YSABEL Y LOS PRIMEROS


OBISPOS DE LAS AMERICAS.
In Dei nomine

Amen. Manifest sea todos los que el presente instrumento de capitulacin


como el ano del Nacimiento de Nuestro Seor Jesu Cristo de mil

ordenacin vieren,

quinientos doce anos, en la indiccin quinta decima, ocho dias del

nono del Pontificado de Nuestro

muy

mes de Mayo, en

el

ano

Santo Padre Julio, por la divina providencia, Papa

segundo, en presencia de mi, Francisco de Valencia, cannigo de Palencia, Notario publico por
la autoridad apostlica Secretario del

muy

muy Reverendo

en Cristo Padre Obispo de Palencia,

y muy poderosos Principes, Don Fernando, Rey de Aragn de las dos Sicilias
de Jerusalem, Rey catlico, Dona Juana su hija. Reina de Castilla de Len, etc.,

los

altos

Nuestros seores de la une parte, cada uno de sus Altezas por

que respective

le pertenece

si

de las Islas, Indias y tierra firme del

Bulas Apostlicas sus Reales Majestades por

el

y en su nombre, por

mar

Papa Alejandro VI de

felice recordacin

concedidas, cuyos tenores de verbo ad verbum, uno despus de otro se sigue, son tales
se insertan las tres Bulas de arriba

la Inter cmtera de 1493 quarto

mitad

la

occeano, por vigor de las

Nonas Maji. - 2a

(Aqui

Dudum

TRATADO

22

siquidm de 1493 sexto Kal. Octobris.

SECCION PRIMERA

lo

3a Eximice devotionis de 1493 quinto Nonas Maji)


Keverendos en Cristo Padres, Don Fr. Garca de Padilla, Obispo de Santo Domingo,
c Don Pedro Siiarez de Deza, Doctor en Decretos, Obispo de la
Concepcin, que son en la

Con

los

IslaEspanola.c

Don Alonso Manso

licenciado en Teologia.Obispo de la Isla de San Juan,

Electos Obispos en las Iglesias Catedrales por nuestro

muy

como

Santo Padre, Julio segundo, eu las

dichas Islas nuevamente criadas


y erejidas, por si y en nombre de los Obispos sus succcsores,
que despus de ellos fueren en las dichas Iglesias, de las personas quien
toca lo de suso
contenido, de la otra parte, asentaron capitularon lo siguiente.

Primeramente, que sus Altezas, por que los dichos Obispos con su clereca tengan cargo
de rogar Nuestro Seor por sus vidas y Reales Estados, e' por sus animas cuando de este

mundo

partieren, de los Reyes que en sus Reinos succedieren, de los fieles cristianos que
adquiriendo y descubriendo las dichas Insulas murieron, les hacen merced, gracia
y donacin,
desde ahora para siempre jamas, de los diezmos, sus Altezas pertenecientes, de las dichas
Islas, hn por bien que los lleven segn por la forma que sus Altezas pertenecen los
han llevado por concesin y donacin, que de ellos les hizo el Papa Alejandro sexto de felice
recordacin, como parece por la Bula, que sobre ello su santidad sus Altezas concedi, cuyo

tenor es este que sigue. (Vase la Bula anterior expedida en 16 de noviembre de 1501.)

Los cuales Diezmos


Clereca, Fabricas

Obispos, por

si

cumplirn

lo susodicho

guardarn y cumplirn,
otra manera.
lo asi

Item que

que se partan por

los dichos Obispos, Iglesias,

los dichos

y por sus sucesores y en nombre de sus Iglesias y Clereca, prometen desde

ahora que guardaran

que

es voluntad de sus Altezas

y Hospitales otras cosas que adelante irn especificadas.

las

les

lo

adelante contenido.

hacen sus Altezas

la

con espresa condicin

dicha gracia y donacin, y no de

Dignidades. Canongias, Raciones y Beneficios, que asi ahora, como de aqu

adelante sern criados instituidos, conforme la Ereccin hecha de las dichas

Iglesias, asi

como eu las otras todas, de las dichas Islas, Espaola de San Juan, asi esta
como todas las otras que aconteciere vacar, sean presentacin de sus Altezas,

en las Catedrales

primera vez,

como cosa

del Patronato Real.

Item que todos

los

otros Beneficios

que vacaren

e se

nominacin provisin, se provean hijos legtimos de

proveyeren despus de esta primera


los vecinos habitadores,

que hasta

ahora de aqu adelante han pasado pasaren de estos reinos poblar en aquellas partes, y de
sus descendientes, y no los hijos de los naturales de all, antes que fuesen poblar los
cristianos.

esto hasta

que otra tosa sus Altezas sus succesores determinen provean sobre

y que estos sean provedos por. suficiencia, precediendo oposicin y examen al modo de
hijos patrimoniales del Obspodo de Palencia, con tal condicin que los tales hijos de

ello,

los

vecinos, dentro de ano y

medio despus que sean provedos, sean obligados de

llevar ratiha-

bicin y aprobacin de sus Altezas y de sus succesores de los tales Beneficios, la cual presen-

tarn ante el Viso


Islas,

Rey y Gobernador y Jueces de

no la llevando,

el

dicho termino pasado ipso tacto vaquen, y sus Altezas y sus succesores

puedan presentar otras nuevas personas


conforme

lo

la

Bula de Nuestro

del habito que

han de

dicha declaracin de esta manera


al

menos, y

los tales

Beneficios que asi vacaren, pero todavia

susodicho.

Item que por virtud de


la declaracin

apelacin que son fueren en las dichas

el cabello

muy

Santo Padre, Julio segundo, concedida para

traer los coronados, los dichos Obispos

Que traigan corona

abierta, tan grande

de dos dedos bajo de la oreja que sea algo

mas

como

hagan luego la
real castellano

largo siguiendo

muy

poco

hacia tras.y la ropa de encima sea tabardo,<5 capuz cerrado, 6 loba cerrada abierta, qual quisiere:

PRIVILEGIOS DE LOS REYES CATOLICOS.

23

con tanto que sea la ropa tan larga que al menos como un palmo llegue al empeine del pie

y que

asi las ropas

de encima como las otras aparentes no seau coloradas ni verdes claras, ni

amarillas, ni de otra color deshonesta.

Item que

los dichos

Obispos ni sus suecesores en las Islas, no puedan ordenar de corona

ninguno, sino supiere hablar ni entender latin, ni puedan ordenar, al que tuviere dos tres

mas

hijos varones,

del uno, por que no es de creer que ninguno querr todos sus hijos para

clrigos, y esta condicin se

Item que en

guarde con los que mas hijos tuvieren.

guardar de las

el

fiestas, se

guarden

las

ordenadas por la Iglesia y no otras

algunas, aunque sean por promesas y votos, y que en los sinodos no se acrecienten

mas

fiestas

de las que hoy se guardan en la dicha Isla Espaola y que si quieren acrecentar mas fiestas
de las que hoy se guardan en la dicha Isla Espaola, sea solamente para que la Iglesia las
solemnice, y no para que los cristianos las guarden

por que segn las calidades de las

haciendas de las dichas Islas, de otra manera no se podran sustentar en ellas los cristianos.

Item que

los dichos

muy

nuestro

Obispos hn de llevar los diezmos conforme la Bula concedida por

Santo Padre, y no han de llevar diezmos ni otra cosa alguna del oro, ni plata, ni

de otro ningn minero, ni de perlas, ni de piedras preciosas

conforme

como en

la Bula, lo lleven en frutos

algn tiempo.

y que

que

lo

Castilla y no en dineros,

les perteneciere

como

se

ha llevado

que por esta causa ni por otra alguna no apartaran los Indios directe ni

animaran y aconsejaran
que es para hacer guerra los

indirecte de aquello que ahora hacen para el sacar del oro, antes los

que sirvan mejor que hasta aqui en


infieles

las otras cosas

Item que

el

que

el sacar del oro diciendoles,

ellos vieren

que podran aprovechar para que trabajen bien.

Arzobispo de Sevilla Metropolitano de las Iglesias

Obispados de las dichas

puedan estar y residir en cualquiera de los dichos Obispados y ejercer las


cosas que como Metropolitano le pertenecen conforme derecho, y que no pueda poner por
oficial el dicho Metropolitano k ninguno de los Prelados de las dichas Islas.
Islas, 6 su Fiscal,

Item que ningunas personas de cualquier calidad, condicin, preeminencia y dignidad que
puedan sacar oro, ni traer personas que lo saquen, sino estuvieren sometidas la juris-

sean, no

diccin de sus Altezas y las ordenanzas que all se guardan, guardaren por los legos, en

cuanto sacar y fundir del oro y pagar los derechos que la sazn pagaren por

el

dicho oro

que sacaren.

Item que
las

los

que tuvieren Indios en las minas, ni

los Indios

que en

ellas

anduvieren, durante

demoras, no puedan ser convenidos, ni trados, ni arelados, ni llamados por sus causas ni

ajenas, durante el dicho tiempo por

ningn juez, por que eso se

les

d por inducas de pan y

vino cojer, por cuanto aquel es fruto de la tierra y se ha de dar en lugar del otro segn que se

d en

Castilla.

Item en

las causas civiles, los

que se eximieren por

la corona, pierdan

los Indios

lo

que

tuvieren en las minas sealado, seyendo la causa profana, que seyendo la causa eclesistica, bien
se

puede ventilar ante

el

juez eclesistico sin incurrir en pena.

Y los dichos Don

Fray Garcia de Padilla, Obispo de Santo Domingo, y Don Pedro Suarez de


Deza, Doctor en Decretos, Obispo de la Concepcin, y Don Alonso Manso Licenciado en Theologia,

Obispo de la Isla de San Juan, visto y entendido todo lo en esta capitulacin contenido,
ello, lo otorgaron ovieron por bien, por si, y en nombre de los Obispos que

cada cosa parte de


les sucedieren

en las dichas sus Iglesias,

de los que fueren provedos en las Dignidades, Canon-

gias Raciones y otros Beneficios, que asi suspensos,

como no suspensos, en

ellas se crian.

prometieron y se obligaron en cuanto ellos toca y atae, de lo guardar, cumplir enteramente, y hacer que las otras personas, quien esto, asi de presente, como de futuro, toca,

TRATADO

SECCION PRIMERA

lo

tocar puede, que lo guarden,

cumplan sin ninguna falta. El cual otorgamiento ficieron en


Keverendo y muy magnifico seor, Don Juan de Fonseca, Obispo dePal enCapelln mayor, y del Consejo de sus Altezas, y en sus manos prometieron como legales

presencia del
ca.

fieles

muy

Prelados, y scientificos y honestos varones, de guardar


y cumplir todo, y cada cosa y

parte de ello, aora, ni en ningn tiempo no venir contra algo de todo lo susodicho.

monio de

En

testi-

lo cual otorgaron este

instrumento en forma autentica. Dado en la ciudad de Burgos


ocho dias del mes de Mayo de mil quinientos doce anos por mas firmeza filmaron aqui
:

sus nombres, lo cual fueron presentes por testigos los nobles seores, Lope de Conchillos,
secretario de la Keina nuestra Seora, el Licenciado Zapata y el Doctor Carvajal, del Consejo
de su Alteza, llamados y rogados.
E yo Francisco de Valencia, Cannigo de Falencia, Notario publico, por la autoridad Apostlica,

todo lo que dicho es, en uno con los dichos testigos, presente

los susodichos

muy

firmar sus nombres

fui, vi

Reverendos seores obispos en mi registro. Por ende este publico instru-

mento de capitulacin y
nombre acostumbrados

asiento de
lo

mano agena

sign subscribi.

PATRONATO DE LOS REYES SOBRE LAS

signo

testimonio de verdad rogado requerido.

Hallase

Francisco de Valencia, Apostlico Notario.

mi

fielmente fice escribir con este

En

IGLESL/^S

en Frasso, cap. 19.

DE AMERICA

HACESE MENCION DE LAS

PRIMERAS SILLAS EPISCOPALES


Julius Episcopus, servus servorum Dei

ad perpetuara

rei

memoriam.

Universalis Ecclesise regimini divina dispositione, licet immeriti, prsesidentes,

tim catholicis Regibus libenter concedimus, per quse

eis

dem terrarum Regum statui et securitati opportune consulatur.


Sane cum paucis ante temporibus Charissimus in Christo filius
Aragonum etiam et Sicilise Rex illustris, et ciarse memoriae Elisabeth,
Regina, diutino

Maurorum jugo

terris salutiferum crucis

ratum facerent in

ex Hispania ejecto, in

Castellse et Legionis

ignotis etiam

penetrantes,

verbum

fuit,

illud

terram exivit sonus eorum ; subjugassentque sub axe ignoto et

Insulas et loca plurima, et inter cseteras

Novam Hispaniam uoraea


Nos

Oceanum

Ferdinandus,

noster

vexillum intulissent, ut sciUcet, quantum in se

omncm

illa praeser-

decus et honor accrescat, ac earum-

maximi

pretil et

populatissimam unam, illique

imposuissent.

in ea, ut, falsis et perniciosis ritibus extirpatis, vera Religio plantetur, ad

corumdem

unam Metropolitanam Ayguacensem, et duas catheBajunensem, Ecclesias, cum summa Christiani nominis

Regis et Reginse preces instantissimas,


drales, videlicet,

Maguenensem

et

gloria ereximus, et ne animi nova Fide imbuti,

si

pium aliquod opus aggrederentur

in

instruendis Ecclesiis aut locis piis, illud in tali parte Insulse hujusmodi facerent, unde aut
Religioni christianse
afferri posset,

ibidem recenti, aut

temporal!

Regum

dominio prsejudicium aliquod

accepimusque quod praefatus Ferdinandus Rex, qui etiam

Regnorum hujusmodi Gubernator Generalis

existit,

Castellfi et

ac charissima in Christo

Joanna, eorumdem Regnorum Regina, et ipsius Ferdinandi Regis

nata

eis,

Legionis

filia

nostra

quod nulla

tam in praedictis jam acquisitis, quam aliis acquirendis


eorumdem Ferdinandi Regis et Joannse Reginse ac Reguru CasteUae

Ecclesia, Monasteria aut locus pius,


Insulis et locis, absque
et Legionis pro

tempore existentium consensu,

eidem Regi, Ecclesiis

et Monasteriis prsefatis,

jus Patronatus et praesentandi personas idneas,

erigi aut undari possint

et

cum

expediat

personas fidas et gratas et acceptas prieesse,

tam ad Metropolitanas, quam

alias cathe-

PRIVILEGIOS DE LOS REYES CATOLICOS.


drales Ecclesias erectas, et pro
infra

annum a

die illorum

quod

locorura, etin eventu

recusaverint,

25

tempere erigendas, etalia qusecumque Beneficia ecclesiastica,

computan dura,

vacationis

et ad

decem

prsefati Ordinarii infra

Beneficia Ordinariis

inferiora

dies absque legitima causa instituere

quicumque aliusEpiscopus, ad eorum requisitionem, prsesentatum hujusmodi

instituere possit, conced

summopere cupiunt.

Nos attendentes prsemissse Insulse, et prjedictorum Regnorum, cujus Reges Apostolicse Sedi
devoti et deles

tiam,

quam

semper fuerunt, decori

ad

et venustati ac securitati ceder,

magnam

instan-

super hoc fecerunt, ac faciunt apud nos prsefati Ferdinandus Rex et Joanna

Regina, debitum Labentesrespectum, habita super his

cum

fratribus nostris Sanctse

Ecclesise Cardinalibus deliberatione matura, de illorum consilio,

Remanse

eisdem Ferdinando Regi et

Joannae Reginse, acCastellae et LegionisRegi pro tempere existenti, qued nullus in prsedictis
acquisitis et

aliis

Ferdinandi Regis

acquirendis Insulis etlocis maris hujusmodi, Ecclesias magnas, alias

quam

Jeannse Reginse ac Regis Castellse et Legionis pro tempere existentis

el

expresso censensu, constru, sedificari et erigi facer possit, ac jus Patronatus et praesentandi

personas idneas ad Ayguacen. et Maguen, ac Baj unen, prsedictas et alias quascumque Metropolitanas,

cathedrales Ecclesias et Monasteria ac Dignitates,

ac

in

eisdem cathedralibus

etiam Metropolitanis pest Pontificales, majores, et in coUegatis Ecclesiis principales; ac

quecumque alia Beneficia ecclesiastica

et

tempere

pa loca in dictis Insulis et locis, pro

vacantia; videlicet, ad cathedrales etiam Metropolitanas ac etiam Regulares Ecclesias ac

annum a die

Monasteria, de quibus censisteraliter dispen debeat, infra

dem

propter

longam maris dstantiam nobis

Ad

canonice intrantibus.

praefati

vacationis, et

eorum-

Remans Peutficibus

hujusmodi locerum

inferiora vero Beneficia

instituendi personas praesentatas

Ordinarii

et successoribus nostris

ordinariis, jus vero

ad inferiora Beneficia hujusmodi eisdem Ordinariis, et

si

personam prsesentatam infra decem dies instituere neglexerint, ex tune

quilibet alus Episcopus illarum partium,

ad requisitionem Ferdinandi Regs, seu Joannae

Reginse, aut Regs pro tempere existentis, hujusmodi prsefatam

personam ea vice

libere et licite valeat, auctoritate Apostlica, tenore prasentium, concedinius;

instituere,

non obstantibus

praemissis et aliis constitutionibus et ordinatenibus Apostelicis, caeterisque contrariis quibus-

cumque.

NuUi ergo heminum


temerario contraire,

si

liceat

hanc

paginam

nestrae

concessienis infringere

quis autem hoc attentare praesumpserit,

vel ei

ausu

indignationem omnipotentis

Dei ac Beatorum Petri et Pauli Apestolorum ejus se nevert incursurum.


Datis Romae apud Sancium Petrum anne Incarnationis Domnicae millesimo quingentsimo
octavo, quinto

kalendas Angust, Pontificatus nostri anno quinto

Registrata apud

me Segismundum.

P. de Comitibus.

Frasso tom. 1. pag. 3.

RESUMEN CASTELLANO.
Habiendo llevado
ellas

Reyes Catlicos

los

la

bandera de

una tan importantsima como Nueva Espaa

iglesia Metropolitana, llamada

Concede los Reyes que en


sin su consentimiento edificar

Les concede ademas

mencionadas y para

TOM.

I.

el

las

la

el

Santa F diversas Islas y regiones y entre

Ponliflce

quiso

erijir

en aquellas

partes una

Ayguacense y dos catedrales llamadas Magense y Bayunense.


las

expresadas tierras adquiridas que se adquirieren ninguno pueda

Iglesias magnas.

derecho de Patronato y de presentar

dems Metropolitanas, catedrales,

las

personas idneas para

colegiatas, asi

como

las tres sillas

para los Monasterios


3

TRATADO

26

y dems dignidades y
dentro del ano de

SECCION PRIMERA

beneficios mayores (de los que toca

vacante por

la

la

la

Santa Sede disponer conmtorialier)

Mas en cuanto

larga travesa del mar.

los beneficios inferiores,

cuya Institucin cannica corresponde los ordinarios, concede los Reyes, que
rios fueren negligentes en instituir la persona presentada,
instituirla cualquier otro

obispo nombrado por

Rey.

el

la isla

dichos ordina-

Dado en Roma 28 de Julio de 1508.

NOTAS DELOS FASTOS ORD.


Por nueva Espaa entindese aqui

si

y no lo hicieren dentro de 10 dias, pueda

12Y24.

Espaola llamada Hispaniola, hoj Santo Domingo, pues Mjico

llamado despus Nueva Espaa fue descubierto por Cortes en 1520.

Es de

creer que las tres sillas llamadas Ayguacense,

cerca de la ciudad de Santo


esta prxima a

En

Hyguei

Domingo

en

Magense y Baynneuse, se hallaban situadas en Hyguei,


la Vega en la misma Isla; y en Bainoa que

Magua que hoy se llama

todas en Santo Domingo.

estas Letras supone Julio segundo estas tres sillas erigidas

por

si

algn tiempo antes, por aquella pala-

bra ereximus, y aqui especifica el Patronato de los Reyes sobre ellas y las dems Iglesias de AmericaLa silla de Hyguei era Metropolitana y las otras dos eran sus sufragneas.

En

8 de Agosto de 1511 se suprimieron estas tres

en Santo Domingo, en

sillas

se erigieron otras tres sufragneas de la de Sevilla,

Concepcin de la misma Isla y en Puerto Rico, la cual se agregaron despus la Margarita y las Provincias de Curaana y Guayana en el continente, segn consta de las sinodales de Puerto Rico.
la

Ntese aquella palal)ra magnas puese nada se dice de

las

parvas.

FASTOS ORD. 23.

SE EXIME A LOS REYES DEL DIEZMO DE LOS METALES.

En

la Kecopilacion

de Indias se dispone que las haciendas y grangerias de los Beyes paguen


lib. 1, tit. 16. Es nuestra voluntad y mandamos que todas las

diezmos. Asi lo dice la Ley 16,

haciendas y grangerias que en las Indias tenemos y por tiempo tuviremos los oficiales
de ellas hagan pagar y paguen el diezmo segn y de la forma que lo pagan los dems
;

vecinos sobre lo cual dice Morelli

en sus Fastos. Este pago de Diezmos por parte de los Reyes

fue libre y supererogatorio habindoles concedido Alejandro sexto los Diezmos de las Indias
para sufragar los gastos que hacia la corona por ellas. Mas como despus los mismos catlicos

Reyes hicieron redonacion de dichos Diezmos

las

una

Iglesias de America, fue necesaria

declaracin para eximirles del diezmo de los metales de oro, plata, perlas y piedras preciosas, la
cual concedi Julio Segundo en 8 de Abril de 1510, segn lo refiere Clemente en sus tablas

Dec. 3. Podrase acaso sospechar algn error en la fecha de esta constitucin; pero no

pues aunque

el

convenio de redonacion de los Diezmos se firm en 1512,

los

le

hay,

Reyes quisieron

antes de firmarle dejar aclarada esta exemcion y asi sacaron la declaracin dos anos antes,

cuando ya intentaban hacer esta gracia, que segn Herrera venia desde 1506. Si
no tenian

los

Reyes necesidad de declaracin, siendo suyos

los

Alejandro Sexto, se responde, que no estaba por dems esta declaracin,

mineros quedaban obligados diezmar, y podian escusarsc con

el

se dijere

que

diezmos por la donacin de

cuando todos

los

ejemplo del Rey.

CONCORDATO CONCEDIDO POR BENEDICTO XIV A FERNANDO SEXTO REY DE ESPAA.

RESUMEN CASTELLANO.
Declara

el Pontfice

que

al

Rey pertenece

Reinos de Granada y de Indias y que es


dato integro en

la

el

muy

nombramiento para

los Beneficios vacantes

justo dejarle en pacifica posesin. Vase

seccin de los concordatos de America.

el

en los

Concor-

PRIVILEGIOS DE LOS REYES CATOLICOS.

27

NOTAS DE LOS PASTOS.


En

el reino

de Granada dice Mnrillo (de Elect. n. 132) pertenecen

Dignidades con todos

los

Beneficios asi curados

como simples.

al

Patronato Real todos los Canonicatos y


mismo derecho esta vigente en las

este

Indias segn la Bula de Julio Segundo confirmada en este concordato. Asi consta tambin de la Recopilacin

de Indias

Rey

lib. 1.

tit. 6,

Al decir

el

concordato que se le deja al

Rey en

tiene el derecho de juzgar en las causas

Bula de Julio Segundo

ni

litigios

al

Espaa estuvo cometida

que pudiesen ocurrir acerca de

los

el

esta facultad los ordinarios para juzgar todas

las presentaciones

algunos en contrario una Bula de Gregorio XIII por la cual concedi

cometida

ha de entender qne

patronato real, pups tal derecho no se menciona en la

tampoco en este concordato El derecho de juzgar sobre estas cuestiones ha perte-

necido siempre la santa Sede y en


las causas

pacifica posesin del Patronato, no se

que tocan

y derechos del Real Patronato. Alegan


el Papa Felipe Segundo la facn tad

Ordinarios ; pero buscada esta Bula, dice Houtalba, en los archivos de la Curia Romana.mediante

Cardenal Ventivoglio, no ha parecido, como ni la de Len

la autoridad del

cientes al patronato.

Lo cierto y constante

es

X ni la

que ni Julio Segundo, concedi

tal

de Sixto IV de 1474 pertene-

dereclio de juzgar

en propia

cansa, ni el concordato presente favorece los Reyes sobre este proposito, sino con estas palabras. Salvas

siempre las prerogativas que competen la corona en consecuencia de la Real protecci jn.
Si se pregunta si el Patronato quedarla derogado por el Tridentino ses. 25, cap.

no, por que alU

mismo

Reyes. Ord. 605.

se exceptan los Patronatos sobre los catedrales

9,

>

de Ref., sa responde que

y que pertenecen

los

Emperadores y

TRATADO

28

io

SECCION SEGUNDA

SECCION SEGUNDA.
COLECCION DB CEDULAS REALES DESPACHADAS EN PAVOR DE LOS INDIOS.
Diezmos de Indio?.
El Principe.

Reyes

Reverendo

in Cristo

Padre D. Fr. Gernimo de Loaysa Arzobispo de

consejo del Emperador Rey, mi Seor.

del

Cdula Real.

Prelados de esa tierra tratis de que los Indios de

A Nos

ella

Ciudad de los

la

se ha hecho relacin que vos y los otros

paguen diezmo,

que sienten mucho

lo cual diz

por estar cargados en los tribuios que pagan, que dems que seria estorbo para ser Cristianos
llevarles por agora

Espaa

al

los

traslado de

la

cdula que sobre ello esta dada, y tambin en

aquellas Provincias
capitulo

dichos diezmos, se seguirian otros inconvenientes.

por que en

presente no pagan los Indios diezmo, ecceto de ganado, trigo seda,

tuvieron por nuestro

mandado

sobre lo tocante los dichos diezmos,

es bien que cerca de este negocio

el

la

como cosa importante

de

la

la

Nueva

veris por el

Congregacin que los Prelados de

ano pasado de cuarenla y

el traslado

como

cual os

mando

y otras que vernan para

seis,

ordenaron un

enviar con esta.

de Dios

el servicio

bien de esos naturales, vos los otros Obispos de ese Reino los Prelados de las Ordenes de Santo

Domingo,

de

S. Francisco, S. Augustin os juntis en esa ciudad

los

Reyes y

tratis

lo

que en

ello

converna hacerse. Por ende yo vos ruego y encargo, que deis orden de os juntar en congregar en
esa ciudad, y tratis lo que converna hacerse

sobre lo tocante los dichos diezmos, sobre las

otras cosas que viredes que coiiviene platicarse.

que en todo

ello se

se llevan en

mes de Mayo de
lario

de

la

habindose

tratado conferido,

la

dicha

que convenga.

lo

se llevan los diezmos de los dichos Indios

contentis tengis por bien que

como

tomare, se nos enviara, para vista, se provea

Nueva Espaa y no mas. Fecha en

mil quinientos cincuenta y cuatro anos.

villa

la

Yo

el

la

resolucin

entretanto os

en ese Arzobispado,

de Valladolid diez dias del

Principe (Felipe

2).

Cedu-

Curia de Lima.

SOBRE QUE SE ATIENDA AL BUEN TRATAMIENTO DE LOS INDIOS.


El Rey.

Presidente

vincia de Quito

Oidores de

Tengo entendidos

la Real-

los graves

Audiencia de

la

ciudad de S. Francisco en

la

Pro-

excesos que esperimentan los pobres Indios de

provincia de Popayn de sus encomenderos, por tenerles continuamente ocupados en trabajar


pagarles, hallndose los pueblos con solo el Cura y

tal

cual impedido y alguna anciana, respecto de

Curas, por no
que las mujeres se van con sus maridos, siendo mucho desconsuelo de los
para que los
muchachas
muchachos
los
y
quien explicar la Doctrina, respecto de llevarse

de calidad que como esclavos los dan quien quieren,

mendado, porque como en aquel pierden

el

esta

un tomin de su trabajo,

dems en

ni

sirvan,

dinero, le cuidan, pero este le aniquilan por no haberles


el

verlos trabajar continuamente sin

tener un dia de descanso para sus roceras, de forma que

los pueblos para esta

tener

siendo mejor ser su esclavo que su enco-

costado nada, obligndole mendigar, siendo cosa lamentable


recibir

la

sin

gente, que muere

como

vive,

sin

que

el

el

Cura

Cura mas cuidadoso

pueda aplicarse mas que doctrinar los nios, y aun estos, no bien cumplido el tiempo, los sacan
aburridos de estas extorsiones,
de la Doctrina para el trabajo de los rios y hacer rozas, de calidad que
dejan los pueblos y se amontan,

como dehecho

lo hicieron y estaban en las rocas del rio

de Len y

rio

CEDULAS REALES.
sucio cuatro mil de ellos grandes y pequenos,y

muchos

atajardatlos tan impos y tan perjudcales, os encargo y

39
Sacramento del Bautismo. Y conviniendo

sin el

mando os

mas riguroso examen y


encomen-

apliquis al

castigo del mal tratamiento que en vuestra jurisdiccin esperimentaren los Indios de sus

deros,

dndome cuenta de

importa

al servicio

Cedulario de

la

lo

que resultare de

de Dios y mi.

De

S.

la

providencia que

fio

daris en materia que tanto

Lorenzo 19 de Junio de

1590.

Yo

el

Rey.

Audiencia de Quito, tom. 5, p. 332.

SOBRE LA CATEDRA DE LENGUA INDIA.

Don

El Rey.
del

Garcia de Mendoza, mi Virey y Gobernador y capitn general de las Provincias

Por parte del Arzobispo de

Per....

la

Ciudad de los Reyes se

ctedra de lengua materna de los Indios esta vaca


vernia se proveyese con brevedad, por el

al

mucho provecho que

lo

he habido por bien, y

hagis poner editos, y que

1592 anos

Yo

el

Rey.

asi os

El Rey.

de mi

1.

ENTRE LOS

escrito,

que en

INDIOS.

general que hizo en ese Obispado, ha hallado que generalmente

la visita

diezman de muchos anos esta parte de su voluntad

que habia entendido que en


dificultad,

visto por los

recibis esla mi cdula,

Presidente y Oidores de mi Audiencia Real de S. Francisco de Quito. El Obispo de esa

me ha

los Indios

la

Fecha en Burgos 14 de septiembre de

Cedul Arzobo de Lima, tom.

SE AVERIGUA LA COSTUMBRE DE DIEZMAR

Ciudad

Y habindose

mando que luego que

dicha ctedra se provea....

la

ha hecho relacin, que

resulta los dichos Indios de que los

sacerdotes que los ensenan sean diestros y examinados en ella...

consejo de las Indias,

me

presente por muerte del Doctor Balboa, y con-

el

Arzobispado de los Reyes se

que venia remitida mi consejo de

las

que estn con esta costumbre, y

movido en este particular

liabia

Indias, con cuya ocasin

me

suplica que

cierta

por

la

costumbre loable que ah ha habido, no se innove en ese Obispado en cosa alguna de estas: con

que sera mejor servida

la

Iglesia y aliviados los

encomenderos de

quiero saber de que tiempo esta parle diezman los Indios,

quien lo lleva, y

si

son compeldos

ello por el

que rae enviis relacin particular de


se haga.
t.

De

lo

por que

que montan, y

y de que cosas, y lo

Obispo sus ministros otras personas, os mando

susodicho y de

Villalpando 7 de febrero de 1602.

carga de Doctrina.

la

Yo

lo

el

que en

Rey.

ello os pareciere

Cedular.

de

la

que

conviene

Aud. de Quito,

2, p. 3.

A LOS GOBIERNOS DE INDIAS

ECCLESIASTICOS Y SECULARES ENCARGANDOLES EL AU-

MENTO DE LAS MISIONES Y BUEN TRATAMIENTO A SUS NATURALES PARA EL LOGRO


DE LA EXALTACION DE NUESTRA SANTA FE.
El Rey.

Por cuanto habindome representado mi Audiencia Real de

provincia de los Charcas,

el

buen estado en que se hallan

provincia de Apolobamba, que estn


la

Orden de

las

la

ciudad de

la

Plata

en

nuevas reducciones de Indios en

la
la

en aquella jurisdiccin y distrito cargo de los religiosos de

S. Francisco, h tenido por bien aplicar las providencias

que se han juzgado por mas

convnientes, en orden su conservacin, y aumento; y no contenindose mi deseo lo particular

de aquella misin, sino


pagacin de

la ley

lo general

de todas

las Indias,

por

el

gravamen con que me

hallo de la pro-

Evanglica en aquellos dominios, cuya causasen tan innumerables las recomenda-

ciones y mandatos, que en las Leyes y Ordenanzas de Indias se hallan encaminadas todas este tan
alto fin

deseando cumplir en cuanto pueda ser de mi parte con obligacin tan justa, y precisa, y con-

TRATADO

30
siderando cuaplo conduce

SECCION SEGUNDA.

logro de este intento

al

fomento, y proteccin de dichas Misiones, h

el

resuelto, sobre consulta de los de mi Consejo de Indias, dar la presente, por la cual encargo mis

Virreyes, Audiencias
las provincias del
la

y Gobernadores,

y los Arzobispos, Obispos

Per y Nueva Espaa y dems

manutencin y aumento do

las

el

mayor

que en mi real atencin tiene preeminente lugar,

importancias intereses temporales de aquellos vastos dominios

zelo, y aplicacin atendern,

Religiones de

las

muy particularmente de

Misiones que hubiere en sus territorios, aplicando en ello su

desvelo: en inteligencia de que este punto es

sobre todas las

y Prelados de

quien toca, que cuiden

no solo por su obligacin, sino por

que les impone

la

que

fio

de su

confianza que

la

hago de sus personas y empleos, y de nuevo les encargo, con la cual descansan mis ansias impacientes de que mi Reinado se haga feliz,
y sealado, por el medio de que la noticia de nuestra Santa Fe
se estienda, y radique en las
el

mas remotas y

recibo de este despacho, y en

asi para

que

que yo tenga

el

dislanles provincias

todas las que se

consuelo de saber

ofrezcan,

tunas y convenientes providencias su logro, que

niendo este cuidado todo

de lo que en

primera ocasin

materia ocurriere,

puedan aplicar

Indias, se

las

siempre se inclinar mi

dems, como que da insinuado.

lo

la

la

que en eslo se dispusiere, y adelantare, como para

lo

que pendiere de mi, y del dicho mi Consejo de

lo

avisndome en

Y porque

real

en

la

mas opor-

las

animo,

antepo-

docilidad y buen

natural que generalmente se esperimenla en los Indios, y en particular se ha reconocido en los de

Apolobaraba, es muy conveniente y necessario, que

como para que


mismo

se conserven gustosos

los dichos

ella,

asi

para atraerlos nuestra

sagrada Religin,

sean tradados con amor, y suavidad

Virreyes, Audiencias y Gobernadores, Arzobispos, Obispos, y

Jueces, y Justicias
este punto

en

Eclesisticas y Seculares, que

muy exactamente,

cada uno en

parte

la

que

encargo

asi

dems Prelados,

le tocare,

zele sobre

corrigiendo, y castigando con severidad los que hicieren vejaciones

y agravios los dichos Indios, observando, y haciendo observar precisa y puntualmente las Leyes,
y Cdulas que en todos tiempos se han despachado, encargando su

que

asi es

Yo

el

Rey.

Cedulario de

la

aumento,

alivio y conservacin, y

mi voluntad, y de lo contrario manifestar mi desagrado. Madrid 11

de Junio de 1609.

Audiencia de Quito tom. 5, p. 139.

QUE POR LOS MEDIOS MAS SUAVES SE REDUZCAN LOS JIVAROS.

Presidente y

Rey.

El

prOTincia de Quito.

minas ricas de oro,


en

carta de

hasta que

diccin de

de
del

las

que se

habr sesenta anos,

de rezinos,

falla

la

alzaron

la

Indias

otros

ayuda

rae

asistis,

le

suaves

y mejores

Sefior,

es

que

lo

refiere,

la

ciudades

de

los

de

la

Loja

y
Zamora

de

jurisdiccin

indios que habia

el

Rey.

de

todo

como

que

lo

tuvieredes,

Cedulario de

la

al

que

le

convenga,

que

dndole

la

de mi Consejo Real

sucediere en

por

daris

nuestra

cuenta.

Audiencia de Quito.

dicho

mas

con nuestro

Santa F catlica

Fecha en

Tomo

el

medios

los

obra meritoria para

naturales

rae

juris-

y que esperaba con

convenga,

por los

la

hago, que habindoos informado

lo

por que dems de ser

que

como

santo Bautismo,

el

su carta;

visto

Correjidor y

dicho

con

llegado

hablan

pedir

cosas

las

reduccin de aquellos

y noticias

Yo

al

ayudis

que os pareciere

de mi obligacin

1643.

disponer

suaves

que hubiere menester.

asistencia

favorezcis

y dlo que obraredes,


7 de abril de

remiti

hk parecido ordenaros y mandaros,

estado que tiene

oficio,

medios

entonces

que

indios y indias

como constaba por un teslimono que

dio,

Audiencia

Mayo de 640, hubo en

ciudad de Zamora ocho

la dicha

principio

este

de las

de Logroo, que confinan con los Jibaros que estn por conquistar, cuja reduccin

la

no se h podido conseguir por

se les

diez de

ciudad de S.Francisco

la

mi Correjidor

Juan Lpez de Caizares,

Zamora me escribe en

paz

mi Audiencia Real de

Oidores de

2, p.

Madrid

264.

CEDULAS REALES.

31

RESPUESTA A LA AUDIENCIA DE QUITO SOBRE LOS INDIOS JIVAROS.


El

En

Rey.

caria de

Noviembre

Presidcnle y Oidores de mi Audiencia de

la

ciudad de S. Francisco en

25 de Enero del ano pasado 1691 satisfaciendo


que confirieseis con

del de 687, cerca de

mas conTenienles para que tuviese

efecto

la

lo

Obispo de esa ciudad los medios que fuesen

el

reduccin y pacificacin de los Indios Jvaros, decis,

Compaa de Jess, que tienen

pedisteis informe los Religiosos de la

provincia de Quilo;

la

que os ordene por Cdula de 26 de

misiones mas cercanas

las

Francisco Viva, Prefecto de estas misiones, y que antecedentemente se

le

misionero que estuvo mas de 30 anos entendiendo en

la

ellos, y especialmente

hablis pedido Juan

Alonso Luzero,

reduccin de dichos Indios, espresando por menor lo que informaron estos religiosos y

dad de

la

pacificacin y reduccin de dichos

imposibili-

la

Indios por sus indmitos naturales, fragosidad y falta

de mantenimientos de aquella tierra, que en vista de los informes y estados, hicisteis junta con

Obispo y

el

dicho Francisco Viva, y conferido este negocio, pareci que

cacion seria extraerlas familias de los Jvaros con

en

el

Maranon

Compaa, sobre

tiene la

aquellas Misiones, se

le

los

Maynas

ejecutara por

lo

le diese

licencia

la

asi

mand por

la licencia

mismo me di cuenta

Don Pedro de

Cisneros,

el

Maranon

la

armas

ni

exceder de

la

al

quien h

la

alli

Geromino

entrada, y que con

la

sin

natural defensa,

costo alguno de mi
Junta, siendo de

la

como

los autos

le

est dispuesto por

que remilisleis, de que

provedo por Gobernador de los Quijos,

me

ahora

ha reprensentado

por adelantar su mrito, enirar

la

ciudad de Logroo, y para este efecto levantar y manten-

la

hombres en

poblaciones mas cercanas, y que para conseguir este

que por

superior de

dicho Gobernador de los Maynas

como lodo constaba de

citada,

dr su cosa una Compaa de 100

mismo tiempo con

Misiones que

Obispo de esa ciudad en carta de 8 de Noviembre de 1690.

pacificacin de ellos y volver fundar

retirada,

con gente para

reduccin ano y medio. Asinti

confinan con aquel Gobierno aquellos Indios Jvaros, y que

al

las

como

dicho Francisco Viva,

le ausilase

que pedia, y ordenndose

auxilase con gente sin estrepito de


leyes, y os lo

de Misiones Apostlicas
el

entneos expensas de su solicitud

hacienda, hasta que estuviese conseguida

parecer se

el fin

pidi

el

nico medio de esta paciO-

diese licencia para la extraccin de ellos, y orden para que el Doctor

Baca de Vega, Gobernador de


esta providencia

lo cual

el

ciudad de Cuenca y Riobamba, por ser

la

mandase

fin,

Gobernador de

al

los

gente su Gobierno que confina con dichos Indios Jvaros,

las

Maynas, entre
estorvarles la

hn tenido en otras ocasiones, suplicndome fuese servido de concederle

licencia para levantar dicha

Compaa mandndoos que

diesedes

p:ira ello le

el

fomento y auxilio que

os pidiese. Y habindose vislocn mi Consejo de las Indias con los autos que remitisteis y los informes

que me habais hecho antecedentemente y


dijo y pidi mi Fiscal en l, h parecido

el

elejisleisde encargar Francisco Viva de la

de Misin,

las

que esta Religin tiene en

efectos que produce.

por medios suaves, por


Francisco Viva

todo

lo

la

Obispo de

la

Iglesia Catedral de esa ciudad, y

aprobaros (como por

la

presente apruebo)

Maranon, y mandaros

contingencia, que

el

estis

la

muy

el

la mira

que

medio
de los

imposibilidad de conseguirse

referido puede tener de que no logre absolutamente

reduccin de dichos Indios Jvaros, os mando

asi

mismo, que teniendo presente

que ofrece D. Pedro de Cisneros, confiris y consultis con mi Virrey de esas Provincias

modo de ejecutarla, y aprobadopor el, instruyis al dicho D. Pedro de Cismeros el que


y en el modo de ejecutarle. Y en caso que el dicho Francisco Viva, continu en esta
tratareis

lo

medio que

Compaa de Jess extrajese estos Indios por


el

por que por los citados informes se reconoce


la

el

con

el, si

ser conveniente darle escolla por

la

pidi por el de los Maynas, y en este caso permitiris al

100 hombres, que

ofrece, los

reduccin,

parte del gobierno de los Quijos,

como

la

dicho D. Pedro de Cisneros levante los

que de ellos fueren menester para

y otro caso el fomento que os pidiere y

el

se eligiere

hubiere menester, por

la

la

dicha escolta, dndole en el uno

probabilidad que tiene,

el

que se

TRATADO

32

reduccin, escoltando por las dos entradas de

esta

facilite

Francisco Viva.

conviene

de

ella,

como por que

despus de ellos

de los Jivaros

provincia

ia

al

dicho

de vuestro celo mi servicio, dispondris se logre esta reduccin, por lo que

fio

servicio de Dios y mi, el volver

ol

SECCION SEGUNDA.

i*

al

F estos que ya son apostatas

rebati de Nuestra Sania

se pueda pasar adelante con misiones

que estn

reducir los Indios gentiles

pero estaris advertidos que cualquier medio que aplicaredes

al

fin

referido de

que se llevaren, han de ser solo para hacer guerra defensiva y prolejer la predicacin evanglica, sin violentar los Indios que se reduzcan, sino por los medios suaves de la
escolla, escoltas

persuasin, que permite

que todava permanezcan vivos algunos de aquellos que

Iglesia, sino es

la

apostataron, que estos se

podr compeler

les

que se restituyan

gremio de

al

y lo que

la Iglesia,

ejecutaredes y efectos que fueren produciendo los medios arriba espresados y que se eligieren, rae
daris cuenta en todas ocasiones para que enterado de ello, d las providencias que convengan; que

por Cdula de

buya por

Yo

el

la

fecha de esta, encargo

su parle materia

Rey.

tan

Cedulario de

Obispo de

al

de su

la Iglesia

obligacin.

Catedral de esa ciudad asista y contri-

Feha en Madrid

Audiencia de Quito, tom. 40,

la

13 de Diciembre de 1694.

293.

p.

AVERIGUACIONES SOBRE LOS INDIOS DE QUIJOS.


El Rey.
Quilo.

Presidente

y Oidores de mi Audiencia dla ciudad de San Francisco en

Don Jernimo de Santander

pero que en

ribera del rio Maratlon que confina con

la

parcialidades y provincias y que poblando

renta mil huidos en diferentes

estn circunvezinos se reducirinn fcilmente,

Caziquescon los Indios que


de

les

fe

como de

catlica, de

mi servicio

que para

tulasen

condiciones de

no hay de que pagarle


sustentar.

facilitarse

la

la

tercia parte

de

los mil

es esta

la

haban reducido, y cuantos seian, y

de

la

la

lo

los

que

hablan hecho tres

asi

si

que

la

esa Audiencia, para

mismo

la

si

si

reduc-

quisiere emprender, convendra

dice,

que en

ducados que goza de


las Indias,

que en

ella se

capi-

salario,

toda aquella provincia

con que no se puede

porque quiero saber que numero

son tantos los huidos

la

ribera del Marafion,

como

causa de haber venido en tanta diminucin los de aquel Gobierno,

otra que lo haya ocasionado y cual es, y

huidos en

habindose visto por los de mi Consejo de

si

hay mas de cua-

testimonio, proponiendo se podria hacer

mas, se enviase orden

dicha reduccin.

de Indios habr en toda aquella provincia,


advierte, y

voluntad

su propria

l,

en una de ellas,

de ellos iban los pueblos de aquel Gobierno catequi-

que remiti

cin de estos Indios, y que en caso que huviese persona

las

escri-

estaban sujetos, cuyo numero (inclusos las Indias y nios) dice pasa

cuatro cientos y que cada dia muchos

zarse en nuestra santa

me

pasado 1654, da cuenta entro otros puntos de los pocos Indios que

bi en 18 de Julio del afio


tiene aquel Govierno

provincia de

la

Rarcenilla, mi Governador de la de Quijos, en carta que

si

hay

se conservan en nuestra santa f catlica los que dice se

habr disposicin para intentar

reduccin de los que estn

la

dicha ribera del rio Marafion, y que esperanza se podra tener de conseguirlo por medio

predicacin Evanglica, y los motivos que hasta ahora h habido para no haberlo hecho,
y que

conveniencias inconvenientes resultaran de dar principio

forma se podra disponer.... Para que visto se provea


Setiembre de 1656.

Yo

el

Rey.

Cedulario de

la

lo

esta entrada
y proseguirla, y en que
que convenga. Fecha en Madrid 29 de

Audiencia de Quito,

Tomo

2, p.

590.

INFORME DEL GOBERNADOR DE LOS QUIJOS ACERCA DE LA DOCTRINA DE LOS


La Cdula de V. M. de
de

7 de octubre de

Doctrinas que hay en

660 que

recibi, por la cual se

me manda que haga

INDIOS.

informe

Gobierno de los Quijos, y que como se podrn reducir


forma competente para que los Curas acudan al servicio de ellas. Y hacindole, digo, Seor, que este
las

el distrito

del

CEDULAS REALES.
Gobierno eslh dividido en despartes,

33

una de los Quijos, en que hay cuatro doctrinas ylaprincipal

la

se llama Alunquijos, que es de Frailes Dominicos y

mejor, pues tiene sesenta Indios. Tiene cinco

la

mas 12: y por sus tiempos v el Religioso Doctrinero a hacer Doctrina dichos pueblos y anejos y confesarlos. La otra es la de Baeza, cabeza de
Gobierno tiene siete anejos, distantes unos de oros 3 y 4 leguas, y el que mas 19. El Cura de esta

anejos, distantes unos de otros 6 y 7 leguas, y el que

mas que un vecino en

ciudad es clrigo, y no hay

y diez Indios, y v los dichos siete anejos

ella

Puebleciilos, que son de tres cuatro Indios, una vez


reales ducicntos
tiene

La 3* Doctrina es

y setenta pesos.

al aflo

pie

tiene

de estipendio en

ciudad de Avila y su Doctrinero es

la

las cajas

clrigo

30 leguas, que anda

pie,

doscienles setenta pesos. La 4" Doctrina es

la

ciudad de Archidona

tiene cuatro vecinos y algunos

Indios hasta trece. Esta era Doctrina de clrigos y agora se ha dado en nterin los Religiosos de

Compaa de Jess con prelesto de


unos de otros 3 4 leguas, y

que mas 6

el

unos se va

Doctrinas, quienes paga V, M. estipendio, son

Cura por no haber persona que quisiese

como

y ser,

que todo se
lo

que

son,

infructferas y

desde Quito

lleva

parece

le

al

Ordinario, que

le

les

el

la

el

la

de pan, carne y vino

les acrecentase el estipendio

los dichos anejos

el

por que uno

de Ornamentos y

por no tener tierras, donde hacer sus rozas

asi

estipendio

Coadjutor aprobado por

dems

lo

;-y

si

se juntaran,

como

en sacndolos de ellos, se ausentan y van

Con que

el

Gobernador no

halla

mas medio,

obligndoles que lleven otros Sacerdotes que

dichos Curas,

ayuden.

La

Gobierno de los Quijos, se llama de Macas, y est distante noventa leguas

otra parte de dicho

y se ha de pasar, para llegar

rejimienlos.

Cura clrigo

La otra es

pi.

ella,

por

la

pagante

la

siete anejos
el

mas que dos Doctrinas,

la

primera que se nombra

puebleciilos diez y doce leguas distantes unos de otros

estipendio los Encomenderos y v los dichos anejos una vez

misma ciudad de Macas que

tiene once

cinco leguas unos de oros y se andan caballo


trescientos pesos de estipendio.

No

ciudad de Quito, Latacunga, Riobamba, que son otros cor-

en dicha ciudad de Macas no hay

San Pedro deSuna y tiene


el

y pltanos, fallas

aflos sin

lo trabajoso

Misa. Por que querer redacir los dichos Indios solo

conquistar, se mueren.

p'or

como por

santos Sacramentos en los dichos anejos

congrua y proveyendo

santo Sacrificio de

dentro que est

de aumentar

corto eslipendio,

que para que hubiese Curas, se

es,

por estar conaturaiizados y en diferentes temples

que

el

pesos. Estas tres

de Avila estuvo muchos

la

hombros de Indios.

un pueblo dos no es posible

la tierra

otros en canoas que separa un rio

real doscientos setenta

trabajosas y

por

ella, asi

ir

administrar los

solo no puede, sealndose


el

muy

a pi y a

calidad de que cada Doctrinero llevase un

ayudase

necesario para celebrar

caja

la

que se sustentan con raices

Gobernador

hasta seiscientos pesos, con

la

misiones de los Maynas. Tiene seis pueblos anejos, distantes

las

caudaloso, llamado apo. Tiene de eslipendio en

nueve pueblos anejos, distantes unos de otros 20 y


va hacer Doctrina ellos. Tiene de estipendio en las cajas reales

cuatro vecinos y algunos Indios. Tiene

es

el

al

es

ano,

anejos puebleciilos, distantes cuatro y

Cura clrigo,

quien se paga de

caja Real

la

tienen los dichos pueblos frutos, sino raices y pltanos

el

pan,

vino y carne se lleva de Riobamba que dista 40 leguas y un rio caudaloso de por medio.

Y
las

para

administrar estos dichos Curas sus Doctrinas,

de los Quijos, que s aumentar los estipendios

que los ayuden

le

parece

porque dems del fruto que se har en

el

numero que hay en

esta provincia

distincin en otra carta larga

de Quijos y

Gobernador

lo

mismo que en

las almas, sern apetecibles dichas Doctrinas

y habr personas que se opongan ellas, que no lo hacen por

al

dichos Curas, con cargo de que lleven Sacerdotes

la

la

cortedad de

la tierra

y estipendio.

de Macas de Indios, v por menor y con mucha

que escribo a Y. M., en que doy cuenta de

las

encomiendas de ambas

provincias, y en todo proveer V. M., lo que fuere servido y

como

deseo. Baeza 2 de Agosto de 1662.

y Paz, Gobernador de los Quijos.

Cedulario de

la

TOM.

D. Melchor de Penalosa

la

cristiandad ha menester y yo

Audiencia de Quilo.
1.

TRATADO

34

SECCION SECUNDA.

SINODO PARA LAS MISIONES DEL MARANON.


El Rey.

Presidente y Oidores de mi Audiencia Roal de

Quito. Alonso Pantosa de

de esa Provincia, me ha representado que h 21

Ciudad de S. Francisco en

de

el

las

aflos,

Amazonas,

que

al

del

la

provincia de

Nuevo Reino de Granada y

que Su Religin entr reducir nuestra

Maynas avecindadas en

santa F Catlica las naciones brbaras de los

que comunmente se llaman

la

Compaa de Jess, Procurador general

la

el rio

Maraen y Gran Par,

presente se hallan continuando en

reduccin

la

y conversin de diez naciones, de que se han formado nueve pueblos, en que habitan y han fundado
los Religiosos

de su Religin, sin haber pedido ninguna cosa de mi

otras nueve Iglesias, costa

hacienda. Teniendo asi mismo reducidas poblacin otras dos naciones las mas belicosas y de terror

de aquella conquista, ponderando los trabajos y riesgos, hambre y desnudez que han padecido para
conseguirlo por

giosos de

la

aspereza de los caminos y navegaciones, en cuyo empleo se ejercitan diez Reli-

la

Compaa de

mas doctos

los

de mayor virtud,

posible ciidirles

que por ser

de estas

tierras

las

congrua precisa para su mero alimento, y no es


su Religin por haberlo hecho mas de 21 anos, gastando en ello y en la funda-

naciones sumamente miserables, se hallan sin


el

la

cin de las nueve Iglesias cantitadcs considerables, suplicndome que en consideracin de toto y de lo

que constaba por

informacin que presentaba, fuese servido mandar que cada una de las dichas

la

Iglesias se les acuda con

la

Campana, Ornamento,
Paraguay

todas las reduciones nuevas del

Religiosos que asisten

acuda tambin con

puedan continuar en

lo

que es tan

mi Consejo de las Indias, con

mi

fiscal

en

l,

lo

asi

mismo

mand dar

se

del servicio de Dios y

que cerca de esto

y consultadoseme sobre

Compaa de Jess acuda con mas

que se acostumbra y se concedi

provincias de gentiles convertidos, y que los

de Curas y administracin de los santos Sacramentos, se les

ejercicio

al

Snodo que

el

Cliz, y Misal

y otras

ello,

me

los

que asisten en

aumento de mi Corona
escribisteis

Vos

el

el

Paraguay, para que

y habindose visto en

Presidente, y dijo y pidi

cuanto quiera, que con atencin todo, y para que

la

alenlo las dichas reduciones y poblaciones, y los gastos que

tienen en ellas, les he hecho merced de mil pesos de ayuda de costa por una vez librados en mi Caja

Real de esa ciudad en los efectos aplicados para


y mando que con

mis
por

que habrn menester, para proseguir en

el

falla

de

lo

paga de

la

los

Snodos de los Doctrineros

que necesitan para

ello,

las dichas

no descaezcan en

sinlieredes,

avisareis en la primera ocasin

mandar por Cdulas de

la

persona que Vos

el

la

infor-

lo

que es tan del servicio de Dios, bien de


;

y de lo que

que se ofrezca juntamente con vuestro parecer, para

que con mas conocimiento de causa pueda tomar en


envo

me

reduciones y poblaciones, de su suerte que

aquellosnaturales y aumento de nuestra Santa F catlica, instruccin y enseanza de ella

me

os ordeno

esta noticia y las que tendris del fruto que causan los dichos Religiosos,

fecha de esta

al

ello la resolucin

Obispo de

la Iglesia

que convenga, que

lo

mismo

Catedral de esa ciudad, y

Presidente hubiereis nombrado per Gobernador dla provincia de los Quijos.

Fecha en Madrid 30 de Agosto de 1660.

Yo

el

Rey.

Cedulario de

la

Aud. de Quito, tom. 2,

pag. 664.

SOBRE LA REFORMA DE ALGUNAS TASAS Y ORDENANZAS DE LOS INDIOS.


El Rey.
provincia
tritos

Presidente

de Quito.

1659,
:

pues

Oidores

que

de

mas cercanos

representa
asi

Don Pedro

correjmienlos

pasado
Indios

lo

que

parecen

de

esa

conviene

tan

mi Audiencia de

Loma

Porlocarrero,

Audiencia,

reformar

acertadas

en
en

la

de

ciudad

S.

Francifeco en

la

que dice ser Prolector de tres discarta

de

30 de Agosto

del

algunas tasas y ordenanzas de

favorables

ellos,

con

el

ano
los

transcurso del

CEDULAS REALES.
tiempo

estado

escusallos.

de

presente

remedio

de

necesitan

cosas,

las

habindose visto por los de

impreso dado por

de

resultan

espresa

cuales

los

Consejo

mi

mucho que importa poner en ejecucin

Per sus pueblos, reOriendo


que

sobre todo dij

puntos, que
racin

se

ha parecido

remitiros

atencin lo que en ellas

uno de

para que visto

de

en

el

ciudad y

aquella

Yo

Rey.

el

me

y Audiencia

Obispo de esa

Cedulario

muy

relacin

provincias del

juntamente lo

que

todos

los

lo

hago)

veis
lo

con toda

que en cada
inconvenientes

conveniencias

diciendo juntamente su parecer,

que convenga, como en otras mis Cdulas

lo

de Lima,

Provincia.

las

particular de

y de las

que se propone

mi Consejo, se provea
Verrey

al

son generales y de mucha conside-

y ordenaros (como

ofreciere,

lo

de

atendiendo

Consejo,

memorial

pondera dilatadamente

que

podr conseguir,

memorial,

enviis

se os

con

ejecutar

dicho

este dia ordeno mi

carta y

un

Conde de Pearanda, de

al

Indios

los

se

dicho mi

el

copias de ellos

que tratan

que se podrn seguir de

en

dicha

la

se refiere,

puntos de

los

medios por donde

los

y pidi mi fiscal

contienen en

reduccin de

la

con

Indias,

las

Hermosa

Indias, en

mis Consejos de Estado y Guerra y Presidente del de


lo

que tiene por conveniente para

lo

de
la

muchos danos que

observancia

su

discurriendo

Doctor D. Francisco Hugarte de

el

35

Fecha

y encargo lo

Audiencial de Quito, tom.

mismo

al

Arzobispo de

Madrid 13 de Octubre de 1662.

en

pag.

III,

87.

SE ENCARGA AL PRESIDENTE DE QUITO SU AUXILIO PARA LA CONVERSION DE LOS INDIOS.


El Rey.
Quito.

Presidente y Oidores de mi Audiencia de

En mi Consejo de

vincia, y

que muchos de

dems papeles locantes


dla fechado esta se
causado en
entera

el

ellos viven

ha

al

el

todava en el gentilismo.

la materia, con lo

le dice

ciudad de S. Francisco en

la

la provincia

que

Obispo de

habindose visto en

sobre ello dijo y pidi

la Iglesia

mi Fiscal

l las cartas

la

por otra mi Cdula

Catedral de esa ciudad, el gran reparo que ha

l las noticias referidas, escritas

por personas de

haberse sabido que hay tantos Indios gentiles en esa Provincia, siendo

que mi primer cuidado es

de

entendido los abusos que tienen esos Indios de esa pro-

dicho mi Consejo, que hayan llegado

y crdito, y

las Indias se

asi

conversin y Dpctrina de ellos, y que esta se procure por todos los

medios posibles, sin dejar diligencia alguna que fuere conveniente, para que se consiga como lo tengo

ordenado por diferentes Cdulas dadas en esta razn, y


primeros de

la

le

tanto escrpulo, luego que reciba la dicha mi

Cdula, sin que haya dilacin, haga poner en ello

remedio que conviene, enviando visitadores, que sean de

por todo

el

Obispado, y saliendo

personalmente

los naturales en los misterios de Nuestra santa

de todas

las

encargo que pues este punto es tan de los

obligacin de su oficio pastoral, y en que cualquier descuido y omisin debe ser de

F y

Ordenes que hubieren en esa Dicesis

la

satisfaccin

parle donde

mas necesidad haya de

asistir sa

el

que se requiere,

las partes y

instruir

conversin, y que vayan Religiosos

misiones, para que por su parte lo ayuden y se

procure lograr por todos los caminos posibles, sin omitir diligencia alguna que pueda conducir este
fin

de que

me

ha parecido avisaros, para que lo lengais entendido.

tanto prepondera todas las


los

dems que se pueden ofrecer en

medios que mas pudieren adelantar

para que se consiga.

cuenta en

el

Y de

lo

propagacin de nuestra santa F

la

naros y mandaros (como lo hago) deis

Y porque

las Indias, se

al

dicho Obispo todo

que en razn de

lo referido

el

III,

pag. 91.

He

tenido por bien orde-

favor y ayuda que hubiere menester

se ejecutare y resultare de ello,

dicho mi Consejo. Fecha en Ralsain, 24 de Octubre de 1662.

Cedulario Audiencial de Quito, tom.

en esta materia, que

vaya obrando por todos

Yo

el

Rey.

me

daris

TRATADO

36

SECCION SECUNDA.

AL GOBERNADOR DE POPAYAN SE ENCARGA LA CONVERSION DE LOS PAECBS Y NONAMAS.

El

Rey.

Quito.

Presidente y Oidores de mi Audiencia Real de

Don Luis Antonio de Guzman mi Gobernador de

Julio del ano pasado

1659 y

5 de

muy

reino del Per se hallaba

Enero de 661,

la

que siendo aquella

refiere,

pobre, por fallar en

ciudad de S.Francisco en

provincia de Popnyan

la

ella naturales

que labren

mas

tierra la

las

provincia de

la

en cartas de 20 de
rica del

minas, y que aunque

para su beneficio tenia yo mandado, se sacasen dla montana los Indios Paeces, no los podrn reducir los

doctrineros por

fragosidad de

la

y estar las casas distantes unas de otras media legua

la tierra,

encomendados, eran muy pocos los que acudan las doctrinas, y observaban
y que aunque estaban
todava algunos de sus ritos idolatras y dice estaba con resolucin de sacar estos Indios y poblarlos
en aquella provincia, disponiendo los medios necesarios para conseguirlo sin gasto de mi hacienda,
:

pidiendo se

le

envien las rdenes necesarias para ello.

Y juntamente

que

refiere

parcialidad de los

la

Indios Nonamas, siendo belicosos y de guerra, habia mas de doce anos que de su voluntad se hablan

entregado mi obediencia, los cuales hablan sido encomendados por sus antecesores

poca razn que para esto han tenido, y

y pondera

la

descuido do sus encomenderos en doctrinarlos, por cuya

el

causa estaban retirados movidos de este sentimiento; y aade que sus caciques

le

hablan escrito di-

ciendole, no queran ser encomendados, sino de mi Corona Real, ofreciendo tributar en mis Cajas

Reales lo que les fuese repartido, y pidiendo se

dara por vacas las


los mi

la

de

la

Compaa Clrigos que

encomiendas que de ellos se haban hecho, hacindolos empadronar y agregndolo que piden. Y habindose visto por los de mi Consejo de

Corona Real y concedindoles

las Indias

tonio de

les diesen Religiosos

cuya ocasin los habia llamado y los esperaba con brevedad para suavizarlos, v

los doctrinasen; con

cuanlo quiera que por otra mi Cdula de

Guzman

lo

que ha de ejecutar,

asi

en

la

la

fecha de esta se ordena

dicho

al

Don Luis An-

conversin y oblacin de los Indios Paeces,

como en

reduccin y libertad de los Nonamas, todava considerando cuanto conviene que por todos los me-

dios posibles se procure

efecto de ello, os

el

materia el

mando

le

deis todas las asistencias que hubiere menester

de suerte que ayudado de vuestro cuidado y solicitud, tenga esta


buen logro que deseo :'y de lo que en esto hicieredas me daris cuenta. Fcha en el

y convinieren para conseguirlo

Pardo 21 de Enero de 1663.

Yo

El Rey.

Cedulario Audiencial de Quito, lom

III,

pag. 121.

SINODO DE LAS MISIONES DEL MARANON.


La Reina Gobernadora.
Audiencia Real de

all,

Oficiales de

cumpliendo con

lo

la

Real Audiencia de Loja en

que se

le

santa gloria haya) de 11 de Setiembre del ano pasado de 1664, sobre

habran menester los Religiosos de

la

provincia de

la

orden por Cdula del Rey mi


que informase

Compaa de Jess, para proseguir en

las

el

Quito.

sinodo que

reducciones de los

Indios infieles de las fronteras de esa provincia, refiere en carta de 15 de Noviembre de 1666

muche

fruto con

que estos Religiosos asisten

la

la

de Archidona en

los Quijos,

y que

la

la

de S. Francisco de Borja en los Maynas

cantidad que le pareca se podra sealar para ellas es 400

pesos ensayados, de Sinodo cada ano, en las cajas Reales de


libres

la

ciudad de S. Francisco de Quito,

de mesada, por ser tan corto este situado para doce Religiosos

ocupados en administrar

los santos

donde pagarlo. Y habindose

Sacramentos, y no haber en

visto en el

el

conversin y enseanza de los Indios de aquellos

parages, y que solamente ocupan dos doctrinas, que son,

La

Seor (que

Consejo Real de

las

tocantes esta materia, y lo que en razn de ella dijo y pidi

las

Indias

el fiscal

Sacerdotes, que

de vuestro cargo
con
en

l,

otras

estaban

finca fija

cartas y

de

papeles

atendiendo los buenos

CEDULAS REALES.

37

efectos quo representa la dicha Audiencia en la carta citada y otra de la

misma

fecha, se experimen-

tan en la conversin, doctrina y enseanza de los Indios idlatras, por medio del celo y cuidado con
ella los Religiosos

que asisten
gacin de

de

Compaa de Jess, y-

la

mucho que conviene para

lo

la

propa-

Santa F Catlica y bien de aquellas almas, que estas misiones se vayan continuando

la

con todo esfuerzo, y que los dichos Religiosos tengan los medios precisos para poder asistir lo
que es tan del servicio de Dios, y del Rey mi Hijo. Por despacho de este dia mando los oficiales
de

Real Hacienda de

la

la

dicha ciudad de S. Francisco de Quito que de cualesquier mios pertene-

cientes ella, que hubiere en su poder l vinieren, den y paguen los dichos

de Sinodo cada ano, para los Misioneros de


dona.

De que ha parecido avisaros para que

vuestro Cargo,

ni

daris cuenta en

la

no paguis de

tengis entendido y

lo

de algunos otros por razn del dicho Sinodo

contadores de cuentas de su Mageslad que residen en

los

iOO pesos ensayados,

dichas Doctrinas de S. Francisco de Borja y Archi-

las

el

y de esta mi Cdula

Real Caja de

la

tomarn

razn

la

dicho Consejo, y del recibo de ella

me

primera ocasin.

Fecha en Madrid 21 de Abril de 1670.

Yo

Reina.

la

pag. 353.

Ibid.,

ta

LOS REDUCIDOS A LA P ESTAN EXBMTOS DE TRIBUTOS Y ENCOMIENDAS POR DIEZ ANOS.

La Reina Gobernadora.

Por cuanto estando

dispuesto por diferentes provisiones, captulos de

ordenanzas de nuevos descubrimientosy poblaciones, cdulas, y leyes, lo que se ha de observar cerca


de la exerapcion que han degozar los Indios infieles que se redujeren nuestra Santa F Catlica, se

han recibido diferentes cartas, que


Gabriel Diaz de

conseguido

la

1669 y 1672, escribi

los anos de

Cuesta, siendo Gobernador de

tomines y seis granos de oro

fino,

procedidos de

buir, para la Real hazienda, y aade que

daba

la

si la

lo

Maestro de Campo, Don

el

provincia de Popayan, dando cuenta de haber

conquista y poblacin de los Indios del Choc, por medio de

la

con Don Francisco de Quevedo, que remiti en

le

la

la

capitulacin que ajust

ltima ocasin de armada, 3,692

Audiencia Real de

la

otra provincia, llamada de el Chorco, que es de

Indios guerreros, y que por estar

confinantes la del Chc, hazen los naturales de ella muchas hostilidades

reconocido lo que est ordenado en cunto

la

exempcion que han de gozar

y con esta ocasin se ha

Crlos, dirijida al Virrey y Blasco

Nunez Vela; como tambin por

de Enero de 1607, y 10 de Octubre de 1618

de que se form

otras del

la

no sean encomendados,

y exactamente
los Virreyes,

del

lo

ni

tributen, ni

Consejo Real de

que cerca de

reducidos nuevamente

hasta

la

lo referido esta dispuesto, se

a nuestra

mandando

lo

cumplirse

contravencin alguna

-.

F por

libro

predicacin,

la

se ejecute asi.

acord dar

las Indias

habindose

la

presente, por

la

cual

mando

Occidentales, Islas, y tierra firme

districto y jurisdicion, observe, y

haga observar, que los Indios

Santa F Catlica, no puedan ser encomendados,

ello, y esperar

y el de

que conviene que se observe puntual

Real Hacienda, hasta pasados diez anos desde su reduccin,

darme cuenta de

estar prximo

considerando

Audiencias y Gobernadores de todas

mar Occano, que cada uno en su

alguna para

sirvan por diez anos,

las Indias, y

mismo ano,

ley tercera, titulo sexto,

quinto, cuya disposiciones, que los Indios infieles reducidos nuestra Santa

visto por los del

Emperador

el

ano 1573 y dos Cdulas de 30

capitulo sexto de las Ordenanzas de poblaciones del

el

que se

los Indios infieles

redujeren nuestra Santa F Catlica, asi por una provisin del ano 1543, dada por

1548, por

contri-

ciudad de S. Francisco de Quito,

asistencias de dinero, y municiones que le habia pedido, esperaba hacer la conquista, y

las

reduccin de

Don

pesos cuatro

que voluntariamente hablan comenzado

mi resolucin, en respuesta de

ni

la noticia

ni tributen

cosa

despus de pasados,

que se

me

diere de

y para que se ejecute lo referido, precisa y puntualmente, sin permitir

declaro que los dichos Indios nuevamente convertidos nuestra Santa F, y

TRATADO

38
reducidos

la

Rey mi

obediencia del

no ser encomendados,

ni tributar la

1"

SECCION SECUNDA.

deben gozar de los dichos diez

Hijo,

afos

de exempcion, para

Corona Real, que se han de contar desde su primera reduccin

y esto con calidad que hayan de haber perseverado, continuadamente dichos diez anos, en

de

la

Religin Catlica, y Vasallaje del Rey mi Hijo; pero

que prometieron, y nuevamente sevolvieren


caso (segn lo dispuesto por las leyes)

le

reducir,

si

hubieren faltado

obediencia

F,

la

profesin

la

no han de gozar de este privilegio, pues en este

deben perder por su

de prevaricar de

delito

la

Religin

Catlica, de la obediencia que ofrecieron, lo cual guardareis, y cumpliris, y haris que se guarde,

y cumpla indispensablemente

que

conviene

asi

Fecha en Aranjuez 18 de Mayo de 1614.

CANONICA INSTITUCION DEL

Rey mi

hijo.

servicio de Dios nuestro seor y del


Ibid., pag.

En

el

la

Catedral dla ciudad de San Francisco

Real de

las

Cueva de

la

la

Compaa de Jess

Archidona, y procurasedes suministrar esta y


rias para la

la

de

provincia de

la

la

en que os encargu

Cannica Institucin de

de San Francino de Borja

la

Doctrina de

las asistencias

necesa-

conversin de los Indios idolatras y su instruccin en los Misterios de nuestra santa

decis que por vuestra parte daris pronta ejecucin lo que os encargu por la cdula citada

parecido avisaros el recibo de

Hijo.

Indias se ha visto vuestra carta de 26 de Enero

del ano pasado de 1672, avisando el recibo de la cdula de 21 de Abril de 1670,

diesedes Lucas de

Rey mi

399.

LUCAS DE LA CUEVA, PARA EL CURATO DE ARCHIDONA.

P.

Reverendo en Cristo Padre Obispo de


Quito, del Consejo del

al

Yo laReyna.

vuestra carta, y que en

el

f.

Y
ha

dicho Consejo se queda con esta noticia

esperando de vuestro celo y atencin continuareis en los buenos efectos de confirmar los Indios
reducidos de sta y las dems Doctrinas, y socorrerles con limosnas, como decis haberlo hecho con
los

que este religioso ha sacado esa ciudad.

Cedalario

De Madrid

10 de Octubre de 1674.

Yo

la

Reyna.

Arz. de Quilo, tom. 2, pag. 53.

un

QUE LOS ESPAOLES, MESTIZOS Y OTROS NO VIVAN EN PUEBLOS DE INDIOS.

Por cuanto

El Rey.

gloria hayan) est

por diferentes Cdulas de los Seores Reyes mis predecesores (que santa

prohibido que en las reducciones y pueblos de Indios, puedan

vivir,

vivan

Espaoles, negros, mulatos, mestizos, por que se ha esperimentado que algunos Espaoles que
tratan, traginan, viven y

andan entre

dores, viciosos y gente perdida


provincias

los Indios,

son hombres inquietos, de mal

vivir,

ladrones, juga-

y por huir los Indios de ser agraviados, dejan sus Pueblos y

y los negros, mestizos y mulatos

dems de

tratarlos mal, se sirven de ellos,

ensenan sus

malas costumbres, y ociosidad, y tambin algunos excesos, y vicios que podrn estragar y pervertir
el fruto

que deseo en orden su salvacin, aumento y quietud ; y asimismo est mandado que sean
graves penas, y no consentidos de los pueblos, y que los Virreyes, Presidentes,

castigados con

Gobernadores y

Justicias tengan

mucho ciudado de hacerlo

ejecutar,

donde por sus personas pudie-

ren, valindose de ministros de toda integridad, y que en cuanto los Mestizos y Zambaigos, que

son hijos de Indias, nacidos entre ellos, y han de heredar sus casas y haciendas, por que parece cosa

dura separarlos de sus padres, se podia dispensar.


y Padre (que est en

gloria)

Espaoles, Mestizos
todavia les comprende

y Mulatos hayan
la

ltimamente por otra Cdula del Rey mi Seor

de 30 de Junio del ano pasado de 1646, est declarado, que aunque los

comprado

tierras en pueblos

de Indios, y

sus trminos,

prohibicin referida, y mandado, que de ninguna forma se consienta que

vivan en los dichos pueblos y reducciones de Indios, por ser esta la causa principal, y origen de las

opresiones y molestias que padecen,

como mas particularmente

se contiene en las Cdulas citadas.

CEDULAS REALES.
Y

ahora he sido informado que debiendo conforme

39
en los pueblos los Indios

ellas estar solos

naturales, se han introducido vivir en ellos los Espaoles, los cuales violentamente les han quitado

sus tierras y agua, con que las riegan, para sembrar

que resultan

de

vinas, y frutos

cabo del Reino del Per

mano, por

vivir

infinitos

especialmente

maz para sustentarse, y ellos han plantado

el

danos en deservicio de Dios y mi, y en

que los Espaoles, como

el

total

dentro de sus mismos Pueblos, y ellos son tan pusilnimes, los emplean en

personal de sus

haciendas y tratos

y sobre

menos-

tienen los Indios de su

trabajo

el

peor que esclavos, no los pagan sino en

tratarlos

gneros, por crecido precio, y en vino de sus cosechas, con que los Indios se embriaga'n y se

mueren

y hostigados de esto, y de los apremios qi;e les hacen para pagar los tributos, se huyen, y

mas Espaoles

se despueblan los pueblos, habiendo en ellos

y Mestizos

que Indios, de que se sigue

otro perjuicio, y es, que el pueblo que tenia 150 Indios, y por las molestias que quedan referidas,

han quedado hoy en 40, pagan estos por

el

numero de 150 que eran

como sucede en algunos

antes,

pueblos del corregimiento de Arica, y lo mismo en todos los del Nuevo Reino de Granada, Gober-

nacin de Popayan, provincia de Quito y Reino del Per.


Indias, con lo que sobre ello dijo y pidi mi Fiscal

mando

en

l,

habindose visto en mi Consejo de

h parecido dar

mi Virrey, Presidente y Oidores de mi Audiencia de la Ciudad

Panam, y

del Per, Sania F, Chile, y

todos los

la

presente, por

de los Reyes, y de

la

las

Gobernadores, y Corregidores de sus

las

cual

dems

distritos

que cada uno en su jurisdicion, haga que los Espaoles, Mestizos y Mulatos que viven en los pueblos
de los Indios, salgan de ellos, y vivan en lugares de los que

ejecutando

la

lo son,

ejecutndolo exequiblemente,

y que de haberlo cumplido enven testimonio al dicho mi Consejo,


pena con quien faltare al precepto. Y por que hallndose minorados de vecindad los

pena de privacin de

oficio,

pueblos de Indios, tienen derecho ocurrir


padrn, y se Ies minore su numero

la

las

Audiencias, para que manden hacer revista, y nuevo

cantidad de tributos que les staba repartido por cabezas, y esta

es orden y regla general en todas las Indias y por todos derechos estatuido en los empadronamientos

mando asimismo

los Protectores

los dichos mi Virrey, Presidentes y Oidores de las

Generales de los

y pidan todo lo que les

orden en

que

les

los

pueblos

convenga que

asi

conviniere, para que se enmiende

y Doctrinas

dichas mis Audiencias, y

sepan en que pueblos se padece semejante error,

Indios,

de Indios,

para

como debe,

que hagan publicar esta

que con Noticia de

ello

acudan

es mi voluntad. Fecha en Madrid 25 de Agosto de 1681.

Yo

pedir
el

lo

Rey.

Ibid., tora, ijpag. 3,


un

ESCUELAS DE LENGUA ESPAOLA PARA LOS INDIOS.


El Rey.

ella

Por cuanto por

la

ley 5, titulo 13, libro 1 de la Recopilacin de las leyes de las Indias,

ordenado que los Curas dispongan los Indios en

est

de la Doctrina Cristiana.

por

gan Escuelas de esta lengua, para que


en las leyes citadas, cuyo tenor es

la

enseanza de

la ley 18, titulo 1 libro 6


la

como

la

lengua Espaola, y en

de la misma Recopilacin que se pon-

aprendan los Indios, como mas particularmente se expresa


sigue.

Rogamos y encargamos los Arzobispos y Obispos, que provean y den orden en sus Dicesis,
que los Curas y Doctrineros de Indios, usando de los medios mas suaves, dispongan, y encaminen,
que

todos los Indios, sea ensenada

la

lengua Espaola, y en ella

la

Doctrina Christiana, para que se

hagan mas capaces de los Misterios de nuestra Santa F Catlica, aprovechen para su salvacin, y
consigan otras utilidades en su gobierno y modo de vivir.

Habiendo hecho particular exmen, sobre

si

aun en

la

mas

perfecta lengua de los Indios, se pueden

explicar bien y con propiedad los Misterios de nuestra Santa

F Catlica, se ha reconocido que no es

posible, sin cometer grandes disonancias, imperfecciones

y aunque estn fundadas Ctedras, donde

TRATADO

40

lo

SECCION SECUNDA

se han ensenado los Sacerdotes que hubieren de doctrinar los Indios, no s remedio bastante, por

mucha

ser

la vari

namos que

como

aprender,

edad de lenguas.

los Indios se
les sea

les

habiendo resuelto que convendr introducir


a los

de menos molestia y sin cosa. Y ha

como en

los sacristanes,

pongan Maestros que ensenen

castellana, orde-

que voluntariamente

quisieren

la

parecido que eslo podrian hacer bien

Aldeas de estos Reinos ensenan

las

la

leer y escribir, y

la

Doctrina

Cristiana.

Y
de

ltimamente en despacho de 7 de Julio del ano prximo pasado de 1683, mand escribir

fiel,

que se sigue

Rey-

al

Duque

Don Melchor de Navarra, y Rocafuli, Duque dla Patata,


y amado nuestro, de mi Consejo Je Eslado, Virrey, Gobernador y Capitn General de las Provin-

la Palala lo

cias del Per; en carta de

El

Yltislre

20 de Setiembre del ano pasado 1683

refers,

que en otra de 30 de Noviem-

bre del antecedente de 682 disteis cuenta del reparo que habiades hecho, viendo tan conservada en

como

esos naturales su lengua India,

dad de

los

mayor impedimento para

el

estuvieran en

si

Reyes, y en los valles entendan

enmendase por

los

crianza de esos naturales

la

de que resultaba en
:

para ella se hablan de juntar en todo

intento.

al

en que se hiciese

el

la

se

Y habindoos parecido que

numeracin general; porque


las provincias,

Reino los Curas, y Corregidores en todas

el

y espiritual

lo poltico,

y que procurariades que este descuido

medios que pareciesen mas proporcionados

mejor tiempo de enlabiar esto, haba de ser

el

Imperio del Inga, pues solo en esa ciu-

el

la castellana,

y Pueblos; lo reservasteis para esta ocasin, y escribisteis todos los Obispos y Prelados de las Religiones que tienen Doctrinas

carta exortatoria, de que remilis copia, que pareci imprimirla para

la

Reino los Corregidores, con orden que fuesen disponiendo

remitirla por todo el

nera que se entablase esta enseanza ln


esas almas, y tn conveniente

al

necesaria

til, y

gobierno polilieo,

cuyo

dispusisteis,

fin

se debe

de

la obligacin del

Cura, de que eslo se haga con

le

habia de

privilegiar

Y que

gaciones.

algn Indio

capaz de este Ministerio, y cualquiera

enteramente de tasas y tributos, y de cualesquiera otras

en

hijos.

habindose visto en mi Consejo de

y reconocidose que por

l,

la ley

las Indias,

18, lilulo lo libro 6 de

la

la

lengua

con

dneos, pues parece que con menos


;

h parecido

las leyes

daros

las gracias

los rudimentos de nuestra santa F.

habiades dispuesto, y

por

el

De Madrid

cuanto conviene

al

asi

que miran

os encargo y

de Julio de 1585.

que

castellana, y

la

dijo y pidi

mi

los Sacristanes, siendo

celo y cuidado con que os aplicis


las

manJo

lo

ordenado, poniendo especial cuidado en

Seor Dn Francisco de Amolaz.

lo

estipendio, por el que tienen en la Iglesia, asistirn con

de ese Gobierno, y principalmente

gua castellana.

cargas y obli-

Recopilacin de las Indias est

dispuesto que haya estos preceptores, y que se encargue este ministerio

de

lengua castel-

tambin se haria Ordenanza que ninguno pudiese ser Cacique, Gobernador, Segunda

haya ensenado sus

tualidad

la

puntualidad, y buena educacin que

Persona, Alcalde, ni tener ocupacin alguna en sus pueblos, que no sepa

fiscal

ma-

salvacin de

para que aprendan las oraciones, y se vayan criando en devocin, y temor de Dios. Que esta

ocupacin se podra encargar los sacristanes,


se

la

la

que se ponga en todos los

pueblos, donde hubiere Cura, un Preceptor, que tenga Escuela y ensene los nios
lana, siendo

materia, de

la

servicio de Dios, y de

al

Y ahora

Yo

habindose

el

la

ejecutis, en
la

Rey.

la

mejor enseanza de
la

mas pun-

observancia
los Indios

en

conformidad que

lo

enseanza y extensin de

la len-

Por mandado del Rey Nuestro

considerado en mi

Consejo de

las Indias,

bien espiritual, y polica de los Indios, que se establezca generalmente en todas

las Indias la enseanza

dla lengua caslellana, por

la

presente

mando

mis Virreyes, Presidentes,

Gobernadores y Corregidores de

las

de

Catedrales de ellas, vean las leyes y Cdulas que aqui van inseras y

las

las Iglesias Metropolitanas, y

dichas mis Indias y ruego y encargo los Arzobispos y Obispos

guarden, cumplan y ejecuten, y hagan guardar, cumplir, y ejecutar precisa y puntualmente segn

como en

haga) en

ellas

las

se contiene, y declara

con advertencia de que se har cargo (como mando se les

residencias que se les tomaren los dichos Virreyes, Presidentes, Gobernadores y Cor-

CEDULAS RKALES.
regidores,
este

en

fin

no

si asi

lo ejecutaren

que en todas

me den

de A.rmada

las ocasiones

fueren obrando, para que se vea el fruto que se consigue de

cuenta, de lo que

observancia de

la

educacin y enseanza de los Indios. Fecha en Madrid 8 de Agosto de 1686.

la

Gedulario dla Audiencia de Quito, lom

lo referido

Yo

Rey.

el

pag. 149.

4,

QUE LOS INDIOS ENVIEN SUS HIJOS A LA ESCUELA Y SUS HIJAS A LA DOCTRINA.

Por cuanto

El Rey.

por t-eaula de 6 de

y pueblos de

villas, lugares

abril

de las

Indios

pongan Escuelas con Maestros que ensenen

Espaa, se

Virreyes, Presidentes, Arzobispos y Obispos,


ellas,

que cada uno por su parle en

en

forma y con las circunstancias que en

la

y adelantamiento

fruto

el

el distrito

espresan. Ahora

el

Obispo de Mechoacan en carta

que en esto se ha reconocido, proponiendo tendr grande au-

cias no permitan haya en los Alcaldes

que los Indios envien sus

mayores y dems

hijos ellas, y sus hijas

mis Virreyes y Audien-

mas

leve descuido en asistir,

encargue

Justicias, el

la Doctrina,

que consigan

para

fines que desean, y por que h venido en condescender su instancia, por


ello resulta al servicio

Rcynos,

de Dios, y

Provincias Islas del

esta disposicin,

ordenando

al

mi

encargo y mando

segn y en

la

mis Virreyes y Audiencias de ambos

Per y Nueva Espaa, que cada uno por su parte concurra y fomente
los

Gobernadores, Corregidores, Alcaldes mayores y dems Justicias

mandado sobre

forma y con

las calidades

este particular en

que se expresan en

alguna en ello por leve que sea. Fecha en Madrid


Cedulario de

la

buenos

los

gran beneficio que de

el

del distrito y jurisdicion de sus Gobiernos, asistan con todo cuidado y vigilancia la

cin y cumplimiento de lo

mis

cuenta de haberse puesto las Escuelas en todo su Obis-

la asistencia de las Justicias seglares, suplicndome

mento con

de ambos Keynos de Per y Nueva

los Indios la lengua castellana, y

Gobernadores y Corregidores y Alcaldes mayores de


y jurisdiccin de su Gobierno y Obispado lo dispusiesen

ella se

me ha dado

de 17 de Diciembre de 1692

pado; y

de 1691, esta mandado que en todas las ciudades,

provincias islas

la

exacta ejecu-

Cdula citada de 6 de Abril de 1691,

ella, sin permitirles

descuido

20 de Diciembre de 1693. Yo

el

omisin

ni

Rey.

Audiencia de Quito, tom IV, pag. 302.

QUE SE GUARDEN LAS CEDULAS SOBRE LA LIBERTAD, ALIVIO Y BUEN TRATAMIENTO DE


LOS INDIOS.
La Reina Gobernadora.

Por cuanto en 19 de Setiembre de 1675, 12 de

1679, y 2 de Setiembre de 1687, se despacharon

las

dora. Por cuanto por diferentes y repetidas Cdulas

Gobernadores, Arzobispos
Occidentales

la

y Obispos de

est encargado los

Iglesias Metropolitanas y

Virreyes, Presidentes, y

Catedrales de las Indias

conversin de los Indios infieles, y conservacin de los ya reducidos nuestra santa

F Catlica, su buen Iratameuto,


carta

las

Junio, 2 de Agosto del

Cdulas del tenor seguiente. LaReina Goberna-

alivio, y

del Gobernador, y Capitn General

enseanza

sin

embargo de

dlas Provincias del Rio de

ano pasado 1674, que luego que llego aquel Gobierno, esperiment

el

ban los Indios domsticos, y encomendados de aquellas Provincias, los


bajo personal cuando

le

llegan pdir, y sirvindose de ellos con

esclavos,

como constaba de

alcalde la

Hermandad

sin lo

los autos

ello

la Plata

se h entendido por

de 20 de Octubre del

mal tratamiento que reci-

mas por no pagarles

menos conmiseracin que

los trataban,

comn, que por

lo

miserables y oprimidos y medrosos

de mayores

y que siendo esto asi, se decia, era en aquellas Provincias donde

respecto de lo que

TOM.

I.

fueran

que habia hecho en diferentes casos, en que castig un

danos, no llegaba noticia de los Gobernadores y Justicias, para que lo pudiesen remediar,

hubiese culpable omisin

su tra-

si

padecan en las dems.

si

ya no

mas bien

para su remedio y cumplimiento de las


5

TRATADO

42

SECCION SECUNDA.

ordenes que en razn de esto estn dadas, y de su obligacin y conciencia, hizo publicar bando para

que ningn vecino, de cualquier calidad que fuese, no pudiese azotar,


el pelo, ni

hacer otro ningn castigo y ningn Indio

para ser oidos, y

lodemas que se
lo

que sobre

ello dijo y pidi el Fiscal

Y habindose visto

cerca de esto.

dems de

Presidentes, Gobernadores, y

Arzobispos y Obispos de

trito,

consentir azotasen, ni cortar

ni

tuviesen que demandarles, acudiesen

ello,

dems

de

como

h tenido por bien de aprobar

l,

ha parecido dar

la

mandado, con

est

por los del Consejo Real de las Indias, con

presente, por

la

el

cual

bando que public

mando

alivio y

Justicias de todas las Indias Occidentales; y ruego y encargo h

Metropolitanas, y Catedrales de ellas, cada uno en su dis-

las Iglesias

buen tratamiento de

pongan muy particular cuidado y atencin en


ni

la

puntual ejecucin de ellas, no permitiendo, ni dando

omisin en su observancia, s graves penas

condenados los transgresores, hacindoseles (como se


escrpulo tan grande que debe causar
les

encargo

la

conciencia,
la

la

les

har) cargo

que sern

en sus residencias, por

el

tolerancia y descuido, que huviere en esta materia, sobre

por ser punto tan del

de Dios Nuestro Seor y en

servicio

puntual observancia de las Ordenes que cerca de ello

en Madrid 19 de Setiembre de 1675.

con-

forma en que deben ser tratados y asistidos, y

los Indios, y

lugar que haya ninguna contravencin,

principalmente deseo

el

Virreyes,

los

y jurisdiccin, que vean las Cdulas antiguas, y modernas que estn dadas, acerca de la

servacin,

que

si

dar satisfaccin en justicia, y para que fuesen tratados

le ofreca

dicho Gobernador

los

y que

Yo

la

Reina.

Ibid.,

el

que

estn dadas. Fecha

tom. i, pag. 779.

QUE INFORME LA AUDIENCIA SOBRE LA REDUCCION QUE PRETENDE HACER EL GOBER-

NADOR DE LA PROVINCIA DE LOS QUIJOS DE LOS


Presidente

de Quito

Oidores de mi Audiencia Real de

Melchor del Marmol,

rai

Gobernador de

la

la

INDIOS JIVAROS Y OTROS.


de S.

ciudad

de los Quixos,

me

Francisco en

Provincia

la

ha representado (entre otras

come-

cosas) que el ano pasado de 1669, di memorial en mi Consejo de las Indias, pidiendo se le
tiese la paciflcacion

de los Indios Jvaros, y otros, cuya resolucin se habia suspendido hasta que

fuese servir aquel Gobierno, y con las noticias que estando presente adquiriese, hiciese la repre-

sentacin que conviniese para mi real servicio.


l,

hizo informacin de lo

til

lo referido, fuese servido

monio, suplicndome, que atendiendo


tenia en aquella

provincia muchas personas que

embarazo, antes bien se


mi Consejo de
de 1669, y

el

En cuya conformidad, habiendo tomado

las Indias

le diese el auxilio y

con lo

testimonio de

la

posesin de

y conveniencia que se seguirla de esta reducion, de que remita

le

de concederle licencia para

ayudaran, sin que en lo referido se

ayuda que necesitase.

que acerca de esto represent

el

informacin quo remiti, y lo que sobre todo dijo y pidi mi

por que quiero saber las conveniencias inconvenientes que se seguiran de conceder
para hacer

la

dicha reduccin de los Indios Jvaros y otros, en

dispuesto y ordenado, os

mand me

con vuestro parecer para que con

pues

pusiese

le

habindose visto por

dicho Gobernador

el

testi-

ella,

el

dicho

ao pasado
fiscal

la

en

l,

licencia

forma y por los medios que esta

la

informis lo que en razn de ello se os ofreciere, juntamente

vista

de todo provea

en Madrid 28 de Enero de 1676. Yo

el

lo

que se tuviere por mas conveniente. Fecha

Rey. (Carlos segundo

).

Ibid.,

tom. S, pag. 424.

QUE A LOS INDIOS SE LES CONCEDA LIBERTAD Y CON NINGUN PRETESTO SEAN ESCLAVOS.
El Rey.

Por cuanto per diferentes Cdulas y ordenanzas de

los

Seores Reyes,mis predecesores, y

mias est dispuesto y declarado que no se tengan por eclavos los Indios de mis Indias Occidentales,
Islas y tierra firme del

como

mar Occeano, por ninguna causa

ni

por ningn pretexto, sino que sean tratados

vasallos mios que tanto han engrandecido mis dominios, y por ser materia de tanta gravedad,

y en que siempre se h estado con el cuidado y vigilancia y atencin que pide, y que de ne no ejecu-

CEDULAS REALES.

43

tarse lo resuelto, se frustraba l fin de la enseanza de la f catlica y el atraer ella los que

reducidos, para lo cual conviene escusar los medios de dureza,

d3 amor y buen tratamiento, que son los mas eficaces para

conservacin y reduccin

la

expidiendo repetidas cdulas y ordenes, encargando mis Virreyes,

Gobernadores, y los Arzobispos, Obispos y Prelados de

las

se han ido

Presidentes, Audiencias

Religiones.

ltimamente

la

Reina,

1674, resolvi que los

mi Seora madre, por su real Cdula de 20 de Diciembre del ano pasado

no se tuviesen por

de Chile, en donde mas se ha usado de la esclavitud,

Indios de las provincias

no estn

es la esclavitud, y usar de los

como

esclavos por ningn motivo, y especialmente en tres casos; que el primero es, que los Indios apre-

hendidos en guerra viva, se hacian esclavos por

derecho de

el

ella

segundo,

el

el

modo, llamado de

servidumbre, cuando cojian los Indios do tierna edad, estaba dispuesto sirviesen hasta 20 anos, y

despus quedasen libres

y el tercero de la usanza, que es, que los padres, madres y parientes

mas

cercanos vendan sus hijos cambindolos por algunas halajas hasta cierto tiempo como en prendas.

Y mand

que todos

asi precisa y

los Indios,

que estuviesen esclavos, se pusiesen en libertad natural, ejecutndose

indispensablemente.

Y ahora con

ocasin de haberse visto en mi Consejo de las Indias, lo

que ha escrito Don Juan Enriquez, siendo Gobernador y Capitn General de las dichas provincias de
Chile, en cartas de 8 y 29 de Octubre del ano pasado 1676, dando cuenta de lo que obr en ejecucin de

la

Cdula citada de 20 de Diciembre del de 674, y ponderando las dificultades que se ofrecan
lo que habia representado el Procurador General de la ciudad de Santiago

en su observancia, y

cerca de los inconvenientes que resultaran a mi servicio, seguridad de aquel Reino, y propagacin

de nuestra Santa F Catlica de declarar por libres los Indios de

l,

y en particular el perjuicio de

los terceros poseedores de los que actualmente se hallan esclavos en su poder, y consultndoseme

sobre

ello,

h resuelto, que sin embargo de

lo que sobre

la

instancia que hizo el dicho Procurador General y de

se representa, tenga cumplimiento lo

ello

Diciembre de 1674, y que en

lo

dispuesto por

la

Cdula referida de 20 de

de adelante, con pretesto alguno, motivo de justa guerra, otro

cualquiera, no puedan quedar por esclavos, ni venderse por tales los Indios que se prendieron en
ella,

fuera de

ella, ni los

que llaman de servidumbre,

ni

de usanza, y quT lodos los que ahora viven

en esclavitud, y sus hijos y descendientes queden con efecto libres de todos tres gneros de guerra,
servidumbre, y de

la

En cuya conformidad mando

usanza.

mis Virreyes, Presidentes, Audiencias y

Gobernadores, y otros cualesquier mis Jueces y Justicias, de mis Indias Occidentales, que hagan

promulgar esta orden por ley general en los Reinos del Per y Nueva Espaa,

la

cual h

mandado

se inserte en la nueva Recopilacin de las Indias que se h de imprimir para que se observe precisa
inviolablemente en todos aquellos Reinos, sin permitir, ni dar lugar que se contravenga ello,

por ninguna causa,


envien testimonio

Rey.

al

ni

motivo

y que de haberse publicado esta ley en todas las partes que convenga,

Yo

dicho mi Consejo de las Indias. Fecha en Madrid 12 de Junio de 1679.

Ibid., tora. 4, pag.

el

280.

QUE NO SE MOLESTE A LOS INDIOS POR SUS DEUDAS A LAS PUERTAS DE LA IGLESIA.
El Rey.

Por cuanto

el

Rey mi seor y abuelo (que santa

de Setiembre del ano pasado 1620 una Cdula del

gloria haya)

tenor siguiente

El Rey.

mand dar y

di en 5

Por cuanto h sido

informado que las mis Justicias de mis Indias Occidentales han introducido todos los dias de

cuando

los Indios van

Misa

enviar

la Iglesia,

ir

averiguar la puerta de ella,

si

fiestas,

deben alguna

cosa han dejado de servir, y cumplir con sus obligaciones, y con esta ocasin los prenden y molestan,

de suerte que pierden

la voluntad

nientes, y quedarse sin Misa los

de

mas de

ir

la dicha Iglesia,

los dichos Indios,

cer de los del mi Consejo de las Indias fu

de que

se siguen

muchos inconve-

para cuyo remedio con acuerdo y pare-

acordado que debia mandar

dar

esta mi Cdula, por

TRATADO
prohibo, deflendo y mando, que

cual

la

SECCION SECUNDA.

de aqu delante ninguna de

dichas mis Justicias,

las

cualquier parte que sean de las dichas mis Indias, asi de las Provincias del Per,

Nueva Espaa, sea osado


so pena que

enviar la Iglesia

que contraviniere

el

Audencias de

ir, ni

ello,

aunque

de
de

las

hacerlas dichas averiguaciones con los Indios,

lleve provisin particular

de cualquiera de

Indias, incurran en perdimiento del oficio que tuviere, y de la

dichas

las

como de

las

mis

deuda que

se le debiere, y fuere averiguar, siendo suya, y no lo siendo, en otro tanto valor, y sea desterrado
del

Lugar Provincia donde

mando

Indias, que cada

uno en

que

lo

les tocare,

esta mi Cdula, y lo en ella contenido, sin

mis Virreyes, Audiencias, Gobernadores, Corre-

publicamente en

como

Espaoles,

las cuidados,

ni

ir,

como de

Setiembre de 1620.

pasar contra

las dichas

en manera alguna, s

mis Audiencias,

las Ciudades,

Yo

el

me
Rey.

envien testimonio

de

los articules

las cuales

mando

Lugares de su

Villas y

Y ahora hsido informado que habiendo

ella, sin

las

dichas

asi

distrito,

mismo
asi

de

y que de

dicho mi Consejo. Dado en S. Lorenzo 5 de

al

ley evanglica en aquellos Reinos, no estn los Indios

instruidos en

ella,

ninguno pueda pretender ignorancia, se pregone

Indios, sin que por parecerles cosa de embarazo, se deje de ejecutar

se hubiere hecho,

asi

donde residen

mismo en todas

se haga lo

y Justicias de las dichas mis

guarden y cumplan y hagan guardar y cumplir y ejecutar

para que venga noticia de todos, y

provean,

como

y Alcaldes Mayores y Ordinarios y otros cualesquier Jueces,

gidores,

penas.

por diez anos, yno los quebrante, con apercibimiento

lo tal aconteciere

que ser castigado con mayores penas

muy

que haya bastado

tantos anos que se plantla

firmes en nuestra santa

Catlica, ni

santo celo con que lo han encargado los

el

seores Reyes mis predecesores,


causa de tan grave dao
fuerza,

mucha

el

ni el cuidado y vigilancia que han tenido los Obispos, siendo la


comercio que tienen los Corregidores con los Indios, vendindoles por

ropa, vinos, y otros gneros, que no pudiendo pagar el precio crecido que les ponen,

se huyen, y se van los desiertos, y aunque con


Doctrina,

mucho

trabajo y solicitud los conducen los Curas

sus ministros, aprovechndose de

los Corregidores

esta ocasin, los


y
prenden y encarcelan, protestando que son haberes de mi Hacienda, y no son sino sus derramas, y
Misa, y

tiranas;

la

y que tambin los dueos de minas, ingenios de azcar, obrajes y heredades de trigo y

maiz, por que no se aparten del trabajo, los tienen forzados, sin dejarlos

haciendo las mismas vejaciones y violencias que

Doctrina, diciendo que los deben cantidades.


Indias, con lo que dijo y pidi mi Fiscal en l

Corregidores,

h parecido dar

presente, por

la

la

de prestamos,

ni

mercaderas que hayan dado los Indios,

y molesten en ocasin que vayan

Doctrinas oir Misa,

las

Gobernador y Corregidor que contraviniere

las dems penas espresadas en

Iglesia

la

cual

mando

y
las

mis

la

hagan

Cdula que aqui v inserta


ni otras

personas, por razn

ni otra

alguna causa, los prendan, vejen

ni otras

obras de piedad y religin, y que

ello, ipso fado

quede privado del

oficio,

y incurra en

Cdula referida, y ruego y encargo los Arzobispos y Obispos de


Metropolitanas,
Catedrales
de las Indias, tengan cuidado, y estn la mira de si conIglesias
y
la

travienen a ello, y por que personas, y


esto con todo desvelo,

como cosa

me den

cuenta para que se

tiinde su obligacin, sobre

ben hacer particular escrpulo de que sus ovejas carezcan de


F, que son medio necesario para

la

que

la

salvacin de sus almas.

les castigue

les

encargo

severamente, atendiendo
las conciencias,

Villas

yLugaresde

las cuales

sudislrito, asi deEspanoles,

provean se haga

como de

pues de-

noticia de los articules de nuestra santa

para que venga noticia de todos, y

ninguno pueda pretender ignorancia, mand que esta mi Cdula se pregone pblicamente en
dades donde residen mis Audiencias,

al

Misa,

ni

de las dichas mis Indias, Islas y tierra firme del Mar occano, guarden y cumplan, y

y en su cumplimiento no permitan que los Gobernadores, Corregidores,

las

Doctrina

la

Corregidores, y otros cualesquier Jueces y Jus-

guardar, cumplir y ejecutar precisa inviolablemente lo dispuesto por

el

ir

prendindolos en

habindose conferido sobre ello en mi Consejo de

Virreyes, Presidentes, Audiencias, Gobernadores y


ticias

los

lo

mismo en todas

las

las

Ciu-

dems Ciudades,

Inciios,y de haberlo ejecutado envien testimonio

dicho mi Consejo. Fecha en Madrid 2 de Agosto de 1679.

YoelRey.

Ibid., tom. IV, pag.

281.

CEDULAS HEALES.

45

QUE SE TENGAN PRESENTES ESTAS CEDULAS PARA EL BUEN TRATO DE LOS INDIOS.

El Rey.

Por cuanto por diferentes Cdulas esl dispuesto y encargado, el alivio y buen tray ltimamente por una mia de 2 de Agosto del ano pasado 1679, en que esta

tamiento de los Indios


inserta otra del

mand

y abuelo, de 5 de Setiembre de 1620,

Rey mi Seor

mis Virreyes,

Presi-

dentes, Audiencias, Gobernadores, Corregidores, y otros cualesquier Jueces y Justicias de mis Indias,
Islas y tierra firme del

Mar Occano, no permitiesen que por razn de prestamos,

se dies en los Indios,

las Doctrinas, oir Misa, ni otras obras de piedad y religin, y que el

contraviniese

ii

eWo

/acto,

ipso

quedase privado del

me

la

mira de

tn de

su

pregonase pblicamente en todas

Ciudades, Villas y Lugares,

las

Indio, en carta, su fecha en la villa de Oruro de 6 de

provisin, que por

los Indios de aquel Reino,

h tenido por bien de darla presente


de

mucho por

Curas no

por

la

ahora

trato

lo

mayor

dispuesto por la
alivio

pues no les daban

lo

que de

yugo

los

tenan

cuidando

por ser tn de su obliga-

Fecha en Madrid 2 de

la

Orden de

de

Augustin,

S.

refiere,

la

provincia del

que siendo cura del Pueblo de

Encomenderos, que era de mayor opresin que


les debia

justicia se

del apremio, y

por

siendo

por su trabajo,

asistir

solos en sus casas, por cuya causa, siendo


lo

Cdula referida,

de los Indios,

Gobernacin de Mrida, cuya Doctrina es de su Religin, esperiment

que hacian los Indios

vivan debajo del

de

al alivio

pesadamente como hasta aqui,

Rey.

el

Fray Nicols Avendano Maldonado, de

la

que

refiriendo entre

se despach en rden

del Per,

Nuevo Reino de Granada, encarta de 21 de Enero de 1692,


Mucuchis y Mucurva en

y para

dicha mi Cdula se

la

de Espaoles como deludios,

asi

cin en que les vuelvo encargar su consciencia para descargo dla mia.

Yo

atendiendo esto con

cual ruego y encargo los dichos Arzobispos y Obispos

su parte de su puntual observancia y

Setiembre de 1687.

contraviniesen ello, y

si

mand que

los gravasen tn

de las Indias, cumplan y ejecuten

las Iglesias

dems penas que se

Enero del ano pasado 1685,

mandado de mi Virrey

para que los

ir

de las Indias lo que represent Don Pedro Nia,

y ltimamente habindose visto en mi Consejo

la

de

y Corregidor que

obligacin, sobre que les encargu la consciencia

viniese noticia de todos y ninguno pudiese pretender ignorancia,

otras cosas

mercaderas que

Metropolitanas y Catedra-

las Iglesias

diesen cuenta para que se les castigase severamente,

como cosa

todo desvelo,

Gobernador

incurriese en las

oficio y

expresan, y rogu y encargu los Arzobispos y Obispos de


les de las dichas mis Indias tuviesen cuidado, y estuviesen

por que personas, y

ni

otra alguna causa, los prendiesen, Tejasen, ni molestasen en ocasin

ni

si

mujeres

sus

el

fuesen esclavos,
las

que mas

sus Encomenderos todo un da, dejan sus hijos

Cura, se

quem un muchacho,

sus padres lo que

que mas era de sentir, que en los dichos Pueblos no haba tres Indios que supiesen

rezar, por no darles lugar sus

encomenderos para que aprendan, castigndolos,

asi estos,

como

los

mayordomos que ponen.


Estando para verse en mi Conjeso de las Indias

la

carta referida,

se recibi una del Licenciado

Don Juan Cuadrado de Lara de 21 de Junio de 1691, en que d cuenta de que estando en
del Dulce
ella,

Nombre de Jess en

pareci ante

deN. diciendo

l el

la

provincia de Santa Marta, entendiendo en

las vejaciones, y agravios


a

fin

hato grande de

enterraban en

el

de

que reciban aquellos naturales de D. Antonio de N. cunado

caballo

en tierras de otros Indios brba-

era aniquilarlos, y que algunas familias del dicho Curato

la

ciudad

venir 28 leguas de su naturaleza hacer matanzas de ganados,

con grande riesgo de sus vidas, por ejecutarlo de noche y

que su

la

visita eclesistica

Cura Doctrinero del Pueblo de Pondere, de que era Encomendero D. Mariano

de dicho Encomendero, obligndoles

ros, y

la

Hacienda de dicho Encomendero, estaban

campo

los

que habian muerto

sin Doctrina,

y que aunque aplic

el

que residan en
ni

el sitio del

educacin ninguna, y so

remedio necesario,

tenia

por

TRATADO

46
conyeniente

que se nombrase un Visitador que fuese

el

que tengo mandado


de Bonilla, de

Y habindose

Orden de

la

S.

Encomenderos de

visto

me

Encomiendas

rosos los que estn por reducir deesperimentar


;

la

suplicme fuese servido de mandar

al

la

esclavitud, se niegan recibir laF

Audiencia de Santa F, y Gobernadores de dichas

mano

Encomiendas

los Indios de sus

agregaran mi Real Corona,

excesos referidos, y lo que sobre todo dijo y pidi mi Fiscal

mando

mis

ello, la

para que no

pena de que
en los

incurran

h tenido por bien dar

Audiencias,

Virreyes, Presidentes,

servicio

al

del Corregidor Indio lo que les tocare, por razn

de las demoras y tributos, imponiendo los Encomenderos que contravinieren


se les quitarn las Enconiendas, y se

cual

la

servicio personal, siguindose de esto que teme-

misma opresin, y

Encomenderos obliguen

personal, contendandosesolo con percibir de

la

que dice ser de

de Cartagena, Santa Marta, Maracaibo y S. Juan de los Llanos,

las Provincias

Provincias, no permitan que los

la libertad

con un memorial de Fr. Pedro

las Indias

h representado que en contravencin de lo que tengo ordenado,

obligan, y apremian los Indios dess

Catlica

poner aquellos naturales en

en mi Consejo de

Augustin, Definidor y Vice-Prefecto de Misiones,

Provincia de dicho nuevo Reino,


los

SECCION SECUNDA.

lo

la

presente, por

Gobernadores, Corregidores,

Fiscales,

Alcaldes Mayores, y dems ministros dlas Indias, guarden, cumplan, y ejecuten precisa y puntual-

mente

lo

dispuesto por las Cdulas, arriba insertas, sin contravenir lo que en

manera alguna,

que los Encomenderos

mitiendo
la

del

que velen con todo cuidado sobre

tributo

les

que debieren pagar

la

libertad, y alivio

obliguen k servicio

personal,

ni

de

ellas

otra

se dispone en

Indios,

los

no per-

contribucin

con apercibimiento de que en caso de contravenir

Encomenderos,

justificndolo las dichas Audiencias y habiendo oido en Justicia los

les priven

que
ello,

de

las

Encomiendas, y los Protectores delaten de los que agraviaren los Indios, estando advertidas las
Audiencias, Fiscales y dems Ministros de ellas que de cualquiera omisin que haya de esta calidad,
les ser

de gravsimo cargo

los

Gobernadores, Fiscales y dems Ministros de Justicia, se les

har en sus residencias, y con los dichos Prolectores de Indios,

que mas convenga


incorporadas, se

me

y Fiscales, se

tomar

la

providencia

y del cumplimiento de lo referido y de lo que se ordena en las Cdulas en esta

dar cuenta en todas ocasiones, por quedar

muy

demonstraciones, y castigo contra los que fallaren y incurrieren en

Fecha en Madrid 22 de Noviembre de 1693.

Yo

el

Rey.

mira, y para ejecutar severas

la

lo

Ibid.,

que por

tom.4,

tengo resuelto.

ellas

p. 279.

LOS NATURALES DE LAS INDIAS SON CAPACES DE LAS HONRAS DE LUSTRE, Y EMPLEOS
cao

CON QUE SE PREMIA A LOS VASALLOS DE LOS REINOS DE ESPAA.


El Rey.

Por cuanto teniendo presentes

Leyes y Cdulas que se mandaron despachar por los

las

el buen tratamiento, amparo, proteccin, y


Amrica, y que sean atendidos, mantenidos, favorecidos y
honrados como todos los dems vasallos de mi Corona ; y que por el transcurso de tiempo se detiene

Seores Reyes, mis progenitores y por mi, encargando

defensa de los Indios naturales de

la

la

prctica y uso de ellas, y siendo tan conveniente su puntual cumplimiento al

dad de los Indios, y

al

Indios mestizos, est encargado los


libro i de la Recopilacin, los

que en

ella

se disponen

y que

admita en los Monasterios y

mi

las

calidades, y circunstancias

algunas mestizas quisieren ser religiosas, dispongan

las

utili-

ordenen de sacerdotes, concurriendo


si

bien pblico, y

y que en osla consecuencia, por lo que toca los


Arzobispos y Obispos de las Indias, por la ley 7, titulo ?<> del

servicio de Dios y

profesiones

aunque en

lo

el

que se

las

especial de que puedan ascender los

Indios los puestos Eclesisticos, Seculares, 'Gobernativos, Politices y de Guerra, que todos piden

limpieza de sangre y por estatuto la calidad de nobles, hay distincin entre los Indios y mestizos,

como descendientes de
menos

principales, que

los

Indios principales que se llaman Caciques,

como procedidos de

Indios

son los tributarios y que en su Gentilidad reconocieron vasallaje, se con-

CEDULAS REALES.
primeros y sus descendientes se les deben todas

sidera, que los

en

asi

como en

Eclesistico

lo

47

Secular, que

lo

preeminencias y honores,

las

acostumbran conferir

se

Nobles Hijos-

los

dalgo de Castilla, y pueden participar de cualesquier comunidades, que por estatuto

pidan nobleza

todava se Ies conserva y considera guardndoles en lo posible sus antiguos fueros privilegios,

reconoce y declara por todo

asi se

cin,

donde por distincin de

transmisible de

de los Caciques que es

ellos,

y en quienes concurre

la

dignidades

Estado General

como

estos

T> del libro 6 de

la

las

Recopila-

con nombre de Cacicazgo,

Indios

menos

principales, descendientes

como descendientes de

tambin se

les

la

Genlilitiad, sin

debe contribuir en todas

y honras, qne gozan en Espaa los limpios de sangre, que

y en consecuencia de esto por

despachar para que en

si

puridad de sangre,

mezcla de infeccin otra secta reprobada


prerrogativas,

el

el Seflorio,

sus posteridades, inhibiendo de sus causas las Justicias ordina-

con privativo conocimiento las Audiencias; y

rias,

de

mayor en mayor

el titulo

Indios inferiores se les dej

los

como

la

llaman

las

del

Cdula que en 30 de Mayo del ano 1691 mand

Ciudades, Villas, y Lugares de uno y otro Reino del Per

Espaa, se pusiesen Escuelas para ensenar los Indios

la

Nueva

lengua castellana, previnindose junta-

mente, que no puedan sin saberla tener oficio alguno de Repblica, y por no perjudicarles en este

honor y conveniencias, se diesen cuatro anos de termino


supiesen

lengua, para que la aprendiesen.

la

Indias de

12de

Mjico; y que

mente

Julio referido

asi

en

la cuarta parte

Caciques.

ano de 1691,

como en

l,

de

las

los

que estando en alguna de

los

se fundase un Colegio Seminario en

resolv

dems que se fundaren en

las Indias se destine

Vecas de que se compusiere cada uno de

siendo conveniente

el

que

los Indios

reconozcan

la cual

de las Provincias del Per y Nueva Espaa

la

no
las

ciudad de

y den precisa-

para los hijos de los

ellos,

inspeccin con que por

particular

la

mas puntual observancia de

vasallos mios atiendo su consuelo, y deseando la


citadas, h resuelto dar la presente, por

ellas

que ltimamente, en consulta de mi Consejo de

las

ordenes y leyes

ordeno mis Virreyes, Audiencias y Gobernadores

y ruego y encargo los Arzobispos y Obispos de las

Iglesias Metropolitanas, y Catedrales de ellas, las guarden,

cumplan y ejecuten y hagan guardar,

cumplir y ejecutar precisa inviolablemente, declarando de nuevo que atender y premiar siempre
los descendientes

de Indios Gentiles de unos y otros Reinos de las Indias, consolndolos con mi

Real amparo y patrocinio por medio de los Prelados Eclesisticos y dems Ministros del Sanio Evangelio, Virreyes,

Audiencias y dems

Gobernadores de

todas las Ciudades, Villas

aquellos Reinos para que los aconsejen, gobiernen y encaminen

nuestra Santa

F Catlica, su observancia y vida

servicio, y gozar la

como

los

iguales en

remuneracin que en

poltica

correspondiere

y
al

dems vasallos mios en mis dilatados dominios de


el

todo los de una y otra Amrica, y

al

Lugares de

bien principal del conocimiento de

que se apliquen emplearse en mi

mrito y calidad de cada uno, segn


la

Europa, con quienes han de ser

para que desde luego tengan uso,

y ejecucin las

ordenes, que estn dadas y leyes de aquellos Reinos, que hablan en razn de todo lo referido, se continu su cumplimiento, y se le d este despacho

de mis vasallos de los Reinos de

las Indias,

quiero, y por esta orden doy licencia cualquiera

que hallndose con mritos de calidad en su persona por

su decencia, y los hechos en reverencia y servicio de


solicitado,

y tambin

Virreyes, Audiencias
fcil

la

Santa Iglesia, ocasiones en que

de mi Corona, en cualquiera manera

el

lo representen, y justifiquen

y Gobernadores de las dichas Indias, segn

la

distancia

lo

ruego

los

dichos Arzobispos y Obispos

taciones referidas, enviando por el dicho mi

para que poniendo todo

lo

me den

Consejo los papeles, que con

hayan

ante los

mas inmediata, y de

recurso para cada uno, fin de que los Virreyes, Presidentes, y Gobernadores

y mando, y juntamente

lo

como

se lo encargo

cuenta de las represenellas

se

representaren,

que constare de ellos en mi Real consideracin, lo remunere con

las

honras de lustre, empleos y conveniencias, con que premio, y favorezco mis vasallos de los Reinos

de

la

Espaa, sin que para

ello obste los

de

las Indias la

descendencia de

la

Gentilidad, y para que

TRATADO

48

aquellos naturales se hallen desde luego con

tambin

solicilar y

SECCION SEGUNDA.
el

consuelo, que m benignidad les franquea, y puedan

pretender los honores y beneficios ofrecidos sus mritos, estando

justificados,

mandado

se dirija este despacho los Virreyes, Arzobispos


y Obispos, Audiencias y Gobernadores de
las Indias, quienes ordeno, que cada uno de ellos en el distrito
y jurisdiccin de su gobierno y
Dicesis, le hagan publicar y den cuenta de haberlo ejecutado. Fecha- en Madrid 22 de Marzo de

1697.

Yo

el

Gedulario de

Rey.

Audiencia de Quito, tom. 4, pag. 352.

la

QUE SE FAVOREZCAN LAS MISIONES DE LA COMPAIA DE JESUS.

Por cuanto

El Rey.

Reynos de

las

mis ardientes deseos de

conversin de aquellas Almas, y en


mia, hazen inseparable de mi

logro de tan importante

fin

ella

cuidado,

Propagacin de

mayor

la

Ley Evanglica en

la

Compaa de Jess destine

la

hoy

no es suficiente para

las

los vastos

se malogre, alrasse

gloria de Dios, que es en lo que

mas

se afianga

la

al

sea nicamente

mas seguro camino, que

mayor numero de

sus Missiones

que estn

el

su cuidado, quanto, y

Ministros, que el

mas para

las

que cada

cacin, dirigida toda que en aquellas remotas Regiones se siembre el grano del Evangelio.

falta

como por

la

de que

Compaa de Jess no

la

la

de ejecutarlo,

tiene posibilidad

de medios para criar los sujetos, respecto de consistir en juros


limitacin con que se halla para no emviar Operarios de

resuelto por mi Real Decreto de veinte y tres de Octubre prximo

la

mayor

apli-

En

asi

la

que

dia se

aumentan en los nuevos descubrimientos, con que Nuestro Seor favorece los desvelos de mi

consideracin, y en

la

premeditacin dlos medios, y providencias conducentes

la

como para conseguirle

Religin de
tiene, y

la

Indias, y mi justo rezelo de que por avcr pocos Operarios

esta

por

la

parte de sus rentas,

otros Dominios que los mios

pasado de este ano permitirla,

que par estas Missiones pueda echar mano de qualesquiera Jesutas Sacerdotes, Estudiantes, Coadjutores, que sean llamados de Dios para esta empresa, y aprobados

no solo de mis Dominios, sino

Baviera, de las Provincias Gallo Blgicas de

Estado de
el

la Iglesia,

Reyno de aples y Ducado de Miln, de donde no podr

permiso mi, entre los Missioneros de

Casas, y Colegios de

America

Tambin h

ello.

la referida

la

Religin de

los Superiores,

de Polonia, del circulo de

Flandes, de las Repblicas de Venecia, y Genova, del

dems Estados de que se compone

y de lodos los

que se halle en inteligencia de

maduramente por

tambin de los Reynos de Francia, y

la

mando

y asi

resuelto, y

excluyendo solamente

la Italia,

ser incorporado

ninguno

se le prevenga

la

sin especial

Religin, para

mandado, que los juros, que pertenecen

Compaa, sean

libres, y

reservados de todo vali-

miento, y que lo hayan de ser siempre, mientras n se especifique con trminos propios individuales,

en atencin que

el

producto de estos juros se emplea

criarse con estos caudales los sugetos para las Missiones.

muy

especialmente en mi servicio, por

porque estoy informado de

los

menosca-

bos, y dilaciones con que se pagan las libranzas de lo que se destina los Missioneros Jesutas para su
viage, vestuario, y navegacin,
sin

embargo de

como tambin para

las repelidas y estrechas

dadas, y no han sido obedecidas

que hasta aqui,

Ministro

les

la

Audiencia,

que deben hacer

Gobernador, su Teniente

el

debajo de juramento, haber hecho

se d entender los
;

pero

no esperimenten en este puntlos atrassos, y

Reales, se haya de pagar preciamenle con

si la

huviere en

pago. Que

el

que

Indias

se den las ordenes convenientes, para que todo lo librado, y que

librase en las Cajas

mas antiguo de

les Reales,

mand

las

sumo desagrado que me ha causado su inobservancia

siendo mi Real animo, que los referidos Misioneros


perjuicios,

manutencin, despus de estr en las Indias,

mando, que por mi Consejo de

Ministros de ellas, quienes toque, el

en adelante se

su

ordenes, que para su cabal, y prompta satisfaccin estn

la

si

alli

la

asistencia del

Ciudad, parage en que residan los Oficia-

no huviere Audiencia,

asista

precisamente

el

que asistiere haya de mandar, que los Oficiales Reales declaren

paga como suena

el

recibo, carta de pago, sin menoscabo, ni

CEDULAS REALES.

49

diminucin alguna. Que todo se halle presente un escribano, que haya de dr


este instrumento, y de los

los

separadas, con

de

ello

y que de

pagas hechas los Religiosos Missioneros,

distincin de los anos

que correspondieren los snodos,

que con estas noticias pueda mi

Consejo informarme de todo con

mando, dems de
dems Ministros
Missiones

los

lo

la

la

mayor expresin. Y

que queda referido, que

en

Tesoreros, Colectores de

Don Juan Joseph de

administra

de cautelar toda demora, resuelvo, y

fin

caso de dilatar

el

quienes toque, tengan legitimo recurso los

las

libramientos del producto de los novenos Reales

las

viages en que se enviaren Misioneros de Europa, para

se envien relaciones

como

dems que pertenecieren

Beitia Linage, para

la

paga los Oficiales Reales, y

Procuradores,

Superiores de las

Mesas Capitulares, para que hagan


;

y que en

que haga

las

Nueva-Espafia tengan

la

la

paga de los

mismo recurso

producto de los Azogues, que

pagas del

y asi se despacharn Cdulas en forma, para

el

que los Oficiales Reales, y

Comisarios

admitan los referidos Tesoreros, Colectores, Administradores, los recibos, cartas de pago, que
exhibieren en virtud de pagas hechas en

modo que

si

entregasen en oro, opiata

reyes, y Gobernadores, para que lo

la

las

expresada

conformidad, y que las reciban

propias cantidades; previnindose lo

hagan ejecutar. Por

la

presente

mando

Presidentes de las Audiencias, Ministros mas antiguos de ellas, Gobernadores

Tenientes, Oficiales

poner

el

le

el

mas prompto, y

menor embarazo, duda,

ni

efectivo

interpretacin

instancia, ni representacin por dicha Religin de

de qualquiera que contraviniere

al

mil setecientos y quinze.

Yo

el

la

la

(Felipe

ni

permitan

que por su contravencin se

me haga

Compaa de Jess, pues me dar por deservido

lodo, parle de esta mi resolucin,

Rey.

parte que le tocare, darla,

alguna, por ser mi voluntad, que todo lo que v

Dios, y mi el puntual cumplimiento de ella. Fecha en

I.

mi Virrey del Per,

de dichos Reynos, sus

cumplimiento, sin que sobre ello pongan,

expresado se ejecute precisa, y puntualmente, sin dr lugar

TOM.

mismo

los Vir-

de mi Real Hazienda, Tesoreros, Colectores, Administradores de las Mesas

Capitulares, que enterados de esta mi resolucin, procure cada uno en

y hacer se

del

mismo

Buen Retiro

Quinto).

por convenir

veinte y

al

servicio

de

ocho de diciembre de

Del archivo de Lima, Seor Roca.

TRATADO SEGUNDO
PRIVILEGIOS

DE

PRIMITIVOS

LOS

INDIGENAS.

Resuelvense algunas dudas generales.


Varias son las dudas que suelen ofrecerse acerca de los privilegios de los Indios, las cuales
se hallan sabiamente resueltas por los Escritores Americanos.

de una doctrina tan

principales que tocan estos privilegios, (jomo las trae

omitiendo

mtodo

el

k fin de no privar klos lectores

una breve resena de

interesante, h pensado hacer aqu

las cuestiones

Avendano en su Thesauro Indico

escolstico con que las trata este insigne Escritor.

Suele dudarse silos privilegios concedidos los obispos y Misioneros en favor de los Indigenas
se podran llamar privilegios de Indios ? Cuya duda resuelve el citado autor en sentido afirmativo,

fundado en que todo privilegio corresponde a

siendo tan notoria y clara la intencin de los

como

lo

aunque

la

el Pontifice

las facultades

Tambin

vengan dirijidas k

los

pretende favorecer.

Pontfices en favorecer los indigenas,

demuestran sus Letras Apostlicas, no puede dudarse que

ellos son los privilegiados,

Prelados Misioneros Apostlicos.

se ofrecen graves escrpulos y dudas sobre la interpretacin de dichos privilegios,

un sentido

asaber, si se han de tomar estrictamente, en

favores sunt ampliandi?

mente recibida entre


se

persona que

Romanos

lo cual

el

mismo

los Doctores, todo privilegio

ha de interpretar en sentido

que se trata de

responde

la propagacin

lato, las

de la

lato,

segn

la regla

del derecho

autor, que segn la doctrina

que cede en favor de

la religin,

comun-

causa

pia,

cuales condiciones se cumplen en nuestro caso, ya por

y conversin de

las almas,

ya tambin por que

los privi-

legiados son los Indios, personas infelices y miserables, que viven en la ignorancia y en la
barbarie.

Se desea saber tambin cuando perecen estos privilegios


alguna vez en America, ya por

tambin por
uso

los

las facultades

el

y esta duda se ha motivado

no uso de los privilegios 6 interrupcin que hk sufrido, ya

que se conceden

los Obispos,

llamadas Slitas, de las cuales hacen

Obispos en la Iglesia Americana. Para responder brevemente

el expresado autor,

que se la quite

el

que

que

los privilegios

que

se la dio,

estas

perplejidades, dice

concedidos in perpetuum, tienen vida perpetua, hasta

es el

Romano

Pontifice,

y que

el indulto la

gracia solo

perece cuando se revoca por la Santa Sede, la cual ciertamente puede revocar todo privilegio.

Ni basta

la interrupcin, el no uso, dice Suarez lib. 8, cap 18, para perder los privilegios,

cuando estos k nadie perjudican, aunque intervengan actos contrarios, con


renuncia.

De

suerte que el privilegio, que nadie

los privilegios de Indias

que no haya

y si esta no existiere, tampoco perece el privilegio.


hacerlos Prelados de las facultades Slitas; esto nada perjudica

renuncia por parte del privilegiado

En cuanto al uso que pueden

tal

perjudica, solamente perece, cuando hay

por que por las Slitas no se revocan los privilegios, ni los

Obispos los renuncian, ni tampoco pueden renunciarlos; 2" por que dichas facultades se conce-

den por gracia de la Santa Sede y dejaran de ser gracia, si por ellas se revocasen los privilegios
que se gozan; 3 por que las Slitas son temporales, y los privilegios son perpetuos 4 dichas
;

Slitas se conceden k la persona, y los privilegios k la dignidad, asi es, que en Sede vacante los

NOCIONES PRELIMINARES.
que no sucede con

privilegios pasan al Capitulo Catedral, lo

in 6 Privilegium personle per sonam sequitur ef extinguitur

mente sucede, especialmente en America, que

51

las Slitas,

segn la regla jur.

cum persona. Y aunque comun-

las slitas se traspasan k otra persona

en las

difunciones de los Prelados, este traspaso es interino y solo dura hasta que se llena la
vacante.

Se ha dicho que

los

Obispos no pueden renunciar los privilegios de Indias

segn dice Mrquez en su Brasilia Pontificia

lib. 2,

num. lo4,

cuya proposicin,

est fuera de toda

duda por que


:

no concedindose los citados privilegios la persona, sino la dignidad, los Obispos no tienen

en

ellos

propiedad personal.

asi

como

privilegios, seria nula

no puede renunciar al privilegio del foro, y si


aunque algn Prelado quisiese renunciar estos

el clrigo

llegase k renunciarle seria nula su renuncia

asi

y de ningn valor su abdicacin, por que renunciara

lo

que no es suyo,

sino de la dignidad que no muere.

Aqui vendria proposito

la cuestin sobre

mas oportuno

pero parece

comunicacin de privilegios entre las dos Indias,

dejarla para el tratado de la India Oriental donde se trata de la

hermandad de privilegios que tienen entre si y hasta donde se extiende. En este preliminar nos
concretamos solo dar algunas nociones generales que convienen para la inteligencia de las
Letras Apostlicas que se van h presentar.

NEOFITOS.

Como

los privilegios

de Indias hablan por lo general con los Nefitos, no

fueron pocas las dudas suscitadas al principio en estas regiones sobre la extensin que debia

darse esta palabra Nefito. Segn

que es nuevo en

el

derecho comn, dice Mrquez, se reputa por nefito

la f hasta los diez anos,

cuyo decenio ya pasado, deja de ser nefito

el

el

con-

Mas segn

el derecho de Indias Uamanse Nefitos todos los oriundos de la India


como tambin los oriundos de la Africa y de todas las regiones transmarinas, imo etiamsi JEthiopes, Angulani vel quarumvis aliarum transmarinarum regio-

vertido k la

f.

oriental y occidental, asi

num. Favorece tambin

esta declaracin k todos los indgenas dichos aunque sean hijos de

padres cristianos y hayan sido bautizados desde la infancia. Esta declaracin viene del Pontificado de Gregorio XIII y tambin se halla confirmada por Benedicto XIV en la Constitucin

Cum venerbis,

como veremos

MESTIZOS. La declaracin

abajo.

sobre los Mestizos viene tambin del

mismo Papa Gregorio XIII

Quin etiam quia de mixtim progenitis, quos Mestizos vocant, majus duhium esse
accepimus ; cum eisdcm Mesticiis, quos similiter ad hunc effectum Neophytos censendos esse
y dice

asi

decernimus, in gradibus

dummodo non

et

matrimoniis contradis

et

conirahendis prcedidis, gratis tamen,

ita facile id fiat, dispensare. Esta declaracin sirvi de

norma para

pensas matrimoniales hasta el pontificado de Inocencio XII, esto es, hasta 1698,

mas

las dis-

de cien

anos despus del Pontificado de Gregorio XIII, el cual dio estas primeras declaraciones en

21 de Setiembre de 1585. Llegado

el

Pontificado de Inocencio XII, se suscit la cuestin de los

Cuarterones y Puchueles, y fu declarado por la S. Congregacin del Santo Oficio, que bajo el
nombre de Nefitos no se comprenden los Cuarterones y Puchueles. De donde se sigue que los
Mestizos que tienen una cuarta parte de sangre india y tres de europea, no participan de los
privilegios,

Puchuel.

y mucho menos

el

que tiene una octava parte de indio y siete de europeo, como el


si la mezcla se compone de otras sangres privi-

dicho de sangre europea, por que

legiadas entre los Nefitos, no hay cuestin de Cuarterones y Puchueles.

Pero aqui conviene notar que

los Mestizos privilegiados solo se

para las dispensas matrimoniales, como lo dice la declaracin


; mas para los otros
comn de la Iglesia.

contractis et contrhendis prcedictis


fiestas, etc.,

estn sujetos a la ley

cuentan entre los Nefitos

in gradibus et matrimoniis

privilegios de ayunos, abstinencias,

TRATADO

52

CATECUMENOS.

No siendo

todava subditos de la Iglesia los Catecmenos, tampoco

estn obligados sus preceptos, y pueden por consiguiente contraer matrimonio entre si con
impedimento cannico, como lo dice Montenegro por estas palabrar Digo que los catecu:

menos, aunque estn

muy

prximos

Bautismo, pueden casarse antes de recibirle con


parientes de afinidad, aunque por derecho eclesiasiico estn prohibidos,
y tambin con
parientes de consanguinidad, excepto el primer grado, el cual es impedimento de derecho

natural.

del

La razn

gremio de

es por que el

al

catecmeno mientras no

se bautice, es infiel,

y por estar fuera

Iglesia no le obligan sus preceptos, ni sus impedimentos le estorban los

la

mas aprueba y admite los que se hicieron en la infidelidad conforme al uso y


costumbre de sus tierras ut habetur in cap. Gaudemus. Dije arriba que pueden los cateeumenos contraer entre si matrimonio; por que si le contraen con persona bautizada, es nulo

por la disparidad de culto.

matrimonios

Si

preguntamos ahora

los

si

Misioneros podran alguna vez

aconsejar al catecmeno que se case con impedimento cannico; responde h la duda el

Montenegro

lib. 3,

evanglicos que se casen al

por

ejemplo

mismo

Trat. S.Secc. 7. Ocasin se puede ofrecer que los puedan aconsejar les obreros

modo y costumbre de

Dos parientes en 1" grado de

la gentilidad antes

afinidad, y

de bautizarse. Pongo

segundo de consanguinidad, estn

para bautizarse y se quieren bien y tratan de casarse despus que sean cristianos, no pueden

ser dispensados por

darles por consejo que se casen al uso de la Gentilidad antes de bautizarse.

ningn privilegio. Digo pues que en este caso obrara prudentemente en

Otra duda suele ofrecerse en las Misiones, y es si dichos catecmenos pueden comunicar
lo cual Morelli en sus Pastos pag. 165 trae diversas opiniones. Cas:

in sacris? Sobre

Koning y Lugo son de parecer que todos los infieles se deben apartar desde el
el Cap. Episcopus de consecr.
Dist. 1. Episcopus nullum
proJbeat ingredi Ecclesiam et audire verbum Dei, sive gentilem, sive hceretieum, sive
tropalau,

de la Misa segn

ofertorio

judeeum, usque ad

Missam

catecJiumenorum. El P. Antonio Euiz de Montoya,

celebre

Misionero de la Compaa de Jess, tambin apartaba del sacrificio ^los no bautizados. El


Ilustrisimo lUana,

obispo

del

Tucuman,

advirti

esto

mismo en

las

reducciones del

Paraguay. Pero acerca de esto dice Snchez, no ser pecado mortal la comunicacin

m sacris

cuando hay peligro de perversin, y de irrisin del nombre cristiano. Pero


ni pecado venial habr, dice Morelli, cuando no solamente no existe tal peligro, sino que por
con

el infiel, sino

el contrario

Hablando de

hay esperanza de conversin, y esta es la causa motiva de la comunicacin.


Non damus peccati hcereticos, qui dum
los herejes de Germania dice Gobat
:

ad qiiam propendunt, ingrediuntur templa, ut observent ccerimonias


sacras. En Germania es comn esto, y no dudo que se reiran, se indignaran, si alguno
les quisiese poner escrpulo. Por otra parte el mismo Castropalau y Koning que estn por la
tractant de conversione,

negativa, exceptan el caso en que se espera algn fruto especial, y por eso, alaba tambin

Lugo

los

Misioneros que

lo

consienten. Adese

esta razn la ndole de los Indios, los

mas rudos son de entendimiento, tanto mas se mueven con las ceremonias
la
misma experiencia ensena que la majestad de nuestras sagradas funciones es
y

cuales cuanto
sensibles
la

mas

proposito para aficionarlos la f y profesarla. Por cuya razn en las ludias h

prevalecido la practica

oimos contar, que

los

de admitir los barbaros al sacrificio, y frecuentemente leemos y


Misioneros y conquistadores hacian celebrar la Misa en

primeros

publico, la cual asistan los barbaros con la

misma

ordinariamente tocados de la gracia para recibir

reverencia que los dems, y de

el

bautismo.

Mejicanos, Tucatanenses y Caribes con grande alabanza, y no s que alguno


bado. Hasta aqui Morelli en sus Fastos. Ord. 78.

alli sallan

Esto se verific entre los


lo

haya repro-

53

NOCIONES PRELIMINARES.
Nota En
:

ya fuese

el

como no

lo

de Enero de 1569 disjiensb S. Pi

cristianos de la India

no incurriesen en

la

en

el

faero de la conciencia y por

excomunin de

la

Bula de

la

Cena por

el

un

decenio, para que los

comercio con los

infieles,

comercio de mercancas ya de armas, con tal que estas no fuesen en perjuicio de la cristiandad,
seria si los Indios no se armasen notablemente. Esta concesin la extendi Gregorio XIII a otro

decenio con la declaracin de que aquellos comerciantes que tienen expuestas las armas manera de raercan-

excomunin, aunque no armen notablemente los compradores,


que venden privadamente, y sin peligro probable, alguna cosa de poco momento,

cias para vendrselas a los infieles, incurran en la

pernque no

la

incunan

como una espada un

los

cuchillo.

Lo

refiere

Avendao en su Auctario.

Advirtase que la censura esta derogada por la Bula de Pi

IX

tit. 12,

n. 477 (Fastos Ord. 123.)

Apostlicos sedis.

EXPUESTAS YA ESTAS NOCIONES PRELIMINARES Y SABIDAS LAS PERSONAS CON QUIENES

HABLAN LAS LETRAS APOSTOLICAS, ENTRAREMOS EN LOS PRIVILEGIOS DE LOS


INDIGENAS, DIVIDIENDO EL TRATADO EN NUEVE SECCIONES.
la Privilegios primitivos de los Indigenas.

2a Matrimonios sin interpelacin del cnyuge ausente.

3a Absolucin de censuras.
4a Precepto Pascual para los Nefitos.
5 Libertad de los Indgenas.

6a Facultades vicenales antiguas en favor de los Nefitos.


7a Declaraciones sobre Nefitos, Cuarterones
y Puchueles.

8a Privilegios curiales

Sumarios antiguos Privilegios caducos.

9a Doctrina de Santo Toribio para

el

rgimen de

los Indios.

TRATADO

54

SECCION PRIMERA.

SECCION PRIMERA.
PRIMITIVOS

PRIVILEGIOS

DE

LOS

INDIGENAS.

Primera Junta Apostlica en Mjico Ano 1524.


Esta Junta se celebr en 1524, cuatro anos despus del descubrimiento de Mjico, y seis anos
elRmo. P. Fr. Martin de Valencia, de la Orden

antes de descubrirse el Perii. Presidio en ella


Serfica,

y asistieron diez y nueve religiosos de la misma Orden, cinco clrigos y algunos


Hernn Corts. Dominaba en Espaa entonces el Emperador Carlos

letrados, con el esclarecido

Quinto, el cual movido por el celo de la f y propagacin del Evangelio entre los Indios, envi
muchos varones apostlicos, con autoridad pontificia y regia, entre los cuales el principal fu
el citado

como Delegado de Su Santidad,

Fr. Martin de Valencia, enviado

comunidad donde reside hoy

Iglesia y su

lugar que ocupa

el

el

cual puso su

pasndose despus al

la Iglesia Metropolitana,

convento grande de San Francisco. Estos fueron los principios de aquella

naciente Iglesia, hasta que lleg en 1528

el

limo. Zumarraga, electo en

el

ano anterior primer

Obispo de Mjico. Nos faltan las actas originales de esta Junta Apostlica, que no se han
podido encontrar en los archivos de Mjico, apesar de las diligencias que practic

simo Seor Lorenzana, Metropolitano de aquella


la

memoria de aquella venerable Junta,

de su Iglesia, sac un resumen

mada, escritor concienzudo de

asi

Silla.

como sus

disposiciones en los primitivos tiempos

de sus actas de fuentes las


los privilegios

el Ilustri-

Pero este Seor deseoso de conservar

mas

puras, entre otras de Torque-

de las Indias, y le incorpor en los Concilios de

Mjico. Por las disposiciones de esta Junta acerca de la administracin de los Sacramentos, se

palpan las perplejidades en que se hallaban los operarios evanglicos y la necesidad de recurrir
el principio y origen de los orculos Pontificios que
de esta Junta salieron las primeras preces para sus

la Santa Sede para despejarlas. Este fu

veremos luego en favor de


privilegios.

los Indios, y

Veamos pues sus

disposiciones con las Notas que anadio el expresado Seor Loren-

zana, Arzobispo de Mjico en 1766 y trasladado la Silla de Toledo en 1771.

BAUTISMO.

Acerca del Santo Sacramento del Bautismo, que

se administre dos veces

en cada semana los catequizados, asaber, domingo por la maana y jueves por la tarde, y
tambin para poner los santos leos los que no los hablan recibido, por no haber venido, y
estaban bautizados sin las ceremonias de la Iglesia desde la conquista.
Nota

Eecien venidos

los Religiosos,

no haba santo crisma ni oleo bendito, y por esta razn luego que lleg,
agua natural

hicieron todas las ceremonias y ritos del bautismo solemne con los que ya estaban bautizados con

solo bendita

y aqui se advierte que

los

primeros que se bautizaron en esta Nueva Espaa fueron los cuatro

Seores de Tlaxcala.

CONFIRMACION.
en medio de que

el

Acerca de

la Confirmacin,

no se determin cosa particular, por que

P. Fr. Toribio Motolinia tenia espresa facultad del sumo Pontfice para

administrar este santo Sacramento, no lo pudo hacer por que no habia santo Crisma, y luego

que Ueg) de

las islas,

consagrado por Seor Obispo,

le

administr.

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.

PENITENCIA. Tocante
mos habituales pudiesen

55

este santo sacramento de la Penitencia, se dispuso que los enfer-

confesarse dos veces al ano, y para los sanos empezase el cumplimiento

del precepto anual desde la

mero fuese examinado en

Dominica de Septuagsima; y que ninguno se casase sin que priy se confesase para recibir la gracia del santo

la doctrina cristiana,

sacramento del Matrimonio.


Nota

Es

increble

importnnaban

el

fervor de los Indios en la primera conversin, pnes corran tropas pedir confesin

los confesores

para que

les

oyesen muchas veces. Unos se confesaban llevando pintados los

pecados con ciertos caracteres que se pudieran entender, y los iban declarando, pues este era

quemad.,

lib. 16,

donde pasaban

el

y otros que hablan aprendido escribir, traan sus pecados


tom. S). Llevaban los caminos a los enfermos y tullidos, y tenian tal f, que

tura que usaban en la gentilidad

modo de

escri-

escritos

(Tor-

los

ponan por

los religiosos.

COMUNION.

Acerca de la comunin sacramental,

aunque

al principio

seles neg por

nefitos y rudos, despus se les concedi discrecin de los confesores.

Nota

En

el

Concilio Lmense const. 58, se

mand que no se negara

la Eucharistia al indio

idneo para recibirle, y en esta Nueva Espaa que no se prohibiese la comunin sino
instruidos en la

f.

As se mand en una junta que para este efecto hizo

1546, con cinco Obispos, prelados de religiones


los santos

clrigos.

Ademas

la

el

los

que se hallra

que no estaban bien

visitador Tello de Sandoval ao de

Bula de Paulo

III los declara capaces de

sacramentos.

MATRIMONIOS.

Acerca de

los

matrimonios ocurrieron mayores dificultades, sobre

si

eran validos entre los indios los contraidos en la gentilidad, y cual de ellos lo era, por que
tenian

Nota

muchas mujeres, y no
Hubo

se resolvi cosa cierta, esperando la definicin de la Santa Sede.

opiniones opuestas sobre esta cuestin

unos tenan por invlidos los matrimonios hechos en la

muchas mujeres se divida el afecto conjugal, y era muy difcil averiguar cual de
6 principal ademas no tenian palabras ciertas para el contrato matrimonial, por lo cual

gentilidad, por que teniendo


ellas era la seora,

se

dudaba de su existencia

fuera de que se casaban con parientas sin distincin. Al contraro, otros decan,

que muchos indios solo tenan una mujer por muchos aos por toda
era una la seora principal quien reconocan por mujer

la vida,

y aunque algunos tuviesen muchas,

en suma que por no entender bien

el

idioma de los

y por la poca ninguna espresion de estos tocante este asunto, hacia parecer que no haba legtimo
matrimonio entre ellos. Todos fundaban bien sus dictmenes, y fue tanta la obscuridad de la materia, que aun
indios,

en

el

ao de 1528, en que vino Fr. D. Juan de Zumarraga por Obispo, continuamente estaba instando sus

religiosos

y letrados que declarasen estas dudas. No

lo

pudo lograr por

lo

que fueron religiosos Espaa y

entre varios hombres doctos, quienes consultaron, uno de ellos fue el cardenal Cayetano, que segn la relacin

que se

le hizo, se inclin a

que se

le>

diese por mujer la que ellos quisiesen, en caso de no declararse bien, cual

era la que por propia antes tenan.

Ultimamente habindose ocurrido

la

ctedra de S. Pedro, Paulo III decidi qne dichos neotos se pudiesen

asar con la que quisiesen, nisi prima voluerit convert,

EXTREMA-UNCION.
en

los

Nota

como consta de

la

Bula Altitudo.

El sacramento de la Extrema-Uncin no se administr k

los Indios

primeros tiempos de la conquista, por que habia pocos ministros.


:

Eran pocos

los

operarios y

mucha

la mies.

Todo

el

del Bautismo, que es la puerta y primera tabla para salvarse

h pluralidad de mujeres.

Ademas de que no habiendo

cuidado era de la administracin del sacramento


:

y del matrimonio, por no permitir

la

poligamia

llegado en tiempo los leos benditos y consagrados por

Obispo, no haba con que administrar la Extrema-Uncin.

DOCTRINA CRISTIANA.

Ultimamente tocante la enseanza de la doctrina cristiana


como para nios, se mand k todos los gobernadores de Indios, que los dias
llamasen por la maana muy temprano los vecinos de sus pueblos y los llevasen

asi para adultos,

festivos

la iglesia en procesin con la cruz delante, rezando oraciones, para que asistiesen la

misa

TRATADO

56

SECCION PRIMERA.

y fuesen instruidos por su prroco ministro en


cuanto los nios,

fuesen todos los dias

mismo tiempo

aprendiesen la doctrina y al
Nota De

este decreto

naturales asistan misa,

dimana

el

que hasta

los

rudimentos de

la iglesia guiados de

que se

la msica, para lo

el dia

la ley evanglica;

y en

algn grande, para que

les pusieron maestros.

de hoy deben cuidar los gobernadores de que todos los

se recuenten para ver si falta alguno. (Sacado de los Concilios de Mjico.)

Inforaacion

Panlo

pana

al

flirijifla

Tercero

sobre

Inios.

los

Carta que el limo, y Rmo. Sr. D. Fr. Julin Garcs, de la Orden de Predicadores, primer
Obispo de Traxcala, escribi la Santidad de Paulo III.
Sanctissimo D. N.

Episcopus primus

sempiternam

Paulo

III,

Trascalensis,

Mximo, Fr. Garcs, Ordinis Prsedicatorum,

Pontifici

Nova Hispania

in

Indiarum

Caesaris

Caroli,

salutem

dicit.

Quae circa novellum gregem, ecclesise sanctse aggregatum, Tibi, Beatissime Pater, acquisideclarare non pigebit, quatenus exultare valeat spiritus in

tum noverim,

et ne prologi longa narratione, Tibi prsecipue, qui tot ac tantis totius orbis

debes, fastidium generem,


fidei infesti,

rem ipsam

in valvis aggredior.

NuUa

seriem et consuetas orationes,


nostris traditur

quam Hispanorum

aluntur intra monasteriorum

christianorum decreta

citius hi et alacrius

articulorum

infantes ediscunt, et tenent

ambitum per

salutari

sunt obstinatione orthodoxse

aut pervicaces,ut judBi et mabometani, Indorum parvuli

non hauriunt modo, sed exhauriunt ac veluti ebibunt

Domino

negotiis providere

fidei

quidquid a

suas classes et contubernia per

scholas et doctrivia ex ditioribus trecenteni, quadringenteni, quingenteni, et sic de singulis

ordinatum, secundum magnitudinem civitatum et oppidorum


litigiosi,

non inquieti, non

discoli,

non tumidi, non injuriosi;

non clamosi, non jurgiosi, non


placidi,

pavidi, disciplinati,

ad

magistros obtemperantissimi, obsequiosi ad sedales, non querulosi, non mordaces, non contumeliosi,

omni prorsus

(quo nostrates pueruli scatent) liberi.

vitio

setas patitur ad liberalitatem propensissimi

quod uni datum


gulosi,

utrum

impartiendum curant

est, singulis

prseter

suum

Tlacuali (sic

Tlacuali uihil obnixe flagitantes

Jara vero ingenii docilitas supra

et

id genus

acutissimi, intellectus

interest,

illa

quia

flexis

poplitibus prosterni ad

enim communem escam appellant) post panem seu

habent enim et nostrates fructus omnes, id

semina ab Hispania allata sunt (tanta est

fingere, coeteraque

nihil

siquidem videre est eos ordinate,

seriatimque incedentes, seu sedere seu stare jubeantur, seu


;

Secundum quod

parsimonia mirabili, non bibaculi, non

ingnita et velut innata modestia ac disciplina

pulvinaria

uni, vel multis des,

terrse feracitas

modum,

est,

quorum

ac fcecundia) babent et suos fructus.

seu cantare jubeas, seu legere, scribere, pingere,

liberalium artium et aliarum ad rudimenta omnia perspicaces

dexteritate

singulari,

quod

prseter

coeli

clementiam ac tem-

periem (ut ssepe mihi animo revolventi occurrit) praestat mira in cibo simplicitas ac parsimonia.

Cum intra monasteria

fratrum ad disciplinara arceantur, nuUa a majoribus querimonia,

quod inequali disparitate tractentur, quod severius castigentur, quod a pedagogis tardius ad domos dimittantur, quod sequalibus insequalia et iraparibus paria deraanquestiove

dentur

fit,

officia

contradicit nerao, nullus objurgat, sed parentura cura ac solertia ad id tendit,

ut quara eruditissiraus in christianisrao suus natus evadat.

Jam

vero ecclesiasticus cantus,

seu organicus, seu arraonicus, seu ritbmicus, absolutissime ab eis perdiscitur,

ita ut extranei
musici non magnopere desiderentur. Qui in campo pgiles exercebantur, campestrati voca-

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENOS.


bantur, teste Augustino,

57

eorum pudenda velabantur

quia femoralibus

campestria

quae

dicebantur et perizomata in litteris sacris, Indis Tomaxtli dicuntur; apud quos tanta cura et
verecundiffi observatio, utin publico etiam tantilli infantuli (de Mxico loquor) sine Tomaxtli,
id est, subligati, prodeat

Nunc

nemo.

contra eos, quos de indigenis male sensisse comperimus, dicendum erit, refellendo va-

nissimam opinionem illorum, qui eos incapaces insimulant, inculpantque, atque ex ecclesia
gremio abjieiendos asseverant. Prcedicate, ait Dominus, JEvangelium omni creaturce ; qui
crediderit, etc., de

hominibus plae loquebatur non de brutis,

Apostolis, quibus prsedixerat

nuUam

excipiens gentem,

omue piscium genus conclausuris


Faciam vos piscatorcs homimmi nam quod dicit Elegerunt

nullam nationem excludens, quippe in

reti

Evanglico

bonos, malos foras miserunt, non de hac militantis, sed de illa triumphantis ecclesise pisca-

quando segregabit oves ab hadis

tione loquebatur,
retia

rumpebantur

unde

in piscatione Petri ante

passionem

multitudine piscium, etiam naviculae pene mergebantur; sed post

prse

resurrectionem, ait Joannes,

cum

tanti essent,

non est ruptura

rete,

quia de piscatione trium-

phantis loquebatur ecclesise; multi enim retia militantis ecclesise pisces implent, rumpunt et
egrediuntur, sive hairesibus, sive pravis moribus, qui triumphantis retia non intrabunt.

de piscatione post resurrectionem Dominicam


novit

Dominus qui sunt

numerum determinatum

posuit piscium

ejus, ait Apostolus, quia hsec retia multi exituri intrant,

illa

Unde
;

quia

nullus

egressurus intrabit.

Lauda, Hierusahm, Doniinum,


benedixit
est,

filiis tuis inte; et ne

ait

Psalmista, quia confortaba seras portarum tuarum,

putaremus

in ccelura

tantum centum quinquaginta

tres, id

beatorum animas, mystice usque ad decem et septem ab uno ascendendo, ac intermedios

numerando,

is

numerus surgit centum quinquaginta

tres

quia decem prseceptorum obser-

vatores et septennarii numeri in donis spiritus sancti perceptores

sunt vocati, pauci vero


lypsi, ostiura

novit

electi.

claudamus, quia

numerum

tantum intrabunt, quia multi

Restat igitur, ut nulli apertum, quod vidit Joannes in Apocaille,

qui habet clavem David, qui aperit

nemo claudit, solus


hominum qui ex fide

et

electorum in felictate superna locandum. Nulli ergo

spontanea petat baptismum, ecclesise est porta claudenda, juxta Augustini sermonem 15, de
verbis Apostoli
falsa

Cyprianum super hac

talium assertio, qui

re citantis.
instigati

diabolicis

NuUum

ergo retrahat, quseso, ab hoc opere

suggestionibus

incapaces religionis nostrse

asseruut Indos istos.

Hsec certe vox satnica est et dolentis dsemonis

morum

christianorum faucibus erumpens

volentes, rationabiles creaturas

suum subversum iri cultum,

quorum tanta

ad imaginem Dei factas, bestias et jumenta esse contendant

nullo alio fine, nisi ut quibus illarum cura

commissa

manibus cupiditatis su8e,quin potius illarum obsequio

tam impudenti animo

ac ex avarissi-

est cupiditas, ut sitim ejus explore

est,

nulla

sit

liberandi eas e rabidissimis

uti pro arbitrio permittant

ac pericata fronte incapaces fidei asserere -audet, quos

Quis enim

mechanicarum

artium capacissimos intuemur, ac quos etiam ad ministerium Nostrorum redactes, bonae indolis,
fideles et solertes

Et

si

experimur ?

quando, BeatissimPater,tuasanctitasaliquemreligiosum virum in hanc declinare sen-

tentiam audierit,etsi eximia integritate


illi

hac in re prsestet auctoritatis, sed

sione certocertius arbitretur, vel in

studuisse perpendat

nam

retia cliaritatis affirmant;

vita; vel

I.

is,

vel nihil insudasse

non adeoquicquam
in illorura conver-

eorum addiscenda lingua aut investigandis ingeniis parum

qui ia his charitate christiana laborarunt, non frustra in eos jactare


illi

vero qui solitudini dediti, aut ignavia prsepedili

Christi cultum sua industria reduxerunt,

TOM.

dignitate fulgerevideatur

eumdem parum

neminem ad

ne inculpari possint, quod intiles fuerint, quod


7

TRATADO

58

SECCION PRIMERA.

2"

propriae negligentise vitium est, id infidelium imbecillitati adscribuat,

diam

commitunt, quam erat

namque summe

Lsedit
turbara,

illa,

nam

in excusatione

a qua liberari conantur.

hominum

istud

genus,talia asserentium, hanc Indorum miserrimam

aliquos religiosos retrahunt, ne ad eosdem in fide instruendos proficiscantur

quaraobrera nonnuUi Hispanorura, qui ad

illos

debellandum accedunt.horum

negligere, perder ac raactare opinari solent non esse flagitium.


ille

veramqne suamdesi-

defendunt, ac non minorem culpara

incapacitatis impositione

falsse

huraani generis hostis, in lucis

Angelum

nde

freti judicio, illos

apparet, quod hoc Satn,

transfiguratus, nvenit, ut gentiura illarum

differendo fidera, sibi exhibitura cultura conservet.

Nunc

vero de

horum

sigillatira

horainum

ingenio, quos vidiraus ab hinc decennio, quo ego, in patria conversatus eorum, potui perspicere,

mores ac ingenia perscrutari,

terris vicariura agis)


nitis

quod

vidi,

qui Christi in

testificans corara te (Beatissirae Pater,

quod audivi,

et

manus

nostrse contrectavcrunt de bis proge-

ab Ecclesia, per qualecumque rainisteriura raeura, in verbo

vitse,

quod singula singulis

referendo, id est, paribus paria, ratiouis optimse corapotes sunt, et integri sensus et capitis

sed insuper nostratibus pueri istorum, et vigore spiritus, et sensmim vivacitate, dexteriores in

omni

agibili et intelligibili praestantiores reperiuntur.

Demajoribus, quod barbara


utpote antropophagi, id

est,

feritate ac crudelitate ultra

huraanorum carniura

crudeliores et immaniores fuere, tanto acceptius

tantur

cujus pars raaxima nos sumus,

si

huraanum raedura

fuerint, audivi,

voratores, truces, ac cruenti

Deo holocaustum

offeretur,

si

sed quanto

bene conver-

tales erga eos extiteriraus verbo et exemplo, raanu,

casum

incidisseraus, voluisseraus habere. Lucrifacere

eorum laboreraus, proquibus Christus


objicimus, quasi meliores habuerimus patres

fudit sanguinera. Barbariera eis et idololatriam

lingua, quales eos nobis,

si

in sirailem

aniraas

nostros, a quibus ductaraus originem,

Beatus Jacobus Apostolus eisdera prsedicavit, eosque ad

unde

ptimos reddens

quos hic longum

esset, ac

non necessariura, recensere. Quis dubitat, durante

fatdica putaretur ?

qu.t;

plietissiim, id est, fatidicam ac

Silvius Italicus,

quousque

cultura convertit, ex pessirais

raartyrum, doctorum et virginum luraina eraicuerunt,

tot clarissiraa

his sanctissiraos futuros et orani virtute conspicuos ?

subraissa est cerva,

fidei

Nonne

Ecce cervara,

Sertorio
id est,

sasculo,

multos ex

apud Hispanias res agente,

brutura animal, hispani pro-

deara adorabant. Feritas hispanorum quondam tanta erat, ut

ex Itlica Betbicse civitate oriundus,

dicat de majoribus

suis

Eulogium

incliti'm.

]'roperagens animi,

Nam

Impatiens

Et

Viriatus

ille,

quem,

ati

teste

et

properare facillinia niortc,

ubique transcenclit orentes viribus annos


sevi,

speniens venisse senectani

mo.lus in deitra est.

Faustino (de gentilitace loquor), Hspanla habuit clarissimum

ducera, pastor erat armentarius;at post christianismura susceptura cura fide

veram nobilitatem

heereditate possidemus, tot milites, tot duces pra;clarissimos, quibus et Roraa imperatoribus

usa, mirura in

raodum

crevit, ac in id,

quod de ea audivimus, provecta

est.

Si tara inculta, et

vepribus errorum obsita, Hspanla ante apostolorura predicationem, postea tales fructus, sive
in sculo,

sive

in Ecclesia parturivit, quales futuros

mutatio dexterce excelsi

cunctorum, auxilio, favore et patrocinio

mundo

reperto,

nequeat?

futurum

nuraquam ante

credidissent, quia heec

dent raihi tales pro eodem omnipotentis Del, ac Domini liberatoris

Numqnid,

nit

mirabilem fortasse Indorum populum, in hoc novo


Isains,

nhhreviatn est nianns Domini, ut salvare

HIVILKC.IUS I'IIIMITIVOS DE LOS INUICLN AS.

Quo tempore

liomanonim dux

Sertorius in Hi>ipania, apud semiferos homines,

hispani et gnecas et latinas iioverant, ab

Hispania proprias vires agnovisset,

ait

liis

iiationibus subjugati

verum

erat

Frogas, muiquara romanis colla dedisset

nec eoruni linguas rainus callebant, et semibarbari adhuc

hispani didiceraut,

litteras

taraen est, quod

si

litteras ergo

Quid

erant.

nuUo cultorum hominum


commercio, millas usque hodie litteras assequuti, belluarum instar essent, nullum animal
habentes pro vectura, ipsi, aselli bpedes, omnia ruri domiqiie vectitarent, nulla exteriorum

mirum

si

miselli isti ia extremo

hominum notitia,

terrarum

margine

constituti,

nullo cultu aut victuaut vestitu, aliisque humanse vitse ornaraentis praediti,

millo litterarum commercio, nullo vehiculorum aut navigiorum usu, inculti essent ac pene

barbari ? Si mnibus his praditi hispani, tales prisco tempore extitere, quid de his desperan-

dum, cum de nobis a

minime desperatum

nostris

evaserint in utroque homineV'

Psalmista et sequitur

qui fide et virtutibus eos,

quoniam eos penitus

et

non scribebant,

nWms

iJ

cum

sit,

ea regione tam illustres

in

bcnedicetur omnis

sic

homo

Dominum,

timet

qiii

Mundi

filiorum, qui sunt homines, novi

filios

quorum sunt
litteras

non

id est,

Ecce

ait

indigenae,

ministerio ad fidem conversi, forte superaturi sunt;

non didicisse prsdixerim, palinodiam cano, pingebant enim,

litteris,

sed imaginibus utebantur,

si

quid absentibus, seu tempore

seu loco, memorabile vellent significare; quod et Lucanus insinuat in hajc verba

Phcenices primi, faraae

Mansuram rudibus

Nondum

viri

si

creditur, aiisi

vocera signare

fig-uris.

iumineos Mempliis contexere biblos

Noverat, et saxis tantura, volucresque feraeque,

Sculptaque servabant mgicas aniiiiaiia liuguas.

Nunc

vero tanta est ingenii

eorum

felicitas (de pueris loquor), ut et latine et hispanice scri-

bant nostris pueris elegantius; latine sciant atque loquantur non minus
ejus rei studio dedidere

cultatem afferunt,

et

confessiones ab eis fiunt, quae vel

quam

nostri, qui se

novellis in ecclesia diffi-

arduitatem prseseferunt, ubi fides praecipuum locum tenet,

cordis extrinsecus revelentur ac alteri pandantur lapsus

cuitate ac veritate,

mxime

quam a

christianis nati (ne

humani

et peccata

cum

secreta

non minori perspi-

dicam propensiori) declarant

in confessionibus,

earumque frequentia gaudent; imo aliqua vel minus enucleata, vel a confessoribus forsan non
intellecta, que semel confessi sunt, examussim repetere spontanee non verentur columbina
sane simplicitate

itaque quoad confessiones apud illos totus annus habetur ut quadragesima

nter nostros, disciplinas ordinarias (et a pueris),


et ultro suscipientes,

mnibus

id est,

agella non

clam tempore etloco ultra communes, quae unt

sextis feriisauni;

quodque

difficilus

uxorum pluralitatem

quas n paganismo habuerunt, unicaque contenti, ut rairaculi instar

quorum consuetudo

renuentes, sed

existimatur a nostris (qui nec in abjciends

quidem concubinis dicto pareant prselatorum) tanta faciltate

Furta,

modo

in die veneris sancta, et

abjiciant,

sit.

(de parvuls loquor) genti innata est, apertissime pro confessione

accasant, non restitutonem recusant aut procrastinant, construunt ecclesias magnas, quas

armis regiis adornant et conventus fratrum protectorum suorum et domos devotarum mule-

rum, ab mperatrce Domina Elisabeth missarum, quibus bono animo dant suas
fratribus filios, ut ex ipsis quantocius sancta ecclesia augeatur;
tres

cum

cum

filias,

sicut

indigent aqua, ad fra-

oblationibus veniunt, processiones petunt, dem similiter faciunt pro pueris infirms,

manus sacras super ipsos imponi cum nfans nascitur, ad


sacramentum baptismi suscpiendum a patre vel matre portatur, et quando moritur, ut sepeliatur; cum vir scit uxorem non christianara, illam ad baptismum ducit, et mulier virum ut
petentes evangelium sibi dici, et

TRATADO

60

modum

desponsentur ad

Quo

vicinam.

christianorum

circa, quse

per

me

-20

SECCION PRIMERA.

et pater filiuni,

mater

filiara, frater

fratrem et vicinus

ipsum, et a fidedignis religionis personis de fide et moribus

istorum acceperim, compendio dicam.

Rogatus quidam, cur extra tempus quadragesiraae

pressum spopondisse confessionera Deo,

Item

aliiis,

paulo ante

si

evaderet

confiteri vellet, respondit

ideo vuti

reum

Se agritudine

confiteri deber.

ad quid tam cito confessionem repeteret, a confessore rogatus, qui sciret

alii

confessum, respondit

Verum equidem

esso, sed

eum

quod confessorem cura non

plene intellexisse suspicaretur, repetere se velle confessionem, insuper et postea nonnullorum

recordatura fuisse peccatorum, qua3 fassus autea non fuisset.

Petrus quidam et Jacobus, neophyti ex primoribiis eorum, post confessionem sacramentalcm


imaginaria visione duas videre videbantur vias, ftidam alteram, alteram odoramcntorum

atquerosarum refertam, contemplatosque Magdalenam


pictura didicerant, foetida, dicentes,

qnam

qtiam sequimini post haptismum

quod

ferventi

Qua

et

Catharinam, quarura simulacra ex

antea tenchatis, va est; rosarum spiraniine odora,


in

conspectu decera millium auimarum animoso et

sermone referentibus, multi baptismum petierunt.

nocte Salvator noster secundumecclesire reprasentationem natus

Deo a cantantibus lingua sua audituni


linguam conversus non

miraculum

esset, ut post

est a pluribus, cura

tamen liymnus

tune in eorum

accidisse.

Cui respondenti,

Sum

ab incepto protiims

lioc

quod agis (addidit

illa)

ait illa

Numquid non

christianus es tu ?

cbristiana pietas prohibet.

Quo

audito

ille

resilivit.

In quadragesima admonitus quis pro religione haberi jejuniiim,

modo

Gloria in excelsis
iste

ande arguitur non humana industria, sed divina virtute

Anhelanti cuidara violentia comprimere puellam,

millo

est,

cum

segritudine laboraret,

persuaderi potuit a christianis, ut carnibus vesceretur.

Inconfessione se accusavit eorum quidam, quod

cum propriam

cognosceret uxorem, alterius,

cujus ardebat desiderio, recordatione fuerit voluptuosa allectus.

Rogatus

fuit a

quodam

religiosus quispiam

utrum orare deberet

in sacris mysteriis,

an

cessare atque attentius verba divina auscultare.

Alius similiter audito, quod Judas inconfessus et impojnitens laqueo vitam


confessori

Ego sum Judas, qui

etsi confessus fuerim,

finiverit,

ait

non integre tamen, ideo confessionem

repetendam putavi.

Do

alii

ex rubore peccatum

fassi sacramentaliter criraen,

pessimum

in confessione occultantes, nimia segritudine pressi,

compunctionis

et

lachrymarum imbre

perfusi, utroque

morbo

absoluti sunt.

Cbristiana eorum,

abnuente, debilum,

maritum gentilem sortita, rogat, num baptismum acceperit; illo


imo indebitum, maritale negat, quousque lavacro sancto perfusum

viderit.

Plures confessi ex

eis,

non absoluti, vel quia

in fornicatione erant, vel quia restitutionem

procrastinarent, quantocius adimpleto confessoris pra;scripto, recurrunt, et se repraesentant

pro absolutione

quod,

mea

opinione, fidei non

exiguum argumentum

est.

Si confessio eisdem ex occupatione confessoris, aliave de causa, denegatur,

dolent, flent,

gemituque ostendunt sacramenti famem sitimque justitiae.


Plusculi post baptisraum petuut baptizan; quibus,
tur licere, respondent

non intelleximus.

cum

cbristiana religione id non dica-

scimus id quidem, sed tuno non credidimus, aut verba baptizatoris

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.


Martinus vocabatur
parens

mihi

antequam decederet,

extremis, paulo

qiii ia

nonne vides fratres advenire cum cruce et dominam

(A

assistenti matri ait

quamdam

Cede

permagnificara lineam

rosarii offerentem ?

Cum

in

Thecoacan agerent christiani

ejus oppidi icdigena sociis

in hospitio

primum, essentque

Nunc mxime christiana

alio profecti, ait

religione, fratres,

vivendum

est,

quidam

cum

soli

simus, et testes fidei nostre christianos non habeamus.

Sed dices

NtiUo

teste res gesta

prohatur

quasi et testes ipsi mentiri non possint. Rur-

sum Injudicio humano res est nuUius ponderis aut momenti


:

humanum

quasi vero super hoc

requiramus, et non divinum potius admireraus, quo velit omnipotens in novo

judicium

uascentis ecclesise cespite fructum promittere ac miracula suscitare, quae apud sanctos, quos

ab antiquo veneratur Ecclesia, penitus floruere. Sufragatur tamen huic nationi mxime hic

mos

duplici de causa, tenuitate victus, vilitate et simplicitate vestitus, humilitas et obedientia

mundi abundant,

genti innata, quibus nullae regiones

Quia

explicuisse videor, Beatissime Pater, qusD

super emporio Indico, id

est,

sicut ista.

mea

earum commercio rerum,

jam

providentia pr?eparaverat in termino

labentis

dicere, quseque tua audire intererat

quse creator et Plasmator

omnium sua

in fines sseculorura

devenerunt,

saecuii

ne tantam

reliquura est contestar! sanctitatem tuam, Paule Beatissime, Doctor gentium,

nactus occasionem segnitiei aut torpori


facias, exhorteris,

vigilare et

excites, atque

locum

des,

tibi

mundum

ex quo evangelii veritas in

id agas,

promoveas, ne in tam excelsi

non segniter agere studeamus. Hoc

Pater, velim

quominus

ipsi in

ut omnes nos commone-

opificis opere dormitare,

sed

primis persuadeas, Sanctissime

efulgere ccepit, id est, nostra felicitas

per gratiam Liberatoris adoptati sumus, post promulgatam per

declarar],

quaque Dei in

.apostlos,

duces ac prseceptores nostros, salutis viam, nihil unquam pensi majoris (quod sciam

filies

quam

ego) in ecclesia extitisse catholica,

haec

apud Indos talentorum dispensatio. Si enim pro

magis

caducis et fragilibus hujus miserB vitse rebus tantopere laboramns, quanto

niti

debemus

universi, te duce, Paule Beatissime Pater, ne oblatam in praesentiarum opportunissimam bene

gerendse rei facultatem desidia ac negligentia nostra perdamus?

quam

Videant universi in apostlico pectore nihil gratius insidere,

omni

et nisu, nutu,

huic tanto negotio vi

voce, voto, te velle fideles tuos excubare, adesse, vigilare et

qua parte

nobis verbi ostium, ut ait Apostolus, apertum est, illuc plurimos operarios destinare, quo in

oecundo hujus Indise

tem augeat, fidem

cespite centeno consurgat spica fructu, qusedivitem

Tanto idolatras

sustentet.

animo

alacriori

nostree professionis vexilla colligere in Assia, quanto

spem

alat, charita-

certemus ad

et ampliori ardore

Turcarum

in

Europa sevitiam

in nostros

amplius cernimus debacchari. (Tenia este venerable Obispo a Mjico por continuacin de
Asia.)

Hinc aurum eruamus ex visceribus

fidei

Indorum. Istud aurum mittamus in subsidium

militum nostrorum. Longe ampliores ab India trminos a diabolo arripiamus, quam ipse

mahumetanis

la

dsemonum muros

suis nobis subducat ex Europa. Duplici

cum

ariete quatiamus, ut

hinc ab eorum possessione autiqua indgenas eruamus, et i^hiuc, auro eruto, eosdem ab

Europa; tinibus excludamus


Esaiae vaticinium impleatur

promoveantur, Rex Christe bone, fidelium tuorum termini

jam

Ecce

de trra australi. Ladate

rnari, et isti

"

consolatus est

"

Dereliquit

cceli et

Dominus populum suum

me Dominus

et

Dominus

isti

et

de longe venient

ecce illiab

Aquilone

et

exultet trra, jublate montes laudem, quia

pauperum suorum miserebitur. Et

oblitus est raei

Ego

et

infra

Leva

dixit Sion

in circuitu oculos tuos,

Dominus, quia mnibus

"

et vide

'<

velut ornamento vestieris et circumdabis tibi eos, quasi sponsa

"

dies tuse et trra ruinae tuse nunc augusta erunt prse habitatoribus, et longe fugabuntur,

qui absorbebant

Isti

congregati sunt, venerunt

te.

tibi.

vivo, dixit
;

his

quia deserta tua et solitu-

TRATADO

62

20

SECCION PHIMERA.

Deus et Liberator noster, Thomam Indos adire


Quocumque mitte me prccter quam ad Indos et Bartholo-

Si tanta diligentia Dominiis Jess Christus

persuadet renitentem ac dicentein

meum,

qui ibidem dc-emones mirabiliter torsit, Indosque ad fidem convertit, eorutn divitias

respuens, ac fidei evangeliciE potiores aurifodinas, quas sequerentur, ostendit

sime Pater, Imperatorem tuum Deura imitari, semulari, coraitaii convenit,


destinantem ac pene urgentem videas. Sed dices

in Indos

suos apostlos
latrse Christo

non parebunt evangelio:

Crediderunt (inquit in

prsedicante Paulo, quotquot prsedestinati erant a

Deo

in

et Te, Sanctis-

cum illum milites


Non credent idolo-

gestis Apostolicis Lucas)

vitam seternara

nullus certe non

credidit ex pradestinatis.

Quam

vero libenter fidem suscipiant, praidicatores revereautur et audiant, ecclesias jedificent,

subdantur Indi istius Novpe Hispaniae, testes sumus omnes qui nter istos versati

religiosis

sumus; de valde autem distantibus ab luijus Provinciae terminis a venerabili Patre, Fratre
Bernardino de Minaya, nunc Priore Sancti Dominici hujus civitatis Tenuxtitlan, seu Mxico,
verum habemus testimonium, qui cura duobus sociis religiosis usque in provinciam de Nica-

ragua

gendo

viam tercentum leucarura


et

amplius peragravit, idolatras docendo, idola confrin-

et

comburendo, vexilla regis Christi erigendo

libentissimos et promptos Indos (qui

nunquam

cum

laureolis

baptismum

spontanee

potentes

in

rosis

modo cum gratiarum

ampliantes atque tergentes et suo

ecclesias fundando; ad quae

et

viderant religiosos prsedicantes


cibo

et potu

actione dicentes

omnia

invenit,

obviantes, viasque

ei
:

eis)

Benedictus qui venit

nomine Domini.
Stabilem quippe Comitem (quem reges saeculi appellant) (aqni trata

Te supernus

destable)
insistas:

huc taraen

coelestisque

et illuc, ubi

Kex

constituit, ut circa

equitum pedituraque
ratori

penuria res militaris

culpa adscribatur

id,

de con-

major necessitas poscat, transmittendos milites ac comits

vestimentaque et alimenta gregariis tuis distribuere debes, ne

tuos,

al Pontfice

stationem tuam pervigil semper

segnius

Te agente, ut

agatur,

stipendiorum inopia

si

minusque

procedat,

impe-

confidimus, coronara, sicutpar esl, repor-

taturo beatam.

RESUMEN CASTELLANO DE LA CARTA DEL ILMO, GARCES A PAULO TERCERO.


Comienza

el

Prelado por congratular

al

Papa por

ndole religiosa de los Indgenas, que estn


los Judios y

Mahometanos que

la

muy

el

nuevo rebano reunido

dispuestos para abrazar

la f

la Iglesia

y son

muy

y alaba

la

distintos de

profesan un odio profundo.

Alaba su docilidad para recibirla divina palabra,

la cual

sedientos, que los prvulos Indios la aprenden con

mas

no solo oyen con gusto sino como ciervos


aficin

que los prvulos blancos, que asisten

las Doctrinas y que en cada una se renen trescientos, cuatrocientos quinientos nios,

con gusto

dems pueblos y lugares segn su poblacin.


Dice que no son turbulentos, inquietos, ni dscolos, sino reverentes, tmidos y obedientes sus
que son
maestros que son liberales segn su edad, y lo que uno recibe se reparte entre todos

y asi en los

parcos en

el

comer y beber

alimentos ordinarios
pintar trabajar
a

que tienen frutos indgenas y frutos de Espaa, y ellos se contentan con

que no repugnan

que son de ingenio para

cuya perspicacia ayuda

la

ningn mandato, ya se les mande leer escribir, ya cantar,


el

canto y

la

msica y diestros para todas lasarles liberales,

parsimonia y simplicidad de los alimentos.

El cuidado de los padres es que se formen cristianos sus hijos, y nunca se quejan de que los tratan

mal, de que los castigan los maestros que los envan tarde sus casas
el

perizomata de las sagradas Letras se observa desde

la

niez.

los crian

con decencia y

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.


Hay lenguas muy exajeradas centra
de pertenecer

gremio de

al

hombres y no de

los brutos

dijo

Prcedicale Evangelium omni creaturce. Aquellas otras palabras

Elegerunt bonos, malos autem foros miserunl no se han de entender de

En

tante, sin para la triumfante guando segregabit oves ab hmdis.

se rompieron las redes, figura de la Iglesia Militante en

portas herejas y los vicios. Mas despus de


red,

cum

essent, figura

taiiti

Domimis

salvan guia novit

de

qui sunt ejus.

la

No

la

la Iglesia mili-

la

la

Pasin

muchos

red, y se pierden

segn dice S. Juan, no se rompi

Resurreccin,

la cual llega

se debe cerrar

pesca para

la

pesca de Pedro antes de

donde se rompe

triumfante

la Iglesia

seor qui solus novit numerum electorum in superna


El decir

los creen incapaces

por no poder comprender sus misterios. Jesu Cristo habl de los

la Iglesia

cuando

muy mal algunos que

opinan

los Indios, y

63

el

numero

fijo

puerta nadie hasta que

la

la

de los que se
la

cierre el

locandum.

felicitate

contrario no es otra cosa que un grito satnico, y un sollozo del infierno por el culto

lo

que pierde en estas regiones. Siempre tuvo empeo Satans en reducir bestias y jumentos

las

imajenes de Dios, y ahora que v su plan desconcertado en estas tierras, se vale de los cristianos
avarientos para cumplir sus designios.

Asienta por fundamento que no pueden ser

Papa que no d oidos

artes, y suplica al

incapaces de

que dijere

que son capaces de todas

la fe, los

las

aunque fuere Religioso de alguna

lo contrario,

tenga por ejercitado en las Misiones, ni por practico en

el

idioma de los Indios

en investigar su ingenio. Por que hay algunos que no se fatigan en echar

la

red, y por eso nada

orden, y que no
ni

al

le

cojen y lo que es efecto de su negligencia lo atribuyen imbecilidad de los infieles. Deplora

que hacen estas malas lenguas retrayendo otros Religiosos de pasar

que

k los infieles para

mismos Espaoles

los

Todo

los desprecien.

las

el

dao

Misiones y desopinando

lo cual

seguramente viene del

diablo, que trasfigurado en Angel de luz pretende diferir la f los gentiles para conservar el culto y

adoracin que se

el

le

ha dado hasta aqui.

Testifica este Prelado al Pontfice quoi vidit, quod audivit, quod

manus

decenio de sus tareas apostlicas. Defiende los infieles de

opinin que se tiene contra ellos,

la

de ser barbaros, crueles, antropfagos, etc., y ensalza de paso

Compara

convertirlos en corderos.

la

lo

barbarie de estos infelices con

tores cuando les predic Santiago expessimis ptimos reddens, de

suce contrectaverunt durante

aceptable
la

que sera para Dios

el

barbarie de nuestros progeni-

donde

sali

despus aquel tropel de

Mrtires, Confesores, Vrgenes y Doctores que han brillado en las Espanas, pronosticando de aqui las

lumbreras que han de


Itlico en versos

salir

de

cristianismo dej por herencia

defensa de

las Indias.

Describe

la

antigua fiereza Espaola,

como

pinta Silvio

la

exmetros. Recuerda Viriato, esclarecido militar de las Espanas, que convertido

la Iglesia,

la f

y saca de aqui los defensores que saldrn de las Indias quia non

manus Domini. Vuelve

los

al

tantos militares distinguidos que se sacrificaron despus en

tiempos de Sertorio, cuando los Espaoles adoraban

la

est abrevala

Cierva fatdica, y

eran tenidos por semibrbaros apesar de su pericia en letras latinas y griegas, que tomaron de los

mismos que
mundo,
noticia

los subyugaron, y los

sin civilizacin, sin

de hombres extraos,

saben escribir,

rables de su historia

Entra en
los

pecados

la
:

las

sin bestias para servierse,

como

refiere

Lucano de

sin cultura para

el

ultimo rincn del

comer

ni

vestir, sin

llevando todas sus cargas cuestas

como

los Fenicios.

conciencia de los Indios y ensalza

la

hombres,

los

los cuales

frecuencia de sus confesiones

las penitencias y disciplinas

abandonan

con

sin trato

no obstante tienen talento ingenio, y aunque no tienen letras


saben pintar y pro medio de imajenes transmiten k los venideros los hechos memo-

jumentillos de dos pies;


ni

compara con estos infelices barbaros colocados en

letras,

como

si

estuvieran

temor de Dios y su delicadeza para acusarse de

el

como

si

todo

el

ano fuese Cuaresma, su inclinacin

siempre en Viernes Santo, y

mujeres del paganismo reteniendo solo

la

legitima, lo cual es

la

facilidad

con que

como un milagro de

la

gracia. Ensalza su religin y su zelo en levantar templos magnficos, conventos para los Religiosos y

TRATADO

64

SECCION PRIMERA

Monasterios para las devolas mujeres enviadas por


hijas

y sus hijos con

mayor confianza

la

asi

la

Emperatriz Isabel

la Catlica,

las unas como a los otros, para recibir

entregando sus

la

enseanza de

la religin cristiana.

Cuando hay

falta

de agua para los campos traen oblaciones los Padres, pidiendo procesiones
y
Lo propio sucede con los prvulos cuando estn enfer-

rogativas para alcanzar este beneficio de Dios.

mos, presentndolos sus madres


Evangelio. Cuando nace

el

llevan al sacerdote para

que

la lleva el

segn

mismo

Ministro de Dios para que Ies imponga las manos y les rece un

le entierre.

Cuando

bautizar, y vice versa la

Es muy comn ver

el rito cristiano.

hermana que

su hija, la

al

parvulito le lleva su padre su

lleva su

el

mujer

madre

bautizar,

si

lleva al

la

cristiana,

marido, lo que tambin sucede para velarse

padre que lleva su hijo bautizar,

al

hermano y

llega morir se le

marido llega saber que su mujer no es

la

madre que

lleva

vecina sus vecinos.

Refiere algunos casos notables que le constan por experiencia por personas fidedignas acerca de

su piedad y religin.

Preguntado uno por que se confesaba fuera de Cuaresma, respondi

dad habia hecho voto de confesarse

salia

si

que apurado por

la

enferme-

con bien, y venia cumplir.

Preguntado otro por que volvia confesarse habindose confesado poco antes con otro confesor
replic que

temiano

Habia dos Nefitos de


visin

en

moso y

la

los

primeros convertidos llamados Pedro y Santiago, los cuales tuvieron una

que imajinariamente

lleno de olores de rosas,

ver dos caminos

les pareci

alli

el

delante de un concurso

hermoso es

como de

uno

el

ftido y sucio y el otro her-

se aparecieron Santa Maria Magdalena y

imajenes habian conocido antes en pintura, que


antes del Bautismo,

hubiese entendido bien y tambin habia recordado otros pecados.

le

el

les dijeron,

camino

el

cuyas

vSanta Catarina,

felido es el

que llevabais

que seguis despus. Esta visin referida por ellos mismos

diez mil personas caus admirables efectos y fueron

muchos

los

que

pidieron el bautismo.

En una noche de Navidad oyeron muchos

Gloria in excelsis en su lengua, sin estar todava tradu-

el

cido su idioma.

Pretendiendo uno violentar una muchacha

esta le dijo

la Religin cristiana prohibe esto, replic la joven, y al

Estando uno enfermo en Cuaresma no

le

No

eres cristiano

momento

Si lo soy, dijo

pues

desisti.

pudieron persuadir que comiese carne por que

la

Reli-

gin cristiana lo prohiba.

Pregunto uno

al

Padre

si

era mejor orar en

la

Misa escuchar

las

palabras del sacerdote.

Otro habiendo oido que Judas muri sin confesin y se ahorc, se acerc
soy Judas que

me

confes, pero no enteramente, por eso vengo repetir

Otros dos habiendo callado por vergenza en

muchas lagrimas

Si

confesor diciendo

Yo

confesin.

confesin, cayeron enfermos y se

confesaron con

quedando sanos de alma y cuerpo.


absolucin por recada por no restituir, vienen despus de cumplir

sin

recibir la absolucin, lo

por alguna causa

la justicia.

al

del sacrilegio,

Muchos despedidos
mandato

la

la

les niega el

que no es poco argumento de su

Padre

amargamente por

la confesin, lloran

el

f.

Algunos desean rebautizarse, y preguntados porque, dicen

la

sed que tienen de

porque entonces no cremos

no entendimos las palabras del Bautismo. Se llamaba Martin uno que dijo su madre poco antes

de morir

Mirad madre, no veis los hermanos que vienen con

la cruz,

y una selora que

me

esta

largando un rosario precioso.

Hallndose hospedados en Tecqacan varios Nefitos, y de

alli

trasladados otra parte, dijo uno de

Ahora que estamos solos y ningn cristiano nos v hemos de vivir cristianamente.
Se dir todos estos hechos que no hay testigos para la prueba lo que se responde que

ellos

si

ellos

mienten, tambin cualquier testigo puede mentir. Se dir tambin que muchas cosas son insignificantes

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.


y de poco momento, como
el

cual es

humano

esto se hubiese de apreciar en el juicio

si

muy digno de admiracin, que en un cespede como

65
y no en el divino, segn

este quiera el omnipotente plantar unas

plantas de tantas esperanzas, y quiera renovaren estos primeros Nefitos los prodigios que obr en
los

primeros tiempos de

Concluye suplicando
enviando operarios

la Iglesia.

Padre Santo con mucha instancia, se digne mirar por esta nueva Iglesia

al

Que

vina del seor.

la

y caduco de este mundo,

asi

Oro, que puede servir tambin de subsidio para


arietes se

como

hombres se mueven y sudan por

expediciones contra los Turcos

las

han de destruirlos muros que tiene hoy levantados

tiene en lasindias, y con el oro de la f

in circuilu oculos

luos

vide

et

omnes

con

por que con dos

las fortalezas

que

que se encierra en estas minas se destruirn

las fortalezas

que

isti

al

congregan

diablo

el

el

Padre santo con textos de

sunt

la

Escritura

venerunt Ubi. Le recuerda

el

que mte me,prceler quam ad Indos


al

uno y

las riquezas del

al

lo

mismo que envi

dolos, plantando la

excursin del P.

calles, y

las

de

el feliz xito

cruz y fundando nuevas Iglesias

coronados de rosas para pedirle

su encuentro

comida y bebida, limpiando y ensanchando

de

Quocum-

la

recibimiento que le hacan sin haber visto jamas

docilidad y el entusiasmo de los Indios al verle, el

un Misionero, saliendo

mas preciosas que todas

aliento y esperanza refiere la

Bernardino Minaya Dominicano hasta Nicaragua, que dista 300 leguas de Mejcio, y
sus tareas, derribando por todas partes los

Leva

S. Bartolom la India interior, persua-

otro con las minas de oro que les aguardaban en las Indias,

mundo. Y por ultimo para inspirar

ejemplo

Nuestro Divino Salvador cuando envi las Indias Santo Tomas, venitente y que decia

diendo

lo frgil

uno

Europa arrojndole de sus confines. Anima

tiene en

los

los espirituales (jen sus ojos en estas minas de oro para la vida eterna.

asi

dando gracias

Bautismo,

el

Dios

su

ofrecindole

modo con seme-

jantes palabras Benedictus qui venil in nomine Domini.

Nota. Esta carta no tiene fecha, pero su data debe ser del ano 1535 que fu

Paulo Tercero, cuyo animo debi commoverse con


el tercer

la relacin expresada,

y acaso

ao de su Pontificado expidiese la Bula siguiente, donde se encuentran

primero del Pontificado de

el

influisa
los

no poco para que en

primeros privilegios de

los

Indios.

PRIMERAS LETRAS APOSTOLICAS EXPEDIDAS POR PAULO TERCERO EN FAVOR DE LOS


INDIOS.
PALS EPISCOPUS SERVUS SERVORM DeI

Venerabilibus Fratribus universis Episcopis occidentalis et meridionalis Indise, Salutem et

Apostolicam Benedictionem.
Altitudo Divini Consilii, quod
bonitatis essentia, aliquid

solo suo secreto ministerio,

quod

scant mortales, ex suis meritis,

omne donum
Sane cum

gratise ab ipso

sicut,

tamen cooperante,

nequit

ipse

Deus

ratio

comprebendere, ex suse imraensse

novit, opportune producit et manifestat

tamquam ab

Summo

non sine grandi

incolae occidentalis

humana

semper ad salutem humaui generis puUulans, tempere congruo et

ipsis, nihil proficere posse;

.-

ut cogno-

sed eorum salutem, e*

Deo, et Patre luminurn provenire.

et spirituali

ments nostrae Istitia, accepimus, quamplures

et meridionalis India, licet divinse

illustrati, errores,

sint legis

expertes,

Sancto Spiritu

quos hactenus observarunt, penitus ab eorum mentibus

et cordibus abjecerint, ac Fidei Catholicse veritatem et Sanctae Ecclesise unitatem amplecti, et

secundum ritum ejusdem Roraanse

Ecclesise vivere desiderent et proponant; Nos,

omnes oves divinitus sunt commissa, cupientes

eas, quse extra

verum

et

unum

ovile,

Apostolorum, qui uobis verbo et exemplo pastoralis

oiBcii

formam

sunt,ad ipsum

TOM.

ovile,

I.

ut

fiat

ex

illis

unus Pastor

ovile,

quod

quibus

est Christus,

perducere, ac Sanctissimorum
tradentes, nascentis Ecclesise
8

TRATADO

66

20

SECCION PRIMERA

infantiam lacte, provectam vero ejus setatem solido cibo nutrierunt, vestigiis inhserendo,
novellas plantationes ipsius ficclesise, quas in dicta occidentali et meridionali India Altissimus

plantare dignatus est, sic doee coalescant, ut non omnia, quse per

orbem Ecclesia jam firmata


mandemus, sed tamquara parvulis in Christo, aliqua paterno affectu
indulgeamus confovere. Ac circa eoriim regeuerationes, nonnulla, ut etiam accepimus, suborta
dubia primitus subraovere volentes, matura sub hoc deliberatione prsehabita, aucthoritate Apocustodit, illis custodienda

ab ipso Domino Nostro Jesu Christo, per Beatum Petrum,

stlica nobis

et Successoribus

cui,

suis Apostolatus ministerii dispensationem commisit, tradita, tenore prcesentium


et

declaramos

Fidem

qui Indos ad

illos,

Christi

venientes,

decemimus

non adhibitis ceremoniis, et

solemnitatibus ab Ecclesia pbservatis, in nomine tantum Sanctissimse Trinitatis baptizaverunt,

non peccasse,

cum

fuisse expedir.
tionis,

consideratis tune causis occurrentibus, sie

Etut hujusmodi

quantumque ab

illis

illis

bona ex causa putamus visum

novellae plantationes quantae dignitatis sitlavacrum regenera-

lavacris, quibus antea in sua infidelitate utebantur,

differat,

non

ignorent; statuimus, utqui in posterum extra urgentem necessitatem sacrum Baptisma ministrabunt, ea observent, quse a dicta Ecclesia observantur, oneratis super tali necessilate conseientiis

Aqua

eorum, extra qiiam quidera necessitatem, saltem

sacris actionibus

sanctificetur.

liaec

quatuor observentur. Primum,

Secundum, Catechismus,

et Exorcisraus fat singulis.

Tertium, Sal, Saliva, Capillum, et Candela ponatur duobus, vel tribus, pro mnibus, utriusque

Oleum Catechume-

sexus tune baptizandis. Quartum, Chrisma ponatur in vrtice capitis, et

norum ponatur super

cor viri adulti,

uerorum, etpuellarum; adultis vero mulieribus ponatur

in illa parte, quain ratio pudicitise demonstrabit.

dum

Super eorum vero matrimoniis, hoc observan-

decernimus, ut qui ante conversionem plures juxta illorum

morem habebant

non reeordantur quam primo aceeperint, conversi ad fidem unam ex


voluerint, et cura ea

reeordantur,

matrimonium contrahant, per verba de

quam primo

aceeperint, aliis dimissis,

tam

conjuneti etiam in tertio gradu,

prsesenti, ut

uxores, et

accipiant

illis

moris

est.

quam

Qui vero

eam retineant. Ac eis coneedimus, ut


quam afBnitatis, non exeludantur a

consanguinitatis,

matrimoniis contraliendis, doee hule Sanctse Sedi super hoc aliud visum fuerit statuendum.

Et eirca abstinentiam ab

illis

suscipiendam, etiam statuimus, quod in Vigilia Nativitatis, et

Resurreetionis Domini Nostri Jesu Christi, et mnibus sextis feriis Quadragesimae jejunare
teneantur. Ca;teros vero jejuniorum dies, eorum beneplcito propter

novam ad Fidem eorum

conversionem, et ipsius gentis infirraitatempermittimus. Ita quod jejunium repugnans sanitati,


vel

non bene quadrans

officio,

vel exereitio alicujus,

Eisque etiam coneedimus, quod Quadragesimalibus,


ciniis,

ovis,

et

temporibus, lacti-

cseteris christianis

ob

similibus eibis vesci posse a Sede Apostlica pro tempere

Domini Nostri Jesu

Resurreetionis, et

Christi, et Pentecosts

necnon Nativi-

Annuneiationis, Purificationis, Assumptionis Gloriosse Dei Genitrieis Virginis Marise, ac

tatis,

ejusdem Beati Petri,

et Pauli, ejus Coapostoli. Cseteros vero dies festos, ex causis supradictis,

indulgemus. Etinsuper considerantes

a Sede Apostlica distantiam


estis

cum

dies Dominicos, ae Nativitatis, Circumcisionis, Epiphanise,

Ascensionis, ac Corporis ejusdem

illis

ab Ecclesia praeceptum.

coneessum. Dies autem, in quibus eos volumus a servilibus operibus cessare, declaramus

omnes

esse

obeundum

illi

et aliis prohibitis anni

carnibus, tune temporis dumtaxat vesei possint,

aliquod sanctum opus


fuerit

non censeatur

quam

iis,

tam

maximam

ipsius Indise oceidentalis, et meridionalis,

vobis qui in partera

Apostolice soUicitudinis assumpti

quibus super hoc vices vestras authoritate per Nos vobis super hoc concessa,

specialiter duxeritis

committendas, oranes noviter conversos prsedictos in quibuscumque Sedi

Apostolicse reservatis casibus, etiam in Litteris in die Ccense

Domini

legi consuetis, nihil nobis

de illorum absolutionibus reservantes, authoritate Apostlica, injuncta

eis poenitentia salutari.

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.

67

in forma Ecclesise consueta, proxit prudentise vestrse videbitur expedir, al)solvendi,

liberam ad dicte Sedis beneplacitum facultatem concedimus. Et postremo, ne


parvuli malis exemplis corrumpantur, quod aliquis apostata in

illis

plenam et

isti in

Ciiristo

partibus se conferre non

prssumat, sub excommunicationis lat sententia pcuna, a qua nisi post suum istinc recessum
absolv nequeat, decernimus; vobis nihilominus injungentes, ut ipsos apostatas, ex vestris
dicecesibus, omnino expellatis, et expeliere satagatis, ne teeras in fide animas corrumpere, et
seducere possint. Et quia
fuerit, deferre,

eadem

volumus

manu

transumptis,

prsesentes litteras Nostras, ad singula loca ubi opus

difficile foret,

eadem

et

authoritate Apostlica decernimus, quod ipsarum literarum

alicujus Notarii publici subscriptis, et sigillo alicujus Episcopi munitis,

judicium adhibeatur,

fides prorsus in judicio, et extra

Non

vel ostensae.

litteris, si forent exhibitse,

sicuti adhiberetur originalibus

obstantibus constitutionibus, et ordinationibus

quibuscumque. DatisRomae apud Sanctum Petrum, anno Incarnationis Dominicse 1537, Kalendis Junii, PontificatusNostri, anno tertio. Blosius B. Motta.
Invenitur inBuUario Romano de Propag. Fide, App. 1, pag. 25. Extat etiam apud Torque-

Apostolicis, cseterisque contrariis

mada,

lib.

16,

c. 9.

RESUMEN DE LA BULA ALTITUDO.


Declara

el

administraron

Sumo
el

Pontfice

no haber pecado los

bautismo sin

solemnidad. Manda

urgente, que se deja

la

Misioneros, que atendidas las

circunstancias

sin embargo que en adelante, fuera de necesidad

conciencia dlos Misioneros, se observe

el rito

de

la

Iglesia para el bautismo,

2a que sea
y que no falten lmenos estas cuatro cosas : la que se administre con agua bendita
3a
cada uno catequizado y exorcizado ;
que la sal, saliva, cabello y candela se ponga dos tres por
;

todos los bautizados de uno y otro sexo

4a

5a El oleo de Catecmenos pngase sobre


ninas

mas

las mujeres adultas en

donde

Nefitos que tuvieron muchas mujeres en


se acuerdan de

la

el

lo

Crisma que se aplique en

el

corazn los varones adultos


permita

la

vrtice de la

asi

decencia y honestidad.

gentilidad que se casen con una,

la

primera que tuvieron,

el

pues recordndolo,

la

como

cabeza.

los nios y

Se concede

los

que quisieren,

si

no

primera.

deben casarse con

la

El 3 y 4" grado de consanguinidad y aOnidad quedan extinguidos para los matrimonios. Quedan

exemtos del ayuno, excepto

Quedan dispensados de

los viernes

de Cuaresma y

blancos pueden comer estos manjares por indulto de

Tienen indulto para no guardar


y

las fiestas

tecosts;

la

de

asi

fiesta

la

las fiestas

la

al

Por ultimo para evitar

Santa Sede haciendo alguna santa obra.


ellas,

exceptuandol os Domingos

Ascensin, Corpus Christi y Pen-

Pueden ser absuellos de toda censura,

Papa, por los Obispos por cualquiera en quien delegaren esta facultad.

el

los Obispos

de Natividad y Resurreccin.

Natividad, Anunciacin, Purificacin y Asumcion de Nuestra Seora

de los Apostles S. Pedro y S. Pablo.

mand

la

de precepto y trabajar en

Natividad, Circuncisin, Epifana, Resurreccin,

como tambin

quedar nada reservado

y se

las vigilias

abstinencia de carnes huevos y lacticinios en todos aquellos dias, en que los

la

sin

peligro de perversin, se prohibe los Apstatas vivir entre los Nolitos,

que

les espulsen

dess Dicesis. Dado

1" de Junio

1537.

NOTAS DE LOS FASTOS SOBRE LOS SIETE PRIVILEGIOS DE ESTA BULA.


I

Doctrina sobre

el

modo de

catequizar los Nefitos.

Acerca de los actos de F, Esperanza o Caridad y Contricin tan necesarios para


aventaja todos el

modo que

prescribe Benedicto

de 1742, asaber, que dichos actos los haga

el

XIV en su Breve

mismo Catequista

repitiendo

el

salud eterna

la

Eui minme de

Nefito

de Febrero
palabra por

TRATADO

68

No

palabra.

falla

quien afirma tambin

SECCION PRIMERA

que en caso de necesidad puede quedar satisfecho

cuando un Indio Africano rudo responde afirmalivamente a

quista

las

el

Cate-

preguntas siguientes otras

semejantes. Crees que hay un solo Dios verdadero infinilamente grande, poderoso, sabio y bueno,
Criador, Salvador y Juez do nuestras almas?

R. Si creo. Crees, etc.? R. Si creo.

catequizaren caso de necesidad, preguntando

el

aprueba San Agustn, Cap.

catecmenos y que se

9,

De Fide cuando despus de haber ensenado

debe ensenar no solamente

les

aade para

de librar de este mal siglo


de

la

catequista y respondiendo

Reyna Candaces cuando respondi

el

satisfecho Sanio Apstol para bautizarle al punto

dems cosas que como necesarias preguntamos


de suerte que
derlo de

memoria? Ni

se encuentra

porque nosotros no

ano siguiente

que pretende infundir

olro

modo mas

lo cual

pues aunque no

la

pero

Eunuco

emporis urge angustia

expedilo para catequizar los rudos, que,

no

cumplirn mejor aunque

lo

les falte catequista,

memoria

Cultvese en hora buena

primero de todo es que se liaga con

lo

Yo

el

el

al

cual

sin

sacramento se

el

muchas veces no

que es incapaz de eso

memoria segn

la

mente

la

la

se-

les

con-

y al paso

doctrina saludable en aquella cabeza ruda y estpida, no infunde

trina sino tedio y horror ella.

uno

pues

incitamos y quitamos las

cum ai baptizandum

sigue, el catequista se ocupa todo en hacer aprender de

eterna.

le

Si

Jesum Chrislum dej

esse

catecismo, crean con su mente y con su boca, y asi tambin esperen, amen

el

compungidos en su corazn. Todo

difiera hasta el

catequizar los

baptizando deba responder todas las preguntas aunque no haya tiempo para apren-

el

aprender de memoria
y queden

eliam

No, le

si

que deben creer, sino tambin como se han

lo

caso de necesidad estas palabras.

San Felipe Credo Filiiim Dei

modo de

el

modo de

Este

candidato,

el

tal

doc-

oportunidad de cada

y con la boca la confesin para la salud

confieso que por aquellas simples respuestas a las preguntas, tampoco se saca que crean

de corazn y de boca, pues es cosa muy comn los Indios y Africanos responder ciegamente que
si,

que se

todo lo

letlo? Cualquier

acer

con splicas

prestadme
la

un

la

les pregunta.

que dice por

Dios

el

siempre hay

ellos,

Crisstomo

Mia es

mismo

el

difcil

la

de esplicar

peligro que solo se puede

causa (Hom. 2

la

persona, yo os dar sentido. Ni hemos de creer que

gracia; y sin embargo

modo

Pero que se puede hacer con unos hombres tan estupidos como un

camino que se tome con

la

in

Math.) Vos otros

mas ingeniosa que

naturaleza es

naluralez ensena ciarle de hablar a los nios que no tienen habla y con

les

hace distinguir

el

nombre

del verbo y el sustantivo del adjetivo

como

decia en olro tiempo Bossuet contra Claudio.

DOCTRINA DE LOS MISMOS FASTOS CUANDO SE DUDA

SI

EL NEOFITO ESTA

BAUTIZADO.
Y que

se har en duda

con

Sobre

S. Pablo,

se

si

Pablo.

la

Nefito est bautizado no?

han de bautizar los Indios, que vuelven

1* Conclusin.
si

si el

esta

pregunta responde Morelli

sabia Instruccin del P. Diego Altamirano que dice asi.

Pueden

rebautizarse

sub

las

misiones del Paraguay huidos de San

conditione los

Indios

adultos que vienen de

no consta que los bautizasen en estas reducciones antes que los llevasen los Mamelucos

maloqueros... La razn es, porque dichos indios, no estn cierto que estn bautizados,

haya probabilidad fundada en prudentes conjeturas de


si

lo contrario.

los bautiz Ministro sospechoso por la mezcla de genle,

menos

que

la

voz

comn

dice que hay, por lo

hubo los anos pasados en S. Pablo... La 2* conjetura es, porque dado que

todo cual se requiere para


seglar, pues

la

seguridad del bautismo, no consta

sabemos que aun en estas

nacen muchos Indios en

las estncias y

tierras

si

los bautiz

el

el

cura fuese del

cura persona

donde nos consta que son bastante aptos

campos, donde

los

que no

Estas son 1*, por que no consta

bautizan personas pre

laicas,

los curas,

y aveces

mujeres, y aun Indios Indias por hallarse ausentes los curas. Pues quien asegurar, que

al

Indio

Pues

si

es de

infante,

que naci en

el

Brasil, lo bautiz su cura, persona bastantemente entendida?

PRIVILEGIOS PRimTIVOS DE LOS INDIGENAS.


que haya probabilidad en contrario, que

los bautizados adultos, quien asegurar, sin

sona que supo bien


sea voluntario

el

lo bautiz

para que en

lo bastante, saltem

forma, y despus de instruido

la

69

el

per-

suscipienle

bautismo, pues aun en Congo, Angola, y otras parles, de donde se traen los Negros,

nos consta, que haciendo los bautismos curas y clrigos de aquellas tierras, los que van en los

como suelen

navios vista de Espaoles entendidos,


salen con todo dudosos
tizaron

los

ser

con asperges alcanzndoles una otra gota de agua

hace vSlido

el

Aunque

el

Indio testifique estar vlidamente bautizado, dando las sefias de las

ceremonias que se hicieron con

el,

y que est bien

poca

sub condicione. Esta conciusion se funda en la

ordenanzas, que
el P.

que hace

Don Francisco de Toledo

Virrey

el

Avendano(2), so dispone que

que por

conditione (3) sigese

seis Indios

que suelen ser los Indios dignos de crdito en

al

las

el

hagan un

traten los otros

juntos con

la

como

bautismo

recien bautizado

v. g.

persuadir nos que mienten, lo

pues aunque no est

no de mnos cr-

cosas ordinarias, que hayan visto bautizar

para que

el

le

Indio mienta (aunque pocos ha

me-

tengan por cristiano antiguo, y no

niegue asistir la misa, y otros

le

que

inducen prudente motivo de

la importancia del bautismo,

mnos dudemos de

seis Indios contestes, y

por que no se les

poca aprehensin que hacen de

testigo.

(1)

siendo por lo mnos

obligacin y facultad de bautizar sub

la

de cuyo bautismo se inquiere. Ni faltarn motivos para que

nester) en la causa de su propio

con todo eso se ha de bautizar

dicho del Indio. Por lo cual en las

para estos reinos $egun Solorzano

hizo

mnos sern necesarios

lo

etc.,

instruido,

necesario un testigo ocular de todo crdito, para que cese

dito

que sienten graves autores que no

lo

bautismo?

2" Conciusion.

quien alega

capitanes y cabos de dichos navios,

los

bautismos de muchos? Quien asegurara que dichos Indios no los bau-

su verdad. Ni nos asegura el que den seas,

bautizado, puede decir lo que ha visto en otros

mas ladino

y cuanto

fuere,

corre mas riesgo do esta doblez. Bien saben todos los Padres de estas doctrinas, que puede un Indio
testigos que apoyen su dicho, y pintar las cosas de manera que
parezcan verosmiles,' y mui ordinariamente hallarse despus haber sido todo un puro enrredo.

levantar testimonios, y facilitar

3a Conclusin.

Para

bautizar sub conditione los dichos Indios, se debe primero inquirir

estn bautizados n. Por que es posible que los bautizasen en

el Brasil,

si

y no es imposible que se

hallen tales motivos, aunque sean raros, que nos lo persuadan por la atestiguacin de los Indios,

por reconocerse que fu, ntos que

apresasen, bautizado en estas doctrinas, que haya por ac

le

algn espaol que testifique su bautismo... Pero aado que esta averiguacin no es necesario que sea
toda

la

posible, ni

que se tarde muchos dias en

mnos tiempo se requiere, cuanto


luz por la distancia
tigos... y

en

la

tal

siempre

la

es

menor

de las tierras, por

la

la falta

ella,

sino

con una moral

esperanza de apurar en lodo

de recurso

ellas, y

resolucin ha de ser en favor del bautismo.

omisin y los pequeos inconvenientes que esta espuesto

vez acierte estar bautizado

rite,

se juzgar evidente,

el

por

si

echar

la

dilijencia,
la

en que tanto

verdad, y sacarla

incapacidad de los tes-

se mira el peligro de una alma


el

agua

safe

conditione,

aunque

que con cualquier prudente recelo se debe

rebautizar.

DILIGENCIAS QUE DEBEN PRECEDER AL BAUTISMO DE LOS ADULTOS.


Preguntase que diligencias deben preceder

al

bautismo de los adultos? Responde Morelli con

Instruccin siguiente
Instruccin del

modo que

se debe guardar en

tambin de los Indios viejos, dada por

(1)

Solorzano, tom.

(2)

Avendano, tom.

(3)

Laiman,

lib.

2.

De

el

Ind. Jure, lib.

,examen, catecismo y bautismo de los Negros y

limo. Seor Don Julin deCortazaz Obispo de

1, c.

27, n. 57.

2, thes. Ind., tit. 15, c. 4, n. 29.

5, trat. 21, c. 5.

el

la

Tucuman, con-

70

TRATADO

forme

otra

que

SECCiON PRIMERA.

limo. Sr. Arzobispo de Sevilla (1) hizo con parecer de todos los hombres doctos

el

de aquella Ciudad para los Negros, de

la cual

usan los P. P. de

Gonpania de Jess en todas

la

las

Indias con licencia y aprobacin de los Prelados de ellas.

Suponese lo 1 de los doctores en la materia del Bautismo, que para ser vlido en los adultos
que
tienen uso de razn, fuera de la intencin del ministro, materia,
y forma, tenga tambin el que lo
recibe intencin y voluntad de recibirlo; 2 que le echen agua
3" que tenga algn
:

conocimiento de

aquella santa ceremonia, que no es cosa natural

(como para

lavar la

esclavo criado de los espaoles) sino ceremonia de los Cristianos,

Dios Nuestro Seor


infiere

si

1 que habiendo certidumbre moral de que falt cualquiera de estas cosas,

alguna; se

infiere,

de que concurrieron todas estas cosas; no se debe bautizar,


catequizarle segn su capacidad, y confesarle por

encargando mucho

quisiere,

tal

cosa ordenada

se lo dijeron en lengua con interprete que entendieron.

se debe bautizar absolutamente sin condicin

sino

cabeza, seal de que es

dichas en

secreto al interprete

el

supuesto, fuere dudosa,

el

si, si

ni

mornlier incierta,

el

tal

nomine Patris,

es bapCizatus, ego te baptizo in

tado

si

si

1,

que

si el tal

N. Si es bapiizaius non

Manual se pone para

en los unos otros se hallare que no les pusieron

si

el

conditione,

sacramento,

le baptizo.

el

Si non

acto de contricin.

dijese que no se le ech agua, ni se hicieron con l las


el

si el

alguna de las cosas

Spirilus Sancti. Habindole primero pregun-

et Filii, et

ceremonias, se han de cumplir y hacer como en

Que

sub condione,

ni

debe ser bautizado sub

quiere ser bautizado, y exortndole al dolor de sus pecados, y que haga

Debe advertirse
2o

Negro Indio

el

habindole catequizado primero segn su capacidad, y de manera que no solo reciba


sin tambin en l la gracia del sacramento, y la forma es

culto de

dicho se

lengua, por interprete,

la

3 se infiere que

al

lo

que habiendo certidumbre moral

absolutamente,

sabe

De

el

el

dems

bautismo de los adultos.

oleo y crisma, se les debe dar. Advir-

liendo tambin, que algunas veces suelen estar confirmados, y se equivocan y engaan, teniendo la

confirmacin por bautismo, y


adulto tiene capacidad, se

el

le

el

crisma de

advierta, que algunas veces la noticia

sino

la

la

confirmacin por esotros santos leos. 3

deben ensenar los principales misterios de nuestra santa

que dan en

examen

el

que despus adquirieron, particularmente

del bautismo,

que son algo ladinos

los

examinarlos con gran cuidado una y otra vez, y cada uno de por
la noticia

adquirida despus no basta.

Lo

mujer est

Cuando

si el

cuando

el

Brasil,

el

muy

necesario

cuando buenamente se pueda, y con padrino

que se bautiza absolutamente y

sin condicin, es

bautismo es sub condilione no es necesario que se ratifique

le

perdonarn

puede ser que

los pecados.

una cosa

muy

Lo

8o,

que

les

ponen

importante, que es menester

con

y sino lo

casado y

la

la

el

matrimonio.

Lo

ltima vez que lo hizo, por

el

uno por bautizar, que para bautizarlo, porque


ello la salvacin del adulto,

hay culpa

pena, y no solamente corre riesgo

Negro es venido de Congo,

oleo y crisma casi siempre.

la

Indios Negros que se fueren bautizando, se ha de

Criollo del

Lo

9 advirtase por

examen para haber de dejar

el

yerro en dejarlo de hacer, es mucho mayor, por

el

porque en

el

bautismo bona

ide

hecho sub condilione no

salvacin, sino que los sacerdotes cometen sacri-

legio en administrar los otros sacramentos, quien

los adultos

el

no es en Loanda, puerto de Angla, de donde

mucho mayor cuidado en

depender de
ni

acaso

si

los bautizaran nios (lo cual

son casi lodos), y que en Buenosayres

(1)

4" se

tuvieron,

primer bautismo fu valido; pero con intencin de no absolver sin fu vlido, porque por este

segundo se

y as es

Lo

sin que le oiga el otro, porque

si,

bautismo es sub conditione, es necesario confesarle desde

el

que en

es bien que ratifiquen el matrimonio pero sin amonestaciones, ni misa, ni otras cere-

alli,

monias. Cuando
7

Lo

la

5 que habiendo Iglesia capilla se debe hacer en ella

sobrepelliz, estola, agua bendita, y candela,

hay, no es necesario.

no es

Que cuando

f...

ir

no esta bautizado. Lo 10 que de todos los


haciendo padrn

poniendo aparte y de por

si

que se bautizan, por sus nombres, y de sus encomenderos amos. Lo lio En ios bau-

Vase Sandoval,

lib. 2.

Deinstanr. Miiop.

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.


tismos en que algunas veces ocurre

habiendo

examenes de

debe ser bautizado, aunque

tigar el descuido
el

el

otro que no

tenian uso

S. ser el

premio de

de razn, no,

y en este caso,
el

discordaren,

si

parecer del que dijo que

mas probable. Finalmente adviertan


que en esto

los servicios

que tuvieren en cosa tan importante

se debe seguir

parecer del otro parezca

el

como Dios N.

Ministros, que

decern

recibieron,

lo

los adultos, sera conveniente

uno que debo ser bautizado, y

el

cuando

si

dicha duda, se han de bautizar, sub conditione. Lo 12 advirtase, que cuando se pudieren

la

juntar dos personas h los

diciendo

duda,

71

los

tambin cas-

le hicieren,

y Su Seloria, y sus Visitadores tambin agra-

cuidado que en esto pusieren y castigaran cualquier descuido. Morelli, pag. 123.

PREPARACION DE LOS NEOFITOS PARA LA CONFESION.


como

Preguntase,

se han de preparar los Nefitos para

la

confesin? Responde

P. Santiago Alvarez de Paz, Provincial de Lima S.

Que

J.

lo

sepan

como

aqui lo esplicamos sin otras subtilezas

un solo Dios, Padre, Hijo y Espritu Santo. Rasta que crean

no acierten

f,

cuando cree que es verdad

lo

que perciban como


cristo es Dios y

aunque no se entienda
que esta en

hizo de nada, pues

lo

el

la biblia. 2

objeto creido,

Que Dios

como

hizo todo

el

l^Que hay

idiota tiene acto de f,

el

mundo. No es necesario

todo no se supone nada de que sea hecho. 3

al

hombre verdadero, que naci de une

y resucit y est ahora en el cielo

y en esto entienden bastantemente

la

Cristianos van

al cielo,

Cuando se mueren,
las

de los

y muertos, castigos y premios

infieles y

si

malos

donde se incluye

gregacin de gente que se salva,


:

donde va

concepcin por

de

y esto basta que sepan del

la

cuando alza

hostia,

misterio de la

Cruz,

Espritu

sesin ad dexteram

la

glorificacin, y que hay una

la
la

confesar sus pecados para que se les perdonen; y eso es creer

pecados. Preguntalles: Aquien adoran en

la

y en esto creen, que hay juez de vivos

infierno,

el articulo

el

el

la

como vienen

ensenalles

remisin

articulo de la

con-

manera creen

Iglesia, y en su

puede ensenar mas. Asi mismo

les

el

alma, y ensenalles, que las de los buenos

el

vive bien, que es creer en

si

son capaces, se

al

Que Jesu-

hombres en

Virjen, y que muri por los

Santo, porque nacer de Virjen dice ser la conception sobre natural, y creen
Palris. i Preguntalles

resurreccin

que significan estas palabras, aunque

lo

hacer concepto de como son tres personas distintas y un solo Dios, porque verdadera-

mente puede haber acto de

sabio y venerable

es necesario que sepan los Indios y Negros de las cosas de Dios, para confesarse sin escr-

pulo? R. Lo siguiente, y basta que

cristo

el

con estas palabras

de los

sacerdote? y decidles que Jesu-

Comunin de

Eucarista. El misterio de la

Santos no tienen obligacin de saberlo, por su dificultad, y no ser de los que celebra

los

la Iglesia. Ibid.,

pag. 116.
Si los Nefitos se les

A
el

negara

esta pregunta responde el

la

absolucin por

mismo

falta

de dolor

P. Alvarez de Paz en

resolucin de casos que se hacan en

la

Colegio de San Pablo de Lima. La cuestin que se halla en dichos casos esta concebida en los

trminos siguientes.

Si

sern ayudados

haber prevenido contricin, porque


entra la diligencia del

necesario es

de su alma, y

que

el
la

la

R. 1 No hay que reparar en que vengan

incapacidad los escusa

confesor, y por que

mismo que para

muchas veces

los blancos. 3"

grandeza de Dios. Pregnteles

hgale decir con

trario absulvalo.

puede confesar cuando no han procurado dolor

los ignorantes se les

y como

dolor les basta,

la

boca

Ibid., pag.

Preguntase. Si los pueden

las palabras,

los

Di

y que

y entre los auxilios, que Dios les d,

amos no

les

dan tiempo. 2o El dolor

Con palabras vulgares muvales


:

confesarse sin

no fuera bueno servir

tal

que significan contricin, y

si

conocer

Seor

la

dignidad

Que responda

no diere senas en con-

119.

confesar, cuando no han hecho

no importa que no se haya examinado. En preguntndoles

lo

diligencia ? R.

Gente

que buenamente se

le

tan ignorante

ocurra,

aunque

TRATADO

72
probablemente crea que se

nmero,

2"

quedan muchos pecados por confesar, porque

les

poco mas mnos, puede absolverle porque no es posible mas

rii

vuelva despus de un ano, no lo har mejor.

cuando no se puede averiguar


en

que penitencia

les dieron

R.

No

azotases que rezases ? Preg.


otro que los entienda,

si

mente, no

pero

masque oyendo.

el

ni

el

R. Absolverlos como

les dieron

sino, te

que no entienden su lengua pueden confesarlos

puede cualquiera, porque ninguno

confesor nlcs que ellos digan

Si se les

nunca dicen

Preguntase. Que se har cuando no se sabe

confesin.

no dicen nada, dicen historias

si

Preg.

casi

y aunque le envi y

estos Indios y Negros,

mucho mas menos

se les pregunte, que penitencia

Si los

ofrezcan porque de valdc lo dicen.


dis Indis

la

y los angolas

bueno preguntarles

Si es

Preguntase. Que se har con

nmero de pecados,

el

caso que por necesidad se dimidia

el

SECCION PRIMERA.

que

R.

no pertenecen,

Padre Acosla en

al

mand que
R.

los entiende.

Si

te

no hay

Preg.

dicen algo aunque desconcertada-

Si

si

y preguntando sacar

puede absolver estando en ocasin prxima


Vase por ultimo

R. No, aunque lo

Llhro i" de caechizan-

c\

y Montenegro en su Prroco de Indios.

II

Para

casamiento de los Nefitos se ha de preferir

el

en

Se pregunta
delidad
la

por que

el

la

Nefita debe preferir

la

primera, aun entre los infieles, por

cap.

el

que tuvieron

ninji'r

primera entre las varias que tuvo en

R. Por que estando prohibida por derecho divino

primera

la

gentilidad.

Gaudemus

la

la infi-

poligamia, se reputa solo por legitima

de divor. Si infidclibus

conversis plures snt

uxores, eos separandos esse ab aliis, dempta prima, quce sola est legidma iixor.

Por que se permite

mera

Esto se declara en

los
el

con

Nefitos casarse

mismo

la

Gaudemus por

cap.

que quieran,

no recuerdan cual fue

si

estas palabras

-.

Quia vero pagani

insimul ceminas affecttim dividunl conjugalem, vlrum post conversionem omnes, vel

non immerito

voluerinl,

dubilatur.

De todo

3 para que los Nefitos se casen con


los limites del derecho.

non

la

Mayor

la

lo cual se

que quieran,

dificultad tiene

mujer que se bautiza con

el,

concluye, que

la

si

no recuerdan cual fue

El P. Mrquez hace

dispensa de S. Pi

quam ex mnibus

concedido por Paulo


la

primera, no excede

para que

el

Nefito se case

y la de Gregorio XIII para que se case con cualquier consorte

catlico absque interpellalione prioris conjugis in inftdelitate

Nota

el privilegio

la pri/-

circa plures

relicti,

como veremos despus.

estas dos observaciones acerca de la primera mujer. 1^

por primera guce fuit prior tewpore, sed qucc fuit prior jure. Asi pues,

si el

Que no

se lia de entender

primer matrimonio fue nulo por

derecho natural por defecto de consentimiento intencin de obbgarse perpetuamente, vel quia matrimonium

cum matre

vel filia

Nefito se casa

Parocho

et

initum fuit;

cum

esta,

primera mujer no tiene derecho, ni se puede retener. 2 Cuando

pellice vel concubina,

testibus por que antes no

quam antea hahuit simul cum

el

uxore, se ha de contrae)- coram

hubo matrimonio.

III
Privilegio acerca de los grados de consanguinidad y afinidad.

Que

privilegio

concede Paulo

III

los Nefitos sobre estos

R. Quedan extinguidos en 3 y 4 grado


lo

Que

el

Nefito

el 3">

y 4"

de donde se sigue

contraer

matrimonio

grado de consanguinidad afinidad simple misto no necesita de

dispensa para contraer matrimonio. Se excepta sin embargo


linea recta

grados para

que segn sienten Doctores muy graves dirimen

el

el

3o y 4 grado de consanguinidad en

matrimonio por derecho natural.

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE
Queda dispensado

LOS INDIGENAS

73

Nefito en 3" y i" grado de afinidad en lina recta.

el

3 Cuando uno de los contrayentes esta fuera del 2 grado, aunque el otro se halle en
tiene necesidad de dispensa

porque

la

distancia de los grados se

compula por

el

no

el

mas remoto.

4o Para quedar dispensados en 3 y i" grado basta que uno de los contrayentes sea Nefito, aun-

que

de

otro sea

el

Europeo

por que quitado

impedimento de una parte, se quita necesariamente

el

la otra.

Los Africanos, Angolanos, Chinos

5"

prenden entre

los Nefitos

dems habitantes de

para las causas matrimoniales

regiones transmarinas se com-

las

vase abajo

la

XIV

Bula de Benedicto

Cun venerabilis.

nombre de Nefitos

6 Bajo el

sino

Paulo
7

m.
De

comprenden tambin

se

los Mestizos, en cuanto dichas dispensas,

De suerte que dichos

Puchueles

Cuarterones

fueren

Mestizos

gozan del privilegio de

-Ibid.

mismo

este

privilegio

regiones transmarinas.

gozan igualmente

dos Indias, Oriental y Occidental con todas

las

las

Ibid.

8 Cuando se exceptan los Cuarterones y Puchueles, se debe entender de los Mestizos que tienen

sangre Europea

de Paulo

por que

la

mezcla de

las

dems sangres toda

esta

comprendida en

el privilegio

III,

IV
PriTilegio sobre los ayunos de los indios segn la

Que

concede

privilegio

estarn los Indios obligados


si el

gados.

ayuno no

Y asi

al

ayuno en estos dias exceptuados

officio vel

oficio,

siguiente.

la

Se pregunta

lo cual dice asi

Montenegro

Ita quod jejunium repugnans sanitati, velnon

el

ayuno no

les

cuadra bien segn los oficios en que

Solo

los Mestizos

si

parece que estn sujetos

participarn tambin de estos privilegios? R.


la

Santa Sede

como

la ley

comn sobre

Que aunque para

las

Nefitos los Mestizos, que no son Cuarterones;

este particular.

Por

Por consiguiente

fiestas.

lo cual dice asi

Montenegro

lib.

5,

Len X, Gregorio XIII y Urbano VIII para qu


grados prohibidos por derecho humano, como se dispensa con

10, n. 13. Por especiales Bulas dieron facultad


los Mestizos

los Indios

se dispense en los

lo cual

non jejunandi
el

dia

al

con decir que es Indio, tiene de su parte mucho

nada h declarado relativamente los preceptos del ayuno, abstinencias y

con

pueden, deben ayunar;

dispensacin.

causas matrimoniales h declarado

secc.

si

detrimento que puede sufrir su salud para mantener las fuerzas para trabajar

el

Sobre

alegado para

R. Que

exercUio alicujus, non censealur li ab Ecclesia prcBceplum. Por estas pala-

bras del Pontfice estn dispensados siempre que


se ejercitan y

con su mala comida, con su salud, no estn obli-

por estas palabras

III

del ayuno los Indios,

de Natividad y Resurreccin.

las Vigilias

est compatible con su

expresa Paulo

lo

benequadrans

bula.

Bula Altudo ? Por esta Bula quedan exemtos

la

exceptuando los viernes de Cuaresma y

pero

misma

segn dice Solorzano

Non

vel pauciores feslivilates observandi,

est

rahendum ad alia privilegia Indis concessa,

quia

cum

hcec

privilegia personalia

sint,

velut

ultra casus

personas quas exprimunt, extendi non possunt. Por que los privilegios se han de practicar solo en los

casos y personas de que hahian y con particular cuidado se ha de atender las causas en que se fundan.

V
Privilegio sobre las abstinencias d los indios.

Que

privilegio

concede Paulo

III

sobre

las abstinencias?

diminuto para los Indios, pues pueden comer carne, huevos y

que los blancos pueden hacerlo por privilegio de

TOM.

I.

la

Este privilegio dice Morelli est


lacticinios,

muy

solamente en los dias en

Santa Sede practicando alguna santa obra.


9

En

los

TRATADO
dems
la

que no alcanza

dias en

abstinencia.

quebrante

Por

el privilegio

para los blancos, tampoco los Indios estn dispensados de

Sinodo Diocesano de Lima de 1585 establece castigo contra

lo cual el

abstinencia por estas palabras

la

diebus veneris et vigiliarum, quibus Indi

el

Sinodo de

Paz bajo

la

SECCION PRIMERA.

el

el

Indio que

Indus qai tempore quadragesvrix, quatuor temporibus, aut

carnem comedisse deprehendatur

obslricti sunt,

limo. D. Feliciano do

Vega dice

la

asi

Y en

, .

estos dias,

punielur.

aunque sean

de ayuno para los Indios, pueden usar de cualesquiera comidas, que no sean de carne, y de todos
los manjares' que concede la Santa Bula de la Cruzada los

entender los Curas.

pueden los Indios comer huevos y

Bula de Paulo III


Bula,

como

los

dems con

Pregunta Morelli
ayuno, fundado en

las

palabras de

la

Cruzada que dice

asi

comer carne ex

dispensa.

dar

Por

en los dias de Cuaresma sin

-.

Concede

todas las personas

al

que tomaren

Y responde que

en igual necesidad pueden

medid aunque no tengan Bula de Cruzada y

cita las pala-

con decir que es Indio tiene mucho alegado para

solo

la

Se pregunta por ltimo


en estas Repblicas
los dias

consilio utriusque

Montenegro

bras dichas arriba de

lacticinios

Lpez de Haro.

de ambos mdicos, espiritual y corporal comer carne en Gua-

resma y otros tiempos de ayunos y dias prohibidos

ios Indios

y asi se lo han de

podran comer carne fuera de los dias en que estn obligados

esta Bula, que puedan de consejo


ce

fieles,

ella.

los Indios

si

dems

dice l Sinodo de Puerto Rico bajo el limo.

Lo mismo

que gozan de

los Indios participan del Indulto

si

R. Que
l los

si

por que Paulo

Cuadragesimal que actualmente tenemos

concede

III les

reslricion el indulto de carnes

sin

en

Europeos.

VI
Privilegio sobre las fiestas.

Que

indulto tienen los Indgenas por Paulo III

de no trabajar en todas

las fiestas del ano,

R. Que estn exemtos del precepto de oir Misa


y
las fiestas de la Natividad,

exceptuados los Domingos y

Circumcision, Epifana, Resurreccin, Ascensin, Corpus Chrisli y Pentecosts; asi


Natividad de Nuestra Seora Purificacin, Anunciacin y Asumcion y
tles

San Pedro y San Pablo.

la

Fiesta de

por ningn Concilio

ni

el

P. Figueredo, cuya obra se imprimi en

Sinodo de Lima, obligar solamente en

En

como veremos en

el

Ecuador tambin se

la

halla aadida esta Fiesta por la Santidad

su lugar.

por que

el privilegio

no se

Ies

si

en

las Sinodales

se lo

mandan sus amos?

ha concedido para detrimento molestia suya,

sino para su comodidad. Por lo cual el Concilio Lmense dice asi -.eque ullo

Indi compellanur.

esta adicin

Dicesis de Lima, se habr aa-

tendrn libertad los Indios para no trabajar en las fiestas indultadas,

R. Que tienen libertad

la

Lima en 1754,

Immaculada Concepcin, pero que no habiendo sido prescrita

la

dido esta Fiesta por devocin.

de Pi Nono

como tambieu

Fiesta de los gloriosos Apos-

habr sufrido alguna modificacin este Indulto despus de Paulo III?

Morelli responde en sus Fastos que segn

se aade

la

de Puerto Rico se dice

modo

in his diebus laborare

Declaramos que por

el

Concilio

Provincial de Santo Doningo est prohibido con pena de veinte pesos, que ninguno pueda obligar
los Indios esclavos siervos trabajar en dias de

expresa

asi.

quede

estn obligados.

fiesta.

el

Sinodo de Tucuman ano 1597 se

su voluntad guardar las fiestas de los Espaoles, cuya observancia ellos no

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.

75

VII
Privilegio sobre las censuras.

Que

privilegio tienen los Indios por la Bula de Paulo III?

reservada

quien se concede

R. Que no deja ningn caso

censura

ni

al Pontfice.
la

facultad de absolver de estas censuras

R. Que los Obispos y quienes

ellos delegaren esta potestad.

Preguntase

si

Que

suras ? R.

Parodias,

todos les Prrocos tienen esta facultad delegada para absolver

el

Concilio Lmense en el Indice de los privilegios dice asi

vel eos qui

reservatis, etiam in

p.

112. Estas palabras se refieren en dicho Indice

los

de cen-

los Indios

Quo Indi

imposia eis pcenilenia salulari.

contenlis,

como

per ipsorum

Lima Limata

extractadas del Manual Mejicano

Pero dice Rodrguez (Minorita) que es un error introducido en

Prrocos y

ipsorum curam agunt, possint absolv ab mnibus casibus eliam siimmo Pontifici

Bulla Ccenae Domini

concedi esta facultad

el

fol.

134.

Manual Mejicano, pues Paulo

III

y sus Depulados, cuando el Manual dice que est concedida a los

los Obispos

que cuidan de los Indios. Esta roflexion parece muy fundada pues

asi lo

dice

la

Bula,

pero tambin es cierto que este sumario Lmense sali luz por autoridad del Concilio y por consiguiente

si

los

Prrocos no tienen esta facultad por

Obispos del Concilio. Vanse abajo

Se desea saber
el

si

en

el

Arzobispado de Quito

Concilio de

las

Ecuador tendrn
el

la

Notas sobre

Bula, la tienen lo
el

los Prrocos de Indios esta facultad,

Lmense? Cierto

Concilio

Lima y por consiguiente

menos por deputacion de

Breve de Gregorio XIII

los Obispos

Cum

los

sicut.

habiendo cesado en

es que ha cesado esta facultad concedida por el

deben declarar su

voluntad

acerca del par-

ticular.

Se pregunta por ltimo

si

este privilegio est derogado por la Bula Apostlicas Seis 12 de Octubre

de 1869? R. Que parece indudable que est derogado y por eso se necesita preguntar

Sede cual ha sido su mente en esta Bula respecto

las

la

Santa

censuras de los Indios.

SECCION SEGUNDA.
PRIVILEGIOS

SOBRE CAUSAS MATRIMONIALES.

Sin interpelacin de la primera mujer.

No hablaremos aqui del 3' y 4 grado de consanguinidad y afinidad extinguidos ya por


Paulo III como impedimento para los matrimonios de los Indgenas. Se trata solo en esta seccin de los matrimonios de los Nefitos recien convertidos, para contraer con la persona que se

bautiza se convierte con ellos, y cuando lo podran hacer sin interpelacin de la primera mujer

habida en la gentilidad. Para


S. Pi V, otra de Gregorio

lo

cual se presentan continuacin tres constituciones, una de

XHI y la

ultima de Benedicto

XIV

que dispens en caso semejante

Mas para
mismo Bene-

y seala con claridad las circunstancias en que se puede omitir la interpelacin.


proceder con cautela y evitar los abusos de repudiar la primera mujer, dio el
dicto

XIV

En

Lima se encuentra tambin un canon inserto en la seccin X de


que puede servir de norma para la practica en estos casos dificiles de resolver.

otra constitucin que empieza

los concilios de

tado

Apostolici Ministerii qne se pone en ultimo lugar.


este tra-

TRATADO

76

SECCION SEGUNDA.

LOS NEOFITOS PUEDEN TENER POR LEGITIMA A LA MUJER BAUTIZADA CON ELLOS

DEJANDO LAS DEMAS.


San Po V, por plenitud de Apostlica potestad, concede que los Indios ya bautizados y los
que en adelante se bautizaren puedan conservar como su mujer legitima aquella que se ha
bautizado se bautizare con ellos, dejndolas dems que tuvieron en la infidelidad, declarando
legitimo este matrimonio, aunque la tal mujer no sea la primera, especialmente cuando fuere
encontrarla.

difcil

Pius papa

Komani

V.

Ad

futuram

rei

memoriam.

Pontificis aequa et circumspecta providentia, ne ea, quse pro salubri

Indorum noviter

ad fidem conversorum directione sanciri debent et terminari, alicujus hsesitationis scrupulo


subjaceant, declarationibus et aliis opportunis consuevit providere remediis.

Cum

itaque sicut

accepimus. Indis, in sua infidelitate manentibus, plures permittantur uxores, quas


levissimis de causis repudiant, tune factum est, quod recipientibus

permanere

cum

ea uxore, quge simul

cum

marito baptlzata

ipsi

etiam

Baptismum permissum

existit, et

sit

quia ssepenumero con-

non esse primam conjugem, unde tam Ministri quam Episcopi gravissimis scrunon esse verum matrimonium, sed quia durissimum esset

tingit illam

pulis torquentur, existimantes illud

separare eos ab uxoribus,

mum

foret

cum

quibus

primam conjugem

ipsi

reperire

Indi
ideo

baptismum susceperunt, mxime quia difficilliNos statui dictorum Indorum paterno affectu

benigne consulere, ac ipsos Episcopos et Ministros ab hujusmodi scrupulis eximere, volentes,

motu

proprio et ex certa scientia nostra ac Apostolicse Potestatis plenitudine, ut Indi

prsemittitur, baptizati, et in

sic,

ut

futurum baptizan di, cum uxore, quse cumipsis baptizata fuerit et

tanquam cum legitima uxore, aliis dimissis. Apostlica auctotenore prsesentium declaramus, matrimoniumque hujusmodi inter eos legitime consis-

baptizabitur, remanere habeant,


ritate,

tere

eis et

sicque per quoscumque judices et commissarios, quavis auctoritate fungentes, sublata

eorum

cuilibet quavis aliter judicandi et interpretandi facltate, et auctoritate, judicari

acdifliniri deber, etsi secus super bis a

quoquam, quavis auctoritate,

scienter vel ignoranter

contigerit attentari, irritum et inane decernimus, non obstantibus quibusvis Apostolicis ac in

provincialibus et synodalibus conciliis editis generalibus vel specialibus constitutionibus et


ordinationibus, caeterisque contrariis quibuscumque.

Datum Romse apud Sanctum Petrum sub annulo


Ex Bullado de Propaganda

Piscatoris die 2 Augusti 1573.

Fide. Appendice, tom. 1,

45.

fol.

RESUMEN CASTELLANO.
La circunspecta y

f.

los

ficantes, y

la

poligamia en

el

Pontifice la disposicin que se habia

la infidelidad,

remordimientos, por no ser

monio se temia ser


dura

difcil

el

separar

encontrar

la

la

invalido, y
los

bautizada

los

la

vivir

con

la

la

los Indios,

mas

insigni-

mujer que se bautizaba

Obispos y los Ministros de Dios sufran fuertes

primera mujer de

la

con todas estas dificultades se

hombres de

primera.

la

tomado con

y repudiar las mujeres por causas las

por esta razn permitindoles despus del bautismo

con ellos; y que apesarde esta causa tan justa

muy

Ponlifice acostumbra declrar las dudas y

escrpulos que se suscitan ntrelos Indios recien convertidos

Por consiguiente habiendo sabido

acostumbrados

Romano

equitativa providencia del

proveer de remedio oportuno

infidelidad y por lo

mismo

les permita vivir juntos

el

matri-

por ser cosa

mujer con quien se bautizaban y sobre todo por ser

muy

CAUSAS MATRIMONIALES DE LOS INDIGENAS.


Por tanto

con paterno corazn

Pontfice mirando

el

77

estado de los Indios y deseando

el triste

calmar los remordimientos de los Obispos y Ministros, motuproprio, declara que los Indios
zados y que en

lo

venidero se bautizaren, pueden permanecer con

la

asi bauti-

que se bautiz en adelante se

bautizare con ellos, dejando todas las dems, y que este matrimonio es legitimo.

Y manda por ltimo que asi se juzgue y se


sario,

falle

en cualquier tribunal y por cualquiera Juez Comi-

otra disposicin Apostlica en contrario.

obstante cualquiera

no

Dado

k 2 de

Agosto do

1571.

DEL CONYUGE.

DISPENSA PARA EL CASAMIENTO SIN INTERPELACION

Gregorio XIII concede facultad de dispensar con los Gentiles convertidos la F, para
que, sin servir de obstculo el matrimonio contraido en la gentilidad, puedan

nuevo con otra consorte

contraer de

sin aviso 6 admonicin de la primera mujer, 6 del primer

fiel,

marido, con tal que sumariamente conste que apenas es posible avisarle.

Gregorius Papa Xlll.

Ad perpetuam

Populis ac nationibus, nuper ex gentilitatis errore ad

rei

memoriam.

Fidem catholicam

conversis, expedit

indulgere circa libertatem contrahendi matrimonia, ne homines continentiae servandse

minus libenter

assueti, propterea

Quoniam

deterreantur.

ceptione

de persistant,

in

igitur

infideles, post contracta

virilis sexus,

et alii

contingit,

saepe

multos, utriusque

prsecipue

ab hostibus captos, a patriis finibus, et propriis conjugibus in

et aliis Indicis regionibus

an sine contumelia Creatoris secum cohabitare

quam

qui in patria remanentes,

tam longo locorum

postea ad fidem convertantur, conjuges infideles,

interdum ad hostiles

sed

Gentilia matrimonia, ex Angola, .lthiopia, Brasilia

remotissimas regiones exterminari, adeo ut, tam ipsi captivi,


si

minime

illorum exemplo ab ejus per-

velint,

et barbaras nationes, provincias,

moneri (ut par

intervallo disjunctos

est) nequeant, vel quia

nec nuntiis quidem accessus patet, vel

quia ignorent prorsus in quas regiones fuerint transvecti, vel quia ipsa itineris longitudo

magnam

offerret difficultatem

contracta, vera quidem, non


possint, talium

idcirco.

Nos attendentes hujusmodi connubia

tamen adeo

inter infideles

rata censeri, ut necessitate suadente dissolvi non

enim gentium infirmitatem paterna pietate miserati

dictorum locorum Ordinariis et Parochis,

et Presbyteris

universis, et singulis

Jesu, ad confessiones

Societatis

audiendas ab ejusdem Societatis Superioribus approbatis, et ad dictas regiones pro tempore


missis vel in

admissis, plenam, authoritate Apostlica, concedimus facultatem, tenore

illis

prsesentium, dispensandi

cum quibuscumque

utriusque sexus Christifidelibus incolis dictarum

regionum,et servisad fidem conversis, qui ante baptisma susceptum matrimonia contraxerunt
ut eorum quilibet, etiam superstite conjuge infidcli, et ejus consensu

responso non expectato, matrimonia,

cum

quovis

fideli, alias

tamen

Ecclesise solemnizare, et in eis postea carnali copula consummatis,


licite

valeant,

fertur)

dummodo

constet etiam

summarie

minime

requisito, aut

rite contrahere, et in facie

quoad

et extrajndicialiter,

vixerint,

conjugem

remanere
(ut

prae-

absentem moneri legitime non posse, aut monitum intra tempus, in eadem monitione

prsefixum,

suam voluntatem non

tuerit, conjuges priores infideles

significasse

quse

suam voluntatem

quidem matrimonia,

etiarasi postea inno-

juste impeditos declarare non potuisse, et

ad fidem etiam tempore contracti secundi matrimonii conversos fuisse, nihilominus rescind

nunquara deber, sed valida


fore decernimus.

Non

etiam generalibus
litteras

et firma,

prolemque inde susceptam

et

suscipiendam legitimara

obstantibus constitutionibus et ordinationibus apostolicis ac Conciliis

editis, cseterisque contrariis

ubicumque usus

quibuscumque. Et quia

venerit, ostendi et publicari,

dilBficile

esset prsesentes

volumus, ut earum exemplis etiam im-

78

TRATADO

pressis
tate

manu

Notarii publici vel dictse Societatis Secretarii subscriptis, et personse in digni-

ecclesiastica constitutae,
sigillo munitis,

existentis,

SECCION SEGUNDA.

seu

Prsepositi

eadem

essent exhibitse vel ostnsse.

ejusdem

generalis

habeatur,

fides

Datum Komae apud

Petrum sub anaulo

S.

tempore

Societatis, pro

eisdem praesentibus haberetur,

quse

si

Piscatoria die

25 Januarii 1585, Pontificatus Nostri anno tertiodecimo.


Canobius.
Ex Bullar. de Propaganda Fide.
App. Tom. 1, pag. 103.

RESUMEN CASTELLANO.
Es conveniente conceder
matrimonio,

al

por eso de

la f, ni

los

pueblos y naciones recien convertidas

de que los Nefitos, que no estn acostumbrados

fin

arrastren otros con su mal

el

F alguna gracia

el

sexo

viril,

que despus de

matrimonio gentil son hechos esclavos, y separados por fuerza de sus familias y

de sus propias mugeres, son conducidos de Angola, Etiopia, Brasil y otras partes de
tierras las

mas remotas

su patria,

si

de suerte que tanto los mismos cautivos, como

despus se convirtieren

f,

la

hay para aquellas barbaras naciones y provincias,

Por tanto

la

la

el Pontifico

libres en

la

ademas de

si

esto, por que a veces ni correos

longitud del camino ofrece muchas dificultades,

considerando que dichos matrimonios, aunque verdaderos, no son tan ralos


la Iglesia,

cuando

necesidad, y atendiendo por otra parte

asi lo exije la

debilidad de los gentiles con paternal compasin, por su autoridad Apostlica concede todos

Obispos y Prrocos;

los

las Indias

que se quedan

regin que fueron transporlados.

que no se puedan disolver por

los

no pueden avisar, como es justo, sus consortes,

quieren cohabitar con ellos sin contumelia del Criador

se ignora quizas

relativa

continencia, no se aparten

ejemplo.

por que muchas veces sucede entre los gentiles, especialmente en

haber contrado

la

la

asi

como

los Misioneros de la

Compaa de Jess plena

dispensar con cualesquiera de los sobre dichos de uno y otro sexo,


vertidos

la f,

para que no obstante

el

como con

fiel,

aunque viva su consorte

dar

con

tal

infiel,

prefijado.

la f al

mismo tiempo.

al

ausente, que

Cuyos matrimonios siempre subsistirn y su prole

sera legitima, aunque despus conste que la parte

que tambin se convirti

para

con-

ora sin investigar su consentimiento, or sin aguar-

que conste, aunque sumariamente, que no se puede avisar

avisado, no responde dentro del tiempo

facultad

los esclavos

matrimonio contrado antes del bautismo, puedan contraer

con otra persona


la respuesta,

asi

infiel

no pudo responder por justo impedimento,

Dado 25 de Enero de

1585.

SE RESUELVEN ALGUNAS DUDAS.


P. Si el matrimonio de los infieles es indisoluble

R. Que

si

por que este matrimonio, aunque no

sea sacramento, es verdadero y por consiguiente valido jare naturm indisoluble.


P. Si los matrimonios de los infieles contraidos con

dirime por derecho natural son nulos


cual dice Montenegro

pero

si

solo

impedimento dirimente son validos? R. Que

Reduciendo pocas palabras esta cuestin, para la

matrimonios que los gentiles hucieron forzados,

si

dirime por derecho cannico son validos. Por lo

6 dentro del primer grado,

prctica digo, que los

como padres

hijos,

entenados con madrastras, estando ya casados se desposaron con otras, son rritos jure naturm
pero los matrimonios hechos con los cunados, primos y sobrinos son vlidos, por que son impedi montos Eclesisticos que no los comprenden,
P. Si los matrimonios dichos se podran llamarconcub inatos? R.

y esto se
Indios.

Que hubo algunos que

lo

afirmaron,

comprueba con bastante verosimilitud dice MorcUi, pag, 289, en algunas tribus de los

Tambin se confirma por

el

(aminas afectum dividunt conjugalem

Cap. Gaudemtis que dice

Quia vero pagani rca piares insimul

CAUSAS MATRIMONIALES DE LOS INDIGENAS.


P.

en caso de duda se ha de tener por vlido

Si

opinin igualmente probable de


non

te

licet,

S. Ligorio

illius

la

insubsistencia del impedimento

propone esta cuestin

licito

lib.

6,

contraer matrimonio con

Per se loquendo

responde.

quia iliicitum cst ministrare sacramentum matrimonii cura opinione tanlura probabili de

valore,

damnatam ab Innocentio XI.

juxta prop.

modo

vissima causa, potest malrimonium contralii,

quorumdam

gra-

tamquam

Urbanum

enim ad ipsum dubio per Joannera de Lugo, postmodum Cardinalem. an matrimonia


infidelium

Indorum

regno Paraquariae

in

eligere quara malebanl

Ponlifex in dicto consulto

probabiles intercederent, sequerentur

in infldelitale contracta,

Fastos con mas detalles en los trminos siguientes


los

una carta enviada


el

al

quod ubi Doctorum

dixit,

opiniones, pro conditione

avorabiliores. Hasta aqui S. Ligorio cuyo caso con

por quince anos

relacin

En 17 de

la

Colegio de

Tucuman por

facultad

el

facultad concedida por quince

cual se

la

infieles.

Consta de

guardaba con gran

mismo Cardenal de Lugo

dirigi al

infidelium dissolvere, prout Sanctilas vestra declaravit in

17 septembris 1629

et in alio simili

modi infidelium matrimonia non

barbaris

le refieren los

Quandoquidem, juxta virorum doctorum doclrinam, Apostlica Sedes

gram causa malrimo7iiicm

Brevi suo expedito 20 nov. 1626

an

de 1629 Urbano Octavo prorog

sel*

el

? et

an poterant

sententiae utrinque

Cardenal de Lugo

Cardenal de Lugo,

archivo, y en ella se hallaban las preces que

aliquando potest ex

al

vel

locorum ac hominnra,

de disolver los matrimonios de los

Misioneros

Papa Urbano con estas pababras

essent valida

uxorem ex pluribus quam habuerint,

ipsi posl baptisma icnobantur accipere primara

veneracin en

nam urgente

loquendo:

Dixi per se

accedal declaratio sunimi Pontificis,

Et sic refer Crdenas, Disp. 2, n. 553, olim declarasse

unici interprclis legis divinse.


VIII. Delato

Que

R.

902. Si existiendo impedimento probable de jure naturali, sera

n.

79

rata censeri, quin

ita

his verbis

anos expir, pero no carece de precio

declaracin adjunta sobre la facultad de

la

Nos

attendentes hujus-

necessilate suadenle dissolvi possint ele.


la

Esta

presente ordenacin por

Santa Sede para disolver los matrimonios de los

la

infieles, la

cual tiene valor perpetuo. Fastos Ord. 278.


P. Si las

precedentes Constituciones de S. Pi

y de Gregorio XIII se dieron por presuncin de

Responde Morelli que no

nulidad del primer matriraonio

avisar al consorte ausente, ni

aguardar su consentimento.

del

Breve

Nos

non

P. Si los matrimonios de los infieles tienen

menos

P. Si tendrn lo

Que no

ita

rala censeri, ut

possint.

la

como

tanta irmeza

por que este

misma firmeza que

la

pues no son sacramentos, y se quedan solo con

tianos? R.

pues en ese caso no seria necesario


se confirma esto con aquellas palabras

connubia inler infideles vera quiiem, non lamen

attendentes ejusmodi

necessilate suadente dissolvi

la

de los cristianos? R. Que no

dems contratos

firmeza que tienen los

matrimonio rato non consummatum entre

el

es sacramento y

otro se queda en

el

la

naturales.
los cris-

clase de contrato natural.

Vase Morelli, pag. 248.


P. Si el Pontifice puede dirimir el matrimonio de los infieles

juntos

la ?

que mayor es
pudiendo

la

Responde Morelli que

la

sentencia afirmativa

firmeza del matrimonio rato entre los fieles que

el Pontifice

P. Si el Pontifice puede dirimir

el

Ir. 1,

Que

contrato matrimonial, y siendo en perjuicio de

Romani

fiel

y de la

R. 90.

matrimonio de

convierte la fe y el otro est renuente ?R.

la del

consumado entre

infieles, y

que

dispensar en aquel, mejor lo podr en este. Pero esta razn no es del agrado

de todos de quo vide Dianam, tom. 3,

en favor del sibdito

cuando marido y mujer se convierten

siguen Navrro y Snchez fundados en

f cristiana.

si

la

Ibid.

los infieles,

cuando

el

uno de los consortes se

por que no teniendo razn de sacramento aquel


y del consorte

fiel,

puede

el Pontfice disolverle

esto sucede en la dispensa de S. Pi

en su Breve

Pontificis.

P. Si puede

el

Papa dirimirle cuando uno de

no, porque no se le puede

los consortes est ausente y se

avisar? Responde Morelli

dano anda muy inquieto buscando

el

modo de

duda

esta renuente

si

con estas palabras pag. 230

conciliar esta dispensa (de Gregorio XIII)

El P.

Aven-

con

dere-

el

TRATADO

80

2o

SECCION SEGUNDA.

cho natural. Pero podemos y debemos decir

mismo que

lo

queda asentado, saber, que

arriba

contratos matrimoniales entre los infieles no tienen tanta firmeza

como

contrato sacramental

el

que son indisolubles solamente en razn de contratos legtimamente celebrados, y con


que los bienes pertenecen su dueo y no se

ticia

Pero

como

asi

de los

de

bien

lo es el

comn de

aunque indisoluble por

infieles,

la

los fieles en la

f.

minimc

Pero veamos

deterreantur.

derecho se disuelve

segunda vez?
la f, el

Y respondo

cual explic

el

Se deshace

Aposto!.

modo,

Si

(1

Cor.

Quod

si infidelis disccdit,

gunta responde

asi

consenit habitare

habitare

cum

dico,

5).

con

cristiano

bautizado quede libre dl y pueda casarse

infidelis discedic discedat,

que se bautiza, y

el

asi lo

vel

serviuti

entiende y declara Inocencio

III

altero vel nullo

ul eiim perlrahat ad peccatum morale, ei cohabitare

etinhoc casa intelligimus quodait Apostlas

Pontfice, en

no hace mas que declarar interpretar

el

Nam

cum

muger

la

490).

(p.

cceteris ego

En

esto,

el

infiel, si ella

non Dominus,

dico,

no quiere convertirse la f? A esta pre-

primitiva Iglesia, fu consejo de S. Pablo I.Corinlh. 7,

la

non dimitat illam

illo,

si

no

lo

cohabitacin del
familiaridad

la

non enim

malicia y dureza del infiel,

la

conjugum ad fidem calholicam converlatur,

manda

dice Snchez con ?>&

infiel

uxorem habet

quis fratcr

si

infidelem, et

quce mulier virum habet infidelem, et hic consenlil

et si

precepto Divino,

como algunos pensaron,

mismas palabras, pues dice en

sino

ellas

Seor, solo ser consejo de San Pablo que convino por

el

entonces se guardase, por que entonces era tan grande

como

el

del Santo Apstol, lo cual se colige claro de sus

la

homines

voluerit^vota transibit,

cohabitar con

non Dominus, y

se temia, que

Ne

eorum exemplo...

in fide persislanl et al

Quod si

non dimitlat illum. Donde no hay

illa,

solo consejo

si

discedat.

Montenegro

que habitasen juntos

Principe

el

conservacin de

la

Apstol.

el

Si es licito al fiel

P.

vii, i

non sine blasphemia Divini nominis,

vel

derecho que ensen

el

tambin el contrato matrimonial

asi

por que no fuera razn que por

alter infidelium

volente,quirelinquilur, ad secunda,

Ego

primer vinculo por privilegio de Cristo concedido en favor

el

quedara ligado y puesto en servidumbre


cap. quanlo de divort)

posesin.

que dice Montenegro, pag. 490. La dificultad est en saber por que

lo

primer matrimonio para que

el

la

puede no obstante ser disuelto por

minus Ubenler

assueli properea

subjeclus estfrater aul sror in hujusmodi,

hac

Repblica

la

esta es la razn que presenta el Pontfice en el exordio de sus Letras

continentice servandoe

(in

toda

ley natural,

misma jus-

la

de

ni

los

sino

Principe, cuando se atraviesa un bien

el

Repblica cristiana en favor del cnyuge cristiano cuando asi conviene para

la

de

pueden rescindir por

los contratos civiles se

de orden superior, como

puede despojr del dominio

le

el fervor

con que reciban

pervirtiese al bautizado,

domestica, habia de reducir

k^iWin Epist,

bautismo, que no

el

mas antes habia esperanzas de que


de Jesu-Cristo

la f

contra Valent. quien siguen

al

consorte

comunmente

infiel,

los Doctores

Telogos, y juristas.
Pero en

estos tiempos cuando

est

mas

tibia

la

en

caridad, particularmente

las

conver-

siones de los Indios, que por ser tan brbaros y tan cortos de entendimiento, no abrazan fijamente
la f,

y asi por precepto de la Iglesia, introducido, y puesto por

obligado

que se convierte

ei

Santo Tomas, in i,
cita, y

muy
y

fuerte

el estar

los
si

sigue

Tomas

distinct.

ella

si

huir el consorcio de

39, qucest. nica,

Snchez,

por que

con

la f,

lib.

7,

artic. 3,

la

la

costumbre recibida de

adsecundum., con veinte y tres Doctores que

de Matrim. disp. 73, num.

12.

La razn en que

es indicio de que consientei y patrocina

hace vida maridable con

y abrazada en toda su vida

ampara

la

l,
?

mas siendo

el delito,

con ser cosa que tanto aborrecen

la

la

infidelidad del consorte,

infidelidad una cosa no aborrecida de

ellos, sino

amada

de esto, para pensar, que con


infidelidad

se fundan es

por el adulterio tiene derecho el marido inocente de apartarse de la adltera,

hombres, cuanto con mas razn se presumir que ampara y fomenta

Fuera

ella, est

que no se quiera bautizar, como dicen

del consorte, ayuda

el

consorcio y vida maridable

mucho

el

favorece

el

bautizado y

ver, que el recien bautizado es persona sos-

CAUSAS MATRIMONIALES DE LOS INDIGENAS.


pechosa en

81

vindose en nuevas obligaciones, y preceptos, y

la f, y tan inclinado la vida libre,

consorte que est libre de todo, 'e ser de grande tentacin para apostatar y volverse

por lo qual no se h de permitir,

ni

pueden

juntos el que se bautiza, y

vivir

al

la infidelidad,

que no quiere con-

el

vertirse.

Pero cuando no hay peligro de que

el

esperanzas de que este se convertir con

como

dar licencia para que vivan juntos,

tolom de Ledesma, Vega y Snchez


art. 3,

imo

vero Episcopus inducas

set,

lib.

illas,

matrimonio valido de los

el

Responde Montenegro

la Gentilidad,

recibir el

quando

lib.

2,

infieles se

et in

disl.

in-'i,

como matrimonio
i,ad.

rato

Papa posset,

lo

9, n. 5,

disp.

no se requiere

que

dist.

otra

y lo uno y lo otro es probable.

Otros dicen con grande probabilidad, que para que

el

w-4,

con vinculo

senent. dist.

infieles

la

pero

si

el

consentimiento de entrambos

Sacramento del matrimonio

razn es esta

Pedro de Ledesma, y Snchez

Lo que yo juzgo en

fieles es,

esta

muy

dificultad para la

fuerte para defender

infieles se

si

una Ctedra, y

que se ocupan en

dos opiniones

la

conversin de in-

pero que ser bien con


el

la

Sacramento del matri-

quando es bautizado por un hermano lego, un seglar,

Sacramento de matrimonio con este bautismo


matrimonio que no se hace ante

sm.

el

gracia con toda seguridad, sin que quede en opiniones de Doctores.

Aqu pudiera dudar alguno,

Tridentino

materia y forma

esta opinin en

segunda, que en acabndolos de bautizar Ies pidan los consentimientos para


la

haga Sacra-

entrega y aceptacin

la

practica de los
las

la Iglesia, ni

tiempo del bautismo, que es cuando se hace

al

que pueden seguir en prctica cualquiera de

monio y reciban

de

por su voluntad quisieren, las

matrimonio de os

dan por muy probable.

la

19, qucest.

convirtindose la

Sacramento, es necesaria nueva

para nuevo

razn es, por que

luego es necesario

indiso-

mento, es necesario que de nuevo consientan, y den materia y forma, que son
de ambos

mas que

diligencia,

la Iglesia,

casus 106, con Soto

de las bendiciones nupciales, pues no estn obligados ellas


:

cause

16, qucest. 4, art. 3, niim, 25. Deza qucest.

consiguientemente dicen estos Doctores, que cuando dos

podran recibir, y ser bien

les

razn es, por que luego que se

la

unin de Cristo con

la

i,Summ.

lib.

cuando se bau-

que su contrato natural se haga sacramento, y

mismodice Palau, 4

Veracruz, y Vega

5.

et lestibus

que validamente se casaron en

infieles,

renovar nuevo consentimiento

sin

los

hicieron Sacramento de matrimonio con el Bautismo, no necesitan de las velaciones

34, qucesl. unte,

Provincicis

Infidelium

aliis

ha de renovar coram Parocho

487. Digo, que cuando

p.

&malrim.

agua del bautismo,

1, art. 4.

asi

Obispo

el

eventus expeclalur, neo quidpiam periculi superes-

felix

hacen Cristianos, representan perfectamente

1, art.

Y Soto

7 de matr. Disp. 73, n. 3.

la f, para

se convierten

gracia, dice Sanphez

luble

sino buenas

dicen hablando in terminis de los Indios Luis Lpez, Bar-

In Insulis vero,

infiel,

cohabitacin del cristiano, podr en este caso

prolongare.

P. Si
tizan

Donde dice

soluL ad. 3.

bautizado prevaricar con la corapatlia del

la

24, cap.

,de

el

la

razn en que se funda

proprio Prroco y testigos, es nulo,

malrim luego ser nulo

el

la

como

duda
lo

es,

manda

se har

si

por que
el

el

Concilio

Matrimonio que se hace Sacramento en

el

Bau-

tismo, cuando el que bautiza es lego.

Respondo, que aunque sea seglar el que bautiza, se hace Sacramento el matrimonio de infieles
la

razn es, por que aquella forma y

pio Prroco y testigos,

como

los infieles

modo que

fu en orden de la firmeza del contrato que se celebra cuando se casan, y

no hacen contrato de nuevo cuando se bautzn, por que ya

mente, segn las leyes y costumbres de

ellos,

lo tienen

hecho valida-

por esta razn no se requieren Prroco y testigos para

que aquel contrato hecho en su infidelidad se haga sacramento, y

asi

sacramento del matrimonio ser vlido como dice Snchez Demalrim.,


cita

di el Concilio, de que fuese con asistencia del pro-

aunque bautize un seglar,


lib.

2, disp. 9, n. 5.

el

Donde

Navarro, Manuel Rodrguez y Vega. Hasta aqu Montenegro.

P. Si se ha de celebrar el matrimonio coram, Parocho

TOM.

I.

et

esiibus,

cuando

el

Nefito loma
10

la

mujer

TRATADO

82

que se bautiza con el? R. Que


con

si

SECCION SEGUNDA.

no siendo

primera

la

por que antes no hubo matrimonio

ella.

Si el relapso en la infidelidad

P.

puede contraer con una mujer

P.

Que

R. Que no

infiel ?

bautizado es subdito dla Iglesia, y sta dirime dicho matrimonio por

la

por que siendo

disparidad de culto.

de Gregorio XIII para estas tierras? R. Que tiene una utilidad

utilidad tiene la constitucin

grande, especialmente para los matrimonios de los Africanos, Mogoles y todos los Chinos. Veamos lo

que dice Montenegro


que pueden causar

al pie

los

de esta constitucin, con

la

cual Bula, dice, se quitan

Negros que se casan por estas partes

muchos escrpulos

por que es cierto que muchos de ellos

fueron casados en sus tierras y despus que se bautizan, y se casan por ac,

como

se ve. {Trai. 9,

seccin 8, n. 3.)

Nota

comunmente

acerca de los grados que

puede dispensar?

si

se dice dirimen por derecho natural...

cuando

el Pontfice

alguna vez h dispensado? Vase Morelli, Ord. 78 en donde trata latamente esta

cuestin.

CONSTITUCION DEL MISMO TENOR PARA LOS CATECUMENOS DE VENECIA.


Benedicto

XIV

dispensa coff los Nefitos de la Casa de Catecmenos de Venecia, para

aunque estuviesen casados en

contraer matrimonio con los fieles cristianos,

mahometismo

judaismo,

sin avisar la primera

mujer en

ciertas

la gentilidad,

circunstancias.

VENERABILI FRATRI MARTINO INNICO ARCHIEPISCOPO CALCEDONENSI MODERNO NEC

NON PRO TEMPORE EXISTENTI NOSTRO ET SEDIS APOSTOLICA

IN DOMINIO VENE-

TORUM NUNTIO.
Benedictus papa XIV.

Venerabilis

Prater salutem et

Apostolicam Benedictionem.

In suprema Catholicae Ecclesise administratione imbecillitati nostrse a Pastorum Principe

Jesu Christo imposita, inter caeteras gravissimas pastoralis officii nostri soUicitudines ac
curas, eam prsecipuam esse magis magisque in dies experimur, qua et creditarum Nobis

ovium regimini

animarum

prospicere, et

saluti

tenemur consulere.

1. Exponi siquidem Nobis nuper fecerunt Dilecti Filii Priores, et Gubernatores Loci

Pii

Catechumenorum

MDLVII
et

Civium,

ordinibus, quibus pro tempere

tiarum semper prseesse debet,

autem

Venetiarum, quod Locus Pius hujusmodi ab usque anno

civitatis

fundatus a tribus virorum dissimilis conditionis, nempe Kegularium, Nobilium

Judsei,

infideles,

jamdudum

et Turcse

respective Priore, et Priorissa,

In hoc

ab

eorum

utriusque

tamquam

Frater Patriarcha Vene-

existens venerabilis

administrari, reg, et gubernari pergit.


sexus, in

cubiculis,

distinctis

in vera et reali clausura, conviventes, Catholicse

Fidei rudimenta, et dogmata edocentur, ac post

modum

prsemissis longis diligentibusque

examinibus, in propria dicti Loci Pii Ecclesia sacris lustralibus Aquis abluuntur

subinde Priores et Gubernatores praedicti

jusmodi in
honeste

lis

Domino, vel in
Infideles,

sese,

pro suo

Neophytse

ducant;

Turcas

et

lUam

curam assumunt, ut Neophyti quidem hu-

quisque captu et ingenio, exerceant artibus, ut vitam inde


vero

iis

eleemosynarum subsidiis

sseculo nubere possint.

Judaeos,

sibi

Quoniam autem

hujusmodi,

post

ssepe

contracta

coadjuvantur, ut vel in

contingit,

gentili

ritu

utriusque sexus

matrimonia,

vel

maritum, uxorem, vel uxorem virum seu maritum, ut Catholicam Religionem amplecti possint, deserere, aliosque, captivos factos,

regiones

ad

transferri;

atque

Fidem Catholicam

adeo

a propriis finibus

dictis

conversis deesse

utriusque

modum

et propriis

Conjugibus in alias

sexus Indelibus, Judaeis

et opportunitatem, vel quia

et

Turcis

interdum in

CAUSAS MATIMONIALES DE LOS INDIGENAS.


ad

hostilibus et barbaris Provinciis,

quia

vel

tur,

magnam

ignorant

affert difficultatem,

ne nuntiis quidem patet accessns, commoran-

qiias

quibus regionibiis

prorsus, in

atqne hinc

tieri,

matrimoniis objiciatur dificultas, qua obstante, sajpissima et

longitudo

an

mnima novis hisce


grafissima damna consecuta
ut non

eapropter Exponentes prsefati, ut hisce incommodis reraedium aferre possint, per

Nos opportune

quia itineris

vel

sint,

ad monendos interpellandosque utriusque sexus conjuges,

cohabitare velint sine contumelia Creatoris

sunt

83

Nos

2.

provideri, et, ut infra, indulgeri

summopere

desiderant.

igitur dictes Expouentes specialibus favoribus et gratiis prosequi volantes, et

eorum singulares personas a quibusvis excommunicationis, suspensionis et interdicti, aliisque ecclesiasticis sententiis, censuris, et poenis, a jure vel ab homine quavis occasione
vel causa latis, et

harum

absolventes,

serie

absolutas

et

hujusmodi

censentes,

Cardinalium in

S. R. E.

Generalium Inquisitorum adversus hsereticam pravitatem auctori-

tate Apostlica deputatorum,

consilio, Fraternitati tuse,

cum quibuscumque

vel Turcis, aliisque personis


existentibus,

fore

Nostrorum

supplicationibus inclinati, de Venerabilium Fratrum


tota Repblica Christiana

Venetiarum, ut

dum-

quibus quomodolibet innodati existant, ad effectum prsesentium

taxat consequendum,

tempere existenti Nuntio

et pro

utriusque sexus Neophitis, vel Infidelibus, vel Judseis,

cujuscumque

Sectai

hujusmodi

in dicto

Loco Pi pro tempere

seu in illum prius receptis et admissis, ac postmodum inde egressis, ver

ad Fidem conversis, qui ante Baptismum matrimonia, ut prsefertur, contraxerint, ut eorum


quilibet etiam superstite Conjugo
quisito et

non expectato,

tempus in monitione

consummare,
possint,

et in

dummodo etiam

matrimonium

neglexisse;

significare

prsemissis prius proclamationibus, seu denuntiationibus

sic

Ecclesise

contracto

contrahere, ac

rite

quoad

Fideles, et

prseterea

et

licite

matrimonia inter

contracta,

Catholicos alias rite

copula

carnali

remanere libere

vixerint,

auctoritate nostra Apostlica dispenses et indulgeas;


et alios

Tibi constet summarie

moneri legitime non posse, aut monitum, intra

in faciem

prsescriptis,

matrimonio

Neophytos hujusmodi,

modum

requisito;

suam voluntatem

prsefixum

quovis Fideli, et Catholico,

a Concilo Tridentino

Judseo, et Turca, etiam ejus consensu vel re-

Infideli,

minime

conjugem absentem

et extrajudicialiter,

cum

vel

etiamsi

post-

innotuerit priores Conjuges Infideles, vel Turcas, aut Judos, nonnuUis legitimis

impedimentis detentos, suam voluntatem significare minime potuisse, vel ad fidem etiam

tempere secundi matrimonii conversos


ber,

sed

illa

semper firma, valida

decernas et declares, plenam

et

fuisse, ullo

et

ampiara

Congregationis

salibus,

facultatem
;

salva

eorumdem Cardinalium. Non

provincialibusque,

et

synodalibus

existir

inviolabilia

tenore praesentium, tribuimus et impertimur


ritate

unquam tempere
et

et

rescind

fore,

dicta auctoritate

potestatem, eadem

tamen

minime deauctoritate,

semper in prsemissis aucto-

obstantibus Apostolicis, ac in univer-

Concils

editis

generalibus,

vel

specialibus

Constitutionibus, et Ordinationibus, cseterisque contrariis quibuscumque.

Datum Romae apud Sanctam Mariam Majorera sub Annulo


1745.

Pontificatus Nostri

Anno

quinto.

Ex

Bull.

Piscatoris die

16 Januarii

Benedicti.

RESUMEN CASTELLANO.
Entre los cuidados gravsimos que tiene
le

el

Pontifice el principal es cuidar

de

las

ovejas que se

han confiado y mirar por su salvacin eterna.

Habindose fundado en Venecia un Instituto de catecmenos desde 1557 por tres rdenes
rentes, saber, de Regulares,

cin del

de Nobles y de Ciudadanos, quedando dicho Instituto bajo

Patriarca de Venecia, y cuyo objeto no es otro que recojer

la

los Infieles, Judos y

dife-

inspec-

Turcos

TRATADO

8i

SECCION SEGUNDA.

2"

de uno y otro sexo, bajo sus respectivos Director Directora, para ensenarles los rudimentos de
f

y despus admitirlos

al

Y como

bautismo.

dichos Nefitos despus de bautizados fuese

conveniente educarlos, para colocarlos en algn estado en donde pudiesen vivir cristianamente,
en efecto los varones se les aplicaba
se buscaban limosnas

las Nefitas

traban

razn de leDcrle ya contrado en

la

maridos para abrazar

estrana lejos de sus familias

habla

acceso para ellas,

donde se

su inclinacin y capacidad, y para

de colocar cada una segn

vocacin de Dios

la

se encon-

con dificultades insuperables muchos de estos Nefitos para contraer matrimonio, en

al fin

mujeres

mas conforme

al oficio

fin

la

muy
como

gentilidad, judaismo

la

y esposas, y por que perteneciendo

ni se

ademas debian abandonar sus

Naciones brbaras y hostiles

y tambin por se ignoraba

podia enviar un aviso,

ademas de que

hallaran,

mahometismo

Religin catlica, y por que hechos esclavos se vein en regin

longitud del camino no les permitia avisar sus cnyuges

la

no

regin 6 pais

la

si

queran habitar unidos sin contumelia del criador.

Por todo

judieron

al

Por tanto
de

la

superiores del Instituto, viendo que era

lo cual los

celebrarse entre

dichos Nefitos, y

muy

muy

raro

matrimonio que poda

el

perjudiciales las consecuencias que de esto

se seguan,

Pontifico pusiese algn remedio para evitarlas.


el Pontfice

accediendo sus piadosos deseos, con

el

parecer de

Sagrada Congregacin

la

Inquscion,concedc plena facultad su Nuncio en Venecia para dispensar con dichos Infieles, Judos

y Turcos y con cualesquiera otros del referido establecimiento, cualquiera secta que pertenezcan,
y tambin los que convertidos hubieren salido de l, para que casados del

modo

dicho en

la

genti-

judaismo mahometismo, puedan contraer de nuevo con persona catlica y fiel aunque viva
SB autigua mujer, sin aguardar respuesta del consentiraenlo que se hubiere pedido, sin pedirle de
lidad,

modo alguno

con

tal

que conste aunque sumara y cxtrajudicialmente, que

el

cnyuge ausente no

puede ser avisado legtimamente, que avisado se ha descuidado en responder dentro del tiempo

prefijado para ello.

por ltimo dispone que

las proclamas prescritas por

el

matrimonio se celebre in

facie Ecclesice

precediendo

Tridentino, y que una vez celebrado se tenga por legtimo para

el

siempre, no obstando este contrato,

si

despus pareciere

motivos justos que tuvo para retardar

la

respuesta, y aunque tambin se hubiere convertido la f

en

el

tiempo del 2 matrimonio.

Dado

el

cnyuge

El compendio

siiprema

2.

novsimo de los Privilegios de

de Benedicto XIV para

Venecia para
Para

el

la

casa de Nefitos

la

inteligencia

S.

jure,

167.

Compaa de Jess, se remite


privilegio, concedido

tambin

la

al

Bula Li

Nuncio de

ver.

uso de este mismo privilegio prescribe dicho compendio que se proceda con mucha

Congregacin, por
saber en

las cuales

el

cap.

Quanto de

la

divori, y

las resoluciones

dadas por

interpelacin del cnyuge infiel es necesaria de

marido hebreo. 2 Que existiendo

in mora et absentia marili, del cual se ignora


dicha interpelacin.

Dado

este

mujer Hebia, no quiere convertirse


bautiza dicha Hebia,
el nterin

el

consta 1 que

caso propuesto de una mujer hebrea recientemente bautizada que antes de los

el

11 anos se hallaba repudiada por

brado en

la

de este

como acabamos de

cautela y se consulte los canonistas sobre


la

aunque exponga los

16 de Enero de 1745.

NOTAS DE LOS FASTOS ORD.


1.

infiel,

si

otro caso,

vive y en

asaber

al principio, y

las circunstancias

donde mora, hay lugar

Ticio, hebreo,

mas bien

depericulum

dispensa sobre

se bautiza, interpelada su

se casa con otro hebreo

est obligada volver al matrimonio con Ticio

otro contrato matrimonial canonicmente.

la

despus se

no ser que ste haya cele-

CAUSAS MATRIMONIALES DE LOS INDIGENAS.

S5

LETRAS DE BENEDICTO XIV SOBRE LA INTERPELACION DE LA PRIMERA MUJER.


(PONESE PARA COMPLEMENTO DE ESTA DOCTRINA.)
Benedictus Episcopns Serviis servorum Dei
Apostolici Ministerii

munus Nobis

Ad perpetuam

memoriam.

rei

immerentibus commissum assidue Nos

licet

excitat, etc.

certisque probationibus manifest comprobatum, quod

Nuper quidem Nobis relatum est,


Hebraorum, qui ad christianam Fidem

aliqui

nam

conversi uxorem habent renuentem christia-

veritatem amplecti, minirae dubitant, posteaquam ejurata Judaica perfidia sacro lavacro

abluti sunt

ad Christi

professione se

solemni

et

Fidem

adstrinxerunt, reverti sacrilego

ausu ad Judaeorum Castra, seu Vicum, vulgo il Ghetto, ibique Rabbinico ritu, Judaicis
superstitionibus, damnandisque observationibus, libellum repudii uxoribus conceder, vel
etiam extra Judseorum domicilium, coram Notario testibusque christianis, eumdem libellum
repudii uxoribus dar, ut liberara eis nubendi alteri viro potestatem faciant. Moyses

quidem

in

Deuteronomio, cap. 24,

luerit eam, et

ita

scriptum reliquit

Si acccpcrit Jiomo uxorem,

non invenerit gratiam ante oculos ejus propter aliquam

libellum repudii,

et

dahit in

manu

illius, et dimittet

eam

de

domo

sua.

ha-

et

fceditatem, scribet

trum

vero hsec

dumtaxat indulgentia quaedam fuerit ad majus malum evitandum adeo ut, qui daret, acciperetque repudium, liber quidem a pcEua esset, non autem a culpa an autem dispensatio
;

cordis Hebraiorura duritiara, adeo ut, qui libellum repudii

Deo concessa ob

potius esset a

missum

mitteret, et qua;

et a culpa

reciperet,

et a poena

vetitum esset ad aliud matrimonium valide ac


nter se veteres recentioresque

Theologi,

Verum quidquid hac

illud

de re

sit

cum

certum

licite

exemptus

foret, cisque

minime

contrabeudum proceder, dissident

primara, alii alterara opinonem sequantur.


quod Redemptor Noster Jess Christus Dei

alii

est,

Filius interrogatus quid censeret de libello repudii,

quem Moyses

ut legitur in Evangelio apud Matth. cap. 19, et apud Marc. cap. 10

permiserat, respondit,
:

Quoniam Moyses ad

duritiam cordis vestri pcrmisit vohis dimitiere uxorcs vestras ; ab initio autem non fuit
sic : dico autem vobis, quia quicumque dimiserit uxorem suam, n'isi ob fornicationem et
; et qui ipsam duxerit, mmchatur
Sermonemque suum ita conDeus conjunxit, homo non separet. Ex liis autem verbis per legitimara

aliam duxcrit, moechatur


clusit

Quod

ergo

consequentiara

inferunt Theologi,

in

prsesentiarum

non araplius licere Hebrseis proprias

uxores repudiare, eque per libellum repudii, matriraonii vinculum araplius dissolvi, eo quod

Jess Christus illud ad

suum priman'um statum

redegit,

nempe ad

indissolubilitatem, non

lege nova condita, sed duntaxat sublata veteri indulgentia, seu dispensatione super pr;edicta
indissolubilitate

concessa.

Qua;

cum

ita

se

habeant,

etiamsi repudium

toleretur

inter

Hebrseos conjuges, qui arabo in eadem judaica perfidia perraanent, certe ferri ac tolerari
nullo

modo

debet, ut Hebrseus ad fidem conversus et sacro Baptismate ablutus,

repudii uxori, quse in Hebraica pervicacia remanet, judaico

more ac

libellum

ritu concedat.

Quamobrera, ut in posterura orania debito ordine et laudabili modo ac ratione fiant, volumus, ac decernimus, ut Hebrseus ad Fidem conversus, si uxorem Hebrsam habet, eam more
slito

interpellet,

an etiam ipsa convert

renuente autem mullere, liberum


Apostoli Pauli in Epist.

enim

1,

ei erit

et

cohabitare

velit

sine

contumelia creatoris

aliud matriraonium contrahere, juxta verba Beati

ad Corinth. cap. 7

Quod

si infidelis discedit, discedat,

servituti subjectus est Frater, aut Sror in hujusmodi, in pace

Deus. Ut bene jara ante aniraadvertit


Decretali, quse incipit

Quanto

ciar.

autem

non

vocavit nos

me. Prsedecessor Noster Innocentius

III, in

sua

de divortiis.

Quseritur a Theologis, et Canonici juris consultis, quando solvatur

matrimonium contractum

TRATADO

86

cum

ab Hebreo

2o

SECCION SEGUNDA.

novum matrimonium

Hebrsea, quse se convertere recusat, et quando conversus

cum

cura mulierc Christiana, et quando Hebraeus

Hebreea contrahere posit. Quod ad conversum

qudam volunt, pra3cedens matrimonium dissolvi quoad vinculum, statim ac infidel is


Fidem Christianam amplecti, aut intra terminum, seu temporis spatium praefixum in

attinet,

renuit

illi facta est, nuUum responsum prsbet. Alii vero putant matrimonium
quando conversus aliud matrimonium celebrat cum Christiana. Quaeopinio in prsesenti

interpellatione, quse
solvi,

communior

est inter Thologos, et Canonici juris peritos, et in praxi

Remanse

Sancta3

autem

solutione

Ecclesise

eam

sequitur Coogregatio

Cardinalium decretorum Concilii Tridentini

et

Interpretum.

De

quod pertinet ad uxorem, quse in Hebraica


superstitione perseverat, aliqui censent, quod ea in poenam suse perfidise semper alligata
reman eat, eque aliud matrimonium contrahere valeat, doee et quousque maritus, Christianus factus,

vinculi matrimonialis, pro eo

Alii

vivit.

vero putant,

modo eam matrimonium

nullo

maritus conversus non adhuc ad alias nuptias transiverit


iniverit, permitti

est

recte afBrmari posse,


infideli.

Sed quidquid

datum
sit

se

quibus

nihil

quo sunt, relinquentes

Christianse Fidei

Nos

definir

nomen dar

intendimus, singulas illorum

cum Nostra mens,

declaravit

sed

neququam

voluntas

et

Hebrsea

contrahitur,

tenore prsesentium volumus, intendimus, ac jubemus, ut


fuerit,

non prsetermittatur interpel-

mulieri more recepto facienda, an velit, nec ne, se ad Christum convertere,

tamen ex aliqua gravi causa,

postquam

solum, motu proprio, ex certa

id

Hebrseorum Christianam veritatem amplexus

aliquis

latio

conversus amplectitur ; et ideO

de hujusmodi controversiis, quae inter Theologos et juris cano-

scientia, et plenitudine potestatis

cum

vel a Nobis, vel a

Romanis Pontificibus Successoribus

dummodo
non

nostris,

censeatur hujusmodi interpellatio omittenda, ut videre licet in nostra Constitutione

Suprema, data

si

indirecte vero, et per accidens

fideli,

nunc definir de matrimonio, quod a mullere

sit aliquid

noUe

loco,

quam ad Christum

Fideli,

esse directe et per se

professores disceptantur, de

sententias eo

posse,

deber mulieri, ut idem facer possit, quia solutio matrimonii privilegium

concessum favore Christianse

nici

celebrare

ubi vero conversus matrimonium

In

Nostri Bullarii;

immo

expresse vetamus, prohibemus, ac interdicimus, ne conversi quovis tempore, et quovis

modo

sive in

die 16 Januarii anno 1745, quse est

CXVII.

Judseorum domicilio, nempe Ghetto, Eabbinicoritu,

in

Tom.

sive extra,

I.

coram Notario etTestibus

Christiauis, libellum repudii uxoribus, quse interpellatse recusant se convertere, aut, omissa

vigore dispensationis ejusmodi interpellatione, quia exprobabili conjectnra creditum

est,

minime

se ad Christi fidem conversuras, dar, scribere, aut mittere audeant, et possint

Datum Romse apud Sanctam Mariam Majcrem Anno

Incarnationis Dominicse millesimo

septingentsimo quadragesimo sptimo, decimosexto kalendas Octobris, Pontificatus nostri

Anno

octavo.

Ex BuUar. Romano.
RESUMEN DE LAS LETRAS ANTERIORES.

Reprueba
dio con

Papa

el

el rito

Moyses en

el

proceder de los Judos convertidos que entregan sus mujeres

el libelo

el

Deuteronomio cap. 24 dijo

asi

Si acceperit

homo uxorem

et habuerit

invencrit gratiam ante oculos ejus proptcr aliquam foeditatem, scribet libellum repudii

manu
Esti

illius el

dimittet

eam de domo

sua.

Judos para evitar mayor mal, en


la

pena, p'TO no de

tal

manera, que tanto

la culjia

eam

et

non

ct dabit in

en controversia entre los Telogos antiguos y modernos,

solo libre de

de repu-

rabino dndoles facultad para pasar otras nupcias.

mas

el

bien,

que
si

le

si

este libelo se les concedi a los

daba como

el

que

le reciba

quedase

este indulto se les concedi por la dureza

CAUSAS MATRIMONIALES DE LOS INDIGENAS.


de su corazn, de suerte que tanto
y les fuese

licito

Pero dejando

un lado esta cuestin,

sic

vestri permisit vobis dimitiere

homo non

et qui

mujeres, y que por

que

indulto la dispensa concedida en

Por

lo cual,

dado que entre

la perfidia

presente no es

al

de repudio no se disuelve ya

dujo su estado primitivo, no estableciendo

severan en

los

la

Hebreos se tolere todava

modo

servituti

muy

de S. Pablo ad Cor. cap.

III

convertido, con una Hebrea que rehusa

matrimonio con una mujer cristiana, y

rehusa
ella.

con

sienten algunos, que

abrazarla

el

f cristiana,

Otros opinan que

la

el

el

el
si

Quod

7.

Quanto

la

que

la Iglesia,

el

Hebreo convertido

Judaismo.

el

si

tiene mujer Hebrea, la

el

si infidelis

discedit, discedat,

el

matrimonio contrado por

cuando

el

nonenim

como

matrimonio se disuelve quoad vinculum

dentro del termino prefijado en

matrimonio se disuelve cuando


la

el

el

la

momento que

al

interpelacin,

convertido celebra

mas comn entre

el

el

Telogos y canonistas, y es

los

En cuanto

cristiana
al fiel

(i

que abraza

el

indirectamente

y quedando con su peso cada una de

Hebreo abrazare

la religin cristiana,

Iglesia, para saber,

algunos casos otra cosa

que

la

el privilegio

el

el

ma-

marido no

Hebrea que baga


favor de

la f

favorece directamente

al infiel.

Pero prescindiendo de esta controversia sobre

la

debe permitir

disolucin del matrimonio es un privilegio concedido en

convertido, se puede afirmar con razn que

la

que queda ligada

el

le

la disolucin del vinculo matri-

Judaismo, algunos piensan

marido, se

al

el infiel

no responde

si

pase otras nupcias; pero que casndose con otra


la

Hebreo

segundo matrimonio

puede contraer matrimonio, mientras

por que aunque

lo

convertido puede contraer nuevo

rido que se hizo cristiano. Otros juzgan que no

con-

l, sin

marido para contraer otro malri-

para siempre en pena de su perfidia, y que no puede contraer otro matrimonio mientras viva

otro tanto

el

repudio, cuando los dos cnyuges per-

Hebrea puede contraerle con otro Hebreo? En cuanto

Hebrea, que se queda en

la

Ley nueva, sino suprimiendo

la

pace autem vocavit nos Dcus

in

practica la sagr. Congregacin del Concilio.

monial por parle de

sus
le re-

de Divorliis.

convertirse?

la

mujer cristiana, cuya opinin es hoy

sigue en

por que Jess

quiere convertirse y cohabitar con

hujusmodi,

in

en su Decretal

si

Preguntan los Telogos y canonistas, cuando se disuelve

convertido,

el

mujer, quedara libre

la

subjectus est frater aut sror

bien Inocencio

matrimonial

Hebreo convertido y bautizado,

el

tumelia del criador. Hallndose renuente

not

por

se puede tolerar en

mujer que persevera en

la

Por esta razn el Papa establece que

las palabras

et

Quod Deus

Hebreos repudiar

licito los

el vinculo

la indisolubilidad

interpele segn costumbre de la Iglesia, preguntando,

monio, segn

con esto

autem

initio

ob fornicationem

nisi

Ley antigua.

judaica, de ningn

y bautizado d libelo de repudio

ab

que

cap. 10):

separet.

el libelo

Marc.

et

uxores vestras

suam,

dimissam duxerit, msechatur. Y concluy

estas palabras deducen los Telogos

De

[Matli.capA9,

asi

dico autem vobis, quia quicumque dimiserit uxorcra

aliam duxerit, raaechatur


conjunxit,

cierto es que Nuestro Divino Salvador preguntado

lo

Moyses permiti, respondi

Quoniam Moyses ad duriliam cordis


fuil

repudiada quedasen libres de culpa y pena

la

pasar otras nupcias.

sentia acerca del libelo de repudio que

non

como

repudiante

el

87

si

la cual

las sentencias

no se omita

la

nada pretende definir

se establece por

lo

dispuso

el

mismo

Papa por estas Letras,

interpelacin la mujer, segn

quiere no quiere convertirse, con

como

el

molu propio, que cuando algn

tal

que

la

Pontifico en su Constitucin

hibe expresamente que ningn convertido repudie con

el

rito rabino,

los Judies, llamado Getto, ni

tampoco fuera del domicilio envi d

Notario y testigos cristianos

la

mujer, que interpelada, rehusa

el

costumbre de

la

Santa Sede no disponga en

/n suprema. Y se pro-

trasladndose

el libelo

al

domicilio de

de repudio delante de

convertirse.

Seala penas contra los contraventores a esta disposicin.

Declara que lo dicho acerca del marido cristiano, se ha de entender vice versa de

Dado en Roma

16 de Septiembre de 1747

la

mujer cristiana.

TRATADO

88

SECCION TERCERA.

SECCION TERCERA.
PRIVILEGIOS SOBRE ABSOLUCION BE CENSURAS DE LOS NEOFITOS.

Ta

estaban privilegiados los Indgenas por Paulo III para la absolucin de censuras

pero se

ofrecieron dudas sobre la hereja mixta y Gregorio XIII declara que tambin para la absolucin

de

ella estn indultados

y se confirma

el privilegio

de Paulo III con

mas amplitud.

FACULTAD CONCEDIDA A LOS ARZOBISPOS.


y Obispos de

las

Americas y

h,

sus subdelegados de absolver h los Indios y Africanos con

todos sus descendientes del crimen de hereja, idolatra y otros delitos reservados ^ la Santa
Sede, y aun los contenidos en la Bula de la Cena.

Gregorius papa XTF

Ad futuram

rei

memoriam.

(Jum, sicut exponi Nobis nuper fecit Charissimus in Christo lius noster, Philippus, Hispa-

niarum KexCatholicus, nonnulli Confessores suorum Kegnorum Hispaniarum tenuerint, vigore


facultatum Cruciatse,

dudum

felic.

rec.

Pi Papa V, Prsedecessore nostro, Kegnis praedictis

ac subditis ejusdem Philippi Eegis et aliis ad illa declinantibus concessse, poanitentes a crimine
diresis absolv posse;

unde Nos, per nostras

in

forma Brevis desuper expeditas

litteras, decla-

ravimus, ments ejusdem Pii Prsedecessoris etnostrse non fuisse, nec esse, ejusdem Cruciatse et

quarumcumque Indulgentiarum

vigore alicui facultatem aliquos

casibus, ofBcio Sauctissimaj Inquisitionis prsedictorum


tifices

a crimine

hceresis seu aliis

Kegnorum, per diversos Romanos Pon-

Prsedecessores nostros et Nos, specialiter reservatis, absolvendi, concessisse. Ciimque

hujusmodi declaratio per Nos, ut prsefertur

ejusdem Cruciatae,

fa^ta, in ipsis literis

eisdem Regnis ac Indiis ejusdem Philippi Eegis impressis, et distribu

solitis,

in

apposita fuerit,

dubitatum propterea ab aliquibus extitit, utrum perpraedictamnostram declarationemabrogatse,


censerentur facultates, per diversos

Romanos PontificesPrsedecessores nostros et Nos, Venerabi-

libus fratribus Archiepiscopis etEpiscopis Indiarum ejusdem Philippi Regs, concesse circaabsolutiones

Indorum utriusque sexus ab

hseresi et casibus,

Quare pro parte ejusdem Philippi Regis Nobis


sis,

prout locorum et temporum ac

fuit

Nobis

et Apostolicae Sedi reservatis.

humiliter supplicatum, quatenus in praemis-

eorumdem Indorum,

noviter ad fidem Catholicam conver-

sorum, qualitates exigunt, prospicere, eorumdemque Archiepiscoporum et Episcoporum in


dictis Indiis residen, facultates declarare, aliasque

desuper opportune providere, de benignitate

Apostlica dignaremur. Quocirca per presentes declaramus ments nostrse non fuisse, nec esse,

per quascumque nostras literas, ut prsefertur, emanatas, facultates

rum,

eorumdem Archiepiscopo-

Episcoporum circa hujusmodi absolutiones restringere, suspendere, seu revocare, ac

et

potiori pro cautela, Indisque praedictis utriusque sexus in

vigilantia subvenire cupieutes, ac literarum prsedictarum

eorum necessitatibus solicita nostra


quarumcumque tenores praesentibus,

pro sufBcienter expressis et insertis habentes, eisdem Archiepiscopis, et Episcopis in Indiarum


partibus uunc et pro tempore degentibus, ac ab eis subdelegandis, quascumque facultates, per

quoscumque Romanos

Pontfices Praedecessores nostros et Nos, circa absolutiones

Indorum tenore praesentium revocamus,


ta ut,

et

quatenus opus

sit, illas

tam earumdem priorum, quam praesentium literarum

eorumdem

eisdem denuo concedimus,

virtute

quoscumque utriusque

sexus Indos, ac aMauris etindianis, ac Indianis etMauris genitos, a crimine hseresis et schis-

matis et

idolatriae,

necnon

in Bulla in die Ccenae

aliis

mnibus casibus Nobis

Domini per Romanos

et Sedi Apostolicae

quomodolibet, etiam

Pontfices legi slita, contentis,

reservatis,

in

CAUSAS MATRIMONIALES DE LOS INDIGENAS.


modo

pro

inj ueta ei3

utroque foro absolvendi et totaliter liberandi,

89

culpse aliqua poettitentia

concedimus et

salutari, licentiam et facultatem, Apostlica auctoritate tenore praesentium,

Non

impertimur.
Apostolicis.

obstantibus literis predictis, ac quibusvis Constitutionibus et ordinatonibus

Quibus mnibus,

expressis, ac de verbo ad

vice

dumtaxat

illarum tenorem praesentibus pro plene etsufficienter

et singulis

verbum

insertis, habentes, illis alias in

specialiter et expresse

manu

autem, quod prsesentium transumptis etiam impressis,

alicujus Notarii publici sub-

munitis, eadem prorsus fides

scriptis, et sigillo personas in dignitate Ecclesiastica constitutae,

in judicio, et extra

suo robore permansuris, hac

derogamus, ceterisque contrariis quibuscumque. Volumus

ubique adhibeatur, quae eisdem praesentibus adhiberetur,

forent exhibitae,

si

vel ostensae.

Datum Komae apud Sanctum Petrum, sub annulo Piscatoria die prima Januarii
anno XI,
Ex BuUar. Coquelin. Part. 4, tom. 4, p. 22.

CUM SICUT EXPONI.

RESUMEN CASTELLANO DEL BREVE


Habiendo expuesto Felipe
absolver los Indios de

de 1576 en

el

1573. Pon-

tificatus nostri

Breve

la

Rey de Espan^

II

dudas que entre algunos se haban suscitado para

las

despus de

herejia,

la

declaracin que hizo

nostri partes ) sbrela facultad que

Offcicii

ver de censuras, saber.que la intencin de S. Fio

para absolver de

la

herejia en virtud de la

expuesto, declara que su mente (en

el

Vy

Bula de

Breve

suya no habia sido,

la

la

Cruzada. El

Officii nostri

(en 22 desetiembre

el Pontifice

concede

sumo

la

ni

Cruzada para absol-

era conceder facultad

Pontifice enterado de lo

partes ) no fue restringir las facultades

concedidas los Arzobispos y Obispos de Indias para absolver los Nefitos de


casos reservados

la

Santa Sede.

para mayor cautela confirma todas

la herejia

y otros

Letras de sus Predece-

las

sores y las revalida en cuanto sea necesario de nuevo.

De
lica

suerte que tanto en virtud de las pasadas,

concede facultad para absolver in utroque

como de

las presentes Letras,

por autoridad apost-

de uno y otro sexo, y los hijos de

foro los Indios

Moros Indianas de Indianos y Moras, de la herejia, cisma, idolatra y de todos los reservados l
Santa Sede aun de los contenidos in Bulla Coenae injurela eis pro modo culpa aliqua pceniteniia salu:

tari.

Dado

l''de

Enero de 1573,

11

de su Pontificado.

NOTAS DE LOS FASTOS ORD.


Segn

el

Concilio Lmense los Obispos pueden absolver los Indios en

de herejia. Ni esta causa pertenece

mismo

166.

concilio y lo confirma la

al tribunal del

ambos fueros

Santo Oficio tratndose de Indios, como

Ley de Indias Recop. L. 35,

tit.

1, lib. 6,

que dice

asi

del crimen
lo dice el

Por

estar

prohibido los Inquisidores Apostlicos proceder contra Indios, compete los Ordinarios Eclesisti-

Y contra

cos su castigo, y deben ser cumplidos y obedecidos sus mandamientos.

los hechiceros

que

matan con hechizos y usan otros maleficios, procedern nuestras Justicias Reales,

Montenegro en
crimen de

4, S. 14,

el lib. 5, trat.

la herejia, idolatria

de esto mas que tener

la

hace esta pregunta

Quien podra absolver

y otras censuras y casos reservados

Bula de Gregorio XIII concedida

No

los Indios del

es menester para declaracin

la instancia

de

la

Majestad Catlica, en

que concede todos los Arzobispos y Obispos de Indias y las personas quienes ellos en esta parle
cometieren sus veces, que pueden absolver del enmend hereja, idolatria y otros cualesquiera casos
reservados, y censuras,

asi

en

el

Indios hombres mujeres, y asi

fuero de

mismo

la

conciencia

como en

el

fuero exterior,

cualesquiera

que fueren nacidos de Indios y Mauras, de Mauros


Indias, imponindoles alguna penitencia saludable conforme sus culpas. Aqu se advierte que por
los

concesin del Concilio Provincial (Tercero) de

TOM.

I.

la

ciudad de los Reyes se d facultad todos los curas

TRATADO

90

SECCION TERCERA.

-20

y confesores de Indios, que les puedan absolver de los casos reservados los Obispos y de las cenpero podr

anejas ellos,

suras

Obispo cuando

el

facultad al cura curas que le pareciere,

como

se siguen

Praesentis aulhoritate synodi

Episcopis reservaticoncedunlur, etc.

pareciere convenir, quitar restringir esta

le

claro consta por el Concilio, cuyas palabras son

como mas

approbatis confessariis Indorum casus

parochis et

De donde

se colige que todos los doctrineros y clrigos que

de los seores Obispos para administrar los sacramentos

tienen licencia

hayan limitado. Hasta aqui Montenegro, con cuya doctrina concuerdan


ano 1684, que dicen

asi

Y declaramos que

sus Dicesis, pueden

en

los prelados se la

sino es que

absolver los Indios de lodos sus pecados sin excepcin de alguno,

las sinodales

de Arequipa del

para los Indios no hay caso alguno reservado, aunque

pueden absolver los curas y confesores, cuyo cargo

sea el de l herejia, pr que de todos los

estn, por concesiones de Breves Apostlicos, para cuyo efecto desde luego, en cuanto sea nece sario

cometemos plenariamente nuestras veces

Indios. Las sinodales


tienen alguna

nuestros curas,

Rico promulgadas por

de Puerto

restriccin sobre la materia y dicen asi

los confesores

aprobados para

seor Lpez de Haro en 1647 con-

el

Por Bula de Gregorio XIII tienen

los

Prelados de las Indias potestad, y los confesores quines dieren sus veces, para absolver Indios

de herejia, idolatra y de todos los casos reservados,

Damos

de todos los crmenes reservados, ocultos.

En cuanto

al

1" por*

que concede

Africanos y mistos de Indio y Africano

et

Si

fuero interno,

el

el

como en

el

externo...

fuero interno puedan absolverlos

la

facultad pro utroque foro

de Paulo

las Letras

III,

2' por que se extiende los

3" por que tambin se extiende sus hijos por generaciones

aunque nazcan de padres cristianos y estn civilizados como se expresa en aquellas pala-

indeflnidas,

P.

en

Breve presente de Gregorio XIIl, tiene mas amplitud que

respecto censuras

bras

asi

nuestras veces los prrocos y doctrineros, para que en

eorum

geniti.

Mas

aqui se ofrecen algunas diOcultades que resolver.

gozarn del mismo privilegio los mestizos de sangre Europea y sangre India Africana

R. Que no

por que

Breve solo habla de

el

nicamente son privilegiados.

la

mezcla entre Indios y Moros y de sus hijos

los cuales

dbese notar esto, por que aunque los Mestizos estn declarados por

Nefitos para las dispensas matrimoniales, excepto los Cuarterones y Puchueles, nada se ha declarado

respecto censuras, Fiestas y abstinencias.


P.

Si la

facultad

que concedi

Concilio Lmense los

el

Prrocos y Confesores de los Indios

para absolverlos de censuras yeasos reservados estar vigente fuera de la Provincia da Lim
cuestin respondi Avendano cuando se dividi
el

Lmense y

el

de

la

Plata

cuyas palabras dicen

esta

la

Provincia Lmense en dos Arzobispados, asaber,

asi

Acerca de la falcultad concedida por el Concilio

Lmense para absolver los Prrocos y Confesores de Indios de todos los casos y censuras reservados,
conviene observar, que despus de celebrado aquel Concilio se dividi
por lo cual se puede dudar

si

Concilio Lmense estar vigente despus de

de

la

Provincia de Charcas les sea


lo cual responde,

que hecha

licito

el

la

Provincia Lmense en dos,

de Provincias, parece haber cesado

miembros de

la

nueva Provincia, segn

nuevo Arzobispo no esta sujeto

al

la

el sentir

autoridad del

de muchos.

Concilio de Lima, por que, cuando

mismo modo que

un Obispo sufragneo

se celebr, no exista

tal

no fuese convocado

Concilio Provincial, pudiendo llamarse, sera nulo el Concilio el tal sufra-

al

dignidad en

el

separacin, de suerte que los Confesores y Prrocos

absolver sin nueva concesin

la divisin

Concilio Lmense sobre las cabezas y

en primer lugar es cierto que

la

concesin hecha los Prrocos y Confesores de Indios por

la

el Concilio.

del

gneo con toda su grey no quedara obligado sus leyes


ni

por otra dignidad igual que

le

representase asisti,

ni

asi

pudo

tambin

el

asistir al

si

Arzobispo, que

ni

por

si,

Concilio, no puede quedar

obligado sus disposiciones.

Lo mismo que

se dice del Arzobispo, se puede decir

de su Provincia

pues

si la

cabeza no est

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.


obligada las leyes del Concilio, por que no asisti esta dignidad

como

91

pudo

tai, ni

asistir,

tampoco

est obligada la Provincia.

Siendo esto cierto y cesando en

tambin

la

concesin.
urjentc

la

nueva Provincia

la

expresada falcultad para absolver

No

autoridad del Concilio anterior, deber cesar

la

por que ces

que se requiere para

jurisdiccin

la

esta

obstante dice Avendano, parece que se debe afirmar lo contrario, por que siendo tan

razn que tuvo

tanta monta,

como

Concilio para conceder esta facultad, y tratndose de un negocio de

el

lo es la salud

de

almas, se ha de creer sin vacilar que los Prelados de

las

la

nueva

Provincia convienen todos en ello, y que no quieren que se derogue una facultad, de cuya derogacin

pudieran seguirse males tan grandes para las almas. Las palabras del Concilio son estas

duntur, ut ab mnibus
judicaverint

al

ct spiritualis

Praesentis

estas palabras

spiriualis sensus

inopiam

si

dao

qie se

lo cual,

segn

lo

puedo afirmar, no he

los Confesores

puede seguir

visto un ejemplo

cin impuesta los confesores. Por cuya razn se puede decir que esta facultad

y Confesores de los Indios.

dice el Concilio

se les obligare recurrir los superiores, propler imbeclitatem

por

Asi

est.

superiores,

apenas se v conveniencia alguna en

restringir esta facultad, supuesta la razn alegada por el Concilio, del

conciencias de los Indios,

dum ad

conscientiis suis illud

fit,

Episcopo aliquibus Parochis hanc acultatem

videbitur expedir. Pero ciertamente

ei

provisum

ab Ecciesia

salute

Liceat tanien

id expedir in Christo

sensus inopiam

casuum absolutione, recurrere cessant, quod crebro

fin

cum

restringerc

cum

et censuris annexis possint absolvere Indos,

experiantur noxium, quod pro eoruni

K aadiendo

illis

ne Indi propter imbccillitatem suam

pro reservatorum
c<

aucloritate synodi, Parochis etapprobalis Confessariis Indorum, casus Episcopis reservalis conce-

En cuanto

la

mencin especial que hace

el

compete

de

tal

las

suam

el

restric-

los Prrocos

Concilio de la aprobacin de

de los Indios para darles esta facultad, no se h de entender que exije aprobacin

especial para oir sus confesiones; sino al contrario que se les

concede

lo

mnimo en

el

genero de

aprobacin, cuando para las confesiones de otros suele ponerse rctriccion, y para las dlos Indios
ninguna, por que para oir sus confesiones se cree bastar
rios, asi

como tambin

Hasta aqui Avendano

Por ultimo nos

la

suficiencia

menor en

esta clase de ministe-

para las confesiones de los Africanos, acerca de los cuales corre


:

Thesauro Indico

resta preguntar aqui

si

titul.

12, cap. 16,

este privilegio contenido en las Letras

censuras de los Indios, estar revocado por

la

Cum

Constitucin Apostlicas Seis? R.

contenida en esta Constitucin es absoluta y general. Asi lo han juzgado varones


las slitas
cial del

la

misma razn.

num. 340, pag. 124.


sicul exponi,

Que

la

sobre

derogacin

muy doctos sobre

de los Obispos y otras facultades semejantes, las cuales han exijido una declaracin espe-

Sumo

Pontfice para su uso.

hacer uso de este privilegio.

Por cuya razn parece ser necesaria

Vase

lo

la

misma declaracin para

dicho en las Notas sobre las Letras Altitudo, VII.

SECCION CUARTA
PRIVILEGIO SOBRE EL PRECEPTO PASCUAL.
Habian corrido ya cien anos empleados en

el cultivo

de los Indgenas, en cuyo tiempo el

precepto Pascual para los Indios civilizados tenia cierta amplitud en cuanto al tiempo designado

para su cumplimiento, ya por la costumbre ya tambin por los Snodos Diocesanos. Ahora
habla la Santa Sede y concede este privilegio desde

Octava del Corpus Christi.

el

Domingo de Septuagsima hasta

la

TRATADO

SECCION CUARTA.

2"

INDULTO PARA QUE TODOS LOS INDIOS Y MESTIZOS l'UEDAN CUMPLIR CON EL PRECEPTO

PASCUAL DESDE SEPTUAGESIMA HASTA LA OCTAVA DEL CORPUS CHRISTI.

Ad futuram

rei

Communitates, Universitates,

et

Uibanus Papa VIII

Cum

sicut dilecti

filii,

memoriam.
homines Regnorum Peruani, de

Chile ct Paraguay, in Indiis Occidentalibus, Nobis nuper oxponi fecerunt, ipsi ob eorum multitudinem, et confessariorum peniiriam inibi vigentem, peccatasua infra breve tempus confiteri

minime

possint,

undc

fit,

quam

ut

minus accuratius

plures illa nnllatenus, aut

et friictuosius

confiteantur, cupiantque propterea dicti Exponentes, sibi per Nos, ut infra, opportunc provideri.

Nos qui omuinm Christi fidelium

saluti pro Pastorali nostra solicitudine jugiter invigilamus,

exponentes prjefatos spiritualibus favoribus et gratiis prosequi volentes, et eorum singulares


personas a quibusvis excommunicationis,

Supplicationibus eorum nomine Nobis super

etc.

hoc humiliter porrectis inclinati, et ex sententia nonnullorum

Eoman

Curite Prselatorum hac

super re specialiter a Nobis deputatorum; quod in Regnis prjefatis tam Indi,

vulgo nuncupati vel ab Indis ct Europa3s geniti

quam

Mestizi

nec non jEthiopes, seu Mauri, et Mulati

etiam vulgo nuncupati, vel qui ab Europaeis et Mauris nati sunt, Prsecepto Ecclesise de confitendo pcccata sua, et sumendo Sanctissimo Eucharistise Sacramento quotannis, possint a

Dominica Septuagsimas usque ad,

et per

totam octavara

Sanctissimi Corporis Ohristi

festi

satisfacere, Apostlica auctoritate tenore presentium concediraus et indulgemus.

tibus Apostolicis ac Lateranensis sub Innocentio

Non

Papa Tertio Prsedecessore nostro

obstan-

celebrati,

aliorumque Conciliorum universalium et Provincialium, Synodaliumque generalibus vel specialibus Constitutionibus

Romse apud

S.

Ordinationibus, ceterisque

et

Petrum sub Annulo

Ex Bull. Rom. sub Pi Nono

quibuscumque. Datura

contrariis

Piscatoris, die 16 Aprilis 1630. Pontificatus nostri anno 16.

edito.

RESUMEN CASTELLANO.
Morelli en sus fastos hace

el

bindose expuesto por parle de

guay en

que por

las Indias,

la

Resumen e

las

Comunidades, Universidades y

multitud de gente

precepto Pascual en tan breve tiempo

con menos cuidado y fruto;

Christi

el

precepto de

la

por

como

suceda que

los Mestizos asi

Pascua desde

el

Ha-

Per, Chile y Para-

liabitanles del

y escasez de confesores no se podia cumplir con

lo cual

muchos no

Pontiice para proveer de remedio

el

dichos reynos tanto los Indios

cumplir con

esta Rula, el cual traducido al castellano dice asi:

a esta

como tambin

necesidad, concede que en


y Mulatos, puedan

los Africanos

Domingo de Septuagsima

el

se confesaban lo hacian

hasta

la

Octava del Corpus

NOTAS DE LOS FASTOS.


En seguida pone

Morelli sus notas, de las cuales algunas conviene extractar aqui. Esle Indulto dice,

no es para los Espaoles, sino para los Indios, Africanos, Mestizos y Mulatos. Por Mestizos se entien-

den aqui qni sanguincm iniicvm


et

europeeo ex (eqiio concreli.

et

curojimim ex

En cuyas palabras

ae<uo jiarticipant.

se v

indulto presente y las dispensas matrimoniales,

la

Por Mulatos

diferencia que

qui sunt alhipico sanguine

encuentra este autor entre

el

pues en estas se hallan csceptuados solamente los

Cuarterones, y aqui se escepluan y los Tercerones,

(ui

non ex ceqno europao

et

indico snnguine par-

licipant.
Si

por

hablamos de

el

extensin de este privilegio, dice este Escritor, que aunque

la

Papa Urbano

ciertas regiones, la

costumbre

le

ha hecho general en

el

Indulto se limita

las Indias,

como

lo dijo

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.


el

Snodo de

cuando dice

la

Paz bajo D. Feliciano de

Vega. Tambin Villarroel se explica en

la

La costumbre que yo puedo

tienen de trmino hasta

el

Corpus.

93

el

Per solo en orden

del

testificar

mismo

el

Snodo deTucuman celebrado en 1597 dice

lodos los Curas de Indios comiencen su cuaresma y confesiones del Adviento hasta

Espritu Santo.

de confesin. Las mismas palabras se encuentran en

En

tiempo darn una vuelta todos los pueblos confesando

e\ cual

sentido

a los Indios, es

la

asi

que

Que

Pascua del

& lodos los Indios

Snodo del Paraguay celebrado en 1603.

el

Hasta aqu los Fastos Ord. 294.

Mas no puedo
Expusieron
gacin en

el

omitir aqu una respuesta de la Sagrada Congregacin dada para la India Oriental.

Misioneros de

los

ano 1656

Compaa de Jess en

la

entre las cuales

oblgati ad observanliam

se halla

la

China varias dudas la Sagrada Congre-

siguiente.

la

Utrum

Ghristan

Chinenses sint

confiten semel in anno et communcare...? Rescript-

Juris positv

Censuerunl (Theologi Qualficatores) praefatos Chinenses obligari ad sacramentalem confessonera


semel in anno, et Missonarios hujusmodi oblgatonem deber eis notificare.

Idem prorsus cen-

suerunt quoad Sacram Coraraunoncm semel in anno sumendam. Qiio vero ad executioncm tempore

staluto,

cst in Paschate, id esse intellgendum, nsi

hoc

immineat.

Curandum lamen,

perculum

prximos, quatcniis sine discrimine

unus anni a

Paschate inchoandi,

dos

ut infra

sin

possit,

fier

legtmum adsit impedimentura, aut grave


vel tres

Mensos, ante vel posl, Paschate

mnus quovs

gacin del Santo Oficio fu aprobada por Alejandro VII y se encuentra en

ganda Fide

En cuanto

Vase

tom. 1, p. 13i.

tempore, infra decursura

alio

omnno comrauncenl. Esta respuesta de

la sptima parte de esta obra

la penuria de confesores

de que hablan

las Letras

la

Sagrada Congre-

nuevo Bulario. de Propa-

el

donde se hallaran

que aunque no sea tanta en algunos lugares como en otros, no por eso se ha de restringir
por que

la

concesin es general

suplicantes no ignoraban que unos lugares estaban

pudo verosmilmente persuadir de

el privilegio,

para las necesidades coramunes. Los

se hicieron

y las suplicas

insertas.

de Urbano Octavo, dice Avendano,

mas necesitados que

otros, y el

Papa tambin se

esta diferencia.

PARA QUE LOS INDIGENAS PUEDAN GANAR LOS JUBILEOS QUE REQUIEREN CONFESION Y
COMUNION ESTANDO SOLAMENTE CONFESADOS.
PAULS PAPA
Exponi nobis nuper
catholicus,
et

quod

usu receptum

fecit

V.

Ad futuram rei

charissimus in Christo

in Indiis Occidentalibus
est,

sacramentum raro

filius

memoriam.
Rex
Domino censuerunt,

noster Philippus, Hispaniarum

animarum Pastores expedir

in

ut Indi ad fidem catholicam recentar conversi sanctissimum Eucharistise

suscipiant.

Cumautem, tam a

nobis,

quam

a prsedecessoribus nostrisKoma-

nis Pontificibus varise indulgentise Christi fidelibus concessae reperiantur,

dantur, in
fessio,

quarum

litteris disponitur,

sed etiam sacramentalis

indulgentiarum thesauro

rum nomine,
lica

frui

ut pro

communio

iis

et in

dies ccnce-

consequendis non solum poenitentia et con-

requiratur, saepe contingit,

quod Indi

prsedicti

non possint. Quapropter idem Philippus Rex, eorumdem Indo-

nobis humiliter supplicari fecit, ut in prsemissis providere de benignitate Apost-

dignaremur;

Nos

igitur attendentes,

quod indulgentise ad Christi fidelium omnium animarum salutem et

religionem augendam conceduntur, et ideirco ob

prsdictum institutum, ad honorem Del

inductum, tanto bono Indi privari non debent, earumdem litterarum tenores praesentibus pro
sufficienter expressis habentes,

versis

mnibus

et singulis Christi fidelibus

recentar ad

Fidem con-

Indiarum Occideutaliura, qui confessariorum judicio ab Eucharistiae sacramento susci-

piendo tune temporis abstinere deber videbuntur,

mentum

cum

pro indulgentiis consequendis sacra-

Eucharistise hujusmodi suscipiendum erit, ut,etiamsi illud non susceperint,

dummodo

94

TRATADO

SECCION CUARTA.

20

ver pcenitentes et coufessi reliqua adimpleverint, quae in dictis litteris


indulgentiarum praequascumque indulgentias etiam plenarias, et peccatorum remissiones a nobis et

scribuntur,

pradecessoribus nostris concessas et in posterum, tam a nobis, quam a nostris


successoribus
Romanis Pontificibus concedendas, consequi possintet valeant, perinde ac si sacra communione
hujusmodi reficerentur, tenore prasentium concedimuset indulgemus. Nonobstantibus prsemissis caiterisque contrariis quibuscumque.

Datum Romse apud Sanctum Marcum sub annulo Piscatoris dio 28 Aprilis 1609, Pontificatus
anno quarto. S. Cobellutius. De las sinodales del limo. Lobo Guerrero Arzobispo

nostri

de Lima.

RESUMEN CASTELLANO.
Habiendo expuesto Felipe Tercero Rey de Espaa, que en las Indias Occidentales los curas de
almas hablan tenido por conveniente que los Indios recientemente convertidos no se acercasen continuamente la sagrada Eucarista, sino que comulgasen rara vez, como habia estado en uso anteriormente

y que por otra parte los

para las cuales se exije


las Indulgencias. El

Sumos

Pontfices concedan varias indulgencias en favor de los fieles,

comunin, por

la

Sumo

lo cual los

Pontfice considerando

de todos los hombres y para aumento de


bien por lo que impone

la Iglesia

la

expresados Indios se veian privados del tesoro de

que

Indulgencias se conceden para la salvacin

las

santa F, y que los Indios no deben privarse de tanto

para honra de Dios

concede todos los Indios recientemente con-

vertidos en las Indias Occidentales, que segn el juicio de los confesores no puedan recibir la sagrada
Eucarista, que puedan ganar, con tal que penitentes y confesos

cualesquiera indulgencias, aunque sean plenarias

venidero por

Dado en 28 de
Nota
dero

por sus sucesores los

concedidas en

Romanos

Pontfices, lo

cumplan
lo

las

dems obras

prescritas,

pasado que se concedieren en

mismo que

si

lo

realmente comulgasen.

Abril de 1609.

Estas Letras llevan la nota de perpetuidad en aquellas palabras que se concedieren en lo venilos recientemente convertidos. Obsrvese tambin que estas Letras se expidieron

aunque hablan de

en 1609, despus que los Indios se hallaban civilizados y convertidos la f por espacio de sesenta setenta
y por consiguiente los Indios agraciados por estas Letras fueron tambin los hijos de Cristianos y bautizados eu l, infancia.

aos,

SE CONFIRMA POR URBANO


Urbanus Papa VIIL

vm EL

Ad futuram

Provisionis nostrae debet provenire subsidio, ut jus

Nos tenorem quarumdam litterarum

in

MISMO PRIVILEGIO.

forma Brevis

rei

memoriam.

suum unicuique

conservetur. Proinde

felicis recordationis

Pauli Papse V, prse-

decessoris nostri in favorem Indorum, ad fidem catholicam recenter conversorum,


et in Secretaria nostra, tune ipsius Pauli praedecessoris, repertum, de verbo

scrib ct prsesentibus annotari fecimus, pro eo

emanatarum,

ad verbum tran-

quod hujusmodi tenorem dilectus

filius

Alonsos

Messia, Procurator Indiarum Occidentalium del Per, Presbjterorum Societatis Jesu, se indi-

gere nobis nuper significari

futuram

rei

fecit,

qui quidem tenor talis est videlicet.

Paulus Papa V. Ad

Exponi nobis nuper fecit Charissimus in Christo filius noster Philipmemoriam.


Rex catholicus, quod in Indiis Occidentalibus animarum pastores expedir

pus, Hispaniarum
in

Domino censuerunt,

et

usu receptum

est,

ut Indi ad fidem catholicam recenter conversi

Sanctissimum Eucharistise Sacramentum raro suscipiant,


S.

Marcum sub

ut

earumdem

etc. (ut supra).

Datum Romse apud

annulo Piscatoris 28 Aprilis 1609. Pontificatus nostri anno quarto.

litterarum tenor, sic insertus,

omnem rei

Coeterum

seu facti certitudinem faciat apostlica

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS,

idem

autoritate decernimus, ut illud

in

mnibus

eidem tenori
ostensus, ac
ostense.

fides

illi

robur,

eamdemque vim

omnia habeat, quem haberent originales

et per

95

eumdem vigorem

et

dictus tenor

eadem prorsus

praedictse litterae, et

adhibeatur quandocunaque et ubicumque, sive in judicio sive alibi fuerit

pariter stetur, sicut eisdera litteris originalibus staretur,

si

forent exhibitse vel

Per hoc autem nullum jus cuique de novo adquir volumus, sed antiquum tantum-

modo conservari.
DatumKomse apud

Petrum sub annulo

S.

Piscatoria die 13 Martii 1634. Pontificatus nostri

anno undcimo. Sacado del Archivo Nacional de Lima donde esta en pergamino limpio y bien
Exped. 21,606.
tratado. Legajo 1186.

RESUMEN CASTELLANO.
A

peticin del P. Alonso Messia de la

Pei'u, el

Compania de Jess, Procurador de

cual deseaba obtener copia de las Letras de Paulo

Indulgencias sin acercarse

la

sagrada Comunin),

el

su predecesor, que son del

Letras arriba insertas y dadas en 28 de Abril de 1609.)

las

para confirmar el tenor de las expresadas Letras Paulinas, declara y

tengan

el

mismo

que se daria

Occidentales del

Papa Urbano VIII accediendo benignamente

su peticin, encontr efectivamente en su Secretaria las Letras de Paulo

tenor siguiente. (Aqui

las Indias

en favor de los Indios (sobre ganar las

valor y fuerza que las originales, y que se les d la

al original, si

misma

manda que

insertas aqui,

en juicio y fuera de

el,

Dado en 13 de Marzo de 1634.

fuese exibido mostrado.

PROMOCION DE LOS INDIOS A LAS SAGRADAS ORDENES.


Traen

una declaration sobre

los Fastos

Sagrada Congregacin con

el

la ordenacin de los

motivo siguiente.

bispo de Charcas, hoy capital de Bolivia,

Indios y Mulatos dada por la

Estando para celebrar ordenes

fij los

edictos, previniendo,

Seor Arzo-

el

que ningn oriundo de

Indios Mulatos dentro del 4 grado se atreviese acercarse las ordenes, por que su mente
intencin era no conferirles el sagrado

Orden

cuya protesta nuevamente

labios en el acto de la ordenacin, afirmando con juramento

virtual para ordenarlos

lo

mismo que confirm despus de

la expres por sus

que no tenia intencin actual ni


la ordenacin,

cuando preguntado

uno que se hallaba comprendido en dichos grados estara


ordenado validamente, respondi sin vacilacin alguna que no por que no habia tenido inten-

por

el

Guardian de San Francisco,

si

Esto fu lo que motiv las preces que se hicieron la sagrada Congregacin en esta

cin.

forma
illis

Primo, an hujusmodi personarum ordinatio fuerit valida. Secundo, an actus b


ordinum exerciti fuerint validi ; et quatenus negative. Tertio, quo-

vigore susceptorum

nam remedio
1682

fuit

Responsum S. Congregationis habitse die 13 Februarii


secundum negative : ad tertium, ad mentem et mens

his malis consuli debeat.

hujusmodi.

supplicandum

Ad primum

et

quatenus juheat mnibus Indiarum Episcopis, ne deinceps prcesumant in ordinatione conditionalem intentionem habere, cosque animadvertat, indos
est

et nigros,

esse Sanctissimo,

omnesque b eis per paternam

Ordinum aliorumque sacramentorum


caones requisita habeant
dicto

XIV de

Sacrif. Miss.

erudicin diciendo

ha de resolver

la

et observent.
1.

vel

duda segn su

Arcediano nombre del Obispo

el

dummodo

nullo jure ab

cestera

per sacros

Hallase esta relacin integra en Jas Obras de Bene-

3, c. 10, el cual

que cuando

maternam lineam descendentes

receptione O/rcendos esse,

desenvuelve esta doctrina con su acostrumbrada

Ordenante se sale de

intencin.
dirijo los

En

los limites del Pontifical

Romano,

dicho Pontifical se prescribe la alocucin que

se
el

Ordenandos, previniendo bajo la pena de excomu-

nin que ninguno se atreva acercarse h las ordenes con impedimento cannico

en cuyo caso,

TRATADO

96
si

SECCION CUARTA.

2"

alguno no obstante se acercre, quedar validamente ordenado. La dificultad est cuando por

modo declara el Obispo que no es su intencin ordenar al que se halla


ligado con tal impedimento. Algunos creen ser valida la ordenacin, por que se presume hecha
esta declaracin ad terrorem, que fue retractada por el Ordenante en el acto de la ordenacin,
publico edicto de otro

por que no es creble que aplicando la materia y la forma del sacramento quiera hacer sacranulo, como lo dice con otros escritores Cabasucio eu su Teoria
y Practica del derecho
canonice I. 3,c. 16, n. 15. No obstante la sagrada Congregacin del Concilio siempre propende

mento

como

la invalidez,

lo refiere

Fagnano, secretario que fu por largo tiempo de

cin, el cual nos presenta otra declaracin

hecha en caso semejante

la S.

Qucesitum

Congrega-

fuit,

an

ordi-

nati ante cetatem legitimam ah Episcopo, qui ante ordinationem in Ecdcsia mblico edicto
protestatus est, quod non intcndebat ordines conferre, nisi iis, qui in cetate legitima erant

vacuam manus impositionem. Responsim fuit ex communi sententin,


vacuam manus impositionem. Quce resolutio fuit in Congregatione habita dic 23
Januarii 1587. Cuya resolucin fu despus aprobada por el Sumo Pontfice en un Consistorio,
mandando que antes de llevarse ejecucin, se escribiese al Obispo, para que enviase la forma

constituti, receperint

recepisse

del edicto, fin de conocer si habia tenido verdaderamente intencin de no ordenar al que se

acercase las ordenes con aquel impedimento cannico. Pero veamos lo que dice
resolucin del caso

exponi

unde

maneat in illo
dependent.

Lugo para

la

dcbet res adeo gravis dubiis

casus accideret, ego sacerdoti eo modo ordinato cum tali impedimento concommode potest, adeat eumdem Episcopum, cjusque intentionem exploret
Quod si hoc ficri non possit, recipiat iterum sub conditione Ordinem, ne
dubio cum periculo invaliditatis aliorum Sacramentorum, quce ex sacerdotio

si

sulerem, ut, si

qulis fuerit.

Non

de Sacram. disp. 8,sect. 7, n. 119.

Y concluye

el

Doctor

Sumo

diciendo que esto es lo que

se practica

tambin en la

Sagrada Penitenciaria. Fastos Ord. 397.

CONFESIONES DE LOS NEOFITOS POR INTERPRETE.

Motu proprio de
Documento

verlos.

S. Pi Quinto para oir las confesiones de los Indios por interprete y absol-

precioso por estar sacado del original en que se encuentran las Letras de

S. Po Quinto firmadas de su propria

mano y

dice asi.

Facultas ministris confessiones Indorum audiendi et

illos

absolven.

Pius Papa V,

Motu

proprio

Exemplar.

idiomata quot oppida

et

Cum

cum

sicut accepimus in plurimis Indiarum provinciis tot sunt

post susceptum

baptismum Indi teneantur ad confessionem

annuatim faciendam, uequeunt uUo modo huic praecepto facer


cata confitendo

nam

ministri

omnino eorum linguam ignorant

satis,
;

et

mxime

tem, adducuntque eos ad hoc, ut lingua quadam generali et communi


balbutientes loquuntur et ministri

intelligunt, aliqua peccata detegant

sciunt, eque exponere verbis possunt, sed signis atque nutibus de

doler ostendunt

quam
:

Indi prsedicti

omnia enim eque

mnibus generaliter

hoc ergo in casu dubitant ministri, an prsedictis Indis

possint beneficium sacramentalis absolutionis impender

integre sua pee-

loquuntur eos per interpre-

quandoquidem impossibile judica-

tur eos aliter posse huic prsecepto de confessione, vel semel in vita facienda, satisfacere
igitur

animarum eorumdem ministrorum

et

cialibus favoribus ac gratiis prosequentes,

Indorum

motu

modo quo

supra,

eorumdem Indorum

Nos

saluti opportune consuicntes, cosque spe-

simili, et de certa

nostra scientia, deque

apostlica potestatis plenitudine, ministris prsedictis, nunc et pro tempere existentibus


auditis,

se

sic confitentibus,

ut

confessionibus, illos a peccatis eorum, sic con-

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.


fessis, absolvant, illisque poenitentiara

tiam et facultatem concedirnus

animabus

confitentiiiin

97

salutarem in forma Ecclesise consueta injungant, licen-

absolutionesqiie et iiijiinctiones, sic, ut prsemittitur, factas,

suffragari

Noa

deber, indulgemus de gratia speciali.

obstantibus

quibusvis concessionibus et orJinationibus apostolicis cseterisque in contrarium facientibus

quibuscumque cum mnibus opportunis

et

(Verba sancti Pii propria

consuetis.

manu

uti

coUigitur subscripta.)

mota

Fiat

proprio

M.

ADICION QUE CONTINUA.

Et cum absolutione a censuris ad effectum exemplar,

et de licentia, facltate, concessione,

indulto, et aliis prsemissis ut supra, propone in forma grossa, in Lilteris latissime

cum

et

opportuna, quatenus opus

judicum executorum deputatione, qui

sit,

extendendum

assistant, etprae-

missa, etiam sub excomniunicationis, suspensionis et interdicti, aliisque adhibitis sententiis,


censuris et poenis, etiam pecuniariis, eorura
faciant,

rebelles

cum

arbitrio

moderandis et applicandis, observari

potestate citandi ac sub eisdem censuris et poenis inhibendi

quoscumque

sententias, censuras, et pojuas

inobedientesque et

hujusmodi incidisse et incurrisse decla-

randi, aggrediendi, redarguendi et interdicendi, invcate, si opus fuerit, brachii ssecularis


auxilio,

cum

dictarum,

dummodo non

Litteris latissime extendenda.

ultra tres, quatenus opus

sit,

Et quatenus prsemissorum omnium

opportuna derogatione, in
et

singulorum nominatim

cognom. oppidorum, ditionum, aliorumque circa prsemissa veriorum, major


tio et expiicatio fieri possit in Litteris per

alias,

et verior specifica-

Breve nostrum seu oScium contradictorium, aut

proutmelius videbitur expediens. (Subscriptum uti videtur propria manu).


Fiat

Nota En
:

el

dorso se hallan estas palabras.

Episcopus Tucuman

fecit

verbum cum Smo.

M.

Hallase en

el

Archivo de San Francisco de Lima, Registro 26.

SECCION QUINTA
SOBRE LA LIBERTAD DE LOS INDIOS.
Por las cdulas reales insertas arriba vimos
para mirar por el alivio de los Indios

han tenido siempre

los

el

Papas para libertar estos

del yugo de la esclavitud.

Con

cuidado y diligencia de los Reyes Catlicos

pero nada hemos dicho hasta aqui de la vigilancia que


i felices

de todo gravamen y particularmente

este objeto se presentan continuacin las Letras siguientes

LIBERTAD DE LOS NEOFITOS EN SUS BIENES Y MODO DE VIVIR.


Paulus Episcopus Servus servorum Dei.

Ad perpetuam

rei

memoriam.

Cupientes Judseos et alios infideles quoslibet ad Fidem Catholicam convert, et prsetextu

bonorum per eos antea possessorum ab eadem

fide

non distrahi, motu proprio et ex certa

nostra scientia, auctoritate Apostlica tenore praesentium, hac in posterum valitura Constitu-

TOM,

I.

12

TRATADO

98

SECCIONE QUINTA.

tione sancimus, quod cuicumqiie eorumdera Judseorum et infidelium ad dictam fidem convert
volenti, etiam

quam

si

in patria potestate constitutus fuerit,

immobilia, intacta et

ut prsefertur, constituti, legitima, et

norum

de jure, seu successione

ais

bona sua quaecumque, tam mobilia

permaneant. Ita ut etiam

illsesa

filii

familias et in patria potestate,

quacumque portione bonorum Patriraonialium, aut materbonorum eis alias debitorum, per eorum parentes fraudari

aut privari non possint, eque debeant, sed

eis integre, etiam si contra voluntatem parentum


suorum ad fidem ipsam conversi fuerint, etiam eorum parentibus viventibus, debeantur.
1. Et si bona ipsa ex usura, aut illicito quaestu fuerint acquisita, et notae sint personse,

quibus eorum fuerit de jure facienda restitutio (quia non dimittitur peccatum nisi restituatur
,

inale ablatum), illa eisdem personisomninorestituantur, personis vero non extantibus prsedictis,

quia bona ipsa essent per

manus

Ecclesise in pios usus convertenda, bona hujusraodi

tamquam

Judseis et aliis indelibus, in favorem suscepti baptismatis,

concedimus, eaque apud ipsos,

sic conversos,

uUam

inferri patiantur

libere

Judaios et alios infideles romanero, decernimus.

Interdicentes sub divini anathematis poena quibusvis,


personis, ne

eisdem

pium usum

in

tam

Ecclesiasticis

quam

saecularibus

super donis hujusmodi, quovis qusesito colore, molestiam inferant, aut


sed

magnum

se

fecisse

lucrum existiment

dum

tales Christo lucrati

fuerint.

2. Et quoniam, ut scriptum

suum

est,

mundi hujus et viderit fratrem


quomodo caritas Dei manet in ipso?

qui habuerit substantiam

necessitatera habere et clauserit viscera sua ab eo,

si ipsi,

conversionis tmpora, inopes aut indigentes fuerint,

saeculares, per viscera misaricordise

adjutrices, ipsi

Dei nostri exhortamur, ut

omnes tam Ecclesiaticos quam


ipsis conversis manus porrigant

quoque Dicecesani, non solum Christianos ad subveniendum

sed etiam tam de redditibus Ecclesiarum, prout poterunt,

quam de

his, quse

ipsis exhortentur,

ad pauperum usus

per ipsos convertendos devolvuntur, hujusraodi Neophitos sustentare non negligant, ipsosque

a detractionibus et contumeliis paterna affectione defendant.

3. Et quoniam per gratiam baptismi


geque dignius

existit

regnare spiritu,

cives

quam

Sanctorum

nasci carne,

et

domesticiDei efBciuntur, lon-

eadem Constitutione statuimus, ut

civitatum et locorum, in quibus sancto baptismate pro tempore regenerabuntur, ver cives
et privilegiis ac libertatibus et immunitatibus, quae alii, ratione nativitatis et originis

sint,

dumtaxat consequuntur, gaudeant.


4. Curent insuper Sacerdotes baptizantes, et alii sacro fonte eos suscipientes,

baptismum quam

ritibus diligenter instruere, et


infidelibus, saltera per

tate curatis

tam ante

post, illos in articules fidei, ac legisnovse prseceptis, Catholicseque Ecclesia?

tam

ipsi

quam

Dicecesani operam dent, ne

longum tempus conversantur, ne

sicut

quandoque

mdica occasio ad pristinara damnationera residuara

cum

aliis Judseis

seu

contingit, ab infirmi-

efBciat.

mutuam ipsorum Neophitorum

inter se

eonversationem, ipsos in fide nostra fragiliores reddere, ac saluti ipsorum plurimum

ofiBcere,

5. Et quoniam, experientia teste,

compertum

est,

hortamur locorura Ordinarios, ut quantum pro incremento


studeant, Neophitos ipsos
6.

cum

originariis Christianis

Et prohibeant eisdem sub gravibus

poenis,

fidei vidarint

expedir, curent et

Matrimonio copulare.

ne raortuos more Judseorum sepeliant, aut

Sabbata, aliasque soleranitates et antiquse sectae ritus quoquomodo observent, sed et Eeclesias
et prsedicationes, prout alii Catholici, frequentent, et in

mnibus Christianorum moribus,

se

conformes reddant.
7, Contemptores autem prsedictorum, per sacerdotes in
alios,

alios

quorum Parochiis degent, aut

ad quos de jure vel antiqua consuetudine, de talibus inquirere spectat, aut etiam per

quoscumque, Dicecesanis seu Inquisitoribus

bsereticse pravitatis deferant, et invocato, si

opus fuerit, auxilio brachii ssecularis, per eos taliter puniantur, quod

aliis transeat in

exem-

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.

99

plum. Etinsiiper de his mnibus in Provineialibus et synodalibus Conciliis diligens


sitio, et

tam

cujuscumque gradas vel prseeminentise

Si quis autem,

fiat

inqui-

ipsos Neophitos et

opportunum adhibeatur remedium.

infideles praedictos contemptores,


8.

quam

circa Episcopos et Sacerdotes in praemissis negligentes,

hujusmodi Neophitos, ne

fuerit,

observationem ritus Christiani et aliorum prsedictorum complectantur, foverit aut defenderit,


pcenas, contra fautores hsreticorum promulgatas, ipso facto incurrant; Neophiti vero si secor-

rigere post

monitionem canonicam neglexerint,

contra eos,

tamquam

et

ad vomitum judaizantes redir comperti

prfidos haerticos, per Ordinarios locorum, secunduin

sint,

sacrorum Canonum

instituta, procedatur.

Dat. Komse apud S. Petrum, sub Annulo Piscatoris, die


9. Non obstantibus, etc.
21 Martii, millesimo quingentsimo quadragesimo secundo, Pontificatus nostri Anno Octavo.

Ex BuUar. de Cocquelin. Pars.

la,

tom.

pag. 204.

4,

RESUMEN DE LA BULA ANTERIOR CUFIENTES.


Deseando Paulo Tercero que
santo proposito, por

el

los Indios y otros infieles convertidos la f,

temor pretesto de perder

esta Constitucin, valedera

para siempre, que cualquiera

de dichos Indios

suerte que los padres no los puedan privar de su legitima paterna

materna,

bienes que les son debidos, aunque se conviertan sin su voluntad.

por

se hubiesen adquirido por usuras

segn aquella sentencia

tituir,

restitucin los dueos,

si

otros

negocios

non dimitur pcccaum,

fueren conocidos

mas

ilicilos,

nist

infieles,

moleste sobre

les

ganado estas almas para Jesu Cristo.


tiam mundi hujus,

si

la

sucesin de

dichos bienes

y hubiere obligacin de res-

no se conocieren, quiere

si

de

ni

Que

mismos

el

Papa, que estos

Nefitos, sean Indios

bautismo recibido, prohibiendo cualquiera persona eclesistica seglar que

en favor del

con ningn color pretesto se

charilas

que quiera

resluatur male ablatum, hgase la

bienes, de que la Iglesia puede disponer en obras pias, se apliquen k los

sanciona por

infieles

sus bienes, ya sean muebles immuebles, intactos ilesos; de

convertirse, se le conserven todos

otros

no se retrajesen de este

Mou propio

los bienes temporales,

et videril

fratrem

Dei manel in eol exorta

Asi

suum

el

mayor lucro haber

particular, teniendo por el

mismo segn

lo

que esta escrito

Qui habuerit suhstan-

Quomodo

necessitatem habere et clauser viscera sua ab eo

el Pontifico

per viscera misericordice Dei nostri que

si

tales Nefitos al

tiempo de su conversin fueren pobres, se les preste una mano bienhechora, y que los mismos ordinarios no solo exorten los fieles este socorro, sino que tambin ellos

con los rditos de

las Iglesias,

con paternal afecto y defendindolos de toda infamia y contumelia.

Y pues con

estos Nefitos ciudadanos de los Santos y domsticos de Dios, y es

que

la

carne, declara y

mismos

les socorran,

y tambin con otros bienes aplicables los pobres,

manda que

tales

el

amparndolos

bautismo se hacen

mucho mas digno nacer

al espiritu

Nefitos regenerados en las aguas del bautismo, sean ver-

daderos ciudadanos y gocen de todos los privilegios, libertades immunidades que por nacimiento y
origen gozan los dems.
Ciudaran tambin los Sacerdotes bautizantes y los Padrinos, instruirlos

con diligencia antes y despus del bautismo en los artculos de


de

la

Iglesia Catlica

y tanto ellos,

como

el

la f,

preceptos de

vivan, lmenos por largo tiempo, con los de su secta, no sea que,

despus de curados

que

el

mutuo

dbiles en la

trato
f,

la

ceguedad antigua con

la

menor ocasin.

y conversacin de los Nefitos entre

nueva y

ritos

si,

como

Y por que

les perjudica

ni

suele suceder, vuelvan


la

experiencia ensena

para su salvacin y los vuelve

procuren con toda solicitud que dichos Nefitos se unan en matrimonio con los que

nacieron cristianos.

Prohibe ademas

judaica, y que observen el


las Iglesias

la ley

Diocesano, cuiden que dichos Nefitos no traten

y asistan

la

Sbado

con graves penas, que entierren

los

y otras solemnidades y ritos rabinos, y se

predicacin

como

los

dems

muertos

la

manera

desea que frecuenten

catlicos, para que se vuelvan en todo con-

TRATADO

100

Y que los Sacerdotes y otros quienes

formes con las costumbres cristianas.

los Nefitos contraventores,

cien Diocesanos Inquisidores,

brazo secular y sean castigados de


de esto quiere

SECCIONE QUINTA.

2o

tal

modo que

cristiana, para aplicar el

remedio oportuno.

que fuese, apoyare y defendiere


las

si

sirva de escarmiento los

dems.

los

si

al

acerca

examen

acerca de los Nefilos despreciadores de

como

denun-

apelen

Ponlifice que en los Concilios Provinciales y Sinodales se haga diligente

e!

acerca de los Obispos y Sacerdotes negligentes,

en

su pena

los

toca,

fuere necesario

asi

la ley

alguna persona de cualquier grado preeminencia

Nefitos que se apartan del rilo cristiano, incurra ipso fado

penas promulgadas contra fautores hcerelicorum.

los Nefitos

que despus de

cannica no se corrijieren, y consto que han judaizado, sean procesados por


Dado en 21 de Marzo de 1542.
contra ellos como prfidos herejes.

el

la

admonicin

Ordinario y procdase

SE

RENUEVAN LOS PRIVILEGIOS DE LOS NEOFITOS RESPECTO A LOS BIENES TEMPORALES.


Clemens Episcopus Servus servorum Dei.

Ad perpetuara rei memoriam.

Propaganda} per universura terrarum orbem christianse fidei, cujus illibatum ac perenne
depositum Romana in primis servat Ecclesia, pro commissi nobis Apostolici muneris debito,
ablegare satagijugiter intendentes, dura in remotissimas quasque partes Evangelii prsecones
tenebris
infidelitatis
disjectis
ut
qnicumque
incumbimus,
diligenter
mus, in eam simul curam

ad verum

justitise

fieri potest,

solem, qni Christus

est,

agnoscendum, eo adjiivante festinant, nullis, quoad


sicque ad catholicae Ecclesiae gremium

humanarum rerum obstaculis impediantur

ex omni natione, quse sub

coelo est, eo frequentior,

quo

facilior expediatur accessns.

Quamvis enim non temporalium rerum comraodo, sed


ad suscipiendam
stiani

seternse potius haereditatis intuitu

Christi fidera infideles allici oporteat, quin

mxime

hominis gloriara in eo

etiam edoceri prsecipuam Chri-

sitara esse, ut terrena despiciat, existimetque

Nostri
detriraentnm esse propter eminentem scientiam Jesu Christi Domini
arbitramur,
consentaneum
institutis
Ecclesise
Matris
rationi congruum et pise

nostram erga

eos,

qui adhuc

in fide

parvuli, lacte potius

quam

omnia

nihilominus

ita

paternam

cibo solido nutriendi sunt,

Religionis proposito, araittendaprovidentiara temperare, ut infirmiores quique a christianse


cum
horrore, non retrahantur
egestatis
miserse
prorsus
seque
rura facultatum, incurrend
oporteat
esse
conditionis
melioris
veniunt
fidera
qui
ad
eos
sanctiones
potius, juxta cannicas
:

post Baptismura, quam,

antequam

debeat Christi certa promissio

fidera susciperent, haberentur, et in illis

Quserite priraura

regnum Dei etjustitiam

etiam irapleri

ejus et hsec

omnia

adjicientur vobis.
tradita sibi diviniob causara complures Poutifices, praedecessores nostri, pro
pertinent. Apostlica
propagationem
et
favorem
fidei
sanctse
ejusdera
qus ad

Quam quidem
tus in

lis,

potestate, 'multa in Neophytorura

commodura

privilegia concesserunt, aliis

quoque additis

christianse religionis dignitati et faciliori


ordiuationibus, quibus et indemnitati ipsorura, et
vero fel. rec. Paulus Papa III ApoPrsecipue
foret.
consultura
infidelium conversioni.

simul

stolicara Constitutionera edidit in

Nos

igitur,

h^c verba

videlicet. (Vide supra Cupientes.)

ne tara salubris Constitutionis

memoria temporis diuturnitate

deficiat,

aut

fidei hostium dolo notitia convert volenobservantia neglectu cujuspiam obsolescat, aut etiam
Fratrum Nostrorura S. R. E. Cardinaliura et Dilectibus supprimatur, de nonnullorum Ven.

torura filiornm

dendum,

Romana

consilio, atqne

comraisimus expenCurise Prselatorum, quibus hujusmodi negotiura


nostns,
proprio, et certa scientia ac matura deliberatione

etiam motu

deque Apostlica potestatis plenitudine,

eamdem

prseinsertam constitutionem, omniaque et

confirmamus. approbamus et innovamos


singula in ea contenta, tenore prsesentium,
Domioic miUesirao seplingentesimo quarto
Incarnationis
anno
Datura Romse apud S. Petrura
Bull. Rom. de Mainardo. Const. 51.
quarto.
anno
quinto idus Martii, Pontieatus nostri

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.

101

RESUMEN CASTELLANO
Aunque no por
deben mover

la

omnia detrimentum
justo y

comodidad de

esse propter

muy puesto

cosas temporales, sino por

las

eminentem scientiam Jesu

en razn que

de que

el

horror de

la

miseria no los retraiga de

los cnones, los que abrazan

la

Religin Catlica

Por esta razn muchos de

los

modo

Romanos

Pontfices usando de

su propagacin y facilitar

Apostlicas Paulo Tercero de

feliz

Buscad primero

el

dems se os dar por aadidura.

investio Jesu Cristo para la propagacin de la fe, concedieron

favorecer de esle

solidos,

sobre todo cuando, segn

tismo, que antes de recibirle, cumplindose asi aquella sentencia del Salvador
reino de Dios y su justicia, y todo lo

Existimo

que sean de mejor condicin despus del bau-

cristiana conviene

la f

no obstante es muy

noslri;

mas bien con leche que con manjares

aquellos, que prvulos en la f, se han de alimentar


fin

Domini

Christi

V) muestre su paternal providencia para con

Ponlifice (Paulo

el

eterna herencia de Dios, se

la

de Jesu Cristo, segn aquella sentencia del Apstol

los infieles recibir la f

memori dio

la

potestad Apostlica, de que les

la

privilegios los Nefitos, para

muchos

conversin de los

infieles.

entre otras Letras

luz la Constitucin siguiente. (Aqui la Bula anterior

Cupientes.

Y para que no
Motu

propio, de

se borre

la

memoria de

ciencia cierta y

estas Letras y se conserve en todo

vigor su observancia,

madura deliberacin, aprueba, confirma y renueva

el Pontilce la

sobredicha Constitucin con todas y cada una de las cosas en ella contenidas. Dada 11 de Marzo

de 1704.

PAULO

III

ESCRIBE AL CARDENAL TOLEDANO, TABERA, PARA QUE LOS INDIOS NO SEAN

REDUCIDOS A ESCLAVITUD,
Paulus Papa
Cardinali Toletano etc.

Dilecte

fili

III.

noster, salutem et Apostolicam benedictionem.

Pastorale ofBcium erga oves nobis ccelitus creditas, solerti studio exercentes, sicut earum
perditione affligimur, ita promotione laetamur, et non solana illorura bona opera laudamus, sed.

utvotivis perfruantur eventibus Apostolicse meditationis curas difusius interponimus.

Ad nostrum siquidem pervenit auditum, quod carissiraus in Christo filius noster Carolas
Eomanornra Imperator seniper Augustus, qui etiam Castellse et Legionis Rex existit, ad
reprimendos eos qui cupiditate sestuantes, contra buraanum genus

mum,

dionales

Indos

in

servitutem redigere aut eos bonis suis privare prsesumat.

attendentes Indos ipsos, licet extra

gremium

Ecclesise existant,

rerum suarum dominio privatps, vel privandos

esse,

ani-

ac prseterea. Nos taliura irapiorum

exasperati, ad Christi

tam

Fidem amplectendam

Nos

igitur

non tamen sua librtate, aut

etcum homines, ideoque

capaces sint, non servitute delendos, sed prsedicationibus, et


fore,

inhumanum gerunt

publico edicto mnibus sibi subjectis prohibnit, ne quisquam occidentales aut meri-

fidei

etsalutis

exemplis advitam invitandos

nefarios ausus reprimere, et ne injnriis, et

damnis

duriores eSciantur, providere cupientes, circum-

spectioni tuse, de cujus rectitudine, providentia, pietate,et experientia inhis, et aliis specialem
in

vel

Domino fiduciam obtinemus, per


alium seu alios

assistens,

prsefatis

universis et

excellentiae existentibus

facto incurrenda, a

Indis

singulis

prsesentes

mnibus

cujuscumque

sub excommunicationis

qua non

nisi

committimus
in

prsemissis

dignitatis,

et

mandamus, quatenus per

efBcacis

status,

conditionis,

gradus,

latae sententiae poena, si secus fecerint,

a Nobis vel Romano.

Pontfice pro

te

defensionis prsesidio

tempore

et

ipso

existente,

praeterquam in mortis articulo constituti et satisfactioneprsevia, absol vi nequeant, districtiug

TRATADO

105

SECCIONE QUINTA.

2"

inhibeas, ne prsefatos Indos quomodolibet in servitutem redigere, aut eos bonis suis spoliare,

quoquo modo prsesumant, ac contra non parentes ad declarationem incursus excommnnicahujnsmodi ad ulteriora procedas,

tionis

et alia in

necessaria seu

ea

circa

prsemissis et

quomodolibet opportuna statuas, ordines et disponas, prout prudentiae, probitati et religioni

presentes,

contrarium

tibi

plenam

et liberam

concedimus per

facultatem

non obstantibus quibuscumque.

facientibus

Petrum sub annulo

S.

Super quibus

videbitur expedir.

tuse

Datum Romae apud


Ex BuUar.

Piscatoris die 29 Maji 1537 Pontificatus nostri anno tertio.

de Propaganda Fide App. tom.l p. 26.


,

RESUMEN CASTELLANO.
Habindose presentado

al

Pontifice la prohibicin del

Rey

Catlico, para que ninguno se atreviese

reducir esclavitud los Indios Occidentales y Meridionales, ni despojarlos de sus bienes, el Santo

Padre atendiendo que

los

expresados Indios, aunque sean

estn privados ni se les puede privar de


salud eterna, para cuyo

la

suavemente la
por

si

ipso

con

la

fin

la libertad,

no convenia aniquilarlos con

palabra y

el

ejemplo

manda

al

la esclavitud, sino

fado incurrenda, que se reduczan esclavitud, de

no

Iglesia,

la

la f

mas bien

y de

invitarlos

Cardenal Tabera Arzobispo de Toledo, que

por otros Ministros de las Indias prohiba bajo excomunin mayor reservada

modo alguno

al

Sumo

Pontfice

por cualquiera que sea, dichos

Indios, que sean despojados de sus bienes, encargndole por ultimo que

tome medidas mas

de

infieles y existan fuera

y que siendo hombres son capaces de

si

alguno desobedeciere,

fuertes para cortar este mal.

NOTAS DE LOS MISMOS FASTOS.


Habindose presentado

la prohibicin del

Rey. Muchas prohibiciones dieron

los

Reyes catlicos este pro-

En

conformidad

mandamos que ninguno en tono de paz

de guerra,

posito y todas estn recopiladas en las leyes de Indias, por lo cual dice la ley 1 lib. 6,

de

lo

que est dispuesto sobre la libertad de

aunque

los Indios,

tit.

2.

justa, sea osado de cautivar Indios... ni tenerlos por esclavos.

Antes de

salir

luz esta Constitucin hubo alguna diverjencia de opiniones segn lo refiere Gomara en la His-

toria de las Indias cap. 217 por estas palabras.

Fr.

Tomas

Ortiz Dominicano y otros de su Orden aconsejaron

y otros de San Francisco. Hizo un razonamiento en que por los delitos, dice, mecual) Fr. Gernimo de Loaisa, Presidente del consejo de Indias, y confesor de

la servidumbre de los Indios

recian ser esclavos. (A lo

dio gravsimo crdito.^

Carlos

daron de parecer

El Emperador en 1525 estando en Madrid mand que fuesen

esclavos.

Mu-

Dominicanos, reprendieron mucho la servidumbre en plpitos y escuelas, por donde se


tom otra informacin en 1531 y Fr. Rodrigo Minaya saco la Bula de Paulo III.
los

Obsrvese por ultimo que esta prohibicin queda vjente, aunque

la

excomunin acaba de

ser

derogada por

la "ByAA Apostolices Sedis.

EL MISMO PAULO

III

VUELVE A PROHIBIR LA ESCLAVITUD DE LOS

INDIOS,

Y SE QUEJA DE

QUE LOS TRATEN INDIGNAMBNTESUS AMOS.


Paulus Papa IH Universis Christi fidelibus prsesentes
:

litteras inspecturis,

salutem et

Apostolicam benedictionem.
Veritasipsa quse neo fall, nec fallera potest,cum Praedicatores fidei ad ofiicium praedicationis
destinaret, dixisse dignoscitur

cum omnes fidei disciplinse


lus,

Omnes dixit, absque omni delectu,


Quod videns et invidens ipsius humani generis semu-

cuntes docete omnes gentes.

capaces existant.

quihumanisoperibus,ut pereant,semper adversatur,

modum excogitavit hactenus inauditum

quo impediret, ne verbumDei gentibus, ut salvsefierent, prsedicaretur, ac quosdam suos satellites


commovit, qui suam cupiditatem adimplere cupientes, occidentales
alias gentes, quse

temporibus

istis

et meridionales Indos et

ad nostram notitiam pervenerunt, sub prsetextu, quod fidei

catholicse expertes existant, uti bruta animalia lilis servientia urgeant.

Nos

igitur, qui

ejusdem

PRIVILEGIOS PRIMITIVOS DE LOS INDIGENAS.

Domini
extra

gerimus in

nostri vices, licet indigni,

ej US ovile

103

terris, et oves gregis sui nobis

commissas, quse

ad ipsum ovile toto nisu exquirimus, attendentes Indos ipsos, utpote,

sunt,

veros homines, non solum Christianse fidei capaces existere, sed, ut nobis innotuit, ad fidem

ipsam promptissime currere, ac volentes super bis congruis remediis providere, prsedictos Indos
et

omnes

gentes ad notitiam Christianorum in posterum deventuras, licet extra fidem

alias

rerum suarum dominio privatos seu privandos non

existant, sua librtate ac

esse,

imo

librtate

et dominio bujusraodi uti, et potiri, et gaudere libere et licite posse, nec in servitutem redigi

deber

ac quidquid secus

contigerit, irritum et inane, ipsosque Indos et alias

fieri

gentes

verbi Dei praedicatione et exemplo bonae vitse ad dictam fidem Christi invitandos fore, authoritate Apostlica per prsesentes litteras

decernimus, et declaramus, non obstantibus prsemissis,

quibuscumque. Datum Komae anno 1537, quarto Nonas Junii, Pontifi-

coeterisque contrariis

catus nostri anno tertio.

Extat apud Haroldum Lima Limata, pag. 338.

RESUMEN CASTELLANO.
Habiendo llegedo

infierno [Orci satlites)

la f

Paulo

aunque se hallen fuera de

modo

III

la f

se les puede reducir

antes por

ii

esclavitud.

el

la f,

seles puede privar de

la

que

algo

si

se hiciere

en contrario de esta

59.

Por las noticias exajeradas del Obispo de Chiapas vienen en la Bula estas palabras

cual escribi

todos los diablos,

ni

Dado 2 Junio de 1537.

NOTAS DE LOS FASTOS ORD.


Satlites del infierno

prelesto de

contrario pueden usar de su libertad y dominio

el

disposicin y declaracin sea irrito y de ningn valor.

Orci Satlites,

el

atendiendo que estos Infelices no solo son capaces de

manda y declara que no estn privados

sino que se apresuran recibirla,

y de ningn

India occitlental y meridional algunos satlites del

la

trataban como brutos animales los Indios que les servan, bajo

no ser participantes de

libertad,

que en

odos del Pontfice

as;:

Aquellas gentes las encomendaron

los

Epaoles, como

si

encomendaran

las

sobre lo cual es necesario oir Bernal Diaz del Castillo militar de aquel tiempo, testigo

de vista y hombre de toda integridad y honradez, el cual afirma que el Obispo de Chiapas fue exajerado en
muchas cosas y prueba lo contrario con un hecho que le pas y es como sigue. Para descubrir nuevas tierras

y en

ellas

emplear nuestras personas, compramos dos navios y un barco, que hubimos del Gobernador, fiado, con
le diese nos hablamos de obligar todos los soldados, que con aquellos tres

condicin de que primero que nos

habamos de

navios

ir

unas islctas que estn entre la

isla

de

Cuba y Honduras, que ahora

se

llaman

de los Guanajos, y que hablamos de ir de guerra y cargar los navios de indios de aquellas islas para pagar con
ellos el barco, para servirse de ellos por esclavos. Y desde que vimos los soldados, que aquello que peda no era
justo, le respondimos,

que

lo

que quera, no lo mandaba Dios ni

desde que vio nuestro intento,

dijo,

el

Eey, que hicisemos los libres esclavos.

que era bueno y mejor que

el suyo.

Esto Bernal en

el

Capitulo de

su Conquista.

Antonio Len Pinelo, oriundo del Per, que ilustr su patria con las 28 produciones que dio a
cuales se cuenta la Vida de Jess y cuatro en honor de Nuestra Seftora, hablando en su

maciones Reales
no

se

han de

p. 1, c. 18, n. 8

luz, entre

las

Tratado de las Confir-

de la relacin precitada, dice, que las exajeraciones que se encuentran en ella

atribuir tanto al Seor de las Casas,

como a

la envidia

y mala

de

los escritores estranjeros

los cuales

adulterando la relacin de este Seor y acrecentando los hechos, cuando no hay quien los pueda, des-

mentir, se

empean en deprimir

los espaoles

tarles la glora de haber alli plantado la

No

es

muchas

mi

con la

mancha de

crueles

codiciosos,

ya que no pueden qui-

intencin, dice Morelli, limpiar de toda culpa los espaoles en el nuevo orbe; por que la verdad

cosas sucedieron al principio que dieron ocasin esta Constitucin y varias cedules reales en que se

quejan amargamente los Reyes y tratan de impedir estos males.

Uns

cosa hay cierta sobre este punto y

nombre del Rey Catlico jamas se declar guerra los Indios, y que
propios de los particulares y de los encomenderos.

Mas para poner en


relacin

f.

su

fiel la

si

es,

que

algunos escesos se cometieron, fueron

balanza, tambin los Indios dieron sus motivos, sobre lo cual conviene oir la

que envi al Consejo de Indias

el P. P.

Tomas

Ortiz, del

Orden

Serfico,

que despus fue primer Obispo

TRATADO

104

de Santa Marta
entre ellos

son sus palabras

Los hombres de Tierra firme comen carne humana

andan desnudos no tienen honor

tarse ni matar, no

guardan verdad,

SECCIONE QUINTA.

vergenza

ni

fe

ni cortesa tienen

inimicisimos de religin

mozos

humo y

con ciertas yerbas que los sacan de seso,

viejos hijos padres, son traidores

cuando se olvidan de

ninguna justicia hay

no es en su provecho, precianse de borrachos, c tienen vinos de diversas

si

yerbas, frutas, raices y grano, emborrachause tambin con

ninguna obediencia

son alocados insensatos, no tienen en nada ma-

las cosas de la f

y vengativos son haraganes


que aprendieron, dicen que aquellas cosas
:

son para Castilla y no paradlos y que no quieren mudar de costumbres y de Dioses. Con los enfermos no usan
piedad alguna, y aunque sean vecinos parientes, los desamparan al tiempo de la muerte y los llevan los
montes con sendos pocos de pan y agua no guardan l' ni orden. Cuanto mas crecen se hacen peores: hasta
:

diez doce anos parece

Los que

los

que han de

habemos tratado,

Cordova, de cuya

salir con

alguna crianza y virtud

de

adelante se tornan como animales.

alli

esto habernos conocido de ellos por experiencia

mano yo tengo

escrito todo esto,

mayormente

el P. Fr.

platicamos en uno con otras cosas que

lo

callo.

Pedro de

Fastos

Ord. 59.

AL REY DE ESPAA, PARA QUE EL YUGO DE CRISTO SEA SUAVE A LOS INDIOS.
Charissimo in Christo

Pius Papa V.

Cum

filio

nostro Philippo Hispaniarum Regi catholico.

Charissime in Christo Fili noster, salutem et Apostolicam benedicfionem.

oporteat Nos, pro officio pastorali, quod Nobis, licet iadignis,

commissum

fuit,

curam
eam

habere, non solum eoruin, qui fidem christianam susceperunt, sed eorum etiam qui ad

suscipiendam

adduci possunt, veluti populorum ladise, qui ad Hispanise regnum nostris

facile

te, uti Regem ver Catholicum,


eam orhis terrarum partem majo-

temporibus adjuncti fuerunt; magnopere in Domino laetamur,


sicuti a felic. rec. prsedecessoribus nostris

optatum

fuit,

qui

ribus iuis subigendam attribuerunt, eosque ppalos illorum

sacrum Evangelium

in

illis

60 studio atque sedulitate


dari potius debeat,

postquam

actum

quam

certiores facti

fuit,

et

diligentissime

animaram

exhortationibus excitari

fuimus de Rectoribus

commendare

saluti intenti sint

Majoribus tuis concessa fuit;

eque ab

ac fovere, et

illis ipsis

amorem

Quod etsi
Domino coUau-

quarum rerum
illis

convenire tamen officio nostro duximus,

admodum

idoneis

earum provinciarum regimini

illos ditionis suae,

hac occasione oblata, eis

ac prsecipue mandare, ut propagationi sancta) Fidei

velis,

atcum

exemplis eorum, qui christianam


tiant

commiserunt, curasse, ut

ut Majestas tua, eo nomine magnopere in

nuper destinatis.Majestatem tuam rogare, ut ppalos

quam

fidei

provinciis prsedicaretur, ac fides catholica propagaretur.

causa, ea orbis terrarum pars ab initio ipsis

exlaudabili eorum regimine qui eis praerunt,


doctrinara tradent,

jugum

tum

bonis

Christi suave et leve esse sen-

opprimantur, qui eos tanquam teeras in vinea Domini plantas alera

in eis christiana religionis accendere atque augere debent

et ea

omnia

caveantur, quibas ipsi offendi et catholica religio detrimentum capero posset, qui auiem non-

dum

Christi fidem susceperunt, ad

ciantur.

eam suscipiendam,

Certum enimhabeat Majestas

tibus regnum,

Deo

propitio ac favente,

et religionem meritorum,

charitate et dexteritate adhibita, alli-

tua, ex propagatione religionis

firmatum

non solum in hac

vita,

et

auctum

iri

suum queque

et sibi

sed in altera etiam prsemium paralum fore...

Datum Romse apud Sanctum Petrum, sub annulo

Piscatoris die 17 Augusti 1568, pontificatus

nostri anno tertio.

Apud Laderchium, tom.

23, pag. 157

et

in illis par-

talium in eos populos,

apud Bzovium Anal. Eccl. an. 1568.

LIBERTAD DE LOS INDIGENAS.

105

AL CARDENAL ESPINOSA ARZOBISPO DE SEVILLA SE RECOMIENDA EL CUIDADO


DE LIBERTAR A LOS INDIOS DE TODO GRAVAMEN.
Pius Papa V.

Dilecte

Fili

salutem et Apostollcam benedictionem.

Quandoquidem Domino placuit, ut te in partem ciirarura et sollicitudinis nostre vocaremus


communicandum tecum duximus de re ad commissum Nobis, licet indignis, munus, et propterea ad tuum queque vel mxime pertinenti. Quid enim seque ad officium nostrum pertinet, ac
curare, ut orthodoxa religio quara latissime divini honoris et salutis animarum causa propagetur ? t qui

adhuc idolorum sunt

susceperuiit, confirmentur, qui vero

eam pridem jam

cultui dediti,relictis errorum tenebris.lucem veritatisrespiciant. Cujus

quidem que majore

derio tenemur, eo libentius audivimus cliarissiraum in Christo filium nostrum,

niarum Catholicum, lectissimos quosdam

in

ditionis

sponte, et pro ingnita sibi cle-

populos oneribus sublevasse, quibus antea vexari et opprimi miserandum

consueverant; tamcn volumus, ut eum, post laudem debitam nostris verbis hoc

modum

nomine

illos

Indiarum

pietate et clementia prseditum, non egere

quem audivimus sua ipsum

hortatione nostra scimus, quippe

mentia multis

et probatissimos viros ad regendas

autem Regem, tanta

suse provincias destinasse. Etsi

desi-

Regem Hispa-

qua decet, horteris ad perseverandum

tributara, dexteritate,

propagandas religionis orthodoxse

quse

tam sancto

in

proposito

ejus pro sua sapientia

quidem ut propagetur, Majestas

intelligit oportere, si qua) onera restant, quse tollenda sunt, tolli, cosque populos ita tractari,

ut gaudere in dies magis debeant, relictum a se idolorum cultura, et Christi


leve susceptum fuisse...
stri

anno

Nota

Apud Laderch.,

tertio.

jugum suave

et

Datura Romse apud S. Petrura die 18 Augusti 1568, pontificatus noibid.

El Cardenal D. Diego Espinosa fue electo en 15G8 Arzobispo de

y por eso dice el santo Papa Quandoquidem Domino placuit ut


dinis nostra vocaremus : muri en 15 de Setiembre de 1572.
letras,

AL VIRE Y DEL PERU,

D.

Sevilla,
te

poco tiempo antes de estas

in partem

curarum

et sollicitu-

FRANCISCO TOLEDO, PARA QUE PATROCINE LAS CAUSAS

DE LOS INDIOS.
Pius Papa V.

Magnopere

in

Dilecte

Domino

Pili,

Nobilis Vir, salutem et Apostolicara benedictionem.

gavisi sumus, ac

bitamus, ut charissimus in Christo

Deo gratias egimus, cujus instinctu factura non duHispaniarura Rex catholicus, te ad regendam

filius noster,

provinciara Per destinaret; adeo prseclara de tua virtute et in catholicam religionem studio

testimonia habuiraus.
a

tam

pi

Non solum

fideliter ac sedulo

Rege mandata habueris, sed facturum

pedir cognoveris, ad fidem orthodoxam in

mas

Christo lucrandas.

Ut

vero, et qui

illis

executurura te esse confidimus qusecumque

prseterea tua sponte quidquid ipse prsesens ex-

partibus propagandam, et

adhuc infirmi sunt,

quam plurimas

in fide confirmentur, et qui

ani-

idolorum

cultores, Christi fidera suscipiant, necesse est pro tua prudentia intelligas, illos ita regi atque

tractari deber, ut ipsi


infideles

autem atque

invitentur.

quidem

divinse erga se misericordise beneficium in dies

idolatrse eorura

lUud queque, quantum

fieri

magis agnoscant

exemplo atque imitatione ad veritatem agnoscendam


potest,

providendum

est,

ne eorum, qui ex his Occi-

dentia partibus in eas provincias commigrarunt, pravis raoribus ofendantur. Quibus in rebus

exequendis et curandis Nobilitas tua, etiam tacentibus Nobis, intelligit, quantam habitura
facultatem inserviendi Dei omnipotentis honori, simul et Regis gloriae

hominibus laudis coraparandse, nec minoris a Deo

gratise ineunda?...

tibi

Datum Romse apud

trura sub annulo Piscatoris die 18 Augusti 1568, pontificatus nostri anno tertio.

Apud

Laderch., ibid, pag. 158

TOM.

I.

sit

autem ingentis ab

apud Bzobiura Anual. Eccl., pag. 517.


13

S.

Pe-

TRATADO

106

SECCION QUINTA.

AL CONSEJO DE INDIAS PARA QUE CUIDE CON TODA DILIGENCIA DE LOS NEOFITOS QUE
ESTAN A SU CARGO.

Pius Papa V.

Dilecti Filii, Nobiles Viri, salutem et Apostolicam benedictionem.

Cogit Nos raunus, quod,

licet

indignis,

Nobis commissum

curam omnium

fuit,

salutis

habere, qui in grege Domini numerantur, nec minus de eorum salute esse soUicitos, qui lougissime absunt.quam de eorum qui prope sunt, cun oranes in Christo unura corpus sint, et pro

mnibus Christus
tins

dam

sit

mortuus. Qua

audivimus charissimum

in re

quo magis ofBcio nostro satisfacere cupimus, eo liben-

in Christo filium

nostrum Regem catholicum, lectissimos* quos-

et probatissimos

Viros ad regendas Indiae ditionis sue provincias destinasse. Itaque


prseterire non potuimus, quin vos in Domino hortaremur, ut sicut adhuc pie et fideliter

admodum

fecistis, perseverare velitis in admonendo ipso Rege de mnibus rebus, quas pertinere pro vestra prudentia intelligitis ad confirmandos illarnm partium homines in fidecatholica,
quam susceperunt et idolorum cultores ad veram et salutarem Christi religionem suscipien:

dara alliciendo. Religione enim Christiana in

illis

partibus constitua et propagata, simul Regis

quoqueregnum, Deofavente, firmabituret propagabitnr. Ut populi autem


nam asesusceptam laetentur, oportet eos, charitate et clementia adhibita,
gravioribus oneribus adhuc gravantur, ita levari, ut sicut

jugum

Regis queque Christiani imperium clemens esse sentiant

ad suscipiendam fidem catholicam

incitabit.

Augusti 1568, pontificatus nostri anno

tertio.

fidem christia-

illi

quibus

regi, et si

Christi suave et leve est, ita

mansuetudo reliquos quoque

quae

Datum Romse apud


Apud Laderch. ibid.

S.

Petrum sub

die 18

AL ILMO. SR. OBISPO DEL BRASIL PARA QUE MIRE CON TODO ZELO Y CUIDADO PATERNAL
POR LOS NEOFITOS.
Venerabili Fratri Petro Episcopo

Pius Papa V.

Venerabilis

Etsi Fraternitatem

tuam

in

S. Salvatoris

provincia Brasilise.

Frater salutem et Apostolicam benedictionem.

gubernando grege

ac vigilantiam existimamus, ut, adexplendas

que Nostris non indigeat

in

fidei tuse

ofiicii

commisso, eam adhibere prudentiam

sui partes, hortationibus admonitionibus-

tamen quia et Ecclesiarum omnium curam et soUicitudinem


Nostram ab Omnipotente Deo commissam gerimus, et eos etiam, qui in perfectse virtutis studio

currunt, paternis nostris

vocibus adjuvare posse credimus

terrarumque spatio disjunctum, christianse charitatis

nobiscum conjungit, paterno primum

Domino hortamur,
tatis

dcbita salutationis

officio

et prsecipue eos, qui in fidem christianam, adjuvante

ferino victu atque cultu ad mitiores

mores civilemque

vitse

quantum

pru-

que, utilia fore judicaveris. Et

apud

quoniam

unde multum

istius provinciae rectorem,


te

afferre

Deus Omnipotens

uctum

in te est,

rationem revocare contendas, eisque

ea, cui assueti esse dicuntur, corporis turpitudine,

oflBciorum, quse vel

constituit,

cseci-

Domino, recepti sunt, a

christiano pudori,civilique cultui vestitum assumant. Quod,utobtinere possis,

Pastorem

eorum

sic ut eos, et boni

gubernatos, et fidelis sapientisque Doctoris disciplina institutos, ad

persuadere studeas, ut relicta

mittes eorum

marium

prosequentes, studiose in

ofBcio

ut Neophytorum, qui recenter ad fidem nostram catholicam,

coelestem patriam perducere possis. Illud quoque te curare volumus, ut,

gentem istam,

tanto

et pastoralis officii societas

miserante Domino, conversi sunt, paternam curam gerere velis

dentisque Rectoris

quem

idcirco te,

vinculum

in

vel

illis

possit, ideo divini in

convenientem

nullum

prseter-

alios

quoscum-

regionibus

animarum

apud

hoc beneficii gratiam

recognoscens, in muere tibi commisso diligenter vigila, terrenisque negotiis relictis, congre-

LIBERTAD DE LOS INDIGENAS


gandarum

animarum

in seterna ovilia

coelesti

107

negotio incumbe. Sit in lingua tua sermo, qui

quasi gladius acutus vel durissimos gentis illius ad religionem christianam nimos, perrumpere possit

sit charitatis

ver

sunt,

magis magisque

suo esse percepturum

est,

ut

lucem traducendis, aut

Dominicum agrum, dum

cum

Apud Laderch.

quarto.

Nota

S.

Petrum sub annulo


ibid., p.

Por estas Letras se ve que

bis, qui traducti

licet, fortiter

exerce

se-

tempore

operae tuse beneficio pestiferae caecitatis calgine depulsa, vera

Redemptoris nostri oculos prsemium

quod mnibus bonis.fidelibusque Pastoribus

Datura Romse apud

supra quos

cum, aut in

semina, certo sciens te eorum quse seminaveris fructum,

isthic fides serenitatis suae radios aperuerit, illud te ante

cceleste expectes,

linguae,

in dies instruendis et iu fide catholica retinendis, laborantes, divini

ardore incejidiraur. Creditum tibi

spiritus

men tuum, dum tempus

esse merearis,

enim supra nos ignese resident

fratribus nostris ab infidelitatis tenebris ad veritatis

jam

numero

ardor in animo, ut in eorum

gneas consedisse linguas legimus

344
el

et

in coelo

repositum esse scimus.

Piscatoris die 6 Julii 1569, pontificatus nostri anno

apud Bzobium Anal. an. 1569.

Obispo de

S.

Salvador se llamaba Pedro, lo que concuerda con la Serie

de abajo que pone Pedro Leitaon 2 Obispo de S. Salvador.

AL VIRE Y DEL BRASIL, FERNANDO DE VASCONCELOS, PARA QUE TOME CON EMPEO EL
CULTIVO DE LOS NEOFITOS.
Pius Papa. V.

Dilecte Pili Nobilis Vir, salutem et Apostolicam benedictionem.

Qui terrenis regnis gubernandis, aut provinciis regendis

prsepositi sunt, tanto propensiores

esse debent ad bene de Omnipotentis Dei cultu religioneque christiana

jorera prse coeteris hominibus hoc faciendi acultatem a


fructu,

merendum, quanto maut bonorum operum

Deo acceperunt

non solum eorum, quibus serviunt Principum gratiam proraereri, sed

coelestis

etiam

regni prsemium accipere possint. Hanc bene de de catholica merendi facultatem, quamvis
Nobilitati tuse, Deo adjuvante,

minime deesse

arbitreraur, ac propterea te sponte tua ad omnia,

putemus

quse juvandae religioni utilia sunt, exequenda, paratura esse


vocis hortatio bonis

mentibus semper aliquid adjicere

fidera conversi sunt, et

solet,

in ista, cui prsees, provincia pertinent, tibi universe eo,

commendamus

tunum juvandse religionis tempus


locis exequendum erit, exequi ne

adfuerit, id,

rationera,

vitse

ne id praetermittere

provincise Episcopo auxilium

velis,

in primis efficere stude, ut

fieri

istic

pro

animarum

ad raansuetiorem vivendi

potest, per

nuditate

quo non solum,

si

te

traducantur

convenientem

quid hujus

re

pudori

utque
chri-

causa agendum

hortamur, sed etiam ut venerabili Fratri nostro istius

tuum impertiaris, ad hoc

et ccetera

exercendo utilia fore judicaverit, vehementer rogamus

tuo

istis

homines

a se caecitatis errore, christianam veritatem,

cultura deserentes,

quantum

stiano victum vestitumque assumant. In


fuert,

autem

hominibus christanis indecora

corporis

quo majore possuraus, animi Nostri

quod pro Dei laude animarumque salute

differat. Illud

cognoverunt, fernum

modum, cvilemque morum


relicta

paternse

hortantes Nobilitatem tuam, ut quotiescuraque oppor-

istius provincise, ac prsecipue illi, qui, abdcate


,

tamen quia

eos qui nuper istic adChristi

cuneta quse ad fidem christianara, sive propagandara sive retinendam,

studio diligenter agenda

Deo miserante

omnes

omnia exequenda, quae

officio

ut et ipse in his rebus, quas

salute agenda suscepit, paratura sibi esse auxilium reipsa iatelligat, et tu boni

operis fructum, seternae vitse

praemium a Redemptore nostro merearis accipere. Datum Romse

apud S. Petrura sub annulo Piscatoris die 6 Julii 1569, pontificatus nostri anno quarto.

Apud Laderch.

et

Bzobium,

ibid.

TRATADO

108

20

SECCION QUINTA.

LIBERTAD DE LOS INDIOS EN FILIPINAS.


Gregorius Papa XIV.

Cum,

Ad perpetuara

rei

raemorian.

sicuti niiper accepimus, in primseva conversione Indorura

insularum Philippinanira

tanta vitae pericula propter ipsorura Indorum ferocitatem adeunda fuerint, ut multi contra

arma sumere et in bonis damna dar coacti extiterint, ipsique Indi postea, relictis
Deorum cultibus, et verum Deum agnoscentes, fidem catholicam araplexi sint, etqui
damna in bonis ipsorum Indorum dederunt, cupiant bona ablata hujusmodi restituere licet

ipsos Indos
falsis

hsec

id faciendi facultatem

Nos

non habeant.

serenitati conscientiarum dictarum

hujusmodi obviare cupientes, venerabili


timus

personarum consulere,

fratri nostro

et periculis ac

raandamus, quatenus auctoritate nostra curet ut supradictse personas

et

quibus facienda estrestitutio, inter se desuper componant, ipsisque Dominis,


satisfiant

ubi vero certi Domini non extiterint, eadem compositio per

fiat in utilitatera

subventionem pauperura Indorum,

et

comraode facer potuerint,

nem

si

incommodis

Episcopo Manilan per prsesentes commit-

si

illi,

vero pauperes fueriut, satisfaciant,

Domini,

et

si certi

fuerint,

eumdem Episcopum

qui restituere tenentur, id

cum

ad meliorem conditio-

seu fortunam pervenerint pinguiorem.

Et ne constitutiones

et determinationes a dicto Episcopo et Religiosis ac Doctoribus insimul

congregatis, ad felicem progressum christianorum noviter ad fidem conversorum factE, ab

pro suo libito et re vel afTectu particulari infringantur

volumus

decernimus, ut quse ab ipsa Congregatione per suffragia majoris partis in favorem


stianse vel

mandata

fidei chri-

salutem animarum, pro bono ipsorum Indorum conversorum regimine ordinata et

fuerint, firmiter ac inviolabiliter observentur,

tione aliter ordinatum vel

mandatum

doee et quousque ab eadem Congregar

fuerit

Postremo cum, sicut accepimus, charissimus in Christo

rum

illis

et Apostlica auctoritate

filius noster,

Philippus, Hispania-

Rexcatholicus,prohibuerit quod nuUus Hispanus in prsedictis insulis Philippinis mancipia

sive serves, etiam jure bellijusti et injusti, aut emptionis, vel quovis alio titulo vel prsetextu,

propter multas fraudes inibi committi slitas, facer vel habere seu retiere audeant, et
nonnulli adhuc eadem mancipia, apud
detineant. Nos, ut

ipsi Indi

secure absque ullo servitutis

mnibus

metu

cujuscumque

et singulis,

se,

contra ipsius Philippi Regis edictum vel

mandatum

ad doctrinas christianas, et ad proprias sedes et bona sua libere et


ir et

redir valeant,

ut rationi congruit et sequitati

status, gradus, conditionis, ordinis et dignitatis existant, in

eisdem insulis existentibus, personis, in virtute sanctae obedientise et sub excommunicationis

mandamus, quatenus,

poena prsecipimus et
serves Indos,

si

omnino dimittantet
dicti Philippi

in

posterum nec captivos, nec servos ullo modo faciant aut retineant, juxta

Regis edictum seu mandatum.

Coeterum quia dif&cile foret praesentes

Datum
nostri

publicatis praesentibus, qusecumque mancipia et

quos habent, seu apud se detinent, ac omni dolo et fraude cessante, liberes

litteras

ad singulas prsedictas Insulas....

Romae apud S. Petrum sub annulo Piscatoris die

anno primo. Bularlo Romano

18 Aprilis 1591, Pontificatus

de Cocquelines. Constit. 10.

RESUMEN CASTELLANO.
Habiendo

expuesto

al

Papa Gregorio XIV

los trabados

de los Espaoles en Filipinas en

la

con-

versin primitiva de los Indios, por cuya ferocidad se vieron obligados tomar las armas y apoderarse

de sus bienes

deseaban

y que despus de convertidos los Indios, se hallaban algunas conciencias inquietas, y


aunque muchos no tenan facultades para ello ; el Ponti-

restuitir los bienes asi adquiridos,

LIBERTAD DE LOS INDIGENAS.


mirando por

fice

entre
el

si,

si

Papa que

ventes por

conciencias, d comisin

quietud de las

la

autoridad Apostlica procure que

Obispo haga

el

falta

la

misma composicin en favor de

no

lo

fueren, quiere

los Indios pobres, y

que los insol-

si

do facultades satisfagan cuando llegaren mejor fortuna.

voluntad y afecto de los particulares,

el feliz

manda

dichas, se observo inviolablemente lo que decidiere


la f

mas

fueron conocidos los dueos, so les restituya ellos mismos,

para qun las determinaciones y disposiciones tomadas por

favor do

Obispo de Filipinas, para que con

al

dichas personas que hicieron y sufrieron los danos se conpongan

Doctores reunidos en Congregacin, para mirar por


al arbitrio,

109

la

el

Obispo, por los Religiosos y por los

progreso de los Nefitos, no se quebranten

el

Pontfice

que en

las

cuestiones sobre-

espresada Congregacin mayora de votos en

Christanay salud de las almas, hasta que otra cosa se dispusiere en

ella.

Finalmente habindose sabido que Felipe segundo Rey de Espaa habia prohibido los Espaoles
esclavizar los Indios, bien

compra y venta

fuese por titulo de guerra justa injusta, bien por

otro cualquier protesto fraude de los que so suelen cometer, y que despus de

la

prohibicin con-

servaban algunos sus esclavos, ordena

ir

sus doctrinas y

el

que todos

Pontfice

casas, y volver de ollas libre y seguramente,

como

los Indios

es justo y equitativo

puedan
y

manda en

obediencia y bajo excomunin, que publicadas las presentes, todo Indio se le

todo fraude sobre

el

segn

del

el

mandato

particular, y

Rey

Felipe.

virtud de santa

deje libre, cesando

que en adelante nadie se atreva cautivar Indios,

Dado en 18 de

ni retenerlos,

Abril de 1591.

SE PROHIBE LA ESCLAVITUD POR CLEMENTE VIH.

En

el

ano de 1605 Clemente Octavo prohibi reducir a los Indios la esclavitud. Lo refiere

Antonio Ruiz de Montoya misionero del Paraguay y Procurador de aquella Provincia, en


un memorial presentado al Rey catlico en favor de las Misiones. Lo propio dice Solorzano en

el P.

su Poltica Indiana,

lib. 2,

cap. 5, por estas palabras

Lo mismo que Paulo Tercero

(en su

Breve de 1537) parece haber sentido y mandado Clemente Octavo, pues en otro Breve apostlico
dirijido

las provincias del Per entra diciendo que quiere y manda, que aquellas nuevas

plantas se rieguen y fomenten

con el suave roci de toda caridad y mansedumbre. Pero


no se encuentra integro y solo unas cuantas lineas cita Solorzano que son
estas: At Christi fideles illarum partium, tamquam teneros novce pantationis paltnites

el

dicho Breve

suavi mansuetudinis imbre irrigare volentes.

De jure

Indiarum,

lib. 3, cap. 7,

pag. 734.

Fastos Ord. 200.

URBANO

VIII

PROHIBE BAJO LA PENA DE EXCOMUNION REDUCIR A ESCLAVITUD A LOS

INDIOS TANTO OCCIDENTALES COMO MERIDIONALES, O DESPOJARLOS DE SUS BIENES.


Dilecto Filio

Jurium

Spoliorum Camerse nostraj Apostolicse

et

in Portugallise et

Algarbiorura

Regnis debitorum CoUectori Generali.

Urbanus Papa VIII.

Dilecte

Fili Noster,

salutem et Apostolicam benedictionem.

Commissum Nobis a Domino Supremi Apostolatus ofBcii ministerium


nis salutem a cura nostra

in ethnicse superstitionis tenebris ex

diffundamus, et quse

quomodo obstculo
siquidem

fel. rec.

eis,

postulat, ut, nuUius

homi-

alienam ducentes, non solum in Christi fideles,sed etiam in eos qui adhuc

gremio Ecclesise versantur,patemBe nostrse charitatis

quominus ad Christianse

esse possunt,

Paulus

veritatis etfidei

afifectus

agnitionem perducantur, quo-

quantum cum Domino possumus, amover studeamus. Alias


Noster, statui Indorum occidentalium et meridio-

III, Prsedecessor

TRATADO

110

SECCION QUINTA.

20

nalium, quos in servitutem redigi, suisque bonis privari, eaque de causa ab amplectenda
Christi fide averti, acceperat, consulere cupiens; nniversis et singulis cujuscumque dignitatis,
status, conditionis,

gradus

sub excomraunicationis

et dignitatis existentibus,

a qua non nisi ab eo vel

pcena o ipso incurrenda,

Romano

latae sententiae

Pontifico pro tempere existente,

prseterquam in mortis articulo etsatisfactione prsvia, absolvi possent, prohibuit, seu prohiben

mandayit, ne praedictos Indos quomodolibet

quoquomodo prsesumerent,

Brevis die 29 Maji 1537, desuper expediti

autem

servitutem redigere, aut eos bonis suis spoliare

in

et alias prout in

ejusdem Pauli Praedecessoris in simili forma

quarum

litteris,

tenor plenius continetur.

Cum

sicut accepimus causse propter quas Litterse Pauli Praedecessoris praedicti emanarunt,

etiam de priEsenti vigeant

idcirco

Nos

impiorum hominum ausus, qui Indos

ipsius Pauli Praedecessoris vestigiis inhaerendo, ac

quos mnibus christianae charitatis et man-

praedictos,

suetudinis ofBciis ad suscipiendam Christi fidem inducere oportet, inhumanitatis actibus ab

reprimere volentes, Tibi per praesenf es comraittimus et raandamus, ut per te vel

illa deterrent,

alium seu

alios

mnibus

Plata uuncupatae,

quam

Indis, tara in Paraquariae et Brasiliae provinciis ac

ad Flumeo de la

in quibusvis aliis regionibus et locis in Indis occidentalibus et

meri-

dionalibus existentibus, in praemissisefficacis deensionis praesidio assistens, universisetsingulis

tam

personis,

saecularibus etiam ecclesiasticis, cujuscumque status, seius, gradus, conditionis

et dignitatis, etiam speciali nota

et

mentione dignis, existentibus, quam cujusvis ordinis,

congi^gationis, societatis, Religionis et instituti, menuicantibus et non mendicantibus, ac

Mo-

nachal. Regular., sub excommunicationis latae sententiae, per contravenientes eo ipso incur-

renda, poena, a qua non nisi a Nobis vel pro tempore


in mortis articulo constituti et

Romano

existente

praevia, absolvi

satisfactione

Pontfice, praeterquam

possint, districtius inhibeas, ne

de caetero praedictos Indos in servitutem redigere, vender, emere, commutare, vel donare, ab

uxoribus et
iere,

filiis

suis separare, rebus et bonis suis spoliare,

ad alia loca deducere et transmit-

aut quoquomodo librtate privare, in servitute retiere, necnon praedicta agentibus con-

silium, auxilium, favorem et operara

quocumque

praetextu et quaesito colore

praestare, aut id

licitum praedicare seu docere, ac alios quomodolibet praemissis cooperari audeant seu praesu-

mant. Contradictores quosdam

et rebelles,

ac Tibi in

praemissis non parentes

in

poenam

excommunicationis hujusmodi incidisse declarando, ac per alias etiam censuras et poenas


appellatione postposita, compescendo

ecclesiasticas, aliaque opportuna juris et facti remedia,


etc.

Datura Romae apud

nostri anno

dcimo

S.

Petrura sub Annulo Piscatoris die 22 aprilis 1639, pontificatus

Bull. Rom. sub Pi Nono

sexto.

edito,

tom. 14, pag. 712.

RESUMEN CASTELLANO.
Siguiendo Urbano VIII las huellas de Paulo
si

III,

manda

al

colector Apostlico de Portugal, que por

por otro asista todos los Indios tanto de las Provincias del Paraguay,Rrasil y Rio de

como de

las

excomunin, de

la cual

expresados Indios
de sus

nadipueda absolver sino

la esclavitud,

Plata,

el

Romano

Pontfice y previa satisfaccin, reducir los

vender, comprar, commutar hacer donacin de ellos, separarlos

mujeres c hijos, despojarlos de sus bienes y conducirlos otro

cualquier

la

dems regiones dlas Indias OccidentalesyMeridionales,prohibiendo todos bajo pene de

modo

privarlos de

su

libertad retenerlos en esclavitud

consejo auxilio y favor ayuda bajo cualquier color


ensenar por

licito

este

trato

de cualquier modo

declara incursos en dicha censura.

Dado 22

pretesto que sea,

cooperar

Abril 1639.

el

lugar, trasportarlos, de

igualmente se prohibe

asi

prestar

como tambin predicar

y los contraventores se les

LIBERTAD DE LOS INDIGENAS.

NOTAS DE LOS FASTOS ORD.


La causa que motiv

una Cdula ano de 1626, que se halla inserta en

el

Rey de Espaa y de Portugal despach

derecho de Indios y dice

de San Pablo, pueblo del Brasil que dista diez jornadas de

la villa

Indios de

295.

esta Bula fueron los escesos cometidos por algunos Del Brasil contra los In-

dios del Paraguay. Por lo cual diez anos antes Felipe Cuarto

de

Indios de ella, y los venden y los llevan en


el

santo oficio de

Claudio Clemente en su Decada 15.


Provincia del Paraguay,

PontQce en

asi

Los Portugueses

las ltimas

reducciones de

Provincie del Paraguay, contra toda piedad cristiana van todos los anos cautivar los

la

de esta Cdula tom parte

al

ciantes de Nefitos

la

el
la

Brasil,

como

si

fueran esclavos...

el P.

encargo de implorar

el

donde no cay bien

que primero rcnunciaria

al

mal no se cort con esta Bula y se sostuvo con pertinacia hasta

que renov esta Constitucin y

la

de Paulo

todos,

la

esta

Bula.

y entre los comer-

bautismo que

el

refiere

el auxilio del

cuya peticin respondi Urbano VIII con

hizo publicar en el Brasil, en


dijo,

como

Procurador de

Francisco Diartano S. J.,

tiempo de partir para Roma, llev

hubo alguno que

Ocho anos despus

Inquisicin para evitar tales desordenes,

por ltimo

favor de los infelices Indios,

Estando de vuelta

el

111

la

presa. Pero

Pontificado de Benedicto XIV,

III.

Parere increble lo que refieren las cartas edificantes sobre esta persecucin de los Indios. Se
cree (dice

Mamelucos del

texto francs) que los

el

Brasil en el

esclavos dos millones de Indios, y que han despoblado


las

<

mas de

espacio de 130 anos han hecho


rail

leguas del pais hasta

el rio

de

Amazonas. Fast. Ord. 295.

Obsrvese por ultimo que aunque

derogada por

la

la

prohibicin de Urbano VIII esta vijente,

excomunin esta

la

Bula Apostlica Sedis.

NUEVAS LETRAS CITADAS EN LOS FASTOS ANO


Por este tiempo, dicen los Fastos, expidi unas Letras

el

1683.

Cardenal Cybo en nombre del Sagrado

Colegio los Misioneros Capuchinos de Angola, en las cuales se queja amargamente de que todava
continu

el trfico

Hace mencin de

de los esclavos. Por

lo

cual renueva la prohibicin y

Abbas Prevost

estas Letras

manda que

in Historia Navigalienum. (Hist.

se lleve efecto.

des voyag., tom. i,

lib. 9, c. 3).

NOTAS DE LOS FASTOS ORD.


Acaso

se equivocara Prevost

no estaba vacante

cnando

dijo

que estas Letras se expidieron nombro del Sagrado Colegio, pues

la silla Apostlica entonces,

para atribuirlas este Sagrado Colegio, sino que vivia Ino-

cencio XI, cuyo primer Ministro era el cardenal Cybo.

nombre de

la

Acerca de

Sagrada Congregacin

la ejecucin

no obstante

Rey de Congo y

Ies

prometiere no vender los esclavos los herejes.


al

bien se puede creer que dicho cardenal escribi

sagrado Colegio.

de estas Letras, aunque los Misioneros Capuchinos conocan que

se presentaron

los

Mas

la cual confunde el Historiador con el

cil,

encarg

400.

al

el

negocio era

difi

Conde de Sogno, y consiguieron solo que de palabra se


Mas como se presentaban tantos traficantes, el P. Merolla

al

pueblo, que cuando por necesidad se viesen obligados darse en esclavitud los herejes, prefiriesen

Holandeses

que se hablan comprometido transportar cierto

numero de esclavos

los

dominios de

Espaa, pacto que poco despus hicieron tambin los Ingleses.

Los Recoletos Portugueses de Cachao dieron un manifiesto por


acusaba de irreligin a
ros,

los cristianos,

y principalmente acusaban

los

los

aos de 1701 (apud Prevost) en que se

que tenian por esclavos otros cristianos, aunque fuesen negros y barbaque comerciaban con los Holandeses Ingleses, y les vendan esclavos.

TRATADO

112

SECCION QUINTA.

BENEDICTO XIV DEFIENDE LA LIBERTAD DE LOS INDIOS DEL BRASIL, PARAGUAY Y RIO

DE LA PLATA.
Venerabilibus Fratribus, Antistibus Brasilise, aliarumque Ditionum Carissimo in Christo
Filio

Nostro Johanni PortugalliB, et Algarbiorum Eegi, in Indiis Occidentalibus,

et

America subjectarum.
Benedictus Papa XIV.

Venerabiics Fratres salutem,

Immensa PastoruniPrincipis Jesu


et se

ipsum

tradidit

Christi, qui,

redemptionem pro multis,

et Apostolicara benedictionem.

uthominesvitamabundantiushaberent.venit,
caritas urget Nos, ut,

quemadmodum

ipsius

majorem caritatem non habeamus, quam ut


animam nostram, non solum pro Christifidelibus, sed pro mnibus etiam omnino hominibns

vices plae immerentes gerimiis in terris,

poner, satagamus.

ita

pro suprema Catholicse Ecclesise procuratione, infirmitati

Etsi autem,

Apostolicam hanc Sanctam Sedem, ad quam undique gentium

nostrse injuncta,

opportunum ac salutare emergentibus in Christiana Kepublica,


detrimentis remedium afferatur, hic Komse more institutoque Majorum
curritur, ut

cogimur

nec longinquas, dissitasque regiones,

nostri, pro lucrandis

in dies

con-

sive negotiis, sive

tenere, ac regere

ut qualemcumque inibi Apostoliei minister

animabus pretioso Jesu Cbristi sanguine redemptis, operam impendamus,

acvitam ipsam, quemadmodum cupimus, profundamus, adire non possumus tamen sicut
nolumus omnes Apostolicse providentiae, auctoritatis, benignitatisque partes ab omni natione,
:

quse sub coelo est, desiderari

Vos, Venerabiles Fratres, quos ad excolendam Vineam Dei

ita

Sabbaoth Cooperatores eadem Apostlica Sedes


lantiseque nostrse partem libenter
satisfacere, et

1.

advocamus

coronam iegitimse certantibus

sibi adscivit, in Pontificise sollicitudinis vigi-

qui ambulabant in tenebris, et in

lumen orthodoxse Fidel


est, infideles

quse et quanta

Romani

Pontfices Praede-

alacri constantique

animo passi

laborum

fuerint, ut hominibus,

umbra mortis sedebant, per Sacros Operarios, tum sacris


tum donis, tum opibus, tum subsidiis, tum auxiliis,

exemplis,

illucesceret, et

muneribus, quibus beneciis, quibus

factum

est,

Principes de christiana Religione benemerentissimi,

incommoda, ac pecuniarum dispendia


prsedicationibus bonisque

Vobis muneri magis magisque

in coelo repositam facilius consequi valeatis.

Porro Fraternitatibus Vestris compertum

cessores nostri, et catholici

et imposito

ut,

ad agnitionem veritatis venirent

privilegiis,

cummulentur, ut

quibus prserogativis,

iis illecti,

et quibus

etiam nunc

quemadmodum semper

Catholicam Religionem amplectantur, in

eaque manentes, per bona Christianse pietatis opera seternam salutem adipiscantur.
2. Ea propter non sine gravissimo paterni animi uostri mserore accepimus, post tot inita
ab iisdem Prsedecessoribus Nostris Romanis Pontificibus Apostolicae providentise consilia,

opem

post editas constitutiones,

et

subsidium ac prsesidium Infidelibus omni meliori modo

prsestandum esse, non injurias, non agella, non vincula, non servitatem, non necem inferen-

dam

esse,

sub gravissimis pcenis

et

Ecclesiasticis censuris,

prsescribentes

adhuc

reperiri,

praesertim in istis Brasilise regionibus, homines orthodoxse Fidel cultores, qui veluti caritatis,
in cordibus nostris per Spiritum

solum

fidei luce

asperrimisque

carentes,

earumdem

Sanctum

verum etiam

Brasilise,

regionum desertis inhabitantes, aut

difi"usse,

sensum penitus

obliti,

sacro regenerationis lavacro

miseros Indos non

ablutos,

in montanis,

tam occidentalium, quam meridionalium, aliarumque


in servitutem redigere, aut veluti

aut eos bonis privare, eaque inhumanitate

cum

mancipia

aliis

vender,

iisdem agere prsesumant, ut ad amplectenda

habendam maximopere obfirmentur.


quantum cum Domino possumus occurrere satagentes, primum quidem

Christi Fide potissimum avertantur, et ad odio


3. Hisce malis,

eximiam pietatem,

et in Catholica Religione

propaganda incredibilem carissimi in Christo

filii

LIBERTAD DE LOS INDIGENAS.

113

Nostri Toannis.Portugalliae etAlgarbiorum Regs illustris, zelum excltandura ciiravimus, qui

pro

filiali

sua erga Nos atque hanc sanctam Sedem observantia, statim se mnibus et singulis

suarum diticoum

officialibus, et ministris in

suorum subditorum

aliter,

quam

mandatis daturum poUicitus

est,

sese gerere comperissent, gravissimis justa

Regia edicta poenis

opsramqae vestram hac

vigilantiam, sollicitudiaem,

dignitatisque vestrse detrimento, deesse non patiamini; quiaimo,

nistrorum

officiis

laicis ministris,

hujusmodi

aficerent.

4. Deinde fraternitates Vestras rogamus atque la Domino hortamur, ut


ministerii vestri

ut quemcuraque

Christiana caritatis raansuetudo exigit, erga lados

nedum debitum
cum nomiais

la re,

stadia vestra regiorum mi-

conjungentes, unicuique probetis, sacerdotes, animarum' pastores quanto praa

ad Indos hujusmodi opem ferendam, eosque ad catholicam fidem adducendos,

ardentiori sacerdotalis caritatis aestu ferveant.

5. Praeterea Nos, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, Apostlicas in simili forma

Brevis literas a

fel. reo.

Paulo Papa

lohannem
nuncupatum Archiepiscopum Toletanum die
mem. Urbano Papa VIII itidem praedecessore

III praedecessore Nostro, ad tune existentera

Sancte Romanae Ecclesiae Cardinalem de Tavera

28 mensis Maji anno 1537 datas,

et a rec.

Nostro, tune existentijurium et spoliorum Camerae Apostolicae in Portagalliae et Algarbiorum

Regnis debitorumCoUectori Generali, die 22 mensis Aprilis anno 1639, scriptas renovamus, et
confirmamus; necnon eorumdem Pauli et rbaui Praedecessorum vestigiis inliaerendo, ac

impiorum hominum ausus, qui Indos


suetudinis

officiis

Successoribus committimus et
alios, editis

maa-

caritatis et

mandamus, ut unusquisque vestrum,

vel per se

ipsum

atque in publicum propositis afxisque edictis, mnibus Indis,

Paraquariae et Brasiliae provinciis, ac ad


aliis

mnibus christian

reprimere, volentes, unicuique Fraternitatum vestrarum, vestrisque pro tempere

illa deterrent,

alium seu

praedictos, quos

ad suscipiendam Christi fidem inducere oportet, inhumauitatis actibus ab

Flumen dla Plata nuncupatum, quam

vel per

tam

in

in quibusvis

regionibus, et locis in Indiis occidentalibus et meridionalibus, existentibus, in praemissis

efficacis defensionis praesidio assistentes, universis et singulis personis,

cujuscumque

Ecclesiasticis

tam

saecularibus, etiam

status, sexus, gradus, conditionis, et dignitatis, etiam speciali nota

et mentione dignis, existentibus,

lesu, Religionis et Instituti,

quam

cujusvis Ordinis, Congregationis,

Mendicantium

Societatis,

etiam

non Mendicantium ac Monachalis Regularibus,

et

etiam quarumcumque Militarium, etiam Hospitalis Sancti lohannis Hierosolymitani fratribus


Militibus, sub excommunicationis latae sententiae per contravenientes eo ipso incurrenda pcena,
a

qua non

nisi a

Nobis vel pro tempore existente

Romano

Pontifico, praeterquam

articulo constituti et satisfactione praevia, absolv possint, districtius inhibeant


praedictos Indos in servitutem redigere, vender, emere,.
etfiliis suis separare,

commutare

in mortis

ne de csetero

vel donare, ab uxoribus

rebus et bonis suis spoliare, ad alia loca deducere et transmittere, aut

quoquo modo librtate privare, in servitute retiere, necnon praedicta agentibus consilium,
auxilium, favorem et operam quocumque praetextu et quaesito colore praestare, aut id licitum
praedicare seu docere, ac alias quomodolibet praemissis cooperari audeant, seu praesumant;

tradictores quoslibet et rebelles, ac uniquique

Vestrum

in praemissis non parentes, in

Con-

poenam

excommunicationis hujusmodi incidisse declarando, ac per alias etiam censuras et poenas Ecclesiasticas,

aliaque opportuna juris et facti remedia, appellatione postposita,

compescendo

legitimisque super his habendis servatis processibus, censuras et posnas ipsas etiam iteratis
vicibus aggravando, invocato etiam ad hoc,

unicuique

si

opus fuerit, auxilio brachii saecularis. Nos enim

vestrum, vestrorumque pro tempore successorum, desuper plenam,

amplam

liberam facultatem tribuimus, et impertimur.


6.

Non obstan tibus,


TOM.

I.

etc.

14

et

TRATADO
Datum Komse apud

S.

SECCION QUINTA.

20

Mariam Majorera sub Annulo


Ex Bull. Rom.

Piscatoris die

20 Decembris 1741.

Pontificatus Nostrianno secundo.

RESUMtN CASTELLANO.
Despus de renovar

el

Ponlficc las Letras de Paulo III al Cardenal Tavera Arzobispo de Toledo

dadas en 23 de Mayo de 1537 y las de Urbano

VIH expedidas

Obispos del Brasil y dems regiones sujetas

corona de Portugal que fijando Edictos en todas las

Iglesias de las Indias, tanto en el Paraguay ,

la

como en

en 22 de Abril de 1639, manda los

y en

el Brasil

el

Rio de

la Piala, lo

mismo que en

todas las Indias Occidentales y Meridionales, se prohiba todos,ya sean seculares, Ecclesiasticos Re-

gulares bajo

la

pena de excomunin mayor,de

la

reducir servidumbre ninguno de los Indios,


ni

pueda conducirlos otro lugar,

ni

cual nadie pueda absolver fuera del


ni

se atreva vender,

Romano

Pontfice,

commutar condonar

nadie,

de cualquier modo trasportarlos otro punto privndolos de

sus mujeres hijos y despojndolos de sus bienes. Finalmente que nadie sea tan temerario, que se
atreya prestar auxilio para esto, ni predicar ser licito este negocio, ni de
ello.

Dado en 20 de Diciembre de

NOTAS DE LOS FASTOS ORD.


Sujetos la corona de Portugal. Por estas palabras se limita

gn modo

los

modo alguno

cooperar

1741.

el

mandato

564.
los

Obispos del Brasil, y de nin-

Obispos de la corona de Espaa, aunque se haga mencin del Paraguay y Rio de

la Plata.

Pero

en todas partes esta vigente este mandato por las Bulas arriba expuestas y por las leyes de Indias lib. 6, tit. 1,
ley 12... y titulo 2. De la libertad de los Indios, y titulo 17. De los Indios de Tucuman, Paraguay y Rio de
la Plata.

Obsrvese acerca de la excomunin que se halla suprimida

por la Bula .posoicE Sedis 12

de Octu-

bre 1869. Sin embargo la prohibicin Pontificia siempre queda vigente.

SE PROHIBE EL COMERCIO DE AFRICANOS INDIOS.


Gregorius Papa XVI.

Ad

In supremo Apostolatus fastigio constituti,

futuram

rei

memoriam.

et, nullis licet

suffragantibus meritis, gerentes

nimiam charitatem suam Homo factus, mori etiam


pro mundi redemptione dignatus est, ad Nostram pastoralem sollicitudinem pertinere animadvertimus, ut fideles ab inhumano Nigritarum seu aliorum quorumcumque homiuum mercatu
avertere, penitus studeamus. Sane cura primum diffundi coepit Evangelii lux, senserunt alleviari plurimum apud christianos conditionem suam miseri illi, qui tanto tuno numero, bellorum
vicem Jesu Christi Dei

Filii,

qui propter

prsesertim occasione, in servitutem durissimam deveniebant. Inspirati enim a divino spiritu

Apostoli servos quidem ipsos docebant obedire dominis cardinalibus sicut Christo, et facer

voluntatem Dei ex animo

tum

est et

minus

sequum

dominis vero prsecipiebant, ut bene erga servos agerent, et quod jus-

eis prsestarent,

est in ccelis et

ac remitterent minas, scientes, quia illorum et ipsorum Do-

personarum acceptio non est apud Eum. Universim vero cum sincera erga

omnes charitas Evangelii lege summopere commendaretur, et Christus Dominus declarasset


habiturum se tamquam factura aut denegatum sibi ipsi quidquid benignitatis et misericordiae
minimis et indigentibus prsestitum aut negatura

fuisset, facile

inde contigit,

nedum

christiani

servos suos, prsesertim christianos, veluti fratrum loco haberent, sed etiam ut proniores essent

ad

illos,

qui mererentur, librtate donandos

solemnium fiericonsuevisse

quod quidem occasione in

indicat Gregorius Nyssenus.

excitati, se ipsos in vincula conjecerunt,

Nec defuerunt qui,

prirais

Paschalium

ardentiore charitate

ut alios redimerent; quorura raultos se novisse testa-

tur Apostolicus vir, idemque santissimae recordationis, praedecessor Noster Clemens

I.

Igitur

H5

LIBERTAD DE LOS INDIGENAS.

progressu temporis, ethnicarum superstitionum calgine plenius dissipata, et rudiorum quoque

populorum moribus,
ut

jam

fidei

per charitatem operantis beneficio, mitigatis, reseo tndem devenit,

Verum

a pluribus sseculis nulli apud pluriraas christianorum gentes serv habeantur.

dolentes

admodiim dcimus, fuerunt subnde ex

pso

delum numero, qui sorddiors lucri

cupdne turpiter obcsecat, n disstis remotisque terrs Indos, Nigrtas, miserosve alos n ser-

vtutem redigere,seu instituto ampliatoque commercio eorum, qui captivi facti ab

aliis fuerant,

indignum horum facinus juvare non dubitarent. Haud sane pratermiserunt plures

gloriosas

memorise Komani Pontfices, prsedecessores Nostri, reprehender graviter pro suo muere

rum

rationem, utpote spirituali ipsorum saluti noxiam et christiano nomini probrosam

illo-

ex qua

etiam illud consequi pervidebant, ut infidelium gentes ad veram nostram religionem odio ha-

bendam magis magisque obfirmarentur. Quo spectant Apostolicse

litterse

Pauli III die 13 Maji

1537 sub Piscatoris annulo datse ad Cardinalem Archiepiscopum Toletanum

et alise deinceps

eisdem ampliores ab Urbano VIII datse die 22 Aprilis 1639 ad Collectorem Jurium Camerse

nominatim gravissime coercentur, qui Occiden-

Apostolicse in Portugallia, quibus in litteris

ii

tales vel Meridionales Indos in servitutem

redigere, vender, emere,

ab uxoribus et
mitiere, aut

filiis

suis separare, rebus et bonis suis spoliare,

quoquomodo

commutare

vel donare,

ad alia loca deducere et trans-

non prsedicta agentibus

librtate privare, in servitute retiere, nec

consilium, auxilium, favorem et operam

quocumque

id licitum prsedicare seu docere, aut alias

quomodolibet prsemissis cooperari auderent, seu prse-

prsetextu et qusesito colore prsestare, aut

sumerent. Has memoratorum Pontificum sanctiones confirmavit postmodam etrenovavit Benedictus

XIV

datis die
tavit.

novis apostolicis litteris ad Antistites Brasilise et aliarum

20 Decembris 1741, quibus eumdem

in finem

Antea quoque alius his antiquior Prsedecessor Noster, Pius

norum imperium

in Gruineam,

Nigritarum regionem, proferretur,

1462 ad Episcopum Rubicensem eo profecturum


ad sacrum ministerium inibi

cum

quarumdam regionum

ipsorum praesulum sollcitudinem exci-

in quibus

II,

cum

sua setate Lusita-

litteras dedit die 7 Octobris

nedum

Antistiti ipsi opportunas

majori fructu exercendum, facultates impertitus

fuit,

sed

eadem occasione graviter in christianos illos animadvertit, qui Neophytos in servitutem abstrahebant. Et nostris etiam temporibus Pius VII eodem, qui sui Decessoris, religionis et charisua apud potentes viros sedulo interposuit, ut Nigritarum com*

tatis spiritu inductus, ofiicia

mercium tndem

sanctiones et curae profuerunt,


litate

omnino cessaret. Hae quidem Prsedecessorum Nostrorum


Deo bene juvante, non parum Indis aliisque praedictis a crude-

inter christianos

invadentium, seu a mercatorum christianorum cupiditate tutandis

sancta haec sedes de pleno

suorum

in id studiorum exitu Isetari posset

non

ita

tamen ut

quum imo commercium

Nigritarum, etsi nonnuUa ex parte imminutum, adhuc tamen a christianis pluribus exerceatur.

Quare Nos, tantum hujusmodi probrum a cunctis christianorum finibus avertere cupientes,

ac re universa nonnuUis etiam venerabilibus Pratribus Nostris S. R. E. Cardinalibus in con-

silium adhibitis, mature perpensa, Praedecessorum Nostrorum insistentes vestigiis, auctoritate


Apostlica,

omnes cujuscumque conditionis Christi

fideles

admonemus etobtestamur

in

Domino

vehementer, ne quis audeatin posterum Indos, Nigritas, seu alios hujusmodi homines injusto
vexare, aut

spoliare suis bonis, aut in servitutem redigere, vel aliis talia in eos

auxilium aut favorem praestare, seu exercere

quam

si

inhumanum illud commercium, quo

non homines, sed pura, putaque animantia

forent, in servitutem

sine ullo discrimine contra justitise et humanitatis jura

patrantibus

Nigritse, tan-

utcumque

redacti,

emuntur, venduntur, ac durissimis

interdum laboribus exantlandis devoventur, et insuper lucri spe, primis Nigritarum occupatoribus per

commercium idem

quodammodo in illorum retamquam christiano nomini prorsus

proposita, dissidia etiam et perpetua

gionibus prselia foventur. Enimvero

Nos

praedicta omnia,

H6

TRATADO

SECCION QUINTA.

indigna, auctoritate Apostlica reprobamus

interdicimus, ue quis ecclesiasticus vel

eademque

auctoritate districte prohibemus atque

laicus ipsuni illud Nigritarum

commercium,

licitum sub quovis obtentu aut qusesito colore tueri aut aliter contra ea,
Apostolicis

litteris

monuimus,

seu quomodolibet publice vel privatim

prsedicare,

veluti

quse nostris hisce

docere

prsesumat.

Ut autem eaedem

mnibus

hse Nostrae litterse

ignorantiam allegare possit, decernimus et

Datum Romse apud

quisquam illanim

facilius innotescant, neo

mandamus

ad valvas

illas

Basilicse... publicari...

Mariam Majorem sub annulo Piscatoria die3Decembris 1839,


Ex BuU. de Propag. Fide, tom. 5, in Append., pag.27.

S.

catus nostri anno nono.

pontifi-

RESUMEN CASTELLANO.
Colocado en

la alta

cumbre

del Apostolado Gregorio

cree de su deber pastoral mirar por

bajo

el

yugo inhumano de

difundirse

la luz

la

reprob este
el

XVI, haciendo

verdad

la

trafico,

que hay un Dios en

zas, sabiendo

simismo, todo

lo

pobres indigentes

la

el

la

que es

el

ahora,

lo

si

mismo tiempo mandaron

al

Seflor de los unos y de

tendra

al

Pascua. Ni faltaron tampoco

mas tarde corriendo

la

licencia

los otros. El

mismo

por concedido negado

en

la

Iglesia quienes con

por

los siglos lleg

el trafico

ultimo el

al

mere-

una caridad

heroica

Papa Clemente Primero que

tiempo, en que disipadas las

cristianos.

codicia que

la

el

lo

practicaba en

inicuo de cautivar,

como

cegado nuestros cristianos, que

comprar y vender esclavos. Jamas los


pernicisioso

las almas y denigrante

especialmente Paulo Tercero en sus Letras de 19 de Mayo de 1537

de Toledo, y Urbano VIII

y condena

amos

amena-

no solo tenian sus esclavos como

fieles

no hbia ningn esclavo entre los

diremos con dolor, es tanta

cristiano

Los

amos

las

se acostumbraba en su tiempo y se

Pontifices dejaron de reprender este comercio

nombre

los

eran cristianos, sino que procuraban dar libertad todos cuantos

ningn reparo tienen en ejercer

Romanos

sentir alivio.

que en materia de benignidad y misericordia se concediese negase los

tinieblas de la gentilidad,

Mas

desde que comenz

comenz

que era justo y guardndose de

se dejasen amarrar con cadenas porredimir esclavos, de los cuales dice

conoci muchos

la tierra,

los siervos obedecer sus

prjimo y dijo, que

cual segn refiere S. Gregorio Niceno

lo

solemnidad de

la

con

lo

cuya doctrina escuchando los primeros

hermanos, especialmente
can,

los cielos

caridad

esclavitud

Santo ensenaron

Espritu

que se portasen bien con sus siervos, suministrndoles

Jesu Cristo recomienda

de Cristo en

la Iglesia catlica,

la

hacer su voluntad con sencillo corazn; mas

Cristo y

las veces

suerte de los Negros Africanos y de otros infelices que gimen

servidumbre. Pues

del Evangelio,

Apostles mismos inspirados por

como

la

al

Cardenal

colector de Portugal en 22 de Abril de 1639, en las cuales se reprueba

commutar

de reducir esclavitud, vender, comprar,

donar esclavos, sepa-

de sus bienes y trasportarlos oros lugares. Fueron


confirmadas innovadas estas Letras porBenedicto XIV en 20 de diciembre de 1741 y antes de todos
rarlos de sus mujeres hijos, despojarlos

estos, esclarecidos Ponlifices Pi

Guinea,

al

partir para ella el

Segundo, cuando en su tiempo

Obispo Rubicense,

le

la

Corona de Portugal penetr en

la

despacho sus Letras de 7 de octubre de 1462,

quejndose amargamente de los que temerariamente se empleaban en

la

no menos parecido

VII, de nuestro siglo, excogito

los

este Ponlifice en el espritu

que en

medios mas oficiosos para romper del todo en

su caridad y suplicas para con los poderosos

el

nombre Pi

el Africa las

fin

cadenas de

de extirpar de

alli

esclavitud de los Negros.

la

esclavitud, interponiendo

un comercio tan ignominioso

los cristianos.

Estas sobredichas Letras de los

Romanos

Pontifices sirvieron no

Indios y otros desg'-aciados, que eran conlinuamente

Pero no se cort del todo

el

las victimas

poco para
de

la

aliviar la suerte

crueldad de

de los

sus invasores.

mal, antes bien llega hasta nuestros tiempos el infame trfico de Negros.

H7

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.


Por

lo cual ei Pontfice

ruega en

el

con autoridad Apostlica y por

otros infelices semejantes, ni ejercer


fueran animales,

ni

adelante cautivar Indios, Negros

prestar su auxilio y favor, por ser contra todo

las

la

vida

derecho de equidad y justicia

en dursimos trabajos

si

el

ademas de que se

guerras intestinas en su propio pas, prevaleciendo los fuertes sbrelos dbiles y que-

dando estos esclavos, por


cristiano el

tenor de las presentes Letras, amonesta y

inhumano comercio de comprar y vender Negros como

el

privarlos de su libertad y condenarlos pasar

fomentan

el

Seor lodos los traficantes, que no se atrevan en

la

codicia inhumanidad de aquellos.

Todo

lo cual

como indigno

del

nombre

Papa reprueba y condena prohibiendo con autoridad Apostlica que ninguna persona y

sea eclesistica seglar, se atreva defender por lcito con cualquier pretesto colorido este comercio, ni predicar

ensenar publica privadamente contrato que en estas Letras se ordena.

Dado

en 3 de Diciembre de 1839.

SECCION SEXTA.
VICENALES ANTIGUAS CON QUE ESTUVIERON PROVISTAS LAS MISIONES

DE LOS

NEFITOS EN LAS DOS INDIAS.


Dos razones me mueven colocar entre los privilegios de
que tuvo

los Indgenas las Vicenales antiguas

Compaia de Jess para sus Misiones promiscuamente con los Obispos. La primera,

la

por que en ellas se encuentran las principales Declaraciones de la Santa Sede sobre Nefitos,
Mestizos, Cuarterones y Puchueles
ellas, investigar el

tienen al presente. El Padre

Decano de

la

la

segunda por examinar

los privilegios contenidos

en

curso que han llevado en los tres siglos de existencia, y ver la fuerza que

Simn Marques de

Universidad de Rio Janeiro

liizo

la

Compaia de Jess professor de Teologa y

un estudio particular de

los privilegios

que ataen

los Obispos de ambas Indias,Oriental y Occidental, y con toda la erudicin y solidez que le es
propia di luz en 1749 su Brasilia Pontificia : obra que sirve de orculo en todas las Curias
de America.

Mas este

sabio y distinguido Autor escribi hace

cuestin dlos privilegios de America,


ficaciones

buscar

el

que han sufrido en

el

si

mas interesantes que

siglo,

y al tratar la

prolongado intervalo de 126 aos. Por lo cual se hace preciso

agua desde su fuente y subir

al origen

Apostlicas recibieron la vida, y averiguar


objetos

mas de un

estn vigentes no, es necesario averiguar las modi-

si la

de los privilegios, para saber en que Letras

conservan, la han perdido. Estos son los dos

tienen las vicenales que se presantan continuacin.

PAULO TERCERO CONCEDE A LA COMPAIA DE JESUS FACULTADES EXTRAORDINARIAS.


Paulus Episcopus Servus servorum Dei.
Licet debitum pastoralis

officii

Ad perpetuam

rei

memoriam.

mnibus regularem vitam ducentibus, ut

nis etlaudabilibusinstitutis conserventur

in

suis discipli-

etaugeantur, Vosreddat favorabiles et benignos; ad

societatem vero de Jesu,perNosinstitutam etapprobatam, cujus specimen,velutiager

fertilis, in

Domino multiplices atque uberes fructus animarum, ad summi Regs laudem et fidei incrementum attult et affert quotidie verbo et exemplo in populo Chrstiano, dirigentes prsecipue, velut
pius Pater, oculos ments nostrse,

dignum censemus, ut ipsam societatem ejusque

in

odorem

118

TRATADO

"2

SECCION SEXTA.

suavitatis Altissimo deservientes personas, specialibus favoribus


prosequamar, illaque sibi
favorabiliter concedamus, perquae societas ipsa utiliterregi et prospere dirig
ac ad animarum

auxilium fideliter in Domino proceder valeat. Hinc est, quod nos dilectorutn filiorum,
Ignatii
de Loyola, moderni Pra;positi Generalis.et aliorura sociorum ejusdem
Ordiais sapplicationibus
mclinati, sibi, ut Praepositus Generalis dictaj societatis pro
tempere existens, cum

primum

juxta constitutiones ejusdem societatis in


religionis Generalis

omnium
tium,

sit et

plenam

felix

esse censeatur, ac

in universos

praepositum electas fuerit, eo ipso verus ipsius

Prsepositus cura libera, generali et

singulorum ad

et

illius

ejusdem

rgimen

et

omnmoda cura

et administratione

prosperam directionem spectantium et pertinen-

suum Pr cpositi

officium in

mnibus exercere

incipiat, ac

societatis socios et personas sub ejus obedientia degentes, ubilibet

commorantes, etiam exemptos, etiam quascumque facultates habentes, suam jurisdictionem


exerceat

Ac Proposito Generali ejusdem


hujusmodi

in

Saracenorum

et

societatis....

ut

cum

aliquos ex fratribus seu sociis societatis

Paganorum aliorumque infidelium

trras et provincias alias


remotissimas, aquibus nonpotest adiri Sedes Apostlica, miserit, possit eis auctoritate nostra
facultatem conceder, ut christianos ibidem commorantes, confessione peccatorum suorum
audita et pcenitentia salutari injuncta, eos et eorum quemlibet, ab mnibus et singulis eorum

peccatis, etiam in Bulla Coenae


vere, et

cum

iis,

gradibus non

manere

Domini

reservatis et a consequentibus censuris et poenis absol-

qui ab infidelitate convertuntur tantum, et in locis remotissimis, qui prius in

licitis,

tamen lege divina non

possint, dispensare

talia et alia pia loca,

prohibitis,

matrimonia contraxerant, ut in eisdem

ac in locis prsedictis remotissimis quaecumque, Ecclesias, Hospi-

prout expediens fuerit, erigere, ac nunc et pro tempere erecta reformare

Bine alicujus praejudicio possint

Neenon Ignatio et aliis successoribus suis, Praepositis


Generalibus dicte societatis pro tempore existentibus.... quascumque gratias, concessiones et
indulta per nos concessa, per eorum vicarios, aut personas ad id sibi bene visas, praesertim in
Indiarum et

aliis

partibus remotis, pro tempore substituas, exercere libere et licite valeant.

prsesentes litteras et in eis contenta quaecumque, ex quavis causa,


tionis aut nullitatis vitio,

posse

riis,

seu intentionis nostrae defectu, notari vel

impugnad nullatenus

ac sub quibusvis suspensionibus, derogationibus, limitationibus et

trariis dispositionibus et

aliis

quibusvis con-

gratiarum ac indulgentiarum concessarum derogatoriis seu revocato-

etiam per nos et Sedem

semper exceptas

Ac

de subreptionis vel obrep-

eamdem

pro tempore concessis, nullatenus comprehendi, sed

existere, ac suos plenarios effectus

sortiri....

Ac

dilectis

in Christo

filiis

illustribus et nobilibus viris, principibus ac dominis temporalibus, et venerabilibus Fratribus,


Prselatis ecclesiasticis in quavis dignitate constitutis, prsedictam societatem ac singulos illius

socios

plurimum

in

Domino coramendantes non solum, ne eos inquietari, aut eorum privilegia


benigne etcum charitate, utdecet, suscipiant, exhortamur atque in
:

violari permittant, sed ut

Domino rogamus....

Non obstantibus constitutionibus et ordinationibus


Datum Romse apud Sanctum Marcum anno Incarnationis Dominicae
kalendas

Novembris, Pontificatus nostri anno 15.

(Extat apud

1549, dcimo quinto

Rodericum, Bull.

Pauli Tertii).

RESUMEN CASTELLANO.
Aunque

el

vida regular

deber pastoral nos obliga moslrarnos benignos y favorables todos los que abrazan
;

dirijiendo

mismo acabamos de

hoy nuestros ojos como piadoso Padre

la

la

Compania de Jess, que Nos

establecer y aprobar, y cuya muestra se presenta

como un campo

frtil

que ha

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.


dado y esta dando hasta
del

el dia frutos

Sumo Rey incremento de

la f;

abundantes y mltiplos con su palabra y ejemplo en alabanza

tenemos por digno favorecerla con especiales gracias y con-

ceder las personas que en olor de suavidad sirven en


para su rgimen y para

la

Por tanto accediendo


establecemos que

el

119

misma Compaa

la

al

Allisimo, cuanto conduce

salud de las almas.

h las suplicas

de Ignacio de Loyola y otros companeros de

misma Orden,

la

Prepsito General de dicha Compaa, que por tiempo fuere, luego que fuere

verdadero Prepsito General de toda

Compaa, con

electo, sea en el

acto

omnmodo cargo

y administracin de todas y cada una de las cosas que pertenecen su rgimen feliz

y prospera direcion.

el

Y que como

tal

comience ejercer su

la

en todas

oficio

las

general y

libre,

el

cosas, y tenga plena

jurisdiccin en todos los socios y personas que estn bajo su obediencia en cualquiera parte que

mo-

raren, sin que valga exemcion facultad alguna.

Ordena tambin

morar en

el Ponlifice

que todos

los Misioneros de la

de inGeles y comunicar con

tierras

Compaa de Jess puedan libremente

pero con licencia del Prepsito General, y que

ellos,

siempre que vivieren entre ellos pasaren por dichas tierras, puedan pedir y recibir
la

necesario para

lo

vida.

mismo Prepsito General de dicha Compaa, que siempre que enviare alguno
Provincias remotsimas de Sarracenos, paganos y otros infieles, donde no se puede

Tambin se concede
de los suyos
acercar

moran

Santa Sede, les conceda facultad con autoridad Apostlica para que a los cristianos que

la

alli,

al

despus de orlos en confesin y darles

todos los pecados, aun


guientes.

Y que puedan

los reservados en

la

penitencia saludable, puedan absolverlos de

la

Bula de

Cena con todas sus censuras y penas consi-

la

dispensar con aquellos, tan solamente y en lugares remotsimos, que se con-

virtieren de la infidelidad, para

que habiendo contrado antes matrimonio en grados

prohibidos por derecho divino, puedan permanecer en

simos puedan

erijir

pero no

que se erijieren,

Iglesias, Hospitales y otros lugares pios, y los erijidos asi,

conviniere, pero sin perjuicio de

reformarlos segn

ilcitos,

Tambin que en dichos lugares remot-

el.

Por ultimo se concede Ignacio y dems

otro.

Prepsitos sus sucesores que por tiempo fueren, que cualesquiera gracias, concesiones indultos con-

cedidos por Nos, los pueda ejercer libre y licitamente por sus vicarios personas que
bien, especialmente
vicio de

en

las

Y que

Indias y otros parajes remotos.

Acerca de

la

comunicacin in

Ordenacin de Paulo

nadie pueda lachar estas Letras del

III los

civilibus

con los

infieles

para

78.
la

Misioneros para comunicar con los

cual se concede licencia por esta


infieles, dice Morelli,

servir para quitar cualquier escrpulo los Misioneros, pues la prohibicin


;

En cuanto

bien es

licita

la facultad

III

concedido los Carmelitas no se suprima por


declaracin,

mas bien que nuevo

que se hace en
trina servir

para absolver de los reservados en

la

la

privilegio, no

cruzada de todo privilegio,

al

promulgacin anual de

publicarla anualmente.

solamente para casos semejantes pues

que toca

los grados

lege divina

la

Bula de

non prohibiis,

gentilidad, est prohibido por derecho divino.

la

mencionada

la

primer grado de consanguinidad en linea transversal,


la

sil.

De

la

Bula de

como

la

Cena,

de 1604, que semejante privilegio


la

Bula.

siendo esta una

queda comprendida dicha facultad en

consi'ucion AposloliccB Sedis necesita refrendarse

en

que puede

Quam

por todo derecho y laudable.

que concede Paulo

declar Clemente VIII en su Const. Dominici gregis 14 de Julio

lo

existe, c.

pero que nunca se ha tenido por prohibida esta comunicacin, cuando se ordena convertir

infieles, antes

Por

parecieren

obrepcin subrepcin... Dado 28 de Octubre de 1549.

NOTAS E LOS FASTOS ORD.

Jud.-cis

le

la

derogacin

(Mas ahora en 1876

Cena no se publica mas,

esta docy por la

facultad.)

dice Morelli, est en controversia


el

si el

matrimonio celebrado entre hermanos

aqui trata largamente Morelli

la

cuestin indi-

TRATADO

120
nandose

parte negativa. Vase ibid. (Mas

la

SECCION SEXTA.
Concilio de Lima

manda que

tales

matrimonios sean

Las gracias concedidas en esta Constitucin fueron perpetuas y comunicables

los Mendicantes.

el

dirimidos.)

Mas abajo

se hallaran las primeras vicenales promiscuas con los Obispos.

aqui para presentar las primeras facultades de

Hemos comenzado por

Compaa de Jess y formar un cuerpo hasta

la

las

ultimas.

FACULTADES CONCEDIDAS A

N. S.

PADRE IGNACIO PARA LAS REGIONES TRANSMARINAS.


FAST. ORD. 80.

Constan estas facultades dice, Morelli, de las Letras del Santo Padre Ignacio firmadas de su
propia mano, que existen expuestas para la veneracin en el Noviciado de Cordova del Tucu-

man

S.

J.

semejantes sin duda estas

Prepsito de la India, por el

mismo San

El tenor de estas Letras es


tatis

Jesu Generalis.

ejusdem

el

deben ser

las

que se concedieron San Xavier,

Ignacio.

siguiente

Dilectis in Christo

HS

Ignatius de Loyola, Praepositus Socie-

fratribus Magistro Simoni Rodrguez, Praeposito

societatis in Portugallise regno et transmarinis regionibus citra Indiam, Serenissimo

Portugallia; Regi subjectis, etaliis Prsepositis particularibus, vel aliorum

curam gerentibusin

regno Congi et India, Brasilia nuncupata, et in Africa ab eodem Simone constitutis, salutem
in

Domino sempiternam.Cum hoc anuo 1550,deditissimis Domini Nostri JesuCiiristi et sponsse


thesauris, quatuor Ecclesias Romse invisentibus jubilsei

ejus Ecclesia ac Sedis Apostolicse


gratia, id est,

omnium peccatorum

reliquos christianos, quibus ad

plenissima remissio condonetur,

hanc almam urbem, tot

terrse

cum

eos de nostris, ac

ac maris tractibus disjunctam,

venire non permittitur, ab ejusmodi gratia non excludi sequum censeremus


Julio P. III, ut

illis,

SS. D. N. D.

absentibus quidem corpore, prsesentibus tamen animi devotione,

eam tamen

eamdem

motu conditionem adjecit, ut qui de nostra societate in praedictis regionibus in vinea Domini laborant,
cum omni in ea parte Sedis Apostolicse authoritate, gratiam hanc quibus in Domino videretur, et ea imponendo quse viderentur dispensarent. Nos igitur te (cujus prudentise, qu
est in Christo Jesu, plurimum confidimus), ad aliorum electionem, et eos quos elegeris et aliia
gratiam impartiri dignaretur, supplicavimus et obtinuimus

proprio

in dictis locis (non sine delectu virtutis) prseposueris, ad ejusmodi gratiae ministrationem desi-

gnamus,
nostrae

et

potestatem e Sede Apostlica habere conferendi jubilseum mnibus sub obedientia

Societatis degentibus, et christianis incolis dictarum

regionum ad dem catholicam

quocumque modo ibi agentibus, qui ver confessi ea fecerint, quse


imponetis, declaramus. Et ut non tantum fideles, sed et prudentes tan ti thesauri

conversis, seu advens, seu

vos eis

dispensatores ad Dei gloriam et

animarum salutem vos

Jidibus Societatis JesuNonis Julii 1550.

exhibeatis, hortamur. Dat.

Romse

in

Ignatius.

Estas facultades tuvieron por objeto la comunicacin del Jubileo en el Pontificado de


Julio III, y solo se ponen aqui para grata memoria,

como

las traen los Fastos.

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.


PRIMERAS VICENALES DE LA COMPAIA DE JESUS PARA LAS DOS INDIAS COMUNICADAS

A LOS OBISPOS.
Gregorius Papa XIII.
Provisionis

Hinc

est

nostrse

quod Nos

prsedecessoris nostri

debet provenire

subsidio

ut

tenorem quarumdam litterarum

secretaria domestica ipsius

in

exhibita nobis nuper pro parte

sicut

Ad futuram reimemoriam.

sitorum Societatis Jesu,

petitio

jus

suum unicuique
recordationis

felicis

conservetur.
Pii Papse

IV,

prsedecessoris repertum, pro eo quod,

aliorumque Prsepo-

dilectorum filiorum, Geueralis,

continebat, ipsi hujusmodi tenore ex certis causis iadi-

gere noscantur, ex minuta originali de

verbo ad verbum transcribi et

instantiam prsesentibus aduotari fecimus, qui talis

est,

atergo, videlicet

Generali, aliisque Prsepositis et Presbyteris Societatis Jesu,


Dilecti Filii, salutem et apostolicam benedictionem.

ad supradictorum
;

Dilectis

intus vero Pius

Filiis,

Papa IV.

Exuberans et indefessus gentilitatis ad

creatoris sui agaitionem adduceadse, christianaeque religionis propagandae zelus,

quem

cor-

dibus vestris impressit altissimus, prorsus exigit, ut pias petitiones vestras de proximi salute
soUicitas, exauditionis gratia

dum

Romanum

per certum

condonemus.Exponi siquidem nobis nuper

rum aliarumque Orientalium regionum, quas

manuum suorum
Pagodas vocant,

fecistis,

ibi

quod

licet

cum Neophytis

Pontificem, predecessorem nostrum, facultas

du-

India-

verbum Dei seminando, caliginosasque brach-

tenebras evangelici lampadis fiilgore collustrando, et idolorum templa, quae

in sanctissimas

summi Dei

ecclesias consecrando,

jam pridem peragrare non

cessatis,ut etiam in mnibus gradibus, a jure divino non prohibitis, iavicem conjunctis, matri-

monialiter copulari valeant, in foro conscientise dispensandi, vivse vocis orculo, concessa fuerit

quia tamen nihil de

lioc in

scriptis apparet, veremini, ne aiiqui

locorum Ordinarii vel

eorum in spiritualibus Vicarii vestra super hoc assertioni non acquiescentes, ad personarum
ita conjugatarura
vellse, quse

separationem aliquando proceder velint, in grave plantitionis hujus no-

ob ejus, partim naturalein inclinationem, partim paucitatem, vix intra primi gradus

consanguinitatis limites se continet, scandalura. Quare nobis humiliter supplicari fecistis,

quatenus vobis hujusmodi facultatem per litteras nostras conceder, eamque ad forum exterio-

rem

in illis partibus, ubi nullus

omnino reperitur Episcopus, prout sunt Sinarura, Giappone,

Inguambane, Giafanapatonjmperii Monopotapa, Angolcque regiones,


interioris et utriusque Indise provincise,
cis vexilla et regenerantis aquse

et ali Lybiae, Ethiopise,

ad quas, aliasque idolatrarum nationes, salutiferse cru-

baptismus, sanctumque Domini et Dei nostri Jesu

Christi

evangelium per intrepidum charitatis et prsedicationum vestrarum ministerium. Domino miserante, penetrarunt

ac etiam ad alias partes, uude Indiae prselati

commode

adiri

nequeunt,

extendere, ac alias infrascriptis necessitatibus subvenire, de benigaitate apostlica dignaremur.

Nos

igitur plantas illas tenellas, solidioris cibi

nondum

capaces, quasi lacte, doee

ea,

qu

parvulorum sunt, evacuent, coalendas esse censontes, vestris in hac parte supplicationibus
inclinati, vobis, ut vestrse societatis

Provinciales, vel ab eis deputati Presbyteri,

cum

eisdera

Neophytis in quocumque seu quibusvis a jure divino non prohibitis consanguinitatis vel
nitatis gradibus, vel alias conjunctis, ut

nium

nter se contrahere et solemnizare, seu in jam, etiam scienter,

contractis matrimoniis

hujusmodi remanere valeant, in partibus videlicet ubi Ordinarii locorum


in foro conscientise tantum, perpetuo. Et insuper ibidem infra

futuros tantum, quod ipsi locorum Ordinarii de presbyterorum

suorum

et assessorum, in lois ubi

etiam in judiciali foro

TOM.

I.

in reliquia

eorum
autem

afi&-

impedimentis hujusmodi non obstan tibus, matrimo-

poterit

commode

tamen

facile adiri possunt,

prximo

viginti annos

eorumdem tauquam adjutorum

haberi copia, consilio,

cum

illis

proviuciis Ordinariorum prsesentia destitutis vel ab


15

TRATADO

122

quod

eis remotis,

utroque

SECCION SEXTA.

2"

cum eisdem Neophytis, etiam

iidera Provinciales et deputati Prcsbyteri

foro, auctoritate apostlica gratis

dispensare.

hujusmodi, etiam scienter, contraxerint, ab

istis

Necnou

excessibus

ia

eos qui in gradibus prohibitis

ac excomraniiicationis, aliisque

sententiis, censuris et poenis ecclesiasticis per eos propterea inciirsis, in utroque similiter foro,
injiincta eis pro

modo

culpse poenitentia salulari absolvere, ac prolera inde stisceptam vcl sus-

cipiendam legitimam decernere. Et pra;terea quoniam prcsbyteris etiam


tibus accidere potest,

iit

sollicitis et diligen-

dum

fracione sacrosanctie Eucharst;e vel alias

illis in

in altaris

ministerio celebrant, aliqna EucharisticE fragmenta seu miiuitia3 intercidant,quodipsi Societatis

tam

presbyteri,

in dictis partibus,

quam

alibi ubilibet constituti,

super corporalia vel alias pro teinpore interciderint,


ullo conscientire scrupulo reverenter

sumere

illis

quibus hujusmodi minutiie vel

etiam post peractum sacrificium absque

et deglutir libere et licite valeant,

plenam

et libe-

Non
Volumus

rara facultatem, auctoritate apostlica, tenore prtesentiura concediraus et indulgeraus.

obstantibus premissiset quibusvis apostolicis... ca3terisqu9 contrariis quibuscunique.


autem... Datura Romse apud S.
nostri

annoquarto. Ce

Petrum snb annulo

Piscatoris die 15 Junii 1563, Pontiflcatus

Glorierus.

omnimodam

Ceterum, ut earuradem litterarum tenor priedictus sic inscrtus

seu facti

rei

certitudinem faciat auctoritate apostlica decerniraus, ut illud idem robur, eamdera vim et

eumdem vigorem
ac

eadem

sive alibi,

dictus tenor per orania babeat, qu;e haberent originales littene supradictie,

prorsus eidem tenori fides adhibeatur

quandocumque

ubicumque, sive

et

in judicio

ubi fuerit exhibitus vel osteusus, et eidem tenori firmiter stetur in mnibus, sicut

eisdem originalibus

Perhoc autem nullunijus

litteris staretur, si forent exhibitae vel ostense.

de novo cuiquam acquiri volumus, sed antiquum tanturnmodo conservari.

Datura Romse apud S. Petrum sub annulo Piscatoris die 28 Novembris 157G, Pontiflcatus
nostri

anno quinto, Cx: Glorierus.

Hallase

en pergamino en

el

Archivo Nacional de Lima

Legajo 1186, Expediente 21,606.

RESUMEN CASTELLANO.
Concede

el

Pontfice Pi IV

por

cst;is

Letras los Provinciales de

Presbteros designados por ellos, facultad para dispensar

Inguanbana, ,Iafanapatan,Monopotapa, Angola, regiones de


bin de las provincias de

la

Libia y de

monio entre
con

si

perseveraren

Compaa de Jess,

la

la

China, del

Etiopia interior,

el

modo

acompaados de uno de dichos presbteros como asesor,

y los referidos Provinciales y sus designados orlos


(oro en las provincias destituidas de

mismos

Obispos remotos de

afi-

se locaren, para contraer matri-

y contrado aunque sea sabiendas

facilidad al Ordinario, solo en el fuero de la conciencia,

de

como tam-

en

las jiartes

perpetuamente

donde scpueilo
y por ios veinte

anos prximos concede facultad los Ordinarios de los mismos lugares para dispensar, etiam
jiidiciali,

y los

.I;ipon,

Lidias, en cualquier cualesquiera grados de consanguinidad y

ambas

nidad no prohibidos por derecho divino, en otros que de otro

ocurrir

la

Nefitos do

los

donde no

le

hubiere, por

si

in foro

solos

veinte anos, para dispensar in ulroque

ellas

con facultad de absolver de

las

cen-

suras y penas incurridas en esta materia etiam in utroque foro, imponiendo penitencia saludable, y de
declarar legitima

la

prole tenida que se tuviere despus.

Dado en 15 de Junio de 1563.

NOTAS DE LOS FASTOS.


Obsrvese que estas fueron las primeras facultades vicenales concedidas

la

Compaia de Jess y

pos de Indias respecto los Nefitos, y desde aqui comenzaron revalidarse de 20 en 20 aos.

tambin

la facultad

perpetua en

el

De

los Obis-

aqu viene

fuero interno para las dispensas matrimoniales de los Nefitos. Estas facul-

tades no solo se extienden las dos Indias Oriental y Occidental, sino tambin
Ad alias idolatrarum regiones ud quas salutiferce crucis vexilla et regenerantis aquee bajjtismus sanctumque Domini et Dei nostri
:

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.


Jesu

Cliristi evangelium...

penetrarunt.

Dice

123

que esta facultad se conceda tambin

el texto

los presb-

teros designados por el Provincial, pero no era necesario que fuesen designados Doctrineros Prrocos de In-

que cualquier misionero sacerdote se podia designar.

dios, sino

IV 15 de Junio
Breve anterior en sus Letras y

Obsrvese por ultimo que en estas Letras se contienen dos Breves, uno expedido por Pi
de 1563, de quien vienen las vicenales, y otro por Gregorio XIII que insert
le

el

confirm.

REVALIDACIONES DE LAS VICENALES.

Aunque h

mayor parte de

tenido la suerte de encontrar la

intil insertarlas todas en esta obra por

h credo

las prorogas vicenales,

no multiplicar repeticiones; y

hallaran algu-

asi solo se

nas para ejemplar de las otras. Sin embargo las datas deben existir para conocer el curso que

han llevado,

asi

como

los lugares

donde se encuentran

y esto es

que se presenta conti-

lo

nuacin.

En 20 de Diciembre de 1567
deputados, residentes en

la

V concedi

S. Po

los

Prelados de

Compafia de Jess, y sus

la

Etiopia, Arabia, Persia, India, China, Japn, Brasil y otras islas del Oriente

cualesquiera otras regiones,

la

facultad do dispensar con los Nefitos en cualquier grado de consan-

guinidad y afinidad, no prohibido por derecho divino, para contraer matrimonio entre
en

el

ya contrado

asi

como

ambos fueros de todas

para absolverlos en

esta parte hubiesen contrado, y declarar legitima la prole adquirida

hubiese Obispo propio, 6

menos de doscientas

aunque fuese

mento,

dar por

debia

Jess,

por

legio

perpetuo.

Lima.

sabiendas,

Ordinario

En

el

con

de

de dispensar

conlraido

nuevo. Esta

con

que no

tal

alli,

bastaba

Sumario de privilegios formado

proroga y en parte confirmacin de

las

dispensa en

uno de

Indios en

los

matrimonio

de un Padre

asistencia

fuero interno

de las cuales algunas se haban revalidado

las

de

el
la

con

no

los

impedi-

fuero externo

Compaa de

Compaa y era

la

privi-

por autoridad del Concilio de

facultades concedidas por Po Cuarto.

esta Ordenacin, aqu se reunieron

Compaa para

facultades concedidas la

por decenios. Consta del ejemplar que

antes

para estas Provincias de America. Empiera

Segn aparece en
las cuales

143.

Roma

vino de

que se adquiriese

cmodamente, por distar de

el

facultad

la

En 21 de Setiembre de 1591 prorog Gregorio XIV


las Indias,

o permanecer

Hallanse estas Letras en Laderchio, tom. 22,

hubiesen

si

para contraerle

del

consta del

es en parte

concedi

derecho divino, y

autoridad

Asi

si,

censuras y penas que por

gratiarum omnium largitor.

valor hasta 1597.

y tuvo

Fastos Ord.

Cum

1577 Gregorio XIII

Julio de

grados no prohibidos

se

hubiese, no pudiesen recurrir

millas itlicas. Fastos Ord. 120.

pagina i y empiezan

En 17 de

si le

las

Alias quiicm. Fastos Ord. 184.

las facultades

concedidas por varios Papas,

formaron un cuerpo y se revalidaban de veinte en veinte anos de donde les vino

el

nombre

de vicenales.

En 11 de Febrero de 1610 Paulo V prorog dichas


omitiendo en ellas

la

nota de perpetuidad,

XIV declar

hasta que Benedicto

facultad de dispensar en

letras se

XIII,

la

las facultades

bajo

mismo

dio Indico S.

Bula

cuyo Papa

de que
el

el

como veremos

la

Bula

mismo Paulo Votro Breve que empieza Cumsicut, prorogando

primer grado de a"nidad en linea recia ex copula

Animarum

las

saluti y se revalidaron

incorpor todas bajo

que se hallaban en diversas

texto y scprorogasen por el


J.

del ano

Animarum saluti,

luego.

iUicila resultante.

prorogaron tambin despus de veinte en veinte aos, por contener en

dicha que faltaba en

Clemente

el

facultades con algunas limitaciones, entre otras

cual no se volvi a expresar en

dicha perpetuidad

En 16 de Mayo de 1614 expidi


la

la

1615. Vcansc

el

mismo

letras, y

por separado hasta

anillo

Pontificado

el
la

Compaa,

de

fin

expiraban en distintos tiempos, se hallasen

mismo termino. Hallase

los Fastos

por suplicas do

Estas

facultad sobre-

si la

el

Breve

Ord. 222, 228 y 606.

Cum

sicut

en

el

Compen-

TRATADO
En 15 de Setiembre de 1629

SECCION SEXTA.
Animarum

fue prorogada la Bula

muy

proroga en pergamino muy limpio y manuscrito en letra

saluti

por Urbano VIII. Existe esta

clara en el archivo nacional

de Lima.

Legajo 1186.

En 17 de Setiembre de 1629
encuentra abajo inserto,

mismo Papa prorog

el

como modelo

el

En lodo Marzo de 1649 Inocencio X prorog dicha


con

fuerte,

En

8 de

letra

de su tiempo, en

el

Breve expresado arriba

Animarum

archivo de Quito S.

las facultades

que suelen cncederse

cin de las Letras, sino desde


sula valgan desde

dia en

el

el dia

sicul

Hallase en pergamino

saluti.

J.

Enero de 1669 Clemenl IX expedio otra proroga, como consta del Breve

En 13 de Agosto de 1670 declar

Cam

del aquel tiempo.

Cum

Sagrada Congregacin de Propaganda Fide que

la

los

Misioneros se ha de computar, no desde

el dia

Venerabilis.

el vicenio

de

la

de

expedi-

en que llegan las Misiones; no ser que vengan con est clau-

que expire

En 30 de Marzo de 1690 Alejandro

vicenio anterior. Fastos Ord. 349.

el

VIII prorog

la

Animarum

Bula

Vase abajo entre

saluti.

los

modelos.

En

3 do

Mayo de 1698 Innocencio

En

la

XII exoner

feria

cuarta 2 de Julio de 1698

la

Curias del peso de las informaciones para

las

matrimonios de los Nefitos. Vase abajo en

facilitarlos

las Declaraciones.

Sagrada Congregacin del Santo Oficio declar que no se

hallaban comprendidos entre los Nefitos los Cuarterones y Pucliueles. Vase

el

Breve Alias pro parte

entre las Declaraciones.

En 2 de

Abril de

1705 Clemente XI subsan

contraidos de buena

En 29 de

Abril de

los

Vase In Apostolice entre

fe.

1701 se expidi por

mismo

el

matrimonios de dichos Cuarterones y Puchueles

las

Declaraciones.

Breve en que se inserta y publica

Pontfice el

la

Declaracin expresada sobre Cuarterones y Puchueles. Vase dicho Breve Alias pro parte.

En 11 de Junio de 1701 prorog


sicul y

ahora comienza

enviado por

el

Cum

el

el

mismo Papa Clemente

Bularlo de Propaganda Fide, tom. 2, pag.

En 12 de Diciembre de 1729 Benedicto


Quito impresa en

En

9 de

Breve enunciado arriba que comenzaba Cum.

el

el

archivo de Quito S. J.,

Consejo de Indias.

En 22 de Setiembre de 1708 prorog


el

mismo Papa

diidum y seguir en adelante. Hallase impreso en

Roma

la

Bula

Animarum

salud. Hallase en

3.

XIII prorog

typis Carneree Aposolicce

la

misma

Bula. Hallase en dicho archivo de

1729.

Setiembre de 1734 Clemente XII prorog

el

Breve

Cum dudum mencionado

arriba.

Ponese

abajo de modelo.

En 17 de

Julio de

1748 Benedicto XIV prorog

Propaganda Fide. App. tom.

En 20 de Mayo de 1752
Bulado App. tom.

En 27

man

2, pag.

el

2, pag.

mismo

la

Bula

Animarum

saluti.

Hallase en

el

Bularlo de

137.
Pontifica prorog el

Breve

Cum dudum. Hallase

en

el

sobredicho

166.

de Enero de 1756 se expidi por

el

mismo Papa

el

Cum

Breve

Venerabilis en que se confir-

todas las facultades desde Pi IV con to'das las declaraciones dadas sobre Nefitos y por ultimo se

separan las facultades que antes eran promiscuas con los Obispos. Vase abajo

En 10 de Seliembre de 1766 Clemente

XIII prorog

despus de dicha separacin de facultades y por


ejemplar.

la

la

ultima para

Bula
la

como

Anmanm

ejemplar.

aiu/t

por primera vez

Compaa de Jess. Vase abajo su

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.

125

PROROGA DE LAS VICENALES POR ALEJANDRO OCTAVO.


Alexander PP. VIII.

Animarum

saluti paterna

Societatis Jesu prsepositi

Ad futuram

rei

memoriam.

chntate intenti supplicationibus dilecti

generalis nomine Nobis

siiper

filii

Thyrrsi Gonzlez

hoc humiliter porrectis inclinati, ac

multorum prsedecessorum nostrorum Komanorum Pontificum vestigiis inhserentes, de Omnipotentis Dei misericordia, ac Beatorum Petri et Pauli ejus auctoritate confisi, mnibus Christifidelibus in quibuscumque Occeani Indiis, aut Sinarum regione, vel Brasilia constitutis
prsesentibus et futuris ver poenitentibus et confessis, ac sacra

aliquem

Thome

etiam ver poenitentibus et confessis, sancti

eisdem

Comunione

refectis, quoties

ex infidelitate, et idolatra ad veri Dei cognitionem reduxerint, plenariam, nec

aliquam ex

certis dilectorum filiorum

non

Apostoli in Indiis prsedictis, vel

presbyterorum Societatis Jesu Ecclesiis illarum partium

Deo, vel in honorem Sanctorum erectis, nec non omnes, et singulas hiijusmodi ecclesias collegiorum,

domorum

et

residentiarum ejusdem Societatis regionum praefataruro, saltem inter

pentum milliaria

se per

Domini

nostri, Beatse

distantes, ut supra, erectas, singulis

annis quatuor diebus festis

Marise Virginis, aut Sanctorum per dicte Societatis praepositum gene-

ralera designandis, visitantibus et inibi

sanctissimum Eucharisti;e Sacramentum sumentibus,

ac pro Gentilium et Hreticorum conversione pias ad

riam mnibus etiam et singulis, tam presbyteris,


;

Deum

quam

preces fundentibus, etiam plena-

als de dicta Societate existentibus,

quos in qualibet utriusque Indise regione, vel Occeani nsula, aut navigatione pro

fidei

negotio

eundo, vel redeundo mori contigerit, in cujuslibet eorum mortis articulo, saltem contritis
et confessis

si

communicare nequiverint, plenariam

pariter; scholaribus vero in utraque India

existentibus, ac Confraternitati Beatse Marise Virginis ibi canonice institutse, adscriptis, qui
in

Annunciationis et

simum

Eucharistise

taverint,

Assumptionis ipsius Beatse Marise Virginis

Sacramentum sumpserint,

et

Coronara

festis,

dictum sanctis-

vel tertiam partera Kosarii reci-

nec non utriusque sexus Christifidelibus aliquam ex Confraternitatibus

canonice

erigendis ingressis, qui in festivitate sanctissimi Corporis Christi, et illius octava poenitentes
similiter et confessi,

idem sanctissimum Eucharistise Sacramentura sumpserint,

libet eorura utriusque sexus Christifidelium mortis articulo,

ac sacra

Communione

et in cujus-

etiam poenitentibus et confessis,

refectis, vel saltera contritis, si confiteri et

comraunicare non potuerint,

plenariam similiter omniura peccatorum suorum indulgentiam, et reraissionera misericorditer

Domino

concediraus. Insuper dictis scholaribus hujusraodi Confraternitati adscriptis, qui

in singulis

ejusdera Beatse Marise Virginis, ac Kesurrectionis, Pentecosts et Nativitatis

in

Domini

nostri Jesu Christi festivitatibus,

annorum de

si

confessi et contriti prseraissa peregerint,

injunctis eis, seu alias quomodolibet debitis pcenitentiis

eis

decem

queque, qui in sin-

gulis diebus veneris cujuslibet Quadragesimse devote processionibus publicis in partibus et


locis transmarinis

ad orandum pro conversione gentilium

et hsereticorum prsefatorura, juxta

ritum Ecclesise Koraan* institutis, interfuerint, triura annorum; reliquis vero mnibus eisdem
processionibus prsesentibus contritis et confessis, unius anni indulgentiam elargimur. Quod-

que pro animabus eorum Christifidelium, qui in

prsefatis utriusque Indise navigationibus pro

negotio fidei instituen. ab humanis in charitate Christo conjuncti decesserint, confessi, ac


sacra

Communione

id agent, toties per

valeant.

refecti, tertiam

modum

partem Rosarii, aut uara Coronara recitaverint, quoties

suffragii uara ex

Quodque scholares utriusque

dictorum animabus a poenis purgatorii liberare

Indise hujusraodi, qui in scholis presbyterorura dictse

Societatis dant operara litteris, in presbyterorura


Officia

tempere interdicti et cessationis a

eorumdem

Ecclesiis Missas, vel alia divina

divinis, ipsique presbyteri

iisdem scholaribus prse-

126

TRATADO

SECCION SEXTA.

sentibus januis clausis et non pulsatis campanis, et

dummodo ipsi causam hujusmodi interdicto non dederint et interdictis, ac excommunicatis exclusis, audire et celebrare respective
possint, concedimus et indulgemus. Insuper prsefatis mnibus et singulis utriusque sexus
Christifidelibus in Indiis et regionibus pryedictis existentibus, qui contriti et conessi

quam-

libet ecclesiam et

cappellam in eisdem partibus dictorum presbyterorum Societatis Jesu cura


et opera, ut supra erectam, aut in futuriim erigendain devote visitaverint et ut supra oraverint, quadraginta dies et

semel quolibet anno aliquo die festo Domini noatri Jesu Christi,

Beatae Virginis Marie, aut Sanctorum,

quem

Provincialis dictse Societatis constituerit,

septem

annos et totidem quadragenas. Eisdem, qui aliquam ex prjedictis ecclesiis dictorum presbyterorum Societatis Jesu Quadragesime et aliis temporibus stationum urbis Dominicis et feria
sexta diebus visitaverint,

querentur,

si

easdem omnes

et singulas indulgentias

ecclesias et basilicas urbis in diebus stationum

illisque, qui singulis diebus feria sestse primse

devote visitaverint et

ibi

concedimus, quas conse-

hujusmodi devote visitarent

hebdomadse cujusque mensis easdem ecclesias

quinquies Orationem Dominicam et toties salutationem Angelicam

pro exaltatione Fidei Cathoiicse recitaverint, septem annos

Domini

in festis vero

Christi, ac Beatse Virginis, Apostolorum, sub cujus titulo ecclesia consistet,

nostri

Jesu

decem annos.

His autem qui aliquam ex dictis ecclesiis postquam confessi, sanctissimum Eucharistise Sacrasumpserint, visitaverint, toties viginti annos; ac iisdem (Jhristifidelibus utriusque

mentum
Indise et

Transmarinorumlimitum, qui processionibus

et precibus, juxta

ritum S. R. E. a

prse-

Ordinariorum licentia instituendis et agendis, Indorum et -^thyopum,


seu quorumvis aliorum Neophytorum et aliorum Christianorum interfuerint, et eas asso-

dictis presbyteris de

ciaverint,

Christianam Doctrinam

vel privatim docuerint, quoties

tibus

autem infirmes

ipsis

etiam infirmis per

tiquinque

cum eisdem

id fecerint

et prsesertim
se, vel

presbyteris, vel ab eis deputatis recitaverint,

septem annos

totidem quadragenas

invisea-

et alia similia loca pia,

alium ministrando, singulis diebus, quibus id fecerint vigin-

qui vero ad inrmos accedentes ibi pernoctaverint quinquaginta; eis etiam qui

coram Beatse Marise Imagine ab Alma Urbe ad collegium


delata tertiam Bosarii partem, vel
eis,

et

Indorum Hospitalia, Xenodochia

Coronam

civitatis

recitaverint,

centum

Lime in Per (ut asseritur)


similiter dies de injunctis

seu alias quomodolibet debitis poenitentiis in forma ecclesise consueta relaxaraus, ac

respective concedimus et indulgemus. Praeterea ejusdem Societatis Jesu provincialibus, vel

ab

eis

deputantandis presbyteris

cum

ISTeophytis Provinciarum, utriusque Indise

Maris Occeani regionum, in quibus inter infideles fideles

e.vistunt,

et.

aliarumque

non adsunt Ordinarii

similem facultatem habentes, vel ultra duas dietas, juxta Constitutionem

fel. rec.

Pauli III

editam existunt in quocumque, seu quibusvis, non lamen in primo consanguinitatis, vel
afBnitatis gradibus, vel alias conjunctis, seu se attinentibus, ut

matrimouium

trahere, seu in eo etiam scienter contracto, remanere valeant in foro

gratis

tamen dispensandi

dem tanquam

et insuper ibidem

prefatis

Ordinariorum pra;sentia

cum

illis

se con-

tantum

locorum Ordinariis, ut de presbyterorum eorun-

adjutorum, et assessorum suorum in locis

potuerit haberi copia, consilio, et

inter

conscientise

prsedictis, et ubi

etiam in judiciali

destitutis, vel ab eis ultra

foro, in reliquis

eorum commode

autem

provinciis

duas dietas prsedictas, non minus

ducentis millibus passuum remotis, provincialibus et deputatis presbyteris prsedictis,

eisdem Neophytis, non tamen

in

primo gradu, in utroque foro gratis dispensandi

cum

et eos qui in

gradibus prohibitis hujusmodi etiam scienter contraxerint, ab excessibus et excommunicationis, aliisque

censuris et pcenis ecclesiasticis in utroque foro gratis pariter absolvendi, ac

prolem inde susceptam legitimam deceruendi. Necnon


prsedictis constitutis,

ipsis presbyteris in

iisdem Indiis et locis

quibus aliqua Eucharistise fragmenta, seu minutise pro tempore interci-

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.


derint,

eam

post peractum Sacrificiiun, ibsque ullo conscientisc scrupulo, juxta Rubricas

Romani reverenter

Missalis

127

sumeiuli. Insuper presbyteris ejusdem Societatis Jesu, quos in

Sarraceiioruiu ct aliorum infidolinm trras, et alias utriusque Iikk, et Trausmariiias regiones

Maris Occeani, ad

qiias Hispaiii et Lusitani penetrant, ac provincias reraotissimas, ubi

Inquisitio, et fideles inter infideles degunt,

non est
eque Ordinarii, saltera intra duas dietas existunt

luijusraodi acultatem liabeues, prffipo^iitus generalis misorit, Christianos in eisdem provinciis,


Indiis et regionibus comniorantes ab omnilras peccatis, sententiis, et censuris etiara in Bulla

Domini conteulis et reservatis,etiam gratiose absolvendi facultatem, eisdemque, ut semel


ab aliquo illarum partiuni Episcoi)o approbati ad praidicanduui, conl'ossiones audiendas et MisCoena;

sas celebranduni in ecclesiis, et oratoriis Societatis Jesu predicte ])ro ministeriorum hujusmodi
exercitio ulterius licentiain, et aiiprobutionem ab aliis Episcopis, quatenus distent ultra duas
dietas, peLere, sen haberc iiiinime teneantur, sed

absque

illis

praemissa facer possint. Si vero

Episcopns ab Ecclesia, vel loco ubi i)ra;dicatur, vel confessiones audiuntur, non distet ultra
pnedictas duas dietas, tune licontia otiaui alterius Ordinarii ita vicini prius obtineri debeat,
quai

tamen per epistolam

etiani impetrar! possit.

Possint etiam extra Ecclesias consecratas

super Altaribus portatililjus in loco tamen decenti, ubi non est commoditas Ecclesiarum, et in

casu necessitatis tantum, etiam per horam ante lucem, vel etiam post meridiem in eisdem
regionibus,

cum

opus ierit, celebrai-e, et in Maluco, lappone, et

aliis

Insularum Terrarum,

provinciarum, et locorum pra;dictorum partibus, et lois a quibus valde remoti sunt Episcopi
Olis Sanctis per dos, vel tres, aut quatuor annos ante consecratis, libere uti possint.

non, ut

quicumque ex

pradictis presbyteris Societatis prsefate

Nec

tantum, Sacrosanctum Missaj

Sacrificium defunctorum pro animabus Christi Fidelium, qui ex hac vita in charitate Christo
co.njuncti

arbitrio

decesserunt,

in

singulis Ecclesiis Societatis Jesu,

semel deputandum Altare celebraverint

Postremo iisdem

presl)yteris a

pe-

modum

unum

ad

illorum superiorum

sufragii iisdem

animabus

prosint.

Proposito Generali ex dicta Societate deputandis, ut in pre-

dictis regionibus, provinciis, et locis, in

quibus similiter fideles

cum

infidelibus vivunt, et

non adsunt Ordinarii, qui hujusmodi facultatem habeant, qui distant ultra duas dietas,

cum

Neopliytis, aliisque ad Fidera reductis ex rationali causa, et legitima, super voto castitatis, non

tamen solemni, quomodolibet etiam per Ordinis Sacri susceptionem,


laris in

Religione per

Sedem Apostolicam approbata emissionem

vel professionis

facto, et super

Regu-

matrimonio

de facto, et in facie Ecclesie, sive scienter, sive ignoranter contracto, et quovis occulto impe-

dimento, prajterprimi gradus, propter quod tale matrimonium iu conscientia esset invalidum,
et contrahentes sine scandalo separari
cientia!

fati incertis

personis obligati extiterint,

rent in toto, vel in parte remittendi

Neophytis

in

cum

eis

nec non

ipsi Neopliyti, et

ad opera pia componendi,

cum

alii

vel si ipsi

prse-

indige-

Indis in foro conscientise tantum, et

cum

utroque foro super jejuniis, gratis tamen dispensandi, necnon ab onere petitionis

debiti matrimonialis,
bili

non posseut, dispensandi gratis tamen, et in foro cons-

tantum; ac super bonis male acquisitis, ad quaj restituenda

quando non esset licitum

illud ratione voti castitatis, vel alia rationa-

causa petere in foro conscientic tantum, et gratis liberandi; liceutiamque legendi libros

Infidelium de licentia sui provincialis personis dignis concedendi licentiam,

et facultatem,

Apostlica auctoritate tenore prsesentium respective concedimus, etimpartimur. Missas queque


per

horam ante auroram

ipsi Patres Societatis celebrare possint, ac

ad Sacros etiam Presbyteratus Ordinesper

annum

cum

suis Regularibus, ut

ante legitimam setatem promoveri possint,

dispensare valeant, similiter concedimus. Et insuper, quia a nonnullis dubitatura, seu h;esita-

tum fuit, anomnes Indigena; illarum Regionum oriundi, et naturales,


genarum etiam baptizatorum filii etiam in eorum infantia baptizati

et

Christianorum Indi-

jure Neophyti appellari

TRATADO

128

2o

SECCION SEXTA.

earundem praesentium decernimus et declaramus, omnes oriundos, sen


omnium tam Orientalium, quam Occidentalium partium, imoetiamsi
iEthyopes, Angulani, vel quarumvis aliarum Transmarinarum Regionum, etiamsi Christianopossint; idcirco tenore

naturales supiadictorum

rum

filii,

sint,

et in infantia

baptizati, vel

etiam iuter

ad concessionis hujusraodi effectum

teroscumhujusmodi, utvel matrimonio conjungi,

eorum

alter

cum

vel

se,

esse, et intelligi deber

vel in

jam

Europeis mixtim progeniti

Neophytos, dictosque Presby-

contracto remanere possint, sive

tantum, sive etiam uterque inde oriundas, ac proprie Indgena

et alias

sit in locis,

ut supra in quibuscumque consanguinitatis, vel affinitatis gradibus jure divino, ut supra non
prohibitis,

primo excepto,

et alias ut prsfertur, gratis

tamen dispensare posse concedimus,

et

indulgemus. Quin etiam, quia de mixtim progenitis, quos mixtos vocant, majus dubium esse
accepimus,

cum eisdem

mixtis, quos similiter ad

hunc effectum Neophytos censendos esse

decernimus, in gradibus, et matrimoniis contractis, et contrahendis praedictis gratis tamen,

dummodo non ita facile id fiat, dispensare, eisdemque Presbyteris facultatem desuper concedimus opportunam. Decernentes, Presby teros dictifi Societatis super praemissis, et aliis juxta
facultates prsedictas, et illarum vigore, servata
prajtextu, vel quovis colore per

quoscumque

tamen illarum forma exequeudis ex quovis

loci Ordinarios,

alio

seu alios Superiores, et Judices

Ecclesiasticos, et Saeculares quavis auctoritate fungentes, molestan, perturbari, vel inquietari

nuUatenus posse. Sicque

in

pramissis per quoscumque Judices, sublata

eis,

et

eorum

cuilibet

quavis aliter judicandi, et interpretandi facltate, et auctoritate judicari, etdetiniri deber, ac


irritum, et inane
gerit attentari.

si

secus super his a quoquam, quavis auctoritate scienter, vel ignoranter conti-

Non

obstantibus,

praimissi?, ac quibusvis Constitutionibus, et Ordinationibus

Apostolicis, acquatenus opus sit nostra de non concedendis Indulgentiis ad instar, statutis, et

consuetudinibus, cseterisque coutrariis quibuscumque. Prsesentibus ad viginti annos a fine

aliorum

ut

ipsarum

alicujus

annorum,

viginti

prsedecessore

ad

nostro concessa;

praesentium

Notarii publici,

quos

similes

fuerunt

litterarum

transumptis,

vel Secretarii dictae

gratise

inchoandos,

rec.

fel.

tantum

Clemente

valituris.

Papa IX

Volumus autem

exemplis, etiam impressis

seu

subscriptis, et

Societatis

sigillo

Generalis ejusdem Societatis, vel alterius personas in Ecclesiastica dignitate constitutae


nitis,
si

eadem prorsus

fides

ubicumque locorum habeatur,

forent exliibita, vel ostensse.

Piscatoris die

xxx

Martii

mu-

quae haberetur eisdem prresentibus,

Datum Romae apud Sanctam Mariam

M.DC.XC

manu

Praepositi

Pontificatus nostri anno primo.

Majorera sub Annulo

Ex BuUar. Rom. tom.

9,

Const. 14.

PROROGA DE LAS FACULTADES ESPECIALES.


Urbanus Papa VIII.

Dilecti

Filii

salutem et Apostolicam benedictionem.

Cum sicut accepimus multi exindiarum aliarumque

Orientalium et Occidentalium Regionum

partibus Neopbyti, ob ipsorum naturalem inclinationem,et ob pristinara eorum consuetudinem

matrimonia iuter

se in gradibus a jure prohibitis,

absque desuper opportuna dispensatione, seu

quia Episcopi in eisdem locis non sunt constituti, seu quod

illi

non

nisi

mxima cum

difBcul-

tate adiri possunt, quia ultra duas dietas itineris degunt, contrahant, et in dictis Regionibus

parvus operariorum numerus reperiatur. Nos eorumdem Neophytorum animarum statui et


conscientiae securitati,

quantum cum Domino possumus,

piospicere volentes, nec nonifiquum

reputantes, hujusmodi Neophytis aliquid de jure cannico remitti, supplicationibus vestro

nomine Nobis super hoc humiliter porrectis

inclinati;

quibuscumque presbyteris

dictse Socie-

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.


quos

tatis,

pro tempore existens Prsepositus Generalis istius Societatis

tu, Fili Prseposite, seu

Jesu per se vel

alios

ad id

129

elegeris, seu elegerit, in quibusvis Orientis, Brasilise, Per, Novse

Hispania), et als ultramarinis Regionibus insulisque Occeani maris ac Occidentalibus par-

tibus degentibus, ut

cum Neophytis

ibi existentibus,

quocumque seu quibuscumque

in

jure

divino non prohibitis, consanguinitatis vel alSnitatis gradibus, vel alias conjunctis, seu atti-

tamen pjimo gradu, ut irapedimentis hujusmodi non obstantibus matrimo-

nentibus, excepto

nium

seusijam, etiam

nter se contrahere et solemnizare,

scienter, contraxerint,

de novo

contrahere valeant in partibus, videlicet, ubi locorum ordinarii de facili adiri possunt, in foro

tantum perpetuo,

conscientise

gratis tamen.

Et insuper ibidem ad

aliorum viginti annorum, ad quos similes gratise a

fel. rec.

suorum

cum

assensu,

illis,

ab

destitutis, vel

possit

commode

haberi copia, consilio et

non minus ducentis millibus passuum, vel salteni ultra duas dietas
in utroque foro,

eisdera presbyteris etiam

dispensandi, eosque ab incestus reatu et excessibus


aliisque censuris et poenis per eos incursis,

etiam in utroque

fine

nostro

etiam in foro exteriori. In reliquia autem Provinciis ordinariorum prsesentia

eis

remotis,

itineris,

eorum

et assessorum in locis, ubi

tamen annos a

V prsedecessore

eorumdem, tanquam adju-

concessae fuerunt inchoandos, ipsis ordinariis de Presbyterorum

torura

viginti

Paulo Papa

foro,

gratis

injuncta eis pro

tamen absolvendi

auctoritate

Apostlica gratis

hujusmodi, necnon excommunicationis,

modo

culpae poenitentia salutari,

necnon in eisdem

locis,

ubi non extant

Episcopi vel in valde remotis partibus, saltem ultra duas dietas itineris existunt, denuuciationes et alias extrinsecas solemnitates et ceremonias,

cum

visum

suscipiendam legitimara etium gratis

omittendi, prolemque susceptam

fuerit,

aut

id expedir aut

necessarium esse

declarandi seu nunciandi. Insuper quoscunique Catholicse Religioni adacribendos in partibus


et provinciis
ipsi

etiam extra Ecclesias, et sine ceremoniis consuetis, quando

prsedictis degentes,

judicabunt id majus Deiobsequium

fore, dictis propter

paucitatem operariorum et incolu-

mitates, quse sese offerunt, ad viginti annos priedictos baptiza ndi Apostlica auctoritate tenore

prsesentium licentiam et facultatem concedimus et impertimur. Admonentes eos nihilominus

ne bis facultatibus utantur nisi ubi expedir existimaverint, super quo eorum conscientias

oneramus,

mandantesque eisdem, ut Neophytos

istos

diligenter

admoneant quod ab

his

aquoquam, quavis

auctoritate, scienter vel ignoranter contigerit attentari.

ipsis

si

secus super

Non

obstantibus

matrimoniis cannica lege prohibitis abstineant, irritum decernentes et inane,

quibusvis Apostolicis et in universalibus, provincialibusque et synodalibus conciliis editis

generalibus vel ppecialibus constitutionibus etordinationibus, necnon juramento, confirmatione


Apostlica, vel quavis firmitate alia roboratis statutis et consuetudinibus, cseterisque contrariis

quibuscumque. Volumus autem quod pnesentium transumptis, etiam impressis manu

alicujus Notarii publici subscriptis et sigillo personse in dignitate Ecclesiastica constitutse, vel

etiam Prsepositi Generalis ipsius Societatis munitis,

eisdem prsesentibus adhiberetur,

Mariam Majorera sub annulo

eadem prorsus

forent exhibita; vel ostensse.

Piscatoris die

sptimo Locofannuli Piscatoris


pro

si

M.

fides adhibeatur, quse

Datum Roma; apud Sancam

17 septembris l29, Pontificatus nostri anno

A. Maraldus.

A tergo

vero: Dilectis liis moderno et

tempore existenti Praeposito Generali, acClericis Societatis Jesu.

Nota

Estas Letras se hallan autenticas en

el

archivo de Quito S. J. con

el

atestado y sello del Protonotario

Apostlico Gregorio Naro, utriusque signaturE Relerendarius, Oidor General de las causas dla Curia Apea.,

Juez ordinario de la misma

TOM.

I.

Cuna Romana y

Ejecutor dlas Letras Apostlicas.

16

TRATADO

130

2"

SECCION SEXTA.

PROROGA DE LAS FACULTADES ESPECIALES.

Ad futuram

Clemens papa XII.

Cum dudum
ciales,

velab

gionum

in

rec.

fel.

rei

memoriam.

Pius PP. IV. prsedecessor noster inter


Presbyteri

eis deputati

cum Neophytis

quocumque, sen quibusvis a jure divino non

tatis gradibus,vel alias conjunctis, ut, irapedimentis

ut Societatis Jesu Provin-

prohibitis consanguinitatis, vel affini-

hujusmodi non obstantibus, raatriraonium

seuinjam etiam scienter

inter se contrahore, ct solemnizare,

alia,

Indiarum, aliarumque Orieatalium Re-

contractis matrimoniis hujusmodi

remanere valerent in partil)us, ubi Ordinarii locorum facile adiri poterant, in foro conscientise

tantum perpetuo,

tamen

et insuper ibidem, iufra

viginti annos tune prximo futuros,

locorum Ordinarii de Presbyterorum eorumdem tanquam adjutorum,


ubi eorum

in locis prEfatis, et

autem

injudiciali foro, in reliquis

remotis, quod

commode

potuisset haberi copia, consilio, et

iidem Provinciales, et deputati

certis

modo,

Presbyteri

ditis uberius continetur, et succcssive alii

die

licite valerent,

XI

Junii

XV

forma Brevis die

Romani

hujusmodi tam Presbyteris, q uam Ordinariis

nempe

cum

ipsi

etiam

illis

cum eisdem Neophytis

forma tune expressis, concesserit, et

et

Pii prsedecessoris nostri literis desuper in simili

pora, ac novissime,

quod

assessorum suorum

Provinciis Ordinarioriim praesentia destitutis, vel ab eis

utroque foro auctoritate Apostlica gratis dispensare libere, et

ram facultatem sub

et

alias prout in ipsius

Junii

MDLXIIl

expe-

Pontifices pradecessores nostri facultatem

prsefatis

MDCCI,

etiam in

plenam, et libe-

non perpetuo,sed ad certa limitata tm-

mem. Clemens PP.

rec.

XI, prsedecessor

etiam noster ad viginti annos tune prximos per suas respective in eadem forma Brevis literas

sub certis modo, et forma


sicut pro parte dilecti

tum

fuit, praedicti viginti anni,

modi

ad quos mcmorata facultas a Clemente prsedecessore, prorogata,

jamdudum

et

expiraverint, ipseque Procurator Generalis dubitet, ne

regionibus aliqui, seu aliquis e Missionariis credentes facultatem, ejus-

illis

a Sede Apostlica fuisse renovatam

dispensaverint,

ea de

causa,

cum Neophytis

prsefatis in dictis

aliqua sint censura inuodati,

nedum eamdem facultatem a

Procurator Generalis

et,

Procuratoris Generalis ejusdem Societatis Jesu Nobis nuper exposi-

seu de novo concessa fuerat,


in procul dissitis

de novo concesserit;

in illis expressis inter alia prorogaverit, seu

filii

gradibus bona de

cupiatque propterea dictus

aliud Nobis bene visum

tempus prorogari,

sed etiam Provincilibus illarum partium, et Confessariis ab ipsis delegatis indulgen, quatenus

omnes,
tise

et

quoscumque, qui dicta facltate, postquam expiraverat, usi

fuerint, in foro conscien-

absolvere, ac dispensationes bona fide concessas ratas habere possint.

Hinc

est,

quod Nos

populorum illorum ex

gentilitatis tenebris, et erroribus ad veri luminis agnitionem, et Chri-

stianse fidei veritatem

conversorum, et ab hac Sancta Sede remotissimorum animarum saluti,

et spiritualibus necessitatibus pro Pastoralis Officii nostri cura

Venerabilium Fratrum nostrorum

lium Inquisitorum

tam

Consilio,

fatiscum

S.

prospectum esse cupientes, de

R. E. Cardinalium in tota Repblica Christiana Genera-

adversus hsereticam

pravitatem

auctoritate

Apostlica

deputatorum

Provincilibus, et ab eis deputandis Presbyteris, quara locorum Ordinariis prse-

dictis

Neophytis

in

quocumque, seu quibusvis, non tamen

in

primo consanguinitatis,

vel affinitatis gradibus, vel alias conjunctis, seu se attineutibus, ut

matrimonium

contrahere, seu in eo etiam scienter contracto remanere valeant, dictis

quidem Presbyteris in

locis, et

similis

inter se

Regionibus, ubi Ordinarii non adsunt, vel ultra duas dietas juxta Constitutionem

mem.

Pauli PP. III, etiam praedecessoris nostri editam, existunt, ipsis vero Ordinariis

e contra, ubi Presbyteri prtefati adsunt, vel

tanquam adjutorum,

et assessorum

eorum commode copia haberi

potest,

suorum

eorum commode haberi potest

consilio, et

etiam sine

illis,

cum

illis

copia, de

eorum

ubi autem non adsunt, neo

in utroque foro gratis dispensandi, et eos,

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.

131

qui in gradibus prohibitis hujusmodi etiatn scienter contraxerint ab excessibus, et Excomraunicationis, aliisque censiiris, poenis Ecclesiasticis in utroque fcro gratis pariter absolvendi, ac

prolem inde susceptam legitimara decernendi

hujusmodi cum eisdem Neophytis in primo

rectse linese afiinitatis ex copula illicita resultantis se attinentibus, ut

gradu etiam

nium queque
in occultis

nec non eisdem Presbyteris, et Ordinariis,

servatis locorum circumstantiis, etlimitationibus

matrimo-

remanere similiter valeant,

inter se contrahar, seu in eo etiam scienter contracto

tamen, et in foro conscientise tantum, ac urgentibus justis causis, gratis etiam

dispensandi, et eos qui in primo afiinitatis gradu hujusmodi etiam scienter contraxerint, ab
excessibus, et excommunicationis, aliisque censuris, et pcenis Ecclesiasticis in foro conscientise

tantum gratis similiter absolvendi, dictisque Ordinariis

alios presbyteros

idneos a se prius

approbatos in locis, ubi non adsint Missionarii similem facultatem habentes, quoad prsemissa
in

suilocum, subdelegandi licentiam, et facultatem auctoritate Apostlica tenore praesentium

concedimus, et impertimur.

ad viginti anuos a die illarum datse coraputandos tantum duraturis, ac uno,

Prsesentibus

eodemque tempore tara quoad principales,

et presbyteros

Societatis Jesu,

quam quoad Ordi-

tamen semper in prseraissis auctoritate Congregationis


eorumdem Cardinaliura. Prseterea eorum, qui matrimonia hujusmodi post expiratam facultanarios prsefatos expiraturis;

tem a Clemente

salva

prsedecessore nostro, sicutpraemittitur, prorogatam, seu de novo concessam in

gradibus hujusmodi forsan

contraxerint, dispensationemque

respective ad id concesserint,

statui, et conscientiarum quieti providere volentes, omnia, et singula

matrimonia, quse vigore

dispensationis super prsedictis gradibus, seu impedimentis per Missionarios, seu etiam Ordinarios illarum

tamen

partium post expiratam facultatem

et legitima

sic

prorogatam quoraodolibet concessse, alias

legitime contracta fuerint, auctoritate, et tenore prsefatis revalidamus, ac valida,

rite, et

decernimus in mnibus, etper omnia perinde, ac

prsevia sufficienti dispensatione contracta fuissent,

si

ab

absque eo quod

initio, et in
illi,

qui sic

eorum

radice

contraxerint,

matrimonium de novo contrahere, seu novum consensum prsestare nuUo modo debeant, aut
teneantur. Datum Romae apud Sanctam Mariam Majorera sub Annulo Piscatoris die IX
Septembris 1734. Pontificatus Nostri Anno Quinto. Extat in BuUar. Pontificio de Propaganda
Pide, tom. 2, pag. 101.

SEPARACION DE LAS VICENALES DK LOS OBISPOS.


Benedictus Papa XIV. Adfuturumrei memoriam.

Cum

Venerabilis Frater noster Joachimus S. R. E. Cardinalis

Episcopus Sabinensis, nomine carissimi in Christo


Catholici, cujus regiis negotiis
suerit, obortis

quibus dilecti

apud Nos

quibusdam dubiis

filii

exercitium

rios
licae

Portocarrero nuncupatus

nostri Perdinandi Hispaniarura Regis

Apostolicam Sedem agendis prseest, Nobis expo-

circa facultates concedendi dispensationes matrimoniales,

Presbyteri Societatis Jesu, Missionarii per Indias Orientales et Occidentales

constituti, ex Apostolicse Sedis Indultis


et

et

fllii

gaudere dicuntur, et circa hujusmodi facultatum usum

ad removendas dissensiones inter eosdem Presbyteros Missionarios, et Ordina-

locorum, sedandosque conscientiarum et animorum motus, nostram ejusdemque ApostoSedis

definitionem magnopere

sollicitudinis

exoptari

curaque, prseter

debitum, quo ad hujus praesertira generis

officia

urgens pastoralis curse et

impellimur, gratissimum Nobis

accidat justis semper et sequis prefati Catholici Regis votis obsecundare; statira propositas

materiae discussionera

demandavimus Congregationi Venerabilium Fratrumnostrorum

Cardinaliura inrebus Fidei aliisque Sancti

Officji

S.

R.

nuncupati negotiis Generalium Inquisitorum;

132

TRATADO

2"

SECCION SEXTA.

haud tamen propterea refugientes laborem studiuraque singula per Nos


discutiendi. Itaque coacta. coram Nobis

dieXXIX

Julii elapsi anni

ipsos inspiciendi atque

MDCCLVI

praedictorum

Cardinalium Con^resatione, auditis etiam prius ConsuUoribiis, tum Sacrae Theologise


Magistris,

tumCanonici

Jiiris Peritis,

expressae in infrascripto Decreto,

captae editseque fuerunt sequentes resolutiones. distinctim

quod Ipsi jam tum approbavimus

et confirmavimus, cujusque

tenor talis est, videlicet

DECRETM.
Ciim olim R.

Ignatius de Padilla, quo tempore Civitati Sancti Dominici in Insula Hispapraeerat Archiepiscopus, compiares excitasset controversias

niola Indiariim Occidentaliura

adversas Presbyteros Societatis Jesu circa Dispensationes


ipsi, in

vim specialinm facuUatum

Matrimoniales, quibus nirairum

ut asserebant, competentium,

cum Neopbytis Indiarum


Orientalium et Occidentaliura, super impedimentis, Matrimonii dirimentibus, et antea dispensaverant, et adbuc dispensare pergebant; cumque subinde K. P. Joseph Moreno Curiel, qui,

postquam
nicis

nem

ad Ecclesiam Jucatanensera

prsefatus R. P. Ignatius

sitara translatus fuit,

sibi,

eidem

in Ar^biepiscopatus Sancti

in Indiis Occidentalibus

Dominici successit,

Hispa-

illius actio-

ea de re studiuraque prosequutas fuerit; ut hujusmodi controversiis qnantocitius finis

imponatur, infnscripta dubia

proposita, discussa, et dirempta sunt a Sanctissimo D. N.


Benedicto PP. XIV, feliciter regnante, auditi prius seatentia et consilio Reverendis3morum
DD. Cardinalium G-eneralium Inquisitorum in Congregatione coram Sanctitate Sua habita die

29

Jnlii anni 1756.

Dubia autera proposita sunt.quae sequuntur Primum, an


:

concessse Presbyteris Societatis Jesu,

qui Missionariorum

facultates in Apostolicis Brevibus

munus

per Indias exercent, atque


potissimnm, qnse Matrimoniales Dispensationes respiciunt, ad eas Provincias protendantur
etloca, quse pluiibus abhinc annis ad Sanctam Catbolicam Religionem redacta sunt, in quibus

illffi

reperiuntur Infideles aliunde profecti, et ultro Christi


operara studiuraque

tanturamodo

Secundara

suum

irapcndaot, non quidera

iis

Fidem amplexi adeo


;

ut Missionarii

ad Sanctam Religionem convertendis.sed

in iisdem Christianae Doctrinse institutionibus rectisque

moribus informandis.

quatenus meraoratse facultates ad hujusmodi Regiones protendantur, ac praesertira facultas concedendi Dispensationes quoad praedictorum Matrimonia exerceri valeat an
:

id itaaccipiendura sit, ut concessa dicatur auctoritas dispensandi super

pro foro externo,

Tertium
et

tum

ante,

tum

impedimentis publicis

post contractum Matrimonium.

an posita extensione facultatum ad publica queque irapediraenta pro foro externo,


in casibus contrahendi seque ac jam contracti Matrimonii, hujusraodi facultatibus uti possint
:

Missionarii per ea loca, in quibus Episcopus

Dioecesanus easdem obtinet facultates sibi ab

Apostlica Sede peculiaribus Indultis concessas.

Quartura

etsi possent Missionarii

Dispensationes conceder, suisque uti facultatibus etiam

pro foro externo, an tamen id ipsis praistare liceat sine praevia

summaria Informatione, coram


impedimentorum

Notario, locique Vicario capta, ad coraprobandas Dispensationis causas, et


qualitates;

an potius satis ad id habenda

sit

verbalis et extrajudicialis

instructio

seu

informatio.

Quintum -.an, quatenus hujusmodi facultates

concessse tanturamodo dignoscantur Missionariis

adlaborantibus pro conversione Infidelium, et non


in

vim Dispensationum, quas pro

aliis

revalidanda sint Matrimonia celebrata

exteriori foro indulsissent Missionarii

Fidei rudimentis, informandisque moribus

illi,

qui in tradendis

solummodo exerceatur.

Priusquam vero ad propositorum dubiorum decisionem procedatur

suramatim recensenda

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.

133

cum

sunt ea, quee pertinent ad facultates, quae Presbyteris e Soeietate Jesu Missionariis,
Orientalibus

tum

pro

pro Occidentalibiis Indiis, peculiaribus Apostolicis Brevibus tribuuntur

exinde enim pendet justa diibiorum resolutio. Utque res ordine procedat, primo exponetar

summa memoratarum
cessum jus

facultatum, quoad impedimenta Matrimonii, deinde expendetur con-

tam

ipsis facultatibus utendi,

in interiori,

personse,

cum

integrnm

ipsis estprafatis facultatibus uti; quinto

quam

quibus dispensare possunt Missionarii

usum

Di^pensationum

conferre possunt

Romanis

vibus, a superioribus

in exteriori foro; tertio indicabuntur

quarto recensebuntur loca, in quibus

denique attingentur qusecumque ad rectum

atque haec omnia desumentur ex concessionum Bre-

Domino Nostro

Pontificibus, atque etiam a Sanctissimo

feliciter

regnante expeditis.

Ducto itaque

initio,

juxta praestitutam methodura, ab ipsa vi atque substantia facultatum

quoad impedimenta Matrimonii concessarum

omnia impedimenta,

vibus nonnihil cohibita

dignoscitur

fiiisse

quura olim facultas amplisime protenderetur ad

non vetitos jure divino, ea in subsequentibus Pontificiis Bre-

sive gradus

prohibentur namque

in primo consanguinitatis vl affinitatis gradu (A)


redoi

linece, affinitatis,

ex

illicita

modo

Missionarii dispensare

Excepto tantum primo gradu, etiam

tamen copula resultantis

(B.)

atque haec quidem omnia,

ad hoc nt Fideles Matrimonium inter se contrahere, seu in eo etiam scienter contracto remunere possint {C)

Proximum

quibus verbis tam

est,

videatur. Licet

autem

quoad internum externumve forum

facultates in prioribus indultis concessae, ad

ea tamen lege adjecta,

facultates, ab Apostlica

forum conscientise

concessionibus ad externum quoque

essent, in poslerioribus taraen

ciuntur

quam ineunda Matrimonia comprehenduntur.

inita,

pra?fatarum facultatum usu,

ut de

Sede

reperiuntur Ordinarii easdem habentes

ut quibus in locis

sibi

de more concessas, vel absunt ducentis saltem passuum

millibus, nequeant Societatis Missionarii suis uti facultatibus pro Foro

externo.

etenim resrvala est privativa facultas dispensandi in exteriori, seu judiciali foro
est Missionariis, ut Dispensationes

ejusmodi indulgere, concessisque

facultatibus uti valeant, praeterquam in

nimirum, seu eorum Vicarii,

suum

millibus inde absunt

locis, in

iis

aut

si

sibi

Ordinariis

eque datum

pro foro externo

quibus nulli adsunt Ordinarii, Episcopi

vel, si qui existunt, ultra

restrictse

forum ampliatse conspi-

duas dietas, non minus ducentis pas-

prasentes adsunt, vel

parum

distant,

non tamen a Sede

Apostlica impetrarunt facultativa dispensandi indulta, quae Patribus Missionariis concessa

reperiuntur (D).

Ad forum

porro conscientiae

tantum semper cohibita apparet tributa facultas

dispensandi in primo gradu rectce linece affinitatis ex copula illicita resultantis, super quo

impedimento dispensare permittunturm occultis

et

in foro conscientiae tantum, ac urgentibus

justis causis. (E).

Hinc transeundo ad personas, cum quibus Missionarii,


ciali foro,

juxta praemissa dispensare possunt

appellatione,

intelliguntur

secundum
ii,

qui paulo ante

hae

et Indica

Neophyti quidem hi sunt

Neophytorum autem

Summis Pontificibus approbatas resolutiones, non solum


Baptismum susceperunt, sed etiam eorum filii, quamvis in
ii,

qui ex Indo Neophyto, et ex mullere Europea, vel ex

mullere sunt progeniti, ideoque mixti, seu mistitii vocitantur. Atque

suntomnino personas, cum quibus dispensare possunt Missionarii

cumque

editas et a

infantia baptizati fuerint; ac insuper

Europeo viro

sive pro conscientiae, sive pro judi-

facltate dispensandi

cum Quarteronibus

(P). Interdicta ipsis qua-

et cura Pucuellibus

cum

iis

nimirum, qui

vel pro

una tantum parte ducunt originem ab Indis Neophy tis, ideoque dicuntur Quarterones

vel per

Proavum, autProaviam dumtaxat ab Indis Neophytis trahunt originem, proindeque,

Pucuelles appellantur

quum

hi

Neophytorum nomine seu appellatione

ac consequenter nequeant Missionarii

cum

illis,

contineri

non possint

sivein foro conscientiae, sive in foro judiciali,

134

TRATADO

SECCION

SEXTA.

super Matrimon impedimentis dispensare eorum enim


facultas cohibita est ad Neopliytos
quorum nomine veniunt tantumraodo ii, qui fuerunt superius designati
(G).
Quod spectat ad loca, in quibus Missionarii praifatis di&pensandi facultatibus,
;

ut supra, uti

possunt, satis perspicua res est,

quum

indulta ipsis concessa, utriusque, orieutalis nerape, et

occideutalis, Indise partes, seu provincias,

aliasque maris Occeani regiones, diserte complec-

tantur. (H).

Quare nil aliud reliquum est, qnam ut ea tradantur, quse ad rectum probatumque dispensationum usum conferre possunt. In quo sane, prseter exactam observationem eorum, quae
superius adnotata sunt, duie potissimum generales
regula servari debent prima nimiruui, ut
omni dispensatione justa adsit illius concodendse causa; altera, ut tune etiam, quum pro
:

in

exteriori foro conceditur dispensatio, nihil plae recipiatur, sed

autem

in Brevibus facultativis, (lua olim

omnia

gratis fiant.

(I)

Quamvis

tradi solebant Episcopis et Ordinariis prsefatarum

regionum, pro dispensationibus super impedimentis matrimonialibus in foro interno externoque


concedendis, injunctum lis legeretur, ut in dispensationibus pro foro externo indulgendis, Missionariorum

incommodo
quod

consilium exquirerent,
prsestari

non posset

etsi alias poterat

aptum dignoscebatur

quoties hi

cum tamen

opportunum

videri,

tam longe non abessent, ut

id sine

magno

Episcopi subinde petiissent se levari hoc onere,

nunc quidem temporis nonnisi ad serendas discordias

ut omnis dissidiorum, et ofFensionum inter Ordinarios locorum, et

Missionarios occasio submoveretur, plena libertas iisdem Ordinariis relicta est dispensandi

etiam in foro externo, sublatum peuitus onere


Prseterea

cum Episcoporum

memoratum

antea consilium requirendi. (K)

arbitrio concredita reperiatur facultas subdelegandi idneos

probatosque Sacerdotes, qui pro ipsis Episcopis subdelegantibus, in remotioribus Dioecesum


locis,

dispensationes concedant pro exteriori seu judiciali foro.

inter Episcopos et Mi-sionarios

(L)

animorum consensionem, statutum

Ad

confovendara eo magis

est, ut, si pro iis locis

nuUi

deputati reperiantur Vicarii, vel absint spatio ducentorum milliariorum, non possint ab Episcopis alii subdelegar! Sacerdotes,
hi

autem

soli

quam

qui ab Apostlica Sede habent dispensandi facultatem;

consueverunt esse Missionarii.

Denique ad rectum usum facultatum dispensandi, annotasse juvabit, facultatem dispensandi


in foro conscientiae, perpetuo concessam esse;
viginti

annorum curriculum

eam vero, qus ad forum judiciale spectat, intra


Cumque juxta reeeptam praxim, soleat hujusce

esse coliibitam. (M)

omnino necesse est, ut Missionarii hac in re sibi provide consunon redigentes ad suprema propemodum statuti termini momenta cogitationem et curam

facultatis confirmatio indulgen,


lant,

petendaj confirmationis

ne periculura subeant, vel nullitatis actus,

si

quid efficiant post elap-

sum

facultatum terminum, vel fraudandi pauperes Christi fideles opportunis malorum reme-

diis,

quatenus eo deveniant, ut hujusmodi facultatibus amplius uti non valeant. Hsec sunt,

quae in Apostolicis Constitutionibus San.

Mem.

Max. aliorumque ipsius Succes-

Pii IV. Pont.

sorum, et in Pontificiis Brevibus Clementis IX. Alexaudri VIH. Clementis XI. Clementis XII.,
et

SSmi Dni Nostri BENEDICTI XIV.

feliciter regnantis, continentur

observatis ac respective perpensis, non solum


facilis evadit et

omnes submoveutur

quibusque, ut par

controversise,

est,

verum etiam

obvia responsio ad dubia, qui ad Sacram Congregationem examiuanda ac

dirimenda transmissa fuerunt.

Primo itaque dubio, quo quseritur an facultates

concessae Presbyteris Societatis Jesu

nariorum munus per Indias obeuntibus, etnominatim

illae;

respiciunt, ad ea protendantur loca et provincias, in quibus

qui aliunde venerunt, Christique fidem nitro amplexi sunt

non
:

alii

reperiantur Infideles,

quam

aflirmativum redditur responsum,

ad formam tamen Brevium.et Constitutionum Apostolicarum

Secundo itidem dubio, quo

Missio-

quae Dispensationes Matrimoniales

quseritur, an quatenus facultates

quae superius indicatae fuerunt.

ad memorata quoque loca pro-

FACULTADES VICENALES DE LOS NEOFITOS.

135

tendantur, esedem comprehendant Dispensationes Matrimoniales super impedimentis publicis,

pro foro externo, tamante, quara post contractum Matrimonium, concedendas; affirmative respondetur, jiixta tamen disposita in Apostolicis Brevibiis superius indicatis.
Tertio dubio, quo exquiritur, an Missionarii priEfatis facultatibus uti possunt in

quibus Dicecesani Episcopi similes obtinent facltales


pro foro externo,

facultatibus,

tam

iis locis,

in

respondetur, posse eos uti memoratis

in Matrimoniis contractis,

quam

in contrahendis dispen-

quibus non existunt Ordinarii similibus facultatibus instrucli, vel


sando, in iis tamen
Dietas,
non
minus ducentis millibus passuum, juxta id, quod itidem in Breabsunt ultra duas
locis, in

vibus, et Constitutionibus Apostolicis

cautum

Quarto, quo definiendum proponitur,

num

reperitur.

in iis casibus, in quibus possunt Missionarii dis-

pensare in judiciali foro, hoc ipsis praestare liceat sine prsevia sumraaria informatione coram

Notario et Vicario loci capta, ad coraprobandam Dispensationis causara et irapedimenti qualitatem, vel potiiis sufficere dicenda
nihil esse

innovandum;

et,

sit

verbalis et extrajudicialis informatio;

responsum

est,

quoniara superioribus temporibus sufficiens visa est moralis certitudo

tura causse dispensandi, tura obstantis irapedimenti, quanturavis judicialibus documentis non
innixa, satius esse, ut

Ad quintum

eadem methodus

futurum quoque terapns retineatur.

in

denique dubiura, respiciens convalidationem raatriraoniorum, de qua qusere-

batur sub hypotesi eorura nullitatis, desumptae ex defectu facultatum in


tiones

concesserunt ad ea matrimonia ineunda;

primum dubium

satis

iis,

qui dispensa-

responsione ad

superius

respondendi locus.

sunt responsa data, seu resolutiones captae in Congregatione Keverendissirao-

flsec itaque

S.

ex data

deprebendere licuerit, hujusmodi positionem, seu hypothesim non sub-

sistere, nullus relinquitur

rum

quum

R. E. Cardinaliura adversus hsereticam pravitatem Generalium Inquisitorum habita

XIV

coram SSmo. Dno. Nostro Benedicto PP.

quas Sanctitas Sua, prsevio maturo examine,

approbavit et confirmavit; volens easdem, ad majorera solemnitatem, Apostolicis

forma Brevis roborari; prsecipiensque,

literis in

casus confirmandi hujusmodi facultates

ut, quoties

obvenerit, in posterum confirmatio non concedatur, nisi prsemissa seria adnotatione temporis,

quo indultum antea concessum fuerat, ut

ita

derrebendatur, an constitutus in eo terrainus

sitelapsus, exindeque valeat hac super re opportune provideri; ac denique injungens mnibus

Brevium Secretorum

Ministris seu OBcialibus utriusque Secretariae, videlicet


tionis

de Propaganda Fide, ut sive nova

fiat

et

Congrega-

concessio, sive confirmatio facultatum

pridem obtentarum indulgeatur Missionariis Societatis Jesu

tam

concessio,

quam

jam

confir-

matio; ad normara eorura, que prsesenti decreto expsita sunt atque statuta, in mnibus et
per omnia redigantur et conformentur.

Monumenta, quibus innixa sunt

ea, quse

Papse
(A)

in supradicto Decreto

XIV

SSmi. Dni. Nostri Benedicti

statuuntur.

In quocumque, seu quibusvis, non tamen in primo, consanguinitatis, vel

gradibus

Ita legitur in Brevi San. Mera. Alexandri

saluti: quod est

XIV

in ordine

PP. VIII quod

incipit:

tomo IX novissimi BuUarii Romse impressi

(B) In primo gradu etiam rectse linese ex copula illicita resultantis


Brevis San. Mera. Cleraentis

tomo XIV,
(C)

citati

et aliorum.

incipit

Cum dudum;

et est

9.

Hsec sunt verba

CXLII

in ordine,

Bullarii 2.

t matrimonium

valeant

PP. XII quod

afiBnitatis

Animarum

inter se contrahar, seu in eo etiam scienter contracto remanere

Ita legitur in Brevibus

Summorum

Pontificnm Alexandri VIII, Clementis XII

TRATADO

136

SECCION SEXTA.

20

(D) Prseterea ejusdem Societatis Jesu provincialibus, vel ab eis deputandis presbyteris,

cum

quibus nter infideles fideles existunt, et non adsunt Ordinarii similera facultatem habentes,

provinciarum utriusque Indise, aliarumque Maris Oceani regionum, in

Neophytis

quocumque; seu quibusvis, non tamen

primo, consan-

vel ultra duas dietas existunt, in

guinitatis, vel

moniura inter se contrahere, seu in eo etiam scienter contracto remanere valeant,

conscientiae tantum, gratis

etiam in judiciali foro

tutis, vel

ab

eis ultra

tamen dispensandi

in reliquis

autem

in foro

locorum Ordinariis

et insuper ibidera,

primo gradu, ia utroque

prsedictis

cum eisdem

foro, gratis dispensandi

Neophytis, non tamen in

Mem.

Ita legitur in citato Brevi San.

Alexandri VIII, 9 et in citato Brevi San. Mem. Clementis XII, 2.


(E) Cum eisdem Neophytis in primo gradu, etiam rectse lineae afBnitatis ex copula

cita resultantis se attinentibus, ut

scienter contracto

matrimouium quoque

remanere similiter valeant, in occultis tamen,

Clementis XII, Pariter

(F)

illi-

inter se contrahere, seu in eo etiam

tum, ac urgentibus justis causis, gratis tamen dispensandi

Mem.

etc.

provinciis prsefatis Ordinariorum praesentia desti-

duas dietas praedictas, non minus ducentis millibus passuum remot3,

provincialibus et deputatis presbyteris

in

conjunctis, seu se attinentibus, ut matri-

gradibus, vel alias,

aflSnitatis

et in foro conscientiae tan-

Sunt verba

San.

citati Brevis

2.

Et insuper quia a nonnuUis dubitatum, seu haesitatum fuit, an oranes Indigena;


oriundi et naturales, et Christianorum indigenarum etiam baptizatorum

illa

rum Regionem

etiam in eorum infantia baptizati, jure Neophyti appellari possint, idcirco tenore earundem

praesentium decernimus et declararaus, omnes oriundos seu naturales supradictarum

omnium

<i

tam Orientalium quam Occidentalium partium; imo etiamsi Ethyopes, Angolani,

vel qua-

rumvis aliarum transmarinarum regionum

zati, vel

etiam inter

se, vel

cum

etiamsi Christianorum

Europeis mixtim progeniti

effectum, esse et intelligi deber Neophytos...

sint,

filii,

lii,

et in infantia bapti-

ad concessionis hujusmodi

Quin etiam quia de mixtim progenitis, quos

mixtos vocant,majusdubium esse accepimus,cumeisdemmixtis,quos similiter adhuncefiectum

Neophytos censendos esse decernimus,

prsedictis, gratis

tamen,

dummodo non

in gradibus
ita facile id

etmatrimoniis contractis etcontrahendis


fiat,

desuper concedimus opportunam

byteris facultatem

dispensare posse

Verba sunt

citati

eisdemque PraesBrevis San.

Alexandri VIII, 16, in quo etiam confirmatur similis alia praecedens Constitutio San.
Clementis PP. IX, quse incipit Animarum saluti : expedita die 8 Januarii 1669.

Mem.
Mem.

(G) Proposito in generali Congregatione Cardinalium


ria lV,die 2,1unii 1618 (l),sequenti (iubio:
conversi

An

Generalium Inquisitorum habita

fe-

appellatione Neophytorum Indi solum noviter

comprehendantur; an non etiam qui sunt originarii per oranes eorum

lineas,

qua

una dumtaxat parte ab illis originem trahunt, vulgo Quarterones appellati et an comprehendantur, qui octavam partem per Proavum et Proaviam et sive ab alterutro, sive ab

utroque habeant, vulgo Pucuelles nuncupati

hendi Quarterones, multoque minus Pucuelles

pro

tum subinde

fuit instante

mente PP. XI,


iterum

Rege

Catholico,

fuit
Non compreHoc Congregationis Eesponsum confirmauna cum aliis Declaraiionibus, a San. Mem. Cle:

Huic dubio responsum

in suis Apostolicis literis expeditis in forma Brevis die 29 Aprilis 1701,

aliis literis

Apostolicis in forma Brevis expeditis a

Summo

Pontifice Benedicto

et

XIV,

die 17 Julii 1748.

(H) Verba Brevium pro

re,

de qua nunc agitur, sunt comprehensiva

lium quam Occidentalium partium,


(I)

Forsitan error sit

et

omnium tam

Orienta-

etiam Ethyopum, Angolanorum, et quarumvis aliarum

raelius videtur 2 Julii 1698, V. infra

Alias pro parte.

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.


transmarinarum Regionum

137

Id colligitur ex praecitatis verbis contentis in Brevi San.

Mem.

Alexandri VIII, 16.


(1)

N'erbum : graiis

mnibus Apostclicis

repetitur in

literis,

et concessionibus ad

banc

materiam spectantibus.
(K) Feria IV, die 3 Maii 1752. Lecto Memoriali, in quo Procurator Generalis Societatis
renovationem facultatum extraordiuariarum in forma Brevis, quse ab

Jesu postulabat

anno 1734, a San.

Mem. Clemente

XII, ad annos viginti pro missionariis ejusdem Societatis

Rmi. DD. Cardinales Generales Inquisitores dixerunt Pro gratia


renovationis Brevis, derapta tamen clausula, si SSmo. Domino Nostro placuerit et est, quse
sequitur Et insuper locorum Ordinariis, ut de Presbyterorum eorundera, tanquam Adjuto-

prorogatse fuerant, Emi. ac

rum

et

Assessorum suorum,

consilio, et

<

cum

llis,

in lois prsefatis, et ubi

etiam in judiciali foro

sueta Audientiaper R. P. Assessorem S.

Officii

eorum commode haberi

Hoc decretum coramunicatum

fuit per

Sacrse Congregationis de Propaganda Fide sub

SSmo Domino

edem

mur

Officii,

clausula, ut

R. P. Secretario

die quinta Maii 1752.

approbatos, in

locis,

ubi non

facultatem auctoritate Apostlica tenore prsesentium concedimus et imperti-

Ita legitur in citato Brevi San.

(M) In Brevi Apostlico San.

dempta tamen

Missionar similem facultatem habentcs, quoad prsemissa in sui locum subdelegandi,

licentiam et

in con-

Nostro Benedicto Papa XIV,

R. P. Assessorem S.

(L) Dictisque Ordinariis alios Presbyteros idneos a se prius


adsint

potuerit copia,

Et Feria V. die 4 ejusdem mensis

Sanctitas sua, benigne annuit pro renovatione Brevis,

babita,

supra.

Mem.

Mem.

Cleraentis

PP. XII,

2.

Pii IV, expedito die 15 Junii 1563, habentur haec verba

Inforo conscieutiae tantum perpetuo

tam in hoc, quam in aliis subsequentium Summorum Pontificum Brevibus.


Nunc autem cupientes, ut ea, quae prsevio tam sedulo accuratoque examine,
Decreto definita, decisa,

et

constitua

fuerunt,

exactius, prajinsertum

Decretum singulaque

8entium confirmamus

et

approbamus,

et

Prorogatio ad annos viginti pro foro externo legitur

in praeinserto

eo semper firmius subsistant, et serventur

in eo contenta, auctoritate Apostlica, tenore prse-

quatenus opus

esset,

eadem

illa

ex integro, ac in

mnibus etper omniajuxtapraiinserti Decreti seriem ettenorem, dicta Apostlica auctoritate,


ac

earumdem prsesentium literarum

tenore, statuimus,

inviolabilis firmitatis robur adjicimus. Decernentes

decernimus,

et

easdem prsesentes

ordinamus, illisque

literas

semper firmas,

validas et efBcaces existere, suosque ntegros et plenarios efifectus sortiri et obtinere, ac

illis,

ad quos spectat etpro tempere spectabit, plenissime suffragari, ac respective ab iisdem obser-

van deber; sicque


S.

in

pramissis per quoscumque Judices Ordinarios, et Delegatos etiam

R. E. Cardinalium Congregationes, dictseque Apostolicse Sedis Nuntios, judicari et definiri

deber, acir.itum et inane,

ranter contigerit altentari.

si

secus superhis a

Non

quoquam quavis

auctoritate seienter vel igno-

obstan! ibus contrariis forsan, etiam Apostolicis, seu in Syno-

dalibus, aut Provincialibus Conciliis editis Constitutionibus et Ordinationibus, seu per dictas

Indiarura Regiones invectis usibus et consuetudiuibus; privilegiis queque, indultis, et literis


Apostolicis, dictanim

Regionum

Ecclesiis; etiam

cujusvis Ordinis et Instituti, etiam prsefatpe


sionariis, in genere, aut in specie,

Quibus mnibus

sufficienter expressis, et ad

verbum

earumque

Prsesulibus, seu

etiam ad Regum, aliaruinque sublimium Personarum istan-

tiam, seu quorumcuraque meritorum intuitu, sub


firmatis et innovatis.

Metropolitanis,

Societatis Jesu, Missioiiibus et Presbyteris Mis-

quacumque forma

concessis, ac sa'pius con-

et singulis, illoruin tenores pra;sentibus pro plene et

insertis habentes, illis alias in suo robore perraansuris,

ad

praemissorum eflFectum dumtaxat, speciali eretexpresse derogamus, caeterisque contrariis qui-

buscumque. Volumus autem, ut earumdem praesentium literarum transumptis seu exemplis,

TOM.

I.

TRATADO

138

SECCION. SEXTA.

etiam impressis, manu alicujus Notarii publici subscriptis,et

Personse in Ecclesiastica

sigillo

Dignitate constitutse munitis, eadem prosusfides in judicio et extra adhibeatur, quae prsesenti-

bus ipsis adhiberetur,

si

Majorem sub annulo

Datum Komse apud Sanctam Mariam

forent exhibitaj vel oslensfe.

Piscatoris die 27 Januarii 1757, Pontificatus Nostri anuo XVII. Caje-

tanus Amatus.

Ex

Bullar. de Propaganda Fide tom. 3, pag. 454 et ex Bull.

Rom.

TEXTO CASTELLANO.
Habindonos representado nuestro venerable hermano Joachin Porlocarrero, Cardenal de

Romana

Obispo Sabinensc, en nombro del carsimo en Chrislo,

Iglesia,

Gatholico de las Espanas, de cuyos reales negocios encargado

Sede,

haberse suscitado ciertas dudas

matrimoniales, de que,

lor

las

misioneros, y los ordinarios do los


conciencias, deseaba

dicen gozar los amados hijos sacerdotes de

sumamente

la

para

remover

Obispados,

disensiones entre los dichos sacerdotes

las

y sosegar las inquietudes de los nimos, y de

diinicion nuestra, y de esta

las

Sede Apostlica; y como adems de

urgente obligacin del pastor alcuidado, y solicitud que Nos compelo

la

la

especial atencin, de estas

cosas, tenemos gran complacencia en condescender con los siempre justos, y buenos deseos del
ferido

Rey Catholico

immedialamente hemos remitido

examen de

el

gregacin de nuestros venerables hermanos los cardenales de


generales en materias de

citado ante Nos,

la

Congregacin de los dichos Cardenales,

Romana

la

re-

Con-

Iglesia, inquisidores

pero no para evadirnos, por esto,

por Nos mismo

del trabajo, y aplicacin de reconocer, y determinar

dudas propuestas,

las

Santa

la

y de otros negocios del Sanio Oficio

f,

la

missiones por las Indias Orientales, y Occidentales, y en orden

uso y exercicio do oslas facultades

al

Rey

de Nos, y de esta Santa

en orden las facultados do conceder las dispensaciones

Apostlicos Indultos,

compaa de Jess, que hacen

cerca

asiste

Santa

la

nueslro Fernando,

hijo

cosa.

esta

Por tanto habiendo

y nueve de

el dia veintf;

Julio, del

ario

prximo pasado, mil setecientos cinquenta, y seis, habiendo antes odo tambin los consultores,
asi maestros en sagrada Theologia, como doctores en el derecho cannico, se tomaron, y despacharon

las

siguientes

resoluciones,

expresadas en

distintamente

entonces mismo aprobamos, y confirmamos, y su tenor es

siguiente

el

Decreto infrascripto,

el

el

quo

DECRETO.
Siendo arzobispo de

la Isla

Reverendo Padre Ignacio de


paa do Jess, en orden
especales,
los

que segn

Nephtos de

monio; y como

Espaola de Santo Domingo, en


Padilla,

las dispensaciones matrimoniles,

el

Reverendo padre Joscph Moreno Curiel,

se han

DECIMO QUARTO,
el

decidido,

el

Jucatanense, en las Indias,

la Iglesia

detorminato

por

fin

el

sobre que

en virtud de

veinte y nueve de Julio, del

Com-

en dispensar con

Reverendo
sigui

de que quanto antes se acaben estas con-

seor nuestro
dudas,

BENEDICTO PAPA

haviendo odo primero

Dictamen, yconsejo de los reverendsimos seores Cardenales, Inquisidores


el da

difunto)

facultades

arzobispado de Santo Domingo,

felizmente reynante, las propuestas infrascritas

Congregacin, que en

(fia

dirimentes del Matri-

qual despus que el referido

santsimo

el

el

los sacerdotes de la

Occidentales, sobre los impedimentos

en orden esto su misma aplicacin, y dictamen; y


troversias,

Occidentales

referan, gozaban, antes dispensaban, y todava continuaban

las Indias Orientales, y

padre Ignacio pas

las Indias

movi machas controversias contra

ano mil, setecientos,

Genenerales, en

la

cinquenta, y seis se

tuvo en presencia de su Santidad.

Las dudas propuestas son

las

Apostlicos los Sacerdotes de

siguientes
la

Primera

Compaa de Jess,

Si las

facultades

que exercen

el

concedidas en los Breves

cargo de Misioneros por

las

;:

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.

139

Indias, y especialmente respectivas las dispensaciones matrimoniales, so estiendan las provincias,

y lugares, que de

muchos anos

esta parte, estn convertidas la Religin Catholica, en

se hallen Infieles venidos de otras

partes,

que voluntariamente hayan abrazado

de suerte, que los Misioneros empleen su aplicacin, y cuidado, no


Religin,

solo en instruirles en los Preceptos de

si

Segunda

pueda cxercerse

si

la

en combertirles

Santa

la

Doctrina Christiana, y en las buenas costumbres

la

mencionados Paises, y especialmente si


facultad de conceder dispensaciones en orden los matrimonios de los referidos

Si las referidas facultades

las quales

F de Chrislo,

la

eslo se haya de entender de suerte,

Impedimentos pblicos para

los

que se diga concedida


externo,

fuero

el

estiendan

se

asi

antes,

Autoridad de dispensar sobre los

la

como despus de

aver contrado

el

matrimonio.
Tercera
fuero

supuesta

Si

la

extensin de las facultades, en orden los impedimentos pblicos para

el

externo, y en los casos de contraer, y de haver y contrado matrimonio, puedan los Misionelugares en que

ros usar de estas facultades, en aquellos


tades, l concedidas por la

Quarta

aunque

Si

los Misioneros pudiesen

tades para el fuero externo,

el

Sede Apostlica, con Indulto

si

les sea licito

Obispo Diocesano tiene

de los impedimentos,

mismas facul-

conceder dispensaciones, y usar tambin de sus facul-

concederlas sin una previa sumaria informacin, recivida

en presencia de Notario, y del Vicario del Lugar, para comprobar las causas de
las calidades

las

jiarlicular.

la

dispensacin, y

sea suficiente tomar una verbal instruccin, y extrajudicial

si

informacin.

Quinto

aunque

Si

emplean en

la

dos en virtud de

las

dispensaciones que para

el

Pero antes de proceder

la

deesto pende

la
la

justa resolucin
las

Segundo, se reflexionar

el

rior,

como en

facultades

de

en

asi

dudas.

las

Breves Apostlicos, los Sacerdotes

las Indias Orientales,

como en

las Occidentales;

porque

para proceder arregladamente en esta materia, se

facultades referidas, en

orden

los

impedimentos del

Derecho concedido para usar de dichas facultades,


Tercero, se declararn las

Personas con

las

asi

en

matrimonio

y lodo esto se deducir de los Breves de

y tambin por el Santsimo

Habiendo, pues, empezado, segn

al

fuero inte-

el

que pueden dispensar

Quinto, se tratar finalmente de algunas cosas, que pueden concluir

dispensaciones

Romanos,

exterior

y en instruir en las buenas costumbres.

Quarto, se har mencin de los lugares en que pueden usar enteramente de

el

la f,

concedidas por especiales

Compaa de Jess,

expondrn primeramente

Misioneros

Misioneros, que se

decisin de las dudas propuestas, se ha de recapacitar sumariamente

perteneciente las facultades

Misioneros de

los

fuero exterior, huviesen concedido los Misioneros,

que solo se emplean en ensenar los rudimentos de

lo

por concedidas solo

tengan

se

estas facultades

conversin de los infieles, y no otros, se hayan de revalidar los matrimonios celebra-

los

dichas

recto uso de las

concesiones, expedidos por los Pontfices

Seor nuestro felizmente reynante.


el

mtodo prefinido, por

la

misma

facultades concedidas en orden a los impedimentos de los matrimonios

fuerza, y substancia de las

aunque en otros tiempos se

estendi amplisimamente esta facultad todos los impedimentos, y grados no prohibidos por dere-

cho Divino, despus en

los subsiguientes

que se prohibe ahora los Misioneros,


excepto solo
para que

los

ignorarlo (C)

el

Breves Pontificios, se halla en algn modo reprimida


el

por

lo

dispensar en primer grado de consaguinidad, afinidad (A)

primer grado, aunque de linea recta pero resallante de copula

Fieles puedan contraer matrimonio entre

baxo cuyas palabras se comprehendon

si,

o permanecer en

los matrimonios,

l,

ilcita (B),

y todo esto

habindole contrado in

asi contraidos,

como

los

que se

huviesen de contraer.

Sigese

el tralar del

las facultades

sin

uso de

las

dichas facultades, en orden

al

fuero

concedidas en los primeros Indultos estuviesen restrictas

embargo, en

las

concesiones posteriores se hallan ampliadas tambin

interno, o externo.
al

al

fuero

de

la

Aunque

conciencia

fuero externo, pero baxo

TRATADO

140

SECCION SEXTA,

tengan las mismas facultades,


expresa ley, de que en los li-gnres donde haya Ordinarios, que
estn dislanles doscientos rail
menos
lo

k
Apostlica,
Sede
por
la
ellos regularmente concedidas
en el fuero externo;
facultados
sus
u>arde
Jess,
Compafiia
de
la
pasos, mo puedan los Misioneros de
ei fuero exterior,
en
dispensar
pribaliva
de
facultad
la
Ordinarios,
porque estb reservada h los
ni usar de las
dispensaciones,
estas
puedan
conceder
Misioneros,
judicial, y no es permitido a los
no hay Ordidonde
lugares
aquellos
en
solo
si
externo,
fuero
el
facultades, i ellos concedidas para
dislanles de alli, mas
estn
hay
algunos
si
Generales,

Vicarios
narios, esto es. Obispos, sus
poca distancia, pero que
si se hallasen presentes
de dos' jornadas, doscientos mil pasos,
para dispensar, que se hallan
facultativos
Indultos
los
Apostlica,
no hayan impetrado de la Sade
la facultad para dispensar,
resiricla
siempre
halla
se
pero
(D)
los paires Misioneros
concedidos
afinidad, resalante de copula ilicila,
recta
de
linea
grado
de
primer
en
solo en el fuero dla conciencia,
dispensar ocultamente, y solo en el fuero de la conciencia, y
sobre cuyo impedimento se les permite
la

por justas causas urgentes. (E).


Misioneros, segn las premisas, en
personas con las que pueden dispensar los
son los Neph.los, y baxo el
verdaderamente
estos
judicial
;
en el fuero
el fuero de la conciencia,
por
los Sumos Pontfices, no
aprobadas
expedidas,
y
nombre 3e Nephitos, segn las resoluciones,
hijos, aunque huviesen
sus
tambin
sino
Bautismo,
el
recivieron
solo se entienden los que poco antes
Europea, o de varn
muger
Nephito,
Indio
de
y
tambin los nacidos
sido bautizados en su infancia, y
las personas en las quales pueson
estas
Y
Mestizos.
Europeo, y muger India por lo que se llaman
para dispensar con los
(F) prohibindoles toda facultad
:
den enteramente dispensar los Misioneros
lo que son llamados
por
Nephitos,
Indios
quarlo
de
tienen
que solo por una parte descienden,
por lo que se
Nephitos,
Indios
de
bisabuela
bisabuelo,
Quarterones, 6 solo traen su origen por
por
lo mismo, no
Nephitos,
de
nombre
el
contenidos baxo
llaman Pucnelles, Y no pudiendo estos ser
el fuero de la
en
matrimonio,
del
impedimentos
los
pueden los Misioneros dispensar con ellos, sobre
baxo cuyo
faculta est restricta solo a los Nephitos,
su
porque
judicial,
fuaro
en
el
ni
conciencia,

Pasando luego k

las

nombre
Por
en

la

(G).
solo se han de entender los arriba sealados.

lo tocante los lugares en

dichas facultades,
que los Misioneros pueden bastantemente usar de
compreconcedidos,
ellos
Indultos,

porque los

conformidad referida, es cosa bien conociJa,

henden

las

Occidentales,
parles, provincias de las Indias Orientales, y

otros

pases

del

mar

Occeano (H).

Con que
bado de

solo resta conferir los

las dispensaciones.

documentos necesarios, que pueden conducir

En que ademas de

dos rcg'as.
se deven observar especialmente

la

al

exacta observancia de las cosas

uso recto, y apro-

amba

La primera, que en toda dispensacin

expresadas,

concurra una

fuero exterior,
La segunda, que concedindosela dispensacin para el
justa causa para concederla.
que
facultativos,
graciosamentH : (I) Y aunque en los Breves
nada se reciva. antes i.ien se baga todo
dispensaciones,
Or.narios de los pases referidos para las
antes se solian dar los Obispos, y
matrimoniales, se
interno, y externo, sobre los impedimentos
fuero
en
el
que se havian de conceder
les

mandase que en

las dispensaciones,

que se huviesen de conceder para

el

fuero externo, pidiesen

grande
estos tan dislanles, que no pudiesen comunicarle, sin
directamen los Misioneros, no estando
aunque
porque
despus, se les exonerase de este cargo,
incomodidad y como los Obispos pidiesen
los tiempos presentes se experimentaba, que
oportuno,en
conveniente.y
en otros liem)OS pudo parecer
los Obispos, y Ordinarios de las
di-cordia. Para remover to a discor.lia en
solo conduca para suscitar
de dispensar tamlos mismos Ordinarios, la plena libertad
Dicesis y los Misioneros, se dexo
referiJo (K).
del expresado cargo de pedir el diclamen
bin en el fuero externo, exonerndoles
sacerdotes
del Ordinario, la facultad de subdelegar
Adems habindose concedido al arbitrio
dispensaciones
Obispos subdelegantes, coacedan las
exemplares, idneos; que por los mismos

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.


para

externo, judicial, en los lugares

fuero

el

mas remolos de

141

las Dicesis: (L) para sosegar, y

aquietar los nimos de los Obispos, y Misioneros, se estableci que

si

no se hallasen Vicarios desti"

nados para aquellos lugares, estn distnnles doscientas millas, no puedan los Obispos subdelegar
otros sacerdotes, sino aquellos que tienen facultad de

la

Sania Sede para dispensar, y estos, por lo

regular, son los Misioneros.

Finalmente, para

el

recto uso do las facultades de dispensar, se deve tener presente, que

tad de dispensar, en el fuero de


al

la

por veinte anos

judicial, es limitada solo

fuero

bre concederse

la

Y como, segn

(M)

prctica admitida, sea costum-

confirmacin de esta facultad, es preciso, que los Misioneros tengan cuidado de


ltimos extremos del termino prefinido para

esto,

no dexandose reducir

de

confirmacin, que deven pedir, para evadirse del pcligrodc

la

facul-

la

conciencia, est concedida para siempre; pero la perteneciente

los

casen despus de haver espirado

el

la

el

cuidado, y solicitud

nulidad del Acto,

tianos, de los remedios oportunos de sus males, por haverse reducido estado de

de estas facultades. Esto es

lo

si

algo practi-

termino do las facultades, y de defraudar los Pobres Fieles Chris-

las Constituciones Apostlicas

que contienen

de

no poder y usar

Santa memoria de

la

Pi Quarto, Ponlifice mximo, y de otros sus Sucessores, y en los Breves Pontificios de Clemente

Nono, Alexandro Octavo, Clemente Undcimo, Clemente Duodcimo, y del Santsimo Seor nuestro.
Benedicto Dcimo Quarto, felizmente reynanle, los que observados, y respeclivamonte reflexionados,

como

removern todas

es razn, no solo se

las controversias, sino

respuesta las dudas, que se han remitido

la

que tambin se presentar

fcil la

Sagrada Congregacin, para su examen, y deter-

minacin.

Por tanto
de

la

primera duda, en que se pregunta,

la

Compaa de Jess, que exercen

tivas las

el

si

las facultades

cargo de Misioneros por

Christo. Se responde afirmativamente,


licas arriba

ridos,

sacerdotes de

y voluntariamente abrazaron

la

F de

pero en conformidad de los Breves, y Constituciones Apost-

expresadas.

segunda duda, en que se pregunta,

la

los

y especialmente las respec-

dispensaciones matrimoniales, se estiendan los lugares, y provincias, donde no solo se

hallan otros Infieles, sino los que vinieron de oirs partes,

concedidas

las Indias,

comprendan

si

aunque

las facultades

se esliendan los Lugares refe-

estas las dispensaciones matrimoniales, que se hayan

dimentos pblicos, para

fuero externo, asi antes,

el

de conceder sobre los impe-

como despus de baver

contrado matrimonio,

se responde afirmativamente, pero segn lo dispuesto en los Breves Apostlicos arriba citados.

la

tercera duda, en que se pregunta,

los Misioneros

si

puedan usar de

las facultades referidas,

en aquellos lugares en que los Obispos Diocesanos tienen las mismas facultades, se responde, que
dichos Misioneros pueden usar de las facultades referidas, dispensando para
los matrimonios y contrados,

como en

el

fuero externo, asi en

que se hubiesen de contraer, pero solo en

los

los lugares

donde no haya Ordinarios que tengan semejantes facultades, eslan distantes mas de dos jornadas,
conformidad de

pasos, en

doscientos mil

lo

que tambin se halla prevenido en los dichos Breves, y

Constituciones Apostlicas.

la

quarta en que se propone para

pensar en

el

fuero judicial

les

sea

la difinicion, si

licito

en los casos en que los Misioneros pueden dis-

executarlo sin una previa sumaria informacin, recivida

ante un Notario, y el Vicario del lugar, para comprobar

impedimento,

si

la

causa de

dispensacin, y

la

debe innovar, porque en tiempos pasados pareci ser suficiente Incerteza moral,
la

como

dispensacin,

observe

el

del

la

preguntaba baxo

asi

calidad del

quenada

de

la

se

causa de

impedimento, ai.nque no corroborada con documentos judiciales, que se

mismo melhodo en

Finalmente

la

bastar recivir una informacin verbal, y exlrajudicial, se responde

los

tiempos venideros.

quinta duda respectiva

la hiptesis

la

comvalidacion de

los

matrimonios, sobre

de su nulidad, procedida de defectos de facltales, en los

la

qualse

que conoe-

TRATADO
fiieron las

SECCION SEXTA.

dispensaciones para contraer aquellos malrimonios

como de

dada

respuesta

la

la

primera duda, se puede colegir bastantemente, que este supuesto, 6 hiptesis no subsiste, nada queda

que responder.
Estas son las respuestas que se han dado, y las resoluciones, que se han lomado
cin de los reverendsimos
la

Cardenales de

Santa

la

hertica pravedad, tenida en presencia del

MO QUARTO,

Romana

en

Congrega-

la

Inquisidores Generales contra

Iglesia,

BENEDICTO PAPA DECI-

Sanlisimo seor nuestro

que su Santidad con previo maduro ex;imen ha aprobado, y confirmado, queriendo


que para mayor solemnidad sean corrobarodas con letras apostlicas en form;i de Breve, mandando
las

que quantas veces llegase

caso de confirmar estas faculladcs

el

adelante, no se conceda

i'n

la

con-

firmacin, sin que preceda una sria adnotacion del tiempo en que anteriormente se haya concedido
el indulto,

para que se venga en conocimiento de

esto se pueda tomar la providencia oportuna

de una, y otra secretaria

de

los

ha espirado

si

breves secretos, y

la

di;

Compaa de Jess,

y por todo se hayan de sujetar, y

asi

conformar con

anteriormente

facultades

las

como

concesin,

la

la

confe-

en todo,

confirmacin,

norm.a, y estatutos que en

la

prefinido, y sobre

el

todos los ministros, oficiales

Congregacin de Propaganda Fide, que

hacindose nueva concesin, concedindose conlirmacion de


ridas los Misioneros de la

termino en

el

mandando

y finalmente

presente Decreto se

el

hallan expresados.

DOCUMENTOS,
imo

y disposiciones con que se apoyan las cosas establecidas en

(A)

En qualquiera, qualesquiera grado de consanguinidad,

Asi se lee en el breve de la santa


saluli,

en

del

el

dcimo quarto en orden

En primer grado aunque de

Breve de

la

santa

(C)

afinidad,

excepto

Tomo

primero

el

Alcxandro papa Octavo, que empieza

Aiinaruw

once, prrafo nueve del ultimo Bularlo,

linea recta resultante de la copula licita

memoria de Clemente papa Octavo, que empieza

quarenla, y dos en orden,

memoria de

impreso

Roma.

(B)
f

que es

Decreto del santis-

el

BENEDICTO PAPA DECIMO QUARTO.

seflor nuestro

tomo catorce, prrafo dos

Para que puedan contraer matrimonio

sabindolo

entre

Estas son las palabras

Cum

dudiim, y

el ciento

del citado bularlo.

permanecer en

si,

l,

habindole contrahido,

de los sumos Pontfices, Alexandro Octavo, Clemente Sep-

Asi se lee en los Breves

timo, y otros.
(D)

Adems. A

misma Compafiia de Jess,

los provinciales de la

se destinaren, para dispensar con los Nephitos de las provincias

del

mar Occeano, en que

entre los Infieles, hay Fieles,

jantes facultades, esln distantes

y no

emparentados, excepto

6 permanecer

contraer matrimonio entre

solo en

Lugares,

Ordinarios, estando distantes de ellos,

provinciales,

Nephitos, en uno, y otro fuero graciosamente, excepto en

fuero de

etc.

la

santa

el

fuero judicial

sacerdotes, destinados

citado Breve de santa

qualesquiera

6
el

grados de con-

primer grado, para que puedan

alli

mismo

dems provincias

los ordinarios de los

referidas, hallndose sin

mas de dos jornadas, doscientos


que puedan
el

dispensar

primer grado

memoria de Alexandro Octavo, prrafo nueve, y en

el

mil pasos, los

con
Asi

mismos

los

se

en

citado Breve de

el
la

memoria de Clemente Octavo, prrafo segundo.

si,

fuero de

las

referidos, para

(E) Para dispensar graciosamente con los

entre

l,

Pero en

aunque de linea recia resultante de copula

en

conciencia, y graciosamente; y adems

Tambin en

si,

ellos

habindole contrahido, sabindolo; pero eslo

el

que por

hay Ordinarios, que tengan seme-

dos jornadas, en qualquiera,

sanguinidad, afinidad, por el qual estn

los sacerdotes

de ambas Indias, y otros Pases

permanecer en
la

conciencia

el,

mismos Nephitos en
ilicita,

el

primer grado de afinidad,

para que puedan tambin contraer matrimnio

habindole contrahido, sabindolo; pero solo en lo oculto, y en

y por justas urgentes causas

memoria de Clemente Duodcimo, en

el

son palabras del citado Breve de

mismo prrafo segundo.

la

el

santa

FACULTADES VICENALES PARALOS NEOFITOS.


se ha padecido duda, perplexidad, sobre

Y ademas, porque en algunas cosas

(F)

oriundos, y naturales de aquellos pases,


en su infancia

los hijos

pueden llamarse verdaderamente Nephytos

en orden esto; por

parles Orientales, y OcciJcnlales, aunque Ethiopes, Angolanos, o

aunque

Mestizos

de los Europeos, para

el

tenor de las

de otros paises ultramarinos,

en su infancia, sean procreados entre

y bautizados

Christianos,

el

los oriundos, o naturales de todas las

mismas presentes, declaramos, y determinamos, que todos

hijos de

los Indios

si

de los Indios Christianos bautizados tambin

143

sean

si,

efecto de esta concesin, deban entenderse, y sean tenidos por

como tambin porque

mayor duda que se nos ha propuesto

es, en

orden los que

Nephytos

llaman Mestizos, declaramos, que estos se han de reputar tambin por Nephitos para este efectn

la

pueda dispensar graciosamente, aunque no con tanta

que se

matrimonios contrahidos, y que se hubiesen de contraer, para

les

necesaria, y oportuna

en los referidos grados,

facilidad,

concedemos

lo qual

son palabras del citado Breve de

la

los

dichos

santa memoria

Sacerdotes

de Aiexandro Octavo, prrafo dcimo sexto, en que se confirma tambin otra semejante, precedente

la facultad

Constitucin
pedida en

(G)

de

la

memoria de Clemente Papa Nono, que empieza

santa

ocho de Julio de

la

Animarum

siguiente duda propuesta en

baxo

si

de Nephitos, se hayan de comprehender solo los Indios, nuevamente convertidos,

comprehender

han de

si

se han de

tienen una octava parle por bisabuelo, bisabuela, de uno, de otro, de

vulgarmente Puchiieles;

la

Rey

cimo en sus

la

Congregacin

Catlico, juntamente, con otras declaraciones por la


letras Apostlicas,

Summo

Pontifico

santa

el

que

mu-

memoria de Clemente Papa Unde-

el dia

nueve de Abril de

veinte, y

Apostlicas expedidas en forma

BENEDICTO PAPA DECIMO-QUARTO

los

dos, llamados

fue confirmada despus instancia del

expedidas en forma de Breve,

selecienlos, y uno, y despus por otras letras


>

nombre

comprender

ambos

respuesta de esta duda fue no comprehenderse los Quarlerones

menos los Puehueles. Esla respuesta de

cho

el

tambin, se

si

que son originarios, por todas sus lineas, como los que por una sola parle

los

su origen de ellos, llamados vulgarmente Quarleroncs ;

iraen

ex-

Congregacin de los Cardenales Inquisidores Generales,

la

de mil, seiscientos, noventa, y ocho, de

celebrada el dia Mircoles, dos de Julo,

saluti,

mil, seiscientos, sesenta, y nueve.

mil,

de Breve por

el

dia diez, y siete de Julio de mil, sete-

cientos, quarenta, y ocho.

(H) Las palabras de los Breves en orden

de todas

las Indias,

como

asi Orientales,

y qualesquiera oros

Esto se colige de

la

materia de que se trata, comprehenden los pases

Occidentales, y tambin los de los Ethiopes, Angolanos,


las

citadas

palabras

contenidas en

el

Breve de

la

santa

memoria de Aiexandro Octavo, prrafo dcimo sexto.

La palabra Gratis se

(1)

halla en todas las Letras, y Concessiones

Apostlicas esta

materia

pertenecientes.

(K) El

en que

Mircoles tres de

rial

extraordinarias

prorrogadas por

el

Mayo de

mil, setecientos, cinquenta, y dos, haviendose ledo

Procurador General de

la

Compaa de Jess peda

enferma de Breve, que en


la

santa

el

ano

mil, setecientos,

nenlissimos seores Cardenales Inquisidores Generales dixeronse

cion del Breve, quitada

"

dice

Y ademi iilos

la

clausula,

Ordinarios de

sus coadjutores, y asesores, en

los

Ins

Lugares

brada audiencia que tuvo

BENEDICTO PAPA DECIMO QUARTO,

ellos,

tambin en
el

el

conceda

Lugares, para que con diclamen de

de

y con

treinta, y quatro havian

la

referidos, y

fuero judicial.

el

donde cmodamente

jueves,

los

sido

Los Emi-

gracia dla renova-

fuere del beneplcito del sanlissmo Seor

ellos,

elmemo-

renovacin de las facultades

memoria de Clemente Duodcimo por termino de veinte anos

la

mismos

nuestro,

que

sacerdotes,

como

pudiese haber abundancia

quatro del dicho

mes, en

la

acostum-

reverendo padre asesor del Santo Oficio del santsimo seor nuestro
su Santidad condescendi benignamente en que se expi-

" diese la renovacin del Breve, quitada la clausula arriba expresada. Este decreto fue

comunicado

TRATADO

^ii

por

SECCION SEXTA.

Reverendo padre secretario de la Sagrada Congregacin


de Propaganda Fide.
mayo, de mil, setecientos, cinquenla,
dos.

el

cinco de

mismo

el

dia

(Lj Y por el tenor de las prsenles, con autoridad apostlica,


damos, y concedemos los dichos
ord.narios licencia, y facultad para que puedan subdelegar otros sacerdotes
idneos aprobados por
ellos, en los lugares

donde no haya Misioneros que tengan semejanle facultad Asi se


memoria de Clemente Papa duodcimo, prrafo segundo.

lee en el

citado Breve de
(M).

En

el

la

sania

breve apostlico dla santa memoria de Pi Quarto, expedido

de mil, quinientos, sesenta, y tres se hallan estas palabras

conciencia, y

asi

como en

en este,

prorogacion por veinte anos, para

otros subsiguientes
el

el

dia quince

Perpetuamente, solo en

do junio

fuero de

la

breves de los sumos Pontfices, se halla

la

el

fuero externo.

ahora, deseando, que todo lo que con previo, atento, y diligente examen se h definido, decidido,

y establecido en

el

mas

preinserto decreto, subsista, y se observe siempre

autoridad apostlica, y por


y en caso necesario,

con

el

la

firme,

tenor de las presentes, confirmamos, y aprobamos

misma autoridad

apostlica, y por el

el

exactamente con

preinserto decreto,

tenor de estas mismas presentes

Establecemos, determinamos, y mandamos enteramente, y en todo, y porlodo segn, y como


en dicho preinserto decreto se contiene, y lee; aadimos la fuerza de una inviolable firmeza : manletras

dando, que las mismas presentes letras hayan de ser vlidas, y eficaces, y tener su pleno, integro
efecto, y que plenisimamenle sufragen aquellos quienes se dirigen, y por ellos respectivamente
se observen
Y asi lo hayan de juzgar, y definir, en ordena todo lo referido, qualesquiera Jueces
:

ordinarios, y delegados,

de

la

aunque Congregaciones de Cardenales de

dicha sede apostlica

qualquiera autoridad, sabindolo,


referidas

Sin

embargo de

la

ignorndolo,

las constituciones, y

Dado en Roma en Santa Maria


de mil, setecientos, cinquenla, y

la

todo

Iglesia, y nuncios

quanlo qualquiera, con

se atreviesse intentar en

contrario de las cosas

ordenaciones apostlicas.

Mayor, baxoel Anillo del Pescador,

siete. El

Romana

Santa

declarando por nulo, y de ningn valor,

el dia veinte,

y siete de Enero,

ano dcimo sptimo de nuestro Pontificado. Cayetano Amato.

M Traducion pasada por el Consejo de Indias.

PRIMERA PROROGA DE LAS VICENALES PARA LA COMPAIA DE JESUS DESPUES DE LA


SEPARACION DE SUS FACULTADES ENTRE LOS OBISPOS DE INDIAS.
Concessio Indulgentiarum et privilegiorurn pro Keligiosis Societatis Jesu in Indiis Catho-

licam fidem praedicantibus, aliisque dictse Societatis Religiosis in


et

tndem pro

Clemens Papa XIII.

Animarum

1.

Ad futuram

saluti paterna charitate

Ricci, Societatis Jesu Prsepositi Generalis,


nati, ac

rei

memoriam.

intenti, supplicationibus dilecti

mnibus Christifidelibus

in

ac

BB. Petri

et Pauli

acSac. Communione

Dei cognitioenra reduxerint,

quibuscumque Orientalibus

S.

Thomse Apostoli

refectis, quoties

plenariam;

omnes

et singulas

Societatis

vestigiis inhaerentes,

Indiis,

aut Brasilia, vel

futuris, ver pceniten. et

aliquera ex infidelitate, et idolatra ad veri

nec non

iisdem ver pceniten., et confessis die

in Indiis praefatis aliquara ex certis dilectorura filiorum

Societatis Jesu Ecclesiis illarum partium

])eo,

vel in

honorem Sanctorum

hujusmodi Ecclesias Collegiorum, Domorum

Regionum prsedictarum saltem

Laurentii,

Apostolorum ejus auctoritate

Sinarum, aliisque maris Oceani regionibus constitutis, praesentibus et


confessis,

lii

nomine, Nobis super hoc humiliter porrectis indi-

multorum praedecessorum Nostrorum Komanorum Pontificum

de Omnipotentis Dei misericordia,


confisi;

partibus immorantibus

iis

singulis Christi fidelibus in regionibus ipsis degeutibus.

inter se per

et

Presbyterorum
erectis,

nec non

Residentiarum ejusdem

centum milliaria

distantes, ut supra,

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.


erectas, singulis annis quatuor diebus

per

dictffi

Societatis Prsepositum

Sacramentum sumentibus,

Eucharistiae

Deum

preces fnndeiitibus,

quam

aliis

Domini Nostri, B. M. Virginis, aut Sanctorum

festis

Generalem

Sanctissimum

desi^nanclis, visitantibiis, et inibi

Gentilium et H*reticorum converione pias ad

et pro

eliam plenariara

mnibus

etiain,

et

sin;f ulis,

de dicta Societate existentibus, quos q qualibet utriusque

Oceani Insula, aut navigatione pro

145

fidei nei,fOtio

tam Presbyteris,

Iiidiae

Regione, vel

eundo, vel redeundo mor contigerit, ia cujus-

libet eoruna mortis articulo, saltem contritis et confessis,

si

cummunicare nequiveriat plena-

riara pariter.

2.

Scholaribus

vero in utraqne India existentibus, ac confraternitati B. Mariae Virginis

inibi canonice iiistitutse adscriptis, qui in Annunciationis, et

Assumptionis ipsius B. Virginis

dictum Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum sumpseriut, et Corouam, vel teitiam

festis

partera Kosarii recitaverint

nec non utriusque sexus Christifidelibus aliqnam ex Confrater-

nitatibus canonice erigendis ingressis, qui in festivitate Sanctissimi Corporis Christi, etillius
octava, pceuitentes similiter et confe^si,
rint, et in cujuslibet eorura

aut saltem contritis,

refectis,

idem Sacrosanctse Eucharistise Sacramentum sumpse-

Communione

mortis articulo etiam pceniten. et confessis, ac sacra


et

si confiteri,

oranium peccatorum suorum Indulgentiam,

communicare non

potuerint, plenariara similiter

et reraissionem misericorditer in

Domino conce-

dimus. Insuper dictis Schulaiibus ejusmodi Confraternitati adscriptis, qui in singulis ejus-

dem

B. V. Maris, ac Kesurrectionis, Pentecosts, et Nativitatis

festivitatibus, confessi et contriti prsemissa peregerint,


alias

quomodolibet debitis pcenitentiis

Domini Nostri Jesu

decem annorum de

Cliristi

injunctis eis, seu

iisJem queque Scholaribus, qui in singulis diebus

veneris cujuslibet Quadragesimse devote processionibus publicis inpartibus, et locis transmarinis

ad orandum

Ecclesise

Komanse

pro

Gentiliura,

conversione

institutis, interfuerint,

et Haereticorum

prsefatorum, juxta ritum

trium annorum; reliquis vero mnibus Christifideli-

bus, eisdem processionibus prjesentibus contritis et confessis unius anni indulgentiam elar-

gimur;

quodque pro animabus eorum Christifidelium,

qui

in

prsefatis

utriusque Indise

navigationibus pro negotio Fidei instituen. ab humanis in charitate Christo conjuncti decesserint, confessi, ac Sac.

Communione

verint, quuties id agent, toties per

refecti tertiam partera Kosarii, aut uara

modum

sufifragii

quodque scholares utriusque

liberare valeant;

dant operara

dicta; Societatis

litteris, in

Coronara recita-

uara ex dictis animabus a poenis purgatorii

Indise hujusmodi, qui in scholis i'resbyterorum

Fresbjterorum eoruradem Ecclesiis Missas, vel alia

divina ofBcia tempore interdicti, et cessationis a divinis audire, ipsique Presbyteri, iisdem

scholaribus prsesentibus, januis clausis et non pulsatis campanis, et duminodo ipsi causana

hujusmodi interdicto non dederint, ac

intcrdictis, et

excommunicatis exclusis, celebrare res-

pective possint, concediraus, et indulgemus.

y. Insuper praefatis mnibus, et singulis utriusque sexus Christifidelibus inindiis et regio-

nibus

praefatis

existen.,

qui

contriti

et

confessi

quamlibet Ecclesiam et

Capellam

in

eisdem partibus, dictorura Presbyterorum Societatis Jesu cura et opera, ut supra, erectara,
aut in futurum, erigendam, devote visitaverint,

et,

ut supra, oraveriut, quadraginta dies et

semel quolibet anuo aliquo die festo Domini Nostri Jesu

Sanctorum, quera Provincialis


genas

Eisdem, qui aliquam ex

Quadragesima;, et
verint,

B.

M.

Virginis,

praefatis Ecclesiis

dictorum Pra^sbyteroruin Societatis Jesu

Urbis in diebus Stationura hujusmodi visitarent; illisque,

primae hebdomadse cujuscunque measis easdem Ecclesias

TOM.

1.

aut

quadra-

temporibus Stationum Urbis, Dominicis, et lena sexta, diebus, visita-

easdemoranes et singulas indulgentias concediraus, quas consequerentur,

et Baslicas
ferise

aliis

Christi,

dictae Societatis constituerit, septeni annos, et totidera

si

Ecclesias

qui singulis diebus

devote visitaverint, et
18

ibi

TRATADO
quinquies Orationem Dominicam,

dictis

serint,

visitaverint

pra?fatis

pum,

postqiiam

ecciosii-!

Tranmarinoriini

et

salutationem Angelicam pro exaltatione Fidei

Domini Nostri

in festis vero

Apostoloriim, sub cujiis titulo Ecclesia consistet, decem

nis,

ex

toties

et

Catholice recitaverint, septem aiinos

SECCION SEXTA.

2"

Presbyteris

toties

viginti

limitum,

Saiictissimum

confessi

qui processiotiibus,

eas associaverint, Cliristianara doctrinam


recitaverint,

vel

privatim

docuerint,

et alia similia

loca pia, ipsis

quaginta; Eis etiam, qui

Indise,

R.

E. a

et JEtio-

aliorum Christiauorum interuerint,

et

fecerint,

id

et presertira

vel

septem

ab

eis

annos

et

et

deputatis

totidem

Tndorum Hospitalia, Xenodochia,

etiam infirmis per se vel alium ministrando, singnlis diebus,

id fecerit, viginti quinqiio,

Lime in Per

Ritiim S.

precibus juxta

cuni eisdem Presbyteris,

quotie-i

quadragenas; invisentibus autem infirmo^,

quibus

ntriusque

Christifidelibus

de Ordiiiariorum licentia instituendis et agendisjndorum,

quorum vis aliorum Neoph3toruui,

seu

et

Siicramentimi sump-

Eiicliaristi;ii

nnnos; ac iisdoin

ac B. Virgi-

Jesii Christi,

anuos. His antcin, qui aliquam

qui vero ad

intrmos accedentes

ibi

pernoctaverint, quin-

coram B. Imagine Marise ab Alma Urbe ad CoUegium Civitatis

(ut asseritur) delata, tertiam Rosarii

partem, vel Coronam recitaverint, centum

similiter dies de injunctis eis, seu alias quomodolibet debitis

pcenitentiis, in

forma Ecclesia;

consueta, relaxamus, ac respective coucedimus et indulgemus.


4. PrEterea ejusdera Societatis Jesu Provincialibu', vel ab eis deputatis presbyteris,

Neophytis Provinciarum utrinsque


infideles existunt fideles,

Indi;e, aliarumqiie

etiam aliunde profecti,

trimonium
scientiai
ciis

quocumque, seu quibusvis, non tamen

in

primo consanguinitatis, vel affmitatis gradibus, vel

cum

maris Oceani regionibus, in quibus inter

alias conjunctis, seu se attinentibus, ut

inter se contrahere, seu in eo etiam scienter contracto

in

ma-

remanere valeant,inforo con-

tantum, gratis tamen et, justa impeliente causa, dispensandi; itemque in prefatisProvin-

presentia Ordinariorum, similcm facultatem babentium, destitutis, vel ab eis ultra duas

Dietas non minus ducentis millibus passuum remotis, in iisdem gradibus, excepto tamen primo,

etiam inutroqueforo.et sine judiciali processu gratis, ctjustisconcurrentibus causis, dispensandi;


et eos, qui in bis gradibus prohibitis,

etiam scienter contraxerint,abexcossibus excommunicationis

aliisque censuris et poenis Ecclesiasticis, in utroque foro paritcr

susceptam legitimam decernendi

cum

praefatis

tantis,

Neopbitis in primo etiam gradu recta; linea;

dummodo nullum

absolvendi, et prolem exinde

ac insuper eisdem Provincialibus, et Presbyteris deputatis,


affinitatis,

ex

copula illicita resul-

subsii dubium, quod conjux possit esse proles ab altero contrahen-

tiumgenita, sese attinentibus, ut matrimoniara inter se contrahere, seu


contracto remanere similiter valeant, in

in eo

etiam scienter

occuUis tamen, et in foro conscientie tantum, ac

urgentibus justis causis, gratis etiam dispensandi

et eos, qui in gradibus

hujusmodi etiam

scienter contraxerint, ab excessibus, excommunicationis, aliisque censuris, et poenis Ecclesiasticis,

infero conscientise tantum, gratis pariter absolvendi, facultatem, auctoritate Apostlica,

tenore pra-seutium, coucedimus et impertiraur


locis prffidictis

nec non ipsis presbyteris in eisdem Indiis et

constitutis, quibus aliqua Eucharistise fragmenta,

interciderint, etiam post peractiim Sacrificium, absque

cas Missalis

5.

uUo

seu minutiae pro tempore

conscientise scrupulo, juxta Rubri-

Romani reverenter sumendi.

Insuper presbyteris ejusdem Societatis Jesu, quos in Saracenorum et aliorum infide-

liura trras, et alias

utrinsque Indi;e et transmarinas regiones maris Oceani, ad quas Hispani

et Lusitaui penetrant, ac in provincias remotissimas, ubi

infideles degunt,

non est inquisitio, et

fideles inter

eque Ordinarii saltera intra duas dietas existunt, hujusmodi facultatem

habentes, Prsepositus Generalis miserit, Cbristianos in eisdem provinciis, Indiis

et Regio-

nibus commorantes, ab mnibus peccatis, sententiis et censuris, etiamin Bulla Coena Domioi

FACULTADES VICENALES PARA LOS NEOFITOS.


contentis, et reservatis, etiam gratiose absolvendi facnltatem
illarnra

eisdemque, ut semel ab aliquo

partium Episcopo approbati ad prsedicandura, confessiones audiendas et missas cele-

brandas ia Ecclesiis,

et Oratoriis Societatis

exercitio, ulterius licentiam et

dietas, petere, seu

Jesii

approbationem ab

ministeriorum hiijusmodi

pro

prsefata

Episcopis, quatenus distent ultra duas

aliis

habere minime teneantur, sed absque

prsemissa facera possint. Si vero

illis

Episcopus ab Ecciesia, vel loco, ubi praedicatur, vel confessiones audiuntur, non distet ultra
praefatas duas dietas, tunclicentia etiam alterius Ordinarii ita vicini prius obtineri debeat, quae

epistolara, etiam

tamen per

impetran

altaribus portatilibus, in loco


in casu necessitatis

regionibus,

tamen

Possint etiam extra ecclesias consecratas super

possit.

ubicumquo non

deccnti,

tantum, etiam per horam ante lucem,

cum opus

fuerit, celebrare

est

commoditas ecclesiarum,

vel etia^i post

necnon in Maluco, Jappone,

meridiem

et aliis

in

et

eisdem

insularum, terra-

partibus, et locis, a quibus valde remoti sunt

rum, provinciaram et locorum prsefatorum

Episcopi, olis sanctis per daos vel tres aut quatuor annos ante consecratis, libere uti possint.

Necnon, ut quicumque ex

prsefatis presbyteris Sosietatis prsefatse

sacrificium defunctorum pro

animabus

conjuneti decesserunt, in singulis ecclesiis Societatis Jesu, ad

semel deputandum altare celebraverint, per

trio

tantum, sacrosanctum missae

Christi fidelium, qui ex hac vita in charitate Christo

modum

unum

illorum superiorum arbi-

suffragii, ut supra,

iisdem animabus

prosint.
6.

Postremo iisdem presbyteris, a Prseposito generali ex dicta Societate deputandis, ut in

prsefatis regionibus, provinciis

et locis, in quibus similiter fideles

cum

infidelibus vivunt, et

non adsnnt ordinarii, qui hujusmodi facultatem habeant, qui distant ultra duas dietas,

cum

neophitis, aliisqne ad fidemredactis, ex ratiouabili causa et legitima, super voto castitatis (non

tamen

solerani) quomodolibet,

inreligionem per

men,

et in foro conscientife

neophyti et
vel

si ipsi

tantum, et

etiam per ordinis sacri susceptionem, vel professionis regularis

Sedem Apostolicam approbatam, emissionem,


tantum

alii praefati incertis

male

ac super bonis

personis

obligati extiterint,

indigerent, in toto vel in parte remittendi

cum

facto, dispensandi, gratis ta-

acquisitis,

cum

nec non

ad quae restituenda

ipsi

eis

ad opera pia componendi,

cum

Indis in foro conscientise

neophytis in utroque foro super jejuniis, gratis tamen, dispensandi

nec non

ab onere petitionis debiti matrimonialis, quando non esset licitum illud ratione voti castitatis,
vel alia ratiouabili causa petere, in foro conscientiae

legendi libros infidelium ac hsereticorum, necnon

mano, quam

modi

libros,

alias

tantum

et gratis, liberandi

licentiamque

quorumcumque aliorum, tam

in ndice ro-

quomodolibet prohibitos et damnatos, ad finem et efectum dumtaxat hujus-

vel hsereses, vel

errores

in eis

quousque hujusmodi librorum confutandorum

contentos confiitandi, ad breve tempus,


lectio necessaria fuerit,

vel

personis dignis conce-

dendi, facultatem et potestatem apostlica auctoritate, tenore przesentium, tribuimus et ira-

pertimur.

7. Missas queque per horam ante auroram ipsi patr es Societatis celebrare possint, et cum
regularibus, ut ad sacros, etiam presbyteratus, ordines per annum ante legitimam

suis

setatem promoveri possint, dispensare valeant, similiter concedimus. Et insuper, quia a non-

nuUis dubitatum, seu hsesitatum


rales, et
zati,

fuit,

an omnes indigense illarum regionum oriundi et natu-

christianorum indigenarum etiam baptizatorum

filii,

etiam in eorum infantia bapti-

earumdem praesentium decernimus et


supradictarum omnium, tam orientalium, quam

jure neophyti appellari possint, idcirco tenore

declaramus, omnes oriundos, seu naturales


occidentaliura partium,

imo etiamsi ^thiopi, Angulani,

vel

quarumvis aliarum transmarina-

rum regionum, etiamsi Christianorum filii, et in infantia baptizati,


cum europeis mixtim progeniti sint, ad concessionis ejusmodi efiectum

vel etiam inter se,

vel

esse, et iutelligi deber

TRATADO

148

neophytos; dictosque presbyteros


contracto remanere possint, sive
proprie indgena

SECCION SEXTA.

20

cnm hnjusmodi,

eorum

sit, in locis, et alias,

ut vel matrimonio conjungi, vel in jara

alter tantum,

sive etiam uterque inde oriundas,

quibuscumque consanguinitatis,

ut snpra, in

ac

vel affini-

gradibus jure divino, ut supra, non prohibitis, primo excepto, et alias ut prujfertur, gratis

tatis

tamen, dispensare posse concedimus, et indulgemus. Quin etiam, quia de mixtim progenitis,
quos mixtos vocant,

hunc

raaj US

dubiura esse accepimus, cura eisdera

mixtis, qnos similiter ad

elToctura neophytos censendos esse decernimus, in gradibus, et matrimoniis contracfis et

contrahendis prsefatis, gratis tamen, duramodo non ita facile id

dispensare, eisdem pres-

fiat,

byteris facultatem desuper concedimus opportunam.


. 8.

Decernentes, presbyteros dictse Societatis super prsemissis, et

prsedictas, et illarura vigore, servata

vel

aliis

juxta facultates

tamen illarum forma exequendis, ex quovis

quovis colore per quoscnmque loci ordinarios, seu

alio praetextu,

alios superiores, et judiees ecclesia-

sticos, et ssecularesquavis auctoritate fungentes, molestari,perturbari,vel inquictari

posse. Sicque in prsemisis per


aliter judicandi,

quoscumque

et interpretandi

irritum, et inane,

si

eorum

judiees, sublata eis, et

et auctoritate, jndicari,

facltate

nullatenus

cuilibet, quavis

et definir!

deber, ac

secus super his a quoquam, quavis auctoritate, scienter, vel ignoranter

contigerit attentari.

9.

Non

obstantibus premissis, ac quibusvis constitutionibus, et ordinationibus apostolicis,

et quatenus opus sit Nostra de

non concedendis indulgentiis ad

instar, statutis,

et consuetu-

dinibus, coeterisque contrariis quibuscumque. Prsesentibus ad viginti annos a fine aliorum


viginti

aunorum, ad quos consimiles gratis a

fel.

Benedicto Papa XIV, praedecessore

rec.

Volumus autera ut ipsarum

Nostro, concessse fuerunt, inchoandos, tantum valituris.

tiura literarum transumptis, seu exemplis, etiam impressis,

manu

et sigillo Prsepositi generalis ejusdera societatis, vel

secretarii dictse Societatis subscriptis,

locorura habeatur, quae haberetur eisdera praesentibus,

Mariam Majorera sub annulo

Nostrianno Nono. Existit


Nota.

Menciona

ia Bullario

si

eadem prorsus

fides

ubique

forent exhibitse, vel ostensse.

Datum

alterius personse in ecclesiastica dignitate constitutse, raunitis,

Rorase apud S.

prsesea-

alicujus Notarii publici, vel

Piscatoris die 10 Septembris 1776. Pontificatus

Clementis XIII.

Morelliestas Letras en la Ordenacin 606, que es la ultima dess Fastos, con la cual

concluye su obra este lustre y celebre Escritor.

Hallase inserta en estas Letras la facultad de dispensar en primer grado de afiaidad, como se dijo arriba, y
asi

quedaron incorporadas bajo un solo

sello las

dos clases de facultades vicenales.

RESOLUCIONES SOBRE LAS VICENALES CON RELACION AL TIEMPO PRESENTE.


Para saber

lo

que nos queda de

las vicenales antiguas, respecto

dispensas matrimoniales, es

necesario saber lo que por ollas se nos conceda.


1

Era dispensablo

de ningn

modo

el

grado de consanguinidad y afinilad aun para

2 mezclado con

2 Era dispensable
el

el 2a

el

1" grado de

el

matrimonio futuro, pero

el 1.

afinidad en linea recta, ex copula illicU a resuUantis, pero solo en

fuero interno, con causa urjente y siendo oculto

el

impedimento.

3 Era dispensable la cognacin espiritual, eliaminter levantem et levalum.


io Era dispensable el impedimento de crimen, etiam utroque niachinanle.

Esto es

lo

que teman los Obispos promisc.amente con

pio lo que queda en el tiempo presente,

estas fucullades oran perpetras para

la

la

Compjflia de Jjsus, y para sacar en lim-

debemos presuponer dos cosas


expresada Compaa

2a que en

ol

la que en

el

fuero interno

fuero externo eran lempo-

DECLARACIONES SOBRE NEOFITOS CUARTERONES Y PUCHUELES.

149

dos partes, con

las formali-

rales, asaber, para veinte aos, y se

comunicaban promiscuamente

dades que se expresan. Puestas estas premisas, diremos, que

que subsiste todava como se hallaba en


Mendicantes, como

lo dice el P.

muy conforme con

los canonistas

la

Animarum salud por

Bula

Araccna de

la

En cuanto

al

la

que asientan como principio, que

Orden quien se concedi. Vase

la

1, quest. 10, art.

nales, sobre las cuales

nidos en dicha Bula

la

y va

una vez, no

Roderico en su

9.

separacin de facultades mencionada arriba, fueron provistos de otras vice-

hablaremos en

Animarum

salui,

dido, por no haberlos renovado.

caso, cuando en

el

siglo

la

segunda parte, pero con respecto

los privilegios conte-

no puedo decir otra cosa segn mi juicio, sino que se han per-

asi lo dice el P.

si

Brasilia Pontificia que-previo este

Marques en su

pasado escriba por los anos de 1742

posterum reformabunur privilegia Lidien,

Adverendum

igitur qtiod

quandoin

reformandis prcediclum privilegium suppri-

forte in Bullis

malur, in hoc evenlu privilegium etiam expirat quoad Episcopos, ideoque

ququam

Pontificia

la gracia participada

fuero externo estos privilegios han perecido para todos, por no haberse revalidado.

Los Obispos, despus de

poterit

comunicacin mutua entre los

Orden de Predicadores en su America

perece para los Mendicantes, aunque se suprima


tratado de Quaest. Regul. Tom.

las

gracia perpetua no se ha perdido y

la

jam

vi illius, utpoe

extincti,

ne-

Episcopus se solo dispensare cum Neophytis, ubi non adsint Socielalis Presbyteri. Tene-

bitur igitur Episcopus, ut

valide e lidie dispenset

in Bullis futuris reformaum

sil,

cum

Neophytis, diligenler prcescire an hoc privilegium

nccne.

Adviertan por consiguiente las Curias Eclesisticas de America, que tienen para su gobierno la Brasilia pontificia,

este prrafo del P.

Marques que se h verificado

casi la letra. Dice en primer lugar,


si

los privilegios ante dichos, expiraran tambin para los Obispos

y aade despus

el

Obispo, para

dispensar vlida y licitamente con les Nefitos, estar obligado informarse con diligencia

pero

si

hablamos de su cesacin por

del 17 de Julio de

la

Santa Sede no los h suprimido,

falla

contenidos en

No

la

1748, en que se expidi por Benedicto XIV

Bula

ni

reformado, que sepamos,

la

ultima prroga antes de la separacin

Todo

lo cual se

debe tener en cuenta

al

habla no solo de los privilegios de las Slitas, sino tambin de los

Animarum saluti, que han cesado por

obstante las declaraciones que se hallan

estn vigentes, y por este lado

estos

de revalidacin, pues no habiendo sido prorogados despus

y enunciada, los privilegios cesaron en 17 de Julio de 1768.


leer la Brasilia Pontificia, la cual

si

En nuestro caso no hablamos de

privilegios se han reformado posteriormente en las Bulas no.

supresin de los privilegios, por que

que

acaso en las Bulas se suprimieren

cuando en lo venidero se reformaren los privilegios de las Indias,

podemos

al pi

de

la

falta

de revalidacin.

expresada Bula sobre Nefitos y Mestizos,

decir que es perpetua,

como

lo

son ellas.

SECCION SEPTIMA.
DECLARACIONES SOBRE NEOFITOS CUARTERONES Y PUCHUELES.

Como

son varias las Declaraciones que se hallan en la Constitucin

pa recido conveniente hacer un resumen de todas


ofrezca. Asi

mismo

ellas

Cum

para tenerlas la

las Declaraciones sobre Cuarterones y Puchueles,

aunque

venerabilis,

mano cuando

se

se hallan

tambin

confirmadas en la sobredicha Constitucin, tienen sus Bulas por separado y se deben presentar

TRATADO

150

como

20

SECCION SEPTIMA.

salieron de la Santa Sede. Esto es lo que nos proponemos insertar en esta Seccin con

algunas otras Declaraciones sacadas de

Resumen de
SOBRE LAS VICENALES.

las

los Fastos.

Declaraciones de Benedicto XIV.

Dubia autem proposita sunt quaj sequuntur

Primum

an facltales

Brevibus concessse presbyteris societatis Jesu qui Missionariorum munus per


Indias exercent, atque illae potissimura quse matrimoniales dispensationes respiciunt, ad eas
in Apostolicis

provincias protendantur et loca, qua; plnribus abhinc annisad sanctam catholicam religionera

redacta sunt, in quibus reperiuntar infideles aliunde profecti et ultro Christi

Fidem amplexi
suum impendant, non quidem in s ad sanctam
sed tantummodo in iidem christianae doctrinse institutionibus,

adeo ut Missionarii operara, studiumque


religiouem convertendis,

rectisque moribus informandis.

Secundum

Quatenus memoratse facultates ad hujusmodi regiones protendantur, ac

prse-

sertim facultas concedendi dispensationes quoad prsedictonim matrimonia exerceri valeat; an


id ita

accipiendum

pro foro externo,

Tertium

sit,

tum

ut concessa dicatur auctoritas dispensandi super impedimentis publicis

ante,

tum

post contractum

matrimonium?

an posita extensionefacultatum ad publica quoque impedimenta pro foro externo


et in casibus contrahendi ajque ac jam contracti matrimonii, hujusmodi facultatibus uti possint
:

Missionarii per ea loca, in quibus Episcopus Dioecesanus easdem obtinet facultates sibi ab

Apostlica Sede peculiaribusindultis concessas ?

Quartum

etsi

possent Missionarii dispensationes conceder, suisque uti facultatibus, etiam

pro foro externo; an tamen id ipsis prsestare liceat sine prsevia


Notario, locique vicario capta, ad
qualitates

summaria informatione coram


et impedimentorum

comprobandas dispensationis causas

an potius satis ad id habenda

sit

verbalis et extrajudieialis instructio

seu infor

matio ?

Quintum an quatenus hujusmodi

facultates concessse

adlaborantibus pro conversione infidelium et non


in

vim dispensationum, quas pro

fidei

exteriori

aliis

tantummodo dignoscantur

Missionariis

revalidanda sint matrimonia celebrata

foro indulsissent Missionarii

illi,

qui in tradendis

rudimentis, informandisque moribus solummodo exercentur ?

KESPUESTA.
Primo itaque dubio, quo quseritur an facultates concessse Presbyteris societatis Jesu Missioet nominatim illse quse dispensationes matrimoniales

nariorum munus per Indias obeuntibus

respiciunt, ad ea protendantur loca et provincias in quibus non alii reperiuntur infideles,

qui aliunde venerunt, Christique fidem ultro amplexi sunt

quam

affirmativum redditur responsum,

ad formam tamen Brevium et Constitutionum apostolicarum, quse superius indicatse fuerunt.

Secundo itidem dubio, quo

quseritur,

an quatenus facultates ad memorata quoque loca

protendantur, e<dem comprehendant dispensationes matrimoniales super impedimentis publicis,

pro foro externo, tam ante,

quam

post contractum

matrimonium concedendas

aflirmative

respondetur, juxta tamen dispositain Apostolicis Brevibus superius indicatis.

Tertio dubio, quo exquiritur, an Missionarii praefatis facultatibus uti possint in

quibus DicBcesani Episcopi smiles obtinent facultates; respondetur, posse eos


facultatibus pro foro externo, tara in raatriraons contractis,

sando, in

iis

tamen

locis, in

quam

in

iis

uti

locis,

in

memoratis

contrahendis dispen-

quibus non existunt ordinarii similibus facultatibus instructi, vel

DECLARACIONES SOBRE NEOFITOS CUARTERONES Y PUCHUELES.


absunt ultra duas Dietas

151

non minus ducentis millibus passuum, juxta id quod itidem

in

Brevibiis et Constitutionibus apostolicis cautura reperitur.

Quarto, quo detiniendum proponitur,

coram notario et vicario

boc

loci capta,

ad comprobandam dispensationis causam et impedimenti

foro,

qiialitatera, vel potius sufiBcere


est,

nihilesseinnovandum

et

dicenda

Ad quintum

satiiis esse,

sit

responsum

tum

quantumvis judicialibus docu-

obstantis impedimenti,

ut eadem methodusin futurum quoqiie tempus retineatur.

denique dubium, respiciens convalidationera matrimoniorum, de qua qusere-

batursub hypotesi eorura

desumptse ex defectix facultatum inhis qui dispensationes

nullitatis,

concesserunt ad ea matrimonia ineunda,


satis

extrajndicialis informatio

verbalis et

quoniam siiperioribus temporibus sufcieus visa est moralis

certitndo, tuna causse dispensandi,

mentis non innixa,

in quibus possunt Missionarii

in his casibus

ipsis prsestare liceat sine prsevia sumraaria informatione

in judiciali

dispensare

num

deprehendere

licuerit,

quum

ex data superius responsione ad priraum

hujusmodi positionem seu hypothesira non

subsistere,

dubium
nullus

relinquitur respondendi locus.

DECLARACION SOBRE QUIENES SE ENTIENDEN POR NEOFITOS.


Esta Declaracin es

muy

antigua y Montenegro dice en su Prroco de Indios que viene del


mayor claridad digo que se dud

Pontificado de Gregorio XIII por estas palabras. Para

mucho

si los

mixtos podran gozar de

los privilegios

de los Indios y para seguridad de la conBula despachada en

ciencia fue menester consultar al Pontfice y respondi Gregorio XIII por

21 de septiembre de 1581

Declaramus... eos quos Mestizos vocant, siniiter ad hunc

tuin Neophytos, censenclos esse. Asi dice Montenegro,

aunque nos

falta esta

rarnos. Pero importa poco esta falta que solo atae al origen y antigedad

cuando la tenemos bien expresa en la Bula

quia a nonnuUis dubitatum

oriundi ac
infantia

aliaruni

fuit,

appellari possint;

quam Occidentalium paitium, imo

et intelligi

conjungi, vel in

cum

jam

inde oriundus, ac proprie indgena

alias,

seu affinitatis

ut praefertur, gratis

sit,

in

Et insuper

filii,

etiam in eorum

earumdem proesentium
supradictarum omnium tam Orien-

sint,

filii

vel

quarumvis

et in infantia baptizati; vel

ad concessionis hujusmodi effectum,

dictosque Presbyteros

contracto remanere possint, sive

idcirco tenore

etiamsi ^thiopes, Angulani

Europeis mixtim progeniti

deber neophytos

de la Declaracin,

como sigue

an oranes indigense illarum regionum

transmarinarum regionum, etiamsi christianorum

guinitatis

es

naturales et christianorum indigenarum et baptizatorum

baptizati jure Neophiti

etiam inter se vel

esse

seu hsesitatum

saluti,

decernimus et declaramus, oranes oriundos seu naturales

talium,

Animarum

cffec-

Bula para cercio-

eorum

cum hujusmodi,

vel matrimonio

alter tantum.sive etiam uterque

locis et alias, ut supra, ex

quibuscumque consan-

gradibus jure divino, ut supra, non prohibitis, primo excepto et

tamen dispensare posse concedimus

et

indulgemus.

Esta es

la

declaracin sobre Nefitos que se sigui insertando en todas las prorogas de las Vicenales, y que
fue confirmada por Benedicto XIV como vimos arriba. Mas para la inteligencia de esta Declaracin se deben notar dos cosas

1^

que la Declaracin versa acerca de las dispensas matri-

moniales y no acerca de otros preceptos de la Iglesia sobre los cuales nada se declara aqu

2^ que la Declaracin habla de las dispensas en cualquier grado de consanguinidad afinidad


lio

prohibido por derecho divino, excepto el primero, por que esta rala facultad que conce-

dan las Vicenales mientras se revalidasen y subsistiesen.

TRATADO

158

SECCION SEPTIMA.

DECLARACION SOBRE LOS MESTIZOS.

Aunque

la Declaracin

vel etiam nter se vel

aquellas palabras
anterior habla alguna cosa sobre los Mestizos en
explicar el Papa
quiere
todava
Europeis mixtim progeniti sint

cum

mas claramente smente por

estas palabras que trae continuacin.

Quin etiamqma de
cum eisdem Mes-

esse accepimus

;
mixtim progenitis, quos Mestizos vocant, majus dubium
decernimus,
quos similiter ad hunc effectum Neophytos censendos esse

ticiis

gradibus

tamen, dunmodo non lia facile


etniatrimoniis contractis et contrahendis praedictis, gratis
quedan los Mestizos reputados
dispensare posse concedimus. . Por cuya declaracin

idiiat,

como Nefitos con respecto

las dispensas matrimoniales con solo la condicin

dummodo non

saca, que tales dispensas no se han de


ita facile id fiat. De suerte que por esta condicin se
Nefitos expresados arriba.
conceder con tanta facilidad los Mestizos, como los

DECLARACION SOBRE LOS CUARTERONES Y PUCHUELES.


Desde

el Pontificado

de Urbano VIII cuyas Letras son las

mas antiguas que han llegado

los Obispos y Misioneros de


mis manos, en cuanto las Declaraciones sobredichas, siguieron
que
segn las Declaraciones dadas, hasta
las Indias dispensando los Nefitos y Mestizos
Cuarlos
si
sobre
duda
se suscito la
cincuenta anos despus en el Pontificado de Inocencio XII
dispensas
Nefitos privilegiados para las
los
entre
comprender
podian
se
Puchuelcs
terones y
como lo
Sede,
Santa
preces la
expresadas arriba. Por lo cual el Rey Catlico present sus
se sigue.
refieren los Fastos en la Ordenacin 449 y son como

Feria

IV die 2

Julii 1698 in Congregationo S.

Romanse

Inquisitionis, relato supplici libello

intelligentia Brevis Pu IV
Regis petentis declarari infrascripta dubia super
dispensandi cum Neophytis Indiarum
15 Juuii 1563, quo Societati Jesu concessafuit facultas
aut affinitatis gradijure divino non prohibitis consanguinitatis

Cathoiici

quocumque seu quibusvis


bus vel alias conjunctis, ut matrimonium

in

.<

remanere valeant. Dubia autem sunt

quocumque,

etc.,

jam

scienter coatractis

casus comprehensi

sint verbis lUis, In

nter se contrahere, seu in


1.

Quinam

quinam except? -2. An verba

illa, vel

alias conjunctis importent facul-

appellatione Neophito-

3. An
spiritualis?
tatem dispensandi in impedimento cognationis
omnes
per
orginarii
sunt
qui
etiam
non
an
conversi,
rum Indi noviter

lineas, quive pro

una

an comprehendantur

originem trahunt, vulgo quarterones appellati et


habent,
etsive ab alterutro, sive ab utroque
qui octavam partem per proavum vel proavium,
perpetuae
concesss
4. An prsdicts facultates per Pium IV
vulgo puchuelcs appellati?

tantum parte ab

illis

fuerint,

Ad

anadtempus?
quo dumtaxat primus
Respondetur fuisse provisum per Breve Alexandri VIII, in
Ad 2. Affirmative. Ad 3. Non comprehendi
affinitatis excluditur.

gradus consanguinitatis et

quarterones, multo minus puchuelcs. Ad

4.

Non

indigere declaratione, stantibus claris ver-

ad viginti anuos tantum valituris.


Breves,
tres anos despus en 1701, expidi dos
A
nulos:
fuesen
Seis revalidando los matrimonios que
el primero que comienza In Apostlica
Puchueles, que
Declaracin antedicha sobre los Cuarterones y
y el segundo confirmando la
bis Alexandri VIII, prsesentibus

resultas de esta declaraciou Clemente XI

comienza Alias pro parte como se vera mas abajo.

DECLARACIONES SOBRE NEOFITOS CUARTERONES Y PCHUELES.

153

CONFIRMA BENEDICTO XIV LAS DECLARACIONES ANTERIORES.

Hinc transeundo ad personas cura quibus Missionarii, sive pro conscientise, sive pro judiciali foro, juxtapraemissa dispensare possunt.Neophytiquidemhisunt. Neophytorum autem

appellatione

secundum

intelligurtur ii

editas et a

summis

Pontificibus approbatas resolutiones, non solum

qui paulo ante Baptismum susceperunt, sed etiam eorum

infantia baptizati fuerint

ac insuper

ii

quamvis

filii,

iu

qui ex Indo Neophyto et ex mullere Europea, vel ex

Europeo viro et Indica mullere sunt progeniti, ideoque mixti seu mistitii vocitantur.

Atque

hse sunt

omnino personse cura quibus dispensare possunt Missionarii.

Interdicta ipsis

quacumque

facltate dispensandi cura Quarteronibus et

cum

dicuutur Quarterones

originem, proindeque Pucuelles appellantur

contineri

cum

Pucuellibus

nimirum, qui vel pro una tantum parte ducunt originem ab Indis Neopbytis, ideoque

iis

vel per

proavum aut proaviam dumtaxat ab Indis Neopbytis trahunt


;

quum

hi

Neophytorum nomine seu appellatione

non possint ac consequenter nequeant Missionarii

sive in foro judiciali

cum illis,

ad Neopbytos, quorum nomine veniunt tantummodo

bita est

sivein foro conscientise

super matrimonii impedimentis dispensare; eorum enim facultas cohiii

qui fuerunt superius desi-

gnati.

DECLARACION DEL MISMO BENEDICTO XIV SOBRE LOS LUGARES A QUE SE EXTIEN-

DEN LAS SOBREDICHAS FACULTADES.

Quod

spectat ad loca, in quibus Missionarii prsefatis dispensandi facultatibus, ut supra,

uti possunt, satis perspicua res est,

et Occidentalis Indis partes

quuin Indulta

ipsis coucessa, utriusque, Orientalis

nempe

seu Provincias, aliasque maris Occeani regiones diserlo com-

Verba Brevium pro

qua nunc agitur sunt comprehensiva omnium tam

plectantur. (H)

Orientalium,

aliarum transmarinarum regionum. Id coUigitur ex prsecitatis verbis contentis in Brevi

San

Mem

re de

quam Occidentalium partium

et

etiam ^thiopum, Angolanorum et quarumvis

Alexandri VIII, 16.

DECLARACION SOBRE LOS HIJOS Y DESCENDIENTES DE LOS INDIGENAS.

misma Bula Cum Venerabilis, se hace la Declaracin siguiente Hinc transeundo


cum quibus Missionarii, sive pro conscientise, sive pro judiciali foro, juxta prsemissa
Neophyti quidem hi sunt Neophytorum autem appellatione secundum
possunt
dispensare
Pontificibus
approbatas resolutiones, non solum intelliguntur ii, qui paulo
editas et a summis
ante Baptismum susceperunt, sed etiam eorum filii, quamvis in infantia baptizati fuerint; ac

En

la

ad personas

insuper

ii,

qui ex Indo Neophyto et ex mullere Europea vel ex Europeo viro et Indica Mullere

sunt progeniti, ideoque >ma; seu mistitii vocitantur. Atque hse sunt omnino personse,

quibus dispensare possunt Missionarii. Interdicta ipsis quacumque facltate dispensandi

;<

Quarteronibus et Pucuellibus.

TOM.

I.

19

cum
cum

TRATADO

SECCION SEPTIMA.

20

MATRIMONIALES
DECLARACION SOBRE LA INFORMACION SUMARIA PARA LAS CAUSAS
DE LOS NEOFITOS.

En

la

mencionada Bula se propone esta duda

Etsipossent Missionarii dispensationes con-

externo, an tamen id ipsis prsestare liceat sme


ceder suisque uti facultatibus, etiam pro foro
locique vicario capta, ad comprobandas disNotario,
informatione, coram

pensationis causas,

extrajudicialis

prseviasummaria

sitverbaliset
etimpedimentorum qualitates;anpotius satis ad id habenda
num mus
proponitur,
definiendum
quod
Quarto,
instructio seuinformatioPK.

sine
in judicialiforo,hoc ipsis prsestare liceat
casibus in quibus possunt Missionarii dispensare
dispencomprobandam
capta.ad
loci
Vicario
et
Notario
summaria informatione coram

praivia

causamet impedimenti qualitatem,


.judicialis informatio; responsum est,nihil
sationis

extravel potius sufficienter dicenda sitverbalis et


esse

innovandum;

ribus sufficiens visaestmoralis certitudo,

quantumvis judicialibus documentis non innixa, satius

quoque tempus retineatur

.
<
.

quoniam superioribus tempo-

esse, ut

eadem methodus

in

futurum

en su Bula CumveneraUhs
examine, in prseinserto
accuratoque
Nunc autem cupientes, ut ea qusprsevio tam sedulo
et serventur
subsistant
firmius
Decreto definita,decssaet constitua fuerunt, eo semper
conApostlica
auctoritate
contenta,
exactius, prseinsertum Decretum, singulaque in eo
etper
mnibus
in
ac
integro
ex
illa
firmamu's et approbamus et, quatenus opus esset, eadem
dicta Apostlica auctoritate ac earumdem

Ycpncluye Benedicto XIV con estas palabras sobre

et

cauScE dispensandi, tumobstantis impedimenti,

tum

lo dicho

omniajuxtapraesentisDecretiseriemettenorera
inviolabilis
prsesentiumlitterarumtenorestatuimus, decernimus etordinamus, illisque
prsesentes litteras

semper firmas, validas

mitatis robur adjicimus. Decernentes easdem

<

sortiri et obtinere aciUis


ficacesexistere, suosque ntegros et plenarios effectus

et pro

fir-

et ef-

ad quos spectat

tempere spectabit plenissime suffragari

ANTERIORES.
DUDAS SOBRE EL VIGOR ACTUAL DE LAS DECLARACIONES
Acerca de

la hizo

el

la

declaracin sobre los Mestizos

Sumo

Pontifice Gregorio

Urbano VIII hasta

el

por oros diez anos


Mestizos es

XIII hasta

me

ano de 1654. Ya

mismo Montenegro nos

el

el

ano de

que para

menester especial declaracin del Ponlice


las fechas y el

la

la

Esta declaracin

prorogaron Paulo

dicen que N. SSmo. Padre InocencioX

mas, donde se echa de ver

raremos en ler lugar aqui

16H,

dice asi

despus

la

Vy

tiene prorgada

extensin del privilegio de Indios

Lib. 5o, trat. 1, secc. 10, n.

tiempo de estas prrogas, que

el

21. Acla-

seor Montenegro las trae

manos las Letras orijinales sus copias. Paulo


cambiadas, sin duda por no haber llegado sus
fecha 1 1 de Febrero de 1610. Urbano VIII
prorog la Bula Animarum saluli por veinte anos con

V
la

existe en pergamino muy limpio y en


do 1629
prorog por otros veinte anos en 15 de septiembre
Lima, Legajo 1186. Inocencio X la prorog, no por diez,
letra muy clara en el Archivo nacional de
de Marzo
en pergamino en el Archivo de Quito con fecha 1
sino por los mismos veinte anos hallase
limitiempo
por
fueron
fechas pues todas las prrogas
de 1649 Pero lo que menos importa son las
anterior
declaracin
si
la
que nos falta examinar, es,
tado y este se ha concluido lo mas interesante
afirma el seor Montenegro, ysi esta declaracin
lo
como
prroga,
necesitaba
sobre los Mestizos
pienso que esta declaracin es perpetua y
presente habiendo cesado las vicenales. Yo
:

tendr vigor

me

al

Animarum saluli concedia una gracia perpetua para


pues perpetua
confirm Benedicto XIV como acabamos de ver. Siendo

fundo en estas razones. 1 Que

fuero interno y esta gracia la

la

Bula

el
la

grados matrimoniales, debe ser perpetua la declaracin


gracia de dispensar en el fuero interno en los
2 Las declaraciones de la Santa Sede llevan generalmente
que esplica quienes pueden ser dispensados.

DECLARACIONES SOBRE NEOFITOS CUARTERONES Y l'UCHUELES.


el

155

carcter de perpetuidad, y asi lo siente Morelli en sus Fastos Orden. 278, cuando en otra decla-

racin semejante dice

non

carel

contena,

asi

pretio, propter

Temporalem

quidem ordimtionem,
:

quas

sed

queriendo

zanjar

quce

modo postquam expirav,


in lilleris aposlolicis

sola esset

declaralio, si

non dicerenur valere tantum ad quindecim annos. 3

Cam uenerafcii

Letras

adjunctam dedarationem

El

mismo Benedicto XIV en sus

desvanecer dudas y asegurar las conciencias,

dificultades,

reuni todas las declaraciones de sus predecesores y las confirmo con

el

robur

-y

sello

de perpetuidad,

como hemos dicho arriba.

SE CONFIRMA LA DECLARACION

Clemens Papa XI.


Alias, pro parte ciarse

SOBRE LOS CUARTERONES.

Ad futuram

memoriae Caroli Secundi,

propositis Congregationi venerabilium fratrum

dum

rei

memoriam.

vixit,

Hispaniarum Regis Catholici,

nostrorum Sanctse Romanee Ecclesise Cardina-

lium, in tota repblica christiana, Generalium luquisitorum adversas hBreticam pravitatera


authoritate Apostlica deputatorum

nonnuUis dubiis, eorumque patita resolutione emanavit

desuper ab eadem Congregatione Decretum tenoris, qui sequitur videlicet

Feria quarta, die

secunda Julii millesimo sexcentsimo nonagsimo octavo, in Congregatione Generali Sanctse

Romanae

et universalis Inquisitionis habita in

ram eminentissimis,

et reverendissimis

Conventu Sanctse Mariae super Minervam, co-

Dominis Sanctse Romanee Ecclesise Cardinalibus,

in tota

repblica christiana, contra hsereticam pravitatem Generalibus Inquisitoribus a Sancta Sede

Apostlica specialiter deputatis


fidelium, et ad sedandas
telligentia Brevis sanctse

relato supplici libello Catholici Regis, petentis ex zelo salutis

eorumdem

conscientias declarari infrascripta dubia suborta super in-

memoriae Pii Quarti, dati decimaquinta Junii millesimo quingen-

tsimo sexagsimo tertio, quo Regularibus Societatis Jesu in Indiis orientalibus, et occidentalibus comraorantibus concessa fuit facultas dispensandi

cum

Neophitis illarum partium in

quocumque, seu quibusvis ajare divino non prohibitisconsanguinitatis, vel


vel alias conjunctis, ut

impedimentis hujusmodi non obstantibus,

afiSnitatis

matrimonium

gradibus,

inter se contra-

jam etiam scienter contractis matrimoniis hujusmodi remanere valeant, cum quibusdam tamen regulis, et limitationibus in copia dicti Brevis exhibita contentis. Et audito
here, seu in

Procuratore Generali ejusdem Societatis Jesu exponente Breve prsedictum Pii Quarti, pluries
fuisse a

Summis

successoribus Pontificibus pro tempere renovatum, et prsesertim modernis

temporibus a sanctse memorise Clemente Nono, et Alexandro Octavo, ut in Brevi pariter exhibito,

atque in eo denunciata dubia dilui, ac declarari. Dubia autem sunt.

sus sint comprehensi in verbis supradicti Brevis Pii Quarti

jure divino non prohibitis consanguinitatis, vel afBnitatis

quinam excepti? Secundum, an supradicta verba,

Primum, quinam ca-

In quocumque, vel quibusvis a

gradibus, vel alias conjunctis, et

vel alias conjunctis importent facultatem

dispensandi super impedimento cognationis spiritualis ? Tertium, an appellatione Neophitorum


Indi solum noviter conversi comprehendantur ?

eorum
lati

lineas, quive pro

et

una dumtaxat parte ab

An non

illis

etiam, qui sunt originarii per

omnes

originem trahunt vulgo Quarterones appel-

an comprehendantur, qui octavam paitem per proavum, et proaviam, et sive ab alteru-

tro, sive

ab utroque habent, vulgo Fuchueles nuncupati

per dictum

Pium Quartum Regularibus

pus concessse

bus auditis,

visis, et

Quartum, an supradictse facultates


an ad tem-

Eminentissimi, et Reverendissimi Cardinales Generales Inquisitores, his mni-

mature consideratis, ac audito etiam voto dominorum consultorum. Ad


fuisse provisum per Breve felicis recordationis Alexandri

primum dubium responderunt


Octavi, in quo

prsedictis Societatis Jesu, perpetuo fuerint,

dumtaxat primus gradus consanguinitatis et

affinitatis excluditur.

Ad

secun-

TRATADO

156

dum

SECCION SEPTIMA.

2"

Ad tertium responderunt non comprehendi Quarterones, mulAd quartum dixerunt non indigeredeclaratione,stantibus claris verbis

responderunt afSrmative.

toque minus Puchneles.

sanctse memorise Alexandri Octavi. Ibi

annorum, ad quos smiles

gratise

Praesentibus ad viginti annos a fine aliorura viginti


recordationis Clemente

felicis

nostro concessse fuerunt inchoandos, tantum valituris

Christo

situm

filii

nostri Philippi

fut, ipse

(l).

Cum

Papa Nono pradecessore

autem, sicut charissimi in

earundem Hispaniarum Regs Catholci nomine, nobis nuper expo-

Phlppus Rex decretum hujusmodi quo firmus subsistat, Apostolicae conr-

mationis nostrse patrocinio comrauniri plurimum desiderat, nos dicti Philippi Regis votis, hac

quantum cum Domino possumus favorabiliter anmiere volentes, supplicationibus ejusdem Philippi Regis nomine nobis super hoc humiliter porrectis inclinati, decretum prseinsertum authoritate Apostlica, tenore prsesentium approbamus, et conrmamus,illique inviolabilis
in re,

Apostolicae firmitatis robur adijcimus. Salva

tamen seraper inpraemissis authoritate memoratae

Congregationis Cardinalium. Decernentes easdem prsesentes litteras, etc.

Datum Romse apud Sanctum Petrum sub annulo


simo septingentsimo
F. Oliverius.

SE

primo,

Piscatoris die vigsima nona Aprilis mille-

Pontificatus nostri

Extat impressa

anno primo. Loco f Annuli Piscatoris.

in Archivio Quitensi S. J.

SUBSANAN LOS MATRIMONIOS DESPUES DE LA DECLARACION HECHA SOBRE LOS


CUARTERONES.
Clemens Papa XI.

In Apostlica; Dignitatis fastigio

Domino

constituti, Christi fidelium

cum

Ad futuram

rei

memoriam.

potestatis plenitudine,

quorumcumque, etiam

mertis licet imparibus, a

in remotissimis

ab hac Sancta Sede

partbus existentium actus, ments nostrse acie coilustrantes, ad ea per quae conscientiarum
quieti opportunis rationibus consulatur, perpensis studiis ntendimus, et Pastorals Offic nostri,

partes paterna chartate desuper interponimus, sicut ad Omnipotents Dei gloriam, et

salutem expedir in Domino arbitramur. Sane

cum ad

nonnuUos ex Presbyteris

Indis,

commorantbus,
lica

Societatis

Jesu in

et forsan nonnullos illarum

prsedicta facultas dispensandi

cum

tam

Orientalbus,

quam

Neophitis earumdem partium, in quocumque, seu


afinitatis

gradibus conjunctis,

seu se attinentibus, ad efiectum contrahendi inter se matrimonia, seu in

praetextu facultatis hujusmodi,

qudam

fide,

Occidentalibus

partium. Ordinarios, quibus alias a Sede Apost-

quibusvs a Jure Divino non prohibitis, consangunitatis, vel

contractis remanendi, sub certis

jam etiam

modo, et forma tune expressis, concessa fuerat

cum

animarum

Apostolatus nostri notitiam pervenerit,

scienter

vigore, seu

pluribus pt^rsonis super praenarratis impedimentis, bona

sed nuUter, sive ex eo quod facultas praedcta eis concessa

jam

expiraverit, sive

ex eo quod ipsi facltate hujusmodi pro Neophitis Indis, sicut praemittitur, concessa, etiam

cum

iis,

qui non erant orignarii per omnes

earum

lineas, quive pro

una dumtaxat parte ab

Indis originem trahebant, vulgo Quarterones nuncupatis, vel qui octavam partem per pro-

proaviam habebant, vulgo Fuchueles vocatis usi fuerunt, dispensasse. Cumque


revera Quarterones, et Fuchueles hujusmodi Neophitorum Indorum appellatione mnimo
comprehendi, Venerabiles Fratres nostri Sanctae Romanae Ecclesse Cardinales in tota Repblica

avum,

vel

Christiana Generales Inquisitores

adversus hsereticam pravitatem

authoritate Apostlica

deputati, novissime responderunt, ac proinde considerantes matrimonia per easdem personas,


praetextu dspensationum hujusmodi contracta, nulla, et invalida fuisse, etesse.

(1)

In constitutione Cm Venerabilis conTma,t\ir perpetua.

Nos omnium,

DECLARACIONES SOBRE NEOFITOS CUARTERONES Y PUCHUELES.

157

singulorum, qui matrimonia hujusmodi contraxerunt statui, et conscientiarura quieti in

et

consulere volentes, ipsosque, et eorum singulares personas a quibusvis

prsemissis opportune

excomramunicationis, suspensionis, et interdicti, aliisque Ecclesiasticis sententiis, censuris, et


poenis, a jure, vel

ab homine quavis occasione, val causa

fore censentes,

mo(u proprio,

quibus quoraodolibet innodatse

latis, si

tantum consequendura, harum

existunt ad effectum prsesentiura

serie absolventes, et absolutas

ex certa scientia, ac de Apostolicae potestatis plenitudine,

et

omnia, et singula matrimonia prcetextu dispensationum prsedictarum, super prcefatis impedimentis, per dictes Presbyteros, seu etiam Ordinarios partium hujusmodi, memoratis personis,
prsetextu

hujusmodi, quandocumque concessarum alias tamen

facultatis

rite,

et legitime

omnino revalidata

contracta Apostlica authoritate, tenore prajsentium revalidamus, ac

esse

volumus, illaque in posterum revalidationis nostrse hujusmodi vigore, vim, robur, efectum, et
efficaciam, validorum,

et legitime

contractorum matrimoniorum, et perinde, ac

si illa,

et

illorum quaelibet, ab illorum initio, et in eorum radico valida, ac legitima, et praevia sufficienti
dispensatione Apostlica, rite, valide, et legitime, contracta, celebrata, et solemnizata fuisseut,

habere, et obtinere

omnesque,

et singulos, qui dicta

matrimonia

sic contraxerunt,

ut

in

eorum matrimoniis hujusmodi, absque eo quod illi, nec quisque illorum matrimonium de novo
contrahere, seu novum consensum prsestare uUo modo debeant, autteneantur, remanere, et ia
perseverare libere, et licite possint, ac debeant, prolesque ex hujusmodi matrimoniis

eis

susceptse, et suscipiendse, legitimie, et pro legitimis,

quoad utrumque forum

dici, censeri, et

haberi, ac reputari pariter debeant, motu, scientia, et potestatis plenitudine similibus Apostpraedicta,

lica authoritate

harum

serie,

decernimus, et declaramus: supplentes quoscumque

defectus, ex nullitate, et insubsistentia dispensationum

hujusmodi provenientes; et similiter

decernentes, omnes, et quoscumque, qui matrimonia sicut prsefertur, contraxerunt, desuper a

quoquam quavis

authoritate, ac sub quovis preetextn, colore, capite, vel ex

cuacumque causa,

etiam quantumvis jurdica, et legitima propterea molestari, perturban, impediri, aut inquietari
nuUatenus unquam posse, eque deber, sicque per quoscumque Judices Ordinarios, vel Delegatos quavis authoritate fungentes, etiam causarum Palatii Apostolici Auditores, ac ejusdera
Sanctae

Roman Ecclesise Cardinales, etiam de Latere Legatos,

Nuncios judicari,

quoquam quavis

et Vice-Legatos, dictseque Sedis

queque, et inane decernimus,

et difiniri deber, irritum

si

secus super

his

authoritate scienter, vel ignoranter contigerit attentari, non obstantibus

Constitutionibus, et Ordinationibus Apostolicis, cseterisque contrariis quibuscumque.

Romaeapud Sanctum Petrum, sub Annulo

Datum

Piscatoris, die secunda Aprilis, millesimo septin-

gentsimo primo, Pontificatus nostri anno primo. Loco f Annuli Piscatoris. J. Cardinalis
Prodatarius.

Exstat impressa in archivio Quitensi S. J.

RESUMEN DE LA CONSTITUCION IN APOSTOLICA.


Habiendo llegado noticia de
(le

Sahla Sede que algunos Misioneros y acaso tambin los Obispos

la

Indias hablan usado con buena f dla

facultad

vicenio y extendindolas hasta los cuarl-erones,

entonces) no se comprendan bajo


nios.
los

Por

lo cual

el

expresados matrimonios

si

segn

Nefitos,

declara

la

el

reciente

si

en

lo

desde

el

el

declaracin (que sali

Pontifice nulos

de motu propio, ciencia cierta, y plenitud de potestad apostlica

tales
el

matrimo-

Papa revalida

dems se hubieren contrado bien y licitamente declarando, que

en virtud de esta revalidacin quedan

mismo que

nombro de

de dispensar los Nefitos habiendo expirado

los cuales

con

la

fuerza y eficacia do centrados vlidos y legtimos, lo

principio y en su raiz, y previa la dispensa

pontificia,

se hubieran

que aquellos que contrajeron los referidos matrimonios pueden y deben permanecer en ellos

contrado
sin nece-

TRATADO

158

sidart

de contraer de nuevo,

ni

SECCION SEPTIMA.

prestar nuevo consentimiento, y

que

la

prole

adquirida y que

se

1701.
adquiriere se repute legitima en ambos fueros. Dada en 2 de Abril de

NOTAS DE LOS PASTOS.


de Pi IV y otros sucesores hecha
procedieron los Misioneros fundados en la concesin
revalidacin de Alejandro
ultima
la
en
nota
cuya
perpetuidad,
la
nota
de
en el fuero de la conciencia con
que cita Lugo
Octavo no se revoc expresamente, sino que se suprimi. Y es doctrina de muchos Doctores
perpetuidad
amplitud
quita
la

no
posteriormente,
lib. 1. Resp. Moral. D. 24, que la concesin restringida
posterior tiene otras facultades que
anterior cuando no se menciona, especialmente cuando la restricion
temporalidad se fundaba la constitucin prereferirse, como lo eran las vicenales en el fuero externo, en cuya
era intil. Ademas la dicha supresin dla
modo
otro
de
vicenales
las
y
revalidar
para
dio
sente, pues se
al fin de las vicenales * prssentibus ad
more
de
clausula de perpetuidad, pudo omitirse de buena f poniendo

Nota

viginti

Por

De buena

te

tantum annos
la

clausula

valituris.

motu proprio ac de

certa scientia

ordinario dice el cardenal Petra tom. 4 ad coust

1.

se entiende

Eugen. IV.

que

el

n. 2, pag.2(i7.

Papa n procede por derecho


Locual noquita que haya pre-

cedido splica peticin de otro.


contrado licitamente, por que si fuesen nulos
Se revalidan los matrimonios que por otra parte se ha>an
quitando

lo menos sin prestar nuevo consentimiento y


revalidarse
podran
na
natural,

divino
por derecho
el

impedimento.

En

cuanto la dispensa que se hace

aquim adcerarmo,

est ya fuera

,
,
j
t
-v
de duda por esta constitu

algunos, sino que


prestar nuevo consentimiento como dudaban
cion que en tales dispensas no se necesita
Matnmo^uun.
Sevilla por estas palabras
de
causa
una
en
Romana
la
Kota
basta el primero como lo juzg
dispensatmmn radice, non reqmnt novum con:

nulUtercontractuminterconsangumeos,ubiaFapaest
pmsUtus. Vanse
sensum, sed sufflcU Ule primus cum effectu nantali

los Fastos

donde se trata latamente

esta cuestin. Ord. 477.

SE FACILITAN

DE ESTE PESO A LA
LAS INFORMACIONES DE SOLTERIA, EXONERANDO
CURIA EPISCOPAL.
Innoceatius Papa XII.

Ad

futuram

rei

memoriam.

Hispaniarum Kegis Catholici, exponi uoCaroli Regs,


modernus Comes de Altamira, ejusdem
bis nuper fecit dilectus filius nobilis vir
congreganomine
ipse dicti Caroli Regis
apud Nos, et Sedem Apostolicam orator quod cum
umversa
Romanas Ecclesia. Cardinalium
Pro parte charissimi in Ghristo

filii

nostri Caroli,

Sancta
tioni venerabilium fratrum nostroriim

Generalium Inquisitorum a bede ApostChristiana Repblica contra hareticam pravitatem,


parbus
mnotuisse scandala
Deputatorum, exposuisset, ipsi Carolo Regi

lica specialiter

md squia ordinars earumdem P^-^^mm


eidem Carolo Regi subjectis vigentia, eo
statum
suum
matrimonium contrahar volentes ad probandum
tinctB omnes suos subditos
hujusmodi longe
Curia
qui
a
ii,
compellentibus,
liberum, in cujuslibet eorum Curia Episcopali
Curiarn pr^dxctam actractatum, sive quia testes, qui ad
aberant, post conclusum matrimonii
testibus hujusmodi
deducendis
illuc
inveniebant, sive quia pecuniis pro

AmerL

ceder

ellent,

non

necessariis carebant, matrimonio

minime

celebrato

cum

scandalo, et peccato

m mutua consue-

nomme
proindedictus Comes memorati CaroU Regs
tudine etcommercioperseverabant,ac
Ordmanis
leuda
tol
inconvenientia
ad ejusmodi

quatenus
Congregationi pr^dicts supplicasset,
parochiaCuria Episcopali ultra duas dietas distantia
a
loca
prJictispr^ciperet.utquoad
probarecipiendi
persoais, sibi bene visis facultatem
lium Ecclesiarum Rectoribus, sive als
probatiombus
ut
ita
contrahar volentium concederant,
tiones super statu libero matrimonia
congredeveniri valeret, emanavit ab eadem
celebrationem
hui usmodi sic factis ad matrimonii
apnlis
nona
die
sequitur. Videlicet : Feria quarta
gatione Cardinalium decretum tenoris, qui

DECLARACIONES SOBRE NEOFITOS CUARTERONES Y PUCHUELES.

159

millesimo sexcentsimo nonagsimo octavo. In congregatione Generali Sanctse Romanse, et


niversalis Inquisitionis, habita in Conventu Sanctae Marise super Minervam, coram Eminentissimis, et Keverendissimis

DD.

Sanctse Romanse Ecclesise Cardinalibus in tota Repblica

Christiana, contra bsereticam pravitatem, Generalibus Inquisitoribus a Sancta Sede Apostlica


specialiter

deputatis, lecto retroscripto memoriali

Eminentissimi, et Reverendissimi DD.

Cardinales Generales Inquisitores prsedicti annuerunt prsedictse instantise, et mandarunt, qiiod


per

effectum, vel Vicarii Foranei, vel

DD. Episcopos deputentur ad hunc

eis benevisi.

alii

Joseph Bartolus, Sanctse Romanse, et niversalis Inquisitionis Notarius. Locus f Sigilli. Cura
autem sicut eadem expositio snbjungebat firmiora sint, et serventur exactius illa, quse Apostoprsedicti Caroli Regis nomine humiliter
lici muniminis preesidio roborantur. Nobis propterea

supplicatum

ut in praemissis opportune providere, et ut infra indulgere de benignitate

fuit,

Apostlica dignaremur.

Domino possumus

Nos

igitur piis

ejusdem Caroli Regis,

favorabiliter annuere volentes

tum prseinsertum Authoritate Apostlica


illique inviolabilis Apostolicse firmitatis

votis

hac

in re

hujusmodi supplicationibus

tenore

quantum cum

inclinati,

Decre-

prsesentium approbamus, et confirmamus,

robur adjicimus, salva tamen semper in prsemissis

Authoritate memoratse Congregationis Cardinalium. Decernentes easdem prsesentes litteras


firmas, validas, et

efficaces existere, et fore,

et obtinere, ac illis

suosque plenarios, ac ntegros eFectus

respective inviolabiliter observari, sicque in prsemissis per

Delegatos, etiam

Causarum

et inane, si secus

attentari,

sortiri,

ad quos spectat, et spectabit in futurum plenissime suffragari, et ab eis

quoscumque Judices Ordinarios,

et

Palatii Apostolici Auditores judicari, et definiri deber, ac irritum,

super his a

quoquam quavis Authoritate

non obstantibus prsemissis, ac Apostolicis,

scienter, vel ignoranter contigerit

et Universalibus, provincialibusque, et

Synodalibus Conciliis edictis Generalibus, vel specialibus Constitutionibus, et Ordinationibus,


cseterisque contrariis

quibuscumque

transuraptis, seu exemplis,

volumus autem, ut earumdum prsesentium litterarum

etiam impressis,

manu

alicujus Notarii publici subscriptis,

sigillo personse in Ecclesiastica dignitate constitutse

munitis,

eadem prorsus des

et extra adhibeatur, quse prsesentibus ipsis adhiberetur,si forent exhibitse, vel ostensse.

Roase apud Sanctam

Mariam Majorera sub Annuio

ac

in judicio,

Datum

Piscatoris die tertia Maii millesimo sex-

centsimo nonagsimo octavo. Pontificatus nostri anno sptimo. Loco f Annuli Piscatoris.
Extat impressa in archivio Quitensi S. J.
Albanus.

J. P. Cardinalis

CEDULA AUXILIATORIA DE LOS TRES BREVES ANTERIORES.


Ales Virreyes, Presidentes, Audiencias, Gobernadores, Arzobispos y Obispos de
Su Santidad tocante los dubios.

las Indias

remitindoles los trasuntos de los Breves de

EL REY.
Por cuanlo

la

Santidad de Po iV, y

la

de otros

facultades y privilejios los Provinciales de la

Sumos

Pontfices sus sucesores, concedi diferentes

Compaa de

Jesiis

que residan en mis Reinos de

Indias Ocidentales, y en los de las Indias Orientales, do dispensar gratis con

los

las

Indios Ncphitos

de ellas, en cualesqnier grados de afinidad consanguinidad, no prohibidos por derecho Divino y con
los de otro

modo

debaio de cierta

conjuntos, para que pudiesen contraer matrimonios, conservar

forma, se

que se circunscriban en

me inform que

sta

las citadas facultades, y

taban las conciencias de mis vasallos.


Fiscal de l, tuve bier de

que en

Que

Roma

de dichas facultades se ofrecan, para que

no se practicaba con

el

las calidades y

ya contrado,

circunstancias,

de que se originaban algunos escrpulos, que inquie-

visto en

mi consejo de

las Indias

con

lo

se propusiesen su Santidad las dudas, que en

que pidi mi
la

ejecucin

propuesto instancias mas las citadas dudas, y vistos en

TRATADO

160

SECCION SEPTIMA.

-2"

Sagrada Congregacin de Cardenales, Deputados por su Santidad, para


Decreto de dos de Julio de 1698 habiendo sido oido

el

del Santo Oficio por su

la

Procurador General de

de Clemente XI

la

Compaa de Jess,

Breves sus fechas 2 y

expidi dos

se resolvieron,

y en

22 de Abril

de Junio de 1701 confirmatorios de dicho Decreto, y declar Su Santidad en cuanto

la la

y 11

virtud la Santidad

su

duda propuesta que fu sobre que se declarase que casos eran comprendidos en

breve de Pi IV en

prohibidos de derecho Divino de otra manera conjuntos y cuales ecepluados

solamente

el

citado

el

en cualquier, cyalesquier grados do consanguinidad y afinidad no

las palabras

primer grado de afinidad y consanguinidad. Ed cuanto

dichas palabras do otra manera conjuntos importan

facultad de dispensar el

la

parentesco espiritual. Declara Su Santidad afirmativamente. En cuanto

nombre de Indios Nephitos su comprenden

ser escluido tan

2a duda que fue sobre

la

3a duda sobre

la

las

si

impedimento de
bajo

si

el

nuevamente convertidos, tam-

tan solamente los Indios

bin los que son originarios por todas sus lincas, los que por una parle tan solamente traen origen

de ellos vulgarmente llamados Quarterones, y

se

si

comprenden

que traen

los

octava parte de

la

bisabuelo bisabuela de uno de otro de entrambos, llamados vulgarmente Puchueles. Declar su


Santidad no comprenderse los Quarterones y

sobre

si la

facultad

Santidad no

mucho menos

dicha de Pi IV fu concedida

necesitarse de

dro VIII que dicen valgan

declaracin
las presentes

las palabras claras

vistas

los Puchueles.

por veinte anos, desde

templacin deque los matrimonios que se hablan contrado,

como por

Jess

dado

las

los Ordinarios,

en cuanto

la

4a duda

asi

de

el fin

la

santa memoria de Alejan-

de los otros veinte.

por los Religiosos de

Y en

con-

Compaa de

la

en fuerza de dichas facultades hablan sido nulos, ya por haberse

dispensaciones fuera del tiempo de las concesiones, 6 ya por haber sido incluidos los llama-

dos Puchueles Quarterones debajo de


nitud de

perpetuamente por tiempo limitado. Declara su

la

Autoridad

la

Indios Nephitos de molu -propio y de ple-

palabra de los

de Clemente XI revalid y subsan a radica

Pontificia, la Santidad

dichos

matrimonios y restableci que sus efectos fuesen siempre lejitinos, firmes y eficaces y concede, asi
dichos Religiosos,

como

los Ordinarios, la

pensar los Indios Nephitos en

la

prrroga de las citadas licencias y facultades de dis-

forma referida los Religiosos de

la

Compaa de Jess, donde

no hubiese Prelados Ordinarios, y que estos distasen mas de dos Dietas, en ambos Fueros,
y de

la

conciencia, gratis, y los Ordinarios de

la

misma

Compaa de Jess que cmodamente pudiesen ser habidos,


lugares donde se hallasen los Ordinarios no hubiese
Jesutas que

la

gratis, y en

distancia de

cmodamente puedan ser habidos, dispensen

como asesores suyos;

y se les

judicial

donde no hubiese Religiosos de

suerte,

ambos fueros y que en

mas de

los Ordinarios,

las

con

la

los

dos Dietas y huviese


el

parecer de ellos,

concede tambin facultad de absolveren ambos fueros, los que en

dichos grados prohibidos hayan contrado matrimonio sabidamente, de los excesos y escomunones y

dems censuras y penas


matrimonios, y que

asi

eclesisticas,

y de declarar por lejitimos los hijos que hubiesen de tales

dichos Ordinarios,

como

Religiosos de

cin y circunstancias de los lugares, se les concede facultad


ler grado y recta linea

de afinidad, resultante de copula

matrimonio, quedar en

el

tan

solamente,

Compaa guardando dicha

ilcita,

para que puedan entre

ya sabidamente contrahido, y esto tan solamente en

de la cmencia por urgentes y justa causas


ciencia,

la

los

y que estos en

puedan absolver de

las

limita-

de dispensar con los Nephitos en

la

los ocultos

misma forma en

el

y en

fuero de

censuras y penas eclesisticas

el

contraher
el

fuero

la

con-

y dichos

Ordinarios, en los lugares donde no hubiesen Misioneros que tengan estas facultades de dispensar,

juntamente se
por

si

les

concede licencia para subrogar en su lugar otros Presbteros idneos y aprobados

para que puedan ejercitar dichas dispensaciones.

declaraciones de

la

Santidad de Clemente XI en

pidi mi Fiscal de l.

tenido por bien darles

Senorios por transumplos en uno

el
el

habiendo visto los citados tres Breves y

dicho mi Consejo de las Indias, con

paso y remitirlos generalmente

lo

que dej y

esos mis Reinos y

otro idioma latino y castellauo, quedando sus originales en los

DECLARACIONES SOBRE NEOFITOS CUARTERONES Y PUCHUELES.


como

archivos de dicho mi consejo de las Indias,

cencio XII de 3 de Mayo de 1698 que d

la

mismo

de otro Breve de

la

Santidad de Ino-

forma de recibirse en esos mis Reinos

las informaciones

asi

el

do liberlad para contraher los matrimonios, y en que se dispone que los Ordinarios prevengan en
las distancias,

de mas de dos Dietas Vicarios Forneos otras personas que mejor

les pareciese, para

que ante estos se hagan dichas imformaciones, y que no tengan necesidad los contrayentes de ocurrir

mandar (como

las Audiencias Episcopales, y

hago)

lo

mis Virreyes del Per y Nueva Espaa, Pre-

Gobernudores de aquellas Provincias: y ruego y encargo los Arzobispos y ObisIglesias Metropolitanas y Caledries de ellas, hagan se observen y guarden los Breves

sidentes, Audiencias y

pos de

las

refer los,

oca.-ion

en lodo y por todo,

que se

Cedulario de

ofrezca.

como en

ellos se contiene, y

Fecha en Madrid

que me avisen de su recibo en

31 de Enero de 1703.

Yo

la

primera

Rey.

el

Audiencia de Quito, lom. 3, pag. 43.

la

DECLARACIONES PARA CONFERIR EL BAUTISMO A LOS NEOFITOS.


Sobre los misterios que ha de creer
Pregunt
i.

obispo de Quebec

el

la

Congregacin del Santo Oficio

feralur baplisma, minisler lenealur

fore, ut ubi e

bundo, qui incapax omnino non


mysteria Trinilatis

u preecipue

sil,

Sobre

Expuso

el

el

n"

Bautismo de los nios contra

Obispo de Quebec en

llegan la edad

viril,

aborrecen

cual preguntaba,

si

Jos tales

Santo Oficio en

de Mayo de

eorum relinquendi

baptizalorum

Hllase en las Letras de Benedicto

H.
la

los Cristianos

voluntad de sus padres.

embargo,

sin

santidad de nuestra religin ensenados asi por sus padres. Por lo

la

infantes

podria administrar

se les

1703 respondi,

non

licere,

el

si

bautismo

sinl

filii

La Congregacin del

infidelium, el in poleslate

secluso lamen morlis imminentis periculo. Licere vero,

si

sinl

filii

barbarorum

curandum lamen per Missionarios, ac peripsosmet eorum purenles, utcum ad annos

deectum. El

ab

mismo Benedicto XIV

Si

instruantur precsertini in

aliis

ibid.

in

illis

regionibus,

la

madre

sui juris

praevi-

non habcal, lamen ad Christi Hdem

accedat, el infantem ollcrat haplizandum, lamctsi pater Hebrseus rcciamet,

si

baplismatis abluendum. lia

habenda esl raliopalriae potoslalis, quam Icges etjura Romana sanxerunt;

lis,

ei

non

es cristiana y el padre infiel?

Quamvis malorfilios

cum

si

hoc parentum commode supplere possint

ibid. n" 23.

se podra bautizar cuando

Responde Benetiiclo XIV

Ibid.

dice, tienen la

para que los bauticen, pero los tales hijos luego que

promplu ad futuros Ministros evanglicos, qui

quamvis

preescrip-

misma ocasin que en sus Misiones se hallaban algunos barbaros,

la

discretionis pervenerint, a se vel

dealur in

ei

necessitate medii, ul sunl

quae sunt

fldei,

1703.

aunque bautizados, no daban seal alguna de religin. Estos

costumbre de presentar sus hijos

esl

sed Missiouarium teneri adulto eliam mori-

mysteria

explicare

el Incarnationis. 3 Maii

si

moribundus promilteret,

si

se curet, ul in praxim redigat, quod

XIV que empiezan Postremo 28 de Febrero de 1747,

los cuales

an non sulliceret,

illius;

morbo convalesceret, instruendum

tum

Utrum, antequam adulto con-

<i

explicare omnia Fidei nostrae mysteria, praesertim

Rcspondctur, non sufficere promissionem

fuerit?

ei

hoc pcrlurbaret mentem

" moribundus, quia

adulto para bautizarse.

el

cscleris

Azorius quaes. 3 ubi de communi

jus civile patriam potestalcm non tribual, jus habet ad

eum

fidei

el

nihil

bono

ominus aqua
agitur,

propterea mnter

Baptismum

nuUa
fide-

filium ofFerendi

nM6.
Si se

Responde

el

TOM.

podra bautizar cuando

mismo Benedicto
I.

el

padre es cristiano y

ibid. Si pater chrislianae militiee

la

madre

nomen

infiel?

daret, juberetque infantem

20

TRATADO

102

eum quidcm,

filium baptizan,

malris, sed sub patris poteslatc


Si se

Responde

el

vel

matre Hebraja dissenliente, baptizandum esse, quum

podra bautizar cuando

avus, ut observatur iH

catholicam fidem amplexus

\.

maler Hebraja repugnet, lamen infans

absque dubio bapli/.andus. Non desun

sil

quamvis ambo pariter protestentur seso

et

977 Gratiani

cum

esse debeat Texl. in Can.


ponitur,

cum avus

se har,

favorem

proeter

Parem

cuando

Padre

el

32,

Si se

Responde

el

mismo Papa Benedicto,

moran, decrevit, quod do

nempe

sin

instruendi.

filius ocio

annorum

minus, apud piam

ibid. Id

statuit ea ficri quae

infanles, aller

filii

loco

tive,

qui a proposito suscipiendce

cedi,

prout de jure.

filiis

cathofcam amplecli nollet, postquam

lizandam obtulerat, ideoque

'<

in

lula Christianos

ler slalutura est,

potestatem rediretsuam

scilicei

Con quien

id rei gessit.

est

in

scilicel

Congregatione
:

el

Iviennis,

Bautismo

el

quinquennis

aller

explorandi

ac

Officii

Ponlifex die

audis votis Eminenlsi-

ipsorum

si

baplizenlur

ea

Mantum

Alii,
adsit,

wlunlatem, eosque

non

cogendum, sed contra eum possepro-

esse

Taurinorum, ubi cum Hebrseus quidam Religioncm

se facturum promiserat,

id

cumque

inslaret, filila,

Romee sancitum

Oflicii auclorilate

ad sacrum regeneralionis Fontem elevaretur...

se ha de educar

tiene

S.

Sanctissimus,

sepralo explorelur voluntas. Patremvero, el maritum respec-

prenles Hebreei,

quibuscumsumma

sin la voluntad
el

Cuantos testigos bastan para

Que pena

sus hijos y su

Christi fidem

eequitate

impudenliee devenianl, ut et nos et Ecclesiam audeant irridere.


Si sera vlido el

Bautismo con

el

uxorem-cumque deinceps ad

Congregalionis Sancti

dc.

quam bap-

maire Hebraea jam ablatam Chrislianee nulrici lactandam dederal,

penes essel,

cit.

argumonli locum eliam

Mantuae evenit, ubi Hebraeus quidam...

sequuntur

accidil Auguslae

quo-

paler dissenliat,

mujer contra su voluntad?

fidei Cfiristiaiice recessit,

Idem ferme

alia judicata,

si

honestamque personam, ad effectum

est,

duodccim, cullocenlur in domo catecliumenorum,

et filia

Uxoris quoque in

ne

y la

examen deduca

ad

24 Septembris anni 1699,

babendus

mismo para

si

ofrecimiento

el

liberes, totidcmque pueros alque

acceder recusasset... res

mater, sed eliam

exislit, ibid. no 17.

podran bautizar los hijos

Dos habebat infantes

qui maximi

ofrece

se

infiel

si

3, ubi in neplis nuptiis, avi sententia patris judicio antc-

q.

aulem servus

lber, pater

avus paternus

si

baplismati non assentiri, ut videri polest in

filii

rcligionis,

mujer y despus se arrepiente y retracta

pro cerlo habcatur, parentum volunlatera esse

si

avus ad fidem conversus prBferri debet, non solum

'(

Quod

ac nepolem feral ad sacri lavacri fontem, quamvis morluo jam paire,

sit,

rum

Que

paterno quiere y los padres se oponen

justa inerpreialione 201.... Hinc nccessario sequitur, ut

non sub

quoniam sub appellationo parentum locum quoque babel paternas

vi

abuelo

el

mismo Papa Benedicto.

filius

babendus. n 15.

sil

infanlium baptismali necessariam,

SECCION SEPTIMA.

Hoc aulem pniden-

apud Christianos agitur, eo

Ibid., n. 18.

la

voluntad de los padres?

pruebas del Bautismo conferido

que bautiza sin

ut

ut pucl-

de los Padres?

nio bautizado sin


las

fuit,

voluntad de los padres

al infante ?

estas dudas respondi la Sagrado Congregacin del Santo Oficio, habita die 30 Marlii 1638,

Circa baptismum datum prvula; puellee annorum trium circiter

filiee

Hebraeorum

a Fauslina chri-

stiana invilis parenlibus, Eminenlissimi Domini censuerunl parvulam puellam esse ver baptizatam,
concurrente materia forma el intenlione

rum non

Baptismum probari nico

possint invilis parenlibus baptizari,

characlerem imprim, et

filiam

si

leste

et

quamvis

filii

Hebraeo-

lamen de fado baplizenlur, valere Baplismum

baptizatam penes Christianos alendara

mulierem

et

baptizantem acriter

DECLARACIONES SOBRE NEOFITOS CUARTERONES Y PUCHUELES.

monendam,

libus filios

Hebraeorum

filius

posterum caveat

Julii III

parenlibus.

invitis

licet finis

ducatorum et suspensionem

raille

Baptismumque

quem debeal

Marzo de 1643.

perveneril

instrualur, et cura

eidemque providendum a patre,


las

puede bautizar

Si se

Die 16

si

hab^at,

basta

le

al

algn adulto sin su voluntad

vero legitimara regulariter censeri completo septennio.


se requiere en

el

Responde

el

el

dementes se

invenit obsistentem.

adulto para

Ies

quaeslioni

consensus adfuerit furori praevius, secus vero,

contrarice voluntatis,

videl,

si

parenaeiatem

Bautismo?

el

n. 48,

satis

con

la Decretal

de Inno-

obicem contraria! voluntatis non

esse recipienli voluntatem non

Pontificem Innocentium responder

est,

licere,

eorum

si

nuUus dementiam consensus prsecesserit ac vo-

hanc mentem esse, Baptismatis haberi eEfeclum, quando

jara ante prcebuerit.

baplisraali satis esse voluntatem

Quod

si

Si sera vlido el

el

ut rever

Bautismo recibido por terror?

Si sera vlido recibido

mismo Benedicto en

Pontifex ea in senlentia fuisset,

non obsistentem, utique non decrevisset,

statuit, in amenlibus voluntatera necessario requiri antecedentem.

asi el

postea asserentis sacramento imprim characterem, gaando now tnwni obi-

nemo non

assensum praebeat, vel

quis vel in actu

invitis

cnsentiant

utrum menles baptizari absque consensu possint? Ac decernere hoc

luntas. Ilaque Ponlificis

Responde

ipsi

Ibid., n. 32.

Ubi sentir videtur (Pontifex) Baptismo

suscipiendo

si

validez del Bautismo

At enim vero animadvertatur necesse

cem

la

sacramentalis imprimit operatio, cum

inesse contrariara.

Judaeorum non esse


tune

et

puede administrar

mismo Benedicto XIV en dichas Letras Postremo,

Tune characterem

III.

quibus

bautizando no repugne con voluntad contraria?

Si los adultos

(encio

ad minus ad susten-

in necessariis

Concilii respondit, filios

doee perveniant ad aetatem legitimara;

que

Respondetur, infantulum esse ver

minus

libus

Si basta

Quaeritur an infantulus

n. 27.

Que voluntad

vare baptizatus, et hujusmodi

adulto para bautizarse sin la voluntad de los padres?

1639 Sacra Congregalio

Julii

baptizandos,

sit

educandum penes Christianos,

in bonis, sin

mismas Letras Postremo,

Yque edad

filios

ad usura rationis, posse cogi ad perseverantiara in Fide Catholica,

En

infantalus educari

esse validum, eurademque

tationem.

praeserlira

licita,

baplizantibus

Ibid.

Judaei a nutrice Chrisliana baplizalus, inscio patre Hebraeo,

baptizatum,

non sunt

bonus, media

sit

se dio otra Resolucin en 3 de

baptismale teneatur, et apud

similibus; notiflcandum vero populo, non licere invitis paren-

imponente poenam

mismo objeto

el

Hebraeorum baptizare, quia

Bulla

slanle

Sobre

ut in

163

n.

43

con repugnancia
:

Demura

Baptismus violenter,

si

eadem

atque animo

Majores de

palam contrario suscipiatur, supradictus Pontifex Innocenlius

Baptismo distinclione utendura judicat. Etenim eos qui minis ac terrore corrcpti, violentiae cedunt,

<>

Baptismum,. ut

sibi

consulant, suscipientes, ab

palam et reluctanlibus,

iis

III

in Decretali,

distinguit, quibus vi etiam illata, contradicentibus

hoc Sacraraentura per vim confertur. Decernif autem

in

primo casu, non

in

secundo, Baptismatis imprirai characterem. Is qui terroribus atque suppliciis vehementer atlrahitur

ne detrimenlum incurrat, Baptismi suscipit sacramentum,

"

characterem suscipit Chrislianilalis impressum, etc.; Ule vero qui nunquam consenli, sed penitus con-

sicul et is qui ficte

nec rem, nec characterem suscipit Sacramenti, quia plus

tradicit,

consentir

sicut nec Ule

notam alicujus reatas

est

ad Baptismum accedit

expressecontradicere,

incurrit, qui contradicens penitus et

care Idolis coqilur violenter.

Que

quam mnime

reclamans thurifL-

se har cuando el bautizado niega que tuvo intencin suficiente ?

TRATADO

164

Sobre esta cuestin advierte

Examen porro

2o

mismo Papa

el

SECCION OCTAVA.

la

eaulela con que se ha de proceder en el

haberi debeat de adulti proposito

dice asi

pit, is

profecl esl ante caeleros audiendus el inlcrrogandus

eidem

illico

si

examen y

cum baptismum acce-

aul volntale,

cavendum lamen ne inconsulto

(Ides

habealur, ubi responderil se baplizalum non libere, sed invito. Fieri enim potest (nec

casus hic sane melaphysicus est) ut ipso in aclu intenlionem habueril suflicientcm, diabolicis deinde

stimulis incilalus el victus ad

nigrum pro albo,

respuat jusjurandum,

vomilum rediturus mendacium

nisi

concomilanles

ralione,

fuisse perncgal, aut

et

hoc examine,

hac diliganlia opus

esl,

ubi adullus posl

non idoneam minimcque suRicientem

Que

se har en

la

duda

si

Si autem res in dubio

sil

adullus tune retinendus

baplizandusque sub condiliono

pondet

si

Quod

nec

Dicendum ergo quod

lamen hoc non conslaret,

Que

si

Clamores aspernetur,

nulla sit

si

inlelligi possil

an defuerit
:

sibi

inientio, an sufflciens

S.

Thomas 3

p. q.

adfuerit,

68,

art.

necne,

7... ita ros-

in adulto deesse.l inientio suscipiendi sacramenlum, esset rebaptizandus

esset

dicendum,

si

non

es baptzalas, ego te baptizo, n.

se har^, cuando claramente consta que no tuvo intencin

51.

reliqua dubitatio, planeque conslet hac luceclarius adulto baptismum accipienti

nullam prorsus fuisse volunlatem aut intenlionem,

admonere, utrite

Baptismum, aul intenlionem

exlitisse contendit, n. 50.

tuvo intencin no

hoc idem comprobent adjuncla plurima, circumslantiae antecedentes,

subsequentes, el easquidera momenli sinl ineluclabilis el inconcussi. Hac profecto

proferat, el de inlenlione inlerrogatus,

Quid judex caulusel prudens

ut inquiunt, reprpcsenlel

id facial,

quod jam

irrito

nihil reslal aliad,

quam eumdem

fecit, et recipiat absolule el libere

et hortari et

Sacramenlum; ac

si

obstnate repugnet, tum nihil superest, nisi ut remiltatur. Ibid.

SECCION OCTAVA.
PRIVILEGIOS

CURIALES.

SUMARIOS

ANTIGUOS.

CADUCOS.

PRIVILEGIOS

CURIALES Y CIVILES.
1.

Los pleitos de

los Indios

deben agitarse breve y sunoariamente, evitando

derecho como lo previene el concilio de Lima, confiando


los jueces
2.

el negocio,

los trmites del

la prudencia y reflexin de

eclesisticos.

Los Indios por disposicin dla ley 12

titulo I libro 7, de la recopilacin

de Indias estn

relevados de la fianza de calumnia por sus delaciones 6 acusaciones contra cualesquiera


personas.
3.

Tambin tienen

privilegio por leyes y reales cdulas de no pagar esprtulas 6 derechos de

actuaciones en sus negocios de cualquier especie, ya sean civiles ya criminales, debiendo todas
las diligencias practicarse de oficios, si los litigantes son indios particulares; pero si son

comu-

nid ades caciques pagaran la mitad de lo que montaren los derechos segn el arancel, con-

forme la ley 25, titulo

8, libro 5o

de la recopilacin de Indias.

PRIVILEGIOS CURIALES

SUMARIOS ANTIGUOS.

PRIVILEGIOS

165

CADUCOS.

SUMARIO DE LOS PRIVILEGIOS DE LOS INDIOS SEGUN SE ENCUENTRA EN EL OONCILIO


LIMENSE.

Privilegia Indis per Pontiflces

Romanes

coucessa, et ex Decreto sacri Concilii Provincialis

huc nserenda.
Privilegia Indorura, quaj hic sequuntur, e^o in Actis reperi

cum Decreto

sacri Concilii,

Catochismi calcera collocari; quapropter, ne huic part deesse videremur, eadem,


usura, quia

quo jubentur ad

quanquam partim nunc extra

non perpetua, sedex ea parte tempornea fuerunt, orania producere, adiuncto decreto

ipso,

visum

est.

(H-ucusque loquitur Haroldus.)

Quod Indi non sint obligati ad alia festa colenda.


De obskrvatione frstorum. Paulus III.
quam ad ea, quse numerantur superius. Act. 4. Concilii Provincialis prsecedentis, cap. 9, ex
Concilio

De

Limano

2, sess.

Paulus

jejuniis.

cap. 90.

"!,

eque

III.

ad jejunandum, prseterquam in diebus veneris Quadra-

gesimae, Sabbatho sancto et vigilia Nativitatis

Permittit etiam ipsis in


concessos

Qnadragesima

Domini ex Concil. Liman.

et aliis diebus jejunii

quihabent Bullam Cruciatae. Concil. Lim.

lilis

De gradibus

2, cap. 91.

comedere omnis generiscibos

2, sess. 3, cap. 9.

Concedit hujus novi Orbis Indis, ut intra ter-

consanguinitatis. Paulus III.

tium et quartum consanguinitatis gradum possint contrahere matrimonia. Concil. Lim.


Manuali Mexicano

sess. 3, cap. 69, et ex

DisPENSATio IN lisDEM. Gbegorius XIII.

Concodit cum Indis dispensari posse ad ineundas

nuptias intra quoscuraque gradus non prohibitos jure divino.


scienter et prsevia irapedimenti notitia fecerint, ut
illa dispensatio in foro exteriori fieri

2,

34.

fol.

Et

si

jam

contraxerint,

quum

id

denuo contrahant ejusmodi matrimonium,

debet authoritate Ordinarii et unius e Societate Jesu. Et

hoc privilegiura valebat usque ad annura 1597 .Et in foro interiori sufBcit facultas unius ex dicta
Societate, et est privilegium

perpetuum. Ex

literis apostolicis

QiE UXOR EX PLURiBUSRETiNENDA. Pius V.


sua infidelitate plures habebant uxores,

cum

quse simul

ipsis

Coucedit, quod
fuerit,

in infidelitate duxerint, et

ullo scrupulo habeatur pro legitimo.

Ex

et

quamvis non

cum

ea contrahant,

fuerit

prima uxor

quod ejusmodi matrimonium absque

Apost. 1571, die 2 Augusti. InArchivio Ecclesise

litt.

Regum.

De TEMPORiBus

NUPTiARUM. Pius IV.

quocumque anni tempore


nispompse apparatum

velari possint, et

illis

Ad

Manuali Mexicano

fol.

instantiam Regis Catholici concedit Indis, ut

nuptialem benedictionem accipere, dummodosolem-

temporibus non exhibuerint, in quibus prohibite sunt ejusmodi

velationes. Valet ad annos viginti quinqu,

est, usque ad diem 12. Aug. anni 15S7. Ex


summae Sacrament. Barthol. Ledesmae.

id

7 etlitt. Apost. in fine

Absolutio casuum PoNTiFici RESERVATORUM. Paulus


vel eos qui

nual. Mexic.

fol.

Domini

Quod Indi peripsorumParochos,

contentis,

imposita

Summo

eis poenitentia salutari.

Pontifici

Ex Ma-

134.

Libertas ab interdicto. Pius IV.


teneantur

III.

ipsorum curam agunt, possint absolv ab mnibus casibus etiam

reservatis, etiam in Bulla CoeniE

sint.

Indi ad fidem conversi, qui in

pro legitima retineant,

ad fidem conversa et baptizata

earum adhuc viventium, quas


Civitatis

eam

anni 1577, die 17 juliidatis.

uUum interdictum

Ad

instantiam Regis

Catholici concedit Indis, ne

servare, nisi ipsi dederint ei causam, vel specialiter interdicti

Valet per annos triginta, hoc

ses.3, cap. 92, et Manual.

Mx.

fol.

est,

138.

usque ad 12. Aug. Anno 1592. Ex Concil. Lim.

2,

TRATADO

166

2"

SECCION OCTAVA.

Absolutio a reservatis Episcopo. Concil. Lmense

Regum

Civitatis

lis

possint ab

III.

Ex Indulto

Concilii Provincia-

conceditur mnibus Parochis et Gonfessariis Indorum, ut eos absolvere

mnibus casibus Episcopis

reservatis.

Ex Conc Lim.

Indlgenti^ sine pREvia co.vFESiioxE. Prus IV.

Ad

3,

Act. 2, cap, 17.

instantiara Regis Catholici con-

cedit Indis, ut possint lucrari indulgentias et jubilaea, qua? requirunt confessionem, comnau-

nionem

et jejunium,

cum

dummodo

servato jejunio,

non habent copiara

si

confessarii, saltera

minus intra unum


mensem. Ex Concil. Lim. 2, sess. 3, cap. 94 et Manuali Mexicano fol. 182.
Usos BALSAMi iNDici iN cHRisMATE. Pius V.
Concedit Episcop3 Indiarum, ut ad conficiendum sacrum Chrisma possint uti liquore quera ibi vocant Balsamum, quamvis non sit
verum balsamum. Ex Authentico dato primo Episcopo Tucumanen. ex Archivio Ecclesiae
conterantur

firmo proposito confitendi quara

primum

poterunt, vel ad

Civitatis legum.

DispENSATio iN NUMERO MiNisTRORM oHRisMATis. Pius IV.

ipsum de balsamo conceditur, quod per Breve Pii

id

Chrisma consecrar!
jura requirant.

Ex

possit

litt.

cum numero ministrorum

Ad iustautiam Regis Catholici

concessum

fuerit ex homicidio voluntario extra

ab ejusraodi

ulterius,

quocumque

dlicto contracta,

bellum commisso, vel simona;

compleverint, ejusraodi absolutio etdispensatio, quoad forura conscientise,

Ex

litt.

et

Indarum, vel Hispanarum, qui

nibus, et excipere confessiones, etpredicare


et

si

ut qui

eam non

sit nulla, et

Apost. Anni 1571, die 4 Augusti in Archivio Ecclesis Civitatis

DispENSATio iLLEGiTiMORDM AD ORDiNES. Greuorius XIII.

Hispanorum

ita,

delictis absoluti fuerint, et in irregularitatibus dispensati, teneantur implere

pcenitentiam per Confessarium ab Ordinario approbatum ipsis imponendam. Et

effectus.

quod

Conccdit Indiarum Episcopis, ut cum quibusvis,

personis in Indiis existentibus dispensent in irregularitate ex

sic

Et

Apost. in fine suramse Sacram. Barthol. Ledesmse.

DispENSATio iRREGoLARiTATM. Pis V.

dummodo non

dicitur.

qui reperitur, quamvis non sint tot, quot

Coucedit, quod

in Indiis vivunt, possint initiari

nullius

Regum.
fil illegitimi

mnibus ordi-

verbum Dei; modo benecalleant linguam Indorum,

habeant qualitates per Concilium Tridentinum praescriptas. Circa quse onerantur Episco-

porum

conscientiae

non obstante defectu natalium, vel

homicidii voluntarii, vel bigamiae.

Ex

Ut. Apost. datis

DECRETUM
Die 14 mensis Octobris anno 1583

hoc
fuit

summarium
:

alio

quocumque

defectu, qui non sit

25 januarii 1576.

CONCILII.

in Concilio Provinciali celebrato in

hac Civitate

Regum

Privegiorum et facultatum Indorum, et Praesulura Indiarum prsesentatum

eoque per sacrum Concilium

viso, decrevit et jussit,

ut adjungeretur Catechismo, ad hoc,

ut Parochi cseterseque personse ad quas pertinet, habeant notitiam eorumdera Privilegiorum et

facultatum, illisque gaudeant in forma etmodo, quibus per sanctam Sedera Apostolicam ordi-

natum

est et ita jusserunt et subscripserunt. Turribius Archiepiscopus

Platen.

Fr. Alfons. Episc. del

Rio de

Regum.

- Haraldo Lima Limata, pag.

la Plata.

Episcopus

111.

NOTA.
Acerca de este Sumario hay que notar que

el privilegio

que se meDciona concedido por Gregorio XIII, es

el

mismo que se renov por la compaa de Jess de 20 en 'O aos, y que despus de suprimida, uo se renov mas.
Lo mismo suede con el de Pi IV citado en este sumario para que los Indios se pudiesen velar sin pompa en
los tiempos prohibidos por la Iglesia. Este privilegio se concedi por 25 aos
el cual

no se encuentra renovado. Vase

el

breve abajo.

se acab

en 12 de Agosto de 1587,

PRIVILEGIOS CURIALES.

SUMARIOS ANTIGUOS

PRIVILEGIOS CADUCOS.

vSUMARIO DE LOS PRIVILEGIOS DE INDIAS SEGUN EL


Por

1.

de

la

III

pueden los indios comer huevos y

ALLOZA

laclicinios en

1660.

Cuaresma

Bula

sin la

Cruzada.

Por

2.

Bula de Paulo

la

P.

1(i7

la

misma Bula pueden

consanguinidad y afinidad

matrimonio dentro del 3 y i grado de

contraer

Indios

los

y para

uso de este indulto no es menester recurrir

el

Por Bula de Gregorio XIII se concede facultad tanto en

3.

fuero interno,

el

Ordinario.

al

como

en en

externo

el

para dispensar los Indios en cualesquiera grados no prohibidos por derecho divino para contraer

matrimonio, para revalidarle

Pero esta facultad en

uno de

la

Nota

ya le hubiesen contrado, aunque fuese sabiendas y con malicia.

si

fuero externo se debe practicar con licencia del Ordinario y con asistencia de

el

Compaa de Jess.

Las facultades dichas vinieron de Pi Cuarto y

ste privilegio caduc por

La sobredicha facultad en

i.

las confirma Gregorio XIII.

Pero en

fuero

el

interior es perpetua

Urbano VIII excepto

fuero externo ha sido confirmada por

el

(para los Misioneros S.

La facultad perpetua en el fuero interno fue confirmada por Benedicto XIV y


doscientas millas por el mismo Benedicto que equivalen 66 legas y algo mas.
Nota

Este privilegio en

5.

y fue

fuero externo fue confirmado por Gregorio

el

Nota

Despus de Gregorio
1614, despus por

Marzo de 1649

y en

el

XIV

dietas.

la distancia se

y dur hasta

el

XIV

fueron prorgadas estas facultades llamadas vicenales por Paulo

Urbano Octavo en 15 de Setiembre de 1629 despus, por Inocencio

fij

en

ao 1614

monio con
mera.

Por

aun de

la

mujer que tuvieron en

Esta vigente
las

lo s

los Nefitos recien convertidos

la infidelidad, si

Romanus Pontifex

v.

esta se convierte

que puedan contraer matri-

la f,

aunque no sea

la pri-

supra.

Letras de Paulo Tercero pueden ser absueltos los Indios de todos ios reservados Papales

contenidos en

la

Bula de

la

Cena. Pero esta facultad se ha de comunicar por medio del

Obispo. La misma gracia concedi Gregorio XIII acerca de

Nota

V en 16 de
X en 1 de

etc.

Por Breve de Pi V se concede

6.

licse

J.)

confirmado por Urbano Octavo por otros 20 anos.

Mayo de

7.

externo

primer grado y en ausencia del ordina-

La distancia de 66 leguas fue restringida por Gregorio XIV 23 que son dos

rio.

el fuero

no haberse revalidado las vicenales.

la

hereja mista de interna y externa.

Estn vigentes estas Letras, pero se necesita declaracin de

la

Santa Sede despus de

la

BulaAposto-

Sedis 10 de O.tubre de 1869.

8.

Por Decreto

del Concilio

puedan absolverles de todas

embargo
Nota

Lmense se concede

las

todos los Prrocos y confesores de Indios, que

censuras y reservados Papales y Episcopales. El Obispo podra sin

quitar reservar esta facultad

cuando

lo

juzgare convenietite.

Esta disposicin del Concilio Lmense necesita renovarse en

sin valor los Decretos

Limenses, por

el

Concilio primero Qutense.

el

Arzobispado de Quito, donde se hallan

Lo mismo digo de

otros Arzobispados donde

no se hallen vijentes.
9.

Por Breve de Pi Cuarto se concede

los Indios

que puedan ganar

las Indulgentias

y Jubileos

que requieren confesin, comunin y ayuno, con solo cumplir con el ayuno, cuando no tienen copia
de confesor, con tal que estn contritos y tengan intencin de confesarse en el tiempo oportuno
lo

menos dentro de un mes.


Nota Estas Letras no
:

se

han encontrado, pero

aos despus de Pi Cuarto.

Hay

10. Por concesin de S. Pi

sin

embargo

V pueden

sagrar el Santo Crisma. Est vijente

se hallaban vijentes

otros Breves

los

cuando escribi este autor, asaber, cien

este proposito insertos arriba.

Obispos de Indias usar del balsamo indgena para con-

yeanse los privilegios de los Obispos.

TRATADO

168

H. Lo mismo

habia ya

Santo Crisma, sin

Por Breve de

2.

el

la

fuera de guerra y

Pi

el

prescrito por el derecho.

se concede los Obispos.de Indias que

puedan dispensar cuales-

contrada por cualquier delito, excepto el homicidio voluntario

irregularidad

simona, cumpliendo

la

SECCION OCTAVA.

concedido Pi Cuarto, atadiendo, que los Obispos podan consagrar

numero de Ministros

S.

quiera personas de

2o

penitencia impuesta, y de otra suerte

la

nula

sea

la

dispensa.

Nota

Tambin

se

pneden dispensar

las irregularidades

13. Por Breve de Clemente Octavo pueden

todos los presbteros asi seculares,

usar del Sanio Oleo, aunque sea de cuatro anos,

de 60 millas que hacen 20 leguas

Nota No
:

que

han encontrado

se

de defecto. Vanse los prilegios de los Obispos.

si la

como

y este privilegio es perpetuo.

muy comprobado este privilegio,

estas Letras, pero est

pues dice

Breve se encuentra en la Iglesia de Lima. Sin embargo no parece prudente hacer uso de

el

regulares

donde se consagra, fuere

distancia del lugar,

el

P. Alloza

donde hay

Obispos.

14. Por Breve de Urbano Octavo se concede los Indios y Etiopes que moran en
indulto de cumplir con el precepto Pascual desde el principio

Est

Corpus.

de

el

Cuaresma hasta

la

nuevo orbe
la

octava

el

del

vijente V. supra.

lo. Los privilegios de los Indios no estn revocados por

la

Cruzada,

han menester de

ni

ella

para

gozarlos.

Nota

Escribi el P. Alloza este Sumario por los aos de 1663.

PRIVILEGIOS QUE HAN CADUCADO PARA LOS


Se concede
pito

ni

los Indios recibir la bendicin nupcial en cualquier

INDIOS.

tiempo del ano sin estr-

fiesta.

Pins Papa lY.

ubique gentium,

quantum

rei

memoriam.

Patmm

regulas quae Ecclesiasticam disciplinam respi-

sibi ex

alto permittitur, jugiter

Etsi Sedes Apostlica Sanctorum


ciunt,

Ad futuram

asserere dignoscatur

aliquando tamen in hac, vel necessitate cogente, vel alia rationabili causa suadente, prasertim

dum

id

Catholicorum

Eegum

vota exposcunt, mrito remissiorem esse non recusat. Sane

Phippus, Hispaniarum Eex Catholicus, Nobis nuper

charissimus

in Ciiristo filius noster

exponi

quod in occidentalibus Oceani maris Indiis

fecit,

adhuc presbyteri, qui

tot

ditioni suse subjectis,

dem non

merabiles populi Dei misericordia catholicam

populorum animarum curam exercere,

menta temporibus opportunis, ut

expediret, ministrare possint

nonnumquam

rari sunt

et illis Ecclesiastica sacra:

unde propter sacerdotum

absentiam Indi matrimonia inter se absque presbyteri ministerio


ctione

quarum innu-

pridem receperunt,

ita

et Ecclesiastica benedi-

contrahunt, ad quos tndem presbyteri, quibus officium provincias illas

visitandi incumbit, etiam his

plerumque temporibus, quibus nuptise ab Ecclesia sunt pro-

jam

carnali copula citra presbyteri ministerium conjunctos, absque

hibitse, declinantes, illos,

benedictione, aliave solemnitate Ecclesiastica matrimonialiter conjungunt.

eadem

expositio subjungebat,

mos

gentis

spectaculis celebrare, ac propterea non

illius

magni

hibitis temporibus,

solemnizare permittatur

praedictorura

ritus

circa

ecclesiasticos

non

sit,

Cum autem

sicut

nuptias suas festis aliisve prophanis

referre videatur,

si

matrimonia sua, jure pro-

Nos Sacerdotum penuriam, Neophytorumque

ruditatem

facile

Philippi Regis in bac parte supplicationibus inclinati,

in

cum

prsemissis

excusantes,

ipsius

universis, et singulis utriusque

sexus Indiis praedictis, ut deinceps ad annos viginti quinqu, a datis prsesentium compntandcs,

tam

in

Adventus Domini, Septuagesimse

et

Quadragesima,

quam

aliis

anni tempo-

PRIVILEGIOS CURIALES.

SUMARIOS

ANTIGUOS.

PRIVILEGIOS CADUCOS.

169

ribas, in quibus nuptise fidelibus ab

Ecclesia sunt prohibitse, matrimonia invicem alias rite

contrahere, et in facie Ecclesiae, citra

tamen publicum

benedictionemque Ecclesiasticam recipere

festivse Isetitise strepitum, solemnizare,

ac presbyteris, ut illam

modi, impender, et nuptiis assistere libere et

teraporibus hiijus-

eis,

Apostlica auctoritate teuore

licite valeant,

prsesentium, de specialis dono gratise dispensamus, sibique pariter indiilgemus.

Non

obstan-

tibus quibusvis, Apostolicis ac in provincialibiis et synodalibus conciliis editis generalibus


vel specialibus

quia

difficile

deferri,

constitutionibus et ordinationibus, coeterisque contrariis quibuscumque. Et

foret prsesentes literas

ad singula quaeque loca in quibus

personae in dignitate Ecclesiastica constitutse munitis,

adhibendara esse, quie praesentibus adhiberetur,

apud Sanctum Marcum sub


anno

eis

volumus, et praedicta auctoritate decernimus, illorum transumptis et

si

eamdem

utendum

erit,

sigillo alicnjus

prorsus fidem, etiam in judicio

forent exhibitse vel ostensse.

Datum Romae

annulo Piscatoris die 12 Augusti 156i, Pontificatus nostri

tertio.

NOTA DE LOS FASTOS ORD.


Este privilegio concedido por 25 aos se acab en

el

103.

ao de 1587. Asi se halla citado en

Por estas palabras de Morelli nos consta que dicho privilegio caduc concluido

el

el

Manual Mejicano.

termino de la primera

concesin y que no se renov despus, ni existia en tempio de este Escritor.

EXEMCION DE ENTREDICHO.
En 1562, 12 de Agoslo. Pi IV concedi
no hubiesen dado causa para

l,

los Indgenas

exemcion de todo Entredicho, con

por 30 anos y estuvo vigente hasta 1592. Asi consta del Sumario de
Concilio Lmense. Dice Fr.

lal

que

no se hallasen especialmente entredichos. Este privilegio se concedi

aprobado por

Privilegios

Juan Bautista, citado por Avendao, que S. Pi

les

el

concedi que

pudiesen oir Misa en tiempo de Entredicho, pero puede ser que haya equivocacin tomando S. Pi

por Po IV. Fastos Ord. 102.

INDULGENCIA PLENARIA AL QUE CONVIERTE ALGUN INFIEL.


En

2 de Febrero 1563. Concedi el

mismo Po IV por 20 anos Indulgencia

plenaria y Jubileo

pleno todos los que verdaderamente contritos y confesados, con proposito de confesarse su
tiempo, conviniesen algn
tencia saludable

segn

la

infiel

de

la Idolatria al

culto del

Tcrdadero Dios, aadiendo alguna peni-

prudencia de los confesores. Asi consta de Avendano Ihes. Ind. n. 488.

Expir este privilegio en 1583, pero se contiene otro semejante en

Bula

la

<

Animarum

saluti

que

tambin expir con esta Bula en 1770. Fastos Ord. 106.

INDULGENCIA PARA LOS INDIOS DEL PARAGUAY.


En 16 de Mayo de 1716 Clemente XI concedi que todos
la

Compaa de Jess en

almas del Purgatorio.


del P. Oliverio

el

Y que

esla concesin valga sin expedicin de

que se hallaba en

por ser posterior

la

los Indios convertidos

por

cuidado de

el

Paraguay, puedan ganar indulgencia plenaria cada mes, aplicable

revocycion

el

Breve consta por

el

las

teslimonio

archivo de Buenos Aires. Fue orculo de viva voz, pero imraune,

de Urbano Octavo. Tambin sobrevive

la

supresin de

la

misma

Compaa, por ser en favor, no de los socios conversores, sino de los Indios convertidos. Fastos
Ord. 488.

HOSPITAL DE SANTA ANA EN FILIPINAS.


En

8 de Noviembre

por 20 anos. Empieza

TOM.

I.

de 1586 Sixto

Universis

concedi especiales

est en Orig. Serap.

p.

gracias

al

dicho Hospital de Indios

1353.
21

TRATADO

170

SECCION NONA.

SECCION NONA.
DOCTRINA DE SANTO TORIBIO PARA EL RGIMEN DE LOS INDIOS.

Aunque

los Concilios y Snodos de Lima no sean obligatorios ya en muchas Arquidiocesis de


America, como sucede en la de Quito, no se puede negar el gran mrito que tiene este
cuerpo de doctrina que nos dejo Santo Toribio para el rgimen de las Parroquias de los Indios,

la

y mucho mas para las Misiones que se abren actualmente en el Maranon. Por todo lo cual y
fin de que no quede este tesoro escondido, me ha parecido conveniente sacar un extracto de
todos los Cnones concernientes los Indios, para que los tengan reunidos los que estubieren

obligados observarlos, y para que sirvan de direccin donde no obligaren.

RESUMEN DE LOS CANONES DEL CONCILIO LIMENSE ACERCA DE LOS INDIGENAS.


ACION SEGUNDA.
Debiendo saber lodo Cristiano adulto por precepto divino
Cristiana que profesa,

damiendosque

como son

los principales misterios

se han de guardar y los Sacramentos que cada

se debe pedir y esperar de Dios segn la Oracin Dominical

que toca

lo

de

la

uno debe

la

capacidad y oportunidad de cada uno,

ciosa enfermedad de

todosaquelIos,que

de

la

lodos

ni

smbolo, los Man-

el

finalmente lo que

Pastores y Ministros deben

los

como

Etiopes y

Indios,

los

de que no peligren sus almas por

la

perni-

ignorancia, como sucede cada paso. Deben pues cuidarcon toda diligencia que

por

la

edad, nilaenfermedadeslanimpedidos, aprendan de memoria los rudimentos

doctrina Cristiana, particularmente el simbolo de

la

fin

sustancia de la religin

recibir, y

ser diligentes en ensenrselo los fieles y principalmente los rudos,


nios, segn

la

F contenidos en

del Declogo y los Sacramentos

de

la

F,

la

Oracin Dominical, los Mandamientos

Para llenar este deber,

la Iglesia.

el

Santo Snodo,

conformn-

dose en eslo con los Decretos de los aniguos Cnones, eslriclamente manda, que ningn adulto sea
admitido
esto

al

mismo

Daulsmo, sin saber de memoria

lo

menos

el

Simbolo y

la

Oracin Dominical

y que

se observe para la administracin de la Penitencia y Confirmacin, exceptuando el arti-

culo de muerte,

el

impedimento de senectud

pidez, que se deja

al

juicio y conciencia de los

muy

avanzada, de enfermedad, de profunda estu-

Prrocos y Confesores.

Y aun

estos

que tienen impe-

dimentos tan grandes y son incapaces de mayor enseanza del catecismo, ensneseles

segn su

al fin

capacidad los primeros artculos dla F, asaber, que hay un Dios, Criador de todas las cosas, que

premia los buenos en


cios eternos.

otra vida con la gloria eterna y castiga los malos y rebeldes con los supli-

la

Ademas, que

este

mismo Dios

es el Padre y el Hijo y el

Espritu Santo,

tres personas

certamenle, pero un solo Dios verdadero, fuera del cual ningn otro es verdadero Dios. Pues

adoran otras gentes fuera de

la cristiana,

hombres. Ademas de esto, que

gen Mara

el

no son

dioses, sino

Hijo de Dios por redimir los hombres, se hizo

hombre de

que padeci y muri por nosotros y ltimamente resucit y reina para siempre

ste es Jesu-Cristo, Seor y Salvador nuestro. Finalmente que ninguno puede salvarse,

lesu-Cristo, y haciendo penitencia de sus pecados, recibe sus Sacramentos,


y la confesin

manda

hubiere pecado despus del Bautismo.

y la Santa Iglesia,

Prjimo

como

si

mismo.

que

los

mas bien demonios simulacros de

por ultimo

el

Bautismo

que en suma no es olra cosa que amar Dios sobre todas

los

Vir-

y que

no creer en

si

prometa guardar

la

si

lo

las

es infiel,

que Dios

cosas y al

Ibid. c. i

DOCTRINA DE SANTO TORIBIO PARA EL REGIMEN DE LOS INDIOS.


Que en

Que

Barbaros no vayan los Prrocos de Indios

las expediciones contra ios

se disuelvan los matrimonios de infieles entre hermanos, ib.

Que se veden

nombres de

los

la gentilidad,

Para los Padrinos, conviene que

mos

etc. fin

c. 9.

no pase otras nupcias

de

Mas

todava un semestre,

meses se

le dejara

forsitan

iiritur.

Bautizado

si

aguardar, tambin cohabitar con


(si

haec consentit...

non dimiltat

circunstancias que ocurren

el

infiel

d esperanza fundada de con-

ganar para Cristo su cnyuge como

su conversin y no es pernicioso
si

al

su conversin

infiel

el

la f.

fiel

Bau-

aguardar

Pero pasados los seis

peligro de perversin, ya tambin ne celebs vivere cogatur, qui

el

se avise al Obispo para

Concilio, que pasado dicho semestre,

el

cnyuge

al

Cnones

esto sucede, quieren los

para pasar otras nupcias), debe

le facultan

en libertad, ya por

al

el infiel difiere

si

aconsejando entre tanto

Quiere no obstante

declare libre

aguarde

induce pecado mortal (pues

la f, ni le

que necesariamente se separe, y

cnyuge

la gentilidad, si el

cristiano, sino

el

dice el Cap. Quanto de Divort.

tizado, ni le aparta

(ue

hijos el

Ordinario nombre ciertas personas sealadas para los Bautis-

el

Acerca del matrimonio contrahido en

lo

los

H.

de que no se multipliquen los parentescos, y que por ignorancia contraigan matrimonio

con este impedimento,

vertirse,

ni los Clrigos, cap. 7.

8.

c.

y se conserven los apellidos, llevando

apellido del padre y las hijas el de la madre, ibid. c.

171

no enconirare quizas peligro alguno en

conoce que

el infiel, si

asi

conviene

Pues no es posible dar

illam).

segn

misma

la

la

cahabitacion, le
el

mande

consejo del Apstol

ley para todos,

cuando las

suelen ser tan diversas, y los infieles no se pueden medir todos con la

misma medida. Por eso se ha de consultar

la prudencia del Obispo, para

y dudosa, y cuando llegare el caso, resuelva l, segn

el

no errar en cosa tan grave

citado Cap. Quanto de Divort.

cap. 10.

Para que los Indios no callen los pecados por vergenza conviene darles confesores extraordinarios

decuandoen cuando,

ibid.

15.

Los Prrocos de Indios tienen facultad para absolver de reservados


restringirla

A los

cuando convenga,

Indios seles debe administrar

Santo Viatico,

el

La Comunin Pascual no se ha de negar

una

la

la

deben procurar y hacer

el

pan

lo posible

por tener

y dar el Viatico cuando se ofrezca,

c.

los

moribundos debe

titulo

Prrocos se

si la

asistirlos el

deben dar y los deben

sagrada mesa, cuando

la

supersticin les domina, y no tienen

sin

la

seguridad y decencia debida, los Prrocos

los Indios, cap. 28.

Prroco,

c.

29.
el

que no tiene patrimonio,

La Parroquia de Indios no se debe abandonar, hasta que llegue

Los Aruspices, adivinos y otros ministros


c.

la

Santisimo en las Iglesias para consuelo de los pueblos

el

de Indios puede ser promovido las ordenes

contagien los dems Indios,

la

21

La Extrema-Uncin debe administrase

A
A

pero ste puede

celestial del profano, cap. 20.

no se puede conservar

Eucaristi

Obispo

19.

ser admitidos fcilmente

embriaguez, del concubinato, y mucho mas

firme para distinguir

Aunque

c.

los Indios, y los

Mas no deben

invitar y preparar para ella.

torpeza de

al

ibid. cap. 17.

del diablo, se

deben

el

ib. c.

31.

sucesor, c. 41.

retirar del trato

comn, para que no

42.

Pnganse escuelas para ensenar leer y escribir, y sobre todo para que se acostumbren nuestro
idioma los Indios,

c.

43.

ACION CUARTA.
Siendo tan propensos las Nefitos perjurar, no se les obligue
sima y que no se pueda definir de otro

Los

delitos de los Indios

modo

que corresponden

porales, mejor que con espirituales, ib. c.

7.

al

juramento sino en causa grav-

4, c. 6.
al foro eclesistico,

se deben castigar con penas

cor-

TRATADO

172

Mas por que


si

mismo

los Indios son tmidos y

manda

el

SECCION NONA.

2"

por otra parte es indecoroso

Concilio que no lo

hagan por

al

Prroco

el infligir la

pena por

sino por otros sealados ya parlales casos,

si,

ib. c. 8.

Los Prrocos de Indios no pueden abandonar

la

Parroquia por celebrar las

de las Capitales,

fiestas

cap. 18.

SINODO TERCERO DIOCESANO.


En

las

En

los dis festivos exceptuados para los Indios,

Parroquias de Indios se debe hacer

procesin en

la

ninguno

tiempo

de

Rogaciones,

los obligue trabajar si ellos

cap.

7.

no quieren,

cap. 52.

Los Prrocos

exijiran los Indios testimonio de la

los Indios ensneseles el

En

las escuales

Misa que oyeron en otra parte,

Catecismo compuesto por

aprendan los nios leer por

el

Catecismo,

Los Parocos designaran personas que vigilen sobre


la

63.

cap. 25.

ib.

los Indios para saber

si

oyen Misa y asisten

doctrina, ib. c. 26.

los Parroquianos explicaran los

Curas los impedimentos del matrimonio en

quieren casarse, delante de los Caciques, para averiguar


leern las tres proclamas de
la

c.

Concilio, c. 24.

el

semana

la Iglesia.

tiempo del Catecismo, por

al

ni

molestar, ib.

c.

algn

rudeza de los Indios,

cuando

ib. c.

doctrina

la

28.
cristiana, y

ninguno los puede

i7.

Las jvenes mayores de 12 anos no estn obligadas


antes, ni deben servir en la Parroquia, ib.

c.

habiendo aprendido

asistir,

doctrina

la

68.

Entre los Indios no se permiten procesiones de Penitencia,

disciplina nsgelacion publica,

ni

69.

ib. c.

la Iglesia,

impedimento, y despus se

para mayor cautela se harn oirs tres moniciones dentro de

la

El Mircoles y Viernes tienen que asistir los Indios

impedir

hay

si

los pastores y los

que viven en

los

campos se

les obligar

cumplir

el

Para los castigos de los Indios se observaran ciertos tramites, y cuando se

ha vuello
recurrido

sacrflcar en los sepulcros de sus difuntos, llamados guacas,

Mos

informacin y
preso,

ib. c.

Lo mismo

adivinos para adorar y sacrificar en su

Ordinario

le remitir al

y entretanto

nombre;
el

Indio,

el

precepto de

Misa.

la

encuentre alguno que

sus adoratorios, que ha

eii

Prroco formar

el

proceso de

apareciere delincuente, permanecer

si

73.

manda para con

se

que llevan aretes en

los Indios

los oidos,

pues todo esto entre ellos

suele tener sabor de rilo gentil, c. 75.

En

las

sementeras y otros tiempos se

tienen su origen en

Penas para

los

la

les

prohibe

que se embriagan,

embriagueces y juegos llamados Taquies que

c. 77.

Penas para los que extraen los cuerpos de


Id. para los

las

supersticin de sacrificar los demonios, c. 76.

que reiteran los Sacramentos,

los sepulcros, c. 78.


c.

79.

Id. para los concubinarios, c, 80.

los

que se dan

la

muerte, se les negara

Penas contra los que no asisten

la

Id. contra los

que no traen

Id. contra los

que ocultan

Id. contra los

que quitan

Id. contra los

que no se acercan

la

sepultura sagrada, c. 81

doctrina faltan la Misa, c. 82 y 83.

los nios bautizar, c. 84.


los

sus

impedimentos del malrimonio,


maridos
la

las

c.

85.

mujeres por que son indgenas de otra parte,

confesin, llegada

la

edad para eso,

c. 87.

c.

86,

DOCTRINA DE SANTO TORIBIO PARA EL RGIMEN DE LOS INDIOS.

173

SINODO QUINTO.
Que

Prrocos de Indios pueden administrar los sacramentos a

los

aunque no estn en articulo de muerto,

Que cuando

los Indios se hallan en

En

haga procesin,

Para que no se pierda

el

e.

las

partcula para

el

Viatico

fruto de los Prrocos,


la

se

ni

ignoren

Rectores de

las

parroquias de Indios procrese que todas las noches los nios de

la

doctrina toquen

la

ella

voz por las plazas las oraciones por las almas del Purgatorio,

.SINODO

Que en

las Indias

Que

los correctores

en

el

templo no trabajen de manos,

tampoco hablen en

la

cam-

c. S-i.

SEXTO

Iglesia no se hagan repartos de tributos otras cosas rusticas,

Que

y el dia

doctrinas permanecern

20.

anos en cada parroquia y residirn en

alta

admi-

d ocasin para que los Indios y otros que


los

c.

seis

pana y recen en

al

mas que una

se lleve

continuamente,

menos

En

territorio les

17 y 18.

eslan obligados saberla doctrina cristiana,


lo

Prroco del

el

fuera del matrimonio, c. 15.

donde no hay Sagrario no

las Iglesias

del Corpus no se

de otra doctrina,

personas

las

M.

Parroquia ajena trabajando,

dems sacramentos,

nistre el viatico y

c.

5.

c.

con

la Iglesia

c. i.

los Indios de negocios

que no corresponden

lugar santo, c. 8.

Para extirparlas reliquias de


ocultos, para que los fieles vivos

la

idolatra

c.

los

sepulcros de los infieles no estn

no se acuerden de

Los prrocos deben proceder contra


de los diezmos,

la

de

las supersticiones

la

al

gentilidad,

publico, sino

c. 3.

exaccin injusta que se haga los Indios por los colectores

10.

SINODO SEPTIMO.
Que

los

Curas de Indios informen ad Ordinario como se cumplen

Indgenas, fin de atender su bien espiritual y corporal,

Que

Amos y Seores de los

los

cristiana,

que oigan

la

las

disposiciones en favor de los

c. 7.

Indios y esclavos, procuren con diligencia que se les ensene

Misa y los Sermones y frecuenten los Sacramentos,

la

doctrina

c. 9.

Para preservar las Doctrinas de muchos inconvenientes, procuren los Prrocos que no vivan Africanos, ni mestizos en las parroquias de los Indios, c. 17.

SINODO OCTAVO.
Que

los

prrocos visiten continuamente, alo menos seis veces

lugares donde trabajan sus Parroquianos, para velar sobre


la

Doctrina y pasto espiritual de sus feligreses,

No

se permita que los Indios

abandonen

las

la

al

ano

Haciendas y

las Estancias,

administracin de los Sacramentos, sobre

c. 1.

reducciones, que con tanto trabajo y prudencia se han

establecido para su bien, ya con consejos, ya con amenazas, ya valindose del brazo secular, c.

Para evitar

el

detrimento espiritual que se sigue los Indios, no se

les

2.

permita vivir constantemente

en los Graneros y Trojes, llamadas coicas, donde tengan mujer y sus hijos y crien cuyes y gallinas
de que vengan los pueblos oir Misa, la doctrina y recibir los Sacramentos, c. 3.

fin

Para que los Indios no huyan de los pueblos y de

la

Misa, por miedo del tributo que los Espaoles

suelen cobrar en las fiestas cuando se renen los Indios; no se hagan repartimientos en los

gos

ni

en

Domin-

las fiestas, c. i.

Los Indios y Etiopes que trabajan en

las fabricas,

maquinas, y otros ingenios, sern examinados en

la

Doctrina, y

la

supieren asistirn ella los Mircoles


y Viernes, no ser que los dueos tengan en casa sacerdote

que

lo

haga,

si

fueren ignorantes, se les obligar asistir

c. 5.

la

doctrina lodos los dias

y los que ya

TRATADO

SECCION NONA,

20

Para que los prvulos aprendan bien el catecismo,


detenindolos solamente

tarde,

el

Prroco los reuniva todos los dias, maana

necesario para que despus vuelvan sus casas para servir sus

lo

Padres. C. 6.

Los Prrocos pagarn


Por
la

el

el

precio justo de lo que compraren, a sus parroquianos, c. 11.

admirable amparo y consuelo que tiene

grande comodidad que se liene para dar

procuren tener tabernculo decente y con su


Pero cuando

el

llave, para

Habr en cada Parroquia arras y amito para

c.

la

sagrada Eucarista, y por

moribundos; se exorla los Prrocos que

conservar

Sanlisimo en todas las Parroquias.

el

el

Sanlisimo,

los

Indios que

hasta que vuelva.

alli,

vienen casarse y velarse,


los Indios

pueblo cristiano con

Prroco tenga que trasladarse de un pueblo otro, consumir primero

y no debe quedar

el

el viatico los

no se

de evitar gastos

las velaciones, fin

27.

c.

les obligue,

hacer

indirectamente,

directa ni

ni

oblaciones en

la Iglesia

28.

los

Espaoles que vivieren con indecencia entre los Indios, procrese sacarlos

de

las ciudades

los blancos, c. 37.

SINODO NONO.
Procedan

los

Prrocos con cautela en los matrimonios de

bautizados, cuya circunstancia debe constar en

Que

las

infrmense antes,

los Indios,

son

si

partida de matrimonio, c. 10.

la

penas aplicadas los Indios, no les causen ningn dao corporal,

c.

22.

Precdase tambin con cautela en los matrimonios, para que los Indios no cambien

el

nombre, y

se case una persona por otra, c. 25.

SINODO DECIMO
Para convocar

pueblo

el

cada prereclo pasara


El

lisia

mismo cuidado

de

la

Misa y

que

los

se tendr

le

para

doctrina, se reunirn los Indios en

la

el

cementerio, y

alli

pertenecen, cap. 8.

no se dejara

de los Indgenas

la

confesin, y

al

tiempo del ofertorio, y no antes despus de

la libertad

el

hacerlo cuando quieran, cap. 9.

Las oblaciones se harn en

Misa

la

MATRIMONIOS DE
Cuarto,

Por respuesta de Paulo

refiere el P. Acosla lib. 6, cap.

Lmense

la f,

al tratar la

siguieron

la

21.

INFIELES.
Lmense decret que todos

concilio primero

el

madre

celebrados entre los infieles con hermana, madrastra,

en

mismo

el

ella, c. 10.

niela

hija,

los

que los Padres del Concilio 3

capitulo, dice,

cuestin del matrimonio de los infieles, cuando uno de los cnyuges

se encuentran estas palabras

Episcopo

noluei-int, separentur.

Judtei qui

civitalis illius, ut si

Toledano

Concilio

doctrina del

cum

sigue

eis

el P.

4,

cap.

61,

chrislianas mulleres

in

matrimonios

abuela fuesen nulos. Lo

quaest.

convierte

se

1* cap. Jtidcei qui,

one

conjugio habent, admoneantur ab

perraanere cupiant, chrisliani

eflicianlur.

Quod

si

admoniti

Acosla diciendo que fundados en esta autoridad los Padres del

Concilio Lmense, establecieron en cap. 36, que


tismo, el Sacerdote delante del notario

si

uno de

los

cnyuges esta renuente para

y testigos le haga la admonicin para

el

Bau-

que dentro de seis

meses se haga cristiano y se bautice, y esta misma admonicin se repetir muchas veces durante
seis

meses dichos,

lo

menos una vez

por obstinado en su secta.


necesario. Noles que
cilio

el

al raes.

En cuyo caso

el

si

pasado

el

Parraco har sabedor su Obispo para que determine

P. Acosla fue Provincial dla

Compaa de Jess en Lima y

3 que celebr Santo Toribio en 1583.

FIN

los

semestre, se hallare renuente, se tenga

DE LA PRIMERA PARTE.

asisti al

lo

Con-

SEGUNDA PAUTE.
Privilegios de los Obispos de America.

Aunque

casi todos

los privilegios

Obispos, existen algunos que

dividerimos en

que prescribe

Balsamo indgena
guir

les ataen,

por ser ellos los pri-

y de estos hablaremos en este tratado, que para mayor claridad


11 secciones
la Consagracin de Obispos sin el numero de

vilegiados,

tres

concedidos la America corresponden los

mas particularmente

et

Derecho

del

2^ Privilegio de consagrar el Santo Crisma con

Per y con

el

numero de sacerdotes que

3* Dispensas de Irregularidades

4* Juicios Ecclesiasticos

el

pueda conse-

se
;

5* Dispensas

de ilegitimidad; 6^ Vicenales nuevas y amplsimas concedidas los Obispos de


America 7* Instruccin adlimina Apostolorum visilanda de la sagrada Con;

gregacin

XIV

8^ Benedicto

en caso de muerte repentina

comunica

las slitas de los Obispos sus vicarios,

9^ Breve exposicin de las slitas

siguiendo al

P. Marques en su Brasilia Pontificia y notando lo que se debe modificar en


el

tiempo presente

Juridiccion castrense y controversias suscitadas entre los

Obispos y Vicarios castrenses

1^

Ordenaciones varias para et gobierno de los

Obispos.

SECCION PRIMERA.
SOBRE LA CONSAGRACION DK OBISPOS.
Bula de Pi IV para que

los

Obispos de America se puedan consagrar con la asistencia de

dos 6 tres Dignidades Cannigos de la Catedral. Se ponen aqui para

mayor autenticidad

las

palabras del Ilustrisimo Seor Villarroel que preceden la Bula.

Y para que

haya noticia mas cierta de

misma Bula, en que

la

la dispensacin del

Papa, quiero poner la letra la

Santidad de Pi IV instancia de Filipo II dispens para que las con-

sagraciones de los Obispos de estas Indias Occidentales se hiciesen por solo


dole dos 6 tres Dignidades Cannigos de las Iglesias Catedrales.

un Obispo,

asistin-

Tengo un trasunto de

esta

PARTE

2a

PRIVILEGIOS DE LOS ORISPOS.

Bula, sacado del archivo de la Iglesia Metropolitana de Lima,


y autorizado del Secretario de

aquel insigne Cabildo, y es como signe.

Ad perpetuam

Pius Papa IV.

rei

universa dispositione reguntur, ad

menioriara.

Ex supernas providentia Majestatis, cujus

supremum Apostolatus apieem,

meritis licet imparibus,

non solum universum Ovile Dominiciim vigilantiae uostrse creditum, verura etiara singnlos singnlorum ejus gregem, quantumlibet terrarum, marisque distantia remotorum.

vocati,

Pastores undjque contemplamur et ut ad officiiim pastorale electi,illud,quanto citius sublatis


;

quibuslibet juris factique obstaculis, ad Dei laudem et ad animarura suse curse commissarum
salutem exequi possint, nostrse cooperationis ministerium, prpsertim dnm id catholicorum

Regura vota requirimt, quantum nobis ex


Charisimus in Christo

filius

alto

Hispaniarum Rex catholicus, nobis nuper

exponi fecitrQuod in occidentalibus Indiis, Novsequa;

populorum ad fidem Ortliodoxam conversionem,

illorura

rarum amplitudine adhuc


illas

institutae reperiuntur

unde

Hispanise Regno,

infra

propter recentem

Sedes Episcopales in tanta ter-

rarse

ut post electionem Prselatorum ad

fit,

vacantes factara, sufficiens Episcoporum numerus, ad

bendum,

adhibemus. Sane

permittitur, favorabiliter

noster, Pliilippus,

munus

consecrationis

illis

exhi-

tempus de consecrandis Episcopis ajure statutura, coadunari nequeat. Quare

Philippus, Rex, nobis humiliter supplicari fecit, quatenus in prsemissis opportune

praefatus

Nos

providere de benignitate Apostlica dignaremur.

nemini ultra quam prastari

igitur sacrorum

omnes

possit, exigere, perpendentes, ac

Canonum

seqnitatem, a

et singulos venerabiles

fratres Archiepiscopos et Episcopos in Indiis prsefatis constitutos, qui hactenus

dictum, numero Praelatorura competenti ad id non adhibito, alias tamen

hujusmodi excessu ac suspensionis, aliisque Eccle^iasticis

rite

munus

prae-

susceperunt,ab

sententiis, censuris etpcenis per eos

propterea incursis, Apostlica auctoritate, tenore pra3sentium, absolventes, necnon super irre-

quam

gularitate, si

inde contraxerint. et quod muere prsefato,

etiam Presbiteratus Ordinibus ac


ministrare

sic per eos suscepto,

officio Pontificali uti, et in illis,

ac suis etiam Metropolitanis

et cathedralibus

valeant, de specialis doaogratiae dispensantes,

Ecclesiis prseesse libere et licite

hujusmodi supplicationibus

inclinati, universis

et singulis,quos ad catbedrales, etiam Metropolitanas Ecclesias, in Indiis praefatis

tempere
ceps

institutos, illarum vacatione occurrente, canonice eligi et

futuris temporibus

perpetuis

nullo alio

gratiam

sibi

et

et

nunc

et pro

assumi contigerit, ut dein-

assumptionem hujusmodi,

obstante cannico impedimento, a quocumque maluerint catholico Antistite,

communionem

duobus

tibus

eorum electionem

post

suisque

etiam in altaris ministerio,

vel

tribus

Sedis habente,

Apostolicse
in

Dignitate

Ecclesiastica

accitis

et

constitutis,

in

hoc

seu

sibi assisten-

Cathedralis,

aut

Cathedralium, aut Metropolitanarura Ecclesiarum Canonicis, prsefactum consecrationis munus


recipere valeant

ac eidera

antistiti,

ut idem

munus

illis

auctoritate prsfata impender

libere possit, plenam, et liberara, auctoritate et tenore pncmissis facultatem

dulgemus. Non obstantibus, quibusvis apostolicis


editis generalibus

vel

concedimus

specialibus constitutionibus, et ordinationibus, necnon

Ecclesiarum

ipsarum etiam juramento, confirmatione Apostlica, vel quavis firmitatealia roboratis,


et consuetudinibus, ceterisque
litteras
ritate

ad singulaquseque

contrariis

loca, in

quibus

quibuscumque. Et quia

eis

et in-

et inProvincialibus et synodalibus Conciliis

utendum

erit, deferri,

decernimus, illarum transumptis, etiam impressis,

manu

diflBcile

volumus

statutis,

foret presentes
et praefata aucto-

Notarii publici subscriptis et

sigillo alicujus personae in Dignitate Ecclesiastica constitutse, munitis,

eamdem

prorsus fidem,

etiam in judicio et extra ab mnibus adhibendam esse; quse ipsis praesentibus adhiberetur,
forent exhibitae, vel osteusae.

Datum Romae apud Sanctum Marcum, sub annulo

11 Augusti 1562, Ponticatus nostri anno tertio. Caes. Glorierius-Villarroel tom.

Hallase tambin en el Bular. Dominic. tom .7,

fol.

166.

si

Piscatoris die
1,

pag. 55.

SECCION PRIMERA.

177

RESUMEN CASTELLANO.
Habiendo sido consagrados en

mandan

Caones,

los

el

Orden sacro y

el

el oficio

el

concurso de otros

Ponlifice los

el

de cualquier esceso y suspensin (1) con

incurrido, y les dispensa en

para ejercer

algunos Obispos sin

lo

promovidos y consagrados

dems penas

las

Eclesisticas en

irregularidad, que acaso hayan contrahido,

la

como

tres,

subsanacion de cualquier defecto en tales consagraciones,

la

dichas Indias. Absuelve

y dispensa para lo venidero en


sin dicha formalidad

hubieren

las Indias

Rey Catlico pide

Concede por ultimo que en adelante

Pontifical (2).

que

habilitndolos

puedan

(3)

consagrarse en las expresadas Indias los Obispos por cualquier Obispo Catlico acompaado de dos
tres Dignidades Cannigos de

la

Catedral. Dado en 11 de Agosto de 1562.

NOTAS DE LOS FASTOS ORD.


Esceso

(1) Esceso 6 suspensin.

Acerca de
son

llama

por que despus del hecho se hizo

el Pontfice

suspensin y dems penas en que pudieron incurrir es

la

impuestas contra los promovidos ilicilamcnte,

las

pos, pues estos se hallan exceptuados de

mencin por
hacen uso

99.

el cap.

ilicito

Quia pcriculosum in

general

acaso tales penas comprenden los Obis-

si

comminacion general, cuando no se hace de

la

Tambin pueden ser

6.

peticin.

la

En

averiguarlo.

dificil

las

ellos expresa

penas impuestas contra los que

supone que los consagra-

del Pontifical y las trae Caslropalau de cens. p. 10: pues se

dos sin dicha formalidad hicieron uso del Pontifical. Pueden ser tambin las impuestas contra los intrusos y se pueden ver en Urritigoiti, Obispo de Balbastro quaest.llS.

impone

Extravag.

1?.

sin presentar

1.

De

las patentes

contra los que reciben

Elecl.

Por ultimo pueden ser

que

pena de suspensin

la

Nota.

Obispos recibidos sin tales patentes.

los

las

administracin de los bienes eclesisticos

de su promocin. En cuya constitucin se impone

no solo los Cabildos que los reciben sino


Vase hoy

la

Bula Aposlolicce Sedis de Po IX acerca de estas penas, expedida en 12 de Octubre de

la

1869.
Uso

(2)

del Pontifical.

muy dudoso

si la

Aqui tenemos

vlida.

grados sin

el

No

se

fij

Avendafio en estas palabras cuando dijo,

Consagracin hecha sin los tres Obispos y

numero

al Pontfice,

la

prescrito, para ejercer el

quod

la

consagracin sin

valei consecratio

el

la

Orden Episcopal,

1657

Episcopi facta ab

Quantum

speclat ad

quantum vero spectat ad

secranlem

lo

Santa Sede, seria

que no pudiera hacer

si la

consa-

opinin contraria es ya improbable, cualquiera que

proposicin la condenada por Inoc. XI

et

tres

tali

Magni, S. Gregorii

conseeratione

sacramentum

licitara ordinis

Obispos dice asi

la
o

opinin que sostiene

la

Certa videtur sententia,

uno Episcopo ex dispensatione Apostlica, assistentibus

S. Gregorii

maruntlnnoc. Xet Alexander VII; nam de


bris

la

concurso de los

duobus sacerdolibus, ut conslatex praxi

et

13, n, 27, que era

probabilidad de que ha gozado hasta aqui.

El P. La Croix para librar de


validez de

la

que no solo dispensa para lo futuro, sino que absuelve los consa-

gracin fuera invlida. De donde se sigue que

haya sido

tit.

de

sin beneplcito

et

ita

impressionem

execulionem, fuisse

consecratum respective indigere absolutione

III et S.Pii

resolvit

irritara

S.

V,

quam conGr-

Congregatio 15 D^cem-

characteris,

fuisse

validara;

etinanera, Episcopura itacon-

et dispensatione...

Quod

si

Episcopus ab

uno lantum Episcopo, etiam assistentibus duobus sacerdotibus, consecretur sine dispensatione apostlica,

Henao

talem consecrationcm fore probabiliter invalidara, ideoque sub condilione repe-

dicit,

tendam. Hucusque La Croix.

Acerca de esto,

practica que se atribuye S. Gregorio parece dudosa, pues las palabras, que se

la

alegan, se leen de un

Ademas

se halla en

Patriarca de Etiopia

TOM.

1.

modo en
e!

texto

y S. Pi

Pignalelli, c.

Gregorio

III

182 y de otro

distinto

por Greg. XIII,

V por Pi IV autor de

la

el

en Caslropalau. De sacr. Ord.n.l4.

cual se dice haber dispensado con

presente Constitucin. Asi se lee en


22

el

el citado

PARTE

178

mayor exactitud

Pignatelli que con

de

2a

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

promovendo

las Letras

de su promocin. Mas,

ilegitima tal consagracin, no revela

la

causa de

de Obispos por defecto de exhibicin de

dumbre en cuanto
Por

dems

lo

propositla resolucin

declaracin de

la

ilegitimidad asaber,

la S.

presentar

sin

fu por defecto del

si

numero

Letras Apostlicas, aunque se manifiesta bien su certi-

las

de consagrar sin

el

numero enunciado con

beneplcito del Papa, es

el

no necesite de dispensa, sobre todo

Europa, segn refiere Anastasio Dibiiotecario y Baronio en Paz Jordn,

eii

el

decir que fue

al

valor.

al

la practica

en America; sino

Congregacin

la

constante, no solo en Indias, en las que no hay promocin que

Pelagio lo fue consagrado por dos Obispos y un presbytero.

que por decreto de

cratio,

menos

discutio esta cuestin. Pero viene

Congregacin que menciona La Croix, pues aquella consagracin se hizo

la S.

Lo mismo

Congregacin en 2 de oct. de 1601

la S.

el

mismo

atestigua Barbosa V. Conse-

se dio facultad al Obispo Urse-

lense en Sardena para ser consagrado por dos Obispos y un Abad.

Mas por

la

presente Constitucin de Pi IV nos consta ciertamente del valor

con un solo Obispo, aun antes de dispensar


Algunos dudaron de

como

niegan,

le

como

la

en

el

de

consagracin

la

Papa.

diploma (presente) pero ya

existencia de este

nota Pignatelli

lo

el

lugar citado

adversarios tampoco

ni los

aunque en algn tiempo fu poco conocido,

se muestra en las actas del limo. Crdenas Obispo del Paraguay, en cuya consagracin se ech

de menos este document. Fuera de que para los nuevos consagrandos de Indias siempre viene
expresa esta dispensa cada uno de los promovidos.
Ni tampoco est en oposicin

asi

Dmaso

Epistola deS.

la

Quod Episcopi non

validez,

la

que defendemos, con

todos los Obispos,

qui

sint,

minus,

quam

el

Cap. Corepiscopi

Episcopis,

a tribus

ordinati

sunt,

63 y dice

mnibus

patet,

prohibitum est enim a SS. Patribus, ut qui ab uno vel a duobus sunt ordinati Episcopis, non nomi-

nentur Episcopi.
D. 65 que dice

Lo

vinciE.

si

el

nombre no
solus est,

lile, qui

provincia conligerit

tienen

como tendrn

unum tantum remanere Episcopura,

cual seria vano,

si

Tampoco

el

ord. cuyas
aliis.

capit.

asi

si

Quod

essent pauciores.

qu
'm

Canon

unum congregan.

1. Dist.

64

ead. Dist. inserto tambin en el Cap. Si Archiepiscopus de temp.

(eod.

tit.)

successoribus dantibus formara, ut non minus


su glosa que dice

Cap. Si

in

sine Metropolitani

possunt,

quam

consenlientibus

permissu, eque Metropolitanus sine

comprovincialibus proesumat Episcopum ordinare.

vel tribus Episcopis

el

Cap. 3. Si forte

el

Tres Episcopi debent

palabras son Comprovinciales Episcopi.... a tribus ordinari

Nec Episcopi

obsta

el

superstes convocet Episcopos vicinse pro-

Porro D. 66 que dice Porro Jacobus... a Petro, Jacobo

cratus,

Tampoco

uno solo pudiese consagrar. Ni se opone

Cnon Cowprovinciales

Ni el Cap.

duobus

el oficio?

ordinare non potest Episoopum. Ni

sacado del Concilio Niceno cap. 4, que se expresa

caones arriba cilacos. Ni obsta

los

que se encuentra en

Tampoco

Joanne Apostolis

et

obsta el

est ordinatus,

a tribus Episcopis ullatenus Episcopus ordinetur.

dicitura tribus est desubstantia conservationis alias non essetconse-

esta Glosa segn

Azor tom.

ha sido recibida por

2, lib. 3,

los

cano-

nistas.

No

obsta repito

la

prima dificultad, pues las palabras de S. Dmaso

del Orden recibido en cuanto

pr

el

Canon

rum, quod

si

Illud D.

ejerci,

al

no defecto en

64 tomado del Conc. Niceno

quis praeter

sententiam Metropolitani

el

c. 6,

donde se dice

cargo; pues jamas se ha exijido

se

lUud generaliter est cla-

Episcopus, hunc magna synodus

faclus fuerit

Episcopum esse non oportere. En cuyas palabras

definivit

solo significan suspensin

carcter del Orden sacro. Esto se confirma

toma

el

ser Obispo por ejercer el

la sentencia del Metropolitano para la validez de la consagracin de un

Obispo, sino solo para ejercer

sus funciones,

lo

que se llama ser Obispo en ejercicio en acto

segundo.

En

el

mismo sentido se debe entender

palabras siguientes

la Epistola

Tria obstant quibus

de S. Dmaso

eorum cassatur

y su mente nos consta por las

actio vel institutio

unum quod ab uno

179

SECCION PRIMERA.
Episcopo ordinari solent,
ordinati sunt in

mdica

in

civilate. Tertio si

mismo modo

se califican del

tres vicios

quo corum ordinalio

canonibus discordal. Aliud

absolulc

que

siinl

En

instituli.

mismo

lo

Cnones, pero no contra

cuando dice

Juxta

modum

la

canonum,

loquendi

irrita

numero de Obispos

ciertamente es contra

lo cual

mismo parecer

validez de la consagracin. Del

ver que los

las cuales se deja

es faltar por defecto el

consagrantes, que por defecto de vecindad de concurrencia del pueblo


los

a pluribus Episcopis

si

es el citado Pignatelli,

dicunlur, quia a jure prohibita sunt et non

valent ad producendos legilimos efl'ectus.

Paso en silencio
S.

el sentir

Dmaso; pues aparece

sobre los Obispos y

le cita

Epstola

mismo santo

Jernimo

Presbteros,

de quienes Nicolao

estas palabras.

Omna mxima

no obsta

valor de la ordenacin,

al

como

si

est.

De donde

oicia.

Epstola de Juan III que se alega con

la

mnusquam

esse Episcopum, qu

a tribus

ab uno unl

quos chorepiscopos nominatis, qua

illos,

en lo

apcrifa,

oum non

concilla aTirmant

Episcopo, Epscopos non esse pcrspcuum

S.

(apud eiimd.) Ad forraam septua-

quos, quis dubitct Episcoporum habuisse

Ideoque

de

cual ordenacin cree este autor fue el primer origen de

la

se rechaza con Baronio,

Episcopis factus fuerit Episcopus.

peticin

escribi

que S. Lino y San Cleto por mandato de

escribe Rodulfo asi

I"

ginta (discipulorum) chorepiscopi facti sunt

Muy comunmente

el

Pelav.) diciendo

Rbano (apud

S. Pedro hicieron ordenes de


los corepiscopos,

de Pctavio y otros que juzgan atribuida falsamente esta

contraria al cdigo que

se sigue que la unidad en la consagracin

dems fuere Cnonca

pues los tales chorepiscopos

quedaban vlidamente ordenados, aunque segn esta Epstola no fuesen Obispos.

Mas despus que

pos

Santa Sede y

se prohibi por la

pequeas poblaciones y

sin el

es de creer que tales chorepiscopos no ascendan

como unos

inuchos concilios, ordenar los Obispos en

debido concurso del pueblo,

como

asi

mas que

Vicarios forneos que en ciertos pueblos representaban

de donde les vino

el

nombre de chorepiscopos. Y

sin el

al

Obispo y cuidaban de su grey,

alguno quisiere acusarlos, como sucede, de haberse

si

excedido en sus facultades, se pueden tener tales excesos por abusos de

Magno, reprendido por Len

refiere Cario

III,

Sacramento
as lo

pide

dicho

lo

numero competente de Obispos, es contra

sin el
;

la

cuya

ilicitud quila la Iglesia

equidad, fuera de

cin. El ejemplo de Santiago

los

dispensando, pues

edad media como

pues confesamos que

los otros tres

la

ella

puede mudar

como

Apostles,

si

los

Apstol occup

la silla

esto, la formalidad del


cial entre los

cia se

rito

por estos

de Jerusalem, como

numero de

tres,

al

dice

la

presente Constitu-

se

admite, se explica

que se llaman Apostles,

lo siente Pignatelli citando

Cnonstas, que sede esencia del Sacramenfo. Ni

irrita tal

consagracin, segn

Dije del ejemplo de Santiago,

el

sin

modo de

la

otra

cuando

el

vez.

Santo

Suarez. Sea lo que quiera de

no se considera tan sustan-

Glosa dice verdad

embargo llamarse

valor del

acaso

tres Ob.spos para estas consagraciones

toma como esencia del Sacramento. Puede

cuanto es

que

Cnones, cuando

diciendo, que Santiago ya estaba ordenado Obispo por Jesu-Crislo y no poda ser ordenado

Pero acaso se observara algn

el

consagracin

Cnones, aunque no toque

cual ninguno presumiera hacerlo,

la

ordenado por

la

en los capitulares.

Las dems objeciones estn desvanecidas y con


hecha

prescrito de Obis-

numero

presbiterado, y se consideraban

al

rito

s la

voz sustan-

y forma sustancial en

hablar de los Cnones expresado por Pignatelli.

se admite, pues se contiene en una Epstola

Anacleto, de donde se tom aquel Cnon, y en otra del Papa Aniceto,

como

Decretal del Papa

refiere Castropalau

en

el

lugar citado. Pero eslas Decretales y las de otros Papas hasta Sricio no merecen una autoridad tan
cierta
(3)

como diremos en

se enva no obstante de

Bulas,

la.

Dispens para que en

como

guay en

lo

Ordin. 133.
lo

venidero.

Aunque

Roma cada uno de

esta dispensa sea

los

de perpetua duracin para

noto Villarroel y es conocido de todos. Esto fue

cierta ocasin, para juzgar

que

el

la

consagrandos esta dispensa juntamente con

presente Breve de

lo

que dio lugar

Po Quarto

al

America,
las otras

Cabildo del Para-

haba sido revocado,

PARTE

180

como

haba carecido de uso,

tano, expedido en 14 de

2a

PRIVILEGIOS DE LOS ORISPOS.

se muestra en

ruspuesla del Cabildo

la

Marzo de 1646. Sin embargo

puede enviar para mayor abundancia, por

dir,

que

al

Decreto del Juez Metropoli-

Bula cualquiera particular se

la

de Curia mas bien por que

estilo

le

Breve no

expresado

el

siempre se puede obtener autentico para presentarle en forma.


Otro Breve semejante

fue

este

dado por Paul V en 7 de Dicembre de 1610, del cual

mencin Francisco Ortiz Salcedo, citado por


cin,
litana

donde afirma que

el

Breve

presente

Jacinto Torquera,

Fr.

Pi IV se halla en

de

de Lima. A esta pavidad viene tambin otro ejemplo

Aposolorum visitanda y en
de cumplir, y no ostante,

la

ordena

ella

los

Sixto

el

Dominicano,
Archivo de

expidi su

Obispos de America de cuanto

misma ordenacin

la

en

Metropo-

Iglesia

instruccin ad limina

en cuanto tiempo

promovendo en un Diploma

se reitera cada

hace

cierta resolu-

la

han

particular.

SECCION SEGUNDA.
FACULTAD PARA CONSAGRAR LOS SANTOS OLEOS CON EL BALSAMO INDIGENA Y CON EL

NUMERO DE MINISTROS QUE

SE PUEDA OBTENER.

ORACULO CON EL ATESTADO DEL CARDENAL DEL CARPO.


Rodulphus Pius f]piscopus Portuen.
Sanetse Remanse Ecclesiae Cardinalis de Carpo
ras inspectiiris, lecturis pariter et audituris

universis et singulis prsesentes nostras lite-

notum facimus

et in verbo veritatis attestamur,

quod cum nos sanctissimo Domino Ntro. Dno. Pi, divina providentia Papse quarto, pro parte
Kevdi. Patris Fratris Ferdinandi Armellones, Provinciae
vincialis Ministri Ordinis Minor.

scopi residentes in India,

tam

Mundi

novi vulgariter appellati, Pro-

Reg. Observantise Beati Francisci exposuerimus. quod Epi-

Orientali,

quam

Occidentali et in conversione infidelium assidue

laborantes ob paucitatera sacerdotura, qui indictis partibus Indiarum ad prsesens reperiuntur,

non

commode,

satis

in conficiendo

oleum sacrum

et

sanctum Chrisma

adhibere possint, qiiot secundum sacros caones tenerentur


causis inclinata et nolens ob defectum hujusmodi
Christi fidelibus in partibus

illis

degentibus defici

consecrationis hujusmodi, et canonicum


reperiant,

crum

et

cum

tam

tot Ministros

Sanctitas sua

salutaria et

istis

necessaria sacram_enta

quod Episcopi, quoties ubi

numerum ministrorum

fuerint,

ut dictum est,

tempere

commode non

medietate saltem Ministrorum numeri, Ordinarii praedicti, dictum oleum sa-

Chrisma

in

utraque India rite et recte conficere possint et valeant, dicto canone non

obstante, misericorditer in

testimonium prsesentes

Domino

manu

dispensavit.

In

quorum omnium

nostra subscriptas exinde

fieri et

et

singulorum fidem

et

per secretarium nostrum infra-

scriptum subscrib, sigillique nostri jussimus etfecimus appensione communiri.


in sedibus nostris

Datum Romee

sub anno a Nativitate Dni millesimo quingentsimo sexagsimo, die vero

trigsimo mensis Martii, Pontificatus ejusdem Sanctissimi anno primo.

de

secum

rationabilibus

Ita est

Cardinalis

(/'arpo.

Se halla

el

Original en

Registro 26, pag. ultima.

pergammo bien limpio y

bien conservado en

el

Archivo de San Francisco de

Lima

11

SECCION SEGUNDA.
Nota Este orculo de viva voz con
:

Marzo de

1560.

Papa Pi IV en 30 de

atestado del Cardenal Del Carpo se dio por el

el

Dos aos despus en 12 de Agosto de

1562, se extendi el Breve siguiente concediendo esta

misma gracia.

CONCDESE FACULTAD A LOS ARZOBISPOS Y OBISPOS DEL NUEVO ORBE PARA CONSAGRAR
EL SANTO CRISMA CON EL BALSAMO DE ESTAS TIERRAS Y CON EL NUMERO DE MINIS-

TROS QUE COMODAMENTE SE PUEDA OBTENER.


Pius Papa IV.
Licet Ecclesia

Ad futuram

rei

memoriam

Romana, cseterarum per universum orbem Ecclesiarum

raater et magistra,

certos antiquitiis in sacraraentornm confectione ritus tradiderit, quos per illarum prsesules observari decet,

tanien in bis quse difficultatibus subjacere dicuntur, ordinem prse-

nonnunquam

scriptnm moderatur,

locorum rerumque conditione pensata, id conspicit in domino

proiit,

salubriter expedir. Sane Charissimus in Christo filius noster, Philippus,

Hispaniarum Rex

Catholicus, nobis nuper exponi fecit, quod in Occidentalibus Indiis sibi subjectis, et ad fidem

Catholicam paucis ab hinc annis domino miserante conversis, ad Sanctum Chrisma, aliasque
sacras Ecclesise unctiones juxta sanctorum

Patrum traditionem

conficiendas, non

solum magna

balsami Orientalis, sive Alexandrini penuria habetur, sed etiam, ob recentera populorum

rum

illo-

conversionem, absolutas ministrorum Ecclesise numerus non facile reperitur, unde prse-

sules Ecclesiarum ipsa

necessaria sacramenta vix hactenus conficere potuerunt. Quse

tam

cum

balsami Orientalis penuria,


inde balsamo

commode

suppleri posset, si Sedis Apostolicse ad id accederet authoritas. Quare

Philippus, Rex, nobis humiliter supplicavit, quatenus his necessitatibus occurrere,

prsefatus

ac alias in prsemissis opportune providere de benignitate Apostlica dignaremur.

tam ubrrimo propaginum,

Nos

igitur in

Domini per dictum regem, suosque progenitores, feliciter


exultantes, et novellas hujusmodi plantas, amoenis chari-

in vinea

inventarum, proventu, spiritualiter


tatis et

tamen

etiam in ipsis Indiis balsamum indigena reperiatur, et hoc

gratiarum imbribus irrigare et confovere, volentes, hujusmodi supplicationibus inclinati,

mnibus

et singulis venerabilibus fratribus Archiepiscopis et Episcopis, per universas

earumdem

Indiarum

partes constitutis, ut sanctissimum Chrisma, reliquasque Ecclesiasticas Sancti Olei

unctiones hujusmodi,

cum

eo,

illis

reperitur, balsamo, ac illo ministrorum

commode haberi

poterit, adhibito, in reliquia vero juxta

quod in partibus

Ecclesiasticorum numero, qui ad id

prsefatum Ecclesise Eomanse ritum, conficere, et consecrare libere et licite valeant, plenam et

liberam licentiam, et facultatem, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, perpetuo conce-

dimus et indulgemus. Non obstantibus quibusvis Apostolicis ac

in provincialibus et Synodalibus

Conciliis editis generalibus vel specialibus constitutionibus et ordinationibus cseterisque contrariis

eis

quibuscumque. Et quia

utendum

erit, deferri,

difficile foret,

volumus

prsesentes literas ad singula quseque loca in quibus

et prsedicta authoritate

decernimus illarum transumptis,

etiam impressis, manunotarii publici subscriptis et sigillo alicujus personseindignitate Ecclesiastica constitutse munitis, eamdem prorsus dem, etiam in judicio et extra ac ubique, adhibendam esse, quse ipsis prsesentibus adhiberetur, si forent exhibita; vel ostensse. Datis Romse
apud Sanctum Marcum sub annulo Piscatoris, die 12 Augusti 1562. Pontificatus nostri anno
tertio.

Extat apud Ledesmam in principio Summse Moralis.


IIESUMEN CASTELLANO.

Aunque

la Iglesia

Romana desde tiempos

antiguos

ha prescrito ciertos ritos para los sagrados

misterios, suele modificar el orden prescrito en casos difciles,

res y de los tiempos,

como

lo

cree mas conyeniente en

el

segn

seor.

las circunstancias

de los luga-

Y en verdad habiendo expuesto

el

182

PARTE

Rey

2a

PRIVILEGIOS DE LOS ORISPOS.

Felipe, que on las Indias Occidentales, poco ha conyertidas la

catlico

f,

grande escasez de balsamo oriental Alexandrino, sino tambin de ministros para


los santos Oleos

no solamente hay
consagracin de

la

por cuya razn apenas han podido acera los Opispos hasta aqui.

parte existe en dichas Indias un balsamo indgena, que con


estos Sacro Santos Misterios. El Pontfice exultando de

Y que

por otra

autoritad apostlica se pudiera aplicar

la

gozo por

abundantes frutos de esta nueTa

los

vina del seor y deseando regar las tiernas plantas con copiosas lluvias de gracias y dones de cari-

dad

accede

peticin.

la

Y en

su virtud concede plena y libre licencia y facultad los venerables

Arzobispos y Obispos de las expresadas Indias, para usar del balsamo indgena en

Santo Oleo y con

mas

el rito

el

numero de Sacerdotes que cmodamente

prescrito por la Iglesia.

se pueda obtener

Dado en 12 de Agosto de 1562.

NOTAS DE LOS FASTOS ORDIN.


Cual sea
Pontifical

la asistencia

de Ministros que se requiere para

la

la

consagracin del

guardando en

lo

de-

105.

consagracin de los Santos Oleos, consta del

Romano. El Concilio Rothomagense celebrado en 1072 dice

et olei baptismatis et unctionis cousecratio fiat

hora competente,

asi

Secnudum statuta Patrum chrismatis

Nonam... Debet episcopus, ut duodecim sacerdotes sacerdotalibus vestibus indutos secum habeat, curare, vel quamplures. > Y el concilio 1 de
Miln manda, que cuando se consagra el santo crisma, otnnino intersint qui dignitates et personatus obtinent
et canonici et reliqui ecclesiai cathedralis clerici, et

vel dicecesis.

Apud Hard.

1.

scilicet post

quos Episcopus vocandos duxerit de

ecclesiis civitatis

10, c. 646.

OTRA FACULTAD PARA USAR DEL BALSAMO DE INDIAS EN EL SANTO CRISMA.


Pius Papa Quintus.

Digna reddimur attentione


necessitatibus, in

Ad perpetuam

soUiciti, illa

Sacramentorum confectione

1. Expositura siquidem Nobis nuper

memoriam.

rei

ad exauditionis gratiam admitiere vota, per quse in


occurrit, et consuli possit.

quod

in partibus Indiarura, ubi Antistites commorantur, non invenitur, nec inveniri ptest balsamus, vel oleum ex balsamo, ad conficien-

dum

S.

tia, et

fuit,

Chrisraanecessarium; reperitur autem quidara liquor, seu succus, mira odoris fragan-

ad lavanda vulnera

admodum conducens, qui communiter habetur pro vero balsamo,


Balsamum ab Alexandria allatum prsestitisse perhibetur.

prsestatenim effectus, quos

2. Quare iidem partium Indiarum Prsesules Nobis humiliter supplicari

fecerunt,.

ut in

prsemissis de aliquo opportuno remedio providere de benignitate Apostlica dignaremur.

3.

Nos

inclinati,

igitur necessitatibus

hujusmodi consulere voleates, hujusmodi supplicationibus

tam Archiepiscopis, quara Episcopis illarum partium,

et pro

tempere q

ipsis parti-

bus commoraturis Antistitibus, ut de ceetero perpetuis futuris temporibus, in confectione


S. Chrismatis dicto liquore, seu sueco in

locum

balsarai, uti libere, et licite possint,

amplam

licentiam, et facultatem. Apostlica auctoritate, tenore praesentium concedimus, et desuper

indulgemus ac dicto Sancto Chrismati, cum dicto sueco,

adhibendam

4.

Non

esse, ac si in illo

Balsamus

rite

confecto,

tantam fidem

obstantibus prsemissis, quibusvis Apostolicis, ac in Provincialibus, et Synodalibus

Conciliis editis generalibus, vel specialibus Constitutionibus,


contrariis

tamen

intervenisset.

et Ordinationibus,

ceterisque

quibuscumque.

Datum Romse apudS. Petrum, sub annulo Piscatoris


Anno VI.

die 2

Augusti 1571, Pontificatus no-

stri

RESUMEN CASTELLANO.
Doctrina de Avendano acerca de esta Bula.

Acerca de
Pi

que

el

la

Bula Digna reddimur attentione habiendo declarado los Pontfices Paulo

balsamo de Indias es suficiente para

la

III y

consagracin del Santo Crisma, se puede dudar

SECCION SEGUNDA.

si tal

declaracin llene

n" i^).
el

el

carcter de privilegio; lo que afirman algunos con Koning (De Sacram. 72,

balsamo de Palestina servia para

pues anles de descubirse

esta opinin,

realidad no deja de tener peso

Y en

is;;

dar, para mayor seguridad y certidumbre, que

solo

balsamo

el

America, solo

la

al Ponlilice

man-

Alejandrino se aplicase para

dicha

confecion del Santo Crisma. Pudicndo pues

la

consagracin, parece indudable que este indulto es un privilegio concedido la America. Pero siendo
privilegio esclusivo de la

America se presenta esta

que fuese materia suficiente para


acerca de

la

materia de los Sacramentos no tiene

la

Cristo dio potesdad

la

Iglesia para designar la

lo cual

debe ser precisamente de

mismo

balsamo, tambin

us

la

esta dificultad

que

la

de Oleo viene de

la

voz latina

olea,

Oleo, se puede llamar oliva. Por

que acerca del agua para

que en

como en

el

el

donde proceden. Y

plantas de

las

la

Iglesia,

la Iglesia

por que esta fue

tal

la

que

pan sea de trigo y

el

Eucarista,

le

como

lo

not

remplace para esta

istinto en especie. Ni es de creer

Palestina que est an raro, la materia

mundo. Siendo pues

que produce, y no adltero como


cio, d. 2, sect. 3, n. 7 y

la

mismo

si

bien

Koning

tiene

la

n.

el

balsamo Palestino y no otra especie

45, hablando del vino del

consagracin, y que no pueda llamarse balsamo,

Sacramento, que

llama, el P. Amico, d.

como

por

el

al

balsamo de

perpetuamente para todo

institua

olor y los efectos

13, n. 38, contra

ocurrido hasta entonces otro genero de balsamo que


In vigore
copia

non

tamen existimo

potusse

opinin

otra pregunta

mas probable

salutis es necasaro el

si el
:

tal

en esta constitu-

respetables que defienden

la

el

el

mandando

se pudiese llamar.

Crisma segn

como

aplicar

el

uso pudiese pasar por ley y por no haberse

Por esta razn dice Suarez

la

el

alterius balsami

loquendo.

balsamo sera parle esencial para

como

Crisma, y

alguna ley

el

semejantes

cual escriben Mera-

el

el Pontfice

etiam sine facltate Pontifics, mxime

por que para verificarse

Oleo y balsamo, parece ser necesario

muy

fier

el

eral, quia illa eral materia sunicienter certa moraliter

Masahora viene
la

id

existiese

si

sino en cuanto que

asi

un nombre tan absoluto, que no se

Lesio q. 72, n. 12, con mucha razn declar

Papa dispens en esto,

resolucin acerca del balsamo,

cin que se poda aplicar para la consagracin del Santo Crisma. Por lo cual no se ha de decir,

afirman algunos que

acon-

aunque sean diversos, son

que Cristo Nuestro Seor quiso limitar

de este

le

nombre

rbol que d

vid

Sagrada Eucharistia.

vino sea do vid,

el

muy

balsamo Indgena propiamente balsamo

el

el

que sea de oliva, es materia sufisienle

tal

cual aunque siempre ha estado en uso en la Iglesia, no

pueda encontrar otro que

planta,

acerca del Oleo para esta consagracin se ha decir lo

morado. Esto supuesto viene ahora

Rin y del Griego, blanco

materia designada por Cristo,

que significa oliva, y ninguna otra

lo ciial

Oleo hubiere alguna diversidad, con

pan y vino, con

la

cual debe ser este Oleo, pues

h declarado

bautismo y acerca del pan y vino para

el

materias suficientes para

aunque sea

esto es licito en el

si

verdad no es de poco momento se responde, que acerca del Oleo no se

y el uso constantemente recibido en

Afirma

Por

Iglesia desde su principio.

ser en el Oleo.

lo

puede introducir ninguna variacin por

el

balsamo que acerca

niocio acerca del

asi lo

nombre

balsamo como parte inte-

balsamo Indiano, pues este balsamo es diverso en especie del de Alejandra,

el

como tambin son diversas en especie

teciere

por que

olivas,

afirman

lo

pues habiendo

de olivas, como comunmente sienten los Doctores, tampoco se podra admitir por materia

el

de esta Consagrado

como

la significacin del

el

que

es verdad que

no siendo apta materia de esta consagracin otro Ocualquiera Oleo de los muchos que hay, sino

solamente

asi

Crisma, bajo

el

grante para su confeccin, parece se debe filosofar del


del oleo, el cual

Y aunque

sin resolver la cuestin presente,

y habiendo aplicado

desde los primeros tiempos,

no pudo hacer

el Ponlifice

en realidad no lo era, por

materia en algunos Sacramentos,

sealado Cristo Nuestro Seor, para esta consagracin


la Iglesia

que

lo

tan alia potestad.

la Iglesia

algunos Telogos acerca de las Ordenes, todava queda

recibido en

asaber, que

dificultad,

expresada consagracin,

la

confeccin del Santo Crisma?

forma aquella Confirmo

comn modo de hablar

se

te chrisraate

compone de

balsamo necessitate sacramenti. Sin embargo hay Doctores

opinin contraria. Vanse los Fastos, ord. 133.

184

PARTE

2a

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

Nota.
Acerca del balsamo de Indias dicen los Fastos, ibid. que hay tres clases, asaber, balsamo del Per,
de Tolu (en Nueva Granada) y del Brasil, los cuales produce el rbol llamado copai, copaig, copau o copaiva.
Cualquiera de estos blsamos, aunque sean de diferente color, se pueden aplicar para la confeccin del Santo
Crisma. Y esto consta de sentencia comn de los Telogos y de la practica de los Obispos aun Europeos pues
:

segn dice Benedicto XIV, Oper.

X,

t.

c.

6,

tambin en Europa usan

los

Obispos indiferentemente del balsamo

transportado de Indias.

SECCION TERCERA.
FACULTAD PARA

ABSOLVER DE

IREGULARIDADES.

Pius Papa Quintus. Ad perpetuam

Decens

rei

memoriam.

debitum arbitramur, ut in his q\ix animarum salutetn

et

respiciunt, siruus favorabiles

tranquillumque statum

et benigni.

1. Hac igitur consideratione ducti, alias dilectisFiliis FratribusOrdinum Mendicantiura,


Indiarum partibus degentibus, cum personis, qui tam ex delicto, quam ex non delicto irre-

in

gularitatem contraxissent, super irregularitate hujusmodi dispensandi in aliquibus casibus


facultatein concessirans.

Nunc

2.

vero Venerabilium Fratrum Patriarcharum

et

Episcoporum illarum partium

supplicatiouibus inclinati, eosdera gratioso favore prosequi, ac in

sonarum commoditate consulere volentes modernis


,

triarcbis, Archiepiscopis

et pro

et Episcopis partium illarum

quse Irregiilaritas contrabitur

illis

partibus degentium per-

tempore existentibus eisdem Pa-

quascumque personas a

delictis

per

homicidio voluntario extra bellum commisso, ac Symonise labe

dumtaxat excepta) Apostlica auctoritate absolvendi, ac cum eisdem mnibus, et singulis


nunc, et pro tempore in partibus Indiarum existentibus personis, quai irregularitatem ex aliis,

quam

ex causis prsedictis contraxerint

super irregularitate hujusmodi ex quibuscumque

causis, prseterquam homicidii, et Symonise occasione contracta, ut praefertur,

tate Apostlica dispensandi

qusecumque etiam ad Altaris Ministerium rehabilitandi, restituendi

amplam

eadem

auctori-

et illos ad obtenta, et obtinenda Beneficia Ecclesiastica, et officia


,

et reponendi,

plenam

et

licentiam, et facultatem auctoritate prsedicta, perpetuo per praesentes concedimus, et

elargimur

necnon absolutionibus, et dispensationibus per

eos, et pro

tempore existentes Pa-

triarchas, Archiepiscopos, et Episcopos praedictos faciendi stari deber, perinde ac

Apostlica prsedicta emanassent, dicta auctoritate etiam

si

a Sede

statuimus, et declaramus.

3. Sicque per quoscumque Judices, et Commissarios quavis auctoritate fungen, sublata


eis, et

eorum

cuilibet quavis aliter judicandi, et interpretandi facltate, et auctoritate, judicari

et definiri deber, ac irritum, et inane, si secus super his a


ter, vel

4.

quoquam quavis

auctoritate scien-

ignoranter contigerit attentari decernimus.

Non

obstantibus quibusvis Apostolicis, ac in Provincialibus, et Synodalibus Conciliis

editis generalibus, vel specialibus Constitutionibus, et Ordinationibus, ceterisque contrariis

quibuscumque.

5.

Volumus autem, quod iidem, qui absolutionem

obtinuerint, ut prsefertur, pcenitentiam

per confessores, quos ex approbatis ab Ordinariis illarum partium duxerint eligendos, adim-

SECCION TERCERA.
omnino teneantur, alioquin absolutiones,

plere

quoad foruin conscientiae nullae

Datum Koraaeapud

S.

185

et super

irregularitate obtentse dispositiones

sint.

Petrum sub annulo

Piscatoris die quarta Aug., millesimo quingent-

simo septuagsimo primo, Pontificatus nostri Anno VI.

Ex

Komano de

Bullario

Coquelin.,

4,

par. 3. pag. 175.

RESUMEN CASTELLANO.
Es decente y justo que

la

Santa Sede sea favorable en todo

que concierne

lo

la salvacin

de

las

almas.

Por esta consideracin concedi este Pontfice


que pudiesen dispensar con los

como por

las suplicas

Indias

las

de los Patriarcas y Obispos de las mismas Indias y por la comodidad de


el Papa lodos los Patriarcas, Arzobispos
y Obispos de dichas

facultad de absolver cualesquier personas de los delitos por los

laridad, excepto, del

homicidio voluntario fuera de guerra y de

con estos mismos todos y cada uno de los


parles

Ordenes Mendicantes de

irregularidad contrada tanto por delito

la

de estas parles, concede

los fieles
la

(S. Pi V) las

en algunos cosos de

defecto.

Ahora por

Indias

fieles

cuales se contrae irregu-

simona;

concede tambin que

que existen y que por tiempo existieren en dichas

fieles

contrajeren alguna irregularidad por otras causas

si

la

que

las sobredichas,

sobre

irregulari-

tal

dad contrada por cualesquiera causas, sino fuere por causa de homicidio
y simona, puedan perpetuamente dispensar con autoridad Apostlica y reabllilar, restituir
reponer en los Beneficios
y

oficios Eclesisticos

zobispos y Obispos presentes y que por tiempo existieren se tengan lo


Santa Sede.

Y que

asi se

declarando que las absoluciones y dispensas dadas por dichos Patriarcas, Ar-

juzgue por cualesquiera Jueces y Comisarios,

Quiere tambin que los absueltos reciban penitencia


y
interno las absoluciones
y dispensas.

si

mismo que

si

saliesen de la

etc.

no

la

cumplieren sean nulas en

el

foro

Dado en i de Agosto de 1571,

NOTAS,
Apesarde estaran

clara y terminante esta Constitucin,

tenido. D. Feliciano de

la

Vega

pus promovido las Sillas

no ha faltado controversia sobre su con-

Americano que fue Provisor y Gobernador de Lima y desde Popayan, de la Paz y de Mjico, gran literato y jurista consumado,
escritor

sostuv que en estas Letras no se concede

otra facultad que la de dispensar

que provienen de delito y por consigeme que no se puede dispensar en

como

lo es la

cual no asisti este Prelado, cuya

y Gobernador de

encuentra

al fin

in Indlis existenlibus

dispensont

Celebrado en 1583
asi : Plus

in irregularitate

el

1.

al

Concilio

Lmense, en

cum

ex quocumque delicio contracta,

verdad que se hace mencin de esta concesin en

TOM.

de defecto

opinin de este

el

el

cual se

sumario de los privilegios de Indias, que ha-

concedit Indorum Episcopisut

Concilio Lmense dice Morelli en sus Fastos novi

el

la

Lmense celebrado por Santo Toriblo en 1582,


Popayan en 1628; mas como Provisor

ex homicidio volunlario extra bellum commisso et simona.

Lmense en 1583,

irregularidades

promocin primera fue

Lima debi tener gran respeto y veneracin


del Concilio. 2

blando sobre irregularidades dice

el

las

de los ilegtimos para obtener beneficios. Pudo tener su fundamento

sabio y venerable Escritor en el sentir del Concilio


al

en

las irregularidades

Mas

quibusvls personis

dummodo non

Lierit

acerca de este sumario aprobado por

Oibis estas palabras

(traducion castellana). Es

sumario de privilegios aprobado por

el

Concilio

cual no podan ignorar los venerables padres del Concibo, pero en


este sumarlo

PARTE

186

no se exibe una copia ntegra y

2a PRIVILEGIOS

literal

DE LOS OBISPOS.

de este privilegio, sino un estracto

cual pudo dar ocasin error, por ejemplo dice dispensent


contracta, cuando

texto dice

el

Ex quibuscumque

muy diminuto

in irregularitate

y poco

fiel, el

ex quocumque delicio

causis. Vase la Constitucin. Esto dicen los

deja asentado, que no solo


Fastos en la Ordenacin 135, donde resuelve Morelli todas las dudas, y
excepto el homicidio dicho
delito,
de
irregularidades
las
de
se da facultad en estas Letras para absolver

ex quibuscumque causis.
simona, sino tambin para todas las irregularidades provenientes
El
la Constitucin, dice asi
de
prrafo
primer
el
por
Avendano afirma lo mismo, y comenzando
la facultad de disantes
concedido
habia
Indias
las
de
Ordenes Mendicantes

la

Papa atestigua que

las

pensar en ciertos casos los

non

ex

delicio.

para que

ex delicio, quam
que hubiesen contrado alguna irregularidad tam
de Indias,
Obispos
Arzobispos
Patriarcas,
y

los
esta relacin, si
la gracia
menciona
Papa
el
que
creer
el
contrasentido
pues un

fieles

se les iba negar esta gracia

Es

es el pensar que despus de mencionarla


concedida los Mendicantes sin objeto alguno, y mejor lo
concedido las Ordenes Reguhabindosela
Indias,
se la negase las supremas dignidades de las
las almas le oblig conceder
de
salud
dla
el deseo
lares. Por otra parte el mismo Papa dice que
de los Prelados de Indias,
splicas
las

despus
esta gracia h las Ordenes Mendicantes y pasando
la gracia que piden.
concede
les
fieles
los
de
aade, que movido por ellas y mirando la comodidad
Indias no haba de
las
de
Sillas
primeras
las

De todo lo cual se desprende que la gracia concedida


las almas ni para
de
salud
la
para
ni
pues
Mendicantes,
ser menor que la que se habia otorgado los
de los Pastores
las
en
que
manos
mejores
en
poner esta gracia
la comodidad de los leles, se podia
cuerpo de la
el
en
Avendano
luego
Entra
de sus rebaos.
quienes toca la inspeccin immediata
dicen
cuando
especialmente
mas
expresan
Letras lo
Bula y dice asi Las mismas palabras de estas
perex.stentibus
Indiarum
partibus
in
pro tempere
Ac cum eisdem, mnibus et singulis nunc el
huirregularitate
super
conlraxerint,
praediclis
c<
sonis,qu^ irregularitatem ex aliis quam ex causis
:

jusmodi

homicidii
ex quibuscumque causis prsterquam

fertur, eadem
fuera

de las

de

symoniae occasione contracta, ut prae-

simona, todas las


dos irregularidades de homicidio y

de los Prelados.
trata

et

se expresa
auctoritate Apostlica dispensandi. Asi

dades. Pues en

la

de delito,

primera dice

Papa en esta clausula,


las

el cual,

sujeta la disposicin

primera donde
Papa no habla del mismo modo en la clausula
irregularidems
las
todas
de
habla
donde
que en la segunda

obsrvese bien que

las irregularidades

el

dems

el

Concedemos

todos los Patriarcas, Arzobispos y

Obispos de

las

irregularidad. Y en la
delitos por los cuales se contrae
Indias absolver cualesquier personas de los
existieren
ahora
existen
y por tiempo
uno dlos que
segunda dice: Y con estos mismos, todos y cada
concesobredichas
las
que
causas
irregularidad por otras
en dichas partes y que contrajeren alguna
de homicausa
por
fuere
sino
causas,
cualesquiera
demos que sobre tal irregularidad contrada por
clausulas entre si,
dispensar. Confrontadas estas dos
Apostlica
autoridad
con
puedan
cidio y simona
segunda
delito,
de
irregularidades
y la
primera habla solo de las
so ve claramente la diferencia. La
personas
quascumque
ad
extiende
se
causas : la primera
de todas las dems provenientes de cualesquiera
plena
mnibus el singulis para que aparezca mas
palabras
estas
por
extensiva
mas
y la segunda se hace
et
licent.am
amplam
diciendo
:
manifiesta el Papa al fin de la clausula
la concesin, como tambin lo
en
absolver
palabra
la
Papa
el
y
la prima clausula usa
facuttatem concedimus. Ntese tambin que en
la

segunda usa de

la

palabra dispensar.

Apesar de que por


es moralmente cierto

Escritores
el sentir de tan graves
mismas palabras de esta Constitucin y por
las Indias
de
Obispos
los
facultad

que esta Constitucin de S. Po V concede


examinado
ha
se
todava
dichas,
las dos

las

excepto de
para absolver y dispensar en toda irregularidad,
se cnsul o
posible en un punto tan delicado,
seguridad
la
con
proceder
Ljoresta cuestin y para
las pabien
examinando
cuales
Concilio segundo de Quito, los
esta materia con algunesTelogos del
aqu.
consignarle
conveniente
escrito y me ha parecido
labras de este Breve, dieron su parecer por
los dieron.
Siguen los sufragios de dichos Telogos, como

SECCION TERCERA.
Ad

quaesilura,

utrum Bulla Decens ac debitum Sancti Pontificis

concdala sola irregularilate ex delicio coniracla

quam ex

187

defectu contracta,

Postremum

intelligenda sil?

Pii

facultatera absolvendi

an de ulraque irregularilale, nampe, tam ex delicio


raihi

videtur affirmandum,

ail

P. Henricus

Terenziani, S. J.

Mhi videtur loqui Pius de utraque irregularitale,

Absque dubio
Exislirao

Emraanuel Proano, S.

ail P.

absque uUo dubio de ulroque irregularitatum genere

potestatem absolvendi ab ulroque omnino tribu,

Se pregunta

J.

gil Sanclus Ponlifex de utraque irregularilate, ail P. Faustus Legarra, S. J.

si la

ait

Bula Djcens ac debitum de S. Pi

delito, habla tambin de las irregularidades de defecto

de ambas especies.

En

la

in

Bulla S.

Pii

V sermonein

habla de solas las irregularidades de

Parece que no hay lugar

Bula citada se hace mencin de una facultad concedida

Mendicantes de las Indias, de dispensar de las irregularidades incurridas lam ex

Ahora bien fuera de

delicio.

mas que

las

de defecto

las irregularidades de diclo

luego por la clausula

esse el

P. Michael Franco.

el

quam ex non

duda que habla


los Misioneros

delicio

quam ex non

derecho cannico no reconoce otras

delicio

se

dejan

entender tambin

las

de defecto.

La misma gracia que

Mendicantes se concede por

los

pos y Obispos de las Indias

pues que de

el

tenor de

la

ia

predicha Bula los Patriarcas, Arzobis-

concesin se deduce que pueden dispensar

como

de las irregularidades incurridas ex quibuscumque causis,

dice la Bula, (exceptundose las irregu-

laridades incurridas por homicidio voluntario cometido fuera je


los Patriarcas,

cumque
es

la

guerra y por simona). Si, pues,

causis, virtud

de esta Bula,

lo

podrn hacer en

las

que provienen de una de esas causas que

de defecto.

Ademas

si

nimo del Papa hubiera sido esceptuar

el

en trminos formales, como


ia

la

Arzobispos y Obispos pueden dispensar de las irregularidades provenientes ex quibus-

lo

las irregularidades

de defecto, lo habra hecho

hace respecto de las de delito incurridas por

el

homicidio voluntario y

simona.

Parece pues, que no cabe duda que en esta Bula se habla de entrambas especies de irregularidad.
Asi el

P Antonio M. Borda

S. J.

Del parecer de estos PP. Telogos del concilio 2" de Quito que convienen en lodo con Avendaflo y
Morelli, se saca

que

la facultad pontificia

concedida en las expresadas Letras Decens ac debitum

se extiende las dos clases de irregularidad y

que los Obispos privilegiados pueden absolver dispen-

sar de toda irregularidad excepto de la que proviene del homicidio voluntario cometido fuera

guerra y de

la

simona.

Mas acerca de

la

simona vase

la

Bula Aposocce Sedis de Po IX.

de

PARTE

188

2a PRIVILEGIOS

DE LOS ORISPOS.

SECCION CUARTA.
JUICIOS ECLESIASTICOS

CONSTITUCION

GREGORIO

DE

QUE PRESCRIBE

XIII

TRAMITES DE LOS JUICIOS

LOS

ECLESIASTICOS EN AMERICA.
Gregorius Papa XIII.
Exposcit debitum Pastoralis
diis,

ofBcii, cui,

Ad perpetuam

pro

Exponi sane Nobis nuper

fecit

memoriara.

rei

disponente Domino, providemus, ut litium dispen-

tempore tractantur,

Ecclesiastico

quse in foro

qua

ea,

potest

fleri

celeritate

succurratur.
1.

Charissimus in Christo

filius

noster Philippus Hispa-

niarum Rex Catholicus, quod in partibus Civitatum, terrarum, et locorum, Oppidorum, et


dominiorum Indiarum Terrsc Firmse, et Insularum Maris Oceani ob locorum a Komana
Curia distantiam,
lationes, quse a

admodum

difficile

rescripta Apostlica haberi queunt, et propterea appel-

tam

quibusvis sententiis iu causis

forum Ecclesiasticum concernentibus pro tempore


recipi,

longitudine proveniunt, valde consultum foret,


et

ab

humiliter supplicari

illis

un

quibuscumque

aliis

dase sententise pro tempore latse

si

amplius appellare non

fecit,

quam

latis interponuntur, difficulter

admodum

Incolarum praedictorum dispendiis, quse ex litium

et admitti possunt, ac propterea

catam facerent,

crirainalibus,

rem judi-

Quare idem Philippus Rex Nobis

liceret.

in prsemissis opportune providere de benignitate Apostlica

dignaremur.
2.

Nos qui populorum quorumlibet quietem,

sumus, libenter procuramus,

eumdem

et

Philippiim

commodnm, quantum cum Domino posRegem a quibusvis excommunicationis,

suspensionis, et interdicti, aliisque Ecclesiasticis sententiis, censuris, et poenis a jure, vel

ab homine quavis occasione, vel causa

censentes, hujusmodi

quibus quomodolibet innodatus

latis, si

effectum prsesentium dumtaxat consequendum,

harum

existit,

ad

absolventes, et absolutum fore

serie

supplicationibus inclinati, volumus, et Apostlica auctoritate decer-

nimus, quod in mnibus Regnis,

terris, et

Dominiis Indiarum Terrse Firmae, et insularum

Maris Occeani, et alias quomodocumque, et qualitercumque nuncupatis dicto Philippo Reg


medate, vel imraediate subjectis,

quandocumque

contigerit, si sententia ab
3.

Si vero

Episcopo

alio

quacnmque

exequtur,

siVe

a Metropolitano,

ejusdem Provincise Episcopum, appelletur,

vim

ad Ordinarium

rei judicatse

quacumque appellatione non

si

vero

illse

ei,

et

habere volumus,

obstante.

vici-

secunda sententia

si

per eum, qui

duse,

et Ordinario viciniore latse

alteium Metropolitanum, vel Episcopum

conformes, quas etiam

fuerit,

rei judicatse obtineat, et executioni

appellatione non obstante, demandetur;

et Metropolitano,

fuerint, tune ad

viciniorem,

ad Metropolitanum.

lata,

vim

aliis

pro tempore latis appellari

Sedis Apostolicse rescripto appelletur, et

primse sententise conformis fuerit

nario,

a sententiis

prima sententia ab ipso Metropolitano promulgata

niorem absque aliquo

tulerit,

tam criminalibus, quam

in causis

quibuscumque forum Ecclesiasticum concernentibus

eam

sive ab Ordi-

conformes non

a quo primo lata fuit sententia,

duas ex ipsis tribus sententias


is,

qui ultimo loco judicaverit

189

SECCION QUARTA.

DecernentcH omnia, et singula alias quam, ut praemittitur, intentata, et facta judicia

4.

momenti

nullius prorsus roboris, et

ponendas appellationes nullas,

quascumque, modo praedicto non servato, intersicqne per quoscumque Judices,

fore, et

inanes existere

irritas, et

causarum

et Commissarios quavis auctoritate fungentes, etiam loci Ordinarios, et

quoque, et inane,

facltate, judicare deber, irritum

Palatii

cuilibet qnavis aliter judicandi, et interpretandi

eorum

Apostolici Auditores, sublata eis et

quoquam quavis

secus super bis a

si

auctoritate scienter, vel ignoranter contigerit attentari.

Non
Datum

5.

obstan tibus Constitutionibus, etc.

Sanctum Petrum, sub annulo

Komffi apud

tificatus nostri

anno

l.

{Ex Bullar. Rom. tom.

Pon-

Piscatoris die 15 Maii 1573.

IV, part. 3, pag. 227.)

RESUMEN CASTELLANO.
Expuso

el

Rey Felipe

Sngiincio

Santa Sede que en las regiones de Indias diQcilmente podian

la

obtenerse los Rescriptos Apostlicos por


ciles las apelationes la

Por

fuero eclesistico.

Romana

Curia

lo cual

la

mucha

distancia

por cuya razn eran tambin rauy

tanto en causas criminales

como en

las

dif-

dems que locan

para evitar los costos que estos habitantes sobrevienen de estas

al

litis

prolongadas, convendra que dos sentencias dadas sobre ellas tuviesen fuerza de cosa juzgada y no
se pudiese

apelar

mas de

ellas.

El Papa inclinado las suplicas del


dios Tierra firme Islas del

Catlico decret, que en todos los reinos y dominios de In-

Ruy

mar Occeano

y otras de cualquier

modo

sujetas su corona, siempre

que

aconteciere alguna apelacin de la sentencia dada ya sea en las causas criminales ya en cualquiera

modo

otra perteneciente al fuero eclesistico, se juzgen del


Si la sentencia fuere

fuese dada por

entonces

si la

el

dada por

el

Obispo, apelse,

Metropolitano apelese

el

que

dos sentencias dadas ya sea por

las

el

la

Obispo fuere confirmada por

la

tendrn fuerza de cosa juzgada y las ejeculara

dems

juicios

sin los trmites dichos

la

sentencia primera

el

el

si

aquel-

Metropolitano y Obispo

de estas tres sentencias

las

el

mas

dos conformes

ultimo que juzg, no obstante cualquiera apelacin.

que de otro modo se intentaren no tengan fuerza alguna y

sean nulas.

Santa Sede.

la

Metropolitano tenga fuerza

apelacin otro Metropolitano otro Obispo

vecino de aquel que primeramente pronuncila sentencia.

los

el

ordinario y Metropolitano, ya por

el

si

pronuncio, no obstante cualquiera apelacin. Mas

mas vecino, no fueren conformes, se remitir

Y todos

siguente.

Metropolitano; pero

Obispo mas vecino, sin mas rescripto de

al

sentencia pronunciada por

de cosa juzgada y ejectese por

al

Dado en 15 de Mayo de

las apelaciones

1573.

NOTAS.
Debe observarse que por aquellas palabras

Santa Sede

la

al

Nuncio Delegado

cucion de la sentencia dada, de

no obstante cualquiera apelacin

.Apostlico. Solo se

manera que

no se prohibe

la apelacin

ponen estas palabras, para que nada obste

las apelaciones la curia

Romana no

estn prohibidas

la exe-

pero solo

tendrn efecto devolutivo, no suspensivo.

En

cuanto los Jueces nombrados en

el

Concilio Provincial Diocesano, dbese entender que los tales Jueces

son Delegados de la Santa Sede para las causas particulares de apelacin que ella le plazca cometerles. Esto
est

muy

sabiamente dispuesto

fin

de cerciorarse

la

Santa Sede de

Jaeces, cuando por otra parte es imposible tener noticia en la Curia

y multiplicidad de
moderna.

los negocios.

Debe notarse tambin que estas Letras hablan de


al

idoneidad de los

por la distancia de los lugares

Consta del Discurso 4 sobre la sesin 25 del Tridentino ea la impresin

otras que pertenecen la Santa Sede,

vadas

la justicia integridad

Romana

como son

las causas

que

se

pueden

definir en America, pero

las causas de los Obispos, de las cuales las

mayores son

no de
reser-

Papa, las menores al Concilio Provincial y las civiles segn declaracin de la sagrada Congregacin del

Concilio pertenecen al Metropolitano,

como consta de

la Declaracin del cap. 5 del Tridentino

en dicha

obra.,

PARTE

190
Las causas menores de
que pide

los

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

Obispos se pueden terminar en

el Concilio,

aunque no conste de

los doce sufragantes

consta que los Concilios Provinciales se pueden celebrar con menor numero.

derecho, pues

el

2a

causas mayores no se pueden tratar en dicho Concilio sin


racin de la Sagrada Congregacin (ibid.).

el

Puede tambin

numero de doce
el Concilio

Mas

las

prescrito en el derecho, segn decla-

deputar algunos que conozcan de dichas

causas menores, aunque los deputados no sean Obispos y podran terminar las causas despus de disnelto
Concilio, con tal que se haya iniciado la causa antes de disolverse. Discurso 46 ad sess. 25, n. 1.

el

CAUSAS DE LOS OBISPOS.


Causse criminales graviores contra Episcopos, etiam hseresis, quod absit, quae depositione

Komano

aut privatione dignse sunt, ab ipso tantum


si

ejusraodi sit causa, quse necessario extra

Pontifice cognoscantur et tertninentur.

Romanam Curiam

sit

Quod

committenda; nemini prorsus

ea committatur, nisi Metropolitanis aut Episcopis a beatissimo Papa eligendis. Hsec vero com-

missio et specialis

quam

tribuat,

Ramanura
sub

alias

sit

et

manu

ipsius

Sanctissimi Pontificis signata; nec

ut solam facii instructionem suraant, processumque conficiaut,

Pontificera transmittant; reservata

eidem Sanctissimo sententia

unquam plus his


quem statim ad

definitiva. Caetera

record. Julio III super his decreta, necnon et constitutio sub Innocentio III in

fel.

concilio generali quse incipit

Qualitcr

et

quando, quam Sancta Synodus

in prsesenti innovat,

ab mnibus observetur. Minores vero criminales causae Episcoporum in concilio tantum provinciali cognoscantur et terminentur vel a deputandis per concilium provinciale. Ses. 24, cap. 5.

De Reform.

en otra parte dice el

mismo

nentur. Ses. 13, cap. 8.

Ni

al

Obispo no se

tanquam

odisse, et

injuria affecti sint, falsa

eruditum relinquere,

etiamsi ex

ofiicio,

cum

pro criminis

comparecer, sino por causa en que se trate de deponerle 6 pri-

subditi Episcopo, tametsi jure correpti fuerint,


illi

magnopere tamen eum

crimina objicere solent, ut quoquo pacto pos-

nienda eorum delicia segniorera reddit idcirco ne

statuit et decrevit

Causae Episcoporum,

exhibeant; cujus vexationis timor plerumque illiim ad inquirenda et pu-

sint, ei raolestiam

sibi

De Reformat.

le cite

Quoniam vero

varle.

Concilio Tridentino

comparere debeant, coram Pontfice Max. referantur, ac per ipsum termi-

objecti qualitate

ac,

iis

magno suo

et Ecclesiae

incommodo gregem

non sine Episcopalis dignitatis diminutione, vagari cogatur,

ita

Episcopus nisi ob causam ex qua deponendus, sive privandus veniret,

aut per inquisitionem seu denuntiationem vel accusationem, sive alio quovis

modo procedatur, ut
De Reform.

personaliter compareat,

neququam

citetur vel moneatur. Ses, 13, cap. 6.

CUALIDADES DE LOS TESTIGOS CONTRA EL OBISPO.


Testes in causa criminali ad informationem vel indicia seu alias in causa principal] contra

Episcopum,
piantur

et

nisi contestes et bonse conversationis, existimationis


si

Ses. 13, cap.

et famse fuerint,

non

reci-

odio, temeritate aut cupiditate, aliquis deposuerint, gravibus poenis mulctentur.


7.

De Reformat.

SECCION QUARTA.

191

CAUSAS EN QUE PUEDE CONOCER EL CONCILIO PROVINCIAL PROPUESTAS POR SANTO


TORIBIO A LA SAGRADA CONGREGACION.
Dubia D. Toribii Archiepisc. Limani circa celebrationem Concilii Provincialis, cum

rescriptia

S. Congregationis luterpretum Concilii Trid.

Keverendissimus Dominus Toribius Alfonsus Mogourejo Dei et Apostolicae Sedis gratia Archiepiscopns civitatis Kegiim in Indiis maris del Sur,
Illustrissirais

et Provincia

del

Per

supplicat

D. D. Cardinalibus sacra Congregationis Concilii Tridentiui, quatenus dignentur

responder, quid per

ipsum

Episcopos sufraganeos tenendum

et

sit

declara-

infrascriptis

tionibus.

An Concilium

Primo.

Provinciale possit cognoscere de mnibus causis vertentibus in prima

coram Episcopis Suffraganeis

instantia

cognoscere

non solum de

reservatce sunt, sed de

Ad

pritnum. Congregatio Concilii censuit posse

his causis, quoi specialUer ejus judicio

a jure

et

Concilio Tridentino

mnibus tam civiUbus, quam criminalibus quce dubia non


,

brevitempore possunt expediri,

et

sint,

alioquin juxta cannicas sanctiones in ea traclari

Si tamen in prima instantia coram locorum Ordinariis


non posse avocari nisi in casibus et niodis a jure permissis.
possiint.

illce

quceque

et definiri

introductce reperiantur

de causis pendentibus coram Episcopis, vel eorum Vicariis possit appellari ad Concilium omisso Archiepiscopo? Ad secundum. Posse.
2.

An

3.

An

Concilium poterit cognos^ere de causis pendentibus coram Archiepiscopo,

se advocare ?
4.

et illas

ad

ad Concilium, vel an debeat appellari ad Papam?

tcrtium ut supra ad primum.

possit appellari ab Archiepiscopo

An

Ad quartum
5.

Ad

Posse ad uirumque.

possit appellari a Concilio ad Archiepiscopum, vel ejus o fficialem generalera?

An

Non posse.
An Archiepiscopus

Ad

quintum.
6.

solus justis de causis possit absque aliis Episcopis dissolvere Concilium?

Adsextum. Non posse, nisi de Concilio

et

consensu coepiscoporum.

Archiepiscopus tanquam caput Concilii, et inibi prsesidens possit mandare etordinare

An

7.

in Concilio Provinciali; ita

quod reliqui Episcopi non possint illum impedir, aut perturbare

quod quis taceat, vel quod pr^esentetur aliquod scriptum, vel libellus, aut
quod pro tune non legatur, usque ad alium diem, seu quod quis exeat e Concilio, et occurrendo
quod aliquis Episcopus impediverit, aut perturbaverit, aut contra Archiepiscopum inurbanus
quando

dixerit,

extiterit,

an Archiepiscopus possit proceder contra talem?

Ad

septinmm. Directionem

Concilii, sicut et

mandare ne quis loquatur extra locum, nev perturbetur Concilium, ad

Archiepiscopum pertinere

ccetera vero, de

quibus quceritur, non sjaectare ad illum solum,

nisi de Concilio et assensu coepiscoporum.


8.

An

Archiepiscopus possit proceder per censuras et alias poenas contra Episcopos

illos,

qui

usurparentArchiepiscopi jurisdictionem in Concilio, sive aliud volentes cognoscere de aliquibus


causis tribunalis, et Curise ipsius Archiepiscopi ?

Ad octavum. Non posse

nisi extra Conci-

lium provinciale, juxta cannicas sanctiones.


9.

An

Concilium Provinciale possit committerejudicibus et personis particularibus negocia

quse indefinita remanerent tempere dissolutionis aut finis Concilii, ut illa ipsi determinarent
post

nem

tino, et

10.
sis

irapositum Concilio ?

Ad nonum.

Non

posse nisiin causis in Concilio Triden-

jure expressis.

Ad quem

cognoverint

appellari debeat a judicibus prsefatis, qui de proxime dictis negociis, seu cau?

Ad 10.

Deber ad Primatem, vel Patriarcham,

vel

ad Papam.

PARTE

192

nConcilium Provinciale

11.

2a PRIVILEGIOS

DE LOS ORISPOS.

poterit capere informationem, aiit formare processum contra

aliqiiem Episcopum suspectum aut accusatum ibi de causis gravioribus ad effectura transmit?- Ad 11. Congretendi probationem et processum ad SanctissimuraDominuranostruraPapam

gatio Concilii respondit, posse

capere

summariam informationem extrajudicialiter quam


deliberare, quid fadu opus sit.
,

transmittat ad Sandissimum, ut subinde valeat

Tridentinum sunt
12. Inminoribus causis criminalibus Episcoporura, quse juxta Concilium
cognoscendsein Concilio provinciali.vel a depulandisper Concilium provinciale, an istideputandi
Ad 12. Congregatio Concilii respondit, ob reverentiam Pontifica
debeant esse Episcopi ?

hitjusmodi causas Episcopis deber committi, si tamen Concilio provinciali aliter ex

officii

causa visum fuerit, posse etiam non Episcopos deputari.


13. Isti deputandi ad causas Episcoporum, ut supra, an possint cognoscere de

minatum

et definitum Concilium ?

An

14.

ipsis post ter-

Ad 13. Fosse.

Episcoin ('oncilio Provinciali possint tractari, et definiri causae criminales minores

porum, a jure requisito ?.--

Ad

14. Posse.

Ad 15. Posse
15. An Metropolitanus possit cognoscere de causis civilibus Episcoporum ?
quandoEpiscopusugit contra Episcopum, et ubi subditus Episcopi agit contra Episcopum,
non posse, nisi in casibus a jure expressis.
AnConcilium Provinciale possit cognoscere de causis

cceteroquin
16.

Non posse.
17. An Concilium
17.

Non

Archiepiscopi?

Ad

16.

Provinciale poterit cognoscere de causis criminalibus minoribus Archie-

piscopi? Et datoqiiod

Ad

civilibus

posse,

sic,

an poterit proceder ad majora,

quam

ad chritativam correctionem?

sedtantum denunciare, etiam cum aliqua informatione extrajudicia-

sumpta.

liter

18.

An Concilium

Provinciale possit punir Provisorem, seu oBcialem generalem Archie-

piscopi, et proceder contra illum in causis

criminalibus? Ad

18. Posse.

19. An Concilium Provinciale aliquibus de causis possit suspendere visitationem omniura


Ad 19. Non posse suspenEpiscopatuum suffraganeorum, doee finitum fuerit Coacilium?

dere

eam Visitationem

quam Episcopi

legitime impediti per suos generales

Vicarios, aut

per Visitatores beunt.


20.

Item ex quo

in Concilio Tridentino cavetur,

quod Archiepiscopus possit

neos causa cognita et probata in Concilio Provinciali,

an

sit

visitare sufrag-

necessaiium facer informationem

primitus Episcopus vocari, et audiriia


de causis urgentibus, ut debeant visitari, et an debeat
Concilium Provinciale ordinet, et declaantequam
respondeat
quid
videatur
prsedicto,ut
Concilio
suficiat,
ut Concilium Provinciale declavel
an
visitet,
Archiepiscopus
ut
locus
quod sit
ret,

ret,

quod dictus Archiepiscopus possit

visitare

sufragneos, quod adsit quserela, et libellus,

seu raemorialia contra dictos Episcopos, et personas

suarum Dioecesium, absque

ctus Episcopus, et reliquaj persona sint presentes ?

Episcopum audiendum

decernendce cognoscatur,

d de secunda parte
d prohetur.

non

Ad

sufficere, sed

20.

Ita

opus

eo

quod di-

esse necessarium, et

esse, ut

causa visitationis

Havoldus Lima Lmala, pag. 124.

CRIMINALES LOS
CAUSAS DE LOS CABILDOS CATEDRALES ADJUNTOS EN LAS CAUSAS
PREBENDADOS DE AMERICA.
Si

pueden proceder

los

Obispos sin Adjuntos en dichas causas

que latamente
Obispo de Santiago de Chile sobre esta cuestin
an.

4).

Doctrina
la trata asi

del
:

Seor Villan-oe

(Part. la. quest. ,

SECCION QUARTA.
La materia de esle articulo es un punto muy controverso
son muchos los interesados. Ceniremonos

193

darnos bion entender es necesario advertir que

mucho por que

en que se ha escrito ya

mas que fuere posible en materia

lo

tan grave,

para

Obispo tiene fundada su jurisdiccin ordinaria

el

alguna en los Clrigos todos de su Iglesia y puede visitar, corregir y gobernar sus

sin distincin

Prebendados

es expresa determinacin

Trento, sos. 6. cap. 4 por

Santo Concilio de

del

majorum Eeclesiarum,

palabras:

estas

illorunique personse nullis exemptioiiibus,

Capitula Cathedralium et aliarum

consuetudinibus, sentenliis, juramenlis, concordiis, quae lantum suos obligent auclores, non etiam

successores, tueri so possint,

solos,

vel

quominus

suis episcopis et

als

majonbus

per se ipsos

praelatis,

cannicas sanctiones,

sibi videbilur, adjunctis, juxta

quibus

illis,

quolies opus

toties

Y en

fueril, visitari, corrigi et emendari ctiam auctoritate apostlica possint et valeant.

la ses.

25,

cap. 6, vuelve a reforzar aquesta jurisdiciou.

Propongo

segundo que no necesita

lo

el

de que goza en toda

la

son Clrigos, y no solo

de Elect.
lib.

l,

sino su Vicario General, ex cap. Requisi de teslam. Gloss

documento

y de este punto hace especial

in 6,

nuevo imperio

el

de sus Prebendados, pues que

las causas civiles

puede conocer de

Clerecia,

donde

i, par. 6, tract. 8, dociiment. 5,

conocer de

visitar actualmente su Cabildo para

Obispo de

causas civiles de sus Prebendados, porque su jurisdiccin ordinaria, fundada en

las

el

cap, Nullus

in

Doctor Machado, en su Confesor perfecto,


Solorzano.

cita al Selior

Para explicar quesean adjuntos, hemos de presuponer que antiguamente en muchas Catedrales de
la

Cristiandad, los Prebendados, por costumbre immemorial, por privilegio, gozaban de una cabal

exemcion, en cuya virtud no podian ser castigados por sus Obispos. Celebrse

el

Santo Concilio de

Trento y pesndose en estas exemeiones gravsimos inconvenientes, determinaron aquellos Santos

que seria justo quitar esta general exemcion,

Padres,

bien algunos Doctores se alargan mas de lo

si

que debieran en sindicar esta tan solemne disposicin, oponiendo


los

dispuesto, que no asistieron

lo

Prebendados en este Santo Concilio, y que no hubo quien respondiese por

sonas quien Dios

como consta de

fio

su

f,

no

fira

integridad en

la Iglesia la

aquel, cap. 6, ya citado de

la

sesin 25,

la

justicia.

como

ellos,

de parte, proceder contra alguno, ora proceda

que contrapese
sentencia

y que

seis dias (1)


la

si

del Prelado, y
si

los

dos

propio Notario

discordaren

hubiere discordia en

el

la

de

l,

del Obispo, y sentenciada la

disposicin del

esta dispula

el

Obispo y

punto de

la

l,

ellos

le

en

la

nombre

el

causa definitivamente, solo

la dispula, si

Concilio? Dichoso

el

ya estuviera impreso)

mucho

los

intitulase

Machado de Chaves, Oidor de

causa, haga

Obispo mas cercano, y que

l; le toca

puede algn Obispo proceder

me matan

los pleitos

Prebendados, y siendo mi condicin toda paz,

Reformacin

del

Derecho: su autor

esta Real audiencia,

(como diremos

faltar

TOM,

sin ellos

por que los

me

(dichoso fuera

el

liti-

he aficionado
el

mundo,

si

seor Doctor Don Pedro

con tan singular

estilo los litigios,

alguna palabra.

I,

no las-

varn de singulares virtudes y de admirables

Habla tan altamente contra los pleitos, y abomina

Debe

la

tercero, que dentro de

Prelado en cuya audiencia no hay que tratar sobre

ellade nuevo con un doctsimo y eruditsimo libro que estos dias he leido

(1)

resolucin de

nombren

discordia. El proceso se ha de hacer por el

yo en tanto aborrezco los adjuntos, en cuanto

gios debieran abominarlos

letras.

de

ora su Vicario General, que los dos hagan un voto

nombramiento, que
el

las causas

oficio de pedimento

ejecutar la sentencia.

el

Entendido ya que son adjuntos, entra

limando

l,

Obispo quisiese, de

que con uno que concuerde con

quien se llegare, prevalezca en

parte

despus)

al

el

de per-

que los Cabildos que gozaban de aquella

exemcion eligiesen cada ano dos Prebendados, que en corapatiia del Obispo juzgasen
cualquiera persona del capitulo, cuando no visitando

si

Determinse en efecto,

24

que por

PARTE
no poner en

Volvamos ahora

enteros.

un remiendo de brocado, no quise trasladar

sayal de este libro,

el

PRIVILEGIOS DE EOS OBISPOS.

2a

nuestros adjuntos y veamos

El Seor D. Juan de Solor/ano en


los

me

ordinario

los

Obispados.

obligados todos los Obispos proceder con adjuntos en las

Y aunque

causas criminales contra Prebendados.

deben admitirse en lodos

3 de Indiar. gubernat. cap. 14, pretende probar que en

el libro

las Indias estn

Obispados todos de

si

dos captulos

l,

es verdad que

la

autoridad de este gran Doctor de

defender el
suele arrastrar mi, quiero esta vez, haciendo estimacin de mi dignidad,

habla indecentemente de
derecho de los Obispos y no pretendo valerme de los argumentos en que so
el Seor Solor/.ano) alegaron la ignorancia de los
refiere
lo
(como
algunos
que
Por
los Prebendados.

Prebendados de

las Indias.

repeler los adjuntos, no son proposito,


Este argumento y otros que traen algunos Doctores para
Trento ; y el punto no es ese; sino si,
do
Concilio
Santo
del
justificacin
la
en
tocar
por que eso es
captulos, podran algunos Obispos
aquellos
dos
en
Concilio
Santo
del
disposicin
presupuesta la

proceder sin adjuntos.


de
comprendan las Iglesias todas
La primera opinin quiere que en esa disposicin conciliar se
esta calegoria hace
de
Doctores
En
los
adjuntos.
nombrar

accin
sin
suerte que no haya capitulo
:

Navarro cabeza,

por sus letras y virtud, como por su antigedad

asi

las palabras

alabanza, no alabare yo
nario

num.

Y aunque

nlt.

las trae el

Seor Solorzano, no seria por que

por que le pareci bien su opinin.

de Navarro haya dado de

si

pero aunque es digno de toda

con que trata osla materia. Son del Concilio 3 de

Officio ordi-

ellas le pareciesen bien, sino

es cosa de misterio que una conciencia tan estrecha

como

la

tanto en este punto, que deslustre los Obispos.

El Seor Doctor Solorzano se desvio de Navarro solo en

la

generalidad de los Obispos, por que

Indias son
presuponiendo que los de Espaa todos son santos, siente que los Obispos todos dlas
freno. Y
de
necesitan
todo,
que
que
lo
injustos,
usurpan
hinchados,
engredos,
soberbios. Llmanos
es cosa que

su condicin

asombra que siendo


la

misma

sale de su paso todas

quia (cap.

U,

las

num.

8) in his

lares sibi dicto prenles, et

capilularibus,

Indiurum Provinciis Archiepiscopi

.<

minusexpedit
temperare,

En
sias

cum

non sunt quidem contra ipsos

el

sibi

misma compostura
:

El

Episcopi elatiores sunt, et pro

arrogant ct usurpanl,et capitu-

aliquid insinuare

audcntcs, tam

in aclis

in aliis

habere prielendunt,

eo existente, omni tndem ex Praelatorum arbitrio dependeant.


las Igletodas
que
en
resuelve
se
por
Doctores
si,
y
Seor Solorzano muchos

vel liam

ese lugar cita el

de

non

el exercilant, nihil

la

Prelados de las Indias

reliqua alia
et, longo magis quam in Hspanla,
unde multo
num.
capul
59,
hoc
supra
retulimus
Navarro
vereri possunt quai cum
aliquatenus
medio
adjunctorum
hoc
saltem
potius
laxare;
sed
cis protestatis frajnum

quam

procedunt, et

como sus obras

veces que trata en materias que tocan los

summo imperio ethonore quem habcnt


le

de esto gran Doctor unos elogios de grandes y pequeos,

los libros

apacibilidad, sus ordinarias palabras,

deben tener adjuntos y proceder con

las Indias

ellos

los

Obispos en

las

causas criminales

que no hay adjuntos tan


contra Prebendados. Y sin embargo de eso an el num. 59 dej confesado,
que no procedan
Obispos
haya
que
forzoso
generalmente en las Iglesias de Espaa con que es

con

ellos.

Veamos ahora

los

pero. El primero en

erecciones,
Iglesias

para

de Espaa

hacernos
fundamentos del Seor Solorzano, pues son ellos solos los que pueden
el

num. 72 es

le

quede nuevo

Quetas

y que siendo uno

Iglesias

derechos,

de los principales privilegios,

que tengo entendito,

es, lo

tengo de satisfacer con mucha facilidad.


se funda,

todas de las

privilegios,

que gocen de todos los

forzoso tenerlos. Este argumento

pienso que

de que consta?

Claro esta que es sin duda parle principal

la

el

clausulas en sus

Indias tienen

costumbres

que gocen de

indultos

que aprieta mas

cabeza. Luego

si

las

punto. Poro

el

para responder, prcgunlaria yo

De Prebendados y Obispo.

que

los adjuntos, sera

una Iglesia

La parle principal cual es?

esta Iglesia participa

de los derechos

SECCION QUARTA.
que gozan

todas de Espaa, y hay unas en que los Obispos tienen derecho a no proceder

las Iglesias

con adjuntos

trasladndose estas los derechos de todas,

por que,

derecho? Dirnme que otras muchas,


gieron

de

las

respuesta

gozando

de

las Iglesias

bendados para elegir


que no

que en

tan preciso

pen

los captulos

el

derecho de

las Iglesias

de

recaer en

Obispo ese

el

ella

por que es respuesta mia. Que razn hay para que

de los derechos todos de las de Espatia, tengan facultad los Pre-

las Indias

que tienen adjuntos, y no puedan los Obispos valerse de

las

como han pretendido

siendo los derechos tan comunes

los tienen,

no

de Sevilla, cuya imitacin parece que se eri-

la

usa de adjuntos, y que ese derecho se deriva en estos Prebendados. Esta

Indias,

las

en especial

tengo por flaca, y hablo asi de

la

19o

de los Indias se Iransunte tan


derechos de

las Indias los

mayores

las

al

vivo

Iglesia

la

como

Iglesias,

aquellos autores?

las

si

es

de Sevilla, y partici-

los Obispos de

estas

partes no les conceden el derechos de la alternativa ? Dirn que ese no toca en las nuevas conquistas,
se v en los Obispados que estn en las tierras que en estos postreros siglos se quitaron

como

Moros. Pero en tanta generalidad,

no habia de expresarse esa exencin

derechos privilegios e indultos que gozan los captulos dlas Iglesias de Espaa con
los

de

verse cuanto menores son estos

las Indias, y

los

midiendo los

Vayanse

los

que tienen

y quieren que materia de adjuntos sean unos

mismos.
Confirma
dice, que

dados y

el

las

Seor Doctor Solorzano

mas

Iglesias de Indias

Obispo, no puede

el

quejarse de que se elijan adjuntos

algn derecho. Este argumento es

tara

Sarabia es sujeto calificadisimo

dad del Obispo tiene aneja

que dio

la

alli

muy

flojo,

pues no puede alegar que

aunque es tan docto su dueo, que

no se ha de atender

Santo Concilio los captulos exceptos

el

la

persona, sino

la

los

por que

antes

derecho, que no podian tener antes de

el

como

Obispo nuevos, podran alegar que

El

la

ereccin

les quitan el

tampoco

Doctor

el

qui-

la

digni-

del privilegio

Prelados juzgaban las causas de los captulos.

pierden

le

de aquella disposicin, por


por que

si

pueden quejar de que

Obispos entran de nuevo en Obispados recientemente erigidos, no se

el

dignidad

jurisdiccin en sus Prebendados, cuando ellos no gozan

costumbre immemorial, casi todos


los

argumento pasado con una doctrina del Doctor Sarabia

el

nuevamente se han erigido, y que entrando de nuevo los Preben-

los Prebendados, pues son

derecho que no tenian.

segundo argumento introduce por algunas Iglesias del Per y Nueva Espaa, Cuzco y Lima,
fundadas antes de la publicacin del Concilio y colige de ahi que pueden gozar

Hascala y Mjico,

del privilegio de los adjuntos,

y que habindose movido este pleito en

Lima, se alcanz de su Santidad un Juez Apostlico que decidiese


del capitulo, y

la

caso,

el

Iglesia Metropolitana

que despus de dos sentencias conformes, hubo declaracin de cardenales

Febrero de 161 7. Este argumento fuera eficaz

cion de sus Prelados.

este

es

el

si

las Iglesias todas antes

tope en esta materia, por que

en 20 de

Concilio tuvieran exem-

del

Sehor Doctor Solorzano y

el

Doctores que sigue, pretenden que los adjuntos se dieron generalmente los capitules todos:
es contra Doctores gravsimos

mos.

si

misma mente

la

comenzaron ayer, un
El

tercer

tan

grande privilegio

argumento del Seor

las Indias, sus

como despus probare-

como hemos de conceder

Solorzano que

buenos juicios y muchas

letras, es

que en virtud

de oficios que tuve en

en

todas ellas hall

muchos Prebendados

sentencia

cedente y negar

la

persuade
para

bulto

los captulos,

la

m Religin,

vi

casi

todas

que

Prebendados

los

Iglesias

la

que pudieran serlo en Toledo

muy doctos

de

suiciencia

mi mas apretado que para otro

de arguirlos de ignorancia, por que eso fuera

consecuencia. Que son

por

valgo papa m

los

eso

qne forzosamente habia de alegar suexemcion, como despus se vera con evidencia

en una sentencia del Juez Metropolitano,

de

del Santo Concilio,

de Lima, huvo menester dos sentencias para esta causa, siendo tan antigua, tan

la Iglesia

privilegiada, y

y contra

de

declar en favor

este

Per, y

como no me

pero

injusticia,

Obispo,

del

conceder

muy crisiianos, yo tambin

la

digo

el ante;

pero no

PARTE

196

2a

est el punto en eso, sino en saber

exentos tienen adjuntos, segn


lo

la

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

que CapiUilos tienen exencin, y en probar que solo los Capitiilos

disposicin del Concilio. Ya veo que

que puede en esc punto oponerse

Prebendados, forjando de

el

Seor Soiorzano responde

su argumento. Concede que


habr en algunas Iglesias Prebendados ignorantes, pero que se puede amparar la ignerancia de ellos

con

la

habla

de los Obispos.
el

Quiza yo no entend bien

Seflor Soiorzano

Tertio pro

eisdem

lalin

el

construyanlo

all los

ludinrum ponderatur

Cai)itulis

Obispos con quien

quod

id

paucitate, tenuilate ct minori sulTicientia, sivc habiltate Prebendariorum earum, et

in aliquibus Ecclesiis
<

ios

verum csse

Quoniam membra

posse.

eamdem proportionem

possit,

En

dejaron nombrar

mi

intencin,

que sirvo, no hay adjuntos. Castig

esta Iglesia

apelaron de

la

condenacin

de

Autos

Lima, siguironse, oidas

Praelalorum consideran

las

partes,

les

hacia, en no permiiirles

apelacin los Prebendados


Feliciano de

llevronse

la

Vega, que

muri Arzobispo de Mjico, habiendo sido Catedrtico de Prima de Cnones, y jubilado en


Ctedra, que era

declarando, que

sazn Provisor y Vicario General del Arzobispado de Lima, sentencio

la

la Iglesia

de Santiago de Chile,

de los adjuntos. Tengo en mi poder los Autos originales, y quiero trasladar aqui
por que siendo decisin del Juez Metropolitano, es para

asi

que

las Letras del

el sujeto,

el

mundo

Es pues este

ellas.

que lapronuncio, son calificadisimas

En

la

le

y el

mia

misma sentencia,

la

un grande fundamento,

como por

Seor D. Juan de Soiorzano, que conoci

la

sentencia.

causa que se ha seguido en grado de apelacin en esta Audiencia Metropolitana de

tencia que en ella dio y pronuncio el Seor Obispo de Santiago

de Chile, en que conden

nimo Lpez de Agurto

cuenta pesos y las costas, por haber pretendido ser Jueces adjuntos con

del

se apel por los susodichos y por

dicha sentencia

contra ellos en las causas criminales sin acompaarse con los dichos adjuntos, en

lo dispuesto

dar y revocar

Santiago en veinte y qualro dias del mes de

absolvemos y damos por

y Diego

Lpez de Azoca, Cannigos de aquella

Iglesia, cada

la

sen-

Gero-

uno en cin-

Provisor en un pleito

el

Cannigo Francisco de Ochandiano, y por lo dems deducido en la cabeza del proceso, de que
el Dean y Cabildo de la dicha Iglesia, pidiendo revocacin de la

la culpa

por
la

que se

que en adelante se mande que

el

Santo Concilio Tridenlino

dicha

les

el

dicho Seor Obispo y su Provisor no procedan

visto el proceso, etc. Fallamos

Obispo en

Mayo de

libres los dichos

puso y de

la

mil y seiscientos y ocho.

Gernimo Lpez de Agurto

dicha condenacin

y en lo tocante lo

y Diego

capitulares en las causas criminales sin acompaarse con los dichos adjuntos

lugar en aquella Iglesia, en que no procede

el

Seor Obispo

dicho

asi, lo

pronunciamos

Ciudad de

Lpez de Azoca de
el

dicho

su Provisor no procedan contra los dichos


;

declaramos no haber

la disposicin del dicho Santo Concilio Tridenlino, por

no constar que sea de las que tienen exencin

juzgando

ni

la

haciendo justicia

dems pedido por

Dean y Cabildo, sobre que

definitiva,

conformidad de

quedebemos enraen-

sentencia dada y pronunciada por el dicho Seor

causa,

conoce por su Libro, hizo siendo Oidor de Lima, un muy grande aprecio de

tenor de

el

la

dicha

la
la

no gozaba del privilegio

no ser de las exemlas,

lor

que no

Obispo dos Prebendados que se

Seor Doctor D.

el

la

y lavarse h con asegurar


el

que se

violencia

la

usar de su derecho en materia de los adjuntos, Otorgoseles


los

de

regulariter suis capitibus compatiuntur.

Antes de decir mi sentimiento, he menester lavar


pleiteo por mi.

respectu

objicitur

aliquando et

si

de

la

sin costas,

jurisdicion ordinaria;

mas de

y por esta sentencia

que cada parte pague las que hubiere

fecho. El Doctor Vega.

Bastantemente tengo declarado en

el

discurso de este articulo todo mi

sentimiento

pero reco-

gindolo todo y reducindolo compendio, digo, que estando en los pices y disposicin del Santo
Concilio

de Trento,

lodos aquellos captulos que antes de

l,

tuvieron exemcion por costumbre

legitimamenie introducida, por algn especial derecho privilegio, se pueden defender eximir de
la

jurisdiccin episcopal,

gozando

lo

dispuesto en materia de los dos adjuntos. Hay para eso muchas

SECCION QUARTA.
Declaraciones de los Eminentisimos cardenales
los

Prebendados de

en

el

proceso referido, alegada por

Illustrissimi et Revcrcndissiini

la

esta batalla en favor de

parte del Obispo de Cartagena, cuya Iglesia est en las Indias

Domini

Episcopatus Carlliaginensis

erectuspost Concilium Tridentinum

fuit

dictoe civitatis dubilat, si in causis

humiiiter

quintse dicti Concilii Tridentini. Et

et

Capilulumest subjectum Episcopo; nihilominusEpiscopus


Capitulares debeat proceder

contra

Indiarum del Per,

in partibt;s

cum

adjunctis.

Supplicat

Dominalionibus Iliuslrissimis pro dcclaratione Capituli sexti, sessionis vigesimae

vestris

Congrcgatio Concilii censuit

Deus

etc.

decretum

cum

Capitulares deber proceder

dum

25,

dicti Capituli 6. sess.

adjunctis, in

Episcopum contra

statuil

tantura Capitulis habore locum, quae exemptione

lilis

consuetudine aut alio speciali jure tuenlur adversus jurisdiclionem Episcopi. P. A. M. Cardinalis

aut

comenzado

se ha

de algunas Iglesias nuevas, h querido traer una declaracin que est

las Indias y

<<

como

pero

197

S. Marcelli.

De

esta declaracin consta,

habla

no solo que

disposicin del Concilio en materia de los adjuntos, solo

la

de los Capitules exentos, sino tambin que no todos los do

las

Indias pueden pretender

exenicion.
El Seor Solorzano parece que da atender que est por su sentencia el Doctor Barbosa: y en cien

leguas est este Doctor opuesto ella en las declaraciones del Sagrado Concilio, ad sess. 25 de Reform.
cap. 6,

pag. 428, en dos prrafos solos

cuanto deja asentado

el

Doctor Solorzano.

comprende cuanto tengo dicho, y

se

opone ex dimetro

capitulis exemplis et s,

Decretum hoc loquitur solum de

ea autem jura Episcopo

quae consuetudine vcl alio speciali jure se tuebantur adversus Episcopos

sunt restitua, sed

<'

Non exempia autem

tum non pertinet ad ecclesiam cathedralem, tanquam cathedralem, sed tanquam exemplam. Unde

illis

Collegiata, quae prius

non tenetur,

capitula

nisi

cum

consilio et assensu

non comprehenduntur, etiamsi multa habeant

non erat exempta, sed

in

mnibus Episcopo subjecta,

cathedralem, non comprehenditur hoc decreto.

exemptum

en

430 num.

pagina

la

6,

est a jurisdictione

ibid

Ut capitulum

Episcopi; el

tantum in capitulis a jurisdictione


la

duorum electorum ex

initio

sic quae

si

Hoc

decre-

postea est erecta

cujusHbet anni aade

disponuntur

capitulo etc.

privilegia.

Quando

in

scilicet

cap. 6, sess. 25, habent locum

in

Episcoporum exemplis :hoc hactenus

saepe declaratum est.

en

pagina 431 num. 15 trae otra declaracin del 13 de Agosto do 1599. Congrcgatio Concilii cen-

decrelum dictum cap.

'(

suit

suetudine aut alio

adempta

nitebantur.

esset

capitulis

por que esta materia es

que habla

el

6, session

speciali

jure,

25 habere locum

se tuebantur

in his

tantum capitulis quae exemptione, con-

adversus jurisdiclionem Episcoporum, tanquam

tantum hujusmodi exemptio aut aliud jus speciale quo ante Concilium

muy grave y

ticnccontra

si,

Doctores de tamaa autoridad, como todo

lo

Doctor Barbosa en las declaraciones del Concilio emana de tan limpias fuentes, como de
quiero aadir otras palabras suyas en

la

de los eminentisimos Cardenales, no contento con

la

pagina 33, num. 31 donde dice. Snela Synodus in favorem Episcoporum addit omnia et singula

(de quibus hoc capitulum)

locum non habere

lo referido,

lestatem, auctoritatcm et jurisdiclionem,

quibus Episcopi aut eorum vicarii ex

in his ecclesiis, in

constitutionibus vel privilegs aut consuetudinibus, sive

quam

praesenti

Synodus derogare non

motivum deduclum por informantes pro parte cujusdam

rem non continere derogalionem stalutorum

conslat de contrario,

quocumque
decreto

sit

intendit. lia hic in praesenti decreto dicitur

cum solum

dicti

majorem habent poquibus Sancta

ex quibus verbis

tollitur

quo dicebatur preesentis

capituli

capituli.

alio jure,

comprehensum

Sed aperte ex verbis prximo

prseservonlur constilutioncs in favorem Episcoporum.

omnia verba multo

habere locum,

capitulum noque

infertur praedicta

consueludinem non habeat, aut sententias aut juramenta aut concordias.

fortius

si

sit

unum

capilis tenorelatis

Ex quibus

exemptum, aut

PARTE

198

Tambin

2a I>RIVILEGIOS Di2

Seor Solorzano

cita el

al

Doctor Barbosa y

^Capitula \ce estas palabras. lUam vero Concilii

tantummodo

dere

in capitidis

raph. decis. 743, ubi

locum habere dispositio

fuil

n dicta

excmptis, ut censuit Rota

dictum, quod

Concilii, et ita

ad recopil. leg. Navarro

cum

LOS OBISPOS.
IleTami opinin, por que en el

alli

num.

5.

scss.cap. 6, dispositionem intellige proce-

Romana

dec. 121-20.5 et 308

Ecciesia Galigensis non

apud Se-

et

exempta, non possit

sit

in

ca

quoque declaravit Sacra Congregalio prout referunt Armen.

iu addit.

cxemptis, verum etiam habentibus concordias tenuit Rota apud Farinac. decis. 709. Illas vero, quae

17....

lib. 1, tit.

Amplia etiam proceder

Sede Apostlica sunt confirmatse, non comprehenditConcilium

Congregatio leste

Heme

Armendar.

tit.

in collegiatis

non solum

6 ut censuit Sacra

in ditta ses. cap.

de Visitatione num. 67.

6.

valido de los Doctores que cita, y de las palabras que dice Solorzano, por que lodo importa

en materia tan grande, y concluyo este prrafo con una doctrina que es gran comprobacin de mi sen-

Unde sub

tencia.

decreto non comprehendilur coUegiata

illo

eral exempta, sed in

in

cathedralem erecta, quae prius non

mnibus Episcopo subjccta, ut censuit Sacra Congregatio

teste

Armendario loco

proxime ctalo.
Si la Iglesia colegial,

que sindolo, no tenia exemcion,

del privilegio de adjuntos,

porque quiere

el

si

la

erigen en Catedral despus, no goza

Seor Doctor Solorzano que

le

gocen muchas

del Per,

que se erigieron ayer? Yo no soy viejo y

Guamanga

y Trujillo. Pudieron estas Iglesias, antes de ser Catedrales, ser tan autorizadas

Iglesia Colegial? Claro esta

que no

la tenia,

que no. Pues

hacer Catedrales

Iglesias

Paz, Misque, Arequipa,

la

como una

una Iglesia Colegial, siendo capaz de exemcion, solo por

si

no goza de adjuntos cuando

vi

hacen Catedral, por que aquellas Iglesias Parroquiales

la

solo por que se fundaron en las Indias, habiendo sido unos Curatos Parroquias meras, han de gozar

de

lo

que no gozan

Tambin

cita el

las Catedrales

de Espaa, habiendo sido colegiales antes

Seor Doctor Solorzano

Juan Gutirrez,

lib. 1

Practicar. Quacstion.quaest. 104, y

alli

solo trata de los .Jueces, que habindolos recusado, se acompaan, y disputa que se har

los

companeros discuerdan

sicin conciliar para solo efecto do probar que dos adjuntos constituyen un solo voto, y

caso,

habla do captulos exenitos,

ni

ni

no exemtos, con

si,

ni

dispula

autor no esta contra nosotros.

lo cual este

Barbosa se ha visto declarado en favor de los Obispos; y en esta conformidad no


lorzano claramente por

si el,

en comprobacin de su doctrina hace mencin de osla nuestra dispo-

pero es menester mucha atencin para juzgar que no lo

lo cita el
cita para

el

Seor Soapoyo de

su parecer.

embargo

Justa sin

de

tulo i

la

el

seor Solorzano en

el

lugar citado num. 79, y confiera que en aquel capi-

sesin 6 del Santo Concilio, se habla de las Iglesias exemlas

A que respondo, que en

secion 2o se habla sin esa retriccion.

firm de nuevo todo !o dispuesto en

el

otro,

como

pero en

el capitulo

principio do use

9 de la

capitulo se con-

se ve en estas palabras. Snela Synodus ut in

mnibus Ecclesiis Cathedralibus el Collegiatis decrelum sub

el

felic.

record. Pauli III quod incipil,

Capitula Cathedralium, observclur, non solum quando Episcopus visitaverit, sedet quolies ex oTicio

vel ad pctitionem alicujus contra aliquem ex sententiis

en este capitulo 6, confirmada

los adjuntos

como consta

y por

ia

iu

dicto

decreto procedal.

disposilion del otro, solo se explica

que ya estaba declarada

la

la

forma de proceder con

jurisdiccin de los Obispos en los Captulos exemtos,

del dicho capitulo i, no fue necesario,

que se expresase de nuevo. Y por que se vea con

claridad que esta introduccin de adjuntos no le poner freno los Obispos, sino ios Prebendados,
y que

la

disposicin no corre con todos, sino con los que antes del Santo Concilio estaban exemtos,

y que con los dems se quedo los Obispos la jurisdiccin en pie, quiero referir unas palabras del
Santo Concilio que lo abrazan todo son las ultimas de aquel Capitulo 6 de la sesin 25 y dicen
:

asi

Hoec autem omnia singularibus Ecclesiis locum non habeant,

in

quibus Episcopi aut eorum

vicarii ex conslitutionibus vel privilegiis, aut consuetudinibus, sive concordiis, seu

quocumque

alio

SECCION QUARTA.

199

jiirc.majorem habent postestatem, aiictoritatem; aut jurisdictionem,

prehensum, quibus Sancta Synodus derogare non intendit.

Habr algn caso en que pueda

Obispo no acompaarse con los adjuntos en

el

de incontinencia y otros mayores, dignos de deposicin degradacion,

Obispo hacer

el

del Santo Concilio, en este cap.

decreto de concubinariis, et

sumaria solo, y prender

la

6.

com-

al

en los delitos

teme fuga, y

se

si

Si

Prebendado

la prisin es

Es expresa disposicin

In criminibus lamen ex incontinentia provenientibus, de qua in

atrocioribus delictis, depositionem aut degradationem requirentibus,

in

de fuga timetur, ne juiiicium eludatur, el ideo opus

ubi

sil

causas crimi-

las

quegozan de exeracion

nales de sus Prebendados, aunquejuslamente puedan alegar

necesaria, podra

quam prasenti decreto

personali detentione, possit initio solus

sit

Episcopus ad sumniariam informationcm et necessariam delcntionem proceder.

Tambin puede proceder

sin adjuntos,

cuando en

Asi esta declarado por la Sagrada Congregacin,

el delito

como

Ses. 25 de Reform. cap. 6, pag. 430. Propositum

estn encartados los Prebendados todos.

lo refiere

fuit

Barbosa,

declaralione ad Trident.

in

an ad Episcopum vel ad alium superiorem

pertineat facultas procedendi contra capitulares,

quando universum capitulum delinquit? Item dato

quod ad Episcopum pertineat an de consiiio

assensu duorum ex capitulo proceder tenealur

juxta

hoc caput

pretum,

tinere

sic

ad

et

Ad has duas dubitationcs Sacra Congregatio Cardinalium

Episcopum etiam absque

personara Episcopi vel in

quando lolum capitulum

adjunctis,

contemptum

Episcopum de consiiio

Habiendo

el

et

el

enim

illa

sit in

facul-

proximum superiorem. Ad secundum vero respon-

adjuntos,

sin

como en

el

caso poco b referido,

Santo Concilio de Trento, se les debe dar crcel decente, pero ha de

ser en casa del Obispo. Sic Barbosa, pag. 431,

Tambin podr proceder

Tum

assensu duorum ex Capitulo proceder non teneri.

Obispo de prender un Prebendado

con ellos como lo dispone

modo non

delinquit,

ejus vel ubi Episcopus habeat nteresse.

tas contra capitulares procedendi devolvitur ad


dit,

Concilii Tridenlini inler-

respondendum censuil, nempe, quoad primum, hujusmodi facultatem procedendi per-

sin adjuntos

num. 14.

en cansas pequeas, donde no es necesario

Sic Ricciits decissum refert in una Gadicen.

\ti

el

Orden

judicial.

cui annuit Barbosa.

junii 1580,

El Notario, precedindose con adjuntos, ha de ser del Obispo por expresa disposicin del Concilio

de Trento, dicta ses. 25, cap. 6.


en su casa, donde
Tribunali.
el

el

Armendarius

l,

Ibi

Corarn Notario tamen ipxius Episcopi.

su Vicario suelen hacerla, sic in dicto cap. 6.

Navarr.

tib.

1,

in

de hacerse audiencia
ejus

domo

aut consueto

Sic Barbosa in Paslorali alleg. 73, num. 8,

Fiscal ha do ser la eleccin de l'Obispo.


in Addil. ad Recojdl. leg.,

Et

tit.

18,

leg. 7, ubi refert sic

a Sacra Congre-

gatione decissum.

La ejecucin de

la

sentencia con

usqne ad finem causee inclusive.

adjuntos toca solo

Donde dada

la

al

quis

les

quada que hacer

i de Foro competenl. num. 36. Y refiere

Villasanti, D. .Juan de Solorzano. cap. 14,


Si

los

verdido.

la final inclusive

es,

no son capitulares. Sic decissum

los adjuntos. Sic,

num. 87

que no gozan de

et

la

7,

De

D. Felicianus de Vega, cap. Si

el

Cabildo es cxemto, es punto contra-

in dicta Paslorali alleg. 73,

num. 10.

estatuto privilegio Apostlico tengan voz en el Capitulo, no por

Episcopis y

Riccius n Praxi urea resolut. 39

el

donde se deja entender que

exemcion, por que propiamente los Racioneros

eso gozan para sus causas del privilegio de adjuntos.

Armendarius dicta lege

alii.

una Gerund, testalur Barbosa

i7i

Y que aun que por costumbre por

ex dicto cap. 6,

por esta sentencia una lectura del Doctor Sahagun de

Racioneros gozan del privilegio de adjuntos cuando

La opinin comn

satis colligitur

forma de proceder con los adjuntos, se manda que

Obispo su Vicario general se acompae con ellos hasta


habiendo ya sentenciado, no

Obispo Sic

Maxob.

Sic decissum a Sacra

Congregatione testatur

aunque parece que algunos dijeron


in

Praxihabcndi concnrsum

prcel.

lo

contrario

como

21, han de entenderse

estos Doctores y los que lo afirmaren, en caso que los Racioneros estn en posesin de ser juzgados

PARTE

200

2a PRIVILEGIOS

DE LOS OBISPOS.

con adjuntos por costumbre estatuto confirmado Sic resolulum


1611, coram Atlrebal. Yanadi
nura. 10 dice desnudamente,

palabra confirmado, por que

la

que

si

in

el

Rota

in

una Caldalcn 25 Februarii

Barbosa en

Doctor

el

lugar

citado

de algn estatuto, gozaran del privi-

los Racioneros se valen

legio en orden los adjuntos que gozan los Prebendados.

Pero esta sentencia del Doctor Barbosa se ha de entender conforme su misma doctrina
habiendo escrito tanto, es admirable en ser consecuente. En
7iuni.

15, disputa doctamente,

el

si

Si bien

num.

cons. 2,

hay quien diga que basta

entiende en materias que locan

sus

la

apud Calderinum

Rola.

estos

Capitulo de hacer estatutos por

el

derechos.

la

cap. 32,

son hechos con

si, si

consentimiento del Obispo

el tcito

por que

eclesistico

misma Glosa alegada

lo

mismos
solo, se

si

declara asi

sequuntur Bulrius in cap. Consilutus de Rescripis nuin, 35. Ferrel. cons. 286. Bencdiclus Capra

lom. 1,

2, tilut.

lib.

lo

2,

num. 23. Abb.

in

cap.

cumaccess. num. i. Marescot.

Variar. Resol,

dicho se sigue, que cuando

Doctor Barbosa

el

dijo,

como tambin

2,

dijeron otros, que

lo

una Iglesia estatuto de que los Obispos procedan con adjuntos en

habiendo en

lib.

22.

cap. 32, ninn.

De

Obispo

al

Verh. Satutum in cap. 2 de verbor.

Gloss.

dicho Barbosa trae para eso ahi dos resoluciones de

2, y el

Doctores y otros declaran que esta prohibicin que tiene

Quam

de Jure

capitulo puede hacer estatutos. Resuelve que

consenlimienle del Obispo, y esto es conforme derecho


xignificat

el lib. 1.

causas de los

las

Racioneros, se han de entender de los estatutos hechos por los Capitules y confirmados por la Sede

por ser en conocido dispendio del derecho de los Prelados.

Apostlica,

Villarroel Gobierno Ecco.

quest. 8, art. i.

Hasta aqui habla

Seor

el

que quiera ver una cuestin reciente sobre

Villarroel. El

lea el Boletn Eclesistico de Chile, tora. 3, pag. 795, en la cual se resuelve tambin

los Adjuntos,

la litis

en favor

del Obispo.

Nota

Adjuntos

En

el

Cedulario de la Curia de Quito se halla una Cdula Real, concediendo

al Cabildo Catedral de Quito, al

modo que

privilegio de los

el

se practicaba en Sevilla. Acerca de la Catedral de

Lima,

dice Solorzano, que este privilegio data del ao 1616, por el cual los Capitulares pueden nombrar Adjuntos

cada ao, para que con su consejo y sentimiento pueda proceder


la visita.

el

Prelado en las causas Capitulares fuera de

Fast.Ord. 234.

DE LAS CAUSAS REGULARES.


Acerca de

causas de los Regulares pone una nota Morelli en sus Fastos

las

Exposcit debitum preguntando


tucin, y

si

podran terminarse en America

exemtos se comprenden bajo estas


sujetos a
el

la

c.

le''

pueden

estos ejercer jurisdiccin en ellos.

cosa litigiosa se

lia

hecho in

autoridad de su domicilio,
alli.

si

mismo que todos

se sujeten
la

el

los

que

dems

No

capitulo

eclesisticos
lo

Volenes de Privil.

obstante esto, gozan de exencin


Ni tampoco

enunciada consti-

la

los Regulares

exemtos se debe estar

ser llamados comparecer

oco exemjjo.

si

pie de la Constitucin

de

no son

que estn

prescrito
in 6,

por

delito, el contrato

pueden ser llamados comparecer ante

hubieren delinquido contrado en otra parte

el

contrato en que

delante de los ordinarios,


si el

en

si

la

y
la
la

cosa litigiosa

en este mismo caso tampoco tienen potestad los Diocesanos para obligarlos com-

parecer en otra parte, para que

que cuando

lo

y dice,

lugar que los Regulares en causas de delito,

se trata algo contra los exemtos,

mandan que

letras

4 de Re. asaber que se observe

cual Inocencio IV defini en

existiere

Responde por partes

jurisdiccin ordinaria. Si los Regulares fueren

Tridentino ses. 7,

al

dichas causas estavan sujetas los trmites de

si

la

all

respondan. Salvos sin embargo ciertos casos en que los Cnones

jurisdiccin ordinaria.

En segundo lugar

defini el

mismo Papa Inocencio,

Santa Sede ha mandado que nadie pueda pronunciar entredicho, suspensin excomu-

nin contra los Regulares (como se

manda muchas

veces), no puedan los Ordinarios ejercer jurisdi-

201

SECCION QUAUTA.

Priorato,
cion sobre este particular, no ser que los Monjes por casualidad fuesen destinados algn

aadiendo que en

las

causas civiles de mercancas,

como tambin en

asi

confirm

lo cual

IV en su Decretal, lodo

sujeto al Ordinario. Hasta aqui Inocencio

el

Tridentino,

con los pobres y

litigios

miserables personas, todos los Clrigos, aun los Regulares y exemtos extra monasterium degentes aun-

que tengan Juez deputado por


Ordinario,

el

como delegado

y compeler pagar.

para esto por

Idntica

el

siguiendo

el cual

Santa Sede,

Puebla de los Angeles

la

el juicio les

pueda obligar

resolucin Sexta de la Sagrada

la

resolucin que fue aprobada por el Papa Ino-

que se confirma que los Regulares gravados con deudas pueden ser requeridos por

no tuevieren jueces conservadores, no los nombraren dentro del tiempo prescrito


Ordinario. A este proposito viene tambin el Decreto de Benedicto XIV en su constitucin de

Ordinario,

por

la

la

este Decreto del Tridentino fue

Congregacin en una causa de


cencio X, en

Santa Sede en aquellas partes, estn obligados comparecer ante

la

el

si

27 de mayo de 1747, donde dice

asi In

memoriam revocamus omnes

regulares in civilibus Episcopo

esse subjectos.

Por todo

dicen los Fastos, se puede inferir

lo dicho,

fuerza y valor que tiene la constitucin

la

Exposcit debilum acerca de los Regulares, los cuales en todo litigio que se sigue contra ellos en las

Curias Eclesisticas gozan del favor, de estas Letras Gregorianas y sus causas se pueden terminar en

America. Mas en las otras causas que no se entablan en el foro del Ordinario,
la

Sania Sede siempre que se interponga apelacin, y de

Acerca del'modo de proceder en

les

alli

aguardar

3 dice asi

amo

gioso,

Esta materia estudi

Religiones mucho.

alas

recurrir

causas de los Regulares y de los trmites que se han de seguir


el cual

en su Gobierno Eclesis-

muy contra mi voluntad,

por que como soy Reli-

en las Curias Episcopales, dejaremos hablar aqui allllmo. Villarroel,


tico, quest. 6, art.

se ha de

sentencia definitiva.

la

Y como

lodos los tengo en

desplacer. Estudila fatigado de algunos, que en causas

el

caso

ninguno quisiera

piedra por mover,

no dejaron

civiles

que entrase yo conocer de demandas los Frailes. Hizosem


Procurador de mi Orden cuando Religioso, y era

corazn,

el

para

muy nuevo, por que no

muy reciente Obispo para saber

la practica

fui

de estos

pleitos.

Y con nimo de
Contraen

no de Juez, comenc estudiar, y halle

tercero y vistas de componedor, y

mino mas andado de

lo

Comunidades algunas deudas, retardan, imposibilitan

las

el

ca-

que pens.
las

pagas

piden ante

el

Obispo las partes, por que como causan las deudas los mismos Superiores, vienen ser ellos partes,
y Jueces.

Y como

en

las Indias

sino son los Superiores


ticas, lib. 3, q.

prcticas, y

jiones

muy

10, n. 4.

no hay conservadores,

ni

Nuncios, quedan los negocios sin remedio,

santos. Para casos de estos (dice Juan Gutirrez en sus cuestiones prc-

en

el lib.

3 d^ las mismas questiones practicas, q. 64.) que se usan dos

que estn niuy recibidas. La una, proceder llanamente en

nombren Juez Conservador, ante quien puedan

por inhibidos, y remitir la causa


trmino nombren

el

al

pedir.

el

negocio, hasta que las Reli-

entonces se han de dar los Ordinarios

Delegado. La otra prctica es, mandarles, que dentro de un breve

Conservador, y proseguir;

si al

trmino sealado no

le

quisieren nombrar. Esta

Doctrina por que parece nueva, quiero que salga en este libro, en cabeza de su dueo
Cdicc Juan

ma,

ut producatur libellus acionis coram

vel quantitate debita

Ordinario

extra causas mercedum,

el

loci,

Praxis

igitur

contra hujusmodi Religiosos exemptos, pro re,

miserabilium personarum,

intimari eisdem, ut intra cerlum, brevem lamen, terminum,


et

Gutirrez) retenta pro veriori nostra proefata secunda opinione, eril dplex in proposito. Pri-

acceplum Judicem ostendant, coram quo

eumdem terminum

directe

lis

prcesens agitur

quem
;

et

Ordinarias prxcipiat statim

assignabit eisdem eligant, vel electum,

alioqui eisdem libellus intinietur, el

respondeant sub excommunicalionis

peera.

Quod

si illutn elegerint, vel

tum, cum acceplalione hujusmodi demonslraverint, intra prxdictum terminum, tune temporis ad
remitlenda erit ab Ordinario

TOM.

I.

sin

minus, de ea ipse cognoscet. Secunda praxis

est, ut

eum

intra
elec-

causa

Ordinarius, producto

25

PARTE

20-2

libello,

mi

mpondenn

jubeat ipsim reis inlimari, ct quod tertia die

Judiis Conservatoria,

quod

si

petant n

et

erit, nisi aliud

causa remittenda
poterit

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2a

qua:st. 9, de Judiciis).

la

compareant cum

ipsi

si

arliculi

elecione

examine, adipsum

Religiosi hoc non opposuerint,

afirma, citando Cevallos

se observa

quod

excnmrnnnicare
juridicum obstet, alias a suo Conservntore Ordinarius
Ordinarius in causa juxia juris formam procedal.

Traslad lambicn esas palabras

Causam,

d ipsum causa remitli, tune pranno hujus

el

Sor.

(in tract.

primera practica en

ol

do cognit.

en

Real,

Audiencia

la

la

lo

Vega, Arzobispo de Mjico,

cap.

(in

Doctrina, y practica contenida en ellas, sino que

In

per viam violent. 2 part. quaost. 22,

Arzobispado de Toledo.

pado de Lima, que los Rolijiosos no


se presentaron

Don Feliciano de

no solo aprueba

Y que

extraan.

alegando, que

les

si

23), que

numer

que csl tan asentada en

el

Arzobis-

bien siendo su Iliistrisima Provisor,

hacia fuerza

por lo cual

Ordinario,

el

entre aquellos Seores el negocio, habian declahabian protestado el Real auxilio; y que conferido
causa. Con lo cual qued tan llano el punto, que
la
rado, que no hacia fuerza el Provisor, y devueltolc

hoc Archiepiscopata Limensi,

nem

licet

Reyalem Cancellariam

Hoc

iUis a

el

me dcnegatum

cum

(uit; et

quod elige-

eis fieri intimalio,

recurrissent per

viam violentim ad

causa fuil devolula, declarando nullam vim csse illatam. Etila

est in

num. 45) recepta

jurisdicioannis prceteritis aliqui religiosi inenderint declinare

nonposset
ordinariam, prmtendcnles, quod propler dictam exemptionem

renldictum Conservntorem

El

ea eliam (Dice en

Et

necesario.
se practica sin ruido, cada vez que es

jam absque

dubio quolidie jushoc admiltittir, absque contradictione.


El Seor Solorzano (de Indiar.

aprueba
lares,

esta doctrina.

Guborn.

3, cap.

lib.

aprobada por su Santidad, que trae Barbosa en

Trento (ad

cap. i, sess. \i, do reformat.

la

al

Seor Vega

Sacra Congregacin de Rcgu-

las declaraciones

130, col. 2, num.

pag.

citando

numer 123),

26,

puede confirmarse con una sentencia de

3).

de

el

Santo Concilio de

sus palabras estas.

Y son

1575, mandalum fuit mnibus Prioribus


Unde Sanctissimo apprnhnntc sententiam Congregationis anuo
civitatibus Italice eligerent suos Consersingulis
in
mensem
inlra
Regularium, notalis in schcdula, quod

conveniri possent, el eos stabiles habcrenl,

valores cora'm quibus


nariis significareM

.<

quod

si

non

sie

ut variare non liceat, cosque ordi-

ut coram ipsis confccissent, elapso mensc, scribendum ad ordinarios,

veniri possent.

Y en

el

nmero

.^quodin mnibus
illis

i,

Italia;

aade

Sanctissimus D.

N. Gregorius XIII

Civitatibus, conservatorem semel eligant,

transir,
liceat ab eo recederc; et ad aium conservatorem

a scopis locorum Ordinariis

indicarent alioquin

coram

ipsis

et

concessit

mnibus Regularibus,

coram eo tantum conveniantur

eque

eorumdemque nomina intra mensem EpiOrdinariis conveniri possunl.

>.

Vidend.

Hasta aqui ViUarrocl.

105, num.
es un derecho
Jueces conservadores de quienes se acaba de hacer mencin,
un
Juez llamado
elegir
de
exemtos
los
Regulares
expreso en el Tridcntino ses. 14, cap. 6, que tienen
pertenecen
que
no
litigios,
los
conservador por que como Delegado de la Santa Sede dirima
hoy
conoce
se
apenas
usado,
muy
Este derecho que antiguamente fue

dem Barbosa,

Ahora pasando

67.

in Pastoral, allegatione

los

la jurisdiccin del Ordinario.

en

la

America desde que

sali la Bula

Cum omnium,

jndose del abuso que se hacia de este privilegio en


bacin de

la

paz, expres el disgusto que tenia en

el

de Clemente XIII, en

la

que

el Pontfice

Tonquin con escndelo de los

esta eleccin

fieles

que-

y pertur-

de conservadores y dijo que de

nullo modo
Regulares hiciesen uso de este privilegio en las Indias
de la
consta
segn
America
en
expedir ulantur. Esta Bula pas por el consejo de Indias y se publico
7a parte.
Cdula Real inserta al pie de estas Letras. Vase todo en la
saber quienes son y que
para no dejar obscuras esta cuestin de .lueces conservadores y

ningn

modo convenia que

los

Mas

cualidades deben tener, insertamos continuacin

la

Constitucin de Benedicto

XIV

SECCION QUARTA.

SE

MANDA QUE LAS COMISIONES DE LAS CAUSAS NO SE DIRIJAN A OTROS QUE A LOS
EXTRA

JUECES SINODALES, CUYA ELECCION TOCA AL ORDINARIO Y LA PUEDE HACER

SYNODUM

y>

CON EL CONSEJO DEL CAPITULO.

Venerabilibus Fratribus, Patriarchis, Primatibus, Archiepiscopis et Episcopis.

Beaedictus Papa XIV.

Quamvis Paternse
aoUiciti esse

Venerabiles

Fratres, salutem et Apostolicam benedictionem.

qua de justitia unicuique integre, sapienterque administranda

vigilantise,

Romanam Curiam,

pro

quandoque decidendse, ac

fine

debemus, jamdiu innotuerit, quod causse extra uostram

Litigantium commodo, ad partes (ut ajunt) commiti


debito terminandse delegentur,

quitum congrua Jiiris

solitse, iis

peritia,

tum quoque

probitatis, spectatse-

que Fidei prsesidio sensu perculsi fuimus, postquam hujusmodi abusum, rumore publico evul-

gatum, multorum querelis ad Apostolicam Sedem delatis, eorumque

literis

ad Nos crebro datis

apertius sensimus confirmari. Rationis prseterea, et peculiares causse dicti abusus

cum Nobis

plures in eisdem literis obtenderentur, eas potissimum referri perspeximus eximio Protonota-

riorum non participantium numero, quibus, utpote in Dignitate Ecclesiastica constitutis, in

more positum

est dictas causas delegari, licet

gradum provehuntur, nulla meritorum,


minetur,

tempore quo ad hujusmodi Dignitatis,

qualitatum

et

et Officii

diligens inquisitio, nec sedulo exa-

fat

an polleant requisitis ad Jus dicendum, et Justitiae habenas moderandas ne-

cessariis.

1.

Quam

graves curas id animo nostro ingesserit,

ubi aliorum res, et negotia, ob

adduci rescivimus

quamve intimo

intelliget plae cui perspectus erit ille,

administrando zelus. Sed

cum

raoerore affecti simus,

Judicum ignorantiam, et malitiampericlitari, et in discrimen


silere diutius, pro

quo semper incensi sumus,

Justitiae

commissa Nobis Populorum salute, Paterna

Charitas non pateretur, et ad propulsandam hanc corruptelam, restituendamque judiciorum


integritatem, congruis remediis
esse

manus admoveremus

novimus non recentes, sed obsoletas

hujusmodi querelas, atque rem esse non de morbo nunc ingruente, sed jamdudum inyecto

remedia ad illum avertendum non esse modo excogitanda, sed antiquitus prsestituta

nem vero non


justas

Curise nostrse Remanse, sed

iis

origi-

adscribi oportere, qui de praxi ejusdem Curise in-

nimis conqueruntur.

2. Si enim longe praeteriti temporis ratio habeatur, facile quisque conjiciet


Bonifacio Papae VIII has querimonias fuisse suggestas,
Apostolici regiminis, partes sua Decretali

fel.

Statutum de Rescriptis in

ue a Sede Apostlica, ejusque Legatis causae imposterum

aliis

6,

consulto praescripsisse,

delegarentur,

quam

Personis in

Ecclesiastica Dignitate constitutis, et quibus sive Personatus, sive Canonicatus in alia


drali Ecclesia obtigisset. Judicia praeterea

non

in obscuro, sed in insigni, et

ac in Urbibus instru oportere in quibus Peritorum

Judicum querelam

Postquam etenim Sess. 25 de Reformat. cap.

10, praemissum fuit, a Sede

tum quoque ob locorum longinquitatem,

Personarum, quibus causae mandentur, haberi non potest

posset.

propositara fuisse,

Apostlica Judicibus non undequaque idoneis causas in partibus delegari, et id fieri

malitiosam petentium suggestionem,

Cathe-

populoso Oppido,

Judicum copia commode haberi

Sacro etiam Concilio Tridentino hanc ipsam imperitorum


fas est credere.

record.

eundemque Pontificem ad implendas

Statuit

tum ob

a quibus notitia

eadem Sancta Synodus, in

singuUs Conciliis Provincialibus, aut Dioecesanis aliquot personas quce qualitates liabeant
juxta Constitutionem Bonifacii VIII, et alioquin ad id aptas designari, quibus imposterum
causee committerentur ; et si alioquin interim ex designatis

mori contingeret, substitueret

Ordinarius Loci cum consilio Capituli lium in ejus locum, usque ad futtiram provincialem

PARTl 2a PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

204

aut Dioecesanam Synodum : Ita ut haberet qucevis Dicecesis quatuor saltem aut etiam plures
probatas, et qualificatas personas, quibus hujusmodi causee committerentur ; Alioquinpost

Summum Romanum

designationem fadam,

quam

mitterent, delegationes

qucecumque aliorum Judicum,

statim Episcopi ad

aliis

quam

Pontificem trans-

his factce, subreptitite

conferenfur.
3. Cura vero Concilia Provincialia quolibet triennio, Dioecesana anno quolibet ex praescripto Tridentini cogienda, ob varia, quse obversantur impedimenta, longius protrahantur, nec

Episcopis subsit quandoque certa spes, quod

atque in

illis

Congregatio Concilii
respondit,

iis

propere sublatis, dicta Concilia haberi possint,

designari novi Judices Synodales in locum illorum, qui defecerunt.

Locorum Ordinariis

Tridentini Interpres a

requisita,

S?epe idcirco

consultissime

subrogandorum Judicum electionem ab Episcopis esse faciendam cum Consilio

Capituli.

4. Providae igitur, vel vetustse hnjusmodi leges palam evincunt, antiqua esse vulnera in

hac parte disciplinse

illata, illaque

modo

recrudescere, non quia congrua desit raedela, sed quia

negligitur ad prsescriptum Canonicarum Sanctionum

Romano

notitia si

fuisset causarura delegatio,

5.

Dum

Judicum Synodalium designatio, quorum


tantummodo Judicibus facta

pro tempere Pontifici exhibita fuisset, eisdem

semota quavis querelarum occasione.

minoribus in hac curia muneribus, atque

Consilii fungeremur, nihil

Nobis

quam

fuit antiquius,

illo

prsesertim Secretarii Congregationis

Episcopis, aliisque Ecclesiarum Prslatis

hosce sensus ingerere, eosque pro viribus ad has Ecclesiasticas leges custodiendas sedula com-

monere. Nunc vero imperscrutabilis Consilii altitudine ad


licet

immerentes evocati, Pastoralis

imposterum methodus
avertendara.

Volumus

oflScii

prsescribatur, ad
itaque, et

Supremum

Apostolatus fastigium

exigit ratio, ut nostris hisce literis certa vobis

quamcumque dubiorum,

mandamus, quod

in

iis

et

querelarum occasionem

Dicecesibus, in quibus vigiles Eccle-

siarum Antistites ad tramites Tridentinae Synodi Judices elegerunt in


cialibus, sive Dioecesanis, electorum

vel plures illorum

mori contingat,

Conciliis, sive

subrogentur novi Judices, eligendi ab Episcopo

cum

Consilio Capituli, qui nomina subroga-

torum indicto muere, usque ad diem Synodi duraturo, Nobis itidem


Consilia Provincialia, et Synodalia

judicum

dimentis,

cum

jamdiu coacta non sunt nec uUa

electio: proinjuncta humilitate nostrse

scopos, et Episcopos in

eadem

Domino

Provin-

Nomina quamprimum Nobis renuncient; et si forte unum,


antequam denuo eadem Concilia cogantur, decedentibus
significent.

Ubi vero

idcirco facta dignoscitur

omnium Ecclesiarum

sollicitudinis, Archiepi-

jugiter hortaraur et obtestaraur ut sublatis quibusvis impe-

quam primum haberi curent; interim vero


Nomina Electorum in Albo redacta
alios cum Consilio Capituli suBciant sufectos-

Concilia, sicubi omissa sunt,

consensu suorum Capitulorum judices eligant, et

Nobis remittant

et si

mori aliquem contingat,

que Nobis indilate denuncient. Quo autem ad

cautum

sit,

volumus,

si

Numerum

eligendorum,

etsi Tridentini

Decreto

quatuor saltem in unaquaque Dicecesi eligi deber, plures nihilominus

elig

Dioecesis amplitudo, aliseque peculiares circunstantise id prob exposcere vi-

deantur.
6. Monitos

tamen

esse

volumus Locorum Ordinarios, quod

licet

ad tramites prsemiss

Decretalis Bonifacii VIII, cui etiam consona sunt disposita a Tridentino, facultas judicandi

tribuenda sit Personis, Dignitate aliqua Ecclesiastica, Personatu, vel Canonicatu Cathedralis
Ecclesiae insignitis;

munus assumenda,

hujusmodi qualitates ita esse accipiendas, ut non desit

altera

Negotii est constituta.

potissimum requisita qualitas Doctrinas,

Hoc

ia

persona ad hoc

et idoneitatis in

qua

summa

pacto designati, et electi Judices Nostro Supplicum Libellorum

Secretario denuncientur ab Ordinariis, vel immediate per se ipsos, vel medate per suos in

Urbe

205

SECCION QUARTA.
Negotiorum Gestores

Nostrseque erit vigilantise solerter cavere, ne imposterum ab Officia-

quam

dictis Judicibus, delegentur.

Quse

quidem dura Vobis, Veaerabiles Fratres, per hsec Apostlica scripta nota esse volumus, ia

feli-

id Deputatis, causse

libus Nostrae Curise ad

citatis

aliis,

auspicium, et paternse dilectionis pigaus, Apostolicam Benedictionem vobis impertimur.

Datum Komse apud

S.

Mariana Majorera die 26 Augusti 1741. Pontificatus Nostri annoll.

RESUMEN CASTELLANO.
manda que

lo Establece el Pontiflce y

idneos segn

se deputen Jueces

la

norma dada por

Tridenlino, y que no se delegue esta facultad sin a Personas constituidas en dignidad

Personados, Dignidades y Cannigos de


2

Que en cada Dicesis

3"

Que

si

la

el

los

Catedral.

nombren almenos cuatro por

se

como son

despus faltare alguno de los nombrados,

el

Concilio Provincial Diocesano.

subroguen otros por

se

el

Diocesano aunque

sea fuera del Sinodo con consejo del Capitulo.

Que

los

nombres de

miento del Papa

lo

los Jueces Sinodales, asi

mas pronto

como de

Subrogados se pongan en conoci-

donde no se ha hecho

5 Se amonesta que cuanto antes se celebre Concilio

Jueces Sinodales

los

posible.

y que entre tanto se nombren fuera del Sinodo con

6o Despus de esto

la

Curia

Romana

el

tal

nombramiento de

consejo del Capitulo.

loca delegar estos y no otros

las

causas Eclesisticas.

CAUSAS MATRIMONIALES, CON QUE ORDEN Y ANTE QUIiSNES SE HAN SEGUIR.


Benedictas Episcopus, Servus servorum Dei.

Ad

perpetuara reimemoriam.

Dei miseratione, cujus judicia incomprehensibilia sunt, et


Ecclesise iraraerentes constituti, nt super universura

mus, ad commissura Pastoralis


nalis hostis astutia, et

hominum

officii

munus

via3 iavestigabiles, in

suprema

Dorainicum gregera excubias sedulo aga-

pertinere dignoscimus, sub nascentes ex infer-

malitia, abusus, quibus et

animarum

saluti pernicies, et

Sa-

cramentis Ecclesiae injuria infertur, radicitus evellere, et potestatis Nobis desuper traditse
operara interponere, ut et huraana cohibeatur temeritas, et veneranda Divinse Legis servetur
auctoritas.

1. Siquidem Matrimonii fcedus a Deo institutum, quod, et quatenus naturse oScium est

proeducandse prolis studio, aliisque Matriraonii bonis servandis, perpetuura, et indissolubile


esse convenit; et quatenus est Catholicae Ecclesiai

Sacramentum, humana prasuraptione disnon posse, Salvator ipse ore suo pronunciavit, dicens Quod Deiis conjunxit homo non
separet : ad aures Apostolatns nostri pervenit, in quibusdam Ecclesiasticis Curiis inconsulta

solvi

nirais

Judicum

facilitate infring, et temer, atque inconsiderate de

nullitate latis sententiis, potestatem

conjugibns

fieri

eorumdem Matrimoniorum

transeundiad alia vota. Quos sane im-

prvidos Judices huraanae naturse conditione, et voce ipsa quodamraodo admoneri oportebat, ne
tara prsecipiti audacia

sanctum matrimonii nexum frangerent, quera perpetuum, atque in-

dissolubilem primus huraani generis Parens prsemonuit, inquiens


meis, et caro de carne
et

matrem,
2.

et

mea

et illud

additum

est:

Quamohrem

Hoc nunc

relinquet

os ex ossibus

homo patrem suum,

adhcerebit uxorisuce, et erunt diio in carne una.

Hujusmodi autem abolendse

pravitatis notitia diversis ex partibus Nobis delata est,

atque etiam indicata sunt exerapla nonnullorura virorura, qui post primara, et secundara,
ac

tertiam,

rum

quam duxerant, uxorem ob

declaranda, adhuc

illis

niraiara Judioura praecipitantiam in nullitate raatrimonio-

primis uxoribus superstitibus, ad quartas contrahendas nuptias

PARTE

20

devenerant
illis

2a

PRIVILEGIOS DE LOS OBISI'OS.

primum, secundum

et similiter feminarura, quse post

quoque viventibus,

statione, qui sacra

non sine pusillorum scandalo,

se junxerant,

matrimonii vincula

et

non prsetermisimus ApostoPontiflcatus nostri

quibus praedicta acciderant, plenissimis datis

in

sumus de hujusmodi

abolendam eorum nimos

animo ingemuimus,

Domino adimplere. Siquidem primo

partes in

anno ad Episcopos illarum partium,


graviter conquesti

bonorum omnium dete-

contemni, et temer perfringi dolebant. Nos autem,

ita

bis intellectis, gravi afecti dolore intimo


licae nostrse sollicitudinis

et tertium, quarto etiam,


et

literis,

eam

pravitate, quse in Ecclesia Dei tolerabatur, et ad

zelum accendere curavimus

erigere, et pastoralejn

quod etiam egi-

mus cum aliis aliorum Regionura Episcopis, ubi hujusmodi pravum dirimendorum matrimoniorum usum irrepsisse cognovimus.
3. Verum Nobis responsum est, id ssepe contiogere partim ex culpa illorum Judicum,
quibus, vel in prima instantia, cum Causa coram Judice Ordinario ex aliqua legitima causa
cognosci nequit, vel in secunda, cum in partibus nullus adest Judex, ad cujus tribunal
causa in gradu appellationis devolvatur, vel

vel ob

adest, justa de causa

si

coram eo disceptari nequit;

enim matrimoniales hujusmodi a Sede Apostlica committuntur, qui vel ob inscitiam,

causse

malam

levi, vel

voluntatem, proclives sunt ad matrimonia dissolvenda, atque eadem matrimonia,

etiam nullo habito examine,

conjugum super

nullitate

invalida declarant

irrita, ac

suorum matrimoniorum litigantium

cum

partim etiam ex facto


frequenter unus tantum

eorum, qui dissolutionem matrimonii postulat, in judicio compareat, et sententia, nullo contradicente,

secundum sua vota

judicium venientibus,

obtenta, ad alias nuptias convolat; vel arabobus conjugibus in

altero, qui pro

matrimonio, altero vero, qui contra agit, sententia de

nullitate matrimonii prolata, nullus est, qui ad superiorem

ponant

vel quia litigantes in specie

quidem

discordes, re

Judicem appellationem

vera inter se

inter-

concordes sunt, et

invicem colludentes, contractum matrimonium dissolvi cupiant; vel quia pars, quse pro validitate matrimonii stabat, ejusque nullitatem acriter contra adversarium impugnabat, lata a

Judice sententia contra matrimonium, mutat voluntatem, vel pecunia

non suppetente, vel

aliis deficientibus auxiliis

causam post primam sententiam

deserit

sibi

ad sumptus

litis

ad litigandum necessariis, et incaeptum opus, ac

qiio

fit,

ut deinde

ambo

conjuges, vel unus eorum

ad aliud contrahendum matrimonium se conferat.


4. Quod autem ad Judices pertinet, quibus extra Romanam Curiam pro litigantium
commodo causee matrimoniales committuntur paterna illa vigilantia, qua de justitia unicuique
integre sapienterque administranda solliciti esse debemus, encyclicis literis ad Venerabiles

Fratres Patriarchas, Primates, Archiepiscopos, et Episcopos scriptis vicsima sexta Angust

Anno secundo

pontiflcatus nostri, providere curavimus in quibus ea prsescripsimus, quse Sacris

Canonibus, et Concilii Tridentini decretis consona,

posteium causse non


fidei

nisi personis

munitis prsesidio committentur. Insuper ad

sunt, id

etiam

in prjesenti

si

diligenter, ut

speramus, serventur, in

congrua jurisperitia, et necessario probitatis, spectatseque

adjungimus

ea,

qux

in iisdem encyclicis literis constituta

quod, quamvis Concilii Tridentini Decretum, quo

causse matrimoniales subtractse ierunt Decani, Archidiaconi et aliorum inferiorum judicio, et

Episcoporum tantum examini,


conis, Decanis, aliisque

vel

prsescriptione,

adrogabant

saltem

ac idcirco

et jurisdictioni

inferioribus, qui in

in

visitatione,

minime

obstet

reservatse, dunataxat procedat

de Archidia-

eadem Dicecesi constituti, vel privilegio aliquo,


causarum matrimonialium cognitionem sibi

commissionibus,

quse, pro iisdem

causis matri

monialibus deniendis, a Sede Apostlica alicui eorum in secunda instantia erent

hilominus prsecipimus ac

mandamus

iis,

ni-

ad quos hujusmodi Commissionum, seu Delega-

tionum expediendarum cura pertinet, ut in futurum causarum matrimonialium cognitionem


non committant

nisi

Episcopis, prsesertim vicinioribus, vel

si

nullus

sit

Episcopus, cui ex

SECCION QUARTA.
legitima causa coraraode comraitti possit,
qui, seciindum

-101

tum commissio,

et delegatio dirigatur

ordinem, et raodum a Nobis in prsefatis encyclicis

literis

uni ex

iis,

prascriptum, pro

Judice idneo ab Episcopo cun consilio sui Capituli noininatus fuerit.


5.

Quod vero ad ordinem,

et seriem judiciorum

iii

causis raatrimonialibus pro debita, et

congrua earum terminatione, servandum spectat; motu proprio, certa scientia, ac matura deliberatione Nostris, deque Apostolice potestatis plenitudine ac Nostra

jubemus ut ab mnibus

sanctione constituimus, decernimus, ac

iii

perpetuum valitura

et singulis

locorum Ordi-

nariis in suis respective Dicecesibus persona aliqua idnea eligatnr, et si fieri potest ex Eccle-

nominabitur,
substituendi,

cum

facltate

tamen cam suspendendi,

vel removendi, si justa causa adfiierit, et

aliam eque idoneam, et iisdera civilitatibus oniatam

quotiescumque persona ad matrimoniorum defensionem destinata,


lerit, erit

6.

matrimoniorum Defensor

probitate prsediia, quse

siastico ccetu, juris scientia, pariter et vitse

quod etiam

cum

fieri poterit,

se occasio ageudi obtu-

legitime impedita.

Adofficium autem Defensoris matrimoniorum luijusmodi, ut supra

electi, spectabit, in

judicium venire, quotiescumque contigerit, matrimoniales causas super validitate, vel nuUitate

coram legitimo Judice disceptari, eumque oportebit

in quolibet actu judiciali citari, adesse

examini testium, voce et scriptis matrimonii validitatem tueri, eaque oinnia deducere, quE ad

matrimonium sustinendum necessaria

demum

Et

7.

censebit.

Defensoris hujusmodi persona, tanquam pars necessaria, ad judicii validi-

tatem, et integritatem censeatur, semperque adsit in judic'io sive unus ex conjugibus, qui pro
nullitate

matrimonii agit, sive ambo, quorum alter pro nuUitate, alter vero pro validitate

judicium veniaut. Defensor autem,


prsebebit

nuUa,

non esset ea pars, cujus

Cum

citato

aut intimato, in judicio peracta fuerint,

igitur

citari,

coram Ordinario ad quem causas hujusmodi cognoscere

versia aliqua proponetur, in

qua de matrimonii validitate dubitatur,

pertinet, contro-

et existentibus in judicio,

uno ex conjugibus, qui pro nullitate matrimonii vel ambobus, quorum, alter pro

ditate, alter vero pro nullitate

si

quam, juxta legum, et canonum


aut intimari omnino necessarium erat.

citari intererat, et

ad legitiman judicii validitatem,

prsescripta,

in

munus hujusmodi committetur, juramentum

cassa declararaus, ac pro nullis, cassis, ac irritis haberi volumus,perinde, ac

citata, et intimata

vel

ei

qusecumque vero eo non legitime

irrita,

8.

cum

actionem intendat. Defensor matrimonii partes omnes

vali-

officii

su

diligenter adimpleat. Itaque si a Judice pro matrimonii validitate judicabitur, et nullus

sit,

qui appellet, ipse etiam ab appellatione se abstineat


instantise pro validitate

idque etiam servetur,

si

a Judice secundse

matrimonii fuerit judicatum, postquam Judex primse instantite de

nullitate sententiam pronuntiaverat; si

autem contra matrimonii validitatem sententia

illius

feratur,

Defensor inter legitima tmpora appellabit, ad adhserens parti, quse pro validitate agebat

cum autem

in judicio

adsit, lata contra

nemo unus

eum

sententia,

sit,

qui pro matrimonii validitate negotium insistat, vel

judicium deseruerit, ipse ex

officio

si

ad superiorem judicem

provocabit.

9. Appellatione a prima sententia pendente, vel etiam nuUa, ob malitiam, vel oscitantiam, vel coUusionem Defensoris, et partium

interposita, si

ambo, vel unus ex conjugibus

novas nuptias celebrari ausus fuerit, volumus, ac decernimus, ut non solum serventur, quse

adversus eos, qui matrimonium contra interdictum Ecclesise contrahunt, statuta sunt prsesertim, ut invicem a cohabitatione separentur,
naverit, a
fuerit

qua intra decem dies non

sit

quoadusque altera sententia super nullitate ema-

appellatum, vel appellatio interposita deserta deinde

sed ulterius ut contrahens, vel contrahentes

matrimonium hujusmodi, mnibus

poenis

contra polgamos a Sacris Canonibus et Constitutionibus Apostolicis constitutis, omnino sub-

PARTE

208

2^

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

jaceant, quas in eos, quatenus opus

sit

scieatia ac potestate similirursus statuiraus,

raotii,

decernimus, ac renovamus.
vero, appellationis beneficio ad

10. Posteaquam

instantia delata fuerit, omnia, et singula qusecumque

vanda prenita fuerunt, etiam coram altero

alterum Judicem causa

coram judice

in

in

secunda

prima instantia ser-

secunda exacte, ac diligenter custodientur,

in

citatoin quolibetjudicii actu Defensore matrimonii validitatem streuue, ac pro viribus tuebiinstantia fuit Metropolitauus aut Sedis Apostlica; Nuncius, aut

tur.

Et

si

Judex

secunda

in

Episcopus vicinior

matrimonii Defensor

in secunda instantia erit

sit,

qui ab ipsis fuerit deputatus,

quemadmodum

Judex Commissarius, cui a

ipsis

autem Judex
Sede Apostlica causa cognitio demaudata

a Nobis superius constituta sunt, peragere possit

deputare mandamus, ut qus

si

propterea careat Defensor


sit, et qui tribunal, etjurisdictionem ordinariam non liabeat et
matrimonii, voluraus, ut illo Defensore matrimonii ntatur, qui constitutus fuerit ab Ordinario,
in cujas Dicecesi

eadem

causam cognoscet, etiam

11. Instructo

hoc

si

idem Ordinarius

sit,

qui

primam sententiam

in

causa pronunciaverit.

est, si

autem

in

hunc modum judicio,

in secunda, equehac

in prima,

si

nuUum,

secunda sententia

alteri conforrais fuerit,

ac irritum raatrimonium judicatura fuerit,

appellationem
et ab ea pars, vel Defensor pro sua conscientia non crediderit appellandum, vel
sit novas
interpositam prosequendam minime censuerit, in potestate, et arbitrio conjugum
causam
legitimam
vel
impedimentum,
aliquod
ob
eorum,
nuptias contrahere dummodo alicui
conjugibus
supra,
ut
conformem,
sententiam
sit. Potestas tamen post alterara
;

id vetitum non

remanente jure, seu privilegio


nunquam transeunt in rem
lapsum
temporis
cujuscumque
causarum matrimonialium, quse ob
delegatur, resumi possunt,
fuerit,
vel
ignorata
judicatam; sed si nova res, quae non deducta,
facta intelligatur, et locura habeat, salvo semper, et firmo

et rursus in judicialem controversiam revocari.


vel altera pars appellaverit, vel

hujusmodi

instantia, et sit

ut

ei,

si

a secunda Sententia super nuUitate,

salva conscientia, Defensor matrimonii

manifest injusta, vel invalida, vel quia fuerit


secunda
revocatoria alterius prscedentis super validitate in

acquiescendum non putet, vel quia


lata in tertia

sit,

Quod

sibi videtur

prohibitione ad alias transinstantia emanatE, volumus, ut, firma remanente utrique conjugi
a nobis constitutis subesse
prafertur,
eundi nuptias, quas si contrahere ausi fuerint, poenis, ut
diligenter mnibus, quse
servatis
cognoscatur,
instantia

decernimus. Causa in

tertia, vel

quarta

nerape, in quolibet judiciali


a Nobis in prima, et secunda instantia demandata fuerunt,
deputatus fuerit.
instantise
citato et audito defensore matrimonii qui a judice tertia

actu,

munus suum gratis obeundura pro araore Dei


12. Defensor autem matrimonii, quera ad
exhortamur, si operara suam sine meret proximi utilitate, et Ecclesi^ reverentia, in Domino
ipsius causa; judice ei constituatur,
cede, aut salario, aliqua ex causa exhibere recusaverit, ab
solvatur sin minus, a judice
et ab ea parte, qua; pro validitate matrimonii si ipsi facultas sit,
;

primse, vel secuudae, vel tertise instantise respective subministrabitur, qui pecunias ex multis,

suorum tribunalium

redactas, vel redigendas, et in opera pia erogandas, in hujusmodi

sumptus

insumere poterunt. Cura vero judices causse erunt judices coramissarii, qui eque forum habent,
ut Defensor!
et consequenter eque pecuniam ex multis coUectam, voluraus, ac mandamus,
matrimonii satisfiat ex pecunia mulctarum illius Episcopi, in cujus Dioecesi Judex Commissarius
juxta Sedis Apostolicae mandatura judicium exercebit.
matrimoniales, quae extra Romanara Curiara pertra 13. Hactenus quidem quoad causas
Quoad causas vero, qua; Komse disceptandse sunt, cum earum cognitio in prima

ctantur.

et Districtu Vicarium
instantia ad S. R. E. Cardinalem in prsefata Urbe, ejusque, Suburbiis,
nostrum in Spiritualibus pro tempere spectet; mandamus, ac jubemus, ut omnia et singula.

209

SECCION QUARTA,

nempe ut judideputato,
Vicario
eodem
Cardinali
et audito defensore matrimonii ab

quse in aliis causis extra

cium peragatur,

citato,

Romanam Curiam

aliaque, ut supra, oranino serventur.

pertractandis prsescripta fuerunt,

Tum

etiam in

aliis causis, quse in

consensu partium, val in secunda, per appellationem ad


interpositam, vel in tertia,

Eomam

deferuntur, quas

Sedem

omnes judicari volumus, velin Congrega-

Cardinalium super interpretatione, et executione Concilii Tridentini, vel in

tione S. E- E.

causarum Palatii nostri Auditorio, dummodo Nobis,


ex causis

prima instantia, ex

Apostolicara, omisso medio

non videatur particularis Congregatio

latorum deputanda.

Cum

S.

et

Romano

Pontificii pro

tempere justis

R. E. Cardinalium, vel Romanse Curise Prse-

autem causa super matrimonii

Congrega-

nullitate agitabitur in dicta

tione S. R. E. Cardinalium Concilii Tridentini Interpretum, Defensor matrimonii a Cardinale

Prsefecto ejusdera Congregationis,


fati tribunalis, si

demum

in

si

vero Palatii nostri Auditorio, ab Auditore

Decano

prse-

Congregatione particulari a persona ejusdem Congregationis

digniore deputetur.
14.

Unica quidem resolutio pro nullitate matrimonii emanata,

si

causa in Congregatione

Cardinalium Concilii Tridentini Interpretum, vel in Congregatione particulari deputata cognoscatur, et sirailiter in Palatii nostri Auditorio, nica sententia super
ciata minirae sufBciat

hendi. Sed,

eadem

nullitate pronun-

ad tribuendam liberam conjugibus facultatem novas miptias contra-

causa in prsefata Congregatione Cardinalium Tridentini Concilii interpretum

si

introducta fuerit, rursus in eadem, ad defensoris matrimonii iustautiam, reproponantur

vero Congregationi particulari

commissa

fuerit,

particularis Congregatio deputabitur; si vero in Palatii nostri auditorio judicata

sit,

si

examinabitur
nisi

autem causa universa


:

tribunali

si

a prsefato

turnum

defensore appellatione interposita, ab aliis auditoribus juxta ordinem in gjrum, seu


definiatur

ad petitionem ejusdem defensoris, altera etiam

commissa

fuerit,

ab mnibus auditoribus rursus

nolentes omnino, ut ullum in casu matrimonii vinculum dissolutum censeatur,

do judicata, vel resolutiones, aut sententiae penitus smiles, et conformes, a quibus eque

defensor matrimonii crediderit appellandum, emanaverint, quod

vum initum matriraonium,

secus factura fuerit, et no-

si

nostraj voluutatis hujusraodi transgressores pcenis a Nobis, ut supra

statutis submittantur.

15. Et quoniam Snpe apud

matrimonii
S. R. E.

rati, et

Sedem Apostolicam

preces porrigi solent pro dispensatione

non consummati, quae ut pluriraura pro voto consultivo ad Congregationem

Cardinalium Concilii interpretum, vel non nunquam ad aliquam Congregationem par-

ticularem deputatam, a Romanis Pontificibus pro tempere remitti solent

mandamus, ut supplex

tia ordine,

acrite procedant, volumus ac

Pontifici pro

tempere exliibeatur, in quo plena

sseque

omnes

in eo

ut bujusmodi instan-

Romano

accurata totius facti species contineatur, cau-

exprimantur, quse ad obtinendam petitam dispensationem conducere posse

a supplicante censentur, ut
rari possit,

et

libellus Nobis, vel

an petitionem

Romanus

Pontifex, eo lecto, et mature considrate,

rejiciat, vel ejus

examen

secum

delibe-

alicui ex dictis Congregationibus committat,

aquaposteaquam suum votura consultativumeditumfuerit,a Secretario ejusdem Congregationis


totius negotii series exacte

Romano Pontifici

cabit, an Congregationis resolutio sit

gregationi, vel tribunali, prout

16.

Demum

pro tempore referatur, qui pro sua prudentia judi-

approbanda, vel potius totius causae examen alteri Con-

eidem Pontifici videbitur, rursus committendura.

volumus, ac decernimus, easdem prsesentes

efficaces existere, et fore,

litteras

suosque plenarios, et ntegros effectus

semper firmas, validas, et

sortiri, et obtinere,

ac ab aliis

ad quos spectat, et pro tempore quandocumque spectavit, in mnibus, et per omnia plenissime,
et inviolabiliter observar!, sicque et

non

aliter per

quoscumque Judices Ordinarios

et Delegatos,

etiam causarum Palatii Apostolici Auditores, ac ejusdem S. R. E. Cardinales, etiam delatere

TOM.

I.

26

PARTE

210

2^

PRIVILEGIOS DE LOS ORISPOS.

prseeminentia, et potestate funLegatos, etS. Sedis Nuntios, aliosve quoslibet, quacumque


aliter judicandi, et interpretandi fagentes, et functuros, sublata eis, et eorum cuilibetquavis
si secus super
et definiri deber; ac irritura, et inane,
cltate, et auctoritate ubique judicari,

his a

quoquam quavis

auctoritate scienter, vel ignoranter contigerit attentari.

Non

obstan-

Apostolicis.
tibus praimissis, a Constitutionibus, et Ordinationibus
Dominicse millesimo saptingenIncarnationis
anno
Majorem,
Korase apud S. Mariam

Datum

Pontiflcatus Nostri anno secundo.


tesimo quadragesimo primo, tertio Nonas Novembris,

RESUMEN CASTELLANO.

divino, segn la sentencia del Salmatrimonio perpetuo c indisoluble por derecho natural y
1 Siendo
por humana temeridad. 2. Por
disolver
puede
separet no se
vador Quod Dcus conjunxit homo non
facilidad de los Jueces al sendemasiada
la Santa Sede la
cuya razn habiendo llegado noticia de
hasta las cuartas nupcias
pasado
hablan
modo que algunos cnyujes
tenciar en causas de nulidad, de
en el primer ano de su
Papa
el
quej
so
traspasado de dolor
viviendo sus consortes, profundamente
el

Pontificado los Obispos que

tal

cosa permitan.

pudi'endo conocer de la causa,

la

encomendaba

apelacin,
haber en algunas parles de Juez de

ante

ya de

proceda,

Se dio por respuesta que esto

primera instancia, cuando

la

conocimiento de otro Juez, y en

al

si le

la

el

Ordinario no

segunda, por no

cuestin
habia, no se podia discutir legtimamente la

deputados por
Por otra prtelos Jueces mismos

la

Santa Sede para estas causas, sea por


matrimonio. Mucha parte tienen tambin

del
sea por voluntad, se inclinan la disolucin
juicio y obtemda la senen
la nulidad, comparece en
interesado
mas
el
cuales
los
de
los cnyujes,
que los dos cnyujes
vez
alguna
otras nupcias. Sucede tambin
tencia favorable pasa al instante
sentencia de nulidad
pronunciadala
otro en contra y
comparacen el uno en favor del matrimonio y el
concuerdiscordes
y en realidad
cnyujes en apariencia esta
no hay quici apele, bien por que los
medio,
de
carece
en el tribunal muda luego de voluntad,
dan muy bien, 6 bien por que el desairado
matnmomo.
segundo
uno los dos cnyujes pasan
parala apelacin. De donde se sigue que el
el mismo
cuidado la Sania Sede de sealar Jueces, y
tuvo
siempre
Romana
4 Fuera do la Curia
a los
Encclica
su
por
Agosto
Pontificado con fecha 26 de
Pap que habla en el segundo ano de su
por
los
mandado
est
que
Obispos, prescribi se observase lo
Arzobispos

ignorancia

Primados,

y
sino
so deputarian para .stas causas
Tridentino, esperando que asi no
que
manda
Encclica,
aquella
Pontfice con lo prescrito en
Juezes idneos Mas ahora no contento el
Obispo
ningn
si
vecnos y
Obispos y por lo regular a los mas
dichas causas no se cometan sino los
Jueces nombrados en el Snodo,
dlos
uno
elija
se
cometer,
hubiere quien cmodamente se le puedan

Patriarcas

Cnones y en particular por

fuera de
5

l,

con

el

el

consejo del Capitulo.

En seguida manda m...,pno que en cada

matrimonios de toda probidad,

y,

si

debe

citar y

el

j
Ordinario un Defensor de los

si

hubiere justa causa, especialmente

quien el Ordis.

estuviere leg-

oficio.

El oficio del Defensor ser asistir

lo cual se le

nombre

en el derecho,
ser pudiere, adornado de ciencia

remover
nario pueda sin embargo suspender y
timamente impedido para ejercer su

Dicesis

al juicio

debe presenciar

el

siempre que se trate de

examen de

la

nulidad del matrimonio para

del matrilos testigos, defendiendo la validez

cuanto conscierne para sostener la validez.


monio por palabra y por escrito y haciendo
presenten en juicio los
para la validez del juicio, ya sea que se
7 El Defensor sera parle necesaria
juramento,
prestara
Defensor
el
y lodo cuanto
tomar el cargo
dos uno solo de los cnyujes y al
la parte.
citado
hubiera
no
se
si
que
mismo
sera irrito y nulo, lo
se hiciere en el luicio sin citarle
hubiere que
ninguno
si
matrimonio,
del
la sentencia en favor
8 Pronunciada en primera instancia
:

211

SECCION OUARTA.
interponga apelacin, abstengase el Defensor de apelar

cuando en esta se diere sentencia favorable

instancia,

sido contraria. Pero

riendose

la

saliere contrario al

si el fallo

parte que

litiga

y lo

mismo

ha de decir de

se

matrimonio, aunque en

al

matrimonio en primera instancia,

por su valor, apelara dentro del tiempo que se prescribe

abandone

que la parte litigante desista de la apelacin y

el juicio,

segunda

la

primera hubiere

la

el
;

Defensor adey

si

sucdier&

Defensor apelara por oficio

el

al

Juez Superior.

de

9. Interpuesta la apelacin

por que se descuido en apelar


si

alguno temerariamente

el

primera sentencia dada contra

la

matrimonio,

el

no

interpuesta

Defensor, ninguno de los cnyujes puede pasar otras nupcias

lo hiciere,

no solo sera nulo

el

matrimonio, sino que incurrir en las penas

impuestas por los Cnones contra los polgamos.


10. Llevada

la

causa segunda instancia se seguirn con toda diligencia y exactitud

prescritos en la primera, respecto del Defensor, el cual

energa

matrimonio.

el

si

en esta segunda instancia

Obispo mas vecino, estos toca


dos por la Santa Sede,

har uso del que nombrare

el

Juez fuese

Metropolitano,

el

nombramiento del Defensor. Pero si

el

por no tener tribunal

el cual

el

los trmites

en todo acto judicial defender con valor y

el

causa, aunque sea el

la

el

carezca de Defensor,

in jurisdiccin ordinaria,

Ordinario en cuya Dicesis conoce de

Nuncio

el

Juez alguno de los deputa-

mismo

Ordinario que pronuncio la primera sentencia en la causa.


11. Pronunciadas dos sentencias conformes contra la validez del matrimonio,
su conciencia, no creyere justa otra apelacin, los cnyujes quedan
cias,

con

tal

que por otra parte no tengan impedimento, y salvo siempre

el

juzgada.

Que

apelare,

el

despus de

si

la

ella,

por que

la

la

nuevas nup-

despus se descu-

Parte

la otra

que salva su conciencia, no puede

parece manifiestamente injusto, invalido, por que se ha pronun-

le

matrimonio; entonces haya lugar proseguir


cnyujes puedan pasar otras nupcias, y

si

nulidad del matrimonio,

sentencia, de manera

ciado en tercera instancia y es revocatoria de la precedente

las penas sobredichas.

Defensor segn

contencioso, nunca pasa cosa

el juicio

segunda sentencia en favor de

Defensor tuviere por injusta

conformarse con

no tratada en

el

derecho privilegio de las

causas matrimoniales, las cuales no prescriben por cualquier tiempo que pase, y
briere alguna cosa nueva, antes ignorada, y

si

libres para pasar

si

la

pronunciada

en segunda en favor del

apelacin y suspndase la

ejecucin, sin que los

contravenieren, sea nulo el matrimonio y queden sujetos

en esta tercia quarta instancia se guardaran exactamente todos los tr-

mites prescritos arriba, acerca del Defensor.


12. Si

el

Defensor exigiere algn honorario por su cargo, aunque se

por amor del prjimo y reverencia

que

litiga

en favor de

la Iglesia-, el

la validez, s tiene

mismo Juez har que

de donde pagar, y

si

le

pida este servicio de gracia

pague este trabajo por la parte

se

no tuviere, los mismos Jueces de la,

2a y 3a instancia cubrirn este honorario de las multas recojidas que se recojieren en sus tribunales.

Mas

si el

Juez fuere algn Deputado de

Obispo donde tiene su asiento


13.

el

la

Santa Sede, que no tiene foro

Juez, aplicar las multas para

el

Hasta aqui se ha hablado de las causas matrimoniales que se ventilan fuera de

acerca de las que se siguen en la Curia

Cardenal Vicario,
establecidos.

Romana, su conocimiento en primera

instancia irn estas causas la Sagrada


tal

que S. S. no

le

Congregacin, tocara

14.

En

perol cual

la

Roma

mas

instancia se remite al

al

Congregacin del Concilio

Prefecto el nombramiento de Defensor, y

si

la

la

causa se ventile en

la

Sagrada

fuere al Palacio Apostlico tocara

Audiencia.

cualquiera de estos dos tribunales no basta una sentencia para la nulidad del matrimonio
si la

el

parezca oportuno nombrar alguna Con-

gregacin particular para este objeto por justas causas. Cuando

Decano.de

de multas,

en cuyo tribunal se seguirn los mismos trmites que para los de fuera quedan

En segunda

Audiencia del Palacio Apostlico, con

al

ni plata

objeto dicho.

causa se tratare en

la

Sagrada Congregacin,

all

mismo

se repetir el juicio instancia

PARTE

212

del Defensor;

otra; y

que

si

si

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2a

se tratare en Congregacin particular, sereptira con la

se tratare en

Palacio Apostlico ser repetir

el

lo contrario sea

nulo

el

otros oidores, no ser

asistirn todos.

De manera que en

sino que sean dos conformes para disolver el

nuevo que se celebre y los cnyujes

nombrando

instancia

mismo nombrado

este Tribunal le fuere cometida toda la causa, en cuyo caso

ningn caso baste una sola sentencia,


y de

alli

misma

queden sujetos

matrimonio,
las

penas ar-

riba expresadas.

15.

monio

Y por

que tambin son muchas

las

preces que se dirijen

ralo, las cuales por voto consultivo suelen remitirse la

cualquiera otra

Congregacin parlicular deputada para

no se despachen en ninguna de
para que leyndolas l

mismo

Santa Sede para disolver

objeto; quiere

el

Papa que

el

Congregaciones sin presentarlas primero

y considerndolas,

examen de alguna de

enviarlas al

las

la

pueda deliberar

Congregaciones

las dichas

gregacin su vol consultivo, se presentara

el

si

al

tales causas

Romano

se han de rechazar

si

Ponliice,

convendr

y en este caso despus de dar la

para que segn su prudencia juzgue

al Pontfice

matri-

Sagrada Congregacin del Concilio,

si

Conse ha

de aprobar su Resolucin.
16. Clausulas derogatorias... Dado en 3 de

November de 1741.

NOTAS SOBRE ESTAS LETRAS APOSTOLICAS.


Esta Constitucin esta vigente en America,
alguno que

lo

ponga en duda, como

expresadas estas Letras en

el

lo

lo

mismo que en toda

Concordato por

las pala)ras siguientes

ordinariis ecclesiasticis judicibus latas, poterit appellari

Sedem justa disciplinam statutam

Exposcit

a Benedicto

<

tum

> et

in Apostolocis

hay Escritor

En el Ecuador

Quoad executiones

se hallan

et sententias

ab

ad superiora ecclesiastica tribunalia vel ad Sanctam

litteris

Summi

Pontificis Gregorii

XIII qu incipiunt

ad normara canonicarum prsescriptionum et earum praesertim quae pro causis matrimonialibus

XIV editoe fuerunt

nullitatis

tum

in Constitutiono,

Dei miseratione

aut poterunt ad ipsos Superiores deferri

querele causae.

Las causas matrimoniales que versan sobre nulidad


tlicas,

la Iglesia Universal ni

afirma Donoso en su obra de Derecho Cannico.

del matrimonio,

segn la mente de estas Letras Apos-

no seria prudente despacharlas por juicio sumario, sino que mas bien requieren

juicio pleno,

Buix

part. 2, pag. 415.

Ntese tambin que las dispensas sobre


Congregacin

solci

el

matrimonio rato solo se conceden por

de non consummatione y ademas causas justas para disolver

hacer

el

el

Papa, y que la Sagrada

tiene en estas dispensas el voto consultivo. Para alcanzar esta dispensa se requieren pruebas
el

matrimonio. Antes de pedir la dispensa, debe

Ordinario la informacin y en seguida se harn las preces, en las cuales se expondr plena y cuidado-

samente todo el hecho y todas

las causas para pedir la dispensa.

CAUSAS DE APELACION EN LOS CONCURSOS.


Venerabilibus Fratribus, Patriarchis, Primatibus

Benedictas Papa XIV.

meritum

Archiepiscopis et Episcopis.

Venerabiles Fratres, salutem, et Apostolicam

Cum illud semper plurimum


sacerdotale

benedictionem.

formidaverit Ecclesia Catholica, ne indignis quibusque, et extra

constitutis, cura

animarum,

et

Dominici Gregis custodia crederetur;

quia totius Familise status, et ordo nutat, siquod requiritur in corpore,non invenitur in capite:

Hinc Canonicis sanctionibus, ac praesertim Sanctse Tridentinse Synodi Decretis provide consultum est.jegiraen Ecclesiarum Parochialium iis esse committendum, quorum omnis setas a
puerilibusexordiis ad perfectiores annos per disciplinse Ecclesiasticse stipendia ita cucurrisset,

ut de illorum supra alios provectione, ac potiori doctrinse,

morum,

ac diuturni laboris sufiragio,

nefas esset dubitare. Quia vero perniciosa apud plurimos opini sensim invaluit, Tridentini

Decretis non prsescriptam esse dignioris electionem

sed caveri tantummodo

ne iadignis

Ecclesi Parochiales, aliaque Beneficia, quibus cura imminet animarum, conferrentur; san:

213

SECCION QUARTA.

mem: Innocentius XI.

Patrum mente

Prsedecessor Noster erroneam doctrinam a vera, et sincera

longius deflectentem damnavit, et edocuit,

quam

prudens, ac diligeus esse debeat Pastoralis

Officii disp,ensatio.

Ad

1.

tramites idcirco ejusdem Sauctse Synodi, usa recptura est, occurreate Parochialis

concursum

Ecclesiae vacatione, quse libere ab Ordinario conferenda sit,

eo de cujuslibet state, moribus, doctrina, et sufficientia,

quem

cceteris

potest,

minus digni Dignioribus praeponantur

licere voluit injuste in

minus aquo

favore, vel gratia, vel

judicio,

atqvie

prceposterum, edita salubrrima Constitntione,

Concursa rejectis interposita ad Metropotanum vel Episcopum vici-

Sedem quandoque

Ecclesiam

care, et

quod

sa: me: Pius V. Noster Prsedecessor, ne quid in

hujusmodi electione esset inordinatura,

niorem, vel

habita in

solerti inquisitione, Episcopus eligat

magisidoneumjudicaverit.

At quia contingere quandoque

2.

institui, ut,

non

alteri

Apostolicara appellatione, Prseelectum ad


rite

collatam, novo facto meritoram pericalo,

vindicare. Etnefrivolse appellationis diffagio locas esset,

tantum

appellationi in devolutivo

novum examen

deferri oportere,

itajus esset,

si

cautum

provide ibidem

provo-

est dictse

non suspensa, aut quoquo modo retardata

Prgeelecto ab Ordinario Parochialis Ecclesise possessione.

eum

3. Consultissimse hujusmodi leges

tia,

ipsamedela vainas exasperantium. Ssepissime enim

tionis obtentu, in

vocem Appellationis

Electos ab Episcopo ad

facile

momenti

in finem institutse ne in tanti

magistris, novi antiquis, rudes prseferantur emeritis, violata? sunt


rejecti

prorumpere,

hominum

re imperiti

fraude, et mali-

ab Ordinario, dictse Constitu-

minus legitima concurrente causa,

et,

novum examen provocare consaeverant

illosque preeterea, relicta

Gregis et Ecclesise custodia, longum iter arripere, et diuturni laboris, temporis et pecuniae

impensa exhaustos, litem in secunda,

tertia,

quandoque instantia sustinero

et ulteriori

cogebant.
4.

Qain etiam experientia compertum est magno

Quandoquidem

ii,

rum Institutionum

jastitise

detrimento litem ipsam absolv.

qui examini se subjecerant, atque in primsevo Concursa,


nescii, rejecti

fuerant, longa post

modum

decurrente

utpote legitima-

lite,

sedulam

literis

ex industria novantes operam, prjeferri aliis merebantur, et acerbe succensebant Episcopo,


judici

5.

quidem

adeptse,

non autem adipiscendse

Hinc apud bene moratos homines

quibus sedandis

cum

per injuriam se fuisse rejectos.

peritire,

et justitise

vindices, frequens

querelarum occasio

Congregatio Concilii Tridentini Interpres omne studium diligentiamque

muere fungebamur, mandatum est, ut sermone typis postea


rem sedulo expender, ingruentis mali originem, et apta eidem avertendo remedia

conferret; Nobis, qui Secretarii

vulgato,

investigare pro viribus

laborare

niteremur. Sensus hac de re Nostros explicantes, vitio potissimum

comperuimus Praxim Examinis oretenus habiti nec

dem ad curam animarara ab


vocati,

jus legitimas

probatse idoneitatis

scriptis consignati

Electi siqui-

Ordinario Collatore, et ad iteratum examen coram alio judice pro-

Collationis tueri

non poterant

certo,

perraanenti testimonio

ac

jam

sed a novi examinis alea, subeunda coram Judice Appellationis, gestarum

rerum prorsus ignaro, tota res pender videbatur. Quocirca gravi


in Foro erat opinio, provocari posse ad

documento. Quod quidem

cum

a Sacrorum

corruptela occurri posse censuimus

forma praescriberetur

si

si

Jastitise

detrimento recepta

alium judicem, nuUo exhibito indebitB rejectionis

Canonum censura

certa

primum,

et

qasestiones examinatis propositas, et

siones, totaque rei gestse series in scriptis redigeretur

longius aberraret, facile haic

apte disposita habendi Examinis

et si

consentanese illorum respon-

Acta

demum

totius Concursus ad

Judicem appellationis integra asportarentur.


6.

Inita a Nobis

bris 1720.

consilii

ratio

ratam habenti; sed etiam

non solam

arrisit

Congregationi,

illam die 16

Pontificii judicii accessione roborata fuit a

Novem-

Clemente XI,

214

PARTE

2a

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

Ecclesiasticse Disciplinse vindice, et assertore eximio.


Utque locorum Ordinarii ea omaiafiliali,
quo par erat, obsequio, et diligentia exequerentur; iisdatae sunt dio 10
Januariil721 opportunse
litera nostro clamo exaratse, ejusdemque Pontificis
sensu, et orculo comprobatse, quarum
tenorem, et si alias pralo commissum, et insertum ia Bullario
dicti Clemeatis Praedecessoris
Nostri, congrue hic duximus referendum.

7. Reverendissime Domine uti Frater. Quo Parochiales Ecclesiae dignioribus personis


gubernanda traderentur,statuit, ut notum est.SacrosanctaTridentinaSynodus
sess.24,cap.]8,
ut, vacante Ecclesia Parocliiali, indiceretur, et
fieret Concursus; ac postquam Concurrentes ab
Episcopo, vel ejus Vicario Generali, atque ab Examinatoribus Synodalibus
saltera tribus, exarainati, et approbati essent,

Episcopus

eum

aliisque rebus ad vacan tem Ecciesiam


cseteris,

eligeret,

quem

gubernandam

aitate,

moribus, doctrina, prudentia,

necessariis, et opportunis, digniorem

magisque idoneum judicaret. Adjecitque ad hanc Concilii sanctionem validius confirre, et nomine Sanctissiraus Pontifex Pius V, quod, siunquam
Episcopus minus habi-

mandam,
lem

postpositis

magis

ad Metropolitanum,

idoneis, elegisset, possent

vel, si ipse eligens

ii,

qui rejecti essent, a mala ejusmodielectione

Metropolitanus aut exemptus foret

Ordinarium, ut Sedis Apostolicse Delcgatum,

ad viciniorem

vel alias ad ipsam Sedera Apostolicara appel-

ad novum examen coram ipso Appellationis Judice, et ejus Examinatoribus,


tamen cautione, ut appellatio non in suspensivo, sed in devolutivo esse deberet;

lare, ac prajelectum,

provocare, ea

quemadmodum

in

quod constito de

ejus Coustitutione

quse trigsima tertia est, latius cavetur; concludendo,

prioris eligentis irrationabili judicio,

magis idneo conferatur.

eoque revocato, Parochialis Ecclesia

Cum

autem eque Concilii Decreto, eque Pontificis Bulla Examinis in Concursu peragendi

forma, seu methodus ulla certa, ac peculiaris servanda proponatur;


difiBcile dictu est, quanta
Examinura, aliorum alibi diversitas extiterit, atque hinc occasio querelarum. Nam alicubi,

cum non esedem mnibus qusestiones, non iidem casus propositi fuissent: erant identidem, qui,
vel in judicio, vel extra conquererentur, sibi quidera postpositis difficiliores, prajelecto
autem
ad solvendum qusestiones obtigisse.

faciliores

Alsibi vero

esedem quidem mnibus quse-

stiones propositas fuerunt, sed eque hse, eque datae aconcurrentibusresponsiones, scripto, seu,
literis,

consignabantur. Curaque

jure Bullae supradictse,


bus,

Electum provocaret

ratione,

quam

postmodura, nec raro contingeret, ut e postpositis quispiam

novum ad Examen coram Judice


:

S. Congregatio

novo examine, probari posse; provocationem ad

daro, gravaraine nec

dum probato,

in quo, probato, per

novum examen

est

et requisitis

tantummodo

novum examen

alia

censuit admitten-

probationis in subsequenti judicio

Appellantis, gravaraine quoad doctrinara, probanda super

ejusdem pro jara electo in reliquis ad regendara Ecclesiara requisitis prsestantia, ut de ma-

jori alterutrius

continuo,

si

ad Parochialis Ecclesise gubernium idoneitate sententia

quis est doctior,

etiam habendus
runt. Aliis
nes,

Appellationis, ejusque Examinatori-

usque ab auno 1603, considerans gravamen non

sit.

deraum

Quam

is

ferri posset

cum non

etiam aptior, seu raagis idoneus ad id regiraen habeatur, vel

Sacrse Congregationis sententiam Scriptores, et Tribunalia lauda-

in Dicecesibus laudabilis invaluit consuetudo, ut

esedem mnibus qusestio-

iidemque casus proponantur, ac (ne qua detur ansa Cancellario quidquara suo marte addendi,

minuendi, rautandi) ut ipsimet Concurrentes, qui interrogati fuerint, quseque responderint, sua

manu

prescribant.

Atque Ordinarii, qui morem hunc longe optimum in examinando tenuere, Sacrse deinde

Congregationi etiam, atque etiam considerandum reliquerunt,liis,qui


postpositi, in

Examen

posterum ut

sic

examinati essent, atque

solent, appellantibus, indulgent, nec ue, statlm electi

provocatis, nulla gravaminis prserequisita probatione, videretur;

cum

novum ad

isti

ex actis

SECCION OUARTA.

215

alii, aliter nimirum


Nec defuere alii probitatis,
ac peritige in administrandis diu Ecclesiis laude prestantes, qui monerent, frenum aliquod
hujusmodi appellativura licentise tndem injiciendum, eorumque jam nimis crebras novum ad
examen provocationes esse reprimendas; quippe quse vix umquam sine magno Ecclesiarum
damno contingunt. Nam cura novum examen coram Judice appellationis longe procul a

primi examinis gravamen Doctrinfi facile alioquin probare possent; quod


examinati, probare, nisi secundo, seu novo examine, non poterant.

Parochia peragendum

Electus ab Episcopo, qui provocatur, Parocbiam,

custodibus, relinquere, sponso non

ignotis

implcita, ut

fit, lite,

mum doctrinae

parumper, sed diu sane abituro

terna etiam, vel quaterna, alia ex

tum deinde aliorum,

tiose, transigantur,

sit;

quam

possidet,

temporis deserere, earaque Qconomo, vel Vicario cuipiam, veluti sponsam

cogitur interea

dum nempe,

quse ad integrandam idoneitatem opportuna suut, conten-

antequam deliberari

Ad tollendam ejusmodi non minus

possit utri concurrentium parochia sit adjudicanda.

querelarum,

quam incommodorum

Congregatio Concilii Tridentini iuterpres, postquam rem


sessionc 1 octobris, et

examina, super prsestantia pri-

aliis,

omnem

occasionem, Sacra

a capite repetitam in gemina

IGnovembris 1720, sumrao studio recoguovit, tndem Sanctissimo etiam

annuente, statui (quod per prseseates literas encyclicas exoquitur) omnes, et singulos Episcopos,
aliosque prselatos, penes quos sit jus, et auctoritas

faciendi concursum, hortari, ut

examen

ejusmodi instituere non graventur, quale jam et multae dioeceses, et Urbs ipsa observat, atque
Apostlica etiam Dataria postulat; sive, cum, sede vacante, vacat Ecclesia aliqua parochialis,

cujus GoUatio ad

juxta decretum
aliqua majori,

Sedem Apostolicara pertineat sive cum vacat parochialis aliqua, ut dicitur,


demum, cum vacante in coUegiatis, aut cathedralibus Ecclesiis Dignitati
;

sive

annexam habente curam animarum, faciendus

licam Datariam transmittendus, ut notum


e

Dataria prodeunt, declarare praescribitur.

est,

atque in

est concursus, atque

literis, quse

ad Aposto-

de ordine Sanctissimi, tune

Vacante itaque Ecclesia Parochiali, que conferenda

per Concursum, atque hoc solitis

sit

formulis indicio, hsec, quse sequuntur, ex Sacra Congregationis Sententia, concilio, suasione

servanda proponuntur.

1.

Primum nempe,

Casus, idemque Textus

ut assignentur esedem mnibus Concurren tibus Qusestiones, iidem


Evangelii, super quo

sermonis aliquid prsescribant, ad probandara

dicendi pro concione facultatem.


2.

Alterum, ut Casus, et Qusestiones resolvendse dictentur mnibus eodem tempere, atque

mnibus pariter eodem tempere Textus Evangelii tradatur.


3.

resolvant, Qusestionibus respondeant,


4.

(dabitur

5.

enim mnibus scribendi

6.

7.

nemo eorum

egredi, eque alius quispiam eo ingredi

et exhibuerint.

>

Sextum, ut responsa quidem

lingua scribatur.

copia)

postquam scripta confecerint,

Quintum, ut omnes sua quisque manu tum responsa, tum sermonem scribant, subscri-

bantque.

Conciunculam componant.

Quartnm, ut eodem Concurrentes omnes inConclavi claudantur, unde, quandiu scribent

possit, nisi
<

Tertium, ut certum, idemque mnibus spatium temporis constituatur, intra quod Casus

latine,

sermo autem

ea,

qua ad populum haberi

solet,

Postremum ut unumquodque responsum

et

unusquisque sermo,

currentium exhibebitur, non solum ab eo qui scripsit, atque

in

cum

ab unoquoque con-

Cancellario Concursus,

verum

etiam ab Examinatoribus, et ab Ordinario, vel ejus Vicario, qui Coucursui interfuerint, subscribatur.
Peracto

secundum hanc formulam Concursu, coUataque

ei,

qui magis idoneus, ac dignior

judicatus fuerit, Ecclesia Parochiali, non admittatur appellatio, aut a mala relatione examina-

PARTE

216

2a

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

torum, aut ab irrationabili judicio Episcopi,

decem

nisi intra

dies a die collationis interpo-

natur.
Si quis

autem hoc

intra spatium appellaverit, Actaque Concursus petat ad Judicera appellamittantur vel Acta ipsa originalia Concursus clausa, et obsignata, vel
certe unum aliquod authenticum eorum exemplum, a Cancellario Concursus, atque altero Notario
tionis transferenda

collatura, et auscultatum

coram Vicario,

quem etiam

eligat Ordinarius, ad

quem

vel alio in Ecclesiastica dignitate constituto,

Notarii Cancellario adjungendi electio pertinebit

neo non

ab Examinatoribus Synodalibus, cui concursui interfuerunt, subscriptum.


Ex quibus actis, vel authentico eorum exemplo, nisi gravamen quoad doctrinara probet is,
qui sic, ut prsemittitur, examinatus, aut a mala relatione Examinatorum aut ab irrationabili
judicio Episcopi appellaverit,

novum ad examen provocandi

facultatem a Sacra Congregatione

frustra postulabit.

Quemadmodum

et in judicio appellationis persequijus

gravatum doleat quoad

suum

reliqua, nisi, interposita mature, ut

gravamen quoad

nabili judicio Episcopi,

illa ostenderit,

frustra tentabit

dictum

est,

is

qui forte se

appellatione ab irratio-

vel ex actis prirai

Concursus, vel

documentis extrajudicialibus etiam, sed non levibus.


quidem sensit Sacra Congregatio, et Sanctissimus assensit.

saltera ex attestationibus, et

Atque

At

si

ita

quis tamen Ordinariorum aliter, ac

supra descriptum

instituere perrexerit, perget et Sacra ipsa Congregatio

gravatos dixerint, provocationem ad


gere. Interim tamen, ne

more

novum examen, nuUa gravamiuis

harum literarum memoria

concurrentium examina

est,

prstino appellationibus,

dilabatur, vult

qui se

prsevia probatione, indul-

eadem Sacra Congregatio,

eas in unius cujusque Ordinarii Cancellaria perpetuo conservari. Cujus interea consilium, tura

voluntatem, dura ego mnibus significo,

Roma; hac

die 10 Jamiarii 1721.

dinus Prsefectus.

Quantum

8.

P.

Amplitudini Tuse fausta omnia e

Amplitudinis Tuse.

Lambertinus, Secretarius.

P.

ccbIo precor.

M. Card. Corra-

recte dispensandis Ecclesiasticis rauneribus, administrandse justitise, com-

ponendis dissidiis, continendisque in

officio

legum

Clericisproficeret salubrrima prsemissarum

superque experientia comperuimus,

institutio, satis

ti Frater.

cum Anconitanam primum

Ecclesiam, ac

deinde Bononiensera Sponsara nostram paterna charitate quominus amplecteremur

siquidem dictarum legum

taque, benedicente Domino, id accidit

minus digno

freti

animarnm pnefecimus tananimorum consensione, ut nemo questus sit, traditura

prsesidio, Digniores Parochiis, et curse

certioris loci prseraium, vel

minus juste

alteri credita vacantis Ecclesise

guber-

imo non

deesse,

nacula.

9.

Atquia

certis

admonemur

indiciis,

non

ita id aliis Episcopis contigisse;

qui privatis abrepti studiis, ssepe declinare, ac redarguere Judicium Episcopale praesumant

Nos propterea

solliciti

Literis addenda,

de implendis, prout decet, muneris Nostri partibus, nonnuUa prsefatis

non nulla vero

tacite,

breviterque ibidera tradita, clarius explicanda cen-

suimus, ut recte omnia, atque ex ordine peragantur.


10. Mcerentes igitur audivimus, quod in plerisque Dioecesibus, etsi recepta sit laudabilis

firmiterque custodienda consuetudo in.scriptis redigendi examen Concurrentium, nihilominus

Examinatorum

suffragia in sola literarum peritia versantur, nec illorum exquiritur sententia

de Clericorum

setate,

exercitis et
sit

an

tales

iustitutione, gravitate, et honstate

demum

sint, qui

Oves suas verbo,

hujusmodi praxis a Tridentini semita,

18. sess. 24. de Beformat.

is

et

morum,

prudentia, muniis antea

ejemplo juvare possint.

Quam

dubia

plae intelligit, quiexpendet verba relata cap.

Feracto deinde examine, renuntientur quodcumque ab his

idonei judicaii fuerint moribus, doctrina, prudentia,

et aliis

rebus ad vacanten Ecclesiam

SECCION QUARTA.

217

gubernandam opportunis. Idque prob noscens Congregatio


Examinatores suo deesse muneri,

pluries edixit,

qui prae

inquirerent,

aliis,

probitate moriira,

laboribus,

interpres

Concilii

prsestito antea Ecclesiae obsequio,

adOBcium Parochi cumlate obeundum

caeterisque dotibus

ejusdem

tantum Judices essent, nec

doctrinse

si

com-

necessariis, essent idonei et

mendabiles.
11. Absoluto examine, ut cuique satis compertura est,

tantummodo

fit

potestas

Examina-

toribus renuntiandi quotquot regendse Ecclesise idneos judicaverint, reservata uni Episcopo
electione Dignioris,

copus

quem

cligat,

quemadmodum sancitum

coeteris

a mala relatione Exarainatorum,

appellare

non facta uno eoderaque tempore

doctrina,

quse Pastoris congruant officio


fuit, in sola doctrinse

est a Tridentino illis verbis

magisidoncuin judieaverit

At

si

quorum cura unice

forte contigerit

versata fuerit in exquirenda

etiam investigatione aliarum qualitatum,

solerti

ordo judicii secum feret, ut etiam Judex, ad

indagine immoretur

Ex hisque Epis-

quem Clericorum

quem provocatum

nec sinegravi animarum detrimento, et disciplinse,

ad coetera minus aptus, et quando-

injuria, prseficiatur Ecclesise, qui litteris

magis poUet,

que indignus

qui licet impar doctrinse mrito, attamen moribus,

contra vero arceatur

gravitate, prudentia,

laude

ille,

licet

probato nomine, diuturno Ecclesise famulatu, ac multiplici virtutum

prsecellit.

12.

Factum

tam Episcopus, quam Exami-

prseterea satis extirpandis abusibus non videtur, si

natores, conjunctis studiis, industrise ervos

omnes intenderint

in conferenda concordi judicio

Ecclesia Personse, quse licet scientia et litteris alteri concedat, majoris

tamen cseterarum qualita-

tum eminet ornamento; siquidem

Postpositus, suse

judicio Episcopi non raro appellat

Causaque ad Judicem Appellationis delata, idem totus

nimium

fidens doctrinse, ab irrationabili


est in

perquirendamajori doctrina, ac reparando gravamine litterato homini irrogato,nuso[uam librato


aliarum virtutum pondere, quae in Appellante desiderantur

lugentque ut plurimum vigiles

Ecclesiarum Antistites exitum hujusmodi appellationis, intimeque dolent, Parochias doctis,


non aptis Pastoribus, ut dictum est, regendas committi.
13. At
satis,

si

Judex etiam Appellationis (quod raro

evenit)

majori et accuratiori examine inquirat, qui mores

scientise,

quantum

sint, quse gravitas, prudentia,

demum

qui suscepti antea labores, quse virtutum specimina, quse

pascendo Gregi consentanea

tantum tribuens

hominum

totius anteactse vitse ratio,

tot Judici exhibentur attestationes ab Appellante ex industria

collect, ut, revocato Episcopali judicio,

tamquam

irrationabili,

non vereatur Judex succurrere

eidem Appellanti, quem tam copiosa, tamque conspicua probitatis adjuvant documenta.
14.

rum

Demum cum

prsecipue Episcopis,

tamquam in specula
tam inspecta

excessus, contingere solet, ut in concursu,

idoneus ab Examinatoribus renuncietur, cui foeda aliqua


sit,

mnibus, prseterquam Episcopo, occulta

reveate,

eumdem criminosum

constitutis,

vitii labes,

ac criminis

aliumque

immunem

ille

macula inusta

Si Episcopus, justa suadente causa, crimine

tacitus prseterierit,

lUico Postpositus, simulato gravamine, provocat ad Superiorem


et

pateant subdito-

quam moribus,

scientia,

non

a sorde prseelegerit

Judicem criminis ignarum,

consueto diffugio Appellationis, evehitur ad Pastorale fastigium, qui non potest consulere

Populo, sed nocere, nec prsestare rgimen, sed augere discrimen.


15.

Ne

igitur improbi ingenii

homines remedium Appellationis, ad

institutum, calide traducant ad iniquitatis defensionem


videretur,

si

Optimum

Appellatione quavis sublata, cura prseficiendi Rectores

justitise praesidium

factu aliquibus fortasse

animarum prorsus

queretur Episcopis, rationem villicationis suae Christo Judici tantum reddituris.

relin-

Verum nullo

pacto probare id possumus, quod adversaretur menti Concilii Tridentini, tacita permittentis

Appellationem in devolutivo a mala relatione Examinatorum,

TOM.

I.

quemadmodum

innuere videntur
27

PARTE

218
verba

illa

2^

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

Nec ^rwdictorum Examinatorum rlationem, quominus executionem haheat, ulla


ad Sedem Apostolicam, sive ejusdem Sedis Legatos, aut Vice-

devolutio, et Appellatio, etiam

Legatos, aut Nuncios, sen Episcopos, aut Metropolitanos, Primates, vel Patriarchas interposita impediat,

aut suspendat. Cui sanctioni respondet etiam Constitutio Piaa, admittens

Appellationem in devolutivo ab irrationabiii Judicio Episcopi.

Qua de

16.

ut in hujusmodi negocio apte omnia, atque composite peragantur, Offic

re,

eum

Nostri esse dnximus,

quem

bere,

vobis, Venerabiles

Fratres, gerendarura

rerum ordinem

praescri-

longo usu utilem agnovimus instituendis animarum rectoribus, qui crdito sibi

Gregi et prseesse et prodesse possint.


I.

Episcopus, habita notitia vacationis Ecclesise, statim ad prsescriptum Tridentini, idoneum

in ea deputet Vicarium,

cum congrua

ejus arbitrio

fructuum portionis assignatione, quionera

ipsius Ecclesise sustineat, doee ei de Kectore provideatur.

Publico evalgetur Edicto notitia concursus, congruo, et ab Episcopo prsefinito tempore

TI.

celebrandi

eodem Edicto omnes

coram Cancellario Episcopali,

rum

munerum

et

clare, et aperte

vel altero

moueantur, ut interina decurrente assignato,

ab Episcopo deputando, suarum qualitatum, merito-

tam

probationes, attestationes

genus documenta, quse fraude vacent, exhibeant


hujusmodi, qusecumque, et qualiacumque ea
III.

judiciales,

quam

extrajudiciales, aliaque id

Alioquin, dicto termino elapso,

Documenta

nullatenus recipientur.

sint,

Eveniente die Concursus a Cancellario Episcopali singulorum merita, qualitates, et Re-

quisita

(ut vocant), incorrupta fide

summatim redigantur

deprompta a juribus tempore habili

exhibitis, in scriptis

Porro copia Epitomes tradetur non solum Episcopo,

vel Vicario

General! vices illius obeunti, sed sigillatim mnibus Examinatoribus ad Concursum adscitis,

ut

cum

de scientia,

tum de

vita,

moribus, aliisque regendo Ecclesise necessariis dotibus ferant

judicium.
IV. Die prsestituta ab Episcopo habeatur Concursus
tradita in supra relatis Litteris

anno 1721

editis,

diligenter enucleetur. Porro Examinatores, ad

servata accurate in mnibus forma

totaque rerum in eo gestarum series scriptis

assequendam certam,

postquam diligenter expenderint singulorum peritiam

scientise,

et

indubiam conjecturam

in evolvendo, explicandoque,

oretenusaliquoEcclesiasticae doctrina capite, vel a SS.Patribus, vel a sacro Concilio Tridentino, vel

Catechismo Romano excerpto, ac pari diligentia libraverint a quolibet scripto datas responsiones qusestionibus propositis

et

postquam

demum

deprehenderint qua quisque polleat gra-

vitate sententiarura, elegantia sermonis in Conciuncula scripto pariter exarata, et Textui


glico, vel alteri dato

Themati accommodata parem,

adbibeant perscrutandis

aliis

ni forte

qualitatibus, regimini

majorem

solertiara

animarum consentaneis

Evan-

Examinatores

morum

hone-

statem inquirant, gravitatem, prudentiam, prsestita hactenus Ecclesise obsequia, acquisitam


in aliis

muneribus laudem, aliaque spectabilium vir^utum ornamenta, Doctrinse arcto

consocianda;

hisce

mnibus conjunctim expensis, inhbiles per sua

foedere

suftragia rejiciant,

et

idneos Episcopo renuntient.

V. Absoluto Concursu ab Episcopo,


toribus Synodalibus non paucioribus
distributa

vel, eo impedito,

quam

tradatur Cancellario, qui illam comburat

nemini ostendat, nisi de

cum primum

mandato Episcopi,

ei libuerit, eligat

a Vicario Genrale una

tribus, notula compendiara


,

vel penes

Acta secreto custodiat,

vel ejus Vicarii Generalis.

ex approbatis

Digniorem nec

illi

cum examina-

Requisitorum antea
et,

Subinde vero Ordinarias

possessio,

uUo Appellationis

vel Inhibitioniy obtentu, retardetur.

VI. Si

quem Clericorum

tionabiii judicio Episcopi

appellare contigerit a

mala relatione Examinatorum,

vel ab irra-

coram Judice Appellationis, Acta Concursus integra omnino pro-

SECCION QUARTA.

219

ducat. Et Judex, nisi illis visis, et gravamine comperto, sententiam non pronunciet. Prseterea
in ferenda sententia ac reparando

ab Actis

elicitis, tara

gravamine, idem Judex innitatur solummodo probationibus

respectu doctrinse,

quam

Quia vero a publica indic-

aliorura meritorum.

usque ad diem habiti Concursus, tantum temporis intercessit, quantum

tione,

exhibendis necessaria juribus,

attestationibus, requisitis,

aliisque

commode

mandamus ne ad

volumus, ac districte

idcirco, ut quEvis via fraudibus precidatur,

satis

meritorum documentis;
Attesta-

tiones,

Fidestam judiciales quam extrajudiciales.et documenta qusecumque studiose conquisita,

et post

Concursus, utajunt, expiscata, uUo

Litteris, a

modo

Non

recipiantur.

obstantibus supra memoratis

Congregatione Concilii Tridentini Interprete anno 1725

sorum efFectum in hac parte derogamus,

tameu

illis

quibus ad prsemis-

editis,

una cum mnibus in

in reliquis,

eis

con-

suo robore permansuris.

tentis, firmiter in

VII. Ubi vero Episcopus, posthabito uno, vel altero ex approbatis, Ecclesiam contulerit

magis idneo ob aliquam

sibi ipsi

tantum notam causara

quam

censeat significari oportere,

JudiciAppellationis, notara :Familiaribus litteris Judicem certiorem


lege adjecta.Nemo

sit,

qui hanc praxira Nostme tribuat solertise,

Decretis, Sessione etiam 24, cap.

20 de Reform.

ita disponitur

efficiat, inviolabilis secreti

cum

a Tridentini

illa profluat

Prceterea si quis in casibus a

jure permissis appellaverit, aut de aliqiio gravamine conquestus fuerit, sen alias, ob lapsum
bienn, de quo supra,

ad alium Judicem

recurrerit, teneatur acta

omnia coram Episcopo

gesta ad Judicem Appellationis expensis suis transferre, eodem tamen Episcopo prius
nito,

ut si quid

admo-

pro causee instructione videbitur, possit Judici Appellationis signi-

ei

ficare.

Et quamvisjure nobis timendumsit, ne dicta praxis monendi judicem, a quo appellatum


in

more olim

dictum

posita,

est) si ex

est,

hac tempestate obsoleverit, et a foro recesserit; attamen Episcopus (ut

causa sibi tantum, et non

aliis nota,

quae

siam contulerit; illam Judici Appellationis, datis secreto

tamen approbari digna

litteris,

sit,

Eccle-

denunciet, et aperiat. Sciant

porro Judices, delatas ab Episcopo causas, etrationes inviolabilis secreti fide esse custodiendas

uec parvi pendendum esse testimonium illius Pastoris, cui divino mandatur eloquio, oves suas
agnoscere. Facile

enim

immemores, ut non

credi non potest, Episcopos suse non minus,

deterriti divini

sacrorum canonura singularera injuriara, dicant


bras lucem,

et

quam

alense salutis, adeo

interminatione judicii, odio, vel favore moveantur

malum bonum, bonum malum, ponentes

et in

tene-

lucem tenebras.

Si vero Episcopo fuerit suspecta fides Judiis, ad quera appeUatura est, neo eidera revelanda

censuerit hujusmodi occulta rationura moraenta

illa significet secretis litteris

Prajfecto pro terapore Congregationis Concilii, qui nec consilio,

minus a Judice Appellationis debitus

justitise locus tribuatur.

17. Prseterea quia sequitati etiam convenit, causas ai)pellationum, quse


dispendio, et Ecclesise pernicie immortales

terminari

quandoque existunt, quanta

sit

conformis,

nuUus pateat novse

judicatse controversise finis iraponatur. Sin vero

pronunciaverit

litigantium

potest brevitate

appellationi aditus, sed

Judex Appellationis

liceat pra;electoab Episcopo, qui causa cecidit,

aliter,

auctoritate rei

quara ordinarius

ad aliura judicera appellare,

interim retenta parochialis Ecclesise possessione. Tandera postquara tertius queque

Judex sententiam

dixerit,

ne partes ultra

quia agitur de cura animarum, cui

modum

damnosum

graventur laboribus, et expensis, prsesertim,

est, certi

Pastoris destitu solatio

regendse Ecclesise jus obtineat, cui duse conformes assistunt sententise, nec
lationis

magno

fieri

Idcirco ubi a Judice Appellationis lata sit sententia, quse prseelectioni factse ab

Episcopo omnino

firraiter

R. S. C. Card.

neo auctoritate deerit, quo

remedium succumbenti

suffragetur.

is

legitimum

ullum novse appel-

PARTE

220

2a PRIVILEGIOS

DE LOS OBISPOS.

18. His sane regulis, quamvis appellatio sublata non

tum
est,

sit,

tamen

satis

gerendarum rerum

esse arbitraraur ecclesiasticse disciplina?, ac recto

prsesidii

compara-

Unum

ordini.

super-

ut proposita hactenus media debitas executioni mandentur; euraque in scopum locorum

ordinarii vigilantiam

suam

desiderari non patiantur.

Apostolatus auditum novas implorari leges ab

iis,

Ferendum quippe non

qui

jam

ad nostri

esset,

et con-

prestitutas negligunt,

temnunt.

Demum cum

19.

non raro contingat, ecclesias parochiales, dignitates, canonicatus,

que beneficia, curam animarura habentia, a Sede Apostlica esse conferenda

mensibus

rint in

reservatis, vel quia ex alio capite dictse Sedi reservata sint

sorum nostrorum vestigiis inhserentes praecipimus,

mandamus, ut uno

et

casu, concursus ab Episcopo sine ullo discrimine indicatur,


vel licentia,

quam

nuUa ad

alia-

vel quia vacave-

Nos

prsedeces-

vel altero eveniente

actum

liunc

petita venia,

nostris hisce litteris sibi tributara Episcopi intelligant.

20. Absoluto concurso,

res sit de beneficiis curatis,

si

quw tantum

mensium

ratione

reservata sint, Episcopus nter approbatos eligat magis idoneum, et Datarise significet, nec
acta concursus transmittat, nisi a Dataria,
dicta beneficia, quibus cura

cum

id

imminet animarum, ex

opportunum duxorit, requirantur. Sin vero

quam mensium Aposto-

alio quovis capite,

licoriim, S. Sedi reservata sint; eo sane casu, veteri

non immutato more, abstineat Episcopus

a ferendo dignioris jndicio, et acta concursus ultro Datarias exhibeat.

21.

Licebit tamen

Ordinariis, pro

suo arbitrio, familiaribus

eidem denunciare personara, quam censent

commonere, an occulta

regendfi Ecclesise

Datarlo

litteris

scriptis

magis idoneam, eumdemque

aliqua, et in actis juste reticita subsit causa, quae cuipiam obstet ad

beneficium curatum obtinendum. Nos ipsi postmodum ab hac Sede


magistra, luculento edocebiraus exemplo quanti faciendum

sit

omnium

Principe, et

episcopale judicium,quantoque

vos honore prosequamur. Ven. Fratres, in pavtem nostrae sollicitudinis evocatos, quibus interim

Apostolicam benedictionem peramanter impertimur.

Majorem

die

XIV Decemb. MDCCXLII.

Datum Komae apud Sanctam Mariam

Pontificatus nostri anno tertio.

RESUMEN CASTELLANO SOBRE APELACIONES EN LOS CONCURSOS.


1.

para

La mente de
la

De aqu viene
2.
la

el

Tridenlino y de

al

Metropolitano

al

Obispo mas prximo,

Pero no han faltado abusos en

De

las

apelaciones, por

litigios tienen

el

la

el

el

al

ms digno

Tridentino.

Concurso, S.

la

S.

Congregacin del

Examinadas entneos con diligencia

Pi

permiti

Santa Sede.

fraude y malicia de los hombres, y

mal resultado con gran detrimento de

aqu las quejas de varones prudentes, de las cuales se hizo cargo

siendo Secretario de
5.

Sania Sede, ha sido siempre escoger

ser injustamente pospuesto en

por experiencia se sabe que estos


4.

la

origen de los Concursos, cuyos trmites seal

Mas porque alguno puede

apelacin
3.

la Iglesia, del

Cura de almas.

el Pontfice,

la justicia.

que habla,

Concili-:^.

las causas

de tanto mal, se descubri que

estaba en la forma del examen, hecho slo de palabra, y no por escrito

con

el

lo cual

provocados nuevo exmen presenti^r testimonio cierto de su idoneidad, y todo

el

vicio principal

no podan

los

negocio quedaba

pendiente del segundo Juez.


6.

Por sta razn

la

misma Congregacin prescribi

en los concursos, en 10 de Enero de

como
7.

1721, siendo

se ve por las Letras siguientes, cuyo

Aunque

el

la
el

forma de exmen, que se habia de observar

mismo PontiQce que habla su

Tridentino seal los trmites de los Concursos, y S. Po

nes, ninguno seal

Secretario,

resumen estamos haciendo.

permiti

las apelacio-

mtodo alguno para examinar, y de aqu ha venido tanta variedad de exmenes,

SECCION QUARTA.
dedondo tambin dimanan
otro

ms

pero

ni

de que

las quejas frecuentes

uno

al

tocaron cuestiones ms fciles y

le

al

otros exmenes se proponan todos los opositores las mismas cuestiones

En

difciles.

221

quedaba testimonio

estas ni sus respuestas se consignaban por escrito en las Actas, y no

alguno para probar su idoneidad.

La Sagrada Congregacin en 1603 admiti una apelacin de sta clase, apoyada en

gravmen, que haba sufrido

S. Po V, y teniendo en cuenta el

doctrina

Bula de

la

por parte de su ciencia y

slo se ha de mirar en stas provisiones la doctrina, sino otras cualidades; por-

mas no

el litigante

que no siempre

el

ms docto

es

ms apto para

el

Dbese tambin tener en cuenta

el

gravmen y

rgimen de

el

las

almas.

que se siguen los provocados

los detrimentos

nuevo examen, debiendo poner Vicarios en las parroquias, etc.

Para evitar en adelante lodos estos males,


en los exmenes, y propone

Que

lo

se sealen las

para

texto

Que
Que

Que se

mismas cuestiones

se dicten todos
el

la

Sagrada Congregacin

la

uniformidad

todos los opositores, los

mismos casos, y

el

mismo

mismo tiempo.

al

uno de

se seale todos para cada

mismo tiempo

cierren en conclave, donde

los ejercicios.

nadie hasta despus de haber

ni entre

no salga

con-

y presentado su escrito.

cluido
5

Que cada uno

Que

Que

mano

escriba por su

Hecho

las

Resoluciones y

pequea oracin firmndola.

la

se escriban las Resoluciones en latin, y la oracin en lengua vulgar.


al

salir del

conclavo reciba

ni

el

despus de

Examinadores y

escrito, lo suscriban l, los

concurso.
la

iglesia parroquial al

de mala relacin de los Examinadores,

dentro de los diez das,

la colacin. Al

ni del juicio

contrario

si

ms digno, no

errado del Obispo,


faltaren

si

se admitir

no se apela

reglas habr lugar

stas

en cualquier tiempo.

la apelacin

Aunque

al

concurso en sta forma y conferida

el

apelacin,

cancelario

el

Obispo su Vicario, que asistieron

el

prescribe

reglas siguientes.

sermn.

el

3"

las

Congregacin sean tilsimas, Benedicto XIV crey conve-

stas reglas dadas por la S.

niente para asegurar

ms

buen xito en

el

la

colacin de los

beneficios parroquiales

aadir las

siguientes.
1" El

Obispo, luego que vaque

seale un Vicario idneo hasta que se provea

Parroquia,

la

de Rector.
2" Fjense edictos para el
las

concurso en un trmino

fijo,

en cuyo tiempo presentarn los Opositores

testimoniales de sus oficios y mritos ante el Cancelario otro designado ste efecto.

3o

Un Sumario de

En

y se

el

estos mritos se deber pasar al Obispo y los Examinadores.

dia sealado se tendr el

pondr por escrito lodo

diligentemente
igual

lo

ciencia, que cada

la

concurso en

que en

mayor cuidado en examinar

la

forma propuesta, ntes por

uno hubiere manifestado en


si

tiene las

el

exmen

le

esto, los

50 Concluido

le

retardar

el

Examinadores excluyan
Concurso,

entregarn

tres,

queme 6

se le

la

pongan

cura de almas;

la

Iglesia y los mritos adqui-

al

Obispo los idneos.

desempeo de otros cargos.

ridos en el

mnos de

S. Congregacin

oral y escrito,

dems cualidades necesarias para

bondad de costumbres, gravedad, prudencia, los servicios prestados

Hecho

la

se haga. Los Examinadores despus que hayan inquirido

el

el

Obispo, y

los inhbiles y

posesin bajo

el

despus

propongan

no pudiere, su Vicario y los Examinadores, que no sern

sumrio de mritos, que se

guarde en secreto
la

si

el

les distribuy, al Cancelario, para

Prelado elegir

al

ms digno de

que este

los aprobados, y

no

pretexto de apelacin inhibicin.

60 Si despus de esto se interpusiere apelacin, no pronunciar sentencia

el

Juez de

ella sino

PARTE

222
segn

las

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

Acias que pasarn ntegras su tribunal, y sobre las cuales nicamente se apoyar para

sentenciar, tanto respecto

Doctrina, cuanto sus mritos.

la

los Edictos hasta el dia dul concurso,

hubo lugar

y atestado de mritos, no se admitirn en

punto solamente

Que

70

saber

al

las

el tribunal

de apelacin otros nuevos

por sospechoso

?i;)ab/i

17. Por ultimo para dar

fin al

juicio,

la primera, se tendr por concluido

perdi

la

si la

derogando en este

Juez de apelacin, expondr

al

en

si

la

ellas, lo

tribunal,

har

las

causas

la

judicatce, sin

primera,

al

Prefecto de

la

remedie.

segunda instancia saliere

el litigio auctorilate rei

segunda sentencia fuere diferente de

causa podr apelar otro

lo

secreli Icge adjeca.

Congregacin del Concilio, para que hacindose cargo de

Mas

en que se fijaron

Prelado alguno ex viformata conscientia, se

el

Juez de apelacin por carta familiar

Si el Ordinario tuviere

cin.

el dia

expresadas Letras do 1721.

por alguna causa pospusiere

si

Y porque desde

suficiente para presentar sus Letras testimoniales

el

conservando entretanto

elegido
la

la

sentencia conforme

haber lugar ms apelapor el Ordinario, que

posesin de su Parroquia.

Finalmente despus que se hubiere pronunciado tercera sententia, aquel obtendr legtimamente

la

parroquia, que tuviere en su favor dos sentencias, sin que haya lugar a nueva apelacin.
18. Se recomienda despus de todo

19.

finalmente,

si

ocurriere

la

ejecucin de estas Letras los Obispos.

caso de proveer algunas Parroquias, Dignidades, Canonicatos

el

y otros Beneficios que tienen cura de almas, cuya provisin esta reservada

que llegado

que

la

20.

el

caso, sin algn retardo se

que se confiere

Mas concluido

al

el

fijen los

la

Sta Sede, se

manda

Edictos para su provisin, sin aguardar otra licencia

Obispo por stas Letras.


Concurso,

resrvala sint, elija el Obispo al

si

se trata de Beneficios Curados, quce tantum ralione

ms idneo, y d parte

la Dataria, sin transmitir las

mensium
Actas del

Concurso, sino cuando se pidieren.


21. Pero

si

dichos Beneficios Curados cstuviern reservados

quam mensium Aposlolicorum, en


tar las Actas

ms digno,

en

la

la

Santa Sede ex

ste caso se abstendr el Obispo de elegir al

sindole lcito dar su juicio por carta

Datara;

y declarar alguna

causa secreta, que pueda obstar para

familiar

alio

quovis capile

ms digno, y presen la Dataria sobre el

que se confiera alguno

el

beneficio.

Dada en Roma 14 de Diciembre de 1742.

SECCION QUINTA.
FACULTAD PARA DISPENSAR DE ILEGITIMIDAD.

BULA DE GREGORIO

XIII

PARA DISPENSAS DE ILEGITIMIDAD EN LAS AMERICAS.

Venerabiles Pratres, salutem et Apostolicam benedictionem.

Nuper ad Nos relatum

est,

maximam

sacerdotum, qui idioma Indorum sciant, penuriam,

in vestris partibus existere, et coinmuniter verbura Dei cura interpretibus ipsis Indis annun-

tianduin esse, propter quod verbum Dei non

sua confiteri non valent

quod

si

cum

modicum

Filiis ex

patitur detrimentum, ac inde peccata

Hispanis et Indis, ac ex Hispanis tantum in

SECCION QUINTA.

223

partibus coramorantibus, spuriis et illegitimis genitis

illis

nunc

patientibus,

ant qiieralibct alium defectum

tempore existentibus, Apostlica auctoritate dispensaretur,

et pro

tibus hujusmodi non obstantibus, ad

ut, defec-

omnes, etiam sacri Presbyteratus, ordines promoveri

verbum ipsura mximum susciperet incrementiim ac saluti animarura Indorum prsediforet. Nos igitur prajmissis caussis adducti, fraternitati vestra3 et

possint,

ctorum plurimum cousultum

unusquisque vestrum, consideratis prius diligenter circum-

vestrum uniciiique, quatenns


stantiis universis, quai circa

idoneitatem promovendorura fuerint attendendB,

defectum, ut pra3fertur, patientibus, dicecesanis scilicet vestris


Concilii Tridentini qualificati fuerint, et

dictum idioma loqui

(si alias

cum

pra^dictis,

idonei et juxta decreta

et intelligere sciverint,

super

quibus conscientiara vestram oneramus) clericali charactere iusigniri, ad omnes etiam sacros
et Presbyteratus ordines

promoveri, et in

illis sic

promoti, ut ia altaris ministerio, et verbum

Dei prsedicare et confessiones audire possint, gratis dispensare valeatis, auctoritate Apdstolica,
tenore prasentium, facultatem concediraus.

tamen homicidii

Non

obstantibus natalium et quibusvis

voluntarii, aut bigamise defectibus seu impedimentis) et

S.

(non
aliis

quibuscumque. Datum

constitutionibus et ordinationibus Apostolicis, caterisque contrariis

Romae apud

aliis

quibusvis

Petrum, die vigsima quinta Januarii, raillesimo quingentsimo septuagsimo

sexto, Pontificatus nostri

anno quarto. (Apud Montenegro, Lib.

5, tr. 1, p. 589.)

RESUMEN CASTELLANO.
1.

Que por

penuria de saccrdolcs (1) puedan dispensar los Obispos (2) en

la

el

impedimcnlo de

ilcgilimidad con sus diocesanos, ya sean naturales espurios, que tengan cualquier otro impedi-

mento, tanto Espaoles

como mestizos

(3)

de Espaol India vice versa, con

de los Indios; para recibir los rdenes sagrados (4) con

el

tal

que sepan

Presbiterado, ministrar en

ia

lengua

el aliar

y oir

confesiones.
2.

No

obstante

el

defecto do origen cualquier otro impedimento,

si

no fuere

el

de bigamia y

homicidio voluntario.
Data sta Bula, segn

el

sumario del Concilio Limcnse, del ano 1579

de 1575, cuarto del Pontificado. Pero Gregorio XIII ascendi


viene

la

data de Solorzano, que

la

Por

la

ORD.

el

segn Montenegro,
Mayo de

del

72. Mejor

153.

penuria de sacerdotes. Aunque esta penuria se haya disminuido, dice el Concilio Limcnse,

desde Gregorio XIII, no dejan de desearse sacerdotes idneos para


deplora

trono en 13 de

pone en 1576.

NOTAS DE LOS FASTOS.


(1)

al

Pontfice.

Por

concesin, cesa tambin

lo

dems

la

lengua de los Indios, cuya escasez

es cosa jurdica que, cesando del todo la causa final motiva do la

la facultad.

Los Obispos. Estienden esta facultad a los Cabildos en seJe vacante Solorzano, Avendao y
otros, que citan Frasso y Montenegro. Y la razn es porque al Cabildo en la vacante toca la juris(2)

comn y est radicada en el oficio Episcopal. Y aunque sta facultad


no sea de derecho comn, sino delegada por privilegio especial, dicen dichos Autores, que est

diccin, que viene de derecho

radicada en

el oficio

Episcopal

y que con ste

mismo

oficio les viene la potestad sin

otra comisin

particular.
(3)

De Espaol

Etiope, porque

la

India. Pretende Fraso excluir del privilegio los que traen origen de Espaol
y
Bula no habla de ellos, ni se debe ampliar siendo dispensacin. Pero cosa muy

distinta es la dispensa, de la facultad

de dispensar; porque segn Snchez y Castropalao la dispensa es


Pero de ningn modo hay razn para excluir-

strictcBy la facultad de dispensar es lalce interpretationis.


los,

pues

[i)

consta

el

indulto favorece todos en estas palabras

Los Ordenes. Aunque


la

quemlibet alium de patientibus.

Bula no expresa que pueden ser habilitados para beneficios, bastante


habilitacin para curas de Indios, cuando sta caresta es la causa de la concesin.
la

PARTE

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2^

SECCION SEXTA.

VICENALES AMPLISIMAS DE LOS OBISPOS DE INDIAS CONCEDIDAS POR CLEMENTE XIV.

TEXTO CASTELLANO.
Dos

clases de facultades vicenales se

mencionan en sta obra. La primera

es de las vicenales

concedidas la Compaa de Jess promiscuamente con los Obispos de las dos Indias, las

misma Compaa y

cuales se revalidaban de veinte en veinte aos, peticin de la

vigentes para

ambas partes desde

XIV en

separacin hecha por Benedicto

ya en

el

tomo primero

las

27 de Enero de 1757, De estas vicenales se ha tratado

ahora nos resta hablar de otras vicenales mas mplias que poco despus

de dicha separacin se concedieron

y son

estuvieron

Pontificado de Pi IV, en 15 de Junio de 1563 hasta la

el

que continuacin

los

Obispos de Amrica en

el Pontificado

de Clemente XIV,

se presentan.

A LOS VENERABLES HERMANOS, LOS

PRELADOS DE LOS DOMINIOS

LAS INDIAS

DE

EN LA AMERICA, SUJETOS AL CARISIMO EN CRISTO HIJO NUESTRO CARLOS REY


CATOLICO DE LAS EsPANAS.

Clemente Papa XIV.


Venerables Hermanos, Salud y Bendicin Apostlica.
Constituidos en la elevada

alguno nuestro y solo por


eficazmente
al

el

la

cumbre

de

inefable

abundancia

la

dignidad

cargo conferido nuestra flaqueza, nos

cuidado de todas las Iglesias, y de todas las

Jesucristo, no permitiendo

cialmente las mas

benignidad

que

los Fieles

distantes de

Apostlica,

segn,

la

Divina bondad,

la

carezcan

mrito

sin

considerando

esforzamos en proveer y atender

Almas

con la Sangre

redimidas

Cristianos, residentes

Europa,

como

aunque

Apostlica,

de

de

en

de

Provincias, espe-

las

efectos de la autoridad y

los

conocemos ser conveniente

en

la

Seor,

el

necesidad espiritual de aquellos, y lo requieren los pios deseos de los Supremos Reyes

por

cuanto,

en

nombre

Catlico de

las

Espaas,

el

cual no

tan benemritos de la Eeligion Catlica.

Rey

Cristo Hijo nuestro Crlos,

emulacin
licos,

y con esclarecidas y

sus predecesores,

cristianas

tan benemritos

zelo singular de la Religin

Catlica

virtudes los

de la F

Obispos de aquellas partes

como en rden

otros,

el

Catlica,

poco ha se nos ha

algunos Pontfices Romanos, nuestros predecesores,

de

ejemplos
sino

que

carsimo en

del
solo

sigue

les excede

representado,

con

Reyes Cat-

los

que,

en

el

aunque

concedieron y permitieron algunos

poder dispensar as en orden los Matrimonios contraidos,

que se hubiesen de

contraer, pero

en ciertos grados de con-

sanguinidad y afinidad, y solo con ciertas personas y en ciertos respectivos casos: sin
embargo, conociendo, que por sta concesin no est suficientemente proveda la necesidad espiritual

ms amplios
distancia

cuyo cargo os est cometido, y que necesitan de


benignidad y autoridad Apostlica. Por cuanto por la suma

de todas las Almas,

favores de la

de sta Santa Silla, de los remotsimos paises

referidos,

y por

los

grav-

SECCION SEXTA.
han de hacer por mar y por

simos y peligrosos viajes, que se


y grandsima longitud, las

no comprendidas

Silla,

tierra

dispensaciones Apostlicas, que

tades

Santa

225

en las Concesiones,

por sus dificul-

se piden la

misma

Indultos referidos en rden los

Matrimonios ya contraidos, que se hubiesen de contraer entre otros casos; llegan tan
tarde

los

aunque

retroceder

tambin,

sino

el

entre

do ocurrir segn vuestro zelo

dado del mismo

que resultan enemistades, contiendas, odios

Jesucristo,

ademas

Eey Crlos en conservar

y ocasiones

escndalos

explorado el peculiar

la

Keligion

increble

F Catlica de

la

mundanas,

de

cui-

todos los

de solicitar la salud de las Almas, que

espritu

solo el

remiti en lugar de otros

mismo Eey
salud y

deseando

Crlos, y

por

distantes

Almas de

teniendo plena

paises,

con

cargo de nuestro

el

necesidades espirituales de las

dentes en tan

el

mismo

los expresados remotsimos paises, queriendo

descender favorablemente en sta parte cuanto podemos,

zelo

de la edad

solo exceden

Dominio, y extender tambin la obra de nuevos Ministros,


singular prudencia, doctrina, piedad y caridad, que no solicitan las

que dotados de

eligi

los

veces,

sujetos su Keal

lugares

cosas

lo

algunas

Dispensaciones Apostlicas, prevenidos

las

de nuestro paternal corazn,

gozo y alegra

prestado,

diariamente se aumentan y resultan, no os es permitipastoral. Por tanto, Nos, habiendo entendido con sumo

que

todas las cuales,

pecar,

de

los Fieles

contrayentes, hacen

los

mismo dictmen, no

esperan

mie'ntras se

de la muerte, dejan tal vez sucesin, de

y simulaciones

algunos de

consentimiento ya

del

permanezcan en

los contrayentes

juvenil,

que entre tanto,

citados paises,

mayores esfuerzos para

todos

Seor, los

el

oficio

pastoral, atender

Fieles de

los

la

Jesucristo resi-

de vuestro

Seor,

confianza en el

con-

deseos del

gran

de la Religin Catlica con nuestra autoridad Apostlica, por el tenor de las pre-

damos y concedemos vuestras Fraternidades, licencia y facultad para que cada


uno de vosotros podis dispensar en ambos Fueros con los Fieles de Jesucristo, exis-

sentes

cada una

tentes en

de

vuestras

respectivas

dicesis,

en

cualquiera

cualesquiera

grados de consanguinidad y afinidad, en cualquiera otro, por el cual sean parientes,


con tal que de ningn modo sean eu primer grado, y tambin en el primer grado de
afinidad, resultante
lnea

recta

solo

con tal

cpula

de

que

conste

ilcita,

ya sea

ciertamente,

para que puedan contraer matrimonio entre

del otro,

por

lnea

que uno de

s;

los

colateral,

ya

contrayentes

tambin

sea

por

no es hijo

contrado, sabin-

dolo, renovando el consentimiento

absolver en uno y otro fuero

de los excesos y de las


ticas,

sentencias de excomunin y de otras censuras y penas eclesismodo de la culpa, y para declarar

imponindoles una saludable penitencia por el

por legtima la sucesin

desde

solo por trmino de veinte

desde

ante el Prroco y testigos, permanecer en l ; y para


los que en estos grados, sabindolo hubiesen contrado,

entnces habida, cuya licencia y facultad han de durar

aos

prximos venideros,

que

se

han de empezar contar

dia de la data de las presentes. Pero queremos y absolutamente mandamos que


cualquiera de vosotros use de las dichas facultades, dentro de la jurisdiccin de su proel

pia dicesis,

solo

ocurriendo gravsimas

pecuniaria; sobre cuyas cosas

causas,

gratis, y sin

gravamos estrechamente

vuestras

imponer multa

alguna

conciencias. Queriendo

que las presentes Letras sean y hayan de ser siempre firmes, vlidas y eficaces,
y hayan
de tener sus plenos ntegros efectos,
sufragar
pleque
hayan
de
en
todo
por
todo
y
y
nsimamente aquellos, quienes corresponde y en lo venidero pudiese corresponder;
y en sta conformidad lo debern juzgar y definir, cualesquiera jueces ordinarios y
delegados y auditores de las causas del Palacio Apostlico, declarando por nulo y de

TOM.

I,

28

PARTE

226

ningn
de

valor,

todo cuanto cualquiera, usando de cualquiera

le aconteciese ejecutar

ello,

PRIVILEGIOS DE LOS ORISPOS.

2a

atentadamente en contrario

tante las Constituciones y Ordenaciones Apostlicas,

6 no

autoridad, noticioso

sobre las premisas, no


generales,

obs-

ema-

especiales,

y
nadas de los Concilios Universales, Provinciales y Sinodales, y cualesquiera otras contrrias. Asimismo queremos que los ejemplares, firmados de algn notario pblico, y
las

autorizados con el sello de alguna persona constituida en dignidad

de dar enteramente la misma


6 presentasen.

fe,

Dado en Roma, bajo

anillo

el

haya

Eclesistica, se

que se dara las mismas presentes,

si

se exhibiesen

dia veintisiete de Marzo

del Pescador, el

El ao primero de nuestro Pontificado.

de mil setecientos y setenta.

A. Cardinal Negroni.

TEXTO LATINO DE LAS MISMAS LETRAS DE CLEMENTE


Pratribus

Venerabilibus

Ditionum Indiarum,

Antistibus

charissimo

Regi, Catholico, in America

Hispaniarum

nostro Carolo,

XIV.

Christo

in

Filio

subjectarum.

Clemens Papa XIV.


In Apostlica? Dignitatis fastigio,
bonitatis

Divina?

ineffabilem

Ecclesiarum

oranium

nullis

abundantiam

sollicitudinem,

redemptarum procurationem

et

assidue

meritorum

licet

constituti,

omnium

cogitantes,

nostrorum

impositam

animarum

advigilare

Jesu

de

Sanguino

Christi

prsesertim
in

ab Europa

eisdem Regionibus

Regum

prout ipsorum spiritualis uecessitas postulat, ac subiimium

saluti,

per

nostrse

ac providere adnitimur, in

omnes Apostolicse auctoritatis benignitatisque partes, in regionibus


tam longe dissitis, desiderari minime patiamur, sed Christifidelium
existentium,

suffragiis

imbecillitati

Orthodoxa Religione optirae meritorum, vota requirunt, opportune consulimus quem-

admodum

in

Domino conspicimus

expedir. Sane

pro parte

charissirai

in

Christo Filii

nostri Caroli, Hispaniarum Regis Catholici, qui exiraiis christianisque virtutibus, Prsedecessorum suorum Catholicorum Regum, de Orthodoxa Fide optime meritorum, prseclara

exempla, alacri Regioque animo,

Catholicse

Romani

zelo

Rcligionis

Pontifices

dispensandi,

non solum semulatur ac sequitur, sed

Nobis nuper expositum

Prsedecessores nostri, aliquibus

certosque casus

et

affinitatis

concesserint,

gradibus, ac

sit,

eas amplioribus

est,

quod,

alia

singulari

licet

nonnulli

facultatem

contrahenda, in

quoad certas tantum

et indulserint, nihilominus,

animarum, quarum cura Vobis commissa


consultum non

fuit,

istarum Partium Episcopis

tam quoad matrimonia contracta, quam quoad

tamen consanguinitatis
sonas,

prsecellit,

cum

spirituali

necessitati ex concessione

certis

respective per-

omnium

hujusmodi

satis

Apostolicse benignitatis auctoritatisque favoribus indi-

gere omnino dignoscatur. Quandoquidem propter tam nimiam ab hac Sancta Sede remotissimarum regionum hujusmodi distantiam, ac propter gravissima itinerum trra man-

que peragendorum discrimina


tolicse Dispensationes,

alias personas, et in

quse

aliis

sive

et difificultates,

pro

eorumque maximam longitudinem, Apos-

contractis, sive pro

contrahendis Matrimoniis inter

casibus, in Concessionibus, et Indultis

prsedictis

minime com-

ab eadem Sede petuntur, adeo sero ad Regiones istas perveniunt, ut interea


vel a consensu jam praestito postmodum resilire adnitantur,
aliqui ex Contrahentibus,
codera consilio permaneant, non tantum
vel interdum queque, etiamsi Contrahentes in
prehensis,

juvenilem astatem prtetergrediuntur sed etiam dum Apostolicse Dispensationes exspectantur,


morte prseventi, prolem quandoque reliuquunt, hincque inimicitiae, rixae, odia et simultates
;

SECCION SEXTA.

Nos, igitur, quibus

Kegiae Ditioni

ea

et

tate prajditos,

quse miiiuli sunt non qiiaerentes,

marum

salutis, ipse selegit, et in aliorum

mittere

Caroli Eegis votis

ipsius

curavit;

volentes, ac saluti

annuere

favorabiliter

omnium

tam

in

Locum ad
hac

subjectorum amplianda,

suse

novorum Ministrorum, quos singulari prudentia,

opera etiam

tifidelium

Eegis studium in conservanda Keli-

Caroli

Fide ubique Locorum

Oitbodoxaquc

augentur et prosi-

est, in dies

paterni cordis nostri Isetitia corapertum est atque

incredibile ejusdem

exploratum peciiliare ac
gione

magna cum

datum

minime

pastorali vestro zelo occurrere

bus pro

quibus mni-

dimanant, ac prseterea scandala et peccandi occasiones,

nter Christifideles

liunt.

227

doctrina, pietate et chari-

sed solo spiritu procurandse ani-

usque remotissimas Eegiones

istas

quantum cum Domino possumus,


animarum Chris-

in re,

et spiritualibus necessitatibus

Eegionibus degentium, pro Pastoralis

dissitis

OfiScii nostri

muere prospectum esse cupientes, ac de vestra eximia pietate, et prsestanti Catholicse


Eeligionis zelo plurimam in Domino fiduciam habentes, Fraternitatibus Vestris, cum
unaquaque respective vestrum

in

Christifidelibus

dioecesi existentibus,

seu quibusvis consanguinitatis et affinitatis gradibus,

mum,
per

non

primo

ac etiam in

proles

sit

gradu

ex copula tantum illicita

aBnitatis,

dummodo

collateralem, sive per lineam rectam,

lineam

ab

altero

contrahentium

scienter

contraxerint,

ab

vendi, ac

prolem

modo

Parocho et testibus,

censuris et

aliisque

culpse prenitentia salutari, in utroque

legitimam

inde susceptam

quod Conjux

qui in gradibus bujusmodi, etiam

eos,

et excommunicationis

excessibus

resultantis, sive

certo coustet,

seu in eo etiam scienter contracto, renovato tamen consensu coram

Ecclesiasticis, injuncta ipsis pro

attingant pri-

ut Matrimonium inter se contrahere,

genita,

remanere valeant in utroque foro dispensandi, et

quocumque,

et in

dummodo nuUo modo

decerneudi,

licentiam,

poenis

foro absol-

facultatem ad

et

viginti

anuos prximos, tantum a data prsesentium computandos, duraturam, auctoritate

nostra

Apostlica

tenore prsesentium

concedimus,

impertimur.

et

omnino prsecipimus, ut eisdem facultatibus quisque vestrum intra

et

et nulla

imposita muleta pecuniaria,

super quibus mnibus conscientiam vestram stricte

oneramus. Decernentes eas-

gravissimis dumtaxat occurrentibus


utatur,

Volumus autem

fines proprise dioecesis,

causis, gratis,

dem

presentes litteras semper firmas, validas et eflBcaces existere, et fore, suosque plena-

rios

et ntegros effectus sortiri

et per omnia, plenissime

per

in prsemissis

Apostolici
his

ac

quoscumque judices

auditores, judicari

quoquam quavis

et

tempere quandocumque spectabit, in mnibus,

et pro

(1),

sufragari,

ab

eis

respective inviolabiliter observari: sicque

ordinarios, et delegatos,

deber

deniri

auctoritate scienter vel

cseterisque

contrariis

tium Litterarum transumptis,


publici

subscriptis

eadem prorsus
vel

ostensee.

XXVII

et

sigillo

fides adhibeatur,

MDCCLXX.

exemplis

Personse

in

etiam

impressis,

manu

Dignitate Ecclesiastica

quse adhiberetur

Pontificatus nostri anno

Aqui faltan algunas palabras, que, atendido


spectat,.

secus

Non

super
obs-

generalibus Constitutionibus et Ordi-

ipsis

prsesentibus,

alicujus Notarii

constitutse

munitis,

forent

exhibitas

si

Datum Eomaj apud Sanctam Mariam Majorem sub Annulo

Martii

ad quos

si

quibuscumque. Volumus pariter, ut earumdem prsesenseu

t Annuli Piscatoris. (Del Cedulario Arzob. Quit. tomo

(1)

etiam causarum Palatii

irritum et inane,

ignoranter contigerit attentari.

tantibus Apostolicis ac universalibus Conciliis editis,


nationibus,

ac

el

Piscatoris die

primo. A. Cardinalis Nigronus.

Loco

5, pag. 37).

contexto y la versin

castellana,

deben ser stas

et

PARTE

228

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

CEDULA REAL COMUNICANDO A LOS OBISPOS DE INDIAS LA PROROGA DE LAS DICHAS


VICENALES.

El Key.

Muy RR.

Arzobispos y RR. Obispos de las Iglesias Metropolitanas y Catedrales de ambas


En conformidad lo que me dign resolver

Amricas, sus Islas adyacentes y de Filipinas.


consulta de

mi

consejo de Indias de diez y ocho de Enero del corriente ao, ha impetrado

Ministro en la Corte de

Roma un

Breve, por

el

cual

Su Santidad

se

mi

ha servido prorogar por

veinte aos las facultades, que os concedi por igual tiempo en otro de once de Setiembre de

mil setecientos ochenta y nueve, para que pudieseis dispensar en los matrimonios varios impedimentos de consanguinidad y afinidad. Visto de mi Real Orden en el referido mi Consejo, con

que dijo mi Fiscal, he resuelto remitiros

lo

infrascrito Secretario, fin de que,

mi

en la forma que estimis por


instruidos de las facultades

consiguientes.

Yo

el

adjunto ejemplar de dicho Breve, rubricado de

el

como

os lo ruego

y encargo, publiquis su contenido,

ms conveniente; de manera que

que os conceden

vuestros diocesanos estn

para que puedan gozar de las gracias, que son

Fecha en Madrid doce de Octubre de mil ochocientos

diez

seis.

Rey.

BREVE DE PIO

VII

EN QUE CONCEDE A LOS OBISPOS DE INDIAS DICHA PROROGA.

TEXTO CASTELLANO.

A los Venerables Hermanos los Arzobispos


nuestro

muy amado

en Cristo hijo Fernando,

y Obispos de

Rey

Dominios de

los

las Indias sujetos i

Catlico de Espaa.

Po Sptimo Papa.

Venerables hermanos, salud y bendicin Apostlica.

Hallndonos colocados por la inefable largueza de la misericordia de Dios, aunque con cortos
mritos nuestros, en

el

supremo solio de

la Iglesia militante, y

sus partes, en cuanto podemos en el Seor,

el oficio

anhelando desempear en todas

del cuidado pastoral, no solo procuramos

proveer de conducente remedio lo que tenemos la vista, sino que tambin extendemos los
efectos de nuestra providencia las cosas que
la

Europa.

sabemos ocurren en

en atencin que por parte de nuestro

muy amado

los paises

muy

apartados de

en Cristo hijo Fernando, Rey

Catlico de Espaa, nos ha sido expuesto poco hace, que ntes de ahora, es saber, en veinte y
siete de

Marzo de mil setecientos

setenta, el

Papa Clemente XIV, Predecesor nuestro, de

feliz

memoria, por sus Letras expedidas en igual forma de Breve os concedi, vosotros, nuestros
hermanos, indulto y facultad por veinte aos para dispensar acerca de

los

matrimonios ya con-

y tambin de los que se hubiesen de contraer con los que fuesen parientes en cualquiera
6 cualesquiera grados de consanguinidad y afinidad, de cualquier otro modo, que tuviesen
atingencia entre s, con tal que de ninguna manera la tuviesen en el primer grado, y para que

traidos,

as

mismo

ilcita,

pudieseis dispensar en el primer grado de afinidad, que solo procediese de cpula

bien fuese por la lnea recta por la transversal, con tal que constase con toda certeza,

SECCION SEPTIMA.

S29

que ninguno de los contrayentes hubiese sido procreado por

el otro.

en atencin que el

Papa Po VI, de venerable memoria, tambin Predecesor nuestro, condescendiendo con la splica
de Crlos Key Catlico que fu, mientras vivi de Espaa de augusta memoria, y para
,

ms y ms las necesidades espirituales de las almas, por otras Letras expedidas en


misma forma de Breve de veintitrs de Julio de mil setecientos setenta y ocho, extendi y

atender
la

ampli por

el

trmino de diez aos la facultad de dispensar igualmente en tercero y segundo

grado de afinidad con atingencia del primer grado tambin de afinidad solo en la lnea transversal,

segn ms por extenso se contiene en las citadas Letras, cuyo tenor queremos que se

tenga por expresado inserto en las presentes ; y que ltimamente


nuestro, por otras Letras expedidas en la

misma forma de Breve

el

mismo

el dia

Pi, Predecesor

once de Setiembre del

ao de mil setecientos ochenta y nueve, extendi y prorog por otros veinte aos las mismas
Y mediante que todava subsisten las mismas causas que movieron entnces los

facultades.

el

y prorogar las expresadas facultades, y que aun


trmino de los veinte aos de la ltima prroga, desea en gran

muy amado

en Cristo hijo Fernando, Key Catlico de Espaa, que se os proro-

referidos nuestros Predecesores conceder

cuando haya expirado ya

manera nuestro

guen por otros veinte aos todas

las sobredichas facultades

por tanto nos ha hecho suplicar

rendidamente que usando de la benignidad apostlica nos dignsemos proveer


lo

que va expresado, y conceder

el

lo

conducente en

indulto que aqu adelante se dir. Nos, pues, queriendo con-

Rey Fernando, y
deseando en desempeo de nuestro ministerio pastoral atender la salvacin y necesidades
descender en cuanto podemos en el Seor con la splica del mencionado

los fieles Cristianos que viven en esos pases tan remotos, y


Seor de vuestra gran piedad, caridad y prudencia, con la autoridad
tenor de las presentes, os concedemos vosotros, nuestros hermanos, y damos

espirituales de las

confiando

almas de todos

mucho en

apostlica, por el

el

facultad que ha de durar tan solo por espacio de los veinte aos prximos contaderos desde el
dia en que haya expirado la ltima prroga, para que podis dispensar en
fieles Cristianos

ambos fueros con

los

residentes en los territorios de vuestras respectivas dicesis efecto de que,

aunque sean parientes 6 tengan atingencia entre

en cualquiera cualesquiera grados de

consanguinidad y afinidad, de otro cualquier modo, y aunque sean parientes en tercero y


segundo grado de afinidad con atingencia del primer grado tambin de afinidad, en la lnea
transversal, con tal

dad, y as

que de ninguna manera haya atingencia del primer grado de consanguini-

mismo aunque

lo

sean en primer grado de afinidad, que solo proceda de cpula

ilcita,

ya sea por la lnea recta, ya por la transversal, siempre que conste con toda certeza que nin-

guno de
s,

los contrayentes

haya sido procreado por

el otro

6 bien permanecer en l, si estuviesen ya casados,

con noticia del impedimento, que tenian

puedan contraer matrimonio entre

aunque hubiesen contrado su matrimonio

pero renovando en este caso su

mutuo consentimiento

en presencia del Prroco y Testigos y tambin os damos y concedemos durante dicho tiempo,
licencia y facultad para absolver en ambos fueros los que siendo parientes en cualquiera de
;

dichos grados, aunque sabindolo, hubiesen contrado matrimonio, de su culpa, y de la excomu-

nin y dems censuras y penas eclesisticas

en que hubiesen incurrido, imponindoles una

penitencia saludable proporcionada su culpa, y para declarar legtima la prole que hubiesen
tenido de semejantes matrimonios. Pero es nuestra voluntad, y os mandamos que cada uno de
vosotros use de las expresadas facultades precisamente dentro del trmino de su respectiva
dicesis, solo concurriendo

gravsimas causas, grtis, y sin imponer ninguna multa pecuniaria,

sobre todo lo cual gravamos estrechamente vuestras conciencias.

Declarando que las pre-

sentes letras sean y hayan de ser firmes, vlidas


y eficaces, y que surtan y produzcan su pleno
ntegro efecto, y se observen inviolablemente por todos aquellos quienes al presente toca 6

230

PARTE

2a PRIVILEGIOS

DE LOS OBISPOS.

tocare de cualquiera modo eu lo sucesivo;


y que as se haya de sentenciar y determinar en lo
que va expresado por cualesquiera Jueces ordinarios
y delegados, aunque sean Auditores de
las causas del Palacio Apostlico

y Nuncios de la Santa Sede, y aunque sean Cardenales de la


Santa Iglesia Romana, y Legados a latere, quitndoles todos y cada uno de ellos cualquiera
facultad y autoridad para sentenciar interpretar de otro modo,
y que sea nulo y de ningn valor

que de otra suerte aconteciere hacerse por atentado sobre esto por alguno con cualquiera
autoridad sabindolo ignorndolo. Sin que obsten las constitutuciones
y disposiciones apos-

lo

dadas por punto general 6 en casos particulares en los concilios generales, proviny sinodales, ni otras cualesquiera cosas que sean en contrario. Tambin es nuestra
voluntad que los trasuntos 6 ejemplares de las presentes letras, aunque sean impresos firmados
tlicas, ni las

ciales

por cualquier Notario pblico y sellados con el sello de alguna persona constituida en dignidad
eclesistica, se les d en juicio

bidas 6 mostradas.

Mayo de mil

y fuera de

l, la

Dado en Castel-Gandolfo,

misma fe que se

ochocientos diez y seis, ao decimosptimo de nuestro Pontificado. Por el Seor

Cardenal Braschi Onesti, G. Berni Substituto.


tellano

les dara estas si fuesen exhi-

sellado con el sello del Pescador, el dia diez de

dice. Visto por

el

En

lugar f del sello del Pescador.

de mil ochocientos diez y

seis.

En Cas-

Rey Nuestro Seor. Roma quince de mayo


Antonio de Vargas.
Con rbrica.
Est escrito en

Ministro y Agente gral del

Vitela.

D. Pablo Lozano del Consejo de S. M. su Secretario y de

Certifico yo

la interpretacin

de

lenguas, y su biliotecario honorario, que la antecedente traduccin est bien fielmente hecha
y
en castellano del ejemplar latino que de acuerdo del Real
supremo Consejo de las Indias me

fu remitido para este efecto. Madrid, tres de Julio de mil ochocientos diez y seis.

Pablo

Lozano.

Don Antonio
Secretara del
Certifico

de Medina, del Consejo de S. M., su Secretario y

Supremo Consejo y Cmara de Indias por

que

el

antecedente impreso (que corresponde al

Secretaria) se entrega con las Bulas

Don Leonardo Santander y

oficial

mayor primero de

Obispado de Quito expedidas

del

la

Per y lo indiferente.
original, que queda en esta

lo tocante al

favor

del

Dr

Villavicencio, Cannigo de la Sta Iglesia Catedral de Puebla

de los Angeles en el Reino de Mjico, en cumplimiento de lo acordado por el consejo,


para que as se ejecute cen todas las de los Arzobispos y Obispos de Amrica, fin de
que aquellos Prelados Diocesanos tengan siempre presentes las facultades que les estn

cometidas por

el

inserto Breve Pontificio.

para que as conste

doy esta

certificacin,

y la firmo en Madrid dos de Diciembre de mil ochocientos diez y ocho. Antonio de

Medina.

NOTA QUE AQUI PUSO EL NOTARIO

]>E

LA CURIA ECLESIASTICA DE QUITO, DON

FRANCISCO JAVIER -DE SQTOMAYOR.


El Breve de Nuestro Smo Padre Clemente XIV se concedi por veinte aos en 27 de Marzo de 1770,
y se cumpli en el de 1790.
El de Nuestro Santsimo Padre Po VI por diez aos ms, en 23 de Julio de 1778 cumplido en 27 de
marzo de 1800.
El del mismo Smo Padre por veinte aos se concedi en 11 de Setiembre de 1789, que se cumpli
en 27 Marzo de 1820.

Y, Nuestro Santsimo Padre Po VII concedi por otros veinte aos, por el suyo de 10 de Mayo de 1816
Francisco Javier de Sotomayor.
que se han de cumplir en 27 de Marzo del de 1840.

SECCION SEPTIMA.

231

TEXTO LATINO DEL BREVE ANTERIOR.


Venerabilibus Fratribus antistibus ditionum Indiarum, carissimo in Christo Filio nostro

Ferdinando, Hispaniarura

Regi Catholico subjectarum.

VIL

Pius PP.
Venerabiles Fratres, salutem

apostolicam benedictionem.

et

In supremo militantis Ecclesise solio per ineffabilem divinse clementiae abundantiam, raeritis

imparibus constituti, ac pastoralis soUicitudinis ofiicium,

licet

sumus, omni ex

satagentes non solum

parte implere

opportuna remedia adhibere

ad

verum etiam

studemus;

cognoscimus. Sane pro parte charissimi in Christo

ditas

Fraternitatibus

quam quoad

sive

tantis,

lineam

per

indulsit,

et

sit

quod

in

seu inter

tia

coUateralem sive

affinitatis

prout

rec.

mem. Pius

inserto

affinitatis

in

a quibus

modo

nullo

illicita resul-

quatenus certo constet,

PP. VI, Praedecessor itidem


per alias in

forma Brevis XXIII

animarum

spirituali

tertio

pariter,

magis

necessitati

secundo

et

precibus ca.

noster

simili

cum

attingen-

tantum in linea transversali ad decennium extendit, et am-

prsecitatis

quarum

litteris,

tenorem

prsesentibus

raverint,

facultates

adhuc perdurent,

charissimus in Christo

omnes

preefatas ad

Nobis proptera humiliter

XI septembris

viginti anuos extendit ac prorogavit.

memorati Prsedecessores moti

facultates prsefatas

cibus,

contracta,

expresso

pro

haberi volumus, uberius continetur; quodque tndem easdem facultates idera

expeditas litteras ad alios

infra,

dummodo

copula tamen

ex

lineam rectam,

per

Prsedecessor noster, per alias in simili forma Brevis die

sas,

MDCCLXX

proles ab altero contrahentium genita, ad viginti annos concessit, et

dum vixit, Regis Catholici annuens,


MDCCLXXVIII expeditas litteras, ut

primi gradus

Martii

consanguinitatis, et afiSni-

attinentibus

se

in primo gradu

magisque consuleret, facultatem dispensandi in

pliavit,

ad

evenire

Hispaniarum

Ferdinandi

XXVII

die

seu quibusvis

quocumque,

Caroli,

Julii anni

dissitis

tam quoad matrimonia

facultatem dispensandi,

conjunctis,

vel alias

quod conjux non

mem.

vestris

primum, aut etiam

attingerent

nempe

pos-

nostrse intuitum

quam mxime

nostri

filii

alias

Domino

Prsedecessor noster in simili forma Brevis per Litteras expe-

contrahenda

alia

gradibus,

tatis

XIV

Clemens PP.

fel. rec.

quod

fuit,

in

sub oculis geruntur

providentise

ea intendere non omittimus, quse in regionibus ab Europa

Regis Catholici nobis nuper expositum

quantum
qu?e

ea,

filius

alios

anni

viginti

apostlica

annos vobis
ut in

quantum cum Domino possumus annuere


animarum christifidelium omnium in

autem esedem cau-

concedendas

prorogaudas

et

jam

prorogari

Nos

expi-

Hispaniarum Rex Catholicus,

summopere

desiderat.

prsemissis opportune providere,

dignaremur.

sitatibus

Cum

MDCCLXXXIX

ultimae prorogationis

noster Ferdinandus,

supplicari fecit,

indulgere benignitate

ad

fuerunt

licet viginti

anni

et

Pius

igitur

ac,

ipsius Ferdinandi

ut

pre-

volentes, ac saluti et spiritualibus neces-

tam

dissitis

regionibus

degentium

pro

muere prospicere cupientes, ac do vestra eximia pietate, charitate ac prudentia plurimam in Domino fiduciam habentes, Fraternitatibus vestris cum
christifidelibus in unaquaque respective vestrum dioecesi existentibus, et in quocumque
pastoralis

ofiBcii

nostri

seu quibusvis consanguinitatis et

affinitatis

gradibus, vel alias

conjunctis,

seu inter se

PARTE

232

attinentibus

immo

ac etiam

quoque, et secundo cum


dummodo tamen nuUo modo

primo

in

gradu

lineam collateralem,

affinitatis

ab altero contrahentium

ab excessibus

inde

tamen consensu coram Parocho

a die

cessationis

censuris,

aliisque

ultimse

dumtaxat

simis

dem

praesentes

concurrentibus

suffragari,

et

causis,

Litteras firmas,
sortiri, et

validas

gratis,

et

ac

illis

in

interpretandi

et inane, si secus

attentari.

Auditores,

facltate et

Decernentes eassuosque

per omnia

et

plenarios

plenissime

quibuscumque. Volumus

personse in ecclesiastica dignitate

adbibeatur,

Arce

quae ipsis

manu

eis,

et

eorum

GandulpM sub annulo

catus nostri anno decimosptimo.

ac

Cedulario Arzob. Quit. Tom.

16. pag. 313.

cuilibet quavis

et

delegatos,

aliter judi-

deber, ac irritum

definiri

universalibus

in

provincialibusque et

constitutionibus

pariter, ut

munitis,

et

ordinationibus

earumdem praesentium

eadem prorsus

adhiberetur,
Piscatoris

die

Pro domino Cardinali

nius Substitutus.

et

Nuntios ac S. R. E.

Littera-

alicujus Notarii publici subscriptis, ac sigillo

constitua

prsesentibus

ordinarios,

quavis auctoritate scienter vel ignoranter con-

obstantibus apostolicis,

transumptis etiam impressis, et

in

fore,

et Sedis Apostolicse

auctoritate, judicari,

super bis a quocumque

Non

cseterisque contrariis

Datum

et

mnibus

sinodalibus conciliis editis generalibus vel speciaiibus

extra

oneramus.

quoscumque judices

prsemissis per

Cardinales etiam de latere Legatos, sublata

rum

ac omnino

muleta pecuniaria,

imposita

nulla
stricte

in

duraturam, auctoritate

proprise dioecesis, gravis-

fines

efBcaces existere,

et

obtinere,

etiam causarum palatii Apostolici

tigerit

ad viginti annos prxi-

ab mnibus, ad quos spectat, et spectabit quomodolibet in futurum invio-

labiliter observari, sicque

candi et

poenis ecclesiasticis,

Volumus autem,

impertimur.

mnibus conscientiam vestram

et ntegros effectus

et

prorogationis computandos

concedimus et

prEecipimus ut eisdem facultatibus, quisque vestrum intra

utatur, super quibus

per

proles

remanere valeant,

et testibus

licentiam et facultatem

decernendi,

tenore prsesentium

apostlica

sit

poenitentia salutari in utroque foro absolvendi, ac prolem

culpse,

susceptam legitimara

mos tantum

sive

et eos, qui in gradibus hujusmodi etiam scienter contraxe-

excommunicationibus

et

modo

pro

ipsis,

resultantis,

quod conjux non

certe constet,

primum

consanguinitatis

illicita

ut matrimonium inter se contrahere, seu ia eo etiam

genita,

in utroque foro dispensandi,


rint,

attingentia primi gradus afEinitatis

attingant

tantum

cpula

ex

dummodo

sive rectam,

scienter contracto, renovato

injuncta

DE LOS OBISPOS.

in tertio

transversal!,

in linea

2a PRIVILEGIOS

forent

si

Maii

fides in

exhibitac

judicio et

vel ostensae.

MDCCCXVI

Braschio de Honestis,

Pontifi-

G.

Ber-

233

SECCION SEPTIMA.

SECCION SEPTIMA.

VISITA AD LIMINA APOSTOLORUM.

En 20
Asiticos

de diciembre de 1585 dispuso Sixto V, que los

y fuera del Asia, y

los

Obispos

que se hallasen en otras nuevas

de Indias, saber,
tierras del

Oriente,

Medioda, Occidente y Septentrin, ya fuese en las islas 6 en los continentes, en cada


decenio emprendan su viaje para visitar los umbrales de los SS. Apstoles, debindose

computar dicho decenio desde

el

dia de su consagracin,

su traslacin, de manera que

el

tiempo

tambin corrido para


la visita

sucesor.

el

personalmente

no

Que

el objeto,

del

predecesor

palio,

6 de

considere

se

la Silla, juren hacer

ntes de tomar posesin de

pudieren por algn

y
un enviado con mandato especiaLpara
si

6 recepcin

para el

trascurrido

impedimento,

que

hagan por

la

ya sea del Cabildo, ya de otra dignidad

eclesistica 6 personado; y si no hubiere ninguno de los sobredichos, que se haga por


un Sacerdote diocesano, y falta de clero, por cualquier presbtero secular regular,

instruido y de

conocida

Ecclesiw

et

Empieza

Romanus

ord.

probidad.

De

Pontifex,

quam

hllase en

el

incurren en

suspensin ab ingressu

spirituali et perceptione

Bulario

de

fruduum

Cherubin Const.

15.

etc.

Fastos

170.

VISITA

En 26

AD LIMINA PARA LOS OBISPOS

IN

PARTIBUS INFIDELIUM.

de Junio de 1626 la Sagrada Congregacin de Propaganda Fide decret que no

obstante la Constitucin de Sixto V. de


infidelium, que reciben
ella,

modo

otro

administratione tam. temporali

puedan hacer

la

Asistentes en la Curia

el

visita

estipendio de

ad limina

la

de

Junio de 1585,

los

Obispos in partbus

Sagrada Congregacin, son gobernados por

Apostolorum por procurador aunque sea de

Romana, siendo deputados especialmente para cada

vez.

Lo

los

refiere

Pittoni CC. ad Ep. n. 853. Fast. ord. 256.

INSTRUCCION

DE LA SAGRADA CONGREGACION DEL CONCILIO,

PARA LOS

OBISPOS

ARZOBISPOS, PRIMADOS, Y PATRIARCAS, SOBRE EL MODO DE DISPONER LA RELACION

DEL ESTADO DE SUS IGLESIAS, QUE, CON MOTIVO DE LA VISITA DE LOS SAGRADOS
UMBRALES, ESTAN OBLIGADOS A EXHIBIR A LA MISMA SAGRADA CONGREGACION.
El

Sumo

Pontfice Sixto

Papa Quinto, que estableci

los tiempos, en los cuales

cada uno de

Primados y Patriarcas, por s mismos, por su cierto Nuncio, estn


Umbrales de los Beatsimos Apstoles San Pedro y San Pablo, insistiendo

los Obispos, Arzobispos,

obligados visitar los

en la antiqusima observancia, no solo quiso que, adems de la Visita de los Sagrados Umbrales,
diesen tambin cuenta al que por tiempo fuese Pontfice

TOM.

I.

Romano, de todo su

Oficio Pastoral y

29

PARTE

234

PRIVILEGIOS DE LOS ORISPOS.

2^

de todas las cosas de cualquiera manera concernientes al estado de las Iglesias, que presiden
la disciplina del Clero y del Pueblo y ltimamente, la salud de las almas confiadas su
;

fidelidad,

empieza

como ms rapliamente

Romanus Pontifex

se expresa en la Constitucin del

mencionado Pontfice, que

sino que tambin en otra Constitucin, que empieza Immensa

Sagrada Congregacin, destinada para la interpretacin del Sacrosanto


cuidado de examinar la dicha Relacin, que se kelielatio status cele-

eeterni Dei, eucarg la

Concilio de Trento, el

se hiciesen la

misma Congregacin.

y de responder las proposiciones, que


Estas Constituciones Sixtinas no carecieron de su efecto, as en rden la visita de los Sagrados Umbrales, como en orden la Relacin de los estados de las Iglesias pero como nunca se

sice,

ha dado instruccin alguna para

el

modo de disponer

abundantes en cosas superfinas, y otras defectuosas


por cuanto para evitar esto, en el Snodo Romano de este ao 1725 cele-

haberse exhibido tal vez algunas de


en las necesarias

las precitadas Relaciones, de aqu procede

ellas,

Seor Benedicto Papa XIII, nuestro Santsimo Seor, en la Baslica Lateranense,


se mand, que la Instruccin hasta ahora omitida, la diese la Sagrada Congregacin del Concilio; y en rden esto, sta instruccin se hace de derecho pblico, para que los Obispos,

brado por

el

Arzobispos, Patriarcas, en las Relaciones de los estados de sus Iglesias, que en lo venidero

remitiesen la

misma Sagrada

Congregacin, cuiden de conformarse con

Relaciones ciertos distintos Captulos, debiendo ser


el

segundo

el

de la

misma Persona

el

primero

referente, el tercero

el estado

ella,

reduciendo sus

material de la Iglesia,

el del Clero Secular, el cuarto

Regular, el quinto el de las Religiosas, el sexto el del Seminario,

el

sptimo

el

el del

de las Iglesias,

Cofradas y Lugares Pios, el octavo el del Pueblo ; y finalmente, el ltimo se ha de referir


las cosas, que se proponen la Sagrada Congregacin por el mismo referente.

1.

En

Del primer captulo de la Eelaqion perteneciente al estado material de

ste primer Captulo de la Relacin se

institucin.

2. Los

confines.

bispado del Patriarcado.

4.

3.

Los

politana Patriarcal, juntamente con el


;

si se

las cosas siguientes.

1.

La

y perogativas del Obispado, del Arzo-

El nmero de las ciudades,

Obispado, al Arzobispado 6 al Patriarcado.

servicio del Coro

han de exponer

privilegios,

la Iglesia.

5.

villas y lugares sujetos al


El estado de la Iglesia Catedral, Metro-

y dems destinados

al

hallasen fundadas las Prebendas de Penitenciaria, y Lectoral.

nmero de

los Cannigos,

El estado de las Iglesias Colegiatas con el nmero tambin de los Cannigos, y de los
asistentes al Coro y si en la Colegiata hay fundacin de Prebenda Lectoral.
7. El
estado y nmero de las Iglesias Parroquiales, y de otras Iglesias, y Oratorios exis-

6.

dems

tentes en el Obispado, Arzobispado Patriarcado, refiriendo sealadamente,

metropolitana,

si la

catedral, la

patriarcal, colegiatas, oratorios, parroquiales, y otras Iglesias, se hallan

surtidas suficientemente de las sagradas alhajas, y cules de ellas tengan rentas sealadas

8. El nmero de los Conventos de Religiosos y Religiosas, expresando si


algunos de los conventos de Religiosos estn sujetos su jurisdiccin, y si hay algunos de

para la fbrica.

Religiosas, y cules sean los que estn sujetos al Ordinario los Prelados Regulares.

si

Obispado hay Seminario de Clrigos, y cuntos son los que en l se mantienen


hubiese nmero establecido, y cul sea, y si estuviesen unidos l algunos Beneficios,

9. Si

en

el

y en general cules, y cuntas sean


hospitales,

colegios, cofradas,

las rentas del dicho Seminario.

y otras lugares

pios,

que haya en

el

10.

El nmero de

los

Obispado, Arzobispado

11. Si hay Montes de Piedad, y cuntos sean,


juntamente coa otros semejantes, pertenecientes al estado material de la Iglesia; pero con

Patriarcado, y cules sean sus rentas.

SECCION SEPTIMA.
la advertencia

235

de que slo en la primera Relacin, que se haga por

Patriarca, se exhiba

el Obispo,

Arzobispo, 6

una plena Relacin del estado material, pues en las Relaciones subsi-

guientes bastar que se refieran la primera,

mnos que ocurriese alguna cosa de nuevo

perteneciente al dicho estado material, que al referente le pareciese conveniente noticiarla


la

Sagrada Congregacin.

II.

Del segundo captulo de la Relacin, perteneciente al mismo Obispo, Arsbisp

Primado

En

este captulo se deber exponer

mandado por

1.

Sagrados Cnones, por

Patriarca.

Si

ha cumplido con

el

precepto de la Residencia,

de Trento y por la Constitucin Urbana,


y si en alguno, y en qu tiempo estuvo ausente, y si ms de los meses Conciliares, j si con
licencia de la Silla Apostlica sin ella.
2. Si hizo la Visita de la Dicesis l encargada
los

el Concilio

y cuntas veces.
3. Si por s

mismo, por

veces

el

si

ha conferido

otro Obispo,

Sacramento de la Confirmacin.

el

los

Sagrados Ordenes, y administrado

ha celebrado

Si

4.

Obispo est sujeto, 6 no, otro Obispo

snodo diocesano, y cuntas

el

al snodo provincial

si asisti

de su

Arzobispo, el que, en conformidad del Tridentino, est obligado elegir para que asista

su snodo provincial; y

mediando

Arzobispo hubiese celebrado

el

si

Sufragneos hayan asistido

l.

5. Si

ha predicado por

impedimendo legtimo hubiese

saludablemente
pecuniarias,

el

stas

si

es la Inocenciana la

oponga en orden

de la predicacin.

oficio

al

elegido Varones

6. Si

que se observa en su Chancillera.

para que ejerciesen

idneos

tiene Depositario de penas

8.

7.

Cul sea

la

y multas
Tasa y si

Si tiene alguna cosa, que se lo

Episcopal, de la jurisdiccin Eclesistica, de la

oficio

immunidad de

conservacin de la libertad,

snodo provincial, y qu
la palabra de Dios, y si

el

mismo

empleado en usos piadosos.

se hubiesen

ejercicio del

las Iglesias.

9. Si

ha hecho alguna obra pia

por el Pueblo 6 por el Clero.

. III.

En

Bel Capitulo

este Captulo se deber exponer

la Iglesia Catedral,
al Coro.

los dias la

2. Si

tercero^ perteneciente al Clero Secular.

1.

Si los Cannigos,

y dems

asistentes al Coro de

Metropolitana Patriarcal, y de las Colegiatas, asisten continuamente

adems de

los Maitines,

Misa Conventual.

tienen sus Constituciones, y

Ludes, y dems Horas Cannicas, celebran todos

3. Si la aplican todos los dias por los

si las

observan con puntualidad.

5.

Bienhechores.

Si los que tienen

4. Si

Prebenda

de Penitenciara, Lectoral, cumplen con lo que deben cumplir, y en qu conformidad.


6.

Si los Prrocos residen en sus parroquias.

tizados, y los

dems Libros, que deben

tener,

7. Si tienen el

Libro de Matrimonios, y Bau-

segn la norma del Ritual Romano.

8. Si

algunos de ellos necesitan del auxilio de otros sacerdotes para administrar los sacramentos
al pueblo.

9. Si estos

por

s,

por otros

idneos,

si

estuviesen legtimamente ocupados,

lo menos en los dias de Domingo, y Fiestas solemnes, instruyen con palabras saludables
los

Pueblos ellos encargados, segn su capacidad, y la de aquellos, enseando

todos es necesario para salvarse, en conformidad de

y por

el

precitado Concilio

Romano.

10.

Si lo

lo

lo

que

prevenido por el Concilio de Trento,

mnos en

los dias

de Domingo, y otros

dias de Fiesta, ensean en sus parroquias los rudimentos de la Fe, la obediencia Dios,

los padres, los nios

los

dems que necesiten de sta instruccin; y

si

los

que

y
les

PARTE

236

a"

PRIVILEGIOS DE LOS ORISPOS.

auxilian en el cumplimiento de esto, ejercen fructuosamente sta obra tan necesaria en cada

una de

11. Si

las parroquias.

cada uno de

los Prrocos,

y los dems que ejercen el cargo


el Pueblo encargado

de almas, todos los Domingos, y Fiestas de precepto, aplican la Misa por


su cuidado.

y qu cosas preceden antes que alguno sea admitido la primera


y si los que han de recibir los sagrados Ordenes, y ntes

12. Si,

Tonsura, y los Ordenes menores


de recibir cualquiera de

ellos,

en alguna Casa Keligiosa.


y

si

hacen los ejercicios espirituales por espacio de algunos dias

13.

Si todos los referidos llevan siempre los hbitos clericales

en rden al privilegio del fuero, se observan las cosas dispuestas por

el

Sacrosanto Snodo

Tridentino, ses. 23. cap. 6 de la Reforma,


y por la Constitucin del seor Benedicto Papa
XIII, nuestro Santsimo Seor, emanada en el mismo Concilio Romano.
14. Si se tienen

Conferencias de Teologa Moral Casos de conciencia, y tambin de Sagrados Ritos, y cuntas


veces se tienen, y quines son los que concurren ellas, y cul es el fruto que de ellas

resulta.

15. Cules sean las costumbres del Clero secular

si

hay en

algn escndalo

que necesite de ms poderoso remedio.

. IV.

En

Del Captulo cuarto, perteneciente al Clero Regular.

ste Captulo se deber exponer:

1. Si los

Regulares, que ejercen la cura de almas

y estn sujetos la jurisdiccin, visita y correccin Episcopal en las cosas que pertenecen
la cura de almas, y administracin de los sacramentos, cumplen fielmente el cargo que les,
est cometido, segn lo que se ha dicho en el captulo precedente de los Prrocos seculares.

algn Regular reside fuera del Convento

2. Si

si

hay algunos en

Dicesis, expelidos

la

por sus superiores, observado lo que debe observar, 6 hay algn Regular residente dentro de
los Claustros del Monasterio,

conformidad.

3. Si

pero que ha delinquido fuera de ellos tan notriamente, que

y cmo castiga en estos casos los delinquentes en sta


ha usado de su jurisdiccin delegada para hacer la Visita de los Con-

ha causado escndalo en

el

Pueblo

ventos y Granjas de Monasterios, en que no se mantienen Religiosos en el nmero prefijado


por las Sagradas Constituciones, y cules son las costumbres de los Religiosos residentes en
dichos Conventos y Granjas.

4. Finalmente,

si

tiene algn encuentro con los Regulares

en el ejercicio de la jurisdiccin delegada, en aquellos casos en que

misma

le est

por el Sagrado Concilio Tridentino, por las Constituciones de los

conferida la

Sumos

Pontfices,

y sealadamente por la Bula del Papa Clemente X, que empieza Superna.

. V. Del quinto Capitulo de la Relacin, perteneciente

En

ste Captulo se deber exponer

Constituciones.
3.

2. Si so

1.

al

Obispo observan sus

en los conventos de stas.

adems del

ordinario.

dedichos Conventos, y se han pagado las dotes

se

Monjas sujetas

sin violacin,

Monjas.

confesor extraordinario,

6. Si

las

Si

las

han introducido algunos abusos en dichos conventos, que necesiten del consejo
4. Si el Obispo enva dos 6 tres veces al ao otro
de la Sagrada Congregacin.

Si se

auxilio

guarda la clausura,

5. Si se

administran fielmente las rentas

de las Monjas y en qu se

han

invertido.

en los conventos de Monjas, que estn sujetos prelados regulares, ha cuidado que

haya observado exactamente la clausura de dichas religiosas; y

si

ha procedido por

SECCION SEPTIMA.

237

censuras eclesisticas y los dems remedios de derecho, contra los desobedientes y contradictores.

confesores regulares, ordinarios extraordinarios de las dichas monjas, han sido

7. Si los

aprobados por

ntes que hayan oido la confesiones de stas.

acompaado de

Si

8.

tracin, los

los superiores regulares,

que han administrado

sujetos los regulares

cosas, que se prescriben en la

En

con

de la Iglesia.

al

dems

Seminario.

Cuntos alumnos hay en

Si sirven en los

4.

5. Si

1.

En

la disciplina eclesistica.

los

ms

seminario.

el

qu estudios

antiguos, que el haya elegido.

el

2.

ejercitan,

se

dias de Fiesta la Catedral, y

ha establecido las cosas necesarias para

dictmen de dos Cannigos de

el

monjas

Bula de Gregorio XV, que empieza Inscrutabili.

debidamente en

y con qu aprovechamiento.

Adminis-

administran sus rentas fielmente, y se cumplen las

si

ste Capitulo se deber exponer:

lugares

la

estos conventos de

Del sexto capitulo de la Eelacion, perteneciente

. VI.

Si se les instruye

ha tomado cuenta cada ao de

bienes pertenecientes

los

dems

buen rgimen,
6.

Si lo visita

algunas veces, y cuida de que se cumplan las Constituciones.

segn la mente del Concilio Tridentino, y sta se cobra; y

algunos son morosos en su paga.

En

VIL

si

7.

Si hay

Tasa establecida,

Del sptimo captulo, perteneciente las Iglesias, Cofradas y Lugares Pios.


se deber

ste captulo

los Decretos de

exponer:

una Tabla de

Iglesias est puesta

Urbano VIII, de

las

feliz

Si en las Sacristas

1.

de todas y cada una de las

cargas de Misas, y Aniversarios, segn la mente de

memoria, y

si se

han satisfecho puntualmente.

2.

Si en las Cofradas, Escuelas y otros Lugares pios, se cumple puntualmente la obra pia

dispuesta por los Testadores.

ha hecho que

3. Si

los

Administradores de estos Lugares

le den cuentas cada ao.


4. Si

ha visitado

el

Monte de Piedad

Caridad, y

tiene rentas, que sobren para el

si ste

sustento de los Ministros y otros gastos necesarios, y en qu causas se invierten las dichas

de Monte
tomado
cuentas
de
las
rentas los
de trigo.
5. Si ha visitado los Hospitales de Enfermos,
Administradores y sise suministran en ellos los Enfermos las cosas necesarias para la
rentas

si

se cobra alguna cosa de los

que reciben de

l dinero trigo, si se trata

salud del cuerpo y del alma.

En

VIIL Del

ste captulo se deber exponer

vecha en la piedad.
en

l,

octavo captulo de la Relacin, perteneciente al Pueblo.

2. Si se

1.

Cules sean las costumbres del Pueblo, y

ha introducido algn abuso,

se nota

si

apro-

alguna mala costumbre

que necesite de consejo auxilio de la Sede Apostlica.

En ltimo

IX. Del ltimo

el

captulo, perteneciente

lugar, los Obispos, Arzobispos,

ciones de sus Iglesias la Sagrada

para

rgimen de sus Iglesias,

las

las Splicas.

Primados, y Patriarcas, que remiten las Relasi tienen que proponer algunas splicas

Congregacin,

podrn proponer, con expresin

clara del hecho,

y de

PARTE

238

todas las circunstancias; y

si las

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

splicas corresponden negocios forenses, declaren

si

estn

introducidos en otros Tribunales, y si hay Sentencias de otros Tribunales sobre ellas, para
que considerndolo todo con reflexin, la Sagrada Congregacin pueda dar la conveniente
respuesta dichas splicas.

Y stas

han sido

las cosas

que ha parecido oportuno se pongan en sta Instruccin

si

hubiere algunas, que los Obispos, Arzobispos, Primados y Patriarcas, juzgaren para la necesidad de sus Iglesias y Dicesis, puedan aadirlas donde les parezca deberse aadir, y ponerlo
la Sagrada Congregacin, la cual, usando de la caridad y justicia, despachar

en noticia de
por

s las

que pueda, y noticiar las mayores al Sumo Pontfice, quien siempre desear
puede con el Seor sus hermanos los Obispos.

gratificar cuanto

C. Cardenal Origo, Prefecto.

Lugar f del

Sello.

El Arzobispo Teodos. Secret.

Don

Francisco Eduardo Panlagua, del consejo de S. M. su Secretario, y Oficial mayor de la

Supremo Consejo, y Cmara de Indias, por lo tocante al Per.


que la Copia antecedente corresponde con la traduccin original, que se halla en

Secretaria del
Certifico,

esta Secretara, donde se ha sacado para remitir con el Despacho, que con fecha de hoy se
dirige los Prelados Diocesanos del

Per y Nuevo Reino de Granada. Madrid, y Julio primero

de mil setecientos y setenta.


Cedulario Qutense

tomo

5. pag. 27.

TEXTO LATINO DE LA MISMA INSTRUCCION.


INSTRUCTIO SACR^ CONGREGATIONIS CONCILII ANNO 1725 SUB BENEDICTO
Pro Episcopis, Archiepiscopis, Primatibus

et Patriarchis, super

modo

Xlll.

conficiendi Relationes

statuum Ecclesiarum, quas, occasione Visitationis Sacrorum Liminum, eidem Sacre Congregationi exhibere tenentur.

Summus Pontifex

Sixtus PapaQuintus, qui tmpora statuit, quibussinguliEpiscopi, Archie-

piscopi, Primates, et Patriarcha3 per se ipsos, vel per

Limina Beatissimorum Apostolorum Petri

nedum

voluit, ut ultra

eorum Pastorali

eorum certum Nuntium

Sacrorum Liminum visitationem, Eomano pro tempore

Oficio, et

modo

pertinentibus, rationem redderent,

Constitutione, quas incipit

Immensa

Pontifici, de toto

de rebus mnibus ad ipsarum, quibus pra^sunt, Ecclesiarum statum,

ad Cleri, et Populi disciplinam, animarum denique, quse illorum


quovis

visitare tenentur

et Pauli, antiquissinie observantiae inhserendo,

Romanus

fidei creditse sunt,

Pontifex, sed in alia etiam Constitutione, quse incipit

cctemi Dei, Sacros Congregationi prsepositse Interpretationi Sacrosancti

Tridentini,

salutem

uti fusius habetur in pradicti Pontificis

curam demandavit,prsedictam rationem, qusedicitur Relatio status

Concilii

Ecclesice, per-

pendendi, et examiuandi, acpostulatis ineadem proponendis respondendi.


Sixtinse hse Constitutiones suo

tationem,

non caruerunt efectu, tum quoad Sacrorum Liminum visitum quoad Relationem statuum Ecclesiarum; sed cum nulla unquam edita fuerit

instructio pro dictis Relationibus exarandis, factura hinc est, ut aliquse ex eis aliquando fuerint
cxhibitffi

abundantes in superuis,

hsec avertenda in Synodo

et aliquse

aliquando deficientes in necessariis

cumque ad

Romana, hoc anuo 1725, a Sanctissimo Domino nostro Benedicto

SECCION SEPTIMA.
PP. XIII habita in Baslica Lateranensi, prascriptum

239

sit,

ut Instructio hactenus omissa, a

Sacra Concilii Congregatione ederetiir; hsec idcirco Instructio publici juris


nibus statuura suanira Ecclesiarura, ad

eamdem Sacram Congresatioucm

niittendis, ciirent Episcopi, Arcliiepiscopi,

Primates

Kelationes ad qnsedam distincta capita reducere,

fit,

in

et Patriarchaj ipsi se

in Kelatio-

iit

posterum traus-

conformare, et suas

quorum priraum ad statum

Ecclesiaj

rialem, secundara ad Personara ipsius refereutis, tertiura ad Clerura Sa3cularera,

Clerum Regularem, quintum ad Moniales, sextura ad Seminarium, septimum ad


Confraternitates et Loca Pia,

octavum ad Populura,

et

mate-

quartum ad
ficclesias,

ultimum denique referatur ad Postulata,

quE ab ipso referente SacrE Congregationi proponuntur.

1.

De primo

Rlationis Capitc, pertinente ad statum Ecclesiw materialem.

In hoc primo Rlationis capite sequentia erunt exponenda

III.

I.

lustitutio.

II.

Privilegia et prserogativae Episcopatus, Archiepiscopatus, autPatriarcliatus.

Confinia.

IV. Nu-

merus Civitatura, Oppidorum ant Locornm, qniEpiscopatui, Arcliiepiscopatui, aut Patriaicbatui subjecti sunt.

V. Status Cathedralis,

cum numero Canonicorum

Metropolitan, aut Patriarchalis Ecclesiaj, una

aliornm servitio Chori addictorum et an erectae fuerint Prsebendse

et

Poenitentiaria et Theologalis.

VI. Status Ecclesiarura Collegiatarum, una

cum numero pariter Canonicorum

et ceteroriira,

qui Choris earum intersunt; etanin CoUegiatis erecta sit Praebenda Theologalis.

VIL

Status, et

numerus Ecclesiarura Parocliialium, necnon

aliarura Ecclesiarura ot Ora-

toriorum in Episcopatu, Archiepiscopatu aut Patriarchatu existentiura

referendo sigaantor,

an Cathedralis, Metropolitana aut Patriarchalis, et CoUegiatce, Oratoria, necnon Parochiales,


cBterajque Ecclesise sint sacris supellectilibus sufScienter instructae, et

qusenam ex eis habeant

redditus pro fabrica assignatos.

quam mulierum, exprimendo, an

VIII. Nuraerus Monasteriorum, tara virorum,

Monasteriis virorum sint subjecta sub jurisdictioni

et

aliqua ex

an et quE mulierum Monasteria

sibi

subjecta sint, vel Praslatis Regularibus.

IX.

An

Seminarium Clericorum, quot

adsit in Dicecesi

statuta taxa, et in

qua quantitate,

et

Clerici in

eodem

alaatur, an fuerit

an aliqua beneficia fuerint eidem unita,

et in

universum

quinara, et quot sint redditus praedicti Serainarii.

X. Nuraerus Hospitalium, Collegiorum, Confraternitatum

et

aliorum Locorura Piorum, quai

sunt in Episcopatu, Archiepiscopatu aut Patriarchatu, et quinara sint eorura redditus.

XI.

lem

An

adsint Montes pietatis, et quot sint, una

Ecclesiae spectantibus

cum

prima Relatione tantum, quae

fit

aliis consirailibus,

ad statura materia-

ab Episcopo, Archiepiscopo aut Patriarcha exhibeatur

subsequentibus etenim Relationibus satis


novi, pertinens

cum

advertentia tamen, ut plena status materialis Relatio in

erit,

quod

ipsi se referaut

ad primara,

in

nisi aliquid

ad dictum statum materialem, contigisset, quod Keferens notificandum Sacraj

Congregationi existimaret.

%lI.De seQundo Belationis capite,pertinenteadipsum Episcopum, Archiepiscopum, Primatem


et

Patriar cham.

In hoc capite exponi debebit.


I.

An

Residentise praeceptura, a Sacris Canonibus, Concilio Tridentino et Constitutione

Urbana prsescriptum,
conciliares, et

adirapleverit, et an aliquo,

et

quo tempore abfuerit,

an cum, vel sine Sedis Apostolice licentia.

et

an ultra menses

2a

PARTE

240

An, et quoties Dicecesis

II.

An

sibi

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.


commissse visitationem expleverit.

per alium Episcopum, Sacras Ordinationes expleverit, et Sacramentura


Confirmationis administraverit.
III.

per

se, vel

Synodum Dioecesauam coegert;et, si Episcopus nulli Archiepiscopo


ad Syaodum Provincialem ejus Archiepiscopi, quem ad tramites Tridentini
aligere teuetur, ut ejus Synodo Proviuciali intersit, accesserit; et si sit Archiepiscopus,
an
IV. Aa, et quoties

siibjectus sit, an

Synodum Provincialem

habuerit, et quinam Suffraganei eidem interfuerint.


Dei per seipsum predicaverit, et an legitimo concurrente impedimento, vires
idneos assumpserit ad hujusmodipredicationis officium salubriter exequendum.

An verbum

V.

An

VI.

habeat Depositariura

fuerint piis

usibus

Quaenam Taxa,

VII.

An

VIII.

et

An

an

an esedem

et

Be

111.

sibi

obstet

circa exercitium

Episcopalis

juris-

officii,

necnon tuendse libertatis et immuuitatis Ecclesiarum.

pium opus

aliquod

mulctarum pecuniariarum,

ac

Innocentiana in sua Cancellaria observetar.

aliquod habeat, quod

dictionis ecclesiasticse,

IX.

pojnarum,

applicatse.

peregerit pro Ecclesia,

pro Populo aut pro Clero.

ad Clerum ScecJarem

tertio capite,

pertinente.

In hoc capite exponendum erit:


I.

An

Cathedralis,

addicti

necnon CoUegiatarum, Choro jugiter

An, ultra

II.

cseterique Choro

Canonici,

Ecclesise,

Matutinum,

Laudes, caeterasque

III.

Missam Conventualem.
An quolibet die eam applicent pro

IV.

An

Metropolitanae

aut

Patriarchalis

intersint.

Horas Cannicas,

alias

quolibet

die

celebrent

benefactoribus.

suas habeant Coustitutiones, et eas punctualiter observent.

V. An, qui obtinent Prsebendam Pcenitentiariam aut

adimplenda sunt,
VI.

VII.

An parochi in
An librum

Kitualis

Eomaui

An

VIII.

Theologalem,

adimpleant,

que

quomodo.

et

suis

parochiis resideant.

Matrimonii,

Baptizatorum,

et

aliosque

quos

libros,

ad

normam

retiere debeut, retineant.

aliqui ipsorum indigeant

aliorum sacerdotum opera,

ut

Sacramenta

populo

administrent.

An

IX.

iidem per

vel per alios

se,

tera Dominicis et Festis

pascaut salutaribus

monitum

juxta

X.

An

et qui

docendo,

Deum

si

sibi

quae

festivis

aliis

legitime impediti fuerint,

commissas pro sua,

scire

mnibus necessarium

diebus in suis Parochiis,

et parentes, pueros, cteterosque,

eis operara

prcestent

in

diebus

sal-

earum capactate

et

est ad salutem,

Eomani.

et praecitati Concilii

Dominicis et

saltera

obedientiam erga
et an,

verbis,

Tridentini

idneos,

solemnibus plebes

fidei

rudimenta

et

hoc adjutorio indigentes, doceant

hoc opere adimplendo,

et

an fructuose hoc opus

adeo necessarium in singulis Parochiis proficiat.

XI.

An

Festisque de prsecepto,
XII. An,

et quse

Ordines admittatur,
receptionem,
in aliqua

curara animarum exercentes, singulis Dominicis,


Missam applicent pro populo eorum curse comraisso.

singuli Parochi, cseterique

piis

domo

prsemittantur
et

an sacris

antequam
Ordinibus

quis

meditationibus, vulgo spiritualibus

religiosa.

ad

initiandi,

primara
ante

tonsurara,

et

Minores

cujuscumque Ordinis

exercitiis,

vacent

per aliquot

sacri

dies

SECCION OCTAVA.
Xin. An omnes

vestes jugiter

praedicti

241

deferant clericales,

legium serventur disposita a Sacrosancta Synodo Tri dentina,


SS. D. N.

Constitutione

et

PP. XIII

Benedicti

quoad

an,

et

fori privi*

23, cap. 6 de Keform.

sess.

eodem Concilio Komano ema-

in

nata.

XIV. An

habeantur conferentie Theologiae

moralis seu

sacrorum Rituum, et quot vicibus habeantur, et qui


ex

illis

Casuum

et etiam

conscientiae,

intersint,

quinam profectu

et

habeatur.

illis

XV. Quinam

mores

sint

cleri saecularis,

an aliquod in eo adsit scandalum, quod

et

remedio indigeat potentiori.


IV.

De

quarto capite, ad Clerum regularem pertinente.

In hoc capite exponendum erit

An

I.

curam animarum exercentes, qui Episcopali

regulares,

et correctioni subsunt in

torum,

munus

iis,

commissum

sibi

curam

quse ad

jurisdictioni,

visitationi

et administrationem

pertinent,

Sacramen-

adimpleant juxta ea, quae in prsecedenti capite

fideliter

dicta sunt de parochis ssecularibus.

An

II.

servatis

Monasterii degens,

quomodo

et

An

III.

Monasterium degat

aliquis regularis extra

superioribus

in

servandis

sed

an aliqui adsint in dioecesi a suis

aliquis

regularis

fuerit

in sic deliquentes

sua jurisdictione delegata usus

sit

intra

claustra

ut populo scandalo fuerit,

ea ita notorio deliquerit,

qui extra

hisce casibus

vel

ejecti,

animadvertit.
in

explenda

visitatione

Conventuum,

et

Granciarum Monasteriorum, in quibus Religiosi non aluntur in numero, a Sacris Constitutionibus prsefixo
ciis

et

quinam

Religiosorum mores in dictis conventibus, et Gran-

sint

degentium.

cum

IV. Denique, an aliquod habeat


delegatse, in illis casibus,

tionis

Tridentino, vel a

in

Regularibus offendiculum in

quibus

Suramorum Pontificum

tributa

cadera ipsi

Constitutionibus

et

exercitio

est

jurisdic-

Sacro

signanter

Concilio

Bulla

Cle-

mentis Papse X, quse incipit Superna.

V.

De

quinto relationis capite, ad Moniles pertinente.

In hoc capite exponendum erit

An

I.

Moniales, Episcopo subjectse, suas servent Constitutiones.

An Clausura in earum
III. An aliqui abusus in

II.

Monasteriis inviolate custodiatur.

iisdem Monasteriis irrepserint qui consilio aut

auxilio Sacrse

Congregationis indigeant.
IV.
in

An

prseter

ordinarium

Conessorem,

alius

ab

extraordinarius,

ipso

bis

aut ter

anno fuerit oblatus.


V.

An

dictorum Monasteriorum

fuerint persolutse,

VI.

An

et

quomodo

in Monasteriis

redditus fideliter administrentur,

VII.
fuerint

Monialium dotes

erogatse.

Monialium, quae sunt Praelatis Regularibus subjecta, curaverit,

ut Clausura dictarum sanctimonialium


et contradictores per

et

fuerit exacte

observata

censuras Ecclesiasticas et alia juris

An harum Monialium

Confessarii Regulares,

et

an contra inobedientes,

remedia processerit.

sive ordinarii

sive

extraordinarii,

ab ipso approbati antequam earum confessiones exceperint.

TOM.

I.

30

::

PARTE

242

Vin. An,

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.


Regularibus, singulis annis exegerit rationem admi-

adhibitis Superioribus

nistrationis ab bis, qui administrarunt bona,

Regularibus subjecta et an
;

fideliter

quae praescribuntur in Bulla Gregorii

De

VI.

pertinentia ad hsec Monialium Monasteria,

eorum redditus administrentur,

XV,

et alia fuerint adimpleta,

que incipit Inscrutabili.

sexto Relationis capite, pertinente

ad Seminarium.

In hoc Capite exponendum erit

Quot

I.

An

II.

in Seminario

sint

Quibusnam

III.

Alumni.

in Ecclesiastica disciplina recta instituantur,


studiis vacent, et

quo profectu.

An Cathedrali et aliis locis Ecclesise, diebus festis inserviant.


V. An cum consilio duorum Canonicorum seniorum, a se electorum,

IV.

necessaria pro recto

regimine statuerit.
VI.

An illud aliquando visitet, et operam det, ut Constitutiones adimpleantur.


An statuta sit Taxa ad tramites Concilii Tridentini, eademque exigatur

VII.

et an aliqu"

sint morosi in ejus solutione.

VII.

De

sptimo capite,

ad

In hoc capite exponendum erit

An

I.

Loca Fia pertinente.

omnium etsingularum Ecclesiarum expsita sit


Anniversariorum, ad tramites Decretorum san. mem. Urbani

in Sacristiis

sarum, et

tualiter satisfactum

An in

II.

Ecclesias, confraternitates, et

Tabella onerum MisVIII, et an eis punc-

sit.

Confraternitatibus, Scholis, aliisque Locis Piis punctualiter executioni

mandentur

pia opera, a Testatoribus injuncta.


III.

IV.

An quolibet anno sibi fecerit reddi rationes ab horum locorum Administratoribus.


An Montem Pietatis, sive Charitatis visitaverit et an idem habeat redditus, qui
;

abundent sustentationi Ministrorum, aliisque necessariis expensis,


illi

erogentur, etsi quid exigatur ab

illis,

et in

supe

quas causas redditus

qui pecuniam aut frumentum,

si

agatur de Monte

frumentario, ab eo recipiunt.
V.

An Infirmorum

Hospitalia visitaverit, reddituum rationes ab Administratoribus exegerit,

et aulnfirmis necessaria,

VIII.

quoad salutem animse

De

et corporis ia eis subministreatur.

octavo Relationis Capite,

ad Populum pertinente.

In hoc capite exponendum erit


I.

Quinam

II.

silio

An

sint populi mores, et

au in pietate

aliquis irrepserit abusus aut prava

proficiat.

qusedam in eodem inoluerit consuetudo, quse

con-

indigeat et Sedis Apostolicae adjutorio.

IX. De ultimo

Capite,

ad Postlala

Ultimo loco Episcopi, Arehiepiscopi, Primates

pertinente.

et Patriarchae,

Relationes ad Sacram transmittunt Congregationem,

si

qui suarum Ecclesiarum

quse habent Postulata proponenda pro

suarum regimine Ecclesiarum, propouere poterunt cum clara facti et omnium circumstantiarum expressione ; et quatenus Postulata spectent ad negotia forensia, exponant, an ea sint in

SECCION OCTAVA.
aliis

243

Tribunalibus introducta, an adsint super iisdem aliorum Tribunalium sententise, ut,

mnibus mature pensatis, possit Sacra

Congregatio congruum suppeditare prsedictis

re-

sponsum.

Et hsec sunt, quae opportuna visa fuerunt, ut


fuerint, quse Episcopi, Archiepiscopi,

ia hac Instructione inserantur.

Quod

aliqua

si

Primates et Patriarchae pro suarum indigentia Eccle-

siarum atque Dicecesum, addenda existimaverint, sciant sibi liberum esse addere, quse

addenda videbuntur, et ad notitiam Sacre Congregationis deferre


titise

norma per

se expediet, quae poterit, et

fratribus suis Episcopis,


dinalis Origus, Prsefectus.

Cedulario Quitense, tomo

5,

majora ad

quantum cum Domino


Loco f

Sigilli.

Summum

licet, gratificari

ipsis

quse ex charitatis, etjus-

Pontificem deferet, qui

semper exoptabit. C. Car-

Archiep. Theodos. Secret.

pag. 27.

SECCION OCTAVA.
BENEDICTO

XIV

COMUNICA POR LA

LOS OBISPOS DE AMRICA, LLAMADAS,

LAS

ENCICLICA

SIGUIENTE

SLITAS, A

DB

FACULTADES

CAPITULARES

LOS VICARIOS,

HUBIEREN MUERTO SIN

LEGITIMAMENTE ELEGIDOS EN EL CASO QUE AQUELLOS

HABERLAS DELEGADO A NADIE.


lUustriss. et

Quamvis

in calce

Rme. De.

uti

Frater.

Formulse Facultatum, quse ab Apostlica Sede singulis Arcbiepiscopis

Indiarum tam Orientalium quam Occidentalium, conced

solent,

expresse legatur

unicuique tributa potestas easdem facltales commuuicandi, non tamen

Ordinem Episcopalem,

vel

eorum

quse requirunt

non sine Sacrorum Oleorura usu exercentur, Sacerdotibus idoneis

qui in ejus Dicecesi laborabunt, et prsesertim tempore


possit supplere doee

illas,

eadem Sedes Apostlica

sui obitus, ut

certior facta alio

Sede vacante

modo

qui

sit

Nuperrime

provideat.

tamen huic Sacrse Congregationi de Propaganda Fide innotuit, non semel contigisse, quod
nonnuUi ex

prsefatis Antistitibus, vel inopina

morte

prserepti,

vel

memorata potestate non

atteuta, e vivis excesserint, antedictis Facultatibus nemini delegatis.

Cumque

prsetermissa communicatione, sicut eidem Sacrse Congregationi relatum est,


levia

ex ejusmodi

plurima et non

incommoda illarum Dicecesum Animabus obvenerint, propterea quod durante tempore

Sedis vacantis, aut saltem doee supervenerit Apostlica provisio,


digentiis posset pro opportunitate
niales, adeo ut

destituti

eam ob causam

subvenire,

et

nemo

fuerit, qui

earum

in-

potissimum quoad dispensationes matrimo-

plerique, peccatorum vinculis miserrime alligati,

remedio, non sine evidenti seternse salutis

discrimine interierint

promptoque

bine

est,

quod

Sanctissimus Dominus Noster Benedictus divina providentia P.P. XIV, Populorum illorum

abhacSancta Sede remotissimorum incolumitati, eorumque animarum necessitatibus, pro


Pastoralis ofBcii sui

cura prospectum esse cupiens, de Eminentissimorum Patrum

Repblica Ohristiana

adversus

hsereticam

benigne indulsit, ut in posterum, quoties

in tota

pravitatem Generalium Inquisitorum consilio


praifatarum Ecclesiarum pro tempore Antistes

PARTE
decesserit

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

non communicatis facultatibus in antedicta Formula

nibus in ea expresis, alicui idneo probatoque Sacerdoti, ab

illo

contentis, et

cum

limitatio-

exercendisquandiu Archiepis-

copalis, seu Episcopalis Sedes vacans fuerit, et usque ad

supra

novam provisionem Apostolicam, ut


tantum casu, et non aliter, Vicarius Capitularis legitime electus illas libere, et
intra fines dumtaxat illius Diwcesis, exercere tamquam Delegatus possit, et valeat

in eo

licite, et

tamen

iis

exceptis, ad quarurn

usum

Episcopalis Ordo requiratur

Vicario Capitulan potestate consecrandi, quandocumque


et Altara portatilia,

cum

Olis Sacris

jam ab Episcopo

superaddita quoque eidem

necessitas urgeat, Clices,

Patenas

beoedictis. Mandatis itaque Sanctitatis

Sue eo, quo par est, obsequio obtemperando, de hac Pontificise sollicitudinis et providentise
gratia

Amplitudinem Tuam

encyclicis hisce litteris

commonitam

eum

faciraus,

in finem, ut

easdem vel authenticum earum ejemplum in Capitulari Archivo asservandas, seu asservandum,
Canonicis et Capitulo tuaj istius Metropolitanse, sive Episcopalis Ecclesise, statim ae
peris, tradere et notificare

qui facultates prsedictas in

bonum

istius Dioecesis exercere valeat,

dinem Tuam Deus incolumem diutissime


nisTuse.

illas

acce-

non praetermittas, ut quotiescumque memoratus casus evenerit,

uti Prater. V.

Card. An. Frcef.

Hllase en la Metropolitana de Chile y en

el

minime

desit.

Et Amplitu-

Romaj 16 Februar 1743.

servet.

Amplitudi-

Philippus Dolleveliis, Secretarius.

Cedulario de Quito, tom. 3. pag. 147.

RESUMEN DE LA ENCICLICA ANTERIOR.


Aunque segn

la

frmula inserta

al

fin

de las

slitas

tienen

lodos los ordinarios de las Indias

Orientales y Occidentales facultad de comunicar dichas facultades llamadas slitas, excepto las que

piden Orden Episcopal necesitan del Oleo santo,

de

la

muerte, para

sacerdotes idneos, especialmente

proveer las necesidades de sus Dicesis

no obstante, cerciorada

la

la

hora

Sagrada

Congregacin de Propaganda Fide, que muchos obispos por muerte repentina por olvido, salan de
este

mundo

dicesis.
lo

Por

sin delegar nadie estas facultades, de

sta razn el santo Padre Benedicto

menos hasta que

se provea,

si

el

donde

se originaban

Obispo muriere

sin delegar las

legitimamente electo, goce de stas facultades como Delegado de


piden rden Episcopal. Tambin se concede dicho vicario

urgente Clices, Patenas y Aliares porttiles con

el

la

la

las

vacante de la Silla

slitas, el

la

Vicario Capitular,

Santa Sede, excepto las que

potestad de consagrar en necesidad

sanio Oleo bendito por

por ltimo que un ejemplar autntico de stas Letras se conserve en

deFebr. de 1743.

muchos males para

XIV dispone que durante

el

el

Obispo.

se

manda

Archivo capitular. Dada 16

SECCION NONA

245

SECCION NONA.

BREVE

DE

EXPOSICION

SEGUN

FACULTADES SLITAS

LA.S

Brasilia Pontificia, con las modificaciones, que

SU

EL

MARQUEZ EN

P.

han sufrido desde su

TIEMPO.

Con motivo del


de

Indias,

trabajo,

registrado

he

Escritores Americanos

de

pendio

su

obra,

al

sobre la coleccin de los Privilegios

y tres son las causas, que


llamada Brasilia Pontificia.
las Facultades,

uno de

Mrquez,

P.

han sufrido

variantes que

que tengo entre manos


continuamente

llamadas

La

mas

los

me han movido

clebres

com-

sacar este

1* presentar

los Obispos las

desde el tiempo del P. Mr-

slitas,

quez para ac. La 2* separar los privilegios, que actualmente se hallan vigentes de los

que ya
sufrido

La 3* modificar su doctrina segn las modificaciones, que ha


comn hasta el 12 de octubre de 1869, en que se expidi

caducaron.
el

Derecho

Constitucin Apostolicce Seis.

la

Las variantes, que

han sufrido

las

en su texto

slitas

original,

muy

son

puede decirse brevemente que, exceptuada la facultad 25, todas las dems son
en sustancia y accidentes.

frecuentemente

ms

P.

el

all de las

No

sucede

lo

mismo con

Mrquez para amplificar

slitas.

Escribi

los privilegios

las facultades de

este clebre

Autor

las

pocas, y

mismas

de Indias, que
de

los obispos

hcia los aos de

cita

Amrica

1742, cuando

de la Compaa de Jess para con los Notos se hallaban vigentes y se


comunicaban promiscuamente los Obispos de las Indias Orientales y Occidentales. Por lo
los privilegios

cual ste Escritor al hablar de dispensas matrimoniales entre los Nofitos, extiende las facultades de los Obispos hasta los grados de consanguinidad y afinidad mencionados en las Vice-

tomo anterior, y que al presente estn sin vigor, segn all lo expres.
Tienen sin embargo los Nofitos para dichas dispensas varios otros privilegios vigentes,
nales insertas en el

en particular los concedidos por Paulo III y Gregorio Xlll


tan delicada como dispensas de matrimonios, es
vigentes de

necesario

al

tratar de

una materia

deslindar bien las facultades

que ya caducaron, para proceder con legalidad cannica y seguridad de

las

conciencia.

Las modificaciones del derecho comn despus de


no

son

muchas

materias, que

se rozan con las

participacin desapareci

P. Pi IX. establece

Mrquez en

ellas

obra titulada Brasilia Pontificia

bajo el

las

como son

XIV

en distintas

abstinencias.

Parroquias

mencionadas Vicenales, cuya promiscua

mismo Benedicto XIV, dejando

respectivos con la obligacin y el cuidado de

mino. Por ultimo en

P.

Facultades slitas,

Lo mismo digo de

de Regulares, Oratorios

privilegios

la

pero algunas variantes sufri en tiempo de Benedicto

la

nuestros tiempos

cada parte
al

expirar

con sus
su tr-

Apostolicw Seis de N. SSmo.

un nuevo derecho sobre Censuras, cuyo catlogo antiguo trae

explicacin

queda derogada

la Constitucin

renovarlos

de las slitas

bajo el n" 15

por la nueva Constitucin,

y en

las

16.

el

La mayor parte de

censuras que

permanecea

246

PARTE

2a

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

en vigor es necesario distinguir entre las reservadas simplemente al


y las especialmente reservadas, para saber la extensin que se puede

Komano

Pontifice

dar las slitas

en sta materia.

Por todo lo cual me he propuesto hacer un breve compendio que puede servir de
apndice la obra del P. Mrquez, fin de que en las Curias Eclesisticas, donde sirve
de norma, encuentren los Obispos de Amrica todo lo que les concierne ya por
derecho comn, ya por las

Por

slitas,

ya tambin por

razn, que indiqu en el

la

pueda traducir

prlogo,

los privilegios de

tratado sale

ste

en

Indias.

latin,

hasta

que

se

al castellano.

FACULTADES QUE SUELEN CONCEDERSE A LOS OBISPOS LLAMADAS

SOLITAS

r>

ANNO 1865.

Pacultates concessae a SS. D. N. D. Pi Divina Providentia P. P.


1.

IX

Episcopo N.

N.i

Conferendi Ordines extra tmpora et non servatis interstitiis usque ad Presbyteratum

inclusive, i sacerdotum necessitas ibi fuerit.


2.

Dispensandi in quibuscumque irregularitatibus, exceptis

vel ex homicidio voluntario proveniunt

operariorum

3.

quse vel ex bigamia vera

oriatur.

Dispensandi super defectu

possint ad Sacerdotium,
4.

illis,

et in bis etiam'duobus casibus, si praecisa necessitas

tamen, quoad homicidium voluntarium, ex hujusmodi dispensatione

ibi fuerit, si

scandalum non

si alias

setatis

unius anni ob operariorum penuriam, ut promoveri

idonei fuerint.

Dispensandi et commutandi vota Simplicia in alia pia opera, et dispensandi ex rationabili

causa in votis simplicibus castitatis et religionis.


5.

Absolvendi et dispensandi in quacumque simona et in


;

reali, dimissis beneficiis, et super

fructibus male perceptis, injuncta aliqua eleemosyna vel poenitentia salutari arbitrio dispen-

etiam retentis beneficiis,

santis, vel

si

fuerint parochialia et

non

sint qui parochiis praefici

possint.
6.

Dispensandi in

in 2, 3 et 4 mixtis,

etiam in 2"

solo,

et 4" consanguinitatis et affinitatis

non tamen

dummodo

nullo

in 2" solo,

modo

gradu simplici et mixto tantum,

quoad futura matrimonia

attingat

primum gradum, cum

quo vero ad

et

prseterita

bis qui ab ha;resi vel

indelitate convertuntur ad fidem catholicam, et in prsefatis casibus prolem susceptam decla-

randi legitimam.
7.

Dispensandi super impedimento publicse honestatis justis ex sponsalibus proveniente.

8.

Dispensandi super impedimento criminis, neutro tamen conjugum machinante, et resti-

tuendi jus
9.

amissum petendi debitum.

Dispensandi in impedimento cognationis spiritualis, prseter

quam

inter levantem et

levatum.
10. Hse vero dispensationes matrimoniales, videlicet, 6* 7* 8* et

clausula
existat

dummodo mulier rapta non fuerit,

et in dispensatione tenor

ad quod fuerint coucessse.

vel si

Q^non concedantur

nisi

cum

rapta fuerit, in potestate raptorum non

hujusmodi facultatum inseratur, cum expressione temporis

247

SECCION NONA.

cum gentilibus et infidelibus plures uxores habentibus, ut post conversionem etbaptismura, quam ex illis malueriat, si etiam ipsa fidelis fiat, retiere possint, nisi
11. Dispensandi

prima voluerit convert.


12. Conficiendi

Olea sacra

cum

Sacerdotibus, quos potuerint habere; et

si

necessitas urgeat

etiam extra diem Coense Domini.

Delegandi simplicibus Sacerdotibus potestatem benedicendi paramenta et alia utensilia

13.

ad sacrificium Mssb necessaria, ubi non intervenit sacra unctio

poUutas aqua ab Episcopo benedicta

et

et reconciliandi Ecclesias

aqua non benedicta ab

in casu necessitatis etiam

Episcopo.
14. Largiendi ter in

auno indulgentiam plenariam

contritis, confessis ac sacra

communione

refectis.

Absolvendiab hseresi

15.

tam

et apostasia a fide, et a

sseculares, quaai regulares;

exercetur, nisi in locis


illos

non tamen

Missionum,

in quibus

qui judicialiter abjuraverint, nisi

isti

schismate quoscumque, etiam Ecclesiasticos

eos, qui ex locis fuerint, ubi

nati

sanctum Officium

impune grassantur hsereses,


sint ubi impune grassantur

deliquerint, nec
hsereses, et post

judicialem abjurationem illuc reversi, in hseresim fuerint relapsi, et hos in foro conscientiae

tantum.
16. Absolvendi ab

mnibus casibus Sedi Apostolicse reservatis, etiam

in bulla Ccense

Domini

contentis.
17.

Concedendi indulgentiam plenariam primo conversis ab hseresi

quibuscumque in articulo mortis, saltem

contritis, si confiteri

atque etiam fidelibus

non poterunt.

Concedendi indulgentiam plenariam in Oratione 40 horarum, ter in anno indicenda

18.

diebus ab Episcopo bene visis, contritis et confessis et sacra

communione

refectis, si

concursu populi et expositione Sanctssimi Sacramenti nulla probabilis supicio

tamen ex

sit sacrilegii

ab

hsereticis et infidelibus, aut offensionis a magistratibus.

Lucrandi

19.

sibi

easdem indulgentias.
non impeditis

20. Singulis secundis feriis

officio

9 lectionum, vel in

immediate sequenti, celebrandi Missam de requie in quocumque


liberandi animas secundura
21. Tenendi et legendi,

eorum intentionem a purgatorii


non tamen

aliis

concedendi,

altari,

poenis per

eis impeditis, die

etiam portatili,

modum

sufifragii.

prseterquam, ad tempus tamen,

iis

Sacerdotibus, quos praecipue idneos atque honestos csse sciat, libros prohibitos, exceptis

operibus Dupuy, Volney,

M.

Regliellini, Pigault le

Brun, De Potter, Benthara, J. A. Dulaure,

Petes et courtisanes de la Grce, Novelle di Casti et aliis operibus de obscoenis et contra Reli-

gionem ex professo tractantibus.


22. Prseciendi Parochiis Regulares, cosque suos deputandi vicarios indefectu saecularium,

de consensu tamen suorum superiorum.


23. Celebrandi bis in die, si necessitas urgeat, ita

ablutionem, per

unam horam ante auroram

et

sub trra, in loco tamen decenti, etiamsi altare


prsesentibus hsereticis,
possit.

tamen ut

in

prima Missa non sumpserit

aliam post meridiem sine ministro et sub dio et


sit

fractum vel sine

schismaticis, infidelibus et excommunicatis,

reliquiis
si

Sanctorum

aliter celebrari

Caveat vero ne prsedicta facltate seu dispensatione celebrandi bis in

die,

aliter

ex gravissimis causis et rarissime utatur, in quo graviter ipsius conscientia oneratur.

hanc

eamdem

et

non

quam

Quod

si

facultatem alteri Sacerdoti juxta potestatem inferius apponendam communicare,

aut causas ea utendi alicui, qui a Sancta Sede hanc facultatem obtinuerit approbare visum
fuerit, serio ipsius conscieatiae

injungitur ut paucis dumtaxat, iisque maturioris prudentise ac

PARTE

248

zeli et

2 PRIVILEGIOS

DE LOS OBISPOS.

qui absolute necessarii sunt, nec pro quolibet loco, sed ubi gravis necessitas tulerit et

ad breve tempns

eamdem communicet,

aut respective causas approbet.

Sacramentum occulte ad infirmes sine lumine illudque sine


pro eisdem infirmis, in loco tamen decenti, si ab hsereticis aut infidelibus sit

24. Deferendi Sanctissimum

eodem retinendi
periculum

sacrilegii.

25. Induendi se vestibus ssecularibus, si aliter vel transir ad loca

eorum

curse

commissa

vel in eis permanere non poterunt.


26. Eecitandi rosarium vel alias preces,

si

breviarium secum deferre non poterunt, vel

divinum Officium ob aliquod legitimum impedimentum recitare non valeant.


27. Dispensandi, quando expedir videbitur super esu carnium, ovorum et lacticiniorum

tempore jejuniorum et quadragesimae.


27. Prsedictas facultates communicandi, non

tamen

illas

quse requirunt ordinem Episco-

palem, vel non sine sacrorum oleorum usu exercentur, Sacerdotibus idoneis qui in e.orum
dioecesibus laborabunt, et praesertim tempore sui obitus, ut, sede vacante, sit qui possit supplere, doee Sedes Apostlica certior facta,

per

unum

ex

eis, alio

modo

provideat

quod quamprimum

fieri

debebit per delegatos vel

quibus delegatis auctoritate apostlica facultas conce-

ditur, sede vacante, et in casu necessitatis, consecrandi clices, patenas et altarla portatilia

sacris olis, ab Episcopo

29.

Et

tamen benedictis.

prsedictse facultates gratis et sine

concessse intelligantur, nec

illis

uUa mercede exerceantur et (ad decennium) tantum

uti possit extra fines suse Dioecesis.

Dat. Eomse.... anuo 1865.

EXPOSICION DE LAS

SLITAS.

QOAD FACULTATES DBCENNALES DUBIA GENERALIA SOLVUNTUR.


1

Decennium

in facultatibus prsescriptum incipit

quoad essentiam a die

a die quo facultates Komse conceduntur et expediuntur. Quoad


incipit a die

concessis et

modi facultatibus

est hsec regula,

Romse expeditis

uti coepisset; tune

quo Episcopus facultatibus


3

datse, id est,

vero et exercitium

quo in Americam perveniunt facultates ad manus Episcoporum.

2o Restringenda vero

jam

usum

et

si

aliunde habeatur notitia prsevia de facultatibus

deinde Episcopus certior de concessione factus hujus-

decennium computandum

uti ccepit.

(Mrquez

1.

I", n".

erit et currere incipiet

die,

59.)

Decennium non expirat morte concedentis (Mrquez, ibid. n" 55.)


communi decennium cesset Episcopo mortuo, quoad Ecclesias vero Indiarum

A Etsi jure

tam Orientalium quam Occidentalium non cessat, licet Episcopus morte inopina prsereptus
ejus modi facultates nemini communicaverit, sed Vicario legitime electo conceduntur
per Benedictum XIV. Non vero conceduntur Vicario facultates ad quarum usum Episcopalis
ordo requiritur. (Vide Litteras an. 1743.)

249

SECCION NONA.

QUOAD PRIMAM PACULTATEM.


Conferendi Ordines extra tmpora et non servatis interstitiis visque ad Presbjteratum
inclusive, si

Sacerdotum necessitas

ibi fuerit.

QUID DE JURE COMMUNI


lo

JUXTA MARQUEZ,

LIB.

N. C5.

I,

quocumque die, hora et loco.


quibuscumque Dominicis et festis diebus, absque
a non jejuno, imo vspero cujuscumque feriae sextse, quse sit prxima sabbato

Tonsura non

est

Ordo

et ministrari potest

2 Ordines minores conferri possunt

Missa, et

Ordinationis peragendae vel etiam feria 4a quatuor


3" Ordines minores, ubi consuetudo viget,

temporum.

omnes uno

die et simul

cum

tonsura conferri

tamen non esset consuetudo, non ideo irregularitatem incurreret ordinatus.

possunt. Si

4 Ordines

minores eodem die conferri non possunt simul

cum Subdiaconatu

vero in

si

aliquibus Dioecesibus consuetudo contraria vigeat, stari potest consuetudini.


5"

Do

sacri Ordines

eodem

die conferri

Ordinis juxta aliquos, ultimi Ordinis


6

eque

conferri potest

non possunt, sub poena suspensionis utriusque

solummodo juxta

unus Ordo sacer Sabbato

alios.

et alius

Ordo sacer Dominica

seq^uenti

etiam continate jejunio.


7 Permittitur vero Episcopis vel

sabbato faciendas ad sequentem

partem Ordinationis

Dominicam

differre, vel

transferre ex

infirmitas ordinantis vel ordinandi, aut multitud ordinandorum.

quam ordinandi, continuandum erit, quia unus cum


Tmpora sunt Feria 4a, 6a et Sabbatum post Festum

ordinantis,
8

Ordinationes

omnes

rationabili causa, qualis esset

Tune vero jejunium, tam

sabbato reputatur dies.


Exaltationis

Sanctse

Crueis,

Festum Stae Lucise. Adde, quod Temporum


sabbatis sequiparentur Sabbata ante Dominicam Passionis et Paschse in bis etiam Sabbatis
possunt celebrar! Ordinationes ex cap. Quod sicut.
post

diem Cinerum, post Pentecosten

et post

9 Interstitia dicuntur intervalla ab

susceptione ultimi Ordinis Minoris ad Subdiaconatum currere debet unus annus ex Trid.

videatur Episcopo

nisi aliud

a Subdiaconatu ad Diaconatum alius annus, a Diaconatu ad

Presbyteratum alius item aunus. Trid.

QUID
1

uno Ordine ad aliud suscipiendum.

ses. 23, cap. II

de Keform.

PER FACULTATES SOLITAS POSSINT EPISCOPI

Possunt Episcopi

cum

MARQ. N.

120.

suis subditis dispensare in temporibus et interstitiis.

2 Possunt Dimissorias subditis suis dar ut ab alio Episcopo extra tmpora ordinentur

addendo vero in Dimissoriis


3

Admodum

cum

extra tmpora

et

non servatis

cum lo

traria Ordinarii

si

in

eum dispensatum

alio dimittitur,

dispensare

(si

non constet. Quod

a Prailato acceder.

quin designetur Episcopus ordinaturus, potest quilibet

extra tmpora ordinare rogetur)


si

voluntas contraria constet,

dummodo
probabile

voluntas conest

Episcopum

non posse dimissum hujusmodi ordinare.

TOM.

I.

eis

probabile est id etiam Episcopum prsestare posse, etsi non rogetur ab Ordi-

Cum Ordinandus

Episcopus

interstitiis.

dimisso dispenset.

nario dimissi, eque constet


5

Etiam

Qui ab Ordinario suo Dimissorias praesentat, potest ordinari extra tmpora,

rogetur Episcopus ut
4

31

PARTE

250

2a

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

6 Eegulares vero absque Prselati sui consulto extra

cum

tmpora ordinare non potest Episcopus

Prselato competat judicium de inopia sacerdotum Ordinisvel de necessitate subditos

ordinandi.

DE CAUSIS AD DISPENSANDUM
1

Quod

interstitium inter

arbitrio Episcopi.

nde

IN INTERSTITIIS,

unum

et

SPECTATO JURE COMMUNI.

alterum Ordinum minorum servandum

sufBcit consuetudo

vel alia

IBID. N 82.

sit,

jus relinqui

ut possit Episcopua

rationabilis causa

dispensare.
2"

Ad dispensandum

ab interstitio inter postremum Ordinem minorem et subdiaconatum

requiritur necessitas vel utilitas Ecclesise.


3

Ad dispensandum

ab interstitio inter subdiaconatum et diaconatum sufBcit rationabilis

causa.
4

Ad dispensandum

ab interstitio inter diaconatum et presbyteratum requiritur necessitas vel

utilitas Ecclesise (1),

5 Necessitas Ecclesise censetur adesse


faciant

lo

quando desunt ministri, qui

quando ordinandus habet beneficium cui inservire debet

est provectse setatis et probataj vitse

censetur adesse

cum ordinandus

solitis ofBciis satis-

3"

quando ordinandus

quando ordinandus studiis incumbit. Utilitas

est doctus et probus, ex cujus ordinatione

futurum

Ecclesiae

Ecclesiae

servitium sperari potest,

DE CAUSIS EX QUIBUS POSSINT EPISCOPI PER SOLITAS AB INTERSTITIIS DISPENSARE.


Pro Episcopis, qui

solitis

gaudent, minor necessitas vel utilitas vel causa requiritur,

quae pro diversis ordinibus, juxta

vero sit hsec minor necessitas

modo

dicta,

spectato jure

communi

expostulatur.

quam

Qua3nam

vel utilitas vel causa, relinquendum est judicio viri docti et

prudentis. Ibid. n. 94.

QDOAD SECUNDAM PACULTATEM.


Dispensandi in quibuscumque irregularitatibus, exceptis
ex homicidio

operariorum

ibi fuerit, si

scandalum non

quae vel ex bigamia vera vel


si

prsecisa necessitas

tamen, quoad homicidium voluntarium ex hujusmodi dispensatione

oriatur.

QUID DE JURE COMMUNI


1

illis,

voluntario proveniunt, et in bis etiam duobus casibus,

In dubio juris vel facti

JUXTA. M4RQ. LIB.

nemo censendus

irregularis juxta

I,

NUM. 166.

communem

D. D. sententiam,

excepto casu dubii Homicidii. Irregularitas enim non censetur lata, nisi clare exprimatur

in

jure.

2o Jure

communi

potest Episcopus dispensare iu Irregularitatibus ex delicto occulto pro-

venientibus, excepto Homicidio et aliis ad forum contentiosum deductis. Trid. Liceat.


(1) S.

Cong. C. die 3 Maji 1620.

SECCION NONA.

251

QUID PER SOLITAS? JUXTA MARQUEZ, IBID.

Ex

facultatibus solitis possunt Episcopi dispensare in mnibus irregularitatibus jure

expressis, prseler

Bigamiam veram

Homicidium voluntarium.

et

Quando Episcopus dispensare potest cum

suis subditis, potest etiam facultatem alteri

delegare.

NuUa

3"

Tamen

dispensationis formula asslgnatur in jure.

quam

Dispenso tecum in irregularitate,

adhiberi poterit hujusmodi.

contraxisti oh talem causam.

4 Pluribus irregularitatibus irretitus, totidem dispensationibus indiget, sive ejusdem, sive


diversi generis sint.

QUOAD BIGAMIAM
Quoad effectum

1"

IBID. N

tam bigaraus

dispensationis,

204.

qui plures habuit uxores,

est

quam

qui

duas solummodo duxit.


2 Episcopi per Slitas possunt dispensare in bigamia interpretativa et similitudinaria

enim tantum Bigamia vera.

excipitur

Etiam

3'
si

in bigamia, vera dispensare poterunt, si necessitas operariorum urgeat

secus

non urgeat.

QUOAD HOMICIDIUM
Homicidium

casuale,

NUM. 213.

? IBID.

ut irregulai'itatem pariat, debet esse aliquo

modo

culpabile, in

eoque casu potest ab Episcopis irregularitas dispensan.


2" Possunt etiam

excipitur enim
3'

Item

cum

Episcopi dispensare in irregularitate ex defectu perfectse lenitatis

Homicidium voluntarium solummodo.


judice, testibus et aliis ad

mortem concurrentibus itemque cum


:

milite, qui in

bello justo alios occidit.

Etiam cum

eo, qui

vim

vi

repeliendo excedit

moderamen

inculpatB tutelse.

5" Praeterea dispensare possunt in mutilatione gravi alicujus

6 Qui do Homicidia patravit et de

primo jam

fuit

membri

sationem secundam, mentionem de prima jam data faciat necesse est

non

satio

secus, secunda dispen-

valet.

Qui occidit Presbyterum, et in precibus

principalis.

dispensatus, ad obtinendam dispen-

ait

se occidisse

hominem, probabiliter manet

dispensatus.

si

Cum

9"

Tndem possunt

mnibus personis quse


Episcopi

dispensare in

necessitas operariorum urgeat, et


10

Scandalum

oriri potest,

secus, si publica infamia

suse Dicecesis potest Episcopus dispensare.

sint intra fines

dum

dummodo

irregularitate

ex

tali

ob homicidium

dispensandus laborat publica infamia ob crimen patratum;

non laboret. Quod

si

publicum

alibi

homicidium

ubi dispensatur, occultum, non oritur scandalum: eque oritur ante

nec
lib.

si

crimen probatum non

1% n" 223.

voluntarium

dispensatione non oriatur scandalum.

fuerit, nisi

publica infamia facti

jam

litis

fuerit, hic vero,

contestationem,

sit inustus. Ita

Mrquez,

PARTE

252

PRIVILEGIOS DE LOS CRISPOS.

2*

QUID JURE INDICO


Per Const.

1"

V. Decens

S. Pii

et

debitum, possunt Episcopi dispensare in irregularitate

quibuscumque causis prseterquam homicidii

et simoniae occasione contracta.

Per Const. Gregorii XIII. Nuper ad nos, possunt

curam animarum

apud

illegitimi ad

dummodo

Indigenas promoveri,

idioma

Presbyteratum et

indicum

loquantur

et

intelligant.

Quid Episcopis

quoad irregularitates concessum

Brasilie

Supereminentis ? (Joncessa

illis

sit in

Bulla Pii IV, quse incipit

est facultas perpetua dispensandi super irregularitate quavis

quam Homicidii voluntarii et bigamiae, uti sonant verba ipsa


Ac cum eisdem personis super irregularitate per eos quaris
non tamen Homicidii voluntarii, alias quam in bello contra infideles, perpetrati,

de causa contracta, prseter


Bulla;, quse

de causa,

hujusmodi sunt

aut bigamicB occasione pro tempore contracta.

An

vigeat hodie hsec Constitutio Pii

Magnam prefecto

IV ?

Viget, etiam ab ipso Pi

curam, citatur quasi vigens. Vide

VI

in sua Constitutione

INon obstantibus.

QUOAD TERTIAM PACULTATEM.


Dispensandi super defectu

ad Sacerdotium

si alias

setatis

unius anni ob operariorum penuriam, ut promoveri possint

idonei fuerint.

QUID DE JURE COMMUNI? JUXTA MARQ. LIB.


I"

Tonsura et ordines minores conferri non possunt ante usum

requiritur 22 annus

ut anni sint incoepti.

Probabiliter non est


2"

ad Diaconatum 23 annus

Computandi sunt a

curandum de

Per

slitas

vel

vel

sufBcit

autem

tempus nascatur.

die bissexti.

IBID. n

in aetate

dummodo

Presbyteratum

ad Ordines.

237. 249 ET SEQ.

possunt Episcopi dispensare super defectu

Diaconatum

Ad Subdiaconatum

die Xativitatis, etiam si quis ante

QUID PER SOLITAS


1

rationis.

ad Presbyteratum 25 annus

De jure communi non possunt Episcopi dispensare

conatum

236.

I,

setatis

unius anni ad Subdia-

penuria

operariorum

laboret

Ecclesia.
2 Si quis

suo in alio

tamen

sat

jam

setatis

durum

fuerit dispensatus in

anno dispensar!

uno

setatis

anno, poterit juxta P. Mrquez ab Episcopo

ita ut totaliter in duplici setatis

anno dispensetur. Quod

videtur et mrito non admittitur a P. Aracena.

QUOAD QU.ARTAM PACULTATEM DECENNALES.


Dispensandi et commutandi vota Simplicia in alia pia opera, et dispensandi ex rationabili

causa in votis simplicibus Castitatis et Eeligionis.

SECCION NONA.

253

QUID DE JURE COMMUNI? JUXTA MARQUEZ, LIB.

N 290.

T,

Concessa facltate dispensandi, intelligitur concessa potestas commutandi

1"

non

contra.

De jure possunt Episcopi dispensare vota non reservata

non petenda dispensatione


3

Vota commutari possunt extra confessionem

Vota

Castitatis et Religionis

Eorum

item votum de

facta.

perpetua

nisi sint absoluta, perfecta,

reservatio benigno interpretenda est, ita ut

cum Snchez

QUID PER FACULTATES


Per Slitas possunt Episcopi dispensare

non

lo Proclivitas in

nisi raro jurisdictionera

de Matrim.

SOLITAS

1.

Epis-

8. d. 9.

in tribus votis Pontifici reservatis.

CAUSAB DISPENSATIONIS IN VOTO CASTITATIS.

IBID.

IS

302, SUNT

luxuriam.

uterque conjux ante vel post consumraatum raatrimonium votum emisisset ex mutuo

consensu, quo

ambo

cessissnt jure suo.

3" Si quis in gravi periculo vel infirmitate vovisset

natum,

Deo

nuUibi enim coutrarium praescribitur.

non sunt reservata,

copalera excedat, data rationabili causa,

2 Si

Pontiflci
soli

ad rem promissam.

et ex affectu

insuper vota jurata, et juramenta

tum enim

reputatur votum conditio-

Si convaluero.

CAUSAE AD DISPENSANDUM IN VOTO RELIGIONIS SUNT:


I" Si esset

morti proximus qui vovit, et ad prolem legitimandara uxorem ducere oporteret.

domum

2 Si sequatur infamia puellse orta ex frequenti ingressu viri alicujus iu

30 Si voventi supereveniat

magna

4" Si progeniem alicujus familise nobilissimse conservare necessum


50

Non

alicui

est sufBciens

patris sui.

dificultas adimplendi votum.

causa dispensandi in voto religionis

magna

sit.

pecunise

summa,

nisi ea

templo restaurando vel hujusmodi applicetur.

Tndem ad dispensandum in utroque


dubium in rationabilitate causse.
6

voto non requiritur certitudo

sed sufSsit prudens

CIRCA QUINTAM FACULTATEM.


Absolvendi et dispensandi in quacumque simona; et in
fructibus

male

pevceptis, injuncta

aliqua

dispensantis, vel etiam retentis beneficiis,


prsefici possint.

si

reali,

eleemosyna vel

dimissis beneficiis, et super

poenitentia

salutari

arbitrio

fuerint Parochialia, et non sint qui Parochiis

PARTE

254

DE JURE COMMUNI? MARQUEZ,

QUID

Ob Simoniam

DE LOS OBISPOS.

2a PRIVILEGIOS

LIB.

324 ET

I,

nulla incurritur pcena jure lata, nisi tribus in casibus,

SEQ.

nempe

in Ordine, in

Beneficio et in ingressu Keligionis.


2 In Ordine quatuor pcenas incurrunt simoniace ministrantes, scilicet, exconamunicationem

Papalena, Suspensionem a Collatione

Ordinum

et

ab exercitio Ponticalium, Interdictum ab

ingressu Ecclesise et suspensiouem a regimine Ecclesise et perceptione fructuum,

Simoniace vero suscipientes ordines

violetur.

ipso facto incurruut.

An

excommunicationem

2"

si

interdictum

suspensiouem Ordinis

omnes ordines antea susceptos extendatur? Variant

vero suspensio ad

Doctores.

tam

3 In beneficio

Deinde Provisio

dantes,

quam

excommunicationem ipso

accipientes,

et Collatio nulla atque

irrita

est, ita

fructus faciat suos, et ad restitutionem teneatur,

si

facto incurrunt.

ut provisus nullum jus adquirat, nec

quos accipiat.

Tndem

inhabilis

manet ad

dem Beneficium.
4" In ingressu Keligionis, excommunicantur primo personse
gentes. Secundo suspenditur Capitulum seu Conventus, qui in

quidquam ab ingressuro exisimoniam consentiunt. Tertio

ingrediens tenetur e monasterio egredi. Sed hujusmodi pcease ob contrariam consuetudinem

receptam vel ob tenuitatem monasterii raro incurruntur.


5"

Ob simoniam confidentialem septem numerantur pcease. 1 Excommunicatio Papalis tam in


quam in accipientes. 2 Interdictum Episcopis et Collatoribus. 3 Resignatio et collatio

dantes

Beneficii nulla est. 4 Inhabilitas ad

idem

et

ad alia Beneficia obtinenda. 5 Beneficium

moniace datum reservatur Sedi Apostolicse,

ita ut

si-

Ordinarius illud providere non possit.

6" Fructus male percepti applicantur Camerse Apostolicse. 7 Privatio

omnium Beneficiorum

et pensionum, quse antea obtinebantur.

Quid vero novi per Constitutionem Apostolice Seis quoad censuras

En verba ipsius
fici

reservatse subjacere declaramus

simoniacos latas?

sint dignitatis.X.

hse sunt

Reos Simonise

Romano

Ponti-

VIII. Reos Simonise realis in Beneficiis quibuscumque,

eorumque cmplices. IX. Reos Simonise


Atque

in

Constitutionis in 2" serie. Excommunicationi latse sententise

realis ob

confidentialis in Beneficiis quibuslibet,

ingressum in Religionem.

omnino censurse contra Simoniacos vigentes

contra Simoniacos latse in susceptione ordinum.

2"

unde

Sublatum etiam

cujuscumque

1 Ablatse sunt censurse

est interdictum in Simona

confidentiali contra Collatores Beneficii appositum.

QUOAD RESTITUTIONEM.

1" Restitutio facienda est

de Beneficio simoniace accepto et fructibus ex

illo

perceptis; item

de pretio simoniace accepto in prsesentatione, collatione vel confirmatione Beneficii.


2

Quod simoniace acceptum

quo acceptum

est.

est,

restitui debet ante prsesentationem et collationem ei, a

Post collationem vero variant Doctores

cujus est Beneficium,

alii

pauperibus,

alii

tentiam vero sunt qui restituendum putant

alii

restituendum tenent Ecclesise,

vero cui judex addixerit post sententiam; ante sen


ipsi,

a quo pecunia accepta

est.

SECCION NONA.

255

QUOAD ABSOLUTIONEM ET DISPENSATIONEM IN SIMONIA OCCULTA.


jure possunt Episcopi absolvere et dispensare ia Simonia occulta.

lo

De

2"

Cum

occulto Simoniaco potest Episcopus dispensare, ut sine nova coUatione

retineat

beneficiura.
3 Id prajstare potest,
4"

quamvis Episcopus

Ad dispensandum Simoniam

fuisset

complex

eadem Simonia.

in

nulla in jure praescribitur forma

modo

suam

dispensans

voluntatem declaret.

QUID PER SOLITAS


1

Per Slitas possunt Episcopi dispensare

Simonia non

si

sit realis.

IBID.

in

Dicitur realis quando

356 ET

SEQ.

Simonia publica etiam retentis Beneficiis,

pactum executioni mandatnr,

traditur

et

pretium vel pars pretil.


2 In

Simonia

beneficiis.

non possunt Episcopi eque per Slitas dispensare,

reali publica

Excipe beneficia Parochialia,

si

non sint qui Parceciis prseficiantur

nisi diraissis
:

tune potest

Simoniacus dispensari retento beneficio.


3"

Quando Episcopus cum

aliis

dispensare potest, potest etiam secum dispensare,

si

aliquid

inconferendis Ordinibus aut hujusmodi simoniace recepisset.


4"

ad

Quando simoniacus dispensatur

eumdem

Indulto

et absolvitur dimisso beneficio, potest, juxta P.

beneficium iterum admitti

minime contravenitur. Aliunde

quia lex poenalis

inhabilis non

fit

Mrquez,

stricte iuterpretanda est.

Quin

et

ipso jure ad alia beneficia obtinenda

facta vero dimissione beneficii, et nova insuper dispensatione facta, quasi de novo confertur

beneficium, quod fierinon vetat Indultum Apostolicum.


5 Beneficia dimittenda, de quibus in Solitis
pcense restringendae et

sive Parochi

sermo

est,

non extendendse sunt. Unde Capellana

sive Episcopi, sive ejusmodi,

cum non

debent esse proprie


et Vicaria

talia,

quia

ad nutum amovibilis,

sint Beneficia proprie talia,

non compre-

henduntur sub poenis impositis recipientibus vel dantibus simoniace Beneficium.


6

eque Simoniacus privatur

genda

aliis

beneficiis

rite

obtentis

quia lex poenalis restrin-

est.

7 Per Slitas possunt Episcopi dispensare super

libitum

suum

poterit ipsi

vel

eleemosynam

fructibus male perceptis, injungendo ad

Imo

vel poenitentiam salutarem.

si

pauper

sit

simoniacus,

eleemosyna applicari.

CIRCA SEXTAM FACULTATEM.


Dispensandi in 3 et 4 consanguinitatis et afBnitatis simplici et mixto
et

4 mixtis non tamen in 2 solo quoad futura matrimonia

2" solo,

dummodo nullomodo

attingat

primum gradum, cum

quo vero ad
bis, qui

tantum, et
prjeterita

in

2,3

etiam in

ab hseresi vel infidelitate

convertuntur ad fidem catholicam,et in prsefatiscasibusprolem susceptamdeclarandilegitimam.

PARTE

256

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2*

QUID DE JURE COMMUNI ? JUXTA MARQ. LIB.


In matrimonio

1"

et datur

jam

contracto

periculum in mora

dummodo matrimonium

cum impedimento

et impotentia

publicum

sit

adeundi

occulto,

Idem dicendum

circa

quando gravis necessitas urget

Papam, dispensare potest Episcopus;

et separatio fieri

rationabiliter prsesumitur voluntas Pontificis permittentis

N" 131.

II,

nequeat sine scandalo. Ratio

matrimonium futurum cum impedimento

prsedictis circumstantiis, ob

eamdem

quia

hujusmodi facultatem dispensandi.


occulto,

concurrentibus

rationem.

3* Id prastare potest Episcopus, prsedictis concurrentibus, etsi interveniat

mala

fides ex

parte unius contrabentis. Ratio, quia Pontifex de facto potest dispensare etiamsi existatmala
lides; ergo rationabiliter prjESumitur ejus venia

Quin

mala

etsi

ad dispensandura.

fides ex parte utriusque interveniat, poterit dispensare

Episcopus

quia

venia Pontificis prsesumitur alioquin prsesumeretur contra paternam ipsius Pontificis pietatem,
;

quam babet uti Pastor Universalis erga suas oves, id est, casu, et non aliter, quo
necessitas mxima dispensandi, et non pateat aditus ad Pontificem, aut si
periculum
5

Sub

magnum in

de facto detur
pateat, detur

mora.

prsedictis circumstantiis, potest

Potest enim evenire ut separatio

impedimentum publicum

fieri

etiam dispensare,

licet

impedimentum

non possit sine periculo infamias

et

sit

publicum.

scandalo, licet

sit.

6 Extenditur etiam ejus potestas in prsedictis circumstantiis ad impedimenta matrimonii,


quse gradibus non constant, v. gr. in crimine et hujusmodi. Vide dicenda in 8* Facltate.
7 Episcopus non tenetur dispensationem a

dispensandus
8 Tenetur

Papa procurare, nec expensas ad

id facer,

quamvis

pauper.

sit

tamen dispensare, justa causa interveniente. Quod

si

nolit, justa

causa data,

dispensare Episcopus, poterit subditus ad Metropolitanum recurrere.

QUID PER SOLITAS POSSIT EPISCOPUS.


lo Potest Episcopus dispensare

cum

quibusvis personis in 4 consanguinitatis et afiinitatis

gradu simplici.
2o

3"
4o

5o

Idem potest in 3o consanguinitatis etafiBnitatis gradu simplici.


Idem potest in 3 et 4 gradu consanguinitatis et affinitatis mixto.
Idem potest in 2, 3 et 4 consanguinitatis et afiinitatis gradibus mixtim conjunctis.
Idem potest, quamvis praidicti gradus sint multiplicati nam concessa facltate dispen;

sandi,

quando nuUa

fit

exceptio, veniunt omnia, ut docent Suarez, Snchez, etc.; atqui in liac

6a facltate nulla

fit exceptio; ergo veniunt gradus omnes multiplicati.


omnia potest Episcopus cum quibusvis personis tum quoad pretrita, tum
quoad futura matrimonia sive scienter sive ignoranter contracta, seu consummata vel non

6 Prsedicta

consummata
7

Cum

fuerint.

his

vero, qui ab hseresi vel infidelitate convertuntur ad fidem Catholicam, potest

etiam Episcopus dispensare in 2 solo consanguinitatis et

monia

prseterita

tantum, minime vero quoad futura, et

affinitatis

gradu sed quoad matri,

dummodo 1 gradum non

attingat.

SECCION NONA.

257

QUID CIRCA PROLEM


In

mnibus

tum quando dispensatur cum illis qui ab


tum etiam quando dispensatur cum quibuscumque aliis

prsedictis casibus,

convertuntur,

potest Episcopus prolem suscoptam

hseresi vel infidelitate

personis supradictis,

declarare legitimam. Patet ex Indulto, cujus verba non

sunt ambigua nec restringenda.

QUID JURE INDICO?

Quid erga Neophytos concessum

fuerit per

Verba sunt hujus constitutionis

Paulum

III in Bulla

AUitudo?

Super eorum vero matrimoniis hoc observandum decer-

nimus, ut qui ante conversionem plures, juxta eorum mores, habebant uxores, et non recor-

quam primo acceperint, conversi ad fidem, unam ex illis accipiant, quam voluerint,
cum ea matrimonium contrahant per verba de prsesenti, ut moris est; qui vero recordantur
quam primo acceperint, aliis dimissis, eam retineant. Ac eis concedimus ut conjuncti etiam
in tertio gradu tam consanguinitatis quam afiSnitatis non excludantur -a matrimoniis contradantur
et

hendis, doee Sanctse Sedi super hoc aliud

Quinam

visum

Benedictas

XIV

Regionum

Indigente illarum

oriundi

naturales

et

idcirco tenore

earumdem prsesentium decernimus

supradictarum omnium, tam orientalium

Aethiopes, Angulani vel quarumvis

norum

filii

et

quam

intelligi

tunam. Verba sunt

Cum

dubium

esse accepimus,

citati

cum eisdem

in gradibus et

dummodo non

ita facile

Presbyteris facultatem desuper concedimus oppor-

Brevis Alexandri VIII, 16. Ita Benedictus in Constitutione

venerabilis.

An

Quarterones et Puchueles reputandi sint Neophyti?

dispensandi

cum

praemissis consequitur

Hinc Neophyti

est

cum

Interdicta ipsis

quacumque

facltate

Pucuellibus.

1 tertius et

quartus consanguinitatis et affinitatis gradus apud

quoad matrimonia celebranda.

in 3 et

4 gradu simplici vel mixto invicera conjuncti, non indigent

matrimonium contrahendum.

dispensatione ad

3 Excipitur

eadem Constitutione

Quarteronibus et

Neophytos extinctus
2

Europeis mixtim progeniti

deber Neophytos. Quin etiam

gratis tamen,

et contrahendis predictis,

Ipse Pontifex respondet in

Ex

cum

hunc effectum Neophytos cencendos esse decernimus

dispensare posse; eisdemque

fat,

appellari possint;

occidentalium partium, imo etiamsi

etiam inter se vel

et in infantia baptizati, vel

matrimoniis contractis

jure Neophyti

aliarum transmarinarum regionum etiamsi Christia-

ad concessionis hujusmodi effectum esse et

mixtis, quos similiter ad

declaramus omnes oriundos seu natu-

quia de mixtim progenitis, quos Mixtos vocant, majus

id

quaestionem respondet

Christianorum Indigenarum, etiam

et

etiam in eorum infantia baptizati

filii,

sint,

Ad

> Et insuper quia a nonnullis dubitatum seu hsesitatum fuit, an omnes

baptizatorum

rales

fuerit,

vero reputandi Neophyti quoad causas matrimoniales ?

et 4 gradus consanguinitatis

in linea

recta asceudentium

vel

descen-

dentium.
4

Non tamen

excipitur 3 et

4 gradus

affinitatis in linea recta,

5 Neophyti in 3 et 4 consanguinitatis seu affinitatis gradibus

eorum

alter sit

cum

tione, quia juxta

TOM.

I.

stipite conjunctus, in

sed maneut extincti.

mixtim conjuncti, quamvis

primo et secundo gradu, non indigent dispensa-

remotiorem gradum conjunctio computa tur.


32

WMTE
iQifl

jmqidtm per

Dk nt

ConcfiflfcliatnT
ffispEBSire

ji

K lbns, in

* gra^TK,
in eo

x(

BfiD

sani

salnfi conoBfibainT Ejseojs

InaiHrnm ?

eran KfiojihTlafi in gmbnscinDgnfc nradbiifi JiEre dirino non pr


-.

..

Tfirlia
.-

vis

Pralerea

<!

non tamen in

^ esu

pr:::^

Tt\\Za'.i.-

re affiLitatas

.^s

iis CDEjnncs sen se attmfintibns, ti matrrmoniTiin inter se contralifire,

Tfil
.

el

ATiirnamm

Coiist

m LOS OEISPOS.

PETmEOOS

2*

vQfiant in foro

etc eiiam in

"

c
-t.-.

dispen-

Aleiander

l.u

>

TIILS.9Jto vigBst praseLii lempoi'e

iac confiiiliuiao ?

5on Tiget pro Ejscppos post separatianem


cennaleB

aP. Mrquez

gna;

xllai-

SBDilaannn Tibnr Mbfort

spenB&D(lof
x

ainn

iignam an

fis

* X"

muLe

"

ertemo

wffinarfi-,

j.

Qmfl per oonsiinitxDnsin Qemsnto


TiThn

:ie

qaz

apn Indi^CL:
?"

luje-

facnltatilni

E^nscof Ttlfnn irn sen eornm Ticar.

comnif L

ya foro

adsimt

.....

Bsneficti J. V,

'

riisirt couces;

qx.i

prinleg^iEin -etiam iUni ad gradns pi-osiiniares

bes in gibiK tipTR

ii-

la cansta

'

in BrasIBa

"

XIT : J Afo^olicm

^_

.
.

,-rj3^^
peie-

<.

Aignitatis EjscDins Iniarrai

cancfidebairr?

CnncBflsbidnir iTy facultas ispensancB

non sahrm eirm ICeqpiytis sed etiam eran Hispams

vf jnnrpHS in gnbnsfnmigTiE consEn^nimtaifi sen


jintiif) :

Hasc

srar Terlsa

affinrtas

gracIibiK, prieter

gnam

in

ICk agitnr fraiamitatbiis restris, cun Ckristifielibns, in ima-

gnagne r^spectiTe Testnrm DitEcea esistentibiis, e in guocranque sen grabusvis consan* j^ nT


'

t.Tri^

pmDD

affinitals

tu

svE psr linfsm

^hr^h ti i

iii rii

i l

gi-aEbus,

e affinitatis

gran

Snmmodo ebUd modo

ei copiQa iantran

TficHm,

fliiiii riioflfi

attingaiit

primum. ac etiam

gnod eoijci non

csrto ecmstet

sit proles al altere con-

genita, nt matrimoinimi intsr se canliabera, sen in eo etiam scienter centracto,

K TenovEtD tamsn cdussiisti coram Parodio e testlms, Temauere raleant, in utrocrf ffisjtensani.... csnimi e fjiPTiltgt.fm ad xi^iiti amiDi prximo* aniran a data p:
(

-ftimi
ffTTtTTH;

in

Tsattantis, sive per lineam collateralfim

TTlTCta

e imipiiLandos duratnram, amrtniiaE SoBtra ApoFoBca, tenore prasentnim,

:'

r-

et impertimTir.

An ishs ncstra Tigeai hae

CoDstnlD ?

Maji IfilS 3iE fecnltatsE "dceimalffi

Unn

Tiget ranplinK, gnia ultiino a Pi Til die

Tie Constitnt. In supremo.

prDn>ga;tffi srait.

Quid psr ConsinitiDnfim Gravlssima Benedid

oKm obtiimenni
cnm ^eojjiryias sni in gmbTificinngne
primo scepto n es cansecraentbns rerbiE pate

JLL

Ejnscqpi

et

Ticar Apostolici India

Concedelotnr His faciQta, ad Tiginti qxnnqne anno curatr'

DrisnaBs

consanrninitatis e affinitatif gradtii:;

ispensandi

c;

TolE

BingTilis, et

toIss dejmtatis

flepctandiB Pi'Ss'bTter e Minisr. eran Iveojijtk "nninscnjnsgTie Testrran jurisdictionis,

V.

in gnocinngnf sen gnbxiFvis, non tamen in primo cDnsangrnitatifi Tfl afcnitatis gradibuB,

treQ

fiiHin

aEaE coijnnctis sen se

" gradn etiam tbce

attrnentlinis, irt

remanere valean

scientfir contracto

Bnea

affiiitafis,

matmnoniran

etc.

inter se contrahere sen in eo

necnon eran eisdem

2v

eopiytis in primo

ex copula Qicita resnltantis, se attinentibns, nt

"

matrimoniran gnogne inler se contraliere, sen in eo etiam scienter contracto remane"-

t'

RTrTrnrhffr Talfisai stc.

licsnam et facnliaem^ anctoritate Apostlica, tenore prasentirat

239

SECCION NONA.

concedimus et impertimur. Prasentibus ad viginti quinqu anuos a die illarum datse com
putandos tantum duraturis, ac uno eodenaque tempere expiraturis.
Gregorio XVI rcnovatse
facltales
a
Hae
vigeat?
etiam
tempere
nostro
An hac Constitutio

et Vicariis

eisdem Episcopis

fiierunt pro

ex constitutione ejusdem

Quid Episcopis Brasiiiensibus per

cum

Conceditur ipsis perpetuo

mixtim, sive

BuUam In

fuerint.

Supereminentis Pii IV concessum sit?

quibusvis personis, quarto simplici aut tertio et quarto

etiam maltiplici consanguinitatis et aflinitatis gradibus invicem conjunctis

En verba

dispensare.

Apostolicis Indiarum Orientalium, sicuti constat

Pernmltn; nescimus vero an ulterius prorogatse

Pontificis,

Uonstitutionis

Necnon quibusvis

earumdem

partiura personis,

quarto simplici aut tertio et quarto mixtim, sive etiam multiplici consanguinitatis et

invicem conjunctis,

gradibus

affinitatis

aut publicai honestatis

impeditis, seu qui antea per adulterium se polluerunt,

quidquam machiuati non

moniis,

si,

justitia

dummodo

fuerint, vel in contractis per eos scienter vel

carnali copula exinde subsequuta,

consummata

novo contrahere et in facie Ecclesie solemnizare possint

Quid eisdem Episcopis Brasiiiensibus per

BuUam

quomodolibet

in raortem defuncti

ignoranter matri-

fueriut, remauere, seu illa de


etc.

VI, Macjyiam profedo ciiram, con-

Pii

cessum sit?
Concessa

illis est

ad viginti quinqu annos facultas amplissima ad impedimenta matrimonii

dispensanda, non solum

cum Neophytis

cum

sed etiam

Europeis, que bujusmodi est Vos,

Venerabiles Fratres.... ut in sua quisque vestrum Dicecesi

cumque

quocumque

curse commissis

quam

transversa

etiam

si

praeterque

secundus

(praeter

primum

lineaj transversae

primum
in

affinitatis

cum

fidelibus

consanguinitati
linea

recta)

tam

vestrse

cujus-

in linea recta

conjunctis gradu

ac

gradus attiugat primum, vel ad matrimonia deinceps

contrahenda vel ad permanendum in jam contractis pro utroque foro gravibus de causis
dispensare....

Et quoniam metuendum est, quod


primo gradu linese

processerint, ut afBnitate in

flentes dicimus, ne aliquot suo scelere eo


rectse

ex illicito

erga eos queque in occultis et in foro conscientise tantum,


conjux proles non

sit

concubitu implicati sint,

dummodo

certo constet

ab altero contrahentium genita, dispensationis et absolutionis

quod

comme-

moratse beneficio uti possitis et valeatis etc.

An

setate nostra haec

constitutio in vigore

Cum

sit?

ad viginti quinqu annos facultas

concessa fuerit, nescimus an ulterius prorogata fuerit.

RESCRIPTUM SACR^ CONGREGATIONIS QUOAD SEXTAM PACULTATEM.


Kelatis inferioribus dubiis propositis ab Episcopo S. Sebastiani, seu Fluminis Januarii in

America, Sacrse Congregationis de Propaganda Fide, videlicet

Dubium primum

Cum

in facultatibus concessis dicto Episcopo juxta formulara secundara

aliorum Episcoporum earum partiura exprimitur


et affinitatis

dispensandi in 3

gradu simplici et mixto tantum, non tamen in

que vero ad praiterita etiam in 2"

solo,

dummodo nuUo modo

his qui ab haeresi vel infidelitate convertuntur ad

an ultima verba

Ciim his qui ab hceresi

plici pro prseteritis, vel

2,

et 4. consanguinitatis

quoad futura matrimonia

attingat

Fidem Cathelicam,

etc. referantur

etiam ad antecedentia verba in

quoad futura matrimonia....

2 solo

primum gradum cum


petit inde

Episcopus,

sim-

tantum ad dispensationes

in 2

3 et 4 mixtis, non tamen

in 2 solo,

260

l'ARTE

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS,

2"

RESPONSUM,

Ad dubium,

K. quod dicta restrictio pro conversis refertur tantum ad dispensationes in

2" gradu siraplici pro conversis, non

tamen ad reliqua verba dispensandi in

2,

4 mixtis,

non mitem simplic quoad futura : ut prsecise declarando hanc forraidam secundam facultatum rescriptum fuit 15 Julii 1711. ibi. Relata instantia Reverendi pra^dicti Episcopi Spigae
supplicantis declarari banc clausulara cura bis qui ab bajresi vel infidelitate convertuntur

ad fidem Catholicara coraprehensam in


sibi concessarura,

qua agitur

referri

ad ultimum caput tantum,

prieterita

tantum, et non

alias,

gradus

quia in primo capite dicitur

in 2 et 3

Nec

cum

mixtis

4,

cum

Mrquez

2, n.

lib.

quoad

et

siraplici

mixto

cum

antera in

3 et 4, necessario debuerat iterum

sed non pur simplicera vel mixtura inter

2 etiam.

ab Haeresi

est superfina dicta repetitio 3 et 4

gradu

secundo capite Papa voluerit conceder in 2 mixto


exprimere 3 et

attingat

et cura tanturaraodo personis, quae

vel Infidelitate convertuntur ad Fidera Catholicara.

vel

fuit clau-

ut dictus Episcopus dispensare

ita

dummodo primum non

possit in 2 solo consanguinitatis et afBnitatis gradu,

matrimonia

tantum ad ultiraum

dicta? facultatis vel

qua non, seu ampliativa facultatis? Responsum

in dicta clausula sit conditio sine

sulara de

facultatura formula? secundse etc., irapressae

. 6.

ad omnia capita

sit relativa

se,

ut expresserat prius, sed

1G7.

CIRCA SEPTIMAM PACULTATEM.


Dispensandi super impedimento publicae Honestatis justis ex sponsalibus proveniente.

QUID DE JURE

Ex

COMMUNI

MARQUEZ,

LIB.

2, N 487.

sponsalibus validis exurgit impediraentura publica Honestatis, quod taraen priraum

gradura non excedit.


2" Honestas comprehendit etiam consanguineos illegitiraos alterius sponsi. Jus enira naturale et

pudor inspieienda sunt.

Ex Decreto

3"

non

tolli, etsi

4"

Sacrs Congregationis Concilii 6 julii 1658 constat,

sponsalia

mutuo consensu

sponsalia non irritantur per posteriora inita

Prima

impedimentum Honestatis

dissolvantur.

cum quacuraque persona consanprimum impedimentum

gunea, V. g. cura raatre vel sorore prioris sponsi aut sponsae, eque

secunda sponsalia.

tollitur per

Apud

6o

Jam

infideles

non surgit ex sponsalibus impedimentum

vero sponsalia sunt invalida juxta

2 post votura solemne continentise


nera,

modo

incerta; 5"

Pyrrhum

quando

quia est de jure Ecclesiastico.

ante statem ad

illa

requisitam;

quando sunt conditionata, ante adirapletara conditio-

conditio non sit impossibilis vel turpis


deficeret consensus alterius

filiorura, nisi sint prtesentes, et

6"

4" quando contrahuntur cura persona

quando contrahuntur a parentibus nomine

non contradicant, vel absentes, et postquam

eis innotuerit,

consenserint.

QUID PER SOLITAS


Per

slitas potcst

salibus proveniente.

Episcopus dispensare in impedimento publicse Honestatis justis ex Spon-

261

SECCION NONA.

QUOAD HONESTATEM EX MATRIMONIO RATO PROVENIENTEM.


1

Honestas ex matrimonio rato proveniens dirimit usque ad A'^ gradum.


Ad dispensandum super impedimento Honestatis ex matrimonio rato proveniente esedem

ferme requiruntur causa3, quse allegari solent super impedimento consanguinitatis vel affinitatis; atqui in I et 2" gradu simplici consanguinitatis vel afinitatis non conceditur per
Slitas acnltas dispensandi nisi

cum Neophytis

gradu Honestatis ex matrimonio rato proveniente

nuUa

tate Pontificia
salia

solummodo

invisitur particula

attingens,

uti diximus supra; ergo

licet

Episcopo dispensare. Aliunde in Facl-

hanc potestatem concedens. Irao

quodammodo

eque in 1 et 2"

restrictio,

ad spon-

excludere videtur facultatem super impedimento

Honestatis ex matrimonio rato proveniente dispensandi.

QUID JURE INDICO


lo

Apud Indigenas 3

4 gradus Honestatis extinctus

et

est,

per

Paulum HI, quoad matri-

monia contrahenda.
2 Dispensabilis olim fuit

bus juxta

illa

ruin saluti
3

apud eosdem

non viget, cum non

et 2

gradus Honestatis ex facultatibus vicennali-

Brasilise per

Quid Episcopi

sed Constitutio illa

Anima-

fuerit renovata.

Bullam PiilV.

impedimento publicae honestatis,

in

seu alias cqnjunctis (gradibus) vel se attinentibus

In Super eminentis?

Possunt dispensare

publicw honestatis justitia

uti ait ipsa Constitutio aut

quomodolibet impeditis.

CIRCA OCTAVAM FACULTATEM.


Dispensandi in impedimento criminis, neutro taraen conjugum machinante, et restituendi
jus petendi debitum amissum.

QUID DE JURE COMMUNI

MARQ. LIB. 2, N 516.

Crimen, quod matrimonium dirimit, triplex est


terio.

Homicidium conjugis

pacto nubendi in futurum post

mortem

ut mors sequatur

tur

2" ut

tur 2" ut
;

primum matrimonium

uterque machinatus

Quid requiritur
2 ut sit

sit

Adulterium

cum

impedimentum matrimonii ? Requiritur


sit

validum

animo nubendi cum cmplice

Quid requiritur

fuerit.

sit

primum matrimonium

4 ut occisio facta fuerit

eorum machinatus

Homicidium conjugis simul cum adul-

conjugis.

Quid requiritur in primo crimine ad hoc ut


1

sine adulterio utriusque consensu perpetratum.

3o ut

delicti

5 sufficit

in secundo crimine ? Requiritur

validum

adulterium consumme-

3 ut occisio facta fuerit

1 ut

ut alter

mors sequa-

animo nubendi

4" ut

fuerit.

in tertio crimine ? Requiritur

consummatum

3 ut sit

cum

1 ut

pacto nubendi

adulterium

sit

utrique

4 ut adulterium et

notum

pactum fuerint

durante eodem matrimonio.

Quoad pactum
repromittat.

sufficit

ut proraissio matrimonii ab

Suficit etiara

apparente exterius.

ut promissio

sit

externa,

altero

acceptata

quamvis

sit,

quamvis non

sit ficta, fictione

vero non

PARTE

262

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2*

QUID PER SOLITAS


1 Potest

Episcopus dispensare super impedimento criminis neutro machinante mortem.

Idem
Idem

Semel dispensatus

potest

mors secuta non

si

machinatio non

si

secunda dispensatio,
tere

fiat

fuerit,

quamvis adsit machinatio.

cum animo

ineundi matrimonium inter cmplices.

in crimine machinationis, si iterum machinatus fuerit,

mentio de prima

nisi

idem geuus peccati

fiat.

non valebit

Quia non censetur dispensans bis velle remit-

juxta Leg.',c. De Episcopali audicntia: Kemissionem

prima nuUa

crimina, nisi semel commissa, non habeant, secus si

genus

venise

fuerit vel in aliud criminis

incidisset.

Pro cornide

sit

casus a P. Mrquez in Brasilia Pontificia appositus.

Titius et Berta post crimen machinationis


aliquos

tamen annos

matrimonium cum mala

impedimentura esse oranino occultum, nec separationem

potest, quia ibi dicitur

2, n" 542)

Post

fieri

posse sine periculo infamise,

QuEeritur an Episcopus possit dispensare ?

scandalo et homicidii commissi prsesumptione.

Kespondet P. Mrquez (Lib.

fide contraxerunt.

et dispensationem petunt asserentes

Episcopum adeunt

in se reversi,

cum hac

distinctione

Ex

facltate Pontificia non

neutro tamen conjugum machinante. Ex jure vero communi potest

Episcopus dispensare in hoc casu. Katio quia Episcopus potest dispensare in impedimentis
dirimentibus, quando rationabiliter prBsumitur voluntas Pontificis permittentis

tem dispensandi; atqui ejusmodi voluntas

pri3esumitur in hoc casu,

contra paternam ipsius Pontificis pietatem,


lis,

jure

quam habet

nam

eam

potesta-

secus prsesumeretur

et habere debet, ut Pastor niversa-

erga suas oves. Ergo potest dispensare Episcopus. Aliunde impedimentum criminis est

humano inductum, quod sane

facilius dispensari potest.

QUID JURE INDICO

Quid olim Episcopi Indiarum quoad Neophytos? Poterant dispensare in impedimento

BuUam Animarum

criminis utroque machinante per

non tamen in primo

quibusvis,

Hodie vero non viget

se poUuerint,

dummodo

in

mortem

defuncti

En

la

exposicin de las Slitas

fondo lo que

lo

que dice

el

P.

el

crimen.

trata

En

verbis in

quocumque seu

verba Seu qui antea per adulterium


fuerint (1).

EE.

como ya

se expone,

P. Mrquez y consultar ademas alguno

cuando se

autor

Mrquez en su

aqu tan brevemente

cannico, sobre lodo

illis

conjunctis, seu se attinentibus.

quidquam machinati non

NOTA DE LOS
(1)

alias

Possunt per Bullam Supereminentis Pii IV dispensare in im-

machinatio non intervenerit.

si

ms que compendiar

Saluti,

talis facultas.

Quid Episcopi Brasilienses


pedimento criminis

gradibus, vel

lo manifest

al

principio, no ha hecho

Brasilia Pontificia. Por lo tanto, para

menester ser servirse de

la

citada

conocer
obra del

de los mejores tratados de teologa moral derecho

de materias tan delicadas como

la

del

impedimento de

263

SECCION NONA.

QUOAD JUS PETENDI DEBITUM CONJUGALE.


QUID
1" Amittitur jus

DE JURE COMMUNI

quando ad matrimoniura

consanguineis eonjugis intra


2 Hsec poena

eam putet

vel

primum

non incurritur

vel

esse extra

3 ignorantia poense, v. gr. si ignoret

communi

secundum gradum coeunt:

gradum prohibitum

spiritualis, eo

vel confirmatione

quando adest ignorantia

vetitum esse acceder ad consanguineam

3 Dejare

Baptismo

prolis in

quando

mutuo consenso, uterque vovet

pactum ineunt de non petendo; quando resultat cognatio

vel uterque conjux Patrinus propriae

guineam

prsecessit votura castitatis aut Religionis:

conjux post niatrimonium, alterius eonjugis consensu vel


titatem, vel

554.

IbID. N.

et

non

si

quando cum

ultra.

ignoret esse consan-

facti, v, gr. si

fit:

cas-

quod alter

adest ignorantia juris,

v. gr.

uxoris suse in 2 gradu sub speciali juris prohibitione:

privationem petendi impositam esse ob patratura crimen.

petendum dispensare cum con-

vel consuetudine potest Episcopus ad

juge, qui voto castitatis ligatus transit ad nuptias.


4

Idem

5"

Ex consuetudine,

potest de jure

communi quando

post

matrimonium

alter vel uterque conjux vovit.

Snchez, potest Episcopus dispensare quando intervenit cognatio

ait

spiritualis.

QUID PER SOLITAS

Per Slitas potest Episcopus dispensare, quocumque modo amittatur jus, ad petendum

cum

debitum,

in Facltate

nuUa

sit restrictio.

QUID JURE

INDICO

Dispensabiles olim erant Neopliyti ab hoc impedimento

Bulla

Animarum

saluti

facultas vero

CIRCA

1"

DE

JURE COMMUNI

matrimonium de jure

hujusque genitores

MARQ.

Cognatio spiritualis oritur tam ex Baptismo,

2" Dirimit

obsolevit, quia

NONAM FACULTATEM.

Dispensandi in impedimento cognationis spiritualis prseter

QUID

jam

non viget amplius.

quam

ecclesiastico inter

quam inter levantem

LIB. 2, N"

et levatum.

614.

ex Confirmatione.

ministrum sacramenti

et

subjectum,

item dirimit inter patrinos et baptizatum vel confirmatum, ejusque

genitores.
3"

Ut

patrini

cognationem contrahant requiritur

3" designati a parentibus vel a

4 Patrini

matrimonium

eque cum

6"

Non

Parocho eorum

inire

non possunt

ut sint baptizati

defectu; 4 ut

cum

2 rationis compotes;

baptismus fuerit validus.

baptizato a se ipsis levato.

patre vel matre baptizati.

contrahit cognationem, qui

nomine

alterius suscipit vel levat

parvulum.

PARTE

2a PRIVILEGIOS

eque contrahit patrinus designatas a

DE LOS OBISPOS.

pareiitibus,si juste rejiciatur

a Parocho : secus,

si

injuste.

8 Vir, qui piiellam in casu necessitatis baptizavit, eque

ipsam eque ejus matrem ducere

potest.

9 la baptismo privato

non requiritur patrinus

ideo probabilius est suscipientem in hoc

casu nullam contrahere cognationem.

eque illam contrahunt parantes

10

in necessitate vel bona fide baptizantes

filies.

lio Catecbumenus levans non contrahit cognationem; sicuti fidelis levans non contrahit

cognationem

cum

parentibus baptizati,

si sint infideles.

QUID PER SOLITAS

Per Slitas potest Episcopus dispensare quamcumque cognationem spiritualem

nter levantem

Non

levatum,

et

est necesse

3 Valde probabile est

compatrem

nter

et

nempe

exprimere

inter patrinos et

numerum

prseter

spirituales.

filios

filiorum quos levavit.

dispensandum non teneri copulara exprimere,

commatrem, quia incestus non

si forte

habita fuisset

exurgit, nisi ex consanguinitate vel

affi-

nitate.

QUID JURE INDICO

Cognatio spiritualis, etiam inter levantem et levatum, dispensabilis fuit apud Neophytos ex
BalldL

Animarum

saluti; hodie vero facultas extincta est.

QUOAD DECIMAM FACLTATEM.


Hse vero dispensationes matrimoniales,

cum

videlicet,

6%

7",

8* et 9* non concedantur, nisi

clausula diimmodo midier rapta non fuerit vel si rapta fuerit,

existat

et in dispensatione tenor

hujusmodi facultatum inseratur,

m potestate raptorum non


cum

expressione temporis

ad quod fuerint concessse.

CIRCA DECIMAM FACLTATEM.


1

Ad raptum non

requiritur violentia physica, sufBeit moralis per minas et

metum

gravem. Requiritur vero abductio puellse de loco inalium moraliter locum.


2 Si quis puellam non per se, sed per alium rapiat, incurrit

impedimentum qui mandat,

non qui mandatum exequitur.


3 Eaptor incurrit

impedimentum etiamsi

illud ignoret;

quia quamvis

sit poena, est

tamen

primario inhabilitas cannica.


4

Idem dicendum,

etsi

meretrix rapiatur, quia attenditur libertas.

5 Eaptor et C2eteri favorem et ausilium prsebentes ex Tridentino excommunicati ipso facto


cxistunt. Quae excommunicatio

matrimonium absolvendus

est,

conrmatur in Constit. Apostolicce Sedis. nde raptor ante


non tamen a quocumque, sed ab eo qui dispensat ; quiatotum

negotium advocatur ad illum.


6 Raptor, qui
incurrit

solum ob libidinem, non vero ex intentione contrahendi

impedimentum.

rapit puellam,

non

SECCION NONA.
7" Episcopus non potest dispensare impedimentuna,

Qnam

ob causam in prsedictis facultatibus

8 et9.,

6. 7.

265
rapta in potestate raptoris existat.

si

raptus, non potest Episcopus

si existat

per Slitas dispensare, doee rapta e potestate raptoris liberetur.

QUOAD TENOREM FACULTATUM EXPRIMENDUM.


lo Id prsecipitur ut coustet

externo

dubium

tolli

8 et 9. Facltate non jure Ordinario


quando dubitetur de dispensatione pro foro

1 Episcopos, in 6. 7.

sed ex facltate Pontificis dispensare; 2"


possit, recurrendo

si

ad Cameram Episcopalem, ubi dispensationes

factse

asservantur.
2

Quamvis in dispensatione matrimonii tenor facultatum non inseratur, neo exprimatur


fuerint, etsi violetur praeceptum, valebit tamen dispensatio, cum

tempus ad quod concessse

verba Indulti quead hoc irritantia non sint.

CIRCA UNDECIMAM FACULTATBM.


Dispensandi
et

cum

Gentilibus et infidelibus plures uxores habentibus, ut post conversionem

baptismun quam ex

illis

maluerint,

si

etiam ipsa

fidelis fat, retiere possint, nisi

prima

voluerit convert.

QUID DE JURE COMMUNI ?


1

Deus

Matrimonium

est indissolubile

conjunxit.... (1. Corinth.

quoad vinculum, saltem de lege positiva divina (Math. 19.)

7),

prcecipio

non

ego, sed

Dominus uxorem a

viro

non

disceder e.
2

Matrimonium ratum

S. Gregorius

VII

et

et

non consummatum dissolvi potest per dispensationem Papse, uti

Paulas III jam dispensarunt

item dissolvi potest per proessionem

reli-

giosam ex privilegio Ohristi intra primum bimestre, ut Ecclesia declaravit.


3

Matrimonium ratum

monium consummatum
4

inter fideles

majorem vim habet ratione sacramenti, quam matrisolummodo naturalis.

inter infideles ratione contractas

Matrimonium infidelium etiam consummatum

dissolvi potest ex dispensatione divina

quando alteruter conjugum convertitur ad fidem Christianam, et


tare vel cohabitat

cum

injuria Creatoris,

alter recusat

nempe, cum periculo perversionis.

cum
(1.

eo cohabi-

ad Cor. 7.)

Si infidelis discedit discedat,


5 Etiamsi conjux infidelis velit cohabitare

cum

converso sine injuria Creatoris, non

fideli

debet permitti hujusmodi cohabitatio, quia licetprimis sseculis id liceret, dicente Apostlo
Cor. 7.

Si hmc consentit habitare cum

periculura,

illo

non dimitlat illam

quod semper imminet, converso non amplius

Snchez. Vid. Brasilia Pontificia L.

2,n<'

licet id

1.

tamen hodie ob perversionis


permitti. Ita Mrquez cum

687. Separatio vero Episcopocommittenda. ItaConcil.

Limanum.

QUOAD UXOREM LBGITIMAM INFIDELIUM ?


1"

Prima uior generaliter loquendo pro legitima habenda

est,

ex cap.

Gaudemus de

divorii.
2

Prima uxor non

erit legitima, si

Ideo verba Indulti, Uisi

prima fuerit validum

TOM.

I.

prima

matrimonium cum

voluerit convertid

secus prseferenda uxor,

illa

esset jure naturse invalidum.

intelligenda sunt

si

cum qua matrimonium

matrimonium oum
fuit

validum.
38

PARTE

266

3 Si afectus
ita

Pontifex

PRIVILEGIOS DE LOS ORISPOS.

2^

conjugalis defuerit, dubitari mrito potest qusenam fuerit uxor legitima

Gaudemus de

cap.

(in

divortio)

Quia vero pagani circa

foeminas affecium dividunt conjugalem, utrum post conversibnem

plures

insimul

quam

omnes, vel

ex

mnibus retiere valeant, non immerito dubitatur.


4" Conversus retiere

dummodo

ipsa etiam

5 Si uxor

cum qua

debet uxorem,

fidelis

Non

fiat.

contraxit tempore

valide

infidelitatis,

vero indiget novo consensu.

cum qua valide contraxit, convert nolit, potest conversus per dispensaquam maluerit, si etiam ipsa fidelis fiat, novum tamen consensum ad-

tionem retiere
hibendo.

QUID PER SOLITAS?

Possunt Episcopi

baptismum quam

ex

dispensare

cum

maluerint,

lilis

Gentilibus

etiam

si

plures

ipsa

uxores

fidelis fiat,

habentibus,
retiere

ut

post

possint,

nisi

prima voluerit convert.


2

Quando Pontifex facultatem

cum Gentilibus
quam Neophytum absolvere

dispensandi

facit

uxores habentibus, nihil aliud intendit,


gatione primara

bitandum cum
3'

Ad

uxorem

jam

viro

enim jus agnoscitur

retinendi. Aliquod

et Infidelibus plures

liberare ab obli-

et

prima

in

uxore ad ha-

converso.

dissolvendum vero hujusmodi vinculum Pontifex per Slitas facultatem

facit.

QUID DE JURE INDICO?


1

Paulus 3 in Constit. Altitudo,

plures, juxta illorum


rint, conversi

monium

ad fidem,

unam

3o Gregorius

cum

illis

accipiant,

quam

cum

maluerint, et

quovis

infideli,

ipsis

Neophytis

ejus consensu

et

infideles

legitimara

quse

fore,

absentem

conjugem

et firma,

Suprema de qua

alterara Constitutionem dedit

et

suam voluntatem

inde

Fidem,

nihominus

rescind

susceptam

vigent, et confirmavit
alibi.

priores

ad

potuisse

conversos fuisse,

prolemque

decernimus. Hsec omnia

Constitutione, quse ncipit

non

declarare

secundi matrimonii,

valida

Ut post

moneri legitime non

quidem matrimonia, etiamsi postea innotuerit conjuges

contracti

deber, sed

requisito,

matrimonium contrahere queat; dummodo

fideli

suam voluntatem juxta impeditos

etiam tempore

nunquam

sic ait

minime

aut monitum, intra tempus in eadem monitione prsefixum,

non significasse

ea ad matri-

est.

baptizatur.

etiam summarie et extrajudicialiter

constet

posse,

conversionem

Pontificis concessit Neophytis, ut nter plures uxores

baptismum, etiam superstite conjuge

cum

ante

et non recordantur quam primo accepe-

XIII in Bulla Populis ac Nationibus de

responso non expectato,

iliis

Romani

per Constit.

illam retineant, quse simul

ex

Decernimus ut qui

contrahant per verba de prsesenti, ut moris

2 S. Pius

ait

sic

morem, habebant uxores,

et

et

suscipiendam

Benedictus

XIV

in

Quoad vero interpellationem conjugis

ipse Pontifex Benedictus,

quse ncipit Apostolici ministerii^

quse n casu perlegenda erit. Vide etiam nter privilegia

Indigenarum.

CIRCA DUODECIMAM FACULTATEM.


Conficendi Olea sacra

etiam extra diera Coense

cum

Sacerdotibus, quos potuerint habere

Domini.

et, s

necesstas urgeat,

267

SECCION NONA.

QUID

DE JURE COMMUNl

MARQUEZ,

LIB.

III,

1.

Oleum Infirmorum, Oleum ad Sanctum Chrisma et


lo Tria sunt Olea sacra, nempe
Oleum Catechumenorum. Oleura ad Sanctum Chrisma conficitur ex balsamo et oleo.
Oleum Infirmorum et Catechumenorum est oleum olivarum ab Episcopo benedictum.
2 Tria Olea sacra

Episcopo feria quinta in Coena Domini, desumpto

benedicuntur ab

exemplo a Christo Domino, qui ia Coena Apostlos docuit Chrisma conficere


S.

Fabianus Papa Epist.

2.

Dominus

Jess, postquam coenavit

cum

ut aperte tradit

Discipulis suis

et lavit

eorum pedes, sicut a Sanctis Aposolis Prwdecessores nostri acceperunt, noUsque reliquerunt, Chrisma conficere docuit.
3 Olea sacra benedicuntur, assistentibus duodecim sacerdotibus, septem Diaconis, septem
Subdiaconis, Acolytis etc. Constat ex Pontificali
4" kSententia probabilior tenet

balsamum

Romano.

esse necessarium necessitate sacramenti ad con-

ficiendum S. Chrisma, quamvis probabilis etiam


necessitate prsecepti,

QUID PER SOLITAS

r Conceditur

nempe, necessarium esse

sit contraria,

non pur Ecclesiastici, sed divini Christi.

Episcopis facultas conficiendi Olea sacra

cum

Sacerdotibus, quos potuerint

habere.
2 Conceditur facultas illa benedicendi extra
sive festo sive

non

festo,

diem

Ccenae

Domini

id est

quocumque

die,

quia non determinatur dies infra annum, et ubi lex non distinguit,

nec nos distinguere debemus. Quin et favores ampliandi sunt.


3

Chrisma debet esse novum, nempe consecratum intra illum annum a die Ccenae compu-

tandum. Quamvis consecretur extra diem Coense, debet confici Chrisma anno sequenti die
ipsa Ccenae Domini, nisi aliud obstet
Ecclesise. Si

anno nondum

oleum olivarum,

ita

finito

impedimentum

quia haec est praxis et consuetudo

timeatur defuturum Chrisma,

tamen ut quod denuo infunditur

sit

potest

infund guttatim

semper minus Oleo conscrate.

QUID JURE INDICO?


1

Pius IV die 30 martii 1560 indulsit ut

Chrisma

cum

medietate saltem Ministrorum Sacrum

in utraque India confici posset. Vid. Litteras Card.

de Carpo, supra.

2 Ipse Pius IV. 12 augusti 1562 in Constitutione Licet Ecclesia


copis
et

Romana,

concessit Epis-

Novi Orbis, ut sacratissimum Chrisma cum balsamo, quod his in partibus reperitur,

cum numero

Ministrorum, qui ad id

commode

reperiri possit,

conficere valeant. (Vide

supra).

S.

Pius

in

Constit.

Digna

redimur attentione 2 aug. 1571

Episcopis, ut cum balsamo Indiarum prsedictum Sacrum Chrisma

concessit iisdem

confici possit. (Supra).

CIRCA DECIMAM TERTIAM PACLTATEM.


Delegandi simplicibus Sacerdotibus potestatem benedicendi paramenta et alia utensilia
ad sacrificium Missae necessaria, ubi non intervenit sacra unctio
pollutas aqua ab Episcopo benedicta

Episcopo.

et reconciliandi Ecclesias

et in casu necessitatis, etiam

aqua non benedicta ab

PARTE

268

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2a

QUID JURE COMMUNI? MARQ. LIB.


Jure communi possunt

lo

III,

N 61....

Episcopi benedicere paramenta

et

utensilia

ad sacrificium

Missse necessaria. Ita cura multis Pasqualig. qucest. 801. Eatio quia Episcopis potestas est
jure ordinario ad
praxis

est

hsec

quamcumque benedictionem,

ut nullus Sacerdos preter

licet

privilegiatam et eminentem.

Deinde

Episcopum prsesumat benedicere paramenta

Ecclesize.

2 Negarunt

aliqiii

apud Pasqualigum, Episcopos pbsse hanc facultatem Sacerdotibus

siraplicibus delegare, eo innixi

AfSrmandum tamen cum

fundamento quod hsec benedictio

multis, apud Pasqualigum

sit

actus Ordinis Episcopalis.

citatum, Episcopos delegare posse

hujusmodi facultatem, quia Episcopus potest delegare omnia quas non sunt Ordinis Episcopalis
patet,

talis

vero benedictio non est actus Ordinis Episcopalis, eque jure divino, ut per se

eque jure Ecclesiastico,

cum

nuUibi constet hsec reservatio.

3 Prseter Episcopos, etiam Abbates Regulares, et


les, sive Provinciales, sive locales,

cum

Sporer. Gobat

A Secus

Regulares, sive Genera-

alii Prselati

multis. Id vero non habent Superiores Regulares ex jure

ex variis Pontificum privilegiis

Pasqualigum

omnes

possunt benedicere paramenta Ecclesise. Ita Avers. Tambar.

in

communi

sed

quibus Religiones communicant, ut videro est apud

privilegium vero ad paramenta suarum Ecclesiarum dumtaxat extenditur.

dicendum de

quorum benedictione

vasis sacris in

enim] benedictio reservatur

Episcopis.

Pontifex

vero

intervenit Chrisma; hujusmodi

cum

aliquando dispensat

Regularibus, et de facto dispensavit Benedictus XIV, apud Indias,

tum

Prselatis

Orientales

tum

Occidentales, ut morte inopina Episcopo prserepto, Vicarius legitime electus Facultates Slitas
suscipiat et Clices, Patenas

et Altara portatilia consecrar possit, cseteris exceptis, quae

Ordinem Episcopalem requirunt.


QUID,

PER HANC FACULTATEM DELEGANDI, EPISCOPO CONCEDATUR?

Conceditur Episcopis quod de jure habent, nempe facultas delegandi simplici Sacerdoti

1"

potestatem benedicendi paramenta. Conceditur vero conditionaliter, in hypothesi quod Episcopi

ejusmodi facultatem non haberent, stando opinioni supra


esse

actum Ordinis Episcopalis.

2"

Non

traditse,

nempe, hanc benedictionem

Ita removentur scrupuli.

conceditur facultas delegandi potestatem ad consecrandos

Altarla portatilia vulgo piedras de ara, quia restringitur

in

Clices,

Patenas, et

Indulto quidquid requirit

sacram unctionem.

CIRCA RECONCILIATIONEM ECCLESLE.

DBIA ALIQA EXPENDUNTUR. MARQUEZ, LIB.


1"

Nulla Ecclesia reconciliatur,

nisi

non fuerit benedicta vel consecrata.


1 ob

sit

Jam

III,

N. 84,

poUuta, non vero poUuitur Ecclesia, quae prius


vero Ecclesia quatuor ex causis pollui potest.

2* ob effusionem sanguinis

3
quantitate.
ob effusionem seminis mortaliter peccami-

homicidium voluntarium intra Ecclesiam commissum.

graviter culpabilis et in

nosam.

magna

4* ob sepulturam excommunicatorum vel

iufidelium.

PoUuta Ecclesia, poUuitur etiam coemeterium, sed non e contra Ne minus dignum,
rbanus VIII, majus, td accessorium principle ad se trahere videatur.
2

ait

269

SECCION NONA.
impoUuta censenda

3 In dubio an Ecclesia sit polluta,


Bit

est

sive juris, sive facti

dubium

posquia nequit ferri sententia certa super re dubia. Et in dubiis melior est conditio

sidentis.

Ecclesia declaretur polluta, non requiritur sententia judiis, sed sufficit poUutio

Ut

40

notoria
exigat.

non enim censura, eque interdictum, eque poena

Aliunde bsec est praxis Ecclesise,

ait

Judicium de poUutione ad eum spectat, cujus

5"

eum

spectat, cui subdita est Ecclesia.

Hinc

quse sententiam judiis

est,

Pasqualigus
est reconciliatio

reconciliatio vero

potestatem

Prselatus Eegularis

si

ad

habeat ad

reconciliandas Ecclesias, ipsi reservatur reconciliatio.

per unicam

6 Ecclesia multipliciter polluta,

PoUutam
Eccl.

reconciliationem in pristinum restituitur.

vero Ecclesiam quantocius reconciliari oportet. Constat ex cap.

Agua protinus

fin.

de Consecratione

exorcizata lavetur, ne divinw laudis organa suspendantiir.

QUID DE JURE POSSIT EPISCOPUS CIRCA ECCLESIAM BBNBDICTAM

Ecclesia solum benedicta reconciliari potest per simplicem sacerdotem. Et hanc esse

praxim declaravit Sacra Rituum Congregatio 15 decembris 1632 (Mrquez, Lib.


2"

De jure non

ciliandam

30

Ad

Quin

et ipsi competit

cum

venia Episcopi quaecumque Ecclesia benedicta

judicium de Ecclesise poUutione.

reconciliandam Ecclesiam benedictam,

sufficit

aqua a simplice Sacerdote benedicta

enim Pontifex cap. de consecrat. Agua protinus exorcizata lavetur

dicitur de

aqua ab Episcopo benedicta. Etiam Rituale

aqua benedicta ;

quin mentio de beneditione Episcopi

Romanum

ait

lo

De jure nemo Ecclesiam consecratam


naturam consecrationis, quse

2" Sententia coramunis tenet,

paretur vasculum

cum

reconciliare potest nisi Episcopus


soli

vero ibi

nihil

fat.

QUID CIRCA ECCLESIAM CONSECRATAM

liatio sequitur

3,.n. 97).

requiritur licentia Episcopi ad Ecclesiam per simplicem Sacerdotem recon-

de facto tamen expedit, ut

reconcilietur.

ait

quia reconci-

Episcopo competit.

Episcopum non posse hanc

facultatem simplici sacerdoti

delegare, quia est Ordinis Episcopalis,

QUID PER SOLITAS?


1

lutas

Episcopus potest delegare simplici Sacerdoti facultatem reconciliandi Ecclesias pol-

aqua ab Episcopo benedicta.

In casu etiam necessitatis adhibere potest aqua non benedicta ab Episcopo.

30

Et

in hoc casu

aqua solemniter a simplici sacerdote benedicenda videtur,

dictioue Episcopali. Id coUigitur ex lege

quando aliquid est institutum

cum

Mcevius

et lege

Qui hceredi

certa forma, deficiente forma, et

ipsum

id est, bene-

ubi statuitur, quod

dficit. Ita

Mrquez,

Lib. 3, n 116, et seq.


4

Hujusmodi necessitas

vel adsit

cum

cum

abest ultra duas dietas,

quodcumque impedimentum physicum. Item cum Episcopus

e vita discedit et slitas

aderit,

Episcopus infirmatur vel

facultates alteri delegat. Ita, Pasqualig. apud. Mrquez, Ibid. n''121, etseq.

270

PARTE

2a PRIVILEGIOS

DE LOS OBISPOS.

QOAD ECCLESIAM POLLUTAM OB SEPULTURAM RXCOMMUNICATI VEL INFIDELIS.


MARQ.

LIB.

III,

N 1E5.

Ante recoDciliationem eitrahendum est corpus ab Ecclesia vel coemeterio. Ita statuitur
Ecclesiam et in cap. Sacris : ubi redditur ratio nam quibus vivis non communicamus, nec debemus etiain mortuis communicare
1

in cap.

2 Id vero intelligendum quando cadver discerni potest a


ne detrimentum ossibus fidelium eveniat;

Non

radendi sunt parietes nec ejus tigna

id

caeteris

secas noa extrahendum,

enim notabile detrimentum templo aferr

posset. Nisi locus esset ex consuetudine designatus ad sepulturam infidelium, ut colligitur


ei

textu cap. Ecclesiam; Ecclesia, in

qua mortuorum cadavera infiddium sepeliuntur.

QUOMODO RECONCILIANDUM CCEMETERIM


lo

N.

132.

ex cap. Consuluisti. Ideoque reconciliandum erit aspersione

in dedicationibus Ecclesiarum.

nenda

Ad quam

aquw solemniter benedictcs, sicut


cum vino et ciere compo-

benedictionem aqua

est;

Episcopus per Slitas delegare potest hanc facultatem Sacerdoti simplici, uti supra

dictum
3

IBID.

Ccemeterium benedictum, per simplicem Sacerdotem communi benedictione reconcilian,


ccemeterium vero consecratum, per Episcopum solemni benedictione reconciliandum

potest

est

quoad Ecclesiam

Quanda Sacerdos simplex

vel Regularis reconciliat, uti debet ritu in Pontificali

Romano

praescripto;
4 Reconciliata Ecclesia,

Ecclesia participaverit

non manet reconciliatum coemeterium, etiam

si

poUutionem ab

ideo in Pontificali ponitur Rubrica pro reconciliatione Ecclesiae et

ccemeterii, et Ponticale babet

vim legis

in hac materia.

CIRCA DECIMAM

QUARTAM FACULTATEM.

Largiendi ter in anno Indulgentiam Plenariam contritis confessis ac Sacra communione


refectis.

lo

Mrquez. Lib.

Ex jure

153

Summus

Pontifex potest Indulgentias conceder. Est communis

Pasee oves meas.


Nec Concilium Genrale, nec Cardinales, eque Episcopi possunt Indulgentias jure

Inter Theologos
2

3, n

divino solus
:

Ratio quia

soli

Petro Christus dixit

divino

conceder
3

Omnes

potest

Indulgentias,

Summus

tam

QUID
1"

partales,

quam

totales seu Plenarias vel Plenissimas conceder

Pontifex, uti Thesauri Ecclesise dispensator.

JURE ECCLESIASTICO COMMUNI

Jure communi Episcopi possunt conceder Indulgentiam unius anni in Dedicatione

Ecclesiae et ejus Anniversario

ex cap.

Cum ex

eo,

De

vel alias,

quando placuerit, Indulgentiam 40 dierum. Constat

poenit. et remiss.

2_Archiepiscopi possunt in tota sua Provincia et suffraganeorum Dioecesibus praedictos

SECCION NONA.
40 dies conceder, quamvis non

actu Visitationis.

in

sint

271

Ita

Nogueir. apnd Mrquez,

pag. 258.
2 Archiepiscopi,

Primates

et Patriarchse in suis Dioecesibus

Indulgentiam 80 dierum con-

ceder possunt. Ibid.

QUID PER SOLITAS


1"

Potest Episcopus per Slitas conceder ter in anno Indulgentiam Plenariam contritis,

Communione

confessis ac Sacra

2" Potest Episcopus

refectis.

hanc facultatem Viris idoneis delegare, uti constat ex facltate sub

28 contenta.

n"

eque solum

uno

mnibus

proprise Dicecesis

potest

Episcopus ter in anno Indulgentiam Plenariam conceder. Hujusmodi enim facultates

bonum

spirituale

in

loco, sed

in

et singulis

subditorum eorumque majorem utilitatem semper respiciunt.

4 Tres dies

lili,

quibus Indulgentiam Plenariam Episcopus concedat, possunt esse continui

vel interpolati, fixi vel vagi, uti placuerit. Katio

nos prsescribere debemus juxta legem

quia Indultum non prsescribit dies

subditi, etiam advense et peregrini,

quoties Indulgentia Plenaria juxta diversas


fuisset

Indulgentiam lucrari in hac

ter conari in alia civitate

ergo nec

Si servum.

omnes

5 Prsedictam Indulgentiam lucrari possunt ter in anno

quam non

locis

Christifideles,

itemque Kegulares exempti

tam

subditi,

non tamen

toties

Ecclesias concedatur. Si quis vero ter conatus

civitate, re

tamen vera non

fuisset lucratus, potest

adhuc

Indulgentiam lucrari.

OBSERVANDA.
1 Consultius est
sit

ad Incrandas Indulgentias intentionem actualem vel virtualem adhibere,

sufBcere opera prsescripta adimplere. v. gr.

cum nonnullus

2 Praedicta Indulgentia obtineri potest per confessionera et


fessionis

et

communionis

fidelibus

mnibus prsescribuntur,

licet

probabile

ignorat Indulgentiam.

communionem,
si

quse simul praBcepto

indulgentia

tempore

annuo con-

Quadragesime pro-

mulgatur.

CIRCA DECIMAM QUINTAM FACULTATEM.


Absolvendi ab H?eresi et Apostasia a

tam

saeculares

fide, et

quam Kegulares non tamen


;

exercetur, nisi in locis Missionum, in quibus


illos,

qui judicialiter abjuraverint, nisi

a Scbismate quoscumque etiam Ecclesiasticos,

eos qui ex locis fuerint, ubi

sanctum ofiBcium

impune grassantur Hsereses, deliquerint; nec

isti nati

sint,

ubi impune grassantur Hsereses, et post

judicialem abjurationem luc reversi in Haeresim fuerint relapsi, et hos in foro conscientiae

tantum.

QUID SIT H^RESIS


lo Hseresis est error contra

Fidei.

MARQ.

LIB.

aliquam veritatem Fidei

Schismaest separatio ab unitate

non e contra

Ecclesise.

III,

N. 199.

Apostasia contra

Unde omnis

omnem

veritatem

hsereticus est schismaticus

moraliter vero loquendo schisma semper habet aliquam bseresim adjunctam.

Quaudo contra Pontificem certum insurgunt alii

Pontifices

hi

omnes sunt schismatici.

PARTE

272

DE LOS OBISPOS

suut poense temporales, quibus subjacent hseretici

2 Multse
proprise

2a PRIVILEGIOS

non

(b)

!<>

Excommunicatio major Papse

nostri

(e).

2**

(a)

1'

Excommunicatio major Papae

Privatio jurisdictionis spiritualis.

3 Inhabilitas ad beneficia in

4 Irritatio Beneficiorum ab eis

(f).

specialiter reservata

(d).

4 Poense vero, in quas incurrunt schismatici, haj sunt

posterum obtinenda

instituti

Privatio jurisdictionis spiritualis (c); 4" Privatio Beneficiorum, etc.,

et inhabilitas ad alia obtinenda

specialiter reservata

cum

quse

Mrquez pag. 270.

sint, vide

3 Poense vero spirituales sunt

2 Irregularitas

hseresis. 6 Subjectio Judici Ecclesiastico gratia

coUatorum

(g).

5o Suspicio

vehemens

eos carcere vel triremibus vel alia poena

puniendi (h).
5
erit

Ad

interna

vel verbo integre et complete manifestatur hseresis.

ex se peccatum grave
poenas

nempe

has pcenas incurrendas requiritur hseresis mixta,

quando signo

sit

culpam gravem

oportet in materia hseresis

nam

si

leve

sit,

externa. Externa

externum

vero

non incurrit hsereticus

Qui Christum conculcaret, nomine prsesente

respicientes.

incurreret, quia in hseresim

|et

Signum

mixtam

incidit

metu compulsus idolis thurificaret non

quamvis occulte per accidens.

iu

in pcenas

contra

si

quis

esset proprie hsereticus, nec in foro conscientise incur-

reret pcenas.

QUID DE JURE COMMUNI ?


1

Non

Pontifici

potest Episcopus absolvere ab hferesi mixta,


:

hodie per Bullam Apostolicse Sedis a Pi

cum

per Bullam Ccenae

IX datam 12

sit reservata

octobris 1869.

2 Controversia erat inter Auct. an per Cap. Liceat Tridentini posset Episcopus absolvere

ab hseresi mixta,

si

occulta esset. Vide Mrquez, pag. 273; sed nunc per

Bullam Apostlica

Sedis derogatur Cap. Liceat Trid. quoad 12 censuras specialiter Pontifici resrvalas.
3 In articulo vero

mortis

nuUa

est reservatio.

occasione aliquis pereat in Ecclesia


articulo mortis
et

Ita Trid.

Ses.

Dei custoditum semper

fuit,

14,

cap. 7.

Ne

hac ipsa

ut nulla- sit reservatio in

atque adeo otnnes Sacerdotes quoscumque poenitentes a quibusvis peccaiis

censuris absolvere possint.

(a)

(b)

Const. ApostoUcB Sedis. Excommunicationem 1^ seriei primas.

Cap. Saluberrimum,item cap.Com'enw;ts.Caus.l,quaBst. 7

(c)

Cap. Arianos. Caus

(d)

Cap. Quojure, Dist.

Statutum de

1, Qusest.

l,etcap. Convenientihus

8. et cap.

Ut commisi : De

haereticis in 6., cap.

haeretic. in 6.

(e)

Const. Apostlicas Sedis excommunicationem 3* seriei primae.

(fj

Cap. Quia diligentia,

(g) Cap. 1.
(h) Ita

De
De ScMsmaticis.

Elect.

Bonac. Sanch. Valenc. Silvest.

cnm

multis.

taiiiem,ca^. Nos consuetudinem,'Dist. 12.

item cap. Si qui voluerint, Caus.

Ad abolendum, De

1, Quaest. 7.

hseretic, et cap.

273

SECCION NONA.

QUID PER SOLITAS?


Episcopus potest absolvere ab Hseresi, Apostasia et Schismate, sive hsec crimina sint
continet particulam resocculta sive publica. Nam Indultum est amplissimum, nec ullam
1

trictivam

e contra

omnes

tam

etiana Ecclesiasticas,

quascumque personas

et

quam Kegulares.
2 Non potest Episcopus absolvere eos qui ex locis fuerint,
cetur, nisi in locis Missionum in quibus impune grassaiitur

nhi

Sandum

Saeculares

Officium exer-

hareses, deliquerint

et tune

in foro conscientie taiitum.

eque potest Episcopus absolvere illos qui judicialiter ahjuraverint, nisi isti nati
abjurationem
sint, ubi impune grassantur haereses v. gr. inAnglia; et post judicialem
3

hseresim fuerint relapsi

illuc reversi, in

et hos in foro conscientise

tantum.

imo ipsi Episcopi InquiNota. In America S. OfiBcium non exercetur post emancipationem ab Hispania
munus obeunt, eisque competit judicium contra hsreticam pravitatem.
Dum agitur in Indulto de Missioiiibus, ubi impune grassantur hereses, de Missionibus Anglicis et Germa:

sitorura

nicis

iutelligendum est/ubi Catholici

s in favorem Germanici Episcopatus

cum acatholicis promiscu


primum expeditis.

vivuut.

Quod confirmatur ex Facultatibus

QUID JURE INDICO CIRCA CENSURAS?

lo

Paulus III in Bulla Altitudo

sic ait

assumpti

sollicitudinis

Et insuper considerantes maximam ipsius

Sede Apostlica distantiam, tam vobis, qui in partem

Indise Occidentalis et Meridionalis a


Apostolicae

estis,

quam

quibus super hoc

iis,

vices

vestras,

Nos vobis super hoc concessa, specialiter duxeritis committendas, omnes


conversos prsedictos in quibuscumque Sedi Apostolicae reservatis casibus, etiam

Auctoritate per

noviter

Domini

in Litteris in die Coense

legi

vestrae videbitur expedir, absolvendi

plenam

XIII in Litteris suis

2 Gregorius

in superiorioribus Litteris 1576,

restringere privilegia

ramus ments

non

fuisse,

Cum

sicut exponi

Ac

primo declaravit mentem

suam

Per praesentes decla-

quoad forum externum

et

Episcoporum circa hujusmodi abso-

Secundo non solum confirmat praedictas


et extendit

ad Mauros et mixtos per

potiori pro cautela, Indisque prsedictis utriusque sexus in

liaec

eorum necessitatibus

nostra vigilantia subvenire cupientes... eisdem Archiepiscopis et Episcopis in Indiarum

partibus degentibus, ac

prout prudentise

Sedis beneplacitum

nec esse per quascumque nostras litteras, ut praefertur,

eorumdem Archiepiscoporum

facultates, sed eas amplificat

salutari,
dictse

22 Sept. datis (de quibus in tractatu Cruciatse) non fuisse

lutiones restringere, suspendere, seu revocare.

ad

quoad censuras Neophytis concessa, his verbis

nostrse

emanatas, facultates

verba

poenitentia

et liberam,

concedimus.

facultatem

consuetis (nihil nobis de illorum absolutionibus

Auctoritate Apostlica, injuncta eis

reservantes)

Eomanos

tenore praesentium
ut,

ab

eis

subdelegandis, quascumque facultates, per quoscumque

Pontfices Praedessores Nostros et Nos, circa absolutiones

revocamus,

et,

quatenus opus

sit,

illas

tam eorumdem priorum, quam praesentium Litterarum

sexus Indos, ac

TOM.

I.

eorumdem Indorum

eisdem denuo concedimus,


virtute,

ita

quoscumque utriusque

a Mauris et Indianis, ac Indianis et Mauris geni tos, a crimine hseresis et


34

PARTE

274
schismate et

Idolatriae,

PRIVILEGIOS DE LOS ORISPOS.

nec non

aliis

mnibus casibus Nobis

et Sedi Apostolicae

quomodo-

etiam in Bulla Ccense Domini... reservatis, in utroque foro absolvendi et

libet,

modo

pro

liberandi, injuncta eis

2^

totaliter

culpse aliqua poenitentia salutari, licentiam et facultatem

Apostolicam... concedimus et impertimur.

IV concessit Episcopis Brasiliensibus, ut per se, seu alios ad id deputandos, quascumque personas tam ccclesiasticas quara saculares a quibuscumque excoramunicationis,
3 Pius

suspensionia, aliisquc sententiis et poenis Ecclesiasticis, super quibus sedes Apostlica esset

consulenda, et a quibusvis peccatis eidem sedi Apostolicae reservatis et in Bulla Ccenae con-

(prseterquam in casu conspirationis in personam vel statum Komani

tentis, possent absolvere

Pontificis vel

Cardinalium

tenti in Bulla Ccense,

etc.)

idque in foro conscientise tantum. Si tamen casus sint con-

solum absolvere possunt semel

in vita et in articulo mortis

in aliis vero

reservatis toties quoties.

Hse facultates concessse in prsedictis

Gregorii XIII et Pii

litteris

tionem Apostolicw Sedis ? Existimo rem declaratione indigere

IV

vigent post Constitu-

(1).

QUOAD DECIMAM SEXTAM FACULTATEM.


Absolvendi ab mnibus casibus Sedi Apostolicae reservatis etiam in Bulla Ccenae Domini
contentis.

DE POTESTATE RESERVANDI.
1

Datur in Ecclesia potestas reservandi cortos casus nam Ecclesiae competit potestas
:

jurisdictionem conferendi vel limitandi ex Trid. ses. 14, cap. 7.


2 Hajc potestas competit solis Prselatis, qui jurisdictionem in utroque foro exercent.
3"

Hinc Papa

in tota Ecclesia

Episcopi in suis Dicecesibus, et

alii

jurisdictionem habentes,

erga subditos proprios, possunt casus reservare.


4"

ale

5o

t peccatum

sit

reservatum

tria ex

consuetudine Ecclesiae requiruntur

1 ut sit

mor-

2" extemum 3 opere consummatum.


Papa

ordinario reservat

cum

censura

e contra Episcopi reservare casus solent simpliciter

sine censura.
6 Reservatio afficit primario confessarium, secundario vero pcenitentem. Vice versa censura,

utpote poena,

ab

illa

afficit

personam delinquentis

ideo ignorantia censurse excusat delinquentem

ex opposito ignorantia reservationis non

excusat a reservato.

CENSR/E PONTIFICI RESERVAT.E.

Huc enumerandae

veniunt apud P. Mrquez censurae quse intra et extra corpus juris

dispersae inveniebantur.
nisi quse in

Nunc

vero

cum eque

censurae eque

Bulla ApostoUcce Sedis, 12 octob. 1869

suspensiones ullae vigeant,

data, existunt, has Apostlicas Litteras

invenios ad calcem hujus tractatus.

(1)

Nota de

los

EE.-HaB

facultates abrogatae censendse sunt per

A quibus

et Caeterum Const. Apostlica

Sedis, ubi revocantur omnes facultates absolvendi a censuris reservatis S. Sedi, quse competunt ratione
dignitatis, vel perpetui privileg. Avanzini.

Comm.

in

hanc Constit. editam RomsB 1874,

n. 59.

offic,

SECCION NONA.

275

NUNC QU^RITUR QUID DE JURE COMMUNI POSSINT EPISCOPI QUOAD CASUS PAPALES ?
lo Potest
illis

Episcopua ex cap. Licat Trid. a casibus papalibus occultis absolvere, exceptis

specialiter reservatis in prsedictis Litteris Apostolices Seis.

2 Potest tem absolvere a casibus papalibus notoriis seu publicis

legiliraum impedimentura Apostolicam


lutionis

Sedem

adire nequeunt

nimium aniraabus periculum immineat.

omnes

fideles,

qui ob

ne videlicet ex dilatione abso-

(V. S. Ligorium.)

3 In articulo mortis nulla est reservatio, nec pro Episcopo neo pro simplici sacerdote, ex

Ne

Trid.

hac ipsa occasione aliquis pcreat...

QUID PER SOLITAS


1

Possunt Episcopi absolvere per Slitas a casibus Sedi Apostolicse reservatis etiara in

Bulla Ccense conten tis?

Hodie Bulla Ccense non viget quoad reservationes. Quseri vero potest utrum facultates
ad specialiter reservatos in Constitutione Aposolicce Sedis protendantur? Affirmandum

solitse

puto.

Nam

hodie

fieri

universalis

NOTA

sicuti nulla exceptio prior fuit pro reservatis in Bulla Ccenje, ita nulla exceptio

debet in specialiter reservatis in Constitutione Aposolicce Sedis.

Nam

facultas est

(1).

Sacra Congregatio

S. Officii die

27 junii 1866 declaravit quinquennales Episcoporum facultates

eque ad calumniara de crimine soUicitationis; eque ad attentatam complicis absolutionem protendi. Hodie
ergo uterque casus est reservatus Pontifici, sed calumnia prasfata absque censura, uti P. Avanzini ait, quia non

nnmeratnr Inter censuras.

QUID PER CRUCIATAM

Olim poterat quilibet sacerdos approbatus ab Ordinario absolvere ab mnibus casibus


Pontifici reservatis per

Bullam Cruciatam, semel

in vita et semel in articulo mortis (excepta

hseresi).

Hodie vero per Pium IX sublata est in Cruciata clausula

illa,

qua hujusmodi

facultas

confessariis concedebatur.

QUID JURE INDICO?


Juxta dicta in facltate superiori.

OBSERVANDA.
1.

Coramunis senlenlia tenet absolulionem censura exlra Sacramenlum Pcenitentise conferri possc

unde ablala censura quilibet confessarius a peccalo absolvere potest.


2.

Forma

absolulionis pro censuris invenilur in Ritual!

Romano.

(1) Nota de los EE. Id nunc certum est post declarationem Gong. S. O. editara die 1 Februar annil871,
juxta quara Rom. Pontifex non ntendit detrimentura nferre facultatibus ante dictara Constit. concessis, si
ad tempns fucrintconccssE. Avanzini, ibid. n. 20 et 59.

PARTE

276

2*

PRIVILEGIOS DE LOS ORISPOS.

CIRCA DECIMAM SEPTIMAM FACULTATEM.


Concedendi Indulgentiam plenariam primo conversis ab

quibuscumque

heresi,

atque etiam fidelibus

ia articulo mortis saltein contritis, si confiteri non poterunt.

SOLVUNTUR DUBIA. MARQUEZ,

LIB. 3, N.

326.

Cum jam supra tum


est quEstio agitanda.

Quser.

An

Affirmative

de Indulgentiis, tum de hseresi pertractatum fuerit, nuUa fere superAttamea dubium proponemus ad hanc facultatem respondens.

Indulgentia concedi possit primo conversis a Paganismo, Judaismo velTurcismo?


:

quia non differunt specie ab hseresi, sed solum accidentaliter secundum magis

aut minus.

Quoad formam absolvendi,


Roraanum,

et

et declarationem pro

QUOAD INDULGENTIAM
1

Eam

Nec

professionem

fidei

Norte America

in

a neo-conversis excipiendi

tomo 5hujus

vide Rituale

operis insertam.

MORTIS. MARQUEZ, IBID. N. 345.

IN ARTICULO

conceder potest Episcopus etiam absentibus.


requiritur petitio moribundi, sed sufficit Episcopi applicatio et voluntas seuaccep-

tatio interpretativa

moribundi. Haec est de facto intentio Pontificis

saepe

enim indulgentiam

et benedictionem moribundo jara sensibus destituto concedit ipse Pontifex.

Quam

ob causara hoc Indultum fidelibus mnibus utilissiraura

est, et illud frequenter

ab

Episcopo moribundis applicari oporteret.


4o Episcopus ipse potest sibi in articulo mortis Indulgentiam plenariam applicare, utinhoc

Indulto sub n" 19 dicitur

Lucrandi

sibi

5 Id Episcopus prsestare potest non

moriturus est

sed in

easdem Indulgentias.

solum

in mortis articulo vero,

cum mors

prsesumpto,

beneficium Principis est ampie interpretandum. Hinc


toties ei poterit

in

si

quia

quis saepius in articulo mortis venerit,

indulgentia concedi.

Idem poterit
pugna campali

nempe, cum quis ver

sane praesumitur, licet non moriatur

in periculo mortis

nempe

si

prudenter timeatur mors,

v. gr. in febri

acuta,

vel navali, in navigatione periculosa, partu primo, et hujusmodi. Ratio

quia articulus et periculura mortis pro eodem in jure saepe usurpantur. Principis item beneficium ampie interpretandum.
70

Ex

parte moribundi requiritur confessio, aut saltera contritio,

si confiteri

non

possit.

CIRCA DECIMAM OCTAVAM ET DECIMAM NONAM FACULTATEM.


Facultatem concedendi Indulgentiam plenariam in Oratione 40 Horarura ter in anuo
indicenda diebus Episcopo bene visis contritis, confessis et
si

taraen ex concursu

sacrilegii ab

nona

populi et exposltione

hsereticis et infidelibus,

SSmi Sacramenti

sacra coramunione refectis;

nulla probabilis suspicio

aut ofifensionis a Magistratibus.

lucrandi sibi easdem Indulgentias.

Facultas

sit

decima

SECCION NONA.

SOLVUNTUR
1

Jam

MARQUEZ,

DUBIA..

277

LIB.

394

3, N.

a tribus saeculis Oratio 40 horarum in Ecclesiam triduo Bacchanalium introducta

cujus privilegian! extitit prsesertim apud Societatem Jesu;

est,

possunt

eam

Episcopi vero

per Slitas

indicere ter in anno diebus sibi bene visis.

2" Episcopus

Orationem 40 horarum indicere potest in Eclesia, quam maluerit.

eam indicere ter in anno in


bonum commune et utilitatera fidelium
3 Potest

Ad lucrandam Indulgentiam

....

sus et communicatus

quia ad

debet quis Ecclesiam visitare et orare contritus, confes-

tamen requiritur ut

non

singulis oppidis vel oppidulis suse Dioecesis

ordinatur. Prseterea favores ampliandi.

confessio

communio

et

in ipsa

fiant

Ecclesia.

Hanc Indulgentiam lucrabuntur omnes

sive subditi sive non subditi,

Christi fideles

etiam advenae et peregrini, dumraodo in aliquo trium dierum visitent Ecclesiam, et caeteras
conditiones servent.
6 In Ecclesia

SSmum. Sacramentum

ubi indicitur Oratio 40 horarum debet exponi

tamen ex concursu populi

et expositione

SS' nulla probabilis

Hsereticis et Infidelibus, aut Magistratibus offensum

nostra nulla est, sicuti P.

Mrquez

ait

iri.

suspicio

sacrilegii

Quse sane suspicio

in

si

ab

America

de Brasilia.

dummodo

Possunt Episcopi lucrari Indulgentiam ab ipsis concessam

7=

sit

servent opera

prsescripta.

CIRCA VIGESIMAM FACULTATEM.


Singulis secundis feriis non impeditis OSicio
diate sequenti, celebrando

9 Lectionum, vel eis impeditis, die

Missam de Kequiem

in

quocumque

altari

etiam

berandi animas secundura eorum intentionem a Purgatorii poenis per modiim

SOLVUNTUR DUBIA. MARQUEZ,


1

LIB. 3,

imme-

portatili,

li-

sufragii.

N. 406....

Est veritas catholica definita in Tridentino Ses. 6. Can. 30 et Ses. 25. Decret. de Purgat.

Purgatorium

existere.

2" Constat ex ipso Tridentino Ses. 25


fragiis,

potissimum vero acceptabili

Animas fidelium

in Purgatorio detentas fidelium suf-

altaris sacrificio juvari.

3 Constat prseterea prseter quatuor su'ragia, nempe, jejunia, orationes, eleemosynas


alia opera, dari

etiam Indulgentias in favorem defunctorum uti Sixtus

et

Leo

et

contra

Lutherura declaravit.
4 Pontifex ex thesauro Ecclesise offert sequivalentem satisfactionem sive pro vivis, sive pro
defunctis. Est

communis

sententia

cum

D. Thom. in 4. dist. 25.

5 Missa est satisfactoria pro

animabus Purgatorii {Trid. Ses. 22, cap.


prodest defunctis ex opere operato ita D. Thomas, Suarez, etc.

2.)

et ejus valor

6"

operato, tam prodest defunctis Missa de Rquiem, quam Missa


verum ex opere operantis magis prodest defunctis Missa de Rquiem sunt enim in ea

Quoad valorem ex opere

de die

preces propriae ab Ecclesia institutse ad liberandas animas a Purgatorii poenis.


7 Defunctis

magis prodest Missa de Rquiem

cum

Indulgentia,

quam

sine ea

quia prseter

PARTE

278

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

fructum Missse ex opere operato, accedit Missse Indulgentia, quae potest animam a

poenis

Purgatorii liberare.

QUID PER SOLITAS?


2 Conceditur Episcopo singulis secundis

animam a

vilegium liberandi

feriis,

non impeditis

pcenis Purgatorii, celebrando

9 Lectionum,

officio

2" Si hujusmodi OfBcio Feria secunda sit impedita, conceditur subsequens dies

non

sit

pri-

Missam de Rquiem.

dummodo

impeditus.

3 Potest Episcopus celebrare ad hunc effectum in

quocumque

altar!,

etiam portatili sen

viatico, sive Episcopus sit ia via, sive in aliquo loco diu moretur.

OBSERVANDA.
1 In singulis Missis praedictis

ad animas liberandas

sit

non plures, sed una tantum anima

2 In semiduplicibus non est impedita dies, licet Oicium

Missara de

Rquiem

liberari potest,

Indultum

licet

concessum.
9 lecliones habeat, quia in eis licet

legere.

3 In 2^ feria majoris Hebdomadae, ilemque infra Octavam Epiphaniae et Corporis Christi, quae
dua Oclavae ex declaratione Sacrae Congregationis priviiegialae sunl, el juxta

diebus Missa defunctorum


4 Aliare proprie

seu immobile, hoc

sumptum

est,

quam

nequit his

dici

lamen P. Mrquez Indultum non esse restringendum.

ait

est lapis ad

sacrificandum ordinatus et consecratus. Aliud est ixum,

certo loco lanquam basi, affixum,

lapdea. Aliud porlalile, mobile seu vialicum,

quod moveri,

superior pars debet esse

cujus saltem
et

ab uno loco

in

abum

transferri potest,

cujus saltem superior pars, seu mensa pariter debet esse lapidea tanta; capacitaiis utcontinere possit,

calicem et palenam. De hoc secundo

altari loquitur

indultum.

CIRCA VIGESIMAM PRIMAM FACULTATEM.


Tenendi et legendi, non tamen

aliis

concedendi, prseterquam, ad tempus tamen,

lis

Sacer-

dotibus, quos prsecipue idneos atque honestos esse sciat, libros prohibitos, exceptis operibus

Dupuy, Volney, M. Eeghellini, Pigault

le

Brun, De Potter, Bentham,

J.

A. Dulaure, Ftes

et Courtisanes de la Grce, Novelle di Casti, et aliis operibus de obsccenis et contra Keligio-

nem

ex professo tractantibus.

Solvuntur dubia, Mrquez,

lib. 4. n. 5....

1 Tres classes prsecipuas librorum prohibitorum exhibet Index,

lomnes

libros hsereticorum

hseresim continentes, vel de religione tractantes


2

Omnes

libros catholicorum contra fidem vel bonos

mores

Omnes

libros

anonymos,

qui pravam doctrinara tradunt.

REGULA
i<>

Libri

INDICIS PR^CIPUyE.

omnes ante annum 1515 damnali prohibenlur,

etiamsi in Indice

non reperiantur

2 Libri omnes hairesiarcharum omnino vetanlur eliam non erronei, autde religione non tractantes.
Caeteri libri haereticorum
et approbali fuerint

non

erronei, nec de religione tractantes permitti possunt,

modo

examinali

279

SECCION NONA.
3 Sacrse Scripturae et

viris

Sede,

S.

fuerint a

vel

conlroversiarum

libri

in

lingua verncula legi non possunt, nisi approbati

notis desumplis

cura

editi

ex

Sanctis

Palribus vel doclis calholicisque

obscocnis ex

i Libri de

professo traclantes absoluto prohibentur, quamvis in Indice non re-

periantur;

5" Pariter velantur


6

Omncs

libri

tionis. Cseteri

omnes

libri

traclantes de astrologia, divinalione et sortilegiis;

damnati propter

dogmatis suspicionem prohibentur sub poena excommunica-

falsi

sub peccali morlalis reatu.

CENSURA

IN

LIBROS PROHIBITOS LATA.

QU^NAM CENSURA PER CONSTITUTIONEM

APOSTOLICA SEDIS

PROHIBITOS LATA

Sunt verba ipsius Constitutionis


o

IN

LIBROS

Omnes et singulos scienter legcnles, sine auctoritale Sedis

Apostlicas, libros eorumdem apostatarum et haereticorum hieresim propugnantes, necnon libros

Apostlicas Litteras

aucloris per

cujusvis

nominatim prohibilos, eosdemque libros relinenles,

imprimentes et quomodolibet defendentes.

Quaenam censura
Ordinarii

lata sit

contra imprimentes libros de rebus sacris tractantes absque licentia

Lata est contra ipsos Excommunicatio nulli reservata

matis poena in Decreto sess.

IV (Tridentini)

De

edilione et

um

Excepta

(ait

Constilutio) anathe-

sacrorum librorum

cui illos tanlura

volumus, qui libros de rebus sacris tractantes sine Ordinarii approbationo imprimunt

subjacere

aut iraprimi faciunt.

Atquehac sunt omnino censurte


in

Indicem

relati sine gravi

latae in

legentes, retnenles etc. libros prohibitos. Reliqui

omnes

libri

culpa legi non poterunt, non tamen lectores caeterique, ad quos prohibitio

cxtenditur, in censuras incurrent

Ita

Avanzini in Exposit. Gonslit. Apostolice Sedis, n. 8.

QUID PER SOLITAS?

Episcopus potest retiere ac legere libros haereticorum vel infidelium de eorum religione

tractantes,

ad effectum eos impugnandi, etalios quomodolibet prohibitos, prseter sequentes.

potest Episcopus retiere neo legere opera

Non

3"

eque potest

aliis

Dupuy, Volney,

etc.

conceder facultatem tenendi et legendi libros prohibitos.

NONNULLA SOLVUNTUR DUBIA.


1

Ait Ligorius,

lib.

VII, n. 293, in Expurgatorio

Komano prohiberi sub excommunicatione,

non tamen reservata (quse per Constitut. Apostolicce Sedis abolita

est)

omnes scripturas ab

hareticis compositas, etiam breves, et quamvis hseresim non contineant, doee examinentur
et approbentur.
2

Non

parum

incurrit

legit

excommunicationem, probabiliter saltem, qui audit legentem, neo qui

ob materise parvitatem

S. Ligor. ibid. n. 284.

Neo qui

aliquando vero paucse linese sufficient,

si

hseresis occurrat.

ex necessitate legit ad convincendum haereticum,

si

non pateat

PARTE

280

recursus ad Superiorem
S. Lig. ibid. n.
si

295; nec

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

nec qui parvo terapore librum retinet


si

Qui

gr.

uno

vel altero die,

retineat, doee opportunitas adsit ad Superiori tradendum

illum diu retineret, licet a legendo omnino


3

v.

secus

abstineret. S. Ligor. ibid.

legit folia, ex libro prohibito separata,

censuram non

incurrit, quia

non legit librum,

legit folia quotidiana


sed libri fragmenta. Nec pariter incurrit probabiliter censuram, qui
libri proprie dici
spectata,
separatim
folia
:
hsec
hertica et impia vulgo los Diarios quia

nequeunt. Ast certo certius

ephemerides, quarum lectio periculosa est

est,

fidei

seu moribus,

ipso jure naturali vetitas esse sub gravi.

CIRCA VIGESIMAM SECUNDAM PACULTATEM.


Prseficiendi Parochiis Regulares, cisque suos deputandi Vicarios in defectu ssecularium, de

consensu tamen suorum Superiorum.

QUID DE JURE COMMUNI


1

Ex veterum Canonum

lege Regulares Ecclcsiarura Parochialium regiminis capaces fuisse

declaravit Innocentius III in sua Decretali


etiatn

Quod Dei:

per hsec verba

Etper antiguos Gaones

monachi possunt ad Ecclesirum Parochialium rgimen in Presbyteros ordinari.


Ex recentiori cannica disciplina ait Benedictus XIV in Const. Cum nuper : certum

est

interdictum esse Regularibus Parocbialem curam assumere sine dispensatione Apostlica. Qua

de re Rescriptum adestS. Congreg. Concilii relatum aFagnano in Commentar. ad.

cit.

caput

Quod Dei timorem, num. 17, in hsec verba conceptum Cum fuerit requisitum an Regulara
possit prsefici curse animarum ab Episcopo sine dispensatione Apostlica; Sacra Congregatio
Concilii censuit
instante

non posse

nisi

accedente dispensatione

Episcopo pro necessitate vel utilitate Ecclesiae,

QUID PER SOLITAS

quse non videtur concedenda, nisi

1" Conceditur Episcopo facultas prseficiendi Parochiis Regulares.


2

Item conceditur facultas ad Regulares Episcopi Vicarios deputandos

rium, pro Ecclesiis parochialibus. Mrquez,


3

Non

potest

loe. cit.

1.

Episcopus Regulares praeficere nec

in defectu saecula-

4, n. 128.

deputare

absque

consensu

suorum

Superiorum, ibid.

OBSERVANDA QUOAD PAROECIAS REGULARIUM.


I" Episcopus per Trid. ses. 25, cap. jus habet visitandi Paroecias Regularium,

rum

ct

2 Electio Parochi Regularis spectat ad


potest

quoad curam anima-

Sacramentorum administralionem spectat.

eum examinare, antequam

ejiis

Praelatum; approbalio vero Episcopo corapelit, qui

Parcecise praeficiatur.

Caetera invenies in Bulla Benedicti XIV,

Cum

nuper, inserenda in tomo 3.

SECCION NONA.

281

CIRCA VIQBSIMAM TERTIAM PACLTATEM.


Celebrandi bis in die si necessitas urgeat, ita
lutionem
et

sub

per

tamen nt

ante aurorara et aliara post meridiem, sine Ministro et sub dio

tamen

decenti, etiamsi Altare sit fractura vel sine reliquiis sanctorum,

trra, in loco

excommunicatis,

et prsesentibus hsereticis, scbismaticis, infidelibus et

quam

Quod

communicare, aut causas ea utendi

aliter celebrari

si

Caveat vero, ne praedicta facltate seu dispensatione celebrandi bis in die

possit.

bare

prima Missa non sumpserit ab-

in

unam horam

non

aliter,

ex gravissimis causis et rarissime utatur, in quo graviter ipsius conscientia oneratur.


si

eamdem

hanc

facultatem alteri sacerdoti, juxta potestatem inferius apponendam,

Sede hanc facultatem obtinuerit, appro-

alicui, qui a S.

fuerit, serio ipsius conscientise injungitur, ut paucis durataxat, iisque

visum

prudentise ac zeli et qui absoluto necessarii sunt, nec pro quolibet loco

cessitas tulerit, et

Mrquez

lib. 4, n"

ad breve tempus

aut respective causas approbet.

An

P An liceat

varise occurrunt qusestiones pertractandse.

Qua hora celebrandum. 3* Quo loco.

sine Reliquiis. G*

maturioris

sed ubi gravis ne-

181.

Quoad hanc Facultatem


celebrare. 2*

eamdem communicet,

4*

An

sine ministro. 5*

An

bis in die

Altari fracto vel

praesentibus hsereticis.

AD

l^^.

AN LICEAT

CELEBRARE

BIS IN DIE

QUID DE JURE COMMUNI?

Ex Bulla

Benedicti

XIV

die praescripta sunt. 1"

eadem

omnino sejunctas.

Beclarasti hsec quoad celebrationem duarura Missarum in

Non

parochia sacerdos aliquis supersit

Parocho

iterare,

(dummodo

Nota

paratus celebrare et

sit

eadem Bulla

3" Caveat

illi

pariter, juxta facultatem

altera

Beclarasti.

tamen, ne hac facltate aliter

facili

negotio itrate facer licebit.

si

necessitas urgeat.

sub numero 28 inserendam, potestas delegandi.

quam

4 Serio ipsius conscientise injungitur, ut inter

ex gravissimis causis et rarissime utatur.

delegandam

alteri

facultatem hanc,

paucis

zeli. et

qui absolute necessarii sint, nec pro quolibet

sed ubi gravis necessitas tulerit et ad breve

tempus eamdem communicet. Per hsec tamen

dumtaxat, iisque maturioris prudentise ac

verba non restringitur facultas Episcopi ita ut expectandse sint causse graviores,
quse

in

jejunus) non licet

SOLITAS?

Conceditur Episcopo facultas celebrandi bis in die

2 Conceditur

eque rem divinara tam

QUID PER

loco

sit

Brasiliam Pontificiam scripsit P. Mrquez anno 1742 et Bulla Beclarasti expedita fuit anno 1746.

in ejus opere aliqua modificanda sunt,

Parocho duas habenti Paroecias

nisi

non prsetextu doctrinse fidelibus tradendae, vel paupertatis parochi adeleemosy-

nara alteri subministrandam. Vide alia in

Unde

Missam,

liceat iterare

Cura id accidat, facultas ab Episcopo prius obtinenda. 3 Si

communiter a DD. admittuntur. Mrquez,

quam

illse

Ibi 286.

tamen amplius quam quod jure communi Episcopo competit, per hanc facultatem
unde ad
concedendura illi est. eque Bulla )ecaras has facultates decennales restrinxit
5 Aliquid

judicium Episcopi spectat, aliquos designare casus,

ubi necessitas urgeat. Praiterea Bulla

Beclarasti soli Parocho duas parcecias habenti facultatem concedit

TOM.

I.

bis in die celebrandi; In-

35

PARTE

282

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

dultum vero non restringiturpraeciseadparochos, sed de sacerdotibus, quamvis paucis

En verba
ticB

ac

loquitur.

Serio ipsius conscientiw injungitur, ut paucis dutntaxat, iisque maturioris pruden-

seli...

Ergo non tantum de Parochis, sed

et

de

aliis

sermo est

AD 2^. QUA HORA CELEBRANDUM


QUID DE JURE COMMUNI

Missa privata,

ait

Rubrica Missalis, saltem post Matutinum et Laudes quacumque hora

ab aurora usque ad meridiem dici potest.


2 Licet

Missam ante aurorara

pariter celebrationem

ultra

inchoare,

modo non

ante ipsam

aurorara terminetur

meridiem protrahere, modo saltem meridie iucipiatur

mathematice sed moraliter tempus aurorse ac meridiei accipiendum. S. Ligor;

cum

licet

eque

aliis, lib. 6.

n. 341.

3 Licet

tempus celebrationis antevertere

nistrandi; 2 ubi
privilegio (de

mos

quo statim).

viaticum morituro mi-

snmmo mane sacrum

audiant; 3 ex

S. Ligor. ibid. 343.

QUID PER SOLITAS


1 Licet

v. gr.

iu necessitate,

rationabilis est, v. gr. ut opifices

Episcopo antevertere celebrationem per

unam horam

ante auroram,

et

aliam post

meridiem.
2
tis

Hoc privilegium

assignatum

intelligi debet de

parum

alioquin

una hora ante vel post tempus pro

prodesset. S. Ligor.

3" Potest hanc potestatem aliis intra doecesim

AD

QU.STIONEM
QUID

1 Juxta

Tridentinum

Non

aliis

non privilegia-

cum communi.

suam

delegare, ex n. 28.

QUO LOCO CELEBRANDUM?

DE JURE COMMUNI

licet celebrare nisi in Ecclesia,

eaque consecrata vel saltem

benedicta. Trid. ses. 22. de observ. et vitand. in celebrat. Missse.


2 Episcopus dispensare potest ut extra Ecclesiam in altari porttil! aliquando celebretur

gravi causa interveniente

qualis esse censetui-, tempere tcrrsemotus, in castris pro exercitu,

in portu ne navigantes Missa priventur, in festo solemni,

si

populum templum non

capit

itera si Ecclesise dirutse sint. Ita S. Ligor. lib. 6, n. 356.

3 In aedibus privatis celebrandi facultas

perpetua ab Episcopo conced non potest ex

recenti Tridentini dispositione. Trid. ibid.

4 Minirae vero vetitum

illi est,

conceder licentiam per

necessitatis vel ob justara causara. Ligor. lib. 6, n. 359.

modum

actus transeuntis in casu

Quodexpresse declarat

S. Congregatio

Tridentini Interpreshis verbis: Quibus non obstantibus Ordinarii arbitrio permitlit Pontifex
necessitate

personarmn

et

infirmitatis qualitate pensafa,

ut pro infirmorum commoditate

etiam in privato Oratorio vel altari ad hoc deputat o facultatem celebrandi concedat.

SECCION NONA.

283

Aliquando Missa, urgente gravi necessitate, celebrad potest extra Ecclesiam absque

licentia Episcopi, si

ad ipsum recursus non patet

v. gr. si

Ecclesia diruta esset, vel continere

nonposset multitudinem vel ad ministrandum viaticum morituro sive in castris esset exercitus,
seu multitudo in littore maris in die festo, vel
per loca deserta vel infidelium
6

si

quis Sacerdos longam peragat peregrinationem

ex can. Concedimus 30. D.

Missa tamen semper in decenti loco et

de Cons. apud S. Lig. ibid. n.359.

1.

altari portatili

sub mortali celebranda

est. Ita

S. Ligor. ibid. n. 356.

DD. apud

7 Circa facultatem celebrandi in raari variant

n. 359, lib. 6.

Itemque

in

mnibus casibus

S. Ligor. ibid. n. 356.

dum

casus necessitatis est dubius

Pontifici reservatis,

quando dubitatur an indigeant

Ligorius Episcopum bene dispensare posse,

8o Ait S.

dispensatione. 1 quia reservatio est odiosa, et stricte interpretanda et restringenda

tantum ad

casus certos. 2" In tali dubio sat probabiliter potest Episcopus etiam dispensare ex cap.

Nuper

29 de sent. excom. Ibid. n. 902.

QUID PER SOLITAS


1 Conceditur

id est in

Episcopo facultas celebrandi et sub dio et sub trra, in loco tamen decenti,

campo aperto

vel in catacumbis, cryptis et cavernis

2 Hsec facultas aliquid ultra jus


tificis

delusoria.

esset

Unde non

commune

montium.

conceder censenda est

secus indulgentia Pon-

requiritur gravis necessitas juxta P. Mrquez, sed sufficit

rationabilis causa. Lib. 4, n. 273, et seqq.

3 Potest aliis

hanc facultatem delegare, juxta

prsedicta.

AD CELEBRANDUM SINE MINISTRO.


QUID DE JURE COMMNI?

r Sub mortali exigitur Minister ad celebrandum juxta omnes. Non enim solus, Presbyter
Missarum solemnia potest sine ministro celebrare ex cap. Proposuit 6. de fil. Presb.
2 Communiter conceditur apud DD. celebratio sine Ministro, urgente necessitate minis:

trandi viaticum; celebrante sibi respondente. S. Lig. lib. 6, n. 391.


3

Idem concedunt plures ut Missam de

prsecepto populus audiat. Ita

Lugo apud

S. Ligor.

ibid. n. 391.

Sub mortali mulieri denegatur ministratio possent tamen, prsesertim Moniales, a longe
Aug. 1836.Postulatum fuit: Potestne sacerdos, mnibus
;

responder. Ita sacra Congregatio 27

prius sibi

altari,
<

ti ve,

commode

dispositis, quse

uti ministerio

ad sacrificum occurrere possunt, ne mulieres inserviant

mulieris tantum pro responsis?

Sac Congregatio

respondit afifirma-

urgente necessitate.

5 Eationabiliter advertit Lugo,

celebrandum

cum

apud

S. Ligor. n. 391,

Ministro nesciente responder

quam

minorem necessitatem

sufficere

ad

sine Ministro.

6 Probabiliter dicunt Salmantic. quod celebrans


non faciat scrupulum, si Minister
male pronunciet, necfacile corrigat errores, ne turbet seipsum vel circumstantes, vel ordinem
Missse. Ita S. Ligor. ibid.

PARTE

28^

2 PRIVILEGIOS

QUID
I" Conceditur

DE LOS OBISPOS.

PER SOLITAS

Episcopo Missam celebrare sine Ministro seu Acolytho, qui

sacrificio Missse

inserviat : quo in casu Episcopus sibi responder debet.

Ad

id

prsestandum non requiritur juxta P. Mrquez causa gravis uti ad ministrandum

viaticum vel satisfaciendum prsecepto Missse

sed sufficit causa cujuscumque considerationis.

Katio: quia Pontificis indulgentia esset delusoria,

comnouni conceditur. Lib.

4, n.

nihil aliud concederet,

si

quam quodjure

272.

3 Prseterea potest hanc facultatem alteri delegare.

AD CELEBRANDUM SINB RELIQUIIS VEL ALTAR! FRACTO.


QUID DE JURE COMMUNI
1

Communior

sententia tenet Reliquias non esse necessarias ad Aras consecrandas

praxi ab altera opinione non recedendum. S. Ligor.

!-;ub

lib. 6, n.

sed in

369.

mortali exigitur Ara consecrata ad celebrandum.

S" Sacra Congregatio ita declaravit


frangitur, vel loco

Altare portatile tune consecrationem amittit quando

movetur repositorium Reliquiarum

hsec declaratio expedita fuit

5 Mart. 1603. Itera die 5 Martii 1623

Celebrari non potest super altare a quo furtim, non amota

fracta mensa, subtractE fuerint Reliquiae a militibus, nisi altare de novo consecretur.

vel

Apud

S. Ligor. ibid.

4 Execratur Ara

dum

cum patena

frangitur ita ut in nulla ejus integra parte calix

con-

sistere possit. S. Ligor. ibid.

QUID PER SOLITAS?


1 Conceditur Episcopo celebratio,

debet, ut aliquid ultra jus


sit

commune

Quod tamen

etiamsi Altare sit fractum.

ipsi concedatur.

enormis fractura, indeque quando Ara execretur, recte P. Mrquez

Episcopo sine scrupulo etiam in dubio, an fractura

sit

enormis. Lib.

2 Licet etiam Episcopo celebrare, etiamsi Reliquiae non sint in


stat in eo,

ita intelligi

Quia tamen Auctores dubitant quaenam

4, n.

Ara

ait

procedendum ab

279.

repositae.

Privilegium

quod, quamvis Reliquiae non sint necessariae ad consecrationem Arae juxta commu-

niorem sententiam, tamen ex instituto Ecclesiae reponi debent.Et in bac lege dispensat Pontifex,

non vero dispensat cum Episcopo ut possit celebrare

in Altari vel Petra

non consecrata.

3 Potest etiam hanc facultatem aliis delegare, unde quasi indirecto colligitur facultatem

habere Episcopum ad Aras consecrandas sine Reliquiis necessitate urgente, secus nulla
facultas,

nam

facultas conceditur ad celebrandum

sine Petra consecrata.


necessitatis.

sine Reliquiis,

esset

non vero ad celebrandum

Ergo potest Episcopus consecrare Petram absque

Reliquiis, in casu

SECCION NONA.

285

AD CELEBRANDUM PR^SENTIBUS H^RETICIS.


QUID DE JURE COMMUNI?

Non

Missam

licet

celebrare coram excommunicatis vitandis, ex cap.

Veniens, de sent.

Excom.
Quid per Constitutionem Apostolicce Seis quoad excommunicationem antea

communicationem
tionis in 2* serie

cum excommunicatis non

fideliuin

Excommunicationi

latae sententise

toleratis?

Romano

En verba

latam ob

ipsius Constitu-

Pontifici reservatae subjacere

XVI. Communicantes cum excommunicato nominatim a Papa in crimine crimiscilicet impendendo auxilium et favorem.
XVII. Clerici scienter et sponte commu-

declaramus...
noso, ei

nicantes in divinis

cum

personis a

Romano

nominatim excommunicatis et ipsos

Pontifice

in ofBciis recipientes.

An

omnes quorum communicatio cum vitandis antea sub minori excommunicatione


Nuper, de sententia excommunicationis) hodie prsedictam excommu-

reliqui

inhibita erat (ex Cap.

nicationem minorem incurrant ? Negative


est

excommunicatio minor

nam

per Constitutionem Apostlica; Seis ablata

manet autem tantum major excommunicatio

Pontifici reservata

omnes, qui in crimine criminoso communicant et in Clericos, qui communicent in divinis

in

cum excommunicato nominatim

a Papa. Ita Avanzini in expos. ejusd. const. n. 28.

QUID PER SOLITAS


I Conceditur Episcopo

excommunicatis,

et

2 Prsesens

Missam

si aliter

Indultum

celebrare prsesentibus hsereticis, schismaticis, infidelibus

celebrare non possit.

intelligi

debet de Excommunicatis vitandis; secus nihil concederet

commune, per quod nobis licet cum toleratis communicare. Mrquez


eque Missam tenetur Episcopus interrumpere, si adsit vitandus.

Ex num. 28

ultra jus

Nota. Verba

illa

iterato celebrandi

lib. 4, n.

283.

potest Episcopus hanc facultatem aliis delegare.

Quod

si

hanc eamdem facultatem... usque ad finem,

referencia sunt

ad facultatem

non vero ad reliquas facltales in hoc Indulto concessas.

CIRCA VIGESIMAM QUARTAM FACULTATEM.


Deferendi Sanctissimum Sacramentum

eodem retinendi pro eisdem inrmis,


sit

periculum

occulte ad inrmos sine lumine, illudque

in loco

tamen decenti,

sacrilegii.

QUID DE JURE COMMUNI


1"

Juxta Rituale

Romanum

deferri debet

tantium domos manifest atque honorifice


prsecedente.

si

sine

ab Hsereticis, aut Infidelibus

Quod

Sanctissimum Sacramentum ad privatas segro-

cum omni

reverentia et timore, semper lumine

etiara invenitur in jure prsescriptum cap.

Sane de

celeb. Miss.

2 Pastor ut Eucharistiam opportune petentibus possit ministrare, tenetur eara asservare

cum lumine

in Ecclesia, nec licet alibi. S. Ligor. lib. 6, n. 248.

PARTE

286
3" Si

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2*

ob graviter culpabilem negligentiam integro die vel aliquot integris noctibus lumen

non ardeat ante venerabile Sacramentum, peccari mortaliter docent Quint. tom.

4, et Diana,

p. 9. S. Ligor. ihidem.
4

Ad infirmum

ita ut

non

sit

longe distantem licet Parocho Eucharistiam deferre in equo mansueto,

periculum lapsus. Vide S. Ligor. Ibid. 243.

Putant tamen qudam,

si stola et

superpelliceum haberi non possint, aut

aut iter faciendum, non fore irreverentiara

si

tempestas,

Sacerdos Eucharistiam in pyxide vel corporali

si

involutam in sinu suo deferat. S. Lig. Ibid. n. 241.


6 Id certius videtur licere in locis hsereticis, ubi etiam necessitate,

et clam, praeciso

scandalo, poterit porrigere sine stola et superpelliceo. S. Ligor. ibid.


7 Id

etiam in

aliquando

locis

Catholicorum permitti ab Episcopo potest,

si aliter via-

ticum aegroto deferri non possit sine quopiam incommodo. Vide Gury, de Euch. n. 305.
8 Juxta Rituale Komanum
Noctu boc sacramentum deferri non debet, nisi necessitas
:

urgeat.

QUID PER SOLITAS


1

Conceditur Episcopo facultas deferendi

lumine,
2"

si

ab Haireticis aut Infidelibus

sit

SSmum Sacramentum

periculum

occulte ad infirmes sine

sacrilegii.

Item Sanctissimum retiere pro eisdem infirmis sine lumine in loco tamen decenti,

si

prsedictum periculum existat.


3

Sub

4o

Inhis Americae partibus hujusmodi periculum non

praedictis adjunctis potest

hanc facultatem

alteri delegare.
existit

unde

vix dabitur casus.

CIRCA VIQESIMAM QUINTAM FACULTATEM.


Induendi vestibus ssecularibus,
eis

si aliter

vel transir ad loca

eorum

curse

commissa, vel in

permanere non poterunt.

QUID DE JURE COMMUNI


1" Clerici

omnes

in majoribus saltem Ordinibus initiati, ad

clerical em tenentur ex Trid. sess. 14, cap.

ferendam tonsuram et vestem

t.

2 Idque sub gravi, nisi adsit justa ratio, vel excuset materise levitas seu temporis cxiguitas.
S. Ligor.

1.

6, n.

825.

Communiter admittunt DD. esse

veniale

tantum semel aut iterum

habitum relinquere.
3 Permittitur iter agentibus habitus itinerantium clericorum juxta

quo decorum
4

Ex

in

gravi causa potest habitus clericalis relinqui, v. gr. ob persecutionem vel ob transitum

per loca hsereticorum, indelium vel impiorum


5o Clerici in sacris

ex

regionem suam,

et honestas status clericalis eluceant.

communi

hominum. Gury, de

Stat., n. 46.

non constituti non tenentur sub gravi ad habitum clericalem ferendum,

sententia, nisi beneficium ecclesiasticum habeant.

SECCION NONA.

287

QUID PER SOLITAS

lo Conceditur Episcopo facultas induendi vestibus ssecularibus, si aliter

missum pascere non

commune

possit. Ita taraen ut aliquid ultra jus

gregem

ipsi

sibi

com-

concessum intel-

ligatur.

2" Conceditur ipsi facultas alteri delegandi

hanc potestatem, sub

n. 28.

CIRCA VIQESIMAM SEXTAM FACULTATEM


Recitandi Rosarium vel alias preces,
OfiBcium ob aliquod legitimum

si

Breviarium secum deferrenon poterunt, vel Divinura

impedimentum

recitare

non valeant.

QUID DE JURE COMMUNI

'?

Obligantur sub gravi ad Horas cannicas quotidie recitandas

constituti. 20 Beneficiati

omnes qui habent jus

in re. 3 Religiosi

omnes in sacris
omnes utriusque sexus in
1 Clerici

Ordine ab Ecclesia approbato et ad chorum destinati.


2o Excusat a recitatione:

Impossibilitas. 2" Charitas. 3 Dispensatio. S. Ligor. lib. 4,

n. 154.

Papa dispensare potest valide

3"

in

omni casu etiam

sine causa, licite

cum

vero nec valide nec licite sine causa dispensat, et tantum

tempus dispensare potest


menti metuendi

2"

quando

dificilis est

recursus ad

P judicio

medici ex cap. Fraternitatis, de

etiam potest dispensare

Papam

si

tale

ipsi afferret. S.

quando dispensatio petitur ob

excusandum, potest infirmus se commit-

frig.; 2" judicio Superioris,

possit. S.

possit, dubitet vero

horas,

Ratio, ne scrupulis angatur, quse

Qui non potest

ad nihil tenetur

recitare

Matulinum

4 Probabiliter

Ligor.

ibid., n.

154.

an partem recitare valeat,

quidem anxietas notabile

et

quam

potest, ex propositione

Laudes, potest autem reliquas

quia major pars trahit ad se minorem.

QUID PER SOLITAS

qui in tali dubio

Ligor. ibid., n. 154.

6" Impeditus a recitando toto Officio, tenetur ad partem,

damnata Innoc. XI

Episcopns

quando petitur dispensatio ad breve

judicium ipsemet ferr

totum officium persolvere non

probabiliter ad nihil tenetur

nocumentum

4o

3 potest se remittere judicio probabili viri prudentis

potest etiam stare judicio proprio,


5 Si infirmus

ibid., n. 159.

4" In dubio, an infirmitas sit causa sufficiens ad


tere

causa

quando dubitatur de impotentia morali aut de gravitate detri-

causara, quse frequenter v. gr. ob infirmitatem occurrit

tempus. Ita S. Ligor.

cum

aliquo in particulari et ad

Potest Episcopus recitare Rosarium vel alias preces,

si

Breviarium secum

deferre

non possit.
2

Idem dicendum,

3 Ita

si

ob aliquod impedimentum recitare non valeat.

intelligendum prsesens Indultum, ut aliquid ultra jus

commune

concedat

secus

inutile esset.

4" Prsesertim ad sedandos scrupulos et res dubias dirimendas, hEC facultas Episcopo concedi
videtur.

Unde dispensare

potest sine ullo scrupulo

tam secum, quam cum

aliis in

dubio de

PARTE

288

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

impedimento, prsesertim commutando of&cium in Kosarium vel alias preces


vocales, et non mentales esse debent.

CIRCA

quae quidem

VIGESIMAM SEPTIMAM FACULTATEM.

Dispensandi quando expedir videbitur super esu carnium, ovorum et lacticiniorum tempore
jejuniorum, etiam Quadragesimse.

QUID DE JURE COMMUNI

Omnibus

fidelibus ratione utentibus prsecepto Ecclesise interdicitur esus carnis singulis

Hinc dplex sub lege jejunii imponitur praeceptum ut testatur Benedictus XIV,
amhigimus, nempe ratione abstinentiae cibi et ratione abstinentise carnis dispen-

jejunii diebus.

Non

Const.

satus igitur vel impotens quoad

unum, non ideo ab

altero

excusandus

S. Ligor.

1005.

lib. 3, n.

2 Prohibentur etiam

tempore Quadragesimse ova et

lacticinia. Constat ex praxi Ecclesiae,

ex ejus dispensationibus et ex propositione 32, ab Alexandro VII

quod consuetudo non comedendi


abstinentiae a lacticiniis

datum

est, uti pueri,

fuit (cap.

quod

Benique,

ova et lacticinia in

initio in

dist. 4),

damnata

Quadragesima

Non

est evidens

Hinc praeceptum

obliget.

jure cannico solis Sacerdotibus et Diaconis

commen-

hodie omnes fideles ratione utentes comprehendit et ligat

obligat vero praeceptum in diebus Quadragesimae etiam Dominicis. 5. Ligor. ibid., n. 1007.

Vide etiam Declarationem circa lacticinia in Dominicis Quadragesimae, Tratado de Indultos.


Parte 4*.

Diebus jejunii dispensati ad carnes non ideo possunt in eadem refectione edere pisces ex

3"

XIV Non ambigimus. nde quoad dispensatos ad carnes


novum praeceptum observandum, nempe wo immiscendi.

Const. Benedicti
satos a jejunio,

et

quoad dispen-

A" Extra dies jejunii datur praeceptum Ecclesiasticum abstinendi a carnibus die veneris

cujuslibet hebdomadae in universo orbe cbristiano. Constat ex Constit. SS. Pontificum, ex

Ritualibus et ex Catechismis
5"

Datur idem praeceptum

consuetudo alicujus

nisi in

hanc diem incidat Nativitas Domini.

in diebus Sabbati in plerisque locis et temporibus, nisi legitima

loci aliud praescribat.

QUID PER SOLITAS

Conceditur Episcopo facultas dispensandi, quando expedir videbitur, super esu car-

lo

nium, ovorum ac lacticiniorum tempore jejuniorum etiam Quadragesimae: id est in diebus

mnibus
2

jejunii infra

Idem dicendum,

annum
ait P.

occurrentibus.

Mrquez

lib.

4", n.

423, quoad abstinentias die veneris et die

Sabbati praescriptas infra annum, quamvis jejunium in


3o

illis

non praescribatur.

Idem afQrmandum de Dominicis Quadragesimae. Mrquez,


QUID JURE INDICO

ibid., n 424.

III Altitudo Indiis concessum sit quoad jejunium ?


Statuimus quod in Vigilia Nati vitatis et Resurrectionis Domini Nostri Jesu

Quid per Bullam Pauli

En

verba:

mnibus sextis Feriis Quadragesimae jejunare teneantur. Caeteros vero jejuniorum dies eorum beneplcito, propter novam ad fidem eorum conversionem.etipsius gentis

Christi et

SECCION NONA.

289

infirmitatem, permittimus. Ita quodjejunium repugnaos sanitati vel noa bene quadrans

ofEcio vel exercitio alicujus,

non censeatur

illi

ab Ecclesia prseceptum.

Quid per eamdem Bullam quoad abstiuentiam caruis ?


Suiit verba

ipsius Bulla?.

Eisque etiam concedimus quod, quadragesimalibus et

aliis

anni temporibus, lacticiuiis, ovis et carnibus tune temporis dumtaxat vesci


possint, cum ceteris Cbristianis, ob aliquod sanetum opus obeundum, similibus cibis
prohibitis

vesci posse a

Sede Apostlica pro tempere ierit coucessura.

Quid quoad abstinentiam Sabbati concesserit Benedictus

Indultum perpetuum pro Regno


Quid per Cruciatam

in

Castellaa, Legionis et

Regnis Hispaniarum

XIV

Jam pridem ?

in suo Brevi

Indiarum concessit.

Conceditur edere carnes ex consilio utrius-

que medici in diebus abstinentise.

Quid

per

eamdem Cruciatam quoad

Permittuntur

Lacticinia ?

ad

libitum personis

mnibus ssecularibus, negantur tamen tempere Quadragesima utrique

quam

sseculari

clero,

nempe, tam

regulari.

Quid per Bullam

lacticiniorum

Alias

felicis

ab Urbano VIII?

Permittebantur

Lacticinia Clero Secular! dumtaxat; negabantur adhuc Clero Regulari.

Quid per Indultum


Clero

Regulari

modernum? Permittuntur

Quadragesima e
carnes

sint,

in diebus

et lacticinia

mnibus, etiamsi

abstinentiae,

prseter aliquos

ex
dies

exceptos.

Quid quoai consuetudinem Indiarum edendi ova


bres de

Amrica

et lacticinia?

Vide tractatum Costum-

Part. 4. tract 3.

DE CAUSIS AD DISPENSANDUM SUPER ESU CARNIUM.


1

Quando causa

Quando non esl certa, consulendi

opus esl dispensatione.

est evidenter jusla, nulla

siint viri docli, ul

Profcssor casuum, Doctores Theologie,

Confessarius et Medicus. Si aliquis liorum dicat causara esse sufTicientem,


satio.

Mrquez,

ibid.,

n.

nulla

requiritur dispen-

460.

3 Si posl consultationem quajstio dubia maneat, ad

quia tune necessaria est juris

relaxalio,

cirea

quam

Superiorem recurrendum
Confessarius,

erit, ut

dispenset

Medicus potestatera

et

non

habent. Ibid.
i"

quolies

causa

nec debet esse nimis

seru-

Superior vel Episcopus, polest dispensare quando expedir viiehitur, id est,

ralionabilis aut sufiiciens videatur.

5"

Quamvis dubia causa videatur, expedit

pulosus vel ambiguos


ibid., n.

6 Qui

da

et

rcm remitlens

Superior dispenset,

ut

conscientia; subditi

petenlis.

Gajotanus,

Ita

apud Mrquez,

464.

non habet

suslentanda

in

vita.

diebus jejun alios cibos pra3ler carnes, potesl Has

(Marq.

ibid., n.

467.)

Quod

licite

comedere pro nutrien-

principalius verificari respeclu ilinerantium suadere

conalur Pasqualigus. Mrquez, ibid.

CIRCA VIGESIMAM
Prsedictas facultates
vel non sine

OCTAVAM FACULTATEM.

communicandi non tamen

illas

quse requirunt ordinem Episcopalem,

Sacrorum Oleorum usu exercentur, Sacerdotibus

idoneis, qui in

bus laborabunt, et praisertim tempere sui obitus, ut Sede vacante


doee Sedes Apostlica certior icta, quod

TOM.

I.

quamprimum

fieri

sit

eorum

Dicecesi-

qui possit supplere,

debebit per delegitios vel per


36

PARTE

290

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2^

unum

ex eis, alio

ditur.

Sede vacante, in casu necessitatis, consecrandi clices, patenas et altarla

modo

Sacris Olis ab Episcopo

qiiibus delegatis auctoritate Apostlica facultas

conc-

portatilia,

tamen benediciis.

PER HANC ULTIMAM FACULTATEM POSSIT EPISCOPUS

QUID

Episcopus delegare facltales predictas Sacerdotibus idoneis suse Dioecesis, non

1 Potest

tamen

provideat

Ordinem Episcopalem requirunt,

quaj

eas,

Sacrorum Oleorum usu

vel sine

exerceri

non possunt.
2 Prsesertim

tempere sui obitus bsec facultas exercenda, ut Sede vacante

qui supplere

sit

doee Sedes Apostlica aliad provideat.

possit,

3" Delegatus vel Delegati ab Episcopo Sedera

tum de Sede

vacante,

tum

4 Interea potestas

illis

Apostolicam

quam primum

certiorem facient,

de Delegatione ab Episcopo facta.


conceditur in casu necessitatis consecrandi Clices,

Patenas,

Sacris Olis ab Episcopo tamen benedictis. Hsec vero facultas

Altarla portatilia (vulgo aras),

non a delegatione Episcopi, sed ab ipsa Sede Apostlica emanat.


5 Hse facultates

apud Delegatos vel Delegatum perdurabunt, doee Sedes Apostlica

modo provideat, id est, doee novus Episcopus cum suis


Quod si proprias facultates non afferat, Delegatus munus

facultatibus propriis adveniat.

alio

sibi

demandatum

sustentabit,

doee afferantur.

CONCLUSIO FACULTATUM.
Et

tum

prffidicta, facultates gratis

concessse intelligantur

mercede exerceantur

et sine ulla

nec

et ad nnnos

decem

tan-

uti possit extra fines suse Dioecesis.

illis

OBSERVANDA.
1 Gratis exercenda facullalcs,

eque extra

competit, nempe,

non tamen Notar ct

fines Dicesis uti possit

alia id

gcnus stipondia inhibentur.

non tamen restringitur

subdilum suum extra fines sue Dioecesis

absentibus dar, eorunique examen


3 Quamvis

Episcopo

id

quod jure communi Episcopo

excommunicarc, dimissorias

subdilis

demandare.

loci

Episcopus invenialur extra fines suse Dioecesis, potest tamen has facltales exer-

cere inlra fines suaj Dioecesis

non expirat per absenliam temporaneam

quia jurisdiclio

sua

Dioecesi.

4 Decenniura quoad valorem

vero illarum

usum

et

et substantiam facultatum

exercilium computari

debct a dio,

computandum

est

quo perveniunt

ad

die datac

manus Episcopi

per Procuratorera prgeviam notitiara habeat et incipiat facultates exerccre. Mrquez, lib.4

nisi

quoad

n 550

et seq.

Decenniura non expirat raorte

5
Has

qua; a

S. Ofiicio concessD

milluntur, non revocari


gatur,

per

6 Expiral vero
;

nam

illam regulara (Gancellarioe,

cum

La Croix,

raorlc Episcopi, hoc

lib.

Roma, respondit

inlerrogata

Facltales

ordinarie sunl, quaj Nunliis Apostolicis el Episcopis

revocando quascumque facltales concessas)

ipso immediale concesse erant.

eant

Ponlificis

sunt, quales

6,

n.

qua; inilio

cujusque Ponlificatus promul-

sed eas tantum, qua; ab anteccssore Papa


848, apud

Mrquez,

ibid. n

554

et

seq.

tamen sensu, quod ad Capitulura, Sede vacante, non trans-

plures facullalum hujusmodi ad jurisdiclionem Ordinariara Episcoporum non pertineanl,

SECCION NONA.
eque perpetue, sed temporales

sint,

291

neo a Icge dentur ct descendant, sed a sola gralia speciali

benigno favore Pontificum concedantur. Marrjucz, pag. 5. Minime autem expirat dcccnnium
facultatcs delgalas ab

dum

Episcopo,

vivcret, aiit

quibus Episcopus delegaverit has facltales,

teraporc obiUis su juxla praidieta.

uti illis

Undc

et

quoad
clerici,

polerunt loto decennio Episcopo defuncto con-

cesso, nisi aliud obslet.


70

In

America noslra Indultum

Solilse vicario legitime a capitulo

existil,

quo, morlc inopina Episcopi provisum esl, ul facltales

electo adscribantur,

ne.

Sede vacante,

qui supplerc possit

desil,

Vid. supra.

CASO RESERVADO DE QUE NO SE PUEDE ABSOLVER POR LAS SOLITAS.

DECRETUM
Supreraae Congregationis Sancti Officii editum

SSmus Dominus Noster Pius Papa IX


impertita, auditis suffragiis
et

temporum

Emorum

in slita audientia R. P. D. Adsessori Sancti Officii

circumstantiis, decrevit, in facultatibus, quibus Episcopi, aliique locorum Ordi-

excipiendos semper in posterum

XIV,

4* 27 Junii 1866.

Cardinalium Inquisitorum Generalium, attentis rerum

narii ex concessione Apostlica pollent absolvendi

dicti

fer.

quse incipit

et exceptos

Sacramentum

ab mnibus casibus Sanctse Sedi reservatis,

habendos esse casas reservatos in Bulla Bene-

Poenitentice.

Et Sacrse Congregationi de Propaganda

Fide injunctum voluit, ut in expediendis facultatibus formularum, post verba, absolvendi ab

mnibus casibus Apostolicce Sedi reservatis etiam in Bulla Coence, addatur, exceptis casibus
Benedidi XI V, quce incipit Sacramentum Poenitentice. Es copia fiel de

reservatis in Bulla

su original. Lima, Octubre 19 de 1866.

De la Curia de Hunuco.

CONSTITUCION DE NUESTRO SANTISIMO PADRE PIO IX POR LA QUE SE LIMITAN

LAS CENSURAS ECLESIASTICAS

LAT^ SENTENTI^.

Pi, Obispo, Siervo de los Siervos de Dios, para perpetua

Al Gobierno de

la

Santa Sede pertenece de

tal suerte

sancionaron los antiguos Cnones, que cuando la

memoria.

conservar aquellas cosas que tilmente

mudanza de

mande que algo sea mitigado con prudente dispensacin,


virtud de su potestad suprema. Por esto,

los

tiempos y de las cosas de-

ella dicte el

remedio oportuno en

habiendo de tiempos atrs meditado repetidas

veces en que las censuras eclesisticas latee sententice (en las que se incurre por el
hecho), que

han sido dicta

las en diferentes edades, para conservar

y su disciplina, 6 para refrenar la

licencia

y audacia de

los

inclume

mismo

la santa Iglesia

malos, han ido creciendo len-

tamente hasta formar un gran nmero; siendo as que ha desaparecido la utilidad oportunidad de muchas de ellas por la mudanza de los tiempos y costumbres, porque han dejado
de existir el fin las causas porque fueron promulgadas, causando entre tanto frecuentes
dudas, ansiedades y temores de conciencia los que tienen el cuidado de las almas los

mismos

fieles

y deseando remediar estos inconvenientes, mandamos trabajar un

catlogo de todas ellas para establecer

prolijo

con diligente exmen cuales convendr retener y


conservar, y cules moderar 6 derogar. Concluido el trabajo, llamamos consejo nuestros

PARTE

292

2a

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

VV. HH.

los Cardenales Inquieidores Generales de la f, y despus de meditado el asunto


con detencin y madurez, motu proprio, de ciencia cierta, con entera deliberacin y en virtud
de la plenitud de nuestra autoridad Apostlica, estatuimos y decretamos perpetuamente en

sta nuestra Constitucin

que de todas las censuras de excomunin, suspensin y entre-

dicho que hasta la presente han sido impuestas con la calidad de latw sententice

esto es, que

mismo hecho, no tengan en adelante fuerza y vigor, sino


aquellas que insertamos en sta Constitucin y del modo como en ella las insertamos
declarando al mismo tiempo que tendrn vigor, no solo por la autoridad de los antiguos

deba incurrirse en

ellas por el

Cnones, en cuanto
si

convienen con la presente Constitucin, sino por sta misma, como

por ella se estableciesen por la vez primera.

Excomuniones

7.

latse sententise

un modo

reservadas de

especial al

Romano

Declaramos que incurren en excomunin reservada de un modo

Romano

al

Pontfice

Todos

1.

especial

Pontfice.

y todos y cada uno de

los apstatas de la f cristiana

denominacin y secta;

que

los

los herejes

les creen, sus encubridores, fautores,

de cualesquiera

y en general, todos sus

defensores.

Todos y cada uno de

2.

libros de los

los

que leen sabiendas, y sin licencia de la Silla Apostlica, los


herejes que defienden la hereja; no menos que los que

mismos apstatas y

leen los libros de cualquier autor prohibidos nominalmente por Letras Apostlicas, y los

que

los retienen,

imprimen

de cualquier

modo

los defienden.

Los cismticos y aquellos que pertinazmente

3.

debida

al

Romano

Todos y cada uno de

4.

los que,

al futuro Concilio General,

tempore existentium,

Todos

5.

los

se apartan

y sustraen de

la obediencia

Pontfice.

lo

de cualquier estado, grado y condicin que sean, apelan

de las ordenaciones mandatos de los Romanos Pontfices, pro

mismo que

los

que

les

dan

auxilio, consejo favor para la apelacin.

que matan, mutilan, hieren, aprehenden, encarcelan, detienen hostilmente

persiguen los Cardenales de

la

Santa Iglesia Romana, Patriarcas, Arzobispos, Obispos, Le-

gados y Nuncios de la Silla Apostlica


Patria Dominios

los

los

que

que mandan stas cosas

los arrojan fuera


;

los

que

las

de sus Dicesis, Distritos,

dan por bien hechas, y

los que

para esto prestan auxilio, consejo 6 favor.

Los que directa

6.

indirectamente

impiden

el ejercicio

de la jurisdiccin eclesistica en

el

fuero interno externo, y para ste efecto recurren al tribunal secular, y los que procuran dan
sus mandatos para ello prestan auxilio, consejo favor.
7.

Los que directa 6 indirectamente obligan

los jueces legos traer su tribunal las

personas eclesisticas, fuera de los casos permitidos por los Cnones

los

que dan leyes de-

cretos contra la libertad derechos de la Iglesia.

Los que recurren

la potestad lega para

impedir las letras 6 decretos emitidos por la

Silla

Apostlica por cualquiera de sus Legados 6 Delegados, y los que prohiben directa indirec-

tamente la promulgacin ejecucin de dichos decretos,

que, por causa de ellos,

daan

atemorizan las mismas partes otros.


9.

Todos

los falsificadores

de las Letras Apostlicas, un expedidas en forma de Breve y de

y que estn selladas por el Romano Pontfice, por


Santa Iglesia Romana, por sus Sustitutos por mandato del mismo

splicas, concernientes gracia justicia,


los Vicecancelarios de la

SECCION NONA.

293

Santo Padre ; como igualmente los que publican falsas Letras Apostlicas, un en forma de
Breve, y los que con falsedad sellan las splicas del Vicecancelario del que hace sus veces.
10.

Los que absuelven su cmplice in peccato turpi, un en artculo de muerte,

si

otro

Sacerdote, aunque no est aprobado para oir confesiones, puede recibir la del moribundo, sin

que se siga algn grave escndalo infamia.


11.

Los que usurpan 6 secuestran

la jurisdiccin, los bienes

y rditos pertenecientes

los

eclesisticos por razn de sus iglesias y beneficios.


12.

Los que por

derechos

6 por otros invaden, destruyen y detienen las ciudades, tierras, lugares

pertenecientes la Iglesia

Komana

suprema jurisdiccin en dichas ciudades,

que usurpan, perturban 6 retienen la

los

territorios

y lugares,

que para cada una de las

los

dichas cosas dan auxilio, consejo favor.

Declaramos que

la absolucin

de todas las excomuniones, que acabamos de enumerar, es

reservada y se reserva de un

modo

sta reservacin, no sufraga

ya bajo ningn aspecto

especial al

Komano

Pontfice

de suerte que, en fuerza de

la concesin general de absolver de los

casos y censuras excomuniones reservadas al

Komano Pontfice revocando como revocamos


con relacin ellas, cualesquiera indultos concedidos, bajo cualquier forma
y cualesquiera
personas un regulares de toda Orden, Congregacin, Sociedad Instituto, un cuando deba
;

hacerse de ellas mencin especial y se hallen constituidas en cualquiera


dignidad. Y los que
bajo cualquier pretexto presumiesen absolver de dichas excomuniones
sin la debida facultad,
sepan que ellos mismos incurren en excomunin reservada al Komano
Pontfice, no ser que
se trate del artculo de muerte, en cuyo caso los as absueltos
quedan,
con la obligacin de obedecer los mandamientos de la Iglesia.

11.

Excomuniones

latse sententise

reservadas al

Romano

si

convalecieren

Pontfice.

Declaramos que incurren en excomunin latee sentenfics reservada al Romano


Pontfice
1. Los que ensean defienden pblica privadamente las proposiciones
condenadas por
:

la Silla Apostlica bajo la pena de excomunin latee sententice

como

lcita la prctica

de inquirir del penitente

condenada por Benedicto


de 1744; Ubi

primum

XIV

el

nombre

en las Constituciones siguientes

del 2 de Junio de 1746, y

Ad

que ensean 6 defienden

los

del cmplice

la

Suprema

eradieandam

manera que fu
del 7 de Julio

del 28 de Setiembre de

1746.
2.

Los que, instigados por

el diablo, ponen manos violentas sobre los clrigos


6 monjes de
exceptuando, en cuanto la reservacin, las personas
y los casos en que el
privilegio permite que absuelva el Obispo t otro.

uno y otro sexo


derecho
3.

el

Los que combaten en duelo simplemente

lo provocan aceptan; los cmplices, los


que
que de propsito son espectadores y los que lo
permiten 6 no lo impiden en cuanto est de su parte, y esto cualquiera que
sea su dignidad,
sin exceptuar la Real Imperial.

cooperan l con cualquier servicio favor

los

4. Los que se hayan inscrito en las sectas Masnica 6 Carbonaria otras de


ste gnero,
que pblica ocultamente conspiran contra la Iglesia 6 las potestades legtimas,
y los que de

cualquiera

manera

las favorecen.

Igualmente

los

que no denuncian

los corifeos caudillos

ocultos de tales sectas, mintras no lo hagan.


5.

Los que mandan violar la inmunidad del

asilo eclesistico,

los

que de hecho

lo violan

con temerario atrevimiento.


6.

Los que de cualesquiera sexo, edad, linaje condicin que sean, violan la
clausura de

monjas entrando en

los monasterios sin la licencia legtima

los

que

los introducen

las

admiten,

PARTE

294

monjas que salen de

las

ellos,

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2^

V en

no ser en los casos y en la forma prescritos por San Po

la Constitucin Decori.

Las mujeres que violan

7.

la clausura

de

y los superiores otros que

los religiosos,

las

reciben.
8.

9.

Los reos de simona real en toda clase de beneficios y sus cmplices.


Los reos de simona confidencial, cualquiera que sea su dignidad, en toda clase de

beneficios.
10.

Los reos de simona real por ingreso en

11.

Los que por sacar ganancias de

religin.

las indulgencias

en excomunin por la Constitucin de San Pi

y otras gracias espirituales, incurren

V Quam plenum

del 2 de Enero de 1569.

Los que recogen limosnas de precio mayor para misas, y despus de quedarse con parte
de la ganancia, las hacen celebrar en los lugares, donde dichas limosnas suelen ser menores.
13. Todos los que son castigados con excomunin por las siguientes Constituciones
de
12.

San Po

V Admonet

nos de 29 de Marzo de 1567

de Inocencio IX

Quw

al hac Sede de 4 de

de Clemente VIII Ad Romani Pontificis curam de 26 de Junio de 1592.


de
Alejandro
VII
Inter
cceteras de 24 de Octubre de 1660
y
Constituciones que son concernientes la enajenacin y enfeudacin de las ciudades
y lugares de la Santa Iglesia Romana.
14. Los religiosos que fuera del caso de necesidad presumen administrar, sin licencia del

Noviembre de 1591

prroco, cle'rigos legos los Sacramentos de la Extrema-uncin y Eucarista por vitico.

15. Los que extraen reliquias, sin licencia legtima,

tacumbas de
16.

Roma y

de los cementerios sagrados de

las ca-

su territorio y los que les dan auxilio favor.

Los que comunican in crimine criminoso con

el

excomulgado nominalmente por

el

Papa,

esto es, dndole auxilio favor.


17.

Los clrigos que sabiendas y voluntariamente comunican

nominalmente excomulgadas por


IIl. Excomuniones

el

Romano

latse sentcntise

Los clrigos ordenados in

sacris, los religiosos y

2.

Los que procuran

3.

Los

el aborto,

|ue sabiendas

Ordinarios.

Obispos Ordinarios

los

monjas que despus de haber hecho

voto solemne de castidad, presumieron contraer matrimonio

sumieren con traerlo con alguna de

divinis cenias personas

reservadas a los Obispos

Declaramos que incurren en excomunin reservada


1.

Pontfice y las reciben en los oficios divinos.

lo

mismo que

el

todos los que pre.

las antedichas personas.

habindose seguido

el efecto.

hacen uso de falsas Letras Apostlicas, y

los

que cooperan con

ellos

ste delito.

IV. Excomuniones latse sententise no reservadas.


Declaramos que incurren en excomunin
1.

lat(B sententice

no reservada

Los que mandan obligan dar sepultura eclesistica

los herejes notorios

los nomi-

nalmente excomulgados entredichos.


2.

Los que ofenden imponen miedo

nistros del Santo Oficio

los

los Inquisidores, denunciantes,

que destruyen queman

testigos

otros

mi-

los escritos de ste Santo Tribunal, y los

que cualquiera de los predichos dan auxilio, consejo favor.


sin el beneplcito Apostlico,
3. Los que enajenan y presumen recibir los bienes eclesisticos
alienandis.
non
segn el tenor de la Extravagante Ambitiosce de Reb. Ecc.
4.

Los que culpablemente descuidan omiten denunciar, dentro de un mes,

los confesores

295

SECCION NONA.
6 sacerdotes,

por quienes fueron solicitados ad turpia, en los casos expresados por nuestros

XV, en la Constitucin Universi, del 20 de Agosto de 1622 y Benedicto


Constitucin Sarramentum poenitentice, del 1^ de Junio de 1741,

predecesores Gregorio

XIV, en la
Declaramos que, ademas de

los

excomulgados que hasta aqu hemos enumerado, todos

aquellos contra quienes el Santo Concilio de Trento decret excomunin reservada al

Komano

Pontfice, los Ordinarios nadie reservada, Nos igualmente queremos sean excomulgados
exceptuando la excomunin establecida en el Decreto De editione et usu
en la misma forma
;

Sacrorum Librorum de

la Ses. 4., en la

cual solo queremos que incurran los que imprimen

6 hacen imprimir, sin aprobacin del Ordinario, libros que tratan de cosas sagradas.

V. Suspensiones latae sententise reservadas al


1.

Romano

Pontfice.

Incurren ipsofactoen pena de suspensin de sus beneficios, durante la voluntad de la

Santa Sede, los Cabildos y Comunidades y cualesquiera otros, que reciben para el gobierno
y administracin de sus iglesias y monasterios, los Obispos Prelados que la Santa Sede

ha provisto para dichas iglesias y monasterios, ntes de que

ellos les

hayan exhibido

las Letras

Apostlicas de su promocin.
2.

Ipsojure incurren por

guno sin

ttulo de beneficio

tres aos en suspensin de conferir rdenes, los

patrimonio y con pacto de que

el as

que ordenan al-

ordenado no les pedir

ali-

mentos.
3.

Ipsojure quedan por un ao suspensos de conferir rdenes,

que ordenan un subdito

los

ajeno sin letras dimisorias de su propio Obispo, sin que valga el pretexto de que inmediata-

mente

se le dar beneficio, se le

d en efecto, pero no

el suficiente.

ordenando es subdito proprio, pero ha vivido en otra parte


traer

impedimento Cannico, y

es

el

Lo mismo sucede

si el

tiempo bastante para poder con-

ordenado sin las letras testimoniales del Ordinario del lugar

donde ha morado.
4.

Ipsojurej por un ao incurre en suspensin de

conferir rdenes el que, excepcin de

legtimo privilegio, da rden sacro sin ttulo de beneficio patrimonio, al clrigo que vive en

alguna Congregacin en la que no se hace profesin solemne 6 al religioso no profeso.


5.

Los religiosos expulsados de la religin, que viven fuera de

ella,

incurren ipso jure en

suspensin perpetua del ejercicio de las rdenes.


6.

Los que presumen recibir algn rden del excomulgado, suspenso entredicho nominal-

mente denunciados, del hereje cismtico


recibido

mas declaramos que

el

notorio, incurren ipsojure en suspensin del rden

que de buena

f recibe

rden del que est en cualquiera de las

circunstancias dichas, no podr ejercer el rden recibido mientras no obtenga dispensacin.


7.

Incurren en suspensin ipso jure de las rdenes recibidas, durante la voluntad de la

Santa Sede, los clrigos seculares forasteros que, habiendo vivido en

Roma ms

de cuatro

meses, fueren ordenados por otro que por su Ordinario sin licencia del Cardenal Vicario de

Roma,

lo

hayan sido

sin haber sufrido

exmen ante

el

mismo

Vicario, 6

aunque reciban

las rdenes de su Ordinario, ha sido despus que han sido rechazados en el exmen.

misma

suspensin y del

mismo modo

Obispados suburvicarios,

si

se

Roma,

sin

la recepcin

de rden

los Sacerdotes

llamados

que precedan

sacro, diez dias de ejercicios espirituales, tenidos en la casa

Pontifical por

la

ordenan fuera de su Dicesis con dimisorias de su Ordinario

dirigidas otro que al Cardenal Vicario de

de la Misin.

En

incurren los clrigos pertenecientes alguno de los seis

urbana de

Los Obispos que ordenan en estos casos incurren en suspensin del uso del

un ao.

PARTE

296

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

VI. Entredichos latse sententise reservados.

1.

Incmien

ipso jure en entredicho reservado de

las Universidades, Colegios y Cabildos,

un modo

especial al

Komano

Pontfice,

cualquiera que sea su denominacin, que apelan al

futuro Concilio General, de las rdenes y mandatos del Papa pro tempore existentis.
2.

Los que sabiendas celebran hacen celebrar

los Divinos Oficios

dichos por el ordinario, por juez delegado por derecho

y los

en los lugares entre-

que admiten la celebracin

de los Oficios Divinos, los Santos Sacramentos la sepultura eclesistica los excomulgados

nominalmente, incurren ipsojure en entredicho de entrar en

competentemente

al arbitrio de aquel

Finalmente, todos aquellos contra quienes decret


6 entredicho ipsojure; Nos,

la Iglesia, mientras

no satisfagan

cuya sentencia despreciaron.


el

Santo Concilio de Trento la suspensin

declaramos y queremos sean del

mismo modo suspensos y

entredichos.

Ademas, declaramos y queremos que conserven su fuerza y vigor todas las censuras
de excomunin, suspensin entredicho, que, ademas de las que hasta aqu hemos
enumerado, han sido publicadas por las Constituciones de nuestros predecesores por
los
la

Sagrados Cnones, y que, habiendo estado en vigor hasta ahora, tienen por objeto
Eomano Pontfice, el rgimen interior de cualesquiera rdenes institutos

eleccin del

congregaciones, reuniones y lugares

regulares, colegios,

especie 6

Por

lo

piadosos, cualquiera que

sea su

denominacin.

dems, ordenamos y decretamos, que en los nuevos privilegios concesiones


nunca jamas, por ninguna razn, se entienda ni pueda

que hiciere la Silla Apostlica,


comprederse
no ser

la facultad

de absolver de los casos y censuras reservados al

que se haya hecho de

ellos

mencin formal, individua y

Romano

explcita

Pontfice,

y por

lo

que

respecta las facultades privilegios concedidos en tiempos anteriores hasta hoy por nuestros
predecesores 6 por Nos

mismo cualquier Junta, Orden, Congregacin, Sociedad

regular de cualquier especie, aunque

Instituto

goce de peculiar ttulo y merezca mencin individual,

queremos que todos ellos sean revocados, suprimidos y abolidos, como de hecho los revocamos,
suprimimos y abolimos, sin que puedan obstar cualesquiera privilegios, un especiales,
comprendidos no en el cuerpo del derecho, en las Constituciones Apostlicas, y sin

embargo de que

hallen robustecidos en su

se

Apostlica costumbre inmemorial

haciendo uso,

si es

forma y tenor con cualquiera confirmacin


derogarlos, y en efecto los derogamos,

pues queremos

necesario, de todas las clusulas derogatorias, un de las

ms

eficaces y

desacostumbradas.

Con

todo,

queremos que contine en vigor

los Obispos en

el

Cap. 6 de la Ses.

24.

la facultad

que

el Concilio

Tridentino concede

de reformat. de absolver de cualesquiera censuras

reservadas la Silla Apostlica; con excepcin solamente de


Constitution hemos declarado reservadas de

un modo

aquellas que por sta nuestra

especial al

Romano

Pontfice.

que son y sern firmes y valederas y producirn plena ntegramente


sus efectos, stas nuestras Letras y todas y cada una de las cosas que en ellas hemos establecido y decretado no mnos que las mutaciones y derogaciones que hemos hecho en las Consti-

Ordenamos, por

fin,

tuciones de nuestros predecesores y de


el

Tridentino.

En

Nos mismo, y en

los Concilios

im generales, incluso

consecuencia, todos los Jueces Ordinarios y Delegados (sin excluir los

auditores de las causas del Palacio Apostlico, los Cardenales de la Santa Iglesia

Legados Latere, Nuncios de la Santa Sede cualesquier

otros, cualquiera

Romana,

que sea su dignidad

SECCION NONA.

297

6 la potestad que ejercen puedaa ejercer), deben juzgar y definir las causas, arreglndose
sta nuestra Constitucin

quitndoles,

juzgar interpretar de otra manera.


sea,

un

pretexto de privilegio de

como
si

les quitamos, toda facultad

sucediere que

y autoridad para

una autoridad, cualquiera que

ella

costumbre introducida que se ha de introducir, aten-

tare con conocimiento ignorancia, contra lo que dejamos establecido, declaramos que todo
ello es

y ser

rrito

y de ningn

valor.

Sin que obsten cualesquiera ordenaciones. Constituciones, privilegios y costumbres

imme-

moriales en contrario, y aunque de todo deba hacerse mencin especial.


Por tanto, ningn hombre le sea lcito infringir 6 con temeraria audacia contrariar esta

pgina de nuestra Constitucin, ordenacin, limitacin, suspensin, derogacin y voluntad; y


si alguno presumiese hacerlo, sepa que incurrir en la indignacin de Dios Omnipotente y de
sus Santos Apstoles Pedro y Pablo.

Dada en Koma, en San Pedro, doce de Octubre del ao de la Encarnacin


y de nuestro Pontificado

el

del Seor de 1869

XXIV.
Mario

N. Cardenal Paracciani

Card. Mattei, Pro-Datario.

Clarelli.

Kevisado por la Curia, Domingo Bruti.

f Lugar

del sello de plomo. I. Cugnoni.

CONSTITUTIO SANCTISSIMJ PATRIS NOSTRI


Piu Episcopus Servus Servorum Dei ad perpetuam
Apostlica; Sedis moderationi

convenit,

quse

salubriter

rei

PII

IX.

memoriam.

veterum canonum

auctoritate

tcmporum rerumque mutatio quidpiam esse teraperaudum


prudenti dispensatioiie suadeat, Eadem Apostlica Sedes congruum supremae suse potestatis
remedium ac providentiam impendat. Quamobrem cum animo Nostro jampridem revolvereconstituta sunt, sic retiere, ut,

si

mus, ecclesiasticas censuras, quse per

modum

latse sententiae,

ipsoque facto incurrendse ad

incolumitatem ac disciplinam ipsius Ecclesie tutandam, efTrenemque improborum licentiam

coercendam et emendandam snete per singulas


ad

numerum sensim

excrevisse;

promlgate sunt, magnum

setates indicta ac

quasdam etiam, temporibus moribusque mutatis, a

fine

atque causis, ob quas imposite fuerant, vel a prstina utilitate, atque opportunitate excidisse

eamque ob rem non iufrequentes

oriri sive in iis,

quibus animarum cura commissa

in ipsis fidelibus dubietates, anxietates, angoresque

conscientise

est, sive

Nos ejusmodi incommodis

earumdem recensionem fieri Nobisque proponi jussimus, ut


diligenti adhibita consideratione, statueremus, quasnam ex illis servare ac retiere oporteret,
quas vero moderari, aut abrogare congrueret. Ea igitur recensione peracta, ac Venerabilibus
occurrere volentes, plenam

Fratribus Nostris S. R. E. Cardinalibus in negotiis Pidei Generalibus Inquisitoribus per


universam christianam rempublicam deputatis in consilium adscitis, reque diu ac mature
perpensa,

motu

proprio, certa scientia,

matura deliberatione Nostra, deque Apostolicae Nostrss


quibuscumque

potestatis plenitudine, hac perpetuo valitura Constitutione decernimus, ut ex

excommunicationis, sive suspensionis, sive interdicti, quse per modum lats


sententise, ipsoque facto incurrendse hactenus impositB sunt, nonnisi illse, quas in hac ipsa
Constitutione inserimus, eoque modo, quo inserimus, robur exinde habeant; simul declarantes,
censuris sive

easdem non modo ex veterum canonum auctoritate, qnatenus cum hac Nostra Constitutione

TOM.

PARTE

S98

conveniunt,

verum etiam ex hac

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

ipsa Constitutione Nostra, non secus ac si

primum

editse

ab ea fuerint, vim suam prorsus accipere deber.

1.

Excommunicationes

latee scntentice speciali

Itaque excommunicationi latse sententise speciali


cere declaramus
1

Omnes

modo Romano

modo Romano

Pontifici rsservatce.

Pontifici reservatae subja-

a christiana fide apostatas, et omnes ac sngalos hsereticos, quocumque nomine

censeantur, et cujuscumque sectse existant, cisque credentes, eorumque receptores, fautores

ac generaliter quoslibet illorum defensores.


2.

Omnes

et singulos scienter legentes sine auctoritate Sedis Apostolicae libros

apostatarum et hseretic'orum heeresim


Apostlicas

litteras

eorumdem

propugnantes, necnon libros cujusvis auctoris per

nominatim prohibitos, eosdemque

libros

retinentes,

imprimentes, et

quomodolibet defendentes.
3.

Scbismaticos et eos qui a Eomani Pontificis pro tempere existentis obedientia pertina-

citer se subtrahunt, vel recedunt.


4.

Omnes

et singulos,

cujuscumque

Romanorum Pontificum

seu mandatis

cilium appellantes, nec non eos,


5.

Omnes

status,

gradus seu conditionis fuerint ab ordinationibus

pro tempere existentium ad universale futurum Con-

quorum

auxilio, cousilio vel favore

appellatum

fuerit.

intercientes, mutilantes, percutientes, capientes, carcerantes, detinentes, vel

hostiliter insequentes S. R. E. Cardinales, Patriarchas, Archiepiscopos, Episcopos, Sedisque

Apostolica Legatos, vel Nuncios, aut eos a suis Dioecesibus, TeiTitoriis, Terris, seu Dominiis
ejicientes, nec

non ea mandantes, vel rata habentes, seu prsestantes in

eis

auxilium, consilium

vel favor em.


6.

Impedientes directe vel indirecte exercitium jurisdictionis ecclesiasticse sive interni

sive externi fori, et ad hoc recurrentes ad

forum saeculare ejusque mandata procurantes

edentes, aut auxilium, consilium vel favorem prsestantes.


7.

Cogentes sive directe, sive indirecte judices laicos ad trahendum ad suum tribunal

personas ecclesiasticas praeter cannicas dispositiones

item edentes leges vel decreta contra

libertatem aut jura Ecciesise.


8.

Recurrentes ad laicam potestatem ad impediendas litteras vel acta quselibet a Sede

Apostlica, vel ab ejusdem Legatis aut Delegatis quibuscumque profecta

eorumque promulga-

tionem vel executionem directe vel indirecte prohibentes, aut eorum causa sive ipsas partes,
sive alios Isedentes, vel perterrefacientes.
9.

Omnes

falsarios litterarum Apostolicarum,

gratiam vel justitiam concernentium, per


rios seu

non

etiam in forma Brevis ac supplicationum

Romanum

Pontificem, vel S. R. E. Vice-Cancella-

Gerentes vices eorum aut de mandato Ejusdem Romani Pontificis signatarum

falso publicantes Litteras Apostlicas,

nec

etiam in forma Brevis, et etiam falso signantes

supplicationes Vice-Cancellarii aut Gerentis vices prsedictorum.


10. Absolventes

complicem in peccato turpi etiam

non approbatus ad confessiones,

in mortis articulo, si alius Sacerdos licet

sine gravi aliqua exoritura infamia et scandalo, possit excipere

morientis confessionem.
11. Usurpantes aut sequestrantes jurisdictionem, bona, redditus, ad personas ecclesiasticas

ratione

suarum Ecclesiarum aut beneficiorum

pertinentes.

12. Invadentes, destruentes, detinentes, per

jura ad Ecclesiam

Romanam

se vel per alios Civitates,

Trras, loca aut

pertinentia; vel usurpantes, perturbantes, retinentes

supremam

SECCION NONA.

299

jurisdictionem ineis; nec non ad singula praedicta auxilium, consiliura, favorem prsebentes.

quibus mnibus excommunicationibus huc usque recensitis absolutionem

modo reservatam

tifici

pro tempere speciali

nem

absolvendi a casi bus et censuris,

nuUo

pacto sufficere declaramus, revocatis insuper

si ve

esse et reservari

et pro ea

Komano Pon-

generalem concessio-

excommunicationibus Romano Pontifici reservatis

earumdem respectu quibuscumque

indultis

cujuscumque Ordinis,

concessis sub quavis forma et quibusvis personis etiam Eegularibus

Congregationis, Societatis et Instituti, etiam speciali mentione dignis et in quavis dignitate

Absolvere autem prsesumentes sine debita facltate, etiam quovis prsetextu,

constitutis.

excommunicationis vinculo Romano Pontifici reservatse innodatos se sciant,


agatur de mortis articulo, in quo tam en firma

sit

dummodo non

quoad absolutos obligatio standi mandatis

Ecclesise, si convaluerint.

II.

Excommunicationes

Excommunicationi

latse sententise

Docentes vel dependentes

1.

latee

Romano

si ve

dicto

in Const.

Suprema

Fontifici reservafce.

Pontifici reservatse subjacere

declaramus

7 Julii

item docentes vel defendentes tan-

latse sententise;

licitam praxim inquirendi a poenitente

XIV,

Romano

publico, sive priva tim propositiones ab Apostlica Sede

damnatas sub excommunicationis pcena

quam

sententiw

nomen

1745. Ubi

complicis prouti damnata est a Bene-

primum

2 Jun 1746.

Ad

eradicandam

28 Septembris 1746.
2. Violentas

manus, suadente diabolo, injicientes in Clericos, vel utriusque sexus Monachos,

exceptis quoad reservationem casibus et personis, de quibus jure vel privilegio permittitur,

ut Episcopus aut alius absolvat.


3.

Duellum perpetrantes, aut

simpliciter ad illud provocantes, vel

ipsum acceptantes, et

qualemcumque operam aut favorem praebentes, necnon de industria


illudque permittentes, vel quantum in illis est, non prohibentes, cujuscumque

quoslibet cmplices, vel


spectantes,

dignitatis sint, etiam Regalis vel Imperialis.


4.

Nomen

dantos sectse Massonicce, aut Carhonarice, aut

aliis

ejusdem generis

sectis quai

contra Ecclesiam vel legitimas potestates seu palam, seu clandestine machinantur, nec non

iisdem sectis favorem qualemcumque prestantes; earumve occultos corypbseos ac duces non
denunciantes, doee non denunciaverint.
5.

Immunitatem

6.

Violantes clausurara Monialium, cujuscumque generis aut conditionis, sexus vel aetatis

fuerint, in

asyli ecclesiastici violare jubentes, aut

earum monasteria absque legitima

ausu temerario violantes.

licentia ingrediendo, pariterque eos introdu-

centes vel admitientes, itemque Moniales ab illa exeuntes extra casus ac


in Constit.
7.

formam a

S.

Pi V,

Decori praescriptam.

Mulleres violantes Regularium virorum clausuram, et Superiores aliosve eas admitientes.

8.

Reos simonise

9.

Reos simonise confidentialis

10.

Reos simoniae

11.

Omnes

realis in beneficiis

realis

quibuscumque, eorumque cmplices.

in beneficiis quibuslibet,

cujuscumque

sint dignitatis.

ob ingressum in Religionem.

qui quaestum facientes ex indulgentiis aliisque gratiis spiritualibus excommuni-

cationis censura plectuntur Constitutione S. Pii

V Quam

plenum 2 Januarii 1569.


iis lucrum captantes, faciendo

12. Colligentes eleemosynas majoris pretil pro missis, et ex

eas celebrari in locis, ubi

Omnes

Missarum stipendia minoris

pretii esse solent.

V Admonet nos,
IX Quce ab hac Sede, pridie nonas Novembris
1591, Clementis VIII Ad Rom. Pontificis curam,26 Jun 1592 et Alexandri VII Inter ceteras.
13.

qui excommunicatione mulctantur in Constit ationibus S. Pii

quarto Kalendas Aprilis 1567, Innoncentii

PARTE

300

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2*

nono Kalendas Novembris 1660, alienationem

et

infeudaonem Civitatum

et

Locorum

S. R. E.

respicientibus.
14. Religiosos praesumeutes

aut laicis extra

clericis

casura

15. Extrahentes

absque legitima venia reliquias ex Sacris

Sacramentum

neccssitatis

Extremse Unctionis aut Eucliaristia; per viaticum ministrare absque Parochi

liccntia.

sive Catacurabis

Cffiraeteriis

rbis Romse ejusque territorii, eisque auxiliura vel favorem praebentes.

Communicantes cum excoramunicato nominatim a Papa

16.

in crimine criminoso, ei scilicet

impendendo auxilium vel favorem.


17. Clericos scienter et sponte

nominatim excommunicatis

communicantes

in divinis

cum

Romano

pcrsonis a

Pontifice

et ipsos in officiis recipientes.

III. Excommunicationes lates sententice Episcopis sive Ordinariis reservatce.

Excommunicationi

latae

sententiae Episcopis

sive

Ordinariis resrvate subjacere decla-

ramus
1.

votum solemne

Clericos in Sacris constitutos vel Regulares aut Moniales post

matrimonium contrahere pra3sumentes

nec non omnes

cum

aliqiia

ex

castitatis

pradictis personis

matrimonium contrahere prEesumentes.


2.

Procurantes abortum, effectu sequuto.

3. Litteris apostolicis falsis scienter utentes, vel

crimini ea in re cooperantes.

IV. Excommunicationes lata senlentiw nemini


Excommunicationi
1.

latse sententiae

Mandantes seu cogentes tradi

excommunicatos vel
aut

2. Lsedentes
S. Officii;

reservatce.

nemini reservatae subjacere declaramus

Ecclesiasticse sepultarse hsereticos notorios aut

nominatim

interdictos.

perterrefacientes

ejusve Sacri Tribunalis

Inquisitores,

denuntiantes,

testes,

aliosve ministros

scripturas diripientes, aut comburentes; vel

praedictis

quibuslibet auxilium, consilium, favorem prastantes.


3.

Alienantes et recipere prsesumentes bona ecclesiastica absque Beneplcito Apostlico

ad formam Extravagantis Amhitiosce De Reb. Ecc. non alienandis.


4.

Negligentes sive culpabiliter omitientes denunciare infra

mensem

Confessarios sive

Sacerdotes a quibus solicitati fuerint ad turpia in quibuslibet casibus expressis a prsedecess.


nostris Gregorio

XV

Constit.

niversi 20 Augusti 1622, et Benedicto

XIV

Constit.

Sacra-

mentum poenitentice.
Pr?eter hos hactenus recensitos, eos queque quos Sacrosanctum Concilium Tridentinum
sive reservata

Summo

Pontitici aut

excommunicatos esse declaramus


et

usu Sacrorum Librorum

Ordinariis absolutione, sive absque ulla reservatione

excepta anathematis pcena in Decreto Sess. IV,

constituta, cui

illos

De editione

tantum subjacere volumus, qui

libros de

rebus sacris tractautes sine Ordinarii approbatione imprimunt, aut imprim faciunt.

F. Suspensiones latee sententiw


1.

Summo Pontifici reservatce.

Suspensionem ipso facto incurrunt a suorum Beneficiorum perceptione ad beneplacitum

S. Sedis Capitula et

Conventus Ecclesiarum

et

Monasteriorum aliique omnes, qui ad illarum

gcu illorum rgimen et administrationem recipiunt Episcopos aliosve Prselatos de praedictis


Ecclesiis seu

Monasteriis apud

eamdem

S.

Sedem quovis modo

exhibuerint Litteras apostlicas de sua promotione.

provisos,

antequam

ipsi

301

SECCION NONA.

Suspensionem per triennium a collatione Ordiiiura ipso jure iacurrant aliqiiem Ordinantes absque titulo beneficii, vel patrimonii cun pacto ut ordinatus non petat ab ipsis
2.

alimenta.

Suspensionem per annum ab ordinura administratione ipso jure incurruut Ordinantes

3.

alienum subditum etiam sub prsetextu beneficii statina conferendi, aut jam
suBcientis,

absque ejus Episcopi

tanto

alibi

moratus

tempore

ut

sit,

canonicum irapedimentum contraliere

Suspensionem per annum a collatione ordinum ipso jure

legitimi privilegii, ordinem

ibi

potuerit,

Sacrum

excepto

incurrit, qui

professo.

Suspensionem perpetuara ab exercitio ordinum ipso jure incurruut Religiosi

5.

casu

coutulerit absque titulo bcnsficii vel patrimonii clerico

Congregatione viveuti, in qua solemnis professio non emittitur, vel etiam religioso

in aliqua

noudum

minime

sed

loci litteris testimonialibus.

absque Ordinarii ejus


4.

collati,

dimissorialibus, vel etiam subditum proprium, qui

litteris

ejecti,

extra Religionem degentes.

Suspensionem ab Ordine suscepto ipso jure incurrunt, qui

6.

eumdem ordinem

recipere

praisumpserunt ab excommunicato vel suspenso, vel interdicto nominatim deaunciatis, aut

ab ha;retico vel schisraatico notorio

eum

vero qui bona fide a quopiam eorum est ordinatus,

exercitiura non habere ordinis sic suscepti, doee dispensetur, declaramus.


Clerici saculares exteri ultra quatuor

7.

quam ab

coram eodem peracto,


fuerint

menses

in

Urbe commorantes

ordinati ab alio

ipso suo Ordinario absque licentia Card. Urbis Vicarii, vel absque praevio
vel etiam a proprio Ordinario

nec non clerici pertinentes ad aliquem e sex Episcopatibus suburbicariis,

tur extra

suam

Urbis Vicarium

vel

non praemissis ante Ordinem Sacrum suscipiendum

si

rejecti

ordinen-

quam ad

dicecesim, dimissorialibus sui Ordinarii ad alium directis


;

examine

posteaquam in prsedicto examine

Card.

exercitiis spirituali-

bus per decem dies in domo urbana Sacerdotum a Missione nuncupatorum, suspensionem
ab ordinibus sic susceptis ad beneplacitum S. Sedis ipso jure incurrunt
ordinantes ab usu Pontificalium per

VI. Interdicta
Interdictum

1.

Romano

Episcopi vero

annum.
latee

Pontifici speciali

sententice reservata.

modo reservatum

ipso jure incurrunt Universi-

quocumque nomine nuncupentur, ab ordinationibus seu mandatis

tates, CoUegia et Capitula,

ejusdem Romani Pontificis pro tempore existentis ad universale futurum Concilium appellantia.
2. Scienter celebrantes

vel celebrari facientes divina in locis ab

Ordinario, vel delegato

Judice, vel a jure interdictis, aut nominatim excommunicatos ad divina


tica sacramenta, vel ecclesiasticam

officia,

seu ecclesias-

sepulturam admitientes, interdictum ab ingressu EcclesiB

ipso jure incurrunt, doee ad arbitrium

ejus

cujus seatentiam contempserunt, competenter

satisfecerint.

Denique quoscumque
ipso jure

volumus
Quffi

aut

esse

Nos

pari

modo

Concilium Tridentinura suspensos aut interdictos


suspensin! vel interdicto eosdem obnoxios esse

et declaramus.

vero

censurse

Prsedecessorum

quas recensuimus,
tificis

alios Sacrosanctunj

decrevit,

electione,

sive

latse

sive

excommunicationis, sive

Nostrorum

Constitutionibus,

suspensionis,

aut

sacris

sive

interdicti

canonibus

sunt, atque hactenus in suo vigore perstiterunt sive pro

pro interno

regimine

quorumcumque Ordinum

et

Nostris,

prseter

eas,

R. Pon-

Institutorum

PARTE

302

I''

PRIVILEGIOS DE LOS ORISPOS.

nec non quoruracumque CoUegiorum, Congregationiim, ccetiuim locorumque


piorum cujuscumque nominis aut generis sint, eas omnes firmas essc, et in suo robore
permanere volumus et declaramus.

Kegulariura,

Ceterum decernimus,
lica

in novis

quibuscuraque concessionibus ac

Sede concedi cuivis coutigerit, millo modo ac ratione

comprehendi facultatem absolvendi a casibus,


reservatis, nisi de

iis

et

intelligi

Apost-

privilegiis, quae ab

unquam

Romano

censuris quibuslibet

formalis, explicita, ac individua raentio facta fuerit

deber, aut posse

Pontici

que vero privilegia

aut facultates, sive a Pra;decessoribus Nostris, sive etiam a Nobis cuilibet Coetui, Ordini,
Congregationi, Societati, et Instituto, etiam regulari cujusvis speciei, etsi titulo peculiari

mentione digno a quovis unquam tempere hucusque concessae

prsedito, atque etiam speciali

fuerint, ea omnia, easque

omnes Nostra hac Constitutione

revocatas, suppressas, et abolitas

esse volumus, prout reapse revocamus, supprimimus, et aboleraus,

minime

refragantibus, aut

obstantibus privilegiis quibuscumque, etiam specialibus, comprehensis, vel non, in corpore


juris, aut Apostolicis Constitutionibus, et quavis confirmatione Apostlica, vel
bili

immemora-

etiam consuetudine, aut alia quacumque firmitate roboratis quibuslibet etiam formis

ac tenoribus,

cum

et

quibusvis

quibus mnibus, quatenus opus

derogatoris,

sit

aliisque efficacioribus

et insolitis clausulis,

derogare intendimus et derogamus.

Firmam taraen esse volumus absolvendi facultatem a Tridentina Synodo Episcopis concessam Sess. XXIV, cap. VI, de reform. in quibuscumque censuris Apostolicse Sedi hac nostra
Constitutione reservatis, iis tantum exceptis, quas Eidem Apostolicse Sedi speciali modo
reservatas declaravimus.

Decernentes has Litteras, atque omnia et singula, quae in

omnesque

et singulas, quae in

eisdem

factae

eis constitua ac decreta sunt,

sunt ex anterioribus Constitutionibus praedeces-

sorum nostrorum, atque etiam Nostris, aut ex

aliis

sacris

Canonibus quibuscumque, etiam

(yonciliorum Generalium, et ipsius Tridentini mutationes, derogationes ratas et firmas ac


respective rata atque firma esse et fore, suosque plenarios et ntegros effectus obtinere
et

non

rum
lese

aliter in praemissis

sicque

per quoscumque Judices Ordinarios, et Delegatos, etiam Causa-

Palatii Apostolici Auditores, ac S. R. E. Cardinales, etiam de Latere Legatos, ac Aposto-

Sedis Nuntios, ac quosvis alios

functuros, sublata eis, et

eorum

quacumque

praeeminentia, ac potestate fungentes, et

cuilibet quavis aliter judicandi et interpretandi facltate, et

auctoritate, judicari, ac definiri deber; et irritum atque inane esse ac fore quidquid super his

quoquam quavis

vel inducendae,

Non
giis,

auctoritate, etiam praetextu cujuslibetprivilegii, aut consuetudinis inductae

quam abusum

esse declaramus, scienter vel ignoranter contigerit attentari.

obstantibus prsemissis, aliisque quibuslibet ordinationibus, constitutionibus, privile-

etiam speciali et individua mentione dignis, nec non consuetudinibus quibusvis, etiam

immemorabilibus, ceterisque contrariis quibuscumque.


Nnlli ergo omnino

hominum

liceat

hanc paginam Nostrae Constitutionis, Ordinationis,

limitationis, suppressionis, derogationis, voluntatis infringere, vel ei


traire.

Si

quis

autem hoc attentare

praesumpserit, indignationem

ausu temerario conOmnipotentis

Del

et

Beatorum Petri et Pauli Apostolorum ejus, se noverit incursurum.


Datum Romae apud S. Petrum anno Incarnationis Dominicae Millesimo Octingentesimo
Sexagsimo Nono, Quarto Idus Octobris, Pontificatus nostri anno vigsimo quarto.

Marius Card. Mattei, Pro-Datarius.


N. Card. Paracciani

Clarelli.

Visa de Curia. Dominiais Bruti.

Loco f Plumbi.

/.

Cugnoni.

LAS SOLITAS EN CASTELLANO

INDICE DE

para encontrar con mayor comodidad

que

lo

se desea.

DUDAS GENERALES SOBRE LAS SLITAS.

pjinas.

Cundo comienza

el

Decenio en cuanto su esencia y cundo en cunnlo su ejercicio,

Si el

Decenio expira por

la

expiran con

Si las Slitas

muerte del Papa.

la

2i8

.........
....,...

tuviere el Obispo noticia cierta de las Facultades y

Qu,

comenzase

usar

de

ellas

muerte del Obispo,

Qu dispone Benedicto XIV para

las Indias

en sus Letras

Qmmvis

in calce ?

PRIMERA FACULTAD CONFERENDI ORDINES...


Qu

comn en

tienen los Obispos por derecho

En qu

din se

En qu

dias se

puede conferir

la

Prima Tonsura

la

pueden conferir Ordenes Menores

.........
........
......

colacin de Ordenes

?
?

Si se

pueden conferir simultneamente con

la

Prima Tonsura.

Si se

pueden conferir simultneamente con

el

subdiaconado

pueden conferir dos Ordenes Sagrados en

Si se

Si se

puede conferir un Orden Sacro

Si

pueden

si

Si se

transferir las

puede interrumpir

la

mismo

Sbado, y otro

Ordenes del Sbado

al dia

al

el

se entiende por Intersticio ?

Qu tiempo debe correr entre uno

dia siguiente,

249

Domingo.

Domingo

.......
............
?........
Derecho permite ordenar

y otro

pueden dar Dimisorias para que otro Obispo ordene extra tmpora.

sin Intersticios

.....,..
..,..

pueden ordenar extra tmpora y

Si

Si el

Obispo extrao puede ordenar extra tmpora cuando es rogado

Si el

Obispo extrao

sin

Orden

Si

puede hacer,

QUE TIENEN LOS OBISPOS POR LAS SLITAS

lo

......
......

dia.

siguiente,

Ordenacin del Sbado y concluirla en Domingo.

Cules son los tiempos en que

Qu

el

el

ruego de! Obispo propio

PARTE

304

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

pajinas.
Si

puede

Si

puede

Obispo extrao ordenar extra tmpora cuando

el

Dimisorias van

las

....
...

249

Obispo

Obispo ordenar

el

250

Regulares sin Dimisorias de su Prelado

los

Qu causas son

Intersticios.

suficientes para dispensar en los Intersticios?

Qu causa basta para omitirlos en

Qu causa

cualquier

el

Subdiaconado y Diaconado

sera bastante para omitirlos en

el

Presbiterado?

SEGUNDA FACULTAD.
Dispensa ndi

Qu tienen

quibuscumque Irregularitatibus

in

Si

pueden dispensar cuando

Si

pueden cuando

Qu
Si

Obispos por derecho comn acerca de Irregularidades

los

tienen por las Slitas

..

oculto

.........

251

pueden dispensar en todas

las Irregularidades

Si tienen exceptuada alguna


Si

pueden delegar

Qu formula
Bigamia.
Si el
Si

se debe usar en

contrae

Si

la

Dispensa

la

misma irregularidad

el

Si

debe ser culpable

puede

puede en

Si

puede dispensar con

Si

puede con

Si

puede con

el

que excede

Si

puede con

el

que mutil algn miembro principal

irregularidad ex defectu perfeclce lenatis.

el

Juez y testigos,

Si

el

moderamen

Si

que mat un Presbtero

puede

el

le

la

muerte.

el

"

incidpalce tulelx.
?

la

del 1.

bastara decir que mat un hombre, para


las

la

validez

personas que estn dentro de su Dicesis

Homicidio fue voluntario, habiendo necesidad de operarios.

tienen los Obispos por los privilegios de Indias?

Qu por
Qu por
Que

que concurren

Homicidio, cuando no se expresa

Obispo dispensar con todas

puede dispensar cuando

Qu

soldado, que pelea en guerra justa.

Si ser vlida la dispensa del 2"


Si al

irregularidad.

la

......

Obispo dispensar cuando no es culpable.

el

Homicidio casual para incurrir en

el

Si

la

...

que tuvo dos.

el

Bigamia interprclativa y similitudinaria.

la

Si

el

que tuvo varias mujeres que

Bigamia verdadera cuando hay necesidad de Operarios

la

Homicidio.

que tiene muchas irregularidades

el

Obispo puede dispensar en

puede en

otro la facultad

una dispensa para

Si basta

irregularidad es dudosa

la

el delito es

la
la

Constitucin de S. Pi

por

la

"

Decfii f deftii<m?

Constitucin de Gregorio XIII Nu-per ai

los Obispos del Brasil

Si est

"

Nos?

Bula In Supereminenlis de Pi IV

"

vigente sl Bula

TERCERA FACULTAD.
Dispensandi super defectu

Si

pueden conferir

Qu edad exige

el

"

eettis

Qu tienen los Obispos por derecho comn respecto de

la

edad de los Ordenandos?

Tonsura y Ordenes Menores ntes del uso de ki ra/.on


derecho para el Subdiaconado, Diaconado y Presbiterado?
la

...
...
.

INDICE DE LAS SOLITAS EN CASTELLANO.

305

...........

pgina.

Si puede el Obispo dispensar en la edad por derecho comiin

Qu

tienen por las Slitas?

Si

pueden dispensar en un ano de edad, cuando no hay penuria de operarios

Si

cuando

Ordenando

el

est dispensado en un ano,

puede

Obispo dispensarle en otro

el

252

CUARTA FACULTAD.
Dispensandi et commulandi vota

Qu

que tiene facultad para dispensar,

Si el
Si los

Obisp

)S

pueden dispensar de

pueden dispensar en

Si

253

comn para

tienen los Obispos por derecho

commular

...
.....
?

y vice versa

.......
.........
...
no reservados

los votos

jCi'

dispensas y conmutacin do votos

tendr para

la

voto de no pedir dispensa

el

pueden dispensar extra confessionem

Si

las

son reservados los votos, cuando no son absolutos, perfectos y perpetuos

Si

Qu tienen por

las slitas

Qu causas sern

pueden dispensar en los

Si

reservacin se ha de interpretar estricta benignamente

Si la

suficientes para dispensar en el voto de castidad

Cules lo sern para dispensar en

voto de Religin

el

....

Papa

tres votos reservados al

QUINTA FACULTAD.
Absolvendi et dispensandi

Qu

in

...
....
?......,..
.....

quacumque Simona

Por qu clase de Simona se imponen penas en


Ordenes.

Qu penas

Qu penas

incurra

el

254

comn para absolver en

tienen los Obispos por derecho

incurra ntes en las

sujeto Simoniaco

el

Beneficios.

Religin.

Qu

penas incurre

Qu penas incurre

Qu penas incurre

el

Qu penas incurre

derecho cannico?

Ordenes

el

Ministro Simonaco

el

Simona confidencial

disposicin nueva se halla en

la

la

Ordenes

la

censura por simona en

la

colacin de beneficios

Si existe la

censura por simona en

la

entrada en Religin

simoniacamente por

restituir

el

despus de

Obispo dispensar

Si puede dispensar con

el

el

rfe

colacin

jure en

la

el

Beneficio y sus frutos

Beneficio se ha de restituir

dicho precio ntes de


la

...
....
...
?........

Beneficiado Simoniaco est obligado restituir

puede

Constitucin Apostolicce Sedis

Si est abolida la censura por simona en las

A quin se deber
A quin se restituir

admitido simoniacamente en Religin?.

Qu

Si el precio recibido

...
.......
.....
.......
.......
......
......

que admite en Religin simoniacamente

el

Qu

Si existe

que simoniacamente da recibe un Beneficio

el

captulo convento Simoniaco

penas se incurren por

Si

Simona

suspensin se extenda los Ordenes recibidas anteriormente

Si la

Si el

la

la

colacin del Beneficio?

Simona oculta

......

Simoniaco oculto para que retenga

el

255

Beneficio sin nueva

colacin

Qu

si

el

Obispo fuere cmplice en

>
la

Qu frmula se usar para absolver de

TOM.

I.

Simona
la

Simona

.......

38

PARTE

306

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.


pgina.

Qu

tienen los Obispos por las Slitas respecto de

pueden absolver de

Si

Si

pueden dispensar por

Qu,
Si

real

si

en

el

Si el Beneficiado

......
...

quin poner en

Obispo Simoniaco dispensar consigo

mismo.

Simoniaco podr ser admitido alguna vez

al

la

Parroquia?

mismo Beneficio

Capellanes y Coadjutores de Parroquias incurrirn en las mismas penas

Si los

....

Simona real repint i?!f^c

la

255

las Slitas

por penuria de Sacerdotes no hubiere

puede

.......

Simona

Simona, cuando es pblica

la

Cundo habr Simona

la

...

Si el

Simoniaco perder otros Beneficios cannicamente obtenidos

Si el

Obispo puede dispensar en los frutos mal recibidos

SEXTA
Dispensandi

in

tienen los Obispos

Qu,

si el

el

si

hubiere mala

Qu,

si

los

el

fe

si

dos estuvieren de mala

existiendo

Si el

el

mismo

peligro,

Qu

el

impedimento

separacin

al

pedir la

dispensa
el

al

Papa, cuando

contrayente es pobre.

Metropolitano, cuando

el

......
......

dispensando no lo puede

la

dispensa

Obispo propio no quiere dispensar

el

Si

pueden dispensar en 3 y 40 mixto

Si

pueden en 2" 3o y 4" mixto

Si

pueden cuando

Si

pueden en

Qu pueden para con

los

pueden dispensar con

grados ante conlraclum el post contractum mairimonium

ellos en el 2 solo

de consanguinidad y afinidad

infidelidad

..........
...
........
........
.........
la

prole legitima

Qu

tienen para los Nefitos por la Bula AUitudo de Paulo III?

se cuentan tambin los Africanos y los Mestizos.

Si estn extinguidos para todos el 3o y 4"

la hereja

todos los casos, en que dispensan, pueden declarar

el

que se convierten de

tienen por los privilegios de Indias ?

extinguido

Qu

Si est

grados se hallan multiplicados

los

los sobredichos

Si existe el 3o y 4"

...........
............
........

pueden dispensar en 3 y 4 grado simple

Si entre los Nefitos

tienen los Obispos por las Slitas respecto impedimentos matrimoniales ?.

Si en

>

Obispo estar obligado dispensar, cuando hay causa justa para

puede recurrir

podr dispensar tambin en otros impedimentos matrimo-

Si

Si

la

que carecen de grados de consanguinidad y afinidad.

Obispo estar obligado

Si se

co)i)-ac//m ma/r))O)i/n ?

fe ?

hacer, pagar los gastos, cuando


Si el

de parte de uno de los contrayentes?

hubiere peligro de escndalo infamia en

niales,

matrimonio pblico

Obispo podr dispensar alguna vez siendo pblico

Qu,
Si,

por derecho comn acerca de las dispensas matrimoniales

affinitatis

impedimento fuere oculto ane

si

Qu,

Si el

25rt

impedimento es oculto y

Qu,

......
?......
.....
.....
.........
gradibus

3 el 4 consanguinitalis et

Qu

FACULTAD.

257

grado de consanguinidad y afinidad

de consanguinidad en lnea recta


3 y 4

de afinidad en linea recta

Animorum

Qu

tenan antiguamente por

Qu

tienen al presente por sta Constitucin?

Qu

tenan por las Vicenales de Clemente

la

Bula

XIV

salud para con los Nefitos?

In Apostlicas Dignitatli para todos los fieles?

258

INDICE DE LAS SOLITAS EN CASTELLANO.

307
pgina.

Qu

tienen al presente por stas Letras?

Qu

tenan los Obispos y Vicarios

cin de Benedicto

Qu tendrn
Qu

la

la

de Po VI

,.....
la

Constitu-

confirmacin de Gregorio XVI, en su Breve Permulia?

tienen los Obispos del Brasil por

Qu tendrn por

258
para los Nefitos por

India Oriental

la

XIV Gravissima omnium Ecclesiarum?

presente por

al

de

Magnam

Bula In Su]ierminenhs de Pi IV

la

curam, concedida por 25 anos

profeca

259

Rescripto declarando la sexta Facultad de las Slitas

SEPTIMA FACULTAD.
Dispensandi super impedimento publica; Honeslatis

Qu

A qu

grado se extiende ste impedimento por parto de los Esponsales

mutuo consentimiento

Si disuellos por
Si los

primeros Esponsales quedan

entre infieles existe

tal

impedimento

Si

son vlidos dados con voto de castidad

Si

son vlidos cuando son condicionados


si la

condicin fuese torpe imposible

la

edad prescrita

>,

sern validos cuando se contrae con persona incierta

sern vlidos, cuando uno de ellos no consiente


sern vlidos cuando contraen los padres nombre de los hijos presentes

Qu,

Qu

estuvieren ausentes?

si

pueden dispensar en

el

impedimenlo de pblica Honestidad proveniente de Esponsales


del

Matrimonio ralo y hasta qu grado se extiende

tienen los Obispos por los privilegios de Indias

Si est

extinguido

el 3

y 4 grado de Honestidad para

pudieron antiguamanle dispensar en 1 y 2" por

Qu

261

........

por las Slitas se puede dispensar en sta Honestidad,

Qu

...

tienen los Obispos por las Slitas?

Qu impedimento de Honestidad proviene

Si

impedimento

Si

Si

Si

Si

por los segundos

son vlidos los Esponsales dados ntcs de

Si

200

...
.......
........,
..........
..........
........

los Esponsales, se quita el

rritos

Si

Qu,

del impedimento de pblica Honestidad

extiende tambin a los consanguneos ilegtimos del oiro Esposo

Si se

Si

.......

comn acerca

tienen los Obispos por derecho

la

hablando solo de los Esponsales

los Nefitos por la Bula

Bula

Animarum

...
...

AllUudo

saluti

tienen los Obispos del Brasil por la Bula /?i ASa/?erm!ne;i.v de Po

IV?

OCTAYA FACULTAD
Dispensandi

impedimento criminis.

in

Qu prescribe

De cuntas maneras puede

Qu condiciones
el

crimen

Cules en

el

tercero

Si basta

Qu

que

la

ser el crimen impedimento del matrimonio

se requieren en

Cules en

Si para el pacto

...
...

derecho comn acerca del impedimento de crimen?

el

el

Homicidum

.-

crimen

conjugis

Homicidium conjugis simul cum

sitie

Adidlerium cum paca nubcndi past morlem conjugis

de mTlrimonio

b^isla

aceptar

adulterio

aduUeriu utriusque consensu perpetratum

la

promesa

al

aunque no repromela

sin revelarse al exterior

del otro,

promesa de casarse sea exterior, aunque fingida

tienen los Obispos por las Slitas en cuanto

impedimenlo de crimen

262

PARTE

308

2*

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

Si

pueden dispensar cuando ninguno maquin.

Si

pueden cuando uno slo de

Si

pueden cuando

los

cmplices maquin,

dos maquinaron,

los

.......
......
....

no se sigui

pc^ro

la

mucrle

.............
.........
......

pagin.

262

pueden cuando hubo maquinacin, poro no con intencin de contraer matrimonio entre

Si

los cmplices
Si

el

dispensado una vez en

dispensa

el

crimen de maquinacin debe expresarlo en

Se resuelve un caso de crimen bien

.....
...

Qu

tienen los Obispos por


"tenian para los

Qu

tienen los Obispos del Brasil perla Bula In Superemenentis de Pi IV?

los

de Indias.

privilegios

la

Bula

Animarum

saluli

segunda

difcil

Qu

Nefitos por

la

QUOAD JUS PETENDI DEBITUM.


Qu dispone

derecho cannico sobre

el

Cundo pierden
Si se pierde,

cuando hay ignorancia

Si se pierde,

cuando hay ignorancia

Si se pierde,

cuando hay ignorancia pcencB

puede

Obispo dispensar de jre con

Si

el

Si puede,
Si

el

uno de

los

jtiris

casados

que se casa con vol de Castidad

el

los

dos hacen voto de Castidad.

puede, cuando interviene parentesco espiritual.

tienen los Obispos por las Slitas quoad jus petendi debilumi

Qu
Si

cuando

facli

.....
?........
........
.........
.........
...
...
.......
....
........

particular

el

ste derecho los cnyuges

restituir el derecho.

pueden en lodo caso

Qu

tenan los Obispos de Indias para con los Nefitos por

la

Bula

Animarum

saluli ?

263

NONA FACULTAD.
Dispensandi in impedimento cognationis spirilualis

Qu dispone

De dnde

el

Qu condiciones
contrae

Si le

si

el

el

se

que saca de

Si

al

nio en

el

pila

contrae con los padres del Bautizado

264

Prroco

el

al

son

si

debe explicarse

el

nmero de

los

forte habita fuerit inter

tenian los Obispos por la Bula

Animarum

infieles

sacados de

pila

....

compatrcs ?

saliUi para

nio

tienen los Obispos por las Slitas para el impedimento de Cognacin Espiritual

si

Bautismo de necesidad

Catecmeno, que saca de

explicanda copula,

que bautiza en caso de necesidad

que tiene

Si en la dispensa

Qu

Nio en nombre de otro

su facultad esl restringida para algn grado

An

contraen los padres, que bautizan en caso de necesidad de buena

Si le contrae el

Qu

pila al

Padrino fuere nombrado por los padres del nio y recusado por

Si le contrae el

Si se

ste parentesco ?

requieren en los padrinos para conlraerle?

Si contrae parentesco el

Si le

se origina ste parentesco espiritual ?

Qu personas contraen

Qu,

derecho cannico acerca del impedimento de cognacin espiritual

con los Nefitos ?

INDICE DE LAS SOLITAS EN CASTELLANO.

309

DECIMA FACULTAD.
pgina.

Ha

Qu dispone
Qu

el

Derecho Cannico sobre

violencia se requiere para

Qu,

Si se incarrc
si

el

en

la

incurren

la

meretrix rapiatur animo nubendi

si

de casarse?

rapto se hiciese ob libidinem sin intencin

cualquiera que tenga facultad, slo

ella

moral ?

la

ignora

fticrit

el

...

que dispensa

el

Obispo dispensar en

Sobre expresar

el

Si ser vlida la

dispensa,

si

tenor de las Facultades 6*, 7*, 8* y 9*.

9% cuando hubo

rapto y

mujer

la

tenor de las Facultades.

Por qu razn se ha de expresar en

dispensa

la

el

..........
.........

Facultades 6*, 7*, 8 y

las

se halla en potestad del raptor.

26

"205

restriccin sealan las Slitas para las Facultades anteriores ?

puede

Si

pena, cuando

p&na,

puede absolver de

Si

Qu

basta

si

mandato de otro

rapto se incurre en excomunin y quines

el

Si el raptor incurre la

Qu,

.......
.....
?.......
.....
........
......
....

rapta non

rapto?

el

rapto, y

el

violencia se hace por

si la

por

Si

dummodo mulier

vero dispensationes non

se omite dicha expresin

FACULTAD UNDECIMA.
Dispensandi

cum

Qu prescribe

el

.......
?.....
.......
........
......
........
........

Gentilibus plures uxores habontibus

derecho acerca del vinculo del matrimonio

Si el

matrimonio es indisoluble, y por que derecho

Si el

matrimonio ralo es disoluble por

Si el

matrimonio rato entre

Cundo
Si se

se podra disolver

puede permitir

Quin debe juzgar en

Papa

mayor

fieles tiene

matrimonio de

el

cohabitar con

al fiel

el

el

el

fuerza que el

los infieles
infiel

caso de disolubilidad

consumado entre

infieles

>

>

ACERCA DE LA PRIMERA MUJER ENTRE LOS IN PIELES.


Si la

primera mujer se ha de tener siempre por legitima

Si ser legitima,

cuando

Si ser legitima,

cuando no hubo afecto conyugal

Si el

Nefito debe retener

Si en ste caso

podr

Si

Qu

el

el

matrimonio fue nulo ;re

mujer legitima,

la

debern renovar

el

Nefito casarse con otra

fiel,

tienen los Obispos por las Slitas

mujeres, que tuvieron en

la

convierte con

consentimiento.

pueden los Obispos dispensar con

Si

([ue se

cuando

la

.......
......
...
.......

)ia//r

legtima no quiere convertirse

la

nies de dispensar, se reconoce algn derecho de parte del cnyuge

Qu

la

que quieran entre

gentilidad y que se han converliilo la F

Si

dada

primera quiere tambin convertirse.

dispensa, se disuelve

el

las

....
...
.

infiel

vinculo, y se libra el Nefito de toda obligacin

tienen los Obispos por los privilegios de Indias

266

que escojan

podrn hacer esto, cuando

la

los Nefitos para

Si

Si,

PARTE

310

PRIVILEGIOS DE I.OS OBISPOS.


pgina.

Qu concede

Bula Altitudo para los Nefitos que tuvieron varias mujeres en

la

Qu concedi

S.

Pi

en su Constil. jRomarai Poh/^c ?

Qu concedi Grcgor. XIII en sus Letras


Qu prescribe
cnyuge?

catecmenos de Vcnecia ?

Popiilis ac Nationibus

Qu confirm Benedicto XIV en su Breve Suprema para

los

?.....
.

266

gentilidad?

la
.

..............
ste Ponlificc en su Conslit. Apostolici minislerii sobre la

interpelacin del

DUODECIMA FACULTAD.
Conficiendi Olea Sacra

Qu

se requiere ie jure para la consagracin de los Sanios Oleos

?.....
....
....

267

Cuntos son los Sanios Oleos, y porqu se consagran en Jueves Santo?

Cuntos Sacerdotes y Ministros se requieren de jure para sta consagracin


Si el

Blsamo se requiere para

Qu

se concede por las Slitas ?

pueden fuera del

pueden en cualquier dia del ano aunque no sea

Si el
Si

la

Cena.

Ministros, que prescribe

el

derecho.

Sanio Crisma debe ser nuevo, a saber, del ano

falte el

Qu concedi

el

Qu concedi

S.

del Cardenal del

mismo Papa en 1562 por sus


Vio

Juves

Santo Crisma?

se concede por los privilegios de Indias ?

Qu concedi Pi IV por Ltras

el

.......
........

Santo siguiente

Qu, cuando hay temor de que

festivo.

cuando se consagra en cualquier dia del ano, se ha de consagrar otra vez en

Qu

..........
......
numero de

Si

de

sin el

Si

dia

Santo Crisma necessitate Sacramenli.

el

pueden consagrar los Santos Oleos

Si

Carpo en 1560 ?

Letras, Licet Ecclesia

Romam?

por sus Letras Digna reddimur atlenione ?

DECIMA TERTIA FACULTAD.

........
.......
.......
.......
.....
..........

Dolegan]... polestatem benedicendi paraine7Jla.

Qu

se prescribe e;!/re para bendecir

Si los
Si

pueden delegar sta facultad a Sacerdotes simples

Si los

Prelados Regulares tienen facultad para bendecir ornamentos

Si la tienen

Qu
Si

ornamentos?

Obispos pueden por derecho comn bendecirlos

para los vasos sagrados

la

facultad de consagrar Clices, Patenas etc

Qu concedi Benedicto XIV para

268

se concede por las Slitas ?

pueden delegar

las Indias

en sus Letras Quamvis in calce ?

RECONCILIACION DE IGLESIAS.

......
.......
...

Por cuntos modos puede quedar profanada una Iglesia.

Si queda profanada

Si

la

quedando profanada

Si en caso

Iglesia,
la

que no est

Iglesia

fcHdiVa

queda tambin

el

de duda se ha de tener por no profanada

Cementerio, y vice versa

269

INDICE DE LAS SOLITAS EN CASTELLANO,

311
pgina.

......
...

Si se requiere sentencia del Juez, para tenerla por profanada

una sola reconciliacin para

Si basta

Si la Iglesia bendita

Quin puede reconciliar

puede

Qu
Si

ellas

Si ste

la

consagrada

Iglesia

puede

bendicin del agua deber usar

Si

para sla necesidad bastar que

Si

en Sede vacante podra hacer lo mismo

la

Si se

ha de sacar
si el

Qu,

el

Si

el

.....
........
....
...
?..........
Obispo enferme est ausente

que recibe

el

el

han de raspar

Cementerio

Sacerdote simple reconciliar

estuviere consagrado por

iiltra

duas dietas

las

excomulgado

Obispo

el

paredes y maderas de

terio

la

rito,

cuando

el

Prelado Regular

el

Sacerdote reconcilia

Romano

270

>

Cemen-

reconciliada la Iglesia, queda reconciliado el Cementerio

Si el Pontifical

el

la Iglesia

bendicin comn.

...............
mismo

........
...

Cementerio con

el

las Slitas

en ste caso se har con bendicin solemne, mezclando agua vino y ceniza

Si se observar el

Si

bendicin Episcopal.

cadver antes de reconciliarla

se reconciliar

si

la

cadver no fuese conocido por estar mezclado con otros?

Si para la reconciliacin se

podr

el

Sacerdote de

el

Iglesia estuviere profanada por el cadver de un

la

Qu,

Si

Obispo

el

para

Cmo

Iglesia bendita

de necesidad podr usar del agua comunmente bendita

Si

si

........
.......
........
.....
la

Obispo delegar un simple Sacerdote

el

deber usar de agua bendita por

Si en caso

Qu,

.....
....

Obispo

sin licencia del

Obispo delegar un simple Sacerdote.

el

269

para reconciliar

benrliia,

se concede por las Slitas

por

de varios modos profanada

comn?

puede reconciliar

la

agua comunmente

Si basta el

la Iglesia ?.

con simple bendicin, se puede reconciliar por sacerdote simple.

Sacerdote simple

Si el

Si

la Iglesia

tienen los Obispos por derecho

Qu

de

la reconciliacin

quin loca ste juicio, y

tiene fuerza de ley en ste caso

DECIMA CUARTA FACULTAD.

........
..........

Largiendi ler in anno Indulgentiam Plena riam

Qu

es lo que viene de derecbo divino sobre Indulgencias?

Si solo el

Papa puede concederlas

Si los Concilios,

Qu

Cardenales y Obispos pueden jure divino conceder Indulgencias

Qu indulgencias pueden conceder

Primados Patriarcas y Arzobispos en sus propias

puede

el

Obispo delegar

Si sta facultad se

...
.....

los Arzobispos en las Dicesis sufragneas.'

..........

los Obispos en sus Dicesis?

se concede por las Slitas ?


la facultad

de conceder Indulgencias tres veces

Si solos los

)i

271

concreta un slo lugar, se extiende a todos y cada uno de los de su

al

Dicesis
Si los tres dias

los

Dicesis?

Qu indulgencias pueden conceder

Si

se concede por derecho Cannico

Qu indulgencias pueden conceder

Qu

que seala

la

Facultad, han de ser continuos interpolados

Diocesanos participarn de

las

alio

...

Indulgencias tambin los extraos y peregrinos.

PARTE

312

Si las

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

..........

ganaran los Regulares exentos


ganarn

Si las

2a

tolis quolies liaya

Indulgencia en las diversas Iglesias, slo tres veces

pgina.

271

al

ano

poner

Si basta

las obras prescritas,

se requiere tambin

intencin de ganar

la

Indul-

la

gencia

Confesin y Comunin Pascual sirve simullneamenle para ganar

Si la

la

Indulgencia.

DECIMA QUINTA FACLTAD,


Absolvendi ab haeresi

Qu

...
?.......
...
..........
.

es Hereja, Apostasa y Cisma

y en qu se diferencian ?

Cuales son las psnas espirituales contra los herejes?

Qu penas seala

el

Cundo ser externa


si la

Quid,

Qu,

Qu

si

mixta de interna y externa para incurrir en

la

pueden absolver de

Si

por

Si

cuando es oculta

la

la

?.......
........
.......
........
.........
....

hereja mixta.

hereja,

podrn

Cap. Liceat por

el

la

Papa

speciali

Pontifici rcservatis ?

tienen los Obispos por las Slitas?

pueden absolver

los herejes,

el

estos hubieren delinquido en paises donde

Si

en este caso los podrn absolver en


en Amrica tiene hoy tribunal

Quines ejercen actualmente

Qu Misiones son

las

el

el

el oficio

impunemente

existe el Santo Oficio

se propaga la hereja?

........
.....

fuero externo, solo en

Santo Oficio

...
...

crimen, ya sea pblico

que son de los lugares donde

Si

el

interno

de Inquisidores en Amrica?

que menciona sta Facultad, donde se propaga impunemente

III

en su Bula, AltUudo?

Qu concedi Gregorio XIII en sus Letras


Qu concedi Po IV en

Cmu

273

hereja?

.......
.....

la

se concede por los privilegios de Indias para los Nefitos respecto censuras?

Qu concedi Paulo

Si

al

Bula AposoliccB Sedis para las doce censuras

Si

Qu

los Obispos absolver de ella por el Cap. Liceat del

pueden absolver de toda censura, ya sea oculto

si

..............
...........

derogado

la

Qu,

comn?

en artculo de muerte existe alguna reservacin.

Qu

penas

pecado grave

Bula Aposlolicce Sedis est especialmente reservada

Tridentino

modo

las

por miedo ofreciese incienso los dolos?

si

tienen los Obispos por derecho

Si est

Christim conculcarel ?

Si

Si

hereja?.

seal exterior no fuese en

in occullo

272

derecho contra los cismticos

Si se requiere hereja

Qu,

sCM ea;/)oni

su Bula In Supereminentis los Obispos del Brasil?

stas Letras sobredichas estarn vigentes, despus de la Bula Apostolices Sedis

274

INDICE DE LAS SOLITAS EN CASTELLANO.

313

DECIMA SEXTA FACULTAD.


pagina.

274

Aisolvendi ab mnibus casibus Sedi Apostlicas reservatis


tiene potestad para reservar casos

Si la Iglesia

Si sta potestad reside en solo los Prelados.

Qu condiciones se requieren para que


Si

S los reservados los Obispos van

Censura afecta

Si

por

el

pueden en todos

aunque sean notorios, cuando

los reservados,

hay alguna reserva para

la Santa

el articulo

las Slitas

pueden en
y de

la

los

de

.....

Sede
la

muerte

tienen legtimo

los fieles

pueden los Obispos absolver en

las

doce censuras

dos casos exceptuados por

el

speciali

modo

Ponlifici reservatis

Sanio Oficio, de

calumnia de solicitacin

absolucin del cmplice

Qu se poda antes por

Qu

cap. Liceat podrn absolver de los reservados ocultos

Qu se concede por
Si

Bula Apostolicx Sedis

la

fueren de los reservados modo speciali, segn dicha Bula Apostolicm Sedis

si

impedimento para acercarse


S

despus de

tienen los Obispos de jure en cuanto reservados Papales

Qu,

penitente, al confesor

al

Si las censuras antiguas se hallan vigentes,

Si

....

siempre sin ella

Si la simple reservacin afecta al confesor, al penitente

Qu

pecado sea reservado

Papa van siempre con censura

los reservados al

Si la

el

la

cruzada

se puede por los privilegios de Indias?

Si se

puede absolver de censuras extra Sacramentim Pcenitentim

Cul es

la

formula para absolver de censuras

DECIMA SEPTIMA FACULTAD.


Concedendi Indulgentiam Plenariam primo conversis
S la Indulgencia

de sta Facultad se puede conceder los que se convierten del judaismo

y mahometismo

Qu profesin de

te

Si la Indulgencia para los

Si se
Si se
Si el

puede

pedirla el

moribundo

puede aplicar los destituidos de sentido


s

mismo

a los

ausentes

sta Indulgencia

Indulgencia se puede aplicar en peligro de muerte,

disposiciones se requieren de parte del moribundo

como

batalla, etc.

DECIMA OCTAVA Y DECIMA NONA FACULTAD.


40 Horarum

et

origen de las 40 Horas, y de dnde viene

el

Concedendi Indulgentiam...
Cul fue

el

Cuntas veces

TOM.

I.

al atio

in Oratione

........
........
.......

moribundos se puede conceder

Obispo puede aplicarse

Si sta

Qu

aplicar, sin

'

han de hacer los recin convertidos?

pueden los Obispos establecerlas

lucrandi sibi hanc indulgentiam

primor indulto

PARTE

314.

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

pgina.

En qu
Si

pueden establecer?

Iglesias se

Dicesis

al

ao

Si la visita se ha de hacer en la Iglesia


Si la confesin y
Si

ganarn

277

..............
....
..........
......

pueden establecerse tres veces

en cada una de

donde se establecen

las

de

ciudades y pueblos

las

la

40 Horas

comunin se pueden hacer en otra parte

indulgencia los peregrinos y extraos

la

SSmo

Si se

debe exponer en

Si se

podr exponer cuando se temen desacatos y sacrilegios

Obispos podrn aplicarse sta Indulgencia

Si los

ellas el

........

VIGESIMA FACULTAD.
Singulis SecundisFeriis....

Missam de Requiera

Si es de f que existe el Purgatorio

de

Si es

crificio

de

Si es

que

de

que

las

............

almas son ayudadas con los sufragios de los

Misa

la

la Iglesia

almas, ex opere opralo

Misa es satisfactoria por

Si la

Misa de Rquiem aprovecha ms

Si la

Misa de Rquiem con

la

las

las

especialmente con

concede

cuando

la

almas del Purgatorio

almas del Purgatorio

Indulgencia ser ms provechosa que la del dia

Si al efecto se
Si se

pueden

Si la fiesta

puede celebrar en cualquier

libertar

Si lo ser la

Feria secunda de semana santa


Feria secunda

al dia

...
...

siguiente no impedido

......
.........

altar

aunque sea

muchas almas en cada Misa, una

semidoble ser dia impedido

Si lo ser la

Cmo

Misa de Rquiem en todas las Ferias secundas no impedidas

Feria secunda est impedida, se puede decir

la

el sa-

.......
las

se concede por las Slitas

Si se
Si

fieles

puede conceder Indulgencia en favor de

Si la

Qu

porttil, en el

camino

sola

.........
....

intra Octav. Epiphanioe et Corporis Christi

se entiende el uso de Altar porttil, y en qu accepcion se ha de tomar aqu

278

VIGESIMA PRIMERA FACULTAD.


Tenendi et legendi... libros prohibitos
Cuntas clases de libros prohibidos presenta

el

Indice

.......

Se prohiben todos los libros condenados ntes del ano 1515 aunque no estn en

Se prohibe

libros

la Biblia

Se prohiben

de los heresiarcas, aunque no traten de Religin

en lengua vulgar y sin notas.

los libros

Reglas del Indice para conocer los libros prohibidos

Se prohiben los

....
....
...

que tratan ex professo de cosas obscenas aunque no estn en

Se prohiben los libros que tratan de adivinacin, aslrologa


y sortilegios
Se prohiben todos los dems libros condenados ob falsi dogmalis suspicionem

el

el

Indice

Indice

279

INDICE DE LAS SOLITAS EN CASTELLANO.

CENSURAS VIGENTES HOY CONTRA LOS LIBROS PROHIBIDOS.


pgina.

Qu censura

se fulmina en

libros apostatar um, etc

Qu censura contra

ios

la
.

imprimentes

et
.

279

............
...
.......

imprimir libros de rebus sacris traclantes, sin


>

son stas las nicas censuras, que existen hoy relativas libros prohibidos

Si los

dems

Si ser

libros del Indice estn libres

de censura

pecado leerlos estando prohibidos

Qu se concede por
Si

que imprimen hacen

licencia del Ordinario


Si

Bula Apostolicce Sedis, contra leyentes, retinentes

las Slitas

pueden los Obispos leer y retener los libros de los herejes

infieles,

que tratan de su

reli-

gin, para impugnarlos


Si

pueden leer y retener

Si

pueden dar

Si los escritos

narse

etc

licencia otros para leer libros prohibidos

las

Obras de Dupuy, Volney,

de los herejes, aunque no contengan hereja, se pueden leer ntes de exami-

y aprobarse por

Sagrada Congregacin del Indice

la

Si incurre en la censura el

que lee pocas lneas.

Si incurre el

que lee por necesidad,


que retiene

Si incurre el

Si incurre el

que oye leer

v. gr.

para convencer

por poco tiempo;

el libro

para entregrsele

saber,

que

Si incurre el

que lee algn fragmento separado del libro

Si incurre el que lee los Diarios

al

por uno dos dias.

Superior, cuando haya oportunidad

Si incurre el

le retiene

hereje

al

280

de los herejes

VIGESIMA SECUNDA FACULTAD.


Praeficiendi Parochiis
Si los
Si,

segn

Qu
S

pueden

los

...
....
.

son sin dispensacin Apostlica.

la disciplina vigente, lo

se concede por las Slitas

Si los
Si

Regulares

Regulares son capaces de Parroquias segn los Cnones antiguos.

Obispos conceder Parroquias los Regulares.

pueden nombrar de Vicarios

Obispo puede

Si la eleccin del

Qu

visitar las

XIV en

Parroquias Regulares.

.......

Prroco Regular toca su Prelado.

dice Benedicto

todo lo dicho se puede hacer sin licencia de sus Superiores

Si el

sus Letras

Cum nuper

VIGESIMA TERCERA FACULTAD.


281

Celebrandi bis n de
Si es lcito celebrar

Qu necesidad
Qu

dos veces

a)

se requiere para binar segn

se concede por las Slitas

?.

da
la

Const. de Benedicto XIV, Declarasli

?.

PARTE

316

2^ PRIVILEGOS

DE LOS OBISPOS
pgina.

Si

puede

Si

puede delegar otro sta facultad

A qu

Obispo binar sin necesidad

el

personas podr delegarla

Qu necesidad
Si basta la
Si

..........
...

se exige para conceder ste indulto

que sealan

Doctores

los

XIV

Bula Declarasti de Benedicto

por las Slitas se puede algo ms que

Si la
Si

281

que concede

lo

el

servir siempre de

derecho comn

norma

por sta facultad podrn algo ms los Obispos

Si solo los

Prrocos pueden concederla segn

A quin por

las Slitas ?

>>

la

Const. Declarasti

282

HORA DE LA CELEBRACION.
A qu

hora se puede celebrar, segn

Si se faltar la

comenzando

Si se fallar

Si el tiempo de la

si

Qu,

Qu

urgiere

si la

la

dia

Misa ntes de
.

el vitico

costumbre

puede anticipar

la

>,

lo exige, v. gr.

Misa

para algn enfermo

se concede por las Slitas

en tiempo de cosechas

Cunto tiempo se puede anticipar

la

celebracin

hora ntes y despus se ha de entender sobre

Si la

Aurora

la

Aurora y medio dia se ha de medir malhematice

Si en caso de necesidad se

Qu,

medio

Rbrica del Misal

la

Rbrica comenzando

el

tiempo concedido los que no gozan

de indulto
Si

puede

el

Obispo delegar sta facultad los Sacerdotes Diocesanos

LUGAR DE LA CELEBRACION.
En qu
Si se
Si

lugar se debe celebrar por derecho

puede fuera de

puede

Qu,

el

Qu, en

comn

?.,.,.,,

la Iglesia ?

los terremotos,

Qu, cuando

el

?.....
........
.....

en los campamentos, en los puertos

concurso no cabe en

la

Iglesia?

Si

puede dar licencia perptua para celebrar en casas particulares

Si

puede conceder sta licencia per

Qu declaracin hay en
Si en algn caso se

Qu,

si

Qu,

si

7no(ii<m

podr celebrar fuera de

el

Vitico para

el

la

la Iglesia sin

Si el

si el

la

licencia del Obispo.

Misa ha de ser decente, sub gravi

283

Sacerdote se encontrare en lugar desierto

lugar de

.........

Qu, en los terremotos, campamentos y puertos


Qu,

Misa?

enfermo

...

acto por tiempo indeterminado.

favor de los enfermos

se arruinare la Iglesia, y urge

urgiere

.....

consagrada bendita

Obispo conceder sta licencia en caso de necesidad

se arruina

si

la Iglesia

INDICE DE LAS SOLITAS EN CASTELLANO.

Si

ha de ser con Ara, sub mortali

puede celebrar en

Si se

mar

la

317

..........
...........
.........
.......

pgina.

283

Si el Obispo puede dispensar en los casos dudosos

Qu se concede por

Si

puede

el

las Slitas

Obispo celebrar en campo raso

Si puede en las catacumbas cuevas debajo de

la tierra

puede delegar

la

Si se requiere causa grave, solo razonable


Si

facultad otro

MINISTRO DE LA MISA.

..........
.......
........
........
......

derecho comn

Si se

puede celebrar

Si el

Ministro se requiere sub gravi

Si se

podr celebrar

Si se

podr tambin para

el

Si se

prohibe sub gravi

ministrar las mujeres

sin Ministro par

sin Ministro para dar el vitico

el

pueblo en dia de Misa

Qu declaracin acerca de responder de


Si basta

Qu,

Qu

lejos las

Monjas

menor necesidad para celebrar con Ministro, que no sabe responder

si el

Ministro pronuncia mal las palabras

se concede por las Slitas

.........
......

puede

Si

en ste caso tendr obligacin de responderse

Obispo celebrar sin Ministro

Si

el

...

mismo

Si el

Indultado necesitar de causa grave para celebrar sin Ministro

Si el

Obispo puede delegar sta facultad

SOBRE EL ARA Y LAS RELIQUIAS.

Si se

puede celebrar

Si las Reliquias

sin

Ara y

sin Reliquias

son indispensables para

Si para celebrar se requiere

las

Cundo quedar execrada

Ara

Qu

se concede por las Slitas

..........
.........
..........
.........
..........

puede celebrar en Ara quebrada

Si se

podr, cuando

Si se

podr, cuando

Si se

podr celebrar con Ara sin Reliquias

Si se

podr con Ara

Si

podr

el

el

fractura es

enorme

Obispo duda

sin

s6 mo)-ai

Aras quebradas, de las cuales se han robado

Si se

la

.....
......

por derecho comn

Consagracin de Aras

Ara consagrada,

Qu declaraciones hay sobre


el

la

consagrar

Obispo consagrar Aras

si

es

enorme

sin Reliquias

las Reliquias?

284

PARTE

318

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

CELEBRAR DELANTE DE LOS HEREJES.

puede por derecho comn celebrar delante de

Si se

Qu dispone

misma constitucin acerca de

la

Si incurre en

excomunin mayor reservada

Si incurrir en la

misma pena

comulgado nominatim, y
Si los

Qu

el clrigo,

le recibe

la

el

qae scienter

que comunica

el

libres

in crimine criminoso

puede

puede delegar otro sta facultad

285

......
.....
.....

Obispo celebrar delante de los Excomulgados vitandos

Si

Si

Si las

de toda excomunin

se concede por las Slitas?


el

pgina.

sponte comunica in divinis con el ex-

en los Oficios Divinos

dems, que comunican quedarn

....

comunicacin con los vitandos

Papa

al

los herejes, etc.

ltimas palabras de sta facultad se refieren al erato celebrandi

....

VIGESIMA CUARTA FACULTAD.


Deferendi SSmum... occulte ad inGrmos

Romano

Qu prescribe

el

Si el vitico se

ha de llevar con toda reverencia y temor

Si se ha

Ritual

de tener en

la Iglesia,

si

Si

ha de haber lmpara delante del

Si

ser pecado mortal tener sin luz

Si el Vitico
Si

acerca del vitico

.........

se puede tener en otra parte

SSmo
SSmo un

dia algunas noches enteras

el

puede llevarse caballo

.......
........

en camino largo puede llevarse sin estola y sobrepelliz

Si esto se

podr con ms razn entre

Si en tierra

puede

Si se

Qu

de Catlicos
llevar

lo

el

se concede por las Slitas

puede llevar

Si

se puede tener sin luz el

el Vitico

286

Obispo alguna vez

de noche no habiendo urgencia

Si

Si se

los herejes

puede permitir

ocultamente y

SSmo con

sin luz

tal

cuando hay peligro de sacrilegio

peligro

puede delegar otro sta facultad

VIGESIMA QUINTA FACULTAD.


Induendi vestibus sa;cularibus

Qu prescribe
Si los

mudar

con causa grave se puede dejar

Si los Clrigos

Qu

el

hbito clerical

.......
......

?.

...
.....
..........

puede hacer, cuando de otro modo no se puede apacentar

Si se tiene algo

Si se

el hbito talar

de Menores estarn obligados esto mismo

se concede por las Slitas

Si se

Clrigos de Orden Sacro estn obligados sub gravi llevar corona y hbito clerical

Si en los viajes se permite


Si

derecho acerca del hbito de los Clrigos

el

ms por

las Slitas

puede delegar sta facultad

que por

el

derecho comn

el

rebano.

287

INDICE DE LAS SOLITAS EN CASTELLANO

319

VIGESIMA. SEXTA FACULTAD.

Recitandi Rosariura,

Qu obligacin

si

Breviarium secum deferre non poterunt

derecho aciTca del Oficio Divino

serala el

obligados

Si los Clrigos in Sacris estn

.....
....

obligadas las personas Religiosas, que tienen Coro

Si estn

Qu causas excusan

del Oficio Divino

Si el

Papa puede licitamente dispensar

Si el

Obispo puede vlidamente

puede dispensar lodos en general

Si

puede

los particulares

Qu causas sern

sin

puede someterse

Si

puede aquietarse tambin con su propio juicio

Qu

el Oficio,

se concede por las Slitas

Qu, cuando

falla

de algn varen docto

no puede rezar todo

si

....
....

el juicio del

Si

al juicio

.....

ad iempus?

suficientes para sta dispensa

enfermo puede conformarse con

causa

sin ella

Si

Qu,

Beneficiados estn obligados tambin aunque no estn ordenados in Sacris

Si los

Si el

Divino

al Oficio

pero duda

si

medico, cuando duda

puede parte

si

hay causa

Breviario, no es posible llevarle

.....

conmuta del Rosario valdr tambin, cuando hay algn impedimento para rezar

Si la

concede algo ms que

Si ste Indulto

el

derecho comn

Si en caso de duda se puede proceder sin escrpulo, especialmente

si

se

conmuta

VIGESIMA SEPTIMA FACULTAD.


Qu prescribe

el

En qu
Si el
Si

........
?........
......
.....
......
....

derecho comn acerca de las abstinencias de carne

desde

Si la abstinencia obliga

dias obliga

la

uso de

el

la

abstinencia de carnes

que no est obligado

ayuno, como los Nios, est obligado

al

en Cuaresma se extiende

la

dispensados en

Si los

Si por
Si

por

la

abstinencia

la

de Lacticinios en los Domingos de Cuaresma

mismo derecho

Si

Si

pueden

lo

mismo en

la

..........
..........

donde no hay

.....
la

.....
....

tienen los obispos por

Qu

indulto

tienen

los Indgenas

Qu

indulto

tienen

para

los

privilegios de

por

ayunos

abstinencia de carnes y Lacticinios, siempre que

abstinencia de los viernes y Sbados del ano

Qu

los

existe la abstinencia de carnes en todos los Sbados,

conveniente

pueden los Obispos dispensar en


les pareciere

abstinencia de carnes en todos los viernes del ano

la

las Slitas 1

costumbre legtima en contrario

Qu conceden

288

abstinencia de carnes pueden mezclar en los dias de ayuno

derecho comn obliga


el

derecho comn

proposicin 32 condenada por Alcxandro VII

Si obliga la abstinencia

abstinencia los Lacticinios

la

Si es obligatoria la abstinencia de Lacticinios por

Qu dice

razn

la

Indias en cuanto las abstinencias

Bula de Paulo.

por

la

III

misma Bula

Altitudo
?

289

PARTE

320

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2*

pgina.

Qu

tienen

indulto

pridem

indulto

Qu

indulto concede

concede

Qu conceda

Cruzada

la

para

los

Lacticinios

Bula de Lacticinios

la

Qu concede hoy
Si

participa

de este Indulto

Si

participa

tambin de

costumbre

alega

Qu,

si

Confesor

el

Si

cuando

Si

el
el

Si

podr comer carne

Si

puede
puede

A qu
Si

en

el

cuando

de

el

que tiene

Si

sta faculta

Si

podr

Qu,

si

el

el

dispense.

.....

...

ser suficiente

que

para

superior

dispensar.

la

causa

FACULTAD.

290

facultades anteriores

las

por

usar

de

Secle

sede

en

Santa

la

viene

delegado

llegase

todas

las Slitas

le

que no tiene otra cosa

el

justa.

causa es dudosa.

la

muerte estar obligado

la

De qu debe informar
Si

rden Episcopal Santo Oleo

que piden

articulo

"

ltima facultad?

sta

personas se podrn delegar


el

LA ABSTINENCIA.

recurrir al

en dia de abstinencia

Obispo delegar

las

communicandi

Qu se concede por
Si

de Lacticinios y manteca

VIGESIMA OCTAVA

Prsedictas facltales

uso

el

dudan, se deber

Obispo puede dispensar,

Si

>

confesor tendrn facultad para

el

y Lacticinios

mdico algn varn docto dicen

el

los consultores

mdico

de abstinencia cuando hay causa evidentemente

dispensa

se necesita

carnes

CAUSAS PARA DISPENSAR EN

Si

Clero Regular

Amrica sobre

la

Clero Secular.

el
el

sobre

289

'?....

Bula de Lacticinios.

Cuadragesimal

Indulto

el

seglares

Clero Secular

al

la

los

carne

de

las abstinencias

XIV Jam

Benedicto

por Breve de

sbados

los

para

Regulares tuvieron parle en

los

Qu

para

Qu

Si

Indias

las

Delegado?

el

vacante puede consagrar

delegacin
las

a delegarlas

del

Slitas

nuevo Obispo, y no

le

en

Obispo,

llegando

vinieren

por
el

Santa

nuevo

Slitas

las

Clices,

la

de

...

Sede,

Obispo
la

etc.

Patenas

Santa Sede

CONCLUSION.

facultades

se

stas

Si

pueden recibir algn estipendio

Si

se pueden ejercer

Si

el

Obispo

de su

puede

han de ejercer grtis

Si

fuera de

la

excomulgar,

los

Notarios

"

Dicesis

dar dimisorias

etc.

los

subditos

ausentes

fuera
"

Dicesis

Si hallndose

Diocesanos

fuera de

la

Dicesis

el

Obispo, puede ejercer

stas

facultades

con sus
"

INDICE DE LAS SOLITAS EN CASTELLANO

321
))gina.

Si

el

Si el

Decenio se

ha de computar

con

Decenio expira

Declaracin sobre

particular.

Decenio con

Si

expira

Si

las Slitas

Si

expira

el

Si

existe

el

el

el

pasan

al

Decenio,

la

del

I.

Data,

desde que

se

reciben las Slitas.

Pontilicc.

del Obispo.

el

Indias,

en

tal

Obispo

aunque

delega

el

las

Facultades.

no

Obispo

las

delegue.

caso

se puede absolver por las Slitas

Tin

TOM.

la

Cabildo Catedral.

las Slitas

De qu reservado no

muerte

cuando

Decenio en

En quin recaen

muerte

la

.......
..........
.........
....
?.........

desde

de

las

290

291

Slitas.

40

SECCION DECIMA.

323

SECCION DECIMA

JURISDICCION CASTRENSE Y CONTROVERSIAS SUSCITADAS

ENTRE LOS OBISPOS Y LOS

VICARIOS CASTRENSES.

La

jurisdiccin Castrense principi en 1644, por Breve de Inocencio X, solicitud del

Key

D. Felipe IV, la cual se ha seguido renovando de siete en siete aos desde principios del siglo
pasado

y desde

nombrado
XIII

al

el

tiempo de Crlos III es Vicario General Castrense

efecto por Letras de la Santa Sede.

al

Obispo de Cdiz

tamento del Ferrol

e'ste

el

Patriarca de las Indias

Breve dado por Clemente

de la armada estaba separada del ejrcito. El Vicariato de ella corres-

la jurisdiccin

ponda

Antes de

luego se nombr tambin con iguales facultades para

Obispo de Mondoedo. Las facultades que competen

al

el

al Vicario

depar-

General

Castrense, en virtud de los Breves pontificios, sou iguales las que los Obispos ejercen

en sus Dicesis sobre sus subditos, las cuales dicho Vicario desempea con los militares
por s
el

mismo

6 por sus auxiliares subalternos. El primer Auxiliar del Vicario Castrense es

Auditor general, que resida en Madrid, y tenia su cargo

Despus seguan
los constituidos

los

Subdelegados Castrenses, cuyo

el

juzgado de

la

Real Capilla.

desempeaba siempre alguno de

en dignidad eclesistica en todas las Dicesis. Por ltimo venian

lanes del ejrcito y armada, que

campamentos, bordo de
que

ciones y derechos,

los
los

desempeaban

buques y en

la

los

Capel-

cura de almas en los regimentos, plazas,

los hospitales

Prrocos. Los Subdelegados

suscitaban dentro de su territorio, y


instancia,

oficio

militares con las

mismas

conocan de las causas,

obliga-

que se

Auditor de las apelaciones recursos en segunda

el

conociendo adems en primera, de las causas, que tocaban al Arzobispado de

Toledo.

Hallndose pues separada la jurisdiccin Castrense de la de los Diocesanos, se suscitaron

muchas dudas para deslindar

los

trminos de la una sin perjudicar la otra.

dificultad tuvo su origen por parte de

trense, en lo cual los Vicarios Generales


les pareca ser justo

y conveniente para

bin reclamaban, y al
fueron oidas por el

fin

Sumo

La

principal

personas comprendidas bajo la jurisdiccin Cas-

las

ensanchaban ms menos su jurisdiccin, segn


el

bien del ejrcito. Los Obispos por su parte tam-

acudieron la Santa Sede presentando sus quejas, las cuales

Pontfice, y por sus Letras Apostlicas dirimi al principio de ste

siglo dicha controversia.

Con

la trasformacion

de la Amrica, ces en ella la jurisdiccin Castrense del Patriarca

de las Indias, yqued refundida en la jurisdiccin ordinaria de los Obispos, con lo cual se
cort de raiz toda cuestin y dificultad.
ste proposito, y saber

qu personas

Mas

para tener noticia de las Declaraciones dadas

se hallaban

antiguamente bajo

la jurisdiccin Castrense

y cules eran las que podian gozar de sus privilegios, se presentan aqu los Breves Pontificios,

juntamente con vrias Instrucciones para


que pueden ser

muy

tiles para el

los

Subdelegados y Capellanes de mar y

rgimen espiritual de

los Ejrcitos.

tierra,

PARTE

324

2=^

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

BREVE RELACION DE LOS PRIVILEGIOS CASTRENSES POR ORDEN CRONOLOGICO.

1762, 10 de Marzo. Por la gran dificultad que tiene la tropa de recurrir los Prrocos y
Eclesisticas en asuntos espirituales, en 10 de Marzo de 1762 nombr

dems autoridades

Clemente XIII ruego de Carlos III


entonces era

Mayor

el

al

Cardinal Presbtero D. Ventura de Crdoba, que

Patriarca de las Indias y los Sucesores en

Key

Vicario General de los Ejrcitos del referido

varios Indultos,

en favor de

privilegios y facultades

mismo

el

Crlos

los tropas.

le

Patriarcado, Capelln

concedi por siete aos

Cum

(Consta del Breve

in

Exercitihus de Pi VI, 6 de Octub. 1775).


1764, 14 de Marzo. Habindoze suscitado entre los Obispos y Ordinarios Locales algunas
controversias y

dudas acerca de

Castrense ruego del expresado

en forma de Breve

las

facultades antedichas concedidas al Vicario General

Rey

Crlos, expidi

el

mismo Clemente XIII

otras Letras

14 de Marzo de 1764, declarando y desvaneciendo dichas dudas y controversias. (Consta del mismo Breve, Cum in Exercitihus).
el

1768, 27 de Agosto. Estando para acabarse los siete aos por los cuales hablan sido concedidos los mencionados Indultos al Vicario General

Castrense, expidi el enunciado Cle-

mente, otro Breve en 27 de Agosto de 1768, prorogando por otros siete aos
Castrense y confirmando de nuevo

las

Cum
Cum in

mencionadas del 14 de Marzo de 1764. (Consta del referido Breve,


1775, 6 de Octubre. Con sta fecha expidi Fio

gando por otros

siete

aos

el

favor de la tropa. Vase ste

de Indias en idioma latino n"

Indulto

el

declaraciones hechas sobre l en las Letras arriba

VI

el

Breve

Indulto Castrense y haciendo en

documento original segn

in Exercitihus).

Exercilibus, proro-

muchas amplificaciones en

lo remiti

las

Amricas

el

Consejo

I.

1777, 18 de Marzo. Con sta fecha di el sobredicho Patriarca de Indias una Instruccin

para los Subdelegados Castrenses, encargndoles


noticias

el

cumplimiento de sus

oficios.

Contiene

muy

interesantes acerca de las atribuciones de los Subdelegados y de los Capellanes


del Ejrcito sobre todo en causas Matrimoniales. Vase sta Instruccin al n" 2.

1778, 3 de Agosto.

En

ste dia se expidieron

dos Instrucciones del Vicario General Cas-

trense, Cardinal

Delgado, una para los Capellanes de marina, y otra para los de

Contiene noticias

muy

de Bautismos, de

defunciones y de Matrimonios,
Vase este documento al 3 y 4.
1778, 15 de Noviembre. Con sta fecha expidi

Pascual

tierra.

interesantes sobre el cuidado de los Capellanes en llevar los libros


as

como

las notas

sobre cumplimiento

etc.

el

Cardenal

Delgado, Patriarca de las

Indias los Despachos en favor del limo Seor D. Blas Sobrino


y Minayo, Obispo de Quito,
nombrndole teniente Vicario General y Subdelegado Apostlico de los Ejrcitos, Armadas

y Navios en su Obispado de Quito. Es documento interesante, que manifiesta


que tenia entneos la jurisdiccin Castrense. Vase al n" 5".
1779, 3 de Febrero.

En

la extensin,

ste dia el enunciado Patriarca de las Indias, Cardenal Delgado,

expidi su Edicto declarando segn las facultades Pontificias, que se le hablan conferido por
la

Santidad de Pi VI, las personas pertenecientes la jurisdiccin Castrense. Do ste

Edicto hizo mencin aos despus Pi VII, en su Breve

Compertum

est,

dirimiendo las

controversias suscitadas entre el Patriarca de las Indias y los Obispos quejndose estos de la

amplitud que se daba la jurisdiccin Castrense. El Pontfice


12 de Junio de 1807) tiene por

ms moderada

la designacin

como

se ver

ms

abajo,

de personas castrenses hecha

325

SECCION DECIMA.
por el Cardenal Delgado

eii

que

este Edicto,

la

que hizo despus

el

Sentmanat,

Cardenal

su sucesor, en 10 de Julio de 1804. "Vase este Documento del Cardenal Delgado n


1803, 16 de Diciembre. Con sta data expidi

mismo

el

6.

Santsimo Padre Pi VII

Ctim in Regs Hispaniarum exercitibus, prorogando por otros sieb; aos

el

el

Breve

Indulto Cas-

trense y amplificado en cuanto los ayunos, carnes y Lacticinios. Vase al n" 7.

1807, 12 de Enero:

ruego del

Rey

Con sta data expidi Pi VII

el

Breve Compertmn

por el cual

esf,

Catlico dirime las controversias suscitadas entre los Obispos y el Vicario

General Castrense por

demasiada amplitud que, segn

la

ellos,

se

daba

la

Jurisdiccin

Castrense. El Pontfice da una declaracin muy


que corresponden la expresada jurisdiccin y reprueba la asignacin de personas hecha por
el Vicario General de los Ejrcitos, sobre todo la publicada por el Patriarca de Indias, Car-

extensa y detallada sobre las personas,

denal Sentmanat, en 10 de Julio de 1804. Vase este Breve al n"

Pi VII el Breve que empieza tambin

1815, 28 de Julio. Con sta fecha expidi


pertiim, por el cual proroga por otros

Cura

multa

Com-

aos los privilegios Castrenses y el Vicariato

siete

General. Ultima prroga vigente en nuestra Amrica. Vase

Pius PP. VI.

3.

el n 9".

Ad fiituram rei memoriam.

in Exercitibus Charissimi in Christo lii nostri Caroli

ssepe contingere possint, in quibus pro recta

directione et cura

animarum illorum qui

Hispaniarum Regis Catholici

Sacramentorum admiuistratione, salubrique

in Castris

degunt

et versantur

necnon pro cognos-

cendis et decidendis inter eos causis el controversiis ad forum ecclcsiasticum pertinentibus,

opera et industria unius vel plurium Personarum ecclesiasticarum opus


facile

sit,

quippe quia non

ad proprios Parochos et Locorum Ordinarios, aut ad Nos et Sedera Apostolicam recursus

haberi valeat

hinc alias

ipsius Caroli Regis per


ditas

Litteras dilecto

fel.

reo.

quasdam
filio

Clemens PP. XIII Prsedecessor noster ad supplicationem

suas, in simili

forma Brevis, die

nostro Bonaventurse S.

Spinola de la Cerda a Sancto Carolo

Martii

MDCCLXII

expe-

R. E. Presbytero Cardinali de Crdoba

nuncupato, ex concessione, et dispensatione Apostlica

moderno, ac pro tempere existenti, Patriarchse ludiarum, qui nunc,

et deinceps Capel lanus

Major, sive Vicarius Exercituum ejusdem Caroli Regis esse debet, nonnulla indulta, privilegia
etfacultates Ecclesiasticas, et spirituales, quibus erga milites, militares, aliasque personas

ad militiam,

et exercitus

prsedictos

earundem

spectantes, uti valeret, ad septennium a data

Litterarum ipsius Clementis Prredecessoris

coraputandum, sub certis modo et forma tune

expressis, concessit et indulsit, ac alias, prout

iniisdem Litteris uberius continetur.

2.

Postmodum

Cardinali

vero

cum

circa

hujusmodi facultates Ecclesiasticas eidem Bonaventurae

Patriarcha; Capellano Majori

sive

Vicario Exercituum concessas inter ipsum

Venerabiles Pratres Archiepiscopos, Episcopos, seu dilectos

Hispaniarum Regnis existentes nonnuUse

ortse

filios alies

et

locorum ordinarios in

essent controversise, et cxcitata dubia super

dictarum Litterarum ipsius Clementis Praedecessoris interpreta tione atque intelligentia; ut controversia et dubia hujusmodi penitus extinguerentur et tollerentur,
sor ad supplicationem ipsius Caroli Regis per alias suas, in simili

MDCCLXIV expeditas Litteras proposita dubia


3.

Ac deinde cum septem

et quaestiones

idem Clemens Prsedeces-

forma Brevis die

XIV

hujusmodi declaravit ac

Martii

definivit.

anni, ad quos praedicta indulta, privilegia et facultates

eidem

Cardinali Patriarchse Capellano Majori seu Vicario Exercituum hujusmodi concessa fuerant,
versus finem

vergerent, ipse vero Carolus

Rex easdem

facultates, privilegia et indulta, juxta

secundo dictarum memorati Clemeutis Praedecessoris Litterarum formara et dispensationera


intelligenda et interpretanda ad aliud septennium iterum conced plurimura desideraret,

idem

326

PARTE

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

Clemens Prsedecessor supplicationibus ipsius Caroli Regis


nomine super hoc
porrectis inclinatus, secundo dictas suas
Litteras die

expeditas,

acquascumque declarationes

XIV

et concessiones

Martii

MDCCLXIV,

omniaque

in eis contenta atque dispo-

confirmando et innovando, earuraque executionem prajcipiendo

sita

liurailiter

ei

ut pra;dicitur,

et

demandando, hujusmodi

indulta, facltales et privilegia, quae justa secundo


dictarum Litterarum tenorem intelligi et
interpretar! deberent, ad aliud septennium, a fine dictorum septem
annorum ab ipso Clemente
Prsedecessore concessorum computandum, eidem Bouaventurse Cardinali,

ac moderno, et pro

tempere Patriarchae Indiarum, impertitus


soris

Litteris die

quarum

fuit,

et alias, prout ia ipsius

XXVII Augusti MDCCLXVIII

Clementis Prsedeces-

desuper, in simili forma Brevis, expeditis,

pariter tenores prsesentibus pro expresso haberi volumus, uberius continetur.

4. Nuper ipsius Caroli Regis nomine nobis expositum fuit, quod septem anni, ad quos
memoratus Clemens Prajdccessor indulta, privilegia et facnltates hujusmodi ultimo loco
concesserat, die

proximi futuri mensis Martii

MDCCLXXVI

expiraturi sunt, idera

vero

Carolus Rex facultates, privilegia et indulta pradicta ad aliud septennium conced,


illaque
non solum juxta secundo dictarum ipsius Clementis Praedecessoris Litterarum formam
et

dispensationem intelligi ac interpretari deber decerni, sed etiam ad majorera spiritualem

animarum quietem, et tranquillitatem in aliquibus, ut infra a Nobis declarari et ampliari


plurimum desiderat. Nos igitur piis ejusdem Caroli Regis votis, quantum cum Domino possumus, benigne aunuere volentes, supplicationibus ejus nomine Nobis super hoc humiliter porrectis inclinati, eidem Bonaveaturae Cardinali, et ut praedicitur, ex concessione, etdispensatione

Apostlica

facultates,

moderno, ac

terapore

pro

non solum juxta tenorem,

et

Patriarcha

existeuti

Indiarum infrascriptas

formam secundo dictarum Litterarum memorati

Clementis Praedecessoris intelligendas, sed etiam juxta sequentes declarationes et ampliationes interpretandas, et exequendas per se, vel aliam, seu alias personas in Ecclesiastica
dignitate constitutas,

sive

alios

Sacerdotes probo?,

et

idneos, per

se

ipsum Capellanum

Majorera, seu Vicarium Exercituum hujusmodi prsevio diligenti et rigoroso


et

examine repertos

approbatos (quatenus ab aliquo suo Ordinario approbati non essent), et ab eodem Capel-

lano Majori subdelegandos.


5. Quse sane facultates usque adhuc erga railites aliasqqe utriusque sexus personas ad
dictos Exercitus, comprehensis

etiam copiis auxiliaribus, quomodolibet spectantes, juxta

disposita a memorato Clemente Prsedecessore in suis Litteris prsedictis exerceri poterant, et


quas modo Nos erga personas omnes pariter utriusque sexus, tum militares, cura quocumque

modo ad Exercitus

mus ;itaut

in

praedictos pertinentes, cisque addictos per pra;sentes extendimus et ampla-

posterum liceat nunc,

et pro

tempore existenti Vicario Generali eorumdem

Exercituum absque uUo conscientiae scrupulo ac tuta couscientia declarare quse


debeant esse personse hujusmodi, et quibus

et quales

ipsae fru et potiri valeant privilegiis et facultatibus

per prsesentes concessis videlicet.

6.

Administrandi omnia Ecclesise Sacramenta, etiam

ea, quse

non

nisi per

Parochialium

Ecclesiarum Rectores ministrari consueverunt, prseter Confirmationem et Ordinationes,


ipse subdelegatus vel subdelegandus Episcopali charactere insignitus

non

si

Capel-

fuerit, vel

lanus Major praedictus per seipsum dicta Sacramenta Confirmationis et Ordinum administrare

non

possit, reliquasque functiones et

omnia Parochialia obeundi.

7. Absolvendi ab haeresi, apostasia a Pide, et schismate intra Italiam quidem et Insulas


adjacentes los tantum qui in locis, ubi haeresis impune grassatur, nati sint, nec
errores judicialiter adjuraverint, vel Sanctae

Eomanae

Ecclesiae reconciliati fuerint

unquam
;

extra

Italiam vero, dictasque Insulas adjacentes quoscumque etiam Ecclesiasticos, tam Saiculares,

327

SECCION DECIMA.

quam Kegulares eadem Castra

sequentes, non

eos, qui ex illis Locis faerint, ia

tamen

quibus

vigetOfficium Inquisitionis adversiis hsereticam pravitatem, nisi inibi deliquerint, ubi hseresis

impune grassatur, eque etiam

qui errores judicialiter adjuraveriat, nisi

illos,

isti

ubi similiter grassatur hseresis, et post judicialera adjurationem illac reversi in


fuerint relapsi

enormibus etiam in casibus Nobis et eidem


9.

Lseresim

et hoc in foro conscientise dumtaxat.

quantumcumque gravibus

8. Absolvendi queque a quibusvis excessibus et delictis,

nati sint

et

Sedi Apostlicas specialiter reservatis.

Retinendi extra Italiam et Insulas adjacentes solummodo, et legendi (non tamen

aliis

eorum

reli-

similem licentiam concedendi) Libros prohibitos hsereticoriim vel Infidelium de

gione tractantes, et alios quoscuraque, ad effectum eos impugnandi, et hsereticos et Infideles in


Castris forte degentes ad orthodoxam fidem convertendi exceptis
nsei,

tamen operibus Caroli Moli-

Nicolai Machiavelli, et Libris de Astrologia judiciaria tractantibus, ac ita ut dicti Libri

prohibiti ex Provinciis, in quibus hereses

impune grassantur, minime

efferantur.

10. Celebrandi Missam una hora ante Aurorara, et alia post Meridiem.et si cogat necessitas, etiam extra Ecclesiam in queque loco decenti, etiam sub dio, vel sub trra, et gravi

omnino urgente necessitate,


serit,

etiain bis in die, si

tamen

Missa ablutionem non sump-

in priori

ac jejimus fuerit, nac non super Altari portatili etiam non integro, seu difracto, aut

laeso, et sine

Sanctorum

demum,

reliquiis, ac

si aliter

celebrari non possit, et absit periculum

scandali et irreverentis, etiam prsesenibus hsereticis aliisque excommunicatis,

sacrilegii,

dummodo

inserviens Missse non sit hsereticus vel excommunicatus.

11. Concedendi primo conversisab hseresi, vel schismate plenariam,

cumque utriusque sexus


saltem contritis,

itidem quibus-

non poterunt, necnon in Nativitatis Domini nostri Jesu Christi

confiteri

si

aliis

Christifidelibus adprajdictos Exercitus pertinentibus in articulo mortis,

Paschatis Resurrectionis, et Assumptionis B. Marise Virginis Immaculata festis diebus ver


poenitentibus, et confessis, ac Sacra

torum suorum indulgentiam,

et

Communione

refectis similiter

omnium

pecca-

aliis festivis

diebus

plenariam

remissionem singulis autem Dominicis,et


;

de prsecepto.relaxandi iis,qui ejus Concionibus intervenerint decem annos de injunctis illis,seu


alias

quomodolibet debitis poenitentiis in forma Ecclesiae consueta, easdemque Indulgentias

sibi lucrandi.

12. Singulis secundis


impeditis, vel
in

quocumque

feriis

impeditis

eis

die

etiam

altari,

hebdomadse

officio

immediate

sequeuti,

celebrandi

portatili,

celebrari

aliter

si

alicujus ex pie defunctis dictorum exercituum,

animse, pro qua celebrata

bretur,

giatum celebrata
13.
subsit

infirmis,

14.

in

si

in

loco

vel infidelium

(si

ac

si

inteotionem

ad

altare

cele-

privile-

eodem

ab hsereticis et infidelibus periculum

flbi

Sanctissimum

sine

quandoque

insultus

ecclesiastica aliaque

si

celebrantis

perinde

Eucharistise

ia

Sacramentum

occulte

casibus retinendi

praedictis

pro

ad

iisdem

tamen apto atque decenti.

15. Benedicendi

et

suffragetur,

locis versentur,

illudque

laribus licet Sacerdotes,

necessaria,

iis

irreverentia;,

sine lumine,

Induendi

fuerit

secundum

fuisset.

Deferendi,

sacrilegii, vel

infirmes

novem lectionum non


Missam de Requitm
non possit, quae si pro anima

cujuslibet

aliter

in

iis

transir

partibus
vel

degant, per

in illis

morari

quas propter hsereticorum

non possent) vestibus saecu-

etiam Regulares, fuerint.

quaecumque vasa, tabernacula, vestimenta, paramenta


ad Divinum

pertinentia,

cultura,

exceptis

tamen

et

ornamenta

pro servitio eoruradem Exercituum durataxat


iis,

in

quibus

Subdelegatus Episcopali Dignitate non fuerit insignitus.

Sacra Unctio

adhibenda

erit,

PARTE

328

16. Eeconciliandi
polluta in

illis

commodus non

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

Ecclesias

et

Capellas

Coemeteria

ac

partibus, ia quibus ipsi Exercitus

aqua tamen

pateat accessus,

immo

ut moris est, benedicta;

priiis

vel aliis festivis diebus celebrari possint, illa etiam a

si

Oratoria

quomodolibet

ad Locorum Ordinarios,

per aliquem

magna urgente

etiam,

et

consederint,

Catholicum Antistitem,

necessitate, ut

Missse Dominicis,

memorato Antistite non benedicta.

17. Prseterea eidem Capellano Majori per se pariter, vel alium seu alios ab eo
subdelegan dos probos et idneos Sacerdotes in foro Ecclesiastico versatos, juxta attestationem
et informationem ab eodem Ordinario aliisque personis fide dignis per se ipsum Capella-

num Majorem
cam

desuper exquirendam

omnem

quamcumque jurisdictionem

et

exercendi in eos, qui in Exercitibus prsedictis pro

Sacramentorum

Ecclcsiasti-

administratione,

necnon spirituali animarum cura


Presbyteri

Sseculares,

perinde ac

si

lares vero

nas,

et directione pro tempore inservient, sive Clerici, vel


quorumvis etiam Mendicantium Ordinura Regulares fuerint,

sive

quoad Clericos Sseculares eorum vero Prsesules et Pastores,

illorum Superiores Generales essent


criminales,

civiles,

mixtas

et

Exercitibus prsedictis commorantes

summarie, simpliciter, et

etiam

inspecta, audiendi,

et

fine

seu

ad forum

contra

causas

quovis

profa-

personas

aliasque

praedictas,

Ecclesiasticum

quoad Begii-

Ecclesiasticas,

modo

in

pertinentes,

plano sine strepitu et figura judicii, sola facti veritate

debito

terminandi, contra inobedientes quoslibet ad censuras

procedeudi

et posnas Ecclesiasticas

inter,

omnesque

illasque

aggravandi, ac etiam ssepius

reaggravandi,

auxiliumque brachii saecularis invocandi.


18. Eisdem insuper Christifidelibus in diciis Exercitibus degentibus non solum, sicuti
in

mnibus memoratis,

vel singulis Litteris ipsius Clementis Prsedecessoris

indultum

fuerat,

licentiam concedendi ovis, cseo et butyro aliisque lacticiniis, ac etiam carnibus quadragesimse
et aliis anni temporibus et diebus, quibus

eorum

esus est prohibitus (feria sexta, et sabbato

ac tota Majori hebdmada,

cujuslibet hebdomadae,

quoad carnes, exceptis)

vescendi,

sed

etiam nostrarum prsesentium vigore dictos militares omnes cujuscumque gradus ab jejunii
lege

iis

diebus, quibus carnium

esus

eis

ab ipso Vicario Generali Exercituum hujusmodi

permittantur, eximendi, exceptis tamen quadragesimse tempore feria sexta et Sabbato cujus-

hebdomadse intra quadragesimam ipsam occurrentis, ac tota Majori hebdmada, dum-

libet

modo tamen

in actuali expeditione,

hebdomadse tempore
Vicarius Generalis

ipsi

et penes

Castra quadragesimali hoc, et dictse Majoris

non reperiantur; quo casu propter majores illorum labores ipse

eorumdem Exercituum ab

jejunii lege eos valeat liberos declarare, ita

tamen, ut dictorum militarium familiares et coramensales,

licet

carnes diebus prsedictis ex

eodem Vicario Generali Exercituum tributa comedant, jejunii quidem legem eo


etiam tempore servare omnino debeant et teneantur.
19. Necnon eisdem militaribus mnibus cujuscumque gradus, qui vel propter tenuitatem
facltate ab

stipendii,

vel ob

locorum qualitatem, distantiam et rerum penuriam uno, eoderaque die ad

propriam necessariam alimoniam ea


pretio

assequi possint

iis

sibi

comparare coguntur, quse, aut reperiri, aut minori

diebus, quibus esus carnium eis permissus

sit,

piscibus quoque

simul vescendi.
20.
in

Ac demum commutandi,

id facer

licet,

relaxandi, dispensandi et absolvendi respective, prout, et

Ordinariis juxta Sacros Caones et Concilii Tridentini Decreta

quantum Episcopis locorum

seu permittitur

quoad vota, seu juramenta

et irregularitates ac censuras

nempe excommunicationes, suspensiones et interdicta necnon quoad omissionem omnium, seu aliquarum ex denuntiationibus, quse matrimoniis personarum ad prseet cum illis commorantium contrahendis prsemitti deberent
dictos Exercitus pertineutium
Ecclesiasticas,

SECCION DECIMA.
ad septennium a

fine dictorura

329

septem annorum ultimo loco ab ipso Clemente prsedecessore

concessorum, computandum, ad nostrum et Sedis Apostolicse beneplacitum Auctoritate Apostlica tenore praesentium

tribuimus et impertimur.

21. Volumus autem, ut

ii

Sacerdotes, quos idem Capellanus Major pro Sacramentis,

etiam Parochialibus, militibus, aliisque personis quibuscumque dictorum Exercituum ministrandis, ut prsedicitur, deputandos duxerit,

hujusmodi facultatibus

uti valeant in

mnibus

et

per omnia juxta formam et tenorem prsedictarura dicti Clementis prsedecessoris die 14 Martii

MDCCLXIV.
dumtaxat tam

Ac

22.

expeditarura,
in illis,

praeterea

quam

ac respective nostrarum prsesentium Litterarura, et erga personas


in nostris Litteris pra^dictis contentas, et expressas.

mandamus, ut statim atque

ipsi

Sacerdotes, quos Capellanus Major

subdelegaverit, ad temporneas et accidentales militum et Exercituum hujusmodi stationes

tam super eorum

devenerint; Litteras Testimoniales

quam

Sacerdotio,

super sua deputatione

ac facultatibus sibi vigore prsesentium concessis pro hujusmodi muere exercendo, Parochis

locorum exhibere debeant; quibus


celebrare, ac in

Quod

matrimonium

si

visis, hi

non impediant quominus Missam in suis Ecclesiis

vim earumdem facultatum sacramenta, etiam Parochialia ministrare valeant.


inter personas

quarm

altera railitaris sit, seu

ad dictos Exercitus

ibique occasione stationum prsedictarum commoretur, altera

pertineat,

vero

Parocho

loci

subdita reperiatur, contrahi contingat, eo casu nec Parochus sine Sacerdote hujusmodi, nec
vicissim Sacerdossine Parocho celebrationi hujusmodi matrimonii assistant, aut benedictionem

ambo

impertiantur; sed

simal, atque sequaliter stolse emolumenta,

si

quae licite percipi solent,

accipiant et interesse debeant.

Non

23.
Conciliis

obstantibus Apostolicis ac in niversalibus, Provincialibus, et

editis

generalibus,

vel

Constitutionibus,

specialibus

Ordinum, quorum personse hujusmodi

professse

fuerint,

Apostlica,

roboratis

statutis,

quavis firmitate alia

vel

queque, Indultis,

et

cessis, conrmatis,

pro

plene,

alias

in

ter et

et

necnon

etiam juramento, confirmatione


et

consuetudinibus, Privilegiis

Litteris Apostolicis in contrarium premissorum

quomodolibet con-

et innovatis, quibus mnibus, et singulis, illorum tenores prsesentibus

sufficienter

expressis,

ac

de verbo

ad

verbum

insertis

habentes,

illis

permansuris, ad prsemissorum effectum hac vice dumtaxat speciali-

suo robore
expresse

Synodalibus

et Ordinationibus,

derogamus, cseterisque

contrariis

Datum Komse apud

quibuscumque.

Sanctam Mariam Majorem sub Annulo Piscatoris die VI Octobris

MDCCLXXV

Pontifi-

catus nostri anno primo.

P. Card. de Comitibus

Loco
Del Cedulario A^z^ Quit.

tomo

5,

)<

Annuli Piscatoris.

pag 194.

INSTRUCCION PARA SUBDELEGADOS CASTRENSES.


Francisco por la Divina

Deseando que
los

Keales

la

Misericordia

etc.

Autoridad y Jurisdiccin, que nos compete, como Vicario General de


en virtud de diferentes Breves de su Santidad, obtenidos de la

Ejrcitos,

Silla Apstolica

instancia del

Rey nuestro Seor,

se

ejerza,

como hasta

ahora, con

y aprovechamiento de los Subditos de la Jurisdiccin Eclesistica


Castrense. Nos ha parecido propio de nuestro Cargo y oficio Pastoral repetir los Subdelegados que ejercen nuestra Jurisdiccin en varios Departamentos de estos Reinos sta
el

celo,

virtud

TOM.

I.

41

;;

PARTE

330

2^

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

Instruccin, por la que confiamos asegurar

formidad en
nuestros

atencin de

y perpete

beneficio

el

la uni-

espiritual

de

nuestros Subdelegados ser conservar nuestra Jurisdiccin,

muy

y no entrometerse en la ajena, teniendo


benignitatis,

prudente

cumplimiento de sus Oficios

el

paz

Subditos.

La primera

2.

en

sus procedimientos, afiance la

que declara

las

que

personas,

conducta nos prometemos

la

presente el Breve explicatorio

Apostolice

pertenecen nuestra Jurisdiccin, de cuya

buena correspondencia de

los Ordinarios,

ejemplo tambin contendrn la suya en los debidos lmites, logrndose de

que su

ello

la

paz

y buena armona que deseamos.


S.Pero si contra sta justa y prudente esperanza sucediese, que alguno algunos de
los Ordinarios

fulminasen causas en

bitados Subditos,

impidiesen

el

Fuero Eclesistico nuestros verdaderos

el libre

indu-

uso de la de nuestros Subdelegados, imposibili-

tando sus Ministros la prctica de sus notificaciones, diligencias, otros

cualesquiera

en estos y semejantes casos dispondrn hacer informacin del hecho


y constando el exceso, despacharn sus primeras Letras de inhibicin y remisin de
autos, las que notificadas al Ordinrio, si no tuviesen el debido efecto, aunque ste les
judiciales,

actos

despache tambin sus Letras de inhibicin, no las

cumplirn, y

con agravacin y reagravacin de Censuras, en la forma


estilo de cada Provincia, procurando informarnos de todo
cias,

4.

librarn

correspondiente,
lo

las

segundas

y segn

el

ocurrido para las providen-

que tuvisemos por convenientes.


Los Capellanes, sin licencia expresa nuestra, 6 de nuestros Subdelegados, no pueden

asistir

Matrimonio alguno, y les ordenamos que

Despachos y pedirles

licencia, reconozcan si

Oficiales acudiesen

si

tienen para

la de

ello

S.

solicitar los

M. despachada

por los Directores Inspectores de sus regimientos


y si soldados, la de sus Capitanes
y Coronel, Comandantes, sin las cuales no formarn Autos, ni dispensarn la suya
jams, ni darn Despacho para que contraigan Matrimonio Oficiales ni soldados, en
conformidad lo mandado por S. M. en sus Ordenanzas y ltimamente en sus Keales
;

Ordenes,

que

aunque

conveniente insertarlos al
5.

las
fin

hemos comunicado

nuestros

tenemos

por

las citadas Licencias

del

Subdelegados,

de sta, para su puntual observancia.

Si les presentaren los que intentan

contraer Matrimonio

Capitanes y Coroneles, las mandarn poner por Cabeza de Autos, recibirn


la informacin correspondiente de la libertad del varn, no siendo la mujer de nuestra Juris-

Key

de sus

y constando de ellas suficientemente, le concedern sus Licencias, mandando darles


Testimonio, para que lo exhiban al Ordinario Prroco de la mujer, y lo prevendin por
Despacho Orden, como les pareciere, al Capelln del Regiment, para que asista la celediccin,

bracin del Matrimonio, segn lo dispone su Santidad.


6.

Siendo el varn de otra Jurisdiccin y la mujer de la nuestra, deber aqul hacerles

constar de su libertad por Testimonio 6 Documento, en que la acredite su Ordinario Prroco

recibiendo Informacin de la de sta, no resultando

impedimento, y precedidas

las

Amo-

nestaciones, 6 dispensadas, mandarn librar su Despacho y Licencia, para que el Capelln

del Cuerpo los despose con asistencia del Prroco del varn.
7.

Pondrn nuestros Subdelegados especialsimo cuidado, en que

en esta parte

lo

mandado por su Santidad en

el

mencionado Breve

los

Capellanes observen

Quoniam

in exercitibus,

y 22, de los posteriores : Lo mismo debern ejecutar los Prrocos territoriales,


y su cumplimiento en caso de negarse, los exhortaran librando los Despachos necesarios
y no siendo sta diligencia suficiente, con Testimonio de todo nos darn cuenta.
cap.

18

>'

SECCION DECIMA.
8.

Nosed

Contrayentes Subditos nuestros, porque se manejarn

siendo los dos

regla,

331

para librar Despachos (supuesta la licencia) en la

misma

forma, que lo hacen los Ordinarios

con los suyos; pero un en este caso, y en todos, les mandamos, que ntes de concedrselas
para efectuar Matrimonio, ha de preceder la mas escrupulosa y plena informacin de la
libertad del

Notario ni

y daos

Contrayente 6

Contrayentes, recibindola por s mismos,

espirituales,

que de

Cada uno en su

para celebrar

el

Madre

la Iglesia con las personas,

distrito acordar

con

el

que no tienen morada

fija.

Ordinario, sean admitidos en las Iglesias

Santo Sacrificio de la Misa los Capellanes de los Eegimientos, y asimismo

para que los Prrocos territoriales no impidan saquen dichos Capellanes de


los

?.l

no obrando con la circuns-

pudieran temer,

lo contrario se

peccin, que prescribe nuestra


9.

sin cometerla

otra algn persona, para precaver en lo posible los graves inconvenientes

Sacramentos de Vitico, y Extrema-Uncion, y

sus Iglesias

y administren

los lleven

nuestros

Subditos.
10. Auxiliarn con sus providencias

nes en los

Entierros, y que

los Captulos 7, 8

eficaces, prontas

y
ofrezcan, conforme

se les

serias, las

que diesen

los Capella-

ha parecido mandarles

nos

en

y 9 de su Instrucion.

11. Si en asuntos tan del servicio de

ambas Majestades no encontrasen en

los Ordinarios

Prrocos la debida conformidad, darn todas las disposiciones, que segn las circunstancias del
lugar se requieran, repitiendo las Providencias, Exhortes, Autos y Mandatos, hasta que tenga
su puntual efecto y cumplimiento el ejercicio de la Parroquialidad en nuestros Subditos,

dispensada por su Santidad y tan recomendada por las Ordenes del Rey nuestro Seor.
12. Como los Regimientos de Infantera, Caballera y Dragones no tienen destino fijo, y mudan frecuentemente de Cuarteles, podrn ocurrir muchos motivos, por los que le sea preciso al

Subdelegado en cuyo distrito entran, tomar noticias de aquel, de donde salieron, de otros; y
mediante interesarse mucho en esto el buen gobierno y administracin de Justicia, mandamos,

que puntualmente se pasen unos otros


para facilitar
13.

A los

sentasen

el efecto

las

de sta providencia, se

que se pidieren, tuvieren por conveniente


lea

remite lista de

los-

Capellanes, que lleguen la comprensin de sus Subdelegaciones,

como

est

mandado, dispondrn que

lo ejecuten

de algn Subdelegado nuestro, se las revalidarn por

punto y no ms servirn las que tengan

el

Subdelegados.
si

no se

reconocern sus Licencias, y

les pre-

si

fueren

tiempo, que les parezca hasta cuyo

visitarn, si lo tienen por conveniente, sus Personas,

averiguando cmo cumplen con las obligaciones de su Ministerio y estado, las Capillas de sus
Eegimientos, Ornamentos, y Alhajas de ellas, y los Libros Parroquiales, .que deben llevar consigo,

y no

les

disimularn defecto alguno, qe encontrasen

del exceso, 6 descuido, darn las

ms

srias

ntes

castigndolos proporcin

y efectivas providencias, para que se remedie en

lo sucesivo.

14.

Tomarn razn muy por menor de los Hospitales, que con destino para la curacin de

la

Tropa se hallen fundados en la demarcacin y dentro del circuito de sus Subdelegaciones ; se


informarn si cumplen los Capellanes con la asistencia de los enfermos, si tienen Capilla con
Sacramento, sin

l,

si falta lo

necesario, lo representarn los

cienda, para que dispnganlo preciso al culto Divino.

18 de Marzo de 1777.

Del Cedulario Arz'. Quit. Tom.

9, pg. 18.

Ministros de la Real

Ha-

PARTE

332

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

a''

INSTRUCCION PARA CAPELLANES DE MARINA.


Francisco por la Divina Misericordia

que

Entre los diferentes cuidados,

etc.

Divina Providencia ha puesto

la

merece particular atencin

frgiles fuerzas, nos

el

del

sobre

nuestras

Vicariato General de los Ejrcitos

Mar y Tierra y habindonos constituido la Santa Sede y la piedad del


Key nuestro Seor en la indispensable obligacin de servirlo, nos consideramos tambin
de S. M. en

en la de

procurar todos los medios

conducentes al

logro

del

espiritual

de

han de observar

los

consuelo

nuestros Sbditos.
2.

Con

ste

hemos

fin

mandado

repetir

las

Instrucciones, que

Subdelegados y Capellanes de los Cuerpos de Tierra, previnindose en ellas


ci conveniente al ms exacto complimiento de sus Ministerios.

3.

stas,

que pare-

siempre que los Capellanes destinados al servicio de la Marina se hallen

Tierra con Cuerpo Militar, cuya

en

lo

Parroquialidad est

su cargo, debern arreglarse

en todo y por todo, pidiendo un Ejemplar al Subdelegado de aquel Distrito, y observando las dems rdenes, que les diere.

Hallndose en Tierra nuestros Capellanes navegando, han de tener siempre

4.

presente que son Prrocos, Padres Espirituales y Directores de todos los


Navio, y fuera de l se mantengan en Cuerpo, que se considere de

muy

que van en su

su Feligresa;
y as estrecha y eficazmente les amonestamos y mandamos, que en todas sus acciones
y palabras se hayan como tales, observando la mayor modestia, enseando tanto con

compostura y buen ejemplo, como con sus sbias y santas exhortaciones, procurando evitar las concurrencias en saraos, bailes y convites, huyendo de las conversaciones
vulgares, que slo acarrean menosprecio, y teniendo todos su trato familiar (despus de
la

haber evacuado

que es de su obligacin) con personas

lo

bidad y honestidad, se conciliarn


como Ministros de Jesu-Cristo.

el

de carcter, nacimiento, pro-

amor, respeto y veneracin, que

les es

As en Tierra, como estando Bordo, usarn del Hbito propio de su estado, que

5.

podr ser de corto,


sores,

lo

si

el

del Pas y lo que

estilo

comunmente han usado sus antece-

tiene ya calificado por el propio y distintivo de su estado

pero sta tolerancia

nuestra, que tiene por objeto el considerarlos con corto sueldo y faltos

no llevar continuamente los Hbitos Talares, no se extiende para


6 el caso de la Administracin de los Sacramentos

inviolablemente han de usarlas

tan debida,

sobre

lo

cual,

el

de

medios

para

tiempo de celebrar,

pues para tan Sagradas Funciones

en caso de contravencin, procederemos

su castigo.
6.

Igualmente

lo

haremos,

si

contra

nuestros Capellanes excediese en el


alto

Ministerio,

toda nuestra

vestir de

esperanza,

alguno

algunos de

de la moderacin inseparable

corto,

su

y colores sobresalientes otro adorno impropio de


pues absolutamente lo prohibimos y cortando de raiz esta corruptela,

usando de galones

los

Eclesisticos,

les

apercibimos, que

pasaremos fulminar Censuras, y

la

imposicin de otras penas,

que tengamos por conveniente establecer, contra los transgresores de ste mandato.
7. Lugo que los Capellanes sean destinados en Navio del Key de cuenta deS. M.,
se

presentarn

Ordenes

al

Subdelegado

del

Departamento,

visitarn al Intendente y al Jefe del

y podr ayudar no poco

facilitarles

el

Navio

si
:

le

hubiese,

tomarn

sus

urbanidad, que los har aceptables,

cumplimiento de su encargo.

333

SECCION DECIMA,
Pasarn despus

8.

Bordo, y

inforjnarn

se

Capelln, que

del

desembarca, de

se

deja pendientes
cuanto les puede enterar tomar conocimiento de las necesidades, que
del Comandante y
ndole
genio,

al
adaptarse
para
en el Navio cmo se manejarn
:

Oficiales de

xito de
9.

Guerra

buena correspondencia, y armona con

la

Se encargarn de

la caja

de la Capilla

celebrar el Santo Sacrificio de la Misa,

examinarn

si

tiene todo lo necessario, as pava


la Sacrosanta Eucaristia y

como para administrar

Santa Extrema-Uncin, arreglndose lo ordenado por la Iglesia en


10. Procurarn con singular

esmero est todo aseado y decente

cadores se entreguen limpios, y

tilsima al feliz

stos, es

de sus Ovejas.

providencias en la direccin espiritual

las

como que han de servir para

el

Ritual Romano.

que

los corporales

de su destino

el alto fin

purifisi as

no estuviesen, faltase en la Capilla algo de lo preciso, lo pedirn al Maestre de Jrcia 6


persona, quien incumba dar la providencia, y hasta que quede su satisfaccin, no se entre-

y cuidarn no sirva de asiento, cama, mesa de juego, ni otro uso profano.


Siempre que deban celebrar el Santo Sacrificio de la Misa, sabrn del Capitn, iites de
poner el Altar, si en aquella hora hay inconveniente ocupacin, que impida la asistencia de

garn de

lla;

11.

los

empleados en

Navio

el

si el

tiempo es oportuno y seguro

con que evitarn toda irreve-

rencia y peligro, y las discordias, que de no hacerlo podran suscitarse

todos sus Feligreses cumplan con el precepto.


los dias Feriados,

No

y conseguirn, que

omitirn, en cuanto les sea posible, celebrar

para que tengan continuamente ste consuelo los Pieles, quienes amonesta-

rn de la compostura y reverencia, con que deben asistir por manera, que no concurran con
ropa de cmara, ni chinelas, ni se experimente el abuso de fumar durante tan Sagrada
;

Funcin.
12.

Al tiempo del

que ocur-

Ofertorio, 6 al fin de la Misa, publicarn todos los dias festivos,

ran en la semana siguiente

y en los correspondientes, les noticiarn la Indulgencia Plenaria,

que confesados y comulgados les dispensa su Santidad en el Breve Quoniam in exercitibus,


Nacimiento de Nuestro Seor Jesu-Christo, Pascua de su gloriosa Resurreccin y
:

los dias del


el

de la Asuncin de su Santsima Madre.


13.

Pondrn particular atencin en que

los sitios

se

hagan con reverencia

los

Rezos establecidos en

y las horas acostumbradas, exhortando la devocin del Santsimo Rosario

rn sobre que no falte alguno, segn S.


14. Si en el

M.

lo

manda en

cela-

sus Reales Ordenanzas.

Navio fuere algn otro Sacerdote Secular Regular, examinarn

si

lleva

nuestras Licencias in scriptis, 6 de nuestros Subdelegados, las de los Ordinarios del lugar

de donde inmediatamente se hubiere embarcado

y en caso de no manifestrselas,

rn el celebrar y administrar el Santo Sacramento de la penitencia; y

si

le prohibi-

averiguasen, que es

Apstata de alguna Religin, en llegando al puerto, secretamente darn parte su Prelado,


6 al Ordinario, para que lo recojan.
15. Visitarn
les de

ella

frecuentemente la Enfermera del Navio, pues en nombre del Rey son

averiguarn

cuanto hayan dispuesto

el

si

se

sirven las medicinas su tiempo

Mdico y Cirujano

por

y haya de avisar
de adorno, y con

de guardia,

al Oficial

la tarde, para

la posible decencia se lleve

fin
el

ntes 6 despus, dispongan su Testamento, y

si los

fisca-

enfermos ejecutan

vern la racin, con que se asiste los

enfermos, concurriendo las horas de visita y comida


no descuiden aquellos en hacer bien la guardia ; y
sacramentar, los confesarn

harn la ronda de noche, para que

si

que

alguno algunos se hubiesen de


la

maana

se

de que se disponga la
Vitico los enfermos

nombren sus Albacas

puedan

reconciliar;

tropa y
:

los

banderas

amonestarn

resistiendo serlo los

Capellanes, hasta los trminos, que conozcan pueden hacerlo, sin faltar la caridad y consuelo

334

PARTE

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2"

del doliente, de cuyo lado no se apartarn, animndolo


y consolndolo, no slo en sus aflicciones espirituales, sino es tambin en las corporales lo auxiliarn,
y encomendarn el alma,
teniendo presente es e'ste el terrible momento de que pende
la Eternidad.
:

16. Fallecido que sea, lo prevendrn al Comandante, quien lo mandar


hacer saber todos
por el toque de campana y dems modos, de que se usa en la
Mar, para que entendidos de
su muerte, lo encomienden Dios; y si el cadver se pudiese
mantener hasta el dia siguiente
se le dir Misa de Cuerpo presente,
y le harn el Funeral conforme al Eitual Romano, dn-

dole la correspondiente sepultura, cuya funcin harn con la mayor solemnidad

si el

Difunto

fuere Oficial de grado, Contador, Maestre de Jrcia, cantndole Vigilia,


Misa y Responso,
llevarn en Europa cien reales de velln, y de plata en Amrica.
17. Por los funerales de Oficiales de Mar, Condestable, Maestre de Raciones, Cirujanos
primero y segundo, y Sargento, cincuenta reales de velln en Europa, y de plata en las Indias;
y de los dems de la tripulacin del Navio, veinticinco, y cincuenta.
18.

Como puede

ralmente en

suceder que muchos de los individuos del Navio fallezcan estando tempo-

tierra,

en ste caso debern los Capellanes gobernarse en su Funeral y Entierro,


los nmeros 7, 8 y 9 de las Instrucciones arregladas para los

como tenemos prevenido en

Capellanes de los Regimientos de Tierra.

Por

19.

falleciese

si

alguno bordo, y por disposicin testamentaria, de sus Albacas


forma prevenida, sepultn-

se enterrare en Tierra, el Capelln percibir sus derechos en la

dose en la

Mar pues no
;

han de privar de

se

la accin,

que

les

compete en su Parroquia, que

es el mbito de su Bajel.

20. Al Inventario y

Almoneda de

destinado por

el Oficial

mente todo cuanto

el

los bienes

Comandante, y

el

se averige pertenece al

del Difunto intervendrn los Capellanes, con

Contador del Navio

harn se inventare ntegra-

cmulo de sus bienes y Testamentara, de forma,

que vigilarn porque nada se extrave ni oculte y ponindose en venta, dispondrn conste
con claridad y distincin, qu alhaja, en cunto se vendi, y quin, firmndolo coa los
mencionados Oficial y Contador.
;

21. Dispondrn, que el producto de la

dose presentes, y abonados


lo sea

y de

ello,

Almoneda ntre en poder de

y en defecto de

ellos

cuando lleguen Espaa, darn puntual cuenta

tamento, en donde desembarcaren,

si lo

los Albacas, halln-

y de abono, se depositar en persona que,


al

Subdelegado del Depar-

hubiese, y Nos, en su defecto, por la via de nuestra

Secretara de Gobierno de ste encargo.


22.

En

los

abintestatos se conformarn y obrarn, segn S.

Keales Ordenanzas; y de haberlo

as

M. dispone y manda en sus

ejecutado, y de todo lo que haya ocurrido, nos darn

cuenta.
23. Llevarn libro, y sentarn en l todos los nacidos, casados, y fallecidos en la navegacin, de forma,

y patria;
soltero, el

que en la Partida conste claramente

y, si fuese casado,

de sus padres

el dia,

mes y

ao, su nombre, apellido

notarn el nombre de la mujer y los hijos,

constar tambin en ella

si

si los

tuviere; y,

hizo Testamento Memoria, 6 n

si

:
y les encrganos, que en la forma posible hagan cumplir el
Testamento en cuanto Misas y otras Mandas Obras pias que su ejecucin y cumplimiento se entienda ha de- ser en sufragio descargo de las Almas de los Difuntos.

quin nombr por Albacas

24.

No

slo saben

nuestros Capellanes es de su obligacin atender los moribundos, y,

ya difuntos, cumplir con sus Funerales sino es que tendrn muy presente (para que aquella
hora no los coja desprevenidos, y en todas sea Dios loado con las buenas obras) que los deben
;

en vida y buena salud, dirigir por

el

camino de la virtud, ensendoseles con su conducta.

335

SECCION DECIMA.

coa la explicacin del Evangelio al tiempo del Ofertorio en los dias clsicos, y de la Doctrina
Cristiana en todos, y especialmente en el de Cuaresma, que se ha de cumplir con el Precepto

anual.
25.

En

llegando sta, harn lista de toda la gente de la tripulacin del Bajel, comprensiva

de sus clases, anotando en la misma los que fueren cumpliendo con los preceptos de la
Iglesia;

si

hubiese alguno tan moroso y descuidado en satisfacer

que dejase pasar

ellos,

tan santo tiempo hasta la Pascua de Pentecosts, le amonestarn primero con amor

y no

bastando, le cominarn con Censura, declarndolo incurso en ella por ltima diligencia.
26.

Debern corregir secreta y caritativamente

los

que blasfemaren y juraren y, si


Rey impone tales excesos
;

reincidieren, les amonestarn, manifestndoles el castigo, que el

en sus Reales Ordenanzas. Hechas todas stas diligencias,


darn noticia

al

Capitn, para que

los castigue

si

no se lograse la enmienda,

segn corresponda. Lo mismo harn con

cualesquiera otros, que sean pblicos pecadores escandalosos, causen ruinas espirituales,

gobernando estos lances con prudencia, caridad, modestia y cristiano

celo,

precaviendo

siempre no mezclarse en causa criminal, que pueda producir pena capital, mutilacin do

miembro, 6 efusin de sangre.


27.

Siguiendo

catlicos

los

documentos

de

S.

M. procurarn

evitar

los

Juegos de

Naipes, que pasaren de una honesta recreacin, y totalmente desterrarn los de Dados; y
para que sean efectivas sus diligencias, se auxiliarn de las del Capitn, quien los prohibir,

y por la fuerza remediar, lo que no pudieron con paternales amonestaciones.


28. Como Maestros y Directores Espirituales, que se han de constituir de

los

Pajes de

Navio, su educacin les debe merecer un perpetuo estudio, as para instruirlos en la Doctrina
Cristiana,

como para

criarlos en el santo

temor de Dios, y habituarlos

los santas

costumbres

para ello providenciarn, duerman junto al Cabrestante, que nunca lo hagan en las Bita?,

as lograrn

noche y da tenerlos su vista

prevendrn

permita que Marinero ni Soldado duerma junto'


tarn sus dormitorios

de Cmara baja, no

al Centinela

y en algunas horas desusadas visino permitirn anden entre Puentes, ni Combs, de noche ni de dia,

sino es cuando sea preciso para hacer su oficio

ellos,

prevendrn su Guardian no les de Arguella

y conocimiento del crimen no sea que el castigo exceda al delito y fuerzas de


su edad. No recibirn el pagamento, pero s sabrn cmo lo distribuye el Depositario no
sin su aviso

permitirn vayan tierra, sino es acompaados de algn Grumete viejo y de confianza

pues

en cuanto la buena direccin de ellos, y asistencia de los enferoios, descargamos nuestra


conciencia en la de los Capellanes, y les haremos rigoroso Cargo de la
29.

No

asistirn

ms

leve omisin.

Matrimonio alguno de Oficial, Soldado Marinero, sin que se les

exhiba Despacho nuestro, 6 de nuestro Subdelegado.


30.

Cuando en

las

Escuadras de

S.

M. Comisionremos alguno de

los Capellanes,

como

primero, para todos los actos propios de nuestra jurisdiccin, ( quien estarn subordinados
todos los de la Escuadra) procurar ste, que los

dems cumplan con

ciones, amonestndoles en caso de omisin

el

pblico, tan notable,

como

la

y en

embriaguez otros de sta naturaleza,

forma, para que proceda su castigo

y tenindolo custodia,

nuestro Subdelegado del Departamento, donde

que se prosigan,
31.

Como en

si

el tenor

de stas Instruc-

de algn otro delito secreto

lo

le

pero

si

fuese

damos comisin en

pondr disposicin de

arrivaren, quien entregar los Autos, para

estuviesen en estado, se les d el curso, que, segn

l,

corresponda.

algunas occasiones se suelen unir diversas Escuadras, que salieron navegar

separadas, y acontece hallarse en ellas dos C^pellanes con nuestra comisin; para evitar
entre ellos toda disputa y altercacin

mandamos, que

el

que se hallre embarcado,

PARTE

336

mande

destinado en la que

2"

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.


de ms grado, sea y deba ser el que ejerza nuestra

el Oficial

jurisdiccin por todo el tiempo, que se conserven unidas

tambin

rarse, volvern

pero siempre que vuelvan sepa-

los Capellanes usar de su comisin, cada

uno en

la suya.

32. Si unidas, separadas las Escuadras, en Navio suelto, aconteciere baber de

com-

batir con Moros, otros enemigos de la Corona, ntes que se empiece, exhortarn con

ardiente celo y fervor todos los de la Tripulacin, cumpla cada uno con su Oficio y las

obligaciones de Cristiano

y en comenzndose, se retirarn la Bodega, donde tendrn


prevenido el Santo Oleo, Estopas, Cruz, Estola, Agua Bendita
confesarn, y
y Manual
asistirn los que bajen heridos, y los moribundos los auxiliarn
y recomendarn el Alma;
;

y llegada

noche, cuando lo acuerden con el Comandante, darn sepultura los que

la

hubieren fallecido.

Lugo que

33.

vayan
de su

al puerto,

cantarn la

primera diligencia,

Salve

sobre el Alczar

hay Subdelegado,

si

y cuando

darle

visitarle,

razn

y pedirle sus rdenes.

viaje,

Antes

34.

llegue

se

ser su

tierra,

de

de

salir

tiempo de su ausencia,

su Navio, encargarn

Capelln

al

de

otro,

si

el

cuidado de

le

hubiere

la

por

Tripulacin,

conserva del suyo

en

y
y sea

algn Eclesistico Secular Regular, que tenga las Licencias,

en su defecto,
de su satisfaccin

el

por manera, que no desamparen el Bajel sin dejarlo socorrido como

es justo.

35.

As en

la

como hallndose en puerto en

navegacin,

ms demandas,

permitirn

ni

que

Alcancas,

Santa Brbara, Patrones do los navegantes


de

Limosnas y de

stas

las

de los

las

enterarn

se

Votos y

dias de pagamento, no

los

Animas, Virgen

de

muy

Promesas

del

Crmen y

por menor del

pblicas,

de

producto
su

distri-

bucin.
36.

Al regreso su Departamento traern un

ms

de lo

notable de

que manisfestarn

el

su

viaje,

al

Subdelegado de aquel

y de

lo

para en su inteligencia proporcionar

ra,

No

librito

de Memorias secreto, con apunte

que quisieron enmendar por


distrito,

remedio, y

el

6 nos

s,

y no pudieron;

remitirn en derechu-

los

dar reglas en lo sucesivo.

en la confusin de una

tempestad y los varios acontecimientos de


la mar, dar Reglas, ni Instrucciones acomodadas ellos ni todo lo que pueda ocur37.

rir

es posible

la prudencia de

adaptrselas, de

Capellanes, su

los

manera que

se consiga

honor, religiosa y
el

n del bien

Cristiana conducta,

espiritual

debern

de nuestros subditos,

que nicamente apetecemos, y principalmente, deseamos.


Y para que conste, mandamos dar, y dimos stas Instrucciones, firmadas de nuestra

mano, y refrendadas del


tos,

infrascrito

Secretrio del Vicario General de los

General de los Reales Ejrcitos.

ca, Vicario

Reales Ejrci-

F. Cardenal Patriar-

en Madrid, tres de Agosto de mil setecientos setenta y ocho

Por mandado de sn Eminencia.

Don Joaqun

Garca de Orobio.

Es copia

del Original,

de que certifico.

(Del Cedulario Arzobispal Qutense.

Tom

9.

pag. 24.)

INSTRUCCION PARA CAPELLANES


Francisco

por la Divina Misericordia etc.

Considerndonos en la obligacin

desempeo

DE TIERRA.

del encargo de

Vicario

de solicitar por todos medios

General de

los

Ejrcitos

de

la

seguridad

Mar y

Tierra,

en el

que

337

SECCION DECIMA.
splica de su Majestad

y no siendo

mnos

el

estar edificados con

puesto su

(que Dios guarde) ha

cuidado;
de

el consuelo

sus Capellanes respectivos, que son, y han

buen ejemplo de

el

nuestro

Subditos tengan

que nuestros Fieles

principal,

Santidad

y Curas de sus Almas, apacentados en todos, y especialmente en


los debidos tiempos con el grano de la Palabra Divina y Doctrina Cristiana, y socorridos con los Santos Sacramentos de la Iglesia nuestra Madre, y dems consuelos, que
de ser sus Prrocos

dispensa

Capellanes, pre-

nos ha parecido formar, y dar nuevas Instrucciones dichos

ms

ahora

hemos estimado y entendido por

vinindoles lo que

preciso

conveniente

para su gobierno, y cumplimiento de sus obligaciones.


2. Lugo que fueren nombrados por tales Capellanes de Regimiento, para
acudir

Ministerio, debern

su

ejercer

Nos,

puedan

que

Subdelegado del Territorio,

nuestro

su suficiencia,
el Cuerpo, y exhibiendo su nombramiento, constando de
obtendrn la aprobacin y licencias, sin las cuales no podrn ser admitidos al ejercicio de su empleo,
entrometerse en manera alguna administar Sacramentos, y
ni

donde estuviese

hacer

actos

funciones

procederemos contra

con

todo

licencias,

Almas de
buen

se

los

el

pues adems de que cuanto obraren

nulo,

ser

de Derecho, imponindoles las

rigor

penas por

intrusos.

nombramientos, aprobacin

Regimientos con dichos

Autorizados los Capellanes de

3.

el

Parroquiales

como Prrocos

l establecidas,

ellos

han de considerar, y portarse como Curas y Padres Espirituales de las


Individuos, que los componen, dirigindolos en el servicio de Dios, con

ejemplo

en

su

vida y acciones,

manifestando moderacin

costumbres,

en

evitando las concurrencias juegos y espectculos, guardando recogimiento interior y exterior, moderacin y circunspeccin en sus conversaciones, huyen-

y comer,

el vestir

do toda altercacin, y ocupando el tiempo en la leccin de Libros tiles al cumplimiento


de las obligaciones de su encargo
y as lograrn el fruto de que oirn sus Feligreses
;

con temor reverencial las reprensiones,

con amor su doctrina

abrazarn
con

que se debe

la veneracin,

cillarn

que

les

la

alta

dieren,

apartarlos de los vicios

para

con emulacin

seguirn

su

virtud,

los

respetarn

Dignidad de Sacerdotes y Pastores


se conevitarn nuestra indignacin, que experi;

nuestra estimacin y benevolencia, y

mentarn severamente en caso de desviarse de tan loable conducta.

Lugo que lleguen

4.

con sus

Cuerpos

Ciudad, Villa

de sus Ttulos los Ordinarios, 6 Prrocos, y sin solicitar

Pueblo Alczar,

Castillo,

con Sacramento, de

en

alojamiento,

ella

Fortaleza Hospital,

administrarn

lo

que

destino, en

el

siempre que

sea

defecto

necesario

podrn elegir la ms cmoda,

como hasta

el

pero hallndose

de aquellas,

nica, de ella se debern

siendo

habiendo en

que tenga Parroquia Militar, Capilla

sea preciso, por

para el uso de sus Funciones,

Lugar, harn exhibicin

exequtur

servir

elegir Iglesia
y,

si

muchas,

ahora se ha observado.

Para evitar altercaciones y disputas, se acordarn con los Prrocos Territoriales,


que, sin escndalo, y con la posible decencia, se socorra nuestros Subditos
prontamente con los Sacramentos, y se haga el servicio de Dios y del Rey; pero si
5.

fin

de

alguno algunos no se conformasen,

mando de

la Iglesia elegida,

el

por

ltimo

Sacramento de

la

remedio usarn de
Eucarista y

pudiendo llevar en pblico

el

de la Eucarista, por falta del aparato, que

como

se

practica en Madrid y en otras partes

lo

harn en secreto,

muy

ello ser

Caldereta

TOM.

propsito tener siempre pronto el

Hisopo para

I.

el

su derecho, to-

Extreraa-Uncion
le

y no

corresponde,

de Espaa, y para

Manual Romano, Campanilla, Farol,

Agua Bendita.
42

PARTE

338
Informados de

6.

los

PRIVILEGIOS DE LS OBISPOS.

Mdicos Cirujanos, del grave peligro del enfermo enfermos, sern

continuas las visitas y asistencia de los Capellanes en sus casas 6 cuarteles


ser

muy

celosos y puntuales en administrarles los Sacramentos

apartarn de la cabecera de los

en

las

procurarn

ltimas horas no se

moribundos, usando lso del descanso preciso

pues son

mayor lucha y riesgo, que la menor omisin aventura una Eterencargamos la conciencia en exoneracin de la nuestra, etc.

aquellos instantes de la

nidad, sobre que les


7.

Falleciendo alguno algunos de sus Feligreses, dispondrn

entierro en la Iglesia sealada, en el

Campo

las facultades del difunto, su carcter y empleo


por ella debern gobernarse

de modo, que

si

modo de
pompa

el

Santo, proporcionando la
;

el

pero

si

efectuar su
del Funeral

hubiese disposicin testamentria,

Difunto se mandase asociar y enterrar por

algn Cabildo 6 Captulo de Clero Secular, podrn cometer sus veces al Prroco 6 Cabeza
de l, 6 hallarse entregar el cadver, cuando se levante, y empiece el Funeral y, si en
;

Comunidad

Religiosa, dispondr que en su Iglesia, y en secreto se deposite, y se le d sepul-

tura; por manera, que en la sustancia no se contravenga la disposicin del difunto.


8.

Por

lo

que en ste particular siempre que hallen medio de conservar nuestra Jurisdiccin,

6 Autoridad, ilesas las facultades, que les competen

como Prrocos, y por

l se propor-

de
que falleciesen, y se evite toda disputa y
cione el cumplimiento de
escndalo; ste es el que queremos, y mandamos elijan inviolablemente observen, y confiala voluntad

mos pongan su
no obstante

los

atencin en llevar adelante ste objeto, que se dirige la quietud y paz; y

los Ordinarios, 6 Prrocos la perturbasen, nos

si

darn cuenta, nuestro Subdele-

gado del Territrio, con relacin circunstanciada del suceso.


9.

Vigilarn, y defendern abiertamente no lleven los Prrocos, Cabildos, Captulos 6

Comunidades Religiosas ms derechos, que


la asociacin

exaccin les
10.

En

los

que segn

estilo del

Pas les pertenezcan por

y tumulacion, conservando para s los de cuarta Funeral y Misas, en cuya


ordenamos sean muy contenidos y moderados.

los

Matrimonios, que se ofrezcan, tendrn

muy

presente, que siendo los dos con-

trayentes de la Tropa, y por consiguiente Feligreses y Subditos, han de advertirles acudan


Nos, nuestros respectivos Subdelegados, para obtener los Despachos necesarios; y sin
ellos les

prohibimos solemnizar con su asistencia Matrimonio alguno, cuya contravencin

castigaremos rigurosamente.
11. Presentados los Despachos, y no viniendo dispensadas las tres, alguna de las Moni-

ciones Cannicas, harn su publicacin en la forma acostumbrada

y,

no resultando impe-

dimento, pasarn asistir la celebracin del Matrimonio, precediendo la correspondiente


comisin.
12. Si la mujer slo fuere de nuestra Jurisdicion, deber sta traer Despachos de Nos, de

nuestro Subdelegado, y exhibindoles el varn los de su Juez Eclesistico, Prroco, sealarn el paraje, dia y hora, en que se ha de celebrar el Matrimonio

pasarn con su asistencia, segn lo previene

el

Breve

y noticioso de

Quoniam in

ello ste,

exercitibus, y

dems

posteriores, solemnizarlo.
13. Si el varn fuese slo de nuestra Jurisdiccin, deber ste traer los
libertad,

Despachos de su

exhibirlos ntes de pasarlos al Ordinario, Prroco de la mujer, para que se

acuerden, en el paraje, dia y hora, que se ha de celebrar, efecto de presenciarlo ambos, y


percibir los derechos que les correspondan de la Estola.
14. Celarn sobre

que sin Despachos nuestros, de

los respectivos

Subdelegados, y sin su

concurrencia intervencin, no se trate, ni efecte Matrimonio alguno de Oficial, Soldado


6 Sbdito nuestro con el del Ordinrio

si

ntes de su ejecucin pudieren impedirlo, lo

SECCION DECIMA.

339

harn, pasando todos los Oficios correspondientes con el Diocesano, Prroco local; y

no

si

lograsen el n, porque estuviese ya efectuado, con la reserva necesria nos darn cuenta.

Mas,

15.

ambos Contrayentes fuesen de nuestra Jurisdiccin, y en fraude do

si

y do

ella,

nuestra Autoridad, se propasen de hecho contraer Matrimonio ante el Prroco del Lugar

donde se hallen, otro cualquiera Sacerdote, luego que tenga la noticia segura, dispondrn
la separacin quoad torum et habitationem, y darn cuenta al Subdelegado, Nos, fin
de que se remedien tales excesos, y se

ms y no dudamos, que en
;

para su escarmiento, y ejemplo los de-

los castigue,

sta materia tan delicada observarn puntualmente las Ordenanzas

de su Majestad, y este nuestro Reglamento

pues de

harn reos de las penas

lo contrario se

establecidas en aquellas, y de las dems, que severamente les impondremos, segn las circunstancias del descuido 6 exceso.

Supuesto

16.

y celo en

cuidado

el

ministrarles los Sacramentos de


es de su

qu tiempos y

lugares

para que siempre

mandamos

Libros,

los

que han de hacer

en

Capellanes,
se

de

y adque

admi-

Bautismo y Matrimonio

consigo en custodia

lleven

asientos

los

desposen, extendiendo las Partidas con toda

Feligreses,

conste quin

del

el

los

nuestros

reflexionar

especialmente

por lo que positiva y sriamente les

y aseo

deben

obligacin formar, y tener Libros,

nistraron, en

espiritualmente

dirigir

la Iglesia,

que bauticen

todos los

particular

claridad y expresin, conforme lo

estaJblece

Santo Concilio de Trente.

el

Con igual circunspeccin formalizarn, y sentarn

17.

cieren

Santos Sacramentos,

otorgaron Testamento,
sin, lio

tos

Hospitales

de estos en la

que

forma,

Ser tambin de

18.

murieron

acostumbra,

se

sacando

estado,

y en

Cuerpo,

las partidas

de

sepa

se

caso

si

de omi-

destacados

en

fallecimien-

los

Qoticia

la

falle-

se recibieron los

si

su

distancia del

tambin anotar

pues debern

de los que

Partidas

de

conocimiento

en

en el Regimiento, para

de gobierno

sirve

que

alegar,

los

se enterraron,

quin, con expresin de dia y ao

y ante

servir el

les

Recluta

venga

se

que

la Iglesia en

que conste

por manera,

Libro, que

del

cubrir las plazas de los difuntos.

su obligacin todos

los

aos

remitirnos

el

una

Certificacin

en que consten con separacin los Bautismos, Matrimonios y Enen el ao precedente, para pasar su contenido al Libro-Maestro,

firmada de su mano,
ejecutados

tierros

que hemos mandado formar, y en


interesados,

las

noticias y

que hasta ahora por su


abandono,

que

con

defecto

hallen en l nuestros Subditos, sus

lo sucesivo

que necesiten,

Partidas,

han sufrido:

en una materia

tan

y no experimenten
de que nos compadecemos,

del servicio

de Dios

hijos

los perjuicios

vista

del

del Pblico, se han

manejado y portado los Capellanes en no haber formado Libros unos, otros en haber
haciendo los asientos sin formalidad
perdido los que habia en sus Cuerpos, y otros
alguna, cuyo abuso es digno de la

cuyo

fin

nos

aplicaremos,

sin

ms

y de

particular atencin,

disimular

defecto

alguno,

cortarlo radicalmente

por leve que

sea,

y sin

esperanza, de que se doble nuestra justicia, siendo grave.


19.

Tambin

cumplimiento
Departamento,

formarn
Pascual

las

Matrculas,

para

que

en

todos

los

incluirn

quienes por Cedula

otro

en cuaderno

que

Documento

estn

les

separado

su

conste

cargo,

del

y en su

acreditarn haber cumplido

y en caso de resultar algn moroso morosos, con secreto y prudencia los interpelarn
y no siendo bastante, nos dar cuenta.
20.

Cuando con

las

Villa Lugar, Cuartel

Licencias necesrias hubieren de

de

sus

Regimientos,

debern

hacer
dejar

ausencia

quien los

de la

Ciudad,

sustituya

en su

PARTE

3i0

Ministerio

y,

si

PRIVILEGIOS DE LOS ODISPOS.

no fuere alguno

Sacerdote, que lo

el

2a

de

los

ha de ejercer tenga

pueda, solicite las nuestras, de nuestro

su gobierno sta Instruccin, 6 copia de


21.

No

podrn venir la Corte

urgentsimo
tar,

Capellanes sus compaeros, procurarn


las

Licencias del Ordinrio,

cuanto

que

ntes

y
Subdelegado del Departamento, dejndole para

ella.

nuestra expresa licencia, excepcin de un lance


y sin ste, y con ste motivo, luego que lleguen, se nos debern presensin

nuestro Auditor General.

22.

gados,

Ultimamente debern prestar el debido obsequio y sumisin nuestros Subdelecomo personas, que en sus Departamentos son sus Superiore-;,
que por

las

circunstancias de sus empleos

deben ser

respetadas y reverenciadas; por lo que seles


debern presentar inmediatamente, enterndoles de lo que ocurra en sus
Cuerpos digno
de consideracin y remedio, manifestndoles el estado de la Capilla, sus
Ornamentos y
Alhajas, y del modo con que llevan los Libros
y Asientos Parroquiales ; y, en caso de
querer visitar uno y otro, debern tenerlos prontos para su
reconocimiento en el paraje, da y hora, que les sealre.
23. Si (lo
los

que Dios no permita) se formase Ejrcito de Campaa, los


ella, celarn igualmente el cumplimiento de

Cuerpos destinados

conforme se ha practicado hasta ahora,


les

darn por Nos, por nuestro

y estarn

Capellanes de

su Ministerio,

Ordenes Instrucciones, que se

las

Teniente Vicario Generi,

quien

encargaremos

la

direccin gobierno espiritual del Ejrcito.


24.

Todo

lo

que puede ocurrir es moralmente imposible precaver, concretando reglas

para los easos, que podrn sobrevenir

pero

si

los

Capellanes (como

lo

esperamos) ob-

servan las aqu prescritas, y proceden con caridad, prudencia y la debida circunspeccin,
nos persuadimos desempearn el cumplimiento de sus obligaciones,
y cargos: mayormente si hallndose embarazados en lances improvisos y dudosos, acuden primero
Dios, implorando a luz de su Divina gracia,
despus toman consejo y dictmen de

sujetos imparciales

valerse todos los


25.

Que

e'ste

y doctos, y no omitiendo
que desean el acierto.

se

ha da conseguir confiamos en

temente pedimos para nuestros Subditos, y


tuosamente la nuestra.

les

dems medios, de

los

el

Todopoderoso

dispensamos

al

que acostumbran

su bendicin incesan-

mismo

fin

paternal y afec-

Y para que conste, mandamos dar, y dimos stas Instrucciones, firmadas de nuestra
mano, y refrendadas del infrascrito Secretario del Vicariato General de los Keales Ejrcitos, en Madrid
tres de Agosta de mil setecientos setenta y ocho.
P. Cardenal
Patriarca,

Vicario General de los Eeales Ejrcitos. Por

mandado de su Eminencia. Don

Joaqun Garca de Orobio.

Es copia del Original, de que

certifico.

(Del Cedulario Arz', Qutense Tom. 9 pg. 28.)

JURISDICCION CASTRENSE.
Despachos de Subdelegado Apostlico y Teniente Vicario General de

los Ejrcitos,

Armadas,

Navios, Plazas etc. en favor del Ilustrsimo Seor D. D. Blas Sobrino y Minayo, Obispo de
Quito.
Francisco por la Divina Misericordia, de la Santa

Romuna

Iglesia

Presbtero Cardenal

Delgado, Patriarca de las Indias, Arzobispo de Sevilla, Capelln y Limosnero Mayor del Rey

SECCION DECIMA.

341

nuestro Seor, Vicario General de sus Reales Ejrcitos de Mar y Tierra, Gran Canciller y
Caballero Gran Cruz de la Real Distinguida Orden Espaola de Carlos Tercero, del Consejo

de S. M.

etc.

Habindose dignado nuestro Rey y Seor Don Crlos Tercero (que Dios prospere) nombrarnos Patriarca de las Indias y Vicrio General de sus Reales Ejrcitos y Armadas Usando
:

de la Jurisdiccin, Autoridades y Gracias, que peticin de S. M. nos concedi la Santidad


de Clemente XIII por sus Letras, en forma de Breve Quoniam in Excrciiibus, su data en
:

Roma

en Santa Maria la Mayor, bajo

el

Anillo del Pescador, el dia diez de Marzo de mil

setecientos sesenta
otras

y dos, explicadas por otras Apostolicce hcniguitatis : prorogadas por


Can in Exercitibus : Y ltimamente la Santidad de Pi VI en las suyas Cum in
:

Exercitibus, su data en

Roma

en Santa Mara la Mayor,

el dia seis

de Octubre del ao pasado

de mil setecientos setenta y cinco, en igual forma de Breve, dirigir nuestro antecesor Don
Ventura de Crdoba, Cardenal de la Santa Iglesia Romana, Patriarca de las Indias, y al que en
adelante lo fuese, que ha de ser tambin Capelln Mayor Vicario General de los Reales
Ejrcitos
las

Habindonos pasado todas de orden de

hemos aceptado y aceptamos.

S.

M. para su uso y

ejercicio,

desde luego

por cuanto la gravedad de los negocios propios de nuestro

Ministerio, y precisa residencia, que para su expedicin necesitamos tener en sta Crte en
servicio de S. M. con inmediacin su Real Persona, nos impide por la nuestra ejercer la

Nos concedida por los citados Breves en todos los Militares de los
referidos Ejrcitos y Armadas, y dems personas, que con legtima causa los siguen, y
sindonos preciso nombrar sujetos propsito, en quienes sustituir nuestras veces Aten-

Jurisdiccin Apostlica

diendo que en la Persona del Ilustrsimo Seor

Don Blas Sobrino Minayo, Obispo de

Quito,

concurren las buenas partes de virtud, literatura, prudencia y prctica de negocios, de que
estamos suficientemente informados Por tanto, usando de las facultades Apostlicas, que
:

nos conceden los precitados Breves, le elegimos, creamos y

nombramos por nuestro Teniente

de Vicario General y Subdelegado Apostlico, por lo tocante todo el mbito del referido
Obispado de Quito, Ejrcitos, Regimientos, Armadas, Navios, Plazas, Castillos, Fortalezas y
Reales Hospitales, que hubiere en el dicho Obispado de Quito
y le concedemos autoridad
y facultad para que ejerza la Jurisdiccin Eclesistica en todos los Militares, Capellanes
Mayores y Menores de los citados Ejrcitos, Regimientos, Plazas, Castillos, Fortalezas,
;

Armadas, Navios y sus Reales Hospitales, existentes en el dicho Obispado en todos los casos
y cosas, en que por Derecho, Bulas Apostlicas y Breves de su Santidad arriba expresados,
pueda y deba conocer, en
Subdelegados Apostlicos

que otros nuestros Tenientes Vicarios Generales y


Y mandamos todos nuestros

la conformidad,
la

han ejercitado y debido ejercer

subditos le hayan y tengan por tal Teniente Vicrio General y Subdelegado nuestro, y todos
los Capellanes Mayores y Menores del referido Ejrcito y Armadas, existentes y residentes en
sta Subdelegacion, que obedezcan sus rdenes por escrito y de palabra; y que le hagan
guardar y guarden todas las exenciones, preeminencias y libertades, que por razn de dicho
empleo le son debidas y pertenecen, y se les debieren y pertenecieren ; y asistan y den favor
y a^ruda, en los casos que la necesitare para el ejercicio de su Jurisdiccin Apostlica Y para
:

manejo y expedicin le damos facultad para que pueda nombrar Notario Notarios
quienes
ante
acte y forme los Procesos, Autos y Providencias y tambin la de nombrar
Promotor Fiscal Eclesistico y dems Ministros, que le parezcan, y sean necesarios en los
negocios, casos y cosas, que los requieran y con los que as nombrare, pueda conocer y conozca
su uso,

de todas las causas Eclesisticas Civiles y Criminales mixtas, que Nos pertenecen y tocan,
deben pertenecer y tocar en virtud de dichos Breves Apostlicos y otra;; disposiciones Pon-

342

tifcias, suslanciiidolas

^^UTE

2=^

rniVILEGlOS DE LOS OBISPOS,

conforme Derecho, y sentencindolas definitivamente en la primera


Nos y en nuestro Tribunal Apostlico, establecido en Madrid, el

Instancia, reservando en

y determinar los agravios, que por queja, recurso apelacin se interpusieren de sus
determinaciones y provedos, por las Partes agraviadas, y providenciar sobre ellos lo conveniente en justicia : Y encargamos al citado Ilustrsimo Seor Don Blas Sobrino y Mnayo,
Obispo de Quito, procure con el mayor celo y vigilancia corregir y enmendar cualquiera gnero de pecados pblicos, procediendo contra los culpados por censuras y otras penas, conforme

oir

Derecho
tos.

y que examine

los Sacerdotes,

Armadas, Navios, Plazas,

que asistieren

los referidos Ejrcitos,

Kegimien-

Castillos, Fortalezas y sus Keales Hospitales, sujetos nuestra

Jurisdiccin Apostlica en las Ceremonias de la Misa y Rbricas del Misal, Ceremonial y

Eitual

Komano y
;

los Confesores, en la Teologa Moral, y, no hallndolos hbiles, los

suspender; y, si lo estuviesen, les dar sus Licencias, por tiempo limitado, advirtindoles
usen de ellas en su respectiva Subdelegacion, y fuera de ella, durante su marcha con los
Regimientos Batallones de su cargo, hasta su destino, en el que debern revalidarlas del

Subdelegado de Territorio, quien se presentarn, como

se les previene

en sus Instrucciones,

nombraren con expresin de

: y nos dar cuenta de sus Capellanes, que nuevamente se


su destino, nombre y dia del Nombramiento Para todo lo cual anejo, y dependiente le
cometemos nuestras veces, y subdelegamos nuestra Jurisdiccin Apostlica, con las limita-

cap. 22

ciones propuestas, arreglndose en todo las Instrucciones, que acompaan, y Ordenes que le

comunicaremos y valga ste Nombramiento por


;

el

tiempo de nuestra voluntad.

En

testimonio

selladas con el Sello

lo cual mandamos librar las presentes, firmadas de nuestra mano,


de nuestras Armas, y refrendadas del infrascrito Secretario del Vicario General de los Ejr-

de

En San Lorenzo

citos.

el

Real, quince de Noviembre de mil setecientos setenta y ocho.

P. Cardenal Patriarca,
Vicario Gral. de los Ejrcitos.

Por mandado de S. Eminencia,


Don. Joaqun Garcia Orobio,
Secretario.

Cedulaiio

(Del

Arzobpal. Quitensc.

Tom.

9, pg. 22).

PERSONAS, QUE PERTENECEN A LA JURISDICCION CASTRENSE


LACTICINIOS
Francisco, por la Divina
nal Delgado,

Patriarca

Y CUALES PUEDEN COMER

EN LOS DIAS PROHIBIDOS.

Misericordia,

de las Indias,

de la Santa

Romana

Iglesia

Presbtero Carde-

etc.

hizo en
embargo de los Edictos, Declaraciones y Decisiones, que
Predecesor
nuestro
Cerda,
la
de
diferentes ocasiones el Eminentsimo Seor Cardenal

Por

cuanto

sin

concedido los Militares,


Vicariato General de los Ejrcitos en cuanto al uso del Privilegio
stas con pescado, y
mezclar
de
de comer Carnes en dias prohibidos por la Iglesia ,
que conceden sta
Apostlicos,
de no ayunar en los dias no exceptuados por los Breves
resueltas,
y otras nuevas,
gracia
no dejan de llegar continuamente dudas las ms ya
aunque juzgamos
que
las que hemos ocurrido particularmente por nuestras respuestas,

en

el

no se dan por satisfechos les sujetos, quienes no se han dirigido


expresamente, y tenemos noticias de que algunos abusan de la concesin, extendindola
Por tanto, nos ha parecido necesario publicar ste Edicto, para
fuera de sus lmites
que llegue noticia de todos un punto tan importante y no pueda alegarse ignorancia
bastante notrias,

;
:

343

SECCION DECIMA.
en

sucesivo, dividindolo en los puntos siguientes, todos esenciales

lo

fara

lo

entre

y distintos

s,

que tenemos orden expresa y particular de S. M.; es saber

JURISDICCION CASTRENSE.

Aunque no

causas, que concurrieron, y motivaron

es necesario acordar todas las justas

la exencin de

la Jurisdiccin Ordinria

que

Catlicos Monarcas para sus Ejrcitos de

obtuvieron de

Mar y

Tierra

la Silla Apostlica nuestros

no debemos omitir la princi-

que da luz y gobierno para decidir muchos puntos pertenecientes este asunto. El
destino
las operaciones vagas de la Guerra, y la Guarnicin de las Plazas y
pal,

Puertos de sta Monarqua, obliga las Tropas de S. M. vivir sin domicilio fijo y
permanente, y mudar con frequencia su residencia, de lo que forzosamente resultaba
la variacin de Prelados Eclesisticos, y el dejar pendientes en sus
Tribunales vrios

Recursos de consideracin, as Civiles, como Criminales, que no podan mirar


diferencia.

Para evitarlos se estableci

la

Jurisdiccin Castrense, que bajo

de un Prelado se ejerciese, en cualquiera parte


sin divisin de
tro

Territorios ni

Auditor General,

ciales; los Fiscales,

Capellanes

de

Generales, los

el

Mundo,

del

En

distincin de Prelados.

Secretario

del Vicariato General

Notarios y dems Dependientes

siguiendo

ella estn

con

in-

la direccin
las

personas

comprendidos nues-

de los Ejrcitos con sus Ofi-

de sus

respectivos Tribunales; los

Regimientos y Castillos; los Capitanes Generales, los


Tenientes
Mariscales de Campo, los Brigadieres, toda la Plana Mayor de las Plazas,
los

Capitanes, Tenientes, Alfreces y todos los Soldados de Tierra y Marina, los Guardias
de Corps, los Secretarios Auditores de Guerra, Asesores de las Capitanas Generales, y
los

Gobiernos Militares

los Invlidos hbiles

hacen algn

servicio,

los Milicianos,

guarneciendo las Plazas

y dems Criados cuando


el

Ministerio de

de Guerra y
las familias
la

cuando forman Ejrcito

todas

Tropas auxiliares;

las

de las cuarenta y seis Compaas, que en sus respectivos Cuerpos

en las

los

Expediciones

Conductores de cargas. Mozos de muas

de Guerra siguen y sirven al

Guerra, que comprende los Ministros y Oficiales de las

Ejrcito

Secretaras

Marina y Ejrcito, Contadores, y Tesoreros con sus respectivos Oficiales


de todos los sobredichos, un en ausencia de los Amos, si se mantienen en

casa de stos, y su costa.

que pertenecen

Pero no estn comprendidos en

la Ordinria de su

dicha Jurisdiccin, sino

residencia, los Regimientos y

Compaas

fijas

de

Oran y Ceuta, y de cualquiera otra parte, donde los haya; los Milicianos de estos Reinos, de
los del Per y Mjico, Islas de Canarias, cuando no forman Ejrcito, ni son enviados
Expedicin alguna, ni su Plana Mayor, un cuando celebra sus Asambleas, pues un en este

tiempo no son de nuestra Jurisdiccin


bordo
del

los inhbiles retirados del servicio,

Rey por

los servicios pasados

los

Los alistados para la Marina, cuando no estn


un cuando perciban algn estipendio de la piedad

Administradores de los Hospitales

Proveedores del Ejrcito, las Viudas de los Militares

los

que

conducen

los

Asentistas

la

Tropa de un

Puerto otro en sus marchas, y los que por algn tiempo trabajan en Arsenales Plazas por
su jornal, como siempre que son llamados por cualquier particular. Con todos los sobredichos comprendidos en nuestra Jurisdiccin Castrense, podemos, ejercer y ejercemos, por
Nos,
por medio de nuestros Subdelegados, todas las facultades espirituales, concedidas

por los

Sumos

Pontfices, de

que estn suficientemente instruidos, por haberse promulgado

en debida forma. Por tanto, pasando otro punto de dichas Letras, declaramos
de comer Lacticinios y Carnes, en dias, en que prohibe

la Iglesia el

el

Privilegio

uso de estos manjares.

PARTE

2 PRIVILEGIOS

DE LOS OBISPOS.

LACTICINIOS Y CARNES.
El Precepto de

la abstinencia

de Carnes, y Ayuno en la Cuaresma y los dems dias respectims solemnes de nuestra Santa Madre Iglesia, y por lo

vos ba sido siempre, y es uno de los

mismo

pide gran causa para su dispensacin.

dos, la falta de domicilio

cierto

La salud y robustez, tan necesria en los Solday de residencia permanente, la contingencia y caresta de

manjares y providencia para adquirirlos, el continuo trabajo y fatiga, y las marchas frecuentes,
se han estimado causas legtimas para conceder la Tropa de Mar
y Tierra, como con efecto se

ha concedido por

la Silla Apostlica, facultad

quiera dias del ao, sin excepcin alguna,

de comer Lacticinios en todos tiempos y cuales-

como

as

mismo

la

de comer Carnes en todas las

Abstinencias y Ayunos del ao, exceptuando los Viernes y Sbado, de Cuaresma, y la Semana
Santa, incluso el Domingo de Eamos ; peroles espresados justos motivos, que hacen vlida
y
lcita la dispensacin del citado Precepto, por lo respectivo

diccin, en quienes concurren, sin

duda alguna, todas

misma Jurisdiccin

se hallan en otros Individuos de la

ni

hemos dispensado

ni

las Tropas vivas de nuestra Juris-

mencionadas razones, no

casi todas las

Castrense

por lo que declaramos, que

dispensamos

ciertos dias con todos los

el Precepto de abstinencia de Lacticinios y Carnes en


que son de nuestra Jurisdiccin, sino con aquellos, en quienes con-

curren las enunciadas causas

y no concurriendo en nuestro Auditor General Secretario de

Vicariato General, ni en sus Oficiales, en nuestros Subdelegados, Fiscales, Notarios y

que componen sus respectivos Tribunales, ni en

los Secretarios,

dems

Auditores de Guerra, Asesores

de las Capitanas Generales, Gobiernos Militares, quedan excluidos de dicha gracia, y obligados observar la abstinencia de Lacticinios y Carnes en todos los dias de Ayuno y Abstinencia.

Tampoco

se

pueden

verificar los expresados

motivos en los que con toda comodidad, quietud y

conveniencia, y sin riesgo ni peligros sirven las Intendencias de Marina y de Ejrcito, Tesore-

Contaduras, Comisaras, Oficinas, Tribunales fijos de la Corte y fuera de ella por lo


que revocando cualquiera dispensa, que anteriormente se haya concedido: declaramos, que no
ras,

pueden gozar de

la gracia

de comer Lacticinios y Carnes en los dias, en que la Iglesia prohibe

su uso, los Oficiales de las Secretaras del Despacho Universal de Guerra y Marina, los Intendentes de Ejrcito y Marina, los Comisarios Ordenadores y de Guerra, Contadores,
ni Oficiales de stas Oficinas.

Tampoco estn comprendidos en

Tesoreros,

sta gracia los que no son de

nuestra Jurisdiccin, aunque concurran en ellos iguales razones, como sucede en los Regimientos fijos de

Oran y Ceuta, y

los de cualquiera otra parte,

extender sta, ni las dems gracias

donde

los

haya, por que no podemos

consecuencia quedan excluidos de todas las concedidas

los Militares, las Milicias Provinciales de estos Reinos, de los del Per

y Mjico,

Islas de

Canarias, inclusa su Plana Mayor, un en tiempo de sus Asambleas. Los Matriculados para la

Marina, cuando no estn bordo


tares

los

marchas y

Criados de
viajes

ellos,

los inhbiles retirados del servicio

que reciben

los Asentistas

la racionen dinero

los

las

Viudas de

los Mili-

Conductores de la Tropa en sus

Proveedores del Ejrcito y Administradores de los Hospita-

Gozan, pues, del Privilegio de comer Lacticinios y Carnes en dias prohibidos, exceptuando
en cuanto las Carnes los Virues y Sbados de Cuaresma, y toda la Semana Santa, todos los

les.

que militan bajo de


Tropa

viva,

las

Banderas Reales por Mar por Tierra, y gozan sueldo Militar de

cuya clase pertenecen

Coroneles, Sargentos

los

Capitanes Generales, Mariscales de Campo, Brigadieres,

Mayores, Capitanes, Tenientes, Alfreces,

Tropa, la Plana Mayor de las Plazas y Castillos

Soldados, Msicos de la

y para que ste Privilegio no les sea gravoso,


se extiende la gracia de comer Lacticinios y Carnes los Familiares y Comensales de los Mili;

SECCION DECIMA.
tares

esto es, la mujer, hijos y parientes,

mesa, y

los sirvientes,

345

que viven en

que juntamente son Comensales

la casa del Militar,


;

lo

que no se

y comen de su

verifica ni en los dichos

Criados, que reciben la racin en dinero, ni en los huspedes del Militar, ni en los que labran

sus tierras, ni en los que van trabajar algunos dias su casa, aunque en ellos

coman de sus

mesas, ni en los Mozos de*mulas. Cocheros, Caleseros, Carreteros alquilados para los viajes de

aunque estos

los Militares,

les

den de comer

todos los cuales, as

Jurisdiccin, as tampoco pueden gozar gracia alguna de

tambin del mencionado Privilegio


alguna Expedicin
algn servicio

las

las

los Milicianos,

gimientos.

mandamos

se observe, sin

sta declaracin,

gozan

Guerra siguen y sirven al Ejrcito, y los Capellanes de los Reque hacemos sobre ste punto tan importante, queremos y

embargo de todas

que anulamos y reBreve concedido por nuestro

las declaraciones precedentes,

vocamos, en cuanto se opongan sta nuestra


al

cuarenta y seis Compaas de Invlidos hbiles, que hacen Cuerpo y


los Conductores de Bagajes, "Vveres y Municiones,

las Expediciones de

Santo Padre

la Tropa

cuando forman Ejrcito, son enviados

Tropas auxiliares,

cuando en

muy

como no son de nuestra

las concedidas

sin perjuicio del

Rey nuestro Seor, dispensando que en

la

Cuaresma prxima y

las dos

inmediatas siguientes, puedan todos los habitantes en estos Reinos, Islas de Canarias, comer
Lacticinios y Carnes, excepcin de los cuatro primeros dias

Mircoles,Virnes y Sbado de cada semana, y toda la

de las dichas Cuaresmas, los

Semana Santa, segn

dicho Breve, que se publicar en todas las Dicesis y Territorios separados

dispensamos la misma

el

tenor del sobre-

y en cuya virtud

gracia todos nuestros Subditos Castrenses, de uno y otro sexo.

DISPENSA DEL AYUNO ECLESIASTICO Y DEL PRECEPTO DE NO MEZCLAR

CARNE Y PESCADO.
Nuestro Santsimo Padre Pi VI, nos ha concedido facultad para dispensar la obligacin
de ayunar, no todos, sino algunos de nuestros sibditos, y estos no todos los ayunos, sino
los

que no estn exceptuados en sus Letras

todos los Soldados de S.

M. ayunen en

Cum

los dias de

in exercitibus, en las cuales se

manda, que

ayuno, en que no pueden comer Carne, que

son todos los Virnes y Sbados de Cuaresma, y los seis dias de

Semana

Santa, en los cuales

y abstenerse de carnes, del mismo modo que los dems Cristianos,


exceptuando el uso de Lacticinios, que les es lcito un en estos dias y exceptuando tambin
el tiempo de Guerra, en que podemos dispensarles, y les dispensamos el Precepto de ayuno
y abstinencia de Carnes en los referidas dias. No podemos dispensar el Precepto del ayuno
deben

los soldados ayunar,

con todos nuestros Subditos, porque en las citadas Letras Pontificias se declara expresamente,

que

los

Familiares y Comensales de los Militares (en cuya palabra se comprenden sus


les haya concedido el Vicario General de los

mujeres) aunque usando de la licencia, que


Ejrcitos,

coman Carne en

los

mismos de ayuno, en que

la

comen sus Amos, con todo

esto

debern y estarn obligados guardar las dems leyes del ayuno. Cero exceptuando los
dichos Familiares y Comensales dispensamos el Precepto del ayuno en todo el ao, mnos
los

Virnes y Sbados de Cuaresma, y

Semana Santa,

todos y solos los que en virtud de la

declaracin antecedente pueden comer Carne en los dias de ayuno, y estos

mismos y no

otro alguno concedemos facultad, en uso de las que nos d el mencionado Breve, para que

en los dias, en que se les dispensa

el ayuno, puedan mezclar Carne y Pescado en una misma


comida, lo que tampoco se extiende sus Familiares y Comensales, los cuales, aunque
comau de Carne, deben ayunar, sin mezclar Carne y Pescado. Declaramos igualmente, que

en los Virnes y Sbados de Cuaresma, y toda la

TOM.

I.

Semana Santa, en que

los

Soldados deben
43

PARTE

346

2*

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

coman por alguna

ayunar, sin comer Carne, no pueden mezclarla con Pescado, aunque la


indisposicin

corporal.

Asimismo usando de

la

Autoridad Apostlica, que nos est cometida por los enunciados

Breves, damos facultad todos nuestros Subdelegados, y Capellanes de los Kegimientos,


para que en nuestro nombre concedan y apliquen Indulgencia plenaria y remisin de todos

sus pecados en la forma acostumbrada por la Iglesia, nuestros Feligreses Castrenses, que
se hallaren en el artculo de la muerte, si se hubieren confesado, no pudiendo confesarse,

tuvieren verdadera contricin de sus delitos.

Igualmente

concedemos Indulgencia plenria todos

Castrenses, que

Feligreses

los

estando verdaderamente arrepentidos, confesaren y comulgaren, en los dias de la Natividad


de nuestro Seor Jesu-Christo, Pascuas de Kesurreccion, y Asuncin de la Inmaculada

Virgen Mara, y rogaren Dios por la extirpacin de


nuestro Catlico

Monarca. Tambin concedemos diez

miento de su Ministerio predicaren

Domingos y

los

facultad.

dias festivos

los Prrocos Castrenses

y ms cien

dias,

hacemos saber

los

muy amados

Coroneles, Tenientes Coroneles,

dems

les

Sermones, que en cumpli-

en sus respectivas Parroquias,

concedemos por nuestra propria

para su observancia y cumplimiento por todos y cada uno en la parte que os toque,
Vireyes,

Mariscales de Campo, Directores, Inspectores,


llos,

que

de

aos de perdn, por cada vez que

nuestros Feligreses Castrenses asistan y oigan devotamente los

lo

aumento de nuestra Santa

las herejas,

Catlica, paz y concordia entre los Prncipes Cristianos, y por la salud y ventajas

Capitanes Generales,

Tenientes Generales,

Brigadieres, Gobernadores de Plazas y Casti-

Sargentos Mayores, Capitanes, Tenientes, Alfreces y


dems personas quienes comprende respectivamente

Jefes, Oficiales y Soldados y las

de ste nuestro Edicto, que

el tenor

mandamos

publicar y

fijar

en todos

los parajes,

sitios

de los Dominios de S. M., que convenga. Y prohibimos, que ninguna perona de cualquiera con-

Firmado de nuestra mano,

dicin que sea, le quite, desfije, tilde borre, con apercibimiento.

sellado con nuestro Sello, y refrendado del infrascrito Secretario


los

Reales Ejrcitos. Dado eu

el

del Vicariato General de

Real Sitio del Pardo, tres de Febrero de mil setecientos

setenta y nueve.

F. Cardenal Patriarca,
Vicario General de los Ejrcitos.

Por mandado su Eminencia,

Don Joaqun Garca

Orobio,

Secretario.
(Del Cedulario Arzobpal. Qutense.

Tom.

9, pg. 57).

PiusPP. VIL Ad futuramrei memoriam.

Cum

in Regis

Hispaniarum exercitibus ad divinum cultum

rite

administrandum, et quse-

stiones dijudicandas, quse fori ecclesiastici sunt, et ad alia peragenda, quse ad Christi fideles in
salutis via regendos

aut reducendos pertinent

non praesto semper esse possit Ordinariorum

cujus loci opera, nec facile ad hanc Apostolicam


fuit fides, industria etpotentia alicujus aut

Quare

felicis recordationis

raemorise Caroli,

dum

vixit,

Sedem recursus

pateat

sufBcienda idcirco

plurium ecciesiasticorum virorum.

Clemens Papa XIII prsedecessor noster ad supplicationes

Hispaniarum Eegis

ciarse

Catholici, nonnulla indulta, privilegia et fa-

cltales pro Hispauis exercitibus Patriarchaj Indiarum, qui deinceps Capellanus

major,

sen

Vicarius eoriiradem exercituum Generalis esset futurus, concessit ad septennium per suas Apostlicas in simili

forma Brevis die

X Martii MDCCLXII,

ob quas

cum

controversia fuisseni

SECCION DECIMA.
Patriarcham Indiarum

nter, et

Locorum

MDCCLXIV, quarum

Septennio autem

illo,

tenorem hic pro expresso haberi volumus.

quo facultates hujusmodi duraturas concesserat jam expiraturo, ipsius

Caroli supplicationibus permotus ipse


rogavit, seu iterum

stlicas in

Clemens prsedecessor ad aliud septennium easdem pro-

Indiarum Patriarchse

concessit.

Quod etiam

recolendse memoria} Pius

pariter noster, pluries de septennio in septennium per suas similes Apo-

Papa VI, prsedecessor

forma Brevis Litteras

in novissimis suis

idem Cleraens composuit omniaqne


eadem forma Brevis expeditas litteras die XIV

Ordinarios, eas

dilucide explicavit ac definivit per alias suas in

mensis Martii

347

fecit,

ad priores nonnuUas

hujusmodi Litteris die

II Octobris

addens, ut etiam

alias facultates

MDCCXCV

quidquam

expeditis

aliud

facultatis pariter addidit.

Cum

vero charissimusin Christo

filius

noster Carolus, Hispaniarum

Kex

Catholicus, prout

ejus nomine expositum Nobis fuit, vehementer cupiat non solum ut esedem facultates Patriarsed
che Indiarum ad septem alios annos per Nos et hanc Apostolicam Sedera concedantur
;

etiam quidquam superaddatur- quoad licentiam vescendi prohibitis, id nimirum postulante


Christi fidelium in suis exercitibus degentium utilitate
Nos ejusdem Caroli Kegis votis,
quantum cum Domino possumus, benigno annuere volentes, supplicationibus ejus nomine
Nobis super hoc humiliter porrectis inclinati moderno et pro tempore existenti Patriarchse
:

Indiarum, Capellano majori, infrascriptas facultates non modo juxta tenorem ac formara se-

cundo dictarum litterarum memorati Clementis praedecessoris intelligendas, sed etiam juxta
posteriores declarationes et ampliationes interpretandas et exequendas per se vel per alium seu
alias

personas in Ecclesiastica dignitate constitutas, sive alios Sacerdotes probos et idneos per

ipsum Capellanum majorera, seu Vicarium exercituum hujusmodi prseviodiligenti

se

et rigoroso

examine repertos, et approbatos, quatenus ab aliquo suo Ordinario approbati non essent, et ab

eodem Capellano majore subdelegandos

quse facultates antea erga milites, aliasque, utriusque

sexus personas ad dictes exercitus (comprehensis etiam copiis auxiliaribus) quomodolibet spectantes, juxta disposita a

memorato Clemente prsedecessore in

poterant, et quas mepaoratus Pius itidem prsedecessor

sexus, tura militares,

tum quocumque modo ad

exercitus prsefatos pertinentes, cisque addictas,

per memoratas suas Litteras extendit et explicavit,


ita

Litteris prsefatis exerceri

suis

erga personas omnes, utriusque pariter

Nosque etiam extendimus

ampliamus

et

ut in posterum liceat nunc et pro tempore existenti Capellano majori, seu Vicario Generali

eorumdem exercituum absque uUo

conscientise scrupulo, ac tuta conscientia declarare, quse, et

quales debeant esse personse hujusmodi, et quibus ipsse frui et potiri valeant privilegiis et
cultatibus per prsesentes concessis videlicet, administrandi

omnia

fa-

Sacramenta etiam

Ecclesise

quse non nisi per Parochialium Ecolesiarum Kectores administran consueverunt prseter Confir-

mationemet Ordines,

si ipse

Subdelegatus vel Subdelegandus Episcopali charactere non fuerit

insignitus, vel Capellanns major prsedictus per

Ordinum administrare non


Absolvendi ab
tes, illos

possit

hseresi, apostasia a fide et

tantum, qui in

eis locis,

se

ipsum dicta Sacramenta Confirmationis

schismate intra Italiam quidem et Insulas adjacen-

ubi hseresis impune grassatur nati sint, nec

Romanse

judicialiter adjuvaverint, vel sanctse

Ecclesise reconciliati fuerint

dictasque adjacentes Insulas, quoscumque etiam ecclesiasticos

eadem

castra sequentes

non tamen

eos, qui

quisitionis adversus hsereticam pravitatem

tur

eque etiam

illos,

et

reliquasque functiones et omnia Parochialia obeundi.

ex

illis locis

tam

unquam

errores

extra Italiam vero

sseculares,

quam

regulares

fuerint, in quibus viget officium In-

nisi inibi deliquerint, ubi hseresis

qui errores judicialiter adjuraverint, nisi

isti

nati

impune grassa-

sint

ubi similiter

grassatur hseresis et post judicialem abjurationem illuc reversi in hseresim fuerint relapsi, et

hoc in foro conscientise dumtaxat.

PARTE

348

PRIVILEGIOS DE LOS ORISPOS.

2^

Absolvendi quoque a quibusvis excessibus,et delictis quantumcumque gravibus et enormibus;


etiam in casibus nobis et eidem Sedi Apostolic<B specialiter reservatis.
Retinendi extra Italiam Insulasqne adjacentes et legendi (non tamen

aliis

similem licentiam

concedendi) libros prohibitos ha^reticorum vel infidelium de eorum religione tractantes, etalios

quosciimque ad effectum eosirapugnandi, et haereticos atque infideles in castris forte degentes


ad ortbodoxam fidem convertendi

exceptis

tamen

operibusf'aroli Molinrei, NicolaiMachiavelli

etlibris de Astrologia judiciaria tractantibus, ac ita ut dicti libri

exProvinciis, in

proliibiti

quibus hereses impune grassantur, minime afferantur.


Celebrandi
sitas,

tamen Sacerdos

bis in die, si

non super
ac

Missam una hora ante auroram itidemque una

post meridiem, et

si

cogat neces-

etiam extra Ecclesias sub dio vel sub trra, et gravi omnino urgente necessitate,

altari portatili,

demum,

si

in priori

etiam

Missa ablutionem non sumpserit ac jejunus fuerit

etiam non integro seu difracto aut

periculum

aliter celebrari nequeat, et absit

nec-

sanctorum reliquiis;

Iseso, et sine

sacrilegii, scandali, et irreverentise,

dummodo

etiam prasentibus hsereticis aliisque excommunicatis,

inserviens Missse non sit hse-

reticus vel excommunicatus.

conversis ab

Concedendi primo
curaque

saltem contritis,

articulo mortis,

nostri Jesu

Christi,

Immaculatse

autem Dominicis,
alias

ad

si

praedictos

non poteruut,

confiteri

itidem quibus-

pertinentibus,

necnon

Nativitatis

in

in

Domini

Paschatis Resurrectionnis, et Assumptionis Beatai Mariae

Virginis

Communione

refectis,

sacra

omuium peccatorum suorum indulgentiam


aliis

et

aliis

exercitus

diebus, ver poenitentibus et confessis, ac

festis

plenariam similiter

interveniunt

concionibus

schismate plenariam,

hseresi vel

Christifidelibus

sexus

utriusque

diebus

festivis

decem annos,

quomodolibet debitis

de

remissionem; singulis

et

praecepto relaxandi

et totidem

quadragenas

forma Ecclesise consuetas

pcenitentiis in

qui sacris

ejus

injuncis eis,

seu

iis,

de
;

easdemque

indul-

gentias sibi lucrandi.

Singulisque secundis
vel, eis

que

novem lectionum non impeditis,


Missam de Rquiem in quocum-

cujuslibet hebdomadse officio

feriis

impeditis, die immediate sequenti celebrandi

etiam

altari,

portatili,

si

aliter

dictorum exercituum,

piedefunctis

celebrari

pro qua celebrata fuerit, suffragetur per inde ac


Deferendi,

si

iis

locis

irreverentise,

legii vel

celebretur, animse

si

quas

si

ad altare privilegiatum celbrala

fuisset.

Sanctissimum Eucharistise Sacramentum occulte ad infirmes, sine

tamen apto atque decenti.


Induendi ( si quandoque

in

in prsedictis casibus

iis

partibus

insultus aliter transir vel in

licet Sacerdotes, vel

anima alicujus ex

possit,

versentur, ubi ab hsereticis vel infidelibus periculum subsit sacri-

lumine, illudque sine eodem

infidelium

pro

celebrantis intentionem

non

secundum

retinendi pro

degant, per

illis

iisdem infirmis, in loco

quas propter

morari non possent

hsereticorum

vestibus

vel

secularibus,

etiam Regulares fuerint.

Benedicendi qusecumque vasa, tabernacula, vestimenta, paramenta Ecclesiastica, aliaque ad

divinum cultum pro


exceptis

in

iis,

servitio

eorumdem exercituum dumtaxat

quibus sacra Unctio adhibenda

si

erit,

necessaria et pertinentia,

Subdelegatus Episcopali dignitate

non fuerit insignitus.


Reconciliandi Ecclesias, Capellas, et Ccemeteria
illis

partibus,

non pateat

in quibus ipsi exercitus

accessus,

consederint,

et
si

aqua tamen prius per aliquem

Oratoria

quomodolibet polluta,

catholicum Antistitem,

imo etiam, magna urgente necessitate, ut Missai Dominicis et


diebus celebrari possint, illa etiam a memorato Antistite non benedicta.
est, benedicta,

in

ad locorum Ordinarios commodus


ut

moris

aliis festivis,

;;

SECCION DECIMA.
Prse terca

eidem Capellano majori, per

se

legandos probos et idneos Sacerdotes in

349

pariter vel alium,

informationem ab eodem Ordinario aliisque personis

et

majorem desuper inquirendam omnem


cendi in eos,
spirituali

qui

exercitibus

in

animarum cura

quamcumque

et

Seculares, sive quorumvis etiam

eo Subde-

ab

alios

flde dignis

per ipsum Capellanum

jurisdictionem Ecclesiasticam cxer-

pro Sacramentorum

praefatis

tempore inservient,

et directione pro

seu

versatos, juxta attestationem

foro Ecclesiastico

necnon

administratione,

sive (Jlerici, sive Presbyteri

Mendicantium Ordinum Eegulares

fuerint, perinde

ac

si

quoad Clericos Seculares eorum veri Prsesules et Pastores, quoad Eegulares vero, illorum
superiores generales essent

omnesque causas

contra prsefatas,

ecclesiasticas,

profanas,

civiles, criminales,

commorantes, ad
forum ecclesiasticum quovis modo pertinentes, etiam summarie, simpliciter, et de plano
et mixtas inter,

seu

et alias in

sine strepitu,

et figura judicii, sola facti

nandi contra

inobedientes

aggravandi

illasque

et

quoslibet,

veritate

ad

prsedictis

inspecta, audiendi et fine debito termi-

censuras

sepius reaggravandi,

Eisdem insuper Christi

exercitibus

poenas

et

auxiliumque

ecclesiasticas

bracliii saecularis

procedendi
invocandi.

fidelibus in dictis exercitibus degentibus licentiam concedendi, ut

ovis, cseo, butyro, aliisque lacticiniis et carnibus etiam quadragesimae et aliis anni temporibus

et diebus,

dmada

quibus eorum esus est prohibitus (Feria quarta Cinerum, Feria sexta cujusque heb-

quadragesimffi, et quatuor ultimis majoris hebdomadae diebus exceptis) vescantur

ac dictes militares omnes cujuscumque gradus a jejunii lege


eis

iis diebus, quibus carnium esus


hujusmodi
exercituum
permittatur,
Generali
eximendi; exceptis tamen
ab ipso Vicario

quadragesimae tempore. Feria sexta, et Sabbato cujuslibet hebdomadse intra quadragesimam

ipsam occurrentis, ac tota majori hebdmada;

dummodo tamen

in actuali expeditione, et penes

quadragesimali hoc, et dictas majoris hebdomadse seraper ipsi non reperiantur

castra,

quo

casu propter majores illorum labores, ipse Capellanus major, seu Vicarius Generalis eorumdera

exercituum a jejunii lege eos valeat liberes declarare

ita

tamen ut dictorum militarium fami-

liares et commensales, licet carnes diebus prsedictis, ex facltate sibi ab eodem Capellano, seu

Vicario exercituum tributa comedant, jejunii

quidem eo etiam tempore servare omnino debeant

et teneantur.

Necnon eisdem militaribus mnibus cujuscumque gradus,

qui, vel propter tenuitatem stipendii

locorum qualitatem, distantiam, rerumque penuriam, uno eodemque die ad propriam

vel ob

necessariam alimoniam, ea sibi comparare coguntur, qua aut reperire aut minori pretio assequi
possint

eque

iis

id

diebus, quibus esus carnium ipsis permissus

solum quod

aliis

sit,

piscibus quoque simul vescendi;

quoque memorati Pii praedecessoris Litteris concessum

fuerat, sed

etiam prasentium quidem vigore.


Milites gregarios omnes, ac decuriones, vulgo Caporal!,

et Sargenti,

tum

timpanistas ac

praeterea stipatores regios, ratione sui muneris iter aliquo facientes, a jejunii lege liberes declarandi, nulla

dierum ratione habita, ne

ferie

quidem

domadaeque majoris, quoties Vicarius ipse Generalis

Ac demum commutandi,

sexta;, et

Sabbati quadragesimae heb-

id expediri in

Domino

judicaverit.

relaxandi, dispensandi, et absolvendi respective, prout in

quantum

Episcopi locorum Ordinariis juxta sacros Caones, et Concilii Tridentini Decreta id facer
licet,

seu permittitur quoad vota, seu juramenta, et irregularitates, et censuras ecclesiasticas,


;

nempe excommunicationes, suspensiones,

et interdicta

nec non quoad omissionem

omnium

seu

aliquarum ex denuntiationibus, quae matrimoniis personarum ad praedictos exercitus pertinen-

tium contrahendis praemitti deberent, ad septenniura a cessatione annorum per ipsum Pium
praedecessorem ultimo loco praerogatorum

computandum

ad nostrum et Sedis Apostolicae

beneplacitum, auctoritate Apostlica tenore praesentium tribuimus et impertimur.

PARTE

350

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS-

2^

Voluraus autem utii Sacerdotes, quosidem Capellanus raajorpro Sacramentis etiam Parochialibus militibus aliisque personis
prsedicitur,

quibuscumque dictonim exercituum ministrandis, ut

deputandos duxerit; hujusmodi facultatibus uti valeant in mnibus et per omnia

juxla formam

et'

tenorem prsefatarum ipsius Clementis, prsedecessoris

MDCCLXIV expeditarum,
Litterarum,

dumtaxat

erga personas

et

nostri, die

XIV

Martii

ac respective ejusdem Pii prsedecessoris et nostrarum prsesentium


in dictorum

prsedecessomm Litteris contentas

et

expressas.

Ac

mandamus

prseterea

gaverit,

ad temporneas

ut statim atque iidem Sacerdotes, quos Capellanus major subdele-

Litteras testimoniales tara super


sibi vigore

debeant

eorum

et

sacerdotio,

exercituum hujusmodi stationes devenerint,

quam

super sua deputatione, ac facultatibus

prEsentium concessis, pro hujusmodi muere exercendo, Parochis locorum exhibere

quibus

militum

et accidentales

visis, hi

non impediant, quominus Missam

suis Ecclesiis celebrare, ac in

in

vim earumdem facultatum Sacramenta etiam Parochialia ministrare valeant.

Quod

matrimonium

si

inter personas,

quarum

altera militaris sit, seu ad dictes exercitus

pertineat, ibique occasione stationum prsedictarum commoretur; altera vero Parocho loci

eo casu nec Parochus sine Sacerdote

subdita reperiatur, contrahi contingat;


vicissim

nec

licite

obstantibus Apostolicis,

Conciliis

editis

vel

quavis

confirmatis

expressis,
suris,

matrimonii

sequaliter stolae

hujusmodi,

assistant, aut

emolumenta,

quse

si

et

provincialibusque,

universalibus,

specialibus

constitutionibus,

synodalibus

et

ordinationibus, necnon

et

hujusmodi professse fuerint, etiam juramento, confirmatione


alia

firmitate

roboratis

singulis

illorum

tenores

consuetudinibus, privilegiis

et

statutis

contrarium

Apostolicis in

quoque, indultis et Litteris


cessis,

ac in

vel

generalibus

Ordinum, quorum personse


Apostlica

ambo simul atque

sed

hujusmodi

accipiant et interesse debeant.

percipi soleant,

Non

Parocho

Sacerdos sine

benedictionem impertiantur

celebrationi

prsemissorum, quomodolibet con-

praesentibus

ac de verbo ad verbum insertis habentes,

illis

pro

alias

in

plene

ac

sufBcienter

suo robore perman-

ad prsemissorum effectum, hac vice dumtaxat specialiter et expresse derogamus,

cseterisque contrariis quibuscumque.

Datum Komse, apud Sanctam Mariam

Majorera sub

annulo Piscatoria die

XVI De-

cembris MDCCCIII, Pontificatus nostri anno quarto.


R. Card. Braschius de Honestis.

Loco

t annuli

Piscatoris.

Scriptum adest in aluta vitulina.

Charissimo in Christo Filio nostro Carolo Hispaniarum Regi Catholico Pius Papa VII.
Carissime in Christo Fili noster

salutem

et

Apostolicam benedictionem. Compertum est

nobis Carolum III felicis recordationis Eegera Catholicura, pi flagrantem desiderio parandi

Militibus aliisque ad Regios Exercitus pertinentibus praesidia, quibus

rumque non habeant,


cseteri Christi fideles

frui nihilominus valeant spiritualibus

quum

fixas sedes ple-

utilitatibus et adjumentis, quse

ab Ecclesiasticis suis Superioribus et Prselatis consequuntur, Clementera

XIII, santse memorise prsedecessorem nostrura, supplicem adiisse, ut prsedictos Milites alios-

que ad Regios Exercitus pertinentes ab Ordinariorum jurisdictione eximeret,


jurisdictioni Venerabilis

Fratris, pro

subjiceretque

tempore existentis, Indiarum Patriarchse ac Regiorum

Exercituum Vicarii Generalis, qui facultades

sibi irapertitas per Ecclesiasticos viros a

delegandos, exercere posset super prsedictos, ubicumque locorum

ii

morarentur.

semetipso

Annuit

pi religiosissimi

Principis desiderio prsefatus

Clemens, prsedecessor noster, Lit-

auni

MDCCLXII

datis, in

Venerabilem Fratrem, Patri-

expetitas contulit facltales, quas deinde aliis similibus litteris

archam Indiarum

MDCCLXIV

Martii anni

351

X Martii

forma Brevis die

terisque in

SECCION DECIMA,

datis, confirmavit

die

XIV

quibus etiam ad tollendas nonnuUas contentiones

Cerda nuncupatum, Indiarum tune Patriarcham, et Ordinarios locorum


exortas, declaravit, concessas facltales porrigi in omnes, qui aut pacis aut belli tempore sub

nter

Cardinalem de

la

ejusdem Caroli Regis

vexillis, trra

marique militarent, viverentque stipendio

aliosque prseterea, qui ob ^liquam legitimam causam

Esedem

facltales prorogale deinceps de seplennio

Clemente, prsedecessore nostro, Litteris in


datis,

die

quam

a Pi felicis

et

XXI

Januarii

ac a nobis ipsis similibus pariter Litteris die


et

septennium fuerunt, tam ab ipso

in

forma Brevis die

XVI

et aere militari,

sequerentur.

XXVII Augusti

reordationis Papa VI, prsedecessore itidem

XXVI Octobris MDCCLXXVI

His

illos

MDCCLXXXIII,

anni

MDGCLXVIII

nostro, similibus Litteris


et II Oclobris

MDCCVC,

Decembris MDCCCIII expeditis.

praidecessorum et nostris Apostolicis Litteris ordo constitutus fuit Castrensis Eclesas-

ticaejurisdictionis,
scripsisset,

quam, quum Clemens praedecessor

limitibus, quos

memoravimus, circum-

Pius lamen pariter praedecessor tuis luique Parentis supplicalionibus benigne

annuens, ampliavit etiam respectu personarum, erga quas exercere

eam

oporteret, concessa

quoque Venerabili Fratri Indiarum Patriarchse facltate, absque uUo scrupulo lutaque conscientia declarandi

quidem

quaenam personan gaudere praedicta Caslreasi jurisdiclione deberent, cujus

praedecessoris nostri

exemplum

superius memoratis nostris Litteris

in

Nos quoque

sequuli sumus.

Hujus ampliationis occasione, do in lucem prodierunt designationes hujusmodi personarum,


altera a Cardinali Delgrado die III Februari

chatu successore Cardinali Sentmanat die

MDCCLXXIX,

altera ab illius in dicto Patriar-

X julii MDCCLXXXIV,

edilis,

quibus,

quum propo-

situm esset personas recensere, quas Castrensis Ecclesiastica jurisdiclio complecti deberet,
praestitutos

tamen antea

fines praetergredi

ultimus prsesertim visus

est, ita

ut Hispaniarum Ar-

chiepiscopi et Episcopi non leviter offederenlur,et ipseVenerabilis Frater Archiepiscopus Tole-

tanus, Cardinalis de Borbon nuncupatus, vir sane praeclarissimus et religiosissimus, conqueslus

ob hanc causara apud Eegium Thronum tuum fuerit de Venerabili Fratre Indiarum Patriarcha,

quod

in declarandis supradictis personis, facltales ab hac Apostlica

Sede nostra concessas,

multis modis excesserit, ingenti Ordinariorum poteslatis dispendio. Quas querelas, elsi praedictus Indiarum Patriarcha diluere conatus

attamen quae la
devolio,

Sedem

est,

sit,

ac ostendere, nihil in ea re a se peccatum esse,

carissimo in Christo Fili noster, pelas et erga hanc Apostolcam Sedera

totam hanc controversiam, ntegrumque de ea judiciura ad hanc nostram Apostolcam

ad quam, utpote antediclse jurisdictionis fontem pleno jure spectat

deferr jussisti,

ipsius jurisdictionis

Quam ob

amplitudinem certosque

fines prsescrbere ac declarare.

causam, audta antea sentenlia Congregationis dilectorum Filiorum nostrorum

Cardinalum,

quam hanc

rem depulavimus,

in

die

Januarii

supe'rioris

anni

Litteras

Apostlicas in forma Brevis ade dedimus, quibus quidquid innuperrimo praedicti Capellani

Majoris Edicto super

aliis

personarum classibus jurisdiclioni

reperitur super eo, quod in praecedenti defuncl Cardinalis

Apostolicis concessionis hujusmodi singillatim fuerat


et hujus Sanctae Sedis

mentem

suee

subjiciendis

additura

Delgado Edicto, aut in Lilteris

expressum, id omne contra nostram

et concessiones factura fuisse declaravimus, atque Apostlica

auctoritate definivimus.

Hisce peraclis, sperabamus omnera in posterum arabigendi occasionem fuisse sublatam.


Sed, insunte hoc anno, expostum nobis humiliter tuo nomine

fuit, haerere

adhuc piissmo

PARTE

352

2a

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

tuo in animo dubitationes de hac Ecclesiasticse Castrensis jurisdictionis ampliatione,


sarique hac de re interdum magnas nter

quas sperares

eam formam

tolli

radicitus posse,

angustias religiosissiraam conscientiam tuam,

Castrensis Ecclesiasticse jurisdictionis ratio per

si

ver-

redigeretur, cujas ipse specimen ac veluti prospectura

Nos ad

Nobis scriptis reverenter

exhiberi jussisti, additis etiam seorsim rationibus et declarationibus, quse eorum, quse postula-

demonstrarent, Nos propterea orans, ut per nostras Apostlicas Litteras

bas, opportunitatem

exhibitam tuo jussu Castrensis jurisdictionis formam approbare benigne dignaremur.

Quamobrem quum
omnesque
cientiam

nihil

Nobis

sit

quam

optatius,

controversiarum germina amputare,

compescere anxietates, quse tuam, piissime


agitare possent, libenti

animo

Kex, tuorumque subditorum constuo nomine porrectas excepimus,

postulationes

rogataque iterum sententia Congregationis dilectorum Filiorum nostrorum Sanctae Romanse


Ecclesise Cardinalium, quos in re adeo gravi

in consilium

advocare censuimus, cuneta a te

in ordinationem Ecclesiasticse Castrensis jurisdictionis proposita, examini subjecimus.

Comperimus autem, quod quum ea non adeo ingenti


Cardinalis Delgado descripserat sua in declaratione,

quodam modo approbavimus; tum

Litteris

dignissimum, quod

hac

illud prseseferunt

Apostolicis nostris postremis

peculiare

ac commendatione

graphice ac veluti in tabula depictum commonstrant totius ejusdem

Castrensis jurisdictionis ambitum,

duntque,

intervallo ab iis finibus recedant, quos

quam Nos

dumque

ita

ambiguitates et controversias amovent prseci-

pensant aliquatenus quidquid decerptum

utilitate

Ordinariorum potestati

augent Castrensi jurisdictioni.


Quse quidem

animo observavimus que magis comperimus, graviores Nobis

eo lubentius

suppeditare rationes, obquas desiderium, quo jugiter flagramus, obsecundandi

iis,

quaj tibi

grata et accepta esse noscimus, implere tutius ac alacrius valeamus.

Quum enim conveniat

providse Apostolicse Sedis benignitati facilem se et liberalem ostendere

in gratiis et favoribus elargiendis Christianis Principibus,qui ex prseclaris


ritis et

suarum virtutum

Sedem,

in conspectu

ornaraentis, pietate erga

omnium

quum occasionem oblatam

Deum,

majorum suorum me-

devotione et obsequio erga Sanctara

splendere noscuntur, nihil Nobis optatius obtingere potest,

quam

cernimus, quaobsequi tuis votis valeamus, qui tuorum majorum

exemplistuaque egregia animi ndole excitatus,omnibus hisce laudibus cumulatissime prsefulges.

Quibus causis permoti, teque specialibus favoribus


Apostolicam Sedem

hanc nostram

et gratiis pro tua erga

observantia prosequi volentes, tuisque piis

trensem Ecclesiasticam Jurisdictionem in tuis Regnis

et

annuere, Cas-

desideriis

Dominiis eo modo,

quem

inferius

juxta propositas a te regulas enucleabimus, constituere et circumscribere decrevimus, prout


vigore prsesentium constituimus et definimus.

Ac primum quidem statuimus


militari

et decernimus,

subjecti sint et subjecti habeantur

prscdicte

aut poltico,

eorum etiam

familse

dummodo
et

Uorum

tam

illi,

jurisdictioni

qui foro gaudent Belli aut Marinae

integro hoc foro gaudeant etcivili scilcet etcriminali,

omnes personse psorum

familise atque personse toto integroque

quse

quod Castrensi Ecclesiasticse

servitiis

gaudeant prsedicto

familse et personse hoc foro

addctse,

dummodo

quam

pariter

hse

foro, expresse declarantes,

quod,

non gaudent, aut gaudent quidem sed non ntegro

sub Castrensi Ecclesiastica jursdictione haud comprehenduntur.

Quam quidem
pro

certo

praefiniendse

habemus,

tempere permissuros, ut toto


eos, qui

ejusdem jurisdictionis priorem regulam

nec Majestatem
et

tuam, nec Reges

tuos

quum

successores

ntegro Belli aut Mariuse foro ulli

al

horum versentur famulatu.

umquam

gaudeant, prseter

pro re militari aut poltica Regiis Exercitibus sint addict, quque

constituant, ac in

amplectimur,
ullo

horum

familias

SECCION DECIMA.
Quoniam

spiritualibus
tuse

graves perssepe orirentur difficultates ia

quum

aliquibus personarum classibus, quse,

prEsidiis

et Dorainia

non raro

dispersse sint,

administrationi, pro injuncti Nobis

volumiis

ofRcialibus,

Majestati

Castrensi

jurisdictioni

aliisque

quandocumquo

quod generalis

decerniraus,

et

Ecclesiasticse

dicti

personis

quo tamencasu

in

Castrensi subjectae erunt, sed non

nec ulli existunt

et Sacramentornra

undique consultum
de

superius

prajstituta

subjiciendis,

locum non

personae in armis non

dictseque

officiales,

sollicitudine

regula

posterura

in

animarum

habeat

earum

farailise,

sint ob aliquod

quidem

illse

personse

nec earum famuli,

nisi illse

personis
in,

nuncupantur

copiis adscriptis, quse Militise in Hispaniis

in

praestandum,

tuse

muneris

Pastoralis

adrainistrandis

per omnia Majestatis

degunt, in quibus

in locis

Castrenses Parochi, nec eos constitiiereexpedit, idcirco, ut saluti

sit,

Castrensem

vero si omnes, et quotquot prsedicto gaiident foro ad Ecclesiasticam

jurisdictionem pertinere deberent,

Regna

353

servitiuna

jurisdictioni

aut

ipsas

isti

personas sequantur, et integro gaudeant foro.


a

Prseterea,

qui tamen

generali

quemcumque

excipimus

regula

prsedicta

a Regio Majestatis tux servitio immunis

addictum,

Militise

tua

etiamsi aliquod a pietate

sit,

stipendium accipiat.

Excipimus iosuper viduas Militum eorumderaque familias

navium mancipatos,

quum ad

Castrensi jurisdictione erunt,


stipendia percipere incipiant

quem

convenire

nisi

jussse fuerint ad

Nautas, Naucleros

Regiarum

et

tune solum

tamen,

foro,

opera servitiaque, quibus vacant, vocati

quo tamen casu

in

non pertinebunt,

jurisdictionem

gaudeant Marinae

qui, etsi integro

et servos.

Armamentariorum

Artfices in catalogo descriptos, veluti servitio

prseterea et

proprias

servique

farailise

morentur in

eorum ad Castrensem

urbe Provincise principe,

uniuscujusque

exercendas

artes

sub

consueta

aut

loco in

et

integro

foro saepe dicto gaudeant.

Demum
opus, qui

sub Castrensi Ecclesiastica jurisdictione comprehendi


Arces

intra

atque Prsesidia

non

continentur,

damnatos

nolumus

quippe qui

ad

tantum

custodise

causa a militari imperio pendent, haud vero pertinent ad Militiam.


Prseter hos

eamdem

vero, quos fori militaris

exercitibus

quocumque nomine seu

inserviunt, etiamsi

prsedictse

cujuscumque

in casu

tamen

volumus, ad

causa Castrensi jurisdictioni subesse

jurisdictionem spectabunt omnes personse, quse Regios exercitus sequuntur, cisque

spirituali

titulo,

personse

militaris

probantibus tamen ducibus aliisve

supradicto

earum regimini

alia

dispositione sit diversa, cui regimini

non

foro

expeditionis, tametsi

prospectum non

et peculiaribus

gaudeant

copise fuerint

dummodo

auxiliares,

sit ratione, quse

ejus

militaribus

idque servabitjir

prsesenti nostra

constitutionibus nihil detractum

volumus.

Ad eamdem

prseterea jurisdictionem spectabunt

quamvis

existant,

jurisdictionem

nomine

serarii

causara

sive

auxiliares

Militise

non sint adscripti,

pertineant,

quod

etiam

servari

Regii conductas, prsesidio navium

expeditionem

iter

sint Majestatis tuse

facient,

quo

in

aut

omnes, qui in

volumus

in

Majestatis tuse

etiamsi

navibus

Majestatis tu

ad aliud quodcumque forum, aliamv

bellicse

navibus mercatoriis,
protectse

naves,

propter

quibus

qu

aliqua

proteguntui

casu eadem repetita intelligantnr, quaj de

copi,

auxiliaribus superius constituimus.

Eamdem

vero ob loci causara Regiorura exercituum Vicarius Generalis jurisdictione utetur

in omnes, qui in

quibuscumque Arcibus,

comiis militaribus,

Opificiis

in usura

Collegiis militaribus commorentur,

TOM.

I.

in

Fortalitiis, Castellis stativis, Armaraentariis,


re militaris

et Nauticse Majestatis

quibus Majestas tua Castrenses

Noso-

tuce institutis

habeat Parochos,
44

PARTE

354

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

2^

aut expedir ceuseat hujusmodi Parochos constifcuere, excepto oppido Septa, praesidiisque

minoribus in Africa existentibus, quibus in locis eorumdem Ordinarii plena jurisdictione


fruentur, qua hactemis potiti sunt rationeque loci potiri debuerunt; eaeque tantum persona;

Vicariatui subjecte

erunt,

coraprehenduntur sub

quse

a Nobis

regulis generalibus

aliis

constitutis.

In

aliis

vero Arcibus, Fortalitiis, Castellis stativis, Arraamentariis, Nosocomiis, Opificiis,


Vicariatui suberunt,

et Collegiis inilitaribus prsefatis

etiam quotquot

detinentur, necnon damnati ad opera infirmi aliique, qui

iis

pcenam

in locis in

quamcumque ob causam

iis

in locis

commorari debeant.

Arcium

Portalitiorum

antera,

declaramus loca

illa

et

muris instructa

et presidiis miinita,

vicum. non oppidum, non civitatem, aut

Demum jurisdictioni

supradictorum nomine intelligenda esse

Castellorura

alia id

quorum ambitus non pagum, non

genus coraplectitur.

Castrensi subesse volumus Ecclesiasticos viros, qui legitimo et con-

sueto more designati, aliquod obtineant munus, sive pro administratione


expeditione negotiorum ipsius jurisdictionis, sive pro cura animarum, una
et reliquis personis

eorumdem

servitio addictis,

quod ipsum ad

mus, qui legitime, ut supra, munus aliquod exerceant


non emancipatos,

Constituta pro modo,

forma ratioque, ex quatuor manat fontibus


habendas
ita

quoque porrigi volu-

in Vicariatu propter

cum parentibus cohabitantes, et ad servos.


quem hactenus enucleavimus Ecclesiasticse

eorum aliquem, quatuor

pro

easdem causas

expediendique negotia Vicariatus, itemque ad ipsorum uxores et

administrandse justitie,
filios

laicos

justitiEe, sive

cum ipsorum familiis

jurisdictionis Castrensis

quos dumtaxat sive omnes, sive

personarum classes Vicariatui Generali subjici

pariter

esse, auctoritate

titulisve, propter

et pro subjectis

Apostlica, tenore prsesentium statuimus, decernimus et definimus,

quidem, ut prior classis ratione

fori

foro militari, tara civili,quara crirainali

complectatur personas, quse integro eodem gaudent


altera ratione servitii eas coraprehendat, quse Eegios

Exercitus sequuntur et eis inserviunt; terUa ratione loci ex


locis militari imperio subjectis

illis

quarta denique, ratione oiRcii

constituatur

iis

quse degunt in

constet personis quse apud

ipsura Vicariatum muneribus funguntur.

Ex quibus quidem, quum certi statique fines


quodammodo sint, et illius forma ratioque

oculis

^ito, charissime

in

Christo Fili noster,

in

Castrensis Ecclesiasticse jurisdictionis sub


in ncleo veluti posita videatur,

non imme-

spem ducimur, nullas deinceps ambiguitates

perplexitatesque suborituras esse, quibus religiosissima conscientise tuse tranquillitas, cui prse

mnibus consulere cupimus, angi turbarique

valeat.

Quod si nihilominus aliquod adhuc oriridubium


sint,

contingat,

utrum aliqua aut aliquse

personse

aut non sint jurisdictioni Castrensi subjectsB, quoniam nostris bis Litteris prsescribitur et

declaratur nullam aliam personara dictse jurisdictioni manere subjectam, nisi

illas,

quse qua-

tuor classibus antea expositis coraprehenduntur, idcirco Majestatis tuse erit declarare, utrum

persona aut personse, super quibus

dubium

oritur, in prsedictis

quatuor classibus comprehea-

dantur, ad hoc ut sint aut non sint Castrensi jurisdictioni subjectse.

Tandera moderno et pro tempore existenti Patriarchse Indiarura Capellano majori, ac personis ab ipso

delegatis,

seu

delegandis in Ecclesiastica dignitate constitutis, sive

aliis

Sacerdotibus probis et idoneis, facultates omnes juxta tenorem et formara prsefatarum Litte-

rarum Romanorura Pontificum praedecessorum nostrorum, nerape Clementis XIII,

MDCCLXII, XIV

die

X Martii

MDCCLXIV, ac XXVII Angust MDCCLXVIII, necnon Pii VI, die


XXVI Octobris MDCCLXXV, XXI Januarii MDCCLXXXII, et II Octobris MDCCVC, et
signanter nostrarum, tara sub die XVi Decembris MDCCCII, quam X Januarii MDCCCVl,
Martii

SECCION DECIMA.

355

expeditarum concessas, confirmatas, arapliatas et explicatas, qiiarum omniura tenores pro


plene et sufficienter expressis hic haberi voluraus, auctoritate Apostlica, tenore prasentium

de novo etiara confirmamus, tribuimus et elargiraur, excepta tamen facltate in dictis Litteris
P VI, prsedecessoris concessa, ac in superioribus nostris confirmata, sed in postremis pariter

nostris Litteris, die

MDCCCVl

Januarii

debeantesse personre hujusmodi Exercituura,


de qua superius

jam provisum

est,

explicata
et

quibus

declarandi scilicet, quae, et quales

ipse frui, ac potiri valeant privilegiis

quamqiie Apostlica

auctoritate

prajfata

excipimus,

aboleraus ac penitus abrogamus. Iteinque easdem gratias, concessiones, privilegia et indulta


qusecuraque, de quibus in

prsedictis

quatuor classibus personarum iisdem

Apostolicis Litteris facta est mentio, pro memoratis

modo

et forma, auctoritate et tenore prsedictis, ad sep-

tennium concedimus et indulgemus.

Non

Provincialibusque, et Synodalibus Con-

obstantibus Apostolicis ac in Universalibus

quorum

generalibus, vel specialibus Constitutionibus, necnon Ordinum,

ciliis editis

personse

hujusmodi professse fuerint, etiam juramento, confirmatione Apostlica vel quavis firmitate
queque, indultis et Litteris Apostolicis

alia roboratis statutis et consuetudiuibus, privilegiis

in contrariura prsemissorum,

quomodolibet concessis, confirmatis

et innovatis

quibus mnibus

et singulis illorum tenores prsesentibus pro plene et suificienter expressis, ac

verbum

insertis habentes, illis alias in suo robore permansuris,

bao vice dumtaxat specialiter et expresse derogamus, cseterisque

Datum Romse, apud Sanctam Mariam Majorem, sub annulo


MDCCCVII, Pontificatus nostri anno octavo.

de verbo ad

ad pnemissorura efectum,
contrariis quibuscuraque.

Piscatoris die

XII Januarii

R. Cardinalis Braschius Honestis.

Loco f annuli Piscatoris.


(ExBullar. Archiep. Quitens.Tom. 12. pg. 38.)
Charissimo in Christo Filio nostro Ferdinando, Hispaniarum Regi Catholico.
Pius Papa VII.
Carissime in Christo Fili noster
Majestatis

Genitoriet

salutem et Apostolicam benedictionem.

nomin expositum Nobis nuper

tuse

praedecessori

dedimus sequentis

tuo Regi Carolo

fuit,

quod Nos

Apostlicas

litteras

in

dudum

prseclarissirao

simili

forma Brevis

tenoris, videlicet.

Charissimo in Christo Filio nostro Carolo

Hispaniarum Regi Catholico. Pius Papa VII.

Charissime in Christi Fili noster, salutem et Apostolicam benedictionem. Compertum est

Nobis

etc.

(Aqu inserta Pi Vil ntegro

Quoniam

autem

sicut in

el

Breve anterior, y despoes aade lo que sigue).


additum erat prseinsertas facultates

eadem expositione

gratias ad septennium concessas et jam expiratas per

ac renovari

plurimum desideras

supplicatum

Nos

fuit,

Nos

et

ad aliud tempus opportune prorogari

Nobis propterea ejusdem Majestatis

tuse

nomine humiliter

ut ipsas denuo impartiridignaremur.

igitur votis tuis,

quantum

in

Domino possumus, annuere

volentes supplicationibus hu-

jusmodi inclinati moderno ac pro tempore existenti Patriarchse Indiarum,uti Capellano majori ac

Regiorum Exercituum Vicario Generali, etidoneisSacerdotibus ab ipso delegatis


aut subdelegandis

omnes

expressas ad septennium

de novo

vel delegandis

et singulas facultates in prseinsertis nostris Litteris contentas et

proximum tantum duraturas auctoritate Apostlica tenore prsesentium


necnon easdem gratias et privilegia qusecumque aliorum

concedimus etimpartimur

favore concessas iterum elargimur et confirmamus

servata tamen

supra expressarum nostrarum Litterarum forma et dispositione.

in

reliquis

mnibus

356

PARTE

Non

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

obstantibus mnibus et singulis

cseterisque in contrarium

illis,

quae in iisdem

Litteris

non obstare voluiraus

quibuscumque.

Datum Romse apud

Sanctara Mariara Majorera sub annulo Piscatoris, die vicsima


octava
annimillesimi octingentesimi decimi quinti. Pontificatus nostri auno
dcimo sexto.
Pro Domino Cardinali Brachio de Honestis.

Jiilii

G. Bernius, substitutns.

Loco t annuli Piscatoris.


Visto por el Ministro
y Agente General del Rey

Nuestro Seor.

Roma

treinta de Julio

de mil ochocientos y quince.

Antonio de Vargas.

(Tomado

Con rbrica. Scriptum adest in

del Gedulario Arzobispal Qutense,

tomo

aluta vitulina.

16, pag. 268.)

SECCION UNDECIMA.

ORDENACIONES VARIAS PARA EL GOBIERNO DE LOS OBISPOS.


Sobre la disciplina Eclesistica vigente actualmente en
los Reinos de Espaa y de las Indias
para gobierno de las Curias Eclesisticas.

nnocentius Papa

XIIL Ad perpetuara

re

raemoriam.

Apostolici ministerii, quod Nobis, licet iraraerentibus,


imposuit superni dispositio consilii.
ut Ecclesiasticse disciplina ia iis, qui in sortera
Domini vocati sunt,'
aut servandge, aut ubi opus fuerit, restaurandae, justa Sacrorura
Canonum instituta et sanctissimas Ecclesise leges et ordinationes, orani studio advigilemus;
post enim primi Parentis
ratio prsecipue exigit,

lapsum semper ad

inferiora nos deprimit

observantiae vigor paulatim relaxatur

sordescere, et in ipso
rientia

edocemur

humana) mortalitatis infirmitas

unde

et de

mundano

et carnis fragilitate

pulvere religiosa etiam corda

Agro Domini spinas ac

quod

si

tribuios identidem germinare, quotidiana expenoxia inde evellantur, et utilia plantentur, dubitandum non
est,

quin uberior, benedicente Domino, electi sanctorum operum frumenti


messis exurgat, omnisque populus in va Domini, pralucente clero, feliciter progrediatur.

Cura itaque dilectus


et

filius noster,

Moneada nuncupatus,

Ludovicus, Sacrse Romane Ecclesis Cardinalis Belluga

Ecclesiae Carthaginensis ex concessione et dispensatione


Apostlica

Prsesul, in ipsis Pontificatus nostri primordiis, nobis exposuisset,


nonnulla Ecclesiastica)
discipliuse rationibus ac saluberrimis Sacri (Ecumenici Concilii
Tridentini decretis haudqua-

quam

consentanea, sensim in diversis inclitse Nationis HispanicB locis obrepsisse,


iisque, ut

opportunum remedium adhiberetur a Nobis,

nedum

qui))us est coramissa plenitudo sollicitudinis,


ipse Ludovicus Cardinalis et Prfesul, sed et alii venerabiles
Fratres Archiepiscopi et

SECCION UNDECIMA.

357

Episcopi Kegaorura Hispaniarum humiliter postulassent eoruraque enixis precibus sua etiam
studia ac vota clarissimus n Christo filius noster, Philippus, Hispaniarum

Rex Catholicus,

pro ejus singulari pietate et eximio Christianee Religionis zelo, datis hac de re ad nos pluribus

Nos congregationi

particulari nonnullorum ex venerabilibus fratribus

litteris,

conjunxisset

nostris

ejusdem Sacrse Romanse Ecclesiae Cardinalibus Concilii Tridentini Inter pretibus a

nobis deputatorum,

rem omnem sedulo examinandam demandavimus. Id autem cum ab

ipsa

Congregatione Cardinalium ea, qua par erat, maturitate prajstitum illiusque sententia ad Nos
per ejusdem Congregationis Secretarium relata fuerit

congruum

et

opportunum duximus,

ea quse infra

de memoratorum cardinalium consilio

sequuntur, ad Omnipolentis Dei gloriam,

EcclesiE utilitatem, veteris disciplinse instaurationem et spiritualem

sedificationem, hac Nostra perpetuo valitura Constitutione


I.

Primum

cum

igitur

a Patribus memorati Concilii Tridentini, Divino afilante spiritu,

sapientissime animadversum fuerit,

delectum circa

provide ab iisdem Patribus

declinandi

illos

cons'ilio,

genus elegisse

quantum

Christiana? Reipublicse intersit accuratum haberc

quibus sacra Ministeria committenda sunt, et in quorum vitam

eos,

fideles jugiter oculos conjicientes,

bendos non nisi

Regaorum Hispaniarum

statuere, decernere et declarare.

cautum

esse, qui

cseteri

sumpturi indesunt exemplum quod imitentur, proptereaque


fuerit,

Ecclesiasticse militiae per primara

tonsuram adscri-

probabilem prebeant conjecturam, se non ssecularis judicii

sed sincero animo pra?standi fidelem cultura ac servitium Deo, hoc vitse

volumus, ut pro tutiori ipsius conciliaris sanctionis executione, ab mnibus

Regnorum Hispaniarum hujusmodi Archiepiscopis

et Episcopis,

non

alii

ad primara tonsuram

posterum admittantur, quara quibus Ecclesiasticura aliquod Beneficiura statim conferendum

in
sit

aut quos constiterit, litterarum studio operara sic dar, ut quasi in via ad Ordines, tura

Minores, tura etiam deinde Majores suscipiendos, versari videantur

vel

demum

quos viderint

expedir alicujus Ecclesias servitio vel ministerio deputari.


II.

Et tam

in his, qui

ad primara tonsurara, quara in

aliis,

qui promoveri ad Ordines etiam

Minores optaverint, oranino servetur pariter regula ab eodera Concilio Tridendino tradita,
nirairura,

ut nullus ordinetur, qui judicio sui Episcopi non sit utilis aut necessarius suis

Ecclesiis,

quique

illi

Ecclesiae aut pi loco pro cujus utilitate aut necessitate assumitur,

adscribatur ubi reipsa functiones muneri suo consentaneas exerceat.Quod

si

qui

modo

non

reperian-

tur vel clericali tonsura jara initiati, velad Ordines, sive Minores sive Majores jara promoti.qui

nuUi

certse Ecclesise vel loco pi adscripti fuerint; Episcopi adscriptionera

sis vel

a praedecessoribu suis oraissara, statim suppleant,

hujusmodi, vel a seip-

nonminus quoadomnes

in Majoribus

ordinibus, etiam Presbyteratus, constitutos, quara quoad eos, qui vel sola priraa tonsura vel

Minoribus ordinibus

initiati,

Beneficiura

tamen Ecclesiasticura

possident.

Ex

reliquis

autem,

ut prefertur, vel sola priraa tonsura insignitis, vel in Minoribus ordinibus constitutis, sed
Beneficio carentibus, non nisi eos adscribant, quos Ecclesiae suae tiles vel necessarios esse

judicaverint. Caeterura antedictae adscriptionis executionem differri posse per aliquod temporis

spatium quod ipsis Episcopis cocveniens videbitur, permittimus quoad eos qui a Dioecesi, in

qua tonsurara vel Ordines susceperunt, causa ediscendi litterarum

scientias, in aliqua publica

Universitate vel Gymnasio, sive ex alia rationabili causa a suo Episcopo approbata, vel appro-

banda, absentes reperiantur.

HI.

Cum autem

clerici,

qui in Episcopalibus Serainariis edacantur, ut

litterarum sacraruraque rerum


prffiscriptis addiscendis,

magis assidue incumbere

decretum, diebus tantura


servitii

studiura operara conferre,

festis

aliisque

commodius ad

a Concilio

possint, teneantur juxta

Tridentino

ejusdem Concilii

Cathedrali aliisve loci Ecclesiis inservire

hanc quidem

per eos obeuudi rationem servari iu mnibus Hispaniarum Diojcesibus, necnon ipsos

I'ARTE 2 PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

358

dumtaxat

feneralibiis

totius clcri supplicationibus sive processionibus interesse,

raandamus; sublata quacumque majoris


positaque etiam

quacumque

servitii

consuetudine, etiam immemorabili,

cautum

Seminarium ipsum fundaverit, seu

esset, ob

legem ab illo qui


piam aliquam largitionem contulerit

adjectam gravioris

dotaverit, vel ei

Episcopi ad Nos, et pro tempore existentem

et

post-

autem Seminarium repe-

appellatione aut inhibitione. Si quod

riatnr, cujus fundatione aliter

volumus

Romanum

servitii

Pontificem, id referant, ut desuper

opportune providere valeat.

cum mxime

IV. I'rseterea,

deceat, eos qui propius ad sacratissima mysteria accessuri

sunt, ultra csetera requisita, congruenti etiam pollere scientia,

qua

prsediti,

indicare aliis Christifidelibus possint; Episcopi, non nisi eos, ex clero

tam

viam

salutis

saeculari,

quam

regulari, ad sacros Ordines admittant, quos ob scientiam alisque qualitates eo gradu ver

dignos per diligentem inquisitionem compererint, adeo ut satis non

sit illos

qui promoveri ad

Ordines prsedictos optant, linguam latinam intelligere, catechismo instructos esse, atque
apte responder qusesitis circa Ordinem suscipiendum sibi in examine propositis, Qui vero ad

Presbyteratum erunt assumendi, idonei prius per accuratum similiter examen comprobentur,
ad ministranda Sacramenta et ad populum docendum
ad salutem
ut

quantum

quod quidem, ut recte


fieri

potest, eos

competenter periti

V. Quod

si

praestari possit,

in

tantum ad sacerdotium assumant, qui saltem Theologise Moralis

domicilium in una Dioecesi habentes, Beneficium vero in

Episcopus domicilii debeat eos,

si in

suam Dicecesim

altera, ordinari

soris

nostri,

moribus et vita juxta Constitutionem

reversuri sunt, super scientia

Innocentii

Pap

eorum nata-

XII, prsedeces-

quse incipit, Speculatores, obtinendarum, addito queque compertae idoneitatis

testimonio in eisdem litteris

quam

fel. rec.

ad

Beneficium hujusmodi

in cujus Dioecesi

vel idoneitate examinare, ante concessionem litterarum Testimonialium, super


libus, aetate,

est

Domino hortamur,

sint.

ejusdem Beneficii titulum optaverint, ab Episcopo,


situra est

mnibus necessarium

ea, quse scire

eosdem Episcopos

hseque conced nullatenus debeant,

hbiles approbati nou fuerint

antedicto examine tan-

si

iisque juxta prsemissam formara

non impetratis, minime

possint ab alio Episcopo, cui etiam ratione obtenti Beneficii subjecti sint, ad Ordines promoveri

sique secus

fiat,

Ordinum per annum, ordinatus

ordinans quidem a coliatione

vero a

susceptorum Ordinum executione, quamdiu proprio Ordinario videbitur exppdire, eo ipso


suspensus

sit,

existentis

Romani

raemoratam

aliisque insuper gravioribus pcenis pro

modo

infligendis, uterque

Pontificis arbitrio

culpse nostro

et pro

tempore

Cumque etiam

subjaceat.

juxta

Innocentii prsedecessoris constitutionem, ratione hac, titulo Beneficii in aliena

Dioecesi obtenti,

non

aliter liceat Ordines

Beneficium prsedictum

sit ejus reditus,

ab Episcopo ejusdem Dicecesis suscipere,

utad congruam

vitse

quam

per se sufficiat; declaramus, suficientiam hujusmodi prsefiniendam

synodalem, sive morera pro promovendis ad sacros Ordines vigentem

esse,

non juxta taxam

in loco prsedicti Beneficii,

nisitamen illud continuara et prsecissara residentiam requirat, sed juxta taxam, vel ea
ciente, juxta

VI. Porro

morara in

ad

alio loco doraicilii

sartam

tectamque

momenti habet, quod clericali


sint, quam quod eidem militiae

railitise

si

sustentationem, detractis oneribus,

defi-

vigentem.
Ecclcsiasticam disciplinara, non

servandam

nomen

dar non permittatur

iis,

minus

qui haud satis idonei

jara adscripti laudabilera vivendi rationem sectentur,

eamque

morum exhibeant innocentiara, quse sanctitati suscepti instituti respondeat, multoque magis
quod abstineant iis, quse sacris canonibus jure meritoque vetita sunt, uti prorsus indigna
hominibus tabernaculum Domini inhabitantibus

et

venerando altaris ministerio dedicatis.

Statuimus propterea atque decernimus, quod qui sunt

clerici,

aut prima Tonsura, aut Ordini-

SECCION UNDECIMA.
bus Minoribus

initiati,

Concilii Tridentini

fuerint,

nullumque Ecclesiasticum Beneficium possidentes, qui, neglectis


habitum clericalem ac tonsuram non deferant, vel si etiam

decretis,

non tamen

deferant,

359

inserviant,

certB

mandato Episcopi adscripti

ex

aut loco pi, cui

Ecclesiae

Seminario Ecclesiastico vel

sive in

in aliqua schola

aut niversitato

de licentia sui Ordinarii non versentur; Episcopi, nuUa etiam prsemissa monitione, eos
privilegio

privatos declarent,

fori

factam, deleri jubeant. Sique

ii

eorumque adscriptionem,

meliorem

vitse

servitio certe Ecclesise antea

rationem non

inierint,

aut etiam

si alii sint,

quos ex propria culpa eficiendos idneos promotioni ad sacros Ordines sperari nequeat, iidem
Episcopi, servaa forma a sacris canonibus tradita, ad privationem aliorum clericalium privi-

Ubi vero reperiantur

legiorum contra ipsos procedant.

Capellanas

clerici

cujuscumque, etiam tenuis, redditus obtinentes, quorum improba vita


praebens, destruat,

quam

potius

vel

aliis

Beneficia

ofifensionem

aut foeneratores, vel ebrietati

sedieet, vel concubinarii,

ludisve alearum dediti, vel satores rixarum, vel negotiatores, vel

arma

gestantes, vel incertis

sedibus vagantes, vel clericalem habitum tonsuramque non deferentes, vel ecclesiastica im-

munitate in fraudem tributorum et vectigalium a

demum

abutentes, vel qui


rito

ad Ecclesiam pertinere

servatisque

laicis

non exemptis solvendorum, temer

similia aut majora crimina patrantes,


visi fuerint

numero magis, quam m-

Episcopi praemissis tamen necessariis monitionibus,

de jure servandis, contra ipsos ad poenas a Romanis Pontificibus prsedecesso-

aliis

ribus nostris, et a sacris Conciliis impositas, et etiam ad privationem Beneficiorum, Capella-

niarum, et Ecclesiasticorum ofBciorum in mnibus


sacris canonibus

memores

imposita

est,

illis

casibus, in quibus prasdicta privatio a

humanis quibuscumque rationibus posthabitis, procedant,

seipsos neglectse subditorum emendationis condignas,

Deo

vindica, pcenas perso-

luturos.

VII. Sed et

cum

personse Ecclesiasticse

exhibendis, iisque prsestandis,

quse eorum

nunquam

in obsequiis

satis

supremo Numiui

statui consentanea sunt, exerceri valeant

plurimuni

Domino commendamus pium morem, in plerisque Hispaniarum Dioecesibus vigentem, ut


clerici, tam in Minoribus, quam in Majoribus Ordinibus constituti, atque etiam Presbyteri,

in

tametsi Beneficia vel

officia

Ecclesiastica non habentes,

cum

quibus adscripti fuerint, Missae Conventuali


vesperis oBcii,

diebus Dominicis

aliisque

Episcopi aliarum Dioecesium, in quibus

mos

festis
ille

superpelliceo induti in Ecclesiis,

cautu celebratae, necnon primis et secundis


assistant

quinimo

enixe hortamur, ut

institutus hactenus non fuerit, id in posterum

mnibus ac insuper satagant, ut omnes Ecclesiastici praedicti, etiam collationibus habendis coram Parochis suis vel aliis ab Episcopo deputatis, super casibus conscienservari curent in

tise

forum concernentibus,

et super ritibus ac cseremoniis sacris intersint.

"VIH. Et quoniam in pradictis Hispaniarum


Capellanas, etiam de jure Patronatus

Eegnis reperiri intelleximus, Beneficia et

vel Ecclesiasticorum vel laicorum, nullo

tamen certo

proventu nstructas, vel adeo tenu, ut nec ad dimidiam nec ad tertiam partem congrua pro
clericis ad sacros Ordines promovendis, necessarise ascendat; malis, haud quidem levibus inde

erumpentibus, occurrere cupientes, statuimus et mandamus, quod Episcopi ad Beneficiorum


etCapellaniarum, quse nullum certum reditum habent, in suppressiouem statim deveniant. De
aliis

vero Beneficiis et Capellaniis,

quarum

certus annuus fructus ad

tertiam congrua partem non ascendit, decernimus,

primam tonsuram
Patronatuum

quam

laicis,

jura,

nulli

in

memoratam saltem

posterum

conferendam esse

ratione juris exequendi aliquod ex dictis Beneficiis et Capellaniis.

quantum

fieri possit,

salva remaneant, liceat Patronis,

tam

Atque

Ecclesiasticis,

ad dicta Beneficia et Capellanas nominare, non tamen veluti ad Beneficia

Ecclesiastica requirentia in nominandis

primam tonsuram, sed tanquam ad

legata pia

et

PARTE

360

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

primam tonsuram non habentes, ea

nominati, tametsi

retiere

possint uti pia legata,

cum

onere adimplendi omnia onera a fundatoribus injuncta.

Non

animi nostri dolore etiam accepimus, quod quamquam Tridentina


omnes qui Parochiales vel alias curam aninaarum connexam habentes
Ecclesias, quocumque modo obtinont, deber, diebus saltem Dominicis et festis soleranibus,
IX.

Synodus

sine gravi

decre,verit,

plebes sibi commissas pro sua et

harum

capacitate pascere salutaribus verbis, docendo ea quse

Christifideles ad salutem scire oportet, de explicando divinse legis praecepta fideique dogmata,

pueros ejusdem

lidei

rudimentis imbuendo, et brevi facilique sermone vitia denuntiando, quae

declinare, et virtutes, qtias sectari oporteat

nihilominus nonnulli Parochialium Ecclesiarum

Rectores hsec, quse suarum partium adeo sunt, prsetermittunt, culpara hujusmodi a se amoliri

quidem pravae consuetudinis,

nitentes, vel prsetextu immemorabilis, sed

temque imbuentium pueros Mysteriis

in aliis Ecclesiis,

Ne

vel quia hs-c ab ipsis

non videatur, suppetente nimirum copia aliorum habentium sacras condones

prajstari necesse

compitis.

fidei, vel in scholis, vel in

itaque sub inani istarum, aliarumque similium excussationum praetextu, tanta christianae

Eeipublicifi

pernicies struatur, districte prsecipimus singulis

Episcopis, ut

omnino

per seipsos vel,


aliqui

non

quod omnes

efficiant,

qui

ii,

Hispaniarum Archiepiscopis

animarum curam gerunt, munia

legitime impediti fuerint, per alios idneos diligenter exequantur. Si vero

si

satis hbiles

ad

illa

obeunda reperiantur, iidem Archiepiscopi

et Episcopi per alios

a se deputandos, sumptibus Parochorum minus idoneorum, opportune suppleri curent

posterum Beneficia, quibus animarum cura imminet


ofiBcia

et

praedicta

non

nisi ver

et in

memorata

idoneis ad

per seipsos adimplenda conferantur.

X. Prseterea ne Constitutionis
congrua fructuum

sancti Pii V, etiam

portio, vicariis perpetuis,

pretationem ab ejus sententia alienam

qua taxatur

praedecessoris nostri, in

animarum curam

exercentibus, assignanda, inter-

contingat; declararaus, Constitutionem

fieri

pertinere dumtaxat ad vicarios perpetuos illarum

Ecclesiarum

Ecclesiis, Monasteriis, Collegiis, Beneficiis et locis piis

units sint

illam

Parochialium, quae

aliis

necnon portionem anniiam

fructuum, quae ibidem statuitur assignanda ipsis vicariis in summa, non majori quam centum,
nec minori

quam

quinquaginta scutorum, intelligi deber de scutis argentis juliorum decem,

monetae Romanae, pro quolibet scuto.


XI. Quoties itaque in
rit

aliis

Parochialibus Ecclesiis, quae.ut praefertur, unitae non sint,0[)ortue-

ex aliqua justa causa providere per coadjutores Parochorum, aut per vicarios temporarios

cura erit Episcopis, pro data sibi a Tridentina

Synodo potestate, partem fructuum

praedictis

coadjutoribus aut vicariis assignandam determinare in ea quantitate, que pro suo prudenti
arbitrio et conscientia conveniens videbitur, ratione videlicet habita

torum Ecclesi* Parocbialis,

numero animarum,
postulaverit.

Quod

in

qua deputati

qualitate laboris et quantitate


si

impensarum, quas commissi

Parochi ab Episcopis moniti, congruo iisdem termino

sive vicarios temporarios, quoties opus fuerit,


eos,

reddituum

emolumen-

ofiBcii

Et nihilominus ubi etiam

loci,

necessitas

praefixo, coadjutores

assumere neglexerint, poterunt

quos huic muneri idneos censuerint, auctoritate propria deputare,

antedictae portionis fructuum.

et

necnon inspectis conditionibus

fuerint,

cum

ipsi Episcopi

assignatione

praedicti coadjutores aut vicarii

tem-

porarii a Parochis nominati vel

assumpti fuerint, de eorum idoneitate Episcopis constare per

examen debeat, antequam ad

exercitiura admittentur

audiendas antea fuerint approbati, nisi

exercendam opportunis

aliis

praediti noscantur.

Quibus

milem terminum ab Episcopis praefigeudum,


ipsos Episcopos libere spectet deputatio

cum

nec satis

sit

quod ad confessiones

etiam qualitatibus ad curam anifnarum recte


si

careant, nec Parochi deinde, intra alium

alios ver idneos norainaverint

si-

tune pariter ad

dicta congruae assignatione, nec ulla

Parochorum

SECCION UNDECIMA.
eontradictio aut exemptio aut appellatio aut
tationis et assignationis

361

cujuscumque judiis inhibitio,exequutionem depu-

fructuum, in casibus prsemissis,

certse partis

suspendere possit

itemque non obstante qualibet contraria consuetud ine etiam immemorabili.

animarum

XII. Verura quia non satis

curse et necessitatibus

quandoque consultum est per

hoc, quod ad obeunda Parochialia munia, alii sacerdotes Parochis adjungantur, sed majora

remedia adhiberi oportet, quoties nempe ob locorum distantiam sive itineris diiBcultatem,
parochiani sine

magno incommodo pro Sacramentis

percipiendis divinisque

oficiis

audiendis,

acceder ad Ecclesiam Parochialem nequeant; tune quidem meminerint Episcopi, licere

suo arbitrio, invitis etiam Rectoribus, vel intra easdem Parochias destinare alias

sibi pro

Parochorum Coadjutores, Sacramenta ministrent

Ecclesias, in quibus sacerdotes

et

divinum

cultum exhibeant, vel novas Parochias novasque Parochiales Ecclesias a veteribus distinctas,
constituere, iisque novos Parochos prseficere, assignata ex redditibus ad veterem Parochialem

Ecclesiam quomodocumque pertinentibus, convenienti portione ad victum eorum, qui, vel

tanquam Coadjutores

in dictis aliis Ecclesiis deputati, vel

euram animarum exercuerint nuUa ad

Parochi,

prseraissa

tanquam

distineti et independentes

impedienda suflfragante appellatione

aut inhibitione.

Cum

XIII.
qui

eorum

ad prseseriptura quoque Tridentinse Synodi Episeopis

omnium rerum

primus loeus esse debeat, et praecipua

publicis

is

honor tribuendus

sit,

dignitati convenit, cisque in choro et in capitulo, in processionibiis et aliis actibus

mandamus,

id religioso ac perpetuo

observar!

in

agendarum

auctoritas;

mnibus actibus, adeo juste hujusmodi

prseeminentise et auctoritati consentaneis, non obstantibus privilegiis, etiam ex fundatione

competentibus, eonsuetudinibus etiam immemorabilibus, sententiis, juramentis et concordiis,


qu3e suos

XIV.

tantum obligent auctores.

Prseterea,

nostrse sollicitudinis

ut claustralis quoque disciplinse vigor illibatus permaneat,


partes etiam duximus interponendas.

fuerit,

quantum detrimenti

quam

vires

in

illi

afferatur, ex

Cum

itaque experientia

pontificiae

compertum

quo plures ad religiosum habitum admittantur,

reddituum patiantur, moderno ac pro tempere existenti nostro Apostolicse Sedis

iisdem Hispaniarum Regnis Nuntio per prsesentes committimus et mandamus, ut curet

et vigilantiam adhibeat,

ne contra prsescnptum memorati Coneilii Tridentini in Monasteria,

Conventus et Domos, tam


sive

virorum,

quam mulierum,

bona immobilia possideant,

sive

non possideant, major numerus recipiatur, quam qui, vel ex proventibus propriis

ipsorum monasteriorum, conventuur, aut domorum, vel ex consuetis eleemosynis aliisve

quibuscumque obventionibus,

XV. Quoties

in

commune tamea

conferendis,

commOde

possit sustentan.

vero Regulares ad Ordines erunt promovendi, servetur omnino Decretum

Congregationis Cardinalium Coneilii

Tridentini Interpretum, a pise memorise Clemente


Papa VIII, prsedecessore etiam nostro, confirmatum die 15 martii 1596, quo sancitur, non
ad alium, quam ad Episcopum Dicecesanum, litters dimissorias pro eorumdem Ordinura
suseeptione a suis superioribus esse dirigendas, praeter
Dioecesi abesset, vel Ordinationes

non esset habiturus

ad alium Episcopum dirigendis, expressa

fieri

tamen quoad

prsedicta Regularibus

quam

in

casu, quo Dicecesanus a

quo etiam casu in

debeat menlio, vel de

Dioecesani absentia, vel de illa alia causa, videlicet,


exceptis

illis,

litteris dimissoriis

prsedicta Episcopi

quod Ordinationes non

sit

habiturus

quibus per speciale privilegium a Sede

Apostlica post Concilium Tridentinum fuerit concessnra, ut a quolibet Catholico Antistite

Ordines

suscipere possint, super quo indulto nihil per prsesentes innovare intendimus.
Noverint autem Episcopi se deber per semetipsos, secluso segrotationis casu, Ordines conferre et sacrorum Ordinum coUationem, statutis a jure teraporibus,
ac in Cathedrali Ecclesia,

TOM.

I.

45

l'ARTE 2 PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

362

vocatis et adstantibus Canonicis, publice

tamen

in Ecclesia,

quantum

habendam

fieri poterit, digniori,

esse, vel si in alio Dicecesis loco,

et prsesente Clero

incertitudo, an ipsi ordinationes sint habituri, nimis grave afiferat

varia Dicecesis loca inhabitantibus,

per

mensem

ante

facta

non

fuerit,

inde

satis

semper

Ne

vero

publico edicto ab

singulis vicibus
ut,

quoties denunciatio

Episcopum Dicecesanum

Regulares

intelligant

loci.

incommodum promovendis,

eisdem Episcopis denuncietur se Ordinationes esse habituros, adeo

hujusmodi

ejusdem

Ordinationes ea vice minime esse habiturum, sibique idcirco licitum futurum Ordines ab
alio

Episcopo suscipere,

cum

litteris dimissoriis

suorum Superiorum ad eum

directis, srvala

forma superius expressa.

in eis

XVI. Episcopi

mnibus mulierum Monasteriis

in

sibi

subjectis, Ordinaria, in aliis vero

exemptis auctoritate Sedis Apostolicae inconcusse observari curent quse circa Sanctimonialium

clausuram vetitumque in dicta Monasteria ingressura, tam in decretis Tridentinae Synodi,


in Constitutione similis memorise Gregorii Papae XIII, etiam prsedecessoris nostri, edita

quam

idibus Januarii anni 1575 provide ordinata sunt.

XVII. Perpendentes etiam Christianse Eeipublicse

in

primis expedir, ut ministerium ac

potestas clavium in remittendis retinendisque peccatis recte exerceatur, declaramus, sacer-

dotes

tam

sseculares

quam

fessiones limitatam vel

regulares, qui ab Episcopis obtinuerint licentiam audiendi con-

quoad locum vel quoad genus personarum

Sacramentum administrare

posse Poenitentise

extra

tempus

vel

vel

locum

quoad tempus, non

vel genus personarum

ab ipsis Episcopis prsescriptum, quocumque privilegio, etiam in vim BuUse, quse appellatur
Cruciatce Sanctce, competente, nuUatenus suffragaturo.
cessor, per suas die

ssecularibus

quam

Cumque idem

Innocentius praede-

19 Aprilis anni 1700 expeditas Litteras decreverit, Sacerdotibus tam

regularibus non licere confess iones eorum, a quibus ex indulto prsedicta-

Bullae Cruciatse ad id electi fuerint, audire absque praecedenti approbatione Ordinarii illius
loci, in

quo

ipsi poenitentes

locorura antea approbati

degant

electos approbassent, subditi essent

nuUas

et

confessores

ac etiamsi

fuissent,
;

eligunt,

etiamsi ab Ordinariis aliorum

poenitentes Ordinariis

necnon confessiones

fore, irritas et invalidas, et confessores ipso jure

illis,

qui confessores

aliter factas ac respective exceptas,

suspensos esse

nos

eamdem

Constitu-

tionem approbantes, confirmantes et innovantes, declaramus insuper prsedictis Sacerdotibus

tam

Secularibus

Cruciatse vel ex

quam

regularibus ad confessiones excipiendas, vel ex vi prsedictae Bullae

quocumque

alio

privilegio

approbati alias fuerint ab Episcopo

illo,

electis,

suffragari

minime etiam

posse,

quod

qui aliquando fuerit Ordinarius loci in quo confes-

siones audiendae sint, sed talis tune temporis

amplius non

ab humanis

existat, vel quia

excesserit aut Episcopatui renuntiaverit vel quia ad aliam Ecclesiam auctoritate Apostlica

translatus reperiatur

sed necessariam omnino esse

illius,

qui actualiter et pro tempere

ordinariam jurisdictionem in ea Dioecesi exerceat, approbationem. Haec tamen suffragetur

etiam tacita, eaque adesse censeatur, qiiousque praecedens licentia sive approbatio duret et
revocata ab eo non fuerit

in

quo casu nova

et expressa

impetranda

erit, si illa

obtena vel per temporis adscripti lapsum expiraverit vel per posteriorem

prsecedenter

revocationem

sublata fuisset.

XVITI. Meminerint

quoque Regulares, se excipere non posse

confessiones Monialium,

tametsi eorum regiraini et gubernio subjectse sint, nisi ultra licentiam suorum Praelatorum

Regularium prsecedat examen coram Episcopo Dioecesano faciendum, ejusque specialis quoad
confessiones dictarum Monialium approbatio, remota quacumque contraria consuetudine.
etiam immemorabili.

XIX. Cumque ex codera Concilio Tridentino Confessor

extraordinarius bis aut ter in anuo

363

SECCION UNDECIMA.

lares,

omnium

Monialibus debeat, qui

offerri

quoad Monasteria

deputare neglexerint, vel

ipsis

confessiones audiat

subjecta,

toties

etiara ex proprio

si

si

prsedictum

in

posterum Superiores Regu-

extraordinarium Confessorem

eodem ordine semper deputaverint, nec saltem

semel in anno ad id munns elegerint Sacerdotem aut saecularem aut regularem

alteriiis diversi

Ordinis professorem, in his casibus Episcopi pro suo arbitrio et conscientia deputationem

hujusmodi facer possint, nec

illa

quovis titulo aut prsetextu a Superioribus Regularibus

valeat impediri.

XX.

Episcopi insuper abusus oranes, qui in Ecelesiis aut ssecularibus aut regularibus,

contra praescriptum cserebionialis Episcoporum et Ritualis Romani, vel Rubricas Missalis


et Breviarii irrepserint,
niali

studeant omnino remover. Et

si

adversus ea, quse in dicto Caeremo-

statuta snnt, consuetudinem etiam immemorabilem allegari contingat

eam

gnoverint, aut

de jure non posse, executioni eorum, quse in dicto Casremoniali

incumbant

nec

XXI. Sedulo

postquam reco-

non satis probari aut etiam probatam suffragari, utpote irrationabilem,

uUa suspensiva

constituta sunt, diligenter

appellatio admittatur.

tam quoad

pariter curent iidem Episcopi, ut eliminentur abusus, si qui forsan,

quam quoad

Ecclesiasticos sseculares,

Regulares, inducti fuerint adversus Concilii Tridentini

decretum, de observandis et evitandis in celebratione Missarum Sess. 22, et contra Regulares,


si

opus

fuerit,

quacumque

procedant ex Apostlica Delegatione, in eo decreto ipsis indulta, postposita

appellatione suspensiva,

quocumque

sed solum reservata in devolutivo, super

dubio, quod excitari contigerit, declaratione Congregationis pro tempore existentium S. R. E.

Cardinalium memorati Concilii Interpretum.

XXII. Cumque circa Missarum celebrationem in privatis Oratoriis, necnon circa usura
memor. Clemente Papa XI, praedecessore etiam nostro, opportunum

Altaris gestatorii a recol.

decretum promulgatum fuerit die 15 Decembrls anni 1703, Episcopi dent operam, ut omnia
ibidem statuta etiam in Regnis Hispaniarum serventur, idemque decretum in suis respective
Dioecesibus, ut facilius
privatis

Regularium

mnibus innotescat, publicari

cellis

faciant, addita

etiam prohibitione, ne in

sive cubiculis erigatur altare pro re sacra

ibidem facienda,

et

contra quoscumque contravenientes censuris etiam ecciesiasticis procedant, adhibita quoad

Regulares auctoritate Sedis Apostolicae in memorato decreto ipsis delegata, remotaque qua-

cumque

contraria consuetudine, etiam immemorabili

dicto decreto statuatur,


laicis erigere altare,

non

licere Episcopis extra

declaramus tamen quod

domum

sit

de Domibus etiam

forte occasione Visitationis vel itineris hospitio excipiantur,

laicis,

in quibus ipsi Episcopi

ut nec etiam quando Episcopi

in casibus a jure permissis vel de speciali Sedis Apostolicae licentia absentes a


ordinariae habitationis,

in

enim casibus

Domo

in prae-

Domibus

ibique sacrosanctum Missse sacrificium celebrare sive celebrari facer;

hujusmodi prohibitio intelligenda non

his

cum

propriae habitationis in

moram

idclrco faciant in aliena

licita iis erit erectio altaris

domo per modum

ad efifectum

Domo

propriae

similis habitationis

praedictae celebrationis,

non secus ac

propriae ordinariae habitationis.

XXIII. Praecipimus quoque, accurate attendi ac adimpleri quaecumque alia praescribuntur


in

ejusdem Generalis Synodi

Sess.

25 de Regularibus et Monialibus.

Cumque

in cap. 25,

amplissime derogetur mnibus contrariis privilegiis, sub quibuscumque formulis verborum


conceptis,

a,c

et Regulis,

rabilibus

Mare magnum

appellatis, etiam in fundatione obtentis,

necnon Constitutionibus

etiam juratis, atque etiam consuetudinibus vel praescriptionibus etiam


sciant omnes, derogationem hujusmodi non ad ea

tantum

capite continentur, sed etiam ad alia, quae in singulis superioribus capitibus


nis

constituta sunt.

immemo-

referri, quae in praedicto

ejusdem

sessio-

PARTE

364

XXIV. Ad

haec ut recta

criininalibus Ordinarii

ad ullius querelara

1*-

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

ia judiciis

servetur,

ratio

prsecipimus, quod ubi iu causis

locorum in Eegnis Hispaniarum processerint ex


accusationem,

sive

velad Sedis Apostolicse Nuntium vel ad Metropolitanos interposita


si

hoc

officio,

est,

non

ab eorumdem Ordinariorum sententiis appellatio

si

fuerit; tnnc (ne alioquin,

nullus actoris partes gerat, delinquentes posnam suis criminibus debitara effugiant) Procu-

ratores Fiscales tribunalis Nunciaturas Apostolicae et respective etiam Curise Metropolitanas,


instantias

aliosque

actus

desuper necessarios peragant et prosequantur, ut praedictse Ordina-

riorum sententiie justara confirmationera


ratoribus

Fiscalibus

non

contigerit, ista; prorsus

debeant eftectum,
perinde ac

XXV.

si

citatis

nulls

quinirao

et

et

sint ac irritas

prsecedentes

Quod

executionera obtineant.

inauditis,

senteutias in

cum mnibus

Ordinariorum

si,

Procu-

dictis

gradu appellationis proferri


nulluraque

actis, gestis,

sortiri

mandentur,

sententise executioni

appellatio ab s interposita nullatenus fuisset.

Cseterum cura generaliter circa appellationes et inhibitiones satis provisum fuerit per

Oonstitutionem

piae

mera. Innoceotii Papse IV, predecessoris etiara nostri, in cap. Romana, ac

etiam per decreta Concilii Tridentini, itemque alia edita die 16 Octobris 1600 a Congregatione
negotiis et consultationibus Episcoporum et

Regularium

praeposita, et a prsefato

Clemente VIII.

praedecessore confirmata, ac denique etiam alia promulgata tempore pontificatus similis

Urbani Papai VIII, prsedecessoris itidera nostri, die videlicet 5 Septembris 1626

mandamus,

quod quidquid

diligentissime per

omnes

in

iis

mnibus memoratis Constitutionibus

mem.

volumus

et

decretis statuitur

et

comprehensos observetur in causis ad curias Ecclesiasticas

pertincntibus in Eegnis Hispaniarum,

quacumque

etiam immeraorabili, vel

consuetudine

quovis privilegio aut stilo concedendi etiam quasdam

inhibitiones, nuncupatas temporarias,

penitus excluso.

XXVI. Quo
civilibus, quse

vero

ad

ad judices conservatores et

eorura cognitionem pertinere

praescripta in Constitutionibus

fel. reo.

modum
possint,

ac facultatem procedendi in causis

custodienda erit norma

inviolata

Innocentii IV, Bonifacii VIII.Gregorii

Romanorura Pontificum prsedecessorum nostrorum.hac de

re editis,

necnon

XV, aliorumque

in decretis Concilii

Tridentini, sub pcenis ibidem contentis, quas praesenti nostra constitutione innovamus et con-

lirmaraus; hoc etiara addito, ut iidera judices conservatores et raandatorum

exhibere debeant Episcopis

suorum executores

aliisque locorum Ordinariis, litteras suaj deputationis,

quarum

vigore proceder intendant.

XXVII. Enixe denique

et ex

intimo paterni cordis

nostri

sensu oranes e religiosissima

Hispnica Natione monemus.ut memores sint tenerise exacte,irmiter et

cum

effectu observare

etiam omnia et singula in caeteris mnibus ejusdem Tridentini Concilii decretis sancita. Et ne

eorum executio posthac ullo modo impediatur aut retardetur, decernimus, ac declaramus nullum pro impedienda aut suspendendaexecutione Conciliariumsanctionum ejusmodi,aut decretoruraquaeab Ordinariis edita fuerint pro executione pariter eorum, quaeinipso Concilio statuta
sunt, sufragari posse, ac deber contrarium privilegium,

quod ante

praedicti Concilii

promul-

gationera a Sede Apostlica obtentum fuerit, nisi etiam post ipsura Concilium fuerit in forma
specifica

ab eodem Apostlica Sede confirmatum, vel noviter concessum

posse ullum

itemque obstare non

statutura vel concordiara, quaj, a prsedicta Apostlica Sede specialiter confir-

non sint, eque queracumque longaevum non usum, aut contrariara consuetudinem vel praescriptionera, etiam centenariam vel immemorabilem,ni forsan praefatae consue-

nata

uidinis aut praescriptionis materia capax

sit,

et

insuper consuetudo

aut praescriptio

imme-

morabilis probata jara sit admissa a corapetenti judice per tres sententias conforraes vel per

imam, quae

in judicatura transierit,

nec deraum quaracumque appellationem sive inhibitionem

SECCION UNDECIMA.

369

etiam temporariam, reservato dumtaxat recursu in devolutivo ad memoratam Congrega tionem

Cardinalium ejusdem Concilii luterpretura, quibus etiam tamquam executoribus prsesentium


nostrariim Litterarum non solum coraniittimus et mandaraus.ut eas ipsarumque decreta et ordi-

omnes perpetuo

nationes

et inviolabiliter observari faciant cura

eadem

potestate, quse iisdem

Cardiualibus a Sede Apostlica tributa est pro executione decretorum memorati Concilii, sed

etiam privativo facultatera impertimur, quandocumque opus fuerit, interpretandi, explicandi


ac declarandi

eamdem nostram Constitutionem omnesque


quse ad caeremoniale Episcoporum,

tas, exceptis his,

quatenus

et Breviarii pertinent,

Romanura

et

Rubricas Missalis

dubietas aliqua autdifiBcultasemerserit;non retardata

illis

tamen interim illarum executione, adeo

ut, ante

eamdem Congregationem Cardinalium, nec


sit.

et singulas ordinationes in ea conten-

Rituale

hujusmodi executionem, nec ullus rccursus ad

ulla super quovis dubio consultatio promoveri pos-

Decretis vero et declarationibus a prsedicta Congregatione faciendis, postquara nostra aut

Romani

tmpora existentis approbatio accesserit, statim quaecumque reclamatio

Pontificis pro

aut consultatio omnino cessare, perpetuumque silentium desuper impositum censeri debeat.

semper firmas, validas et eBcaces existere

Decernentes pariter easdem praesentes Litteras

suosque plenarios et ntegros effectus

et fore,

sortiri et obtinere,

ac

illis,

ad quos spectat et

tempore quandocumque spectabit, in mnibus et per orania plenissime suffragari, et ab

pro

eis respective inviolabiliter et

Non

inconcusse observari deber

obstantibus prsemissis ac, quatenus opus

sit,

nostra et Cancellarise Apostlicas Regula

de jure quaesito non toUendo, aliisque Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis etc.

Datum Romaeapud
catis nostri

Nota de

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die

13Maii 1723, Ponti-

anno secundo. (Del Bularlo Romano Luxemb. part, la pg. 472).


El limo Lpez Zebuano dice:* Dicha Bula de Inocencio est mandada observar en

los Fastos.

las Indias por diversas Cdulas Reales. Orden. 312.

SE CONDENAN

RECURSOS DE FUERZA.

LOS

Venerabili Fratri Valentino Archiepiscopo Sancti Jacobi de Chile.

Pius Papa IX.


Veuerabilis

Ex

in

30

die

litterae,

Gubernii scriptis jam dolenter noveramus

cum ad Nos

proximi

ultimis hujus mensis pervenerunt tuae obsequentissimse

mensis septembris

datae,

quibus,

venerabilis

Frater,

hujus

cum

documentis Nobis sedulo exponis.

adjectis

istius

Gubernii Minister de ejusraodi negotio ad Nostrum Cardinalem Secretarium

status scripsit,

mandavimus ut

responsum daret, quo clare


rebus nuUi

civili

deferimus laudes,

Ecclesiae

jura

procurationi
et

ex istius

Benedictionem.

sane facti originem, progressum resque omnes ad ipsum pertinentes

raolestissimi

fcibi

Apostolicam

et

tuo Metropolitano Canonicorum collegio excitata... ob ejusdem Templi

sto

Sacristas expulsionem,

libus

Salutem

publicis ephemeridibus atque

scandala

Ubi

Frater,

qua

auctoritati ullo

cum

unquam modo

et

qua

pastorali

prospexeris, si tibi, quod

episcopali

ad Ecclesia; jura tuenda eidora Ministro


potestatem in

posse essc subjectam.

spiritua-

Ac meritas

ex iisdem tuis litteris noverimus, quo sacerdotali zelo veneranda

propugnaveris,

jam

ipse Cardinalis

aperteque ediceret ipsius Eclesiae

constantia

sis

Deus

providentia

legitima;

avertat, aliquod sit

animatus ad orania,

istius

Dioecesis

subeundum discrimen,

Deo auxiliante, pcrfercnda

pro

PARTE

36$

Debito etiain

ipsius Ecclesiae defensione.

Ecclesiasticos

omnia

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

laudum

prajconio illos

omaes

viros prosequimur, qui, veluti ex iisdem tuis litteris apparet,

eorum studia

Ecclesis causa tuenda ejusque sanctissimis legibus

in

impender gloriantur, atque

eis

significa Nostris in votis esse, ut

nunquam

potissimum fervidasque Deo Optimo Mximo adhibere preces, quo divina

Jam

populo impetrent auxilia.

quanto dolore

poteris,

corum...

abusus vel

sibi et Christiano

cum

in spiritualibus rebus ad

judicium auctoritatemqne confugere non dubitaverint. Etsi enira hujusmodi


diu invaluerint, tamen commemorati Canonici tranquillo animo

istic vel alibi

Dei et Ecclesiae leges nuUi


gratius esse potest,

cum

laicas

quam ut

memoratos Cannicos, vel per

eorum conditionem

propter

potestati esse

ipsi resipiscant ac

te vel

subjectas.

prae cseteris cognoscant,

Et quoniam

nihil certe

Ecclesiasticos viros, majoreraque

etiam,

illos

qui in

Nobis

redeant ad cor, idcirco optamus, ut dos

per alium gravem virum voces,

cosque de Nostro

moerore certiores facias, ac simul horteris, ut velint imitari oranis fere

et

intelligere

fuerimus ob agendi rationem eorumdem duorum Caaoni-

affecti

seu conscientia esse non possunt,

dicunt)

servandis

cessent ausiduas

vero per te ipse, venerabilis Frater, vel facile

ob cannicas pojnas in quas ipsi inciderunt,

et

laicse potestatis

Civitatis

istius

tecum conjuncti

istius

Civitatis

suorum collegarum partem (quorum personara

se referro

tempere de sententia destiterunt, ne iraprobandum ad-

mitterent facinus implorandi in sacris rebus laicae potestatis auctoritatem.

Tibi

autem, venerabilis Frater, omnes opportunas tribuimus facultates,

Domino expedir

atque etiam ab irregularitate eximas, quoties


et

ut

si

ita

in

dos praedictos Cannicos ab Ecclesiasticis censuris absolvas

censueris,

illa

ob Missae celebrationem

obstricti sunt

sacramentorum administrationem.

Datum Romae, apud


undcimo.

Petrum, die 27 Novembris anno 1856, Pontificatus nostri anno

S.

Pius Papa IX.

(Del Boletn Ecco. de Chile, tom. 2, pg. 222.)

CABILDOS NO

LOS

PUEDEN REVOCAR LA JURISDICCION

DEL VICARIO CAPITULAR.


Venerabili Fratri Marino Archiepiscopo Palmivensi Deleiato Apostlico in

regionibus

Foederis

Argentini-Paranam.

Pius Papa IX.


Venerabilis

Non

levi

Frater,

Salutem

et

Apostolicam Benedictionem.

admiratione cognovimus istud (N.)in America Meridionali Ecclesiae Canonicorum,

Collegium in Vicario Capitulari eligendo, contra vigentem nunc in Ecclesia disciplinam

perperam agere.

Cum

Vicarii Capitularis

enim ex hac vita migraverit Dilectus Filius Presbyter (N. N.), qui
muere fungebatur ab eodem Capitulo electus fuit Vicarius Capitularis

Dilectus Filius Sacerdos (N. N.), ea

tum

exercere debeat.

plinae adversetur hic

Nemo

tamen conditione ut hujusmodi

certe ignorat,

quam vehementer

officium ad

biennium tan-

vigenti nunc in Ecclesia disci-

Vicarium Capitularem eligendi modus. Etenim omnes noscunt juxta


in Vicarium Cnpitularem, semel canonice electum, ita

presentem Ecclesiae disciplinam


transferri

nullo

omnem

modo

jurisdictionem ad capitulum tempore Sedis vacantis pertinentem, ut ea

possit ab ipso capitulo revocar! aut coarctari, nisi causa cognita fuerit ab hac

Sancta Sede, veluti ipsa per suas praesertim,

tum Episcoporum

et

Regularium, tum Concilii

Congregationes, siepissime docuit ac declaravit. Itaque has Tibi, venerabilis Frater, qui in

SECCION UNDECIMA.
istis

Delegati muueie uageris, scribimus

hujus Apostolicse Sedis

regionibus Nostri et

Litteras, quibus eas tibi partes

imponimus ac mandamus, ut ejusdem

(N.) Ecclesise Cauonicis

Nostro nomine significes, a Nobis omnino improbari lianc Vicariura Capitularen! eligendi
rationem ab ipsis adhibitam, ac simul

graviterque moneas, ne in posterum audeant

illos serio

contra nunc vigentem Ecclesise disciplinara ejusmodi uti ratione in Vicario Capitularieligendo.

eque

illis

hac in re

modo

curse erit, venerabilis Frater, Nostro item

eumdem abusum omnino

nunc

in

Ecclesia disciplinse

religiosissime

servent.

eligendo Vicario

in

Ea porro spe nitimur


ea,

ut

fore,

qua par

S.

iidera

Capitulari ad vigentis

Canonici

est, reverentia et

Persuasissimum autem Nobis

Datum Komse, apud

Tibi

normara se diligenter conforment, eamque studiosissime ac

studioque haec Nostra exequuturum esse mandata.

tertio.

in alia

irrepsisse,

nomine earumdem Ecclesiarum Cannicos monere,

eliminent, atque

Nostra per te noverint mnita, velint


sedulo obtemperare.

autem noveris hujusmodi abusum

toleranda. Si

Cathedralium Ecclesiarum Canonicorum CoUegia

istius tuse Delegationis

ut

ipsis asserta consuetudo, qua? potius abusio

ab

sufifragari potest quajvis

debet appellari nullo prorsus

et Capitula,

te venerabilis Frater,

est,

Hac autem

cura

obedientia, Nostrre voci

omni cura

occasione libentisirae utimur...

Petrum, die 13 Decembris 1858, Pontifieatus nostri anno dcimo

(Del Boletn Ecco. de Chile, tora. 2, pg. 443.)

SOBRE LOS VICARIOS CAPITULARES Y LOS PRESENTADOS PARA LAS SILLAS


EPISCOPALES.
Plus Episcopus, Servus Servorum Dei, ad perpetuara

Romanus

Pontifex, pro

muere

sibi divinitus

rei

memoriara.

collato regendi ac giibernandi

universam

Christi Ecclesiam, non solura SS. Canonura observantiam urgere, sed etiam illorum certum
et

authenticum sensum declarare satagit,

si

quando quidpiara dubitationis in aliquo occurrat,

ne diversis interpretationibus materia prsebeatur, atque inde Ecclesiasticse disciplinse unitas

rumpatur, cura magno Ecclesiastici regiminis detrimento.

Sane juxta antiquam Ecclesise disciplinara, Sede Episcopali vacante, Dicecesis administratio
ad Capitulum Cathedralis Ecclesise devolvitur, quod olim per se ipsum Dicecesim, toto tempore,

quo sedes vacabat, administrare poterat vel uni aut pluribus, Dicecesim adrainistrandam

coraraittere, libera

sive

eidem

relicta potestate deputatos eligendi, cisque delegatarajurisdictionem

quoad usura, sive quoad terapus arctandi

et constringendi.

At vero Concilii Tridentini Patres animadvertentes gravissiraa,


incommoda ex adrainistratioue viduatse Ecclesise coetui personarura
credita,

ad ea vitanda sapienter decreverunt

quse passim oriebantur


diversi fere ingenii con-

ut Cajtultim, sede vacante, Officialem seu

Vicarium, infra octo dies post inortem Epi^copi, constitierc, vel exidentcm confirmare

omnino teneatur, qui saltem in jure cannico


fieri poterit

sit

Doctor

vel Licentiatus, vel alias,

quantum

idoneus. Si secus factum fnerit, ad 3Ietropolifanum deputafio hujusmodi devol-

vatur, et si Ecclesia ipsa Meiropolitana fucrif, aut exempta, Capitulumque, ut prcefertiir

negligens fuerit, tune aniiquior Episcopus ex suffraganeis in 31etropolitana,

Episcopus in exemptu, Vicarium possit constituere

Hujusmodi vero decretura

vari interpretati snnt privati canonicarura

Quidam enim censuerunt posse Capitulum


(1) Sess. 24. Ta)). IG,

de Ueforin.

in

et

propinquior

(1).

constitupiulo

rerura scriptores.

Vicario aliqnam jiirisdictionis

368

PARTF. 2 PRIVILEGIOS DE I.OS OBISPOS.

partera sibi^reservare, alii putaverunt fas esse Capitulo ad certum

tempus Vicarium deputare;

nec defuerunt, qui arbitrati sunt, licere Capitulo Vicarium pro arbitrio remover, at alium
substituere.

Keeensitse Scriptorum sententiae a nonnullis Capitulis libenter exceptas sunt


est,

utin hac

re

tam magni momenti

tum optatum finem plene non

disciplinse uniformitas deficeret, et

attingeret.

quo factura

Tridentinum decre-

Quamvis autem SS. rbis Congregationes has

sententias, suis responsis in casibus oceurrentibus, pluries reprobaverint, ita ut ex

earum
mens Patrum Tridentinorum in edendo decreto
attamen cum nondum omnia ubique ad eam mentem exigi videamus, ad sub-

responsis manifest appareat, quse fuerit

superius relato

movendam

prorsus quamlibet dubitationis causara vel obtentum, iisdera responsis et declara-

tionibus Apostolicse auctoritatis roburadjiciendumcensemus. Quocirca

Motu proprio,

ac certa

matura deliberatione Nostris, deque Apostolicse Potestatis plenitudine declaramus


decernimus
totam ordinariam Episcopi jurisdictionem, quae, vacua Sede Episcopali, ad

scientia, et
et

Capitulum venerat, ad Vicariura ab ipso


jurisdictionis partera posse

Capitulum

rite

constitutura omnino transir

nec ullara hujus

eque posse ad certum

sibi reservare,

et definitum

tempus Vicarium constituere multoque minus remover, sed eum in officio permanere, quousque novus Episcopus Litteras Apostlicas de collato sibi Episcopatu Capitulo, juxta Bonifacii
VIII, Prsedecessoris Nostri, Constitutionera (1) vel Capitulo deficiente, ei exhibuerit, qui, ad

normara SS. Canonum, vel ex

speciali S. Sedis dispositione,

vacantem Dioecesim administrat,

ejusdem Administratorera seu Vicarium deputat.

vel

Quamobrem
tempus

pro nuUis habendae sunt limitationes,

seu quoad jurisdictionem, seu quoad

adjectse a Capitulo electioni Vicarii Capitularis, qui idcirco, iis

cium semel

sibi rite collatum, toto

non obstantibus,

offi-

tempere, quo Sedes Episcopalis vacua fuerit, totaraque

ordinariam jurisdictionem Episcopalem libere et valide exercere perget, doee novus Episcopus
Apostlicas canonicse suae institutionis Litteras, ut diximus, exhibeat.

Hac autem

occasioue declaramus etiam et decernimus ea, que a Gregorio X, Decessore Nos-

tro, in Concilio

Lugduueusi de

electis a Capitulis

constituta sunt (2)

comprehendere etiam

nominatos et prsesentatos a Supremis publicarum rerum Mcderatoribus, siveimperatores

sint,

siveEeges, siveDuces, vel Prsesides, et quomodocumque nuncupentur, qui ex S. Sedis concessione seu privilegio jure gaudent nominandi et prsesentandi ad Sedes Episcopales in suis
respectivis ditionibus vacantes, abolentes idcirco, cassantes et penitus annullantes usura seu

potius

abusum sub quovis

que causa,

titulo vel praetenso et asserto privilegio, qusesito colore et

licet speciali et expressa

quacum-

mentione digna, in quibusdara Kegnis seu regionibus

prsesertim loDginquis invectum, quo Capitulum Ecclesia; Catliedralis vacantis obsequens invitationi seu

mandato,

licet verbis deprecatoriis concepto,

tranferre praisurait, ac de

et

eamdem Ecclesiam
tatus sub

nomine

illius

supremae

civilis

potestatis conceder

faci concedit et transfert in nominatura et prsesentatum ad

curara rgimen et administrationem, earaque nominatus et prsesen-

Provisoris, Vicarii Generalis, aliove noraine gerendara suscipit ante exhib

tionem Litterarura Apostolicarura, uti superius dictum

est,

de more faciendam, remoto proinde

Vicario Capitulari, qui ex juris dispositione toto tempere vacationis Ecclesiajeam administare
ac regere debet.

me.

Pii

Confirmantes antera alia etiara Decessorura Nostrorum, et prsesertim sa.

VII Decreta

et dispositiones,

declaramus et decernimus, ut,

si

interea Vicarius

Capitularis decesserit aut sponte sua muneri reuuntiaverit, aut ex alia causa ofBcium ipsura

legitime vacaverit, tuno Capitulum, vel, Capitulo deficiente, qui potestatera habet deputandi
(1)

Extravag. Injuncice, deElectione inter corani.

(2)

Cap. Avaritice, de Electione in

6".

SECCION UNDECIMA
vacantis Ecclesiae Administratorem, seu Vicarium,

369

novum quidem Vicarium,

vel

Administra-

torem eligat,numquam vero electum in Episcopum a Capitulis aut a laica potestate uomiuatum
seu praeseatatum ad dictam Ecclesiam vacantem, cujus electionem ac depiitationem,

si

eam

Capitulum, vel alius, uti supra, peragere prasumpserit, cassamus, annuUamus et omnino
irritam declaramus.

Confidimus autem Dignitates et Cannicos Cathedralium Ecclesiarura vacantium, ac

illos

deficientibus Capitulis, Vicarios deputant, aut vacantes Ecclesias legitime administrant,

qiii,

plene exequuturos quse hisce Nostris Litteris declarata et decreta sunt


avertat, ea exequi detrectaverint, ac conceder et transferre in

eamdem Ecclesiam

ejus curam,

sito colore ausi fuerint, prseter

rgimen

et

ubi vero, quod Deus

administrationem sub quovis

jam

nullitatem

nominatum

et

prEsentatum ad

titulo,

nomine, quse-

decretajn prsedictaeconcessionis et translationis,

Cannicos ac Dignitates excommunicationis majoris, necnon privationis fructuum

prsefatos

Ecclesiastieorum beneficiorum quorumcumque, aliorumque reddituum cclesiasticorum per


eos respective obtentorum, similiter eo ipso incurrendis poenis

decernimus

Romano

et

innodamus

et innodatos fore

declaramus; ipsarumque pcenarum absolutionem seu relaxationem Nobis et

Pontifici pro

tempere existenti dnmtaxat specialiter reservamus.

In easdem poenas pariter reservatas ipso facto incurrunt nominati et prsesentati ad vacantes
Ecclesias, qui

earum curam, rgimen

et

administrationem suscipere audent ex concessione et

translatione a Dignitatibus et Canonicis aliisque,

de

quibus supra, in eos peractara, necnon

qui in prssmissis paruerint, vel auxilium, consilium aut favorem praestiterint, cujusque

ii,

status, conditionis, prseeminentise et dignitatis fuerint.

Prseterea nominatos et prsesentatos jure,


forte

Si

qusesitum

fuerit,

quod

eis

per nominationera et prsesentationem

decernimus eo ipso privatos.

vero aliqui ex prsedictis Episcopali charactere sint insigniti, in poenam

suspensionis

ab exercitio Pontificalium, et interdicti ab ingressu Ecclesiae ipso facto, absque ulla declavatione incidunt, S.

Sedi pariter reservatam.

Insuper qua^cumque

Ecclesiarum intrusis
inde quovis
irrita et

modo

nominatis

sic

fiant,

prssentatis

et

in

administrationem

vacantium

cum mnibus

et singulis

mandentur, decernantur et ordinentur

sequutis et

qnomodocumque

sequuturis, omnino

nulla, invalida, inania,

a non habentibus potestatem damnabiliter attentata et de facto

que valoris, momenti et


decernimus, illaque

efficaciffi

damnamus

et

esse et perpetuo fore

pr^sumpta nuUius-

teuore prsesentium declaramus et

reprobamus.

Hsec volumus, statuimus ac mandaraus, decornentes has Nostras Litteras et omnia in


contenta nuUo
et Regise,
sit,

unquam tempere

sub quovis

titulo, qusesito colore, ac

pretenso et asserto privilegio, quod

si

forte

cassamus, et annuUamus, infringi, impugnari vel in controversiam revocari posse, sed

semper firmas

tutionibus et

jure

existere et fore, suosque plenarios et ntegros

et efficaces

sortiri et obtinere deber.

(le

eis

a nemine cujusque conditionis et dignitatis etiara Imperialis

Non

Ordinationibus,

qucesito

non

eectus semper

obstantibus Apostolicis generalibus vel specialibus Constiac

tollendo,

Nostris et Cancellarise

etiam

cseterisque

Apostolicae

speciali

regulis,

pra2sertim

dignis

contrariis

mentione

quibuscumque.

Volumus autem, ut

facta

harum Litterarum

publicatione per affixionem transumptorum

ad valvas Basilicarum Urbis, omnes ubique Fideles, ad quos spectat, qui


noverint eas, prout dictura est, llomai
obstringantur, ac

si

fuis.se

qnomodocumque

promulgatas, ad earum exequutionem perinde

pcrsonaliter singulis notificatai fuissent.

Volumus pariter, ut earuradem praisentium Litterarum transumptis, seu exemplis etiam


4C
TOM. I.

PARTE

370

impressis,

manu tamen

NuUi

si

ergo omnino

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

alicujus Notarii publici subscriptis, et sigillo personse in Ecclesiastica

eadem prorsus

dignitate constitute munitis,


ipsis prsesentibus,

ubique locorum habeatur, quae haberetur

fides,

forent exhibitse vel ostensse.

hominum

liceat

paginara hanc Nostrarum declarationis, decisionis,

annuUationis, irritationis, statuti, prsecepti, mandati et voluntatis infringere, vel

ausu

ei

temerario contraire. Si quis vero hoc attentare prsesumpserit, indignationem Omnipotentis

Dei et Beatorum Petri et Pauli, Apostolorum

Datum Romse, apud Sanctum Petrum Auno


tesimo septuagsimo
octavo.

tertio,

incursurum.

ejus, se noverit

Incarnationis Dominicse millesimo octingen-

V. Raleadas Septembris, Poatificatus Nostri Aano vigsimo

F. Card. Asquinius.

ALTAR PRIVILEGIADO PARA TODAS LAS CATEDRALES DEL ORBE CATOLICO.


Benedictus Papa XII.

Omnium

Ad futuram

saluti paterna charitate intenti, sacra

rei

memoriam.

interdum loca spiritualibus indulgentiarum

muneribus decoramus, ut inde fidelium defunctorura animse Domini Nostri Jesu Christi
ejusque Sanctorum suffragia meritorum consequi, et in

illis

adjutse ex Purgatorii poenis ad

aiternam salutem per Dei misericordiam perduci valeant. Volantes igitur omnes et singlas
Patriarchales,

Altare

Metropolitanas et Cathedrales totius

privilegiatum quotidianum, perpetuum,

orbis Catholici

forsan non reperitur

Ecclesias, in quibus

concessum, et in

nionem Sedis Apostolicfe habentes semel tantum designandum, hoc

speciali

dono

eis

commu-

Altare per Patriarchas, Archiepiscopos, Episcopos respective locorum gratiam et

illustrare,

auctoritate nobis a Domino tradita ac de Omnipotentis Dei misericordia et Beatorum Petri


et Pauli,

Apostolorum

quandocumque Sacerdos aliquis secularis


Missam Defunctorum pro anima

ejus, auctoritate confisi ut

vel cujusvis ordinis, congregationis seu Instituti regularis

cujuscumque

quse

Christifidelis,

Deo

in charitate

conjuncta ab

prsedictum Altare celebrabit, anima ipsa de thesauro Ecclesise per

gentiam consequatur;
Marise

Sanctorumque

ita ut

modum

suffragii Indul-

ejusdem Domini Nostri Jesu Christi ac Beatissimse Virginis

omnium

concedimus et indulgemus

hac luce migraverit, ad

mcritis

sibi

suffragantibus

a Purgatorii poenis liberetur,

Praesentibus perpetuis futuris temporibus valituris.

Volumus autem quod prsesentium transumptis seu

exemplis etiam

impressis,

manu

alicujus Notarii publici subscriptis, et sigillo personB in Ecclesiastica dignitate constitut?e

munitis,
e.xhibitse

eadem prorsus
vel ostensse.

fides

adhibeatur, quse

Datum Romse, apud

S.

adhiberetur ipsis prsesentibus,

Mariam Majorera, sub annulo

si

forent

Piscatoris, die

20 Augusti 1724, Pontificatus nostri anno primo. (Ex Bull. de Propaganda Fide,

tora. 2,

pag. 55.)

INDULTO A LOS PATRIARCAS, ARZOBISPOS Y OBISPOS, PARA LA BENDICION PAPAL, DOS


VECES AL ANO.
Clemens Episcopus, Servus Servorum Dei. Ad perpetara

rei

memoriam.

Inexhaustum indulgentiarum thesaurum a JesuChristo Domino Nostro Ecclesise relictum,


Christiano populo

mxime salutarem et summopere in pretio habendum esse, Catholicse


Suramorum Pontificura, prsedecessorum nostrorum, gesta facillime

Ecclesise auctoritas et

suadent.

Cumque

per divina; gratise abundantiam, nuUis suFragautibus meritis,

ia

suprema

SKCCION rMiLCIMA.

modo ad pastoralem soUicitudinem

eati Petri Oathedra constituti

universum Domini gregem


ordinem

fiant;

tionem,

quantum

371

iiostiam pertineat, per

secundum

cura providere, ut omnia in ea honeste et

vigili

veterem et probatam Ecclesie consiietudinem circa indulgentiarum dispeasarestituere

potest,

fieri

et

Christifidelium

siraulque

servare,

utilitati

occurrere studemus.

Inter caetera siquidem spiritualium gratiarum dona, quibus

Summorum

Pontificum libera-

cumulantur,potissimeIocum habet plenaria peccatorura indulgentia etremissio, quae statutisannidiebusconceditiir, dumKomanas Pontifex solemui ceremonia populo,
litate Christifideles

coram ipso congregato, benedicit,


Apostolicai

efc

non raro ipsius

Benedictionis super Principes

invaluitpraiter

modum

summi

Pontificis

nomine effundenda

delegata fuit facultas

Viros absentes

cum

Ecclesiastica3 disciplinas discrimine, circa harura

ple-

familia?, sed

naria indulgentia Apostolicam Benedictionem, non singulari alicui personai vel

universo ad Ecclesiam confluenti populo impertiri valerent

sed inde

usus.etiam verbi Dei Preconibus indulgendi, ut similiter

nonnullos pariter, non sinealiquo

faciiltatum exercitium, irrepsisse abusus

deprehendimus.

t autem spiritualium gratiarum dona, snete atque incorrupto administrentur, quodque


est, in perniciem non cedat abutentium, pra;missa omnia Congre-

adeo salubriter iustitutum


gationi

suum Nobis

aperiret.

in re sentiret

Postquam

percepimus

in his prsescribere

commisimus, quae exquisitis etiam Consultoribus votum


igitur quid

eadem Congregatio,

auditis

consultoribus, hac

mnibus matura perpensis, justara rationem congruosque limites

volentes,

de ipsius Congregationis consilio,

Motu

ex certa

et

proprio,

deque Apostlicas potestatis plenitudine, omnia et singula particularia indulta et

scientia,

privilegia effundendi supra

decessores Nostros, ac per

populum Apostolicam Benedictionem per Romanos


Nos etiam, quibusvis particularibus

saecularibus, sive cujusvis Ordinis

vitam, non
attributa,

etiamsi

sacrisque

Venerabilium Fratrum Nostrorum S. E. E. Cardinalium Indulgentiis,

Keliquiis praepositse, examinanda

tamen

quae

illa

modo

et Instituti Regularibus, ad

per praedecessores

infrascripto

salva

praedictos

Pontfices, prae-

personis, sive ecclesiasticis

certum tempus, seu ad eorum

aliquibus

Regularibus

Ordinibus

esse voluraus, respective concessa

eaedem particulares personae ex quavis causa

elargita,

et

impetrarint, et in possessione

illa

indultorum ac privilegiorum hujusmodi reperiantur, harum serie revocamus ac de medio


toUimus et abolemus.

Porro ad summovendos quosvis abusus, qui in hac re vel suborti deprehenduntur vel

quandoque suboriri possent,

et

ad augendamerga Pastores eminenti

Episcopatus dignitate

poUentes, populorum devotionem simulque Christifidelium utilitati, de

immenso

et

inaesti-

mabili Thesauro Ecclesiae tradito, consulere volentes, ipsarum tenore praesentium stauimus,

quod deinceps venerabilibus fratribus Nostris, Patriarchis, Primatibus, Archiepiscopis, Episcopis,


necnon
dilectis
filiis
Prselatis
iuferioribus, Mitrse
et
Pontificalium usum
territoriumque separatum,

clerum

et

videlicet,

cum

vera qualitate nullius Dioecesis, habentibus et active in

populura jurisdictioue gaudentibus, nunc et pro tempere


Primatibus,

Archiepiscopis et Episcopis,

Paschate Resurrectionis Domini

duabus

alioque die festo solemni,

anui

existentibus

solemnibus,

eorum respective

Patriarchis

nimirum

arbitrio

desi-

gnando, Prselatis vero pramissis qualitatibus praeditis, et in propriis territoriis degentibus, semel in auno, in uno ex diebus, quibus

eorum

singulis Pontificalium usus

Sedepermittitur, populo in Ecdesia congregato. Apostlica

Summi Romani

pere existentis auctoritate illiusque nomine, facultas solemniter benedicendi


Plenariae

Indulgentiae

juxta ritum

et

Apostlica

Pontificis pro

cum

formulara inferius tradendam conced

tem-

elargitione
possit

et

PARTE

372

2"

PRIVILEGIOS DE

l/JS

OBISPOS.

ipsorum unicuique, quandiu illi suis respective Eccless prsefuerint gratiamque et coinmunionem cum Apostlica Sede habueriutet Litteras Apostlicas in forma Brevis, gratis,
effectum ipsos Patriarchas, Primates,
in similibus mos est, cuncedatur. Ad quorum
ut

Archiepiscopos et Episcopos ac supra memoratos Prselatos, nuuc et pro tempere existentes


et fidelium populorum
in Domino hortamur, ut pro diguitate eorum, splendoris augmento

creditorum congrua erga Divinara justitiam satisfactione a Nobis et successoribus


ipsis
Nostris Roraanis Pontificibus pro tempere existentibus facultatem hujusmodi ultro

ipsis

oblatam postnlent et impetrare non pra;termittant.


Quoniara vero eas facltales impertiendi Romani Ponificis nomine Apostolicam benedictionem, aliquibus Regularibus Ordinibus concessas,prseservare intendimus; harura serie decla-

ramus

illas

juxta concessiones, Apostlica auctoritate factas,salvas et

tamen

tricte

dilectis

filiis

mentione dignis, facltate

quoque

harura

serie

ritum et formara a

cam sub
illis

prscipiraus

et

mandamus. quod in
Papa XIV,

recordationis Benedicto

felicis

dis-

Superioribus et Professoribus, etiara speciali

hujusmodi gaudentibus

et indulto

deber

et qui in posterura
illius

exercitio,

gaudebunt,

in

mnibus

ejus Epistolam Encycli-

per

19 Martii anni Domini 1758, Pontificatus sui anno octavo, editara, praes-

die

servare

criptum

oorurodem Ordinum

illsesas esse

et

iusuper

dictis

in

duabus

solemnitatibus, quatenus Episcopi in

hujusmodi utantur ab effundenda Benedictione penitus abstinere respective


itidem ad subraovendam quaracumque dubii causara, declaramus etiam,

facltate

debent.

Ac

per benedictionera Apostlica auctoritate, siveper ipsos Patriarchas, Primates, Archiepiscopos,


poenis

si ve

per Regulares quoslibet, ut prsefertur, impendendara, nullara prorsus a censuris'et

Ecclesiasticis scienter

vel

prsetextu benedictionis hujusmodi

ignoranter

incursis

Decernentes prsesentes nostras Litteras, et in


et efiicaces
iis,

existere et fore

eque ab

conced,

illis

absolutio

suscoptse pratendi possit.


eis

contenta quaecumque, seraper

suosque plenarios eectus perpetuo

sortiri

et

validas

obtinere, atque

ad quos spectat et spectabit iu futurura, plenissime sufiragari, ac respective ab mnibus

observari deber.

Non

obstantibus, quatenus opus

bus Conciliis

riura quorumcuraque

formis ac

cum

sit,

quibusvis Apostolicis etin Generalibus ac Provinciali-

editis generalibus seu specialibus Constitutionibus

prseraissis et

aliis privilegiis

ac indultis sub

nec non Ordinum Regula-

quibuscumque tenoribus

et

quibusvis clausulis et decretis, etiam simili motu, scientia et potestatis pleni-

tudine concessis ac pluries approbatis confirraatis etinnovatis: necnon Nostra et Cancellaria

Apostlica regula

Dejare non toUendo, quibus mnibus

cienti derogatione,

ac

de

verbo

de

illis

eorumque

et siiigulis, etiamsi, pro illorum suffi-

totis tenoribus specialis, specifica, cxpressa et individua

ad verbum, non autem per clausulas generales idera importantes, mentio

habenda, aut aliqua alia exquisita forma ad hoc servanda

foret, latissime

et

plenissime

ac specialiter et expresse derogatum esse voluraus. Cseterisque contrariis quibuscuraque.

Volumus autem ut earumdem

prsesentiura

Litterarum transuraptis seu exemplis etiam

impressis, maiiu alicujus Notarii publici sub.5criptis, et sigillo Personse in Ecclesiastica digaitate constitutai munitis,

bus haberetur,

si

eadem

fides iu judicio et extra illud adhibeatur, qua ipsis praesenti-

forent exhibitse vel ostensaj.

Ritus vero et formula a Patriarchis, Primatibus, Archiepiscopis et Episcopis, pro impertienda Benedictione una
cis eraisso, et

in

cumstantibus Ministris,
talis esse debet.

cum

Plenaria Indulgentia postMissarum solemnia, triplici signo cru-

Episcopali throno cura Mitra cajterisque sacris paramentis indutis, cir-

adhibendus,

quod congrue de

Praelatis

inferioribus intelligatur,

.373

SECCION UNDliCIMA
Expleta in utraquo solemnitate Missre soleninis celebratione,

primis alta

iu

voce,

per

indulgen tia Plenaria

Ministrum superpelliceo indatum, legautur Litteraa ApostoUeaj, iniibiis


conceditur una cum potestate bcnedictionem Apostolicam snper populum effimdendi, ut
populi
de delegatione adstantibus constet, et concessio ex latino sermone in vulgarem ad
Episintelligentiam translata recitetur. Postea Episcopiis surgens juxta ritum in Caeremoniali

coporura expressum dicet

Precibus

Beati Joannis Baptiste

Marie

Beate

Meritis

et

et

semper

Beati Michaelis Archangeli.

Virginis,

Sanctorum Apostolorum Petri

Pauli,

et

et

omnium Sanc-

torum.
vos
Misereatur vestri Omuipotens Deus, et dimissis omnibas peccatis vestris, perducat

Jess Christus ad vitam ieternam.


Indulgentiara,

tium

vent

et

absolutionera

fructuosa?

remissionera

et

cor

poenitentiae,

omnium

vestrorum,

peccatovura

semper pcsnitens

emendationem

et

vitae,

spaper-

severantiam in bonis operibus tribuat vobis Omnipotens et miserioors Dominus Amen.


Et Benedictio Dei Omnipotcntis Paftris
et Fiflii et Spiritus f Sancti descendat
:

super vos et maneat semper

Demum

Amen.

cessio Plenarise ludulgentise sequenti


Attentis

facultatibus a

formula

Sanctissimo

Patre

Christo

in

Clemente, Divinse providentite Papa Dcimo Tertio


expressis, datis Reverendissimo Domino Domino N. Dei
Sanctse

dat et concedit mnibus

Rogate igitur

Ecclesise consueta.

hic

Deum

prsesentibus

pro felici

hortationis,

statuti,

homiuum

liceat

declarationis,

Pontificis
in

forma

statu Sanctissimi Domini Nostri Papae,

paginam hanc nostrarum


mandati,

pra3cepti,

Litteris

Sedis gratia hujus

Plenariam

Indulgentiam

Domino

Nostro

Apostolicis

et Apostlica?

Dominationis suaj Reverendissimas, et Sanctse Matris Ecclesic.


Nulli ergo oranimo

Domino

et

in euuntiatis

Eadem Dominatio sua Reverendissima Summi

N. Ecclesie Antistiti,

nomine

vernculo idiomate con-

et

latino

post impertitam benedictionem publicabitur

decreti,

abolitionis,

revocationis,

derogationis

et

voluntatis

infringere, vel ei ausu temerario contraire


quis autem hoc attentare preesumpserit,
si
indignationem Omnipotentis Dei ac Beatorum Petri et Pauli, Apostolorum ejus, se noverit
:

incursurum.

Datum Romre, apud Sanctam Mariam Majorem, anno


septingentsimo sexagsimo secundo, Tertio Nonas
quinto.

Ex

BiiUar. de Propaganda Fide, tom. 4. pag.

Incarnationis Dominiese millesimo

Septembris, Pontificatus Nostri anno


6'2.)

RITUS RT FORMALA BENEDICTIONIS .APOSTOLICE.


Ritas et Formula a Patriarcliis, Primatibus, Archiepiscopis et Episcopis pro impertienda
Benedictione una

cum

plenaria Indulgentia, post

emisso, et in Episcopali throno,


tibus Ministris, adliibondus,

cum Mitra

Missarum solemnia,

triplici signo Crucis

caeterisque sacris paramentis indutis, circumstan-

quod congrua de

Praelatis iuferioribus

intelligatur, talis essc

debet.

Expleta in utraque Solemnitate Missa soleranis celebratione, in primis

alta

voce per

Ministrum superpelliceo indutum leguutur Litter* Apostolice, quibus indulge ntia Plenaria
conceditur, una

cum

potesfate Benedictionem Apostolicam supra

populum

efundendi, ut

de delegatione adstantibus constet, et concessio ex latino sermone in vulgarem populi intelligentiam translata recitetur. Postea Episcopus

pcrum expressum

dicit.

surgens juxta ritum in Ca;remoniali Episco-

PARTE

371

PRIVILEGIOS DE LOS OBISPOS.

Precibus et raeritis Beatae Mariae semper Virginis, Beati Michaelis Archangeli, Beati

Joannis Baptistae et Sanctorum Apostolorum Petri et Pauli, et

omnium Sanctorum

Misereatur vestri Omnipotens Deus, et dimissis mnibus peccatis vestris perducat vos

Jess Christus ad vitam aeternam.

Indulgentiam, absolutionem et remissionem

verae et fructuosa; pcenitentise, cor


in bonis operibus tribuat vobis

Omnipotens

et

et misericors

Et Benedictio Dei Omnipotentis Paftris,

Demum

omnium peccatorum

semper pcenitens

et

emendationem
Dominus.

15?.

vestrorum, spatium
vitse,

perseverantiam

Amen.

Fif lii, et SpiritusfSancti.

15?.

Amen.

post impertitam Benedictionem publicabitur latino et vernculo idiomate concessio

Plenariae Indulgentiae sequenti

Formula

Attentis facultatibus a Sanctissimo in Christo Patre et

Domino Nostro Summo

Pontifica

N. N. in enunciatis Apostolicis Litteris expressis, datis Reverendissimo Domino Domino N.

Dei

et

Apostolice Sedis gratia hujus Sanctse N. Ecclesiae Antistiti

Reverendissima

Summi

Pontificis

poenitentibus et confessis et sacra


Ecclesiae consueta.

nomine dat

Communioue

Rogate igitur Deura pro

et concedit

eadem Dorainatio Sua

mnibus hic praesentibus ver

refectis,

Indulgentiam Plenariam in forma

felici statu

Sanctissimi Domini Nostri Papae,

Dominationis suae Reverendissimae, et Sanctae Matris Ecclesiae.

FIN DE

LA SEGUNDA PARTE.

TERCERA PARTE.
Privilegios de los Regulares.

Despus de haber tratado en

la

segunda de

facultad,

que

los

de los Obispos de

los privilegios

Amrica, de los que tambin en cierto modo participa

mismos tienen para delegar muchos de

el clero

ellos,

secular por la

vamos exponer

en sta tercera parte lo que toca los privilegios de los Regulares, dividindola
en cuatro secciones.

En

la 1^ se

restricciones,

expondrn

los privilegios concedidos los

que stos han sufrido

en

la

Regulares

en la 2^ las

3* las fundaciones de casas Religiosas

en Amrica; y en la 4* las varias disposiciones, que afecten los Regulares en

Amrica.

SECCION PRIMERA

PRIVILEGIOS DE
Los Sumos Pontfices no concedieron directa

LOS

REGULARES.

inmediatamente cada una de

las

Ordenes

Religiosas todos los privilegios, de que despus gozaron, sino que los privilegios concedidos
una Religin se hicieron extensivos otras, por disposicin de los
se ve por las Letras siguientes de

Len X, y Julio

II

Sumos

Pontfices,

como

y eso se llama Comunicacin de

privilegios.

Por sta misma razn


cantes,

los

privilegios

de hacerse comunes otras Religiones, al menos

concedidos

una de ellas,

me ha

parecido

si

son Mendi-

ms conveniente

presentarlos segn el rden cronolgico, que el enumerar ios concedidos cada Religin.

el

376

PARTE

3*

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

COMUNICACION DE PRIVILEGIOS ENTRE LAS ORDENES MENDICANTES.


Leo Papa X.

Dudum

Romaui

per Nos'accepto, quod

Pontifices Praedecessores nostri, aliqui ad

ad Eremitarum Sancti Augustini,

alii.vero

ad.Pradicatorum Ordinum Pratres

et

alii

Minorum,

ad Beatse Marise de Monte Carmelo

reliqui

domos juxta ipsorum vota devotionis affectum gerentes,

illorum singulis uonnullas gratias, concessiones, indulgentias, peccatorum remissiones, prarogativas, favores, immunitates,
spiritualia,

quam

exemptiones, facultntes, privilegia, indulta ac dona, tam

temporalia per diversas ipsorum Litteras

respective concesserunt.

Nos

ad singulos Ordines prsedictos, singulasque ipsorum Ordinum domos, ubi religioso vivitur,
indiferenter absque acceptione personarum devotionis affectum sequa lance gerentes; oranes,
gratias,

singulas

et

concessiones,

peccatorum

indulgentias,

immunitates, exemptiones,

remissiones,

prserogativas,

tam spiritualia, quam


temporalia, qualiacumque illa essent, quse Prsedicatorum, Minorum, Eremitarum Sancti
Augustini, Carmelitarum, Servorum Beatse Marise, ac Minimorum Fratrum in domibus et
favores,

facultates, privilegia,

indulta,

illorum Ecclesiis, Oratoriis, et Ecclesias ipsas et Oratoria pro tempere visitantibus, cujus-

cumque

status aut sexus existerent, seu pro

necnon domibus

et Prsesidentibus,

eorum manutentione

non solum Generalibus

et ornatu contribuentibus

et Provincialibus, Fratribusque

necnon Monialibus et Conversis Oblatis, atque utriusque sexus personis de

et Sororibus,

Pmnitentia seu Tertii Habitus nuncupatis, a dictis Prsedecessoribus aut a Nobis, ipsisque
successoribus, aut alias auctoritatem habentibus, conjunctim vel divisim, in genere vel in
specie, concessa fuerint aut in

posterum concedentur

omnia singula, ac

illa et

si

nominanter

exprimerentur, pro sufBcienter expressis tune habentes, singulis Ordinibus prsedictis, illorum-

que singulis Ecclesiis, Oratoriis, et Ecclesias ac oratoria visitantibus, cujuscumque status


aut sexus existerent, seu pro eorum manutentione et ornatu contribuentibus
et Conventibus, Fratribus

sexus personis, de

ac utriusque

prajdictorum

Motu

proprio,

Poenitentia

et ex

mera

auctoritatis plenitudine

commimicamus,

personas, pariformiter

communia

prsedictis

plenius continetur

esse,

nuncupatis, et

Se

pregunta

aliis

necnon domibus

illaque
fuisse

omnia

deque Apostolicae

et singula inter prsedictorum

et esse

Datum Romse, apud

Ordinum

singulorum

n,ostra scientia et liberalitate,

Ordinum

volumus, prout in singulis Litteris


S.

Petrum, sub anuulo Piscatoris die

10 Decembris 1519, Pontificatus nostri anno sptimo. (Extat

SUI'RIMIDA

etiam et Sororibus vel Monialibus, Conversis quoque et Oblatis,

in Bullar. sub Pi

IX

edito.)

UNA ORDEN REGULAR, NO SE PIERDEN SUS PRIVILEGIOS PARA


LAS ORDENES QUE TIENEN COMUNICACION CON ELLA.
suprimidos los privilegios de algn monasterio

Si

de alguna Religin,

se

suprimirn tambin los privilegios ad instar ?

sta

cuestin

responde Roderico

Respondeo diccndo, quod,

non cnsenlur subala

en su Obra

Qucestiones Regulares

privilegia concessa aliis ad instar

eorum. Sicut

Complutensi ad instar privilegiorum Academia; Salmaniiccnsis,


perdit
aliis,

ea

del

modo

sublalis privilcgiis alicujus Ecclesioe, Hospilalis, Ordinis vel

Academia Complutensis. Et

ralio cst,

instar sunt concessa.

sunl cnim jam

Undc

Societatis,

Academia;

Salmanticensis perdat sua, non

quoniam hujusmodi

quoad conservationem, sed quoad produclionem

gionum aut Socielatum, quibus ad

si

privilegia concessa

siguiente

infertiir

privilegia
facta

quod,

non pendent ab

propria earum Relilicet

Pius V, Pontifex

SECCION PRIMERA.
Maximus,

Ordinem

extinxerit

comniunicalionis

Humiliatorum

sunt, et sunt facta propria, licet sinl extincta

enim

re, extinguitur

privilegium

culpam destruitur,

ejus

lamen

Ordinis

quibus concessa

quantum ad dictum Ordinem Humiliatorum. Extincla

culpam Ileligiosorum Humiliatorum

extincta. (Roder. tom. 3, qupcst. 10,

concessa per viam

privilegia

dictas Religiones,

concessura, prout notatur in jure, quando scilicet propter

rei

tali

sicut propter

cjus

pereunt quantum ad

Religionibus, non

aliis

377

fiiit

eorum Religio

lotaliter

art. 9.)

COMUNICACION E PRIVILEGIOS ENTRE LOS MENORES Y DOMINICANOS.


Venerabilibus Fratribus, Salamantin. Paseen, et Corduben. Episcopis, et eorum cuilibet.
Julius Papa

II.

Venerabilibus Fratribus salutem et Apostolicara Benedictionem.


Alias ad supplicationera

Charissimi in Christo Filii nostri Ferdinandi Regis etc.

Quodque

prafatorum communicatione, tam uni-

prsedicta privilegiorum, gratiarum et indultorum

in

Minorum, quara etiam per Nos particulariter


Regnorum Fratribus facta, ea, quse quoad absolutionem, dispensationem vel alias
ad Priorem Generalera seu Magistrum Ordinis Prsedicatorura spectant, ad Ministrum vel

versaliter per Prsedecessores nostros toti Ordini

prsedictorum

Vicarium Generalera Fratrura Minorara pertineant,


Prselatos singularum

est,

tant,

ad Guardianes

et

Domorum

eorum Vicarios Ordinis Minorum

ad Superiores Provinciales, id
et vocentur,

dictum

inter

eorumque Vicarios

et ea, quse

simili

est, Praelatos,

Generalera

modo

ad Priores Conventuales, id

Ordinis Prsedicatorura et eorum Vicarios similiter spec-

qui medii

seu Magistrura

spectant, ad Ministros

et ea, quse ad Priores seu Vicarios,

sunt,

quocumque nomine censeantur

Ordinis et Priores Conventuales

et Vicarios

Provinciales ac Custodes,

qui etiam medii sunt, inter Ministrum et Vicarium Generalera et Guardianes eorumque
Vicarios similiter pertineant
Prselatos

dictum

est, ita

Fratribus privatis, id
tates

et sicut de potestate

est, sine prrelatura,

in his casibus in

Pnelatorum,

scilicet,

de Prselatis ad

de Congregationibus unius ad Congregationem alterius Ordinis et

ad Fratres privatos, et de festivitatibus ad

festivi-

quibus Congregatiouibus vel Fratribus privatis aut festivitatibus

alterius Ordinis nunc et pro terapore respective concessum intelligatur. Ita quod ea, quse in
honorem Sanctorum Dominici, Petri Martyris, Thorase Aquino, Catharinae de Senis, Fratribus
vel

locis

locis in

Prsedicatorum sunt concessa, omnia


festivitatibus

quinqu Martyrum

illa

Fratribus Minoribus praefatis eorumque

Sanctorum, Francisci, Antonii, Ludovici, Bernardini, Bonaventurse,

dicti

Ordinis, qui

apud Marochium Martyrii coronara adepti sunt,

Ciarse, et in aliis festivitatibus dicti Ordinis

ipsorum Fratrum Prsedicatorum

sinfc,

Miuorura, licet sint in minori num"ro

intelligantur concessa

ad tollendura

et Stse,

quara festa

quamcumque

hsesitationem et inde forte ortum scrupulum auctoritate et tenore pra'dictis declararaus.

Datura Romee, apud

anno

sexto. (Bular.

S.

Petrum, sub analo Piscatoris,

Dominic. Tom.

die la. Junii 1509, Pontificatus nostri

4, pg. 258.)

PRIMERAS FACULTADES CONCEDIDAS POR LEON X A LOS MISIONEROS DE AMERICA.


Dilectis

filiis

Joanni

Glapion et Francisco de Angelis Ordinis Minorum de Observantia

Professoribus et eorum cuilibet.

Leo Papa X. Delectis

Filiis

salutem

et

Apostolicara

Benedictionem.
Alias felicis recordationis Nicolaus IV, et Joannes XXII, et Urbanus
alii

Romani Pontfices,
TOM. I.

et

Eugenius IV,

et

Prsedecessores nostri, debita mcditationo considerantes, quod vestri


47

PARTE

378

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3*

munda Religio a Christo Domino exeinplis ac veibis Apostolis suis tradita, ac Beato
eum sequentibus inspirata fuerit ac quod nonnuUos ejusdem Ordinis Professores
pro Fidei propagatione ad infideliuni partes, cum jam Apostoli in orbe non existant, destinare
Ordinis

Francisco et

opus esset, prout ipse B. Franciscus suo tempore actualiter

fecit,

ut in vinea Domini fructuosos

palmites producerent, nonnullis vestri Ordinis tune expressis Fratribus et in terris infidelium

tune destinatis existentibus, quod Deiverbum proponere,


bus,

eorum

si

et,

constitutis ibidem non obstanti-

censura ligati essent, absolvere

aliqui excommunicationis

unitatem Christianse Fidei convenire cupientes recipere, baptizare et Ecclesiae


et

quoscumque ad
filiis

aggregare

ex dictis Fratribus, qui in sacerdotio constituti essent Poenitentise et Eucharistise et

ii

Extrema Unctionis.aliaque

Ecclesiastica sacramenta personis prsemissis ministrare et exercere

necnon in casu necessitatis, Episcopis in provincia non existentibus, Confirmationis Sacramen-

tum

et Ordinationes

usque ad minores Ordines fidelibus ministrare

capellas et altaria, necnon

clices et paramenta Ecclesiastica benedicere, ac Ecclesias reconciliandas vel coemeteria reconciliare

eisdem de idoneis ministris providere, cisque indulgentias, quas Episcopi in suis

Dioecesibus conceder solent, impartiri

et alia

qusecumque

facer, quae ad

augmentum

divini

nominis, ad conversionem ipsorum infidelium populorum.et amplificationem Fidei Orthodoxse,


et

reprobationem ac irritationem illorum, quse sacris traditionibus contradicunt, sicuti pro

loco et tempore viderint expedir, valerent et possent

antiquis usque ad tres annos,

magna

cultate

cum

in

necnon uti Oleo sancto et Chrismate

eisdem partibus novum oleum

et

balsamum

sine diffi-

haberi non possint, libere et licite valerent: necnon aggregatos eosdem, ubi

Episcopi non babentur, clericali insignire cliaractere, et ipsos ad minores Ordines promover
liceret

juxta

et Sedis Apostolicse sententia

formam

Ecclesite impartiri

et

Excommunicationis

conversi, dandi licentiam ut uxores suas,

contraxerunt, retiere valerent

irretitis

absolutionis beneficium

qui de gentibus, schismaticis, vel alias noviter essent

cum, quibus

Divina non prohibitis

in gradibus a lege

et de causis matrimonialibus, quas in partibus illis ad audien-

tiam nostram deferre deberent, legitime agnoscendi

et discordantes

etiam eisdem Fratribus licitum esset oraniura delium in

inter se concordare

ac

terris praidictis confessiones audire et

commutare etexcomraunicatos a canone vel alio


formam absolvere,dummodo injuriamacdamnapassis juxta possibilitatem

ipsis injungere poenitentias salutares, et vota

modo juxta

Ecclesise

insuper in

satisfecerint

contingeret,

Missam

vitse necessaria

Fratres

et

locis, in

quibus Fratres prsedicti residentiam facer, vel eos hospitari

Divina ofBcia

cum

slita solemnitate celebrare

et si in

eisdem

locis

jejuniorum tempore commode habere non possent, ad prsdicta jejunia eosdem

minime

teneri declararunt,

cum

eisque misericorditer dispensarunt. Et ut de suis la-

boribus fructum reportarent, Fratribus pradictis ver psnitentibus et confessis illam indul-

gentiam concesserunt, quam proficiscentibus


conceder consuevit

in

trra?

sanctae subsidium

Sedes Apostlica

ac etiam mnibus utriusque sexns fidelibus ver poenitentibus et confessis,

qui Ecclesias et loca Fratrum dicti vestri Ordinis in partibus praemissis constructa et in poste-

rum

construenda,singulisdiebus, quibus visitarent causa devotionis seu eleemosynae faciendse,

ipsis de injunctis eis po3nitentiis

centum

dies misericorditer relaxarunt.

bus auctoritate Apostlica concesserunt, ut in civitatibus,


que, ad habitandum

domos

venditiouis, permutationis,

et loca

Quique eisdem Fratri-

castris, villis seu locis

quibuscum-

quascumque recipere, seu hactenus recepta mutare, aut ea

aut cujusvis donationis titulo in alios transferre valerent.

Ac

insuper ut omnes et singuli vestri Ordinis Professores, qui eodem succensi zelo ad ea loca cura

Fratribus prsedictis transir voluissent, mnibus et singulis prsemissis gratiis et indultis

gaudere libere possent, prout eisdem Fratribus

Fratrum predictorum

vita,

et

eorum

cuilibet,

conjunctim vel divisim, pro

tuno pro tempore indultuin esset vel concessum. Necnon fugientes

SECCION PRIMEHA.
a seculo in Ordine prajdicto reciperc, ac

omnia

379

et singiila facer

quoad

ea,

quae dicti Ovdiuis

concernerent professioneni et religionem, quse Ministri Generales et Provinciales ex


et indultis Apostolicis facer possiint, prout in

eorumdem Predecessorum desuper

officio

coufectis

Litteris latiiis continetur.

Cum autem
operationis

sicut accepimus, Vos,

iudustriam

divellere, ac in

quorum

zelus

Deo

est

animas lucrifacere,

et per vestriB

et sollicitudinem, divina opitulante gratia, adulterinas

messe Domini

virtutes sererc, vitia radicitus extirpare et

plantationes

humanum genus

ad

cognitionis et salvationis semiara reducere, ac Indianas Insulas aliasque provincias charissimi

Hispaniarum

in Christo Filii nostri Caroli,

electi, ditioni subjectas, et illis propiuquas

et

Komanorum Kegis

trras, ubi

homines

Catholici, in
veritatis

Imperatorem

Fidei cognitione

verbum Dei seminando, hujusmodi sanctis actionibus


vos exercere, de superiorum vestrorum licentia intendatis Nos tam sancto, et hominibus
hujusmodi pro eorum animarum sahite necessario opere, desiderio favorabiliter annuere volen-

carent, conferre desideratis, et in

illis,

tes,

Motu

proprio, et ex certa scientia ac potestatis plenitudiue, vobis et

facultatibus, concessionibus et

gratiis ac

continentiam vobis et cuilibet vestrum,

et,

ea, quse

nent, vigore prsesentium nullus

Antistes non fuerit

in aliis

uti,

valeatis, concedimus et indulge-

ad Episcopalem Ordinem ac dignitatem dumtaxat perti-

vestrum exercere

enim

cuilibet, ut

ad vitam vestram a vobis quatuor deputandis,

potiri et gaudere, prout superius explicatur, libere et licite

mus. Volumus autem quod

vestrum

indultis supradictis, juxta superius narratorum

possit,

locis pontificalia

nisi in

provinciis ubi

Catholicus

solum per Episcopos exerceri valebunt.

Quocirca universis Patriarchis, Archiepiscopis, Episcopis cseterisque in dignitatc constitutis...


firmiter inhibemus, ne vos etc.

Datum Komse, apud

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 25 Aprilis 1525, Pontificatus

nostri anno nono.

(Hllase en el archivo de S. Francisco de

Lima con

Arvalo, Dean de Segovia Inquisidor General de


Bulla 3-''Leonis.)
Bularlo Roderici de Kodriguez.

el

atestado

del Licenciado Miguel de

Espaa. Tambin se encuentra en

el

TEXTO CASTELLANO DE LAS LETRAS DE LEON


Len Obispo Siervo de

los Siervos de

Dios los amados

X.

hijos, Fr.

Juan Clapiou y

Fr. Francisco de los Angeles.

Amados
otros

hijos etc. Nicolao

Romanos

IV y Juan XXII, Urbano V y Eugenio IV de buena memoria y

pasados consideraron unos


Pontfices, nuestros Predecesores, en los tiempos

vuestra Santa Religin fue dada de Nuestro Seor Jesu Cristo con su
sus
palabras sus Apstoles inspirada al bienaventurado S. Francisco y

atentamente que

ejemplo y
secuaces.

viendo que ya no habia Apstoles en

mundo, y que era necesario enviar


para la acrecentacion y propagacin de

el

algunos Religiosos de sta Orden tierra de infieles


hizo, y atendiendo esto los dichos nuestros Predecesores,
la F, como el mismo Santo lo
tierras de los infieles donde entnconcedieron algunos Frailes de vuestra Orden que en las
pudiesen proponer y declarar la palabra de Dios y absolver los que en stas

ces residan
quisieren convertirse la F
partes se hallasen excomulgados, y recibir y bautizar los que
dichos Frailes, los que
Iglesia.
Y
de
estos
la
de
los
hijos
entre
anumerarlos
Cristiana, y

fueren

PeniSacerdotes, pudiesen administrar las dichas personas los Sacramentos de la

3a

PARTE

380

Extremauncin y

Eucarista,

tencia,

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.


los

deuns,

y en caso de necesidad, faltando en la

Provincia los Obispos, el Sacramento de la Confirmacin, y dar Ordenes menores los

y tambin pudiesen bendecir Capillas,

fieles,

ornamentos Eclesisticos, reconciliar

altares, clices,

y Cementerios, y proveerlas de ministros idneos, y concederlas indulgencias, que


Obispos suelen conceder en sus Obispados y hacer todas las dems cosas, que pertene-

las Iglesias

los

cieren al
Catlica,

aumento del Divino nombre, conversin de los infieles y acrecentamiento de la F


y asimismo que puedan anular y reprobar las cosas contrrias los Sacros Cnones

y Constituciones Apostlicas, como les pareciere convenir, segn los lugares y tiempos, en que
se hallaren
y tambin que puedan usar del Crisma y Oleo Santo por tres aos, porque en
:

aquellas partes no se puede haber sin gran dificultad

donde no hay Obispos,

y los que hubiesen ayuntado la

pudiesen dar la corona clerical y promover las Ordene?


menores, y dar la absolucin de la Excomunin los que estn excomulgados, conforme la
costumbre de la Iglesia; y tambin pudiesen dar licencia los gentiles, cismticos, nuevaIglesia,

les

mente convertidos, para retener en su compaa


matrimonio en

las

mujeres, con quienes habian contrado

los grados no prohibidos por la ley Divina,


y

juntamente tuviesen autoridad

para conocer de las causas matrimoniales, que de aquellas partes habian de venir nuestra
audiencia, y unir en concordia y conformidad los discordes.
2.

Otros

que fuese

lcito

los mismos Frailes en las dichas tierras oir las confesiones de

todos los fieles, imponerles penitencias saludables, y conmutarles los votos, y absolver conforme la forma de la Iglesia los que estn excomulgados por el Cnon 6 de otra cualquiera

manera: contal condicin, que conforme su posibilidad hayan satisfecho las partes lesas,
de la injuria y daos. Dems de esto, que en los lugares, donde los mismos Frailes morasen
6 se hospedasen, pudiesen decir Misa y celebrar los oficios Divinos con la acostumbrada

solemnidad, y que

si

en dichos lugares, en los tiempos de ayuno, no hallasen las cosas

necesrias para la observancia de

obligase en tal caso el precepto

l,

declararon dichos nuestros Predecesores que no Ies

de ayuno, dispensando con ellos misericordiosamente.

porque en su trabajo cogiesen fruto, concedieron los dichos Frailes verdaderamente contritos

y confesados la indulgencia, que la Silla Apostlica suele conceder los que van en favor de
la Tierra Santa,

y lo

mismo

todos los

dems

Cristianos,

hombres y mujeres, que confesados

visitaren las Iglesias y las Casas de los Frailes de vuestra Orden, edificadas en las dichas
partes,

que adelante

se edificaren, todos los dias,

que

las visitaren por causa de devocin

para dar limosna, les relajarn misericordiosamente cien dias

de las penitencias impuestas.

3. Item, por autoridad Apostlica concedieron los dichos Frailes,

quiera ciudades, villas, lugares y castillos

morada, y

los

que tienen ya recibidos

de donacin trasferir y mudar.

los

recibir

que pudiesen en cuales-

cualesquiera lugares y casas para su

puedan vender, trocar y con otro cualquiera

ttulo

ultra de esto que todos los Religios"os de vuestra Orden, y

cada uno de los que movidos del mismo

zelo,

quisiesen pasar esas parles con los dichos

y de cada una de las gracias indultos susodichos, segn que los mismos Frailes y cada uno de ellos, en comn y en particular, por
el tiempo de su vida les fue otoi-gado y concedido; y que pudiesen recibir Novicios y hacer
Frailes pudiesen libremente gozar de todas

todas y cualesquiera cosas concernientes la Religin y profesin de ella,

como

loS

mismos

Ministros Generales y Provinciales, por su oficio Indultos Apostlicos lo pueden hacer,

segn que ms mpliamente est declarado en las Letras expedidas en favor de

los

mismos

Profesos.
4.

por que hemos sabido

que vosotros (cuyo zelo es ganar almas para Dios, y por la

industria y solicitud de vuestra confianza, ayudndoos la Divina gracia, procuris arrancar

SECCION i'RlMEUA.
y sembrar las virtudes en la mies del Seor, y extirpar de raiz los
humano al conocimiento y camino de la salvacin) para lo cual

las plantas adulterinas

y reducir

vicios,

linaje

el

pretendis pasar las Islas de las Indias y otras Provincias sujetas nuestro Carsimo
hijo en Cristo, Carlos,

Rey Catlico de las Espaas y Romanos, electo Emperador, y otras


los hombres carecen de la luz y conocimiento de la verdad

comarcanas stas, donde

tierras

de la F, y con ste deseo de sembrar la palabra de Dios con licencia de vuestros Superiores
deseis emplearos en tan santos ejercicios.

Nos

condescender favorablemente vuestro deseo, y acudir al remedio y


necsaria, como es vuestra labor y doctrina, de

queriendo

salvacin de stas almas, y en obra tan

nuestro

Motu

propio

de potestad, os concedemos vos y

y cierta ciencia y plenitud

cuatro de vosotros, los que fueren sealados, por el tiempo de vuestra vida el que podis usar
poseer y gozar libre y lcitamente como se ha dicho arriba de las sobredichas facultades,
concesiones gracias indultos
con tal que en virtud de sta concesin no ejercitis las
;

Orden y dignidad Episcopal, si no fuere en las Provincias, donde


no hubiere Obispo Catlico, porque donde los hubiere, solo ellos las puedan ejercitar cerca
cosas,

que pertenecen

la

estrechamente prohibimos y mandamos

de lo cual

todos y cada uno de los Patriarcas,

Arzobispos y Obispos, y cualesquiera personas constituidas en dignidad, y todos y cada


uno de los Eclesisticos y legos, y los Profesores de cualesquiera Ordenes que sean,

que de ninguna manera presuman

ni

indirecte, impediros vosotros ni

ninguno de los vuestros, ni de aquellos, que adelante

vosotros el Ministro General de la

pretendan, por

Orden sealare,

y de maldicin eterna, de la cual no pueda

ni por

si

persona,

Excomunin

so pena de

ser absuelto, sino por

timiento, por el de vuestro Ministro. Por lo cual,

otra

Nos

direde

ni

latee sententice

por nuestro consen-

alguna cosa se intentare, aunque

sea con pretensin de algunas Letras Apostlicas concedidas, que adelante se concedieren,

aunque en

las

mismas Letras de verbo ad verbum estuviesen

mente revocadas, todo sea

rrito

y de

nuestra intencin al presente, ni

detrimento en

las

obstante la prohibicin de nuestro


la cual se

manda que ninguno

Mendicantes,
dichas,

si

en

lo

insertas y particularser

que est por venir, poneros algn impedimento

sobredichas, mientras

cosas

stas

ningn valor, declarando ahora para entonces no


santamente

os

Bonifacio VIII,

Predecesor,

ocupareis

de

en

ellas,

recordacin,

feliz

no
por

de los Frailes, Predicadores y Menores y de otros Religiosos

aunque tengan cualesquiera

privilegios,

no fuere con licencia particular de

presuman hacer

la Silla Apostlica,

stas cosas sobre-

que haga plena y expresa

mencin de ste vedamiento y prohibicin. No obstante las constituciones y ordenaciones, etc.


Dado en Roma, en S. Pedro, con el sello del Pescador, 25 de Abril de 1521, en el

ao nono de nuestro Pontificado. (Del archivo

de Ocopa,

impresas

en

los

Estatutos

Generales.)

NOT.AS
El

privilegio

LOS FASTOS SOBRE LAS LETRAS DE LEON

[)E

concodido

algunos

Religiosos

tune

expressis

Fralribus

X.

por

los

Pontfices

Urbano V, Eugenio IV, y oros Romanos Ponlifices caduc ya, asi corao
presente do Lcon X concedido a Fr. .lun Clapion y Fr. Francisco de Aiigelis

Nicols IV, Juan XXII,

ha caducado

el

con sus cuatro compaeros.


Pero no sucede
la

Orden Serfica

as
-.

coa

los privilegios,

Ut Seraphici

que

cita

el

mismo Len X para todos

Onlinis Prufcssores omnes.

los Rcligosos

Pues estos quedan vigentes por

presente Constitucin. Por lo cual se deben examinar las Bulas de dichos

Pontfices, para

do
la

saber

PARTE

382

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3^

qu privilegios se conceden indeflnidamenle.


expidi una

unos indultos amplsimos

cenlibns,

Y ciertamente

entre los Pontfices referidos Juan XXII,

Constitucin, en que se concede los Minoritas in quascumque mundi partes proficis-

Misiones, donde

para las

dicto XIV, Lib. 2, de Beatif. cap. 4.

dla Sagrada Congregacin de 5 de Abril de 1704, segn


causa de Marruecos

aprueba

refiere

lo

Obispos,
est
el

le

cita

Bene-

en vigor por Decreto

mismo Benedicto en

Prado,

Venerable Siervo de Dios, Juan de

sobre el

por cuyo

la

decreto se

validez del proceso formado sobre ste Venerable por un Misionero llamado Fr. Matas,

la

aunque tales procesos son de

la

competencia del Ordinario. Ni podra ste Misionero formar

proceso sin tener autoridad Apostlica para


hace

no hay

La cual Constitucin consta que

de

todos

los

privilegios

ello.

nteres esta Bula por el

Es de grande

antiguos concedidos

tal

resumen que

Ordenes Mendicantes. (Hasta aqu

las

los Fastos.)

Nota. Desde el ao 1776, en que salieron luz los Fastos, no he encontrado Coustitucion alguna, en que se
hayan revocado las Bulas citadas arriba. Ntese tambin que las expresadas Bulas de Nicols IV, Juan XXII,
Urbano V, y Eugenio IV fueron posteriores Bonifacio VIII, el cual en su constitucin Super cathedram
redujo algunos privilegios de los Mendicantes los trminos del Concilio Vienense.

data del 3 de Septiembre de 1288

las de

De Urbano V, no he encontrado sus


se registran

en

el

Juan XXII, del 23 de Octubre de

Letras, pero

La Bula de Nicols IV,

y del 20 de Abril de 1332;


de Urbano VI, del 3 de Abril de 1381. Todas las cuales

132,'.,

Bularlo Dominicano, y se hallan resumidas en la Constitucin siguiente.

OMNIMOD.\ DE ADRI.^NO.
Charissimo in Christo

filio

Nostro, Carolo

Romanorum

et

Hispaniarum Reg Catholico.

Adrianus Papa VI.


Charissime in Christo Fili Noster, Salutem et Apostolicam Benedictionem.
Exponi Nobis

fecisti

tuum

flagrans desiderium ad

aiigmentum Ghristianse Religionis conver-

sionemque infidelium, illorurn prsesertim, qui, Christo duce,


bus

Indiarum, a Nobisque instanter

petiisti,

Redemptor Noster

conversionis, et debitse gubernationis aninaarum, quas

commercio
prsesertim

redenait, providereraus, quatenus ex

tufe ditioni suntsubjecti inparti-

ad effectum hujusmodi

ut

augmenti

et

sui pretiosi sanguinis

mnibus Religionibus Fratrum Mendicantium,

Fratrum Minorum Regularis Observantige,

aliqui ad prsefatas partes Indiarum,

auctoritate nostra transmitterentur.aliasqne in prsemissis provideatur, sicut in petitione Nobis

desuper oblata plenius continetur.

Nos autem, qui ex injuncta Nobis curapastorali ad

ea, quae attinent

ad salutem animarum,

intendere super orania tenemur, quique ferventissimum zelum tuse Csesarese Majestatis, ad

augendam Rempublicam Christianam a teneris annis plenissime agnovimus, tam sanctum


laudabile opus in Domino commendantes et desuper providere volentes, hujusmodi
supplicationibus inclinati, tenore prsesentium.volumus, ut omnes Fratres Ordinum Mendicanac

tium prsesertim Ordinis Minorum Regularis Observantise a


spiritu ducti, ultro ac sponte voluerint

suis Prselatis nominati, qui divino

ad partes Indiarum prsefatarum, ac convertendorum

Fide prsedictorum Indorum causa, se transferre libere et

tamen

sint talis suBcientise in

Consilio siut grati, ac

vita et doctrina,

tanto operi idonei

nominare ac licentiare habent, oneramus


non

desit,

quod

licite

possint et valeant

in

dum

tuse Csesarese Majestati, aut tuo Regali

super quae conscientias suorum Superiorum, qui


ac ut in

tam sancto opere raeritum

obedientise

mnibus, qui, ut prsefertur, nominati fuerint, et se sponte obtulerint ad meritum

obedientise,

prsecipiraus,

ut prsefatum iter et opus exemplo Discipulorum Christi Domini

383

SECCION PRIMERA.
iNostri

exequantur

prsemio eis sociabuntur


3iine

eos imitati

sicut in labore

ut

pro certo sperantes,

fuerint,

ita et iu

prsefatisque Fratribus nostram Apostolicam benedictionem libentis-

ex nunc impertimur.

Sed ne

forte

numerus Fratrum hujusmodi

tantus, ut pariat confusionem, volumus, ut

sit

tua Regia Majestas, aut tuum Regale Consilium assignet

tendorum

autem Fratres

tales

numerum Fratrum mit-

et prsefigat

nominatos seu licentiatos ab eorum Superioribus stricte

sic

sub Excommunicationis prea ipso facto incurrenda, ne aliquis inferior audeat

prsecipimus

ofBcio Confessionis, Prsedicationis, Lectionis,

aliqualiter impedir, etiamsi pro tune esset in

Guardianatus.Custodiatus, Ministeriatus, Provincialatus aut CommissariatusGeneralis.quibus

non obstantibus transir possint et debeant.

Verum, ne

prsefati Fratres

sint velut oves

absque pastore, statuimus et ordinamus, ut ex


eis prssint, eo

seipsis valeant et debeant eligere dos vel tres aut plures, qui in dictis terris

modo, quo eisdem, seu eorum

raajori parti,

melius visum

aut aliud majus vel minus tempus, prout in Hispania


habeant, et non ultra

Generalis,dummodo

maneantque omnes semper

nihil eis

imponant

fuerit. Qui, sic electi, per

fieri (consuevit),

triennium

prailationem hujusmodi

in obedientia GeneralisMinistri et

Capituli

iu prsejudicium dicti transitus et couversionis infidelium-

Decernentes, quidquid absque nostro mandato expresso et assensu, super his fuerit attentatum,
nullius esse momenti.

Et quia

prsefata trra

Indiarum valde distat a partibus, ubi Generalis Minister degere

eum

incedere consuevit, ac propterea diBcile foret ad

recurrere in casibus

ei

et

pertinentibus,

volumus ac tenore prsesentium concedimus, ut Fratres, qui pro tempere assumentur ad rgimen
aliorum Fratrum in praedictis

omnem

commissos,
ita

tamen quod

terris

Indiarum, habeant in utroque foro super Fratres

auctoritatem et facultatem,

quam

ipse Generalis Minister sub cujus obedientia

prsefatam auctoritatem limitare et arctare, prout

Et insuper, ut melius
in prsefatis terris

ei

visum

semper manere debent, possit

fuerit.

prsefata conversio infidelium fieri valeat et saluti

Indorum pro tempore degentium provideatur, volumus

de plenitudine potestatis concedimus,

sibi

Generalis Minister habere dignoscitur,

ut prefati Prselati Fratrum, et

animarum omniura

et tenore prsesentium
alii,

quibus

ipsi

de

committendum (in partibus, in


quibus nondum fuerint Episcopatus creati, vel si fuerint, tamen intra duarum dietarura
spatium, ipsi vel officiales eorum inveuiri minime possint), tam quoad Fratres suos, et alios

Fratribus suis,

iu

dictis Indiis coramorantibus,

duxerint

cujuscumque Ordiuis ibidem fuerint ad hoc opus deputati, ac super Indos ad Fidem Christi

quam etiam

conversos,

ad dictam opus eosdem comitautes,

alios Christicolas

toritatem nostram in utroque foro habeant tautam,

bus suis, ut dictura

rum

et

est, judicaveriut

dos, qui

Et quod

ipsi, et

omnimodam auc-

per eos deputati de Fratri-

opportunara et expedientem pro conversione dictorum Indo-

manuteutione ac profectu illorum

S. R. E.

quantam

et

aliorum prsefatorum in de Catholica et obedientia

prafata auctoritas extendatur etiam

quoad omnes actus Episcopales exercen-

non requirunt Ordiuem Episcopalem, doee per Sedem Apostolicam aliud fuerit

ordinatum. Et quia, ut accepimus, per prsefatos Prcedecessores nostros. Romanos Pontfices,


aliqua indulta concessa fuerint, Fratribus existentibus, euntibus, aut ir procurantibus in dictis
et dictas

Indiarum partes

Nos omnia

illa

confirmando ac, qnatenus opus

est,

de novo

concedendo, volumus, ut prsefati Prselati Fratrum pro tempore existentium, et quibus ipsi de
suis Fratribus

duxerint concedendum, mnibus prsedictis indultis iu genere et in specie

hactenus concessis, et in posterum concedendis,


et valeant

insererentui'.

habentes

omnia pro

uti, potiri et

sufficienter expressis,

gaudere libere et

tanquam

si

licite

de verbo

possint

ad verbum

PA.RTE 3a PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

384

Non

obstantibus Constitutionibns et Ordinationibus Apostolicis, prasertim Sixti IV, inci-

Dominici gregis, ac Bullse Coense Domini, cseterisque in contrarium

piente: Etsi

Datum
Oficii,

Csesaraiigusta?, sub annio Piscatoris, die 9

facientibus.

Maji 1522, suscepti a Nobis Apostolatus

Pontificatus nostri anno primo. (Extatin Bullar. Ord. Prsedicator, tom. 4, fol.407, et

apud Rodericura.)

TEXTO CASTELLANO DE LA OMNIMODA DE ADRIANO

VI.

Romanos y de

nuestro Carsimo hijo en Cristo Crlos, electo Rey de

Espaas.

las

Adriano Papa VI. Carsimo hijo Nuestro, Salud y Bendicin Apostlica.

Habeisnos
tiana,

declarado

que tenis

fervoroso deseo,

el

de la conversin de los

Divina gracia, en las partes de las Indias

que Nuestro Seor redimi

con

valor

el

de las Indias algunos Religiosos

las dichas partes

especial de los Frailes

Menores

de

Regular

la

Cris-

la Religin

que mediante

de aquellos,

la

estn sujetos vuestra jurisdiccin imperio;

mucha instancia para

por lo cual nos habis pedido con


las almas,

aumentar

de

principalmente

infieles,

buen gobierno de

la conversin y

de

su preciosa sangre,

envisemos

de las Ordenes Mendicantes, y en

Observancia,

que

juntamente

se

proveyesen otras cosas, segn que ms largamente se contiene en la peticin.

Por

que por

Nos,

cual

lo

procurar la salud

cosas

vuestros

aos

tiernos

piadoso

el

de la Repblica Cristiana,

queremos por

suplicacin,

Ordenes

las

el

Mendicantes,

cuidado

de las almas,
celo de

vuestra Cesrea

tenor de las presentes

el

en especial

de

Indias,

sean

de

Dios,

mera y espontnea

su

puedan

lo

para

carezca del

como dicho

los

empresa

cual

han de nombrar

Letras, que todos

aumento

el

los

Frailes de

de los Menores de la Regular

ese efecto y guiados por el Espritu

quisieren pasar las


tal condicin,

Cesrea

lo

para

obra, inclinados vuestra

Majestad

cargamos

y dar licencia

partes de

que en

sobre

de

la vida

su

fueren nombrados,
Cristo

muy

y los dichos

cierto

Frailes

nuestro

Redentor

que como
desde

de su

los

Real

Consejo

de

y para que tan santa obra no


los

que,

voluntad se ofrecieren, que ejemplo de los

pongan

imitan en

luego de

dichas

y doctrina

conciencias

las

mrito de la obediencia, mandamos por santa obediencia todos


es,

de

Discpulos

teniendo por

grande

tan

Prelados, que

sus

y lcitamente hacer, con

y del agrado de vuestra

suficientes,

idneos

libre

voluntad,

las

enteramente desde

Majestad,

Orden

la

muy

conocido

encomendando Dios tan santa

Observancia, que nombrados por sus Prelados para

de

estamos obligados sobre todas

pastoral

y tenemos

muy

el

en ejecucin
trabajo, los

buena

gana

la

dicha obra y camino,


el premio;

acompaarn en

les

damos nuestra bendicin

Apostlica. Pero por que no sea tanto el naiero de los Frailes Menores, que cause confusin,

queremos que vuestra Cesrea Majestad su Real Consejo seale y tase el nmero de los
han de ser enviados, y estrechamente mandamos, so pena de Excomunin ipso
incurrenda,
que ningn inferior de ninguna manera se atreva estorbar los tales
fado
Frailes, que

Frailes,

que fueren nombrados y tuvieren licencia de sus Superiores, aunque algunos sean

actualmente Confesores, Predicadores, Lectores, Guardianes, Custodios, Ministros Provinciales,

Comisario General, los cuales

oficios

no obstante, pueden y deban pasar las dichas partes.

por que los dichos Frailes no estn como ovejas sin pastor, establecemos y

elijan de

ellos

nera que

mismos dos

ellos,

mandamos que

tres ms, que en las dichas tierras les precedan, de la

la mayor parte, vieren que conviene:

los cuales,

ma-

siendo as electos

SECCION PRIMERA.

38ci

tendrn el oficio de Prelados por tres aos, por otro trmino mayor menor, conforme sus
constituciones, segn que en

Espaa se suele hacer, y no por ms tiempo ni de otra manera


y todos estn siempre sujetos la obediencia del Ministro General y Captulo General,
mientras no les mandaren cosa en perjuicio de la ida las Indias y conversin de los infieles
;

declarando que cualquiera cosa, que contra estos y nuestro expreso


sea de ningn valor.

Y porque la
estar

dicha tierra de las Indias est


Ministro

residir el

pertenecen por

su

Frailes

para

electos

oficio,

el

muy

ljos

mandato

de las partes, donde comunmente suele

General, y ser cosa dificultosa recurrir

l en los casos, que le


queremos, y por el tenor de las presentes concedemos, que los
rgimen de otros Frailes, durante el dicho tiempo de su oficio,

tengan en dichas tierras de las Indias para los Frailes sus subditos, as en

como
que

exterior, toda la facultad

el

mismo Ministro

segn que

le

que tiene

fuero interior

el

modo

Ministro General, pero con ste rdea y

el

General, debajo de cuya obediencia siempre deban perseverar, pueda,

fuere visto, limitar la dicha autoridad.

la conversin

se intentare,

Y dems

de esto, para que mejor se haga

de los Indios infieles, y se provea la salud de las almas de todos los Indios, que

por tiempo hubiere en las dichas tierras, queremos,


y por

tenor de las presentes Letras, de

el

plenitud de potestad concedemos, que los dichos Prelados de los Frailes, y otros quienes ellos
lo cometieren,

como sean de

los

mismos

no se hubieren sealado Obispos, y

Frailes que viven en las Indias, en las partes donde

si

hbiere, estando los Obispos sus oficiales

los

distancia de dos dietas, que no se puedan hallar fcilmente, tengan as para sus Frailes

como para

otros d cualquiera Religin, que para esto fueren sealados en aquellas partes,

y tambin para

los

ren sta obra,

en

el

toda nuestra

y para

la F,

Indios convertidos

omnmoda

dems

los

Cristianos, que se envia-

potestad y autoridad, as en el fuero interior

como

exterior, tanta cuanta los dichos Prelados, y los Frailes, que por ellos fueren sealados

como dicho

es,

juzgaren que conviene para la conversin de los dichos Indios y conser-

sobredichos, y perfecto aprovechamiento en la F Caty obediencia de la Santa Iglesia Romana.


Y que la dicha autoridad se extienda ejercitar todos los actos Episcopales, con tal

vacin

de ellos y de los dems

lica,

que no se requiera para


lica se ordenare.

ellos

Y porque,

Orden Episcopal, hasta que otra cosa por

como hemos

sabido, los

Romanos

concedieron algunos indultos los Frailes, que estn van 6 procuran

de las Indias

Nos, confirmando todas estas cosas

queremos que

nuevo,
oficios,

los

sobredichos Prelados

y los Frailes, quienes ellos

indultos,

as

general como

lo concedieren,

y,

Silla Apost-

la

Pontfices, nuestros Predecesores


ir

las dichas partes

cuanto es necesario, concedindolas de

de los

durante

Frailes,

puedan gozar

libre

tiempo de sus

el

y lcitamente todos

los

que adelante se concedieren,

imrlicularinente concedidos, y

y que los tengan todos por suficientemente expresos y declarados, como si de verbo ad
verftum fuesen aqu insertos. No obstante las constituciones Apostlicas, principalmente la
de Sixto IV, que comienza Etsi Dominici gVegis y la Bula de la Cena del Seor, y cualesquiera otras

de

la

cosas,

10

Pescador,

de

que puedan ser en

Mayo de

1522,

en

contrrio.

Crnica Serfica del Per, compuesta por

RESUMEN DE LA CONSTITUCION
Habiendo expuesto
propagar

la

Religin

dignase enriar

TOM.

I.

all

el

Emperador Crlos V

Catlica

sobre lodo

Religiosos de todas las

Dada en

Zaragoza, bajo del Sello del

primer ao de nuestro Pontificado.

el

el

R. P.

Crdoba,

EXPON1 NOBIS

al

Papa Adriano VI,

en las

Indias,

(As consta

lib. 6. cap. 14. fol. 618.)

DE ADRIANO
los

deseos,

suplicdole

que

VI.

que

tenia

sto

fin

Ordenes Mendicantes, especialmanle Menores


48

de

de
se
la

PARTE

386
Regular Observancia
convertir

la

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Adriano VI, quiere que

en

instruir

Regular Observancia,

con

su Majestad Cesrea

ella

que

tal

puedan

libre

iicitamenlc

los Indios, todos los

tengan suficiente

virlud

de su Real Consejo, y aptos

doctrina,

Obra

para

ir

Indias, pnra

las

Mendicantes especialmente de
sean

la

agrado de

del

grande, haciendo en esto

tan

responsables los Superiores, que han de designarlos.

que

Para

nmero de Religiosos no

el

Emperador su Real Consejo.

mismos do

elegir

todos

la

en Espaa

dos,

siempre

que se oponga

ida

la

dems Religiosos

los

Papa

el

menos

de

facullad

segn

Capitulo

al

los

pareciere

acostumbra

se

mnos en

General,

lo

Los elegidos tendrn sobre

infieles.

General in ulroque (oro

Ministro

fijarlo

da facultad

como mejor

tiempo,

Ministro y

el

da

Religiosos

los

los gobiernen,

conversin de los

misma autoridad, que

la

que

ms

por

obediencia del

la

Indias y

las

excesivo,

ellos

tres anos

bajo

sea

buen gobierno de

el

ms de entre

tres

mayor parte por

pero

Para

pero

ste

podr limitar segn le pareciere.

la

Para

proveer

sobredichos

conversin

la

Prelados

erigidos Episcopados y

sido

de

aunque

juzgaren conveniente para

tanto sobre

en

sta

obra,

extendindola

todos

Finalmente confirma y, en cuanto es

quienes

delegaren,

donde

Obispos sus

los

si

concede

olmas,

en

no

los

hubieren
distaren

oficiales

ulroque foro, en cuanto los dichos Prelados sus delegados

conversin,

la

de las

salud

la

hubieren sido,

lo

7i

como sobre

sus Religiosos

infieles

Religiosos,

dos jornadas, su omnmoda autoridad


lo

los

algunos

conservacin
convertidos

los

actos

los

en

F y provecho de

la

y otros

Catlicos,

que

episcopales,

no

los

Indios,

que los

acompaen

Orden

episcopal.

piden

necesario, concede de nuevo todo lo concedido por sus Pre-

decesores los Religiosos, que estn, van procuran

ir

las Indias.

NOTAS DE LOS FASTOS.

<

se halla reconocida en la Recopilacin

Bula

Esta
asi

Porque se ha dudado,

los Religiosos de la

si

de los Indios, segn su regla, y paree que por

ordenamos que

los otros Religiosos,

En cuanto

las

dietas

vulgar y legal.

La

legal

tres

cada

millas

llama el camino, que


la

computan en

vulgar en

la

ms, esto

es,

Por

18,

el

Oficiales

tal

tit.

en un

del

Obispo,

lo

que toca

la

en

h;icer

la

regla

81

del

esset inspecie concessurus.n

lo

potest.

..

sed Ha

millas,

1*.

el

lo

salir las doctrinas

podian hacer como

es

de

casi

dos maneras,

siete

leguas de

La

vulgar se

cantionibus.

computa

se

dia.

que hacen

Si quis

ff.

vulgo,

Y que

con variedad

unos

se adptala

stas dietas sean de diez leguas y no

dar facultad
su

lo

dehe entenderse

ausencia

mismo que

al

si

el

Vicario

General Forneo

Misionero, hacer en su presencia

pues

que rara vez y con

Derecho,

si

el

lo

que se encuentra, no tiene

no estuviese, para

nuestro caso.

dificultad se suele

In generali concessione non

conceder

veniunl ea,

quce

as lo dice Fr. Juan Bautista, inAdvertent. pro Confess. Indor.

por stas palabras : Perilla verba,


<

VI

Autoridad Omnmoda, que se concede en sta Bula, no se ha de entender con

tanta amplitud, que se extienda

prevalecer

15, Ley 27, que dice

Recopilacin de Leyes de Castilla

la

contina Morelli,

facultad para delegar ni para hacer, es

Por

del Obispo, que pueda

Misionero puede

segn

dia,

camino de un

el

ley

que dice as

lib. 5.

7,

Bula de Adriano

la

veinte

la

12 leguas. En

camino de diez horas.

otro delegado

que

se hace

10, otros en

ley

dieta

de

consta

Esto

1. Tit

haga.

as se

se entiende por

contiene mil pasos

una.

de Indias, Lib.

Compaa de Jess podran

intclligt, quee

Omnimodam

aqu debe
quis
fol.

non

139,

auclorilatem, non venit intelligendum quidquid Papa

communiler Papa

suis Legatis commitlil,

el ea, quae

non seraper,

SECCION PRIMERA.

387

sed aliquando committit, quac viri cordali judicabiint in particulari

Haec et similia absque

Bula de Pi IX

Por

manum

mismo

omnmoda

Fr. Juan Bautista

gat ministros Evangci


utendum

buscum

como no

liac facltale

nullo

Fratribus vnl

cum

utile alicui

modo dispensandum

est, nisi in

Indio sale de

tom

as lo dice Pignatelli,

aliquae rcliquiae ipsius,

la

Quod

possit

bonum Indorum.

ordine ad

Pero

As ste Autor.

152,

del presente indulto, no cesa el privilegio,

final

siempre que sea oportuno para conservarle en

Cum

n. 9:

non cessat adaequata

F.

la

sed remanent

ratio privilegii,

III.

Sacra-

Cardenal

el

trae una Declaracin de la S. Congregacin en el ano 1574.,

An Abbas Casinensis habens ex

as.

Mas

y en efecto se refiere de alguno que as lo ha practicado.

Petra tora. 5. ad Const. i Calixti

Episcopum excrcere,

quae spectanl ad

quod

requiritur

est mxime notandum propter Hispanos, qui-

los actos Episcopales, podra alguno entenderla para administrar el

Confirmacin

de Marzo, que dice

causas non sufTicerent ad

eque eliam cossat privilegium.

La amplitud para todos


mento de

qum

como

ut plus dili-

conversin de los Indios, sino tambin de su conservacin en

la

la infidelidad,

4, c.

ad vitanduni peccatum

cum conjuge

F, y siendo las dos cosas simullneamente la causa


el

debe entenderse que los

dificultad exlraordinria,

quia ultra causam ralionabiiem

aliis,

directo ve! indirecte.

se habla aqu solamente de

despus que

manutentione Indorum

Ut quando esset

el

cuando se presente alguna

facultad,

ut q;iietus vilam agal

et

cum

bonum Indorum

cedat in

habere. (Acerca dla absolucin de censuras, vasela

stas palabras opportunam pro convcrsione

lo dice el

humano.

Aposlolicce Sedis.)

Misioneros tengan esta

la

absolvere ab excommunica-

concedunlur, quia ha;c committi solent Legatis et soepe indiget bao

diibio

Ecciesia hiijijsmodi facullatem ad

uli

tione Bullai Ca'.nsB Domini, dispensare in vol castilalis et in impedimenlis matrimonii jure

quam chrisma

praeter

Sacramentum Confirmalionis administrare

conficere et sacros Ordines conferre,

Congregatio censuit, non posse,

? S.

18

ea omnia

priviVegio Apostlico, ut possit

cum

ea quae

sunt Ordinis, requirant specialem mentionem, ut intelligantur inferoribus Praelatis concessa.

Por ltimo dice minlras

la

Sede Apostlica no ordenare otra

No

cosa.

s, dice Morelli,

Santa Sede haya ordenado otra cosa en las Misiones lugares, donde no hay Obispos

por vigente
Beat.

Cardenal

el citado

lib. 2, c.

el

cion arriba Ord.

lo

que supone tambin

aliade

35,

Indiarum, in quibus

Similis potestas

vero Ordinis

nondum

Compara

prcsules, vel
la

Constituciones.
visita

Serv.

Fralres, quibus

contina Morelli, en algunos


El mismo Benedicto

de los Obispos.

Pero

XIV

Obser?antia;,

videlicet

spatium

iis,

quse

la tiene

fuerant,

Ordinem requirunt episcopalem,

commissum.

por vigente.

puntos est restringida

no consta que haya

locis

inquam,

fundali

si

Prsesulibus esset

la restringi,

in

in locjs ipsis poterant reperiri, ut,

cxceplis

a suis

ut

Dei

men-

Ordinum

Hadriano VI Fratribus

ab

la

intra

Constitucin prsenle la de Juan XXII, que

embargo,

Sin

alii

uit

Episcopatus, vel

fuerant fundali

possent jurisdiclionem episcopalem excrcere,

la

data

Minorum Rcgularis

duarum dietarum nec Episcopi nec eorum Oiciales

Fralrum

XIV De

Benedicto

cual, despus de declarar vigente la Constitucin de Juan XXII, que se

Mendicantium, praesertim

Petra

que

y la tiene

modificada

por

otras

sujetando los Curatos de los Religiosos

revocacin absoluta de sta Bula.

OBSERVACIONES DEL AUTOR SOBRE LA OMNIMODA D" ADRIANO.


Son muchas
Bula

al

las investigaciones,

que se han hecho para averiguar

presente, y nada se ha encontrado en conlrrio

comprobar su vigor y son


1" El P.

los siguientes

antes bien

el

vigor, que puede tener sta

tenemos muchos datos para

Manuel Rodrguez, llamado comunmente Rodericus, escribi por

trae sta Bula

como

vigente para

la

Orden de San Francisco en su Bulrio.

los

anos de 1580, y

PARTE

388
2'

Ms

larde escribi las Crnicas de la Orden

vigente para su Orden, traducida


3
el

En

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3"

Ponlilcado de

el

al

castellano,

Domingo Mara

General de las causas en

el

Fr. Daniel de San

San Antonio

Este Monitorio se expidi por

pag. 50).

o,

de

Referendario

Cursi,

Cmara Apostlica, Diputado

la

cias y censuras y por ltimo

Monitorio fueron

como

P. Crdoba, y la Irae

se halla inserta arriba.

Inocencio XI, ano 1683, se public un Monilrio, que se encuentra en

Bulrio de Luxemburgo. (Suppleni. part.

notario Apostlico,

del Per el

Serfica

como

el

Proto-

dos signaturas Pontificias, Auditor

las

y electo por

su Santidad para las senten-

Ejecutor de las Letras Apostlicas. Las causas, que motivaron ste

haberse presentado su tribunal los dos Provinciales de San Francisco llamados


Francisco y Fr. Cristbal de

segundo de

del Brasil, y el

la

Madre de Dios,

Provincia de

la

la

el

primero de

Provincia de

la

Inmaculada Concepcin de Rio-Janeiro,

con otros Padres Definidores, Guardianes y Custodios, pidiendo se reconociesen por ste tribunal
varias Letras

Apostlicas, que hablan salido para su

de Adriano VI, dla que se habla as: Alleram

Orden, entre

sanct;c

encuentra

las cuales se

la

Bula

Papae VI, sub datum

meraoriae Adriani

Caesarauguslx, sub annulo Piscatoris, die decima Maji, millesimo quingentsimo vigsimo secundo,

Romanorum

Carolo

Regi,

et

Hispaniarum Catholico Regi dircctam, quae

incipit

Exponi Nobis

suam Papalem benedictionem Fralribus aponte ad Indos pro

fecisi

eorum conversione euntibus

nisi a

Fratres Minores ad Indos, Excoramunicationis poena punivil etc. De stas Letras Apostlicas y

qua dictus

In

etc.

Ponlifex

assignentur, et

Proelatis

de otras, que presentaron dichos Provinciales, sali


y tranquilidad en

las

ne Fratres Minores

imperlitur, ct prohibuit

Consilio Regali et a suis

Provincias del Brasil

illos,

possint ad Indos,

ir

quoquomodo impedierinl

qui

ir

citado Monitorio, encargando la paz, quietud

el

con lo cual se declaran vigentes

Letras Apos-

las

tlicas.

40 Por ste mismo tiempo, saber, en 1680, se public

donde, como se dijo arriba, se reconoce vigente


5"

En

Serfica,

en

el

cual

encuentra

se

la

de

memralas Litteras Apostlicas

S. Francisci nulla in re perturbant, et

nostrorum,

Romanorum

editas atque vulgalas,

Pontiicum,

el

dummodo earum

Liltera; Sepius concesse fuisscnt..,.


6

En

Recopilacin de Leyes de Indias, en

Pontificado de Benedicto

el

Adriano,

bajo

el

Bulrio dla Orden

sui

sta orma

anno primo

(la

Aliae

fecha debe

con stas palabras. Confirmamus etiam

el

Pontfice

in

s, quae prsesentem slatum paciflcum aliorum Ordinum

prsecipue Litteras Apostlicas pradictorum Antecessoruin


alias

quascumque Apostlicas

existentia legitime

Vase en su lugar

XIV

el

numero 43, en

Exponi Nobis, 35 Jul, Pontificatus

cambiada). Cuyo Bulrio confirma

superius

la

Bula de Adriano.

Pontificado de Benedicto XIII, saber en 1727, se confirm

el

Adriani VI incipientes
estar

la

se supone

el valide

Litteras

quomodocumque

comprobelur, etiamsi eaedem

sta Bula de Benedicto XIII.

vigente,

segn

lo

dice arriba Morelli en sus

fastos.

En

el

Pontificado de Pi VI, se imprimi en Madrid,

Orden Serfica de

stas Amricas,

Ponlifice los Misioneros

encuentra tambin

la

donde se encuentran

las facultades amplsimas,

Bula de Adriano en castellano. Cuyo manual sirve de norma, y por

donde se prueba tambin

el

Tambin

se cita

clebre P. Aracena de

No

el

como
la

la

que concedi ste

de Amrica, con las Constituciones llamadas Inocencianas, donde se

rigen los Colegios de Misioneros observantes y Descalzos,

8"

un Libro manual para los Colegios de

vigor de dicha
vigente

la

como son

los del Colegio do

se

Oeopa. Por

Omnmoda.

misma Bula en

la

Amrica

Pontificia,

que acaba de dar

luz

Orden de Predicadores, en Santiago de Chile.

obstante es necesrio advertir, que sta Bula ha sufrido

muchas restricciones por

el

Concilio

Tridentino y por otras Constituciones posteriores, las cuales se deben acomodar los Regulares.

En cuanto

las dietas, de

que

Ijabla sta

Omnmoda,

citar aqui un manuscrito antiguo del archivo

389

SliCClON PRIMERA.

de San Francisco de Lima, donde se v

guos
ni

segn los cuales por dieta so entenda, no

tampoco

que daban

interpretacin,

la

Misioneros anti-

que puede correr en un dia un joven robusto,

lo

que podia andar un anciano dbil, sino

lo

la dieta los

camino, que suelo

el

hacer pi un

Misionero.

Por

lo

que toca

agrado del Rey, que exige sta Bula, para pasar los Misioneros

al

Leyes de Indias disponen para


Comisarios

su ejecucin lo siguiente

hayan de dar razn en

Consejo de

el

las

pueden

si

all

Amrica,

mandamos, que

Indias de las personas,

naturaleza y calidades de los Religiosos, para que entienda

que van, y

Encargamos

nombre,, edad,
el

efecto

Serfica, en las parles

donde

son los que conviene para

si

las

los

ser tiles.

RESUMEN DE LOS PRIVILEGIOS DE LA OMNIMODA.


Cuatro son
1

Concede

las materias,

que abraza

no hubiere Obispos,

los hubiere, estando los

si

se pudiesen hallar fcilmente,

santa obra,

Omnmoda

Prelados Mendicantes, especialmnte

los

como

otras Ordenes, asi

la

la

Orden

Obispos sus

dos dietas, cuando no

oficiales

que tengan, ya para sus Religiosos, ya tambin para

los

de las

para los Indios convertidos y para los dems Cristianos enviados para sta

omnmoda potestad y autoridad

in utroqueforo para la conversin y

manutencin de ellos

y de los sobredichos Cristianos Europeos.


2

Concede facultad para ejercer

actos

los

Episcopales, con

tal

que no requieran Orden Epis-

copal.

concede de nuevo.

3 Confirma los privilegios do sus Predecesores y los


4

Concede tambin todos

los dichos privilegios, ya

Pero tngase presente que muchas de


y en otras expedidas ntes de

la

fuesen general especialmente concedidos.

concedidas los Regulares en stas Letras

las facultades

celebracin del Concilio de Trento, fueron revocadas restringidas

por los Decretos de ste Concilio y otras Constituciones posteriores de los

RESUMEN DEL BREVE

Sumos

Pontfices.

DEVOTIONIS ET RELIGIONIS ADMINICULA,


DE CLEMENTE

VII

expedido en Bolonia, 8 de Marzo de 1533, en favor de los Dominicos y Menores, Misioneros


de Nueva-Espana
1 Confirma en su favor lodo lo concedido por Inocencio IV, Nicols IV,

Len X, Adriano VI, y

cualesquiera otros Pontfices, sus predecesores, los que van tierra de Sarracenos y otros infieles.

Concede

la

Casa

de

Terciarias de

Santo

Domingo de Mjico

inmunidades, exenciones, indulgencias, gracias indultos concedidos

todos

privilegios,

los

otras del

mismo Hbito

de Santo Domingo.
30 Da facultad

al

Vicrio General de

la

Orden de Santo Domingo juntamente con

el

Provincial

y los definidores del Cabildo, para declarar interpretar lo que toca los ritos de sus religiosos,
hasta que la Santa Sede consultada proveyere.
4 El que

los

tres sean vocales,

dlos cuales

Conventos de

la

los primeros ejerzan su

estatutos de su

Orden, que tuvieren siete Religiosos, de los cuales

puedan elegir por Conservadores

Orden y

los

Provinciales y

al

mnos

conventuales,

cargo por tres anos, y los segundos por dos; sino segn los

cualesquiera personas Eclesisticas Seculares

en dignidad Eclesistica.

Priores

Regulares no constituidas

PARTE

390
5"

Que de

DE

3" r'IIVII.EGIOS

Provincias do Castilla, Andaluca y

las

REGULARES.

l,OS

puedan

otras

Religiosos de las mismas Ordenes, y que por esta vez pueda

nombrar un Vicario General para dichas


Santiago,

Provincia

la

de

Islas y

Santa-Cruz,

las

Indias

extender los estatuios dados

hacer

ir

para

liasla

treinta

Maestro General de Predicadores

el

Provincia de

la

ordenaciones

otras

ella

estatuios

scmejanics.
6

Concede

Vicario General y

al

los Provinciales, el

dar facultad los

Religiosos y otras

cualesquiera personas para usar de lacticinios en Cuaresma y otros tiempos, en que est prohibido.
7

Concede que se celebre

Santo Domingo, y quo los

de Mjico en su

fiesta y

de Sania Maria Magdalena en todo y por todo, como

la fiesta

que confcsailos visitaren cada ano

durante quince dias ntcs despus de

gencias concedidas los que visitan las Iglesias de

Acerca de

la

pues dice que

el

clusulas

que hay entre


segn

la

misma, ganen todas

la

comunes

En forma
testifica

cmo

saber, en forma

comn

la

el

lo

la

do

casa

las indul-

renuevan

se

las

estn confirmadas,

Letras sin expresar

especial, cuando se inserta en las Letras

confirmante da entender

el

confirmacin

ms comn, queda revalidado

de slas Letras, parece que

la

comn, y en forma

cualidad del privilegio y de su tenor y estado. Esto dice Morelli, por

confirmacin

la

opinin

la

modo

confirmacin, de otro

la

plena noticia de

Sania de

la

Roma.

confirmacin se puede hacer de dos modos

cualidad de los privilegios, que contienen.

tenor de

de

confirmacin de las Bulas arriba citadas, desea tambin saber

la

En forma comn, cuando por

especial.
la

capilla

la

en forma

que

especial

que lieno
diferencia

pues en esta segunda,

vez antes era nulo.

tal

la

Mas segn

el

tenor

Pontice tenia plena noticia de las Bulas, que confirmaba.

Nota del autor. Las Letras de Inocencio V, datan del 23 de


ad vcrlum, que las de Nicols IV, en 3 de Septiembre de 1288.

Julio de 1253, y son las

mismas de verbo

CONFIRMA PAULO TERCERO LA OMNIMODA DE ADRIANO, Y EXTIENDE LAS FACULTADES


DE LOS MISIONEROS A LAS TIERRAS DONDE SE HALLAN ERIGIDAS SILLAS EPISCOPALES,
CON TAL QUE INTERVENGA EL ASENTIMIENTO DEL OBISPO.

PaulusPapa
Dilecto

filio

Vincentio Lunelo, Ordinis

III.

Minorum de Observantia,

pro Ultraraontanis in Curia

Romana GeneraliCommissario.
Dilecte Pili, Salutem et Apostolicam Benedictionem.
Alias felicis recordationis Adrianus
Fratres Ordinis

Minorum Regularis

Papa VI, Pradecessor

noster, inter alia

voluit, ut

Observantise, qui pro tempere assumerentur ad rgimen

aliorum Pratrum ia terris Indiarum degentium, in utroque foro super Fratres sibi commissos,

omnem
ita

auctoritatem et facultatem haberent,

tamen quod

ipse Generalis

quam

Generalis Minister dicti Ordinis habet

Minister, sub cujus

obedientia

auctoritatem, prout sibi videretur, limitare et arctare

assumpti, et
in

quibus

spatium,
dictos,

alii

nondum

essent

ubi Episcopi

Bpiscopatus

vel ofSciales

quam cujuscumque
Adriani,

debent, ipsam

et ad hujusmodi rgimen

Fratres in dictis commorantes per ipsos assumptos deputandi, in partibus,


creati,

eorum

vel

inveniri

si

Praedecessoris

actus Episcopales, qui Ordinem

nostri,

in

essent,

ac

duarum

dietarum

super Indos ad fidem

terris existentes,

utroque

infra

non possent, tam super Fratres

Ordinis, qui ibidem forent,

conversos, necnon, et alios Christicolas in dictis


ipsius

posset

manere

foro

omnimodam

haberent;

etiam

prse-

Christi

auctoritatem

quoad omnes

Episcopalem non requirunt, exercendos, doee per Hedem

Apostolicam aliud fuerit ordinatum, prout in Litteris ipsius Prsedecessoris nostri plenius

SECCION PRIMERA.
omnia

continetur, in quilus
Pratribiis

concessa,

Fratres, quibus

Fratres assumpti, et al

genere vel

Komanos

quse per

indulta,

hactenus

sunt

prafatis

391

Pontfices,

Praedessores

quoque

Voluit

contirraavit.

qnod

suos,

prsefati

ducerent committendum, dictis indullis in

ipsi

hactenus concessis et in posterum concedendis, quse pro suflicienter

in specie

ad verbum inserta essent, habuit,

expressis, ac si de verbo

uti, potiri et

gaudere libere

et licite

possent.

Dum
Domus

autem

nobis nuper

sicut

exponi fecisti, in

Indiarum partibus

dictis

Minorura de Observantia instituta existant, et expediat quam plurimum pro

mine Pralrum

in dictis terris, ac directione et institutione

prsedicta ad loca, in quibus sunt

ut

plicari feceris,

Nos

hujusmodi,

Episcopatus erecti, exteudantur, et propterea Nobis sup-

augmentum

fidei

annuentes, hujusmodi

et

supplicationibus

cum mnibus

et

felici regi-

ad fideui conversorum, ut Litterse

opportune providere de benignitate Apostlica dignareraur.

in prsemissis

ad

quse

liis,

pluriraaj

Ordinis fundat33, et una Provincia et una Custodia secundum dicti Ordinis

dicti

propagationem

singulis in

eis

tendere

possunt,

Adriani,

Litteras

inclinati,

favorabiliter

Prsedecessoris

nostri

contentis clausulis, ad dicta loca, in quibus

sunt Episcopatus erecti vel erigentur in futurura,

Episcoporum ad prxmissa accedat assen-

si

extendimus et ampliamus. Acquod fratres ejusdem Ordinis ad partes Indiarum a Gene-

sus,
rali

Ministro dicti Ordinis vel ejus Commissario

vel

Custodia,

Illos vero,

qua

in

eorum

qui absque

Minister

dictus

Generali destinati, in cadera Provincia

Commissarius

vel

stare teueantur.

ordinaverit,

licentia reperti fuerint, expeliere possit, statuimus et

ordinamus

per prasentes....

Datum Kom, apud

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 15 Februarii 1535. Pontifica-

tus nostri anno primo.

Authenticum Mexici apud Minoritas). Del Archivo de

S.

Francisco de Lima, Regis-

tro 26.

Hllase tambin en

el

Tom.

Bulr. Dominic.

RESUMEN DEL BREVE DE PAULO


1"

En

otra ocasin Adriano VI

designados para

el

General, para con

siempre restringir
2

subditos

in ulroque

Observantes, que

las Indias, tuviesen toda

furo

expresada autoridad como

pero de

tal

la

por tiempo fuesen

facultad y autoridad de su

suerte, que dicho

General pudiese

le pareciese.

Tambin concedi Adriano, que dichos Prelados de Indias con

ellos en las partes,


el

los
la

ALIAS FELICIS,

III

Religiosos

quiso que los

rgimen de los dems en

138.

7. fol.

donde no hubiera Obispados erigidos,

si

los subditos

los hubiese,

diputados por

no se pudiese encontrar

Obispo alguno de sus Oficiales dentro del espcio de dos dietas, tuviesen autoridad omnmoda

in ulroque foro, tanto


all

existente, as

sobre sus subditos,

como tambin sobre

Cristianos moradores

como sobre

los

dems Religiosos de cualquiera Orden


E y sobre los dems Celes

los Indgenas convertidos la

en aquellas tierras

no requieren Orden Episcopal, hasta que

la

que pudiesen

ejercitar

los

actos

Episcopales, que

Santa Sede no ordenase otra cosa, conforme

lo

habia

ordenado su Predecesor Len X, que tambin confirm los Indultos de sus antecesores en favor de
estos Regulares.
3

Tambin quiso Adriano que

usar, poseer y gozar

[uti, poliri et

mente, que en adelante


Apostlicas,
palabra.

cuyo

tenor se

se

los dichos Prelados

gaudere) de los

concedieren,

con los subditos por ellos diputados pudiesen

Indultos

como

se

concedidos antes general especfica-

contienen

tuvo por suficientemente expresado

ms plenamente en sus Letras


y

por inserto

all

palabra

por

PARTE

392

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Mas habindose expuesto despus, que en aquellas

Orden, y que para su buen rgimen convenia que


parajes,

donde existen Obispados ya erigidos; Paulo

F, extiende y amplifica las Letras de Adriano

Episcopwum ad pmmissa

hay muchos> Conventos de dicha

tierras

susodichas Letras se hiciesen extensivas los

las

III,

mirando

accedat assensus.

Provincia Custodia, designada por

su General Comisario

No

y arrojados

obstante...

Dado

instancia

de Fr. Vicente Lunel, Comisario General

Omnmoda de Adriano, quitando

III la

de

estaba en

sin

su

Orden de

la

Francisco confirm

S.

restriccin de las dietas, y exigiendo solamente el

la

tenor de sta Rula que, segn

el

Convento de Mjico.

derechos de los Obispos, y en confirmacin de

Censor Regio de
Apostlicas) se

misma

la

55.

Acerca del consentimiento de los Obispos dice Morelli, que siempre


los

en

15 de Febrero de 153S.

consentimiento de los Obispos. Pero no lleg manos de Morelli


l,

las Indias, existan

que los que se hallaren

NOTAS DE LOS FASTOS ORD.

Paulo

la

donde hay Obispos, dummodo

50 Pero quiere y ordena, que dichos Religiosos, sealados para

licencia, sean expelidos

aumento y propagacin de

al

territorios,

los

la

esto

trae

obra de Losada en los Privilegios de Indias, que dice

anotar que nunca ha sido

el

nimo de

la Silla

Santa Sede ha respetado

la

palabras de D. .lun

las

as

En

Pineda,

ellas (las Letras

Apostlica perjudicar las autori-

dades de los Obispados ya creados, que en adelante se erigieren en aquellas Provincias.

En cuanto
que

la

la extensin y ampliacin,

Omnmoda de Adriano

de los Misioneros dentro de


Vicarios
el

mas por

que hace aqu Paulo

dentro de las

ella

consentimiento.

sin dicho

por Adriano y quit

la restriccin

que dentro de
la

dicha

de

las

dictas,

III,

-.

se exige

porque fuera de

propsito Morelli

dice as

extendiendo

Confirm

concedido

lo

omnmoda autoridad

la

ellag

compendio

el

intra

al

dos dietas fuese con consentimiento del Obispo, quedando, como

Omnmoda

Tambin desaparece aqu aquella

dos

las

dos dietas

ste

cita

de ios Privilegios, Mejicano, que sobre sta Bula de Paulo

queda, en su fuerza

las facultades

sta Bula de Paulo III, la facultad existe por parte del Pontfice, y solo

siempre pudieron hacerlo

tal

Papa

el

dos dietas, y siempre que se hallaban delante de los Obispos sus

las

consentimiento del Obispo, para usar de

duas dietas, con

no hay duda que concede ms

III,

pues por aquella quedaban suspensas por

extra duas dietas.

mencionamos en

cortapisa, que

neros haban de ser del agrado del Rey;


Indias, sino que basta el consentimiento

lo

la

Omnmoda, de que

los

Misio-

cual no se exige aqu para deslinar los sujetos las

del Ministro General de la Orden.

sta Bula no est derogada, que se sepa, pero siempre se ha de entender con las modificaciones,

que se observaran en

la

Omnmoda de Adriano.

RESUMEN DEL BBEVE DE PAULO


{.

Por deber del

oficio pastoral

especialmente los que alimentan


2.

Por

lo

cual,

debe

al

III

EX DEBITO PASTORALIS

el Pontfice

prestar su atencin las peticiones de

pueblo Cristiano con

la

palabra Divina, y

infieles,

3, Por tanto Paulo

III,

para enviarlos con

toda

la

la

la

los fieles,

vida eterna.

F de Jesu Cristo

tranquilidad y consuelo

gracia y bendicin Apostlica todos los Refigiosos, que con

pasaren

dirigen

quienes no ha llegado

Evangelio, y que con ste objeto desean pasar ellas para reducirlos

la

le

habiendo expuesto los Misioneros Mendicantes de las Islas de Nueva Espaa que

en aquellas regiones hay todava innumerables tribus de

con

OFFICII.

la

luz del

de sus almas, concede

permiso de sus Superiores

India Oriental, del Septentrin y Medioda, y cualquiera otra parte

donde se encentra-

SECCION PRIMERA.
ren nuevas gentes que convertir, cualquiera

393

Rey o Corona, que pertenezcan aquellos Reinos y


la Santa Sede, y que puedan per-

Provincias, que vayan con el oficio de Comisarios y Delegados de

nanecer

all

por

el

tiempo, que bien les pareciere, concedindoles todas las gracias, que se suelen

(onceder los Misioneros, que parten ad partes nfidelium.

Ruega adems y exhorta

como

Misioneros,

Prncipes y autoridades subalternas, que tanto los

los Reyes,

su comitiva, los

reciban con caridad, y los traten benignamenl

;.

Dado

9 de

Enero, de 1544.

Se hace mencin de

siempre con

donde

stas Letras en los Fastos Ord.

70;

y,

segn sus Notas, se confirman aqu

de los Romanos Pontfices concedidos anteriormente para

los privilegios

la restriccin

de que no queden heridos los derechos y

la

de infieles, pero

las tierras

jurisdiccin de los Obispos,

los hubiere.

LOS MENDICANTES PUEDEN ABSOLVER A LOS SUYOS DE CENSURAS IRREGULARIDADES.


Refieren los Fastos que en el ao 1553 el Cardenal Poggio, Nuncio de

Su Santidad en

Madrid, concedi los Dominicanos, Franciscanos y Agustinos de las Indias la facultad de


absolver los de su Orden de cualquiera censura, que por casualidad incurriesen en los

combates de

Ex

las Indias.

Observan aqu
el

Lo

trae Losada en su Cronologa de privilegios de Indias

y comienza

injuncto.
los Fastos la gracia concecida por el

cual dice Solorzano en

Nuncio Apostlico de Madrid

su Poltica Indiana, cap. 25.

sobre

Hasta ahora no se ha permitido

que su jurisdiccin se extienda ni se ejerza en las Indias como lo dice una cdula dada en
Valladolid 3 de

Mayo de 1605 y

Obispo limo de Chile dice tambin as

Nuncios no corren en
recib su

las Indias por especial concordia entre el

Bula (para tomar compaero de

en Espaa

(1).

Madrid 10 de Diciem. de 1607. Villarroel


Aunque es verdad que los mandatos de los Seores

otra dada en

Sumo

Pontfice y

Su Majestad,

la Orden) por que no se ejecut en las Indias, sino

Sea por la razn alegada por Villarroel de haberse ejecutado e Espaa la

concesin, sea por ser gracia,

como

lo eran las indulgencias concedidas las imgenes, las

cuales corran por Amrica, aunque viniesen del Nuncio, lo cierto es que el indulto presente

concedido dichos Religiosos le tiene Losada por vigente.

Ms

la gracia solo se contrae las tres

Ordenes referidas,

sidera que los Franciscanos vinieron Mjico con Fr.

Dominicanos en 1526 y
no tuvieron asiento

fijo

los

lo cual

no es extrao,

Martin de Valencia

Agustinos en 1533. De las dems Ordenes,

ni formaron

si

el

si se

con-

ao 1524,

los

llegaron algunos,

comunidad en Amrica hasta ms tarde.

concordia, porque
(1) Nota de los EE. No sabemos en que se funda el limo Villarroel para admitir sta
fu formal y expresa, y entneos preciso era saber entre quines, cundo y en qu forma se celebr, fu
virtual implcita, es decir introducida por la costumbre con el consentimiento tcito de los Papas, y entneos
debe tenerse presente 1 que el silencio de los Papas no es seal cierta de que aprueben la costumbre contra
:

jus: porque veces pueden guardarlo por temor que de reprobar una costumbre no se sigan mayores males
2 No debe olvidarae que los Sumos Pontfices declararon nulas todas las costumbres contrarias la libertad de
:

la Iglesia en la

Bula de

la Cena,

Roma todos los anos.


Como no es nuevo invocar

que desde

muy

antiguo hasta

el

Pontificado de Clemente

XIV

se publicaba en

prcticas
y costumbres, cuando se quiere legitimar ciertas
atencin
de nuesla
punto
ste
sobre
llamar
conveniente
nos ha parecido

privilegios, concordias

contrarias la libertad de la Iglesia,


tros Lectores.

TOM.

I.

^'

PARTE

394

Acerca de

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

censuras, que los Keligiosos pudieran incurrir

las

Gomara en su

3^

en los combates, refiere

Historia de las Indias, cap. 185, que en su tiempo acompaaban los sol-

dados, que iban con el Lic. Gasea, los Obispos, los Clrigos y los Keligiosos. Por lo dems

no podian incurrir en otra censura militando con

pues la Excomunin puesta

los soldados,

por Alejandro VI contra los navegantes de Amrica sin licencia del Rey, aunque entonces
estaba vigente, no era reservada, lo

navegaban por

la

mismo que

demarcacin Portuguesa

no eran reservadas, y

si

la

impuesta por Nicols V, contra

cuyas Excomuniones,

que

los

satisfecha la

parte,

no se satisfaca, no habia facultad de absolver ni con autoridad

Apostlica

Tampoco

de extraar que

es

el

Nuncio concediese dichas Ordenes ste indulto

pues

todava la Santa Sede no habia hablado expresamente sobre ste punto, hasta que S. Pi V,
al prohibir los Religiosos

de su Orden que eligiesen confesor en virtud de la Cruzada, con-

cedi los Prelados respecto de los suyos, las

mismas

facultades, que el Tridentino concede

los Obispos, respecto de sus Diocesanos en la Ses. 24. Cap. 6 Liceat Episcopis. (Vase
sta

Constitucin en el

Tomo

de la Cruzada

Empieza

Romani

Pontificis.

) Fastos,

Ord. 85.

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES SOBRE LA CU.\RTA FUNERAL.

En

de Julio de 1555 Paulo

IV

peticin del Ministro General de

San Francisco,

Fr.

Clemente Monelia, confirm tooslos privilegios concedidos por sus Predecesores; y de cierta
ciencia y plenitud de su potestad concedi de nuevo y restaur todos los que se hablan

Tambin mand que todos

revocado.

se hablan de interpretar por

el

lado

los privilegios

con todas las cosas contenidas en

ms

Por ultimo eximi

favorable.

ellos

los Religiosos de

pagar la Cuarta funeral, derogando expresamente la Clemcntiua Beligiosi de yrivilcgiis y


Reglas de Cancillera, y quitando cualquiera restriccin de privilegios, si alguna hubiere.

las

El original, segn testimonio comn de

Regulares Mejicanos,

los

se hallaba

en Mjico, en

el

Convento de S. Francisco. (Fastos, Ord. 85).

Notan

los Fastos

en cuanto la Cuarta funeral, que

renovar en favor de la

en

el

el

Tridentino publicado despus de

el

Pontificado de Gregorio XIII se volvi

Compaa de Jess, en sus

Letras, que comienzan Pastoralis, dadas

sta Ordenacin, derog ste privilegio,

pero en

ao de 1578. Apoyado sin duda en sta Constitucin, dice Solorzano

tit. 2, lib.

3,

cap. 22

Se exceden los Prelados de Indias,

si

De

Ind. Jure

quieren exigir la Cuarta

funeral de la Iglesias de los Religiosos un Doctrineros de su Dicesis, porque todas las Reli-

giones tienen ste privilegio de exencin,

Ley de

Indias,

Ley

13,

tit.

13,

lib.

1,

mandado guardar en las


Que no cobren de

dice as

Indias.
los

en efecto la

Curas Doctrineros

la

Cuarta funeral y de oblaciones, que en algunas partes han acostumbrado llevar, fuera
de los casos, en que dispone el Derecho, y hay costumbre legtimamente prescrita.
Otro Breve del
privilegios de la

mismo

Pontfice citan los Fastos, en la Ord. 86, en que se confirman los

Orden de Predicadores, tanto

Pontificios

como

Reales, eximindolos de la

cuarta y quinta funeral, as como de diezmos y gabelas, cuyas Letras se dice hallarse en
Mjico, en el Convento de Santo Domingo, impresas entre sus privilegios. (Hemos registrado

en efecto

el

Bularlo de la Orden, y se halla en

el

tom. 5, pag. 46. Empieza

Ex

Apostolicee

Seis y fu dado en 9 de Marzo de 1556. Los privilegios sobre diezmos se derogaron despus
por Pi VI.

La exencin de gabelas

por la Santa Sede).

y de la Cuarta funeral no he visto que se hayan derogado

SECCION (PRIMERA.

PAULO

IV

CONCEDE

VOCIS ORACULO

VI

395

FACULTADES EXTRAORDINARIAS A FR.

DOMINGO DE SANTO TOMAS PROVINCIAL DE LA ORDEN DE SANTO DOMINGO, EN EL


PERU. SE PONEN AQUI SEGUN LAS TRAE FR. MANUEL RODRIGUEZ, EN SU BULARIO.
Primo

concessit (Paulus IV)

omnia

et singula privilegia

eisdem fratribus Provincise Sanctae

Crucis Hispaniola;, S. Jacobi in nova Hispania, S. Vincentii de Chiappa, S. Joannis Baptista;


del Per,

ac S. Antonii novi Regni Granatensis, omnibusque

Maris Occeani per quoscumque

locis

Summos

Pontifices,

aliis

Proviaciis, Insulis et

ejus Prsedecessores, quoinodolibet

concessa et contirmata. Et prssertim quod possint omnia Sacramenta fidelibus noviter conversis ministrare,

auctoritate Apostlica de novo

roboravit,

concessit ct confirmavit

non

obstantibus etc. Datis Boma;, die sptimo Junii 1557. (Cardin. Alexandrinus attestatur).

Secundo praecepit Paulus IV quod dies

festi ex

antiquissimis ritibus in Indiis, partim in

Jionorem Solis, partim idoloram suorum multifarie celebrati, in honorem veri Solis Christi ac
illius Genitricis, et

Sanctorum suorum commutentur. Datis 28 Nov. 1558.

Tertio concessit iem Paulus Quartus pradicto Fratri Dominico de S.

Thoma, ut quoscum^

que ad se venientes, cujuscumque status, gradus, ordinis, prseeminentia;, in prjefatis India-

rum

partibus inventarum et inveniendarum, a quibuscuraque Excommunicationis, suspensionis

et interdicti aliisque Ecclesiasticis sententiis et pcenis a jure vel


et causa latis, si quibus

criminibus et excessibus ac delictis,

quantumcumque gravibus

contriti et ore confessi fuerint, etiamsi talia sint, propter quse

consulenda, et de reservatis,
poenitentiam salutarem
occasione contracta,
sare

cum

ab homine, quavis occasione

quomodolibet innodati extiterint, necnon a quibusvis eorum peccatis,

eSam

injungere.

et

enormibus, de quibus corde

Sedes Apostlica mrito foret

sub Bulla Ccense Domini contentis, et eis pro coramissis

Ac

super quacumque irregularitate,

quavis

causa ve]

quibusvis personis, in foro conscientise tantum, absolvere ac dispen-

Vota vero qusecumque, Ultramarino, Visitationis liminum Apostolorum BB. Petri

Pauli de Urbe, castitatis et religionis votis dumtaxat exceptis, in.alia pietatis opera
tare etc-, ac dispensare super tertio et ulterioribus gradibus occultis, ac etiam in

et

commu-

impedimento

publicse honestatis; et alia multa, utpatet in Registro ordinis, fol. 183.

(BuUar. Eoderic. inter oracula Pii IV).

Ve'ase acerca de estos Orculos lo que se dice del

siguiente.

PAULO

IV

CONFIRMA LOS PRIVILEGIOS CONCEDIDOS POR SUS PREDECESORES A LOS

DOMINICOS DE LAS INDIAS OCCIDENTALES, Y EN PARTICULAR LES CONCEDE FACULTAD


PARA ADMINISTRAR TODOS LOS SACRAMENTOS A LOS NEOFITOS.
Michael Ghislerius, Divina miseratione,

Romanse

tituli

Sanctse Mariai supra

Ecclesiae Cardinalis, Alexandrinus vulgariter

vice-protector,

universis

mnibus

et singulis

has nostras

earum notitiam quomodolibet habituris, fidem

Minervam

Sanctae

nuncupatus, Ordinis Prsedicatorum


Litteras

visuris, audituris,

vel

facimus et in verbo veritatis attestamur,

et Dominus Noster Paulus, Divina Providentia Papa IV,


animadvertens quot quantosque labores Fratres ejusdem Ordinis Praedicatorura pro Religione

quod Sanctissimus in Christo Pater

nostra dilatanda in Provinciis Sanctae Crucis Hispaniola; et Sancti Jacobi in nova Hispania,
et Sancti Vincentii de Chiappa, et Sancti Joannis Baptistae de el Per, ac Sancti

de Novo Regno Granatae, omnibusque

aliis

Provinciis,

Insulis

et locis

Antonini

Maris Occeani et

PARTE

396

earumque

Australis,

tione

nunc inventis susceperint

districtibns

tum

Evangelii,

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Sacram en toruna,

administratione

quosque fructus, tum praedica-

infideles

ad

Orthodoxara

fidem

hactenus convertendo, seminaverint, nunc et in posterum tam inventis,

quam

pro tempore

inveniendis, incredibili ardore ac solertia seminare procurent etsperent; considerans idem

Sanctissimus,

quam

sit

prout pastorali

officio

incumbit, prosequi et adamare, quo eorum animi derelicti ad exalta-

sequum hujusmodi Fidei

nostrae

propagatores

debita charitate,

tionem Divini cultus in dies magis accendantur, et ut Orthodoxa Pides prsedicatlone Evanglica sacrametaque administrantium
infideles et noviter conversos

Motu

numero magis

crescat et adaugeatur inter

in dies

proprio per suse vivce vocis

omculum nobis desuper


Summos Komanos

factum, omnia et singula privilegia eisdem Fratribus per quoscumque


Pontfices,

possint

ejusdem prsedecessores quomodolibet concessa et confirmata,

omnia Sacramenta

quibuscumque. In quorum

fidem praesentes

secretarium subscrib, nostrique

Romse, in iEdibus nostrae

Domini

nostri

soliti

Sacro Palatio Apostlico, die sptima Junii

solitse habitationis in

IV anno

Pauli Papae

(Existe

tertio.

communiri. Datis

facimus appensione

sigilli

quingentesimi quinquagesimi septimi

anni millesimi

quod

Non obstantibus in contrarium facientibus


manu subscriptas fieri, et per nostrum infrascrip-

de novo roboravit, concessit et confirmavit

tum

et praesertim

infidelibus et noviter conversis ministrare, Apostlica Auctoritate

Pontificatus Sanctissimi ejusdem

en

Archivo de

el

Francisco de

S.

Lima, Registro 26.)

NOTAS DE LOS FASTOS SOBRE ESTE ORACULO VIV^


Estas Letras no llegaron

manos de

las

Morclli

pues

dico

VUCIS, ORD. 88.

por lo que respecta

al

Orculo, del cual dice

el

mismo

la

El atestado sin

Morelli que caduc, mejor dicho, qued

Morelli

Orculos,

que

Alias

felicis,

que

Secc. 2 de sta 3 Parte.

embargo que

que despus fue S. Pi V


pero

favor de los

poco importa ste error

suprimido con todos los dems, que sujjrimi Urbano Vlll en su Constitucin

puede verse en

en

se expidieron

Franciscanos, cuando se despacharon en favor de los Dominicanos, Pero

por

sle

trae

porque Urbano no puso

no admite sta razn,


salieron

orculo, es del Cardenal Alejandrino, Miguel Ghislcri,

cual Avendaflo se inclina creer que stas Letras estn vigentes

lo

de sus propios labios

principio

al

de

tal

excepcin,

su

Pontificado

ni
;

exceptu los

mucho

menos

exceptuara ste atestado de S. Pi V.

Aqu

se concluy tambin

Orculo, para recibir en

la

el

privilegio

que,

segn Avendaflo,

Pascua de Resurreccin

la

lenian

los

gracia principal, que contiene dicho Orculo es que los Dominicanos pudiesen
los

Sacramentos los Nefitos, de

tambin se podia hacer esto en

la

lo

cual deduce

Indios

Eucarista fuera de su Parroquia

Fr. Juan

por ste
;

pues

la

administrar todos

Bautista, citado por Avendaflo, que

Pascua susodicha. Pero lodo caduco con

el

Orculo.

SIGUEN OTROS ORACULOS.


Po IV ruego de Fr.

Fernando de Armellones, Provincial de

concede nuevas gracias las Indias Occidentales, segn


Cruz. Las trae Eodriguez en su Bularlo, y dice as

el

los

Menores del Per,

testimonio del Cardenal Santa

Pius IV, ad supplicationem Fratris Ferdinand de Armellones, Provincialis del Per,


concessit (de quo sunt Litteraj Testimoniales D. Cardinalis tituli S. Crucis) quod in Provincia
del Peni, Patriarchae, Archiepiscopi, Episcopi ex

Balsamo Indiaco illarum partium chrisma

SECCION PRIMERA.
et

oleum sacrum conficere

et consecrare possint, quia ia Provincia del

sufBciens copia Balsami orientalis

Per non suppetit

habetur in Registro Ordinis Familie Hispanise,

ita

18.

folio

Item mnibus Christifidelibus


in die et anno a Pralato

dictse

in illis partibus

semel tantum indulgentiam plenariam

Provinciae

confessis et contrilis etc.

visis,

in Ecclesiis

dictse Provinciae concessit.

Item eidem Fratri Ferdinando de Armellones, ac mnibus


dicti Ordinis S. Francisci illarum

gratias

et

immunitates

Dominico de

ac ipsi Ordini S.

Papam IV

privilegia

et

Thoma

S.

et singulis

partium pro tempore existentibus, omnes


prarogativas

et

concessit

Provincialibus

illas iudulgentias,

indulsit,

et

quas

Fratri

Ordinis S. Doniinici ejusque Provincialibus, Prioribus, Prsepositis

cum ad Komanam Curiam venit, per fel. record. Paulum


omnium et singulorum fidem et testi-

Dominici,

concessa fuerunt et indulta. In quorum

monium, sua subscriptione

et sigillo

munitas Litteras dedit prafatus Illmus. Dus. Cardinalis.

Romae, die 14 martii 1560. (Ex Bullar. Roderici, inter oracula Pii IV.) Acerca de estos
Orculos vivce vocis vase lo dicho en elo trc anterior.

SE CONCEDEN LAS PARROQUIAS DE LAS INDIAS A LOS REGULARES.


Pius Papa V. Charissime in Christo Fili noster, Salutem et

Exponi Nobis nuper

1.

fecit tua

Apostolicam benedictionem.

Majestas Regia, quod juxta Sacri Qcumenici Concilii

Tridentini decreta, nulla matrimonia nisi prsesente Parocho, aut de illius licentia contrahi,

Religiosus

nullusque

absque

Episcopi

verbum

licentia,

Dei

praedicare, ac sacularium

personarum confessiones audire; Episcopi vero novas Parochias in


distantibus constituere possint

locis

ab invicem longe

quia tamen in partibus Indiarura Maris Occeani, Religiosi

propter Presbyterorum defectum hactenus ofBcio Parochi functi fuerunt,

conversionem Indorum
fructus, etiam

attinet, exercuerunt

verbum Dei eisdem

et cxercent,

et id

quod ad

ex quo non mdicos sed mximos

Indis praedicando et explicando, ac confessiones audiendo

ad Fidei Catholicae propagationem fecerunt, dicta Majestas tua Nobis humiliter supplicari
fecit,

quatenus

ipsis Religiosis,

reportandum incitentur, in
et

ut

ad uberiores fructus in dicta conversione Indorum

illi

locis eis

assignatis,

Parochi, matrimonia celebrando,

officiura

Sacramenta Ecclesiastica ministrando, prout hactenus consueverunt, exercendi,

eorum Superioribus,
saecularium

in Capitulis Provincialibus obtenta licentia,

confessiones de

suorum Superiorum

licentia

verbum Dei

et

ab

prjedicandi, et

audiendi facultatem

conceder,

aliasque in praemissis opportune providere de benignitate Apostlica dignaremur.

2.

Nos

augmentum

igitur, qui

singulorum, praesertim Catholicorum

Regum

votis ad Divini cultus

animarum salutem tendentibus libenter annuimus, hujusmodi supplicationibus inclinati, mnibus et singulis Religiosis quorumcumque, etiam Mendicantium Ordinum
in dictis Indiarum partibus, in eoruradem Ordinum Monasteriis, vel de illorum Superiorum
licentia

et

extra

illa

commorantibus, ut in

assignatis et assignandis, officium Parochi,


siastica

locis

ipsarum partium,

hujusmodi matrimonia

eis

Sacramenta ministrando, prout hactenus consueverunt (dummodo

solemnitatibus dicti

Concilii

formam observent)

exercere, et

verbum

quatenus ipsi Religiosi Indorum illarum partium idioma intelligant,

rum

licentia,

ut

praefertur,

in

confessiones audire, Ordinariorum


requisita,

de simili licentia

celebrando,

libere

et licite

eorum Capitulis Provincialibus


locorum

et

aliorum

Eccle-

Dei, ut praefertur,

de suorum Superio-

obtenta,

quorumcumque

valeant, licentiam et facultatem

praesentium concedimus et indulgemus.

et

ipsi in reliquis

auctoritatc

praedicare,

licentia

Apostlica

ac

minime
tenore

398

>

l'AKTE

inilVlLEGlOS DE LOS

UEGULAUES.

3. Et insuper, ue in locis illarum paitium, in quibiis simt Monasteria Keligiosorum,

qui

animarum curam

exercent, aliqid pev priEdictos Episcopos innovetur,

et tenore statuimus, ct

auctoritate

ordinamus.

per quoscumque Jiidices

4. Sicqiie

eadem

Coramissarios,

et

fungentes,

quavis auctoritate

sublata eis et eonim cuilibet, quavis alitcr judicandi et interpretandi facltate, judicari et

definid

deber

ac quidquid secus super

a quoquara quavis auctoritate,

liis

scienter vel

ignoranter, atientan contigerit, irritum et inane decernimus.

5. Mandantes nihilominus, dilectis Filiis, Curiac causarura Caraeraj


Auditori, et B.

Marie de Mercede ac del

Monasteriorura per Priores

unus eorum, per se vel

gubernari

solitorum

aliura, seu alies,

prsesidio assistentes, faciant eis et

eorum

intra

et

Prioribus,

eisdem Keligiosis,

ApostoliciB generali

muros Hispalensium

quatenns

vel

ipsi

do, aut

in prjjeraissis efBcacis defensionis

cuilibet, concessoue, indulto, statuto, et ordinatione

ac aliis pra;missis pacifice frui et gaudere.

quoscumque, contra pYeseutiura

alies

Carmen, extra

Non

permitientes eos, per locorum Ordinarios et

tenorem

quomodolibet

molestari,

perturbar!

aut

inquietan. Contradictores quoslibet et rebelles, per censuras Ecclesiasticas, ac etiam pecuniarias poenas

eorum

arbitrio raoderandas et applicandas,

appellatione postposita, compes-

cendo, ac censuras ipsas, etiam iteratis vicibus aggravando, interdictum ponendo, invcate

ad hoc,
6.

si

opus fuerit, auxilio bracbii saecularis.

Non

obstantibus prasmissis, ac quibusvis Apostolicis, ac in Provincialibus et Synoda-

libus Conciliis editis generalibus

Monasteriorum

et

firraitate alia roboratis

Apostolicis,

vel

de

illis

mentio habenda, aut aliqua


si

prsedictis,

Ordinatiouibus, ac

Apostlica, vel quavis

eorumque Superioribus,

innovatis;

et

eorumque

alia exquisita

personis sub

et

quibusvis clausulis et decretis in contrarium

et formis, ac cura

quomodolibet concessis, approbatis,


sufficienti derogatione,

et

statutis, et consuetudinibus, privilegiis quoque, indultis, et Litteris

Monasteriis et Ordinibus

quibuscumque tenoribus

ac

Constitutionibus

specialibus

Ordinum pradictorum juramento, confirmatione

totis

quibus mnibus, etiamsi pro illorum

tenoribus specialis, specifica

forma ad hoc servanda

de verbo ad verbum, nihil penitus omisso, et forma in

eis

foret, tenores

et

expressa

hujusmodi,

tradita observata inserti

ferent, prsesentibus pro sufBcienter expressis habentes, illis alias in suo robore permansuris,

hac vice dumtaxat

specialiter

et

vel

derogamus, contrariis quibuscumque. Aut

expresse

aliquibus communiter vel divisim ab

eadem

sit

Sede indultum, quod

excommunicari non possint per Litteras Apostlicas non facientes plenam

ac de verbo ad

7. Et quia
fides forsau

si

interdici, suspend
et expressam,

verbum de indulto hujusmodi mentionem.


prsesentes Litteras ad singula quseque loca, in quibus de eis

diflicile foret,

facienda foret, deferre, etiam volumus et

nimus, quod illarum

transumptis,

manu

Notarii

eadem

publici

auctoritate Apostlica decer-

subscriptis, et sigillo alicujus

personse in dignitate Ecclesiastica constitutse munitis, in judicio et extra, ubi opus fuerit,

eadem prorsus

fides

adhibeatur, qusc

ipsis

presentibus

adhiberetur,

si

forent

exhibitae

vel ostensse.

Datura Komse, apud Sanctum Pctrum, sub annulo Piscatoris, die 23 Martii, anno 1507.
Pont, nostri

Anno

II.

(Ex Bullario de Cocquelines, Tom. 4, pag. 363. Item ex Bull. de

Propag. Pide. Append. tom.

pg. 42.

399

SECCION PRIMERA.

RESUMEN

UREVE ANTERIOR, SEGUN LOS FASTOS, ORD.

DIL

San Po V, instancia del Rey Catlico concedi


Conventos , con licencia de sus Superiores, fuera de
dichos Superiores, ejercer libre y licitamente

111.

Mendicantes de las Indias, que en sus

los

ellos,

pudiesen los que fuesen designados por

de Prrocos, predicando y administrando

el oficio

los fieles los

Santos Sacramentos, lo mismo que se acostumbraba antes del Tridentino (observando

en lo dems

la

forma de sto Concilio)

pero todo con licencia de sus Superiores obtenida en los

Cpilulos Provinciales; asimismo, que pudiesen oir las confesiones sin prvia licencia de los Ordin-

Mandando que en dichas

rios.

Indias,

donde hay Monasterios de Regulares, que ejercen

la

Cura de

almas, nada se innove por los Obispos. Sin obstar cosa alguna en contrario. Dado en 24 de Marzo

de 1567.

NOTAS DE LOS FASTOS.


Al ano siguiente despus de ste Breve, saber, en 15 de Enero de 1568 se promulgaron estas
Letras en las Indias por Cdula Real, de donde sali
Indias, que dice asi

hagan publicar

Breve concedido por Nuestro

los Religiosos de las

el

al

oficio

tit.

14,

lib. 1

de

la

Recopilacin de
las Indias

Pi V, en 24 de Marzo de 1567, para que

S. P.

Ordenes Mendicantes puedan administrar los Santos Sacramentos en todos

los pueblos de Indias, segn y de la

En cuanto

Ley 47,

la

Los Vireyes, Presidentes y Oidores y otras cualesquier Justicias de

forma que

hacian ntes del Concilio de Trento.

lo

de Prrocos, ocurrieron varias dudas en

por haber de ser elegidos en

el

Capitulo Provincial,

vrios los pareceres de los Doctores.


suplir al Captulo Provincial

en

el

Pellizzario

el

cual

la

opinaba que

nombramiento de

Compaa de Jess, especialmente

no existe en dicha Compaa, y fueron


Congregacin Provincial deba

la

los Doctrineros, por

que dicha Congregacin

y aade que sta era la opinin de los sabios, quienes haba conJuan Prez Menacho que, segn dice el P. Eugenio Lpez, fue Canciller del Estudio

equivale al Captulo Provincial,


sultado. El P.

General del Tucuman, sostiene en su obra manuscrita, que en

Compaa de Jess no se requiere

la

designacin Capitular para los Doctrineros, por que siendo sta designacin un privilegio admitido
en

la

Compaa, vale aquel principio quidquid

no alega razn

como

le

Omnmoda de Adriano

designacin Capitular.

Indias, sacada de

la

rerpientis recipitur.

es demasiado universal y avanzada, pues

Lo

en

la

si

estuvo en uso

la

Compaa

la

designacin de los Doc-

otra Constitucin de Paulo III, que no exigen

cual parece conforme con la ley 27,

tit.

15,

lib. 1

de

la

Recopilacin de

Cdula Real, que se despach seis anos despus de stas Letras, y dice as

Porque se ha dudado

modum

alguno para afirmar que ste privilegio se haya recibido en

ni testigo

concedi S. Pi V. Mejor se podra decir que

trineros, se fund en la
la

recipiur ad

Menacho diciendo que su resolucin

Morelli responde

si

los Religiosos de la

Compaa de Jess pueden

salir las doctrinas

Indios segn su regla, y pareci que por la Bula de Adriano lo podan hacer

como

los

de los

dems Reli-

giosos, que as se haga.

Pellizzario responde tambin Morelli,

de los Mendicantes, se ofrecieron


los

dems, y acudi

Decct

dos

al

la

Compaa de Jess de

Pontfice Gregorio

XIII, sucesor de S.

Romanum, expedida en 3 de Mayo de 1575, concedi que

los privilegios
ritus,

al

que para participar

de cualquiera manera concedidos

mores, usus, consuetudines

los privilegios

vrias dificultades por falta de concordancia entre su Instituto y

et procedeiidi

Po V,
la

el

cual en su

Constitucin

Compaa pudiese usar de todos

las otras Ordenes,ya;a Socielalis Instituli

modum.Y que

rationem,

tales privilegios se entendiesen

Prepsito General con potestad de comunicarlos. Con lo cual parece cierto que

la

concedi-

Compaa

PARTE

400

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

pudo nombrarlos Doctrineros de Indios, no siendo de


cial sino solo
la

mandato de

el

los Superiores. Mas

rilo ni

costumbre en

Capitulo Provin-

ella al

suponiendo que fuese necesaria

intervencin de

la

Congregacin Provincia!, como opina Pellizzario, bastaba que dicba Congregacin declarase que

daba por hecho


en

la

que

lo

Provincial hiciese sobre el particular

el

prctica de las Curias Eclesisticas, en las

por hecho lo que ejecuta

cuales

el

si

lo cual

concede Roderico, fundado

Ordinario delega sus facultades, da

delegado.

el

Otra dificultad se presenta en los Curatos Regulares por parte del Snodo asignacin que se da
los Doctrineros,

con

la cual tropiezan

Compaa de Jess por

la

no solo los Franciscanos por

Franciscanos sta dificultad se resolvi en

los

cual dice

la,

Que

En cuanto

que no est prohibido en

la

por gratitud, aunque los

fieles

la

consigo

el

la

ley 25,

traer
asi

Ms en cuanto

Recopilacin de Indias,

Summae,

lib. 7.

no las ofrecieran

no recibiesen su beneficio espiritual

si

carcter de compensacin retribucin, que es lo que se prohibe en

misma razn de no poder

Censerem

la

28,

c.

porque

limosna, no por pacto obligacin, sino por mera gratitud y liberalidad; lo cual no lleva

compromisos de

de

Compaa de Jess recibir limosnas, cuando estas se dan libremnte

hiben solo las limosnas, quce in compensationcm


la

lib. i

Compaa, responde Snchez,

la

se halla expreso en sus Constituciones, 6 parte, c. 2, y en

Por

15,

til.

los Doctrineros Franciscanos se les suministre el Snodo, no en razn de

estipendio sino de limosna.

ofrecen

voto de pobreza, sino tambin

el

prohibicin de recibir estipendio por los ministerios.

la

exam.

Compaa.

la

Til. 3, en

todo

donde se pro-

stipendium dantur.

tampoco puede

recibir limosnas retributivas,

en sus ministerios, como lo siente Caslropalao,

justicia

dicendum,

ministranda ex fundalione

el

el c. 1 del

non posse Societatenj obligari obligalione

CoUegiorum, Missionum

similium

el

Compaa con-

la

tracl. 16,

ad

juslitise

diciendo
spiritualia

bene lamen ex gralitudine

el

fidelilale.

Pero de sta doctrina

sale otra dificultad

Recopilacin, que dice as

C\iras,nonexvoto charitatis,

Todos

como

que los Doctrineros de

y obligacin,

como

el estipendio,

ticia,

lo

manda

saber,

que sirvieren

cmo

se conolia sto con

las Doctrinas,

la

ley

han de entender en

la ley

la

Compan? de Jess jercieron

la

de

la dificul-

parroquial por justicia

la

contrajeron por razn de su oficio, no

el oficio

y admitido, resulta obligacin de jus-

pero sta obligacin

que se llamo Snodo. Porque dado

el oficio

30 de

el oficio

dicen, sino de justicia y obligacin. Responde Morelli

tad diciendo,

por

los

aunque no haya compensacin.

Mas para desvanecer dudas sobre


hibido en

la

Compaa de Jess

sta materia, dice Pellizzario, citando

recibir lo necesario para

no

sustento, para cubrir otros gastos, que ninguno los cubriera


sino impide nuevos gastos y expensas exlraordinrias

gastos de lo suyo, lo cual ciertamente


otra parte

no se llama

no deba gastarse. Pero acercado esto vase

Por ltimo dice Morelli acerca de stas Letras, que


cia del

ni

lo

v. gr.

pues esto no

gana en

recibir, sino

Lugo, que no esi pro-

perjudicados

salir

ello la

lleva

que dice su

Instituto,

evita

aquello, que por

Congr. 12. D. iO.

de or confesiones

Ordinario, est derogado por varias Declaraciones posteriores, asi

el vitico,

consigo lucro,

Compaa, sino que

ms bien no gastar

el privilegio

para

sin prvia licen-

como tambin

se deroga-

ron stas Letras, en 8 de Noviembre de 1751, cuando Benedicto XIV. dispuso que las Parroquias de
Indias se proveyesen en los Sacerdotes Seculares.

FACULTAD PARA DISPENSAR CON LOS INCESTUOSOS.


En 27

de Setiembre de 1569 se concedi facultad los Provinciales de Mendicantes en

las Indias, para dispensar in


in

foro conscientia,

Advertentiis pro Confessariis Indorum.

ad petendum debitum. Lo

Privilegio,

trae Fr.

Juan B.

que tambin se encuentra en

el

SECCION PRIMERA.
Compendio comua de
as

Cum

los privilegios

ex concessione Eugenii

401

de la Compaa de Jess

IV Bnlla

1757) donde se dice

(edit.

Etsi qualihet 11 et 12, in Bullar. Kegular.


Confessariis Congregationis Sanctse Justinte indultum fiiisset, ut dispensare

Siiperioribus et

cum

possent pro foro conscientise

possunt Episcopi

cumque

2.

secularibus poeuitentibus in

mnibus

in quibus

poenis,

eosdem habilitare possent atque

prseterea in relaxatis poenitentes

in pristinum reintegrare ex facltate Sixti IV, Bulla 34, in cit. Bullar., Julius II declaravit

Majorem Poenitentiarium,

per

Vallisoletanis,

tam

ut

/afe27a/-e, Prselati,

quatenus

et

opus

esset, de

vigore concessionis Apostolics

et Confessarii

ab

illis

deputandi,

matrimonium consanguneas uxorum suarum

novo

cum

Benedictinis

concessit

quam verborum Eosdem

prsedictse,

qui post contractum

conjugatis,

vel consanguneos virorum

suorum carnaliter

cognoverunt, non obstante aBnitate superveniente, dispensare ad petendum debitum libere


et

Est authenticum documentum in

possent.

licite

eque

Julii II.

hiec facultas revocata est a

tom. 13. Bullar. Rom.;

nam

cit.

Regular, sub Bulla

Bullar.

23

Clemente XII, Bulla 52, Romanus Pontifex,

expresse excipit facultates per Rescripta Poenitentiarise Aposto-

(Pastos, Ord. 125.)

licae.

INDULGENCIA PLENARIA EN FORMA DE JUBILEO PARA TODOS LOS MONASTERIOS

DE STAS PARTES DEL PERU EN LA FIESTA DE SU INVOCACION Y SUS OCTAVAS.


Pius Papa V.
niversis

Christifidelibus

prsesentes

Litteras

inspecturis

Salutem

et

Apostolicam Benedictionem.
Divina

disponerte clementia,

Christi

summi

ad

Apostolatns apicem, meritis

eorum erga sacratissimum Salvatoris

sublimati, fideles cunctos, ut

et

licet

imparibus

Domini Nostri Jesu

Corpus, cui, pro eis ab seterna morte redimendis, in ara Crucis immolato, nulla

condigna reverentia, nuUusque

satis

congruus honor uUa ratione posset iinquam exhiberi,

ac pia loca, praesertira Sanctimonialium, coslesti Sponso, forma

prje

filiis

hominum

specioso,

sub suavi religionis jugo famulantium, Monasteria per amplius augeatur devotio, spiritualibus muneribus, indulgentiis videlicet et peccatorum

per piorum

operum exercitium hujusmodi, deles

ad coelestem Hierusalem

Cum

feliciter

ipsi,

et

suorum macula delictorum

abolita,

pervenire mereantur.

igitur, sicut ex relatione dilecti Filii, Sebastiani

catorum Prsesentati

remissionibus libenter invitamus, ut

de Ayllon, Ordinis Fratrum Prajdi-

Sancti Joannis Baptistse, in Indiis del Per Maris

in Provincia

Occeani, dicti Ordinis Vicarii et Provincialis, accepimus, in dictis partibus pii Cliristifideles,

mxime

Religionis

regularis et virgineie

castitatis foerainei

sexus observantiam zelautes,

diversa Monasteria Sanctimonialium, et prsecipue dilecta in Christo Filia Eleonora Puertocarrero, et

Domina

alias

Menta de Sosa ejus

filia,

in dictis partibus habitantes,

Monasterium

Sanctimonialium dicti Ordinis Canonicorum Regulariura Sancti Augustini, sub invocatone


Annunciatonis, sub cura et regimine pro tempore exstents Archiepiscopi Civitatis

Regum

viventium, propriis impensis in dicta civitate et Dioicesi edificare fecerunt, seu coeperunt, in
qitse

quidera Monasteria multa; mulleres de nobili genere procreats,

memores, sub jugo Religionis

eadem cum

et castitatis se

suis dotbus, ad se

sustentandum competentibus, accedunt

Religionem et castitatem profitentur


dictis

partibus accrescit et

TOM.

I.

suarum animarum

salutis

receperunt et Deo dicarunt, et in dies plures ad

unde magis

propagatur, uberioresque

et se recipiunt, ibique

dies regularis vita et observantia in

fructus in

conversione

populorum
50

PARTE

02

PRIVILEGIOS DE

3^

I.OS

REGULARES.

dictarum partium, Deo bcnedicente, reportantur ac reportan sperantiir. Nos,


Religionis

augmentum,

nostris prsesertim

Christiana

qiii

temporibus, summopere desideramus, cupientes,

ut ipsa Monasteria congrnis frequententur bonoribus, ipsique Christifideles ad ea eo libenthis


devotionis causa confluant, quo se exinde coelestibus donis senserint esse refectos, de omnipotentis Dei misericordia, ac

Motu

proprio,

Beatorum Petri

et

Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi,

non ad alicujus Nobis super hoc oblata petitionis instantiam, sed ex mera

nostra liberalitate

construendorum

certa

et

mnibus

scientia,

inillis partibus

singnlis

et

constructi,

dicti

aliorum

et

Monasteriorum, nunc etpro tempore existentibus Monialibus,

ver poenitentibus et confessis, quse in die invocationura

sanctum Eucharistie

Sacramentum

pro Sancte Remanse

Ecclesise felici

eorumdem Monasteriorum

Sacro-

Deum

preces

pie et devote susceperint, et humiles ad

ac pace et unione inter Principes Christianos

statu,

conservandis, necnon hseresum extirpatione et populorum dictarum partium, qui adhuc sub
et

dololatria

detinentur, ad

infidelitate

perseverantia et incremento, effuderint

Sacerdotibus,

qui

eorumdem,

pie et devote celebraverint

conversorumque

Ecclesiis,

sive

sacellis, vel

prsefertur, susceperint, quoties

qui

in

dictis

diebus hujusmodi

visitaverint et, ut prsefertur, ad

quadraginta

de

dies

Deum

dictum Sacrosanctum Eucharistiae Sacra-

omnium

id fecerint, plenariam

in

Ecclesias,

sive

eis

pcenitentiis.

Apostlica

Domino perpetuo concedimus

revocationibus, suspensionibus, alterationibus, derogationibus,

per Nos et Saccessores

nostros,

canonice seu de facto, nunc et pro tempore


prehensas,
et

sed semper ab

exceptas,

illis

singulorum

Capellas, aut Oratoria,

devote

auctoritate,

et

vel aliis

et

quoties

facieudis,

illos

et

gratiarum

contrariis disposi-

Sedem Apostolicam,

aut
factis

tenore

elargimur. Praesentibus,

et

quas sub quibusvis illarum, aut similium, vel dissimilium iudulgentiarum

et

et

ipsis Christifi-

luimiles preces effuderint, quoties id fecerint, toties

injunctis et debitis

prajsentium, misericorditer

tionibus,

aut

ac aliis Christifidelibus, qui in eisdem Missas pro sua devotione

peccatorum suorum indulgentiam et remissiouem, in forma Jubilsei; necnon


delibus,

Capellis,

invocationum et octavis earumdem, Missas

in dictis diebus

celebrar! fecerint, et confessi et contriti fuerint,

mentum, ut

et salutem conversione,

necnon quibuscumque Regularibus sive Ssecularibus

dictorum Monasteriorum

in

Oratoriis, sive aliquo

Fidem

ex quavis causa,

nuUatenus unquam com-

emanabunt,

pristinum

toties in

validissimum statum restitutas et de novo concessas existere et censeri, necnon eisdem

Monialibus et Christifidelibus suffragari deber decernimus, perpetuis futuris

temporibus

duraturis.

Cseterum quia

diicile foret, prsesentes Litteras

fides forsan facienda foret, deferri,

earumdem transumptis, manu

volumus

si

in

quibus de

illis

quod

eadem prorsus

fides

indubia adhibeatur, que adhibere-

forent exhibitse vel ostensae.

Datum Romse, apud Sanetum Petrum, sub annulo


tus nostri anno sexto.

loca,

publici Notarii subscriptis, et sigillo alicujus personse in digni-

tate Ecclesiastica constitutse raunitis,

tur ipsis praesentibus Litteris,

ad singula quseque

et dicta Apostlica auctoritate decernimus,

Piscatoris, die

Card. Glorierius.

20 Julii 1571, Pontifica-

(Existe en pergamino en el Archivo de la Encarnacin de Lima.)

RESUMEN CASTELLANO DEL RREVE ANTERIOR.


Por
sobre

la

el

relacin,

que hizo

el

R. P. Fr. Sebastian de Ayllon, Pi-ovincial de Santo Domingo en Lima,

celo de algunos fieles en fundar Monasterios de Monjas, y especialmente sobre

Da Leonor de Pucrtocarroro

y de su hija

Da Mencia de Sosa, para fundar

el

de

la

la

piedad de

Encarnacin, bajo

SECCION PRIMERA.
la

Regla de los Cannigos Regulares de San Agustn

las

i" Indulgencia plenria todas las

Monjas en

la fiesta

de

la

Invocacin de sus respectivos conven-

Dios por la Santa Iglesia, por la paz y concordia entre los

comulgando con devocin y rogando

tos,

Papa San Pi V expidi ste Breve Molu

concediendo todos los Monasterios de stas partes del Per

proprio y sin peticin alguna,

gracias siguientes

el

403

Prncipes Cristianos, extirpacin de las herejas y conversin de los Indios de stas partes y su per-

severancia en

F.

la

Monasterios en

que celebraren en dichos

plenaria en forma de Jubilo lodos los Sacerdotes,

2" Indulgencia

la fiesta

dicha de

la

Invocacin y sus octavas.

3 Indulgencia plenaria los fieles, que en dichas Invocaciones y sus octavas hicieren

celebrar

Misas, segn su devocin por cada vez que esto hicieren, confesando y comulgando.
4 Cuarenta das de Indulgencia todos los fieles, que en dichas fiestas y sus octavas visitaren las

mencionadas Iglesias 6 Capillas.


5 Estas Letras tienen valor pcrpluo para los tiempos futuros.

Dado en Roma,
Nota.

20 de Julio de 1371.

Esta fecha prueba

antigedad del Monasterio de la Encarnacin de Lima, pues

la

fu de los

primeros.

Ntese tambin que varias Indulgencias de ste Breve estn concedidas


Indulgencias no quedaron derogadas por

el

RESUMEN DEL BREVE


Dado

las

personas seglares, y tales

Breve de Paulo V.

UNIGENITI DEI

DE

S.

PIU V.

30 de Octubre de 1571, en que concede diferentes gracias y privilegios

do

las Provincias

Dominicos, en las Indias Occidentales.

San Po V con deseo de estimular

los

Provincias de San Vicente de

dicadores en las

Per, San Antonio de Nueva Granada y de


indulgencias siguientes
1

En

las

fieles

Chapa,

Santa Cruz en

Isla

la

de Santo Domingo, concede

las

Tomas de Aquino, San Vicente Ferrer y Santa

Catalina de Sena, Indulgencia

Plenaria visitando

Religin, por el

la

feliz

Orden de Pre-

la

Santiago de Mjico, San Juan Bautista del

de Santo Domingo, Santo

fiestas

frecuentar las Iglesias de

estado de

la

Santa Sede por

la

Iglesia y

rogando Dios por

el

conversin de los Indios y por

la

aumento de

la

perseverancia

de los convertidos.
2

La misma Indulgencia Plenria confesando y comulgando en dichas

fiestas

y toda su Octava,

rogando Dios, como se ha expresado.


3

Tambin

se concede la

misma Indulgencia

los

que celebraren en

dichas Cestas

en

sus

Octavas, hicieren celebrar Misas en las mencionadas Iglesias.


i"

cuyo
5

Los Provinciales de
altar

mayor sea

Se concede

gularidad otros

los

las

enunciadas Provincias pueden designar nueve Iglesias en cada Pro-

privilegiado para sacar

Provinciales

cualesquiera, y

la

Alma

del

Purgatorio.

facultad do absolver en

dispensarse

los

dichos dias de cualquiera irre-

mismos, excepto dla que se incurre por

ilegiti-

midad y homicidio voluntario,


6 Indulgencia Plenria los Misioneros, al tiempo de

si

mueren en

el

7 Cien dias de Indulgencia

lengua.

embarcarse,

al

llegar dichas Provincias,

camino.
los

Religiosos por cada vez que ensenaren los Indios en

su

PARTE
8

Que

los Priores y

Vicarios puedan bendecir

moribundos ganen Indulgencia


al

Convenio do

Vitoria,

privilegio las

10

cimdelas en

honor de Mara SSma, y que

mismo

l'lenria tenindolas cnnendidcis, lo

([uc

los

Adriano VI concedi

en Espaa.

9 Se aprueba la nrocosion
ste

PRIVILEGIOS DE LOS P>EGIIL.\RES.

2^

d(!l

Corpus de

la

Orden en

el

Domingo

Octava, sin comunicar

infra

dems Ordenes.

los Religiosos y seglares,

que sirvieren en

alguna obra buena, cincuenta dias

de

las

enfermeras de dichos convenios hicieren

cada vez, y

indulgencia

los

Religiosos y ciialesquier;i

personas regulares seculares, que sirvan en dichas enfrmcrias Indulgencia Plenria semcl in
vita
la

in articulo

et

inoris,

invocando

nombre de Jess con

el

el

cora/.on,

si

no

pudieren

con

boca.

11 Indulgencia

Plenria los Religiosos de Santo Domingo,

que murieron en dichas Enfer-

meras.

Dado en San Pedro de Roma,

30 de Octubre de 1571.

^(ITAS.

Posteriormente stas Letras Paulo V, en su Breve


cedidas por

Romanus Ponfex

revoc todas las Indulgencias con-

sus Predecesores las Ordenes Kegulares, concediendo otras nuevas y comunes todas

las

Religiones. Esto no obstante, las indulgencias contenidas en la primera parte de sta Constitucin, segn
Morelli, estn exentas de la revocacin de Paulo V,
solos los Regulares, sino

Jubil. lib.

1, n. 6,

tambin para

ya por

seculares,

los

ser locales,

ya tambin porque no

se concedieron para

que concurren sus Iglesias. Segn dice Viva App. ad

con Peirinis, Lezana y Quintanadueas, es cierto que Paulo

las indulgencias concedidas indiferentemente los fieles Cristianos, por

lo

no revoc para

los

Regulares

cual pueden ciertamente ganarlas-

Tampoco revoc las indulgencias concedidas en favor de las almas del Purgatorio los Regulares, como el
mismo Pontfice lo declar, segn dice Gobat por ltimo no revoc las indulgencias locales concedidas las
Iglesias de los Regulares, sino solamente las personales, como lo declar la Sagrada Congregacin en 7 de
Setiembre de 1607 (Vase la Ord. 130). Por sta doctrina se deduce que la mayor parte de stas gracias estn
:

hoy vigentes.

LOS MISIONEROS PUEDEN HACER USO DE LA CIENCIA MDICA.

En

11 de Febrero de 1576 Gregorio XIII concedi los Religiosos de la

Compaa de Jess,

con licencia de sus Superiores, especialmente en las regiones donde hay escasez de mdicos,

que puedan curar los enfermos sin escrpulo, citra vero adustioneni

et

incisionem.

Hllase

en el Bulrio S. J. y empieza Unigeniti. Por la restriccin, que se pone en ste indulto de


haber escasez de mdicos, solo podr tener lugar en las Misiones, donde no los hay. Acerca de
:

la otra restriccin citra

necesidad

baum,

in

pues en

medul.

adustionem

et

incisionem, se ha de entender fuera del caso de grave

cualquiera puede curar quemando y cortando. Navarro, segn Busem-

lib. 4, cap.

2.

Dub.

4,

dice que los Clrigos pueden curar per incisionem

et

adustionem sus parientes y los pobres por ser obra de piedad y misericordia.

Habiendo preguntado

Cuanto

los

las sangras, lo

PP.

del Brasil

l.

Ignacio,

si

era lcito

el sangrar, contest

que respondo es, que todo se extiende la caridad. Esto dice Vas-

concelos, en la vida del P. Almeida, lib. 3. cap. 5. (Fastos Ord. 141.)

405

PRIMERA

SECCION

CONFIRMACION DE LOS CONTRATOS.


El mismo Gregorio XIII en 18 de Diciembre de 1576 concedi, que en las Indias y otras
el Prepsito General comisionar los Provinciales, Vice-

regiones, fuera de Europa, pudiese

Provinciales, Visitadores Comisrios para la confirmacin

de los contratos. Hllase en

en cuenta
y empieza Apostolicce Sedis. Pero tngase
VIII, de 7 de Setiembre de 1624, sobre el cual dicen as los Fastos
Bulrio S.

J.,

el

Decreto de Urbano

el

Urbano VIII di

ste

Regulares para
Decreto, revocando todos los indultos y privilegios concedidos los Superiores
Rescripto
enagenar, como lo trae Pellizario, Jaw. Regul. tr. b. cap. 8. n. 3.; el cual refiere un
de la Sagrada Congregacin, que le vino l mismo, siendo .Rector del Colegio de Ferrara, del
Die 2 Maji 1648.
S. Congregatio Cardinalium Concilii Tridentini intertenor siguiente

pretum auctoritate sibi tributa remisit Prseposito Generali Societatis, qui, veris existentibus
r .rratis, pro suo arbitrio atque conscientia indulgeat Rectori prsefati Collegii, ut nomine

cjusdem Collegii quemcumque consensum necessarium et opportunum desuper prsestare


valeat. De donde se infiere que el Decreto de Urbano afecta todos los Regulares y que

no pueden enagenar, aunque tengan

Congregacin.
dice en el

Mas no

el

consentimiento de su General, sin licencia de la Sagrada

por eso feneci el privilegio en las regiones, fuera de Europa,

compendio de

los Privilegios S. J. edit.

que Regularibus abstulerit per decretum

S.

1757

como

se

Qnaravis Urbanus VIII quibuscum-

Congregationis 7 sept. 1624

omnem

facultatem

celebrandi sine licentia Sedis Apostolicse aut S. Congregationis, quoscumque contractus continentes alienationes

per quod

rerum

et

dominium illorum

bonorum immobilium

et

pretiosorum mobilium, omneque pactum

transfertur, census perpetuos seu vitalitios,

locationem et coiiductionem ultra triennium, concessionem in

quam

in casibus a jure permissis

damni emergentis

hypothecam specialem,

vel emphytheusin, prseter

subsequenti declaratione 21 Mart. 1626, prohibitionem

et in

extenderit ad accipientes sine prsedicta licentia pecunias ad


lucri cessaatis et

feudum

expresse

tamen

la

cambium

vel

eodem decreto

mutuo cum

dicitur,

solutione

derogationem

privilegiorum et prohibitionem esse intra fines Europee. Quare extra hanc salva manent privilegia, quae aliunde

non

interierint.

(Fastos Orden. 142).

MORAN POR ALGUN TIEMPO EN LAS INDIAS, GOZAN DE LOS


PRIVILEGIOS, AUNQUE NO HAYAN SIDO ENVIADOS.

LOS MISIONEROS, QUE

En

11 de Octubre de 1579 declar Gregorio XIII que todos los privilegios y gracias conce-

Compaa en las ludias otras tierras de infieles, se concedian


Socios, que morasen pro tempere en aquellas partes, auuque no fuesen

didas los Misioneros de la

tambin todos

los

enviados. As el compendio Indico S. J. de 1737, y lo trae Lugo, Resp. Mor. lib. 4. dub, 48, a

num.

1.

(Fast. Orden. 157.) Declaracin

muy

no venan por medio del consejo de Indias.

oportuna, y que favorecia los Misioneros, que

'

PARTE

i'RlVILEGlOS DE LOS REGULARES.

SE CONCEDE A LA COMPAINA DK .lESUS EL PRIVILEGIO DE RECIBIR ORDENES

TEMPORA.
Gregorius Papa XIII.

Pium

Ad

EXTRA

futuram

memoriam.

re

Jesu Institutum non patitur certa quedam ab

et utile Societatis

qui sub ejus

iis,

vexillo atqiie disciplina salutari militaat, obire, quse in sacris ineundis generaliter prsescri-

cum

bimtur. Quocirca,

dictse

ac disciplinae alumni nulli Ecclesiae nuUive loco

Societatis

omni tempore

certo mancipati sint, ut ibi perraaneant, sed veluti viatores

cum

tesque diem et horam, qua vel extremas orbis regiones,

parati, expectan-

venit usus, emittantur, ubi

quisque pro captu suo et juxta datam sibi a Domino sapientiam, sese in vinea Doraini excolenda
exerceat, ejusque rei causa

fel. rec.

Paulus Papa III Prseposito ejusdem Societatis concesserit,

ut idneos et coraprobatos ab ipsa Societate

gratiam et
prsesentatos

quibuscumque mallet Catholicis Antistitibus,

communionem Sedis Apostolicse habentibus, presentare posset,


absque uUa promissione vel obligatione ad Ordines hujusmodi

Nonnulli tamen Antistites, post Concilii Tridentini decreta,

qui illos

sic

proraoverent.

eos sic prsesentatos, prius in

tam in minorum, quam sacrorum Ordinum hujusmodi, proscripto muere exercitatos, temporumque determinatorum post susceptos praescriptum finem, antequam ad Superiores Ordines ascendant, omnino spectandum, cosque in eorumdem Ordinum functionibus,
chorique officiis plene instructos, et denique super eorumdem vita, moribus, aetate et natalibus,
cujusque,

ad Parochi inquisitionem aut alias testimonium et certa alia requisita habenda esse contendunt;

quamvis non

dimittantur.

Nos

Antistitibus

iis

nisi

ad eosdem Ordines suscipiendos numeris alioqui mnibus idonei

incommodis, quantum in Nobis

praesentibus

et futuris

in

est, occurrere volentes, Episcopis et aliis

perpetuum prsecipimus atque iuterdicimus, ne ab

hujusmodi promovendis, qui liceutiam a Prseposito Generali


existeate, vel

sed

ipsorum

suscipiendos

ab

eo

etiam

delegatis habuerint,

dictse Societatis pro

quidquam praedictorum requirant

absque ulla functione in Ordinibus

observatione aut inquisitione de cantu,

interstitiorumque ad

ipsis,

ofSciis

et cseremouiis

idoneitate, proprii Ordiuarii licentia, et aliis in aliis requisitis ad minores,

tmpora a jure statuta, tribusque dominicis,


ad sacros, etiam presbyteratus
essent.

Nos enim

ipsis conferendi

illis

vel

Ordines promoveant

ac

facultatem tribuimus.

communicationem mnibus

cseterisque
aliis,

Non

Ecclesiasticis,

etiam extra

ac

diebus etiam continuis,

mnibus

requisitis pra;diti

obstantibus prsemissis ac Constitutionibus et

quibuscumque. Praesentis autem

contrariis

etiam qui sua privilegia

pant, participareque poterunt quomodolibet in futurum,


dificile esset presentes

sentium transumptis,

si illi

manu

quocumque
Notarii

illis

opus

ipsa Societate copise partici-

fieri

omnino prohibemus. Caiterum,

erit, deferre,

publici subscriptis,

et

volumus ut earumdem

sigillo

persona; in

Ecclesiastica constitutae, seu etiam dicti Prsepositi munitis,

eadem prorsus des


si

Tusculi,

undcimo.

sub annulo

piscatoris, die

prae-

dignitate

in judicio et

essent exhibitee vel ostensse.

22 Septembris 1582, Pontificatus nostri anno

Ca?. Glorierius.

Nota. Este indulto lo confirm ilcsimys Leuii XI. Vea

gratiae

cum

extra illud adhibeatur, quae ipsis prasentibus adhiberetur,

Datum

illos

Ordines omues prsedictos sic suscipiendi, ac prsedictis Antistitibus eos

Ordinationibus Apostolicis

quia

festis

aliis

tempore

vel exigant;

liiuvo

Plum

nter

cii t;i

misma

Seccin.

srCCION PRIMERA.

l-'RIVII.KOIO

En 3 de Septiembre do 158 concedi

407

PUKSGRIPCION.

1)F>

Sixto V, que los Religiosos de San Francisco en las

Indias Occidentales continuasen en posesin de los bienes posedos por


conste de su procedencia concesin.
<uez,

que

es de la

Empieza

Dihete

prsscr. long. temp.; pero procede

el

menos de 30 aos

ttulo,

si es

1.

Biutina, C. de

loj?.

ar^j.

intcr prcesenfes y con ttulo,

de veinte aos nter ahsentes por derecho espaol,

forme en esto con


al

decenio, aunque no

Orden.

Sin ttulo no procede la prescripcin longi iemporis sen decenmi,

la prescripcin

iiu

Fili. Hllase en el Bulrio de Rodri-

como tambin procede

18,

29, part. 3. con-

tit.

derecho Romano. Para que la prescripcin proceda sin ttulo ha de ser


pero en virtud de ste privilegio podian los Franciscanos prescribir sin

pasados 10 aos (Fastos Ord. 179).

FACULTAD PARA COMPONER LOS BIENES MAL HABIDOS.


En 4

de Noviembre de 1579 Gregorio XIII concedi, que todos los diputados por

el

Prepsito

General de la Compaa de Jess pudiesen componer las deudas de los Nefitos y de otros ya

mal adquiridos y que

reducidos al gremio de la Iglesia, sobre los bienes

personas inciertas, para que puedan restituirlos en obras pias, y

perdonrselos condonrselos en todo en parte

y esto en

si los

el foro

se

de la conciencia. Esta

facultad concedida al principio por diez aos, y prorogada despus por los

sus sucesores, se concedi

ms

deben restituir

deudores fuesen pobres,

Sumos

Pontfices,

tarde sin limitacin los Carmelitas Descalzos por Cle-

mente VIII en su Constitucin Dominici gregis

As

el

Compendio Indico

S. J.,

de 1737.

(Fastos Ord. 161).

EXTRA TEMPORA

A SEMEJANZA DE

LA COMPAIA DE JESUS, A LOS DOMINICOS DE LA PROVINCIA DE

S.

JUAN BAUTISTA,

SE CONCEDE F.\CULTAD DE RECIBIR ORDExXES

"

EN EL PERU.
Gregorius Pnpa XIV.

Ad

perpetiiam rei memoriam.

Exponi nobis nuper

fecit dilectus Filius

Petrus de la Serna,

Procurator Generalis Provinciae Sancti Joannis Baptistffi del Peni, Ordinis Fratrum Pra^dica-

torum, quod

cum dudum

teris Societatis

Jesu

fel.

recor. Gregorius

dictse Provincias,

Papa XIII, PraBdecessor

noster,

cum Presby-

ut ad omnes etiam sacros et Presbyteratus Ordines

extra tmpora a jure statuta promoveri libere et licite valerent, dispensaverit, seu eis desuper
indulserit prout in

continetur.

Nosque

Litteris

dicti

Pnedecessoris desuper in forma Brevis confectis plenius

nujier Professoribus dicti Ordinis

ut quatuor Professores seu Fratres ex

Fratrum Prsedicatorum hujus Provinciae,

unaquaque illorum domo seu conventu dicta Provincise

tribus festivis diebus ad Ordines praidictos promoveri possent, concesserimus, ut se in pra?-

dicatione Evangelii et populi illarum

continuo exercerent.

Nos prsemissa

quantur, providere volentes,

partmm

conversione ac salute

animarum procuranda

ut suura debitum et optatum effectum facilius

ac tenores prsedictarum Litterarum periude ac

si

conse-

de verbo ad

verbum inserereutur praisentibus pro expressis habentes, de cousilio venerabilium Fratrum


nostrorum Sanctae Romanse Ecclesise Cardinalium super negotiis Regularium deputatonim,
quibus hoc negotium examinandum et Nobis referendum coinmisiraus, uniuscujusque domus
seu conventus mnibus et singulis dicti Ordinis Fratrum Praedicatorum Professoribu

PARTE

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULAltES.

Provinciae prsedictse licentiam et facultatem suscipiendi Ordines sacros extra tmpora a jure
statuta Presbyteris Societatis

Jesu, ut praefertur, per dictum Praadecessorem concessam,

eamdem faculquemadmodum dictis


dictarum Litterarum concedimus. Non obstantibus

Apostlica Auctoritate presontium tenore, perpetuo communicaraus, illisque

tatem et licentiam suscipiendi Ordines predictos extra dicta tmpora,


Presbyteris concessa fuit et juxta tenorera

quibusvis Constitutionibus et ordinationibus Apostolicis cajterisque contrariis quibuscumque.

Volumus autem quod

praisentiuni transumptis et raanu alicujus Notarii publici subscriptis et

sigillo alicujus persODB in dignitate

Ecclesiastica constitutae munitis

adhibeatur, qua; pryesentibus adhiberetur,

Sanctum Petrum, sub annulo


M. Vestrius Barbiauus.

En

la Villa

si

Piscatoris, die

eadem prorsus

fides

forent adhibitse vel ostensse. Datis Romse, apud

30 Martii 1591, Pontificatus

nostri anno primo.

de Madrid, diez dias del mes de Julio de mil y quinientos y noventa y un aos
en el Consejo Real de las Indias de Su Majestad ste Breve de Su Santidad.

se present y vi

Suarez Ledesma.

SE CONFIRMA EL PRIVILEGIO CONCEDIDO POR

PIO V A LOS REGULARES,

S.

PARA QUE

PUDIESEN EJERCER LAS FUNCIONES PARROQUIALES EN LAS INDIAS.

Ad perpetuam

Gregorius Papa XIV.

Quantum animarum cura omnes


dem genus

oflicii

memoriam.

exuperat, tantum Nos impensius providere necesse

Joannis Baptistse del Per, quod licet

filii

ut

Professores Ordinis Fratrum Prsedicatorum

fel. rec.

Pius Papa V, per suas

in

forma Brevis, ad

preces Charissimi in Christo Filii uostri Pliilippi Hispaniarum Reois Catholici


Litteras, Religiosis
serit,

est,

ubique, adbibita industria, extollatur.

Exponi siquidem Nobis fecerunt dilecti


S.

rei

confectas

apud Indos existentibus, curam animarum exercendi facultatem conces-

nihilominns Episcopi illariim partium prsetendunt Religiosos prsedictos id facer non

posse absque eorum speciali licentia et examine, pro eo quod deinde pise memorias Gregorius

Papa XIII, Prsedecessor

noster, illos

Motus proprios, qui decretis Concilii Tridentiui adversaanimarum curam sine Episcopi licentia exercent, ii

bantur, ad ordines juris reduxit, et qui


decretis ejusdem Concilii adversautur,

observari non debent, contra

mentem

et propterea Litterse dicti Pii Prsedecessoris in hoc

ejusdem Pii Praedecessoris.

et intentionem

Nos ad omnem, qua3 inde nascitur et nasci poterit in futurum controversiam componendam,
de Ven. Fratrum uostrorum S. R. E. Cardinalium super causis Episcoporum et statu Regularium deputatorum, quibus hoc negotiura examinandum et Nobis referendum commisimus,
consilio,

expressis,

Litteris dicti Pii PrEcdecessoris,

ac de verbo ad

verbum

quarum

tenores prssentibus haberi volumus pro

insertis. Apostlica auctoritate,

tenore praesentium, robur

Apostolicse confirmationis adjicimus, illasque debita? execntioni demandari volumus et prae-

cipimus, inhibentes

mnibus

et singulis

Episcopis illarum partium sub interdicti

ne de Cetero pradictos Professores prsemissis, seu

aliis

quibuscumque

dolibet desuper molestare seu inquietare audeant seu presumant.

cumque. Volumus autem

Datum Romse, apud


nostri

S.

Non

pratextibus,

quomo-

obstantibus quibus-

etc.

Marcum, sub annulo

anno primo (Bular. Domir^ic. tom.

Piscatoris, die 16 Septembris 1591, Pontificatus

5, pg. 481).

SECCION PRIMERA.

409

RESUMEN.
Expusieron los Padres Dominicos de
concedido San Pi V

la facultad

que dicha facultad no se podia ejercer


en que Gregorio XIII redujo
El Papa Gregorio
en

lo

XIV

al

Provincia de San Juan B. del

la

de ejercer

la

sin preceder el

derecho comn todas

favoreciendo

la

Per, que habindoles

Cura de almas enlre los Indios, pretendan los Obispos

examen y

la

que contrariaban

las Letras,

splica de los PP.

presente y venidero, confirma las Letras de San Pi

licencia del Ordinario, fundndose


al

Tridentino.

Dominicos, para quitar toda discusin

y les da nueva fuerza y valor.

Dado en 16 de Setiembre de 1591.


Nota. Vase

ms adelante en

sta

misma

seccin la Constitucin de Paulo

Provisionis nostres.

INOCENCIO IX DECLARA EXIMIDOS A LOS PADRES DOMINICOS DEL PERU DE

CUALQUIERA CONTRIBUCION EN FAVOR DEL

SEMINARIO.

Fratrum Prsedicatorum Provincise

Dilectis Filiis Provinciali et Professoribus Oniiais

Sancti Joannis Baptiste del Per. Innocentius PP. IX.

Diketi

Filii,

faciatis,

concedi, per quse promptiores

per nos

Cum

salutem et Apostolicam benedictionem.

Dominico fructus quotidie

in agro

isthic, sicut

aceepimus, uberes

digmim, quin potius debitum, reputamus ea vobis

Altissimi inhsereatis

servitiis.

De

consilio itaque

Venerabilium Fratrum nostrorum S. K. E. Cardinalium Decretis Concilii Tridentini interpretandis Prsefectorum, quibus hoc negotium

examinandum

et nobis

referendum commisimus,

supplicationibus etiam vestris bao in parte iuclinati; vos et quemlibet vestrum, quandiu
isthic

moram

trahetis, a

quacumque

eleemosynis vobis concedendis ac

eximimus

et totaliter

liberamus, ac

pro Seminariis

contributione

aliis incertis,

immunes

Ecclesiasticis et pro

Apostlica auctoritate, tenore presentium,


et

exemptos ac liberes prorsus facimus

inhibentes in virtute sanctse obedientise mnibus et singulis exactoribus Datiorum, gabella-

rum, et onerum dictorum Seminariorum et quibusvis


vos,

aut

quemlibet vestrum,

super

prsemissis

ad quos spectat et spectabit, ne

aliis,

quomodolibet

Decernentes vos, aut quemlibet vestrum, ad illorum

molestent

contributiones

et

minime

perturbent.
teneri,

nec

obligatos existere. Sicque per quosvis judices et Commissarios quavis auctoritate fungentes,

sublata

eis,

cuilibet, quavis aliter judicandi et interpretandi facltate et auctoritate,

eteorum

ubique judicari et definiri deber necnon irritum et inane,


:

quavis auctoritate

Non

Fratribus
dictis

scienler

vel

ignoranter

contigerit

si

secus super bis a quoquam,

attentari.

Quocirca Venerabilibus

obstantibus quibusvis Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis ac

Seminariis, per

quoscumque Komanos

Pontfices,

Prsedessores

nostros,

et

Sedem

Volumus et dicta auctoritate decerApostolicam in contrarium quomodolibet concessis


Datis Romse, apud Sanctum Petrum, sub annulo
nimus, quod illarum transumptis
Piscatoris, die quinta

Decembris 1591, Pontificatus nostri auno primo. M. Vestrius Barbianus.

(Sacado del Archivo de S. Francisco de Lima, Kegistro 26.)

TOM.

I.

51

PARTE

410

2,^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

CLEMENTE VIH DECLARA QUE LOS RELIGIOSOS DOCTRINEROS NO SE HAN DE REPUTAR

EXTRA CLAUSTRA VIVENTES.

Doctor Josephus de Aldrete in

Alma

Ecclesia Cordubensi Canonicus et in civitate Hispalis

Revmo Domino Do Eoderico

ejusque Archiepiscopatu pro limo et

de Castro, miseratione

divina Cardinal! Archiepiscopo Hispalis Eegioque consiliario etc. Judex Oficialis et Vicarius

Smi D. N. Cle-

Generalis vidimns ac diligenter inspeximus quasdam Litteras Apostlicas

mentis divina Providentia Papse VIII,

pergamino

in

annulo Piscatoris expeditas, sanas siquidem et integras, non


sed orani

parte suspectas,

apparebat, quanim tenor

sub

ac verbis latinis scriptas, et


vitiatas,

eque in aliqua sui

prorsus vitio et suspicione carentes, ut ex

earum prima

facie

sequitur, et est talis.

Dilectis Filiis Provincialr et Guardianis Ordinis Sancti Erancisci de Observantia Provin-

ciarum de Per

et de Quito, in Indiis Occidentalibus.

Clemens Papa VIII.

Quamquam
et

viam

Dilecti Filii, salutem et Apostolicam benedictionem.

vos, sicut exponi

salutis

et

veritatis

deputati existatis, vobisque

Nobis

fecistis,

ad prsedicandum Sacrosanctum Dei Evangelium,

demonstrandum,
Provincialis,

dies

in

sub

cujus

a vestris

obedientia

Praelatis et Superioribus

assignatus sit;

vivitis,

nihilominus praelati Conventus, ubi degitis, et Episcopi istarum partium prsetendunt, vos
extra claustra existere, et ut tales adjudicandos foro in rebus a Concilio Tridentino expositis,

in notorium vestrum

gravamen Nos
;

quieti et statui vestro hac in parte consulere cupientes,

ac de premissis ex relatione dilecti Filii nostri Hieronymi S. R. E. Presbyteri Cardinalis


Matliei nuncupati, plene informati,

harum

decernimus, vos, ad preemissa obeunda,

serie

a vestris prielatis deputatos, et sub obedientia vestri Provincialis viventes, reputandos esse

tanquam Religiosos viventes

vestrorum Prselatorum

intra claustra et sub obedientia

ac

propterea non esse ab Ordinariis molestandos, ni si in casibus in dicto Concilio reservatis,

dummodo quolibet anno vos coram vestris Superioribus prsesentetis et innovationem Licentiarum obtineatis, sicque per quoscumque judices et commissarios, quavis auctoritate fungentes,

sublata

eis

et

eorum

quavis aliter judicandi

cuilibet,

auctoritate, ubique judicari ac definiri deber

interpretandi facltate et

et

necnon irritum et inane,

a quoquam, quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attentari

secus super his

si
:

mandantes eisdem

Ordinariis sub indignationis Nostre pcena per quemlibet contra facientem eo ipso incurrenda,

ne vos aut aliquem vestrum prssmissa peragentes,


reservatis,

Necnon

quoquomodo

Priori

Ordinis B.

quatenus

molestare,

perturbare,

nisi in casibus a Sacro Concilio Tridentino

aut

audeant

inquietare

prsesumant.

seu

Sancti Dominici et Provinciali Ordinis Sancti Augustini ac Commendatori

M. de Mercede Monasteriorum

Regum

Civitatis

vel Cusquensis et de

Chito,

do aut unus eorum, per se vel alium seu alios vobis in prasmissis efficacis
defensionis prsssidio assistentes, non permittant vos ab ipsis Ordinariis seu quibusvis aliis
ipsi vel

contra prsesentium

tenorem molestari. Contradictores quoslibet

non parentes per sententias, censuras


facti remedia, appellatioue

auxilio

brachii

ssecularis.

postposita,

Non

et peanas Ecclesiasticas,

compescendo

et

rebelles

invcate etiam ad hoc,

obstantibus quibusvis

et prasmissis

aliaque opportuna juris et

Constitutionibus

et

si

opus

fuerit,

Ordinationibus

Apostolicis

Datis Roma?, apud Sanc'um Petrum, sub aunulo Piscatoris, die vegesimo tertio Septembris 1592, l'outicatus iiostri anno primo. Vestrius

Bombianus.

SECCION PRIMERA,

En Madrid

7 de Setiembre de 1595 aos se present y vi en el Consejo Keal de Indias

de su Majestad ste Breve de su Santidad,

se

mand dar testimonio de

ello.

Pedro

de Ledesma.

(Sacado del Archivo de S. Francisco de Lima, Kegistro 26. Hllase tambin en Frasso,
cap. 56, n. 27.)

QUE LOS PARROCOS NO LLEVEN MAYORES DERECHOS POR LOS QUE SE ENTIERRAN EN
LAS IGLESIAS DE LOS REGULARES.
Clemens Papa VIII.
Universis et singulis Ven. Fratribus Archiepiscopis, Episcopis et aliis locorum Ordinariis in
partibus Indiarum Occidentalium, etc.

Perlatum

est ad Nos,

non sine animi nostri molestia, in

istis partibus Indiarum Occidenabusum, ut Parochi sen Hctores Ecclesianira Parochialium


eleemosynam duplo seu aliqiia parte majorem ab iis, qui in Ecclesiis Fratrum Ordinis

quemdam

talium

S. Francisci

inolevisse

de Observantia sepeliuntur,

quam ab

iis,

qui in ipsis Parochialibus Ecclesiis

pro eorum juribus exigere seu extorquere consueverint, in

eorum animarum peruiciem

et

scandalum plurimorum.

Nos

qui, pro nostra pastorali cura et sollicitudine, abusus

igitur,

sonas

Ecclesiasticas

tolerare

non

debemus,

quantum

pragmissis,

quoscumque
in

inter per-

Domino possumus,

occurrere cupientes, Decreto etiam S. Gregorii Papse, quo vetuit, ne pro Ecclesiastica sepultura

quidquam

Ecclesise
S.

peti aut exigi possit,

sed tantummodo a sponte dantibus

eleemosyna pro

luminaribus recipi valeat, inhserentes, ex voto etiam Ven. Fratrum Nostrorum

E. E. Cardinalium snper Consultationibus et negotiis Episcoporum et Regularium depu-

tatorum, vobis et cuicumque vestrum per prasentes committimus et mandamus, ut omnino


provideatis, ne diutius hujusmodi abusus in vestris civitatibus et Dicecesibus toleretur etc.

Non obstantibus
Datum Romse, apud
nostri

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 17 Nov. 1603, Pontificatus

anno duodcimo.

CON EL MISMO OBJETO SE EXPIDIO STE BREVE DOS MESES DESPUS.


Clemens Papa VIII.

Ad perpetuam

rei

memoriam.

Expositum nobis nuper fuit pro parte dilectorum filiorum, Matthsei de Recalde vicecommissarii,

necnon Provincialium totius Ordinis Fratrum

S. Francisci

Occidentalium, quod Rectores Parochialium Ecclesiarum Indiarum


introduxernnt, videlicet,

ejusdem Ordinis
liuntur

S.

quod eleemosynas duplo majores ab

Francisci de Observantia,

exigere prcesumpserunt,

et ut

eleemosynarum hujusmodi percipiunt,

Cum

antera,

Domorum

sicut

Ecclesiis, ob

eadem

modum
Nos

iis,

qui in Ecclesiis

domorum

qui in Parochialibus hujusmodi sepe-

dicitur in hoc Ordinarioriim

siiorum, qui partem

consilio et assensu nitantur.

expositio

subjungebat, plerique Christifideles in dictarum

difficultatem jus adeo

hujusmodi mortuorum sepulturis

quam

de Observantia Indiarum

jam pridem hunc abusum

onerosum persolvendi, quo

fit,

ut Ecclesiae

et consequenter eleemosynis in dies fieri consuetis prope-

priventur etc.
igitur,

hujusmodi abusus oranino

tollere atque dicti

Ordinis coramoditatibus et pro-

PARTE

412

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

quantum cum Domino possumus, prospicere cupientes, hujusmodi supplicationibus


Ven. Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium, super consultationibus et
Episcoporum et Regularium deputatorum, mnibus et singiilis Parochialium Eccle-

pagationi,

inclinati, ex voto

negotiis

siarum universarum Indiarum Occidentalium Eectoiibus, nunc et pro terapore existentibus,


harum serie interdicimus et prohibemus, ne siib Excommunicationis majoris latae sententiae
pcena etc.

majorem eleemosynam ab

qui in dd.

iis,

domorum, quam Parochialibus

hujusmodi sepeliuntur, quovis prsetextu aut occasione,

etiam de

consilio,

Ecclesiis

consensu seu

mandato suorum Ordinariorum exigere debeant, seu praesumant.

Non obstantibus etc.


Datum Romas, apud S. Petrum, sub annulo Piscatoris, die 28 Januarii
nostri anno duodcimo (Bnlrio Rom. de Cocquelines, Constit. 323).

1604, Pontificatus

SOBRE DERECHOS DOBLES DE ENTIERROS EN LAS IGLESIAS DE LOS AGUSTINOS.


Paulus Papa V.

Expositum Nobis nuper

Ad futuram

rei

memoriam.

fuit pro parte dilectorum Filiorum,

Gasparis de Chaves Procu-

necnon provincialium totius Ordinis Fratrum Ereraitarum S. Augustini Indiarum

ratoris,

Occidentalium, quod Rectores Parochialium Ecclesiarum Indiarum prsedictarum jam pridem

hunc abusum introduxerunt,


Ecclesiis

domorum ejusdem

quod

videlicet,

hujusmodi sepeliuntur, exigere prsesumpserunt

Nos

igitur

gationi,

hujusmodi abusus omnino

nostri

S.

quam

qui in

bis,

qui in Parochialibus

etc.

tollere ac dicti Ordinis

quantum cum Domino possumus,

Datum Romse, apud

eleemosynas duplo majores ab

Ordinis Eremitarum S. Augustini,

commoditatibus

et propa-

prospicere cupientes etc. (ut supra).

Petrum, sub annulo Piscatoris, die G Junii 1605, Pontificatus

anno primo. (Bulrio Romano de Cocquelines, Constitucin

2).

QUE LOS DOCTRINEROS DE INDIOS NO SUFRAN OTRO EXAMEN,

SI

PASAREN A OTRA

DOCTRINA FUERA DEL OBISPADO.


Venerabilibus Fratribus Archiepiscopis, Episcopis,

seu dilectis Filiis

eorum

officialibus

in Indiis Occidentalibus del Per.

Paulus Papa V.
Venerabiles Fratres et dilecti

Filii,

salutem et Apostolicam Benedictionem.

Provisionis nostrse debet provenire subsidio, ut jus suum-unicuique couservetur. Proinde

Nos tenorem quarumdam Litterarum vobis directarum

in

forma Brevis

fel. rec.

Clementis

VIII, Prsedecessoris nostri, in Secretaria ejusdem domestica repertum, ex minuta originali

de verbo ad verbum transcrib et prsesentibus adnotari fecimus,


tenore Religiosi Societatis Jesu in

quidem tenor

talis est, videlicet,

copis, seu dilectis Filiis,

Clemens Papa VIII

eorum

partibus Indiarum

pro eo quod hujusmodi

indigere nobis

significaverinl, qui

a tergo. Venerabilibus Fratribus, Archiepiscopis et Episoficialibus in Indiis

Occidentalibus del Per. Intus vero.

Venerabilibus Fratribus seu dilectis

Benedictionem. Alias, sicut accepimus

fel. rec.

Filiis,

salutem et Apostolicam

Pius Papa V, Prsedecessor noster supplica-

tionibus Charis.=!imi in Christo Filii nostri, tune sui, Philippi, Hispaniarum Regs Catholici,
qui et Indiarum

Rcx

existit,

in

partem inclinatus, mnibus

et singulis Religiosis

quorum-

cumque etiam Mendicantium Ordinum in partibus Indiarum et in eorumdem Ordinum

SECCION PRIMERA.

413

Monasteriis, vel de illornm Superiornm licentia assignatis et assignandis, oBcium Parochi,

matrimonia celebrando et sacramenta Ecclesiastica ministrando, prout eatenus consueverant,

dummodo

reliquis solemnitatibus Concilii Tridentini decreta observaverint,

ipsi in

et licentia

minime

examine

requisita libere et licite exercere valeant, licentiam coucessit, prout in

ejusdem Pii Predecessoris nostri Litteris plenius continetur. Nos Eeligiosis Societatis Jesu
Indiarum, in vinea Doraini laborantibus, quos uberes fructus proferre

in partibus prsedictis

accepimus, speciaiem gratiam facer volentes ac Litteras prsedictas, quarura tenorem prsesentibus pro expressis haberi volumus, ad eos extendentes; quod Religiosi, qui semel habuerint licentiam a quovis Ordinario illius

quandocumque

alia licentia,

doctrinara de

lilis,

Regni ad ministranda Indis sacramenta, non indigeant

Provincialis eos permutaverit,

si

expedir videretur, ad aliam

quse a ministris dicti Eegis assignatse sunt pro Religiosis dictae Societatis

vobis propterea et vestrum cuilibet in virtute sanctse obedientiaj

inhibemus et prsecipimus,

cum

ne Religiosos dictse Societatis isthic degentes, ad obtinendam approbationem,

de doctrina

ad doctrinam migrant, de caitero contra tenorem hujusmodi Pii V, Praedecessoris Litterarum


compellatis.

Non

obstantibus quibusvis constitutionibus etc.

Datum Romse, apud

S.

Petrum,

sub annulo Piscatoris, die 2 Januarii 1597, Pontificatus nostri anno quinto. Cseterum ut

earumdem Litterarum tenor


ritate

sic insertus

omnimodam

rei

Apostlica decernimus, ut illud dem robur,

dictus tenor in

mnibus

eadem prorsus eidem


sive alibi, ubi

et per

omnia habeat, quse haberent originales

quandocumque

tenori fides adhibeatur

fuerit exhibitus

originalibus staretur,

si

seu acti certitudinem faciat, aucto-

eamdemque vim

vel ostensus, ac

illi

et

et

eumdem vigorem

Litterse praedictae, ac

ubicumque,

forent exbibitse vel ostensse. Per hoc

novo adquir volumus, sed antiquum solummodo conservar!.

sive in judicio

eisdem Litteris

pariter stetur, sicut

autem nullum jus cuiquam de

Datum Romse, apud

S.

Marcum,

sub annulo Piscatoris, die 21 Junii 1808, Pontificatus nostri anno quarto. (Del archivo

Nacional de Lima. Legajo 1186).

RESUMEN DE LAS LETRAS ANTERIORES.


En

otro tiempo S. Pi V, de

feliz

recuerdo, inclinado las splicas de Felipe

II,

Rey de Espaa,

concedi licencia a todos y cado uno de los Religiosos existentes en las Indias, de cualquiera Orden
que fuesen, un de los Mendicantes, que viviesen en sus Conventos, que por obediencia de los
Superiores estuviesen
para ejercer

el

oficio

como anteriormente

lo

designados para

de

las

Doctrinas de

Prrocos, celebrando

haban practicado, con

tal

los Indios,

matrimonios y

que en

lo

en adelante se designasen,

administrando los Sacramentos,

dems se observasen

los Decretos del

Tridentino.

Mas despus, queriendo

el

Papa Clemente VII favorecer los Religiosos de

la

Compaa de

Jess, que con tanta fatiga trabajaban en la vina del Seor, y tan abundantes frutos recogan en ella,

extendiendo las Letras de S. Pi V la expresada Compaf\a, declara que los Religiosos de aquellos
Reinos, que una vez obtuvieron licencia de cualquier Ordinario para
administrar los Sacramentos
los Indios,

no necesitan de nueva licencia, cuando quiera que

otra Doctrina de las

Por

lo

cual

que tiene designadas

prohibe en

virtud de

molestados por los Ordinarios contra

la

el

Provincial los permute cambie

dicha Compaa.

Santa Obediencia que dichos Religiosos


el

tenor de

la

aprobacin, cuando pasan de una doctrina otra.

sean en adelante

Rula de S. Pi V, obligndolos obtener nueva

No

obstante cualquiera Constitucin.... Dado en

2 de Enero de 1597.

Cuyas Letras confirma en sta Constitucin Paulo V


dndoles nueva fuerza y valor. Dado en
.lunio de 1608.

21 de

PARTE

S''

RiVILEGlOS DE LOS REGULARES.

INDULGENCIAS POR ENSENAR LA DOCTRINA CRISTIANA.


La Santidad de Ntro. Smo. Padre Gregorio Papa XV, de feliz memoria, se dign expedir
la Sagrada Religin de la Compaa de Jess, la Bula del tenor siguiente.

favor de

Deseando que se ejerciten en todas partes con aumento del Divino Culto las obras de
piedad y Caridad Cristiana, convidamos
y movemos cualesquiera fieles de Cristo, especial-

mente

que sirven Dios bajo del suave yugo de la Religin, para que sean ms prontos
con indulgencias y remisiones de pecados, segn vemos que conviene

los

ejercitarlas

saludablemente en
de las almas.

el

Seor, para

propagar la Religin Cristiana y

procurar la salud

Por lo cual siendo as, segn hemos entendido, que nuestros amados hijos, los Clrigos
de la Compaa de Jess, entre las piadosas obras, que ejercitan, abrazan con suma piedad
y diligencia el particular Instituto, segn los votos, que de ellos hacen, de ensear
cuidadosamente los rudimentos de la Fe' Catlica y todas las virtudes Cristianas cualesquiera
nios y adultos
y por toda la cristiandad, Nos por lo que toca al cargo de nuestro Pastoral
Oficio, queriendo fomentar sta piadosa obra, de la cual hasta ahora se han cogido copiossi-

mos

frutos, y esperamos que en adelante se cojan mucho ms copiosos, para que la devocin
de los dichos Clrigos ejercitar dicha obra se aumente ms cada dia, confiados en la
misericordia de Dios omnipotente, y en la autoridad de sus bienaventurados Apstoles,
S. Pedro y S. Pablo, inclinados los ruegos de nuestro amado hijo Mucio Viteleschi,
Prepsito Gral. de lo dicha Compaa, que sobre esto humildemente nos ha hecho, conce-

demos misericordiosamente

en

el

Seor, indulgencia plenria y remisin

de todos sus

pecados, todos y cada uno de los Clrigos de dicha Compaa y todos los dems
fieles

Cristianos en

cualquiera parte del

mundo que

estn,

y cooperaren con

los dichos

Clrigos, que con licencia de sus superiores respectivamente y con el consentimiento de los

Ordinrios de las tierras, donde se hallaren y acostumbraren ensear cualesquiera personas,


nios adultos, la Doctrina
asistir la explicacin

recibieren en

segn

Cristiana,

un dia de

que

fiesta,

los

Decretos del Sagrado Concilio de Trento

los

verdaderamente arrepentidos y confesados


dichos Ordinrios han de sealar, una vez en el ao

de ella mintras se ensea,

si

en las Iglesias, en que se ensea la Doctrina Cristiana

tambin concedemos

la

misma indulgencia

el

Smo. Sacramento de

la Eucarista.

plenria y remisin de todos sus pecados

los mismos, que en el artculo de la muerte, verdaderamente contritos y confesados recibieren el dicho Smo. Sacramento de la Eucarista, y no pudiendo hacerlo, invocaren con

nimo contrito
Fuera de
recibieren

siete

nombre de Jess

lo

menos con

los mismos que del

una vez cada mes,

el

el corazn.

mismo modo, verdaderamente

Smo. Sacramento de

la Eucarista, les

y confesados
concedemos siete aos
contritos

cuarentenas de perdn.

los que

vayan

el

esto,

oir la

fueren causa de que los nios, los esclavos cualesquiera otra persona

Doctrina Cristiana, doscientos dias de perdn.

los que en los dias de las estaciones de sta Ciudad de

Roma

ensearen la Doctrina

con licencia del Ordinrio en las Iglesias Oratorios, y tambin los que fueren oira,
ganan las mismas indulgencias, que ganaran y pudieran ganar, si visitasen personalmente
las Iglesias

de las Estaciones de dicha Santa Ciudad.

Las mismas indulgencias ganan


que por

oficio visitaren

confesado, recibieren el

los Visitadores

de las Escuelas de la Doctrina Cristiana,

aquellas Escuelas, que en aquel dia pudieren visitar,

Smo Sacramento

de la Eucarista.

si

habiendo

415

SECCION PRIMERA,

Dems de

esto,

concedemos cien dias de perdn

explicaren sta Doctrina Cristiana del

los

mismos, que en

los dias feriados

dicho, pblica y privadamente.

modo

Tambin todos y cada uno de los Preceptores y Maestros de escuelas, que en los
Cristiana y se la ensearen, siete
dias de fiesta llevaren sus discpulos oir la Doctrina
aos de perdn.

los que en los dias feriados, explicaren la Doctrina

en sus propia-s Escuelas, cien

dias de perdn.

Tambin

los

en las Iglesias Oratorios, donde se ensea

dichos Clrigos, que

la

Doctrina Cristiana, predicaren la palabra de Dios hicieren conferencias colaciones espirituales,

aunque en aquel dia no vayan alguna escuela ensear

la Doctrina, les

concedemos

siete aos de perdn.

Tambin todos y cada uno de


semejantemente

los

Padres y Madres de familias, que en su casa explicaren


sus hijos, esclavos y dems personas de su familia,

la Doctrina Cristiana

por cada vez que esto hicieren, les concedemos cien dias de perdn.

Item

los que saliendo por las Ciudades, tierras territorios y otros lugares ensear la

Doctrina Cristiana, convocaren y llamaren oira y aprenderla, los hombres, mujeres y


nios, siete aos de perdn.

tambin

los

que salieren fuera de

las

Ciudades ensear, como se ha dicho, la

Doctrina por los Castillos y Aldeas casas de campo, diez aos de perdn.

Item

todos y cada uno de los

tieles,

que se dedicaren por tiempo de mdia hora,

estudiar la Doctrina Cristiana para aprenderla y para ensearla, y los que


por el dicho tiempo oira, cien dias de perdn.

finalmente,

los mismos, que acostumbran ensear la dicha Doctrina Cristiana,

visitaren los enfermos, todas las veces


la forma,

que acostumbra

impuestas, de cualquier

asistieren

que

lo hicieren, les

la Iglesia, doscientos dias

modo

de las

si

perdonamos y relajamos, en
penitencias, que le han sido

debieren.

valgan las presentes Letras y concesiones por todos los tiempos venideros perpetuamente,

no obstante cualesquiera Constituciones y Ordenaciones Apostlicas y cualesquiera otras


contrrias.

Mas queremos
que

toda~va

si

los dichos Clrigos, para las dichas obras acciones les hubieren

Nos

por nuestros Predecesores algunas otras indulgencias por tiempo,

que,

sido concedidas por

no se haya cumplido perpetuamente, las presentes sean de ningn valor.

Y tambin

queremos que

se de el

-mismo crdito y hagan

la

misma

dos traslados de

fe

aunque sean impresos, estando formados de mano del Secretrio y


del Prepsito Gral. de la dicha Compaa de otra persona constituida

stas nuestras letras,


sellado con el sello

en dignidad Ecca.,

que se diera y que hicieran las presentes Letras,

si

se exhibieran y

presentaran.

Dado en Roma, en Santa Mara

la

Mayor, debajo del

y ocho de Setiembre de mil seiscientos y veinte y dos.

anillo del Pescador, el dia veinte

Ao segundo de

nuestro Pontificado.

Hllanse en Cdiz en una Tabla clavada en una de las Columnas de la antigua Iglesia
de la Compaa de Jess. Y son las mismas, que posteriormente concedi Inocencio XI
los Menores Observantes,

como

se vern abajo.

Todas son comunicables

los

Mendicantes.

PARTE

416

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

LIMOSNA DE LOS PARROCOS EN LOS ENTIERROS, QUE SE HACEN EN LAS IGLESIAS DE


LOS REGULARES EN INDIAS.
Urbanus Episcopus Hervus Servorum Dei.
Dilectis Filiis HjereticDe pravitatis Inquisitoribus in Limanis et Mexicanis, aliisque Orien-

talium et Occidentalium Indiarum Civitatibus et Dioecesibus commorantibus, salutem et

Apostolicam benedictiouem.
Alias felicis recordationis Paulo Papa V, Prsedecessori nostro, pro parte tune in humanis
agentis Matlisei de Kecalde, etiam tune Vicecommissarii Generalis indiarum Occidentalium

Minorum

Ordinis Fratrura

S. Francisci de Observantia, expsito,

quod Kectores Parochia-

Orientalium, ne

Christifidelium, qui pro

lium Ecclesiarum Indiarum

Occidentalium

tempore ab humanis decedebant eadavera,

et

ita

commode

in Ecclesiis

Fratrum

Monialium

et

dieti Ordinis Ecclesiasticae sepulturse tradi valerent, de consilio forsan superiorum suorum

abusum introduxerunt, ut majorera

quam

dieti Ordinis sepeliebantur,

scilicet

eleemosynam exigerent ab

illis,

qui Ecclesiis

si in propriis Ecclesiis sepelirentur, ita ut Cbristifideles,

qui in Ecclesiis hujusmodi sepeliri desiderabant, parem ad minus Parochialibus Ecclesiis


eleemosynam relinquere debebant, ratione eorum sepulturas, ei quam Ecclesiis Ordinis hujus-

modi relinquebant,

quod pejus

Missarum hujusmodi

ulterius iidem Sectores, de


Ecclesiis dictorum

Fratrum

erat, si quis pro

prsetendebant Parochi

relictam, inter ipsos et Fratres prsedictos

mandato forsan Ordinariorum suorum,


et

Monialium sepulti

nuUa consuetudine

et suis habebant,

animse suaj refrigerio nonnuUas Missas a

celebrandas reliquisset,

prsedicti Ordinis

Fratribus
rationse

et

suffulti, in

erant, aut

eleemosynam,

dividendam

filios

quorum

esse, et

patres in

sepulturam particularem pro se

eorum Parochialibus

sepeliri, et

Ecclesiis

Parochialibus Ecclesiis sepelirentur eogere et compellere

ad hoc ut in dictis
contendebant, et quotquot Fratres Kegulares ad sepulturam Ecclesiasticam in suas Regulares

dietos patres

Ecclesias comitabantur tot Sacerdotes seculares aut clericos assumi volebant, in

mximum

domorum Monasteriorum dieti Ordinis prsejudicium, eo quod multi duplicis hujusmodi funerum impensae dificltate deterriti, in dictis Regularibus Ecclesiis sepulturam eligere non
poterant

unde

ut dieti Ordinis Ecclesias mortuorum sepulturis et consequenter elee-

fiebat,

mosynis, quse in sufiragium animarum


erat

idem

fieri

consueverant, paulatim destitutas

iri,

verendum

Prsedecessor suppUeationibus sibi desuper hie porrectis inclinatus, et

abusus

majores in vinea

hujusmodi e medio tollere ae prsedicti Ordinis, ejusque Religiosorum, ut


Domini fructus afferre studerent, commoditatibus prospieere cupiens, de consilio Venerabilium Fratrum nostrorum, tune suorum, S. R. E. Cardinalium eonsultationibus et negotiis
Episeoporum et Regularium prsepositorum, mnibus et singulis Faroehialium Ecclesiarum
tam Occidentalium, quam Orientalium Rectoribus, tune et pro tempore

in partibus Indiarum,

exitentibus,
poena, a

ne sub Exeommunicationis majoris latse sententise


ab ipso Romano Pontfice pro tempore existente, nisi in mortis articulo,

interdixit prohibuitque,

qua non

nisi

absolv possent, ex tune deinceps perpetuis futuris temporibus majorera

eleemosynam ab

domorum utriusque sexus Ordinis S. Francisci Ecclesiis sepulturam


sepeliebantur ea, quam illis praeseribit Coneilium Tridentinum, sess. 25, cap.

qui in dictarum
et

explicationera a pise memorise Pi


S.

Petrum 1567, VII Kalendas

Papa V, Prsedecessore

patres in

13 (juxta

sub datura Romse, apud

Junii, Ponticatus sui anno secundo) quovis praetextu aut

occasione etiara de consilio, consensu, et

quorum

nostro,

iis,

eligebant

mandato suorum Ordinariorum

Ecciess dictorum Fratrum

et

Monialium

exigere, nee filios

sepulti erant, aut

sepulturam

SECCION PRIMERA.

417

particularem pro se et suis habebant, in eorum Parochialibus Ecclesiis sepeliri et dictos


patres ad hoc ut in
rent:

dictis Parochialibus Ecclesiis sepelirentur coger valerent seu prsesume-

mandans propterea

dilectis Filiis

causarum Curise Camere Apostolicse Generali Auditori,

earumdem Indiarum Societatis Jesu Provincialibus pro tempore existentibus, quatenus


ipsi vel do, aut unus eorum per se vel alium seu alios, ubi et quando opus foret, et quoties
pro parte Superiorum et Fratrurn cujuscumque domus et Monasterii dicti Ordinis fuissent
ac

eorum

requisiti, vel

aliquis fuisset requisitus, preedictas Litteras et in eis contenta

qusecum-

que solemniter publicantes, eisque in praemissis efBcacis defensionis prsesidio assistentes,


facerent.

gaudere

omnium

Apostlica auctoritate, illorum

singulorum efectu pacifice frui et

et

non permittentes eos desuper a quoquam quavis auctoritate quomodolibet iudebite

molestan

Cum

autem, sicut exhibita nobis nuper pro parte

dilecti Filii Fratris Joannis Baptista;

Carthaginensis ac Secretarii et in

Snchez moderni Custodis Provincise

compertum

Procuratoris dicti Ordinis petitio contiuebat, rerum usu

fuerit,

Komana
quod

Curia

prsedicti

Provinciales (qui adeo pauci et propter negotiorum raultitudinem detenti existunt ac etiam

propter locorum, in quibus pro tempore commorantur, distantiam,


Provinciales

prsfati

nuUos

notarios,

quorum opera

prsedictse

tum etiam

Litterse

ex eo quod

et in eis

contenta

przemissis contra fticientibus intimari, illaque adimpleri facer possint, habentes, Notariorum

Ordinariorum locorum Parochis potius


cogantur, quo
diflScile

modum

fit

quam

intendere possint, id vero in grave

cedat

Religiosis adhserentium opera uti

prsedictis

ut dictarum Litterarum exequutio non

ita facile

reportan possit) praemissis

maximumque dictorum Religiosorum incomcommitterentur multo facilius

et si prsedictse Litterse ac in eis contenta nobis

et citius dictarum Litterarum exequutionem reportare possent

quare pro parte

dicti Joannis

Baptistse nobis fuit humiliter supplicatum, quatenus prsedictorum Religiosorum indemnitati

ac alias in praemissis opportune providere de benignitate Apostlica dignaremur.

Nos

igitur

eumdem Joannem Baptistam

ac Ordinis hujusmodi singulares personas, a qui-

busvis Excommunicationis etc. absolventes, hujusmodi supplicationibus inclinati, discretioni


vestrse per Apostlica

postquam

scripta

mandamus, quatenus vos

dictse Litterae vobis praesentatse

vel

do aut unus vestrum,

earum forma, auctoritate nostra procedatis, illasque exequamini


que adimpleri

faciatis in

mnibus

et per

omnia, perinde ac

Provincialibus a principio directae fuissent.

Datum Romae, apud


nostri

S.

si,

et

fuerint ad illarum exequutionem, servata alias

Non

et in eis contenta

si illae

quaecum-

vobis et non prsedictis

obstantibus

Petrum, anno Incarnationis Dominicae 1624, 21 Martii, Pontificatus

anno primo [Ex Bull. Rom. sub Pi IX

ed.).

INDULTO A LOS RELIGIOSOS FRANCISCANOS DE LAS INDIAS PARA RECIBIR ORDENES

EXTRA TEMPORA.

Urbanus Papa VIII.

Ad perpetuam

rei

memoriam.

Cum, sicut dilectus Filius Commissarius in Romana Curia Generalis Fratrum Ordinis
Minorum S. Francisci, de Observantia nuncupatorum, nobis exponi fecit, ejusdem Ordinis
S.

Francisci Professores

in

Indiarum Occidentalium partibus

commorantes, assidua

sacramentorum Ecclesiasticorum administratione, continuisque verbi Dei prsedicationibus


aliis

spiritualibus exercitiis, uDercs in vinea

TOM.

I.

Domini fructus

inibi afferant

et propterea

52

in

et

quo

PARTE

418

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

ipsi Fratres dicti Ordinis S. Francisci

hujusmodi

in

dictis

partibus commorantes in piorum operum

eisdem Fratribus per nos desuper

exercitio utilius et melius continuare valeant,

summopere
Nos ejusdem Commissarii Generalis votis, quantum cum Domino possumus, benigne
annuere, ipsumque specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes, ac domorum seu
Conventuum Ordinis Fratrum S. Francisci in eisdem partibus existentium singulares perdesideret.

indulgeri
2.

sonas a quibusvis Excommunicationis,


sententiis, censuris et poenis a jure vel

suspensionis et interdicti, aliisque

ab homine quavis occasione vel causa

Ecclesiasticis
latis, si

quibus

quomodolibet innodatse existunt, ad effectum prsesentium dumtaxat consequendum, harum

ralis

nomine super hoc nobis humiliter porrectis

Ordinis S.

ejusdem Commissarii Gene-

et absolutas fore censentes, supplicationibus

serie absolventes

mnibus

inclinati,

ejusdem

singulis

et

Francisci in partibus Indiarum Occidentalium hujusmodi tantum existentibus

expresse professis, ut de Superiorum suorum licentia a quocumque,

gratiam et communionem Apostolicse

lico Antistite,

quem

maluerint, Catho-

Sedis habente, in propria

Dioecesi

residente, vel in aliena, de Dioecesani loci consensu, Pontificalia exercente, per eos eligendo

ad omnes etiam sacros et Presbyteratus ordines extra tmpora ad


interstitiis

a sacro Concilio

unoquoque ex

expectato, etiamsi in

promoveantur, se minime exercuerint,

dummodo tamen ad

alias servandis promoveri, et promoti in

et

possint

licite

valeant,

et

sacris Ordinibus

dictis

illis

Apostlica

a jure statuta, ac

id

Tridentino designatis minime servatis

annique

circulo

non

antequam ad alium

susceptis,

id idonei reperiantur, et servatis

etiam in altaris ministerio ministrare libere

auctoritate,

tenore

prsesentium, concedimus et

indulgemus.
3.

Non

obstantibus felicis

recordationis Gregorii

XUI

et

XIV, Komanorum

Gregorii

Pontific'um, Praedecessorum nostrorum, aliisque

Volumus autem quod prsesentium transumptis


S. Mariam Majorera, sub annulo Piscatoris,
Pontificatus nostri anno secundo. (Ex Bullar. Rom. sub Pi IX edito.)
4.

Datum Eomae, apud

DE

INDULTO PARA QUB LOS RELIGIOSOS DESCALZOS

EXTRA TEMPORA

rbanus Papa VIII.

Cum,
tini,

S.

futuram

sicut Dilectus Filius Procurator Generalis

30 Jun 1625,

AGUNTIN SE PUEDAN ORDENAR

EN LAS INDIAS Y

Ad

die

rei

FILIPINAS.

memoriam.

Fratrum Ordinis Eremitarum

S.

Augus-

Discalceatorum nuncupatorum, Hispaniarum et Indiarum, nobis nuper exponi

fecit,

Fratres prsedicti in Philippinis et Indiis Occideutalibus degentes, ob locorum hujusmodi ab

Episcopis distantiam non sine impensis et magnis incommodis ipsos Episcopos, pro sacris

Ordinibus suscipiendis, ssepius adire nequeant, cupiatque propterea


infra,

illis

nos desuper, ut

opportune provideri

Nos Procuratorem
et a quibusvis

et Fratres praedictos specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes,

Excommunicationis, suspensionis et

interdicti, aliisque Ecclesiasticis sententiis,

censuris et poenis, a jure vel ab homine, quavis occasione vel causa latis,
libet innodati

absolventes et

existunt,

absolutos

ad

effectum

fore

censentes,

nomine nobis super hoc humiliter

si

quibus quomodo-

prsesentium dumtaxat consequendum,


supplicationibus

porrectis, inclinati, de

harum

serie

ejusdem Procuratoris illorum

Venerabilium Fratrum nostrorum

S. R. K. Cardinalium negotio Propagandas Fidei propositorum consilio,

eisdem Fratribus, ut

SECCION PRIMERA.
a quocumque,

quem

419

maluerint, Catholico Antistite, gratiam et communicationem Apostlica

Sedis habente, in propria Dioecesi residente, vel in aliena, de Dicecesani loci consensu, Pontificalia exercente,

per eos eligendo, ad quatuor minores, quatuor feriatis seu non feriatis seu

nica, et subinde ad sacros subdiaconatus, diaconatus et Presbyteratus ordines tribus

minime

statuta, ac interstitiis a sacro Concilio Tridentino designatis,

servatis,

culo non expectato, etiamsi in unoquoque ex dictis sacris Ordinibus,

dummodo tamen ad

promoveantur, se non exercuerint,

promoti in

illis,

Apostlica, tenore prsesentium, concedimus et indulgemus

Non obstan tibus


Datum Romae, apud

eis conferendi

S. Mariara

catus nostri armo dcimo. (Ex

annique curri-

antequam ad alium

id idonei reperiantur,

etiam in altaris ministerio, ministrare libere et

hujusmodi Ordines praedictos

domi-

etiam extra tmpora ad id a jure

nicis seu aliis festivis diebus, continuis vel interpolatis,

promoveri et

licite valeant, auctoritate

necnon Antistiti per eos eligendo

licentiam impartimur.

Majorem, sub annulo Piscatoris, die 9 Julii 1633, Pontifi-

BuU. Rom. sub Pi IX

edito).

LOS RELIGIOSOS DE LA COMPAIA DE JESUS INTRA CLAUSTRA DEGENTES NO DEBEN

SER JUZGADOS POR LOS ORDINARIOS.


Urbanas Papa VIII.

Ad

futuram

Provisionis nostrse debet provenire subsidio, ut jus

nos tenorem

quarumdam Litterarum

in

suum unicuique
felic. reo.

conservetur. Proinde

Pauli Papae V, Praedecessoris

favorem Religiosorum Societatis Jesu Assistentige Hispaniarum, emanatarum, et

nostri, in

in Secretaria nostra,

tune ipsius Pauli Prsedecessoris repertum, de verbo ad verbum transcrib

et praesentibus adnotari fecimus, pro eo

nobis nuper significari fecerunt, qui

futuram

forma Brevis

memoriam.

rei

rei

facilius ex

memoriam. Religiosorum

eorum

quod hujusmodi tenore

quidem tenor

dicti Religiosi se indigere,

talis est, videlicet.

Societatis Jesu Assistenti33

instituto suaviores in agro

Domini fructus

Paulus Papa V.

Hispaniarum

quieti,

Ad
quo

afferant, prospicere cupientes,

possunt indubitanter e medio tollere curamus, prout in Domino

ea quae illos perturbare

conspicimus salubriter expedir.

Cum

itaque, sicut per dilectum Filium,

ejusdem Societatis

Praepositum Generalem, nobis nuper fuerit expositum, quidam locorum Ordinarii contendant.
Religiosos intra claustra degentes,

coram

ipsis

convenire deber in causis civilibus cap.

yolentesdepriviegiisin Sexto comprehensis.propter ipsius innovationem a Concilio Tridentino

factam

sess. 7 cap.

comprehendi,

quo praefatos Religiosos, eorum

14,

Cumque

prseterea,

ut pariter

praedictus

privilegiis

abrogatis, prsetendunt

Praepositus

iidem

nobis exposuit,

locorum Ordinarii similiter contendant, Religiosos, intra claustra degeutes, in prima instantia

coram

ipsis

deber convenire, ex decreto ejusdem Concilii Tridentini sess. 24, cap. 20, de

Reformatione. Et

cum

pro parte dicti Praepositi Societatis Jesu

super prsemissa opportuna declaratio in Congregatione


S. R. E.

gregatio
cilio

Hispaniarum

Cardinalium, Sacri Concilii Tridentini Interpretum, qusesita fuerit, ipsaque Conresponderit, ad

Lugdunensi

cap. 14, sess.

7*,

edita,

primum

videlicet

quae incipit

Negativo

constitutione,

in aequali,

Con-

Volentes, eque Decreto ejusdem Concilii Tridentini

comprehendi Regulares. Ideoque eos juxta eorum privilegia coram suis

Superioribus vel Conservatoribus esse puniendos.


Concilii Tridentini dicto cap. 20, sess. 24,
torias

Assistentiae

Venerabilium Fratrum nostrorum

Ad secundum autem

Decretum ejusdem

ad Regulares non pertinere, nec eorum conserva-

imminuere, nec quoad priraam eorum instantiam aliquid novi inducere

Nos ut

declarationibus Congregationis praedictae dicti Religiosi Societatis Jesu Assistentiae Hispa-

PARTE

420
niarum,

iit

3=

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

par est, efficacins ia judicio et extra uti possint, opportune providere, ipsosque

eorum quemlibet

specialibus favoribus et gratiis prosequi volantes, et

Excom-

a quibusvis

harura serie absolventes et absolutos fore ccnsentes, supplicationibus eorum

inimicationis

nomine nobis super hoc humiliter porrectis

inclinati, supradictis declarationibus inhserentes,

universis et singulis Venerabilibus Fratribus

locorum Ordinariis, eorumque Vieariis


per prsesentes prajcipimus

nostris, Archiepiscopis,

in spiritualibus

etmandamus, ne

Episcopis et cseteris

Generalibus, Afiostolica auctoritate

predictos Religiosos Societatis Jesu Assistenfise

Hispaniarum, contra dictarum declarationum tenorem ullatenus molestare prsesumant, sed

easdem declarationes observent, irritum nihilominus decernentes

et inane quidquid secus

Datum

super his a quoquam, quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attentari...

Romse, apud S. Petrura, sub annulo Piscatoris, die 7 Decembris 1606,

anno secundo.

Ceterum ut earuradem Litterarura tenor

sic insertus

Pontificatus

omnem

nostri

seu facti

rei

certitudinem faciat, Apostlica auctoritate decernimus, ut illud idem robur, earademque vim
et

eumdem vigorem dictus tenor in mnibus et


Datum Romse, apud S. Petrum,

Litterse etc.

per omnia habeat,

quem haberent

originales

sub annulo Piscatoris, die 13 Martii 1634,

Pontificatus nostri auno undcimo. (Del Archivo Nacional de Lima, Legajo 1186.)

EL GENERAL DE LA COMPAIA DE JESUS PUEDE MUDAR SUS SUBDITOS, AUNQUE

ESTEN EN LAS MISIONES

En 15

saber, que

Propaganda Fide,

la peticin,

como

el

P.

r>

Manuel Caponio

la

Sagrada

General de la Compaa de Jess deseaba que en las Misiones

el

mudar los Padres empleados en ellas, sin


misma Congregacin fue de parecer que se le debia

fuese permitido

le

la Sagrada Congregacin

as

DE PROPAGANDA FIDB.

de Octubre de 1646 en la exposicin, que hizo

Congregacin
de

la

consultar

conceder

con tal que se expresase el nombre de los removidos sin mencionar la causa,
de los substitutos

el

para

declararlos

Misioneros de Fropaganda y

necesario, renovarles sus facultades. (Del Archivo del

Tucuman,

S. J.) Fastos

si

fuere

Ord. 309.

PROHIBICION A LOS PARROCOS DE LLEVAR DERECHOS MAYORES A LOS QUE SE

ENTIERRAN EN LOS CONVENTOS.


Clemens Papa X. Ad futuram

Nuper pro parte

rei

memoriam.

Dilecti Filii Joannis a Sancto Didaco Villalon.... Procuratoris, pro Servi

Dei Fraucisci Solani Canonizatione promovenda, deputati, Congregationi Venerabilium Fra-

trum Nostrorum
rium

S.

E. E. Cardinalium negotiis et Consultationibus Episcoporum et Regula-

prsepositse, expsito,

quod mensibus

prseteritis

emanarunt a dicta Congregatione qusedam

Decreta circa fuera et exequias, quse fiunt super cadaveribus in Ecclesiis dicti Ordinis

et

subjuncto in eadem expositione, quod licet Decreta hujusmodi comprehenderent omnes Ecclesias

ejusdem Ordinis, nihilominus locus

facile

non erat illorum executioni

Indiarum Occidentalium Regnorum Peruvii et Novae Hispaniae,


nomiuarentur

ideoque supplicato, ut declarare dignaretur dicta Decreta in Ecclesiis prsedic-

tarum Provinciarum observar! deber

emanavit ab eadem Congregatione Decretum tenoris

sequentis, videlicet : Sacra Congregatio


et Consultationibus

gens, censuit

Episcoporum

dandam

ratis Ecclesiis

in Provinciis

nisi ipsa Provincise expresse

et

Eminentissimorum

S.

R. E. Cardinalium, negotiis

Regularium proposita, Oratoris precibus benigne indul-

esse petitam declarationem ssepe alias editam.

Indiarum

religiose

observandam, videlicet

eamque etiam

in prsenar-

Episcopos seu Ordinarios locorum

SECCION PRIMERA.

421

permitiere non deber, ut Parochi aliique de Clero Sseculari

majorem eleemosynam

sibi attri-

bui faciant ab hseredibus defunctorum, qui ia Ecciesiis Regularium sepulturam sibi elegerint,

quam

percipere possent,

voluissent

Brancatius.

Cum

in Parochiali seu alia ipsius Cleri Sa3cularis Ecclesia sepeliri

si

quibuscumque non obstautibus

contrariis

Romae, 6 Maii 1672. F. M. Cardinalis

autem, sicut predictus Joannes nobis subinde exponi

fecit, ipse,

decretum

hujusraodi pro firmiori illius subsistentia Apostolicse confirmationis nostra patrocinio


niri

summopere

desideret

Nos specialem

quibusvis Excommunicationis,
ventes.... supplicationibus ejus

tum praeinsertum

ipsi

Ecclesiasticis sententiis.... absol-

aiiisque

suspensionis

nomine nobis super boc

hiimiliter porrectis inclinati

auctoritate Apostlica, tenore prsesentium

robur adjicimus

illique inviolabilis Apostolicse firmitatis

approbamus

et fore....

Non

Decre-

confirmamus,

et

tamen semper

salva

in prsemissis

easdem praesentes Litteras

auctoritate praedictse Congregationis Cardinalium. Decernentes

semper firmas, validas et eficaces existere

commu-

Joanni gratiam facer volantes, eumque a

obstaotibus....

Datum Romse, apud Sanctam Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris die

4 Junii 1672,

Ponticatus nostri annotertio. (Sacado del Archivo de S. Francisco de Lima, Registro 26).

INDULGENCIAS POR ENSENAR Y APRENDER LA DOCTRINA CRISTIANA CONCEDIDAS A LA

ORDEN DE MENORES OBSERVANTES.


XI Papa. Para perpetua memoria.

Inocencio

Deseando que se ejerzan en todas partes

las obras

de piedad y caridad cristiana con aumento

del culto Divino, excitamos cualesquiera Fieles cristianos, especialmente los que sirven al

Altsimo bajo

el

suave yugo de la Religin,

fin

de que estn

ms

prontos para ejercerlas, con

indulgencias y remisiones de pecados, segn vemos que conviene saludablemente en el Seor,


para propagar la Religin Cristiana y procurar la salvacin de las almas.

en atencin que

(segn hemos entendido) los amados hijos, los Religiosos de la Orden de Menores de S. Francisco de la Observancia, entre las obras piadosas,

aplicacin por todo el

Orbe Cristiano

los

Cristianas los nios y cualesquiera adultos


oficio pastoral,

que ejercen, una

rudimentos de
:

es el

ensear con la mayor

la Fe' Catlica

y todas las virtudes


Nos, queriendo por razn del cargo de nuestro

fomentar sta obra piadosa y necesria la Repblica Cristiana, y de la cual


muy pinges frutos, y esperamos que provengan en adelante mucho

han provenido hasta ahora

ms abundantes

para que la devocin de los enunciados Religiosos se aumente

en el ejercicio de la referida obra

ms cada

dia

confiando en la misericordia de Dios Todopoderoso y en la

autoridad de S. Pedro y San Pablo sus Apstoles, y condescendiendo las splicas, que se nos
lo que se dir, por el amado hijo Francisco Diaz de San
la Curia por la Familia Ultramontana de dicha Orden,
en
Buenaventura, Comisrio General

han presentado humildemente sobre

concedemos misericordiosamente en

el

Seor.

Indulgencia plenaria y remisin de todos sus pecados una vez en

el

ao todos y cada uno

de los Religiosos de la enunciada Orden, y todos los dems Fieles Cristianos, de cualesquiera
lugares que sean, que cooperen con los expresados Religiosos, que con licencia de sus Superiores respectivos,

y con

el

consentimiento de los Ordinrios locales, acostumbraren ensear la

Doctrina Cristiana segn los Decretos del Tridentino, los nios y cualesquiera adultos,

acostumbren

asistir,

cuando se ensea

la

enunciada Doctrina,

Fieles Cristianos verdaderamente arrepentidos, habiendo

Sacramento de la Eucarista
sias,

en que se ensea

la

el dia

de

fiesta,

Doctrina Cristiana.

si los tales

Religiosos y

dems

confesado, recibieren el Santsimo

que se sealare por

los Ordinrios, en las Igle-

PAKTE

422

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

igual indulgencia plenria y remisin de todos sus pecados los que tambin arrepentidos

y habindose confesado, recibieren

Santsimo Sacramento de la Eucarista, 6 no pudiendo

el

hacerlo,

estando contritos, invocaren devotamente lo mnos con

Jess en

el artculo

Adems de
cias,

que se

esto

les

corazn el

el

nombre de

de la muerte.

concedemos

aos y otras tantas cuarentenas de perdn de las peniten-

siete

hayan impuesto, debidas por

ellos

en la forma acostumbrada de la Iglesia,

que asimismo verdaderamente arrepentidos y habindose confesado, recibieren una vez


mes el Santsimo Sacramento de la Eucarista.
los

al

Doscientos dias de Indulgencia los que hicieren procuraren que los nios, los criados
otras cualesquiera personas vayan la Doctrina Cristiana.

Y los

que en

los dias

de las Estaciones de nuestra Ciudad de

Doctrina Cristiana en las Iglesias

Koma

ensearen la enunciada

oratorios con licencia de los Ordinrios, y

fueren ellas aprenderla, ganen las

tambin

los

que

mismas Indulgencias, que ganaran y podran ganar,

si

visitasen personalmente las Iglesias de las Estaciones de dicha Ciudad.

Tambin ganarn

las

mismas indulgencias

los Visitadores

de la mencionada Doctrina, que

por razn de su oficio visitaren las Escuelas, que pudieren en

el

dia,

que habiendo confesado

sus pecados, recibieren el Santsimo Sacramento de la Eucarista.

Adems de

esto

concedemos cien dias de indulgencia

que en

los

los dias feriados explica-

ren la enunciada Doctrina Cristiana pblica privadamente como va dicho.

Igualmente concedemos

siete

aos de perdn todos y cada uno de los Maestros, que en los

dias de fiesta llevaren sus discpulos la Doctrina Cristiana, y se la ensearen.

Y otros

siete aos de

perdn los que en

los dias feriados explicaren la

en sus propias Escuelas, hicieren plticas de

ella,

enunciada Doctrina

aunque aquel dia no asistan

la

Escuela

ensear.

Y cien dias de

indulgencia todos y cada uno de los padres y madres de familia, que igual-

mente explicaren

la Doctrina Cristiana

en sus casas sus hijos de ambos sexos, criados y

criadas cada vez que lo hicieren.

Item
fin

siete

aos de perdn los que fueren por dentfo de

las

Ciudades, Villas y Lugares,

de ensear los hombres, mujeres y nios la enunciada Doctrina Cristiana.

Y tambin

diez aos de perdn los que salieren fuera de las Ciudades, las Villas

y Luga-

res ensear la expresada Doctrina.

cien dias de indulgencia todos y cada uno de los Fieles Cristianos, que se dedicaren

por espacio de media hora ensear aprender la mencionada Doctrina, asistieren ella.

asimismo

los sobredichos,

que acostumbran ensear

la

mencionada Doctrina Cristiana,

cuantas veces visitaren los enfermos, doscientos dias de perdn.

Habiendo de valer

las presentes para

siempre en

lo sucesivo, sin

que obsten

las Constitucio-

nes y disposiciones Apostlicas y otras cualesquiera cosas, que sean en contrrio. Pero es
nuestra voluntad que, si se hubieren concedido por Nos por nuestros Predecesores los

enunciados Keligiosos, que hagan lo que va expresado, algunas otras indulgencias, que hagan
de durar perptuamente por tiempo, cuyo trmino no haya expirado, las presentes sean nulas;

y que
de

los trasuntos

ejemplares de las presentes Letras,

aunque sean impresos, firmados

mano de algn Notrio

pblico del Secreto General de dicha Orden y sellados con el


Sello del Ministro General de ella, de otra persona constituida en dignidad Eclesistica, se

en todas partes, como se daria las mismas presentes, si fueran exhibidas maniDado en Roma, en S. Pedro, sellado con el Sello del Pescador, el dia 30 de Mayo
de 1686, ao dcimo de nuestro Pontificado. En el nombre del Seor. Amen.

d tanta

festadas.

^23

SECCION PRIMERA.
La presente copia

me

ha sacado de su propio original impreso, que

se

exhibi

el

Not-

de ello lo he
rio, el M. R. P. Antonio Linaz, Comisario y Prefecto de las Misiones.... y en f
de
1688. En
Julio
de
dia
2
suscrito y signado con mi acostumbrado signo. En Roma, hoy
AposCmara
de
la
Curia
testimonio de verdad, Nicols Mallesci, Notrio de las causas de la
tlica. (Del

Archivo de Ocopa).

EL PARROCO NO PUEDE ENTRAR EN LAS IGLESIAS REGULARES ACOMPAANDO AL

CADAVER.

Ad

Clemens Papa XI.

Nuper pro parte

S. Joannis Baptistae Ordinis Prsedicatorum,

gationi Ven.

porum

Fratrum nostrorum

Regularium

et

rei

memoriam.

Bernardini Solorzani, Procuratoris Generalis Provincise

Filii,

dilecti

futuram

S.

Regni Peruani

in Indiis Occidentalibus, Congre-

R. E. Cardinalium, negotiis et consultationibus Episco-

prsepositse, expsito,

quod

alias prsedicta Congregatio, die 7

1640, instante tune existente Commissario Curise Fratrum Ordinis

Minorum

Decembris

S. Francisci, de

observantia nuncupatorum, declaravit, Parochos et Presbyteros terrje de Lauretano ac alios


Diceceseos Brundusin accipere non posse

dictorum Fratrum sepeliuntur,

rum

et

quam

Presbyterorum Ssecularium

majorem eleemosynam pro

accipiebant pro
:

iis,

similiter die 31

defunctis, qui in Ecclesia

qui in Ecclesiis dictorum Parocho-

Augusti 1658, instantibus Fratribus

Provinciae Dalmatise ejusdem Ordinis, declaraverat functiones generales super cadaveribus

defunctorum, quse itidem sepeliuntur in Ecclesiis Regularium, postquam ipsa cadavera ad


Ecclesias ipsorum Regularium pervenissent, ad eosdem Regulares non
pertinere, etc.

cum

His vero non obstantibus,

aliter in Ecclesiis

autem ad Parochos

Parochi in partibus Hispaniarum et Indiarum

Presbyterorum seu Clericorum Societatis Jesu, in gravem eorum prsejudi-

cium, prsetenderent, tune pariter existens Procurator Generalis earumdem Hispaniarum et

Indiarum ejusdem Societatis, memoratse Congregationi tune existen tium ejusdem S. R. E.


Cardinalium die 6 Maii 1672 supplicaverat, ut ad removenda omnia et qusecumque scandala
benigne declararet
sequitur

etc.

Emanavit ab eadem Congregatione Cardinalium Decretum

Sacra Congregatio Emorum. et

sultationibus Episcoporum

et

S. Priscae, censuit ac decrevit,

Rmorum.

Regularium proposita,
danda esse Decreta

S.

tenoris qui

R. E. Cardinalium negotiis et con-

attentis narratis

ac

Emo.
emanatum

referente

alias edita, et signanter illud

sub die 6 Maii 1672 ad instantiam D. Alonsi de Alarcos, Procuratoris Generalis Hispaniarum
et

Indiarum Societatis Jesu, videlicet

Sacra Congregatio etc. Oratoris precibus benigne

indulgens, censuit dandas esse petitas declarationes, sajpe alias editas, casque etiam in praenarratis Ecclesiis Societatis Jesu esse obeundas, nimirum, Parochis in associatione

non

licere ingredi Ecclesias

cadaverum

Regularium, sed teueri dimittere eadem cadavera ad januam

Ecclesiarum, ibique solum posse benedicere et dar ultimum vale

ofBcia vero et alia munia,

quse in hujusmodi ministeriis adhiberi solent, ab ipsis Regularibus peragi deber, non

autem

a Parochis, Episcopos seu Ordinarios locorum permitiere con deber, ut Parochi aliique de
clero sseculari

Ecclesiis

majorem eleemosynam

Regularium sepulturam

alia ipsius cleri ssecularis

sibi attribui faciant

sibi elegerint,

quam

ab hseredibus defunctorum, qui in

percipere possint,

si

in parochiali

seu

Ecclesia sepeliri voluissent. Functiones funeralium super cadavera

defunctorum, quse in Ecclesiis Regularium contingit sepeliri, postquam ad easdem Ecclesias


pervenerint, ad ipsos Regulares, non ad Parochos pertinere. Contrariis

minime obstantibus. Romse, 24


piscopus Damascenus Srius.
suprascripta omnia

quibuscumque circa

Aprilis 1716. F. Card. de

Abdua Archie-

PARTE

424

Cum

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

autem, sicut dictus Bernardinus Procurator Generalis nobis subinde exponi

fecit, ipse

Decretum hujusmodi, quo firmius subsistat et servetur exactius, Apostolicae confirmationis


nostrse patrocinio communiri summopere desideret; Nos,... decretum praeinsertum auctoritate
Apostlica tenore prsesentium approbamus et confirmamus etc.

Datum Romae, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo Piscatoris,


Rom. de Mainardo).

die 3 Junii 1716, Pontifl-

catusnostri anno dcimo sexto (Bnlr.


Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 489.

ACOMPAAMIENTO DE CADAVERES POR LOS REGULARES.


En

15 de Diciembre de 1632 la Sagr. Congregacin respondi al


3 duda,

Lima, su

que

los

modo

Parroquial 6 en otra, segn la costumbre, pero de ningn


6

ir

Ta casa del difunto. Lo refiere Villarroel, Gob. Eccl.

Otra declaracin trae


es lcito

los

el

Imo garte, Arzobispo de

Regulares llamados los funerales, debian reunirse en

mismo

la Iglesia

esperar el cadver en las calles,

q. 6. a. 13.

Villarroel despus de sta, saber

que de ninguna manera

Regulares bajo cualquier pretexto, costumbre privilegio, entrar en las Parro-

quias procesionalmente con cruz para levantar el cadver, sin llamar y esperar al Prroco, y
estar presente, no ser que el mismo Prroco consienta permita otra cosa, requerido

rehuse

el venir.

Roma, 12 de Enero de 1604. Vase

Pignatelli, tom. 8 Consult.

73 (Fast.

Ord. 281).

RESCRIPTO DE LA SAGRADA CONGREGACION A CIERTAS DUDAS PROPUESTAS POR LOS


COLEGIOS Y SEMINARIOS DE OBSERVANTES.

Decretum

Sacrse Congregationis Generalis de Propapanda Fide habitse die

24 Januarii 1724.

Emum. etRmum. Dnum. Dnum. Cardinalem Nicolaum

Relatis per

dubiis Sacrae Congregationis, propositis

Familiae Ordinis
1.

An

nomine CoUegiorum

Minorum Observantium

Collegia seu Seminaria

S. Francisci, videlicet

Missionum

subjici

Spinola infrascriptis

Seminariorum ltramontanae

et

debeant

seu potius

Provincialibus,

Superiori Generali illarum partium, in quibus fundata fuerunt, immediate subjecta sint.
2.

An

pro transitu Fratrum a Provinciis ad Seminaria, requiratur consensus Provincialium,

vel potius sufficiat acceptatio per Guardianos

Seminariorum

facta,

de consensu majoris partis

Discretorii.
3.

An

institutio Prsedicatorum et Confessariorum,

necnon Clericorum ad Ordines suscipien-

dos destinatio, spectet ad Provinciales seu ad Delegatos a Superioribus Generalibus pro regi-

mine CoUegiorum
seu
4.

aliis sibi

An

bene

et

Provincialis Delegatus a Superioribus Generalibus possit alium

sibi concessis in sui


5.

An

an Superiores Generales possint hujusmodi facultatem Provincialibus

visis delegare.

cum

facultatibus

locum subdelegare.

facultatibus pro foro conscientise tributis Missionariis gaudeant ipsi Missionarii,

dum manent

in CoUegiis, seu extra,

de licentia Superiorum

vel illis gaudere

incipiant

a die, qua e Seminario excunt ad exercendas Missiones usque ad reditum inclusive


potius prsefatis
6.

An

facultatibus tantum potiantur, dum

Missionarii,

nomine

et facltate

seu

actualiter vacant exercitio Missionum.

Commissarii et Guardiani, a quibus mittuntur ad

SECCION

PRIMERA.

455

Missiones, seu potius nomine et auctoritate hujus SacraB Congregationis, valeant dispensare

super anuo Novitiatus


in locis
sigillo

illis,

qui noviter eliguntur Ministri Tertii Ordinis S. Francisci,


illisque possint tradere Litteras Patentes suse institutionis,

CoUegii munitas et a Guardiano vel Commissario Missionum subscriptas.

An

7.

cum

Missionum tune fundati,


procurantes

quocumque

praetextu, sive per se, sive per alios, extrahere Missionarios a

Seminariis, eisdem pcenis et censuris subjaceant, quibus innodantur

tum ad
8.

illi,

qui procurant transi-

dicta Seminaria impedir.

An

pcense

censura impositse contra impedientes transitum Patrum ad Seminaria,

et

extend debeant ad Provinciales et alios Superiores, qui Keligiosos ad Provinciam redeuntes

completum non mulctant poenis in statutis Missionum contentis.


An Prsesidens electioni Guardianorum possit suffragium ferr in ista electione.
10. An Antiquioritas Discreti, qui debet prsesidere Communitatibus et Seminariis

ante decennium
9.

tia

Guardiani et Prsesidis computari debeat ab

ipsoofficio Discretoriatus

et

an

illi,

setate, sive

in absen-

ab ingressu in Keligionem, sive ab

qui fuerunt Guardiani, debeant praeferri

aliis Discretis

antiquioribus in ofBcio Discretoriatus, qui Guardiani non fuerunt.


11. An visitatio Seminariorum facienda per Superiores Generales vel eorum Commissarios,

explenda

que vice

sit
sit

semel in anno, vel semel in triennio; et quatenus semel in anno, an pro unaqua-

a Superiore Generali deputandus novus Commissarius, vel sufiBciat deputatio primi

Commissarii.

An

12.

scriptor

casuum

et

extraordinariorum Missionum, necnon

eventuum

gestorum Missionariorum, qui per antea

in quolibet

vitse

eisdemmet Guardianis sub prsecepto

assignari poterat, sit in posterum assignandus ab

et

Seminario ad libitum Guardianorum


vel

aliqua pcena imponenda et incurrenda ab ipsis, quatenus omittant assignare.

An

13.

Missionarii qui post decennium vel saltem post

Missionum laudabiliter
privilegiis et gratiis,

An Decretum

14.

se gesserunt,

dum

quibus fruuntur Prsedicatores Generales.

cpeteris

Lectoribus, qui Scriptorum

anhujusmodi munus Seriptoris necessario


possit alteri Religioso idneo,

An Statutum

sit

eorum

non Lectori Jubilato,

ofBcii,

exercuerunt, et

licet in

sive conferri

Seminario adsit Lector Jubilatus.

loquens de electione Missionariorum in Visitatores, Reformatores et

locum etiam habeat


Similiter an

in electione Missionariorum in Custodes, Definitores et

qui juxta

Provinciales,

remanent de Corpore

redir debeant ad

munus non

conferendum Lectori Jubilato,

Guardianes alicujus Conventus Provincije; et an Missionarius


tare teneatur.

solis

votum perpetuum habentibus, qui fuerunt Scriptores Seminariorum

an vero suffragetur etiam

15.

in exercitio

hujus Sacrse Congregationis sub die 16 Novembris 1C88 suflfragetur

Lectoribus Jubilatis

Provinciales,

duodennium completum

redeunt ad propriam Provinciam, gaudere possint

Definitorii

per totum

Seminarium intra quatuor menses,

Emi. Patres, audita informatione

sic electus talia

statuta Ordinis,

muuia accep-

completo triennio

triennium immediate sequens,

uti praescribunt Statuta

Missionum.

Commissarii Generalis Curise supradicti Ordinis,

et voto

reque maturo perpensa, decreverunt ut infra.

Ad

1.

CoUegia Missionariorum esse immediate subjecta Superiori Generali, sive sint fun-

data nter Christifideles, sive in partibus infidelium et ubicumque.

Ad
juxta

Ad

2.

Posse transir, praevio consensu Superiorum Missionum, facto verbo

formam
3.

cum

Provinciali,

Statuti.

Institutionem Praedicatorum.Confessariorum, necnon destinationem Ciericorum ad Or-

dines suscipiendos spectare ad Delegatos a SuperioribusGoneralibus pro regimine Collegiorum,


ijui

Delegati esse tantum possint Provinciales, juxta Decretum Sacra Congregationis, sub 1G88.

TOM.

I.

53

PARTE

426

3=

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Ad
Ad
Ad

6.

Ad
Ad

7.

Siipplicandiim

8.

Moneantur Superiores super omnimoda observantia Statutorura,

Negative, nisi habeant icultatem expressam subdelegandi in Litteris Delegationis.

4.

Negative.

SSmo

pro extensione poenarum.


et notificent dispen-

Dispensationes iisdem non sufragari, nisi in casibus a Statutis expressis.

satis, si qui sint,

Ad
Ad

tantum.

5. Affirraative, in actu exercitii

Negative.

9.

10. Antiquioritatem Discseti esse

desumendam ab

Officio Discretoriatus, et

Ex-Guar-

dianos esse caeteris prseferendos.

Ad

11

Visitationem faciendam esse semel in triennio, nisi causa particularis a Superioribus

cognoscenda urgeat.

Ad
Ad
Ad

V. Affirmative, sub poena privationis vocis activse et passivae.


13. Nihil innovari, et servetur statutura.
14.

Decretum

Seriptores, et ad

Congregationis

Sacra?

munus

Scriptoris esse

Lectoribus,

sufFragari

etiamsi

non

deputandum magis idoneum, quaravis non

fuerint

sit

Lector

Jubilatus, arbitrio Superioris Generalis.

Ad

15. Negative, quotd

primam

et secundara partera.

Quo vero ad

tertiara, Affirraative,

juxta raodum, qui est ut adimpleat per Compromissura.

Deinde facta per R. P. D. Petrura Aloysiura Carafa, Archiepiscopura Larissse, Secretariura,


relatione

septimum dubiura SSmo Dno.

Decreti Sacrse Congregationis quoad prsefatum

Nostro Innocentio Papae XIII, in slita Audientia, habita die 28 ejusdem mensis Januarii,
Sanctitas Sua benigno anniiit et approbavit.

Datura Romse, ex Jdibus

die et anno, quibus supra. (Del

dictae Sacrse Congregationis,

Archivo de Ocopa.)

Nota. Atindase
Misioneros para
la Misin,

el

al

Kescripto sobre la

Duda

5,

por

el cual se declara,

que

las facultades concedidas los

fuero de la conciencia, solo sirven cuando dichos Misioneros se hallan en ejercicio actual de

y no fuera de

ella.

DECLARANSE EXENTOS DE GABELAS LOS MENDICANTES, EN PARTICULAR LOS


FRANCISCANOS.
Benedictus Episcopus Servus Servorum Dei.
Sollicitudo Ecclesise universalis, per bonorura

Ad

omnium

perpetuara rei

memoriam.

largitorem Nobis injuncta exigit, ut

Religiosos Dei fmulos, eique placentes Ordines Regulares, praisertim Mendicantiura, qui
relictis

mundi

illecebris et

Redemptorem,

Antecessor noster,

Papa

vitara, ingressi, secuti sunt

Dominum

mnibus propugnare, studeamus. Eapropter


Beatus Pius Papa V, erga eosdem Ordiues Mendicantes, Pontificiam bene-

volentiam ostensurus,
Pius

arctam viam, quse ducit ad

gratiis Apostolicis fovere et raodis

eis Litteras tenoris seqvientis indulsit

ad perpetuara

rei

memoriam. Dura ad uberes, quos

sacri

Mendicantium

Ordines, in agro Dominico quotidie faciunt fructus, attente respicimus, et attentse considerationis

indagine

perscrutamur,

ipsorura

Religionis sinceritatera et voluntariae

paupertatis

quibus sub humilitatis spiritu devotum Altissirao prasstant famulatum, dignum,


quin potius debitum, reputamus, ut illis ea libenter concedamus, per quse seraotis quibuslibet

habitum,

in

gravarainibus, proraptiores ejusdem Altissimi inhsereant servitiis. Hinc est quod nos, volentes

SECCION PRIMERA.
eosdem Mendicantium Ordines

427

eorum Fratres

et dilectos Filios

personas, ac etiam moniales qiiaslibet ejusdera Ordinis sub

favoribus et gratiis proseqiii

et

Monacbos, caeterasque

illoriim cura degentes, specialibus

Motii proprio, non ad aliciijus nobis super hoc oblatse pelitionis

instantiam, sed ex certa nostra scientia, ac de Apostulicie potestatis plenitudine, quod ex

Fratres,

Monachi

et dilectse Filise in Christo Moniales, sen Srores et alie utriusque sexus

totum Christianum orbem

personae Kegulares, ubilibet per

Monasteria, Csenobia,
unita ac
alia

membra

omnia

mmc

Ordinum hujusmodi

deinceps perpetuis futuris temporibus, ornnes et singuli Mendicantium

Domus, Conventus,

et dependentia,

necnon

et singulia mobilia et

diffusse

illorumque

et constitutse,

Oratoria et alia loca, etiara

Capellse,

Ecclesise,

terraj cultse et incultse, possessiones, prsedia, agri, et

immobilia ac se moventia, et ubilibet, ac in quibuslibet

rebus consistentia bona, necnon eorum in dictis bonis laborantes, coloni, arrendatarii, locatarii
et affictuarii,

negotiorumque suorum gestores universi quomodolibet nuncupati, nunc

tempore existentes, in perpetuum ab mnibus


rusticis,

nec non daciis, gabellis, pedagiis, vectigalibus, collectis,

ordinariis et extraordinariis, ac
sidio Triennali et

tam

realibus quara personalibus, meris et mixtis, etiam sub-

augmento ac focularibus, equorum

taxis,

militumque

hospitiis ac aliis qui-

buscumque nominibus nuncupatis, qnavis auctoritate quomodolibet impositis


et quse laicis ac aliis quibusvis

et pro

tam urbanis quam


impositionibus et mnibus

et singulis exactionibus,

quomodolibet imponi consueverunt, et

in

et imponendis,

fnturum imponentur,

ac ratione quarumcumque mercium et rerum cujuscumque generis vel qualitatis existentiura,


tam per mare et aquam dulcem, quam per terram undecumque et quomodocumque pro tempore delatarum
necnon animaliura quorumcumque, m.ortuorum et vivorum et quse alias
quomodolibet ex quavis causa, ac super quibuscumque rebus, tam in alma Urbe nostra, quam
extra eam ubilibet locorum exiguntur, etin futurum exigentur; necnon a contribulionibus et
solutionibus in lilis faciendis, ac tara pro victu et vestitu, quam quocumque alio usu suo
;

tantum, ac tam emendo,

quam vendendo,

et alias

quomodolibet negociando; nec etiam abso-

lutione qnadrantis pro singulis libris carnium de animalibus,

quae nunc et pro tempore ex

armentis occidi contigerit; necnon etiam quse in suis sedibus, prsediis et possessionibus privatis
detinentet nutriunt ac a contributione
viis,

sumptuum

et

expensarum,quse aliquando pro pontibus,

aquseductibus, muris, moenibus, aliisque machinis struendis etreparandis seu reficiendis;

quorumcumque

ac civitatum, terrarum et locorum

mnibus
liberi,

et per

immunes

et exempti, ac liberse et exemptse, liberaque

censeantur, ac pro talibus teneantur et reputentur


arativa, ut prsefertur, in

vantur, nuUatenus
steria, Ccenobia,

equitum,

fortificationibus

illis,

quodque

quse aliquando pro pasculis

unquam comprehendantur

immuuia
terrse,

quam peditum

hospitiis,

dumtaxat

quam prscmissum usum


illius loci, cui

alios

sint et esse

nostro dolore

hucusque

in

assignentur, nec assignari debeant.


introitus, et alia

Monachis,

et

qusecumque bona Monastealiis,

quam

a Syndicis

Monialibus, aliisque personis prsefatis

in beneficium loci et sustentationem

Monialium expend, nec per

exempta

ac etiam Monaquorumcumque militum, tam

quemadmodum magno cum


neququam

et Procuratoribus Religiosis Fratribus,

et

nec comprehendi censeantur

Et insuper quod fructus, redditus, proventus,

illaque

alias in

agri, possessiones et loca

riorum, Ccenobiorum et aliorum locorum Regularium prsedictorum ab

exigi,

necnon etiam

animalium ad certum tempus reser-

aliaque omnia Regulara loca prsedicta pro

plerisque locis factum comperimus,

et

omnia ac tam in dicta Urbe, quam extra eam ubilibet penitus et omnino

ipsorum Reiigiosorum Fratrum

quoscumque, quovis nomine censeantur, nec in alium

convert, seu expend possint nec debeant, nisi de consensu superiorum

data vel consignata aut donata fuerint, seu ad quera alias spectabunt

3a

PARTE
quodque

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

ipsum etiam de eleemosynis, oblationibus

id

et observar! debeat,

mus, volumus

et

quibuscumque

et

aliis donativis intelligi

Apostlica auctoritate, tenore prsesentium, perpetuo statuimns, ordina-

declaramus.

Quocirca Venerabilibus Fratribus, Patriarchis, Archiepiscopis et Episcopis, vel eorum


Vicariis in spiritiialibus Generalibus,....
aliis

quarumcumque Ecclesianim

terris et locis esistentibus ac aliis,

Motu

simili,

Decanis Archidiaconis, Canonicis et Capitulis ac

Prselatis et personis ubilibet et in

quibuscumque regionibus,

ad quos quomodolibet spectat et spectabit, per prsesenteSj

mandamus, quatenus

eorum

ipsi et

quilibet per se vel per alium, seu alies

contenta qusecumque, ubi et quando opus fuerit, ac quoties pro

prsesentes Litteras et in eis

parte Fratrum, Monachorura, Monialium, aliaruraque Keligiosarum personarum prsedictarum


fuerint requisiti, solemniter

publicantes illisque in prsemissis efficacis defensionis prsesidio

eorum singulos

assistentes, faciant auctoritate nostra illos et

declaratione,
pacifice frui

deputatione,

constitutione,

etgaudere; non permittentes desuper

et exactores prsdictos

statuto, ordinatione, volntate,

mandato, inbibitione, decreto, aliisque prsemissis


per...

gubernatores, coUectores, gabellarios

aut quoscumque, ad aliquam solutionem, contributionem vel praesta-

tionem, prsemissorum occasione quomodolibet facienda, quovis


alias contra

modo

cogi et compelli, aut

prsesentium tenorem quomodolibet molestari, perturbar! aut inquietar!

Datum Eoma;, apud Sanctam Mariam Majorem, sub annulo

obstantibus...

Non

Piscatoris, die

29 Julii 1566, Pontificatus nostri anno primo.

Cum autem

sicut accepimus,

mnibus

nuncupati, licet
et indultis et in

Sancti

et

Francisci

et facultatibus, privilegs

concessis,

gaudere debeant; nihilominus super vectigaliura, gabella-

frui, potiri et

pedagiorum aliorumque onerum

illarum exactoribus perperam

impositionum solutione ab illorum

et

et

olim et nunc etiam eos in judicium trahi, vexari, perturbar!

omnem

materiem

Motu

non ad eorumdem Fratrum Minorum de Observantia super hoc nobis oblata

petitionis

ac assidue molestari contingat; Nos, ad evellendam


proprio,

observantia;,

exemptionibus

vim prseinsertarum Litterarum mnibus Mendicantium Ordinibus

omnimode ac plene
rum, dationum

Fratres Minores regularis

et singulis libertatibus,

sed ex certa scientia meraque

instantia,

plenitudine,

omnia

et

libertates et indulta in

singula

privilegia,

qusestionis

librtate nostris,

immunitates,

deque

Apostolicse

potestatis

exemptiones, facnltates, gratias,

eisdem prseinsertis Litteris contenta ac mnibus

et singulis

Ordinibus

Mendicantibus in communi, ut praemittitur, concessa, eisdem Fratribus Minoribus, sive


Regularis,

sive

Strictioris

speciatim

Observantia) nuncupatis

et

expresse Apostlica

auctoritate perpetuo concedimus

Datum Romse, apud Sanctum Petrum, anno


Decembris,

Pontificatus nostri

anno

secundo.

Dominicse

Incarnationis

1725,

IV

idus

(Ex BuU. Lugdun. Supplem. Const.

14,

pag. 262.)

RESUMEN DE LA BULA ANTERIOR.


El Papa Benedicto

XIII dice, que

particular cuidado para con las

tambin

el

la solicitud del

Atendiendo, dice S. Pi V, los frutos

en

la

al

las

razn

Ordenes Religiosas, concedi

abundantes, que

vina del Seor, es no solo digno, sino

del Altsimo, por cuya

servicio

Papa S. Pi V, para mostrar su benevolencia hcia

los Mendicantes el indulto del tenor siguiente

(a

Pontiflce por toda la Iglesia universal exige de

personas consagradas

muy

justo,

las

que se

Ordenes Regulares recogen cada


les

terreno, para que solo se dediquen las cosas de Dios. Deseoso pues

descargue de todo gravmen

el

Santo Pontfice de agraciar-

429

SECCION PRIMERA.
los

segn su mrito y sus tareas Apostlicas, por proprio Motu dispone y manda que perpetuamente

desde aqu en adelante hasta los siglos venideros, todas y cada una de

Ordenes Mendicantes de uno y otro sexo,

las

as

Capillas, Oratorios y otros lugares contiguos, lo

como

personas pertenecientes

las

sus Monasterios, Conventos, Casas, Iglesias,

mismo que sus

tierras cultas incultas, posesiones,

haciendas, campos, con todos sus bienes muebles immuebles y tambin sus trabajadores, colonos,
arrendatarios, sirvientes y procuradores, que por entonces y por los tiempos venideros existiesen,

sean libres y exentos de toda gabela, pecho, peage, alcabala,

impuesto y cargas

contribucin,

como

ordinrias y extraordinarias, ya sean reales personales, ya simples mixtas, asi


del

trienal,

como

tributo,

quedan

rios de

libres del

aunque ste
de

agua dulce, por

imponga en

tributo se

pagadero por cada

de cualquier

modo

el

cargamentos por

sus

de cualquiera

Ciudad Santa en cualquier lugar fuera de

la

otras

de carne, que entonces y en

libra

que se conservan

los

Asimismo

parte.

fortificaciones y mquinas,

cosas

necesarias, asi

alimentan
los

lo

mismo que
del

tributo

en sus posesiones y

haciendas

Papa que

lo cual quiere el

Regulares, y que por tales se reputen, tanto en Roma, como

Pontfice,

el

como

caminos, puentes, aqueductos, murallas,

que se ofreciere construir reparar. De todo

estn libres inmunes las Ordenes

Quiere adems

ella

venidero se exigiese por los animales, que

lo

por

expensas

igualmente se eximen de repartos y

ella.

tierra,

sobre los alimentos, vestidos y

salen de sus pastos, de

fuera de

que se impusieren en

exentos de los impuestos de puertas, ya vengan

impuesto sobre los comestibles que vendan y sobre los animales muerlos vivos,

contribucin

la

de los

los ya impuestos,

que se llame, sea de

quiera

porvenir; igualmente estn

mar por

del subsidio

impuesto por hogares y caballos, de alojamiento de soldados, y de otro cualquier

que de los

frutos, rentas, proventos, entradas y otros

bienes de dichos Conventos y Monasterios no tome cuenta nadie, sino solo los Sndicos y Procura-

dores Religiosos, ya sean Monjes, Monjas, y que los sobredichos bienes no se empleen
beneficio del Convento y del sustento de las personas.

Y manda

sino en

los Patriarcas, Arzobispos, Obispos

y sus Vicrios y Captulos Catedrales, que siempre que sea necesrio por parte de los Conventos
Monasterios, hagan valer stas Letras. Dadas en 29 de Julio de 1566, primero de su Pontificado.

ahora Benedicto XIII

confirmando

las

Letras de su Predecesor, S. Po V, en favor de todos

los Mendicantes; por haber sabido con dolor que

tributos y exacciones, declara

la

Orden Serfica era injustamente molestada con

que lodos los privilegios inmunidades contenidas en stas Letras

y comunicadas los Mendicantes,

pertenecen

le

ella,

y se las concede de un

modo

especial.

Dado en 10 de Diciembre de 1725

QUE LOS PRESBITEROS DE

S.

JUAN DE DIOS PUEDAN ADMINISTRAR EN AMERICA

LOS SACRAMENTOS QUE NO SON PROPIOS DEL PARROCO.


Benedictus Papa XIII.

Exponi

Nobis nuper

S. Joannis Dei,

quod

fecit

cum

dilectas

Ad futuram

Filias,

re

memoriam.

Bernardas Bansi, Prior

Generalis

Ordinis

a prsefectis Missionam io Americse Meridionalis, Septemtrionalis

Charissimo ia Christo Filio nostro Ludovico


ejusdem Ordinis Fratribus, in sacro Presbyteratus

et Martinicse respective Insalis existentibus,

Francoram Regi Christianissimo


Ordine constitutis, in

eoram
tione

illis

subjectis,

degentibus, administratio Sacramentoram non Parochialium in

Ecclesiis, lis Christifidelibus

ad eas confluentibas interdicatur, ab hac vero prohibi-

scandalum Neopbytis illaram partiam ac prsejudicium

dictis Presbyteris

et Ordini

proveuiat

Nos

ipsius Bernardi Prioris Generalis votis hac in re,

quantum cum Domino possumus,

favorabiliter annuere volantes... ut ipsi iisdem Neopbytis, illorum Ecciesias frequentantibus,

430

PARTE

2^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Sacramenta non Parochialia hiijusmodi absque ullaa memorati Missionarii dependentia, non

tamen

in Paschate, adraiaistrare libere et licite possiat, ita ut in posterutn praedicti Mis-

sionarii super

ejusmodi administratione nullatn

molestiatn afferre audeant seu prasumant,

eis

auctoritate Apostlica tenore praesentium facultatem concedimus et impertimur

Datum Eomae, apud

S. Petrum, sub annulo Piscatoris. die

nostri anno tertio. (Bul.

Rom. de Mainardo Const.

17 Julii

172(j, Pontificatus

133.)

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 507.

SE

RENUEVAN Y CONFIRMAN TODOS LOS PRIVILEGIOS DE LOS AGUSTINOS, EN LO


QUE NO SE OPONEN AL TRIDENTINO Y A LAS CONSTITUCIONES APOSTOLICAS POSTERIORES.
Benedictas Episcopus, Servus Ser\rorum Dei,

ad perpetuam

rei

memoriam.

Libenter ea largiri consueverunt Romani Pontifices, quse pietatem et regularem observantiara in Religionis

Ordinibus augere possunt, quseque immunitates et privilegia eorumdem

meritis et virtutibiis ita exigentibus, concessa respiciunt, ut hoc pacto Apstolicis gratiis
ornati, alacrius in assidiio Dei

cultu et fideli Ecclesise faraulatu,

Deo dante,

in

posterum

perseverent.

Itaque

olim complures Romani Pontifices,

benignitatis instinctu,

Prsedecessores

gationes, grangias, capellas,

Priores,

aliosque

quomodolibet dependentes, multiplicibus

perpetuo

decorantes,

beneficentiae

Litterai:uili auctores hi sunt,

Cum

el

munita

ab

eodem Ordine

privilegiis, indultis, gratiis, exemptionibus,

sute

cumulaverunt.

donis

quorum 'seriem hic damus

Nos qui

fuerint

infrascriptas

Pontifices

immu-

suas Litteras,
vero

earumdem

Apostolicae confirraationis et approbationis

Regiilariura Ordines, ex

sanctarum virtutum percipit fructus,

Ordinum decus

quorum

summa

religiosa vita

et

conrmationis

subsistere optamus, eorura indemnitati

singulorum decretorum a
causas propter quas

omnes

illae

auctoritate

Mater Ecciesia uberes

prosequimur benevolentia, eorumque nominis

per nostrae approbationis

omniura singulorum Praedecessorum nostrorum

tive

Regulares, Congre-

subsistere ac majorera vira et robur obtinere et exactius observar!

quse saepius

gloriara in suo robore

habentes

Domus

et Fratres,

Bulrio Agustiniano.)

autem ea firmius

dignoscantur,

Superiores

aliisque concessionibus, per diversas

indulgentiis,

(Omtese aqa

Apostolicae

Ordinem Fratrum Eremitarum Sancti Augustini Hipponensis Episcopi

et Ecclesise Doctoris, illiusque Monasteria, Ecclesias, Provincias,

nitatibus,

paterno

nostri,

et

opem, ad eoruradem

consulere satagentes, Litterarum

eorum

cujuslibet, necnon

omnium

et

S. R. E. Cardinalibus in jara dictis Congregationibus editorum, et

et illa prodierunt, praesentibus

et singulas

omniura

et

cum

totis suis tenoribus pro expressis

singulorum Praedecessorum praedictorura, respec-

Litteras memoratas, omniaque et singula privilegia, indulta, facultates, exemptiones,

iraraunitates, et cujusvis generis gratias, indulgentias, declarationes, aliaque respective in


eis,

sub quacuraque verborum expressione contenta, et respective per eas dicto Ordini,

illiusque Monasteriis, Conventibus, Ecclesiis, capellis, capellaniis, oratoriis, grangiis, aliisque


locis regularibus

ab ordine ipso quomodolibet dependentibus, necnon

illius Fratribus,

Prio-

ribus, Superioribus, Ministris, Monialibus, Confraternitatibus, binzoncariis, aliisque personis

SECCION PRIMERA.
similiter ab eo dependentibus, quomodolibet concessa, etiam

Confraternitatum, aliarumque

personarum bonum rgimen

dependentes concernentia, et ab eisdem Prsedecessoribus ex


respective disposita,
licis

dummodo

eorumdem Fratrum, Monialium,


et in easdem personas ab eo
quacumque causa quomodolibet

Concilii Tridentini decretis, aliisque Constitutionibus Aposto-

subsequenter editis, non adversentiir

necnon omnia et singula earumdem

S.

R. E.

Cardinalium Congregationum, respective, decreta, ab eisdem Congregationibus, ut prsefertur,


respective edita

mus

et

Apostlica auctoritate, tenore praesentium, perpetuo approbamus, confirma-

innovamus, illisque et eorum singulis perpetuse et inviolabilis Apostolicse firmitatis

robur adjicimus et

tam

quam

juris,

et

prsesentiura patrocinio

communimus, omnesque

vitio,

seu mentis nostrse defectu, etiam ex eo quod

singularem habentes,

fuerint, notari,

et singulos

eisdem, supplemus

autem Litteras nostras nullo unquam tempere de subreptionis

Praesentes

aut nullitatis

omnia

earumdem

facti defectus, si qui forsan intervenerint in

omnes

vel obreptionis

et singuli ad prsemissa

seu habere preetendentes, ad ea,dem prsemissa vocati non

impugnari, invalidan, aut in jus vel controversiam vocari, nullatenus posse

eque deber

Datum Romas apud

S.

Petrum, Anno Incarnationis Dominicse 1727, Kalendis Januarii,

Pontificatus nostri anno quarto. (Ex Bullar.

Luxemb. Supplem. Const.

34, pag. 300.)

SE RENUEVAN TODOS LOS PRIVILEGIOS DE LOS FRANCISCANOS, EN LO QUE NO SE

OPONEN AL TRIDENTINO Y A LAS CONSTITUCIONES APOSTOLICAS.


Benedictus Episcopus, Servus Servorum Dei, ad perpetuara

Summe
magna

decet, ut quse

pietatis

Romani

Pontfices, Antecessores

rei

memoriam.

nostri, Ordinibus Regularibus,

et doctrinse laude in Ecclesia fulgentibus, privilegia concesserunt, ea

iterum

per nos confirmentur, qui Regularem professionem emisimus, quique ex injuncto divinitus
Parvitati Nostrse Apostolatus officio teneraur

eosdem Ordines, Sanctae Matri Ecclesise diu

noctuque famulantes, gratiis et largitionibus Apostolicis intam laudabili proposito confovere.

Sane ex parte

dilecti Filii Fratris Josephi Mariae

ab Ebora, Procuratoris Generalis Ordinis

Fratrum Minorum Beati Francisci de Observantia nuncupatorum, nobis expositum est, hanc
Sanctam Sedem Apostolicam eidem Ordini in religiosa vivendi regula et evanglica paupertate
per vestigia Beati Francisci Auctoris sui fideliter incedenti, plurimis privilegs se munificam

etliberalem ostendisse. Qudam enim ex Romanis Pontificibus, Antecessoribus nostris, seraphicam eorumdem Fratrum Minorum Regulam ssepenumero, etiam in secundo Generali
Concilio Lugdulensi

approbaverunt

alii

vero quamplurimas

exemptiones, immunitates,

librtate?, facultates, favores, indulgen tias,

etiam plenarias, atque animabus in Christi charitate defunctorum applicabiles, peccatorum remissiones, absolutiones, privilegia, prarogativas atque indulta spiritualia et temporalia, aliasque insignes gratias

eidem Ordini

et prsecipue

Fratribus Minoribus, qui a Regulari Observantia nuncupantur, et Beatas Clarae ac tertio de


Pcenitentia appellato Ordinibus, concesserunt atque Apostlica auctoritate impertiti fuerunt

demum ad quasdam Contentiones extinguendas, pacem retinendam, unitatem, disciplinamque religiosam sacrandam, et Prselatorum, Ministrorumque Regularium electionem rite et
alii

pacice peragendam, ejusdemque Ordinis sanctura et felix rgimen administrandum, prajsertim eorumdem Fratrum de Observantia, Beatae Clarae et Tertii Ordinum pra^fatorum multas
sanctiones, ordinationes, constitutiones, declarationes ct decreta ediderunt. ac promulgarunt,

de quibus mnibus existunt Litterae Apostlicas teaoris sequentis, videlicet...


(Omtese

el

Bulrio Franciscano, que sigue aqut.)

PARTE

432

Cum autem

sicut

eadem

tam ante

largitiones,

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

petitio continebat, iidem Fratres Minores de Observantia Apostlicas

Litteras

fel.

mem. Leonis X, Antecessoris nostri, incipientes Ita et


quam post Leonem ad haec usque tmpora iisdem
:

vos universo Ordini Beati Francisci,

Fratribus de Observantia, Beate Ciarse et Tertio de Poenitentia Ordinibus, collata privilegia


illsesa et sarta tecta tueri optent,

numero approbata

licct saepe

cianLur,

suo robore

in

et

memoria repetentes per Sedem Apostolicam semel


confirmata,

magis persistere

obtinere, propterea iidem

nobis

dicti

Ordinis

eumdem Josephum Mariam

Minorum

stabilitati

vota consulere deque Apostlica benignitate providere, ut in

eorum

Christifideles

de Observantia praedictas Litteras Apostlicas

nostra auctoritate approbari, confirmari et innovari cupientes, per


similiter supplicari fecerunt, ut

concessa,

prsesidio ful-

mximum pondus apud omnes

et

Fratres Minores

denuo Apostolicae auctoritatis

si

decori juxta

et

jam fecimus,

aliis

dignaremur.

Dudum

enira per

quasdam

tudo Ecclesice, inter

Dum

alia,

Litteras nostras

IV idus Decembris 1725,

incipientes

Sollici-

superius indicatam Constitutionem Pii Papae V, cujas initium

ad uleres, qua Ordines Eegulares Mendicantium utriusque sexus, resque eorum a

quibuscumque exactionibus

et vectigalibus

eximuntur, de verbo ad verbum insertam con-

firmavimus

Per

alias

etiam Litteras nostras, Eomse datas, apud Sanctum Petrum, anno 1725, IV idus

Decembris, Pontificatus nostri anno secundo, incipientes

Romanis

Litteras et privilegia a

Paterna

Sedis ApostoliccB, alias

omuimodse
eorumque Ordinem quomodolibet collata, ipsosque Tertiarios
regimini Superiorum Generalium denuo subjecimus et commendavimus.

Ad
S.

ha;c,

quoscumque

Pontiicibus, Antecessoribus nostris, in Tertiarios

jurisdictioni et

per alias Litteras nostras, sub annulo Piscatoris, Romse pariter datas, apud

Petrum, die 14 Februari 1726, Pontificatus nostri anno secundo, incipientes

Officii,

Pastoralis

statuimus et ordinavimus, ut Fratres Minores de Obsrvantia ubique terrarum, tam

in processionibus,

quam

in publicis et privatis actibus et functionibus super

omnes Fratres

Reformatos, Ministro Generali totius ordinis Minorum subjectos, prsecedentia gauderent.

Mox
pientes

per alias
:

Ex

Romse

datas... 1727, Kalendis Martii, Pontificatus nostri

quo Sedes Apostlica, concessimus

anno

tertio, inci-

et indulsimus, ut in Ecclesia Beatse Mariae

de Ara Cceli de Urbe Conventus eorumdem Fratrum

Minorum Observantium,

Archiconfra-

ternitas Conceptionis Beatae Mariae Virginis Immaculatse institueretur, cui alise

Confraternitates aggregari possent,


adductis,

quarum

cum nonnuUis

indulgentiis

qusecumque

in iisdem Litteris

latius

tenores praesentibus pro expressis haberi volumus.

Praeterea Ecclesiis

Ministro Generali

ejusdem

Ordinis

Fratrum

Minorum

subjectis,

indulgentias Altaris privilegiati sub nonnjullis modis et formis concessimus, ut in Decreto, ea

de re die 24 Decembris anni 1725 vulgato, plenius continetur.

Hodie vero per Litteras incipientes

Loca Sancta, indulgentias

et privilegia

quaecumque

ad Loca Sacra Palestinae accedentibus et Guardiano et Fratribus Minoribus de Observantia

ibidem morantibus

eorumdem Fratrum peragentibus


Inter plurima approbavimus, con-

et exercitium Vice Crucis in Ecclesiis

antea concessa, nostris queque Litteris incipientibus


firmavimus, extendimus et ampliavimus, ut in iisdem nostris Litteris hodie confectis latius
:

exprim tur.

Quare eidem Josepho Mariae specialem gratiam facer volentes et a quibusvis Excommuniabsolutum fore censentes, hujusmodi supplicationibus inclinati, approbationes
cationis

jam

dictas, explicationes, declarationes, exemptiones,

immunitates, libertates,

facultates,

defunctorum applcafavores, indulgentias, etiam plenarias et aimabus in Christi charitate

SECCION PRIMERA.
biles,

peccatorum reraissiones, absolutiones, privilegia

433

et indulta spiritualia et temporalia,

etiam quoad susceptionem Sacrorum Ordinum extra tmpora a jure statuta, absque exhibitione
Litterarum Apostolicarum in forma Brevis, sed vigore privilegiorum per Apostolicam Sedem

viam communicationis Regularibus concessorum, ut nuper a Nobis in


Concilio Lateranensi et per Congregationem particularem decretum est, aliasque gratias
per modum etiam communicationis et extensionis cura aliis Ordinibus Mendicantium et non

vel expresse vel per

Mendicantium, prsesertim
necnon Societatis Jesu

tam

quem Nos

S. Benedicti, ac,

professi suraus, Ordinis Praedicatorum,

item sanctiones, ordinationes, Decreta, moderationes, constitutiones,

in universi Ordinis etc.

Confirmamus etiam superius memoratas Litteras Apostlicas

in

iis,

qus prsesentem statum

pacificum aliorum Ordinum Beati Prancisci nulla in re perturbant, et prsecipue Litteras


Apostlicas prsedictorum Antecessorum nostrorum,

cumque

Apostlicas

Litteras,

quomodocumque

Romanorum
atque

editas

Pontificum, et alias quas-

dummodo earum

vulgatas,

existentia legitime et valide comprobetur, etiamsi esedem Litterse ssepius concessse fussent

quas omnes et singulas, inque


pariter confirmamus,

unacum

iis

contenta qusecumque, atque inde postea legitime deducta

Rescriptis per Venerabiles Fraties nostros S. R. E. Cardinales

inda confectis in favorem dictorum Fratrum


insertis

tenores

eorumdem Rescriptorum

et derogationibus suis

Demum

volentes, ut hic pro sufBcienter expressis atque

et Litterarum

cum mnibus

clausulis,

decretis

habeantur

confirmamus

approbamus qusecumque

et perpetuo

alia Decreta, Apostolicasque

Declarationes per eosdem S. R. E. Cardinales quandocuraque et

dummodo

pro Pratribus Minoribus

Decretis non adversentur

in

quqmodocumque vulgatas

ejusmodi Litterse et Declarationes Concilii Tridentini

plenam etiam observantiam, pristinum

et validissiraum

statum

restituimus

Volunms autem

praesentes Litteras et in eis, ut dictum est, contenta

qusecumque semper

validas et efBcaces esse et fore, suosque totos plenarios et ntegros effectus sortiri et obtinere
et

ab mnibus et singulis, ad quos nunc quomodolibet spectat et in futurum spectabit,

firmiter et inviolabiliter observan

Datum Roma?, apud

S.

Petrum, anno Incarnationis Dominicse 1727,

Pontificatus nostri anno tertio. (Ex

Bullar.

Luxemburg.

in

nonas Aprilis,

Supplem. Const. Bened. 36,

pag. 308.)

Nota. El mismo Benedicto XIII, expidi en 26 de

Mayo de 1727 una

Bula, que empieza Pretiosus, renovando

y ampliando los privilegios de la Orden de Predicadores. Y aunque es verdad que despus fu revocada por
Clemente XII, en sus Letras Eomanus Fontifex, de 30 de Marzo de 1732, no quedaron derogados por ellas
los privilegios antiguos, sino los

nuevamente concedidos por su Predecesor Benedicto,

de 10 de Abril de 1733, por stas palabras


gratiis, indultis,

exemptionibus et privilegiis, dicto Ordini Fratrum Praedicatorum ante enarratam Benedicti

de la Orden de Predicadores, Tom, 6.)

I.

cuales quedaron

el

PrEedecessoris Constitutionem concessis... aliquod vel

TOM.

los

mismo Clemente XII en su Breve Cum sicut aeeepimus,


Et quia mens et intentio nostra non est nec unquam fuit

reducidos al derecho comn. Esta declaracin di

mnimum

generare prajudicium

(Vase el Bularlo

PARTE

434

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

LOS CONVENTOS PEQUEOS DEL PERU Y CHILE GOZAN DE LOS MISMOS PRIVILEGIOS QUE
LOS GRANDES, AUNQUE NO PUEDAN

MANTENER MAS DE

SEIS, CINCO,

CUATRO O TRES

RELIGIOSOS.

Clemens Papa XII. Ad uturam


Exponi Nobis nuper feceriint dilecti

rei

memoriain.

Bernardus Davila, Frater expresse Professus

Filii,

idinis Prsedicatorum in Sacra Theologia Majister, pro sua Peruntina Provincia Procurator,

Didacus Salinas Cabrera,

Frater pariter

expresse Professus

Ordinis Eremitarum

Sancti

Augustini in eadem Sacra Theologia Magister, Assistens Generalis Hispaniarum ac pro


Peruntina et Chilensi Provinciis itidem Procurator, quod in vastissimis Americse Meridionalis regionibus dictse Proviucise, plures reperiimtur Regulares Conventus fundati vel in locis

a civitatibus valde remotis vel in oppidis parvis et miserrimis, qui non alio fine
fundati,

quam

illic

ut spirituali Christifidelium ibidem commorantium utilitati inserviant

etiam accidit in

aliis

sunt
ideip

Conventibus, qui dicuntur Prioratus, pro Indorum Christifidelium assis-

tentia ac instructione erectis, qui solum ex tribus Provinciis supra relatis sunt in Provincia

Peruntina eorumdem Ordinum

prsedicti vero

Conventus ut plurimum sunt pauperrimi

et

consequenter nec habent nec alere possunt nisi dumtaxat sex, quinqu, quatuor aut tres Religiosos de familia,

cum

quibus et spiritualibus fidelium hujusmodi indigentiis abunde provi-

detur et disciplinse regularis sequela quoad posse conservatur, quibus de causis tam ex
Constitutionibus seu Statutis Ordinis Apostlica confirmatione roboratis,

inveterataque dictarum Provinciarum praxi, mnibus

usque modo

privilegiis,

eorumque Priores seu

domorum

quam

ex inconcussa

seu Conventuum Regularium

Praelati canonice electi voce activa in Capitulis

Provincialibus, eorumque electionibus gaudebant.

Anno autem 1611


Lilterse in simili

die 21 Septembris a fel. rec.

Provinciarum Americse, qui


merentur, et Religiosi in

numerum

illis

transferrentur, committendo
ipsis pro

Paulo Papa V, Prsedecessore Nostro, qusedam

forma Brevis expeditas emanarunt, per quas statuebatur quod Conventus


saltem octo Religiosorum alere non possunt, suppri-

residentes ad alios Conventus ubi regularis vigeret observantia

earum executionem

arbitrio

Episcoporum illarum partium,

si

Divini cultus augmento et regularis disciplinae observantiae expedir videretur,

eorum super hoc conscientiam enerando.


Sed nunquam usque modo relatse Litterse a dictis Episcopis executioni mandatae fuerunt,
imo retroactis annis tune existens Archiepiscopus Sanctse Fidei Novi Regni Granatensis, tune
etiam existentibus S. R. E. Cardinalibus Congregationis negotiis et consultationibus Episco-

porum

et

Regularium

prorsus fore ad
oramisissent,

quum

ipsis

si

prsepositse,

earum executionem

per peculiares litteras ipsis directas retulit, impossibile


devenire, et certe per

centum

viginti dos annos

dictas Litteras aut reducendas ad praxim, vel convenientes

tam

serio et

illic

eam haud

judicassnt

sub conscientise gravamine earumdem executio fuisset deraandata.

Porro post centum ferr annos a prsedictarum Litterarum expeditione, in una aut alia Provincia aliqui particulares Religiosi,

personarum exterarum

fulti patrocinio,

ob personales

earum executionem demandarunt, non quoad Conventuum suppressionem


aut quoad alios effectus in eisdem Litteris contentos, sed solum quoad finem excludendi a suffragio activo in Capitulo Pro vinciali ej usque electionibus Priores seu Praelatos Conventuum
vitiatosque fines

octo Religiosos de familia non habentium, illosque de facto ssepius excluserunt

mximo cum

scandalo et pacis regularis jactura, ut frequenti experientia compertum est, ex ejusmodi

Litterarum executione ingentia ferme pullulare damna, cura illarum observantia demandetur

SECCION PRIMERA.

435

solnm quoad vocalium exclusionera et hoc ipsomet tempore celebrationis


diate ante,

nimirum quando prsetendentes agnoscunt

dictis Prioribus, posse includi vel excludi,

se,

Capitiili,

votum ferentibus

aut imme-

vel non ferentibus

consequenterque solum tendat ad turbaudam Pro-

vinciarum pacem et ad fovendas continnas inter Religiosos discordias vel ad validandam vel

annihilandam ad proprium nutum et libitnm electionem, ut raemoratus Sanctse Fidel Archiepiscopus eidem Congregationi Cardinalium retulit; et ex hoc sequitur, quod praedictarum Lit-

terarum executio modo dicto plus damni, quam


suppressionem Conventuum, in

usum

utilitatis, dictis Proviuciis afferat, et si,

adducitur, in

maximam dictorum

quoad

fidelium perniciem

redundaret.

Cura autem sicut eadem expositio subjungebat,


va pra'cludatur, et
latur,

Nos

Conventuum indemnitati

et

ipsi exponentes,

quo fraudibus malitiisque

Capitulorum Religiosorumque quieti consu-

opportune in prsemissis a Nobis providere, et ut infra indulgere, summopere desiderent.

ipsos exponentes specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes, et

personas a quibusvis Excommunicationis


cationibus

eorum singulares

absolventes et absolutos fore censentes, suppli-

eorum nomine Nobis super hoc

hurailiter porrectis inclinati, ut

omnes supradicli

Conventus in possessionem privilegiorum, in qua usque modo fuerunt, deinceps absque iiUa
alteratione permaneant, etiamsi octo Religiosos de familia non habeant aut possint alere,

eorumque Priores seu

Praelati legitime electi voce activa in Capitulis Provincialibus aliisque

electionibus, sicut antea, potiantur et gaudeant, et

Indorum

eodem prorsus modo Priores Conventuum

auctoritate Apostlica, tenore prsesentium indulgemus.

Decernentes eosdem prsesentes Litteras firmas, validas et efficaces existere et fore

Non

obstantibus praefati Pauli et aliis

Litteris, per

Romanorum

etc.

Pontificum, Prpedecessorum Nostrorum

quas determinatus nuraerus Religiosorum in Monasteriis prsenitur, aliisque

Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis etc.

Datum Roma!, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

catus Nostri anno quinto (Del Bulr.

Romano

Piscatoris, die 19 Julii 1734, Pontifi-

de Mainardo).

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 540.

Otro Privilegio para los Conventillos.


Alias pro parte.

..

de Clemente

XI

(Ve'ase la Sec. 4a de sta 3a Parte.)

EIIMENSE DE VISITA LOS ORATORIOS DE LOS CARMELITAS Y SUS COFRADIAS.

En

31 de Enero de 1737 habiendo expuesto los Carmelitas Descalzos, que por decretos

Pontificios podian establecer en cualquiera parte del

mundo

viste saco, ni tiene Oratorio proprio, ni rditos, ni oficio

la Cofrada del

Crmen, que no

Divino, sino solo las procesiones de

cada mes, que suelen hacerse para ganar las indulgencias


y que no obstante esto, el
Obispo de Mechoacan habia pretendido visitar dichas Cofradas, as como tambin
un
Oratorio rural, que tenian en su Hacienda, donde suelen decir Misa los Religiosos
para el
;

consuelo de los colonos ; se declara y determina que siendo las preces verdaderas, dichas
Cofradas y Oratorios no se deben visitar por los Ordinrios, sino por los Superiores de la
Religin. Empieza : Exponi. Hllase en el Bulrio Rom. Const. 190.

Otra Constitucin semejante despach


siguiente

Exponi

fecit

el

mismo Clemente XII en 13

Procurator Carthusiensium quod,

de Agosto del tenor

cum Urbanus V

concesserit

Monachis ejusdem Ordinis facultatem retinendi in suis domibus et grangiis altarla portatilia,
atque inibi Missas celebrandi, Bonifacius vero IX praefatum Ordinem a quacumque Ordina-

PARTE

436

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

quarum concessionum exemplo Gregorius XIII Rocietati Jesu


Domibus et CoUegiis
de Societate residebunt, approbaverint, et ad Divinum tantum cultum

rioriim jurisdictione exemerit,

3 Maii 1575

concessit, ut in Oratoriis et Capellis, quse Provinciales in

et aliis locis, ubi aliqui

deputaverint, Missa et divina Oficia, alterius licentia

minime

requisita, celebran possunt.

Congregatio quoque Concilii 24 Sept. 1622 decrevit, ut in Capellis seu Oratoriis existentibus
in

domibus, raembris seu grangiis Monasteriorum Carthusianorura, postea tamen quam

Ordinarii semel ejusmodi Capellas visitaverint, Missse Sacrificium

tam per Regulares, quam

per Sseculares Presbyteros celebrari valeat, audientesque praecepto satisfacere intelligantur,

absque tamen Parochialium prejudicio. Qiiod quidem decretum a Gregorio


fuit,

XV

approbatum

qui pariter anno 1623 largitus est Carthusianis communicationem privilegiorum

Ordinibus concessorum
privilegio,

quo potiuntur

quam

tara Clerici Societatis,

suis grangiis Oratoria sine Ordinariorum

suorum visitatorum, qui

aliis

vigore cujus communicationis prsedictus Ordo semper potitus est


cseteri

Regulares, erigendi nirairum in

licentia et visitatione, sed approbatione

in dicto Ordine Provincialis vices gerunt.

Monachi

expositio subjungebat, iidem

in grangia Turricis

tantum

Cum autem sicut eadem

Oratorium erexissent, et in Con-

gregatione Concilii propositum esset dubium, an liceret Carthusianis Oratorium retiere ad

celebrandum in casu, quod 30 Julii resolutum

dem procurator consideraos

Religiones privilegiura erigendi

nuerunt et reipsa retinent in suis


visitationi,

fuit affirmative, prsevia

tamen

Et

visitatione.

aquum, ut quemadmodum Societas Jesu aliaequae


Oratoria, ad exemplum Carthusiensium privilegiorum, obtigrangiis Oratoria et Capellas minime subjectas Episcoporum

esse valde

Superiorum earumdem Religionum constare asseritur, ita


memoratam communicationem eisdem privilegiis frui posse, desideret

ut attestationibus

Carthusianos propter

conceditur toti Carthusianorum Ordini, ut non solum erigere possint Oratoria Capellas et
altara in grangiis et

atque in

illis

Domibus

Religionis, in quibus residebunt ejusdem Ordinis Sacerdotes,

celebrare juxta decretum prsefatae Congregationis, sed... quod sufficiat quod dicta

Oratoria, Capellse et altara visitata fuernt et approbata a visitatoribus ejusdem Ordinis...

Non

obstantibus oontrariis quibuscumque.

Las Congregaciones dirigidas por


diccin y visita de los Obispos,

el

Cardenal Lugo,

lib. 4,

como

la

Compaa de Jess tampoco estn

sujetas la juris-

lo

prueba

De

Conserv. a n. 242,

latamente Porti, art. 22.

Resp. Mor. D. 12, fundados en que ni son corporacin estable,

sino que se disuelve cesando la direccin de la

como

Compaa, ni visten sacos,

ni tienen rditos,

Sagrada Congregacin de Obispos y Regulares)


en 16 Marzo de 1713. Lo que tambin confirm Benedicto XIV, en su Constitution Laudabe,
por ser incapaces de ellos,

lo declar

la

dada en 15 de Febrero de 1758. (Fastos, Ord. 552.)

FACULTAD AL ARZOBISPO DE LIMA, PARA CONFERIR ORDENES TODOS LOS ANOS A

ALGUNOS DE LA CONGREGACION DE
COMMUNIS.

S.

FELIPE, A TITULO DE MISION ET

MENS^

Benedictus Papa XIV. Venerabilis Frater, salutem et Apostolicam Benedictionem,

Exponi Nobis nuper


ac Procurator in

Limanaj
DicEcesi

fecit dilectus Filius,

Romana Curia

Vincentius de Amil Feixoo, Presbyter saecularis,

Congregationis Oratorii Sancti Philippi Nerii Congregationis

quod tam ipsa Congregatio Limana, quam

Giennen. et Conchensis, aliaeque

alise

Valentina, Hispalensis, Biacensis in

in ditionibus Charissimi in Christo Pilii Nostri

Ferdinandi, Hispaniarum Regis Catholici, existentes, ita sunt institutse, ut

Alumni

in

illis

437

SECCION T.IMERA.
seu admitti minime

ecipi

possint,

nisi

annuas prBStationes

aiit

et idneas

alias certas

tempere promofacultates, certosque annuos redditus, quarum titulo ad sacros Ordines suo
veri valeant.

Cum autem

sicut eadein expositio subjungebat,

non omnes sacro Presbyteratus Ordini

tantum patrimonii habeant, ut de proprio vivero queant, necessitati vero


congruens
Congregationi Limanfe hujusmodi numerus Sacerdotum in ea existentium minime

adscrib cupientes,

ea satis novi
reperiatur, et defectus iste sensibilior, seu verius perniciosior existat, etenim in
aut
de recenti
Paganorum,
minor
est
Orbis perampla civitate abundant quidem Fideles, et non
tredecira,
numero
etsi
Fidem reductorum freqentia, unde sequitur, ut illius sacerdotes,

ad

impendant labores, pares minime sunt spiritualibus populi necessimultitudinis


tatibns debent namque excipere Christifidelium confessiones magnse devotorum
et CatholicaJ
Dei
verbum
qui quotidie ad eorum Ecclesiam ad id conveniunt quotidie quoque
praiter Laicos, extremos
;

legis prsecepta docent et prsedicant

occurrunt etiam quacumque

iiora invitentur,

ut auxilium

et subveiiiunt

supremo agone constitutis; et demum famulantur


paupcribus Sacerdotibus infirmis se recipientibus in Hospitali, cujus cura et administratio
eisdem credita et deraandata existit; ac proinde dictus Vincentius, ad augendam Dei gloriam
et assistentiam prsestent in

et ipsius Instituti

incrementum, animarumque salutem promovendam, Superioribus earumdem

Congregatiouum facultatem

:cipiendi

memoratas Congregationes seu


qualitatibus praditos, licet rerum tempo-

singulis annis

domos, octo vel sex ad minus idneos viros,

cseteris

in

ralium inopes, quive etiam ad sacros Presbyteratus Ordines ad titulum Missionis et Mensse

communis per Ordinarios Locorum promoveri

possint, sibi a

Nobis conced plurimura desi-

deret.

Nos

igitur, ipsius Vincentii votis

hac in

re,

quantum cum Domino possuraus,

annuere volentes, eumque a quibusvis ilxcommunicationis

absolutum

supplicationibus ejus nomine Nobis super hoc humiliter porrectis,

favorabiliter

fore censentes,

inclinati;

Fraternitati

mandamus, ut ex Alumnis memoratae Congregationis


Oratorii Sancti Philippi Nerii Civitatis Limse, quos Divino cultui promovendo et animarum saluti procurandse, juxta datam tibi a Domino prudentiam aptiores et sincera mente
alacriores deprehenderis, singulis annis aliquot ad titulum Missionis et Mensse communis ad

tuse

per presentes committimus et

sacrara Ordinationem admitiere,


servatis alias servandis,

eosque ad omnes etiam Sacros et Presbyteratus Ordines,

promover libere

et licite pro

tuo arbitrio et prudentia, auctoritate

nostra Apostlica possis et valeas, quotquot scilicet re ipsa ad suprascriptas enunciatas causas
et indigentias,

vel dimissi fuerint,


sufficiens

vel

Domino judicaveris; ita tamen ut, si hujusmodi promoti ad


Mensn communis a prsedicta Congregatione quandocumque discesserint,

necessarios in

titulum Missionis vel

suspensionem a divinis ipso facto incurran t, eo usque duraturam, doee

Beneficium Ecclesiasticum

in,

titulum seu Ecclesiasticam possessionem obtinuerint,

Patrimonium sacrum a Te, seu pro tempore existente Archiepiscopo Limano, approbandura,

sibi constituerint,

plenam

et

absque eo quod Congregatio prsedicta uUius praestationis onere gravetur,

amplam facultatem eadem

auctoritate tribuimus et impertimur.

Non obstantibus Apostolicis


Datum Romse, apud S. Mariam Majorem, sub annulo
Pontificatus

nostri

anno

Nota. No se menciona en

los

Piscatoris, die

23 Januar 1758,

dcimo octavo (Cedulrio Arzob. de Lima, tom.


Fastos.

4,

pg.

319).

PARTE

438

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3^

RITO PARA DAR LOS REGULARES LA BENDICION PAPAL.


(Deest nscriptio, quse cuilibet Saperiori Generali dictorura Ordinum aptata

Benedictus Papa XIV. Dilecte

Fili,

fuit.)

salutem et Apostolicam Benedictionem.

Exemplis Praedecessorum nostrorum adducti nonnuUis Farailiis Kegularium permisimus,


ut Fideles, qui statis anni djebus ipsarum Ecclesias inviserent et indictis pietatis operibus
satisfacerent, Indulgentiam Plenariam consequerentur, utque Monasterii Prases vel alius
Sacerdos a P. Provinciali designandus, populo tune temporis congrgate,

Summi

Pontificis

nomine, benedictionem impertiret.

NuUns unquam
solum contingit

VIH

qui rbani

ad hanc rem peragendara praescriptus

minime

fit, qnae

Komse benedictionem populo

Pontifex ipse

Prsedecessoris nostri auctoritate

impressus

typis

Eoraanos Rituales

uonnullos
facimus,

ritus

cum

fuit,

quidem extra Urbem

elargiatur

etenim

is ritus,

probatus asseritur, et qui post

edites

ad eam benedictionem, de qua verba

pertinet; sed illam complectitur, quae, non pluries, non semel quolibet

anno, sed aliqua urgente legitima causa, populis et agris tribui consuevit, et pro qua certus

Delegatns Apostolicus semper constituitur, qui Brevi Apostlico munitus, potestatem obtinet,

nou solum benedicendi populo, sed illud quoque dissolvendi ab omni vinculo Excommunicationis, Suspensionis, Interdicti, et a caeteris Ecclesiasticis Censuris ac pcenis, si quas forte
populus imprudens atque iguarus contraxerit, etiamsi

Cum hsec

ita sint,

esse pro supradicta

tamen deprebendimus,

illse

in Bulla

Coena Domini contineatur.

quemdam ritum temer

et inconsulto excogitatum

prima benedictione Pontificia invocativa, quai aut pluries aut semel datur

quolibet anno. Quippe simplex Sacerdos in medio Altaris collocatus, Ministris circumadstan-

indumentis ornatis, trinam benedictionem populo impertit,

tibus, et sacris

Equidem Benedictio super populum solemnis

Romanus

Pontifex elargiri potest

est

eamque

in

tatem. Id constat Decreto Olementis

V in Viennensi Concilio,

necessarium obtinuerint

aut Vesperas ia Ecclesia peregerint

non

licet,

terrse parte

in

exercere valet potes-

Clementina Achiepiscopo

nisi id clare in

eodem

quo sane uti nequeunt,

nam

modo tamen Apostolicum privinisi postquam Sacrum solemne,

populo in via passim occurrenti benedicere ipsis

privilegio declaretur, uti respondit Alexander

IV

iu Cap.

Abbates, de privilegiis in Sexto.

Simplex ergo Sacerdos nequit benedictionem super populum


26, qusest. G. Benedictionem

non

licebit

Sacricium

Dictum

est,

modo permitti

eque id Presbytero licitum olim

dimus

elargiri, juxta Can.

Ministrare

quoque super populum in Ecclesia fundere, Presbytero penitus

quod tamen eidem Sacerdoti modo permittitur, postquam Divinum Missse

absolvit.

si

etenim sacram antiquitatem inquiramus,

Nos ipsi certis documentis ostennum. 382, qui primo Bononise anno

fuisse cognoscemus, uti

in nostro Tractatu de Sacrificio

Missw, sed.

I,

fuit, ac sed. I, num. 391, in eodem Tractatu, qui deinde Latine redditus
publicam lucem iterum adspexit Patavii anno 1745. Etsi siquidem in usu semper fuerit ut

1740 typis editus

re Divina peracta, populus ab Ecclesia benedictione dimitteretur,

Missas, de Consecratione

Porro Abbatibus ejusdem benedictionis super populum tribuendse

privilegiis, recensetur.

id

eamdem

quod

facultas conceditur in Ecclesiis, quse ipsis plene subjiciuntur,

legium ad

quacumque Orbis

Episcopus autem in sua Dicecesi et locis ipsius etiam

exemptis, Archiepiscopus in sua Provincia et locis ejus exemptis

de

et alia plura

enumerare hoc loco supervacaneum existimamus.

geit, quse

dist.

quemadmodum

in Cap.

4 continetur ; id tamen, non a Sacerdote celebrante, sed vel ab

439

SECCION PRIMERA.
Episcopo,

si

praesens aderat, vel, si aberat, ab Archipresbytero, ejus jussu, prsestabatur

sensu explicatur Decretalis q Cap. Officiim, de Officio Archipresbyteri

muera

byteralia

quo

ubi inter Archipres-

recensetur. Benedictiones Prosbyterales in Ecclesia dar, prout animad-

num

idem Cap. Officium

vertit Gonzales in

2 idemque antea plae comprobaverat Saussy in

Panoplia Sacerdotali pag. 558


Quibus mnibus subsequens plurium sseculorum

contraria

prsevaluit

quse

disciplina,

benedictionem super populura in fine Missse efundendi,

Sacerdoti celebranti potestatem fecit

eam potissimum causam, quam Bellotus recenset in Ritib. Lauchmensis Ecclesice, par. 3,
pag. 136, num. 9. At, cum Benedictio ad Missse perfectionem pertineat hodie, sine qua
ob

non est ab incepto Sacro recedere, neo jure queat populus ante benedictionem ipsam

fas

egredi, ex praecitata Agathensi Synodo, quatenus integrse Missse non interesset quisquis

prseraature recederet;
illam

sequitur, facultatem cuilibet celebranti concessara

esse,

Benedictionem ad finem Missse populo ubique locorum impertir.

morales

commemorat Quartus ad Rubricas Missalis, pag.

Scriptores

privatam

Idem

386,

in

inter

Dubiis

conscientise.

In Can. Ecce ego,


tentationis
in

dist.

95 hsec leguntur

Templo,

inflatus, irascatur in

Ecclesiis

prsedicent,

plebibus,

si

Nemo

hinc Episcoporum, invidia diablica

Presbyteri interdum exhortentur plebera,

si

ut scriptum

benedicant.

est,

Si Glossse

si

fidem

praestemus, illud benedcere declarat benedictionem, quse populo traditur a Sacerdote, qui

rem Divinara perficit, nempe post ea verba Ite Missa


minime respuimus, cum certum habeamus, eumdem
:

tribuendum

(Operum

est

quam

sane interpretationem Nos

textura Sancto

Hieronymo non

esse

quod nonnulli falso putaverunt, quos mrito redarguit Theophilus Raynaudus

tora. 16,

pag, 211

sed incerto Auctori, qui inter vivos fortasse tune agebat,

cum

benedictio in fine Missae inter benedictiones Presbyterales jara haberetur, ususque invaluisset,

populum benedictione jure suo

ut Sacerdos peracto Missse Sacrificio,


sive intersit Episcopus

prius se convertat,

ea tamen statuta lege, ut,

si

sive absit,

enm

eique caput inclinet, veluti facultatem populo benedicendi postulans;

quod ab eodem Sacerdote prajtermittitur,

si

Episcopus

Dioecesira versetur, prout desumitur ex Rubricis Missalis,


et

dimittat,

intersit et in sua sit Diojcesi, ad

Missse intersit,
tit.

sed extra

suam

de Benedictione in fine Missa;,

Evangelio Sancti Joannis.

Cum

jara perspectura

benedicere,

quo tempore

sit,

impertiri licite, nisi jure delegato.

per delegationem Apostolicara

cum

simplex Sacerdos populo possit jure suo

et loco

nuUam

necessario consequitur,

aliara

Hujus naturse

benedictionera super populum

ab ipso
qua nunc agimus, quse
omnino ritum prsescribere,

est benedictio, de

unice concedatur, Nostrura est

quera inferius pro norma in posterura servanda subjiciemus, quo sane uti voluraus, ac decerniraus

eos

Ordines Regulares, sive Mendicantes, sive

Clericorura Regularium, quibus


fices,

Nos

ipsi, vel

non Mendicantes, Monsticos, vel

Prsedecessores nostri, vel futuri

Admoneatur itaque populus de Indulgentia a Sede Apostlica concessa, de


ribus pro ea lucrifacienda, de die,
Pontificia benedictio
as,

Romani Pont-

facultatem tribuendse populis benedictionis permiserint.

et

et

quo visitanda

admonitio hsec

consuetis locis palara afBxis

fieri possit,

licet

prseceptis ope-

est Ecclesia, de hora denique,

quatenus opus

sit,

qua datur

etiam schedis impres-

etenim id a Prsedecessore Nostro, Cleraente

Papa VIII, fuerit vetitura Fratribus Beatae Marise de Mercede Redemptionis Captivorum, et
Fratribus Sanctissimse

Trinitatis

[ndulgentiarum et Orationum
\

5. et in alia Constitutione

Rederaptionis

pariter

Captivorura, in

uti habetur in ejus Constitutione, quse incipit

ecet

Romanum

coramunicatione

Cum ad

Fontificem, 6 visura tamen Nobis

liberes,

est, id esse

440

l'ARTE

S''

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

hypothesi inapplicabile

cum, caeteris praetermissis, prsedicta communicatio certum genus


;
personarum, quosdam videlicet, ut plurimura, Confratres, non autem populum universura, ut
Indulgentia et Beuedictio, de quibus agitiir, complectatur.

Postquam

statutis die et hora populus ad Ecclesiam convenerit, alta voce leguntur Apostoseu Decreta, quibus Indulgentia couceditur, una cum potestate benedictionem
Apostolicam super populum effundendi, ut de delegatione audientibus constet; et concessi

licse Littera

ex Latino sermone in

vulgarem accoramodatum ad populi intelligentiam conversa pronunciepopulus ad suorum scelerum detestationem pi brevique sermone excitetur postqua
Sacerdos, nuUis circumadstantibus Ministris, Stola et Superpelliceo indutus (ut in Rituali
tur

Romano

prascribitur, cura agitur de benedictionibus, quse extra

tuntur) ante Altare genuflexus, sequentibus verbis Del


V.

K.

Presbyteris permit-

Adjutorium nostrum in nomine Domini.


Qui fecit coelum etterram.

V.

Salvum

E.

Et benedic h^reditati

V.

Dominus vobiscum.

R.

Et cum

fac

populum tuum Domine.


tuae.

spiritu tuo.

Deinde stans, sequentem recitat Orationem

Missam
opem imploret

OREMUS.

Omnipotens et msericors Deus, da nobis auxilium de Sancto, et vota populi hujus


veniam peccatorum poscentis, tuamque benedictionem prsestolantis

humilitate cordis

in
et

dexteram tuam super eum benignus extende, ac plenitudinem


divinse benedictionis efunde
qua bonis mnibus cumulatus, felicitatem et vitam consequamur seternam. Per Christum Dominum nostrum. r. Amen.

gratiam, clementer exaudi

quam ad

Post

cornu Epistols accedat, ut in Actis Ecclesise Mediolaneusis part.

4.

Bene-

dicet in ecclesia ad Altare, stans in cornu Epistolse, et stans in cornu Epistolae, non trina,

hoc est

triplici

signo Crucis, sed una benedictione, nico videlicet signo Crucis, benedicat,

proferens alta voce hsec verba

Benedicat Vos Omnipotens Deus f Pater, et Filius, et Spiritus Sanctus. r. Amen.


Trina siquidem beuedictio Episcopo competit; non Sacerdoti cumque nonnuUi in fine

Missai trinara usurpare ccepissent, consuetudo, Cleraentis VIII auctoritate sublata

admodum
etiara

ostendit Meratus hac mortali vita

advertimus in nostro Tradahi de Sacrificio Missce,

Rubrica queque Missalis bsec babentur.

qua

in Missis privatis, serael

trinara benedictionem ipsis

nuper defunctus,

In

tora.

1,

Nos

et

modo,

Insuper Cseremoniale Episcoporum

solum tribuendam decernit

quem-

sect, 1, locis supra indicatis. In

Missa solemni celebrans eadem voce

tantum benedicit populo.

est,

pag. 243. Id

Episcopus autem ter benedicit

populo, etiara in Missis privatis, ut in Cseremoniali habetur. Postremo Alexander VII,

Decreto, quod die 27 Septembris 1659, edidit, tmpora indicit ac recenset, quibus Abbates

usu Pontificalium

praediti,

ritu solerani celebrantes,

sunt: quod iisdem penitus interdicitur,

cum rem

trinara benedictionera irapertire pos-

Divinara privatim conciunt; quod Nos ipsi

indicavimus, nostra Institutione, 14, 4, num. 19, tora.

2, si

Bononiensis editionis ratio

habeatur, quse perada fuit anuo 1735; sin autem easdem Institutiones in latinara linguara
conversas, et

Romse impressas anuo 1747 quis

inspiciat, idera prorsus

deprehendet Institutione

34, 4, in fine, pag. 147. Quocirca non sine animi nostri voluptate Epistolam legimus ency-

SECCION PRIMERA.
Ccenobitarum

clicam Patris Generalis

Eremitarum Sancti Augustini, quibus

Ordinis

nostris Apostolicis Litteris potestas facta est dandi

in

in certis anni Festivitatibus Pontificiam

benedictionem, in qua eosdem admonet, ut populo benedicant nico tSigno Crucis, more
Sacerdotali

quod ipsum

si

ab

etiam factum esset, querelee ad Nos delata non fuissent

aliis

de usurpatis honoribus Episcopalibus.

Hac

itaque Epistola Encyclica ritum statuimus ac declararaus, quo benedictio Papalis in

posterum tribuetur, eumque notum facimus Ordinum Kegularium Prasidibus, ut ipsum


Regularibus sibi
Noster,

usum

subjectis

observandum indicent. Equidem Alexander VII, Pradecessor

Pontificalium Abbatibus, quibus id privilegio convenit, accurate prsescribens,

Ordinariis locorum icultatem concedit, ut,

tamquam

insolentiam compescerent.

si

quid contrarium Abbates commisissent,

rem cognoscerent,

Sedis Apostolicae Delegati

et censuris etiam, si

At Nos aliam viam suscipiendam ducimus,

opus esset,

prsecipientes,

ipsi

omnem

utde

illis

Regularibus, qui perscriptum a Nobis antea Benedictionis ritum violaveriut, Nos statim certiores eificiant

tune enim eque infensos invicem Episcopos et Regulares reddemus, nec

populis beneficium Papalis benedictionis denegabimus; sed facultatem ejusdem benedictionis


tribuendse parere recusantibus auferemus,

non detrectabunt

qua

eamdemque largiemur aliis, qui jussa nostra facer


Romanos Pontfices magnopere hortamur, ut

in re futuros etiam

Idem exemplum sequantur. Postremo Tibi,

et universo tuo Ordiui

benedictionem Apostolicam

impertimur.

Datura Romaj, apud Sanctam Mariam Majorera, die 19 Martii 1748, Pontificatus nostri

anno octavo.
(Bened. XIV, tom. 21, pag. 226).

INDULTO PARA ADMINISTRAR LA C0NPIR9IACI0N

PARA DISPENSAS DE PROCLAMAS CON

LOS NEOFITOS, Y PARA CELEBRAR LA FIESTA DE LA PRESENTACION CON RITO DE


2a CLASE

Y CON OCTAVA, PARA LOS MISIONEROS DE LA COMPAIA, EN

QUITO.

Dilecto Filio Ignatio Vicecomiti moderno, et pro tempore existenti Prseposito Generali
Societatis Jesu. Benedictus

Papa XIV.

Dilecte Fili, salutem et Apostolicam Benedictionem.

Non

solura propter tuse erga

Nos

et

Apostolicam hanc Sanctam Sedem observantise

filialis

obsequia atque insignia religiosarum virtutura exempla, quorum causa nuper in Generalibus
Comitiis, postquara

supremo muere Vicarii Generalis

fueras, factura est, ut in Generalera

iSocietatis

Tuse laudabiliter perfunctus

ejusdem Societatis Praepositum, sufragantibus mni-

bus, eligereris.

Sed propter luculentissima etiam Religiosornm Alumnorum ipsius inclitse Societatis in


amplissima Provincia et Prsefectura

aeterna Infidelium Fideliuraque ubique, ac prsesertim in

Quitensi Americse Meridioualis coraraorantium salute procuranda

merita incredibili cura Pontificii animi nostri

laetitia

assidue

adlaborantium

excepimus supplices preces, quibus

paterna benignitate annuentes, Apostolicse nostrse charitatis auctoritatisque testimonia iisdem


Religiosis

Alumnis

et conferre

tuis in

memorata Provincia

ac Prsefectura Quiteusi Missionariis praebere

non dubitamus.

Nuper sane

dilectas Filius Carolus Brentano ssepedictse Societatis Jesu Sacerdos

Provinciae ac Praefecturse

Quitensis in

Praefecturae Quitensis Missionariis de

TOM.

I.

ejusdem

America Procurator, qui ab ipsius Provinciae

more congregatis ad Comitia hujusmodi

in hac
55

et

Alma

PARTE
Urbe nostra

feliciter celebrata

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

depntatus fuerat, ad Nos accedens, supplex exposuit, quod in

regionibus a centum et amplius

illis

aniiis, ex

quo Missionarii Societatis Jesu ad barbaras

infidelcsque Nationes inibi degentes penetranmt, et non sine

maximis laboribus, sudoribus,

discriminibus et sanguinis eiiam dispendiis Missiones fundare coeperiint, nenio omni

vita)

Aqna

procul dubio ex Christifidelibus per ipsos Missionarios ex


et in

Regnum

Dei,

quemadmodura

pie creditur, ingressis,

et

Spiritu Sancto renatis,

Sacramentum Confirmationis ibidem

susceperit.

Ipsa vero Provincia ac Prfefectura Quitensis late patet, et Missiones plurimai habentur
alise

quidem appellantur Maynenses,

extendiintur, alia? vero Darienses, ad

tum hactenus

quse ad Maranonem seu Magnum Fluvium Amazonum


quarum Missiomim loca nullus Diaecesanorum Autisti-

accessit, sed ipsi durataxat Missionarii per se ppalos illos in Fidel Mysteriis

instruunt, et Sacro regenerationis lavacro ablnunt.

Addidit praterea, raro nimirum ac

ere

nunquatn

inibi

ante Matriraonium contrahendum ex

non

num

resciat,

aliquod

contingere,

ut Missionarius

multumque temporis
spontanea ipsorum Oppidanorum Indorum manifestatione

independenter a tribus proclamationibus prsescriptis et

impedimentum

adsit,

uecne.

fieri

solitis,

Insiiper

frequentissimura

et

tere

coramune esse Indis Neopliytis, ut (ignaro quidem Missionario) Sponsi post contracta sponsalia
sine ullo, quera sibi forraent, couscientifi scrupulo insimul cohabitent.

Eapropter ipse Carolus Brentano Procurator suppliciter exoravit, ut non solum Missionariis
Quitensibus facultatem tura conferendi Sacramentara Confirmationis, tura dispensandi super
tribus proclamationibus ante Matrimoniara contrahendura fieri solitis tribuere et impertiri

sed licentiam queque Officium et Missara Pra3sentationis in Templo Beatissimse Virginis


Mariffi

Immaculatse sub Ritu duplici secundae Classis cura Octava recitandi,

mnibus
iis,

et singulis Proviucise et

qui ad horas

et celebrandi,

Missionum Quitensium Societatis Jesu Sacerdotibus, atque

cannicas tenentur, conceder et iudulgere de benignitate et auctoritate

Apostlica dignaremur.

Nos
terris

itaque, a quibus
vices gerentibus

reddenda

est,

sumraas

Supremo Pastorum
gravissima
tot

Principi Jesu Christo seterno Judici, ipsius in

oranium Animarum suo sanguino rederaptarum

ratio

populorum angustias, serumnas ac tantam infelicitatem ex animo

commiserantes, atque eosdem Missionarios, qi suam pro lucrandis fratribus suis animam
ponunt, Apostolicis laudibus commendantes, supplicationibus ab eodem Carolo Brentano Nobis

ipsumque Carolum, Procuratorem

super hoc hurailiter porrectis inclinati, ac Te, dilecte

Fili,

de negotiis Provincise suse fideliter sapienterque

Roma;

memoratos Missionarios amplioribus gratiarum


singulares

personas

a quibusvis

liic

expeditis benemerentem, necnon

favoribus prosequi

volentes,

et

vestrum

Excommunicationis, Suspensionis et Interdicti, aliisque

Ecclesiasticis Sententiis, censuris et pcenis a jure vel ab homine, quavis occasione vel causa
latis, si

quibus quomodolibet innodatse existunt, ad eFectum praesentium dumtaxat conse-

quendum, harum

serie absolventes, et absolutas fore censentes, attentis prsesertim praemissis.

Auctoritate Apostlica tenore praesentium Superioribus cujuscumque Missionis antedictarum


pro tempere existentibus, et

eorumdem

Saperioritatis

muneribus durantibus, cura ad

visi-

tandas hiijusraodi Missiones accesserint, ut Sacramentum Confirmationis Clirismate, etiam


antiquo,

si

novum

haberi non possit, per Catholicum Antistitem gratiam et

communionem

Sedis Apostlicas habentem benedicto, mnibus et singulis utriusque sexus Christifidelibus

uniuscujusque Missionis juxta Ritualis Romani Ritum libere et


possint ac valeant, facultatem, ea

Missionum

tamen lege tribuimus

licite conferre et

et impertimur,

administrare

ut in

iis

quidem

Provinciis, quae habentur in districtu Diaecesum et sub jurisdictione Venerabilium

SECCION PRIMERA.
Eratrum
illa

eo Antistite, in ciijus Diaecesi et sub cnjus jurisdictioue Missio

Antistitura, ab

repcritur, licentia semel,

quoad ipse Ordinarius Antistes

concedenda

in iis vero

Missionum

insignitos ab

Autistites,

vel

Apostlicos

eadem Apostlica Sede

si

valeat,

modo

auctoritate

Superiori impedito, ut
sionarios, a

et

unnm

creditae sunt, antedicta

Episcopali

Vicarios

deputari, a quibus,

cum

chra-actere

Provinciis vel
et

illuc acceder

auctoritate

non valeant,

peti et conced debet.

sit,

quominus injunctum

paribus

tenore

coucedimus

vel plures digniorem,

vel

sibi

et

quibuscumque legitimis
Visitationis ministerium

facultatem impertimur

digniores ejusdera

ipsi

Societatis Mis-

quo vel quibus Sacramentum Confirmationis, ut premittitur, ne Christifideles

eodem destituios ex hac


conscientia, durantibus

vita

migrare contingat, administrari

tamen impedimentis, deputet

Insuper mnibus et singulis

eamdem

Societatis

Autistitis jurisdictioni subjectse,

forte evenerit, ut Superior quilibet cujusvis Missionis

canonicisque impedimentis detentas


explere

nulliiis

hoc autem

petatur, gratis semper

aliqiiando contingeret in iisdera

est, nisi fortasse

tune licentia antedicta pari


Prscterea,

qu

ejusdem Missionariis ab hac Apostlica Sede

licentia minirae necessaria

Residentiales

Provinciis,

viierit, petatur;

modo semel etiam

defuncto, ab ejusdera pro tempore successore pari

ipsis diimtaxat Societatis

443

conferendi

possit,

pro

suo arbitrio et

et constituat.

earumdem Missionum

Missionariis Sacerdotibus laudatse

Sacramentum Confirmationis

cuilibet Christifideli in periculo

vel articulo mortis constituto facultatem tribuimus.

Prseterea tenore et auctoritate paribus facultatem tribuimus et impertimur cuilibet Mis-

ejusdem Societatis Jesu

sionario

in scpedictis locis vice

Parochi fungenti, ut

Fidelibus dispensare possit super tribus proclamationibus ante


fieri solitis,

dummodo

ea intercesserint

cum

Indis

Matrimonium contraliendura

momenta, propter quse dispensatio hujusmodi, prudenter

tamen adhibenda. necessario conced posse existimatur.


Insuper mnibus et singulis Provincias et Missionum Quitensium Societatis Jesu Sacerdotibus, atque

ut

Festum

cum

iis,

qui ad horas cannicas tenentur, tenore et auctoritate similibus indulgemus,

Prsesentationis Beatse Marise Virginis quotannis sub Ritu Duplici secundse Classis

Octava, tam quoad horas Cannicas,

quam quoad Missam

recitare et celebrare valeant

ac possint.

Decernentes easdem prsesentes Litteras, et in

eis

contenta qusecumque semper firma,

valida et efficacia existere et fore, suosque plenarios et ntegros eFectus sortiri et obtinere,
et

illis,

ad quos spectat et pro tempore quandocuraque spectabit, in mnibus et per omnia

plenissime suffragari, sicque et non aliter in prEmissis per quoscumque Judices Ordinarios
et

Delegatos etiam Causarum Palatii Apostolici Auditores, S. R. E. Cardinales et

eorumdem

Cardinalium Congregationes, necnon Apostolicse Sedis Nuntios, et alios quoslibet quacuraque


auctoritate et potestate fungentes et functuros,

suUata

eis et

eorum

cuilibet quavis aliter

judicandi et interpretandi facltate et auctoritate judicari et defiuiri deber, ac irritum et


inane,

si

secus super his a

quoquam quavis

auctoritate scienter vel ignoranter contigerit

attentari.

Non

obstantibus Apostolicis ac in universalibus Provincialibusque et Synodalibus Conciliis

editis generalibus vel specialibus Constitutionibus


dictaj Societatis Jesu,

roboratis statutis
in contrarium

contrariis

et Ordinationibus, et quatenus opus sit,

etiam juramento, confirraatione Apostlica, vel quavis firmitate alia

et consuetudinibus,

privilegiis

quoque, indultis et Litteris Apostolicis

praemissorum quomodolibet concessis, confirmatis et innovatis, ca>terisque

quibuscumque.

Volumus autem, ut earumdem prsesentium Litterarum transumptia seu exemplis etiam

PARTE
manu

impressis,

aliciijus

siastica constitutre, vel

eadem prorsus

fides

foreiit exhibitre vel

autem

rutiiruin

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Notarii publici subscriptis, et sigillo personse in dignitate Eccle-

maim

et

in judicio

sigillo

alicujus

in

Domino confidimus,

cselestis presidii

Superioribus et Missionariis

cum

ut sub tui moderni et pro

animanim salutem

auspicem Tibi, dilecte

ab

si

ipsis

ssepedictai

dumtaxat

partium iu unum, in diversis

tmpora

existentis

Provincia;

Superioribus

Apostolicam Benedictionem,

Quitensis

licet locis,

Missionum

cedant.

Carolo Procuratori, cseterisque

Fili, ipsi

poenarumque Kelaxationibus

Plenariis Indulgentiis, peccatorura Kemissionibus,

conjunctam

itiunitis

pisesentibus adhiberetur,

Jesu anspiciis ac regimine Apostolicse benignitatis Indulta

hiijusmodi ad majorem Dei gloriam et seternara

qiiam

qua ipsis

ostensae.

Pr.Tpositi Generalis Societatis

Denique

Missionum prsefatanim

superioris

extra adhibeatur,

et

semel

Christifidelibus

illarum

convenientibus nostro nomine elargiri volumus,

peramanter impertimur.

Datum Romae, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die 8 Septembris 1751,

Pontificatus Nostri anno undcimo.

Cajetunus Amatus.

INDULGENCIA PLENARIA PERPETUA POR ENSENAR LA DOCTRINA CRISTIANA, APLICABLE

EN TIEMPO DE MISIONES.
Clemente Papa XIV. Para perpetua memoria.
Inocencio Papa XI, de

feliz

memoria, nuestro Predecesor, por sus Letras expedidas en igual

forma de Breve, dia 30 de Mayo de 1G86, entre otras indulgencias y perdones de pecados y
relajaciones de penitencias, concedi indulgencia plenaria todos y cada uno de los Frailes de
la

Orden de

todos los

los

Menores y cualesquiera otros

dems que coadyuvaren con dichos

fieles Cristianos,

Frailes, para lo

donde quiera que estuvieren, y


se expresar, que con

que luego

licencia de sus respectivos Superiores y consentimiento de los Ordinrios, enseasen la Doctrina Cristiana 6 asistiesen su enseanza, segn los estatutos del Concilio de Trento,

y que,
verdaderamente contritos confesasen y comulgasen en un dia de Fiesta, que sealaren una vez
al ao los respectivos Ordinrios en las Iglesias, en que la referida Doctrina Cristiana se enseare bajo cierto

modo y forma, como ms largamente

se contiene en el expresado Breve, cuyo

tenor queremos tener aqu por inserto y expreso.


Pero como, seguu se nos ha representado por nuestros amados hijos los Misioneros de

dicha Orden, de los Colegios de


rica, los

alumnos de

la Doctrina

Propaganda

estos Colegios

Cristiana,

fide, existentes

en los Reinos de Espaa y

acostumbran tener Misiones

para mayor provecho espiritual de los

al

la

Am-

mismo tiempo que ensean

fieles

Cristianos,

las cuales

Misiones suelen durar por espacio de siete dias, en los que acontece no mediar dia de Fiesta
alg iUO, y un
fesar y

si

media, no ser tampoco suficiente para tanto nmero de

fieles,

que desean con-

comulgar; por tanto se nos suplic humildemente nombre de dichos exponentes, como

va dicho, que nos sirvisemos tomar convenientemente providencia, y nos dignsemos conceder
de benignidad Apostlica lo que abajo se expresa.

Nos pues, que nada deseamos con ms ansia que

el

bien de las almas de los

redimidas con la preciosa sangre de Jesucristo, para que los dichos

fieles

fieles Cristianos,

estn

ms

prontos

ejercer las obras piadosas, y se aumente ms cada dia su piedad


y devocin, por autoridad que
nos concedi el Seor y la misericordia del Todopoderoso, y confiados en la autoridad de los

SECCION PRIMERA.

445

santos Apstoles, san Pedro y san Pablo, la Indulgencia Plenaria concedida, como queda dicho
en un dia de Fiesta, la extendemos dos, aunque no sean festivos, que tambin hayan de ser

sealados por los respectivos Ordinarios, y que la puedan ganar los fieles Cristianos por una vez
en dichos parajes, como arriba solamente, guardando en lo dems la forma y disposicin del

Breve sobre sta concesin;

la cual

indulgencia concedemos tambin que puedan ganar los

Presbteros que practicaren lo arriba dicho y visitaren las dichas Iglesias, con tal que celebren

Misa en

los

que se

ellas.

enfermos que no pudieren practicar

les

lo referido,

concedemos

misma

la

pueda conmutar en otras obras de piedad que puedan hacer, por

indulgencia, y

los confesores apro-

bados por los Ordinarios. Debiendo valer las presentes en todos tiempos perpetuamente, no
obstante cualesquiera cosas en contrrio.

firmados de la

mano de algn Notrio

Y queremos

tituida en dignidad Eclesistica, se les d la

presentadas.

Dado

en

Roma

que los traslados o impresos de stas,

pblico, y sellados con el sello de alguna persona cons-

misma

y crdito, que

en Santa Mara la Mayor, bajo

originalmente

si

fuesen

Pescador, 1 de

el anillo del

setiembre de 1769, ao primero de nuestro Pontificado.


(Del Archivo de Ocopa, impresa en

el

Libro dicho.)

VARIOS DECRETOS DE LA SAGRADA CONGREGACION, EN FAVOR DE LOS PP. DESCALZOS

DE LAS INDIAS.
Gratiae a sede Apostlica CoUegiiset Missionariis elargitse.
I.

Decretum

sacrse Congregationis Generalis de

Cum plurimum

Apostlica rite sancteque obeunda instituuntur,


prolapsi condignas pcenas luuiit

Minorum

Propaganda Fide, habitse die 19 Julii 1774.

intersit, ut ex Collegiis et ieminariis, in

quantum

quibus Religiosi

eri potest, absint

hinc humillime supplicante moderno P.

viri

ii,

ad munia

qui per devia

Generali Ordinis

Sancti Francisci de Observantia,ut CollegiaMissionumsui Ordinis inindiis Occiden-

talibus eximantur ob onere excipiendi Religiosos delinquentes et poense obnoxios, qui ex aliis

Provinciis sint, prout hujusmod privilegio gaudeiit Patres Ordinis

Minorum

Sancti Francisci

Recollectorum. Eminentissimi Patres ad relationem R. P. D. Stephani Borgia secretarii decreverunt consulendum esse Sanctissimo pro gratia exemptionis, de qua agitur.

Cui Sacrse Congregationis sententise Sanctissimo Domino Nostro Cleraenti XlV,i)er eumdem
Secretarium in Audientia die 25 Julii anni prsedicti relatse, Sanctitas sua benigne

Dominum

annuens, declaravit nuUi penitus in posterum licere in aliquo ex prsefatis Collegiis collocare,

tamquam

in loco correctionis ac poenitentise, Religiosos ex aliis Provinciis;

contrarium nihil obstantibus.


Card. Castelli Prsef.
II.

S.

Datum Romae,

quibuscumque

in

J.

M.

ex sedibus dictse Sacrae Congregationis.

Borgia secret.

Inuotuerat Eminentissimis Propagandse Fidei speculatoribus, quales a quatuor Collegiis

Missionariorum Fratrum Minorum de Observantia in America Septentrionali fructus uberes


Sancta Dei Ecclesia reportaverit.
Spiritus

Sancti unctione

Ne

igitur, deficientibus Administris, plena

teneri palmitas

destituerentur, illarum Prafecto Missionum, ac uni

ex

Alumnis

cujusque Collegii ab eo deputando, sacrosanctum Confirmationis Sacramentura, certis sub


conditionibus, administrandi a Clemente

XIV

facultatem impetrarunt speciali Decreto, cui

generalis instructionis coronidem addiderunt sequentibus sub tenoribus.

Decretum Sacraj Congregationis Generalis de Propaganda Fide,

Cumplura hominum
vitse

millia in Christum credentia, ac ejus

habitae die 8 Julii 1774.

mundata

lavacro, atque in verbo

per loca Missionum Americse Septentrionalis, quse curse et directioni subsunt Patrum

PARTE

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Minorum de Observantia CoUegionim,


et Sancti

Sanctse Crucis de Queretaro, Guatimalse, de Zacatecas

Ferdinandi Mexicanse Civitatis seu Dioecesis reperiantur, quin septiformis Spiritus


per confirmationis sacramentum acciperint; hinc est quod Eminentissimi Patres

gratiara

precibus P. Josephi Garca, prsefatarum Missionum Apostolici Prsefecti ac Commissarii per-

moti, ad relationem R. P. D. Stephani Borgia secretarii, decreverunt, consulendum esse sanctissimo, ut dignetur
impertiri

memrate Patri

Praefecto,

illiasque,

intra decennium, successoribus

facultatem Confirmationem admiaistraadi Chrismate per Catholicum Antistitem

confecto, etiam veteri, si

novum

haberi non possit, et serrata in mnibus sacrae hujus Congre-

hac super re edita die 21 Martii 1774, in locis

gationis instructione

quas ad nuUius Episcopi Dioecesim pertinent

Insuper ut etiam dignetur hanc

eamdem

alias

earumdem Missionum,

de eorum licentia in scriptis obtinenda.

facultatem forma ac

modo

descriptis conceder un

ex Religiosis uniuscujusque Collegii, aetate ac raoribus spectato, a dicto Prsefecto vel ejus ut

supra successoribus designando, cujus

munus

sit

Missionum respective coUegio subjectarum

regiones identidem circumire, curareque ne Christi fideles hoc spirituali adjumento desti-

tuantur.

Quam
dictum

Sacrse Congregationis sententiam

Dominum

Sanctissimo Domino Nostro Clementi XIV, per

Secretarium in Audientia die 10 Julii ejusdem anni relatam, Sanctitas Sua

benigno approbavit, ac facultatem, de qua supra, ad decennium valituram concessit.

Datum Eom,

ex sedibus dictae sacrse Congregationis die et anno, quibus supra.

Card. Castelli Prsef.

III. Instructio edita

S.

jussu Sacrse Congregationis de propaganda Pide pro simplici sacerdote

sacramentum Confirmationis ex

Decretum

J. M!

Borgia Secretarius.

sedis Apostolicse delegatione administrante.

Sacrae Congregationis Generalis de

Propaganda Pide, habitse die 21 Martii 1774.

Referente E. P. D. Stepliano Borgia secretario, nonnuUos Missionum superiores, aliosque,

quibus ab Apostlica sede extraordinaria sacramentum Confirmationis administrandi facultas


conceditur, in illius administratione usos quandoque esse vestibus et ornamentis Episcopalibus

Eminentissimi Patres

declararunt,

ac vigore

prsesentis Decreti

declarant,

nemini

prorsus, charactere Episcopali non insignito, vel cui alias usus Pontificalium es vero legiti-

moque

privilegio

non competit, licuisse vel

licere in coUatione Chrismatis adhibere

Mitram, Baculum Pastoralem, Annulum vel Crucem pectoralem


esse Sanctissimo pro approbatione hujus declarationis

Rochetum,

statueruntque supplicandum

necnon efformaudam instructionem pro

simplicibus sacerdotibus confirmationem, ut supra, administrantibus.

Pacta vero Sanctissimo Domino Nostro Clementi Papa

XIV per

prsefatum

Dominum

Secre-

tarium in Audientia diei 3 Aprilis currentis anni supradictse Sacrse Congregationis, sententise
relatione, Sanctitas Sua illam benigne approbavit, et ab mnibus, ad quos spectat, inviolabiliter observari

mandavit.

Datum Roms,

ex

^dibus

Sacrse Congregationis, die 23

Agusti

1774. Josepb Mara Cardinalis Castelli Prsefectus. S. Borgia secretarus.

IV. Instructio pro simplici Sacerdote Sacramentum Confirmationis ex Sedis Apostolice delegatione administrante.

Etsi juxta sacrosanctiTridentini Concilii definitionem solus Episcopus

sit

ordinarius hujus

sacramenti Minister (1); solet tamen quandoque justis de causis sedes Apostlica simplici
sacerdoti, tamquam extraordinario Ministro facultatem tribuere illud conferendi (2).
Sacerdos igitur, cui facultas hsec fuerit concessa, imprims curet apud se habere Chrisma per

(1)

Trid. sess. 7.

(2)

Eugen.

iv.

De

Confirm. can.

Decret.

pro Armenis.

3.

SECCION PRIMERA.

cum eadem Sancta Sede comraunioDem habentem, confectum

Catholiciim Antistitem,

nunquam

sciat, sibi

i47

licere sine eo

(1),

ac

Confirmationem administrare, vel illud ab Episcopis hsere-

aut schismaticis recipere.

ticis

num

Animadvertat insuper,

ab Apostlica Sede impertita,

in facltate sibi

tas expressa legatur, utendi scilicet

Chrismate ante

nisi forte in casibus necessitatis (2)

cum

annum

benedicto

etiam facul-

alia

alias eo

a Sacris Canonibus id prohibitum

non utatur,

sit (3).

Licet omni tempore administrari valeat Confirmatio, congruum tamen est, ut prsecipue in

hebdmada Pentecosts
conferatur

et circa

horam

tertiara, in

qua Spiritus Sanctus illapsus

(4).

Quoad atatem confirmandorum attinet, prse


monitum in hsee verba Uud observandum
:

habendum

oculis
est,

Catechismi Komani

est

usum

rationis habuerint

quare

si

Nam

ut id

Thomae doctrinara

in

Sancti

si

Theologorum sententiam
hujus Sacramenti

ccelis

antequam

Quod sane monitum

illi

vita

morbo

laboret, ex

in

quo

Sacrum Chrisma
demigrans majorem gloriam, juxta
ante septennium

consequatur. Alise insuper juxta probatam plurium

esse possunt legitimas causse antevertendi septennium in collatione

(7)

et prsesertim

ut supra, facta

teri, cu i,

(6),

unde ex hac

fiat,

agatur de eo, qui gravi

decessurus prsevideatur, non solum prohibitum non est


administrare, sed expedit,

fieri,

duodecimus annus non expectandus videatur, usque

ad septimum certe hoc Sacramentum differre mxime convenit.


Pueris bene valentibus locum habet.

(5)

mnibus quidem post Baptismum Confir-

mationis Sacramentum posse administrad; sed minus tamen expedir hoc

Pueri

est Apostolis,

cum

prsevidetur futura diutina absentia Episcopi vel Presby-

sit facultas illud administrandi, vel alia urget necessitas.

Ut confirmandi, qui usura

hoc Sacramentum recipiant, debent esse

rationis habent, digne

in gratia; et ideo conveniens valde est, ut illius susceptioni prsemittant Sacraraentalem Con-

fessionem
rent,

Si

(8).

enim

conscii alicujus peccati lethalis,

non solum hujus Sacramenti gratiam non

quod

absit,

ad Confirmationem accede-

reciperent, sed gravissimo

sacrilegio se

illigarent.

Juxta veterem Ecclesise usum, confirmandi deberent esse jejuni


esset,

(9):

optandumque propterea

ut idipsum in praesenti etiam servaretur.

Sacro Chrismate liniendi

ante

erudiendi sunt, juxta Doctrinas Catechismi

diligenter

Romani, de natura, dignitate effectibus ac dispositionibus ad digne Sacramentum hujusmodi


recipiendura prserequisitis. Item oportet, ut instruantur circa Fidei rudimenta, Decalogi et
Ecclesise Prsecepta,

Actus virtutum Theologalium ac Orationem Dominicam et Apostolorum

Symbolum memoria

teneant.

Ceterum, Missionarii non omittant popules


debito tempore

Sacramentum non

(1) S.

Thom., 3

sit

p. q. 72, art. 3,n corp.

Anno

Ben. XIV, C.

(3)

Can. Litteris de consecr.

(4)

Catech.

(5)

Loe.

vertente.
dist. 3, et can.

Rom. De Confirm.

S. Carolas, 5.

cit.

Thom. 3

filios

p. q. 73, art. 8, ad. 5.

Be

etiam hortari, ut Confirmationem

suos confirmar! curent, etsi enim hoc

de necessitate medii ad salutem, tamen sine gravis peccati reatu respui

(2)

f6) S.

sibi crditos

necnon ut Parentes

recipiant,

(7)

Ben. XIV,

(8)

Instruct. Erain. hujus Urb. Vic. 1773.

(9)

Catech,

Syn. diac.

lib. 7, cap. 10.

Romn, de Confirm.

Si quis

Synod.

dist. 4.

PARTE

448

non potest ac negWgi

(1),

eum

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

illud suscipiendi opportnna adest occasio. Porro hsec doctrina

pro mnibus, qui sunt ubique, Christifidelibus vera

si

est,

multo magis locum habetin

illis,

qui in terris degunt Haereticorum vel Paganorum, in quibns quandoque adversus Catiiolicos
persecutiones iiigruunt; unde opus est ut Septiformis Spiritus virtute roborentur, qua non

solum corda credant ad justitiam, sed etiam ore confessionem faciant ad salutem, seque paraSanguinem fuudere.
Cum hoc Sacramentura indelebilera in anima characterem imprimat, reiteran non debet,

tos exhibeant pro Christo etiam

et propterea qui estconfirmatus, ad illud recipiendum

municatus, interdictus, in divinis communicans

modo

ritus idololatricos usurpat, sive alio

non audeat acceder; sicuti nec excom-

cum

Hsereticis, aut Schismaticis

vel qui

item qui preceptum Paschale non

publice peccat

(2) capillisque

impexis ad hoc Sacramentum acce-

adimpleverit.

Caveant confirmandi, ne srdida fronte


dant,

tamen

vestibus

sint

quemadmodum

induti,

Patrini,

simplicibus et ad modestiam

compositis. Mulieres vero illud suscepturse, et quse Matrinatus officium exercebunt, non se in

cum

Ecclesia

vanis ornamentis aut fucata facie, sed

cum omni modestia

et reverentia prae-

sentent.
Si quis ex confirmandis turpe
in Confirmatione

Quamquam

assumat

nomen

vel Christiano

homini non conveniens haberet, aliud

(3).

de necessitate hujus Sacramenti non

sit,

ut in eo recipiendo Patrinus vel

Matrina adhibeatur; id tamen laudabilis Ecclesise consuetudo suadet, sacrique caones prsescribunt

Ab

(4).

um minores

hoc vero muere excluduntur.

annis quatuordecim

(5),

tum

qui Sacramen-

tum

Confirmationis

num

aullus adsit, qui ante confirmatus, fuerit, permittitur in hoc casu, ut aliqui sine Patrino

uondum

receperunt (6)

verum quia contingere

potest, ut in loco Missio-

confirmentur, qui postea Patrini cseterorum esse poterunt.

Ad
plures
2.

Patrinos hujusmodi quod attinet, hse insuper regulse erunt observandae


(7),

Utnec

1.

Ut non

sed unus tantum, sive Vir sive Mulier, in Patrinum aut Matrinam adhibeatur.
feminis mares (8), nec maribus feminje Patrini ofBcium prsestent, sed suo quisque

sexui Patrinus adhibeatur.

3.

Ut

nisi necessitas cogat (9),

tionis Patrinus a Patrino Baptismi. 4.


interdicti, publici peccatores, aut qui

idem non

sit,

sed diversus Confirma-

Ut a Patrini muere arceatur ex communicati

(10),

praeeeptum Paschale omiserint.

Circa cognationem spiritualem, quse in hoc Sacramento contrahitur, haec statuit Tridentina

Synodus

(11)

Ea queque

cognatio, quse ex Confirmatione contrahitur,

Confirmantem

et

firmatum, illiusque Patrem et Matrem ac tenentem non egrediatur, mnibus inter


Personas hujus spiritualis cognationis impedimentis omnino sublatis.

(1)

Ben. XIV, in Const. Etsi Pastoralis.

(2) Concil.

Aquense, anno 1586. Instr. sup.

dicta.

(3)

Concil. Aquense, an. 1685. Concil. Tolosan., anni 1590. S. Caro!. Borrom.

(4)

Sacramentar.

(5)

Canon, in Baptism. 102, de Consecrat.

(6)

Can.

S.

Gregor. Magn.

Non plures

Ordo Bomanus, apud Hittorpium.


dist. 4.

101, distint.4.

(7)

Pon tifie.

(8)

Canon, in Catechism. 100, de Consecrat.

(9) Pontific.

(10) Sess.

Kora.
dist. 4.

Kom.

24 de Beform, Matrimonii, cap,

(11) Pontific.

Koman.

2.

inh Synodo Mediolan.

Conalias

:
;

SECCION PRIMERA.
quidem

Qiiod

Coneilii

Decretum locum habet

in

iis,

440

qui ad Tiidentini statuta servanda

adstringuntur. Cfeteri vero disciplinas in sis regionibus vigenti hac in parte se conforment.

Cum tempus

advenerit, quo sacerdos iitens facltate sibi ab Apostlica Sede, ut supra, tri-

buta administrare Confirmationem intendit, vestibus sacerdotalibus, vel saltem Alba et Stola
indutus, stans ante Altare, A'ersus ad Populura hinc inde

dispositum (masculis a dextris,

feminis a sinistris), circumstantes suraraarie de pramissis admoneat, eisque prsesertim denun-

quod nullus alius

ciet,

paratum esse

Mox Delegationis
lecto, iterura

quam
et

Episcopus Confirmationis Ordinarias Miuister est; severo

jure per Sanctam

Sedem

delegato.

Decreto, sive Brevi Apostlico, lingua verncula, alta et intelligibili voce

moneat adstantes, quod nullus confirmatus discedat,

omnium

ipse post

aetate justa

nisi solus

illana conferre

Confirnoationem daturus est

si

quos in prima

de causa confirmandos existimaverint, per Patrinos teneantur in brachiis dexteris

quod adulti ponant pedem suum super pedem dexterum Patrini

Hac

nisi benedictione accepta,

item, quod infantes,

sui.

altera monitione completa (1), pariter stans, et versa facie ad confirmandos, junctis ante

pectus manibus, confirmandis vero genua flectentibus et

Amen.

manus ante pectus

tenentibus, dicit

Sanctus superveniat in vos, et virtus Altissimi custodiat vos a peccatis

V. Spiritus

Expedita hoc pacto Confirmatione, sacerdos sedens juxta menioratura Pontificale

num

(2),

mala

et faciant

Patrinos et Matrinas monet, quod instruant

bona; et

Credo in Deim,

et

Hoc sacramentum
domibus

dum

vel extra

est, vel

nequeunt
possit

si forte infantili setate

Peder noster,

et

filios

esseut confirmati, ut suo tempore doceant eos

Ave Mara

quoniam ad hoc sunt

minus solemniter,

potest conferri

Koma-

suos bonis moribus, unde fiigiant

et prsesertim

obligati.

tum cum

in privatis

Ecclesiam seu Oratorium, pueris aigrotantibus, de quibus supra, conferen-

etiam adultis, qui ad Ecclesiam quacumque ex causa, legitima tamen, acceder

iniis casibus sacerdos non omittat uti, saltem stola,

si

superpelliceum liabere non

cavere etiam debet, ne coram Hareticis aut Schismaticis, et multo

minus

ais

mini-

strantibus, confirmet.

Quam

sacrse Congregationis

Instructionem Sanctissimo Domino Nostro Clementi XIV, per

rae infrascriptum Secretarium ejusdera sacrse Congregationis relatara in Audientia, habita die

prima Maji anni currentis, Sanctitas Sua illam benigno in mnibus approbavit,

et

omnino

servari mandavit.

Datum Komse,

ex .-Edibus Sacrae Congregationis, die 4 Maji 1774. S. Borgia Secret. (Del

Archivo del Colegio de Ocopa.)

FACULTADES CONCEDIDAS AL PREFECTO DE MISIONES DE LA ORDEN DE


SAN FRANCISCO.
1.

La de dispensaren cualesquiera

bigamia verdadera,

irregularidades, exceptuadas las que provengan 6 de

de homicidio voluntario; y

un en estos dos

casos, si hubiere necesidad de

Operrios en aquellos parajes, y con tal que en cuanto al homicidio voluntrio no se siga escndalo por sta dispensa.
2.

La de dispensar y conmutarlos

en otras obras piadosas

(1) Pontificale

(2)

Loe.

votos simples, y por causa razonable, un los de castidad

pero no los de Religin.

Koman. De Confirmandis.

eit.

TOM.

I.

56

3.

>

I'ARTF

450

La de

PRIVILEGIOS DE

REGULARES.

l,OS

absolver y dispensar en cualquiera simona, y en la real, haciendo dimisin de los

mal percibidos, imponiendo alguna limosna

Beneficios y cuanto los frutos

saludable al arbitrio del que dispense, y un reteniendo los Beneficios,

penitencia

tuvieren anejo curato

si

de Iglesias Parroquiales, y no haya sujetos quienes se puedan encargar las Parroquias,


4.

La

de dispensar en

solamente, y en

el

el

los futuros matrimonios


tal

tercero y cuarto grado de consanguinidad y afinidad simple y mixto

segundo, tercero y cuarto mixtos; pero no en


;

que de ningn modo toque en

F Catlica; y en

vierten la

segundo

el

y en cuanto los ya contrahidos, tambin en


el

los

primer grado, con

los

el

solo,

en cuanto

segundo

solo, con

que de la hereja infidelidad se con-

expresados casos declarar por legtima la prole que haya

habido.
5.

La de dispensar sobre

impedimento de pblica honestidad que provenga de esponsales

el

justos.
6.

La de dispensar sobre

ninguno de
7.

los consortes,

La de dispensar en

el

impedimento de crimen, con

y restituir
los

el

tl

que no haya sido maquinado por

derecho perdido de pedir

impedimentos de parentesco

el dbito.

espiritual,

no siendo entre

el

padrino

el ahijado.
8.

siete,

las de los nmeros cuatro, cinco, seis y


que la mujer no haya padecido rapto, en

Pero stas dispensas matrimoniales, es saber,


no se concedan sino con la clusula; con

tal

caso de haberlo padecido, que no est en poder del raptor

Obispos, sino solo en el fuero de la conciencia

y en

ni en

ambos

la expedicin

dispensas el tenor de stas facultades, con expresin del tiempo, por


9.

La de dispensar con

los gentiles infieles,

fueros,

donde hubiere

de ellas se insertara en las


el

cual se han concedido.

que tienen muchas mujeres,

el

que despus

de su conversin y de haber sido bautizados, puedan quedarse con la que quisieren de

ellas,

con tal que ella tambin se convierta la F, no ser que la primera se quiera convertir.

La de absolver de

10.

F y cisma, cualesquiera

la hereja, apostasa de la

sean Eclesisticos, as Seculares, como Regulares

sujetos,

aunque

pero no los que fueren de parajes, en

donde hay Santo Oficio de la Inquisicin, no ser que hayan delinquido en lugares de Misiones, en

donde estn permitidas libremente

las herejas

ni los

que hayan abjurado judicial-

que estos hayan nacido en parajes, en donde es permitida libremente

mente sus

errores, si no es

la hereja,

y habiendo vuelto su

pais,

despus de haber hecho la abjuracin judicial, hayan

reincidido en la hereja; y estos se les ha de poder absolver solo en el fuero de la conciencia.


11.

La de absolver de todos

la Bula,

12.

llamada de

la

La de bendecir

los casos reservados la

Sede Apostlica, un de

los contenidos en

Cena.

los

ornamentos, y dems recados necesrios para celebrar

el sacrificio

de

la Misa.

13.

La de

rezar el Rosrio

otras oraciones, si no pudiere llevar consigo el Brevirio, no

se pudiese rezar el Oficio Divino por algn

14.

La de reconciliar

las Iglesias,

impedimento legtimo.

que hayan sido violadas, habindose de echar sta bendicin

con agua bendita por Obispo, y en caso de necesidad, aunque sea con agua no bendita por Obispo;
y de delegar sta facultad simples Sacerdotes.
15.

La de consagrar

clices, patenas,

y altares

porttiles con leos benditos por Obispo,

donde no hubiere Obispos, estuvieren distantes dos jornadas, estuviere la sede vacante.
16.

La de

dispensar, cuando pareciere conveniente, sobre el uso de las carnes, huevos y

lacticinios en el
17.

La de

tiempo de ayunos, y principalmente de la Cuaresma.


Misa dos veces al dia, si hubiere necesidad urgente, con

decir

Misa no haya sumido

la ablucin;

y una hora ntes de

la aurora,

tal

que en la primera

y una hora despus del medio

tECCION PRIMERA.

dia, sin ministro

y aunque sea

451

en algn subterrneo; pero en sitio decente,

al raso,

aunque

sea en altar quebrado maltratado, y sin reliquia de Santos y en presencia de herejes, cism-

y excomulgados, si de otro modo no se pudiese celebrar, y con tal que el ministro


no sea hereje est excomulgado pero se deber tener cuidado de no usar de e'sta facultad de

ticos, infieles

no fuere rarsima vez, y por muy graves y urgentes causas, sobre


encarga gravemente su conciencia. Y si al presente 6 en lo sucesivo, cuando quiera

celebrar dos veces al dia,


lo cual se le

que

sea,

si

hubiere Obispo, Vicrio General capitular, Vicrio Apostlico, cuya Dicesis

donde aconteciere celebrar

administracin pertenezcan los Lupares, en

la

segunda vez,

enunciada facultad de celebrar dos veces sea absolutamente de ningn vigor, ni momento,

la
si

no se escribiere primero al sobredicho Obispo, estando ausente, su Vicrio General, respec-

tivamente al capitular, Vicrio Apostlico, y por l fueren examinadas y aprobadas por


escrito las causas para usar de ella y de otra suerte no se entienda concedida, si no es con la
;

modo

moderacin, que pusiere, y no de otro


para que no permita que se use de

ella, sino

muchas veces y por

urgentes causas, como va dicho, y por


le pareciere conveniente en el Seor, pro-

muy

por

breve tiempo; pero podr el Obispo el Vicrio,


rogarla

cual Obispo Vicrio se grava la conciencia,

al

si

otro breve tiempo, y observando la

misma forma,

pero dentro del

Santa Sede en sta facultad, y no ms. Esto mismo se observar puntualmente por aquellos, quienes fuere comunicada sta misma facultad de celebrar dos veces
tiempo concedido por

segn

al dia,

la

la potestad,

usar de sta facultad,

si

que aqu adelante se dir

de suerte que ninguno de ellos pueda

no es segn la moderacin, que se pusiere cada uno por

su Vicrio capitular General, el Vicrio Apostlico,

ciencia de los enunciados Obispos Vicrios, que


la facultad

comunicada en cuanto

como va

adems de

el

Obispo

dicho, encargando la con-

las cosas sobredichas,

no aprueben

esto indiferentemente para todos aquellos, quienes

sido conferida, sino solo para pocos, y

que estos sean de

la

ms madura prudencia y

haya
zelo y

absolutamente necesrios, y no para cualquier lugar, sino para donde hubiere mayor necesidad,
y por corto tiempo, como va dicho.
18. La de conceder Indulgencia plenria en el artculo de la muerte los recien convertidos
de la hereja y tambin cualesquiera

fieles,

que

lo

menos estn

contritos, si

no pudieren

confesarse.
19.

plenria en la oracin de las Cuarenta Horas, que se haya

La de conceder Indulgencia

de sealar tres veces en el ao en los dias, que

y habindose confesado, recibieren


del pueblo

21.

le

parezcan convenientes, los que contritos

sagrada Comunin

bien entendido que por el concurso

y exposicin del Santsimo Sacramento no haya ninguna sospecha probable, de que

cometan sacrilegio
20.

la

los herejes infieles, o se siga ofensa los Magistrados.

La de ganar para s stas mismas Indulgencias.


La de celebrar Misa de Rquiem todos los Lunes

nueve lecciones; y

si se

del ao, en que no se rece el Oficio de

reza ste, en el dia immediato siguiente, en cualquiera altar, aunque

sea porttil, y libertar por

modo de

sufragio

un alma de

las penas del Purgatorio,

segn su

intencin.

22.

La de

llevar el Santsimo

Sacramento de

enfermos, y custodiarlo tambin sin ella para los


decente,
23.

si

se

La de

puede temer que

la Eucarista

ocultamente y sin luz los


con tal que sea en sitio

mismos enfermos

los herejes infieles

cometan

sacrilegio.

vestirse en traje de seglar, si de otra suerte no se pudiese pasar

permanecer

en los lugares de las Misiones.


24.

La de

tener y leer (pero no de conceder otros sta facultad) los libros de los herejes

infieles, que tratan de su Religin, fin de impugnarlos, y otros libros de cualquier

modo

PARTE

452

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

prohibidos, fuera de las obras de Carlos de Molinos, Nicols Maquiavelo, los libros, que tratan

de Astrologa judiciria principalmente 6 por incidencia 6 de otro cualquier

modo

pero bien

entendido que los libros no se han de sacar de aquellos paises.


25. Para administrar todos los Sacramentos,

aunque sean

Prrocos, exceptuados los del Orden y la Confirmacin

que corresponden

los

los

Curas

y en cuanto los Sacramentos que

corresponden los Prrocos en las Dicesis, donde no hubiere Obispos Ordinarios, 6 Vicrios

de

ellos,

de

ellos.

26.

en las Parroquias, donde no hubiere Prrocos

La de comunicar

stas facultades

donde

los hubiere,

con licencia

en todo en parte los Religiosos de su Misin

que haya destinado y aprobado la Sagrada Congregacin de Propaganda Fide, y no otros,


as para todos los Lugares contenidos en aquella Misin, como para algunos de ellos y por
el

tiempo, que mejor

as

y tiempo de ejercerlas
Prefecto; pero ninguno de ellos sea
;

lcito

de algn

mismo

facultad de Prefecto

bien en el Seor, y revocarlas

ellas,

como acerca de

los lugares

ausente, se e.itienda concedido al Vice-

modo

y al tiempo de su fallecimiento le sea

comunicar otro sta misma


concedido esto

en cuanto al uso de

lo cual, estando el Prefecto

de su Misin

ms

pareciere, segn juzgare convenir

le

cuando fuere necesario, moderarlas,

usar de ello fuera de los lmites

lcito,

pero

si

si

se

hallare en

la

Misin,

estuviere ausente, se entienda

Vice-Prefecto al tiempo de su fallecimiento, para que haya quien

al

pueda suplir entre tanto, hasta que teniendo noticia de ello la Sede Apostlica, la cual se

le

deber dar con prontitud por un Delegado, provea lo conveniente.


27.

las sobredichas facultades se ejercern

graciosamente y sin ningn galardn.

Atestado sobre la traduccin.


Certifico yo D. Felipe

Samaniego, Caballero de la Orden de Santiago, del Consejo de su

Majestad, su Secretario y de la Interpretacin de Lenguas, que sta traduccin est bien

y fielmente hecha en castellano de los ejemplares latinos, que me fueron exhibidos para ste
efecto
y para la integridad del instrumento se ha copiado en castellano lo que se halla en
:

el

original.

Madrid, 23 de Abril de 1785. Por indisposicin del Seor Secretro de

Interpretacin,

como

la

mayor. D. Manuel Osorio y Manso.


impresas en el referido Libro de los Estatutos.)

Oficial

(Del Archivo de Ocopa

CONCEDESE COMISARIO PROPIO AL COLEGIO DE PACHCA.

SE DETERMINAN SUS

FACULTADES EXTRAORDINARIAS.
Pius Papa VI.
Pastoralis

cura et

ofiicii

humilitati

nostra

Ad futuram

rei

memoriam.

divinitus injuncti

studio ad ea jugiter intendamus,

per

sollicitudo

quse Christi

jugo mancipatorum, uberesque bonorum operum fructus,

nos admonet ut omni

fidelium sub suavi Religionis

Dei gratia adjuvante,

proferre

satagentium, quieti et tranquillitati consulitur, atque ea removentur, quae Religiosorum

rum propositum

turbare possunt, ut hinc nulla re

et semulationibus, juxta regulara

pacis amoenitate

gratum

Ordinis

Generalis

omnium Provinciarum

sublajisque

animorum

illo-

dissidiis

instituta ac Apostolicae Sedis desideria, ia

impendant famulatum.

fecit dilectus Filius,

Minorum Sancti

Profe.-sus

simo

suorum ordinum

Altissirao

Exponi siquidem nobis nuper

pr.-epediti,

Emmanuel Maria

Truxillo, Frater expresse

Francisci, de observantia nuncupatorum, et Commissarius

ac Collegiorum Fratrum Ordinis hujusmodi in Indiis, Charis-

in Christo Filio nostro Carolo,

Hispaniarum Regi Catholico

subjectis, consistentium,

PRIMERA.

SECCION
quol alias recentis

453

memoriae Innocentius Papa XI, Prsedecesor noster, per

nonnuUa decreta

Brevis die 16 octobris 1(588 expeditas Litteras,

siias in siraili

et statuta a Petro

forma

Maria Sor-

mano, tune temporis ejusdem Ordinis Ministro Geuerali, pro meliori regimie ac directione
CoUegiorura seu Seminariorum in provinciis ejusdem Ordinis in Indiis Occidentalibus existentium, ad propagandum Catholicam

Eidem erectorum, Apostlica

auctoritate confirmavit et

approbavit, et alias, prout in ipsius Innocentii Pradecessoris Litteris, qnarura tenores praesentibus, pro plene et sufficicnter expressis ac de verbo

ad verbum insertis haberi volumus, fusius

continetur.

Postmodum

cum

vero,

a felicis recordationis Benedicto

Papa XIII, Prsedecessore itidem

forma Brevis, die 3

1728 expeditas Litteras, tributa

nostro, per suas in siraili pariter

Minorum

fuerit Fratribus dicti ordinis


Strictioris

aprilis

Sancti Francisci Discalceatorura et RecoUectorum,

novum Collegium

Observantie nuncupatorum, facultas erigendi

Missionum de Propaganda Fide hujusmodi

in

Pachuca

i'i

vigore Conventus S. Francisci de

unaquaque ex eorum

seu Seminarium

provinciis, hujus facultatis

novo Regno Mexicano ad Provinciam S. Didaci

nuneupatus, et ad eosdem Fratres Minores Excalceatos spectans, in Collegium seu Semitiarium

Missionum erectus

fuit,

erectionem hujusmodi

et

Clemens Papa XII,

felicis recordationis

Prsedecessor pariter noster, per suas in simili forma Brevis, die 3 julii 1733 approbavit et

tamen ut Conventus seu Collegium de Pachuca hujusmodi, juxtaformammemogubernandum esset,

confirmavit, ita

Litterarura dicti Innocentii Prasdecessoris, administrandum et

ratara

quibusdam dumtaxat

exceptis, prout

ejusdem Clementis Prsedecessoris

in

tenores prsesentibus, pro plene et sufficienter expressis

Litteris,

ac de verbo ad verbum

quarum

insertis haberi

volumus, fusius continetur.

Tndem

felicis recordationis

bonse memoriae

Emmanuele de

dicti ordinis ac
clarae

Clemens Papa XIV, Prsedecessor itidem noster, quo precibus a

la Vega,

dum vixit, Commissario Generali FamiliaeUltramontanae

ejusdem exponentis Prsedecessore,

memoriae Caroli

III,

dum

sibi humiliter porrectis annueret, piisque

Hispaniarum Regis Catholioi,

pariter vixit,

votis obsecundaret,

Collegium seu Seminariumde Pachuca prsefatum a dicta Provincias. Didaci, illiusque superiorum jurisdictione, auctoritate Apostlica separavit ac divisit
et perpetuis futuris

voluitque preterea, ut deinceps

temporibus idem Collegium seu Seminarium in mnibus

instar aliorum Collegiorum seu

Seminariorum

dicti Ordinis

et per

omnia ad

Fratrum Minorum Sancti Francisci

de Observantia, et juxta formara, privilegia et onera in raemoratis Innocentii Praedecessoris


Litteris contenta et expressa

regendum

esset,

atque gubernandum, et alias prout in suis hisce

desuper in simili forma Brevis, die 9 julii 1775, expeditis Litteris,


pro plene et suf&cienter expressis ac de verbo ad

verbum

quarum

tenores praesentibus,

insertis haberi

volumus, uberius

continetur.

Atque hinc plures emanarunt discordiae


Pachuca praedictum ex una,

et dissensiones inter

et alia Collegia seu

Collegium seu Seminarium de

Seminaria Missionum hujusmodi de Queretaro,

Zacatecas, Guatimala et Mexici dicti Ordinis ex altera parte, in quibus sedandis compescen-

disque

memoratus exponens omne nunc ponit studium. Siquidem vix separatione dicti Collegii
Pachuca a Provincia S. Didaci coufecta, idem Collegium seu Seminarium,

seu Seminarii de

quod

in

memoratis Innocentii Prssdecessoris

proficiscitur,

Litteris,

quo honor, qui ex

primus commissarius ab eo CoUegio seu Seminario, quod primo


secundo, sic deinceps de caeteris usque ad
Praefecturae

officio

Commissariatus

aeque mnibus Collegiis seu Seminariis dicti Ordinis existeret, statuitur, ut

earumdem Missionum

ultimum

vigore

Clementis Papae XIV, Pradecessoris nostri,

deligeretur.

Apostolicarum

siraili

Hinc

fuit
officia

Litterarum

erectum, secundus a

Commissariatus seu
felicis

recordationis

forma Brevis, die 22 novembris 1769

PARTE
expeditarum, insimul

Guatimala
rata

iinita

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

cum

pariter

Collegiis seu Serainariis de Querctaro, Zacatecas,

et Mexici praedictis sibi vindicavit.

Huic coutroverso

jiiri

omni nisu estera memo-

Collegia de Queretaro, Zacatecas, Guatimala et Mexici adversata sunt, ex eo quod

alternativa ab Innoceutio Praedecessore proscripta ia

Coramissariatiis et Prsefecturse

officiis

Missiomim, ad ea dumtaxat Collegia seu Seminaria extendenda


vantisp,

non autem ad Collegia seu Seminaria Fratrum

sit,

dicti

quae regularis sunt obser-

Ordinis Excalceatorum seu

Strictioris Observantise.

Cum autem eadem

expositio subjungebat in re tanti

momenti plures

habitaj sunt querelae

ad ofticium memorati exponentis a dictis Collegiis seu Seminariis, imo CoUegium seu Semi-

narium de Pachuca prsedictum novissime


dedit,

in

Europam Procuratorem

non solum omnia rationum momenta, quibus suum jus

miserit, cui in mandatis

verum

exponere,

fulcitur, rite

etiam a Charissimo Christo Filio nostro Carolo, Hispaniarum Rege Catholico, suoque supremo

Indiarum Consilio,

et

ab eodem exponente petere, ul declarassent

Seminario jus esse in alternativa Commissariatus

memoratis Collegiis seu Seminariis, vel saltem

ei

et Prsefectune

eidem CoUegio seu

ipsi,

Missionura

cum

aliis

quatuor

licitum esset, ad evitanda scandala atque ad

Missionum augmentura, aliisque de causis nobis supplices dar preces, ut eidem Collegio
seu Seminario de Pachuca suum proprium Commissarium seu Prefectura Missionum ea lege
elix

concederemus, ut justa formara toties raemoratse Innocentiana) Constitutionis

conventuum eliguntur, quolibet septennio deputandus

esset

et

dura Guardiani

Hinc raeraoratus Emraauuel

Commissarius Generalis, attento quod Innocentiana constitutio prsedicta huic

petitioni

minime

adversari yideatur, quippe quia in ea postquam alternativa prsedicta fuit sancita, illius taraen

observatio Ministri Generalis dicti Ordinis, pro tempore existentis, arbitrio committitur, nisi
aliter de assensu majoris partis Collegiorura seu

Seminariorum hujusmodi Missionibus

utile ac

proficuum futurura fore videretur, ac quatuor meraorata Collegia seu Seminaria in hoc

facile

descendunt, ut scilicet Collegio seu Seminario de Pachuca proprius concedatur Commissarius


acPrsefectus Missionum,

dummodo tamen

Observantise dumtaxat locura teneat

providere

et,

alternativa inter Collegia seu Seminaria Regularis


lii

prseraissis

excipientes,

ipsumque

Nobis propterea humiliter supplicari

fecit,

ut

ut infra, indulgere de benignitate Apostlica dignaremur.

Nos igitur pia ejusdem Caroli Regis Catholici dcsideria hisce desuper
Eramanuelem Mariara Coraraissariura Generalera specialibus gratiis

et

favoribus prosequi

volentes et a quibusvis Excoraraunicationis, suspensionis et interdicti, aliisque Ecclesiasticis


censuris, sententiis et pcenis quovis

hujus tantum

rei gratia

modo

et

quacumque de causa

latis, si

quas forte incurrerit,

absolventes et absolutura fore censeutes, supplicationibus hujusraodi

inclinati, eidera Collegio seu

Seminario de Pachuca

fectura Missionum, a Coraraissario et Pra?fecto

suum proprium Commissarium

ac Prae-

Missionum aliorum supradictorum quatuor

Collegiorura seu Serainariorum penitus ac oranino separatum et divisura perpetuis futuris

temporibus, auctoritate Apostlica, tenore praesentium concedimus et indulgemus


lege, ut septirao
tivo

quoque anno a Missionariis dumtaxat

dicti

et Prsefectus

ea taraen

CoUegii seu Serainarii, ac priva-

novus Coramissarius ac Prsefectus hujusmodi eligendus

hujusmodi dictus Commissarius

sit.

Quod

si

durante septennio

viam universse carnis ingrediatur, tune

id ser-

quod circa Guardianorum electionem a dicta Innocentiana Constitutione praescribitur,


excepta tamen convocatione capituli, quae tune ab existente Guardiano erit ineunda. Coraraisvetur,

gratiis,
sario porro ac Praefecto hujusraodi sic electo, ut mnibus et singulis privilegiis,
Collegiorura
facultatibus ac praerogativis, quibus Commissarii et Praefecti Missionura aliorum

seu Seminariorura Regularis Observantise utuntur, fruuntur et gaudent, ac

uti, frui et potiri

prsepossunt ve) poterunt quomodolibet in futurum, etiamsi privilegia, gratiae, facultates ac

SECCION l'IUMERA.
rogativa

hujnsmodi

eis specialiter, et

ad illorum dumtaxat petitiouem, uulla

'actii

mentioiic

de Commissario et Prafecto Missiouum dicti CoUegii seu Semiiiarii de Pachuca praedicti,


fuissent concessa, uti, frui et gaudeve libere et licite possit et valeat, auctoritate et teiiore
prsedictis pariter

impertimur.

Insuper eidem Commissario et Prefecto pro tempere existeuti viginti septem facultates
alias a felicis recordatioiiis

Benedicto Papa XIV, Priedecessore nostro, diclis quatuor Collegiis

seu Seminariis sub die 15 Decembris 1757 concessas, specialiter tribaimus. Eique ut, durante

muere suo hujnsmodi, Sacramentiira Confirmationis, servaa instructioue a Congregatione


Venerabiliura Fratrura Nostrorum Sancte fomana; Ecclesige Cardialium, negotiis propagand<e
Fidel prsepositorum, die 21 Martii anni 1774 edita
ter obtinendi la

Deeretum

diei

dicti Collegii

nec non servatis conditionibus etsignan-

Locorura Ordinariis veniam ab eadem Congregatione per suum

seriptis a

8 Julii ejusdem anni 1774 prsescriptis, administrandi

necnon aliiim Pratrem

seu Seniinarii, seu Missionum nunc vel pro tcrapore eis concreditariim vel con-

credendarum aluranum, qui tamen probatse


hujusmodi, juxta Deeretum

dictie

sit vitje et etatis,

sub die 10 Julii dicti anni 1774 approbatum ministrare


narios a prsecepto

ut Sacramentum Confirmationis

Congregationis a memorato Clemente


possit,

non contrectandi eque accipiendi pecuniam,

lium, ac sic urgente suadente necessitate vel

per Deeretum dict Congregationis de

XIV

Prcdecessore,

subdelegandi; suosque Missioin defectu

earumdem Missionum

Syndicorum

utilitate,

Propaganda Pide, die 20 Septembris 1638

Prajfecto

Missionum Fratrum Ordinis Minorum

riim, fuit

concessnm, dispensandi,

Sancti Francisci,

fide-

qufmndrnoilum
edituiii,

Capuccinorum nuncupato-

ut etiara Guardiani Collegii seu Scminarii

ita taraen,

hujusmodi, tum Fratres Mendicantes rurales, tura Missionarios, qui pro dicti Collegii seu
Seminarii ac Missionum utilitate iter haberent, hisce desuper dispensare possint.

Tndem

Commissario seu Prsefecto prsedicto suos Fratres ab onere recitationis Divini OBeii seu hora-

rum canonicarum
nium

eximendi, illudque in alias preces comrautandi, a prsecepto jejunii et a car-

abstinentia, necnon a regula excalceatis ac pedibus incedendi, hisce desuper illius

enerando conscientiam, auctoritate nostra Apostlica liberandi, plenam et amplam facultatem


auctoritate

et tenore pradictis

tribuimus

Michaelis Archangeli venerationem in trra,

in-pertimur.

et

quemadraodum

Tndem ad augendam
alias per

b'ancti

nostrum deeretum

6 Aprilis 1777 Collegiis seu Seminariis de Queretaro, Zacatecas, Giiatimala

et

diei

Mexici indul-

simus, sic eidem Collegio seu Seminario de Pachuca, ut Festum diem ejusdem Sancti Michaelis

Archangeli, veluti Patroni Principalis Missionum, sub ritu duplici primse classis

Octava, 29

Septembris deinceps et futuris perpetuis temporibus celebrare libere ac

possit et valeat, auctoritate et tenore praidictis

concedimus

et

indulgemus.

Decernentes easdem presentes Litteras semper validas, firmas et efficaces existere et

suosque plenarios et ntegros effectus

Datum Roma, apud


nostri anno

S.

cum

licite

fore,

sortiri et obtinere

Petrum, sub annulo

Piscatoris, die 13 Martii 1792, Pontificatus

dcimo octavo (Ex Bull. de Propag. Fide, tom.

4,

pag. 219).

Kota. Estas facultades no tienen lmite de tiempo, y algunas parecen comunicables los Mendicantes.

PRIVILEGIOS

l'ARTE

456

LOS Hr.dULAHKS.

DI'

SE CONCEDI COMISARIO Y PREFECTO DE MISIONES PROPIO CON LAS FACULTADES Y


PRIVILEGIOS DEL DE PACHUCA A LOS COLEGIOS DEL PERU Y SANTA F.
Pius Papa VI.
Sedula Romani Pontificis providentia

Ad

futurara rei raemoriam.

omnium

consiilere studet, et ca oinnia conceder, quae

prasevtim inter

Christi deliura quieti, paci et tranquillitati

ad Divini cultus angmentura propagandamque,

infideles, ChristianE Pieligionis veritatem pertinere dignoscitiir, prout

mnibus

mature perpensis iu Domino salubriter expedir arbitratur.


Exponi siquidem nobis nuper

fecit

expresse professus Ordinis

Minorum

sarius Generalis Familise

Indiarum

dilectns Filius,

Emmanuel Maria

quod

dicti Ordinis,

Consilio Indiarum ab anno 1758, sub die 27

Sancta Sede deprecanda esset facultas

ut, attento

magno

unde unus dumtaxat Missionum Prafectus

prseesse,

fuit,

ut ab Apostlica

locorura intervallo, quo CoUegia seu


sita, inter se

mnibus debita

insufficiens est

disjuncta
sedulitate

CoUegio seu Seminario hujusmodi unus constitueretur Missionum


autem, sicut eadem expositio subjungebat, plura atque plura rationum

iu quolibet

Pra3fectus. Cura

raomenta

Frater

Commis-

Supremo Senatu seu Regali

alias a

Maji decretum

raensis

Seminaria de Propaganda Fide in Regnis Peruvise et Sanctaj Fidei


sunt,

Truxillo,

Sancti Francisci, de Observantia nuncupati, ac

quominus postulatio prafata persecuta

interposuerint,

se

sit,

nunc cum

in eis

regionibus Missionum nogotium eo processerit deplorandi neglectus, ut PrBectus Collegiorum

seu semiuariorum hujusmodi omnino desideretur

hinc memoratus

Emmanuel Maria Com-

missarius Generalis, quo etiam mandatis sibi a dicto Supremo Consilio Indiarum injunctis
satifaciat,

ut

per alias nostras in simili forma Brevis, hac ipsa die expeditas

quemadmodum

pro CoUegio seu Seminario de Pachuca indulsimus,

sic pariter

pro CoUegiis seu Seminariis

de Propaganda Fide in dictis regionibus Peruvie et Sancte Fidei existentibus, ut in iis ac in


quolibet eorum constitu possit Commissarius ac Praefectus Missionum cum iisdem privilegiis
ac facultatibus, quse tributE fuerunt Prefecto

Missionum de Pachuca per nos conced summo-

pere desiderat. Nobis propterea hurailiter supplicari fecit, ut in prsemissis providere, ac, ut
infra, iudulgere de beuignitate Apostlica

Nos
nostri

igitur piis

Regis Catholici, precibus

Hispaniarura

Caroli,

dignaremur.

etiam hisce desuper nobis humiliter porrectis charissimi in Christo

Mariam Commissarium Geueralem

annuere,

Filii

ipsumque Emmauuelem

specialibus favoribus et gratiis

prosequi volentes, et a

quibusvis Excommunicationis, suspensionis et interdicti, aliisque Ecclesiasticis sententiis,

homine quavis occasione

censuris et poenis a jure vel ab


libet

innodatus

esistit,

ad

dumtaxat consequendum, harum serie


censentes, hujusmodi supplicationibus inclinati, mnibus et

effectum

absolventes et absolutum fore

siugulis Collegiis seu Seminariis de

Sanctse Fidei

tum

tum

erectis,

vel causa latis, si quibus quomodo-

in

praesentium

Propaganda Fide Ordinis prsfati

in

Reguis Peruvise

et

posterum erigendis, suum proprium Commissarium ac

Prsefectum Missionum, juxta disposita a

felicis

recordationis Clemente

Papa XIV, sub

die

22 Novembris 1769, perpetuis futuris temporibus, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium,


concedimus

et

iudulgemus

ea

tamen

lege, ut scilicet, sptimo

queque anno a Missionariis

dumtaxat cujuslibet respective CoUegii seu Seminarii hujusmodi, ac privative novus Commissarius seu

Prsefectus Missionum- prsefatus

hujusmodi ipse decedat, tune


recordationis Innocentio

id servetur

eligendus

sit.

Quod

si

durante

quod circa Guardianorum electionem

Papa XI Praedecessore, itidem per suas Litteras

Brevis, 16 Octobris 1686 expeditas, fuit prsescriptum, excepta

septennio

alias a felicis

in simili forma

tamen convocatione

capituli,

457

SECCION PRIMERA.

qU3B tune ab existente Guardiano erit ineunda. Commissariis porro seu Prsefectis dictorum

CoUegiorum seu Seminariorum, pro tempore existentium, ac illorum


singulis

privilegiis, gratiis, facultatibus

mnibus

singulis, ut

et

ac prarogativis, quibus Commissarii et Prsefecti

Missionum CoUegiorum seu Seminariorum Fratrum Ordinis

praefati

Regularis Observantiae

utuntur, fruuntur et gaudent, ac uti, fru et gaudere possunt vel poterunt quomodolibet in

futurum, etiamsi privilegia, gratise facultates ac praerogativse eis specialiter, et ad illorum

dumtaxat petitionem, nulla facta mentione de Commissariis et Prsefectis Missionum, ut


prsefertur, et juxta prsesentium tenorera erigendis, fuissent concessa,

libere ac licite possint etvaleant, auctoritate et tenore praefatis pariter

uti, fru et

gaudere

impertimur.

Inguper eisdem Commissariis seu Prsefectis Missionum pro tempore existentibus ac singulis
illorum viginti septem facultates alias a felicis recordationis Benedicto Papa
sore pariter nostro, quatuor

XIV, Prsedeces-

Seminariis de Queretaro, Zacatecas, Guatimala et

Collegiis seu

de Mxico dicti Ordinis, sub die 15 Decembris 1757 concessas, specialiter tribuimus, iisque,
ut durantibus suis muneribus seu

hujusmodi, Sacramentum Confirraationis, servata

ofiBciis

Venerabilium Fratrum nostrorum Sanctse Romanae Ecclesise

instructione a Congregatione

Cardinalium negotiis de Propaganda Pide prscpositorum, die 21 Martii 1774 edita, necnon
servatis conditionibus,

et

signanter obtinendi in scriptis a locorum Ordinariis veniara ab

eadem Congregatione, per suura decretum


administrandi

diei octavee Juiii

ejusdem anni 1774

prsescriptis,

necnon alium Fratrem dictorum respective CoUegiorum seu Seminariorum vel

Missionum nunc

vel pro

eis concreditarum seu concredendarum alumnum, qui tamen


Sacramentum Confirmationis hujusmodi, juxta decretum dictae

tempore

probataj sit vitae et setatis, ut

Congregationis a memrate Clemente

1774 approbatum, ministrare


contrectaadi, eque accipiendi

suadente necessitate, vel

possit,

XIV

Prsedecessore, sub die decima Julii dicti anni

subd^legandi,

pecuniam

in

suosque

earumdem Missionum

Missionarios a prsecepto non

Syndicorum fidelium, ac

defectu

utilitate,

quemadmodum.

sic

urgente

por decretum dicta

Congregationis de Propaganda Fide die 20 Septembris 1638 editiim. Prefecto Missionum


Fratrum Ordinis Minorum Sancti Francisci Capuccinorum nuncupatorum, fuit concessum,
dispensandi, ita tamen, ut etiam Guardiani

Pratres Mendicantes rurales,

riorum, ac

Missionum

tum

CoUegiorum seu Seminariorum hujusmodi tum


eorumdem CoUegiorum seu Semina-

Missionarios, qui pro

utilitate

iter

habent,

hisce

de.3uper

dispensare

Commissariis seu Prsefectis hujusmodi suos Fratres ab onere recitationis

canonicarum eximendi, illudque in

alias preces

commutandi, a prsecepto

possint.

Oflicii

Tndem

seu horarum

jejunii et a carniuni

abstinentia, necnon a regula excalceatis ac pedibus incedendi hisce desuper cujuslibet

conscientiam onerando, auctoritate nostra Apostlica liberandi, plenam et

eadem

auctoritate,

Sancti

Michaelis

tenore prsesentium,

Archangeli

tribuimus et impertimur.

veneralionem in

terris,

amplam

Demum

quemadmodum

alias

ad

eorum

facultatem,

augendam

per

nostrum

decretum die 6 Aprilis 1777 Collegiis seu Seminariis de Queretaro, Zacatecas, Guatimala et
de Mxico indulsimus, sic eisdem Collegiis seu Seminariis, Missionum Prsefectis ac cuilibet
illorum, ut festum

cum

diem ejusdem Sancti Michaelis Archangeli sub

ritu duplici primaj classis

Octava, tanquam Patroni principalis Missionum, die 29 Septembris deinceps et per-

petuis futuris temporibus, celebrare libere ac licite possint et valeant, auctoritate et tenore
pr?efatis

concedimus et indulgemus.

Decernentes easdem prsesentes Litteras semper firmas, validas et eficaces existere et fore,
suosque plenarios et ntegros effectus
pore

quandocumque

spectabit, in

sortiri et obtinere, ac illis,

mnibus

et per

ctive inviolabiliter observari. Sicque in prsemissis

TOM.

I.

ad quos spectat et pro tem-

omnia plenissime
mnibus

suffragari, ac ab eis respe-

et singulis per

quoscumque judices
57

PARTE

458

ordinarios et delegatos, etiara

3a PRIVILEGIOS

causarum

Ecclesiae Cardinales, sublata eis et

DE LOS REGULARES.

Palatii Apostolici Auditores, ac Sanctse

eorum

Komanse

cuilibet quavis aliter judicandi et interpretandi

facltate et auctoritate, judicari et definiri deber

quoquam quavis auctoritate, scienter vel ignoranter,


Non obstantibus prseraissis ac Constitutionibus

ac irritum et inane,

si

secus super bis a

contigerit attentari.
et

Ordinationibus

Apostolicis,

necnon

Ordinis ac Collegiorum seu Seminarioruni hujusmodi, etiam juramento, conirmatione Apostlica vel

qauvis alia firmitate roboratis salutis, et consuetudinibus, privilegiis quoque, indultis

contrarium prseniissorum quomodolibet concessis, confirmatis et

et Litteris Apostolicis in

innovatis, quibus mnibus et singulis, illorum tenores praesentibus, pro plene et suficienter
expressis ac de verbo ad verbum insertis, habentes, illis alias in suo robore permansuris, ad

pramissorum effectum, hac

vice dumtaxat, specialiter et expresse derogamus, cseterisque con-

trars quibuscumque.

Datum RomB, apud


nostri

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 13 Martii 1792, Pontificatus

anno dcimo octavo. (Ex Arch. CoUegii de Ocopa.)

BREVE DE

EN QUE SE RESUELVEN CIERTAS DUDAS PROPUESTAS POR LOS

PIO VI,

COLEGIOS DE MISIONEROS, DE FRANCISCANOS DELCALZOS DE INDIAS.


Cdula Auxiliatoria del Breve. El Rey.
Per cuanto habindose hecho presente por Fr. Pablo de Moya de
San Francisco, y Comisrio General de Todas
Indias, las varias instancias de sus subditos,

las Provincias
los

la

Regular Observancia de

Colegios de mis dominios de

Religiosos Misioneros de aquellos Reinos,

pidiendo la declaracin de diferentes dudas suscitadas con motivo de haberse suspendido en


el

ao de mil setecientos sesenta y

los oficios de

oclio,

Comisarios Generales residentes en

aquellas partes, por conducir dichas declaraciones la conservacin, quietud, tranquilidad


y
sosiego de las conciencias de los mismos Misioneros y juzgarse necesaria para la ms puntual

observancia de las Bulas Inocencianas, que contienen los Estatutos, que dirigen

que deben tomar

los Colegios Apostlicos

premios monsticos correspondientes sus tareas Apostlicas


pacificar sus nimas, declarar las veinte

gobierno

tuvo por conveniente, para

y ocho dudas propuestas formando

pondientes, para que, prvio el pase de

mi Consejo de

Apostlica por su aprobacin, y obtenido

el

gracia,

el

de Propaganda Fide; y asimismo establecer algunos

las

las preces corres-

Indias, se ocurriese la Silla

citado pase, se impetr de Su Santidad la citada

que tu /o bien dispensarla, mandando expedir

de mil setecientos noventa y siete, aprobando

la's

el respectivo

Breve en doce de Diciembre

citadas declaraciones hechas las veinte y

ocho dudas propuestas al Comisrio General, cuyo Breve la letra con su traduccin, es del
tenor siguiente.

Pius Papa VI.


Decet

Romanum

Ad

futuram

rei

memoriam.

Pontificem libenter in his pastoralis suse providentise auctoritatem inter-

animorum ambages, regularemque disciplinam firraandam, sancita


Domino salubriter expedir arbitratur.
Nuper siquidem dilectus Filius, Paulus de Moya, Frater Ordinis Minorum S. Francisci, de
Observantia nuncupati, ac Commissarius Generalis Indiarum, Nobis exponi fecit, quod cum
ponere, quaj ad tollendas

sunt

alias

ut ea sic in sevum stare certius possint, prout in

muera seu

oficia

Commissariorum Generalium

in Indiis residentium, interdicta seu

suspensa fuerint, pluratunc dubia inter Fratres sui Ordinis Missionarios, in Indiarum Regnis

commorantes,

sibi subjectos,

exorta sunt,

quorum ab

ejus auctoritate enixe postulabatur.

SECCION PRIMERA.
utpote

una ad sedandas omnes animorum perturbationes, necnon

solntio

quffi

459

religiose custo-

diendas Innocentianas Constitutiones pro CoUegiis Apostolicis de Propaganda Pide editas

ptima videbatur. Quodque insuper iidem Fratres Missionarii ab eo desiderabant, ut ipse aliqua
prajmia pro exantlatis laboribiis cviique in futurum constitueret
tionibus pro debito sui

officii

muere faceret

quapropter ut hisce postula-

atque ut quantum in eo

satis,

suorum

est,

snbditorum quieti et regulari disciplinse studeat, viginti et octo concinnavit articula tenoris,
qui sequitur.

Constitiiimus ut decennium Fratribus ad Collegia de Propaganda Fide pro Missionibus

I.

dummodo jam sacerdotes sint,


nondum sacerdotes reperiantur, a die qua ad hunc sacrum Ordinera erunt promoti,
numerandum sit, et sic pariter annus probationis requisitus ad obtinendum jus activi sufifragii
migrantibus, a die ipsa in qua naves conscendunt Indias versus,

vel si

in

Guardianorum Capitulis.erit computandus, ut Frater qui per annum in Colleglis commoratus


ad Provincias transit, et dein ad eadem Collegia regreditur, babendus

est,

sit veluti

ad ferendura sufragium in electionibus, quin denuo annus approbationis ab eo

sit

quod dem servandum venit pro emigrantibus ex uno

Nemo

suffragii habebit,

incorporatus

aliud CoUegium.

jus alieni

seu in Prailatum eligi poterit, quin a quatuor annis eidem Collegio

electio

in

missus

suscipiendus;

vero Guardianorum

deinceps sic erit omnino peragenda


ribus suTragiis eligendi

et Comraissariorum,

tres ex

Missionibus

sit

prsesunt,

mnibus Vocalibus cujusque Capituli erunt plu-

cui major pars vocalium suTragata

qui

erit,

Praeses ejusdem capituli

eum Guardianum

seu Commissarium Prsefectum omnino renuntiabit, nuUo ei hisce desuper


arbitrio, juxta dispositionem secundse Innocentianse Constitutionis sub numero trigsimo

relicto
alii

vero do erunt Discreti

ac deinceps a Vocalibus prsfatis tertius et quartus Discreti erunt

Quo autem
tum Generalis Romse anni 1653, tum custodiarum de Propaganda Fide anno 1780 ab Emmanuele de la Vega editi pro electionibus Visitatorum, Prjesidentium Capitulorum Provincialium et Custodialium ubi nominati a Prselato Generali suum
adventum diutius different, statuitur, ut si expletis duobus solidis annis cum dimidio officii
Guardianorum prsedictse superiorum dispositioncs nondum pervenerint, tune quseque Discretoria
assignandi

ita

ut qui do plura tulerint suffragia, in Discretos erunt constituendi.

consentiatur dispositioni statuti,

suos Visitatores et Praisidentes aut ex alumnis sui cujusque Collegii, aut ex alumnis Provincise eis,

quoad suffragia

fungentur

cum iisdem

utuntur; ita tamen ut

unitse, eligere

poterunt et debebunt; sic vero electi suis muneribus

prorsus facultatibus, quibus


si

nominati a Superioribus Generalibus

diplomata coramissaria pro muneribus

prsefatis,

nondum

solido

triennio exacto accipiantur, quamvis, ut prsefertur, electi visitationem susceperint, illicoab ea


desistont, et in eo statu a

continuabuut, usque
praefati statuta

Commissario Generali Indiarum pro tempere existenti nominati

dum

Presidentise Capitulorum,

eorumque

incidentise,

illas

juxta Ordinis

ad pra;cavenda incommoda Guardian us et Discreti de ipso celebrationis Capituli

anno certiorem facient Commissarium Generalem, ut ipse ad proximum futurum Capitulum


Visitatores et Prajsidentem opportune deputet.
11.

nem

Ut obeunte Fratre, priusquam navim conscenderit, sulTragia in ipsius animae expiatio-

erunt facicnda a Provincia seu Collegio, a quo discessit;

eadem

suffragia per

aliqui ex

iis,

qui Collegiorum decennium jara

missi fuerunt,

decesserint, quoties id contingat, aut

antequam

erit

autem ascensa jam navi, tune

alicui ex Provinciis

seminario cui inservierunt;

revertuntur illorum anirntc suffragari

si
:

quod

priusquam navim Hispaniam versus

Indiarum fuerint addicti, tune onus sufFragio-

vero jara conscensa navi, tune erit Provincia} ad


si

si

exegcrunt, postquam a Collegio seu Provincia

ascenderint, aut

rum

si

Provinciam seu Collegium, cui erat assignatus, erunt explenda

quam

tandera hi Missionarii alicui ex Provinciis Indiarum

PARTE

460

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

fuerint adjuncti, expleto decennio q CoUegiis, tune hi

tamquam

Fratres

quoad

sniores,

suffragia censentur.
III.

Ut

si

Missionarii exacto decennio in suis Collegs, juxta Apostlicas Constitutiones, ac

secundam Innocentianam Constitutionem numero vigsimo quinto ad aliquam ex


Provinciis ludiarum adjungantur, erunt subinde idonei et capaces ad omnia muera
et officia
prsesertina

ejusdem Provincise obtinenda a


IV.

Ut CoUegiorum

die,

qua fuerunt aggregati.

Missionarii deinceps hisce fruantur privilegiis. Qui

nempe emensis

laudabiliter duodecira annis, aut suas matres Provincias regredi, aut Provinciis Indiarum,

Hispani

sint,

cum honore

et

gradu concionatoris, seu Pradicatoris Generalis de jure. Qui autem per sex-

decim annorura curriculum sua obsequia Ordini


perinde ac

si

praestiterunt, iis

Provincise, ut in eo adfilientur, et ad illum adjungantur.

Collectorum,

eadem spectabuut privilegia,


quemque Conventum

fuissent Definitores, jusque erit eligendi pro suo arbitrio

vierint, perfuuctis

munus

cum

aggregari desiderant, in iisdem Provinciis erunt semper admittendi et recipiendi

Si

vero per viginti anuos inser-

interim muneribus seu OfBciis Commissariorura Missionum et illarum

hi, sicut pariter

Guardiani et CoUegiorum Discreti,

Magisterii in aliqua utili scientia,

et qui

per quindecim annos

seu facltate exercuerint, omnes

aut ob

hi, si

infirmara valetudinem, aut ex alia justa causa Apostlico ministerio se abdicare postulaverint,

tune non solum jure

sibi eligendi

et singulis privilegiis,

tam de

pro suo arbitrio quemlibet Conventum, verum etiara mnibus


jure,

usu

et

consuetudine Ministris Provincialibus, inter

limites Provinciarium suse filiationis aut aggregationis competentibus, uti, frui et gaudere
libere ac licite poterunt;

imo Fratres Provinciarum Hispanarum

ad Pro-

dicti Ordinis, qui

Indiarum erunt adjuncti, postquam laudabiliter memoratum annorum curriculum

vincias

emensi fuerint, a
habilitati.

die,

qua eisdem Provinciis fuerunt aggregati pro alternativa censentur

Hisce tamen addendum

est,

ut Collectores Missionum in suis respective CoUegiis,

eodem prorsus modo, quo Commissarii Missionum, ac Guardiani tam


actuales, quam habituales
ita tamen ut omnes pra;fatae prseeminentise atque exemptiones
subrogationis habendse sint, sine prejudicio Patrum, immediati et senioris, atque aliorum,
sint Discreti perpetui

qui sunt Ex-Provinciales ex jure subrogationis, quoad dictos

Patres,

immediatum

et se-

niorem.

V. Ut Confessores in suis respective Provinciis constituti, illorum institutionis

subditorum Ordinis

praefati

vi,

omnium

sacramentales confessiones excipere, necnon propria peccata,

cu i Confessario ejusdem Ordinis voluerint, quamvis nisi a Ministro Provinciali ipse facultates

habeat, confiteri poterunt; salvo tamen

semper jure Ordinariorum suarumque

facul-

tatum.
VI. Ut Guardianus et CoUegiorum Discreti, Prpedicatores et Confessarios tum Fratrum
tum Monialium nominare, dimissorias ad Ordines conceder ac illos Ordinariis prsesentare
poterunt, quos ad Verbum Dei evangelizandum atque Christifidelium utriusque sexus confessiones audiendas idneos et capaces reputabunt, non secus ac Provinciales quoad suos subditos,
sine pariter juriura ac facultatum Ordinariorum localium prsejudicio.

VII.

gionem

Ut Guardianus

et

et Professionem

CoUegiorum Discreti regularem habitum conceder atque ad


Regularem emittendam eos adraittere queant,

vocatio elucebit, atque ea erunt quse ab Innocentiana Constitutione sub

Keli-

in quibus et vera

numero vigsimo primo

praerequiruntur, sicuti pariter arbitrii majoris partis Discretorii erit, illos interdum inter

Fratres Ordinis prsefati accipere, qui viginti et unius anni setatem

tamen ut

hisce desuper illorum couseientia onerata

sit,

et

nondum

exegerunt, ita

omnia juxta sacrosancti

Concilii

461

SECCION PRIMERA.
decreta fiant, ac
tar!

nemo

uumerum, qui commode

recipiatur ultra illorum

ex eleemosynis susten-

possunt.

VIH. Ut Fratres Missionarii post decursum decennium, in aliud Collegium recipi possint
quod si justis de causis ante emensum decennium translationem hujusmodi postulent, ad
pariter Collegium aggregari poterunt, accedente

aliud

et retento

IX.

quod jam

fuit

Ut Hospitiorum

tamen utriusque

Discretorii consensu

prsescriptura pro translatione de una ad aliam Provinciam.

Conversionum Presides easdem habeant facultates.quibus per Statuta

et

Ordinis priedicti Vicarii Conventuum, absent Guardiano, utuntur, utque in electionibus Prse-

memorata constitutione Innoceutiana pro

sidum hujusmodi ea quae a

toties

Conventuum

omnino

prsescribuntur,

electione Vicarii

sint servanda.

X. Ut CoUegiorum actuales Discreti in Presides hujusmodi eque eligi eque domibus con-

versionum assignari possint, durantibus eorum respective


XI. Ut Praesides prsedicti ab eorum

officio

ofnciis.

amoveri possint, quoties Guardianus et Discreti

majus Dei et Regis Catholici servitium id exigere censebuut.

Xn. Ut

Communitate seu domo Conversionis Frater

in qualibet

dos Guardianos seu Commissarios prsesit


electione prsefata,

eligendus; qui

utque

si

sit

qui Capitulis ad eligen-

contingat Fratres de familia discrepare in

tune ex duobus vel pluribus designatis qui officium obtinebit,


in scriptis vocera seu suffragium

tamen

sorte

erit

activum abdicabit, hsecque renuntiatio

Capitulo et Discretorio erit exhibenda.

XIII.
cretis

Ut

si

Guardianus aliquis Frater absens renuntiatus

commorantibus

tutione sub

qui subinde

in Collegio

eadem

fuerit, Prseses Capituli

cum

Dis-

polleat facltate, quse a secunda Innocentiana Consti-

numero trigsimo secundo, novo Guardiano ad eligendum Vicarium attribuitur,


Praeses in Capite rem omnem administrabit, primum locura occupans,

tamquam

usque dura electus Guardianus in Collegium perveniat

quod

si

novus electus Guardianus

interim e vita excedat, vel officium recuset, Vicarius prsefatus in suscepta administratione et

gubernio Communitatis, veluti praeses in Capite usque ad exitum unius anni


electionis perget

si

intra breve trium

cum

dimidio

porro Guardianus intra ipsum suae electionis deficiat annum, Vicarii erit

dierum spatium a die obitus, seu dimissionis aut renuntiationis

locales

omnes, quot intra spatiura viginti dierum haberi poterunt convocare pro novi Guardin! electione, cui electioni

dignior Collegii praeerit

incepti triennii exitum gerat


deficiat,

si

tune Vicarius praefatus,

convocationem, quae
bitur

nunquam

et recens electus

autem Guardianus

tamquam

in

suum gubernium usque ad

secundo aut tertio sui gubernii anno

Praesidens in Capite usque ad proxiraam Capituli

ultra solitum triennura protrahetur,

Communitatem modera-

ea tamen lege ut haec omnia Commissarise General! significentur, ut hinc ab

illa

juxta

rerum actemporum opportunitatem, necessaria capiantur consilia.


XIV. Ut ad admittendam Guardianis dimissionem suorum officiorum seu Guardianatuura,
intra

annum cum dimidio

sui

ofiicii

Ministro Provincial! illarum Provinciarura, ad quas

quoad suffragia aggregati sunt, spectat, prout cavetur in dicta Innocentiana Constitutione sub

numero trigsimo primo consuetudo in


rales,

dictis

CoUegiis a die retenta, qua Commissarii Gene-

Peruvianus et Mexicanus defecerunt, semper firma remanebit.

XV. Ut Guardiano

et,

eo absent,

Vicario integrum

sit

tura Missiones ad fideles populos

committere, non solum per sex raenses ab Innocentianis Constitutionibus praefatis expressos,
sed etiam in aliud tempus, prout, mature pensatis locorum distantiis, id

necessarium videbitur

tura Missionariis concedere,qui recusare

opportunum ac

non poterunt, ut concionari,

sermocinari, ac de laudibus Sanctorum moraliter verba facer valeant, vitia evitanda ac virtutes

ad Sanctorum, qui laudantur imitationem sequendas annuntiando.

PARTE

462

XVI. Ut nemo

3a

deinceps, ad

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Domus Conversionum

respective Collegiorum se conferre, recusare possit,


sit, ita

tamen ut pro conversionibus infidelium

in

atque ad antiquas doctrinas, suorum

quamvis

mnibus

mari habendura
quod a memorata secunda

iter vel trra vel

Collegiis

Innocentiana Constitutione sub numero sexagsimo tertio disponitur, indiscriminatim ac religiose custodiatur, sint Collegiales vel e Hispaniis, vqI

habitum susceperint ac Professionem

legularem in eisdem Collegiis emiserint.

XVII. Ut Guardianus ac Discreti cujusque Collegii, absque ullo jurium ac facultatum Ordinariorum praejudicio, tot Pratres, tum intus, tum extra Collegia, quot, juxta alumnorum
cujusque Collegii numerum, conveniens erit, nominare possint pro absolutione pojnitentiura
a casibus reservatis; pro habilitatione incestuosorum, aliisque ad forum conscientiae spectantibus peragendis.

XVIII. Ut Collegiorum Guardianis, absque pariter ullo jurium ac facultatum Ordinariorum


praejudicio, sit conceder facultatera absolvendi

a casibus reservatis in Ordine prsedicto,


absque temporis limitatione, et toties quoties destinati e CoUegio discedant, aut extra claustra
legant, qua quidem facltate, eodem prorsus modo, nec aliter quam Gnardiani prsedicti,

utentur Coramisgarii Missionum pro suis subditis, qui infidelium ac Neophytorum Missionibus
inserviunt.

XIX. Ut quidquid
giorum

cum

suo Deflnitorio, et Guardianis itidem

Provincialis et Definitorium,

cum

quibus incorporatum est respective Collegiura

Discretis fas

XX. Ut
quoad

Provinciali erga suos subditos licet, liceat pariter et Guardianis Colle-

et quidquid Provinciali

in suos

cum

suis

sit.

qui a Seminariis missi erunt, in Provinciam omuino recipient,

suflfragia eos Fratres,

prout cavetur in secunda Innocentiana Constitutione numero dcimo octavo


hisce certiorem facer

Commissarium Generalera Indiarum teneantur,

sario Generali prsedicto, si Regiis

ita

tamen ut de
Commis-

sicuti pariter

sumptibus hi missi Pratres fuerint ducti, haec regio Indiarum

consilio significare, incumbet.

XXI. Ut

liceat

Guardiano cum suis Discretis ubique Collegiorum

sionis Syndicos, sic exigente necessitate

et

Domorum

Conver-

nominare ac instituere etiam non audita Commissaria

Generali.

XXII. Ut
onus

in Collegiis, in quibus extant eleeraosynae et pia opera ad Missiones spectantia,

cum

sit Praesidentis Capituli

titulo

Discretorio in singula triennia aliquem ex Pratibus

Procuratoris Conversionis deputare, ut ipse hosca proventus et fructus

tate curet,

quo etiam diligenter suo

officio

hujusmodi fungente,

eis

summa

integrum

erit

cum

seduli-

illum in

munus hujusmodi ad aliud sibi bene visum tempus confirmare, sicque etiam aliquod congruum
munus elargire et assignare.
XXIII. Ut ofacium Commissarii Missionum cum ofiBcio earuradem Missionum Prsfecti
deinceps unitum sit, quemadmodum pro eis, qui in nova Hispania degunt a felicis recordationis
Clemente Papa XIV, per suas in simili forma Brevis die 22 Novembris anni 17t9, expeditas
Litteras incipientes Alias pro parte dilecti

Supremo Indiarum

filii

Michaelis del Rosal

fuit depositura et

Consilio sub die 10 Maji 1770 fuit recognitum.

XXIV. Ut Commissarius
tiones Innocentianas

Missionis prajfatiis in quolibet Collegio, juxta dictas Constitu-

fundato, in

singula sexennia eligatur,

eodem prorsus modo, quo

in

singula triennia Guardiani eliguntur, prout expreisum legitur in declaratione primi dubii

mnibus vero Sacerdotibus, qui ab anno

in Collegio

coramorantur, juxta consuetudinem

electionum Commissariorum septennalium et primara Innocentianam Constitutionem sub

numero vigsimo primo, huic

electioni suffragium ferendi jus erit.

Omnes

Praefeeti

Commis-

SECCION PRIMERA.
sarii

Missionum

Generalis

quodammodo ad

qiise

teneantur

uno

in

et

tamquam

delegati Coramissaric

obtinebunt superioritatem in Missionibus et in Conversionibus,

alterum Populum seu Missioncm transferendo, quando illarum

Quam quidem

inserviunt, hi

auctoritatera, etiam

Commissar exercere poterunt,

obliti vocatione, qiia vocati snnt, e

debent,

res

uisi

incommodis prospiceret. Quod


gravi aut

utiliori

ministerio haud responderent, aut

qua3 quidem de consensu Gnardiani

memorati

si

atque utilitas

eos corrigendo, ac ad claustra etiam revocando,

urgerent,

ita

bonum

quoad ipsos Fratres, qui acta Missionibus

sibi coucredito

in

sua mala viventii ratione Indos perverterent


Collegii fieri

cum

respectiva Collegia spectant, ac eorura oneri et servitio stant,

visitare atque illarum progressui invigilare, etiam Fratres Missionarios de

illas

sic postulet.

si

in singula sexennia electi,

sic, iit prsefertur,

omnem habebuut

ut necessarium
Prsefecti

sui cujusque

ut ipse per se hisce

foret,

Commissar Missionum

ex

aliqna

causa distenti, hEc per se exequi non poterunt, tune suas facultates

Vice-Prafecto Missionum, seu alteri Missionario ejusdem Seminarii, qui probitate vite

Domino

mendabilis in

sit,

com-

committent, prout jam ab Innocentianis Constitutionibus dispo-

situra fuit.

XXV.

TTt

Comraissarius, ut prsefertur, electus per integrum

suum sexennium, omnibus!

facultatibus, exemptionibus, prwrogativis, preeminentiis utatur, quas meraoratce Innocentian?e

tum Commissariis tura Prsfectis conceduut.


more sunt, ad formam dispositionis secunde Innocentiana)

Constitutiones electo ad septennium

XXVI. t

qnaj usque

adhuc

in

numero trigsimo quarto

Constitutionis sub

in ferendis sufragiis

Discretorialibus,

ac in

eoruni subrogatione, qui illa ferr debent, etiam in posterum erunt religiosa retinenda.

XXVII. Ut eveniente obitu vel dimissione aut abdicatione Commissar Prsefecti actualis,
nondum exacto triennio, Guardianus sui CoUegii sub poena privationis officii, post triduum
adi habita notitiae computandum, omnes Fratres absentes ad novum Capitulum cogot,
atque, bis perventis, quibus facile fuit inter viginti dierum
erit

terminum

venire,

Communitas

convocanda, uovusque eligendus Commissarius juxta disposita in articulo primo, cui

quidem Capitulo dictus Guardianus


sariis

cum mnibus necesproximum futurum Capitulum

atque factam electionem

pra;erit;

facultatibus confirmabit, atque sic electus usque ad

Guardianale, in que novus Commissarius erit seligendus, suo fungetur ofncio.

XXVIII. Tndem

constituatur, ut ea orania, de quibus hi articuli expresse non disponunt,

Guardianus et Discreti
Catholici

(si

unanimi consensu id ad Dei cultus augmentum ac Kegis

ipsi

servitium pertiuere reputabunt) per se ipsi et qr.omodolibet eis

Superioris Generalis

licuerit,

decidere,

definir

ac

statuere valebunt,

Decreto Sacra; Congregationis de Propaganda Fide, quod incipit

Novemhris 1788, sub numero sexto;


novi ab eis statuetur,

artculos disponere eis fas sit.

significare

certiorem reddet

Utque quoad

assistentia

Sacra Conyrefjatio die

XVI

et Discreti prsedicti, quidquid

teneantur, qui etiam de hoc ipso

utque nihil adversus hos viginti septem

gratias, exemptiones et privegia pro Fratribus

Observantia supra notata ac concessa fuerunt, ac etiam valeant pro Missiona-

rs Excalceatis de
Status

tamen ut Guardianus

Commissario Generali

Supremum Consilium Indiarum


dicti Ordinis de

ita

cum

prout disponitur a

Propaganda Fide Indiarum, qui, cura eodem Missionum, Religionis

et

progressu et utilitate, in eodem Apostlico Ministerio multos exantlatos labores

sicuti pariter

Provinciarum,

ii^dom gratiis et exemptionibus utentur Missionarii conscripti ad Missiones


liac

tamen tantum

ratione,

non antera quoad alternativam, aut Paracias aut

Doctrinas, visitationi Ordinariorum Dicecesanorum subjectas.


requisitos ad obtinendas exemptiones

et privilegia

Quod

si

intra

duodecim annos

Pradicatorum Generaliura, aut sexdecim

annos pro privilegns Definitorum, aut viginti annos pro privilegiis Patrum Provincise, ut

PARTE

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Prajlaturam de

prsefertur, respective necessarios, hi aliquara


interdicit, consecuti sint,
iis

tantum debeantur,

porro hcBC

modo

omnia

variare aut

tune transactum tempus nihil


sine

qiii

uUa

officio,

eis proderit;

quse institutum

cum

cursum

dicte graduationes

Ut

interruptione susceptiim curriculura emensi sunt.

religioso serventur, sciant Provinciales et Definitores, eis

haud

licere

quoquo

mutare assignationem, propter quam Fratres conscripti fuerunt, aut propter

Missiones scilicet, aut propter alternativam. Insuper declaratur, quod Commissarii Praefecti

Missionum
et

quod

harum

et

antem a
sit;

tum

pro primo sexenuio,

ex quibus tamen nihil in

electionibus

Commissariorum

mutatura censeudum

Cum autem
et

Commissariorum Praefectorum Missionum, qui a

sicut

tum etiam

pro futuris,

usquedum

que in articulo primo et vigsimo quarto, ubi de

iis,

Prsefectorum Collegiorum fuit dispositum, innovatum

eadem

firraitatis

communiri,

patrocinio

desideret, Nobis propterea humiliter supplicari fecit, ut in praeraissis opportune

exponentem specialibus favoribus


absolventes

omnia

aut

expositio subjungebat, quo praeinserti articuli firmius subsistant

memoratus exponens Apostolice

providore, ac, ut infra, indulgere de benignitate Apostlica dignaremur

tionis

aliter disponen-

erit.

serventur exactius,

summopere

Provinciis, nOn

Propaganda Fide sustentantur, ad Commissarium Generalem Indiarum

Collegiis de

privative spectat,

dum

collectores iisdem ac Patres Provincise gaudere debent exemptionibus;

electio et nominatio

Nos

et gratiis prosequi volentes, et a quibusvis

et absolutura

fore

et

igitur

ipsum

Excoramunica-

cnsenles, supplicationibus hujusmodi inclinati,

qusecumque

et singula prseinserta articula ac

tenore prsesentium, confirmamus

in eis inserta, auctoritate Apostlica,

approbamus, illisque inviolabilis Apostolicse firmitatis

robur adjicimus.

ecernentes easdem presentes Litteras semper firmas, validas


suosque plenarios et ntegros effectus

tempere quandocumque

spectibit, in

sortiri

et efficaces existere et fore,

et obtinere, atque illis,

mnibus

et

ad qnos spectat et pro

per omnia plenissime suffragari

sicque in

quoscumque Judices Ordinarios et delegatos, etiam cau-;arnm Palatii AposAuditores ac Sanctae Romana? Ecciesis Cardinales, etiam de Latere Legato i, Vice-

praemissis per
tolici

Legatos ac Sedis Apostolicai Nuntios, sublata

eis

et eornra cuilibet quavis aliter judicandi

et interpretandi facltate et auctoritate, judicari et definiri deber, ac irritura et inane,

sccus super bis a

Non

quoquam quavis

si

auctoritate scicnter vel ignoranter alteutari contigerit.

obstantibus Constitutiouibus et Ordinatiouibus Apostolicis, necnon Ordinis pra;dicti

etiam juramento, conrmatione Apostlica vel quavis firmitate alia roboratis, statutis et
consuetudinibus, privilegiis quoque, idiiltis et Litteris Apostolicis in contrarium prsmisso-

rum quomodolibet concessis, confirmatis et innovatis


Datum Romae, apud Sanctura Petrum, sub annulo

Piscatoris, die

12 Decembris 1797,

Pontificatus nostri anno vigsimo tertio. R. Cardinalis Braschius de Honestis.

(Sacado del Archivo del Colegio de Ocopa, donde se halla

el Original

con la traduccin

castellana),

PRIVILEGIOS CONCEDIDOS A LA COMPAIA DE JESUS.


Leo Papa XII.
1 Plura nter et egregia, quse

ante

summi

suam ex Urbe deportationem,

illud prefecto,
ipsi per

Ad futuram

rei

memoriam.

consilii Pontifex

Pius VII, Praedecessor noster,

cum

tura post ejus reditum, pro rei christianae bono perfecit,

quod Societatem, cui a Prente Sancto Ignatio Jesu nomen inditum, (siquidem

speciem sese obtulitDeus, eum, sociosque Jesu Filio bajulanti crucera commendans,)

SECCION PRIMERA.
instaurandam curavit.

commoda

blicam

Neminem

465

porro latet, quot quantaque in Christianam prsecipue rempu-

ex hac ipsa Societale,

quse virorum et pietate et multiplici doctrinarum

laude prajsfcantium, fecunda nutrix, profecta et in posterum etiam prefectura speramus,

ramos

vix novellis defixa radicibus

late pandit.

Equidem

magistraque orbis terrarum Ecclesia, verum etiam in

prajter alia,

cum

non solum in principe

ac Transalpinis remotisque

Italia,

regionibus, ubi peraraanter excepta, nihil non aggreditur ac movet, ut juvenes et adolescentes

mature imbuti, Nostrse proximseque

piis ac liberalibus disciplinis

Dum

vero idem Prsedecessor Noster omnia ejus Collegia,

suam

ac Sedis Apostolicse tutelara, presidium et obedientiam

etati

ornamento sint

omnmo

recepit, sibi et

Pontilicibus Successoribus reservavit ea statuere ac prsescribere, quse ad

magis magisque constituendara


dubio perfecisset, nisi jtate
jactata confectus, ab

jam

et

communiendam, opportuna
ejus

in

Komanis

eamdem Societatem
Quod

viderentur.

operis procul

gravis, curisque in regenda Ecclesise navcula diu

Deo evocatus, in

futuri.

Domos, Provincias, alumnosque

multumque

sinum complexuraque advolasset, promeritam corona

gloriam accepturus. Itaque Nos, qui, etsi impares, ex seternB mentis inaccesso consilio, in

suprema pontificia amplitudine

et specula collocati, nostri

muneris esse ducimus, id ipsum

promover, ut Societas Jesunovis firmetur presidiis, jusque alumni, totidem in agro Domini
operarii, partera sibi

concreditam magno animo conentur excolere, utilesque plantationes, quas

Pater cselestis conseruit, uberius rigatse, accipiant a Christo Jesu incrementum ad salutem.

Cum

igitur sedulo perpenderimus, petentibus Societatis Jesu alumnis, privilegia ac facultates

quibus,ex Praedecessorum Nostrorum Pauli III et Julii itidem III indulgentia.Sanctus Ignatius

auctus ante celebrationem sessionis I7 et insequentium usque ad postremam 25am Concilii


Tridentini
et

itemque

Urbano VIII

alias

eidem Societati a Komanis Pontificibus Sancto Pi V, Gregorio XIII

tributas, eas

quidem adlegendas existimavimus, quas, tum ex ejusdem Concilii


Praedecessorum Nostrorum Constitutionibus, tum ex temporum

decretis, ac deiuceps ex variis

Komanse

inclinatione et hodierna

Ecclesise disciplina, Nobis

2. Quapropter auctoritate Nostra Apostlica

iterum concedimus ex
discedi prsecipimus

harum Litterarum

quinimo

visum

est expedir.

easdem ipsas innovamus, confirmamus ac

prsescripto, e

societati Jesu, ejusque

quo ne transversum quidem unguem

alumnis

gratificari cupientes, et in primis

Generali Prseposito, ut Prsesuli ac eorum Prsefecto, qui ex sua familia Evangelii causa in

longinquas Missiones mittuntur, hisce


adjungere non gravamur.

facultatibus

nonnuUas

Societatem Jesu cooptatis

benignitate Nostra

alias ex

autem sunt hujusmodi, videlicet primo Keligiosis viris in


veniam facimus, qua Christiani populi sacras confessiones possint

Illa

verbum Dei annuntiare, sacramenta administrare, assentientibus ac probantibus

excipere,

quibusque locorum Ordinariis Praesulibus, in quorum Dioecesi vel quasi Dioecesi, eos versari
contigerit. Possint prseterea Ordines,

qua minores, qua majores accipere; etiam extra tmpora,

neququam servatis, a quocumque sacro Antistite cum Cathedra Romana


adepto tamen consensu Ordinarii illius loci Prajsulis, in quo id et necnon de ejusdem

ac intersticiis
sociato,

sententia possint Ecclesia; Societatis Jesua


consecrari.

quolibet Episcopo vel Archiepiscopo benedici et

Peculiaribus autem rationibus permoti volumus,

Virginumque curam suscipere. Eis item


exceptis

iis,

Sanctum Jacobum
vel jure tertii.
sacrificio,

liceat a casibus Sedi Apostolicse reservatis absolvere,

I.

nunquam

Trium peregrinationum ad Sacra BB, Apostolorum

vero

limina, ad

in Compostella, et ad Jerusalem, eaque vota in quibus agitur de praejudicio

Horam

seu ante

TOM.

Reiigiosarum mulierum

qui continentur in Bulla Coense Domini. Vota Simplicia commutare,

vota Castitatis, Eeligionis,

alumni

ut Societas ejusque

nuUibi teneantur, cujuslibet Prajsulis rogatu, visitandi onus, aut

illius

ante aurorara, horamve post meridiem divinis operari.

celebrationem, aut alias Eucharistise

Sacramentum

Ac

peracto

ministrare.

Atque

58

I
PARTE

466

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

etiam eos, qui irregularitatem occultam, tam ad suscipiendos,


incurrerint, in foro conscientise tantum, ab hoc
ut,

quam ad

ab animadversione e societatis legum prEscripto irrogata, nefas

Ut

provocare.

alumni

Societatis

confiteri

exercendos Ordines,

impedimento absolvere. Decernimus insuper,

nequeant anirase noxas,

sit

nisi

extra Societatem

qui a Prseposito

iis,

facultatem habuerint sacras eorum confessiones aiidieadi. Ut nemini, qui in Societate vota

nuncupavit, ad aliam sacram familiam, prater Carihusiensium liceat transir.

Ut

irregulares,

qui Societati

dant nomen

membrorum,

defectu animse, et simul excepta irregularitate, quse oritur ex infamia juris vel

possint promoveri ad Sacros Ordines, et ad

facti),

magistri neququam

rum

(nisi irregularitas sit ex homicidio voluntario, bigamia, mutilatione

confessiones.

mnibus

Ut

qusecumque Societatis

oBcia.

Ut tyronum

Decreto sint obnoxii, quod vetat, ne pra;sules sacras excipiant alumno-

ei

Societas ex ejus

consuetudine, constitutionibus, ac se gerendi modo

privilegiis perfrui possit eis sacris familiis, quse

Mendicantium generatim
in auno, die Festo tituli

tributis.

eorum

Demum ut Christi

mendicando vivunt

fideles

sive, ut vocant,

templa Societatis adeuntes, semel

cujuslibet, plenariam indulgentiam valeant lucrari.

3. Prsepositum vero Generalem, uti Prsesulem potestate donamus,

iis

e societate alumnis,

quibus id opportunum ducit, veniam tribuendi, qua in domestico sacello legitime erecto perlitent. Justis

de causis eosdem alumnos a jejunio et vetitis cibis dispensandi. Adversa vale-

tudine laborantibus divinum officium in pias alias preces commutandi. Item indulgendi, ut,

sequum

est, horse matutinse,

si

peracto sacrificio, recitentur. His alumnis quibus expedir existi-

met, facultatem faciendi, cujus vi libros prohibitos queant legere. Postremo hujusmodi facul-

omnium

tatibus

Societatis

Domorum, CoUegiorum,

in qualibet Provincia Praesules muniendi.

Posthsec statuimus, ut Generalis Prsepositus sacris ubicumque Missionibus

quibus suse

praesit,

alumni ad Catholicse Eeligionis commodum, et animarum salutem operam nava-

Societatis

bunt. Quare ei liceat ad nunciandum Jesu Christi Evangelium suos mittere alumnos, ubi prse-

cones

isti

desiderantur ac prEsertim ubi Ecclesiasticorum Operariorum numerus sit adeo

exiguus, ut parvulis

panem

quserentibus, non sit qui frangat; necnon

earumdem Missionum

Prsefectos constituere. Et quo uberiores fructus inde possint referri, ipsi Praeposito Generali

eas impertimur facultates, quse continentur formulis a suprema Inquisitionis Congregatione,


ex Prsedecessorum Nostrorum volntate, jamdiu confectis, quseque juxta locorum distantiam.

Sacra efagitante Congregatione Christiano nomini propagando prreposita, a Nobis hujusce


laboriosse Provincise Prsefectis tribuuntur,

ad eos a Praeposito Generali, ab hisce ad

alios tanto

ministerio addictos, delegandas. Prsefecti vero, aliique Christianae veritatis nuncii, in regio-

nibus Ordinariorum Praesulum jurisdictioni subjectis, id muneris, nisi ex eorum venia, nesi vero inibi nulla sit Ecclesiastica jurisdictio, eodem muere libere perfunUt autem ex hac Nostra indulgentia omue dubium quod a formularum discrimine,
quas commemoravimus, oriri posset, omnino arceatur, easdem ipsas facultates, quibus Eccle-

queant exercere

gantur.

siae

bono ipsum Prsepositum instruimus, hic singillatim enumerandas censemus, iisdemque

verbis expressas, quas Congregatio Christiano nomini propagando praeposita in


solet usurpare,

4.

1.

nimirum

iis

concedendis

Dispensandi et commutandi vota Simplicia in alia pia opera

et dispensandi ex ratio-

nali causa in votis simplicibus Castitatis et Eeligionis.


II.

Dispensandi in 3" et 4 consanguinitatis simplici et mixto tantum, et in

mixtis, non

dummodo

tamen

nullo

in 2 solo.quoad futura

modo

attingat

matrimonia

primum gradum, cum

quo vero ad
iis,

praeterita,

2, 3 et 4

etiam in 2

solO'

qui ab haeresi vel infidelitate con-

vertuntur ad fidem Catholicam, et in praedictis casibus prolem susceptam declarandi legi-

timam.

467

SECCION PRIMERA.

Dispensandi super impedimento publicse honestatis justis ex sponsalibus proveniente.


IV. Dispensandi super impedimento criminis, neutro tamen conjugum machinante, acresti-

III.

tuendi jus petendi debitum amissum.

V. Dispensandi in impedimento cognationis spiritualis, prseterquam inter levantera et le-

vatum.
VI. Hse vero dispensationes matrimoniales, videlicet 2a, 3a, 4a et 5a,

cum

clausula,

dummodo mulier ra^a non

existat, et in dispensatione tenor

non concedantur,

nisi

fuerit, vel si rapta fuerit in potestate raptoris

non

hujusmodi facultatum inseratur, cum

expressione temporis

ad quod fuerint concessse.

VIL Dispensandi cum gentilibus


quam ex illis

sionem et baptismum,

et infidelibus plures uxores habentibus, ut post conver-

maluerint,

si

etiam ipsa

fidelis fiat, retiere possint, nisi

prima voluerit convert.

VIH. Benedicendi paramenta,


intervenit sacra unctio

et alia utensilia

ad sacrificiura Missse necessaria, ubi non

et reconciliandi Ecclesias pollutas

aqua ab Episcopo benedicta, et in

casu necessitatis, etiam aqua non benedicta ab Episcopo.

IX. Absolvendi ab hseresi, et apostasia a fide et a schismate quoscumque etiam ecclesia-

tam saculares, quam

sticos,

cium exercetur,
illos,

nisi in locis

regulares,

non tamen

eos, qui ex locis fuerint,

Missionura in quibus impune grassantur

qui judicialiter abjuraverint, nisi

isti nati sint,

ubi Sanctum Offi-

lisereses, deliquerint,

nec

ubi impune grassantur hsereses, et post

judicialem abjura tionem illuc reversi, in heresim fuerint relapsi, et hos in foro conscientia

tantum.
X. Absolvendi in mnibus casibus Sedi Apostlic reservatis, ctiara in Bulla Cajnse contentis.

XI. Concedendi indulgentiam plenariara primo conversis ab hseresi, atque etiam fidelibus

quibuscumque

non poterunt.

in articulo mortis saltem contritis, si confiteri

XII. Eecitandi Rosarium vel alias preces, si Breviarium

secum

deferre non poterunt, vel

divinum OBcium ob aliquod legitiraum impedimentum recitare non valeant.


XIII. Consecrandi clices, patenas, et altaria portatilia

cum

olis

ab Episcopo benedictis,

ubi non erunt Episcopi, vel distent duas dietas, vel sedes vacet.

XIV. Dispensandi, quando expedir videbitur, super esu carnium, ovorum

et lacticiniorum

tempere jejuniorum, et prsesertim Quadragesimse.

XV. Celebrandi

bis in die, si necessitas urgeat, ita

ablutionem, per horam

unam

Ministro, sub dio, et sub trra, in loco


reliquiis

Sanctorum, et prsesentibus

dummodo

minister non

Hujusmodi autem

sit

tamen ut

in

prima Missa non sumpserit

ante auroram, et aliam post meridiera, in altari portatili, sine

tamen

decenti,

etiamsi altare

hsereticis, schismaticis,

hsereticus,

sit

infidelibus, et

fractum, vel sine

excommunicatis,

aut excommunicatus, ac aliter celebrari non possit.

facltate bis in die celebrandi nullatenus uti liceat, nisi rarissime, et ex

tam conscientia Prepositi Generalis,


quam Prsefectorum Missionum, necnon Missionariorum ipsorum oneratur.
XVI. Deferendi SSmura.Eucharistiaj Sacramentum occulte ad inrmos sine lumine, illud-

gravissimis et urgentissimis causis, in quo graviter

que sine eodem retinendi pro eisdem infirmis, in loco tamen decenti,
infidelibus sit

XVII. Induendi vestibus saicularibus,


locis

si

ab

hsereticis,

aut

periculum sacrilegii.
si aliter

vel transir, vel

permanere non poterit

in

Missionum.

XVIII. Administrandi omnia Sacramenta etiam Parochialia,Ordine et Confirmatione exceptis, et

quoad Sacramenta Parocliialia in Dicccesibus, ubi non erunt Episcopi, vel rdinarii,

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

l>A[\TE 3

468

aut eorum Vicarii, vel ia

Par

Parochi, vel ubi

ubi non erunt

ichiis,

erimt,

de eorura

licentia.

Crucifixos, parvas statuas,

XIX. Benedicendi Coronas, Rosaria, Cruces,

numismata

(meda-^

Nobis impertiri
glie vulgo nuncupata) et applicandi indulgentias hujusmodi benedictionlbus a
ex prsefatis, pia
aliquod
retinentes,
se
apud
vel
slitas Christi fidelibus qui secum habentes,
opera praescripta adimplebunt ad

Propaganda

formam

Sacram Congregationem de
una cum concessaj

instructionis, quse per

Fide Missionnariis, quibus heec facultas a Nobis conceditur

facultatis instrumento distribuitur.

ac per
Etpraidicta Missionarioriim facultates gratis et sine ulla mercede exerceantur :
indicontigerit
forte
si
Quod
intelligantur.
viginti annos tantum a data prsesentium concessa
et
omnes
tuno
pro
nunc
expirare,
tempere
catum viginti annorum tempus Sedis vacantis

XX.

Summi

singulas prorogatas decernimus usque ad novi

Pontificis electionem,

Prajpositus Generalis ut Missionum, Bocietatis Jesu Superior,

earumdem facultatum

ad quem debeat

quamprimum

recurrere pro

innovatione.

oocietatis Jesu
5. Cuteras autem facultates ac privilegia in hisce Litteris contenta tam
Apostlica in
benignitate
suisque alumnis, quam Proposito Generali, uti illius Presuli, ex

perpetuum concedimus

et

eficaces existere ac fore,

indulgemus

decernentes easdem ipsas Litteras firmas, validas et

suosque plenarios et ntegros effectus

quos spectat, et pro tempere quandocumque

sortiri et obtinere, ac illis,

ad

spectabit, in mnibus et per omnia plenissime

suffragari, et ab eis respective inviolabiliter observari, sicque in prsemissis per

quoscumque

judices Ordinarios et Delegatos,etiam causarum Palatii Nostri Apostolici Auditores, judicari et


definiri deber, ac irritum et inane, si secus super bis a

quoquam, quavis auctoritate,

scienter

vel ignoranter contigerit attentari.

6.

Non

obstantibus felic record. Pauli III, Julii III, S.

rbani VIII Prgedecessorum Nostrorum, Apostolicis

Litteris,

Pii

V, Gregorii XIII

necnon mnibus et singulis

et.

illis,

quE ab ipsis in suo quisque Diplmate non obstare decretum est, cseterisque contrariis qui-

buscumque. Interea vero


et

Apostolicam

eis

dum

Societatis Jesu

alumnos peramanter

mnibus Benedictionem impertimur,

Deum

in Christo complectimur,

enixe oramus atque obsecramus

ut Patrum et majorum suorum exempla imitantes, omnia ad Dei gloriam sint relaturi. Datum

Roma?, apud Sanctum Petrum, sub annulo Piscatoris, die undcima


tesimo vigsimo sexto, Pontificatus Nostri anno

Julii, raillesimo octingen-

tertio.

SECCION SEGUNDA.

RESTRICCIONES DE LOS PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Debe tenerse presente

tanto en sta materia

como en

las

dems, sobre que versa

el

derecho

cannico,que en tiempo de la dominacin espaola no se aplicaban en Amrica las Constituciones


Apostlicas sin que ntes las hubiera revisado y aprobado el Consejo de Indias ; y no faltaron
autores, que no admitan como vigentes aquellas, en que no se hubiera llenado ste requisito.
Pero con qu derecho se atribua el poder Real la facultad de revisar y admitir recusar laa

469

SECCION SEGUNDA.

Letras Apostlicas y otros mandatos de la autoridad Eclesistica en Amrica por medio de su


Consejo ? Por derecho proprio derivado de la misma naturaleza de la potestad poltica ? Esto
est condenado en la Constitucin

dogmtica de Ecdcsia Christi, del Concilio Vaticano. Por


la Iglesia? Sea, con tal que se pruebe evidentemente

suprema de

concesin de la autoridad

Pero como hasta ahora no se ha probado, excepto la que hizo Alejandro VI los
Reyes Catlicos, acerca de las Letras Apostlicas sobre indulgencias, insertaremos en e'sta
seccin las Constituciones, que restringen los privilegios de los Regulares, hayan sido no

tal concesin.

aprobadas por

el

Consejo de Indias.

DECLARACION DE LEON X SOBRE LOS INDULTOS CONCEDIOLOS A LAS ORDENES


MENDICANTES.
Leo Episcopus servus servorumDei.

Dum

Ad perpetuamrei memoriam,

intra mentis arcana revolvimus, et diligenti consideratione

Divini nominis gloria,

dinis studia continuosque labores, pro

sacro approbante Concilio.

pensamus operosa soUicitu-

exaltatione Catholice Fidei,

aniraarum per Coepiscopos eorum-

Ecclesiee unitate servanda, et institutione acsalute fidelium

que Superiores in diversis partibus ad rgimen suarum Ecclesiarum a Sede Apostlica

necnon per Fratres diversorura Ordinum, prsesertim Mendicantium, indefesse

constitutos,

et indesinenter impensos, tanta ex

eorum

in vinea

Domini fructuosis operibus

laudabiliter gestis cordi nostro provenit satisfactio, ut his, qvxx ad

pacem

et

et opportune ac

quietem inter eos

conservandam conducere cognoscimus, omni studio intendamus.


1

Novimus

enira Episcopos ipsos in

partem soUicitudinis Nostre assumptos

fuisse,

quorum

honor et sublimitas, testante Ambrosio, nullis potest comparationibus adsequari, Religiosos


etiam in agro Dominico, pro Christianse Religionis defensione et ampliatione, complura fecisse,
ac uberes fructus protulisse et in dies singulos proferre, ita ut

eorumdem Episcoporum

ac

Religiosorum bonis operibus rthodoxam Fidem incrementa sumpsisse, et per orbera terrarum

undique dilatatam fuisse, fidelium nullus ignorat. Et sicut ipsi saepenumero, vigilantissima
et solerti cura, sehismata in

Dei Ecclesia extinguere,

et Ecclesise

unitatem reddere,

et,

eidem Ecclesi pacis tranquillitas daretur, innmeros labores subir non dubitarunt
queque par

est, eos inter se, nostris

conjungi, ut

ut
ita

provisionibus, pacis vinculo ac fraterna charitate et unitate

eorum concordi doctrina

et

mutuis operibus uberiores in Ecclesia Dei fructus

proveniant.
2 Sane,

cupientes ut jura spiritualia, quse ad Dei

laudem

et Christi fidelium

animarum

salutem pertinent, et quorum in exercitium prsefatis Episcopis et eorum Superioribus in suis

(cum

Dicecesibus

ipsi in

partem soUicitudinis, ut prsefertur, assumpti, ac Dioeceses

eorumdem Episcoporum

distinctae,

commissum extitit, ut per ipsos episcopos exerceantur, etjus illa libere exercendi, quantum fieri potest, eis illsesum prseservetur.
Et si aliqua Dictis Fratribus Mendicantibus, in eorumdem Episcoporum Isesionem, per Romanos Pontfices, Pra3decessores nostros, et Sedem Apostolicam concessa fuerint, concessiones

et cuilibet

assignatse fuerunt)

hujusmodi, eisdem Religiosis factas, in subsequentibus duximus moderandas, ut ipsi Fratres


potius ab eisdem Episcopis
inquietentur.
et

Una

omni cum charitate foveantur, quam aliquo modo molestentur

non exemptorum universalis Ecclesia, extra

unus Dominus, una


voluntatis, et

exemptorum
quam nullus omnino salvatur eorumque omnium
;

Et propterea deceteos, qui ejusdem sunt corporis, unius etiam esse


sicut Fratres nexu invicem cliaritatis adstricti sunt, sic non convenit alterum in
fides.

alterius injuriara seu


diligatis

et

enira est Regulariura, Sfficularium, prselatorum et subditorum

jacturam

prosilire, dicente Salvatore

invicem sicut dilexis vos.

Hoc

est

preceptum meura, ut

MRTE

470

3.

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Ad conservandam igitur inter Episcopos et eorum Superiores ac Prselatos et Fratres


mutuam charitatem et benevolentiam, divini quoque cultus augmentum, pacemet tranquillitatem universalis Ecclesise status, quod ita demum fieri posse cognoscimus,

hujusmodi
que
si

unicuique,

quantum

potest, sua jurisdictio conservetur, Sacro

fieri

statuimus et ordinamus, quod Episcopi et eorum Superiores et

approbanto Concilio,
Parochiales

alii Prselati prsefati,

Ecclesias ad eosdem Fratres, ratione locorum suorum, legitime spectantes, quoad ea, quae ad

curam

Parochianorum
(sine

et circa illam

Sacrameutorum conservationem administrationemque pertinent

et

tamen visitatorum

inslito

delinquentes,

intra septa regularis loci

si

gravamine

vel impensa), visitare

et illarum

Religiosi fuerint, juxta ipsius Ordinis

sseculares vero presby teros et Fratres

curam gerentes

regulara instituta,

hujusmodi beneficia ob ti-

tamquam sute jurisdictioni subjectos, punir.


4. Ac tam Prailati quam Presbyteri sECulares, qui vinculo Excommunicationis ligati non
fuerint, Missas in Ecclesiis domorum eorumdem, devotionis causa, celebrare volentes, celebrare

nentas libere,

possint

ipsique Fratres tales celebrare volente.s, libeuter recipere debeant.

Ac ab eisdem Prselatis ad
(dummodo eorum loca suburbana
5.

processiones solemnes pro


ultra

unum

tempore faciendas

requisiti,

respective non sint

milliare a civitatibus

remota) acceder.
G.

Necnon Superiores eorumdem Fratrum,

torum eorumdem Pralatorum tempore


prsesentare

(si

Fratres, quos ad audiendas confessiones subdi-

elegerint,

eisdem Prselatis personaliter exbibere ac

eos sibi exhiberi et praesentari petierint), alioquin

eorum

Vicariis

(dummodo

ad Prailatos ultra duas dietas acceder non cogantur) omnino teneantur. Possintque

eosdem Episcopos

menti peritia duntaxat examinari.

Talibusque prsesentatis admissis vel

recusatis confitentes, constitutioni, quae incipit

Omnis utriusque

illi

per

saltem hujusmodi Sacra-

et Prselatos super sufficienti litteratura et aliqua

etiam

indebite

sexus, quoad confessionem

duntaxat, satisfecisse censeantur.


7. Ipsique Fratres

Sseculares

etiam forensium confessiones audire valeant, laicos tamen et elencos

a sententiis ab homine latis nullatenus absolvere possint. Eucharistise vero et

Extremse-Unctionis aliaque Ecclesiastica Sacramenta,

illis,

quorum, etiam infirmorum ac

decedentium, confessiones audierint, dicentibus proprium sacerdotem

sibi illa

dar denegasse,

dar nequeant, nisi deaegatio sine legitima causa facta, vicinorum testimonio probata, aut
requisitio

coram Notario publico facta doceretur. Eorumdem vero Fratrum obsequio

tibus Sacramenta hujusmodi nullatenus ministrare valeant, nisi illorum durante


8.

Pacta autem et conventiones inter eosdem Fratres

tempore inita valeant

nisi per

refutata, ac per eos refutatio


9.

Parochias autem

cum

et Prselatos

insisten-

obsequio.

atque Curatos, pro

subsequens capitulum proximum genrale vel Provinciale

hujusmodi intimata debito tempore

fuerit.

domorum

et

pramonito

et

cruce ad levanda fuera eorum, qui apud Ecclesias

locorum eorumdem suara elegerint sepulturam, intrare non possint,

nisi prius

requisito ac non recusante Parochiano Presbytero, et tune sine ejus ac Ordinarii pra;judicio,
nisi

eisdem Fratribus super hoc antiqua consuetudo, quK

sit in

viridi observantia et

cum

pacifica possessione, suffragetur.

eorum Fratrum, in claustro non degentes sed in


eorum ultima volntate sepulturam sibi eligere possint.
11. Quodque Fratres ipsi ad Ordines promovendi, per Ordinarios de grammatica et sufficientia examinari, et dummodo competenter respondeant, per eosdem Ordinarios libere
10. Volentes

propriis

quoque

sepeliri in habitu

domibus habitantes,

in

admitti; ac nullatenus in eorum Ecclesiis seu domibus aut

Dioecesano Episcopo vel ejus Vicario, super hoc

cum

aliis

eorum

locis,

ab

alio

quam

debita reverentia requisito, et absque

SECCION SEGUNDA.
rationabili causa contradicente.vcl eo a Dicecesi absent,

eque ab

12.

471

ad dictos Ordines promoveri debeant.

alieno Episcopo consecrationem Ecclesise vel altaris, aut csemeterii bene-

dictionem petare, sen in Ecclesiis per eos pro tmpora sedificandis,

alienum Episcopum poni facer possint,

nisi ubi Ordinarius bis

aut ter

primum lapidem per


cum debitis reverentia

aut instantia requisitus, sine legitima causa id recusaverit.

Et absque Curatorum consensu sponsum et sponsam benedicere nequeant.


Et ut debitus honor matrici EcclesiB reddatur, tam ipsi Fratres, quam

13.
14.

sECulares,

antequam campanam Cathedralis

made,

alii

clerici

etiam super hoc Apostolicse Sedis privilegio muniti, die sabbati majoris hebdo-

Ecclesiis suis pulsare nimine possint


15. Censuras

vel matricis

Ecclesise pulsaverit,

contrafacientes pceuam

autem per eosdem Ordinarios

carapanam

in

centum ducatorum incurrant.

latas et promulgatas, ac in

matrice Ecclesia

civitatum, necnon in Collegiatis et Parochialibus Ecclesiis castrorum et oppidorum respective

hoc ab eisdem Ordinariis requisiti fuerint, in Ecclesiis

solemniter publicatas, quando super

domoruDQ suarum publicari ac servare.

Et ut animarum utriusque sexus Christifidelium saluti uberius consulatur,

16.

quorum

confessiones pro tempere audierint ciijuscumque status

solvendum decimas sive aliam bonorum seu fructuura quotam, in


aut similia solvi

ipsse

hortari

illos,

et conditionis fuerint,
locis,

ad

in quibus decimse

consueverunt, etiam sub onere conscientiarum suarum monere et

ipsisque etiam eas solvere recusautibus absolutionem denegare, et super hoc requisiti,

id populo etiam publico prsedicare et persuadere teneantur.


17. Conservatores

autem eisdem Fratribus pro tempere a Sede Apostlica deputandi,

doctrina et probitate praestantes et in Ecclesiastica dignitate constituti esse

coram
tionis

18.

eis

debeant, et

per eosdem Fratres, quibus dati fuerint, ultra duas dietas a loco sute solite habita-

nuUus

trahi possit, privilegiis super hoc alias eis concessis nullatenus suftragantibus.

Excommunicati queque Ordinum Mendicantium

ageretur, absolv

non

gestores ac Operarii,

possint,

nisi

profiteri volentes,ubi

prsevia satisfactione. Procuratores

eorum Fratrum

servitiis insistentes, sententiis

mulgatis illaqueati sint et esse censeantur,

si illis

de interesse

queque

et

tertii

negotiorum

Excommunicationis pro-

causam dederint, aut dantibus consilium

auxilium vel favorem prsestiterint.


19. Fratres
dellati et aiii

voluerint,

autem et Srores Tertii Ordinis, necnon Mantellati, Corrigiati, Pizocatae, Corquocumque nomine nuncupati, in propriis domibus habitantes, sepulturam, ubi
valeant. Sed

eligere

die

Paschatis tantum

Eucharistiam, necnon

Extremam-

Unctionem cseteraque Ecclesiastica Sacramenta (Pcenitentite Sacramento duntaxat excepto)


aproprio Sacerdote recipere, et ad onera, quse laicis incumbunt, perferenda teneantur;
in foro saeculari,

coram Judicibus ssecularibus, conveniri

possint.

ac

Et ne censura vilescat

Ecclesiastica, et minoris auctoritatis interdicti sententia reputetur, iidem dicti Tertii Ordinis,

ad divina audienda, in Ecclesiis suorum Ordinum, tempere interdicti, nullatenus admittantur, si

causam dederint

interdicto, vel

auxilium, consilium vel favorem


20. Collegialiter

causam ipsam nutriant seu foveant, aut dantibus

quoquomodo

prsestiterint.

autem viventes seu cum claustralibus habitantes ac mulleres virginalera

seu caelibem aut castam vidualem, expresso voto et sub dicto habitu, vitam ducentes, privi-

quibus Fratres Ordinis, cujus Tertia Regula habitum gestant, gaudere debeant. Orania
etiam et singula supradicta ad reliquos Religiosos Ordinum quorumcumque extend et per eos
etiam servari deber volumus atque decernimus salvis tamen, in reliquis desuper non expres-

legiis,

sis,

tam Episcoporum quam Fratrum

et

per prajmissa in aliquo pra;judicare seu

aliorum Religiosorum pra;dictorum juribus, quibus

quidquam innovare non intendimus.

PARTE

472

Z'"-

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

obstan tibus Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis ac statutis et consuetualia firmilate


dinibus dictorum Ordinum, juramento, confirmatione Apostlica vel quavis
seu aliquod
prsemissa
contra
Apostolicis,
Litteris
indultis
ac
privilegiis queque et

Non

21.

roboratis,

premissorum eisdem Ordinibus concessis, etiam inmari magno contentis


insuper Pratres, in virtute sanctse obedientia;

monemus

etc.

ut eosdem Episcopos

22. Eosdem
nostra ac Apostolicse Sedis revercntia,
loco Sauctorum Apostolorum subrogatos, pro debita et
Ipsos quoque Episcopos hortamur ac
venerentur.
congruo lionore et convenienti observantia
affectu benvolo prosequontes,
per viscera misexicordiee Dei nostri requirimus, ut Fratres ipsos
aut duros vel morosos,
difficiles
minime
illis
seque
charitative tractent ac benigne foveant,

exhibeant, ac in mnibus
sed potius fciles, mites propitios piaque munificentia liberales
participes propria benieorumque
laboris
cooperatores,
prsedictis, tamquam in agro dominico

earumque jura orani cum charitate custodiant atque defendant, ut tam


positas,
Episcopi quam Fratres praifati (quorum operie, veluti lucernai ardentes supra mensam
exaltationem
Catholica
Fidei
Dei
laudem,
ad
mnibus Christi delibus lumen prabere debent)
populorumque salutera, de virtute in virtutem proficiant, ac exinde a largissimo bonorum
o-nitate recipiant,

omuium retributore Domino perennis vita prsemium consequi mereantur.


NuUi ergo etc.
Datum Komfi, in publica sessione, in Lateranensi sacrosancta Basilica solemniter

XIV

auno Incarnationis Dominicse millesimo quingentsimo sextodecimo,


Dat. die 19 Decembris 151(5, Pont, auno

Pontificatus nostri anno quarto.

(Extat in Bullario

Eomano

edit. noviss. Pii

celebrata,

Kalendas Januarii,
4.

IX, sub num. 24, Leonis.)

RESUMEN DE LA RULA ANTERIOR,


1

La dignidad episcopal es ms eminente que

las

dems y

los

ministerios de los Mendicantes

son sumamente fructuosos.


3 Por sta razn

el

Pontfice, guardando concordia

los privilegios de estos del

Los Obispos pueden

modo

siguiente

visitarlos

entre los Obispos y Mendicantes, modera

y corregirlos en lo que concierne

al

cuidado de las Parro-

quias y administracin de los Sacramentos.

Regulares.
4 Admtanse recprocamente celebrar misa en sus iglesias los Seculares y los
5 Los Obispos los pueden obligar asistir las procesiones (1).
Confesores deben ser aprobados por los Ordinarios (2).
60

Los

70 Los Regulares pueden or las confesiones de los seglares

pero no absolverlos de las censuras

ai komine.

guardar.
8 Los contratos entre los Obispos y Mendicantes se deben
para levantar los cadveres
Parroquias
en
las
Cruz
su
con
entrar
Mendicantes
90
pueden los

No

sin consentimiento del Prroco,

10 Los fieles,

si

no es por costumbre antigua.

que se quieren sepultar con su hbito, pueden elegir sepultura.

11 Las Ordenes recbanse del propio Obispo.


tres veces se negare
12 Lo mismo las consagraciones de Iglesias, sino es que rogado dos

sin causa.

13 Se prohibe los Mendicantes bendecir velar los Esposos sin

Prroco.

(1)

(2)

Vide Concilium Tridentinum sess. 25, de Regular,


Hoc dem, ultra dictnm Concilium, statuit Pius V,

cap. 13.

in const.

Eomani.

el

consentimiento del

473

SECCION SEGUNDA.

En Sbado Santo no toquen

la

campana ntes que en

la

Catedral.

15o Guarden y publiquen las censuras de los Ordinarios.

16 Procuren recomendar los

fieles el

pago de

los diezmos.

17 Pueden tener Jueces Conservadores.

18

excomulgados de

los

las

Ordenes Mendicantes, que quieren profesar, no

los absolvern,

si

se sigue dao de tercero, sin prvia satisfaccin.

19 Los
entredicho

causa

Terciarios,
;

entredicho,

al

propias casas,

que viven en sus

no se les admita los oficios divinos en

favor los que

la

la

las

como legos en tiempo de

reptense

Iglesias de su Orden,

de

la

hubieren dado

dieron.

20 Los que viven en comunidad, d habitan con los Claustrales, y las

por voto expreso, y llevan

castidad

si

mantienen y fomentan prestaren de cualquier modo auxilio, consejo,


mujeres, que guardan

dicho hbito, gozen de lodos los privilegios de los Religiosos

Orden.

21 Se derogan

las disposiciones contrrias.

22 Los Ordinarios y los Mendicantes vivan en caridad y trtense con benignidad.

Dado en 19 de Diciembre de 1510.


Nota. Esta Bula se public en una Sesin del Concilio Lateranense V. Acerca de la colacin de Ordenes
los Regulares y de los trmites, que han de seguir los Superiores en la ordenacin de sus alumnos, vase
1746.
la Constitucin de Benedicto XIV, que empieza Impositi nobis, dada en 27 de Febrero de
:

REGULARES EN LO QUE SE OPONEN AL CONCILIO

SE REVOCAN LOS PRIVILEGIOS DE LOS

TRIDBNTINO.
Pius Episcopus Servus Servorum Dei.

Ad peipetuam

In Principis Apostolorum Sede, meritis licet imparibus

rei

memoriara.

Divina dispositione constituti,

eque universali Ecclesise curie et sollicitudini nostrae conimissse, salubrius, eque


injuncto nobis Apostolicse servitutis officio decentius, prastare possumus, quam quod provi-

nihil,

ministerio

dentife nostrae
auspiciis,
fuit, ita

nem

sicut nostris potissimura

concordia, per Dei misericordiam feliciter absolutum

per universos, qui Christiana pietate censentur, ubique suscipialur, et remotis quibus-

libet obstaculis,
1.

CEcumenicum Concilium Triuentinum

summaque Sanctorutn Patrum

Cum

ab mnibus aqualiter observetur.

itaque in eodem Concilio quamplura salubria et ad universaiem

morum

reformatio-

valde utilia decreta atque statuta, maturo prsesentium ipsorum examine prsecedente, sint

edita, quibus

multa atque diversa

privilegia, exemptiones, immunitates, dispensationes, facul-

tates, conservatoriag, indulta et, ut vocant, Confessionalia, et

quse variis,

tam Cathedralibus etiam

Conventibus et

aliis Keligiosis,

Metropolitanis,

quam

Mare magnum,

et alise gratise,

('ollegiatis Ecclesiis, Monasteriis,

etiam Pratriim Mendicantiura domibus et Ordinibus, necnon

Saneti Spiritus in Saxia, Sancti Joannis Lateranensis, ac Incurabilium de rbe, Sancti Antonii
Vienensis, et Sancti Bernardi Jurensis, aliisque Hospitalibus, Militiis eorumque Capitulis
et Conventibus ac Universitatibus, etiam

quam
quam

Studiorum generalium

ecclesiasticis, Confraternitatibus, Societatibus et


aliis

Pabricis, Sanctaj

tam

Collegiis,

tam sacularibus,

Principis Apostolorum de Urbe,

Cruciatse, aliisque piis lois et operibus, necnon Patriarchis,

Archiepiscopis, piscopis, Praelatis, Abbatissis, Prioribus, Praepositis, et aliis Ecclesiasticis,


saecularibus quam diversorum Ordinum et Militiarum Regularibus, ac etiam laicis cujus-

tam

cumque

dignitatis et status ac gradus et excellentie, ac etiam Ducali,

TOM.

I.

Regia et Imperiali

PARTE

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3=^

dignitate fulgentibus, utriusque sexus personis, necnon aliquibus Notariis et etiam de Latere

Legatis atque Nuntiis, tam perpetuo,


nostros, ac

Nos

et

quam ad tempus per Komanos Pontfices, Prsedecessores


Sedem Apostolicam, ejusque Legatos bactenus, etiam Mota proprio, et ex

ac de Apostolicai potestatis plenitudine, seu etiam Imperatorum, Eegum,


aliorum Principum conteraplatione et intuitu, etiam de Fratrum consilio diversimode variisque temporibus, in genere vel specie, ex quavis etiam honesta causa concessa, et
certa scientia

Ducum,

et

etiam pluries confirmata et innovata fuerunt, in plerisqiie contrariantur.


2. Nos, quibus in primis cordi est, tam Sancta et Ecclesise Dei salubrrima decreta suos,
ut par est, effectus ubique consequi et ab mnibus obedienter observari, privilegiorum, exemptionum, immunitatum, facultatum,

magni,

et

conservatoriarum, iiidultorum, confessioualium, Maris

aliarum gratiarum praidictarum, ac quarumcumque Apostolicarum et aliarum

Litterarum desuper confectarum, processuumque, decretorum et aliorum inde secutorum


tenores, ac si de verbo ad
insertis habentes,

quod eadem omnia

Mota

quibus

insererentur, prasentibus pro suEcienter expressis, et plene

et singula privilegia, exemptiones, immunitates, facltales, dispensationes,

conservatorise, indulta,
gulis, in

verbum

proprio et ex certa scientia, ac de Apostolicse potestatis plenitudine,

confessionalia,

Mare magnum,

et alise gratis in his

mnibus

et sin-

hujusmodi contrariantur, ipso jure revocata,

illa statutis et decretis Concilii

cassata et annullata, ac ad ipsius Concilii trminos atque limites redacta sint et esse cen-

seantur, nec

quidquam adversus ipsa decreta

et statuta,

quominus ubique

et

apud omnes

observentur, in aliquo suffragari posse, sed ea perinde haberi et reputari deber, ac

quam

si

nun-

emanassent, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium declaramus ac etiam statuimus

et ordinamus.
3.

Decernentes nihilominus omnia et singula, que vigore privilegiorum, exemptionum,

immunitatum et dispensationum, facultatum, conservatoriarum, indultorum, confessionalium


et aliarum quarumcumque gnitiarum hujusmodi post id tempus, quo Ooucilium obligare
gesta quomodolibet fuerunt, et in posterum

ccepit, facta et

fient, in iis, in

quibus dicti Concilii

decretis adversantur, uulla, invalida et irrita esse et censeri, ac nemini etiam quantumlibet,

ut prsefertur, qualificato, tam in foro, quod ajunt

fori,

quam

conscientise, suffragari posse et

deber.
4.

Et

ita per

quoscuraque locorum Ordinaris aliosque judices

Datum Komse, apud Sanctum Petrum, anno

Incarnatioiiis

Kal. Martii, Pontificatus nostri anno sexto (Ex Bullar. Pii IV,

Dominicse 1564, dcimo

tertio

c. 94).

DECRETOS DEL TRIDENTINO SOBRE LOS REGULARES.


Los Regulares necesitan licencias de predicar.
Regulares vero cujuscumque Ordinis,

nisi a suis

Superioribus de vita, moribus et scientia,

examinati et approbati fuerint, ac de eorum licentia, etiam in Ecclesiis suorum Ordiuum


praedicare non possint

cum qua

licentia personaliter se

coram Episcopis presentare

benedictionem petere teneautur, antequam predicare incipiant. In Ecclesiis vero,

Ordinum non

sunt, ultra licentiam

ab

eis

suorum

modo

praedicare possint.

gratis Episcopi concedant. Ses. 5, caji. 2, de Reform.

Los Regulares extra clautra degentes sean corregidos por

Nemo

et

suorum Superiorum, etiam Episcopi licentiam habere

teneantur, sine qua in ipsis Ecclesiis non suorum Ordinum, nullo

Ipsam autem licentiam

qua?.

SiECularis Clericus

el

Ordinario.

vel Regularis extra monasterium degens, etiam sui Ordinis

privilegii prsetextu, tutus censeatur,

quominus,

si

deliquerit,

ab Ordinario

loci,

tanquam super

SECCION SEGUNDA.

475

hoc a Sede Apostlica delegato, secundum cannicas sanctiones visitari, puniri et corrigi
valeat. Ses. 6, cap. 3, de

No

Keform.

se confieran los Beneficios regulares sino los Kegulares.

Kegularia beneficia in titulum Regiilaribus Professis provideri consueta,


aut resignationem vel alias

Ordinis

illa in

cum

per obitum

titulum obtinentis vacare contigerit, Religiosis tantum illius

conferantur. Ses. 14, cap. 10, de Reform.

Los que pasan otra Orden son incapaces de Beneficios.


Quia vero Regulares, de uno ad alium Ordinem translati,

facile a

suo Superiore licentiam

standi extra monasterium obtinere solent, ex quo vagandi et apostatandi occasio tribuitur
taliter translatus, etiamsi

Canonicoruni Regularium fuerit, ad beneficia ssecularia etiam

curata omnino iucapax existat. Ses. 14, cap. 11, de Reform.

Misas en casas particulares.

Ne

patiantur (Ordinarii) privatis in domibus, atque omnino extra Ecclesiam et ad

tantum cultum dedicata

oratoria,

ab eisdem Ordinariis designanda

Sacrificium a Saecularibus aut Kegularibus


legiis,

quibuscumque peragi

et visitanda,

Divinum

sanctum hoc

non obstantibus privi-

exemptionibns... Ses. 22, Decr.de observ. in celebr. Missse.

Ordenes del propio Obispo,

nusquisque a proprio Episcopo ordinetur. Ses. 23, cap.

8,

de Reform.

Los Prelados no confieran Ordenes menores sino sus Sbditos.

Abbatibus ac

aliis

quibuscumque, quantum vis exemptis non liceat in posterum intra

alicujus Dicecesis consistentibus, etiamsi

qui Regularis subditus sibi non

sit,

nuUius Diceeesis vel exempti esse dicantur, cuiquam,

tonsuram vel minores Ordines conferre

nec

litteras

dimissorias aliquibus Clericis Ssecularibus, ut ab aliis ordinentur, concedant. Sed

omnium

horum

ordinatio, servatis mnibus, quse in hujus Sanctse Synodi decretis continentur,

Episcopos intra
legiis...

fines

quorum

Dicecesis fines existant pertineant

ad

non obstantibus quibusvis privi-

Ses. 23, cap. 10, de Reform.

Edad para
Regulares queque nec in minori

quibuscumque qnoad hoc penitus

privilegiis

Nec do

sacri ordines

eodem

Ordenes mayores.

las

aetate,

nec sine diligenti Episcopi examine ordinentur


exclusis. Ses. 23, cap. 12, de

Reform.

die conferantur, ihid. cap. 13.

Aprobacin para oir confesiones.

Quamvis Presbyteri in sua ordinatione a peccatis absolvendi potestatem accipiant decernit


tamen Sancta Synodus, nullum, etiam Regularera, posse confessiones Ssecularium, etiam
;

Sacerdotura audire, nec ad id idoneum reputari; nisi aut


Episcopis per examen,

si

illis

approbationera, quse gratis

Parochiale beneficium, aut ab

videbitur esse necessarium, aut alias idoneus judicetur;

detur, obtineat

privilegiis et consuetudine

et

quacumque, etiam

immemorabili, non obstantibus. Ses. 23, cap. 15, de Reform.

Nadie puede predicar contradicindolo

el Obispo.

Nullus autem Ssecularis sive Regularis, etiam in Ecclesiis suorura Ordinum, contradicente
Episcopo, praedicare praesumat. Ses. 24, cap. 4, de Reform.

No
Nec de

erijan Monasterios sin licencia del Obispo.

caetero similia loca (Monasteria) erigantur, sine Episcopi, in cujus Dicecesi erigenda

sunt, licentia prius obtenta. Ses. 25, cap. 3, de

Reform.

::

476

PARTE
Que

>

PUIVILKGIOS E LOS HEGLARES.

los Ordinarios castiguen los desertores


de sus Conventos.

Nec liceat Regularibus a suis Conveutibus recedere, etiara prietextu ad


Superiores suos
accedendi; nisi ab eisdem missi aut vocati fuerint. Qui vero sine
predicto mandato in scriptis
obtento repertus fuerit, ab Ordinariis locorum, tanquam desertor sui
lastituti puniatur. lili
autem, qui studiorum causa ad niversitates mittuntur, ia Conveutibus
tantum

liabitent

aloquin ab Ordinariis contra eos procedatur. Ses.


25, cap. 4, de Eeform.

Monasterios de Monjas.

En

Monasterios de Monjas sujetos liagulares deben los Obispos como Delegados de la


Santa Sede cuidar de la clausura. Ses. 25, cap. 5.
los

Parroquias Regulares.
In raonastorii

seu domibus

personarum Siecularium, prseter


persona?

tam Regulares quam

quaj ad distam

ii

virorum seu mulierum,

quibus

imminet animarum cura

eas, qua; sunt de illorum monasteriorura seu

locorum familia,

Seculares liujusmodi ciiram exercentes, subsint immediate in

curam et Sacraraentorum administrationem

pertincnt, jurisdictioni, visita-

tioni et correctioni Episcopi, in cujus Dioecesi suut sita. Ses. 25, cap. 11, de

Keform.

Censuras y Fiestas.
Ceiisurse et interdicta,

gata,

nedum

a Sede Apostlica emanata, sed etiam ab Ordinariis promul-

mandante Episcopo, a Regularibus

Dies etiam

eorum

in

Ecclesiis publicentiir,

atque serventur.

quos in Dicecesi sua servandos idem Episcopus preceperit, ab exemptis

festi,

mnibus, etiam Regularibus, serventur. Ses. 25, cap. 12, de Reform.


Controversias sobre precedencia.
Controversias omnes de praecedentia, quae persaipe

mximo cum scandalo

oriuntur,

Episcopus amota orani appellatione, et non obstantibus quibuscumque,coinponat.irf.

co^j. 13.

Procesiones.

Exempti autem omnes, tam Clerici Saculares quam Regulares quicumque, etiam Monachi,
ad publicas processiones vocati, acceder corapellantur iis tantum exceptis, qui ia strictiori
:

clausura vivunt.

Pblico delincuente.
Regularis, non

subditus Episcopo, qui intra claustra monasterii

notorie deliquerit, ut populo scandalo sit

ab Episcopo prcefigendum, severo puniatur


sin

minus, a suo Superiore

officio

degit, et extra ea ita

Episcopo instante a suo Superiore intra terapus


;

Episcopum certiorem

ac de punitione

privetur;

et

delinquens

ab

faciat

Episcopo puniri possit.

Ibid. cap. 14.

El Ordinario explore

la

voluntad de la jven mayor de doce ao^,

al

tomar

el

hbito de

Religiosa, y despue's al tiempo de profesar, cap. 17.

Cuarta funeral.
Decernit Sancta Synodus, ut quibnscumque in locis, jara ante annos qaudraginta, Qtiarta
quse funeralium dicitur, Cathedrali aut Parochiali Ecclesia? slita esset persolvi, ac postea
fuerit ex

concessa,

quocumque

privilegio aliis monasteriis, hospitalibus

eadem posthac, integro jure

et

eadem

aut quibuscumque locis piis

portione, quas antea solebat, Cathedrali seu

Parochiali Ecclesiae persolvatnr: non obstantibus concessionibus, gratiis, privilegiis etiam

Mari magno
Noti.

Todos

concessis.

nuncupatis, aut aliis quibuscumque. Ses. 25, Decr.


los

Decretos de la sesin 25, sobre Regulares obligan

2,

de Reform. cap 13.

non obstantibus

privilegiis priut

177

SECCION SEGUNDA.
Declaracin de la Sagrada Congregacin.

En

el

VIH

Urbano
SE

Capt. 14, ses. 7, de Keform.

no se comprenden los Regulares. Vase

Provisionis nostrce 13 de Marzo

el

Breve de

de 1634, Secc. la, Part. 3a.

REDUCEN A LOS TERMINOS DEL TRIDBNTINO LOS PRIVILEGIOS Y DECLARACIONES DE


S. PIO V, EN FAVOR DE LOS REGULARES.
Gregorius Episcopiis Servus Servorum Dei.

Ad perpetuam

rei

memoriam.

In tanta rerm et negotiorum mole, qua Roraanus Pontifex ex mnibus


assidue premitur, vis vitari potest, ne aliqua interdum

necesse est moderationis

remedium

adhibere.

Cum

mundi

partibus

exiliant, quibus postea recognitis,

itaque alias felicis recordationis

Pius

Papa V, Prsedecessor noster, auditis gravannibus, quse Fratribus Ordinum Mendicantiura ab


Ordinariis locoriim et Parochialium Ecclesiarum rectoribus multis modis inferri dicebantur
super sacris concionibus et lectionibus habendis, confessionibns audiendis, poenitentiis injuugendis, Fratribus ad Ordines proraovendis,

mentorum administratione,

celebratione Missarura, cura

animarum, sacra-

sepnlturis, quarta funeralium, iegatis, donationibus, eleemosynis,

coUectionibus, aliisque hujusraodi juribus, necnon decimis et diversis oneribus, ac etiam


super statu et regimine Sanctimonialium ipsis Fratribus subjectarura, formatione processuura,

censurarum publicatione, processionibus, prsecedentia, locoriim adquisitione, caeterisque aliis


rebus tune expressis, multa per quasdam suas Litteras pro dictis Fratribus, non modo statuesed et quae

rit,

jam

in Concilio Tridentino decreta

Nos, huc

fuerunt ad hsec pertinentia

tanta varietate cognita, quse etiam ex multiplici Litterarum et Constitutionum editione procedit, prsesentibus et futuris discriminibus

occurrere volentes, de nobis attributa potestatis

plenitudine statuimus et ordinamus, de prsedictis et aliis mnibus Litleris et Constitutionibus,

eodem Prsedecessore eisdem de rebus pro quorumcumque Regularium etiam Mendicantium Ordinibus et Congregationibus quomodolibet emanarunt, ac mnibus et quibuscumque
quse ab

deinceps dispositionera atque decisionem pro subjecta materia futuram


esse, qu?e sive ex jure veteri, sive ex sacris dicti Concilii decretis, sive alias legitime ante
dictarum Litterarum et Constitutionum editionem erat, et si ipsae non eraanassent futura

in eis contentis,

fuisset,

eam

ad quara dispositionem et decisionem, suumque pristinum et integrum statura ac

terminum

illa

omnia reducimus,

tificatus nostri

nicano,

Tom.

etc.

Petrum, anno Incarnationis Dorainicae 1572, Kalendis Martii, Ponanno primo (Hllase en Roderico, Tt. 4, cap. 29, n. 41, y en el Bulrio Domi-

Datum Rome, apud


5,

S.

pg. 316).

OBSERVACIONES.
Nlcsc que los privilegios de los Mendicantes quedan
de San

l'io

contrarios

al

con

la

elaridiiil la historia

exime

del

Pontificario

por ser algunos de ellos

sta obra se

han omitido

los privilegios,

que concedi esto Santo

do los privilegios de los Regulares.

por otros Pontfices


fie

i^ontilice,

razn sencilla de no estar vigentes. No obstante se ha puesto esta Bula para presentar

Se debe notar tambin que algunas de


mitivo

mismo que estaban antes

Tridentino.

Tambin debe notarse que en


Papa, por

lo

V, y solo se revocan los que concedi ste Santo

sucesores

las

Bulas do San Pi V so han restablecido su vigor pri-

de Gregorio XIII;

como

la

Bula

Romanus

Pontifex

gabelas y cargas pblicas los Regulares, fue restablecida por Benedicto XIII, en

stitucin iS'o//d/do secc. 1, part.

la

que
con-

PARTE

i78

El

indullo

Amrica por

Romanos

Ultimamente

Ponlilices.

mismo Gregorio

el

XIII conflrm despus

de los Mendicantes con sta clausula nullis conlrariis, etiam nostris non obstauibus

aunque siempre
resulta que

I^RIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Ordenes extra lewpova se concedi tambin algunas Ordenes Religiosas de

(Je

distintos

los privilegios

repiti la otra in

quantum

non sunl

decretis Concilii Tridentini

contraria.

por declaracin del mismo Gregorio XIII, los privilegios concedidos por

quedan lodos derogados, sino solo

que son contrrios

los

los Decretos del Tridentino.

De donde

S. Pi

V no

Vase sobre

esto Roderico, Tit. 4, Cap. 33, n. 42.

SE REVOCAN TODAS LAS INDULGENCIAS CONCEDIDAS A LOS REGULARES,

Y SE LES

CONCEDEN A TODOS OTRAS NUEVAS.


Paulus Papa V.

Romanus

Ad perpetuam

rei

meraoriam.

Pontifex in Beati Petri SeSe constitutus cui inter alia ccelestis Indulgentiarum

thesauri dispensandi cura incumbit, sollicite prospicere debet ac solerter, nt hujusmodi Indulgentiarum dispensatio et usus ad Del gloriam et animarum salutem preecipue dirigatur, et ne
ex illarum multiplicitate confusio et inanis interpretatio exoriatur.

Proinde

cum

fel. reo.

Cleraens Papa VIII, Pradecessor noster,

sollicitudine procuraverit abusus et corruptelas,

sauros, tum inmodo


formam aggregandi,

tum

illos recipiendi, irreptos tollere;

magna cum

diligentia et

communicando Indulgentiarum theet propterea sua quadam Constitutione

in

instituendi et recte administrandi Societates et Confraternitates prses-

cripserit; licetmorte prseventus

hanc piam ejus voluntatem ad finalem executionem deducere,

eque etiam, ut cogitaverat, circa Indulgentias a plerisque Romanis Pontificibus Prsedecessoribus, Religionibus et Ordinibus Monasticis et Mendicantibus diversis temporibus concessas,

aliquid deliberare potuerit

Nos, qui nullis nostris meritis, sed sola Dei benignitate ad

Summi

Apostolatus officium

vocati sumus,

susceptum a tanto Pontifice pium hoc opus ad optimum finem perducere

cupientes, ubi

primum

Catholicne Ecclesia; rgimen suscepimus,

nostris S. R. E. Cardinalibus ad hoc opus a dicto

rum numero tempere

Venerabilibus Fratribus

Clemente Prsedecessore deputatis, de quo-

ipsius Clementis Praedecessoris eramus, injunximus, ut in illo opere ad

ulteriora progrederentur, et Indulgentias Regularibus concessas recognoscerent, iisque recognitis,

rem nobiscum communicarent.

Cum

itaque praifati Cardinales privilegia, concessiones et gratias, prsedictis Religionibus et

eorumdem Ordinum Supe-

Ordinibus concessas diligenter inspexerint et examinaverint, ac


riores et oficiales pluries audiverint, ac circa

easdem indulgentias varia dubia

et incertitudines

eorumdem etiam Regularium, vel aliquorum


pro eorum majori securitate et beneficio, ut indul-

et confusiones adesse compererint, et ex judicio

ex

illis,

Nobis proposuerint, valde expedir

gentias ipsis Religionibus et Ordinibus ad instar, vel per communicationem, aut alias particulares illis concederemus.

Nos, matura super hoc consultatione prsehabita, cupientes personis Regularibus quibuscum-

que quorumvis Ordinum, tam Monasteriorum,

juvamen

afferre,

claustra aut

quam Mendicantium,

infrascriptas indulgentias et gratias, quas

extra,

cum

licentia

spirituale solatium et

personis

Regularibus intra

tantummodo

tamen suorum Superiorum

suffragari

deber declaramus, concedendas duximus.

Omnibus

igitur Christifidelibus, qui canonice

Constitutiones Apostlicas

habitum Regulare ai

ipsara Religionem.'si ver pcenitentes et confessi

sumpserint, plcnariam.

et juxta Ordines cujuslibet Religionis et

susceperint

Sauctissimum

die

primo ingressus

Eiicharistia;

in

Sacramentum

SECCION SEGUNDA.

Ac

cuilibet Novitio, qui pcenitens, confessus ac Sacra

annum

probatiouis

Necnon

479

Communione

refectus, post

completum

professionem emiserit, etiam plenariam.

cuilibet Religioso, Inter claustra sui Monasterii viventi, qui in festo principali sui

Communione

Ordinis confessus et Sacra

rum Principum

concordia, Hseresum extirpatione,

Ecclesiaj exaltatione, pas ad

Deum

Romani

Pontificis slate ac Sanctse Matris

preces eifuderint, etiam plenariam.

In cujuslibet vero mortis articulo,


refectus, vel

refectus fuerit, aut Missara recitans, pro Christiano-

si

pariter ver poenitens et confessus ac Sacra

quatenus id nequiverit, saltem contritus nomenjesu

Communione

ore, si potuerit, sin

autem

corde, devote invocaverit, etiam plenariam.

Qui vero ad Presbyteratus Ordinem canonice promotus

necnon etiam

celebrabit,

lis

et

primam Missam
Communione refecti

confessus

Religiosis, qui pariter confessi ac Sacra

eidem Missae interfuerint, aut ipso die Missam similiter celebrabunt, etiam plenariam.
qui de

lis vero,

suorum Superiorura

licentia a negotiis per

decem

dies alieni, in Celia

com-

morabuntur, aut ab aliorum conversatione separati. in piorum librorum et aliarum rerum

nimos ad devotionem

spiritualium
dederint,

addendo

et

sape considerationes

iuducentium lectionibus operam

spiritum

et meditationes,

etc.

plenariam similiter

suam

omnium

peccatorum suorum indulgentiam et remissionem misericorditer in Domino concedimus.


Praeterea iidera Religiosi intra claustra viventes, qui
et,

suam Ecclesiam devote

visitaverint

ut profertur, oraverint, consequantur easdem indulgentias, quas visitantes Ecclesias Urbis

et extra

eam diebus Stationum consequuntur,

in

mnibus diebus, perinde ac

si

ipsas rbis

Ecclesias personaliter visitarent.

Omnibus tem

Dominicam

quinqu annos
lis

vero,

Religiosis intra claustra, ut supra,

et toties Salutationera
et

viventibus,

Angelicam ante Altare eorum

Ecclesise,

in quolibet die,

totidem quadragenas.

qui de suorum Superiorum licentia in

itinere existentes,

degentes, tamquaiu Prsedicatores et Lectores quinquies


toties

qui quinquies Orationem

aut extra claustra

eamdem Orationem Dominicam

et

Salutationem Angelicam ante quodlibet Altare similiter diserint, etiam quinqu annos

et totidem quadragenas.

Necnon etiam ejusdem Religiosis, qui per mensem integrum singulis diebus spatio medioe
mentalem fecerint, ac confessi et Sacra Communione ultima Dominica mensis

horae orationem

hujusmodi

annos

refecti fuerint, sexaginta

Qui vero contrito corde

culparum accusabunt

et spiritualiter

et

totidem quadragenas.

eorum culpas

et poenitentes,

et peccata ac iraperfectiones in Capitulis

communicabunt,

et exercitiura

virtutum facient, tres

annos et totidem quadragenas.


Quotiescuraque autem de licentia

Summi

trras Infidelium aut Hareticorum, ad


et Haereticos

missi fuerint,

Pontificis aut

suorum Superiorum

in ditiones et

concionandum aut Catholicos docendum

vel Infideles

Fidem Catholicam convertendum et Ecclesise gremium reducendum


poenitentes et confessi ac Sanctissima Communione refecti fuerint, vel Missam

ipsos ad
si

celebraverint, ut melius ad hujusmodi opus sese parare valeant, pro duabus vicibus, videlicet,

quando

itineri se accingunt, et

ingressi fuerint, plenariam

corditer in

Domino

quando in Provinciam, ubi prjedicta opera

omnium peccatorum suorum indulgentiam


in visitationibus generalibus orationes

bono visitationis progressu coUocare voluerit,

duarum horarum

concordia,

eis

exercenda erunt,

remissionem miseri-

pariter concedimus et elargiraur.

Et insuper cum Superior


spatio

et

in diverso

iis

Quadraginta Horarum pro

Religiosis, qui dictis

tempore interfuerint,

et ibi pro

orationibus saltem

Christianorum Principum

Hroresum extirpatione, Romani Pontificis salute ac Sanctaj Matris Eoclesia exal-

PARTE

'i"

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

tatione, necnon disciplinse et observantiae regularis

dictum

verint, plenariam similiter

augmento, pias ad

Communione

est, effuderint, si confessi ct sacra

omnium peccatorum

Deum

refecti fuerint, aut

preces, ut supra

Missam

celebra-

indulgentiara et remissionem, ut prsefertur,

concedimus.

Volumus autem, ut omnes supradictse indulgentiae et gratise Religiosis Regularibus


tam Monastici, quam Mendicantis dumtaxat, ut prsefertur, concessse, etiam

cujusvis Ordinis

mnibus Monialibus cujusvis Regulse approbatse


viventibus, et perpetuara clausuram

et intra claustra

servantibus,

tam

cum

tribus votis solemnibus

locorum,

Ordinariis

quam etiam

Regularibus cujuscumque Ordjnis Regulse et Instituti subjectis, sufragentur, prsesentibus


perpetuis futuris temporibus duraturis.

Ceterum omnes

et singulas indulgentias

quibuscumque Ordinibus

et Institutis

Regularibus

hujusmodi, etiam Mendicantibus et quibuslibet personis Regularibus, tam vigore privilegio-

rum

et

Litterarum Apostolicarum,

quoscumque Romanos
concessas,

quam

vive vocis orculo aut alias

Pontice.s, Praedecessores nostros, ac

modo

quovis

per

Nos et Apostolicam Sedem hactenus

confirmatas, approbatas et innovatas, auctoritate et tenore

praedictis

perpetuo

revocamus, cassamus, annuUamus et abrogaraus, et ad praesentium nostrarura Litterarum


prsescriptum reducimus et moderamur.

Non

obstantibus quibusvis Constitutionibus, etc.

Datum Romse, apud


nostri

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 23 Maji 160G, Pontificatus

anno secundo.

(Bular.

Rom. de

Cocquelines, Const. 38.;

RESOLUCION DE LA SAGRADA CONGREGACION DE INDULGENCIAS SOBRE

FX BREVE ANTERIOR.
Dubio per virum Religiosum Sacrse Congregationi proposito
generali revocatione Indulgentiarum, quse in Brevi

datum 23 Maji 1606, comprehendantur

personae,

emittunt, intra vel extra claustra degentes

comprehendi.

A. Card. Homodeus.

eadem

et in ea examinato,

Romanus Pontifex

quae substantialia
S.

Pauli

utrum

vota non

Religiouis

minime

lespondit, eas

Congregatio

Micbael Angelus Riccius Sac. Cong. Secr.

(Hllase ste Decreto confirmado por Inocencio XI, en su Breve, que empieza Alias

in

babetur,

emanav

dado 10 de Octubre de 1686. Bulr. Rom. de Mainardo.)


Asistencia de los Regulares las Procesiones.

En 15 de Mayo de 1610

resolvi la Sagrada Congregacin en

una causa de Chile, que

el

Obispo puede compeler con censuras los Regulares para asister las procesiones pblicas
Zacaras lib.
y generales. As Barbosa Collect. V. Una resolucin semejante trae el P.
Prodr. in Lacr. pg. 38, dada el 27 de Julio de 1609.
No obstante sta resolucin, siempre se deben exceptuar los Monjes, que, sogun el Tridentino, ses. 25, cap.

perptuamente bajo estricta clausura. Adems, los que tienen


que
y por tirao, por declaracin de Gregorio XIII los Regulares,

13, viven

privilegio Apstolico

distan quinientos pasos de la poblacin.


(Fast. Ord. 222.)

Supresin de los Conventillos en Amrica.

En 21 de Setiembre de

1611, Paulo

dispuso que los Conventillos de Amrica, que no

pudiesen alimentar ocho Religiosos, se suprimiesen, cometiendo la ejecucin

al arbitrio

de loa

SECCION SEGUNDA.

^81

Obispos. Se hace mencin de stas Letras en el Breve de Clemente XII, del ao 1734, en

donde se revoca

lo

dispuesto por Paulo V.

(Fastos, Ord. 226.)

PRECEDENCIA DEL CLERO SECULAR SOBRE EL REGULAR.


Venerabili Fratri Archiepiscopo Mexicano. Paulus Papa V.
Venerabilis Prater
1.

salutem et Apostolicam Benedictionem.

Exponi nobis nuper fecerunt dilecti

Filii,

Decanus, Capitulum et Canonici Ecclesise

Mexicana?, quod in civitate Mexicana in novo Hispania


alii

Kegno

in Indiis, nonnulli

Monachi

et

Kegulares etiam Ordinum Mendicantium prsetendunt Clerum Saecularem in publicis

processionibiis prsecedere.
2.

Nos, pro nostri pastoralis

consulere, et

omnium

officii

debito, utriusque Cleri Ssecularis et Regularis quieti

controversiarum occasionem inter eos, quantum

cum Domino possumus,

remover cupientes, supplicationibus Decani, Capituli, et Canoiiicorum prsedictorum nobis


super hoc humiliter porrectis inclinati, de Venerabilium

dinalium, super sacria ritibus et

Fratrum nostrorura

deputatorum

cseremoniis

consilio,

S.

R. E. Carper

Fraternitati tuae

Kegno novse Hispanise


in Indiis, Regulares, tam Monachos, quam Fratres quorumcumque Ordinum etiam Mendicantium, in processionibus et aliis publicis actibus non deber Clerum Saecularem praecedere
eque cum eis mixtum incedere, sed Clerum Saecularem praedictum in mnibus locis, etiam
in propris Ecclesiis et Conventibus Monachorum et Fratrum aliorumque Regulariura quorumprsesentes

committimus

et

cumque, praeferendum esse

mandamus, ut

in civitate

et prsecedere deber

Mexicana

etiamsi aliquando ex Saecularium indulgentia

aut huraanitate seu alia forsan de causa, secus factum fuerit

consuetudinera tanquam

abusum corrigendam

et toto

esse, et

et

quamcumque contrariam

ubique locorum in partibus praedictis

observari deber, prout generaliter in universali Ecclesia, juxta dispositionem libri cseremonialis servatur, et specialiter servari

mandatum

fuit a felicis recordationis

Clemente Papa VIII,

Praedecessore nostro, in Regnis Castellae et Legionis.


3. Sicque et

non

aliter per

quoscumque judices ordinarios

et delegatos

Datum Romae, apud Sanctam Mariam Majorem, sub annulo Piscatoris, die
1614, Pontificatus nostri anno dcimo. (Ex Bull. Rom. Edit. 1868, sub Pi IX.)
Nota.

No

se cita

en

Decembris

los Fastos.

QUE LOS REGULARES, QUE TIENEN LA CURA DE ALMAS EN LA DIOCESIS MEJICANA, SEAN

APROBADOS POR EL ARZOBISPO DE MEJICO.


Paulus Papa V.

Ad perpetuam

rei

raemoriam.

Sacri Apostolatus ministerio, meritis licat insufficientibus, Divina providentia priepositi, ad

ea vigilantia nostrae partes pra^cipue intendimus, per quaj Christifidelium


et divini

Numinis

cultus,

tum

ex recta

animarum

salus,

Sacrameutorum administratione, tum provida

matura ideoneorum Parochialium Ecclesiarum rectorum

institutione, felicioribus in

et

dies

augeantur incrementis.
1. Cum itaque, sicut accepimus, personae Regulares ad curam animarum personarum saecularium exercendam in civitate et Ditecesi Mexicana in partibus Indiarum Occidentalium,

absque examine et approbatione pro tempere existentis Archiepiscopi Mexicani, sub praetextu

TOM.

I.

60

PARTE

3a

PRIVILEGIOS DE

I.OS

REGULARES.

privilegiorum eorum Ordinibus concessorum, et alias, exercere posse praetendant, et de facto


exerceaut, non sine salutis

earumdem personarum detrimento

et aniraarum Christifidelium

discrimine
2. Nos, prsemissis, quantum nobis ex alto conceditur, opportune providere volentes, de
Venerabilium Fratrum nostrorum S.E. E. Cardinalium, Sacri Concilii Tridentini interpretum
consilio, quod Regulares personse cujuscumque Ordinis et instituti existant, etiam Mendican-

tium, et quantumvis exempti et Apostolicse Sedi immediate subjecti, curam

narum ssecnlarium

exercere

minime

possint, nisi prsevio

animarum

perso-

examine a pro tempere existente

Archiepiscopo Mexicano ad id approbatse fuerint, Apostlica auctoritate, tenore praesentium

perpetuo decernimus et declararaus.


3.
lis,

Decernentes etiam prsesentes Litteras et in

quos tamen

eis

contenta hujusmodi ab mnibus et singu-

concernunt et concernent quomodolibet ia futurum, inviolabiliter obser-

illse

vari deber
4.

Quocirca Venerabili Fratri moderno, et pro tempore existenti Archiepiscopo Mexicano

per prsesentes committimus et


et in

Litteras
illas

eis

mandamus, quatenus

ipse per se vel

alium seu

alios, prsesentes

contenta qusecumque, ubi et quando opus fuerit, solemniter publicans,

ab mnibus et singulis, ad quos spectat et pro tempore quomodolibet spectabit, observari

faciat
5.

Non obstantibus

Constitutlonibus et Ordinationibus Apostolicis ac

statutis et consuetudinibus, necnon Mari

magno

quorum vis Ordinum....

et aliis indultis et Litteris Apostolicis, in

contrarium prsemissorum quomodolibet concessis, confirmatis et innovatis. Quibus mnibus et


singulis eorum tenores prfesentibus pro expressis habentes, illis alias in suo robore permansuris,

vice dumtaxat,

ad prsemissorum effectum, hac

specialiter et expresse

derogamus,

cseterisque contrariis quibuscuraque.

Datum Romae, apud Sanctam Mariam

Majorera, sub annulo Piscatoris, die 7 Octobris 1615,

Pontificatus nostri anno undcimo (Ex BuU. Rom. sub Pi IX edito anno 1868).
Nota. Por sta Constitucin queda restringida la

palabras

illis

alias

Omnmoda de

mas no queda derogada en


in smo robore permansur s (No se cita en

almas, sin aprobacin del Obispo

lo

Adriano, por lo que hace la cura de

dems, como se dice expresamente por stas

los Fastos).

QUE LOS REGULARES APROBADOS POR EL ARZOBISPO DE MEJICO PARA OIR CONFESIONES,
PUEDAN SER OTRA VEZ EXAMINADOS POR SU SUCESOR.
Paulus Papa V.

Domino prajpositi, ex oflScii nostri


animarum cura per idneos rectores adminis-

Universalis Ecclesiae regimini meritis licet imparibus a

debito providere debemus, ut Christitdelium


tretur et

Episcoporum sacra auctoritas, qui

regendam, sunt vocati,


1.

Cum

itaque,

illsesa

sicut

in

partem sollicitudinis ad eamdem Ecclesiam

conservetur.

accepimus,

nonnullse

personse

Regulares

civitatis

et

Diojcesis

Mexicanse in partibus Indiarum Occidentalium ad curam animarum personarum ssecnlarium


destinatse, recusent examini se subjicere Archiepiscopi Mexicani pro confessionibus audiendis,

eo sub praetextu, quod ab aliis Archiepiscopis Mexicanis ad effectum prsedictum alias, praevio

examine approbati
2.

fuerint.

Nos attendentes prsemissa contra Cannicas sanctiones

dationis Pii Papse V,


jurisdictionis attentari

Prsedecessoris
:

propterea

iis,

nostri,

in

et

Constitutionem

damnum animarum

quantum nobis

et

felicis recor-

Archiepiscopalis

ex alto conceditur, occurrere cupientes

de Venerabilium Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium, Sacri Coucilii Tridentini inter-

SECCION SEGUNDA.
pretum

consilio,

482

quod Kegulares personae cujuscumque Ordinis

Mendicantium, et qiiantumvis exempti

et Instituti existant,

immediate

et Apostolicse Sedi

etiam

subjecti, ad sacras

personarum ssecularium confessiones audiendas semel a tune existente Archiepiscopo Mexicano


approbatse, successu temporis

iteriim ab Archiepiscopo successore, juxta prsedictam Pii

minus

Pra-decessoris Constitutionem desuper editara, examinari et


possint. Apostlica auctoritate, tenore prsesentium, perpetuo
3.

Decernentes etiam prEsentes Litteras, et ia

singulis, quos

illie

eis

idonese repertse reprobari

decernimus

et declaramns.

contenta hujusmodi ab mnibus et

concernunt et concernent quomodolibet in fiiturum, inviolabiliter obser-

vari deber.
4.

Quocirca Venerabili Pratri moderno et pro tempore existenti Archiepiscopo Mexicano

mandamus, quaienus

per prsesentes committimus et


Litteras

ipse per se vel alium seu alios prsesentes

observari faciat

Non obstantibus Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis


Datum Koma;, apud Sanctam Mariam Majorera, sub annulo Piscatoris,
1615, Pontificatus nostri anno undecirao. (Ex Bull. Eom. sub Pi. IX edito.)
5.

die 10 Octobris

Visita de las Cofradas.

En 6 de Diciembre de 1616
una causa de Chile que

los

Sagrada Congregacin de Obispos y Regulares decidi en


Obispos pueden visitar no solo las Cofradas erigidas en las Iglesias
la

de los Regulares, sino tarabien los altares y Capillas, pero solo en lo que concierne su
administracin. Lo toma de Barbosa el P. Forti De conserv. art. 22, n. 239, el cual tiene por
exentas las Congregaciones de la
1757, cuyas palabras son stas

Compaa de Jess, como

possit dissolvere quaslibet Congregationes externorura

directione Societatis
retinendi,

trae el

lo

erigendas sub

erectas vel

atquo Societas pluries declaraverit juxta

suum morera

XV

confirmatura Litteris Gregorii XIII, Sixti V, Gregorii

pradictas Congregationes possidere bona non posse


rere in visitatione

earumdem, sub

Compendio Indico de

Cura per concessionera Sixti V, Prsepositus Generalis

illas

cura et

erigendi et

et Beuedicti

XIV,

Ordinarii locorum non possunt se inge-

prastextu bonorum, que ex pia largitione et donatione in

illarum usura obveniant. Bona vero, suppellectiles et mobilia orania in eventu dissolutionis
revertuntur in

dominium

Societatis et

CoUegiorum,

nisi

aliter constet

de volntate donan-

tium, ut inhserendo Litteris Apostolicis, defiuivit S. Congregatio Episcop. et Regul. in una


Asr.ulana, 16 Mart.

1713,

et in

Fjrmana

Dec.

1740, approbante Benedicto XIV, in

Constitutione Laiidabile, 15 Febr. 1758. (Fastos, Ori. 235.)

Vestidos y Sacos de los Cofrades.

En 6
no era

de Diciembre de 1616 la
lcito

misma

Sagr. Congregacin en una causa de Chile decidi que

la Compaa de Jess ni los Padres de Santo Domingo, erigir Cofradas

nuevas Congregaciones con el uso de Saos, sin licencia del Ordinrio. Lo toma
loo

cit. n.

En 23 de Abril de 1620
si

los

el

exmen para Ordenes.

resolvi la S. Congregacin en

Regulares fueren reprobados en

el

una causa del nuevo Reino de Grael Obispo, no pueden sus Supe-

exmen por

riores enviarlos otros Obispos, para recibir las Ordenes.

si as

Diocesano, que los ordenare, quedar suspenso por un ao, as

tambin suspensos de ejercer

Lo

refiere

P. Forti

246, de Barbosa.

Regulares Reprobados en

nada, que

el

Juan B.

Acerca de

las

Pittoni,

el

Orden recibido, por

CC. ad Episc.

Ordenes de

los

el

se hiciese, el Obispo no

como

los

Ordenados quedarn

tierapo, que al Diocesano le pareciere.

n. 753.

Regulares debe observarse, que los Prelados no pueden dar

PARTE

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Dimisorias los subditos para otro Obispo, cuando

Diocesano celebra Ordenes.

el

solo

pueden hacerlo cuando no celebra Ordenes, cuando est ausente, llevando sin embargo el
atestado del Vicrio General del Canciller del Secretario del Obispo Diocesano, por el cual
conste que el Obispo est ausente, no celebra Ordenes en aquel tiempo. As lo dispuso pri-

meramente Clemente VIII, por Decreto de


Marzo de 159G, con la condicin que

los

la

Sagrada Congregacin del Concilio, en 15 de

ordenandos sean examinados por

Prelados no aguarden de industria

al

tiempo que

el

los ordenare,

que

Diocesano no celebra Ordenes

el

y que los
para darlas Dimisorias. Despus se mand guardar ste Decreto en la Bula Apostolici minister de Inocencio XIII, dada en 1723 para las Iglesias de Espaa Indias aunque con sta
Exceptis Eegularibus, quibus post Tridentinum concessum fuerit, ut a quolibet
ordinari possint. Por ultimo Benedicto XIV confirm y renov todos los Decretos anteriores
en su Breve Impositi Nohis, dado 3Kal. Mart. 1746, aadiendo, que si alguna Orden Kegu-

excepcin

lar gozase del privilegio de ordenar sus

alumnos extra tmpora y por cualquier Obispo, que

tiene comunicacin con la Santa Sede, ste privilegio sea incomunicable las otras Ordenes,

y debe ser posterior ai Tridentino.


Para mayor declaracin der ste privilegio que tuvo la

Pium

cin

et

se di para las Indias,

que

Compaa de Jess por

la Constitu-

concedido por Gregorio XIII, en 22 de Setiembre de 1582, y en otra,

utile,

que empieza

Summi

Com-

Sacerdotii, de que hace mencin el

pendio Indico (verb. Ordines), y por ltimo por la Constitucin Inter plura, de Len XII,
dada en 11 de Julio de 1826, se refieren aqu vrias Resoluciones de la Sagrada Congregacin,

que trae

pg. 346

Cardenal Petra en sus Comentarios

el

An

clerici S.

las

Letras Apostlicas, tora.

tiones habente, possint ordinari ab alio Episcopo? Die 15 Julii 1681

mative

An

responsum

fuit

afiBr-

Archiepiscopo ordinationes habente, possint extra Dioecesim Mechliniensem

ordinari ab alio Episcopo in propria Dioecesi ? Resp. fuit

An

affirmative.

sacros ordines

suscepturi ab Archiepiscopo Mechliniensi debeaut se subjicere examini prout ceteri


lares ? Die 15 Julii
istis

2,

J. habitantes in Dioecesi Mechliniensi, Archiepiscopo ordina-

Regu-

1683 Sacra Congregatio respondit negative. Repropositis delude dubii3

8 Julii 1684, dilata est resolutio. Vide La Croix

ultimum dubium responsum

esse

dicitur,

De

negative,

Sacr. Ord. n. 2193 apud

nisi sit

quem ad

consuetudo in contrarium,

Fastos, Ord. 240.

DE LOS PRIVILEGIOS DE LOS EXENTOS ACERCA DE LA CURA DE ALMAS, ADMINISTRACION

DE LOS SACRAMENTOS, MONASTERIOS DE RELIGIOSAS, Y PREDICACION DE LA DIVINA


PALABRA.
Gregorius Papa

XV. Ad

perpetuara rei raemoriam.

Inscrutabili Dei providentia universalis Ecclesise regimini, meritis

licet

imparibus, pre-

sidentes, pastoralis nostrie sollicitudinis partes esse dignosciraus, in

eam

curara prsecipue

incumbere, ut a dignis et probatis tantum Sacerdotibus snete administrentur Ecclesiastica

Sacramenta, atque ut Virginum Deo sacrarum monasteria diligentissime custodiantur,


viri
1.

assumantur idonei ad

Sane Tridentinse Synodi decretis prvido cautum

est,

nullum Presbyterum etiam Regn-

larem posse confessiones ssecularium etiam Sacerdotum audire, neo ad


nisi

et

prgedicationis officium salubriter exequendura,

aut Parochiale beneficium habeat, aut ab Episcopis per examen,

id
si

idoneum reputari,

illis

videbitur esse

necessarium, aut alias idoneus judicetur, et approbationem, qua3 gratis detur, oblineat.
2.

Necnon ut

in monasteriis seu

domibus virorura seu mulierum, quibus iraminet anima-

SECCION SEGUNDA.

rum cura persouarum

siuculariurri,

prar;ter

qnx sunt

eas,

de illonim monasteriorum sen

locorum familia, persona; tam Regulares, quam Sseculares ejusmodi curara exercentes, subsint

immediate

in

iis,

quse ad dictam curara et

Saeramentorum adrainistrationem pertinent,

jurisdictioni, visitationi et correctioni Episcopi, ia cujus Dioecesi sunt

copi universi,

sub obtestatione Divini judicii et interminatione

mnibus monasteriis

sibi

ordinaria, in aliis vero

subjectis,

mxime procurent;

Iteraque ut Epis-

Sedis Apostolicse auctoritate,

clausurara Sanctimonialium, ubi violata fuerit, diligenter restitu,


servari

sita.

maledictionis seternse, in

et,

ubi inviolata est, con-

inobedientes atque contradictores per censuras Ecclesiasticas alias-

que poenas, quacuraque appellatione postposita, compescentes.


3.

Atque ut Regulares

suorum Ordinura

Ecclesiis

in

prsedicare volentes, se corara Epis-

copis presentare et ab eis benedictionera petare teneantur, in Ecclesiis vero, quse suorura Or-

dinura non sunt, nullo raodo pra3dicare possint sine Episcopi licentia

contradicente autera

Episcopo, nulli, etiam in suorum Ordinura Ecclesiis, praedicare praesumant.


4.

Verum, quia experientia compertum

est, Ecclesiastici

regiminis rationes postulare

ut

Decretis hujusraodi aliquid adjungatur, matura deliberatione nostra, et ex certa scientia ac de


Apostolicse potestatis plenitudDe,hac general! ac perpetuo valitura constitutione decernimus,
statuiraus et declararaus, ut deinceps
(sive

tam Regulares quam

Sseculares quomodolibet exempti,

animarura curara personarura saiculariura, monasteriis seu domibus Regularibiis, aut

quibusvis aliis Ecclesii? vel beneficiis sive Regularibus sive Sajcularibus, incumbentem exerceant; sive alias Ecclesiastica Sacramenta aut Qnura ex
licentia et approbatione

sive

mentorum. vel alicujus ex


in iis, quse

quoquomodo

illis

ministrent, prsevia Episcopi

illis

in dictse curte exercitio aut in

eoruradem Saera-

administratione de facto absque ulla auctoritate se ingerant)

ejusmodi curara seu adrainistrationem concernunt, oranimodse jurisdictioni, visita-

tioni et correctioni Dicecesani Episcopi,

subjiciantur.

Ad

lisec

tara Regulares

taraquam Sedis Apostlica Delegati, plene

quam

in oranibus

Sseculares hujusraodi nuUis privilegiis aut

exemp-

tionibus tueri se possint, quominus, si deliquerint circa personas intra septa degentes, aut
circa clausurara, vel circa

bonorum adrainistrationem monasteriorura Monialium, etiam Regu-

laribus subjectarum, ab Episcopo loci similiter, taraquam ad hoc Sedis Apostolicse Delegato,

quoties et quando opus fuerit, puniri et corrigi valeant.


5.

Cofessores vero, sive Regulares sive Sseculares

quomodocumque exempti,

tara ordinarii,

quara extraordinarii ad coufessiones Monialium etiam Regularibus subjectarum, audiendas,

nuUatenus deputari valeant,

nisi prius

ab Episcopo Dioscesano idonei judicenturetapprobatio-

nem, quse gratis concedatur, obtineant. Sed

et administrantes

bona ad cadera monasteria

Sanctimonialiura, ut prsefertur, etiara Regularibus subjectarura pertinentia, sive Regulares


extiterint, sive Sseculares, quoraodolibet exerapti,

Regularibus,

singulis

annis

rationes

Episcopo

adrainistrationis,

loci, adhibitis etiara

gratis

Superioribus

tamen exigendas, reddere

teneantur, ad idque juris remediis cogi et compelli queant. Liceatque Episcopo ex rationabili

causa Superiores Regulares admonere, ut ejusmodi confessores atque administratoresamoveant:


iisque Superioribus id facer detrectantibus aut uegligentibus habeat Episcopus facultatem
prsedictos confessores et administratores amovendi, quoties et

Ac

similiter possit Episcopus

quando opus esse judicaverit.

una cura Superioribus Regularibus, quarumcumque Abbatis-

sarum, Priorissarura, Prsefectarura vel Prapositarum eorumdem monasteriorum, quocuraque

nomine appellentur, electionibus per se vel per alium interesse ac

tamen ipsorum monasteriorura impensa.


6. Ac demum habeat Episcopus, taraquam
ac puniendi

quoscumque

prsesidere,

absque ulla

dictse Sedis Delegatus, auctoritatera coercend

exeraptos, tara Sseculares

quam

Regulares, qui in alienis Ecclesiis,

PARTE

486

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

aut quse suorum Ordinum non sunt, absque Episcopi licentia, et in Ecclesiis suis ant suorum

Ordinum, non petita

illius benedictione,

aut-.

ipso contradicente, prsedicare prsesumpserint. Ita

ut Episcopus in suprascriptis casibus in prsenominatas personas, in pi-smissis mnibus et

quoquomodo delinquentes, quoties

singulis aut circa ea

et

quando opus

fuerit etiam extra

visitationem per censuras Ecclesiasticas, aliasque pcenas, uti ejusdem Sedis Delegati, proce-

omnemque jurisdictionem exercere libere et licite valeant


Non obstan tibus Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis

der,

in

favorem quarumcumque

pcrsonarum atque Ordinum, tam Mendicautium, quam non Mendicantium...

Datum Komse, apud

S.

Petrum, auno Incarnationis Dominicse 1622, Nonis Februarii,

Ponticatus nostri anno secundo. (Ex Bull. Rom. sub Pi IX

edit.)

Resoluciones de algunas dudas suscitadas por la Constitucin anterior.

An

1.

liceat Episcopis visitare altaria

Regularium Ecclesiarum, quibus cura animarum

personarum stecularium non incumbit, aut

mum
2.

loca, ubi in

iisdem Ecclesiis assrvatur sanctissi-

Eucharistise Sacramentum, vel ubi audiuntur confessiones personarum ssecularium ?

An

Episcopi possint Regularibus prsescribere, ut certis tantum in locis ac temporibus

aut certarum personarum confessiones audiant, vel alias illorum privilegia restringere ac

moderari in Sacramentis administrandis


3.

An

facultas Episcopis per Constitutionem attributa in exemptos,

Regulares, intelligatur etiam tributa in personas nullius Dicecesis


4.

An eadem

tam Saculares quam

facultas competat inferioribus Pralatis proprium territorium

ac jurisdic-

tionem quasi episcopale habentibus ?


5.

An

per earadem Constitutionem in

illis

Regularibus quarumcumque Abbatissarum,

verbis

possit episcopus

una cum Superioribus

per se vel per alium, interesse

etc. electionibus

ac prsesidere, jus Abbatissas confirmandi Episcopis attributum censeatur?


G.

An

confessores

Monialium ante editam Constitutionem deputati debeaut ab Episcopo

examinari et approbari ?
7.

An

superiores Regulares similiter ante ipsius Constitutionis publicationem elecii seu


alia indigeant

deputati,

subjectarum audiendis
8.

An

Episcopi

approbatione pro confessionibus

sibi

confessiones, quas audiunt Superiores Regulares electi seu deputati vel confirmati

post publicationem et scientiam tenoris


sint nuUse' atque
9.

Sanctimonialium

irritse,

dicte Bullas,

non obtenta Episcopi approbatione,

necne?

An Regulares generaliter ab

Episcopo approbati ad confessiones personarum ssecularium

audiendas, censeantur etiam approbati ad audiendas confessiones Monialium sibi subjectarum?


10.

An

Regularis, ad audiendas confessiones Monialium unius monasterii ab Episcopo

approbatus, confessiones monialium alterius monasterii audire possit ?


11.

An

confessores Regulares extraordinarii, semel ab Episcopo deputati et approbati ad

audiendas Monialium confessiones pro una vice

infra

annum ad
tamquam

Tridentini, possint virtute dicta; approbationis pluries,

carumdem
12.

preescriptura Sacri Concilii

confessores extraordinarii,

confessiones audire absque nova Episcopi licentia ?

Cum

in

eadem Constitutione statutum

sit,

ut liceat Episcopo ex rationabili causa

Superiores Regulares admonere, ut amoveant confessores Monialium, atque administratores

bonorum ad eorumdem Monialium monasteria pertinentium,


detrectantibus, habeat Episcopus

vendi, quoties et quando opus esse judicaverit ? an ejusmodi

Regularibus significare teneatur ?

iisque Superioribus id facer

facultatem predictos confessores ct administratores

amo-

causam Episcopus Superioribus

SECCION SEGUNDA.

An cadera CoDstitutio,

13.

487

qiia parte supponit Episcopi jiirisdictioni

Regulares delinquentes

monasteriorum Monialium, aut circa clausurara, vel bono-

circa personas degentes intra septa

rura administrationera eoruradera monasteriorum, habeat locura in mnibus delictis, an vero

solum in

notoriis et

cum

scandalo populi ?

Declarationes datse et ab

eodem Gregorio ac Urbano VIII

approbatse.

Sacra Congregatio Cardinalium Concilii Tridentini interpretum censuit, Constitutonera


sanctse

privilegiis, neququam subjicere Regulares


animarum personarum saecularium non incumbit, Episcoporum juris-

memorise Gregorii XV, de exemptorum

exemptos, quibus cura


dictioni in his, quse

Sacramentorum administrationera concernunt,

nisi cura

personis ssecularibus adrainistrandis iidem Regulares delinquunt ac propterea

Ad

Dubium

1.

respondit

Episcopis non licere in vim ejusdem Constitutionis visitare altarla

Ecclesiarura Regularium, quibus non incumbit


loca, ubi in

in Sacramentis
:

animarum cura personarum saecularium, nec

iisdem Ecclesiis asservatur Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum, vel ubi

confessiones personarum sseculariura audiuntur.

Ad

Hac

2,

in parte

Constitutionem nihil novi juris induxisse, nec ullam novara auctoriatem

Episcopis in Regulares attribuisse

ideoque in vim ipsius Constitutionis non posse Episcopos

Regularibus prsescribere, ut certis tantum in locis ac temporibus aut certarum personarum


confessiones audiant, vel alias illorum privilegia in Sacramentis adrainistrandis restringere

aut raoderari. Quod

si

aliunde Episcopis hujusraodi facultas competat, illara non fuisse ab

cadera Constitutione sublatam.

Ad

Censuit ejusmodi facultatem non intelligi tributara Episcopis in personas nullius

3.

Diceccsis.

Ad
Ad
Ad

Non

4.

competer.

5.

Jus confirraandi Abbatissa sminirae fuisse Episcopis per Constitutionem attributam.

6.

Confessores quidem extraordinarios Monialium nullatenus posse post Constitutionem

illarum confessiones audire, nisi prius ab Episcopo Dioecesano idonei judicentur et approbentur.
Ordinarios vero confessores ante Constitutionis publicationem deputatos, posse, durante triennio ab eorura deputatione inchoando, pergere in confessionibus Sanctiraonialiura audiendis

absque

alio

exaraine et approbatione Episcopi.

Quod

si

contingat ut illorum facultas a

Sede Apostlica ultra triennium prorogetur, tune deber eos ab Episcopo examinari

et

approbari.

Ad

7.

Superiores Regulares electos seu deputatos ante ipsius Constitutionis publicationem,

quibus alioquin facultas competat audiendi confessiones Monialium

sibi

subjectarum, posse

durante eorum oSicio pergere sine alia Episcopi approbatione in confessionibus audiendis

rum tantum,

quse sponte ac proprio

motu

id ab eis petierint.

At

illa-

vero eos qui post Constitu-

tionem eligentur, aut quoquo modo deputabuntur, vel qui in eorum

officiis

seu dignitatibus,

expleto jara tmpora a Constitutionibus cujusque Ordinis vel alias legitime prsefinito, ad aliud

tempus conflrraabuntur, neququam posse Sanctiraonialiura confessiones audire,

nisi prius a

Dioecesano Episcopo idonei judicati atque approbati fuerint.

Ad
Ad

8.

Confessiones hujusraodi nullas atque irritas esse.

9-

Regulares generaliter ab Episcopo approbatos ad confessiones personarum ssecula-

neququam censeri approbatos ad audiendas confessiones Monialium sibi


subjectarum, sed egere quoad hoc speciali Episcopi approbatione.

riura

audiendas,

Ad 10. Regularem, ad audiendas confessiones Monialiura unius monasterii ab Episcopo


approbatum, minime posse audire confessiones Monialium alterius monasterii.

PARTE

Ad

11.

Confessores

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

atque approbatos ab Episcopo ad

extraordinarios semel deputatos

Monialium confessiones pro una

vice audiendas,

modi illarum confessiones audire

haud posse pluries

iu

vim approbationis

ejus-

sed ab Episcopo toties csse approbandos, quoties casus

deputationis contigerit.

Ad

12.

Non

teneri ejusmodi

causam

significare Superioribus Regularibus; sed

hoc relinqui

quorum conscientiam Sacra Congregatio serio oneravit, ne


parte attributa, quoquomodo abutantur, ejus rei in districto Dei judicio

arbitrio et prudentia; Episcoporura,


faciltate, sibi

hac in

rationem reddituri.

Ad 13. Constitutionem habere locum in mnibus


cum populi scandalo (Ex ipso BulL Romano).

delictis,

non autem

tantum

in notoriis

et

Nota. Es universal para toda la Iglesia y comprende los Kegulares de Amrica.

QUE EN LOS REINOS DE ESPAA SE SUSPENDA LA EJECUCION DE LA BULA


DEI PROVIDENTIA

INSCRTABILI

DE GREGORIO XV.

Veneiabili Fratri Julio, Episcopo Grarien., nostro et Sedis Apostolicc in Regnis Hispaniarura

Nuntio.

Urbanas Papa VIII.


Venerabilis Frater,

XV,

Alias a felicis recordationis Gregorio Papa


teuoris subsequentis, videlicet
rei

memoriam.

tionis

Prsedecessore nostro, emanarunt Litterse

Gregorius Episcopus servus servorum Dei.

Inscrutabili Dei providentia

etc.

Datum Romae, apud

S.

Ad perpetuam

Petrum, anno lucarna-

Dominicse millesimo sexcentsimo vigsimo secundo, Nonis Februarii, Pontificatus

nostri anno secundo.

Cum autem

sicut

accepimus circa executionem Litterarum prsedictarum in Regnis Hispa-

niarum aciendara, nonnuUa per t]ilectum filium nobilem


Pastranse, Charissimi in Christo
et

Sedem Apostolicam Oratorem,

filii

nostri Philippi,

virura,

Rodericum de Sylva, Ducem

Hispaniarum Regis

apud Nos

Catholici,

ejiisdem Philippi Regis nomine, coram dilectis

filiis

nostris,

Dominico Sanctorum duodecim Apostolorum Gymnasio, Joanne Garcia Sauctorum quatuor


Coronatorum Millino, ac Scipione Cobellucio Sanctae Susana, necnon Antonii Sancti Onufrii
titulorum, Presbyteris Cardinalibus respective nuncupatis, ad id a nobis specialiter deputatis,

deduca fuerint,idcirco doee deduca, ut praefertur, et qus deducenda fuerint, per Dominicum

Joannem Garciam Scipionem

et

Antonium -Cardinales

prsedictos, seu alios super his deputan-

dos, maturius ac plenius videantur, atque consideren tur;

matura deliberatione

nostris,

motu

proprio, et ex certa scientia ac

deque Apostlicas potestatis plenitudine, frateruitati

tuse per

presentes committimus et manJamus, ut in Regnis Hispaniarum prsedictis tantum, ad execu-

tionem insertarum Litterarum hujusmodi supersederi, auctoritate nostra cures et


aliter a Nobis, seu

Romanis

tores quoslibet ac rebelles, ac sibi in hoc


siasticas,

non parentes per sententias, censuras

aliaque opportunia juris et facti remedia,

invcalo etiam ad

lioc, si

opus fuerit, auxilio

brac!',ii

appellatione
ssecularis

Litteris hujusmodi, cajterisque in contrarium facientibus

Datum Roma;, apud


nostri

S.

lacias,

Pontificibus, Successoribus nostris, provisum fuerit

Petrum, sub annulo

anno secundo (Hllase en Frasso, tom.

doee

contradic-

et poenas

Eccle-

postposita, compescendo,

non obstantibus praeinsertis

quibuscumque.

Piscatoris, die 7 Februarii

2, pg. 210.)

1625, Pontificatus

SECCION SEGUNDA.

489

NOTAS DE LOS FASTOS SOBRE EL BREVE ANTERIOR.


Aunque

la

la

XV

Bula Inscrulabili de Gregorio

Breve Alias a

qued suspensa por algn tiempo en Espaa por ste

de Urbano VIH, volvi su vigor por

felicii,

la

Bula Superna, de Clcnicnle X, y por

Conslitucion Aposlolici Minislerii de Inocentio XIII, expedida en 30 de

Mayo de 1723

XIV por

por Benedicto XIII, en 23 de Setiembre de 174. Finalmente Benedicto

Quamvis, dada

muy

Nota

como

la

Conslitucion de Benedicto XIII, en que confirm

la

en 24 de Febrero de 1745, declara que tanto

otra Apostulici Ministerii, estn en

bien

Morelii en

y conirmada

su Conslitucion

Constitucin Inscriitahi,

la

todo su vigor.

sus Fastos, que

la

Bula Aposlolici Ministerii, se expedi despus de un juicio contradiclorio, saber, poco despus que
Procura.lores de las Religiones y los Jurisconsultos presentaron

los

Santa Sede,

Indias.

no obstante su reclamacin y algalo,

en 23 de setiembre de 1724, confirmando


liesta la

mente de

la

Sania Sedo. (Vase

la

la

Breve de Urbano VIII


los privilegios

la

de

Bencdiclo XIM, expedi dicha Constitucin

el Pipa

Bula Aposlolici Ministerii, con lo cual est bien mani-

Ord. 312.)

SUSPENSION DE LA BULA

INSCRUTABILI,

Dilecto Filio Magistro Joanni Baptistse Pallotte, in iitraque


et

el

segn dice Losada en su Gronolog de

cual se present en 1722,

el

EN PORTUGAL.

signatura Keferendario, Jurium

Spoliorum Camerae nostrse Apostolicse in Portugallie et Algarbiorum Regnis debitorum

CoUectori Generali.

Urbanus Papa VIH. Dilecte

Fili,

Alias a felicis recoi-datioiiis Gregorio


tenoris subsequentis, videlicet

et

Apostolicam Benedictionem.

PP. XV, Prsedecessore

Gregorius Episcopus, servus

memoriara. Inscrutabili Dei providentia,

rei

Salutem

etc.

nostro,

emanarunt

Datum Kome, apud

S.

Littera;

Ad perpetuam

servorum Dei

Petrum, anuo Incar-

nationis Dominicee millesimo sexcentsimo vigsimo secundo, Nonis Februarii, Pontificatus


nostri

auno secundo.

Cum autem
et

sicut accepimus, circa executionem

Litterarum prsedictarum, in Portugalliaj

Algarbiorum Eeguis facieudam, nonnulla perdilectum Filium Michaelem Suarium Pereira,

negotiorum Kegnorum hujusmodi pro Cbarissinio in Cliristo Filio nostro Philippo, Portugallite
et

Algarbiorum Rege Catholico, in Romana Curia Agentem, ejusdem Philippi Regis nomine

eoram

dilectis Filiis nostris,

Dominico SS. Duodecim Apostolorum Gynnasio, Joanne Garcia

SS. Quatuor Coronatorum Millino, ac Scipione Sanctse Susannse, necnon Antonio S.


phrii, Titulorura, Presbyteris

et quse

deducenda fueriut,

Antonium Cardinales

pra^dictos, seu alios

deputatis, deducta fuerint, idcirco douec deducta, ut prefertur,

per

Dominicum, Joannem Garciam, Scipionem

a Nobis super bis deputandos, maturius


proprio et ex certa scientia
plenitudine, tibi per

Algarbiorum

pradictis

Honu-

Cardinalibus respective uuncupatis, ad id a Nobis specialiter

et

et plenius

videantur atque considerentur, motu

ac matura deliberatione nostris, deque Apostolicse potestatis

prseseutes

committimus

et

mandamus, ut

in

Regnis Portugalliaj

et

tantum, ad executionem pricinsertarum Litterarum bujusmodi super-

sederi auctoritate nostra cures

et lacias, douec aliter a Nobis, scu

Romanis

Pontificibus,

Successoribus nostris, provisum fuerit. Contradictores quoslibet et rebelles, ac tibi in hoc

non parentes, per sententias, censuras, et poenas Ecclesiasticas, aliaquc opportuna juris et
facti

remedia, appellatione postposita, compescendO: invocato etiam ad hoc,

si

opus

fuerit,

auxilio brachii saicnlaris.

TOM.

1.

61

PARTE

^gjj

DGstri anno secundo.

3-

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

bumptum

ex

mmuia

collatum concovdat.
dationis Urbani PP. VIH,

- Loco f

s:g,lli

Oliverius
pnrrUnilis Uvenus
- F. Cardinalis

455.)
(Bulr. Dominic. tora 7, fL

.....p-e..U..,.
Bula
Portugal, sobre la suspensin de la

^^^^^^
utaotii. rero
Insa

EXCEPTO LOS ACOMPAADOS C0 EL


LOS ORACDLOS DE V,VA VOZ,
ATESTADO DE LOS CARDENALES.

BEVOCCON DE

Gregorius Papa XIV.

Ad

perpetiiam rei memoriam.

provideiitia constitutas gratia et


militantis Bccleste divina
caas, jnita
justis interdnm suadentilus
cessorib,. suis conc.ssa,

Kom^nus Pontitesinspectla

indXa

;s-:r +,,on vv-p


:::ris'~:d
spectanies, ac tdui

ad

sciea

voris orculo, liactenus

Mendicantiura. Societat.bus,
ord
c

n^^^^^^^^^^

C^Lronib"

^^T^i^s,
no^n nun

ti

potes^is p.eitquandocumque et

etmm

Societati_ Jesu

Pr.posiiis, Decaras, Magistrj.


et carura respective
aut alus quocuraqu
Provincialibus.
vel

quibuslibel sive eorum


Prioribus, Rectoribus, Generalibus

ac Sed. pr.dicta. iramed.ate


etiara quoraodolibet exeraptis,
rauuit^ ^^on araen
privilegio
quovis
dignitatis, pr.eminenti. aut

S,perior^^^

Xc irc3uraque

in
Td : pHc:tLeraRegurafcoucessas,

iis videlicet,

qu.
--V"rretc:^:";as^^^^^^^^^

abrogaraus et amrallaraus
---^^'^
pr^s^tiura revocaraus, cassaraus, tolliraus,
perpetuo fore et ^s^.^' "^^^ "
vacua
effectu
et
viribusque
sublata abrogataet annullata
hs de cutero uti ul o raodo
posse vel deber, ueque aliquera
nos terura cufquam sufragar!
de iis fachenda esset,
verbura
etiara de verbo ad

f^

"

rossreTiar expressaet'peciLaraent.o

'Tl::^^'

oranibus indultis et alUs concessionibus


in suo robore perraanentibus
firraatis pro ipsis vel alus facto

Cardinaliura raanu
viv^ vocis orculo S. R. E.
prabuerunt
testiraonium
Cardinales
^.
,
et de quibus iidem S. R. B.
,
Mariara Majorera, sub anuulo P.scatons,
Sanctara
apud
Non obstantibus, etc. Datura Rora.,
Romau.)
nostri anuo secundo. (BuUar.
die 2 Julii 1622, Ponticatus

prBdictis

Amrica.
comprenda los Eegulares de
Nota. Universal para toda la Iglesia, y

SECCION SEGUNDA

SE REDUCEN AL DERECHO COMUN LOS PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES

PARA

FUNDAR CASAS.
rbaniis Papa VIII.

Romanus

Pontifex,

ciii

Salvator

Dominus

et

Deus

qui chantas est et

noster,

pacis,

Universalis Ecclesiae credidit priiicipatuin, ea interdum quse certis etiara ratiouabilibus de


causis, a

Sede Apostlica concessa

ribus ex causis, quibus

siint, ipsa

subinde, renira experientia suadente, et raajo-

prEsertim personarum sub snavi Religionis jugo Altissimo famu-

lantium paci et quieti consulitur, litibusque ac controversiis inter eos obviam

iter revocat et

immutat, in cisque pastoralis soUicitudinis et providentite suje studium interponit, prout,

temporum qualitatibus debite pensatis,


Cumitaque sicut Nobis innotuit complures

rerum
1.

conspicit in

et

Domino

salubriter expedir.

licentia sive facultates a nonnullis

Romanis

Pontificibus, Prsedecessoribus nostris, per diversos Ordinum etiam Mendicantium, Congrega-

tionum,Socictatum, et aliorura Regularium Institutorura Superiores seu

ubique locorum Monasteria, Domos, Collegia, Conventus


nuncupata, servata dumtaxat Sacrorum

Canonum

et Concilii Trideatini,

de sola Ordinarii licentia, seu etiam forsan non srvala forma


et contra

quam

et

in

quascumque

motu

proprio,

scientia et

si

specifice et sigillatim

ten.

etiam veriores et Dat.

exprimerentur et insererentur, pro pleue et sufficienter

animum Nostrum

moventibus,

non ad alicujus Nobis super hoc oblatas petitionis instautiam, sed ex certa

matura deliberatione

quascumque

idcirco Nos
tam sub plumbo,

proprio vel alias obtenta et exorta fuerint

licentias ac facultates cujusmodi, Litterasque desupcr,

ad verbum insertis habentes, justis de causis

expressis, et

in

decretorum forma,

et absque licentia hujusmodi,

hujusmodi forma Brevis desuper expeditas, earumque

prsesentibus, ac

motu

eorum nomine,
nomine

Decreta a Sede Apostlica super prsemissis edita fundandi, erigendi et institiiendi,

importunis precibus, seu etiam

omnes

alios,

et alia loca Regularla, quovis

nostris,

deque Apostolicae potestatis plenitudine, omnes

licentias et facultates hujusmodi, Litterasque desuper,

eadem forma Brevis expeditas, omniaque

et singula in

eis

et

tam sub plumbo, quam

quomodolibet contenta et

expressa; etiam quoad erectiones, fundationes et institutiones Monasteriorum, Collegiorum,

Domorura, Conventuum
sortitae

et

aliorum Regularium locorum hujusmodi, quae

sunt effectum, tenore prsesentium perpetuo revocamus,

annuUamus, viribusque
2. Prseterea

stitutorura

et effectu prorsus

suum nondum

cassamus, abrogamus et

evacuamus.

Ordinum etiam Mendicantium, Congregationum, Societatum

et aliorum In-

Regularium Superioribus, quocumque nomine nuncupatis, cseterisque personis

ad quos spectat, in virtute sanctse obedientiae, ac sub privatione vocis activse et passivse,

necnon ofiiciorum quorumcumque ac inhabilitatis ad

illa et

in alia, in

futurum obtinendi,

necnon etiam Excommunicationis ipso facto incurrendis poenis, interdicimus et prohibemus,


ne licentiarum seu facultatum per Nos, ut prsefertur, revocatarum et annullatarum, sine alio
quovis praetextu vel causa, etiam quantumvis privilegiata, nova Monasteria, Collegia, Domos,

Conventus, et alia loca Regularla hujusmodi, nisi de expressa Ordinariorum licentia, ac


servata in mnibus et per

omnia Sacrorum Canouum

tionibus felicis recordationis Clementis

Romse, apud S.

Marcum sub annulo

VIH, quie

et Cv^ncilii Tridentini,

incipit

Piscatoris, die

necnon Constitu-

Quoniatn ad institutam, sub datum

23 Julii

1(503, ac

Decretorum de mandato

ejusdem Clementis, necnon similis memoriae Gregorii XV, Romn. Pontificum Praedecesso-

rum, desuper editorum forma recipere, erigere, fundare, seu


incepta finir et absolvere audeant seu prajsumant.

alias

quomodolibet instituere, seu

PARTE

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3"

Dejernentes presentes Litteras, etc.

3.

Korase, apud S. Mariana Majorem, sub annulo Piscatoris, die 28 Augusti 1624,

Datum

Nota. Es universal para

Fide. App.

(ExBuU. de Propaganda

Pontificatus nostri auno secundo.

totla la Iglesia,

y comprende

Tom.

3, pag. 142.)

Regulares de Amrica.

los

DUDAS PROPUESTAS POR EL ARZOBISPO DE MANIT;A SOBRE CUESTIONES REGULARES.

Ad futuram

Urbanus Papa VII.


1.

per

Exponi nobis miper

eum ad

Frater Archiepiscopus Manilensis, quod habito

fecit Venerabilis

Venerabiles Fratres nostros S. R. E. Cardinales, Sacri Concilii Tridentini inter-

pretes, super infrascriptis dubiis recursu

Primo

raemoriam.

rei

videlicet; an jurisdictio, visitatio et corrcctio

cap. 11 de Bcgnlarihus, sess. 25,

in

cadem quam super Parochis

Episcopis tributa super Parochis Regularibus, intelligatur


laribus liabent

et ideo si dictes

Sa;cu-

Parochos Regulares Episcopus poterit compellere, ne exce-

dant taxam ab ipso factam super emolumentis baptismatum, matrinioniorum, funeralium

eorum Superioribus Regularibus

et aliorura, etiamsi ad hoc licentiam ab

vincialibus habeant

vel Capitulis

Pro-

Secundo cum dictura Concilium, cap. 17 de Rcgidarihiis ojusd. sess. decernat, nt Episcopus bis examinet, qua Moniales fieri volunt, primo scilicet, quando habitum suscipiunt,
secundo vero tempere professionis, an hoc etiam intelligatur iu Monasteriis Superioribus
Regularibus subjectis

valeat

et si

cum idem

et exequutioni

intelligi

in praecedentibus viginti

existat, videlicet

etiam immemorabilibus,

etc.

quod eidem Episcopo

cum dictum

mnibus Episcopis

specialiter

an prtedicta verba

et inter alia

vel praescriptionibus

atque etiam consuetudinibus

in

in

futurum pra'judicium

etc.

debeant

inferre nequeant

caput 22 inter alia contineat sequentia verba, videlicet

in Monasteriis sibi subjectis et in

commissis

Monialium,

quibus

etc.,

ipsi

mnibus

ut statim prsefata exequantur

Quinto, an a pradictis censuris

in

Prscipit

superioribus decretis

an in dictis rebus Regularium

Regulares et Moniales ab Ordinariis

Regulares et Moniales a suis Superioribus absolv

exercentes, in his quse dictam

possint ipsi

latis,

lidem Cardinales ad primum dubiorura hujusmodi

narum ssecularium

aliis in

Episcopo dictes Regulares coger et compellere possit sub censuris

aliisque remediis opportunis prout de jure

2.

uno capitibus decreta,

Atque etiam consuetudinibus

etiam de consuetudinibus post Concilium introductis, sciente vel ignorante Episcopo,

Quarto

et

voluntatem explorare

Concilium, cap 22 de Regularibus ejusd. sess. decernat, quod observentur

mandentur omnia

non obstantia prasens

puelle

Tertio

taliter

Episcopus eorumdera Rectores compellere possit ne habitum

dent nisi prius Episcopum certiorem faciant, ut

NovitiB

curam

in

Regulares curam animarum perso-

et

Sacramentorum administrationem

concernunt, Episcopum cadera auctoritate uti posse, qua in Parochos Sieculares

proindeque

Regulares ipsos in emolumentis, ut proponitur, legitime percipiendis prohibere posse, ne


excedant taxam ab Episcopo praescriptam
ita esse intelligenda
sess. prsedic.tse

pellere,

ad quartum,

in

ad secundum,

mnibus Episcopo

specialiter

ad tertium

commissis in decretis

de Regularibus, licere eidem Episcopo ad illorum executionem Regulares com-

etiam poenis et censuris Ecclesiasticis

ad quintum non posse absolv a suis Superio-

ribus responderunt et decreveruut, et alias, prout in

emanato

ita esse intelligendura

pleniu.s dicitur contineri.

eorumdem

Cardinaliura decreto desuper

SECCION SEGUNDA.
3.

Cum

autem, sicnt eadem expositio subjungebat,

decretum seu responsum hujusmodi pro


mationis robore communiri

annuere
4.

illiiis

dictiis

Archipiscopus plurimum cupiat,

firmiori subsistentia Apostolicfe nostrse confir-

ideo nobis hiimiliter supplicari fecit, ut ejus desideriis hujusmodi

dignareraur.

Nos

dictum Archiepiscopum specialibus favoribus et gratiis prosequi volenles,

igitur,

hujusmodi supplicationibus inclinati, decretum seu responsum pr^dictura, Apostlica auctoritate, tenore

tatis

prsesentium, approbamus et confirmamus, illique inviolabilis Apostolicse formi-

robur adjicimus

Datum Eomaj,

die 9 Maji

1G26 (Ex BuUar. Eom. sub Pi IX

edito).

Se cita en

los Fastos,

Ord. 251

CUESTIONES DE LA CURIA DE MANILA SOBRE REGULARES.

En 29 de Setiembre de 1625,
dudas dirigidas desde Manila en

la

Sagrada Congregacin del Concilio respondi ciertas

forma siguiente

la

Cum

cit.

cap. (c 14, sess. 25) d^tur

forma Episcopo ad castiganda delicta Regularium, qui degunt extra claustra,


notorie et
sit

cum

capere informationem, et illam ad Superiorem

Regularem mittere ut nequeat de

ignorantiam prsesumere ? Sacra Congregatio respondit posse.

Dubitatur etiam, an

quod Episcopus una vice Superiorem Regularem moneat, eique terminum

gandum

subditi

delictum

asserunt,

instante,

Superiori Regulari eique

eodem

in

nam

prsefigat

delicto

sufficiat

ad casti-

verbum
monere aut requirere Superiorem Regularem

aliqui in libris a se editis, explicando

Religiosi

necesse esse Episcopum

duabus aut tribus vicibus


quod

et extra ea

scandalo delinquunt, dubitatur an Episcopus statim habita notitia delicti pos-

Congregatio respondit, satis esse quod Episcopus instet semel

terminum

prsefigat a Concilio

cap. 14, superiori prsecipitur,

praescriptum. Deinde dubitatur, eo

quod Episcopum certiorem

faciat de punitione

terminum ab Episcopo prsefixum, an sufSciat quod Superior Regularis mittat ad Episcopum copiam sententise, ut Religiosi dicunt, vel remittere debeat acta omnia super delicto
intra

ad effectum ut Episcopus videre

ctitata,

possit,

si in

hoc adimpleta fuerint verba Concilii,

severe pimiatur, nec ne ? Congregatio respondit, non sufiBcere quod Superior Regularis sen-

tentiam aut etiam acta ad Episcopum transmittat, sed opus esse ut de punitione ipsa et de
sententise executione

Episcopum certiorem

faciat.

Denique dubitatur, an quod conceditur

Episcopo cap. dicto, super Regulari, qui intra clautra Monasterii degit, et extra ea
dalo deliquerit, intelligatur etiam

cura

cum

scan-

delictum commissum fuerit intra Ecclesiam vel

claustra? Congregatio respondit, facultatem Episcopo attributam in Regulares extra claustra


notorie et

cum

scandalo delinquentes, vendicare sibi locura, cuni Regulares notorie et

scandalo intra Ecclesiam, non ita

si

cum

intra claustra delinquant (Pasti Novi orbis Ord. 251).

Nota. Estas dudas fueron propuestas por el Vicario de Manila, D. D. Juan Cevicos.

Asistencia de los Regulares los entierros.

El limo. Seor ligarte, Arzobispo de Lima hizo sta Consulta la Sagrada Congregacin
An Regulares associaturi corpora fidelium defunctorum possint acceder ad domum
:

defuncti, ibique expectare

cum

Clerum Saicularem, seu debeant

ir

ad Parochiam et exire ab

illa

Clero Parochias pro ejusmodi associatione ?

Respondit Sacra Congregatio, die 15 Decembris 1(332

Ad 3

qusesitum

Regulares vocatos ad funus deber in Parochialem Ecclesiam se conferre,


aut in aliara juxta loci consuetudinem, et nuUo modo expectare posse per vias, aut ira ad

domum

defuncti (Fastos, Ord. 281).

PARTE

494

3=^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Sobre la Cruz Parroquial en los entierros.


Significatum est S. Congregationi nonnullos Fratres cujusdam consuetudinis prsetextu, quse

eque antiquitate

eque observantia

vallari,

eque pacifica et non interrupta

viridi inniti,

possessione firmatam esse constat, contendere sibi licere defunctorum fuera proprio

Parocho absent, eoque irrequisito levare. Ideo declarat

nuUo modo

et statuit,

etiam specialis alicujus consuetudinis prsetextu, Parochias

licere,

processionaliter, aut alias ad deferenda

defunctorum fuera

proprio defuncti Parocho, eoque ibi prsesente


nisi requisitus venire recuset.

si

tamen

eorum

quibusvis Regularibus

cum Cruce

intrare, nisi vocato et expectato

ipse aliter fieri

Romse, 12 Januarii ItO (Fastos

non consentiat vel

ibid).

SE PROHIBE EN LAS INDIAS RECIBIR MUJERES EN LOS MONASTERIOS,

SI

NO ES

PARA RECIBIR EL HABITO.


Venerabilibus Fratribus Archiepiscopis et Episcopis in partibus Indiarum constitutis.

rbanus Papa VIII. Salutem


Pastoralis

officii,

et

Apostolicam benedictionem.

nobis licet immeritis, Divina dispensatione commissi debitum exposcit,

ut in his, per quse Regularis disciplina in quibuslibet, praesertim vero Sanctimonialium

Monasteriis
larla

cum animi

quiete, juxta Sacros

ipsorum nionasteriorum

Caones

regu-

et Apostlicas Constitutiones ac

instituta, observetur et vigeat, sedulo invigilemus, ac, quae in

hoc impedimento esse dignoscuntur, pastorali soUicitudine toUamus, prout conspicimus in

Domino
1.

salubriter expedir

Cum

itaque sicut dilecti Filii,

Monialium

Prior Provincialis aliique Superiores Monasterionim

S. Catherinse de Senis Ordinis

Fratrum Prsedicatorum

in istis

Indiarum partibus,

nobis nuper exponi fecerunt, dilectse in Christo Filise Priorissse et Moniales Monasteriorum

hujusmodi Virgines

nutum

in

et Viduas, aliasque mulleres

earum cohabitationem

et raansionera in

sseculares,

ad tempus vel

aliter

suis Monasteriis et Claustris

ad suum

promiscu

passim ac sine dificultate admittere soleant, ex hoc autem successu temporis, vel scandala
facile oriri, vel

saltem disciplina et vita monstica frigescere et minui possent, clausuraque

eorumdem Monasteriorum
et

violetur

nobis propterea Prior et Superiores prsedicti zelo

domus

Regularis observantiae moti, humiliter supplicari fecerunt, ut desuper opportune providere

de benignitate apostlica dignaremur.

Nos inconvenientibus hujusmodi, quantum cum Domino possumus, obviam


supplicationibus
inclinati,

eorumdem

Prioris et

ir volentes,

Superiorum nomine nobis super hoc humiliter porrectis

de Venerabili Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium, negotiis Regularium

praepositorum consilio, vobis mnibus et singulis per prsesentes districte prsecipiendo

damus, quatenus modernis


aliisque

et pro

quorumcumque Monasteriorum Monialium

in istis

Indiarum partibus et

Dioecesibus existentium Superioribus, ne de caetero mulieres sseculares hujusmodi


alia

de causa,

man-

tempore existentibus Abbatissis seu Priorissis etMonialibus,

quam habitum Monachalem,

servatis servandis,

vestris

quacumque

suscipiendi, in hujusmodi

Monasteria, absque speciali Sedis Apostolicse licentia, admittere audeant seu prsesumant,
auctoritate nostra Apostlica, prohibeatis et interdicatis

adraissas repereritis, inde


signari

omnino

curetis

si

quas in hunc usque diem

contradictores quoslibet et rebelles, ac in prsmissis non parentes per

censuras et pcenas Ecclesiasticas aliaque opportuua juris et


posita,

ac

quaraprimum educi ac proximioribus earum consanguineis con-

compescendo, invocato etiam ad hoc,

si

opus

facti

remedia, appellatione post-

fuerit, auxilio

brachii ssecularis, super

quibus mnibus et singulis plenam et

SECCION SEGUNDA.

495

amplam facultatem

vobis concedimus et impartimur.

3.

Non

4.

Volumus autem quod prsesentium transumptis

obstantibus

Datum Komse, apnd

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die

nostri anno quarto. (Ex Bull. Eora

No

Nota.

se cita en los Pastos sta Constitucin.

como tambin

Februarii 1627, Pontificatus

sub Pi X edit.)
Mas aunque no

se cite est vigente en las Amricas, as

Letras de Benedicto XIV, que empiezan, Cutn sacrarum Virginum, dadas en l^de

lo estn las

Junio de 1741, y otras, que empiezan Salutare in Ecclesia Dei institutum, dadas en 3 de Enero de 1742 y
por ltimo, otras del mismo Benedicto, que empiezan Per binas alias nostras, expedidas en 24 de Enero de
1757, en las cuales se prohibe admitir mujeres seglares en los Monasterios, por los males, que causan, llevando

los conventos de Monjas el espritu del siglo y los resabios del mundo.

CUESTION SUSCITADA EN MANILA SOBRE REGULARES.


Urbanus Papa VIII. Ad perpetuam
Exponi nobis nuper
Philippinis,

quod

fecit Venerabilis Frater

rei

memoriam.

modernus Archiepiscopus Manilensis

in Indiis

alias a Venerabilibus Fratribus S. R. E. Cardinalibus Sacri Concilii

Triden-

decretum tenoris subsequentis videlicet

tini interpretibus eraanavit

motu proprio Pii V concesso ad favorem Regularium in partibus Indiarum, quod


Exponi nolis : sub datum Romse, 24 Martii 1567 Archiepiscopus Manilensis in Indiis
Philippinis supplicat Sacrse Congregationi, quod dignetur declarare; an illius vigore Regu Psito

incipit

hujusmodi sint exempti

lares

DicBcesi sunt, in

cujus

pertinent,

tini

a jurisdictione

quse ad

iis,

visitatione

curam animarum

et

correctione

Ordinarii,

in

necne?

Die 6 Februarii 1627 Sacra Congregatio Illustrissimorum Cardinalium, Concilii Trideninterpretum, citatis Regularibus, censuit Regulares exercentes

jurisdictioni, visitationi et correctioni Archiepiscopi, in bis


tinent,

non obstante Brevi sacrse memorise Pii

Cnm

2.

tamen sicut eadem

nostrae confirmationis robore

Nos

volentes

tamen,

curam animarum subesse


ad dictam curam per-

quie

expositio subjungebat, dictus Archiepiscopus

decretum hujusmodi, pro firmiori

3.

et

Sacramentorum administrationem

plurimum cupiat

illius subsistentia ac inviolabili observatione

Apostolice

communiri.

ejus votis hujusmodi annuere, illumque specialibus favoribus et gratiis prosequi

supplicationibus ejus nomine nobis superhoc liumiliter poiTectis inclinati, decre-

tum praeinsertum hujusmodi Apostlica

auctoritate, tenore preesentium, perpetuo

approbamus

etconfirmaraus illique inviolabilis Apostolicse firmitatis robur adjicimus

Datum Romse, apud


nostri

S.

anno quarto (Ex Bull.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 7 Aprilis 1627, Pontificatus

Rom. sub Pi IX

edito).

Se menciona en

los Fastos, Ord. 251.

SE REVOCAN LOS PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES EN LO QUE CONCIERNE

AL SANTO

OFICIO.

rbanus Papa VIII. Ad perpetuam

rei

memoriam.

Cum,sicutaccepimus,SanctiBenedictiCistercienss,Sancti Antoniide Sancto Antonio Viennensis, Societatis Jesu, ac aliorum forsan

rum Regularium Professores,

Ordinum Congregationum, Societatum

et Instituto-

vigore seu prsetextu privilegiorum et indultorum sibi dictisque

Ordinibus, Congregationibus, Societatibus et Institutis ab hac Sancta Sede Apostlica, tara

PARTE

496

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3=^

quam

per viam merB concessionis,

comraunicationis, etiam

Motu

propio, et ex certa scientia,

deque Apostolicae potestatis plenitudine, etiam consistorialiter concessorum, in Constitutioni-

bus generalibus a Nobis

et dicta

comprehendi prsetendunt,

nisi

de

Sede hactenus editis et de caetero edendis, se minime


specifica, individua et expressa raentio fiat.

eis specialis,

Nos, qui, nter gravissimas multiplicesque Apostolatus nostri Curas, in eam praecipuo ac
peculiari

incumbimus,

studio jugiter

ut,

extirpatis

pravitatum

hsereticarum

erroribus,

Catholica Fides ubique gentiura conservetur et propagetur, ambiguitates et dubia de medio


tollere, et opportunse dispositionis ministerio providere volentes,

ut tot tantseqiie Constitutiones

Generales a Nobis et hac Sancta Sede, et praesertim ad favorem Fidei Catholicse illiusque

propagationem, et

Officii

Sanctse Inquisitionis contra haereticam pravitatem editse, et de

csetero edendse, sublatis quibuslibetexceptionibus, subterfugiis et impedimentis,

Del gloriara sanctseque Matris Ecclesiu exaltationem debitum, ut par

necnon quorumque privilegiorum, gratiarura

ad majorera

est sortiantur efectum,

indultorum, dictis Ordinibus, Congregationi-

et

bus, Societatibus et Institutis, cura quibuscumque clausulis et decretis, etiam quanturalibet


extraordinariis, et

cautelis quomodolibet et ex

corpore juris clausa sint, tenores prsesentibus, ac


et

forma in

Motu

eis tradita observata, inserti forent,

eisdem prsesentibus pro expressis habentes

proprio et ex certa scientia ac matura deliberatione nostris, deque Apostolicai potestatis

plenitudine

quod quaevis generales Constitutiones, dispositiones,

per Nos, et quoscumque

Romanos

quoad ea quse

in

omnes

Fidem

et Sanctse Inquisitionis officiura praefatura, prsesertim

Congregationibus Sancti

solent, hactenus edita?,

et ordinationes Apostolice

Pontfices, Prsedecessores nostros, in concernentibus

Catholicam illiusque propagationem

sis,

quacumque causa concessorum, etiam si in


si de verbo ad verbum nihil penitus omisso,

Officii et

de propaganda Fide coram Nobis tractari

et singulos tara Sancti Benedicti Cisterciensis Prsemostraten-

Sancti Antonii Viennensis, et Societatis Jesu pragfatorum, quara quorumcuraque aliorum

Ordinum, Congregationum, Societatum


perinde ac

si praefati et alii

Edendse vero in posterum per Nos,


favorem

quam

omnino coraprehendant

et Institutorum professores

quantumlibet privilegiati in
et

nominatim expressi

eis

fuissent.

lomanos Pontfices, successores notros, tara in

Fidei Catholicse illiusque propagatiouis et Sancti Offici Inquisitionis prsefati,

prsefatse

super quacumque alia

tiones hujusmodi, sirailiter

re,

negotio seu materia, Constitutiones, dispositiones et ordina-

omnino comprehendunt

tionum, Societatum et Institutorum professores,

prsefatos

nisi

eorumdem Ordinum, Congrega-

in edendis Constitutionibus

specialiter et expresse excipiantur, etiamsi ipsi privilegiati

forent

magis

hujusmodi

speciali nota et

expressione digni, eisque privilegia, gratise et indulta a Sede Apostlica prsefata, etiam sub

quibuscumque tenoribus

et formis, ac cura quibusvis,

aliisque efQcacioribus et insolitis clausulis

scientia ac de potestatis plenitudine similibus

ad instantiam Imperatoris,

quam communicationis,

Regum

et alias

et

aliis

et consistorialiter,

etiam contemplatione, vel

aliorum Principum, tara per viam rnerx concessionis,


sint, quorum seu quaru;n
minime comprehendi praitendant in Constitutionibus
plenara et expressam eorum mentionem. Prsesentes

quomodolibet concessa respective

vigore vel prsetextu sint excepti, seu se

generalibus vel

etiam derogatoriarum derogatoriis,

ac irritantibus et aliis Decretis, etiam motu,

non facientibus

vero Litteras, oraniaque et singula in eis contenta, etiam ex eo, quod Ordinum, Congregatio-

num, Societatum

et Institutorum

hujusmodi professores, vel

alii

quicumque in prsemissis

interesse habentes seu quomodolibet habere pra3tendentes, ad hoc vocati et adducti ac causse,

propter quas esedem prajsentes emanarunt, adducta;, veriflcatae,


fuerint,

ostraj

uUo unquam tempore de subreptionis vel


vel alio quovis, etiam quantumcumque

seu alias justificatse non

obreptionis nullitatis vitio aut intentionis


substantiali

defectu,

notari,

impugnari,

SECCION SEfiUNDA.
invalidari, retractari,

497

iu jiis vel controversiam revocan aut ad trminos juris


reduci aut

aliad quodcumqiie juris,

facti,

gratis vel justitife remedium irapetrari nullatenus posse,

eque sub quibusvis similium vel dissimilium gratiarum revocationibus,


suspensionibus,
limitationibus, aut aliis contrariis dispositionibus, pro tempere quomodolibet
faciendis comprehendi sed semper ab illis exceptas semperque validas, firmas et eficaces
existere
;

et fore,

suosque plenarios et ntegros effectus sortiri et obtinere, ac ab mnibus et


singulis ad quos
spectat et pro tempore spectabit, inviolabiliter observan, sicque per
quoscumque judices
Ordinarios et belegatos etc.

Datum Eomse, apud

Sanctara Mariam Majorem, sub

anmo

Piscatoris, die 5

Novembris

1631, Pontificatus uostri anno nono.

M. A. Maraldus.
Nota. Acerca de esta Constitucin dice as
*

Cualquier privilegio de los Regulares en

lo

el

P. Mendo, en su obra. Exposicin de la

que concierne

al

Bula de la Cruzada
Santo Oficio queda revocado por ste Breve. >

NUEVA REVOCACION DE LOS ORACULOS DE VIVA VOZ AUN CON EL ATESTADO DE LOS
CARDENALES.
Urbanus Papa VIII.
1.

Ad

perpetuara rei memoriam.

Alias felicis recordationis Gregorius Papa

XV,

Prsedecessor noster, ut subnascentibus

jngiter variis difficultatibus et abusibus ex privilegiis a Sede Apostlica vivaj


vocis orculo
sajpe numero concessis, obviam iret, Constitutionem edidit tenoris
subsequentis, videlicet ;

Gregorius

siae etc.

2.

XV, ad perpetuam

rei

memoriam. Komanus Pontifex

(Omittitur residuura, quia est citat

Cum autem

experientia,

in

specuk

militautis Eccle-

rerum magistra, compertum

vocis orculo etiam a S. R. E. Cardinalibus obtenas, et

sit,

concessiones et gratias vivje

ipsorum mauu firmatas,

seepe

ab

his,

quorum favorem emanarunt, minus cannica interpretatione extend,


et perperam in disciplinas Ecclesiastics detrimentum exequutioni demandar!
idcirco, quantum cum Domino
in

possumus, his et

malis occurrere volentes, motu proprio et ex certa scientia


ac matura
deliberatione nostris, deque Apostlica potestatis plenitudine,
et de consilio nonnullorum
Venerabilium Fratrum nostroriim S. R. E. Cardinalium, quibus negotium
liujusmodi mature
discutiendum commisimus. omnia et singula privilegia, facultates, licentias
et gratias quascuraque per Summos Pontificas, Prsedecessores nostros, ac per
Nos, vivse vocis orculo (etsi
S. R. E. praedictae Cardinalium quorumcumque raanu firmata)
quibuscumque Generalibus,
Provincialibus.caterisque Superioribus et personis cujusvis Ordiuis,
Congregationis, Institut
aliis

et Societatis sive Ssecularibus sive

Regularibus, vel etiam ipsis Ordinibus, Congregtionibus,

Institutis et Societatibus, etiam Societatis Jesu, aut ejus Clericis


seu Presbyteris, aliisque
personis prsedictis, quacumque de causa, etiam de necessitate exprimenda,

occasione, pr&textu
etiam intuitu, contemplatione, seu ad instantiam Imperatoris Regum et Principum
quorumcumque, aut alias quomodolibet concessa, illorum tenores praesentibus pro expressis
babentes, Apostlica auctoritate, tenore prsesentium, revocamus
cassamus, toUimus,
vel colore,

abrogamus

annullamus, ac de ca;tero revocata, cassata, sublata, abrogata et annuUata,


viribusque et effectu vacua esse et fore, nuUique prorsus deinceps sufragari posse
nec deber
declaramus.
3.

et

Preterea, ut prsesentes Litteras

spectabit, quanto citius innotescant,

TOM.

I.

mnibus
mnibus

et singulis,

ad quos spectat et pro tempore

et singulis Generalibus, et aliis

quocumque
P.,

PARTE

498

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

nomine nuncupatis Superioribus, quorumque Ordinum


prsecipimus et

sub Excomraunicationis ac priva-

necnon vocis activse et passivse poenis ipso facto incurrendis,

tionis ofiBciorum et dignitatum,

mandamus, ut

infra tres

menses prximos, a

die publicationis prsesentiura

computandos, omnes et singulos Provinciales eorumdem suorum Ordinum, Congregationum,


Soeietatum, etiam Societatis Jesu, et Institntorum de eisdem prsesentibus Litteris certiores

earumdemque prEsentium exemplaria illis transmittant, qui quldem Provinciales snb


eisdem poenis teneantwr singulis Superioribus Monastcriorura, Conventuum, Collegiorum,
Domorum et locorum Kegularium prsecipere ut easdem prsesentes subditis suis, ut raoris est,
faciant,

publicent

Non obstantibus
Datum Eomse, apud
nostri anno nono (Ex

S. Petrura,

sub annulo Piscatoris, die 20 De-jembris 1631, Pontificatus

BuU. Rom. sub Pi IX

edito).

Procesiones de los Regulares.

En 12 de Diciembre de 1632

declar la Sagrada Congregacin en una causa de Lima, que

slo los Prrocos pertenece el llevar la procesin por los trminos de su Parroquia, de suerte

que ningn Regular ni Cofrada alguna secular puede llevar la procesin mencionada sin consentimiento del Prroco, y sin la Cruz Parroquial. Trelo Barbosa, Colledan. Verb. Processio.

Pero Pignatelli
non

licet

refiere otra,

en el lugar citado, con

Regularibus processiones facer,

giis et consuetudinibus, si que sunt.

tino,

como

lo dice otra declaracin,

Pero

e'sta

adicin

Extra ambitum Ecclesia;

de licentia et consensu Parochi, salvis privile-

nisi

tales privilegios

deben ser posteriores

al

Triden-

que cita Pignatelli (Pastos, Ord. 282).

El Obispo puede denunciar un Regular por pblico excomulgado.

En 29

de Enero de 1633 resolvi la Sagrada Congregacin en una causa de Lima, que el

Obispo puede denunciar por pblico excomulgado


incurrido en censura, para que

como

tal se evite

al regular exento

por todos.

La

que por delito notorio ha

trae Barbosa, Verb. Episcop.

pg. 309 (Fastos, Ord. 283).

Precepto Pascual en Iglesias Regulares.

En 18

de Marzo de 1634 resolvi la Sagrada Congregacin en una causa de Indias, que

seglares que reciben la Eucarista de

con el precepto de la Iglesia.


sias,

que en

el dia

aunque hubiesen cumplido ya con

Otra Declaracin del mismo tenor

mano de

Dubitatur rursura, an

iis,

los

de Pascua no pueden comulgar en dichas Igle-

el precepto.

As

refiere Villarroel, del

qui infra dictum tempus de

lo tiene Monacelli, tit. 13,

pg. 42.

23 de Enero de 1586, que dice

manu

Congregatio censuit id non esse licitum,

Pero hay lugares, dicen los Fastos, en que

as

cum

sit

manu

expresse prohi-

los Prrocos convienen voluntriamente

bitum.

en

(Tambin los Ordinarios conceden algunas veces licencia para que se cumpla con

ello.

Parochi Eucharistiam recepe-

runt, et sic prsecepto Ecclesise satisfecerunt, licitum sit ipso Resurrectionis die de

Religiosorum coramunicare

los

Regulares en tiempo Pascual, no cumplen

precepto Pascual en dichas Iglesias, por la multitud de gente, que concurre

el

ellas), fastos,

Ord. 287.

Dudas

En 14 de Mayo

del Obispo de la Puebla de los Angeles.

de 1648 confirm Inocencio

la resolucin

de la Sagrada Congregacin

saber, que los Regulares S. J. en la Ciudad y Dicesis de la Puebla no podian oir en confesin

las personas seglares, sin licencia del Diocesano, ni predicar en sus Iglesias sin pedir la

SECCION SEGUNDA.
bendicin del

mismo Ordinario

Orden contradicindolo

i99

su licencia

ni en otras Iglesias sin

ni en las Iglesias de su

Obispo y que los contraventores podan ser reprimidos y castigados


censuras,
virtud
de
la Constitucin Inscrutdbili, de Gregorio XV. Vase en los Fastos
con
en
el

con otras Declaraciones. Ordenacin 312.

CUESTIONES DEL OBISPO DE CUBA SOBRE LAS FACULTADES DE LOS REGULARES.


Venerabili Fratri Bernardo Episcopo Cubse in Indiis Occidentalibus.

Ad futuram

Clemens Papa X.

memoriam.

rei

Nuper a Congregatione Venerabiliura Fratrum Nostrorum

S. R. E.

Cardinalium negotiis

propagandas Fidei prEcpositorura, super quibusdam dubiis a Venerabili Fratre Bernardo,

Episcopo Cubse in Indiis Occidentalibus eidem Congregationi propositis, emanarunt Decreta


tenoris, qui sequitur, videlicet

Dubia proposita a R. P. D. Bernardo De

los Rios,

moderno

Episcopo Cubse in Indiis Occidentalibus, et Decreta desuper facta in Congregatione Generali


de Propaganda Fide, habita sub die 27 Aprilis 1871.
nici,

1.

An

Ordinum SS. Domi-

Religiosi

commorantes in

Bmaj. Virginis de Mercede

Joannis Dei et

Augustini,

Francisci,

Insula Cubse vigore privilegiorum olim eorum Religionibus ab hac S. Sede concessorum,

Monasteriorum, sine licentia

possint processionaliter incedere ultra circuitum propriorum

Ordinarii? Sacra Congregatio respondit

non posse.

2.

An

Praesules dictarum Religionum

super interstitia et extra tmpora suos Religiosos dispensare valeant ?


respondit

horis ante
prsedicti

non posse.

3.

An

Religiosis prsedictis in propriis Ecclesiis

diem Missam celebrare liceat? Sacra Congregatio respondit

celebrare possint ? Sacra Congregatio respondit

tribus vel quatuor

non

licere.

4.

non posse.

5.

An

de facto possint per-

mittere Sacerdotibus celebrationem Missae absque eo quod ab Episcopo sint approbatse


dimissorise? Sacra Congregatio respondit

Cum autem

sicut pro

An

forma Oratorii cum Altaribus portatilibus

inter armenta, et in locis absque

media

Sacra Congregatio

non posse.

eorum

parte dicti Bernardi Episcopi Nobis subinde expositum fuit, ipse

hujusmodi decreta, quo firmius subsistant Apostolicse coufirmationis Nostrse patrocinio communiri plurimum desideret

Nos, specialem ipsi Bernardo gratiam facer volentes,

a quibusvis Excommunicationis

absolutum

Nobis super hoc humiliter porrectis


tenore prsesentium,

robur adjicimus.

approbamus

fore

censentes,

inclinati, decreta prseinserta,

et confirmamus, illisque Apostolicse

Ac eidem Bernardo Episcopo

eumque

supplicationibus ejus nomine


auctoritate Apostlica,
inviolabilis

firmitatis

contra transgressores decretorum hujusmodi

ad poenas condignas procedendi faoultatem, auctoritate et tenore prsedictis concedimus et


impertimur, salva tamen in prsemissis auctoritate prsefatse Congregationis Cardinalium. De-

cementes easdem prseseates Litteras semper

Datum Romse, apud

S.

ticatus Nostri auno secundo. (Ex


Nota.

No

se cita

en

los

firmas.....

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die 10 Julii 1671,

BuU. de Propag. Fide, Append.

tora.

1, pag. 303

Pon-

Pastos.

SB REVOCAN LAS EXENCIONES PERSONALES ENTRE LOS RELIGIOSOS DE LAS


INDIAS OCCIDENTALES.
Innocentius Papa XII.

Ad

Ad futuram

rei

memoriam.

pastorale fastigium, meritis licet imparibus, divina dispositione evecti, in

curam

Cum

soUicitis studiis

eam

prsecipue

incumbimus

itaque, sicut pro parte Charissimi in Christo Filii nostri, Caroli

Hispaniarum Regis

PARTE

500

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Catholici, Nobis nuper expositum fuit, iu

quornmdam Ordinuin Regularium

Provinciis, qu33

in Indiis Occidentalibus et Insulis eis adjacentibus, eidem Carolo Kegi subjectis, consistunt,
invaluerit abusus, ut plurimi Provinciarum hujusmodi Religiosi, Magisterii aliorumve

is late

graduum

etiam variis exemptionibus ac gratiis

praerogativis, sive

quam iidem Ordines

gravissimo Religiosae humilitatis,

Nos

fruantur,

non sine

profitentur, detrimento....

igitur qui Regularera disciplinam ubique, adeoque etiam in remotioribus ab

omnem

eadem

viam prsecludere cupimus


omnes et
quascumque Magisterii aliorumve graduum bujusmodi praerogativas, necnon cujusvis generis
Sede partibus, vigere et

illius relaxationis

exemptiones ac gratias, quomodocumque nuncupatas, quibusvis Provinciarum prsedictarum

cujuscumque

Religiosis,

dignitatis, qualitatis et conditionis, ac cujusvis Ordinis,

tionis et Instituti existant,

quocumque

Ordinem Congregationum

et Institutorum

Congrega-

causa et occasione contra et prseter

titulo, praetextu,

quorumlibet

auctoritate Apostlica,

tenore

prsesentium, revocamus, cassamus et abolemus

Datum Romse, apud Sanctam Mariam Majorem, sub annulo


1697, Pontificatus nostri anno sexto. (Bul.
Nota. Se cita en

los Fostos,

Ord.

Piscatoris, die 12 Januarii

Rom. de Mainardo, Const.

SE CONCEDEN LAS PARROQUIAS DE LAS INDIAS OCCIDENTALES

I.

SECULARES.

143.)

4-32.

A LOS PRESBITEROS

SE EXPLICAN LAS ATRIBUCIONES DE LOS OBISPOS EN LAS PARRO-

II.

QUIAS DE LOS REGULARES.


Benedictus Episcopus, Servus Servorum Dei.

Cum nuper Charissimus

Ad perpetuam

rei

memoriam.

Hispaniarum Rex Catholicus,


Joachimum S. R. E. Presbyterum Cardinalem Portocarrero
nuncupatum, ad sua suorume[ue Regnorum negotia apud Nos et Apostolicam Sedem gerenda
in Christo Filius noster Ferdinandus,

per Dilectum Filium nostrum

deputatum,

specialiter

et

voce et scripto Nobis reprsesentari curaverit, opportuna aliqua

Apostolicse auctoritatis nostrse providentia opus esse in Indiis Occidentalibus ipsius Begis

Dominio
Officia

subjectis, super hoc,

quod in

Regionibus Parocbise, Doctrinse aliaque Munia et

vim quarumdam Litterarum Apostolicarum

in

Sancto Pi Papa

bus

accesserunt; ex quo
et

Romanorum
fit,

Pontificum,

bus, omnino exclusus remaneat

Episcopi

Exponi Nobis,

nostrotum,

qui-

coiifirmationes

et moribus atque doctrina conspicuus esse dignoscatur, ab

fore judicaret, ut

OfiBciis

atque muneribus animarum curam concernenti-

qua quidem de

per easdem

Ferdinandum Regem conquesti

Domino

et incipientium

Prsedecessorum

ut universus Clerus Ssecularis illarum Partium, quantumvis a multo

numero frequens,

iisdem Parochiis, Doctrinis cseterisque

piscopi et

a recolendse memorise Prsedecessore nostro

Anni 1567 editarum,

die 24 Martii,

aliorum etiam

jam tempore,

in

iis

ad animarum curam pertinentia, per Regulares dumtaxat obtinentur et administrantur,

re

quum

Indiarum Regiones

Venerabiles Fratres nostri Archie-

constituti,

non semel apud ipsum

fuerint, idcirco ipse, pro ista prudentia,

quamvis etiam eorumdem Antistitum

magnopere expediens

votis, et

rationibus, obstarent Prsedecessorum nostrorum

Romanorum Pontificum

hodierni temporis circunstantias perpendendo ab

illis

Scularis

Cleri

Constitutiones, Nos,

longe diversas, quibus hujusmodi provi-

siones emanarunt, eisdemque Constitutionibus derogando, prscdictis Archiepiscopis et Epis-

copis liberam facultatera concederemus, ut dictas

OfBcia ad

animarum curam

terum etiam Ssecularibus

Parochias, Doctrinas aliaque munia et

spectantia, Regularibus Personis hucusque conferri slita, in posClericis

seu Presbyteris conferre libere et

licite

possent

Nos,

omnibua mature perpensis, quum Regiam hanc petitionem non modo Sacris Canonibus, sed

SECCION SEGUNDA.

501

etiam prscdicti Saiieti Pii l'ontificis nienti, ct dictonim Pradecessorura nostrorum ac Sedis

conformem agnoveriraiis; hanc rem ejusmodi

Apostolica3 Institutis

Magmis

Nobis ea verba usurpare, quibus olim


tellae

Kegeiu est alloquutus

Cum

esse

gaudemus, ut

liceat

Pra3decessor noster Inuocentius Papa III Cas-

personara tuam, iuter Christianissimos Reges et Catho-

Domino amplexemiir,

licos Principes, speciali dilectionis preerogativa in

preces ac petitiones

tuas, in quibus possumus, libenti animo exaudimus, et ad ea gratanter intendimus, que

Serenitati Kegise noviraus complacer,

Xni,

1.

ut videre est in ipsius Pontificis Epistolarum Regest.

l,Epist. IV.

lib.

Sane,

quemadmodum

negari neqnit, ex veterura

Ecclesiarum Parochialium regiminis capaces fuisse


in

sua Decretali,

Canonum

lege

Monachos

et

Regulares

de quo diserte pronuntiat Innocentius III

Quod Dei morem.Tit. de Statn MonacJior. per

hsec verba

Et per antiquos

Caones etiam Monaclii possunt ad Ecclesiarum Parochialium rgimen in Presbyteros ordi-

quo debent pra^dicationis Officium, quod privilegium

nari, ex

est, exercere.

Ita

est, ex recentiori Cannica disciplina, interdictum esse Regularibus Parochialem

mere

sine dispensatione Apostlica; quse dispensatio a

quam

solet,

si

Romano

Qua

de re Rescriptum adest Congregationis Cardinalium

Concilii Tridentini Interpretum, relatum a celebrrimo Scriptore


cit.

Qnod Dei timorem, num.

cap.

Fagnano in Commcntar.

17 de Stutu Monachor. in hsec verba conceptum

fueritrequisitum, anRegularis possit prafici curse


Apostlica

animarum ab Episcopo

eamdem sentontiam

deinceps alia complura Decreta prodierunt a

Quibus inter se

Cum

sine dispensatione

Sacra Congregatio Concilii censuit, non posse, nisi accedente dispensatione

non videtur concedenda, nisi instante Episcopo, pro necessitate vel

flrmata.

curam assu-

Pontifica non aliter conced

pro ea instet Episcopus; ab Episcopo autem sollicitanda non est nisi Ecclesiae

necessitas aut utilitas id suadeat.

ad

certum nunc

quse

utilitate Ecclesias. In

Summis Ponticibus

con-

nostroque diuturno studio et labore diligenter ponderatis,

collatis,

ad definiendam veterem controversiam super capactate Canonicorum Regularium Latcranen-

sium

Sanctissimi Salvatoris nuncupatorum, ad obtinenda Beneficia Curata et Residentialia

et

Apostolicam Constitutionem VII Idus Julii, Anno Domini

tem

Quod

etiam, una
ribus in

iiiscrutabili, quse

cum

BuUario nostro impressa

in

Tom.

I,

edidimus, incipien-

num.

CXXXV,

atque

Dissertatione super hoc a Nobis exarata, inserta fuit a diligentissimis Edito-

Commentariis Joannis Baptistce Rigantii ad Regulas Cancellarice Apostolicce

qua nempe Constitutione decretum


lica Dispensatione

Monachorum

in partibus

sed hanc

assequantur; tametsi a Sanctorum

Quod Dei

tiniorem, de Statu Monachor.

rainime recessisse putandus est laudatus Prsedecessor Sanctus Plus V,

allegatas Litteras

Exponi Nobis,

Religiosos

iros

ad Parochias assequendas

Indiarum maris cceani, aliaque Parochialia munia exercenda, hbiles reddidit;

suam concessionem ea

ratione constabilivit, quod scilicet ipsi Regulares eo usque

in dictis partibus Officio Parochi functi fuerant

tcrorum drfcdum. Quibus nimirum verbis


tionem locum habere

animarum

In

consortio no7i sejimcti, regula inserviant laxiori, ut de ipsis loquitur prsedictus

Ab bac norma

dum, per suas

Cannicos, utpote veros Regulares, Apost-

hujusmodi Beneficia

ut

indigere,

fuit, prajdiiitos

Innocentius Prsdecessor, in citato cap.


2.

MDCCXLV

est

additis sequentibus verbis

satis ostenditur,

propter Presby-

hujusmodi Litterarum disposi-

dumtaxat, ubi desint, nec haberi possint Presbyteri Sseculares ad

curam exerceudam

idonei

juxta doclarationem editam a

felicis recordationis

Predecessoro nostro Innocentio Papa X, per Litteras Apostlicas datas die 14 Maii anui

1547, et in Bullario

XXXII, quarum

Romano

initium est

relatas
:

Czm

Tomo
.sicut

V, inter ejus

acccpinws

Pontificis

Constitutiones

nnin.

ubi, de hac ipsa Piaa Constitutione

loquendo, statuit, illam non suffnujari, nisi in locis ubi est defcctus Parochorum.

PARTE

002

3a PRIVILEGIOS

dum

3. Hsec olim per nos ipsos,

DE LOS REGULARES.

minoribus constituti, Congrega tionis Cardinalium

in

muere fungebamur,

Concilii Tridentini Interpretum Secretarii

latius dedacta fuerunt, oc-

casione propositionis ciijusdam Causse Mexicanse, quse diebus quarta Julii, et octava Augusti

eadem Congregatione discussa

anni 1722, in

lutionum

copi Mexicani, contendentis

liberam

ut videre est in Tom. II, Thesauri Reso-

fuit,

Et quamvis ad instantiam tune

dictse Congregationis Concilii.

sibi

fieri

facultatem,

ArcMepis-

existentis

ut Parochiales Ecclesias atque

Doctrinas, quas Regulares privativo jure sibi vindicabant, conferre posset etiam Presbyteris
Saecularibus, quos

magno numero

et requisitis qualitatibus prseditos in sua Dioecesi adessc

asserebat, nihil tune definitive rescriptum fuerit

ab ipsa Congregatione admissam,

nihilominus hane generalitor sententiam

receptamque meminimus, ac pro certo testamur

quod

nempe, deficientibus tantummodo Presbyteris Saecularibus, pra;dicta Piaa Constitutio loeum


habere deberet. Ideo autem nullum in ea Causa Decretum tune editum
predicta Piaa Constitutio ad instantiam Regis Catholici

Indiarum Occideutalium Regiones comprehendat


uisi et

Decreta desuper edenda ad Catholicorum

quid Mexicante Dicecesi, sed etiam quid

magis opportunum

et

quum

4. Quare

aliis

nihil prudenter deeerni posse

Regum

et

quum
omnes

visum

notitiara dedueerentur, et

fuit,

non solum

Indiarum Ecclesiis atque Dicecesibus contingeret,

foret, certis relationibus innotesceret.

hodie ex parte ipsius Regis Catholici opportuna super hoc providentia

hanc vero Archiepiscorum, Episcoporum aliorumque

Ordinariorum dictarum

cumque hujusmodi preces

et Canonicis sanctionibus

requiratur

Regionum

preces vehementer exposcant

minime

consentaneae, et ipsius Sancti Pii Prajdecessoris menti

adversantes, et hujus

cum
quum in Indiis

Apostolicse Sedis sensui institutoqne conformes esse dignoscautur


sit,

quia,

fuit,

primum emanaverit,

ut ejusmodi Privilegium, quod eo tempore concessum fuit,

demum

denique sequum non

Occidentalibus

Presbyterorum Ssecularium copia non aderat, his etiam temporibus parem vim habeat,
Cleri Saecularis

numerus

animarum curam

satis

amplus ibidem

cseterisque

idonei;

optimis dotibus instructi reperiuntur

pradicti Charissimi in Christo Filii nostri Ferdinandi

libenter annuentes, ac etiam

Motu

proprio,

et certa

dum

pluresque Sacerdotes Sseculares ad

existit,

idcirco Nos,

Hispaniarum Regis Catholici

instantiae

scientia, ac de Apostlica} potestatis

plenitudine, prsesentium Litterarum tenore, praedictis Veuerabilibus Fratribus Archiepiscopis


et Episcopis aliisque

permittimus

et

Locorum Ordinariis

concedimus

teris, aliisque in

ut,

Dilectis Filiis, in Indiis Occidentalibus constitutis,

non obstautibus

prseinissis

Sancti Pii

Prdecessoris Lit-

earum confirmationem ab hac eadem Apostlica Sede emanatis, (quibus

etiam, quateaus opus

sit,

earumdera praeseutium

serie ac

dictis

motu, scientia

et potestatis

plenitudine derogamus,) Sieculares Clericos seu Presbyteros quoscumque, quos scilicet.prsevio

examine, juxta ea, quse in Concilio Tridentiuo statuta sunt, idneos et hbiles repererint, ad

munia et ofBcia ad animarum curam pertinentia,


Domino visum fuerit, admittere et assumere, eisque etiam
hujusmodi aliaque Ecclesiastica perpetua Beneficia, quibus animarum

Parochias, Doctrinas et alia qusecumque

prout ipsis opportunum


Parochiales Ecclesias

in

cura iraminet in Titulum conferre, dictosque Presbyteros seu Clericos, de


possint et valeant

concedimus

5.

et

ad quem eectum Nos

ipsis necessarias

omnes

impertimur.

Quia vero ex hac concessione nostra minime sequetur, quin Regulares

adhuc Parochias, atque Doctrinas


retiere, et in

providere

illis

et opportunas facultates

in

posterum adipisci valeaut

Indiarum Ojcidentalium Kegionibus,


;

prsedieti plures
et in

prsesens

aliunde autem Nobis relatum est, nonnullos ejus-

modi Regulares animarum curam exercentes coutcndere,

se Episcopis et Ordinariis

in officio ofjiciando dumtaxat, utipsi loquuntur, subjectos esse

Ideo Nos ad

Locorum,

quarumcumque

SECCION SEGUNDA.
inordinationum pericula avertenda,

503

legos asserendas intenti, dicimus et

rectieqiie disciplina

declaramus, hujusmodi Regulares curam animarum gerentes, in

eorum Regularis

Superioribus Regularibus quoad hsec privative depender


spectant exercitium curse animarum,

quideni, quse concernunt

iis

Episcopo nuUatenus subjectos esse, sed a suis

Instituti observantiam,

vel etiam ad

in his autem, quae vel ad

eorum vitam

et

ipsum

mores pertinent, Nos

ipsarum prsesentium tenore declaramus, eosdem Regulares etiam Episcopis aliisque Locorum

eorumqne Visitatoribus,

Ordinariis subjectos esse, ideoque ab eisdom Episcopis et Ordinariis,

seque ac a suis Regularibus Superioribus, in his mnibus corrigi posse

minime conveniat,
pariat.

et Fidelibus Parochise

Hoc idem, Canonicis Sanctionibus

dudum statuimus

subditis

Firmandis atque
Romano Tomo XVI, num, CIX, quse, cum ad
:

siquidem impossibile

detrimentum

et

regiraine

scandalum

Tridentini Decretis, inha?rentes, jam-

et Concilii

atque decrevimus, per nostras sub

anno 1744, quarum initium est

spirituale

cum animarum

non est, ut alicujus ex ipsis vitse ratio talis esse dignoscatur, que

Plumbo

Litteras datas

Kal. ecemb.

asserendis, et impressse sunt in Bailarlo


Indias etiam Occidentales se extendant,

ibidem queque executioui mandari debent, et inviolabiliter observari

Quod idem decernimus

de duabus Regulis in eadem Constitutione nostra, ex Apostolicse Sedis Decretorum aucoritate


constitutis
prsepositi
si aliter

quarum una

quod

est,

Episcoporum simul
ab uno,

in

mnibus rebus, in quibus Regulares animarum curse

Regularium Prselatorum jurisdictioni cumulative subsunt,

et

ab alio Superiore judicari contingat, Episcopi judicium Regularis

aliter

Superioris judicio semper praeferri

debet.

Altera vero

est,

quod,

quum

Regulares nonnisi

animarum ciram exercere valeant, tam Episcopus, quam Rein Domino expedir judicaverint, Regularem Parochum ab

cura amovibilitatis qualitate


gularis Prselatus, quoties ita

hujusmodi cura valent remover

eque Regularis Superior compelli possit hujusmodi

ita ut

remotionis causas Episcopo significare

eque Episcopus ad similem remotionem procedens,

Regulari Prselato notas facer teneatur causas, quibus ad id adductus fuerit.


6. Quoniara vero

fieri

alicubi potest,

mxime autem

reductionibus, ut Regulares Parochos mutare, etiam

minime expediat

idcirco

cum

in

novis populorum ad

Fidem

Seculares Sacerdotes non desint,

Nos eorumdem Episcoporum aliorumque Ordinariorum Presulura


in hujusmodi circumstantiis, et ubicumque res optime consti-

prudentiam admonemus, ut

immutandi necessitatem revera adesse compererint, ab innovatam hoc jure, quod ipsis competer asseruimus, quam ea facltate,

lutas invenerint, uec ullam eas

tionibus abstiueant

et

quam Nos eisdem per has nostras Litteras impertiti sumus, ita utantur, quemadmodum equitatis ratio et animarum utilitas, ad quam unice respicere debemus, requirent ac suadebuut
super quo Nos eorumdem Episcoporum et Ordinariorum Prresulum eonscieutiam oueramus.
7. Denique ne quis unquam aut uUibi, cujuslibet Ordinis aut Instituti Regularis, ad
animarum curam exercendam
alias

sine prsevio

examine

earumdem prtesentium
statutum, decretumque per Nos fuit, tam

Localis,

assumi

possit,

et approbatiooe

serie

statuimus,

Episcopi seu Ordinarii

atque decernimus,

prout

quam in aliis
nostri Tomo II,

in praecitatis nostris Litteris,

Kalendas Martii auni ab Incarnatione Domini 1745editis

et iu Bullarii

quarum initium est


Quamvis ad confirmandum ; queque et iisdem
Sacrorum Canonum, ac Tridentinse Synodi, necnon Provincialium et Synodalium Conciliorum
in ipsismet Indiarum Regionibus habitorum sanctionibus innija; sunt, et tam ad Occidentales,
quam ad Orientales Indias se protendunt, ac utrobique inviolabilis legis vim obtincre debent.
n.

1,

impressis,

8. Prsesentes queque Litteras, et in eis contenta qusecumque,


et capite, etiam in corpore juris clauso, etiam ex eo,

nuUa unquam ex causa,

quod quicumque

colore

in pra;missis jus vel inte-

resse habentes, aut habere pra^tendentes, cujusvis status aut Ordinis, Congregationis et Instituti

PARTE

504

3a PRIVILEGIOS

DE LOS REGULARES.

etiam hic de necessitate specialiter exprimendi, existant, iisdem non consenserint, nec ad ea
adductae, probatae a>it
vocati et auditi, eque causao, propter quas prsesentes eraanaveiint, satis
vitio, seu intentionis nostrae, aut
nullitatis
aut
obreptioiiis
subreptionis,
fuerint,
de
verificatse

consensus interesse habentium aliove quolibet defectu notari, impugnari aut in controversiam
aperitionis oris aut restitutionis in integrum,
et judicium vocari, etiam ad effectum obtinendse

adduci posse; sed semper et perpetuo firmas, validas et eficaces existere et fore, suosque plenarios effectus sortiri et obtinere, ac illis, quorum favorem concernunt, plenissime suffragari,
atque etiam ab mnibus, ad quos respective pertinet, et pertinebit in posterum, inviolabiliter
observari volumus et decernimus

quoscumque

sicque, et non aliter, in prsemissis judicari et censeri per

Ordinarios et Delegatos judices, etiam

Causarum

Palatii postolici Auditores,

ac S. R. E. Cardinales, eorumque Congregationes, necnon Apostolicae Sedis Legatos seu


Nuntios, aliosque quoslibet quacumque prseeminentia et potestate fungentes et functuros

sublata eis et eorum cuilibet, aliter judicandi et interpretandi facltate

ac etiam irritum et

inane decernentes, quidquid ab eorum quolibet in contrarium judicari et decerni, seu scienter
vel ignoranter attentari contigerit.

9.

Eomanorum

obstantibus prsedictis Sancti Pii Papa V, aliisque

Non

Pontificum, Prse-

decessorum nostrorum, in eorumdem confirmationem, etiam in forma specifica, editis Litteris,


nostraque et Cancellarise Apostolicse Regula de non toUendo jure quaesito, aliisque Apostolicis,
seu in Universalibus, Provincialibus aut Synodalibus Conciliis editis generalibus aut specialibus Constitutionibus et Ordinationibus

Congregationum

et Institutorum,

necnon quarumcumque Ecclesiarum seu Ordinum,

etiam specialiter exprimendorum, quantum vis juramento,

confirmatione Apostlica vel quavis alia firmitate roboratis statutis et consuetudinibus, etiam

immemorabilibus,
clausis, aut

Privilegiis

quoque, exemptionibus, et Indultis, etiam in corpore juris

sub quibusvis formis et verborum tenoribus seu clausulis et decretis, etiam dero-

gatoriarum derogatoriis et irritantibus in genere vel in specie, etiam motu proprio, et de


Apostolicae potestatis plenitudine, seu consistorialiter, aut ad

Regum

aliorumque supreraorum

Principum instantiam, vel peculiarium quorumcumque meritorum intuitu, aliove


oneroso,

quibuscumque Personis,

Collegiis, Locis, Ordinibus, etiam

titulo etiam

Militaribus, Congregatio-

nibus, Societatibus et Institutis, etiam Societatis Jesu, vel Sancti Joannis Hierosolymitani,
aliisve quibuslibet, in contrarium

innovatis; quibus

prsemissorum coucessis, ac pluries confirmatis, approbatis et

mnibus etsingulis, earum tenores, formas, causas

pro expressis, insertis ac specificatis habentes, pari

motu

et occasiones praesentibus

et Apostolicae auctoritatis plenitudine

ad praemissorum effectum, plenissime derogamus, eaque respective, quatenus praesentibus

Quarum transumptis seu exemplis


manu Notarii publici subscriptis et sigillo Personae in Ecclesiastica Dignitate
munitis, eamdem fidem ubique locorum et gentium in judicio et extra haberi volu-

adversantur, de medio tollimus et abolemus per pra?sentes.

etiam impressis,
constitutse

mus, quae

ipsis praesentibus haberetur, si originaliter exhiberentur.

10. Nulli ergo omnino

hominum

liceat

paginam hanc

nostrae permissionis, concessionis,

facultatum impertitionis, declarationis, innovationis, admonitionis, derogationum, decretorum


et

voluntatis infriugere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis

pserit,

autem

lioc attentare

praesum-

indignationem Omnipotentis Dei ac Beatorum Petri et Pauli, Apostolorura ejus, se

noverit incursurum.

Datum Romae, apud Sanctam Mariam Majorem, Anno


septingentsimo quinquagesimo primo,

dcimo.

Incarnationis Dominica? millesimo

VI Idus Novembris,

Pontificatus Nostri

Anno duo-

D. Card. Passioneus. J. Datarius.


Visa

De Curia:

J. C. Boschi.

LocofPlumbi.

J.

B. Eugenius.

Registrata in Secretaria Brevium. (Ex BuUar. tom. 3,

p.

240).

SECCION SEGUNDA.

505

RESUMEN PE LA CONSTITUCION ANTERIOR.


1

Se concede facultad los Obispos de Amrica de conferir in titulum

beneficios Eclesisticos,

seculares,

que tienen

aneja la cura

prvio examen, segn

si,

lo

dispuesto

las Parroquias

y otros

de almas, cualesquiera Clrigos Presbteros

por

el

Concilio de Trenlo, los hallaren idneos

H hbiles.
2"

Los Regulares, que en

las Indias ejercen

su propio Instituto slo estn sujetos sus


ejercicio

de

la

cura de almas, en lo que loca

Superiores Regulares

pero en

la

observancia

de

que pertenece

lo

al

cura de almas y su vida y costumbres estn ta.mbien sujetos los Ordinarios de los

respectivos lugares, y por lo

mismo pueden

ser corregidos en ste punto por los Ordinarios y por

sus Superiores.
3

Como puede suceder

mudar

algunas veces que no convenga

Prrocos Regulares, un

los

cuando no faltaren Sacerdotes Seculares, abstnganse los Obispos de hacer tales cambios, cuando

no

lo exigiere

la

equidad y

la

salvacin de las almas

quedando sobre ste punto cargada su

Conciencia.
i" Ningfin Regular puede encargarse

de

la

cura de almas, sin prvio

examen y aprobacin

del

Obispo Ordinario local.

QUE LOS REGULARES, QUE TIENEN FACULTAD PARA DAR LA BENDICION PAPAL,
PIDAN LICENCIA AL ORDINARIO PARA DARLA.

Ad

Clemens Episcopus, Servas Servorum Dei.

perpetuara

rei

memoriam.

Decet Komanos Pontifices assiduas super Dominicum gregem excubias divino prsecepto
agentes, quse ad Fidelium pietatem fovendam diversis Ecclesiasticis Ordinibus, pro

Ecclesiam meritis a se vel a Eomanis Pontificibus, Prsedecessoribus


aliqua exinde minus congrua et

eorum

in

suis, indulta sunt, si

eorum voluntati ac menti consentanea exorta comperiantur,

provida diligeutia ac prudenti circumspectione ita coercer ac moderari, prout melius ad

animarum

Cum

Domino putant

salutera et Catholicse Ecclesise decorem in

alias per nostras Litteras

sub plumbo incipientes

salubriter espedir.

Inexhaustum, datas III Nonas

Nvembris, Pontificatus nostri anno quinto, Venerabilibus Fratribus nostris Patriarchis,


Primatibus,

Arcbiepiscopis et Episcopis duabus anni solemnitatibus,

Eesurrectionis Domini,
inferioribus

usum

habentibus, semel

alioque

Pontificalium
in

anno,

in

festo

cum

Pontificis pro

dicendi,

prsfinito,

eorum

arbitrio

nempe

Prselatis vero

populo in

quibus eorum singulis Pontificalium

in

in prsafato

Ecclesia

solemni die Paschatis Eesurrectionis

congrgate, Apostlica

Summi Eomani

tempere existentis auctoritate illiusque nomine, facultatem solemniter bene-

cum

elargitione

plenarise

indulgentise, juxta

ritum

concesserimus, in iisdem Litteris facultates similes impertiendi

Apostolicam benedictionem aliquibus


districte

nimirum Paschate

designando

Territorio separato et jurisdictione quasi Episcopali

uno ex diebus,

usus ab Apostlica Sede permittitur,

Dominicse a nobis

solemni

tamen

dilectis Filiis

Kegularibus

rdinibus

eorumdem Ordinum Superioribus

formam tune traditam,


Eomani Pontificis nomine

et

concessas

prseservavimus

et Professoribus

etiam spe-

ciali mentiolie dignis, facltate et indulto hujusmodi gaudentibus, et qui in posterum


gaudebunt, injunxiraus ac prsec.epimus, ut quibus diebus Episcopi facltate hujusmodi
utentur, ab elargienda prajdicta solemni benedictione penitus abstinerent, prout in dictis

Litteris plenius continetur.

TOM.

I.

63

PARTE

506

Verum cum ad Nos perlatum

PRIVILEGIOS

)E

LOS REGULARES.

ex quo in concessionibus

sit,

illis

Ordiaibus factis rainime

Regulares personas ad impertiendam supra populum benedictionem

fuit expresse prsescriptura

a propriis Superioribus designatas, opportunam prius ab Archiepiscopo vel Episcopo aut


Prselato respective

Ordinariorura

loci

licentia

licentiam

illius

permissione,

et

exquirere deber,

functiones

hujusmodi absque

imo^ ipsis aperte dissentientibus, non semel sed

pluries in auno, atque etiam contra nostrum expressum prseceptum et raandatum iisdem

diebus a prsedictis locorum Prselatis peraguntur, non sine gravi Christianse pacis pertnrbatione

Kegularibus peragi contigisse.

et fidelium scandalo, a

Quare cum mxime dedeceat

et tolerari

Religiosis prsecipue Viris, negligi aut

ubique non debeat Apostlica jussa et mandata a

non

servari, aut

omnino incongruum

sit,

solemnem

sacram peragi actionem ignaris vel dissentientibus Pastoribus, quibus


super populum
ejusdem populi cura et solicitudo divina disponente clementia,N commissa est, hujusmodi
non mediocri malo congrua Apostolicse provisionis remedia adhibere volentes, ut in posterum
et

Apostlica; Sedi et aliarum Ecclesiarum Pastoribus debitus honor ac reverentia habeatur,

utque, cujuscumque discordise ac dissensionis fomite et causa sublata, pax et concordia in

procuranda fidelium salute inter sacros Ecclesiae Dei Ministros retineatur diligentius et
exactius custodiatur Motu proprio et ex certa scientia deque Apostolicse potestatis plenitu;

dine, hac nostra in

perpetuum valitura sanctione, constituimus, decernimus ac declaramus,

Regulares Ordines, etiam specialiter exprimendos, quibus facultas benedictionem elargiendi


super populum a Romanis Pontificibus, Prsedecessoribus nostris, quomodocumque concessa,
et per nos in dictis nostris Litteris prgeservata fuit, eorumdem Ordinum personas Regulares

ad id designatas, ac Superiores ipsos facltate

et concessione

hujusmodi respective uti non

posse sine scientia et permissione Episcopi Dicecesani aut Prselati loci Ordinarii, activam

jurisdictionem in Clerum et populum hbentis, ab ipsis quidem ante in scriptis impetranda,

quam

per publica adicta seu enunciationes aut proclamationes

die elargieuda, ut se ad sacramenta Confessionis et

certiorem faciant, vel


benedictionis

si

eadem

populum de benedictione

Communionis

stat

ea die suscipienda disponat,

edicta hujusmodi omitti contingat, triduo saltem ante ipsam diem


in scriptis impetrari

licentia et permissio

omnino debeat, sub pcena

suspensionis ab omni oficio et dignitate aliisque arbitrio nostro inferendis.

Decernentes prsesentes Litteras

Datum Romse, apud

S.

etc.

Mariam Majorera, anno

Incarnationis Dominicse 1763, III Kalendas

Septembris, Pontificatus nostri anno sexto. (Del Bulrio

de Propaganda Pide, tomo 4,

pg. 76.)

BREVE DE

PIO VI,

REVOCANDO LAS EXENCIONES DE PAQAR DIEZMOS.

Ad perpetuam memoriam.
mxime humana societas
communis omnium beatitas consistit,

Divini cultus procuratio, quo sane vinculo, vel

cum

privata uniuscujusque,

prseter

quam nullam

tum

vero

copulatur, unde
res est prefecto

potiorem habere homines debent. Atque ut ad eara de suis quisque

facultatibus aliquid conferat virtus Religionis, quse cseterarura

omnium fundamentum

est,

Estautem et qusedam justitise species, ut quemadmodum Magistratibus


reliquis communi saluti et utilitati adlaborantibus, ita et Ministris Divini

hortatur ac postulat.
et Militibus ac

cultus, rei tara praestantis

tamque

necessarise suppeditent homines,

ex quo vitam pro sua

Dignitate sustentare possint, id quod D. Paulus copise persequitur capite


Corinthios prioris, cujus est

illa

gravis oratio

"

IX

Epistolse ad

Si nos vobis spiritualia seminavimus,

magnum

SECCION SEGUNDA.
est si nos

carnalia vestra

Deo, a quo

illas

id

cum omniura

fere

metamus ?

su

accepit,

Quotam

vero

507

suarum fortunarum partem quisque

etiam animi testificandi causa, seponeret

pietatis et grati

gentium consensus naturse quodam veluti ductu, t,um

ad imitandum proposita,

tum denique

ratio legis veteris

Ecclesise, spiritu veritatis imbuta, auctoritas constituit,

partem uimirum decimam. Itaque decimarum solutionem debitam osse Deo, et qui eas dar
noluerint aut dantos impediunt,

res alienas invadere Concilium

nuntiavit (sess. 25, cap. 12 de Eef).


sores nostri, quibus bonorura

Ac

summum

Ecclesias

Tridentinum rectissime pro-

tempus, quo Komani Pontfices, Prsedeces-

fuit sane

arbitrium et dispensatio credita divinitus

opportunum existiraarunt multis quidem ac pracsertim Religiosis

est,

pauperibus, qui Ecclesie copiis alendi essent, seu quod de Ecclesia


illud

solvendarum decimarum remittere,

quum

farailiis,

seu

Divinus lude cultus non modo haud inminui

sustentandum

sed augeri videretur, nec Del Ministris, quibus legitime debebantur ad se

et ad

pro ea, qua

sua muera obeunda, aliquid necessarii decederet. Quse quidem immunitates,


incensi

tamquam

bene meruissent, omne

sumus, charitate in omnes et prolixa volntate, cuperemus, ut mnibus perpetuo

salvse et

inclumes manerent. Atqui res humanae diutius consistere eodem statu nequeunt,

sed fluere et dilabi

aquarum

necesse est.

instar

Expositum nuper Nobis

est Charissimi in

Christo Filii nostri Caroli, Hispaniarum Regis Catholici nomine, veliementer, apud se questos

Toletanum Arjhiepiscopura

esse

Hispaniarum, ea

illis

quam plurimos

et

Episcoporum

alios

earumdem

et Cleri

immunitatibus adeo in angustum rem esse redactara Presbyterorum,

qui bene prsesunt, quique laborant in verbo et doctrina, quos duplici honore dignos haberi

ad Tim.

jubet Apostolus

(7.

suis ornamentis

nudata squaleant, pauperes, quorum

5),

ut eque congrua ipsis se sustentandi ratio suppetat, et templa

qua misrrima couflictantur, nequant sublevar!

manare

latius,

nec ullum invenir!

privilegio et consuctudine

iis

remedium,

sint innixe

id

illi

sunt parentes, ab inopia et egestatc

hac utque
nisi

incommoda

alia

immunitatibus

genus immunitatibus

quo sequabilitas juris servetur eamque jacturam

cseteri

illis

in dies serpere et

sublatis, quse

minus grvate

multumque

deliberata negare

Nos

ferant.

Carolo Reg!, atque Episcopis adeo et Clero Hispaniarum juxta petentibus,


opere rogantibus, re diu

quidem

se ipsos privar! exposcere

igitur

tamque magno

haud posse existimavimus. Itaque

supplicationibus ejusdem Caroli Regis Catholici Nobis super hoc humiliter porrectis inclinati,

immunitates omnes a solutione decimarum privilegio aut general! aut speciali concessas a Prajdecessoribus nostris, Romanis Pontificibus, vel ab als eorum nomine et auctoritate, quibus-

cumque verborum formulis, quibusque Apostolicis Litteris etiam in corpore juris clausis,
quibuscumque derogatoriis derogatoriarum, alsque cautionibus munitis, quarum tenorem

et

his nostris pro plene et sufficienter expressum et de verbo ad

verbum insertum haberi omnino

volumus, aut consuetudine etiam immemorabili sufFultas, quibuscumque ejusmod! immunitates datse sint in egnis et ditione

ultra

commemorat!

Occeanum, vel mensis Archiepiscopalibus vel

rura, vel rdinibus

capitulis

Mendicantium aut non Mendicantium,

rum, autCanonicorum, aut Clericorura Congregationibus,


prseditis vel Militiis
giis,

Cathedralium

et

citra

quacumque

quam

Collegiata-

vel aliorum Regulariura


Institutis,

Monacho-

adpellatione

etiam Sancti Joannis Hierosolymitani, vel Coenobiis, Monasteriis, CoUe-

Domibus, Commendis, Prioratibus vel personis cujuscumque gradus,

tionis,

tam

Caroli Regis Catholici,

qualitatis, etcondi-

etiam Cardinalatus honore fulgentibus, denique quibuslibet plae Communitatibus,

aut singularibus personis, etiam

quarum

specialis et expressa

perinde ac facta hic esset censeri volumus et jubemus, nec

huic ordinationi subducere se posse

mentio facienda est;

quemquam hoc

quum

prsetextu nostrse

has prefecto immunitates omnes per prsesentes Nostras

Litteras perpetuo valituras, auctoritate nostra Apostlica revocamus, induciraus, abolemus,

PARTE

508

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3a

toUimus, annuUamus, et revocatas, inducas, abolitas, subalas, annullatas prorsus

esse, nec

cuiquam suffragari ullam in partem posse, et Communitates et personas omnes in singulas,


quas superis demonstravimus, decimas in posterum \h, quibus legitime competunt, secundum
morem cujusque regionis solvere deber decernimus, statuimus, jubemus. Si qui vero forte
detrectent, Venerabilibus Fratribus Archiepiscopis et Episcopis, ceterisque locorum Ordinaearumdem prajsentiura vigore mandariis, qui in Regnis et ditione omni Caroli Regis sunt,

non exemptos quidem auctoritate ordinaria, exemptos vero tamquam hujus sanctse
Sedis Apostolicse delegati, per censuras etiam et poenas Ecclesiasticas, prout de jure, coerceant et ad officium compellant, implorato ad id, ubi opus fuerit, auxilio bracchii ssecularis.

mus,

ut,

Quamquam neminem t^m

improbse et amentis cupiditatis futurum speramus, qui non hilari

Deus diligit, quam ex tristitia aut ex necessitate Deo, quE ejus


decisunt, reddat, qui deinceps, ut per Prophetam pollicitus est (Malach. 3. 10) inferentibus
benedictionum
usque
omnem
effundet
ipsis
coeli,
et
mas in horreum suum aperiet cataractas
ad abundantiam et increpabit pro ipsis devorantem, et non corrumpet frumentum terrse, nec
beatos ipsos dicent omnes gentes.
erit sterilis vinea in agro, dicit Dorainus exercituum, et

potius animo, quales datores

apertius

tamen profitendum ducimus, has

Litteras

Caiterum, tametsi id satis perspicuum

sit,

Nostras nibil prorsus eas immunitates

tangere, quas titulo, ut dicitur, oneroso, aliquis habet,

quas labefactari et oppugnari justitia non patitur, eque par esse decernimus, ex iis queque
suis domibus
fructibus decimarum nomine quidquam exigi, quos Religiosis Viris continentes
horti aut terrulse, quotannis suis

manibus jugo boura

Decernimus vero

exculta;, progignunt.

plenarios et ntegros
has Litteras semper firmas, validas et efficaces esse et fore, suosque
obtinere, ac illis, ad quos spectant, et pro tempere quandocumque spectabunt, in
effectus

mnibus

et pe

omnia plenissime

suffragari, ac

ab

eis respective inviolabiliter observari

sic

in praemissis

Datum Roma, apud Sanctum Fetrum, sub annulo


ficatus

Loco

Nostri anno vigsimo primo.

Piscatoris, die 8 Januarii 1796, Ponti-

Romualdus Cardinalis

Braschius de

Honestis.

annuli Piscatoris.

(Copiado del Cedulario de la Curia de Quito, tom.

II,

pg. 109.)

Restricciones en la facultad de absolver de Censuras.

Por la Bula Apostlica Sedis del 11 de Octubre de 1869 quedaron revocados los privilegios,
absolver de censuras reservadas al Papa. Vase sta Bula en las Slitas de los

para

Obispos.

SE REQUIEREN TESTIMONIALES DEL ORDINARIO PARA RECIBIR NOVICIOS.

Decretum Sacrse Congregationis super Statu Regularium, auctoritate Sanctissirai Domini


nostri Pii Papa IX editum, de testimonialibus Ordinariorum litteris requirendis in receptione illorura, qui ad habitum Religiosum admitti postulant.

DECRETUM.
Romani

Pontifjces pro

eorum

pastorali cura,

qua semper Regularium familiarum bono

et

splendori prospicere non omiserunt, illud Superioribus pro viribus commendarunt, ut antequam ad Religiosum habitum postulantes reciperent, de illorum vita, cseterisque dotibus et
qualitatibus sedulo inquirerent, ne indignis ad Religiosas familias, non sine

detrimento, ostium idaperirent.

beant in informationibus

Verum quamlibet Moderatores Ordinum

exquirendis,

in

gravi tamen

ut

mximo illarum

diligentiam adhi-

plurimum versantur

periculo

SECCION SEGUNDA.

509

deceptionis, nisi ab loconim Aiitistibns testimoniura exquiraiit circa

ad habitum Eelioiosum admitti

postiilaiit.

eorum

qualitates, qui

Ordinarii enira vi pastoralis oScii

oves suas

agnoscerc possunt, etsa:po s;epins ea manifestare impedimenta, qua; alios latent

prse cpeteris

HBc animadvertens Sanctissimus N. D. Pius Papa IX, ndito voto S. R. E. Oardinalium

hujus Sacrse Congregationis snper statu Regularium, attentisque postulationibns nonnullorura

Episcoporum, pra-senti decreto ubiqne locorura perpetnis

fiitiiris

temporibus servando, ha3C,

quse seqimntur, Apostlica auctoritute statuit, atque decernit.


I.

iis

In quocumque Ordiue, Congregatione, Societate, Institnto, Monasterio, Domo, sive iu

emittantnr vota solemnia sive Simplicia, et licet agatnr de Ordinibus, Congregationibus,

Societatibus, Institutis, Monasteriis ac

Domibus, quai ex peculiari privilegio etiam


non comprelienduutur,

juris clauso, vel alio quovis titulo in decretis generalibus

in corpore

nisi

de ipsis

nemo ad habitum admittatur absque testimonialibus Litteris, tum Ordinarii originis, tum etiam Ordinarii loci, in quo Postulans, post
expletum decimu.m quintara annum aitatis suse, ultra annum moratus fuerit.
specialis, individua et exprejsa

II.

mentio

fiat,

Ordinarii in pr;jeatis Litteris testimonialibuspostquam diligeuter exquisiverint, etiam per

secretas iuformationcs de Postulantis qualiiaiibus, re'erre debeant de ejus natalibus, etate, raoribus, vita, fama, conditione,educatione, scientia; an sitinquisitus,aliqua censura, irregularitate

aut alio cannico impedimento irretitus, sre alieno gravatus, vel reddend* alicujus administrationis rationi obuoxius.

oneratam remanere

Et sciant Ordinarii eorum conscientiam super veritate expositorura

nec ipsis

uruquam

liberura

hujusmodi testimoniales Litteras

esse

denegare, iu cisdem tameu super pra^niissis singulis articulis ea tantum testari deber,
quaj ipsi ex conscientia aflirraare posse in
III.

Omnibus

et singulis

cujuscumque gradus

Domino

judicaverint.

Superioribus Kegularibus aliisque Religiosis, ad quos spectat,

sint et instituti, licet

exempti

et privilegiati ac

de necessitate expri-

mendi, etiam in virtute sanctae obedientia;, hujus decreti observantia districte prsecipitur
qui contra hujus decreti enorem aliquem ad

omnium

officiorura,

habitum Religiosum

receperit,

et

poenam privationis

vocisque activas et perpetuce inhabilitatis ad alia in posterum obtinenda

eo ipso incurrat, a qua nonnisi ab Apostlica Sede poterit dispensari.

IV. Vi cujuscumque privilegii, facultatis, indulti, dispensationis, approbationis regularura


et constitutionum

ei

quam ab Apostlica Sede aliquis Ordo, Institutum,


uumquam huic decreto derogatum esse censeatur, nisi

etiam in forma specifica,

Superior, Religiosus consequeretur,

expresse et norainatim derogetur, licet in concessione derogatorise generales

amplse appouantur. Quod

si

alicui

Instituto expresse et

decreto aliquaudo conced contigerit, aliis


et

quamtumvis
nominatim dispensatio super eodem

minime extendi

poterit vi

cujuscumque

privilegii

communicationis privilegiorum.
V. Quolibet anuo die prima Januarii in publica mensa hoc decretum legatur sub pa3na

privationis

officii,

Ne autem

ac vocis activan et passivai, a Superioribus ipso facto incurrenda.

hujus decreti observantia aliqua ratione, titulo, prsetextu impediatur, Sanctitas

Sua quibuscumque

in contrarium facientibus constitutionibus, regulis et statutis cujusvis

Ordinis, Congregationis, Societatis, Instituti, Monasterii,

ab Apostlica oede approbatis, necnon cuilibet privilegio


Apostolicis

Constitutionibus

specialissiraa

ac decretis

confirraato,

ac

Domus, etiam
licet

in

forma specifica

iu corpore juris clauso,

cxpressa,

individua,

speciali

et
et

mentione digno, aliisque contrariis quibuscumque prorsus derogat et derogatum

esse declarat.

Datum Rom;c,

ex Sacra Congregatione super Statu Regularium, die

ANDREAS CAN.

i5

Januarii 1848.

IJIZZARRI a secretis.

PARTE

310

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

RESOLUCION DE ALGUNAS DUDAS SOBRE EL DECRETO ANTERIOR.


Declarationes super decreto
1

An

Romani

Pontfices ubique

locorum servando.

sufficiant testimoniales datse ab Ordinariis per litteras privatas ?

Kesp. Affirmative.

Utrum

2.

suficiant testimoniales, in

quae in decreto

Romani

quibus Ordinarii non testantur in specie de

iis

mnibus,

Fontifices praescribuntur, sed dumtaxat in genere referunt de qua-

litatibus Postulantis ?

Kesp. Affirmative, sed a Superioribus Regularibus serventur alia de jure servanda ad singulas qualitates Postulantium cognoscendas.

Quid agendum

3.

si

Ordinarii respondeant se Postulantes non agnoscere ?

Resp. Posse Postulantes admitti ad liabitum, et Novitiatum,

Ordinarius a Superiore

si

requisitus expresse respondeat, sese circa qualitates Postulantis informare non posse, quia

dummodo tamen

illum non agnoscit,

testimonialium de'ectus per aliam accuratam informa-

tionem et fide dignam relationem suppleatur, et serventur alia de jure servanda, et Postulantes,
antequam ad habitum admittautur, maneant saltem per tres meuses in Conventu, ibique
diligenter probentur.

Utrum

4.

Superiores admittere possint ad habitum sui Ordiniis Postulantem absque Lit-

testimonialibus Ordinarii, quando hic affirmat non posse eas dar, quia prohibitus ab

teris

auctoritate civili ?

Resp. Suflicere testimonium Ordinarii

datum etiam per

privatas et secretas epstolas

Ordinarius a Superiore requisitus testimoniales, ob expositam superius causam, quovis


dar renuat, posse Postulantem admitti,

sed

si

modo

supplendo testimonialium defectui per aliam accu-

ratam informationem et fide digiiam relationem.

Utrum

5.

aftirmant

Superiores possint ad liabitum ipsum admittere milites, de quibus Ordinarii

se

non posse

in Gallia informare,

Parochi ullam de his notitiam habere possint


Resp. Affirmative,
rationera non posse,

si

nullos delegatos in exercitu habeant, nec

Ordinarius a Superiore requisitus, respondeat se informare ob dictam

dummodo

testimonialium defectui per aliara accuratam informationem et

dignam relationem suppleatur,

fide

cum

et serventur alia de jure servanda, et insuper Postulantes,

antequam admittautur ad habitum, saltem per

tres

menses maneant

in

Conventu, ibique

diligenter probentur.

Quid agendum

G.

causam,

nisi quia

sit,

quando Ordinarii nolunt

opponuntur ingressui Postulantis

Resp. Ordinarios, prout in Art. 2 decreti


moniales Litteras denegare

si

dar Litteras testimoniales non aliam ob


in

Romani

Religionem

Pontfices prsescribitur, non posse testi-

tamen eas dar recusent, recurrendum

erit

ad

S.

Congrega-

tionera super statu Regularium.


7.

In his Ordiuibus, in quibus, prBter conversos laicos, habentur Donati

seu Oblati, testi-

moniales exigendaj sint ante susceptionem habitus Donatorum et Oblatorum vel potius

Conversorum

Resp. Ante susceptionem habitus Donatorum, et Oblatorum.


b.

An

iesp.

sit

nulla susceptio habitus sine Litteris testimonialibus ?

Susceptionem habitus esse illicitam, non tamen invalidara

testimoniales Litteras

omissas in receptione ad habi/tum quam primum obtinendas esse, alias Novitii ad professionem
licite

admitti minirae poterunt.

SECCION SEGUNDA,

trum sit invalida professio, si fiat omissis


Resp. Non esse invalidam, sed illicitara.

Bme

Pater.

(1)

oii

testimonialibus Litteris ?

Superior Carmelitarum discalceatarum ProvinciE Aquitaniaj in Gallia

ad

pedes S. V. provolutns expostulat declarationem ad sequentia dubia super observantia decreti

Romani Poniificis
1.

editi die

Quando postulantes

25 Januarii 1858.

Novitii, vel Professi alicujusCongregationispetunt admitti ad

nostram

Religionem, Littera; testimoniales petenda sunt a superioribus alterius Congregationis, in qua


fuerunt, vel ab Ordinario ?
2. Si a

Superioribus, an a Superioribus Generalibus, vel localibus, et quid

si

in

diversis

doraibus, vel Oonventibus fuerint ?


3.

In Hispania adest Patriarcha Indiarum, qui jurisdictionera exercet in universo exercitu

per suos Capellanos

Litterae testimoniales pro militibus petende sunt a prsedicto Patriarcha,

vel ab Ordinario ?

Quam Deus

etc.

audientia SSmi, die 5 Novembris

Ex

l852.SSmus

propositis dubiis

respondendum mandavit,

scilicet

Ad
Ad

et Professos, qui in Congreg., vel Ordine permanent, a Superioribus.

1.

Quoad Novitios,

2.

Possunt peti vel a Superioribus generalibus,

vel a Provincialibus

vel quatenus

agatur de Congreg. et Ordine, in quo Provinciales non habeantur, loco Provincialium a Superioribus localibus. fit

si

Professus in diversis domibus, vel Conventibus comraoratus fuerit,

domus (quatenus

sufBcere testimonialis Superioris Generalis, vel Superioris Provincie vel


Provincialis non liabeatur) in

qua postremo tempere moratur. Cseterum hujusmodi Superiores,

antequam testimoniales concedant, diligenter inquirere debeant de qualitatibus

Ad

Petendse eruut tam ab Ordinario originis,

3.

quam

Eeligiosi.

a Patriarcha.

A. Bizzarri a secretis.

Bme

Pater. Eutropius

rica animadvertens,

cum
1.

Abbas Trappensium Gethsemani

Americam

dicecesis Ludovicopolitanre ia

esse regionera eorum, qui eo

commigrant, vel

iter faciunt,

Ameomni

obsequio implorat, ut Sanctitas vestra dignetur declarare.

An

satis sit

exigere a Postulantibus Ecclesiasticis testimoniales Episcopi Litteras, qui

ipsis contulit ordines, vel

necessaria etiam sit fides testimonialis Episcopi dicecesis, in qua

ultimo loco commorati sunt.


2.

Quoniam mxima Postulantium

necessario accidit, ut,

laicorura

antequam habeatur

responsum per plures menses

pars ex Hibernia sunt vel Germania, illud

fides

expectari debeat,

baptismalis, litteras in
et

Europam

mitti, et

quandoque nullimode accipiatur; bine

quando adest certitudo moralis, quod baptizati fuerint, admittine possunt saltem provisorie
ad vestitionem post dos circiter probationis menses?
3. Si

Postulans jam Religiosus et alterius Congregationis aut Instituti Regularis, satisnc

erit expostulare

testimonialem fidera Superioris, a quo dependet?

Congregatio super statu Regularium vigore specialium facultatum a SSrao D. N. Pi

S.

PP. IX concessarum propositis dubiis respondendum censuit, prout respondet.

Ad

fl)

1. Si

Nota de

cerlas.

agatur de Postulantibus in sacris Ordinibus constitutis sufficere testimoniales

los

RE. Hemos intercalado estas declaraciones que, como

se ve,

importa

los Rejulares cono-

PARTE

312

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3^

Episcopi, qui Ordines sacros legitime contulit,

sum, in quibus deinde ultra anaum

2.

Documentum

Ad

3.

Quoad Novitios

alterius Ordinis, et Profesaos


:

fuerint.

exhibendum esse ante admissionem ad habituna.


saicularizatos

testimoniales Litteras

quoad Professos, qui in Congreg. vel Ordine actu permanent,

ab Apostlica Sede facultatem ad alium Ordinem transeundi obtinuerint, testimopetendas esse a Superioribus,

niales Litteras

Provincialibus Ordinis, a quo

nampe

vel a Superioribus Generalibus, vel a

vel quatenus agatur de Congregatione et Ordine, in quo Pro-

non habeantur, loco Provincialium a Superioribus localibus

vinciales

diversis domibus, vel Conventibus


ralis,

una cum testimonialibns Ordiuariorum Dioece-

unaquaque Dicecesi commorati

recepti baptismatis

petendas esse ab Ordinario

dummodo

in

commoratus

domus (quatenus

vel Provincialis vel Superioris

et

si

Professus in

Gene-

fuerit, suficere testimoniales Superioris

Provincialis

non habeatur) in qua

postremo tempere moratur. Cseterum hujusmodi Superiores antequam testimoniales concedant,


dillgenter inquirere debent de qualitatibus Eeligiosi.

Datum Komse,

ex Secretaria ejusdera S. Congregationis super statu Kegularium, hac die

29 Maii 1857. A. Archiepiscopus Philippensis, Secretarius.

CIRCULAR DE LA SAGRADA CONGREGACION SOBRE LOS VOTOS SIMPLES.

Eme

Pater.

humana

Christi

Xeminem

tristissimis

latet,

hisce temporibus, quibus

divinaque omnia pessundare, ac mores pervertere student,

esse curam, sollicitudinem, diligentiam ad

bendam

qui vota solemnia

tamquam

Deo nuncupare

Crucis

uti par est,

adhi-

probandum,

postulant, ne quis admittatur, qui sseculi contagione poUutus

mrbida electum

ovis

eorum spiritum,

inimici

maximam

Christi

gregem

inficiat, vel

veras vocationis

expers,

et

gravem sodalibus molestiam afferat cum disciplina perturbaregularis observantise discrimine. Hinc porro evenit, ut qui ex adverso sunt contra

suscepti Jnstiuti pceniteat, et


tione et

Eegulares' Familias, licet de Christiana et


reut,

culpam, quse paucorum

damno

est, in

omnium virtutum

levi religionis

Quod

prsestandum,

si

propria vocationis assidue

memores

majorem Dei gloriam,

ac

sempiternam hominum salutem procurare

homiuum

populi licet oranigenis insidiantium

erroribus frauciibusque misere

et veritatis luce ac sanctissimae religionis nostrB auxilio se

sentiant. Quocirca Eegulares Viri,

habiti sunt, nihil

mxime

indigere

qui auxiliares Ecclesise milites mrito semper dicti et

nunc intentatum relinquere debent, ut qua opere, qua voce, qua exeraplo

errorum tenebras dissipent, hominumque mentes divinae nostraj Eeligionis lumine


errantes in

mxime

esse debent, et

semper, hisce prsesertim temporibus ab ipsis majore studio et contentione est

cum

tamen

Viri

splendore fulgere, atque ex proprii Instituti regula nullis curis, nuUisque

laboribus parcere, ut

decepti,

Eepublica optime meritas, pleno ore blate-

debita Christiani populi erga Eeligiosas Familias opinio et revereutia vel

iniminuta. Siquidem Eegulares

queant.

civili

universum ccetum conferaut. Ex quo non

omni bonitate, poeutia ac doctrina ad

veritatis et salutis

illustrent,

semitas perducant,

viiiorum germina radicitus evellaut, ac pietatem, religionem omnemqr.e virtutera ubique


foveant, excitent ac propagent.

Ut auteip hac prospere

feliciterque agere et consequi valeant,

caritatem in primis prseseferant oportet, quse virtutum


patiens atque benigna

omnia

suffert,

omnia sustinet

omnium parens

et altrix,

qujeque

et idcirco necesse est, Eeligiosos ipsos

viros arctissimo caritatis vinculo inter se esse conjunctos, quo concordissimis animis consocia-

tisque studiis prailiantes bella Domini, et quaerentes unice, qua Christi sunt, possint Dei

ejusque sanctse Ecclesise regnum magis in dies extendere.

Cum

igitur Ecclesia prudenti

quadam oeconomia ingruentibus malis juxta

rerura ac tem-

SECCION SEGUNDA.
porum adjuncta provide sapienterque ocurrere

soleat,

rem deferendam

voluit ad S.

SSmus

eorumdem Cardinalium

hsec quae sequuntur,

IX

Keligiosos

iis

Cardinales, rebiis accurate discussis, proponerent qidquid n


Itaque, auditis

D. N. Pius Papa

hujusmodi mala avertere summopere


Congregationem super Statu Eegularium, iit Patres

Ordines prsecipua benevolentia prosequens, et ab


cupiens,

S13

Domino expedir existimassent.

sententiis, universaque rei ratione sedulo perpensa,

quoad Religiosas virorum Familias,

in quibus solemnia vota emittuntur,

ex Apostlica aiictoritatis plenitudine statuit atque deceruit, et ab mnibus ad quos spectant

ex obedientise precepto observari et executioni demandari districte jubet, et contrariis qui-

buscumque etiam

speciali et

individua mentione et derogatione dignis derogat, ac plene

derogatum esse declarat.

Perada probatione

ad praescriptum S. Concilii Tridentini, Constitutionum

et novitiatu

Apostolicarum et statutorum Ordinis a S.'Sede approbatorum, Novitii vota Simplicia emittant


postquam expleverint setatem annorum sexdecim ab eodem Tridentino Concilio statutam,
vel aliam
et

majorem, quse forsan a statutis propriis Ordinis a

quoad Laicos

et

S.

Clementis VIII, incipien. In supremo prsefmita

est.

Professi post triennium a die, quo vota Simplicia emiserint


riantur, ad professionem
uti

Sede approbatis requiratur

Conversos postquam ad eara pervenerint setatem, quse in Constitutione

votorum solemnium admittantur,

nonnuUis Institutis Indultum

est, Professio

computandum,

si

digni repe-

nisi fortasse pro aliquibus lois,

votorum simplicium ad longius tempus jam

concessa fuerit. Poterit vero Superior Generalis, ac etiam Superior Provincialis ex justis et
rationabilibus causis,

Professionem votorum solemnium

annorum vigintiquinque expletorum.

diferre,

non tamen ultra setatem

Si vero in Ordine seu Instituto Provinciales

non habeanvotorum solemnium facultas attribuitur etiam Superiori


Domus Novitiatus, de consensu tamen Magistri Novitiorum et duorum Religiosorum, qui in

tur,

eadem

diferendi professionem

Instituto aliquo

gradu insigniti

sint.

Decreta S. Congregationis super Statu Regularium incipien.

Romani

Pontfices, et

Begu-

lari Disciplince anno


et

1848 promulgata omnino serventur in receptione ad habitum, Novitiatum


professionem votorum simplicium.

Quse de votis simplicibus emittendis superius saucita sunt, servanda erunt relativa ad eos,
datam prsesentium ad habitum admittentur.

qui post

Hsec sunt quse

tibi

ex mandato Sanctitatis

Suai significanda erant, ut ea Religiosis tuo

regimini subjectis denuncies, et interim fausta a

Datum Romae,

Domino

adprecor.

ex S. Congregatione super Statu Regularium, die 19 Martii anno 1859.

Tui Studiosus
A. Archiepiscopus Philippen. Secretarius.

RESOLUCION DE ALGUNAS DUDAS SOBRE LOS VOTOS SIMPLES.

DECRETUM.
Sanctissimus Dorainus Noster Pius Papa IX, attentis precibus Magistri Generalis Ordinis
Prsedicatorum S. Dominici, ha;c, quae sequuntur, circa naturam et qnalitatem votorum simplicium in Encyclicis Litteris liujus S. Congregationis super Statu Regularium diei 19 Martii

1857 prffiscriptorum, et circa obligationes ac privilegia illorum, qui ea emittent, pro eodem
Ordine Pra3dicatorum decernonda statuit, prout praesentis decreti tenore Apostlica auctoritate decernit atque constituit.

TOM.

I.

64

PARTE

514

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

I. Vota Simplicia, de quibus affitiir, perpetua erunt ex parte voventis, utpote quae tendunt
ad emittenda deinde vota solemnia, in quibus perfectionem et complementum accipieut.

Eorumdem votorum simplicium

II.

dispensatio reservata est

Romano

Pontifici, cui Professi

gravibus urgentibus causis preces porrigere poterunt.


III. Verum eadem Simplicia vota solvi etiam possunt ex parte Ordinis in actu dimissionis
Professorum, ita ut, data dimissione, Professi ab omni dictorum votorum vinculo et obligatione eo ipso liberi fiant.

IV. Facultas autem dimittendi Professos votorum simplicium, de quibus agitur, spectat

ad Commissarium Apostolicum Ordinis


Apostolicus

cum

cum

suo Consilio Generali. Idem Coramissarius

suo Generali Consilio poterit in casibus extraordinariis, et prsesertim pro

regionibus et locis longinquis ad dimissionem decernendam subdelegare Religiosos probos et


prudentes, qui saltem tres esse debent.

V. Licet ad decernendam dimissionem eque processus eque judicii forma requiratur,


sed ad eam proced possit sola facti veritate inspecta, taraen Superiores proceder debent

summa charitate,
remota

prudentia, et ex justis et rationabilibus causis,

secus eorum conscientia graviter onerata remaneat.

quacumque humana

Nemo autem

affectione

ex causa infirmitatis

post Professionem votorum simplicium superventse dimitti poterit.

VI. Professi dictorum votorum simplicium participes erunt oranium gratiarum et privile-

giorum, quibus Professi votorum solemnium in memorato Ordine legitime utuntur, fruuntur
et gaudent.

VII. Superiores Regulares, ad quos spectat, conceder poterunt hujusmodi Professis Litteras dimissorias

jure

dumtaxat ad primam tonsuram

servandis, et

praesertim,

quee

circa

et

ad Ordines minores, servatis tamen de

Ordinationes Regularium

ab

Apostlica

Sede

prsescripta sunt.

VIII. Anni Professionis, qui in dicto Ordine requiruntur, ut quis voce activa et passiva

gaudeat, et ad

officia

admit possit, a die emissionis votorum simplicium computentur, et

Professi votorum simplicium suffragium habeant in actis capitularibus sui Conventus, qua-

tenus et prout habent solemniter Professi.

IX. Professi votorum simplicium dominium radicale, uti ajunt, suorum bonorum retiere
poterunt

sed eis omnino interdicta est eorum administratio, et reddituum erogatio atque

usus. Debent propterea ante Professionem votorum simplicium ceder pro tempere, quo in

eadem votorum simplicium Professione permanserint,


usum, quibus

eis placuerit, ac

etiam suo Ordini,

si ita

administrationera,

X. Professi votorum simplicium remanere debent in domibus Professorii


vitam
XI.

communem perfectam observare.


Ad valide emittenda vota solemnia

usumfructum

et

pro eorum libitu existimaverint.


et studiorum, et

post vota Simplicia requiritur Professio expressa, et

ideo Professio tacita omnino abrogata est.

Haec Sanctitas sua statuit atque constituit, contrariis quibuscumque etiam speciali mentione
dignis non obstantibus, quibus Apostlica auctoritate derogatum esse declarat.

Datum Romse,

ex Secretaria

ejusdem

S.

Congregationis super Statu Regularium, hac

diel2Junii 1858.
A. Archiepiscopus Philippen. Secretarius.
Nota. De los EE. Tngase presente la advertencia que en ste lugar hace Lcidi, y es la siguiente Postedita est Const. Ad universalis 7 Febr. 1862, (Vide infra) Le declarationcs cunctos Ordines prorsus
:

quam

afficiunt; sed pro Cappucinis,

subrogandura
tom.

2o,

est,

pg. 90.)

Observantibus et leformatis pro

non tamen suo ordini.

iis

verbis in art.

(Vase la obra de dicho autor,

De

IX

ac etiam suo Ordini, etc.,

visatione sacrorum liminum,

SECCION SEGUNDA.

51S

ALI^ DECLARATIONES
Dubia.

1.

An

Professi votorum

(1).

simplicium, quse Professioni votorum solemnium juxta

Litteras Encyclicas diei 19 Martii 1857 prsemitti debent, teneantur ad Officium

An teneantur ad observantiam regulse Ordinis, prout


SSmus in audientia habita ab infrascripto Secretario S.

2.

1858, respondendum mandavit;

Ad

1.

nempe

Divinum

solemniter Professi?
C. super statu Regul. die 6 Augusti

Nonteneriad privatam recitationem Divini

OfiBcii;

deber tamen choro interesse, ut

solemniter Professi.

Ad2.

Affirmative, firma declaratione

jam data quoad votum

paupertatis

(2).

A. Archiep.

Philippen. Secretarius,

Dubium. Juxta Const. Clementis VIII, Professio votorum solemnium emittenda


Couventu novitiatus. Ad prsescriptum vero legis

latse die

est in

19 Martii 1857. Professi votorum

simplicium debent manere in doraibus Professorii et studiorum. Hinc quseritur an Professi (3)

votorum solemnium admittantur, transferendi sint in Conventum novitiatus, vel eam emittere possint in Conventu, in

SSmus

quo morantur?

in audientia habita die 9

Decembris 1859 ab infrascripto Secretario S. Congregatio-

Regularium, atienta lege de emittendis votis simplicibus die 19 Martii 1857,

nis super statu

lata statuit, atque constituit, ut Litteris Apostolicis

buscumque non obstantibus, Professi votorum

Clementis VIII, aliisque contrariis qui-

simplicium

licite

libere Professionem

et

votorum solemnium suo tempore emitiere possint in Conventu seu domo, in qua reperiuntur,

tamen

servatis

aliis

de jure servandis, quin teneantur proteri in

domo

peracti novitiatus.

Archiep. Philippen. Secretarius.

Bme

Pater. Archiepiscopus Mexicanus humillime exponit, quod S. V. decreto S, Congr.

super statu flegul. die 19 Martii 1857 praecepit, ut Novitii,


expleto novitiatus anno ad
dilata emissione

admittantur

Ex

normam

solemnium post triennium,

dummodo

ultra 25

expositis sequentia

jam sexdecim annorum, etiam

Tridentini, non alia vota nisi Simplicia valeant emittere,


si

digni tune reperti fuerint qui ad Professionem

annum eorumdem

setatis

non protendatiir.

dubia suborta sunt, quorum solutionem a S. V. obsequiosissime

expostulat.

Possuntne novitii post emissa vota Simplicia, ante emissionem solemnium ad sacros

1.

Ordines promover! titulo paupertatis, non obstante Constitutione

Romanws

S. Pii

V die

12

Nov. an. 1568 in lucem edita?

cum

Possunt Provinciales dispensare

2.

Novitiis defectu natalium laborantibus ante emis-

sionem votorum solemnium, ad hoc, ut his Ordines conferantur

Qui

3.

forte

habitum Religionis induerint, majores jam 25 annorum, authuic proximi

etati,

possunt, expleto jara Novitiatus anno, ad vota solemnia et Professionem admitti, an etiam

cum

sirailibus

expectandum

4. Si Novitii post

est ulterioris probationis

triennium ?

emissa vota Simplicia aut dimittantur e Religione, aut hsec ab

ipsis

mobi-

aiadido las declaraciones que siguen hasta la Constitucin Ad universalis,


limos SS. Obispos y los Regulares, tomadas de la ya citada ubra de Lcidi, De visitatime sacrorum liminum, tora. 2, pg. 84.
(1)

Nota de

tiles

los

como son

EE. Hemos
los

IX praicodentium declarationum, pag. 514.


EE. Parece evidente que aqu faltan las palabras siguientes votorum simplicium, qui ad
Professionem de modo que debe leerse as Hinc quasritur an Professi votorum simplicium, qui ad Professionem votorum solemnium admittantur, transferendi sint etc.
(2)

Vide

(3)

Nota de

artic.

los

PARTE

516

animi relinquatur

ltate

quid

3a PRIVILEGIOS

cum

eis

agere debet Ordinarius,

ad matrimonium forsitan adspirent?


Ex audientia SSmi habita a d. Secretario

SSmus ad

Januarii 1860.

Ad
Ad

1.

DE LOS REGULARES.
si

aut ad sacros Ordiaes, aut

S. Congr. super statu Regulariura sub die 20

proposita dubia rescribendum mandavit, ut sequitur

Negative, quoad Ordines Sacros.

Aff%rmative pro prima tonsura, et Ordines minores, quatenus Provinciales ex Apostlico indulto legitime gaudeant facltate dispensandi super dicta irregularitate, eaque revo2.

cata non fuerit.

Ad3. Negative ad primam partem

Affirmative ad secundam.

Ad

4. Si Professi votorum simplicium sive per dimissionem ab Ordine, sive per Apostolicam

cum

dispensationem ab emissis votis soluti fuerint, se gerat

illis,

prout cura caeteris sui^

dicecesanis sese gerere debet.

A. Archiep. Philipp. Secretarius.


relatione status Bcclesise Mexicanse ab S. Congr. Concilii transmissa die 20 Julii 1860,

Ex

habetur sequens postulatum.

Cum jam communi

receptum

ut conjuges ante consummationem matrimonii, tempus

sit,

petendi ad deliberandum an vellet Monasticam vitam amplecti, bimestre concedatur, alterque

conjux in sseculo manens expectare teneatur doee Monasticam vitam amplexus Professionem

manens

in sseculo

nedum bimestre

et

annum

conjux

probationis ante simplicium votorum Professio-

expectare teneatur, sed et subsequens triennium quo

nem

num

quin antea alias nuptias inire valeat, a S. Congr. postulo declarari,

emittat,

demum

expete, juxta recentem

disciplinam, locus est Professioni solemni ?

Ex audientia SSmi die 25 Januarii 18G1.


SSmus in audientia habita die 24 Januarii 1861 ab infrascripto Secretario S. Congr. super
statu Regularium, ad quam dictum postulatum remittendnm inserat, cidem dubio respondendum mandavit, nempe nonnisi per solemnem votorum Professionem matrimonium ratum et
non consummatum dissolvi non vero per Professionem votorum simplicium ideoque in casu,
;

quo

vir juxta

legem die 19 Martii 1857 per

Simplicia emittere debeat ante


poterit ad Apostolicam

Sedem

S. Congr. super

solemnem Professionem

statum Regularium latam, vota

sive ipse,

sive ejus conjux recurrere

pro obtinenda facltate, et statim emitti possint vota solemnia.

A. Archiep. Philippen. Secretarius.

Bme

Pater.

Fr. Alexander Vine. Jandel Magister Geueralis rdinis FF. Praedicatorum

exponit, occasione nuperrimi Decreti a S. Congr. super statu

Regularium die 12

Jiinii 1858,

Apostlica auctoritate editi, nova qusedam in quibusdam sui Ordinis Conventibus exorta fuisse
dubia,
1

quorum solutionem ab eadem

Cum

ex prsefati Decreti tenore

S.

Congr. enixe et humillime exposcit.

num. 8 Professi votorum simplicium suffragium habeant

in actis capitularibus sui Conventus quatenus et prout habent solemuiter Professi


nter

quaeritur an

hujusmod actus capitulares recenseantur etiam actus receptions ad votorum solemnium

Professionem;

nam

prseterquam quod votorum simplicium Professi non sint de corpore Pro-

fessorum solemuiter, contingere potest quod Professi simplices numero excedant Professos
solemnes, et nter eos perculum collusionis enascatur,

cum

alii

post alos, vel smul, vel post

breve tempus ad solemnem Professionem admittendi sint.


2"

trum

rejectio alicujus Professi simplicis a

maj or parte Patrum n

conslio vel totius

Conventus n capitulo per suffragia secreta probata, ab Ordinis Geuerali Magistro, nulla
alia intercedente inquisitione aut inforraatione, haberi possit

tamquam

legitima et justa

causa aut prudens judicium, ad hoc ut ejusdem Professi votorum simplicium dimissio

517

SECCION SE(;UNDA.
ab Ordinc, et corumdem votorum solutio abipso

cum

suo generali consilio decerni et decla-

rari possit.
"o

Et quatenus negative, quEritur

quid agendum,

tertio

si

Paires Conventus ad excludendnm

Novitium a Professione solemni perseverent, nec ulterius eadem

differri possit eo

quod

viginti-

qiiinque sctatis suse annos Novitius expleverit?

SSmus D. N. Pius PP. IX


tario S. Congr. super statu

vit;

nempe ad

in aiidientia habita

Negative, ad 2, Negative, ad

1,

7 Febrnarii 1862, ab infrascripto Secre-

difi

Regulavium ad snprascripta proposita dubia rescribendum manda8,

pro admissione ad vota solemnia post

expletum triennium votorum simpliciura, audiri qudem debet capitulum conventuale ad


instructionem animi Superiorum, rninime vero a Superiore Generali vel ab ejus subdelgate

standura erit resolutioni ejusdem capituli. Quod

si

aliando habeantur legitima} causse ad

dimittendos Pi'ofessos votorum simpliciura, hoc in casu servanda erunt, quse in articulis

V declarationum

IV

et

praescripta sunt.

Insuper Sanctitas Sua ea, quaj in hoc responso continentur, etiam ad alios Ordines et institua extendit, et extensa esse declaravit. A. Archiep. Philippen. Secretarius.

CONSTITUCION, EN QUE SE DECLARAN NULOS LOS VOTOS SOLEMNES,

SI

NO HAN

PRECEDIDO LOS VOTOS SIMPLES.


Pius Papa IX.

Ad

universalis Ecclesise rgimen,

sollieitudine

Deo

haud prsetermisimus ad

curas intendere, ut

ese,

dorem revocarentur,

et

Ad

perpetuara rei memoriam.

de Christiana et

civili

quoque Farailias raentis aciem, animique

Repblica optirae

maximam adhibendam

humana divinaque omnia

tristissimis hisce

pessuradare, ac mores

esse curara, sollicitudinem, diligentiam, ad

spiritum, uti par est, probandum, qui vota solemnia


tatur, qui sseculi

ad pristiuum splen-

raerita),

incrementum acciperent. Prob autem agnovimus

temporibus, quibus inimici Crucis Christi


pervertere student,

disponente, vocati, pro pastorali, qua urgemur,

sic

religiosas

eorum

Deonuncupare postulant, ne quis admit-

coutagione pollutus electum Christi gregem inficiat

expers, susceptique Instituti pertesus gravera sodalibus

vel verse vocationis

cum disciplinse
VV. FF. N. N. S. R. E.

molestiam inferat

perturbatione et regularis observantise discrimine. Idcirco, audito voto

Cardinalium Congrcgationis super statu Regularium, nonnulla hac super re raandaviraus edi
Decreta, inter quse illud prsesertim in praesens corameraorandum est, quod per Litteras Encyclicas die

19 Martii 1857 a Ven. Fratre Archiepiscopo Philippensi memoratse Nostrse Congrc-

gationis Secretario signatas, publicatura est. In prsefatis

autem

Litteris hsec, quse sequuntur,

quoad Religiosos virorum Ordines ac Instituta ex Nostro expresso mandato, et Apostlica


auctoritate sancita fuere, scilicet
cilii

Peracta probatione et novitiatu

ad praescriptum S. Con-

Tridentini, Constitutionum, Apostolicarura et statutorum Ordinis a Sancta Sede approba-

torum, Novitii vota Simplicia emittant postquam expleverint aitatem annorura sexdecim ab

eodem Tridentino Concilio statutam,

vel aliara majorera quse forsan a statutis proprii Ordinis

a S. Sede approbatis requiratur, et quoad laicos et conversos postquam ad


setatera, quaj in Constitutione Cleraentis

VIH

incipiente

post triennium a die, quo vota Simplicia emiserint

In supremo

computandum,

si

indultum

est, Professio

pervenerint
Professi

digni reperiantur ad

Professionem votorum solemnium admittantur, nisi fortasse pro aliquibus


Institutis

eam

prsefinita est.

locis, uti

nonnullis

votorum simpliciura ad longius terapus jara concessa

fuerit.

Poterit vero Superior Generalis ac etiam Superior Provincialis ex justis et rationabilibus


causis Professionem votorum

solemnium

diflerre,

non tamen ultra

setatera

annorum

viginti-

PARE

518

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

quinqu expletorum. Si vero in Ordine seu Instituto Provinciales non habeantur, cadera
rendi Professionem votorum solemnium facultas attribuitur etiam Superiori

diffe-

domus Novitiats,

de consensu tamen Magistri Novitiorum et duorum Keligiosorum, qui in Instituto aliquo gradu
sint insigniti. Decreta Congregationis super statu

Eegularium

incipien.

Rommii

Pontfices et

Regulari Disciplina; anno 1858 promulgata omnino serventur in receptione ad habitum, Novitiatum et Professionem votorum simplicium. Postquam hoc decretum executioni deman-

datum

fuit,

ex ipsa experientia

lerint et referre possint.

comperimus quantum

Verum nuper agnovimus

utilitatis ex eo religiosse farailiae retu-

aliquos Novitios, praetermissa Professione

votorum simplicium, ad vota solemnia nuncupanda admissos fuisse, et exinde circa dietorum
votorum solemnium validitatem gravia dubia suborta esse. Nos igitur cupientes in re tanti

momenti omnem ambigendi causara

in

posterum remover, motu proprio et certa

scientia,

deque Apostolicse Nostrse potestatis plenitudine, quoad religiosas virorum Familias cujuscuraque Ordinis, Congregationis et Instituti, in quibus solemnia vota emittuntur, statuimus
ac decernimus, nullam omnino, irritara et nullins roboris fore Professionem votorum solem-

nium

tara scienter,

quibuscumque etiam
expleverint,

quam

ignoranter, quovis modo, pratextu et

laicis et conversis,

colore

factam a Novitiis

qui licet probationem et novitiatum, prout de jure,

non emittant prius Professionem votorum simplicium, et in ea per trienniura

iutegrura non permanserint, quamvis vel a Superioribus vel a Novitiis vel ab utrisque intentio

habeatur respective recipiendi ad vota solemnia et ea emittendi, ac oranes ritus adhibeantur

ad Professionem votorum solemnium

damus non

praescripti.

Hsec volumus, statuimus, prsecipimus, raan-

obstantibus, quatenus opus est, Constitutione Benedicti XIV, Prsedecessoris Nostri,

super divisione materiarura, aliisque Apostolicis, et in Universalibus, Provincialibusque et

Synodalibus Conciliis

editis,

generalibus vel specialibus constitutionibus et ordinationibus,

regulis, statutis et constitutionibus cujusque Ordinis, Congregationis et Instituti, etiam jura-

mento, confirmatione Apostlica vel quavis firmitate alia roboratis, privilegiis quoque indultis
et Litteris Apostolicis in contrarium prfemissorum quoraodolibet concessis, confirmatis, innovatis,

quamvis

specifica et individua

mentione dignis, quibus mnibus

et singulis illorum

tenoribus prsesentibus pro insertis habentes ad prsemissorura efFectum specialiter et expresse

derogaraus, cajterisque contrariis quibuscumque. Deeernentes has Nostras Litteras semper et

perpetuo validas et efficaces existere et

fore,

obtinere, et ab mnibus, ad quos spectat et in

mnibus

suosque plenarios et ntegros effectus

futurum spectabit, plenissime

inviolabiliter observar!, et, si secus super his a

quoquam quavis

sortiri et

suffragari, et

ab

auctoritate scienter,

vel ignoranter contigerit attentari, irritum, ac inane esse et fore volumus et declaramus.

Datura Romse, apud S. Petrura, sub annulo Piscatoris, die 7

Februarii 1862,

Pontificatus

Nostri anno dcimo sexto.

B. Card. Barberinus.

De tempere

(1),

quo professi votorum simplicium suarum rerura dominium a se abdicare pos-

sunt per renunciationem,

quam

Tridentina Synodus respicit in Cap.

Decretum. Latalege de prsemittendis

It).

ses.25.

votis simplicibus professioni votorura

deEeg.

soleranium per

Encyclicara Epistolara hujus S. Congregationi super statu Regulariura die 19 Martii 1857,
nounullae deinde editse fuerunt declarationes quoad ipsa vota Simplicia, et relate ad
siraplex paupertatis constitutum fuit

ajunt,

(1)

suorum bonorum

Nota de

los

Professi votorura sirapliciura,

dominium

votum

radicale, ut

retiere poterunt, sed eis oranino est interdicta eorura administratio

EE. Insertamos tambin

ste decreto, para que el Lector encuentre en sta obra todas las

disposiciones de la Santa Sede sobre ste punto relativas la Iglesia universal.

SECCION TERCERA.

et

519

redditaum erogatio atque usus. Debent propterea ante professionein votorum simpliciuni

ceder pro tempore, quo in

eadem votorum simplicium

tionem et usumfructum et usura, quibus

professione permanserint, administra-

eis placuerit,

ac etiam suo Ordini

si ita

pro

eorum

libitu existimaverint.

Nuper vero dubium exortum

est,

quandonam

professi

votorum simplicium emittere possint

renunciationem, de qua yacrosanctum Conciliiim Tridentinum sess. 25. de Rec/. cap. 16. agit,

quaque
relato
1

suarum rerum dominium a

ipsi

se abdicent.

Dubio ad

SSmum

D. N.

Pium PP.

IX,

ab infrascripto Secretario S. Cong. super statu Regularium in audieiitia habitadle

Augusti 1862. Sanctitas Sua Apostlica auctoritate statuit atque constituit, renunciationem,

quam in citato Cap. 16. sess. 25 de Reg. Concilium Tridentinum respicit, pro professis votorum simplicium locum habere infra dos menses prximos ante professionem votorum solemnium. Contrariis quibuscumque non obstantibus. Datum Romse, eodem die et anuo, ex
Secretario S. Cong. Super statu Kegularium. A. Archiep. Philippen. Secretarius.

SECCION TERCERA.

Fundaciones de casas religiosas en Amrica.


INSTITUTO DE RELIGIOSOS, LLAMADOS INDIANOS.

En

el

ao 1506, segn

segn se

cree, por

refiere

M. Heliot

la historia

de las Ordenes Monsticas, escrita en Francs,

se fund el Instituto

llamado de

los Indianos, sobre

el

cual dice

Acerca del Orden de los Indianos, Francisco Modio y algunos otros Autores
dicen que fu una rama del Orden de Carmelitas, } que se instituy en el ao de 1506, siendo
el citado

Autor

Papa Julio

II.

Segn dice Alejandro Ross, llevaron

el

nombre de Indianos porque

se consa-

graron las Misiones de las Indias recien descubiertas y la conversin de los idlatras del

Nuevo Orbe. Usaban

vestidos negruzcos y tnicas blancas abiertas, en lugar de mangas, para

sacar los brazos. Esto dice el referido autor, sin que haya otras noticias sobre los dichos

Indianos. (Fastos, Ord. 21.)

SE DIVIDE LA PROVINCIA DE

SANTA CRUZ, Y SE FORMA LA MEJICANA DE PREDICADORES.

Clemens Papa VII.


Pastoralis

ofificii,

Ad

perpetuara rei meraoriara.

Nobis, meritis licet iraparibus. Divina dispositione commissi etc. Exhi-

bita siquidem nobis nuper pro parte dilecti Filii Magistri Generalis Ordinis Fratrura Praj-

dicatorura petitio continebat, quod cura Provincia Sanctse Crr.cis juxta morera ejusdera Ordinis
in Hispaniola et aliis Occeani maris insulis et trra firma seu

Nova Hispania nuncupatis, a

duobus annis citra erecta et Apostlica auctoritate confirmata, propter insularura carumdem
a dicta

Nova Hispania notabilem distantiam

et

Fratrum

dicti Ordinis in ea

augmentum, per

unum Priorem Provincialem commode visitari nequeat, eamdera Provinciam in duas Provincias dividere, et unam sub Sancta) Crucis, aliara vero sub S. Jacobi invocationibus per dos
Priores Provinciales regendas et gubernandas erigere et instituere intendit. raodo ad id nostrse

PARTE

S20

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3*

et Apostolicse Sedis auctoritas accedat etc.

Nos

igitur....

hujusmodi supplicationibus

iaclinati,

dictam Provinciam Kanctse Crucis in duas ipsius Ordinis Provincias, quarum una Snete
Crucis, ut prius, alia vero in Nova Hispania S. Jacobi Provincia nuncupetur, et quae ab inter-

medio mari separantur, dividimus

Datum Romse, apud

separamus

et

etc.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 11 Julii 1532, Pontificatus


(Bular.
Dominic.
anno
nono.
nostri
tom. 4, fol. 512.)
Nota.

De

ste

S.

documento consta que

la

Provincia de Santa Cruz de

la

Orden de Predicadores

se estableci

en la Isla de Santo Domingo, llamada Isla Espaola, en 1530, y que despus, como los dos afios, se dividi en
dos Provincias, una de las cuales fu la nuevamente fundada en Mjico, llamada de Santiago, segn lo dicen
stas Letras expedidas en 11 de Julio de 1532.

PFOVINCIA PERUANA DE LA ORDEN DE PREDICADORES.


Dilecto Filio Magistro Generali Ordinis Praedicatorum.

Paulus Papa

III.

Dilecti Fili, salutexn et Apostolicam Benedictionera.

Cum,

sicnt accepimus.

Ordo Fratrum Praedicatorum

in partibus

Indiarum devotioni Charis-

simi in Cliristo Filii nostri Caroli, Roman,orum Imperatoris scmper Augusti, qui etiam Hispa-

niarum Rex

existit, subditis

benedicente

ad conservationem dicti Ordinis in

Domino

illis

earumdem partium distantiam nonnulla

augeri et dilatan coeperit, expediatque, quae

partibus attinent, a te ordinari et decerni, et ob

in ipsius Ordinis Constitutionibus expressa

commode
Domus

observari nequeant, similiterque expediat pro salubri ejusdem Ordinis directione, ut


dicti Ordinis in partibus del

Per nuncupatis earumdem Indiarum

consisten., a Provincia,

cujus hactenus fuerunt, segregentur et separentur, ac in eisdem partibus nova Provincia juxta

morem

ipsius Ordinis erigatur, illique sic erectae Provincialis Prior prseficiatur, et alia pro

conservatione vitse regularis in

illis

partibus statuantur. Nos, ne ab aliquo de viribus tuae facul-

ut per te vel alium

tatis et potestatis in praemissis liaesitari contingat, providere volentes, tibi,

seu alios,

quem

vel quos ad hsec duxeris

ejusdem Ordinis in partibus


separare.... pen

am

deputandam seu deputandos,

praedictis consistentes

auctoritate nostra

concedimus facul-

et liberam, auctoritate Apostlica, tenore praesentium

Non obstantibus....
Datum Romae, apudS. Petrum, sub annulo

Domos

ab earum Provincia praedicta segregare et

tatem.

nostri anno sexto. (Bulr. Dominic. tomo

Piscatoris, die

4, fl.

23 Decembris 1539, Pontificatus

585.)

Nota. Se erigi la Provincia del Per de la Orden de Predicadores en virtud de stas Letras, y se dividi do

Santa Cruz y de la de Santiago de Mjico, llamndose la del Per de San Juan Bautista. Fu
nombrado primer Provincial de ella Fr. Toms de San Martin, que despus fu primer Obispo de Charcas hizo
la ereccin de la Iglesia. Hasta sta fecha no se erigi la Provincia de los Dominicanos, aunque Fr. Vicente

la Provincia de

Valverde lleg al Per con otros

seis

compaoros algunos aos antes, pues se hall en

la accin de Cajamarca,

sucedida en 16 de Noviembre de 1531.

Por sta misma poca llegaron

los Misioneros

Franciscanos

pues Pizarro, antes do salir de Cajamarca tuvo

noticia que habia llegado Piura Fr. Marcos Niza, con doce Religiosos del

de Monzn, Fj. Francisco de

los

Orden

Serfico,

llamados Fr. Juan

Angeles, Fr. Francisco de la Cruz, Fr. Francisco de Santa Ana, Fr

Escarena, Fr. Francisco Portugus, Fr. Francisco Marchena y Fr. Francisco Aragn, Sacerdotes

Hermanos Legos, Fr. Mateo Jumilla,


la

Fr. Francisco Alcafiices, Fr. Pedro Cabellos y Fr.

Misin de los Franciscanos no se erigi en Provincia hasta

el

ao de 1553

fut

Alonso

con los cuatro

Hntonio de Haro. Pro

su primer Provincial

el

R. P. M. Fr. Luis de Oiia.

Hasta sta poca


Mjico.

el

Convento do Lima fu Custodia dependiente do

la Provincia del

Santo Evangelio de

SECCION TERCERA.

521

SE CONFIRMA LA FUNDACION DE LA PROVINCIA PERUANA DE PREDICADORES.

Fyatrum Ordinis Prsedicatorum

Dilecto Filio Thoffise de Sancto Martiuo, Priori Proviaciali

Provincise S. Joannis Baptistse nuncupatse.

Paulus Papa
Exponi Nobis nuper

quod

fecisti,

Carolus, Ronianorura Imperator

Ad futuram

III.

alias,

rei

memoriam.

postquam Charissimus

in Christo Filius noster

semper Augustus, imperium suum in partibus Indiariim,

concedente Domino, ampliando, Provinciam del Per nuncupatara

aliis

Provinciis per

eum

antea in eisdem partibus adquisitis addiderat, dilectus Filius Augustinus de Paventia Fratrum
Ordinis Predicatorura Generalis Magister dictam Provinciam del Per pro Fratribus sui

Ordinis hujusmodi a Provinciis Sanctse Crucis et S. Jacobi, partium Indiarum prsedictarum,

habens super hoc per Litteras Apostlicas sufiicientem facultatem pro Domibus ejusdem
Ordinis in illa construendis,

Quare pro tua parte Nobis


firniiori,

robur nostrse

illiqne

distinxit,

nomen

S. Joannis Baptistse imposuit, etc.

humiliter supplicatura, ul premissis, pro illorum subsi^tentia

fuit

confirmationis

benignitate Apostlica dignaremur.

adjicere,

Nos

aliasque

desuper

igitnr Litterarum

opportune

earumdem

providere de

veriores tenores prse-

sentibus pro sufficienter expressis babentes, bujusmodi supplieationibus inclinati, pra?missa

omnia

ct singula... auctoritate Apostlica tenore prsesentium

Datum EomB, apud

S.

anno sexto. (Bulr. Dominic. tom.

nostri

approbamus

et

confirmamus,

etc.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 10 Aprilis 1540, Pontificatus


4,

pg. 592.)

ENTRADA DE LA COMPAIA DE JESUS EN EL PERU. FACULTADES DE LOS PADRES DE LA


COMPAIA DE JESUS, CONCEDIDAS A SAN FRANCISCO DE BORJA, PARA LOS PRIMEROS
MISIONEROS DEL PERU.

En

la

ante el

Ciudad de

los Reyes veinte y seis de Febrero de mil quinientos setenta y dos aos,
Reverendo D. Juan de Cspedes Maestrescuela de sta Santa Iglesia, Provisor

Muy

y Vicario General por

lUmo y Rmo Seor D. Gernimo de Loaisa primer Arzobispo de

el

sta

dicha ciudad, del Consejo de Su Majestad, etc. y por ante m, Diego Prez, Clrigo Presbtero Notario pblico de sta Audiencia Arzobispal, la present el contenido y es como sigue
:

<<

Muy Reverendo

Seor

Rodrigo de Paz Maldonado, Vecino de la Ciudad de Quito, parezco

que mi noticia es venido como Su Santidad ha concedido una Bula de


muchas indulgencias los Hermanos del nombre de Jess, de la cual dicha Bula gozan todas

ante V.

M. y

digo,

Ordenes Mendicantes y m me conviene llevar un traslado de la dicha Bula autorizado,


la Provincia de Quito, por ser como soy hermano de la Orden del S. San Francisco.
las

Porque pido y suplico V. M.

me mande

dar un traslado de la dicha Bula autorizado, inter-

poniendo en ello su autoridad y decreto judicial etc. Rodrigo de Paz Maldonado.

que mandaba y mand m, el


presente Notario, saque un traslado autorizado en pblica forma de la dicha Bula, al que
dicho traslado Su Merced dijo que interpona interpuso su autoridad y decreto judicial, lo

aqu presentada vista por

el

dicho Sr. Provisor

dijo,

firm El Lic. Cspedes. Ante m, Diego Prez Clrigo, Notario.

En cumplimiento de

lo cual,

yo

el

dicho Diego Prez Clrigo, Notario, hice sacar un traslado

de la dicha Bula y concesiones en la dicha concesin contenidas, que su tenor de ello es


ste,

que se sigue

TOM.

I.

65

PARTE

522

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES,

K Gratiae a Sede Apostlica concessse, quse partibus Indise tiles videntur fore.

Nos, Frater Michael Bonellus, Tit.

S. Marise super

Minervam,

S. R. E. Cardinalis

Alexan-

drinus nuncupatus, fidem facimus et attestamur quod Sanctissiraus D. N. D. Pius Divina


providentia Papa V, Reverendi Patris Francisci de Borgia, Societatis Jesu Prsepositi Generalis,

precibus inclinatus, vivse vocis orculo concessit, ut quod ad praedicationem exercendam

confessionesque
Religiosi

audiendas et Missas extra templa in altari porttil! celebrandas attinet,

ejusdem Societatis in Florida, Nova Hispania, Per

et aliis regionibus

Indiarum

ad Regs Catholici et Regis Portugalise ditionem et jus pertinentium, ubi pro animarum
salute et pro dilatatione Fidei Catholicse, id
videbitur,

mcdiam dietam

ab Episcopis ultra

Regem

fieri

non teneantur ea observare, quae

in

magno incommodo,

nequit sine

et expedir

Concilio Tridentino prsescribuntur, quoties

eos abesse contingat

quodque in regionibus

prsedictis

quibus in India et

privilegiis et concessionibus,

decem

subjacentibus, uti possunt, idque ad

Orientalibus regionibus Regi Portugalise

aliis

vel duodecira annos,

dum

Neophyti magis in

spiritu proficiant. Ipsis vero Religiosis prsedict Societatis, qui in illis regionibus
rinis,

ad

Catholicura spectantibus prsedictse Societatis Religiosi uti possint eisdem faculatibus,

in

constitutis

mortis articulo

plenariam indulgentiam,

et ut

aliis

simili

in

transma-

articulo mortis

septem annos et totidem quadragenas de vera indulgentia impertiri possint,

Et quia in Bulla, quse ultimo in die Coena; Domini promlgala est, quivis Confessarius penes se babere jubetur transumptum ejusdem Bulla;, satis fore declaravit, si in singulis
concessit.

Collegiis vel

domibus unicum haberetur, quod

in eo loco affigetur, in quo

quorum omnium fidem has

legere illud possent, in

Litteras

manu

omnes Confessarii

nostra subscriptas slito

nostro sigillo muuiri fecimus. Rom3e, in sedibus nostrE solite resideatise, die 14 Aprilis mil-

lesimo quingentsimo sexagsimo sptimo, Pontificatus ejusdem Sanctissimi Domini Nostri


Pii V, anno secundo. Frater Michael Bonellus Cardinalis Alexandrinus.

Ego Frater Ugolinus

Gualterutis, Secretarius, approbo verba infra addita.

Concessit codera die ut


let, tres ei

si

quis ex nostra Societate in Carthusiensium

menses prsescriberentur intra quos,

non perseveraret, redir teneatur et non

ei

si

non ingrederetur,

vel

Ordinem

transir vel-

non admitteretur, vel

amplius liceret respectu Carthusise a Societate

sine Prsepositi ejus consensu recedere.

Nos Alexander miseratione Divina

tituli Sancti

Joannis ante Portara Latinara,

S.

R. E.

Presbyter Cardinalis Crivellus nuncupatus, fidem facimus per prsesentes et attestamur, quod

Sanctissimus D. N. D. Pius divina providentia Papa

V concessit

Reverendissimo Patri Fran-

cisco Borgia, Prseposito Societatis Jesu Generali ad deceniura, pro fidelibus tara in Orientali-

bus Indiis, quara in Occidentalibus existentibus, ut qui eorum contriti et confessi ac


communicati, processionibus et Litaniis de licentia Ordinariorum vel eorura in spiritualibus

Generalium, seu spiritualium Vicariorura Ordinandis, interfuerint

ac pro infidelium con-

versione preces devoto effunderent, quater in anno, videlicet, in Natalis Domini Nostri Jesu
Christi ejusque Sanctissimse Resurrectionis ac Pentecosts et intemeratse Virginis
tionis festivitatibus,

fidem et attestationes prsesentes

mus. Datis Romse,

Assump-

plenariam peccatorum snorura indulgentiam consequantur, in quorum

in

manu

propria subscripsimus ac sigillo nostro obsignare jussi-

habitatione nostra in Sacro Palatio, die 16 mensis Octobris, anno

Domini 1567, Pontificatus ejusdem

S.

D. N. P. Pii anno secundo. Alexander Cardinalis

Crivellus.

Alexander miseratione Divina Tituli Sancti Ante Joannis Portara Latinara, Presbyter Cardinalis, Crivellus

nuncupatus

lecturis, pariter et

niversis et singulis prsesentes nostras Litteras inspecturis,

audituris, fidem facimus et in verbo veritatis attestamur, qualiter

San-

SECCION TERCERA.

523

ctissimus ia Christo Pater et Dominus Noster D. Pius Divina provideutia Papa V, attendens
quod Venerabilis Societas Jesu ex concessione Apostlica mnibus gratiis et privilegiis

Ordinibus Mendicantiura quomolibet concessis gaudere potest et gaiidet

nem Kmi

Nobis

vivse vocis orculo, hodie

vilegiis et gratiis

quam pro
et

ideo ad supplicatio-

facto, declaravit et decrevit, ut

quorum

ipsi

Mendicantes pri-

gaudere possunt; indulgentiis et peccatorum remissionibus, tara pro vivis

defunctis

gaudere possint,

concessis, ac quibus

illis

quatenus opus

ac,

in contrarium facientibus, in

sit,

illi

fieri,

utuntur et gaudent, et

de novo concessit.

quorum omnium

Nostras Litterasmanu subscriptas


sione

Generalis et Venerabilium dicte Societatis persoaarum,

in Cliristo Patris Prsepositi

et

Non

singulorum fidem

illasque sigilli nostri,

quo

ipsi

supplicautes uti

obstantibus quibuscumque
et testiraonium prsesentes

in talibus utimur, impres-

communiri mandavimus. Datis Romse, in Palatio Apostlico,

in aedibus nostre solitae

sub auno a Nativitate Domini 1568, Indictione XI, die vero quinta mensis Junii,

residentiB,

Pontificatus praelibati Sanctissimi

Domini Nostri

Pii P. V,

auno

tertio.

Alexander Cardinalis

Crivellus. Robertus Fontanus.

Cum

primam Dominicam adventus 1567

die Martis post

cum Jubilseum

postalia interrogassem, an

Summum

Pontificem adiissem, et

concedit Sua Sanctitas, inquo liceatcuique Confes-

sarium aligere et intelligat Religiosos, extra suam Religionem posse Confessarium aligere,

neququam

respondit,

esse talem

suam intentionem. Sed

ut posset eligere Confessarium ex his,

qui alioqui legitimi et tanquam approbati Confessionibus audiendis expositi essent

at in Reli-

gionibus non esse tales censendos, eos Confessarios, qui ab ipsorum Superiore non essent
approbati ad suorum Religiosorum confessiones audiendas. Joannes de Polanco.

Die 21 Septembris 1568 adivimus

summum

Pontificem P. Christophorus Rodrguez et

ego, ex Patris nostri Prsepositi praescripto, et interrogavimus (post alia tractata) an,

dixerat nobis, in Jubilseis

fessarium nisi ex

iis,

suam

esse

mentem

qui deputati essent a suo Superiore, ita in Bullis Cruciatt intelligeret; et

concessionibus hanc esse

afifirmavit in utrisque

sarium restringeretur,

cum

suam mentem, ut

Petiit Pater noster Praepositus a

eis eligi posse. Ita est,

Sua Sanctitate, ut

in

Joannes de Polanco.

quadragesima, et diebus consequen-

tibus (de toto anuo intelligendo) Nostri in propria Ecclesia vel

Domo

diebus in Stationibus rbis obtineri solent

qua) eisdem

facultas eligendi Confes-

de Religiosis agitur ad eos Confessarios, quos Superiores ad suos

audiendos deputassent, nec alios ab

rent,

sicut

ac voluntatem, ut Religiosi non eligerent Con-

eas indulgentias obtine-

libenter id concessit, pro

mnibus qui de Societate nostra essent, sine ulla restrictione ad eos qui Romse, potius quam
essent
dummodo visitarent quinqu altaria, vel in uno quinqu psalmos, vel alias

alibi,

orationes, qui legere nescirent, dicerent.

Hoc factum

est 16 Februarii 1568. Ita est, Joannes

de Polanco.
Gratise ac facnltates a Sanctissimo
dilectos in Christo Patres Societatis

Domino Nostro D.

Pi, divina providentia

Papa V, per

Jesu in India degentes, postulatse a Sua Sanctitate eisdem

concessse die 4 Januarii 1569.

lo

Primo ne incurrant

infidelibus,
tianitatis,

tam de

aliis

in

Excommunicationem Christiani in illis locis in commercio cum


quam de armis quando non esset in praejudicium Chris-

mercibus,

quale esset armare notabiliter hostes.

2o Ut Patres Societatis, qui per varia Indiae loca dispersi, milites Lusitanos, qui quotidiana

cum

infidelibus prajlia committunt, solent exhortari, et

hostibus confligendum

bonum

extitisse

compertum

vel notam habeant

nonnunquam animare ad

quod valde necessarium ad victoriam adipiscendam,


est

dummodo

id facer possint,

eque

uUam

Patres ipsi arma non ferant.

et

cum
commune

fortiter

ad

ob id irregularitatis pcenam

PARTE

524

Ut

3"

PRIVILEGIOS DE LS REGULARES

possint iidem Patres dispensare cumChristianis novis et antiquis ia jejuniis ab Eccle-

sia statutis, propter

gravissimum sestum,

et cibos debilioris nutrimeati, et quia

homines

illi

navigationi et bellis gerendis dediti sunt.

Ut

valeant dispensare in petitione debiti, quando ratione voti castitatis vel alia ex causa

prohiberetur alter conjugum de jure debitara petere.


5o

Ut

possint baptizare extra Ecclesias, et sine consuetis csereraoniis, quando iidem Patres

judicabuntad majus Deiobsequium

paucitatem Operariorum

fcre, propter

incommoditates,

et

quse se offerunt.
6o

Ob

difBcultatem navigationis ad loca, ubi sunt Episcopi Dioecesani, possint extra tm-

pora promover suos

et aliquando ante Eetatem legitimara,

a Sacro Concilio Tridentino

annum non

excedat

dumraodo defectus

atque Ordinandorum

a3tatis requisitse

caeterse qualitates

sup-

pleant defectum atatis.

Nos Antonius miseratione Divina Sancti Eusebii

S.

R. E. Diaconus Cardinalis Carafa, per

presentes fidem facimus, qualiter Sanctissiraus Dorainus

Papa V,

N. D. Pius, Divina providentia,

vivse vocis orculo super hsec nobis die infrascripto facto, prsedictas

omnes

et singulas

facultates etgratias in foro conscientiB iisdem dilectis in Christo Fratribus Societatis Jesu in

India comraorantibus, sua Sedisque Apostolicse auctoritate concessit, atque per decennium

hujusmodi concessionera, earumque gratiarum usura durare


nostro parvo sigillo munitas nostra
in sedibus nostris,

nuarii,

manu

voluit.

In quarura fidem has

subscripsimus. Datis Romse, in Palatio Apostlico,

auno a Nativitate Dominil569, Indictione XII, die vero quarta mensis Ja-

Pontificatus ejusdem Sanctissimi

D. N. anno

tertio.

Antonius Cardinalis Carafa.

Flam. Phil. Secretarius.

Nos Frater

Micliael Bonellus Cardinalis Alexandrinus titul. Sanctae Marise super Minervara,

fidem facimus et attestamur quod S. D. N. Dnus Pius divina providentia Papa V, nobis prajsentibus, Societati Jesu concessit, ut non

solum

suos, quos in suis Collegiis vel

Domibus

quorum

auctores

habent, sed etiam Scholasticorura ad eorum scholas conuentium, libros

ethnici aut alioquin boni sunt, sed propter scliolia vel annotationes aut commentaria aut

impressorem in Indice prohibentur, emendare possint,


seipsum vel per

si

alios deputati fuerint, et suis Scholasticis

erroribus, si qui fuerint inspersi,

patentes Litteras

manu

et

ad id a Prseposito Generali per


utendos relinquere, deletis tantum

nomine auctorum prohibitorum. In quorum fidem has

nostra subscriptas,

fecimus appensione muniri.

sigilli nostri

Eomse

die 13 mensis Maii 1568. Frater Michael Bonellus, Cardinalis Alexandrinus.

Nos Michael Bonellus,

titul. Sanctse

Marise super Minervara S. R. E. Presbyter Cardinalis

Alexandrinus nuncupatus, fidem facimus et attestamur, quod S. D. N. Dorainus Pius, divina


providentia Papa V, cura intellexisset e Patre Francisco de Borgia, Praeposito Generali Societatis Jesu, aliquos

Indise

de eadem Societate in Indiam vocatam Ploridam, et forte in alias partes

Regi Hispaniarum subditse, eadem Regia Majestate mittendos esse;

praedicti Patres

Prsepositi supplicationibus inclinatus, in Apostolicam benedictionem dedit, et plenara absol-

vendi ab oranibus casibus potestatem in foro conscientise tantum, et omnes eas gratias et facultates, quas alii de
aliis

eadem Societate haberent,

Catholicis sibi confitentibus,

et insuper ut in mortis articulo tara suis

plenariam indulgentiam

omnium peccatorum

possint, de benignitate apostlica, viva vocis orculo, concessit etelargitus

fidem has Litteras nostro nomine subscriptas et consueto nostro

Romse, in Palatio nostrse

solitse residentise,

Michael Cardinalis Alexandrinus.

sigillo

est.

In hujus rei

obsignatas dedimus.

die 18 Aprilis anno a Nativitate

Ego Dionysius Vasquius,

quam

impartiri

Domini 1566.

Secretarius Societatis Jesu,

fidem faci quod gratiae suprascriptae his quinqu paginis, deliter scriptse fuerunt ex originali
nostrse

Domus.

Romse, 16 Decerabris 1569. Dionysius.

525

SECCION TERCERA.

dicho traslado de la dicha Bula y concesiones, que ante m fu presentada


para que sacase el dicho traslado la cual dicha Bula est en poder de los hermanos de la
En la dicha ciudad de los Reyes, en primero
Compai de Jess, que en sta ciudad reside.

sacado fu

el

dia del

quinientos setenta y dos aos. Testigos

mes de Marzo de mil

que fueron presentes

Juan Blas y Diego Redrero,


residentes en la dicha Ciudad de los Reyes. E de mandamiento del dicho Seor Provisor, que
aqu firm su nombre, y de pedimento del dicho Rodrigo de Paz Maldonado lo sobrev fice
lo ver corrigir y concertar con la dicha

y en fe de ello

sobrever,

fice

mi

Bula

Crines de Rojas,

signo. El Licenciado

(De

Juan de Cspedes. Diego Prez Notario.

S.

Francisco de Lima, Registro 26.)

NOTAS.
Estos Orculos de viva voz fueron revocados despus por Gregorio

Hay

estos Orculos algunas Declaraciones,

embargo entro

sin

XV y

Urbano VIII.

que pueden servir de Instrucion para casos

semejeutes.

Ntese tambin que

nimo

Portillo.

el

superior de la Compaa, que vino con la primera expedicin al Per, fue el P. Jer-

Eutr en Lima con sus cinco compaeros en 1 de Abril de 1568.

MONASTERIO DE RELIGIOSAS DE SANTA CATALINA DE SENA, EN ANTEQUERA.


Gregoiius Episcopus, Servus Servorum Dei.

Ad perpetuam

rei

memoriam.

Inter universa divince Majestatis accepta opera fundare coenobia ac reliqua loca etc. Sane

pro parte Venerab. Fratris nostri Bernardi Episcopi Antequeren. nobis nuper exhibita petitio
continebat,

quod cum Civitas Antequeren., quse in partibus Indiarum

aliquo Monialium Monasterio, ex quo

Episcopus zelo

accensus,

devotionis

nullum

inibi extat,

mxime

et valde populata existit

indigeat, ipseque Bernardus

unum Monasterium Monialium sub Regula

Fratrum Predicatorum, quem ipse Benedictus Episcopus expresse professus


Civitate in

quibusdam domibus

possidet.

Quare pro parte

postquam

sic

erectum

suis,

dicti

fuerit,

Ordiuis

extitit, in

eadem

quas inibi a Cathedrali Ecclesia plurimum distantibus

Bernardi Episcopi asserentis se Monasterium prsedictum,

ut prsefertur, de suo proprio dotare velle, Nobis fuit humiliter

supplicatum, quatenus sibi in dictis domibus Monasterium Monialium dicti Ordinis erigendi

certum earumdem Monialium numerum fore deber declarandi,

ct instituendi, ibideraque

idemque

sic

erigendum Monasterium de suo proprio dotandi

et in eo aliqua, ordinationes et

constitutiones ac statuta statuendi ac disponendi licentiam ac facultatem conceder, ac alias


in

praemissis

Divini cultus

opportune providere de benignitate Apostlica dignaremur. Nos igitur qui

augmentum

et Religionis propagationem ac

animarum salutem,

nostris potissi-

mum

temporibus, augeri suprerais desideramus affectibus, pium laudabileque propositura

dicti

Bernardi Episcopi plurimum in Domino commendantes, hujusmodi supplicationibus

inclinati,

eidem Bernardo

in dictis

domibus unum Monasterium Monialium ejusdem Ordinis

Pradicatorum, alias tamen sine alicujus praijudicio erigendi et instituendi, illudquc

sic

erectum de suo proprio dotari et in eo certum Monialium numerum, ut prajfertur, declarandi,


necnon aliqua, constitutiones et ordinationes ac statuta laudabilia et Sacris Canonibus non
contraria, quae in dicto Monasterio perpetuo servari debeant, condendi et statuendi, auctoritate

Apostlica, tenore priesentium,

Non obstantibus
Datum Rom, apud

S.

plenam

in

Marcum, anno

Domino concedimus facultatem etauctoritatem.

Incarnationis Dominica} millesimo quingentsimo

PARTE

526

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3*

septuagsimo secundo, Idibus Octobris, Pontificatus

Tom.

nostri

anno primo. (Bular. Domin.

5, pg. 313.)

Nota. El Fundador de ste Monasterio fu, segn stas Letras, D. Fr. Bernardo de Alburqnerque, uno do
primeros de la Orden de Santo Domingo, que pas Mjico, en donde fu Provincial
y despus promovido
al Obispado de Antequera en 1555 ; muri en 23 de Julio de 1579.
los

CONCDESE LA FACULTAD DE RECIBIR EDUCANDAS EN EL MONASTERIO DE LA

ENCARNACION DE LIMA, PARA CONCLUIR LA IGLESIA Y EL CONVENTO.


Dilectis in Christo Filiabus Priorissse et Conventui Monasterii Civitatis

Eegum, partium

del

Per, Indiarum maris Occeani, Ordinis S. Augustini canonicorum Regularium.

Gregorius Papa XIII.


Dilectse in Christo Pilise,

Eximise

devotionis

Salutem

sinceritate,

et

votis vestris piis et humilibus libenter

Exponi siquidem Nobis nuper


del Per, Indiarum
estis

maris

Apostolicam Benedictionem.

qua Nos

et

fecistis

quod

et in

summa

Regum, partium

Canonicorum Regularium,

Sancti Augustini

paupertate constitutae

et illius Ecclesia propter rei familiaris vestrse angustiam, ad


si

prosequimini Ecclesiam; ducti,

in Monasterio vestro civitatis

Occeani, Ordinis

numero sexaginta Moniales,

Eomanam

annuimus, eaque favoribus prosequimur opportunis.

ac dictum Monasterium

culmen perduci non possunt

vobis aliquot bonse indolis puellas personarum nobilium illarum partium in dictum

terium recipere et inibi suis sumptibus educare


vestrse subvenirent, et

et

Monas-

dictarum puellaram inopise

liceret, parentes

puellarum hujusmodi saluti plurimum consuleretur. Quare pro parte

vestra Nobis fuit humiliter supplicatum, quatenus statui vestro in praemissis opportune providere de benignitate Apostlica dignaremur.

Nos

vestris hac in parte supplicationibus inclinati, vobis ut, de licentia

rum, aliquot puellas primatum illarum partium


suis sumptibus et expensis alere, ad effectum

Superioribus benevisum, permanere, ita

in

Superiorum vestro-

vestrum Monasterium recipere

Monasterium ingredi

tamenquod

si

et inibi, per

puellas prsedictas seu

et inibi eas

tempus eisdem

earum aliquam

inde exire contigerit, illuc amplius revert non possint, libere et licite valeatis. Apostlica
auctoritate, tenore praesentium indulgemus.

Non

obstantibus quibusvis constitutionibus et ordinationibus Apostolicis,

ac Monasterii

et Ordinis prsedictorum juramento, confirmatione Apostlica, vel quavis firmitate alia roboratis, statutis et

consuetudinibus, cseterisque contrariis quibuscumque.

Datum Romse, apud Sanctum Petrum, sub annulo

Piscatoris, die

20 Augusti 1575, Pontifi-

catus nostri anno quarto.


(Se halla en pergamino en el Monasterio de la Encarnacin de Lima),

RESUMEN CASTELLANO DEL BREVE ANTERIOR.


Habiendo expuesto

las Religiosas del Monasterio de la

Encarnacin de Lima, que

el

nmero de

Monjas era de 60 en su claustro, y que no pudiendo concluir el edificio del Convento y Iglesia, por
educandas nobles,
la suma pobreza en que se hallaban, solicitaban el permiso de admitir algunas
cuyos padres

las

sustentasen sus expensas,

gencia, y se alenderia

mucho

al

mismo tiempo

-sf

al

CFando que por ste medio se remediara su indi-

bien espiritual de las jvenes.

Monasterio alguEl Pontfice concede que con licencia de los Superiores, se puedan recibir en el

nas jvenes nobles, que se sustenten

sus

expensas, y que permanezcan

all

por

el

tiempo que

SECCION TERCERA.
dichos Superiores pareciere conveniente

pero con

527

condicin de que,

la

si

alguna algunos de las

cducandas salieren del Monasterio, no se vuelvan a admitir.

Dado 20 de Agosto de 1575.


Nota. Por ste Breve se prueba la antigedad del Convento de la Encamacin,
ros,

que

se fund

el

cual fu uno de los prime-

en Lima.

INDULGENCIA A LOS DOMINICANOS AL PARTIR PARA FILIPINAS,


Gregorius Episcopus, Servus servorum Dei.

Cum,

Christi convertantur, et populis

infidelitatis tenebris caligabant

abjectis gentilitatis

amplectantur

sub dsemonis imperio,

memoriam.

earum Divini

erroribus, Jesu Christi

Indiarum

juris ignaris, qui

lumen in dies efulnomen venerentur et

cselestis doctrinae

Salvatoris Nostri

unde dilectus Filias, Magister Generalis Ordinis Prsedicatorum, Professores

sub proprii Vicarii cura illuc destinare instituit, qui sub


vitse

rei

sicut accepimus, vastissima regna, insulse, civitates et oppida in partibus

Occidentalium ad Fidem

geat,

Ad perpetuam

sibi prsescriptis

regulis et reformata vivendi norma, ad instar Keligiosi

Provincia Novse Hispanise fuit instituta, Provinciam

novam

quibusdam austerioris

et laudabilis instituti, in

dicti Ordinis constituant;

que

Nos,

quibus ex Domini instituto Evangelii dilatationi favere incumbit, huic rauneri pr^edicationis
Evangelii in Kegnis, in quibus ignotus est Christus, ferr opem,

commoditatibus,

terrse

mnibus

prsefati licentia seu

Nobis

BB.

est,

ac

Petri et Pauli, Apostolorum ejus, aucto-

et singulis dicti Ordinis Professoribus, qui de Magistri

omnium peccatorum suorum indulgentiam

sionem Apostlica auctoritale, tenore prsesentium, elargimur,


fiomE,

si

ver

et remis-

etc.

Marcum, sub annulo Piscatoris, die 15 Septembris anno 1582,


anno undcimo. (Bul. Dom. tom. 5, pg. 412.)

apud

Pontificatus nostri

Generalis

ordine aut mandato ad dictas Insulas Philippinas navigaverint,

pcenitentes et confessi fuerint, Plenariam

Datum

in

marisque periculis pro nominis Christi dilatatione se exponunt, favere

volentes, de omnipotentis Dei misericordia ac


ritate confisi,

quantum

conatibus Fratrum Prsedicatorum, qui, relictis propriis patriis et abnegatis

piis et religiosis

S.

FUNDASE LA PROVINCIA DE FILIPINAS DE LOS DOMINICANOS.


Gregorius Papa Xlll. Dilecte

Exponi Nobis nuper

salutem et Apostolicam Benedictionem.

Fili,

quod quondam Paulus Constabilis Generalis Magister totius

fecisti,

Ordinis Fratrum Prsedicatorum, tibi facultatem concessit, ut possis congregare triginta aut

quadraginta
et

Ordinis

dicti

Professores

decem ex Provincia Mexici

Regnum

Chinse, instituitque te

Regno Chinse

etc.

et

ex

suum Vicarium

ac concessit omnia et

concessa fuerant Provincise S.

Provinciis

de Chiappa,

et

Hispanise,

Aragonise

et Bseticse,

tecum ducere ad Insulas Philippinas

et

Generalera in dictis Insulis Philippinis et

singula privilegia, qua; ab antiquis Generalibus

Jacobi de Mxico, ut possetis circa

illa

rationem vivendi

instituere et Provincias fundare etc.

Cum

autem, sicut eadem expositio subjungebat, dictus Paulus Generalis diem

clauserit

extremum,

Nobis humiliter

fuit

snx

prsemissorum a nonnuUis dubitetur, pro parte tua

supplicatum, quatenus

tibi in prsemissis

tate Apostlica dignaremur.


fore censentes,

vitse

et propterea de viribus

Nos

igitur te a quibusvis

opportune providere de benigni-

Excommunicationis

etc.

absolutum

necnon dictarum Litterarum tenores prsesentibus pro expressis habentes, huius-

528

PARTE

modi supplicationibus

inclinati,

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Litteras prsedictas ac

omnia

et singula in eis contenta,

Apostlica auctoritate, tenore prsesentium, approbaraus et confirmamus, et quatenus, opus

de novo ad prsedictum

sit, te

Datum Komse, apud


nostri

S.

munus

deputaraus, etc.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 20 Octobris 1582, Pontificatus

anno undcimo. (Bular. Domin.

ibid. pg.

413.)

Nota. El Vicario General, quien se dirigieron stas Letras, llambase Fr. Juan Crisstomo Sevillano.
(Ibid.)

FUNDACION DEL MONASTERIO DE LA TRINIDAD DE LIMA.


Gregorius Episcopus, Servus Servorum Dei.

Ad perpetuam

re

memoriam.

Apostolici muneris soUicitudo Divina dispensatione, Nobis licet immerentibus, delegata


requirit, ut circa
sajculi illecebris,

quarumlibet personarum, prsesertim ceminei sexus,

quse, relictis hujus

Dei obsequio se dedicarunt, statum, religionisque propagationem propensius

intendamus, ac in bis

officii

nostri partes favorabiliter interponamus.

Exibita siquidem Nobis nuper pro parte dilectarum in Christo Filiarum, Lucretise de Sanzoles
Abbatissoe et Mentiae de Vargas, Monialium Monasterii SSmse Trinitatis Limensis, in Regno
del Per, Indice Occideutalis, Cisterciensis Ordinis, petitio continebat, quod alias ipsse, pia

devotione ducts et zelo devotionis accensse, cupientes terrena in cselestia et transitoria in

commercio coramutare, de bonis

reterna felici
et expensis,

sibi

a Deo coUatis ac earura propriis sumptibus

Monasterium praedictum, de dilectorum Filiorum, Capituli Limensis, Sede Archie-

piscopali Limensi tune vacante, et nobilis viri Francisci de Toledo, Proregis dicti Regni licencedificari et constru curarunt, ac in illius constructione,

tia et

consensu

ultra

centum millia aureorum,

fere

in illis partibus

fundatione et dotatione

cursum habentium, comprehenso redditu annuo

trium millium ducatorum dictarum partium, eidem Monasterio pro

illius dote

hujusmodi

ac Abbatissse et Monialium in eo pro tempere degentium sustentatione, assignatum exposuerunt,

animo

et intentione

Deo

et Beatse Marise Virgini perpetuo inservieudi,

se dedicandi ac devovendi, prout

que

alise

postmodum Lucretia Abbatissa

Religiosse mulleres et puellae usque ad

numerum

et

Mentia

Divinoque servitio
praedictse nonullae-

tredecim a Capitulo et Francisco

Prorege prsedictis, universoque populo ejusdem Civitatis associatee, dictum Monasterium


ingressse fuerunt, ac in eo religiosam et

ribus et puellis ibidem

postmodum

exemplarem vitam, una cum quibusdam

aliis

mulie-

admissis, sub Ordinarii loci obedientia degunt, Professione

regulari per prsedictam Lucretiam Abbatissam et aliquas alias ex admissis mulieribus et puellis

hujusmodi de licentia ipsius Ordinarii emissa. Quare pro parte Lucretise Abbatissse

(qua?,

et

ut asseritur, ejus nata existit) Mentise prsedictarum, Nobis fuit humiliter supplicatum,

quatenus Monasterium,

Monialium

dicti

existentibus,

sic

Ordinis,

constructum, fundatum et dotatum, praedictum in Monasterium


pro una Abbatissa et Monialibus in eo nunc

et

pro

tempore

erigere et instituere, ac alia in prsemissis opportune providere de benignitate

Apostlica dignaremur.

Nos

igitur, qui honestis

petentium

votis, prsesertim Religionis

incrementum concernenti-

bus, libenter annuimus, eaque favoribus prosequimur opportunis, Lucretiam Abbatissam et

Mentiam

earum quamlibet a quibusvis Excommunicationis, suspensionis et interEcclesiasticis sententiis, censuris et pcenis a jure vel ab hominequavis occa-

prsedictas ac

dicti, aliisque

sione vel causa latis,

si

quibus quomodolibet innodatse existunt, ad effectura prsesentium

dumtaxat consequendura, harum

serie

absolventes et absolutas fore censentes, hujusmodi

supplicationibus inclinati, Monasterium prsedictum in Monasterium Monialium sub invoca-

SECCION TERCERA.
SSmse

tione

529

sub regula Sancti Benedicti pro una Abbatissa ac

Trinitatis prsedicti Ordinis,

Monialibus nunc et pro tempere in eo existentibus, Apostlica auctoritate, tenore presentium,


perpetuo sine alicujus prsejudicio erigimus et instituimus, illique,
ejus dote

omnia jura, bona

et actiones

necnon per quoscumque alios Christi

dictas,

sic erecto et instituto,

pro

hactenus per Lucretiam Abbatissam et Mentiam praefideles

eidem Monasterio erogata

futurum

et in

eroganda, auctoritate et tenore praedictis, etiam perpetuo applicamus et appropriamus, ac

Monasterium, illiusque nunc etpro tempere existentes Abbatissam et Moniales hujusmodi ab

omni

superioritate, jurisdictione, correctione et obedientia

quam

Sancti Benedicti

Superiorum, tam Cisterciensis,

Ordinum predictorum, aliorumque, qui

aliquo jure et causa

eximimus

vindicare possent, eisdem auctoritate et tenore etiam similiter perpetuo

mus. Insuperquod in eodem Monasti.'ro

rum unam Abbatissa

una arca

sit

eam

vel capsa tribus clavibus obserata,

et aliam Priorissa et reliquam Magistra

Novitiarum

sibi

et libera-

qua-

dicti Monasterii

habere debeant, pro scripturis et pecuniis ad ipsum Monasterium spectantibus, servandis.

Quodque sex pauperes virgines

gari,

gratis et sine eleemosynis in Moniales Choristas dicti

eodem semper

terii admitti, et in

una illarum

ali, ac,

deficiente,

ipsarumque electionem ad ipsas fundatrices, quamdin vixerint,

illis

autem

ad futurum patronum ejusdem Monasterii, ab ipsis fundatricibus designandum


nter eas

illse,

Earumque nomina

in libro

Conventus

dicti Monasterii describ debeant,

earum admissionem

aliis

Trinitatis et Purificationis Beatse Marise Virginis ac

Benedicti et Bernardi, quotannis

cum

tamen ut
pertinere.

et si aliquid peculii

Quod si tantum fuerit,


eodem Monasterio festa

renuntiare nequeant.

ut eleemosynam impleat, aliam ejus loco gratis admitti. Necnon in

SSmse

vita functis,

(ita

quse ex stirpe dictarum fundatricum fuerint, aliis prsferantur)

habuerint, illud post

Monas-

aliam in ejus locum subro-

Sanctorum Petri

et Pauli,

necnon

Vesperis, Missa et Condone, singulisque annis, sequenti

Commemorationem Defunctorum, soleranem Missam Defunctorum, majorem nun-

die post

cupatam, pro

ipsis

facer teneantur.

cum

Fundatricibus

oblatione certse quantitatis vini et pais celebrari

Quodque Lucretia Abbatissa

dicti Monasterii, illius patronse

ejusdem Monasterii Abbatissse

honorifice,

et

Menta

et

earumque

prEedictse,

tamquam Fundatrices

vita durante, successive et gradatim

Matres existant. Ipsis autem vita functis, Abbatissa

dicti

Monasterii per suffragia et vota elig debeat, auctoritate et tenore praedictis, similiter perpetuo

statuimus et ordinamus. Prseterea eisdem Lucretiae Abbatissse et Mentise, ut locum antiquitatis

un ex dictis Monialibus, quse

cum

dictum Monasterium primo ingressse sunt, ordine

ipsis

Professionum non obstante, dar; necnon patronum ejusdem Monasterii, qui post earum

obitum succedere

possit,

quando

eis libuerit

tratione dicti Monasterii ac super eo


eis, nis

quod

designare

illius

necnon pro

cum

felici

regimine et adminis-

externis loqui vel litteras ab

de licentia ipsius Abbatisstc, et visis ab ea litteris hujusmodi, recipere nequeant;

necnon quajcumque alia ad majorem clausuram


licita

Moniales

tamen

et

regularem disciplinam expectantia statuta,

et honesta, consentiente et approbante dicto Ordinario, condere, illaque,

postquam

condita fuerint, de consensu ejusdem Ordinari mutare, abrogare et in melius reformare,


eisque addere

necnon Ecclesise et Monialibus

dicti

Monasterii Capellanum ad id ab eis insti-

tuendura n spiritualibus inservire; tresque Missas singuls hebdomadis in ipsa Ecclesia,

quando

dictae Abbatissse placuerit,

unam

videlicet in

pro defunctis et reliquam pro conversione

Indorum

honorem Beatse Marise Virginis

celebrari facer

Lucretia} Abbatissse et Menta;, patronus ab eis designandus

et aliam

ac post obitum psarum

ipsum Capellanum

(ita

ut

si

quis

ex psarum Lucretise Abbatissa3 et Menta) familia ad id idoneus judicabitur, cseters prseferatur) eligere valeant,

eisdem auctoritate

et tenore

concedmus

non obstantibus Consttutioni-

bus et Ordnationibus Apostolics necnon Ordiuum prsedctorum, juramento; confirmatione

TOM.

I.

66

PARTE

530

3=^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Apostlica vel quavis firmitate alia roboratis, statutis et consuetudinibus, cseterisque contrariis

quibuscumque.
Nulli ergo omnino

hominum

liceat

hanc paginam nostrpe absolutionis,

erectionis, institu-

tionis, applicationis, appropriationis, exceptioais, liberationis, statuti, ordinationis ct conces-

vel ausu temerario contraire. Si quis

sionis infringere

autem hoc

attentare praesumpserit,

indignationem omnipotentis Dei ac Boatorum Petri et Pauli, Apostolorum ejus, se noverit

incursurum.

Datum Komje, apud Sanctura Petrum, anno


tsimo
B.

octogsimo

Remondus P.

quarto,

Kalendas

Incarnationis Dominicae raillesimo quingen-

Julii,

Pontificatus

anno

nostri

tertio

dcimo.

Pultruis.

(Existe en las Eeglas del Monasterio.)

SE ERIGE EN PROVINCIA LA CUSTODIA DE LOS DESCALZOS EN FILIPINAS.

Ad perpetuam

Sixtus Papa V.

Dum

memoriam,

rei

ad uberes fructus, quos Religiosa) personse, prsesertim vero Fratres Minores de

Observantia, Discalceati nuncupati, Custodiae S. Gregorii in Insulis Philippinis Indiarum

Occidentalium, quasi in agro Dominico seduli operarii ad Dei gloriam et spiritualem salutem

populorum, in remotissimis

degentium, et magno a Nobis locorum intervallo disjuncto-

terris

rum, assidue sua industria, Deo juvante, colligunt, convertimus oculos

dignum, quin potius debitum

reputamus, ut ad eorum

commodum

nostrae

et

ments,

propagationem

Apostolici favoris gratiam benigne impartiamur

Sane Charissimus
suo,

quam

prsedictis,

in regnis

in Christo Filius noster, Philippus,

dilectorura Filiorum Custodis et aliorum

Hispaniarum Rex Catholicus, tam

Fratrum Custodise

S. Gregorii in Insulis

nominibus, Nobis exposuit, quod alias Fratres Provincire S. JosepM ejusdem Ordinis

Hispaniarum

institutse, a

qua Custodia

S. Gregorii praedicta dependebat, in Capitulo

nuper celbrate in oppido de Cadahalso Toletan. Dioecesis, provide considerantes, se non


posse hujusmodi Custodiara sine notabili sua diminutione sustinere

nisi

Custodia praedicta

in Provinciara erigeretur, decreverunt Nobis humiliter supplicare, quatenus Custodiara prae-

dictam Provinciae nomine decorare, aliasque

in praemissis

opportune providere de benignitate

Apostlica dignaremur.

Nos

igitur, qui

etiam ex dilecti

Filii,

Francisci Gonzagae, Ministri Generalis totius Ordinis

de Observantia, insinuatione accepimus, propter hujusmodi erectionem nulli praejudicium


inferri,

ac Custodiae praedictae Patres sub debita regulari observantia

gratum Domino famulatum

magno

cura fructu

praestare, eos condiguis favoribus exornare volentes...

hujusmodi

supplicationibus inclinati, Custodiara S. Gregorii praedictam in Provinciara Discalceatorum


S. Gregorii in Insulis Philippinis de csetero

nuncupan.,

ita

quod deinceps per

unum Ministrum

eligendura, sub obedientia

Provincialera ab ipsius Provinciae Fratribus

tamen Ministri

Generalis totius Ordinis Fratrum de Observantia praedictorura ac Commissarii Generalis

Indiarum in Curia Regis

praidicti pro

tempore

residentis... regi et

gubernari debeat, auctorl-

tate Apostlica, tenore praisentium, erigiraus et instituiraus

Datum

Roraa,

apud

S.

nostri anno secundo. (Bul.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 15 Novembris 1586, Pontificatus

Rom. de Cocquelines,

Const. 73.)

SECCION TERCERA.

531

SOBRE LA FUNDACION DEL MONASTERIO DE SANTA CLARA DE LIMA.


Cdula Keal.
El Eey.

Muy

Revdo. in Cristo Arzobispo de

los Reyes, de mi Consejo. Recib la carta,


Setiembre del ao pasado, y he holgado de entender por ella
la cantidad que decis se habia juntado para fundar el Monasterio de
Monjas de Santa Clara,
dando principio sta obra Francisco de Saldaa con su Hacienda,
y ofreciendo su persona

me

que

escribisteis en seis de

para servir al dicho Monasterio todos los dias de su vida


ser

muy

agradable ste servicio, se lo agradeceris de

la fundacin de dicho Monasterio

y como quiera que Nuestro Seor

mi

parte y pondris lugo la

que yo doy licencia para

ello

vos y

al

mano en

dicho fundador

y aparte escribo al Virey, que favorezca sta obra


Fecha en Valladolid, diez de Agosto
de mil y quinientos y noventa y dos aos.
Yo el Eey.

FUNDACION DE LA RECOLECCION DE SAN FRANCISCO DE LIMA. LICENCIA DEL


COMISARIO GENERAL.
Fr. Antonio Ortiz, de la Orden de S. Francisco de la Regular Observancia, Comisario
General de las Provincias y Custodias del Per, nuevo Reino de Granada
y Tierra firme, etc.
Por N. Rmo. P. Fr. Buenaventura Calatagirona, Ministro General de toda la Orden.
Por
cuanto por parte del P. Ministro General de sta Provincia de los Doce Apstoles, Fr. Ber-

nardo de Gamarra y de otros Padres principales de sta dicha Provincia, los dias pasados
se

me

pidi con

mucha

instancia diese licencia y consentimiento, para que en ste distrito y

comarca de sta ciudad de

los

Reyes se fundase un convento de nuestra Orden de Recoleccin

para gloria de Dios y consuelo espiritual de los Religiosos, que de esta Provincia se quisiesen
ir

morar

all,

viviendo en

ms

estrecha observancia y recogimiento,

semejantes en nuestra Orden se vive en

y con grande edificacin de


obligado, deseaba esto

los

mismo, por

fieles

mucho provecho de
:

las

almas de

como en

otras casas

los dichos Religiosos

y no obstante que yo de mi parte, como estaba


mi consentimiento encomen-

ciertas razones dilat el dar

dndolo Dios, y rogando los dems que hiciesen lo mismo; ahora viendo que los dichos

Padres perseveran en sta peticin y deseo, y junto con esto, por parte de nuestro P. Fr. Francisco de Arcubiaga, Comisario General de todas las Indias en la Corte de su Majestad se me

ha significado y un encargado que procure


stas partes para el fin sobredicho

firmada de

mi nombre y

se

funden algunas casas de Recoleccin en

y otros particulares de buen

efecto.

Por tanto por

sta,

del P. Provincial de sta Provincia y de otros Padres antiguos de

este nuestro Convento, con cuyo parecer esto se hace, doy licencia y consentimiento para que,

para gloria de Dios y los dems fines arriba dichos, se pueda fundar el dicho Convento, habida
primero licencia del Seor Virey y del Sr, Arzc'bispo 6 su Provisor y del Cabildo de sta

dicha Ciudad, en la cual es la fecha de sta en este nuestro Convento de San Francisco de

en diez dias del mes de Mayo do mil y quinientos y noventa y cinco aos. Fray
Antonio Ortiz, Comisario General. Fr. Bernardo de Gamarra, Ministro Provincial. Fr. Franlos Reyes,

cisco de Alcocer. Fr.

Pedro Romn. Fr. Juan de Vega.

PARTE

532

>

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

LICENCIA DEL ORDINARIO.

Eu

la

Ciudad de los Reyes, en once dias del mes de Mayo de mil y quinientos y noventa y
el Doctor Don Pedro Muoz, Dean de la Santa Iglesia de la Ciudad de los

cinco aos,

Reyes, Provisor y Vicario General de la dicha Ciudad y su Arzobispado, por su Seora lima,
el Arzobispo de la dicha Ciudad, etc. habiendo visto estos autos y lo pedido por elP. Fr. Juan

Quixada, dijo que concedia y concedi


licencia en forma para que

dicho P., en nombre de la Orden de S. Francisco,

al

erigir y fundar el

pueda

Monasterio contenido en su peticin, en

estotra parte contenida, atento


y lugar contenido en la escritura de Donacin de
que de su fundacin resultar mucho servicio Dios nuestro Sr. y edificacin de los
y si para la dicha fundacin otro recado
fieles Cristianos, y bien comn de sta Repblica

el sitio

Merced hubiere de dar, mandando y mando se d en pblica forma


Doctor Muoz. Ante m, Francisco Alarcon, Notrio pblico.
El
y firm.

fuere necesario y su

y as

lo dijo

Nota. Fueron Fundadores de ste Convento de Recoletos llamado de Santa Mara de los Angeles, Da. Maria
Viuda de D. Gonzalo Guillen, y su hijo Luis Guillen, los cuales hicieron donacin del terreno para

Valera,

dicha Recoleccin.

La Real Cdula, en que

su Magestad concede licencia para la fundacin de sta Santa Re-

coleccin, se hallar en el archivo de la Provincia del Convento Grande.

misma

(Sacado del archivo de la

Recoleta.)

DECLARACION SOBRE LA REGLA DEL MONASTERIO DE LA TRINIDAD DE LIMA.


Dilectis Filiis duobus Inquisitoribus Haereticse pravitatis in Civitate

Indiarum mari Occeani,

Clemens Papa VIH. Dilecti


Pastoralis

oficii

rum quarumlibet

sollicitudo

et

Salutem

Filii,

Nos adraonet

eorum
et

Regum

partium

cuilibet.

Apostolicam Benedictionem.

et inducit, ut circa

statum Religiosarum persona-

(praesertim fseminei sexus) assidua cogitatione invigilantes ad ea, per que

illarum profectui consulitur, regularisque vita institutum in melius dirigitur, propensius

intendamus, et in his nostri

Dudum siquidem

fel.

interponamus, prout personarum, rerum et locorum

ofScii partes

qualitate pensata, conspicimus in

Domino

recor. Gregorius

salubriter expedir.

PapaXIII, Predecessor noster, Monasterium Monia-

lium SSmse Trinitatis Cisterciensis Ordinis,

rum maris

Occeani, sub certis

modo

erexit ac dilectas in Christo Filias,

et

in Civitate

Deo

del

Lucretiam de Sanzoles Abbatissam

ejus natam, Priorissam predicti Monasterii, eo


sibi a

Regum Regni

Per partium India-

forma tune expressis Apostlica auctoritate perpetuo


et

Mentiam de Vargas,

quod ipsum Monasterium de earum

collatis bonis fundaverant,et in redditibus annuis

propriis et

trium millium ponderum monetse

illarum partium dotaverant, instituit et deputavit, prout in ejusdem Prsedecessoris Litteris


desuper, sub data ultimo Kal. Julii, Pontificatus ejusdem Pradecessoris anno Xll confectis,
plenius continetur.

Cum autem, sicut

dicta Lucretia Abbatissa et dilectas in Christo Filiae Moniales ejusdem

Monasterii Nobis nuper exponi fecerunt, Lucretia Abbatissa et Menta prEedictse, ultra expensas
in

ejusdem Monasterii ac

rum ad

illius Ecclesia;, sacristise,

domorum, omniumque aliorum

id necessariorum, insigni opere sedificatorum, fabrica factas,

edificio-

ornamenta et paramenta

SECCION TERCERA.
omniaque

alia supellectilia Ecclesiastica

533

conducentia ac venusta et insignia, aliasque res

pretiosas ad id necessarias suppeditaverint,

redditusque prsedictos ad sex millia nongenta

septuaginta et tria pondera similia auxerint, ettam ipsae,

quam

plures puellse illarum partium

prsedictum Monasterium ingresse, habitum susceperint et Professionem, per Moniales dicti


Ordinis emitti consuetam, expresse emiserint regularem, dictaque Lucretia Abbatissa

cum

primum regulara ejusdem Ordinis, illius namque veram notitiam non habebant, habere
potuit, eam coram prsedictis Monialibus legit et cum cognovissent, quod esus carnium illis
nterdicebatur et quam plura jejunia et alia valde stricta praecipiebantur, ac rigore summo
abundantia prsecepta dabantur Moniales tune jam Professae et aliae Novitise ibidem existentes
omnes in setate legitima ad id per sacrum Concilium Tridentinum pr;escripta existentes, tam
conjunctim, quam divisira assenserunt et exinde caste et religiose inibi viventes et regulam
;

prsedictara juxta Professionem per eas


liter steterunt,

riliis,

Capitulo

emissam

emittendam observantes,

et

nuerint, etiam ipsis Monialibus contradicentibus, pracipi


dictas Moniales

eorum consanguneas

interessentes, quotiescumque ad

municationis

pie et laudabi-

nonnuUarum earumdem Monialium parentes et consanguinei a dilectis


Civitatis Kegum, sede Archiepiscopali ejusdem civitatis tune vacante, obtilicet

latse

preedictae Lucretise Abbatissae,

ut

et Officiis Divinis aut aliquibus aliis piis operibus

turnum seu locutorium

dicti Monasterii venirent,

sub Excom-

postmodum
metu sententise hujusmodi alloqui permisit, ipsique consanguinei
easdem suas consanguneas et alias ipsius Monasterii Moniales etiam

sententiae pcena, eo ipso incurrenda, alloqui permitteret, prout

ipsa Lucretia Abbatissa

permissis non contenti,

invitas ab ipso Monasterio extrahere et in sseculum transferre, et (ut dicebant) in librtate

poner voluerunt, prout

cum magno

transtulerunt, casque super

modo

et

religiosse vitae

vilipendio et dedecore extraxerunt, et

forma in dicto Monasterio vivendi et inibi

vitse regularis

observatione, etiam factis inter ea pluribus illicitis et inhonestis interrogationibus (quamvis

de facto) examinarunt. Ipsi vero


tes, et dictas

Abbatissam

et

niliil

indecens aut Monasticse vita non conveniens reperien-

Moniales in earum pi et laudabili proposito perturbare volentes,

allegarunt, quod fercula seu cibi quadragesimales sanitati Monialium, in

pro tempere existentium, erant nocivi et bonse valetudini

admodum

eodem Monasterio

contrarii,

licet

post

erectionem pradictam nica dumtaxat Monialis, caque

hac vita migrasset,

ita

ut manifest appareat,

jam senio confecta in eodem Monasterio


quod esus eorumdem ciborum, prsesertim sobrie

sumptorum, bonae valetudini corporis humani non sit nocivus, sed valde proficuus, cum exinde
spiritus promptior et ad inserviendum Deo, et vigiliis nocturnis interessendum alacrior reddatur, et licet Monasterium pra:dictum post illius erectionem hujusmodi a personis Ecclesiasticis,

ad id rite deputatis, pluries visitatum et in hujusmodi visitationibus quam plura


licita et honesta emanata, et per eamdem Abbatissam et Moniales,
obedientise filias,

Decreta

recepta et observata fuerint; nihilominus cura Venerabilis Prater Archiepiscopus Civitatis

Kegum,

sufcienti ad

Valderrama, Priorem

id

(ut asserebat)

Domus

facltate suffultus, dilectos Filios

Sancti Dominici; ejusdem Civitatis

Dominicum de
Regum, Ordinis Fratrum

Pradicatorura, et Felicianura de Silva, dicti Ordinis Fratrum Pradicatorum Professorem,


de
anno Domini 1592 ejusdem Monasterii Visitatores constituisset et deputasset,
dictusque
Dominicus ex una, et praedictum Monasterium ex altera partibus, super quodam pi legato

eidem Monasterio facto litem haberent, quam dicta Lucretia Abbatissa, juris ratione suadente,
pro indemnitate ipsius Monasterii prosequi curabat, et propterea idem Dominicus Prior
prsdicte Lucretise Abbatissae malevolus erat; et idcirco Dominicus et Felicianus predicti,

quibusdam

dictc Civitatis incolis, pradict* Lucretiae Abbatissa) invidis, qui eam eo quod
regularem observantiam in praedicto Monasterio inviolabilem servari curabat, odio proseque-

PARTE

S34

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

bantur, illos ad id adhortantibus, munus visitationis hujusmodi prosequentes, omnes dicti


Monasterii Moniales se contra ipsam Lucretiam Abbatissam examini subjicere iterum coegerunt, illasque diversimode, etiara quaslibet disciplinas et pcenitentias eis per dictara Lucretiam

Abbatissam pro tempere injunctas, sub ejusdem Excommunicationis


facto incurrenda, manifestare

cogcndo, examinarunt

et

cum

sententise poena, ipso

ex earum responsionibus et

depositionibus nihil, quod re valeret, invenirent, ad quamdara nigram (ad habitum et Profes-

sionem regularem

in dicto Monasterio non receptara, sed inibi commorantera, et a principio


ad servilia ministeria atque abjecta servitia adraissara) se converterunt, et
exinde quasdam mnlieres saculares, quas alias dictum Monasterura ingressas, ut inibi
dictse erectionis

profiterentur,

pradicta Lucretia Abbatissa

observantiam ineptas, ab eodera Monasterio

Lucretiam Abbatissam calumniare

dictara

et

dicto

in

ipsis

Monasterio existentibus,

quaravis spatio quatuor raensiura,

Visitatores detegere

tiam violasse

quemdam

aut

et

tamquara incorrigibiles, et ad
ejecit, etiara

non

volentes,

una

in

vitse religiosE

exarainarunt, qua mulleres, aliter

ipsam

dixerunt,

celia

inclusis,

quibus ultima visitatio

Abbatissam,

disciplinas

dedisse,

hujusmodi duravit, iidem

non possent prsedictam Lucretiam Abbatissara regularem observan-

uUum

delictum perpetrasse,

eam tamen

a dignitate Abbatiali,

assertnra judicem ad hoc ab eis deputatura, et prsedictam Mentiara ab

per

officio

ad sex annos per sententiara definitivam desuper latam suspea-

PriorisscB, quaravis de facto,

derunt, ipsis sub Excommunicationis poena, ipso facto incurrenda, imponendo, ut interea
nihil in temporali aut spirituali prsedictis Monialibus prseciperent, vel ad aliara dicti
terii

Monas-

negotia se intromittereut, idemque judex postea palara declaravit, quod non pronuncia-

bat dictara sententiara ob culpas commissas per Lucretiam Abbatissam et Mentiara prajdictas,
sed quia dicti mulieres (ut prsfertur) expulsse hoc petierant, ipsique Visitatores quaradam

Mariam de Saucto Hieronymo

dicti

Monasterii Monialium Superiorera inibi posuerunt et

deputarunt, aliis ipsius Monasterii Monialibus sub Excommunicationis latB sententise poena
prohibentes, ne praedictae
praidictae

Mari, per eos

Visitatores

earum Abbatisa
sic

quod sub eadem

prseceptis obedirent, sed

deputatse, obedirent et obsequerentur

easdem Abbatissam

et

poena,

postmodura vero

dicti

Moniales diversimode vexare volentes, duas Moniales a

Monasterio Monialium Inearnationis Doraini dictse Civitatis, Ordinis seu sub regula Canonicorura Kegulariura viventiura, et Eegularia vota non eraittentium, uec clausurara Sanctirao-

nialium Observantium, de liceutia praidicti Archiepiscopi, seu dilecti ejus

Filii Provisoris,

eduxerunt, et ad dictura Monasteriiira SSraa;. Trinitatis, tanquam reformatrices, vel potius


relaxatrices, introduxerunt, que asserta reformatrices in primis dictis Monialibus jejunia

prohibuerunt, ac carnes manducare, ct ad turnura acceder, necuon (nemine aiidiente) alloqui


Basculares personas, jusserunt, aliaque illicita et regulari observantiae contraria prEceperunt,
et alias prout ultimo in dicta; Visitationis
fectis,

pleuius contineri

dicitur.

Decretis, et aliis scripturis super prseraissis con-

Postraodum Lucretia Abbatissa

nimiura et perinique, ex hujusmodi sententia nuUiter et de facto


ab ea et

aliis

dixerunt,

Mentia

prsedicta,

se

gravatas esse sentientes

gravarainibus pra;dictis ad euradem Archiepiscopum appellarunt et de nullitate

idemque Archiepiscopus appellationem

et nuUitatis

et

lata,

hujusmodi dilecto Filio ejus

Officiali

prajdictara admittens causara appellationis

commissit, qui quidem Officialis in eadem

causa perperam et non servato juris ordine procedens, per suara,

quam desuper

promulgavit definitivam sententiara, primo dictara sententiara de facto conrmavit,


executioni mandari fecit, ac dictara Lucretiara Abbatissara in alterura

dictffi

tulit et

et injustse

Civitatis

Mo-

nasterium, Ordinis et Ilegulsc diversorura, trausferre, ibideraquc, durante ejusdem suspensionis


tempere, permauere pra;cepit

ita

tamen quod,

prasdicto

tempore decurso, redirent ad dictum

535

SECCION TERCERA.

Monasterium Sanctissimse Trinitatis, nec ad Abbatialem dignitatem restitu posse, absque


Abbatissse in
expressa a Nobis desiiper emanata licentia sen facltate et de ipsius Lucretis
dicti
mnibus
etiam
de
restitutione,
integrum et eum, in quo ante preraissa fuerat, statum

Quod vero ad suspensionem

processus actis mentionem facientc.

praedictas Mentlae, intelli-

gendara fore a tempore sententise per dictum assertum judicem deputatum latse, usque ad
promulgationem sententiaj per euradem Officialem, ut praefertur, de facto latse, pronunciavit
et declaravit.

qua quidem

prEdictarura parte,

dictum

Cum

extitit.

ad Nos sanctamque Sedem Apostolicara appellatum, et de nullitate


autem, sicnt eadem expositio subjuugebat, Monasterium Sanctissimse

Trinitatis ante ultimo

cuum

prsedicti Officialis sontentia, pro Lucretise Abbatisse et Mentan

dictam visitationera monasticse et

existeret, ac Lucretie Abbatissse et

Monialium

et sanior pars

illarum bono regimine et


diversis flagitiis involutse,

dicti Monasterii
felici

gubernio,

religiose vita) observatione conspi-

Monialium exponentium prsedictarum, que major

SSmse

cum

Trinitatis cxistunt,

plurimum

intersit pro

prsetensa) reformatrices, de facto introducta?,

vitam inibi a regulari disciplina alienara ducant, in animarum

suarum perniciem Divinseque Majestatis offensam

scandalum plurimorura,

et

integrum et

in

pristinum statum restitu et reponi, pro parte earumdem Lucretiae Abbatissse et Monialium

exponentium prsedictarum Nobis

humiliter

fuit

supplicatura,

quatenus in pra;missis de

opportuno juris remedio providere de auctoritate Apostlica diguaremur.

Nos

igitur,

etiam ad partes a Curia

Komana

longo terrarum mariumque intervallo distantes,

aciera mentis nostrae reflctentes ac Christifideles illarum partiura,

tanquam teneros novse

plantationis palmites, suavi mansuetudinis imbre irrigare ac alias in prsemissis opportuno

providere volentes

necnon Lucretiam Abbatissam et Moniales exponentes praidictas, dicta-

rumque Monialium singulares

personas, a quibusvis Excommunicationis

censentes, ac certam de prsemissis notitiam

Venerabilium Fratrum Nostrorum

nati, de

Episcoporum aliorumque Prajlatorum

et

S.

Kegularium, quibus hoc negotium examinari com(ut

asserunt) vicinior Episcopus trecentis milliaribus


distat, et propterea facile adiri, et dictse causse

mandamus quatenus

incli-

R. E. Cardinalium super negotiis et causis

misimus, voto; Discretioni Vestrse attento quod

potest,

absolutas fore

non habentes, hujusmodi supplicationibus

Lucretia Abbatissa et Mentia prsedicta)


ultra a Civitate

et

Regum

liujusmodi

cognitionem habere vix ac nec vix quidem


erectionem Monasterii hujusmodi ac

Vos, vel alter vestrum,

iustitutionem et deputationem Abbatissse et Priorissse, aliaque in dictis

Litteris erectionis

contenta et inde secuta qusecumque, licita et Religioni consona, ac Sacris Canonibus non
contraria,

quam

ac

solemnitatum quarumcumque defectus,

dicta auctoritate nostra suppleatis

necnon vocatis ad

mnibus et singulis Nobis expositis Vos diligenter


illa veritate fulciri

instituta,

si

id,

qui forsan intervenerint, in eisdem


qui fuerint evocandi, de prajmissis

inforraetis, et si per

informationem

eamdem

ac in dicto Monasterio Sanctissimse Trinitatis statum, formara, regulas,

rgimen, statuta, consuetudinem, vitam, mores et disciplinas seu regulas Sanctorum

quorum

Benedicti et Bernardi,

etiam

oranosque et singulos, tara juris,

auctoritate nostra c^nfirmetis et approbetis,

facti

Decretis

et

dictse

Abbatissa et Moniales iraitatrices esse profitentur,

Traditiouibus Sanctorum

Patrum

inhserendo,

quoad

fieri

potuit

ante

ultimo dictam Visitationera, observata fuisse repereritis, Lucretiam Abbatissam et Moniales

Exponentes pradictas

et

earum singulas a quibusvis Excommunicationis

et suspensionis et

interdicti aliisque Ecclesiasticis sententiis, censuris et pcenis per eas, prscraissorura occasione,

quomodolibet forsan invasis, aut quas incurrisse dici vel censeri possint, la utroque foro
auctoritate

nostra pra;dicta absolvatis et totaliter liberetis, dictasque poenas

remittatis et condonetis;

illis

gratiose

necnon Lucretiam ad dignitatem Abbatissse, amotis cxinde dicta

PARTE

536

Maria de Sarcto Hieronymo

Mentiam ad

S'

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

et quibuslibet aliis illicitis detentricibus seu occupatricibus, ac

tam

officium Priorissse, necnon

ipsas,

quam

alias Moniales

cseteras

Exponentes

eum, in quo ante praemissa quomodolibet erant, et quaelibet earum


mnibus et per omnia restituatis, reponatis et plenarie reintegretis, ac ad

praedictas in pristini

et

erat,

statum in

dicti

Monasterii Sanctissimse Trinitatis Visitationem procedentes, qusecumque correctione,

emendatione, mutatione, renovatione indigere cognoveritis, reformare, corrigere et de novo


condere, ac condita, Sacris Canonibus

abusus quoscumque noviter

Monasticam, Canonicam

inibi

ac regulari observantise non repugnantia, confirmare,

introductos tollere ac regulas, institutiones, observationes

et Ecclesiasticam

ac Religiosam disciplinam, quatenus inibi exci-

derunt, restituere, dictasque Abbatissam et Moniales Exponentes et alias,

Regulam, quam

fuerint,

qnx

pro tempere

professae sunt vel profitebuntur, observare, et specialiter in

earum

nunquam Carnes manducare, linteaminave portare, aut aliquid proprium habere,


Locutoria seu Tarnum, sine Superioris licentia et auscultraticum przesentia, adire ad loquen-

Refectorio

dum cum

personis sjecularibus, Moniales ad declarandum per censuras Ecclesiasticas non

compelli, sed

earum tantum

sufficere

Visitatores pro tempere existentes


longiori,

quam

Regula prsescriptum

in

juramentum, ubi

alias de jure

novam Regulam imponere

illis

est,

exigi potest,

eque

posse, nec Visitationem

tempere protrahere, dicta auctoritate perpetuo

statuere et ordinare, ac quidquid statueritis et ordinaveritis, perpetuo observari facer, aucto-

Nos enim Vobis, contra inobedientes ac delinquentes quoscumque, per


summarie simpliciter et de plano, sine strepitu et figura
veritate cognita procedendi, ac contradictores quoscumque et rebelles

ritate prsedicta curetis.

viam

accusationis, vel ex ofiBcio

judicii, sed sola facti

per censuras

et

poenas Ecclesiasticas,

quacumque appellatione

postposita,

omniaque juris

et

facti

alia

remedia opportuna,

compescendi, censuras et poenas ipsas etiam

saepius

aggravandi, auxiliumque brachii ssecularis, quoties opus fuerit, invocandi, cseteraque alia in
prsemissis et circa ea necessaria et opportuna faciendi, gerendi et exequendi, plenam, liberam
et

absolutam potestatem

et

facultatem concedimus.

Sicque in prcemissis universis et singulis, per quoscumque judices ordinarios et delegatos


quavis auctoritate

vel dignitate

suffultos,

sublata eis

in

eorum

judicandi et interpretandi facltate, judicari et definiri deber


si

cuilibet

quavis

aliter

necnon irritum et inane,

secus super bis a queque, quavis auctoritate, scienter vel ignoranter, contigerit attentari,

decernimus.

Non

obstantibus praemissis, necnon Apostolicis et in Provincialibus et Synodalibus Conciliis

editis vel

edendis generalibus vel specialibus Constitutionibus et Ordinationibus, statutis et

consuetudinibus, etiara juramento, confirmatione Apostlica vel quavis alia firmitate roboratis, privilegiis

queque, indultis et Litteris Apostolicis quibusvis Superioribus et personis

sub quibuscumque tenoribus

et

formis ac

cum

quibusvis clausulis et Decretis in contrarium

forsan quomodolibet concessis et approbatis. Quibus mnibus, etiamsi de

illis

tenoribus specialis, specica, expressa et individua mentio habenda foret,

eoruraque

illis

totis

alias in suo

robore permansuris, hac vice dumtaxat specialiter et expresse derogamus, cseterisque contrariis

quibuscumque; aut

quod

si

aliquibus communiter vel divisim ab Apostlica

interdici, suspend vel

plenam

et

sit

Sede indultum,

excommunicari non possint, per Litteras Apostlicas non facientes

expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem.

Datis Romse, apud Sanctum Petrum, sub annulo Piscatoris, die 29 Januarii 1598, Ponti-

catus nostrianno sexto,

M. Vestrius Barbianus.

(Existe impresa en las Reglas del Convento).

SECCION TERCERA.

537

FUNDACION DE LA PROVINCIA DE GUATEMALA PARA LOS MERCENARIOS.


Paulus Papa V.
Venerabili Fratri Antonio Archiepiscopo Capuano, nostro et Sedis Apostolice in Regnis

Hispaniarum Nuncio.
Venerabilis Frater, salutem et Apostolicara Benedictionem.
Christifidelium quorumlibet, prsesertim sub suavi Religionis jugo Altissimo famulantiura,
votis, qua'

salubrem eorum directionum et felicem progressum respiciunt, libenter annuimus,

eaque favoribus prosequimur opportunis.

Exponi siquidem nobis nuper fecit Procurator Generalis Ordinis Beatce Mariae de Mercede

Redemptionis Captivorum, nomine Fratrum ejusdera Ordinis Provincipe novse


in partibus
ciano,

de Guatimala nuncupatam, et hse duse Provincia? spatio nongentorum milliarium


invicem distant, quo

ter a se

fit,

incumbens

circi-

nt unus dumtaxat Prior Provincialis domos et loca Regularla

Provincic hujusmodi, ciim propter variam aeris intemperiem,


sibi

Hispaniaj,

Indiarum Occidentalium, quod prafata Provincia annexam habet alteram Provin-

officium, sine gravibus expensis et

tum

itineris difficultatem, juxta

incommodis, ac vita periculo visitare non

possit

Nos

igitur pro pastoralis

officii

nostri debito ejusdera Ordinis prospero regimini consulere

hujusmodi supplicationibus

cupientes

mus, quatenus

si,

et

inclinati, Tibi per praesentes

postquam supra narrata vera esse

committimus

et

manda-

constiterit tibi legitime, a Provincia

Novse Hispania? Provinciam de Guatimala hujusmodi separes, et separatam per proprium

Priorem Provincialem, a Capitulo Provinciali ejusdem l'rovincise eligendum, gubernari et


regi deber, auctoritate nostra Apostlica perpetuo decernas

Datum Roma^, apud

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 7 Decembris 1G15, Pontificatus

nostri anno undcimo. (Bulrio de la Orden, pg. 218).

PROVINCIA LIMENSE Y QUITENSE DE LA MISMA ORDEN DE LA MERCED.


Paulus Papa V.

Ad perpetuam

rei

memoriam.

Christifidelium quorumlibet, prsesertim sub suavi Religionis jugo Altissimo famulantium,

prospero felicique statui intendentes,

illis,

quae propterea ab ipsis capitulariter congregatis

facta fuisse dicuntur, ut forn,a et illibata perpetuo remaneant, libenter,

cum

a Nobis petitur,

ApostoliccC firmitatis robur adjicimus.

Sane pro parte

dilecti

filii

Francisci Eramanuelis de Muniera, Procuratoris Generalis Fra-

trum Ordinis Beatse Marise de Mercede Redemptionis Captivorum Nobis nuper expositum
fuit,

quod cum Provincia Lima? ejusdem Ordinis spatium quingentarum leucarura amplec-

teretur, et

nimiam

ideo Prior Provincialis dictae Provinciaa

a se invicem distantiam, juxta sibi

eam

incumbens

nitores Capituli Generalis in festo Pentecosts

proxime

et illius

Domos Regulares,

officium, visitare
praiterito, in

non

propter

possit,

Domo ejusdem

Deffi-

Ordinis

Oppidi Bilbilis, Tirasonensis Dioecesis celebrati, instantibus dictoe Provincia) Fratribus, eam-

dem Provinciam
quselibet per

in

duas invicem distinctas, Limaj

scilicet et

Quitensem Provincias, quarum

proprium Priorem Provincialem, sub certis modis et

forma tune expressis

eligendum, regi tt gubernari deberet, reservato nostro et Apostlica; Sedis beneplcito, diviserunt, etc.

Nos

igitur dictum

TOM.

I.

Franciscum Emmanuelem ac Provincic

sic divisas Fratres, specialibus

67

PARTE

538

3a PRIVILEGIOS

hnjusmodi supplicationibus

favoribns et gratiis prosequi volcntc?


dictse ProvinciiC, ut siipra

DE LOS REGULARES.
inclinati, divisionem

factnm, Apostlica auctoritate, tenore prcsentium, approbaraus,

illiquo inviolabilis Apostlica; iirmitatis robur adjicimus etc.

Datum

RoiBic,

ficatus nostri

apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

anuo undcimo (Bulr. de

Piscatoris, die 7

Martii IGIG, Ponti-

la Orden, pg. 218).

FUNDACION DEL CARMEN-ALTO DE LIMA,


Ce'dula Real.

Por

El Rey.

cnanto por parte de Vos, Diego de Majuelo, vecino de la Ciudad de

los

me ha

hecho relacin, que para honra y gloria de Dios


devocin que teuades la Santa Madre Teresa de Jess, y la grande

Reyes de las Provincias del Per, se

Nuestro Seor, y por la


que habla en la dicha Ciudad, para que sta fuese creciendo, desebades fundar un Convento

de Monjas Carmelitas Descalzas con la advocacin nombre de la dicha Santa, y que guarden
su Regla y Constitucin, sujeto al Ordinario de la dicha Ciudad de los Reyes para cuya dotacin y sustento de las Monjas, que en l entraren, ofrecades cien mil pesos de ocho reales,
:

los treinta

mil de contado, de que tenades hecha obligacin vos y D. Leonor de Godoy, vuestra

mujer, ante Diego Nieto Maldonado, su fecha en

mes de Marzo

la

dicha Ciudad de los Reyes, veinte dias del

del ao pasado de seiscientos y diez y nueve, y los setenta mil sealados en

ciertas chcaras posesiones contenidas en otra Escritura,

que ntes tenades otorgada ante

el

mismo Diego Nieto Maldonado, en cuatro dias del mes de Marzo del ao pasado de seiscientos
y que los dichos cien mil pesos era cantidad bastante y suficiente para dicha
que para que obra tan santa, y en que Dios Nuestro Seor habiade
suplicndome
fundacin;
os mandase dar licencia para hacerla. Y habindose visto por
efecto,
ser muy servido, tuviese

y diez y siete

los de

mi Consejo de

las Indias, lo

he tenido por bien, y mando mi Virey, que al presente es


y encargo al Reverendo en Cristo Padre Arzobispo

de las dichas Provincias del Peni, y ruego

de la Iglesia Metropolitana de la dicha Ciudad de los Reyes, no os pongan ni os consientan


poner impedimento en dicha fundacin, con que se sujeta al Ordinario, antes os den para
la

ayuda

favor necesario, cumpliendo vos con

el

tenor de las dichas Escrituras

Por mandado del Rey Nuestro Seor, Pedro de Ledesma. (Del

arcliivo del

que as

voluntad. Fecha en Madrid, trece de Febrero de mil y seiscientos veinte aos

Yo

mismo

el

es

ello

mi

Rey.

Monasterio).

FUNDACION DEL MONASTORIO DE SANTA CATALINA DE LA CIUDAD DE LIMA.


rbanus Episcopus Servus Servorum Dei.
Dilecto Filio Ofiiciali Venerabilis Fratris nostii Archiepiscopi Civitatis

Salutem

et

Regum

in Indiis,

Apostolicam benedictionem.

Apostolice nobis injuncts desuper servitutis officium nos excitat et inducit, ut circa ea,
qua2 pro prospero
quffi,

Monasteriorum

et

piorum

locoruni, in quibus a?terna; beatitudinis amatrices,

habitu sacras Religionis assumpto, sponso Jesu Christo voto celebri se desponsare ac

eidem,

ut prudentes

virgines,

accensis

lampadibus obviam

ir

preparant,

mundanisque

propulsatis illecebris, debita Regularis obscrvautise jugo sese submittere, et divinis obsequiis

coaptare proponunt, pite vite studio assidue vacare et degere possint statu et propagatione
per Christi Fideles pi alTectu procurari dignoscuntur, operosis studiis intendamus ac alias

desuper disponaraus; prout personarum, locorum et temporura qualitatibus debite pensatis

SECCION TERCERA.

539

conspicimus in Domino salubriter expedir. Exhibita siquidem nobis nuper pro parte dilecti
Joannis de Robles Presbyteri et GEconomi Ecclesiaj Limanre in Indiis, ac dilectariira

Filii

Filiarum Lucisc Guerraj de la Daga, mulieris viduB

in Christo

de Meudejar, et Clare etiatn Guerrie

ejiis sororis

quod

vel Dicecesis in Indiis, petitio continebat;

relicte

seu alterius civitatis

recordationis Sixtus

felicis

a,lias

quondam Antonii Prez

Eegum

puell Civitatis

Papa V,

Pradecessor noster, sopplicationibus sibi pro parte tune existentis Procuratoris Provincia
Sancti Joannis Baptistc del Per Ordinis Fratrum Praidicatorum porrectis inclinatus, quon-

dam

Marise de Coelis mulieri Civitatis

Regum,

invocatione Beatae Maria3 del Rosario Ordinis

campana, dormitorio,

panili,

in

eadem

Civitate

imum

Monasteriura sub

Fratrum Praidicatorum, cura Ecclesia, cam-

refectorio, hortis,

hortalitiis et aliis

necessariis

officiniis

pro

Monialibus, quae iuibi, secundnm instituta et Ordinem Fratrum Praedicatorura, vitam mores-

que suos componerent, et sub cura eorum existerent, constru et


et facultatem Apostlica auctoritate concessit

cdificari, facieudi

licentiam

prout in Litteris Apostolicis desuper in forma

Brevis expeditis plenius continetur.

Dicta autem Maria morte intempesta preventa fundationem dicti Monasterii ad effectum
perducere non potuit

Joannes vero ac Lucia et Clara

pie susceperat, ex defectu personarum, quai

ne quod dicta Maria tam

prsedicti,

sumptus necessarios suppeditare

vellent, imper-

fectum remaneret, particulari Religionis zelo et affectu dacti (obtenta prius desuper a Rege
Catliolico

Hispaniarum, quatenus cpus

esset,

et tune existente Provinciali Ordinis, et

Pro-

dictorum vigore seu pnetextu earumdem Litterarum Apostolicarum, facltate)

vincise, prse

fundationem dicti Monasterii propriis sumptibus, seu voluntatem dictse Marise prosecuti

tam

fueruut, et

in illius fabrica,

viginti quatuor mille,

quam

fundatioue et dotatione hujusmodi, Joannes videJicet

Lucia vero et Clara Guerra praedicti centum et sexaginta mille ac

octingentos et septuaginta octo patacones, monetai illarum partium, ad ratiouem octo rega-

lium monetse Hispaniarum, pro quolibet patacone hujusmodi exposuerunt. Et pro ejusdem
et dotationis effectu ad

fundationis

couventionem

videlicet

quam

vel personse,

infrascriptam inter se devenerunt transactionem seu

quod prjedictus Joanues,

dum

vixerit, et post ejus

seu quas testamento vel alias quovis

obitum, persona

modo nominandas

duxerit,

siut

perpetui Patroni dicti Monasterii, nec quicquam aliud pro nomiuatione et successione iu

Patronatu dicti Monasterii necessarium

sit, prieter id,

quod testamento vel

modo

alio quovis

fecerit et ordinatum reliquerit, prout de jure locus fuerit. Patroni vero dicto Joanni pro

tempere successuri facultatem habeant, absque alicujus personae consilio nominandi Patro-

num, qui

succedat; ita tamen quod a dicto Joanne rite tamen ot recte ordinata fuerint

eis

nulla in re omittantur.

Et

aliquem Patronum antequam alium nominaverit, qui

si

succedere debeat, prsecedere

contingat, tune, et eo casu in dicto Patronatu succedere intelligatur

remanserit,

si

masculus

sit, et

in

Regno

si

absentia

Patronus, ad boc, ut

sit

et casu,

commoretur

is,

sin

qui ejus haeres ultimus

minus Ordinarius

loci

aliquis Patronus a dicta Civitate recedat seu se absentet, alium, qui in ejus

succedat. Et

valeat

del Per

quo

reliquerit, qui ejus

ille,

numquam

Patronus

in

dicto Monasterio desit, nominare

qui abseus fuerit, non revertatur, eque personara in dicto Regno

ultimus hseres esse

possit,

Patronus

sic in

casu absentiae nominatus,

verus et proprius Patronus, cura potestatc aliura, ut supra dictum est, norainandi.

Ad

sit

latus

vero dexterum majoris arcus, Arco toral vulgo nuncupati, Capelhe majoris, et in qualibet
illius parte dictus

absque

eo,

Joannes possit apponere

quod aliquis

illura

eum

insigniura

suorum nuraerura, quem

voluerit,

impedir vel perturbare possit. Et Capella major ad dictum

Joannem ejusque succcssores Patronos

dicti

Monasterii pro terapore existentes pertineat.

PARTE

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

eque in ea qnisquam sine Joannis et successorum praedictorutn licentia et volntate sepul-

tura mandari possit; exceptis tamen consanguineis vel affinibus aut alias desceadentibus
dictarum Lucir et Ciarse fundatricum, pro qiiibus, si voluerint, ad arbltrium ipsorum sepultura, vulgo Bveda dicta juxta gradus Altaris majoris extrui possit. Ipse vero Joanues in
dicta Capella majori et ad latus dexterum majoris Altaris in parite intus

inhumari debeat, iuibique tumulus arbitrio suo, absque cujusvis

arcum jam factum

impedimento

erigi

et

eadem Capella juxta Altare majus et ex parte, in qua Epstola legi et


adsit scamnum, in quo dicti Patroni pro tempere existentes cum Divinis

exornari possit. Et in

decantar! solet,

OBciis interesse voluerint, sedero valeant. lUisque ejusdem Beatio Mari;e Virginis de Rosario
et Sanctie Catlierine Senensis festivitatum

diebus Capellanus major, antequara Evangelium

inchoetur, facera ceream ponderis duarura librarura dar teneatur. Et

si dictas Patronus pro


tempore existeus uxorem duxerit, locum ad orates Chori, extra tamen illum, tanto spatio

amplum, ut

in eo tria pul vinaria coUocentur,

nec locus

sedeant, eligere possit;


valeat

remaneat

et casu,

quod

ciatur,

quo

ita ut eveniente casu,

quo Idem locus

in dicto

eventu in

in quibus dicta ejus uxor,

in

matrimoninm

Patronus

flliis

umquam

semper

liber
adji-

suum pristinum statum

contraxerit,

restitu

debeat

quodque ex sex

dictus Joaunes diias nominare

admittendis,

jusque nominandi hujusmodi dicto Patronatui incorporatum

troni, dicto

alienari

alium usum aut servitium couvertatur, conditio

talis

raonialibus, absque dote in dicto Monasterio


possit

una cum suis

hujusmodi impediri aut occupari vel

existat, ita

ut

illo

Pa-

Joanni pro tempore successuri, fruantur et gaudeant. Norainatio autem Capella-

norum ejusdem Monasterii ad dictum Joannem

spectet, duraraodo

tamen

audiendis dictarum Monialium confessionibus minirae se introraittant


electio spectet

ad Ordinarium

quandocumque

fundaverit, conditioues

et

interira,
sibi

si

Capellanas

dicti Capellani in

nominatio et

alias

ex bonis et faciiltatibus

suis,

benevisas et convenientes de consensu Ordinarii

apponere, et idem ejus successores Patroni pncdicti pnestare possint.

Dictusque Joannes

supradictas capitulationes et omnes alias, quas fortasse fecerit, et conditioues, sub quibus

Capellanas fundaverit, de simili Ordinarii loci consensu mutare, alterare et

illis

alias de

novo, prout ei videbitur addere valeat.

Et quamvis

dictis Patronis,

conditionibus, prout
sit,

tamen

vel

eas,

eidem Joanni pro tempore successuris, capitulationibus

tantum

et

videbitur couvenire, aliquid de simili consensu adjungere licitum

ipsi aliquas ex illis, quse a dicto

alterare, sed

quoad

illis

eas,

Joanne conditai

fuerint,

minime

pr;etermittere

casu quo aliquod dubium occurrat, interpretari possint

et

quibus aliquid de novo adjungere voluerint, consulant Abbatissam pro tempere

existentem, illiusque adhibito consilio eas presentent dicto Ordinario, ad efectum illarura

confirmationem et approbationem obtinendi. Et quoad quantitatem Monialium


sterii pro

tempore existentium,

non excedant

tamen

videlicet, quaj

dicitur, in eo

tempore existenti ad obsequia

dicti

Mona-

velum nigrum deferunt, numerum centum

srores vero, quaj velo candido tegnntur, ad

tot donatae, ut ibi

dummodo

illse

recipi possint,

numm-um

triginta ascender

quod Abbatiss

et ministeria dicti Monasterii

obeunda

et

et Ordinario pro

sufflcere videbuntur,

tertiam partem dictarum Monialium veli nigri et veli albi non excedant. eque

plures admitti possint, nisi casu, quo pradictus

numerus

defecerit, et nisi successu temporis

Patrono et Ordinario prajdictis pro tempore existcntibus aliquid aliud consentaneum conveniensque videbitur

tam

veli nigri,

quam

quo casu, de consensu tamen utriusque, dictus numerus Monialium,


veli candidi

augeri possit

et Inter

uuiuerum tamen hujusmodi

dictas duas et alias quatuor Moniales per dictas fundatrices, ut infra uominandas,

comprehcndi.

minime

SECCION TERCERA.

o-l

Singulse autern Moniales dictum Monasterium pro tempere ingredientes, illse nimirum, quse
velum nigrum deferunt, dotem duorum milliura pataconorum pro aliraentis, et propinis in
aliis

Monasteriis

dari

tissse et

elargiri debeant,

solitis

ascendat

patacones similes

dos

et

monialium

Donatarum vero dos hujusmodi

veli

candidi ad

mille

voluntati

Abba-

arbitrio et

Nec

Patroni dicti Monasterii ac Ordinarii pro tempere existentium relinquatur.

dotes hujusmodi diminui possint, nisi in eventara, in


arte aut

qnapiam

virtute pradita, utilitatem et

alia

quem

Mouialis sic recipienda, aliqua

comraodum

quod de dote defuerit, virtute compensari valeat;

possit, ut sic illud

dicto

Monasterio afierre

et tune ad id interveniat

consensus dilectarum in Cbristo Piliarum Convenas dicti Monasterii, vel majoris parts

mos apud

per vota secreta, prout

Abbatissse dicti Monasterii

illis

alia

illius

Monasteria invaluit. Quodque dicte fundatrices et

pro tempere successurse census imponere, aut eos admittere,

vender, edificia aggredi, et quse facta sunt immutare sine Patroni et

possessiones emere,

Ordinarii pradictorum consensu nequeant

quibus quidem ratio de scripturis quse desuper

pro raajori validitate ac securitate factse vel faciendse fuerint, reddatur. Et persona,
supradictae fundatrices in

(Economum

et

quam

exactorem reddituura dicti Monasterii nominaverint,

communicanda sen conferenda.sit cum Patrono


computa rationesque ab Ordinario exigantur

cum

et

illius

et recipiantur

interventu ejusdem exactoris

ac cautionem sufficientem, usque

ad quantitatem octo vel decera mille pataconorum prsestare debeat. Oranesque dotes prsedictse
in tot censibus annuis aut alio utiliori

Consilio Patroni

illius fidejussioiie et

die infra octava

cum

modo

possessione, super qua

cum qua

talis

census contrahatur, ac

hujusmodi census imponetur, inquirat. Et quodam

Commemoratiouis defunctorum dictus Conventus vigiliam unam

suo responsorio juxta

obligatus remaneat

similiter

et

mentem

cum

investiantur arbitrio Abbaiissa et Ordinarii

ad hoc, ut ipse Patronus de persona,

Missam

et

et intentionem dicti Joannis solemniter cantare perpetuo

cum

solemnitate

alise

duse Missse,

una

videlicet in

die

Assumptionis Beata? Marise Virginis, alia vero die festo Sancti Joannis Baptistse, pariter juxta

mentem et intentionem decantari debeant. Et si dictus Conventus ex


quem habet et in quo nunc existit, mutaverit, id fiat cum dicto

prsedictam dicti Joannis

quavis occasione situm,

Patronatu, ac mnibus supradictis conditionibus et aliis rebus

illi

magis congruis

et con-

venientibus.

Dictus autem Ordinarius

nuUam

eara, quai de jure ipsi conceditur.

aliam jurisdictionem in praidicto Conventu habeat praeter

Necnon

dicta Lucia Guerra de la Daga, durante ejus vita,

Abbatissa Monasterii et Conventus prsedictorum, ipsa vero Clara Guerra de la Daga,


perpetuo Priorissa esse

quocumque casu
debeant.

eque

eademque Clara

illud vacet,

a dictis

jure permissis ullo

modo

Monasterii Abbatissa;

dummodo ad

officiis

illius

prsedictse Lucise ejus sorori in officio Abbatissse, ex

id alias reperiantur idonese succedere respective

postquam ad

araoveri possint.

illa

canonice fuerint approbatse, nisi in casibus a

Ipsarum vero Sororum obitu subsecuto, ipsius

et Priorissse eligantur juxta

formam Constitutionum

pise

memorise

Gregorii Papse XIII et ejusdem Sixti, Prsedecessorum nostrorum.

Et quamdiu supradicta; Srores vixerint, quatuor Moniales sine dote, quselibet videlicet
illarum duas nominare

ipsisque Monialibus et illarura qualibet per dictas fundatrices nomi-

nandis et receptis, ut prsefertur, quandocumque decedentibus, aliam sen alias loco defunctsc
sen defunctarnm nominare possint; ac potestatem et facultatem nominandi, ut supra, per

raodum Patronatus
Guerra de
ita

la

quod inter

hicredum

retineant. Et in Patronatu

Daga dictarum
illos

hujusmodi succedant dilectus Filius Antonius

LuciC et Claraj frater

masculus, qui

et post ejus obitura ha;redes ejus legitirai,

erit provectioris ;ctatis, pncferri

dicti Antonii, hseredcs dilecta) in Christo

Aunai Guerne de

debeat. Et in defectum
la

Daga, earumdcm fun-

PARTE

542

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

datricum Sororis juxta eamdeiiimet formam, qua hcredes

cum

consilio dicti Ordinarii

dicti Antonii vocati erant, in dicto

Et deficientibus successoribus pradictis, ultimus Patromis,

posteriori Patronatu succedant.

eum, qui

illi

successurus

sit,

nominare

possit. In ipsoqne poste-

Patronatu semper pneferantur consauguineae dictarura fundatricum proximiores, et

riori

reperiantur duse in uno eodemque gradu sequales, prseferatur setate provectior, nisi fuerit
Patroni, quse

quidem

in tali casu als, qu?e

vis sit

minor

setate,

tune sorte extrahantur.

cum

ea in uno et

debeat, et in ca^u, quo

setate, prseferri

si

filia

eodem gradu concurrent, quam-

sint du3e vel plures sequales

gradu

et

Preces vero etofBcium Ordinis Sancti Dominici predicti illiusque casremonise et constitutiones, quffi juri

coramuni non obstent, perpetuo conservari

Moniales dictas Consitutiones

cum

teri ac

cum

limitatione regulae,

et retineri; ipsiusque Monasterii

quam

praedictus

eadem

Religiosos in dicta Civitate celebrari slita, in diebus, in quas


die

Dominica post easdem

immediate sequenti,

dies

et Ciarse celebrare, et post

animarum

Ordo observat,

profi-

ea solemnitate, qua poterunt, omnia festa dicti Ordinis Sancti Dominici per illius

unum

obitum dictarum fundatricum

salute in Choro post

festa cadunt, seu saltem

et pra;terea festa

Sanctarum Lucise

et

responsorium pro illarum

Missam majorem, etiamsi responsorium bujusmodi

solemnitate decantatum fuerit, et similiter in die defunctorum Vigiliam

uuam

iu qualibet

cantare, et

Missam cum suo responsorio pro eisdem fundatricibus celebrari facer teneantur. Missa vero,
quamdiu dictoe fundatrices vixeriut, pro

quse in die Sanctissimi Sacrameuti celebrari solet

Daga et Augustinae Caldern de


qnondam Antonii Prez de Mendejar incole, dum
viveret, dictse Civitatis, et pra^dictae Lucise Guerra de la Daga mariti applicari post obitum
vero dictarum fundatricum sufraglum Missee hujusmodi, tam pro supradictorum quam earumdem fundatricum animarum salute convert et casu, quo quis ipsam Missam dotare velit, ne
Monasterium aliquod detrimentum patiatur, dicta Missa in alium diem infra Octavam ejusdem
salute

animarum dilectorum

filiorum Alphonsi Guerra de la

Vargas dictarum fundatricum parentum,

et

Sanctissimi Sacramenti, qua3 pro fundatricibus et als supradictis celebrari debeat, trausferri
possit.

Super crates autem Chori,

datricum apponantur, inibique

et in porticu,

fixa

Portera nuncupato, insignia dictarum fun-

perpetuo reraaneant ; nec inde a

quoquam amoveri

seu

dictarura fundatricum et

tamen dictum Chorum pro loco et sede Sororum


personarum ex earum stirpe ortarum locum habere debeant, qui qui-

dem

modo veudi eque

auferri possint.

Et juxta easdem

locus vel sedes nullo

crates, extra

pro usu prsBdictse Ciarse Guerrse structa

est,

alienari possit.

Ac

cellula, quse in dicto

Conventu

post ejus obitum ad eas, quse de genere dictarura

fundatricum dictum Monasterium pro tempere ingredientur, spectet nec a quoquam impediri
;

possint, prseferendo tres propinquiores. Ipsseque fundatrices et illorum successorea Abbatissse

tempere existentes mnibus imoiunitatibus et privilegiis,


quibus Abbatissse seu Prselatae aliorum Monasteriorum Monialium dicto Ordinario subjectorum
fruuntur, similiter frui et gaudere possint et debeant. Et si dictum Monasterium quavis occaet Priorissae dicti Monasterii pro

cum mnibus capitulationibus transafferri


ferratur, illisque ex translatione et mutatione dicti Monasterii nuUum prajudicium
fundadictis
cum
possit, nec illatum censeatur. Moniales vero, quse dictum Monasterium.una
sione vel causa in alium

tricibus pro hac

locum

trausferri contigerit, iljud

prima vice dumtaxat ingredientur, retineant

suscepti babitus, quamvis infra


post eas

Et

si

annum, ex defecLu

setatis

et conservent

antiquitatem a die

Professionem non emittant, als

ipsum Monasterium ingressuris prseferantur.


Moniales aliquse e Monasterio Monialium Couceptionis ejusdem Beata Maris

dictse

Moniales instruendi
Civitatis, obtenta tamen prius debita licentia egrcdi et ad effectum dictas
eoque minime
dicto Monasterio manere voluerint, jure ancianitatis utantur,
et in

primo

SECCION TERCERA.

543

priventur, et cseteris Monialibiis, qune

cum

ingressse fuerint, et aliis, qu:e pro

tempore illud ingredientur,

dictis fundatricibus

primum dictum Monasterium

eadem

petitio

subjungebat, de praesenti primo dictum

debeant

prseferri

Cum

prout in publicis desuper confectis scripturis plenius dicitur contineri.

Monasterium

et alias

autem, sicut

suficienti et debita

clausura munitum, ac mnibus numeris suis absolutum, illiusque fundatio et erectio ordinaria auctoritate facta seu confirmata, et in illud Moniales

reperiantur

eadem auctoritate jam

introductse

sub debita clausura regularium institutorum Ordinis, et regulse pra-

et in eo

dictorum degant, ac sub cura, regimine, administratione, obedientia, superioritate et visitatione dicti Ordinarii vivant

tamquam
nuUo modo

quamvis de validitate fundationis

et

erectionis bujusmodi,

ordinaria auctoritate, et vigore Litterarum Apostolicarum prsedictarum factarum,

quae quidem Lucia

prsedicti,

tamen tam Joannes Kobles, quam Lucia

posse, videatur,

dubitari

seu transactionis bujusmodi in primo dicto Monasterio funguntur muneribus

quatenus couventionem

supplicarunt,

liter

approbare, aliasque eis


lica

modo

et

forma

et Clara

vim conventionis

videlicet Abbatissse, Clara vero Priorissfe in

Nobis humi-

bujusmodi confirmare

seu transactionem

et

infrascriptis opportune providere de benignitate Apost-

dignaremur.

Nos

igitur,

qui Divini

cultus

augmentum

et

Eeligionum quaruralibet propagationem

exoptamus, Joannem Robles ac Luciara et Claram prsedictos, eorumque

sinceris affectibus

singulos quibusvis Excomraunicationis,


sententiis, censuris et poenis, si

suspensionis

et

interdicti

aliisque

Ecclesiasticis

quibus quomodolibet inuodati existunt, ad efectum prsesen-

tium dumtaxat consequendum, barum

serie

absolventes et absolutos

certam de pramissis notitiam non babentes, discretioni

tuae ex voto

fore censontes,

ac

venerabilium Fratrum

nostrorum Sanctse Eomanse Ecclesise Cardinalium Congregationi negotiorum Regularium


prsepositorum per Apostlica scripta

mandamus, quatenus de

prsemissis

eorumque circumstantiis universis inquiras diligeutius veritatem

eamdem
Civitate

prsefertur,

fundatum

et

mnibus

et singulis,

per inquisitionem

si

tuam oneramus),

prsemissa vera esse repereris (super quo conscientiam

Monasterium ipsum, ut

et

dotatum

in

in

eadem

Monasterium Monialium

sub invocatione Beatse Maras del Rosario uuncupat;e ejusdera Ordinis Fratrum Prsedicatorum

cum

Ecclesia, campanili,

campana, dormitorio,

necessariis et opportonis, ac alias,


prsedictis contentis et

modo

et

refectorio, bortis, hortalitiis et aliis oficinis

forma in transactione seu conventione ac scripturis

expressis, auctoritate nostra, sine

tamen

alicujus praejudicio de novo

perpetuo erigas et instituas.

Nos enim
tium

fieri

si

novam erectionem

et institutionem

bujusmodi per

te vigore

contigerit, ut pra;fertur, conveutiouem, seu transactionem,

scripturas pra?dictas, et in eis contenta qusecumque, licita


et singulis inde legitime secutis, Apostlica auctoritate

tamen

earumdem

et

dictarum praesen-

ac desuper confectas

honesta

cum mnibus

tenore praesentium, etiara

perpetuo approbamus et confirmamus, illisque perpetua et inviolabilis Apostolicae firmitatis

robur adjicimus, ac omnes et singulos,

tam

juris,

quam

et

facti,

solemnitatum defectus,

si

qui intervenerint in eisdem, supplemus, ac couventionem seu transactionem ac scripturas


prsedictas

semper

sortiri et

obtinere

et
;

perpetuo validas esse et fore, suosque plenarios et ntegros effectus

ac

tam ab

ipsis

Joanne, Lucia et Clara,

Filiabus Monialibus et Conventu dicti Monasterii, omnibusque


spectabit

libet spectat, et

adimpleri deber
Priorissa) ofciis

pro tempore, perpetuo,

firmiter

quam

aliis,

et

a dilectis in Christo

ad quos nunc quomodo-

inviolabiter

Luciam durante ejus vita Abbatisse, Claram vero


fungi, eamdemque Claram prsedictse Lucia; ejus Sorori
:

ac

observar!

et

prsedictas perpetua?
in oicio Abbatissie

bujusmodi, ex quocumque casu illud pro tempore vacet, succedere deber

dictumque Mo-

PARTE

544

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3"

et illius Abbatissam,

nasierium
existentes,

mnibus

Priorissam et Moniales, aliasque personas pro tempore


facultatibus,

privilegiis,

immunitatibus, indulgentiis

et gratiis aliis

universis, quibus alia Monasteria dicti Ordinis illiusque Moniales et persona? utuntur, fruun-

tur et gaudent, similiter uti,


prsesentes

semper

frui, potiri

et

gaudere libere et

et perpetuo validas et efBcaces esse et fore

licite

valere,

easdemque

sicque per quoscumque judices

Ordinarios et delegatos quavis auctoritate fungentes, etiara causarum Palatii Apostolici

Auditores ac Sancta? Komanse Ecclesise Cardinales, etiam de latere Legatos et Vicelegatos


dictseque Sedis Nuntios judicari et diiBniri deber

ac quidquid secus super his a

quoquam

quavis auctoritate, scienter vel ignoranter, contigerit attentari, irritam et inane decernimus

Non

obstantibus

prsemissis,

editis, specialibus, vel

Synodalibus,

Provincialibus,

ac

Universal ibusque

Conciliis

Generalibus Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis, ac

Mo-

nasterii et Ordinis prEedictorum juramento, confirmatione Apostlica vel quavis firraitate alia

roboratis statutis et consuetudinibus cseterisque contrariis quibuscuraque. Per presentes

autem
non ntendimus erectionem per Ovdinarium, ut prsefertur, factam in aliquo approbare. Datura
Komse, apud Sanctam Mariam Majorera, anno Incarnationis Dominicse millesirao sexcentsimo vigsimo sexto, XVII Kalendas Octobris, Pontificatus nostri anno quarto.
Nota. Con fecha 7 de Junio de 1631

el

Seor D. D. Feliciano de

Vega, Provisor y Vicario General por

la

limo Seor D. D. Fernando Arias de Ugarte Arzobispo de Lima erigi instituy


Catalina, bajo

Para

la

el

el

el

Convento de Santa

nombre de Santa Mara del Rosario.


mand que pasaren al Convento de Santa Catalina cuatro Religiosas de

fundacin se

velo negro, y
una de velo blanco del Convento de la Concepcin; que fueron D^. Angela de Haro, Da. Leonor de Vargas,
Da. Francisca Tello, Da. Isabel Carao y la Hermana Mara Velazquez todo lo cual consta del auto que di el
:

Seor Dean, D. Domingo de Almeida, 5 de Febrero de 1624.

UNION DE LOS AGUSTINOS DESCALZOS CON LOS CALZADOS, EN NUEVA GRANADA Y


QUITO.

Urbanus Papa VIII. Ad perpetuara

rei

memoriam.

niversalis Ecclesise regimini, nuUis licet nostris suFragantibus meritis, sed

Redemptoris nostri benignitate

pra?positi, ex injuncti

immensa

muneris debito Christifidelium, sub

suavi Religionis jugo et strictioris observantia regulis Atissirao famulantium, votis, per
qua} prospero felicique

eorum

statui atque progressui opportune consulitur, libenter annui-

raus

Exponi siquidem Nobis nuper

fecit dilectus Filius,

Franciscus de Resurrectione, Procurator

Generalis Fratrum Dis<;alceatorum nuncupatorum, Ordinis Eremitarum Sancti Augustini,

Domorum Regularium

Beatse Marise de Candelaria ac Sanctse Crucis de la Popa, in Provincia

Novi Regni Granatensis, necnon

S.

Josephi de

Indiis Occidentalibus, sub cura et gubernio

Panam

ejusdera seu Quiten. Provinciae in

Fratrum Calceatorum ejusdem Ordinis

existen-

tium, quod Fratres pradicti, pro majori Divini cultus incremento ac Catholicse Religionis
propagatione et

feliciori

eorum statu

et directione, se

et

eorum Domos

pruedictas dilectis

etiam Filiis Fratribus, Discalceatis etiam nuncupatis, dicti Ordinis Congregationis Hispania-

rum

per Nos, ut infra, uniri et incorporari

plurimum

desiderent,

et

ad hoc dilectorum

Filiorum, Prioris Generalis dicti Ordinis ac Vicarii dicta) Congregationis expressus accedit
assensus. Quare nobis burailiter supplicari fecerunt, ut eorura votis hujusraodi annuere de

benignitate Apostlica dignareraur.

SECCION TERCERA.
Nos

pacem

igitur,

qui Keligiosorum

545

Ordinum quorumcumque,

Ecclesia Dei militantium,


et Fratres primodictos

eorum singulares personas a quibusvis

specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes et

absolutas fore censentes, hujusmodi supplicationibus inclinati, de

Excommunicationis

Ven. Fratrum nostrorum

S. E. E. Cardinalium negotiis

Fratres Discalceatos primodictos, eorumque


gationis Hispaniarum, Ordinis hujusmodi,

nem sub eisdem

in

Franciscum

feliceraque statum sinceris desideramus affectibus,

legibus,

Domos

ita ut

Regularium prsepositorura

consilio,

prsedictas, Fratribus Discalceatis

unum

corpus simul,

Congre-

unamque Congregatio-

constitutionibus et juribus constituant, nec aliqua inter eos sit

differentia

Apostlica auctoritate tenore presentium, perpetuo unimus, annectimus et incorporamus.

Decernentes prsesentes Litteras et in

eis

contenta quBCumque etc.

Datum Romse, apud Sanctam Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die 16 Julii 1629,

Fontificatus nostri anno sexto.

(Bulrio de Cocqueliues, Const. 314).

FUNDACION DEL CONVENTO DE CARMELITAS EN QUITO.


Cdula Eeal.
El Rey.

Licenciado Don

Martin de Arrela, Caballero de

la

Orden de Alcntara, Presi-

dente de mi Audiencia Real de la Ciudad de San Francisco de la Provincia de Quito. El Dor-

Don Agustin de garte y

Sarabia,

Obispo de

la Iglesia Catedral de esa

Ciudad, en carta de

19 de Noviembre de 1647 refiere, que luego que lleg esa dicha Ciudad, reconoci la gran
devocin, que tenian los habitadores de ella N. Sra del
Jess, y lo

Crmen y

la Sta

Madre Teresa de

mucho que deseaban un Convento

de su Recoleccin; y por haber llegado su


noticia los buenos efectos, que habiau resultado del que, con licencia nuestra, fund en la

Ciudad de

los

y por ser esto muy conforme


Crmen y la Sta Madre Teresa,

Reyes, le persuadan que en esa fundase otro

su devocin y al reconocimiento que tenian a N. Sra del

por juzgar, que mediante su intercesin, habia sido N. Sor. servido de librarle de un peligro

grande, en que se vi en la mar, pasando desde la Provincia de Guatemala las del Per,
venia de buena gana en dotar la dicha fundacin, suplicndome
cia necesaria para ello.

mente con

habindose visto por

otras los cartas, que sobre lo

mismo

los

de mi

le

mandase conceder

la licen-

Consejo Eeal de las Indias junta-

escribieron esa Audiencia y el Cabildo secular

de esa dicha Ciudad, y lo que en razn de ello dijo y pidi mi Fiscal en l, como quiera que
bajo la estimacin, que es justo del buen zelo que ha mostrado el dicho Obispo en querer fundar

el

dicho Convento; porque conviene saber ntes,

si los

dems Conventos

lo

han de repu-

gnar, y cunto ha de costar la Iglesia y Casa, que ha de hacer el dicho Obispo, de cuntas

Monjas ha de

consistir, qu dotacin tiene nimo de hacer, y la renta perpetua hacienda


que ser necesaria para su sustento, y en qu se les ha de consignar, y si el temple de esa
tierra es capaz y propsito para poder sobrellevar la estrechez de sta Religin, respecto de

no comer carne, sino siempre pescado, y

si las

Monjas han de

ser capaces de tener bienes en

particular y comn, y que otras conveniencias inconvenientes podrn resultar de sta dotacin y si en ese Obispado hay Seminario fundado por algn Obispo, os mando me enviis
relacin de ello, y de lo dems que se ofreciere en sta materia con toda distincin
y claridad,
juntamente con vuestro parecer, para que con enteras noticias se provea lo que ms convenga. Fecha en Madrid, 20 de Agosto de 1648. Yo el Rey.

(Cedulrio de la Audiencia de Quito.

TOM.

I.

Tomo

2,

pg. 386).
68

PARTE

5i6

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

QUE LAS RELIGIOSAS DEMENTES NO SE COMPUTEN EN EL NUMERO DE VEINTE Y UNA,


PREFIJADO EN LOS MONASTERIOS DEL CARMEN.
rbanus Papa VIII. Ad futuram

Cum

rei

memoriam.

Carmelo Discalceatorum

Generalis Fratrum Ordinis Beatse Marise de Monte


nuncupatorum primitivae Observantise Congregationis Hispanise,

Nobis nuper exponi

per Constitutiones Monialium dicti Ordinis Apostlica auctoritate

sicut dilectus Filius Prsepositus

fecit,

confirmatas, disponatur, ut
viginti et unius

dumtaxat

numerus Monialium uniuscujusque Monasterii Ordinis hujusmodi


existat, experientia vero compertum sit, in tam exiguo numero

hujusmodi, nonnulla ejusdem Ordinis Monasteria aliquibus Monialibus vel infirmis aut senio
seu fatuis et mente captis, ad

confectis,

Chorum

aliaque

Ordinis ministeria inutilibus,

gravata reperiri, ex quo observantia regularis cseterseque Moniales


et

mxima plerumque damna

incommoda patiuntur.
Proindeque in capitulo Generali

dictse

Congregationis novissime in Conventu S. Petri dicti

Ordinis, Oppidi de Pastrana celbrate, inter alia inibi edita emanaverit

tum, quod videlicet Moniales


in

fatuee vel amentes, per

Decretum

infraposi-

triennium confirmatse, non computantur

viginti unius, sed alise earum loco possint recipi, etiam numero viginti unius comDecretum vero hujusmodi, quo firmius subsistat, idem prsepositus Generalis Apostlica
Confirmationis patrocinio communiri summopere desideret.

numero

pleto

nostra;

Nos eumdem Prsepositum Generalem

Idcirco

volentes et a quibusvis

sententiis, censuris et poenis, a jure vel

quomodolibet innodatus
serie absolventes et

specialibus favoribus et gratiis prosequi

Excommunicationis, suspensionis et interdicti, aliisque Ecclesiasticis

existit,

ab homine, quavis occasione vel causa

latis,

si

quibus

ad effectum prsesentium dumtaxat consequendum, harura

absolutum fore censentes, supplicationibus

humiliter porrectis inclinati, de Venerabilium

illius

nomine nobis super hoc

Fratrum nostrorum

S.

R. E. Cardinalium

negotiis et Consultationibus Episcoporum et Eegularium prsepositorum consilio; Decretum

prsedictum Apostlica auctoritate tenore prsesentium confirmamus et approbamus, illique


inviolabilis Apostolicse firmitatis robur adjicimus; ac

defectus,

si

omnes

tam

et singulos

juris

quam

facti

qui desuper quomodolibet intervenerint, supplemus.

Decernentes prsesentes Litteras validas firmas et

Datum Romse, apud

S.

efficaces existere et fore etc.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 10 Maji 1G44, Pontifieatus

nostri

vigsimo primo.
(Del Archivo de las Carmelitas de Lima).

FUNDACION DE LOS BELEMITAS EN GUATEMALA.


Clemens Episcopus, Servus Servorum Dei.
Salvatoris nostri

zelum

Domini Nostri Jesu

in pauperes et egenos

conversaretur,

Christi, qui

Ad perpetuam

rei

nos, ad pietatis

misericorditer exercendam, frequentibus,

invitavit exemplis, vices

licet

immerito gerentes in

curas, quibus assidue distrahimur, illara libenter suscipimus, per

memoriam.

cultum

et charitatis

dum cum

terris,

hominibus

inter prsecipuas

quam pauperum

et aliarum

miserabilium personarum, quas rerura tcmporalium premit egestas, necessitatibus provide


consulatur, ac piis fidelium pietatis et charitatis hujusmodi ac misericordise opera devote

exercentium

institutis, quse nostro huic desiderio inhserere conspicimus,

ut firma perpetuo et

SECCION TERCERA.

5i7

inconcussa permaneant, nostra approbationis adjicimus pnesidium, prout cognoscimus in

Domino

salubriter expedir.

Sane pro parte dilectorum Filiorum Eoderici a Cruce, Fratris Majoris, nullura Ordinem
Regularen!

expresse professi, necnoa aliorum Fratrum,

Societatis Misericordise nuncupatse, in

Bethlemiticorum

nuncupatorum,

Xenodochio Bethlemitico, pauperum convalescentium

nuncupato, sub invocatione B. Marise Virginis de Bethleem nuncupato in Civitate Guatimalan.


erectae,

Nobis nuper exhibita petitio continebat, quod alias quondam Petrus a Sancto Josepho

de Bettancur Clericus seu Laicus SiEcularis,

dum

Canarien. Dioecesis, misericordia iu

vixit,

pauperes mirifice resplendens ex insnla Tenerifensi, ex qua originem trahebat, in Civitatem

Guatimalanam bujusmodi
narii egrediebantur,

profectus, multos

omni hmano

plerumque pauperes qui ex Xenodochiis valetudi-

auxilio destitutos, nec habentes

primum

tuerentur, vitara misere finir cousideraret, hos

unde ad nativas

vires resti-

tuguriolo suo excepit, et eleemosynis

diu noctuque indesinenter et indefesse per vicos et plateas dictE |Civitatis conquisitis et collectis refecit,

cum

doee crescente pauperum ad illum confluentium numero,

ipsius exiguitas non caperet, ipseque solus

pauperum multitudini non

amplum Xenodo-

cujus obsequium omnia referebat, soli misericordia et providentise confisus,

chium construere,

fundum

dicti

assumptis aliquot

et

sociis,

illos hospitii

sufficeret, Altissimi, in

Societatem inibi fundare cogitavit; postea

Xenodochii et Oratorii extructioni competentem in dicta Civitate emit ac vale-

tudinarium construxit

nonnullos socios, qui

cum

et ut uberiores misericordise

post gravi inrmitate correptus, ne


prsecluderet, illius

fructus in vinea

Domini produceret,

ipso pauperibus inservirent, in Confratres sibi adjunxit

complementum

mors opus

et paulo

tot laboribus et coelestibus auxiliis incoeptum,

suum testamentum

et perpetuitatem desiderans,

condidit,

sub cujus dispositione ab humanis decessit, in quo inter alia statuit et ordinavit, ut dictus
Rodericus, cujus cbaritatis et pietatis ac in rebus agendis sufiBcientise notitiam habebat, dicti

Xenodochii et infrascriptse Societatis Frater Major existeret


Roderico, aliisque Fratribus

omnium

et

eleemosynis et laboribus suis acquisiverat, inventorio,

illa

reraanerent, ac ad illud in posterum spectarent et pertinerent

sus Zapata de Crdenas,


Ecclesise, nostras

situm

est, et

factoque diligenter ab eodem

singulorum bonorum, quse dictus Testator piorum


prsefato

Xenodochio cederent

necnon ut dilecti

Filii

et

Alphon-

Presbyter, et Alphonsus Enriquez de Vargas, Rector Parochialis

Dominse Remediorum nuncupatse, in cujus districtum dictum Xenodochium

Bernardinus de Obando, et Gregorius de la Cerua Bravo, atque Ludovicus sive

Aloysius Albarca

Pan y Agua,

et

Thesaurarius Cruciatse Sanctse


declarationes, constitutiones,

primus Regens

prsefatse Civitatis

dictusque Rodericus

prajfati

Guatimalanse et secundus

ejus testamenti Executores

ordinationes et statuta pro Xenodochii hujusmodi regimine,

administratione, Fratrumque, qui in illo deinceps perpetuis futuris temporibus degerent,

chio in

norma conderent. Et successive prsenominati Executores testamentarii ultimo dictas


aliquam Regulara in dicto Xenodoperpetuum observandam praescribere volentes, ad perpetuara Dei gloriara et obse-

quium,

et charitatis

vivendi

ipsius Fundatoris voluntati parere ac Fratribus prEfatis

augmentum animarumque salutem, sub

et

nostrae

Sedis Apostolicae

beneplcito Constitutiones et Ordinationes et Statuta quedara condiderunt,

alia

vero ex

institutione dicti Fundatoris excepta collegerunt, videlicet (Vase los Estatutos en el Bulrio

de la Orden).

Cura autem, sicut cadera expositio subjungebat, erectio


concessio hujusraodi in

magnura

dictae Civitatis

et institutio

coramodura

factae sint

necnon approbatio
;

Apostlica praefata approbantur et confirmantur, longe firraius subsistant


raelius observentur; et

et

ea vero, quae a Sede


et

ab oranibus

propterea Rodericus aliique dictae Societatis Fratres illas

nostrae

PARTE

548

3"

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Apostolicse confirmationis patrocinio communiri, sibique per Nos, ut infra, indulgeri,

pere desiderent. Quare pro parte Eoderici

et Fratrurn praefatorum,

necnon

summo-

dilecti Filii Antonii

a Cruce ejusdem Societatis Fratris, qui, ut asserit, pro confirmatione liujusmodi obtinenda a
tam longissimis et remotis partibus ad Romanam Curiara, in qua prssens existit, personaliter
accessit,

Nobis

fuit humiliter

supplicatum, quatenus

opportune providere de

eis in praemissis

benignitate Apostlica dignaremur.

Nos

igitur, qui pietatis et charitatis ergo infirmos aliasque miserabiles personas

nostris potissimum temporibus augeri, intimo desideramus

Antonium

eorum

ac Fratres in

et gratiis prosequi volentes,

affectu,

prsedictos

et

pi ct laudabili proposito confovere, ac specialibus favoribus

ipsosque et eorum singulares personas a quibusvis

fore censontes,
cationis suspensionis et interdicti...... absolventes et absolutos

plicationibus inclinati,

fervorem

Rodericum

ex voto Congregationis Venerabilium

Excommuni-

hujusmodi sup-

Fratrum Nostrorum

S.

R. E.

Regularium prajposits, erectionem


Cardinalium, negotiis et consultationibus Episcoporum et
Constitutiones, Ordinationes et
necnon
hujusmodi,
Societatis
institutionem Xenodocbii et
et

eorumque approbationem hujusmodi ac desuper confectas scripturas et in eis contenta


quaecumque, licita tamen et honesta ac Sacris Canonibus et Apostolicis constitutionibus
minime contraria, cum mnibus et singulis inde legitime sequutis et sequuturis. Apostlica
Ordinum
auctoritate tenore pra?sentium, prout ex tune, si, et postquam Fratrum Conventuum
Statuta,

Mendicantium

in

eadem

Civitate canonice erectoram expressus accesserit assensus, perpetuo

et confirmamus, illisque perpetuas et inviolabilis Apostolicse firmitats robur adji-

approbamus

cimus ac omnes et singulos tam juris quam facti et solemnitatura de jure, usu, consuetudine
quosvis alios, quantumvis etiam
aut alias quomodolibet requisitarum vel necessariarum et
supplemus necnon ut
intervenerint,
quomodolibet
substantiales defectus, si qui desuper
;

Major et alii ejusdem Societatis Fratres pro tempere existentes Constitutiones, Ordinationes,
Statuta prseinsertis ac
Statuta, ac vivendi modum, moresque prsefatos conservare, aliaque
contraria
et
a
Sede Apostlica postea
minime
Apostolicis
Sacris canonibus et Constitutionibus
pramissis
concedimus et
tenore
et
auctoritate
approbanda condere libere ac licite valeant,
indulgemus,

etc.

apud Sanctam Mariam Majorera, anno Incarnationis Dominica3 millesimo


sexcentsimo septuagsimo secundo, VI Nonas Maji, Pontificatus nostri anno secundo.

Datum

Roraae,

(Del Bularlo de la Orden Belemita).


Nota. Muri el Venerable Siervo de Dios, Pr, Pedro Bettancur de San Jos, Fundador de la Orden de los
Belemitas, en 25 de Abril de 1667, siendo Obispo de Guatemala D. Fr. Payo de Eivera, electo Obispo de
Mechoacan, donde fu trasladado. Despus de su muerte fueron aprobados sus Estatutos, como se v en la

Bula preinserta.

FUNDACION DEL MONASTERIO DE SANTA ROSA DE LIMA.


Clemens Episcopus, Servus servorum Dei.
Apostolicara Benedictionem.
Dilecto Filio Officiali etc. Archiepiscopi Liraan. Salutem et
dispositione praesidentes,
Divina
imparibus.
licet
meritis
ministerio,
Apostolatus
Sacri
quae Majestas Altissirai collaudetur,
nter caetera cordis nostri desiderabilia, circa ea, per
Virginis Mariae, necnon Divae
Matris
purissimae
ejusque
Filii
gloriosissimi
cultusque sui
Rosa!,

quam Nos

ejus suTragantibus meritis, in

numerum Sanctarum

adscripsimus

opera

conceditur, eficaces impendimus, prout ad Divini


et operas nostras, quantum Nobis ex alto
conspicimus in Domino salubriter expedir.
salutem,
animarum
nominis exaltationem et

SECCION TERCERA.
Sane pro parte

dilecti

Pilii

549

de Luque Cosarbueno, Clerci seu Laici Liman, in

Petri

Indiis etc. exliibita petitio continebat,

quod ipse pia devotione, qua

S.

Rosara prosequitur,

ductus, in domo, in qua prcedicta Sancta exorta fuit, in Civitate Liman, in Indiis hujusmodi

Monasterium Monialium sub invocatione Divae Virginis del Eosario ac ejusdem

existen.,

que nonnullse prudentes Virgines, posthabitis hujus blandientis mundi ilecebris

S. Eosse, in

et vanitatibas, ac prse

adventum

dilecti

manibus modestias, humilitatis

continuo expectando, eidem Divino Sponso

cum

prffidictis

perpetuum exhibeant famulatura, per seraetipsum

filiis

hominum,

lampadibus accensis obviara cuntes,

et per

dos alios ab ipso nominandos,

propriis sumptibus et expensis construere et erigere, seu constru


si

lampades gerentes,

et castitatis accensas

Spousi Domini Nostri Jesu Christi, qui speciosus est prse

et sedificari facer intendit,

sibi ad id, ut infra, nostra et Sedis Apostolicse licentia suifragetur etc.

Nos

igitnr, qui piis Cbristifidelium votis

ad Monasteriorum et piorura locorura constructio-

nem, Divinique cultus incrementum, tendentibus, quaritura

cum Deo possumus,

annuiraus...

Discretionis etc. raandamus, quatenus constito tibi prius legitime de veritate narratorura,
conscientiara

tuam desuper enerantes, postquam

Ecclesia, campanili, campanis,

horto,

hortalitiis aliisque

cboro,

membris

et

dormitorio,

in

predicta

refectorio,

necessariis

officinis

Monasterium cura

Dorao

cratibus et cellis,

locutorio,

auctoritate nostra pro tuis

arbitrio et conscientia perpetuo, sine alicujus prejudicio, erigas et instituas etc.

Datum Rom 33, apud

S.

Mariam Majorera, anno

tsimo septuagesirao quarto,


Tora. 7,

fl.

VI Nonas

Incarnationis Dominicse millesirao sexcen-

Maji, Pontificatus nostri anno quarto. (Bular. Dominic-

33G.)

FUNDACION DEL MONASTERIO DE TRINITARIAS DE LIMA.


Venerabili Fratri Arcbiepiscopo Limano. Innocentius

Papa XI.

Venerabilis Frater, Salutem et Apostolicam benedictionem.

Apostolatus ofBcium bumilitati nostrse, meritis licet iraparibus, ab seterno Pastore commis-

sum, salubriter exequi, adjuvante Domino, jugiter satagentes, ad ea per quae Monasteria et
alia loca regularla

foerainei sexus

ubique locorura ratiouibus opportunis erigi et institu

propensis studiis intendiraus,

valeaut,

ac in idipsum tendentia piarum

personarum vota

libenter exaudimus, sicut ad gloriara Omnipotentis Dei, ad Religionis increraentum et anima-

rum salutem cognoscimus in Domino expedir.


Nuper siquidem pro parte dilecta in Christo
expositum

fuit,

steriura Monialiura in ista Civitate vel Dioecesi


suB

Filiae

quod ipsa se Deo dicare, ac ex bonis

una cum viginti tribus

pauperibus

AnnB de Eobles, Viduse Limanse, Nobis


sibi a

Doraino liberaliter

Liraan. fundare decrevit

collatis,

Mona-

interira vero doral

mulieribus Doraino faraulatur, ac

proinde

ad

erectionem et institutionera novi Monasterii hujusraodi deveniri summopere desiderat, in

quo Moniales profiteantur et observent Eegulam et Constitutiones Monialiura Discalceatarum


Ordinis

SanctissimE Trinitatis. Quoniara

eodem novo Monasterio


cupit, ut,

orationi mentali,

quo plus temporis ad

vero prsecipua ipsius Annse intentio est, ut in

quanto

id suppetat, illius

magis

fieri

poterit, vacetur,

Moniales in locura Divini

plurimura

Officii,

horarum

Parvum Beatissims Virginis Mariaj recitare, ac ad prsesenDomini, erga quam fertur earum devotio specialis, habitum
quali utuntur Moniales Trinitarise, gerero valeant. Ut antera

videlicet Canouicarura, Officiura

tiorcm meraoriara

Passionis

violaceum, non autem albura,

omnis procul ambitionis absit occasio, ex qua sa?pe in

aliis

Monasteriis

perturbatioues

oriuntur et scandala, dura ad Abbatissae electionem proceditur, his per aliquara peculiarcm

PARTE

550

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

ordinationera obvian et religiosse quieti consuli etiam desiderat. Nobis propterea pro parte

ejusdem Annse humiliter supplicatum

ut in praemissis opportune providere

fuit,

et,

ut infra,

idulgere de benignitate Apostlica dignaremur.


piis ejusdem Annae votis, quantum cum Domino possumus, favorabiliter annuere
eamque a quibusvis Excommunicationis, suspensionis et interdicti aliisque Eccle-

Nosigitur
volentes,

siasticis sententiis, censuris et pcenis a jure vel


si

quibus quomodolibet innodata

harum

existit,

paulli,

choro,

mandamus, ut

constiterit fabricara prsedicti novi Monasteri

tibi

dormitorio, liortis

refectorio,

sacrista,

R. E. Cardinalium, Concilii Tridentini Interpretum

S.

per prsesentes committimus et

consilio, Fraternitati Tuse

postquam

latis,

absolutam fore censontes, hujusmodi supplicationibus inclinati, de

serie absolventes et

Venerabilium Fratrum nostrorura

narratis, et

ab homine, quavis occasione vel causa

ad effectum prijesentium tantum consequendum,

absolutam, et supellectili tam sacra,

quam

et

spatiis,

veris existentibus

cum

Ecclesia,

profana suflicienter instructam

assignatum esse redditum annuum, quo viginti quatuor Moniales commode


petitam erectiouem novi Monasterii Monialium Ordinis

cam-

mnibus esse

numeris

necuon eidem
ali possint,

ad

SSmee. Trinitatis Discalceatarum,

sub Regula ejusdem Ordinis, ac sub tua et pro tempore existentis Ordinarii Liman, jurisdictione et superioritate,

cum

conditionibus supra expressis, auctoritate nostra Apostlica pro

tuo arbitrio et conscientia, sine cujusquam prsejudicio, procedas. Nos enim'tibi

harum

serie

facultatem tribuimus, Moniales in novo Monasterio hujusmodi ad habitum, et elapso auno


Probationis

ad Professionem admittendi

Moniales ejusdem Ordinis ex


accedente, assumendi

ita

alio

tamen ut

translatio ipsa recta via et sine

diversione, comitantibus honestis matronis,

guineis ipsarum Monialium

Monasterio per septenium,

si

necnon pro novis Monialibus instruendi duas

Monasterio viciniori, earum tamen et Ordinarii loci consensu

si

commode

transferendarum,

fiat.

fieri

Quae

tamdiu pro introducenda

uUa ad extraneum

quidera

Moniales in dicto novo

et stabilienda regulari observantia,

pro ejusdem Ordinarii arbitrio necessarium reputabitur, commorentur. Prseterea tibi


ratse

Annae preeibus, quoad

modum

locura

possit, propinquioribus consan-

memo-

habitus Monialium dicti novi Monasterii, indulgendi, ac

Domino expedir
earumdem tenore praesentium imperSacros Caones, Sacrum Concilium Tridentinum,

proelectione seu deputatione Abbatisse ejusdem Monasterii, quod magis in


judicaveris, statuendi facultatem auctoritate prsedicta

timur. In reliquis vero ea omnia, quae per


Constitutioues Apostlicas et Ordinis

prsedicti

circa

hujusmodi novorum Monasteriorum

sanctimonialium erectiones praescripta sunt, religioso servari volumus.

Non

obstantibus praemissis ac Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis, necnon,

quatenus opus

sit, dicti

Ordinis, aliisve quibusvis, etiam juramento, confirmatione Apostlica

vel quavis firmitale alia roboratis, statutis et cousuetudinibus, privilegiis


Litteris Apostolicis

innovatis.

in

contrarium praemissorum

Quibus mnibus

quoque indultis et

quomodolibet concessis,

confirinatis

et

et singiilis illorum, tenores prasentibus pro plene et sufficienter

expressis etinsertis habentes,

illis alias

in suo robore permansuris ad prajmissarum effectum

hac vice dumtaxat specialiter et expresse derogamus, caeterisque contrariis quibuscumque.

Datura Romae, apud Sanctam Mariam Majorera, sub annulo Piscatoris, die 10 Septembris
1681, Pontificatus Nostri anno quinto. (Del archivo de Trinitrios.)
Nota.

En

lugar del convento de Trinitarias, que se di facultad de fundar en

la

el

Breve anterior, se erigi

Rey do Espaa, otro convento de Trinitarias, sogun las reglas y constituciones de la Orden de
SSina Trinidad, fundada por S. Juan de Mata y S. Flix de Valois, que un subsiste con gran edificacin de

por influjo del

los fieles, por su singular austeridad y ejemplar observancia.

SECCION TERCERA.

551

FUNDACION DEL CONVENTO DE CARMELITAS DESCALZAS DEL CONVENTO DE SANTA ANA

DE LIMA.
Fu fundado

Convento por

ste

el

Real patrocinio de

la

Eeina nuestra Seora D. Mariana

de Austria, dignsima Esposa del Catlico Rey D. Felipe IV, felcisima Madre del Augusto
II, Rey de Espaa y de las Indias, y Gobernadora del Regno en la menor edad de su
y fu en 21 de Diciembre de 1686, en el Pontificado de N. SSmo Padre Inocencio XI,
del gobierno de sta Santa Iglesia Metropolitana de Lima del Excmo. lUrao. Seor Doctor

D. Carlos
Hijo

D. Melchor de Lian y Cisneros Arzobispo, Virrey y Capitn General que fu de estos Reinos
Excmo. Seor Duque de la Palata, Virrey actual de ste Reino, Tierra firme y

del Per, y del

Ciudad de Lima ciento cincuenta y dos aos.


el Excmo. Seor D. Melchor de Lian y
Cisneros, Arzobispo de Lima, en la Portera del Monasterio del Crmen Antiguo de sta
Chile, y de la fundacin de sta

El dia 21 de Diciembre del ao 1686, concurri

Ciudad, y hechas las Ceremonias, que se acostumbran para sacar las Religiosas fundadoras

La Madre Antonia Maria de la


la Madre Francisca Margarita de la Concepcin, Portera
la Hermana Mara Ana Teresa de la Asuncin,
Novicia se las entreg todas cuatro en dicha Portera a la Excma. Seora Duquesa de la
del

Nuevo Convento

SSma

del

Crmen, que

Trinidad, por Priora

la

lo fueron las siguientes.

Madre Mara Alberta de Jess, por Supriora

Palata, Vireyna y su hija


estribos fueron la Seora

las cuales las pusieron en

Duquesa y su

hija.

su coche todas cuatro

Detras de ste coche fu

el del

y en los dos

Seor Arzobispo,

mismo Seor Arzobispo juntos. Al coche de la Seora Vireyna


mayor de su Excelencia y los pajes al pi de los estribos.
Seguase un coche de Cmara del Seor Virey, donde su Mayordomo mayor llevaba los primeros criados del Seor Arzobispo. Despus seguia otro de Cmara del Seor Arzobispo, donde
sus criados llevaban otros Gentiles hombres del Seor Virey. Cerraba otro coche de Cmara
del Seor Virey, con la dems familia, dando siempre los dueos el mejor lugar, como es
debido, los huspedes. En sta forma del acompaamento, en que no fu el Crucero del Seor
en que iba

el

Seor Virey y

seguia caballo

el

el

Caballerizo

Arzobispo, por no tener lugar, llegaron la Iglesia de San Pablo de la

donde estaban esperando

los tribunales,

y entr

la

Compaa de Jess,

Seora Vireyna con las cuatro Religiosas

Fundadoras, y haciendo oracin se di lugar, para que el Seor Arzobispo se vistiese de Ponquien llev al Santsimo en Procesin en la forma regular. Despus del Plio, inme-

tifical,

diatamente fueron las cuatro Religiosas Fundadoras, acompaadas cada una de dos Seoras,

y todas con velas, y

la

Seora Duquesa y su hija llevaron en medio

la

Madre

Priora, cerrando

por uno y otro lado el Cabildo de esta Ciudad, y los Tribunales con el Seor Virey.

forma fueron hasta

el

Nuevo Convento de Carmelitas de Santa Ana, donde

simo, y se dejaron en su Clausura las cuatro Religiosos.

Seor Arzobispo, y se volvi Palacio con la Seora Vireyna.

En

sta

se coloc el Sant-

se despidi el Seor Virey del

sin otra formalidad

todos sus coches.

(As se registra en el Libro antiguo de sta fundacin de Carmelitas).

tomaron

PARTE

552

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

SE ESTABLECE EN LAS INDIAS OCCIDENTALES LA CONGREGACION DE LOS BELEMITAS.


Innocentius Papa XI.
Ecclesise Catholicse per

Ad futuram

universum terrarum orbem

memoriam.

rei

diffusae regimini,meritis licet

per ineftabilem Divinse sapientise atque bonitatis abundantiam, pra?sidentes, ad

imparibus,

ea,

per quae

pietatis et Christiana charitatis opera ubique locorum, prajsertim ad infirmorura et convales

centium subventionem et utilitatem, provide prudenterque ordinantur, propensis studiis


intendimus et Christifidelium in idipsum laudabiliter et fructuose incumbentium Confraternitatem in visceribus paternse gerentes charitatis,

mandatorum Domini
lautes

opportunis favoribus et

personarum

felici

illarum statui et prospera in via

directioni libenter providemus, illasque et personas in eis


gratiis

Domino famu-

prosequimur, sicut rerum, locorum, temporum et

qualitatibus nature consideratis

ad Dei Omnipotentis gloriam et animarum

salutem ac piorum operum incrementum populique Christiani sedificationem et consolationem


specialem conspicimus in Domino salubriter expedir.

Exponi siquidem Nobis nuper

fecit dilectus Pilius,

Kodericus a Cruce, Procurator Generalis

Confraternitatis Confratrum Bethleemitarum nuncupatorum, in Hospitalibus

valescentium in Indiis Occidentalibus canonice, ut asseritur,


in eisdem Indiis initium habuit a

Domum

quodam Petro Bettancur

et Hospitale ipsius Confraternitatis in Civitate

cum

pauperum con-

quod dicta Confraternitas

a Sancto Josepho, qui

primam

Guatimalse, pro pauperum convales-

aliisve pietatis et Christianse charitatis operibus,

centium cura,
subinde

erectse,

aliud simile Hospitale anno 1671 in Civitate

anno 1653

jedificare

Limana fumlatum

fiiisset,

ccepit

Consti-

tutiones pro praefatse Confraternitatis gubernio, juxta tune existentem illius statum, factse

anno 1674, per Sedem Apostolicara confirmatae fuerunt. Porro aucto hujusmodi Hospitaliura

numero usque ad undecim,

et in

promptu existente multorum aliorum fundatione, pro

prosperoque ejusdem Confraternitatis regimine

et gubernio formatse

felici

fuerunt novae Constitu-

tiones prsesenti illius statui convenientes, tenoris qui sequitur videlicet


(Aqu siguen las Constituciones, que pueden verse en

Cum autem,

sicut

eadem

el Bulrio.)

expositio subjungebat, prsefatus Eodericus, Procurator Generalis,

Constitutiones hujusmodi, quo firmius subsistant et serventur exactius. Apostolice confir-

mationis nostrse patrocinio communiri, et alias dictaa Societatis statui opportune a nobis
provideri et, ut infra, indulgeri plurimum desideret; Nos ipsius Roderici Procuratoris
Generalis votis hac in

eumque

re,

quantum cum Domino possumus,

a quibusvis Excommunicationis

nomine nobis super hoc humiliter porrectis

favorabiliter annuere volentes,

absolutum fore censentes, supplicationibus, ejus


inclinati,

de nonnuUorum Venerabilium Fratrum

nostrorum S. R. E. Cardinalium, super hoc negotio a nobis specialiter deputatorum consilio,


prajfatam societatem Confratrum Bethleemitarum nuncupatam, Ilospitalium pauperum convalescentium

in

Indiis

Occidentalibus, in Congregationem

sub

regula S. Augustini et

suprascriptis Constitutionibus, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, perpetuo erigimus


et instituimus

ac easdem Constitutiones pr?einsertas

cum mnibus

et singulis in eis contentis,

auctoritate et tenore prsedictis confirmamus et approbamus, illisque inviolabilis Apostolicse


firmitatis robur adjicimus,

ac

omnes

et

singulos juris et facti defectus,

(lolibet intervenerint, supplemus. Prcterea

si

eamdem Congregationem,

qui desuper quomosic a nobis erectam,

ejusque Confratres, Hospitalia, Ecclesias et personas quascumque, ab omnmoda jurisdictione


et correctione

quorumcumque Ordinariorum locorum eadem

auctoritate

harum

serie

eximimus

et plenarie liberamus, ipsamque Congregationem, Confratres, Hospitalia, Ecclesias et per-

SECCION TERCERA.
sonas Iiujusmodi sub immediata
subjectione

nostra et hujns Sanctse Sedis Apostolicse protectione et

ipsam

Porro

siiscipimus.

quoscumque a solutione quaitae

553

Congregationem

fuueralis,

tam

erectam,

sic

Ssecnlaribus,

ejusque

Confratres

quam Regularibus

Ecclesiis

Parochialibus, aliisqne lois piis, etiam doctrina! populi Indorum, aut alia quavis denominatione nuncupatis

debitae, auctoritate pra;fata, earuradera

amplissime de novo eximimus pariter et liberamus


sufragari deber, etiam

quoad Hospitalia

Confratrum et

Sacramentura, debito tamen

dictorum Hospitalium assidue

et

et personas

sepeliantur in

cum honore

et

Extremse Unctionis

personis supra expressis per Capellanos

Capellani intra septa dictorum Hospitalium

prsedictis,

et

dictorum
iit

licite possint;

utque

adriiinistrari valeant infirmis et

eorumdem Hospitalium dummodo tamen iidem


;

commorentur

utque liceat eisdem Capellanis in

divina officia et Missas solemnes celebrare, etiam in

dictis Ecclesiis

auctoritate et tenore

commorantes

Ecclesiis

et reverentia, in Ecclesiis

perpetuo asservare et retiere libere et

Sacramenta Pcenitentie, Eucharistise


aliis

in futiirum erigenda

habeant Ca^meterium. Insuper eisdem Confratribus,

dictee Ecclesise alias

Eucharistise

tenore prsesentiura, plenissime et

Declarantes hujusmodi xemptionera

dummodo tamen

inservientes intra septa Hospitalium,

SSmum.

concedimus et indulgemus. Denique

Communione

Societatis ver pcenitentibus et confessis ac Sacra

hebdmada Majori,
Confratribus

dicta;

die prima

eorum

refectis,

ingressusin Societatera hujusmodi, plenariam; necnon mnibus et siugulis ipsius Societatis


Confratribus ac infirmis morientibus et personis inservieutibus ia dictis Hospitalibus, iu
cujuslibet
refecti, vel

sin

eorum mortis
quatenus

articulo, si ver similiter pcenitentes et confessi ac Sacra

id

facer nequiverint,

saltem contriti, noraen Jesu ore,

minus corde, devoto invocaverint, itidem plenariam

sexus Christidelibus ver

quandocumque

si

potueriut,

ac mnibus et singulis utriusque

queque poenitentibus et confessis ac Sacra Communione

qui aliquam ex Ecclesiis dictorum Confratrum,


erigendis, in

respective semel

Communione

tam hactenus

duabus tantum anni

erectis,

festivitatibus, per

quam

in

Ordinarios

tantum designandis, a primis Vesperis usque ad occasum

solis

refectis,

posterum

locorum

festivitatum

hujusmodi, anuis singulis devote visitaverint et ibi pro Christianorum Principum concordia,

Hseresum extirpatione ac Sanctse Matris Ecclesise exaltatione pias ad


qua

festivitate prsefatorum id egerint,

etiam plenariam

Deum

preces eifuderint,

omnium peccatorum suorum

indul-

gentiam et remissionem misericorditer in Domino concedimus.


Decernentes easdem praesentes Litteras semper firmas, validas et eficaces existere et
suosque plenarios et ntegros effectus

fore,

sortiri, etc.

Datum Koms, apud Sanctam Mariam Majorem, sub annulo Piscatoris, die 26 Martii
Romano Luxemburg. tom 11, pg. 515.)

lb7, Pontificatus nostri anno undcimo. (Del Bulrio

Nota. Hablan los Fastos de stas Letras en la Ordenacin 411.

Obsrvese que las Indulgencias y gracias

concedidas en sta Constitucin estn vigentes, por ser posteriores la de Paulo V, que revoco las Indulgencias concedidas

hasta

all

los Regulares.

RELIGIOSAS BELEMITAS.
ao 1668 fu confirmada la fundacin de las Religiosas Belemitas.
Se hace mencin de sta fundacin en la Historia de las Ordenes Religiosas, obra escrita en
Antonio de la Cruz hizo
francs, edicin de 1721,
3, c. 47, pg. 355; donde se dice as

Segn

los Fastos,

en

el

p,

construir

un Hospital para

recibir las

mujeres enfermas, en donde la Seora Agustina del

Galdo y sus hijas con algunas otras se consagraron

al servicio

de las enfermas. Se vistieron

de un habito igual... y fueron llamadas Belemitas. El Obispo (de Guatemala) di su aprobaC9

PARTE

I'RIVILEGIOS

Z-"

DE LOS REGULARES.

cion ste Establecimiento, el cual fu confirmado despus por la Santa Sede.


el autor

de la Historia. Pero aaden los Fastos

Apostolicam non reperi.

Poeminarum

Hasta aqu

instituti approbationera

(Orden. 337.)

FUNDACION DEL MONASTERIO DE CAPUCHINAS DE LIMA, LLAMADO JESUS, MARIA

Y JOS.
Cdula Real.
El Rey.

Por cuarto la Abadesa y

han representado, que en

la

Ciudad de

Religiosas de Convento de Capuchinas de sta Corte

Reyes hay un Beatero Congregacin de doncellas,

los

las cuales juntas y unidas viven en pobreza evanglica y clausura voluntaria,

mamente fueran

hijas de

San Francisco, cuya casa

como

si legti-

Recogimiento inspirado de Nuestro Seor

fund un varn de tan esclarecida caridad y slida virtud, que de muchos dias se est tratando
de su Beatificacin en la Corte Romana, llamado Nicols de Ayllon Nicols de Dios, Indio de
nacin, el cual dej la casa de su propia habitacin para ste Recogimiento de doncellas virtuosas, as Indias

como Espaolas,

cando limosnas para


temporal vida

los

ello,

sin exceptuar persona, las cuales sirvi

y alimento bus-

todo el tiempo, que vivi; y el dia, que pas de los trabajos de sta

descansos de la eterna, dej mandado su dichosa mujer, Maria Jacinta de

la Santssima Trinidad, prosiguiese en sta obra, que los dos hablan comenzado y seguido por
espacio de algunos aos, la cual obedeci tan exactamente, que ha muchos, que asiste a dicho

Recogimiento de doncellas, en cuyo ejercicio ha adquirido tan gran fama de virtud, as ella
como las que la han seguido habiendo siempre por lo menos nmero de veinte y tres, donde
entran sin dote ni renta, siguiendo siempre la evanglica pobreza, de donde se les han seguido
tan felices progresos, que ha
plo,

que no slo son

treinta aos, que viven con tal rectitud, clausura y ejemy admiracin de todos los ciudadanos de dicha Ciudad, sino de

y tienen Casa Iglesia muy buena y suficiente, con aprobacin de sus Ordinarios,
frequentada y favorecida de todo gnero de gentes, as Eclesisticas como Seculares, y

todo el Reino

muy

ms de

la atencin

un Sacerdote llamado D. Juan Gonzlez, varn de vida

irreprensible y

muy

rico,

quede

rden del Arzobispo de dicha Ciudad es su Protector, y persona que ha puesto la Casa Iglesia

en perfeccin con sus haberes.

anhelando las almas, que estn en este Recogimiento ms

perfeccin, donde vivan debajo de

la

Regla y Votos, que

las Religiosas

Capuchinas profesan,

y hacer precisa su voluntaria clausura, han pedido las suplicantes las ayuden en esto, participndoles y ensendoles ste

modo de

vida religiosa y desapropiada, yendo dos ms,

si

fuere

necesario, de ste Convento poner en ste empezado Verjel la pura y perfecta observancia de
sus votos y Constituciones. Y viendo cosa tan maravillosa, y que no es obra nueva ni necesita

de comenzarse, pues ha tanto tiempo que es Iglesia y Recogimiento, viviendo de limosnas,


fiadas en la Providencia de Dios, como todo consta de los papales presentados en mi Consejo

de las Indias, ha movido la caridad de sus nimos, de suerte que hay Religiosas, que se

expondrn de buena voluntad


solo fin de

los trabajos,

que en camino tan dilatado

se dejan considerar,

que esas almas logren la mayor unin con su divino Esposo debajo de

lidad de los votos y clausura religiosa

suplicndome las mande dar

puedan poner en ejecucin una obra tan del agrado de Nuestro Seor.

mi Consejo de

la esencia-

la licencia

para que

habindose visto en

las Indias todos los papeles informes del Virey del Per,

Audiencia y Arzo-

bispo y Cabildos Eclesistico y Secular de la Ciudad de los Reyes, que ha habido sobre sta

pretensin desde el ao de mil seiscientos y noventa

y oido

los fiscales,

que han sido del

Consejo, y consultndome sobre ello, reconociendo que en elevarse ste Beatero Monasterio

SECCION TERCERA.
de

555

Keligiosas Capuchinas no hay perjuicio pblico, pues tienen caudal para la obra y fincas

cuantiosas para

y por la Regla, que se pretenden

sustento de Capellanes y Ministros,

el

subordinar, no pueden tener hacienda propia, y viven de la Providencia; ha resuelto conceder

hayan de estar sujetas al Ordinario, y que el nmero haya de


Eeligiosas
dotacin, que las doce plazas sean para Espaolas, y las seis,
ocho
de
y
tercera parte, para Indias, hijas de Caciques, y no de inferior calidad, pues para stas

la licencia, que se pide, con que


ser de diez

que

es la

la misma Ciudad, en que se puedan recoger, y que aunque las seis plazas,
que se aplican a las Indias Caciques, estn vacantes, no puedan entrar en ellas Espaolas, porque

quedan Beateros en

han de quedar reservadas precisa

indispensablemente para Indias de la calidad, que se pre-

las Capuchinas de sta Corte cmo se ha ejecuy que se d cntendar la


tener poder, en que se obliguen las Colegialas
gracia
deber
tado, que antes que se use de sta

viene

Abadesa de

guardar la Kegla, que han de observar, teniendo por conveniente que para establecer la de su
Instituto, pasen del

instruirlas en ella

Convento de sta Corte de otro de estos Reinos, dos Religiosas para


precediendo que

el

administrador del Beatero de la dicha Ciudad haya de

suministrar los medios necesarios para su conduccin y decencia, hasta ponerlas en ella

en

cuya conformidad, por la presente doy y concedo licencia para erigir y fundar el dicho Convento de Religiosas Capuchinas en la casa, que hoy se conserva el Beatero con el ttulo de
Jess, Maria y Jos y las calidades expresadas.

mi Audiencia de

Y mando

mi Virey y Presidente y Oidores de

Reyes, y ruego y encargo al Arzobispo de la Iglesia Metropolitana de ella,


que cada uno en la parte, que le toca den las rdenes y providencias, que convenga para su
los

entero y puntual cumplimiento, sin permitir se les

ponga en

ello

embarazo ni impedimento

alguno, ntes se les den y hagan dar el favor y asistencia, que para poner en ejecucin obra

tan del agrado de Nuestro Seor y beneficio

comn de aquel Reino

les pidieren

y hubieren

menester; que as es mi voluntad. Fecha en Madrid, treinta y uno de Diciembre de mil


seiscientos y noventa

y ocho. Yo

el

Rey.

Nota. Por Cdalas posteriores se permitieron venir de Madrid cinco Religiosas Capuchinas fundar dicho
Monasterio de Lima, y tambin se levant hasta treinta y tres el nmero de plazas para la admisin de Religiosas, como lo prescriben las Constituciones de las Capuchinas ; empero con la condicin de reservar la tercera
parte de stas plazas para las hijas de Caciques.
Salieron las cinco Eeligiosas de

Madrid 3 de Enero de 1710, y despus de muchos trabajos llegaron cuatro

Lima, habiendo muerto la Madre Vicaria en Buenos-Aires. Hicieron su entrada en

en

el

Lima

las cuatro Eeligiosas

dia 4 de Febrero de 1711.

(Sacado del archivo de ste Monasterio).

ERECCION DE LA CONGREGACION DE
Innocentius Papa XII.

Ex debito pastoralis

officii,

S.

HIPLITO DE MJICO EN ORDEN REGULAR.

Ad perpetuam

rei

memoriam.

quo Ecclesiae Catholicse, per universum terrarum orbem

diTusB,

regimini divina dispositione praesidemus, Congregationes Christifidelium pietatis et Christiana charitatis

operibus, ad

utilitatem, laudabili studio

Pauperum Infirmorum

et

Couvalescentium subventionem et

incumbentium, paterno charitatis

illarum statui, ac, ut personse, quce

tam pium

vita3

afifcctu

prosequimur, felicique

institutum susccperunt, in ea vocatione, in

qua vocatse sunt, perseverent usque in finem, opportunis rationibus et favoribus providere
studemus, sicut, mnibus mature consideratis, ad Omnipotentis Del gloriara, piorum operum

incrementum

Dudum

et

animarum salutem expedir in Domino arbitramur.


quondam Bernardinus Alvarez Insula, dum

siquidem, postquam

viveret, Civitatis

Mexican. in Indiis Occidentalibus Hospitale, sub invocatione S. H2)polyti Martyris, in cujus

PARTE

556

festivitate olirn dicta Civitas

3"

PHIVILliGIOS

DE LOS REGULARES.

ab idololatris gentilibus detenta, ad Christianorum potestatem

devenerat, prope et extra muros ejusdera Civitatis, pro pauperibus Christifidelibus Infirmis et

Convalescentibus curandis, aliisque pietatis operibus exercendis, sub certis statutis et ordina-

PP. XIII,

tionibus, de Ordinarii loci licentia, erig et fundari curaverat, fel. rec. Gregor.

Prsedecessor noster, supplicationibus,


rectis inclinatus, erectionem et

ipsiiis

Bernardini nomine, sibi super hoc humiliter por-

fundationem Hospitalis ac Statuta et ordinationes hujusraodi

approbavit, illisque perpetua; irmitatis robur adjecit


similiter Prsedecessoris nostri, Litteris,

cum

Litterse super prsemissis conficerentur,

rebushumanis

Eationi

coiigruit,

mem.

et alias prout rec.

Sixti Papse V,

pradictus Gregoriiis Prsedecessor, antequara ejus


fuisset exeraptus, sub

desuper expeditis, uberius continetur.

Postmodum

plumbo informa,

vero pia; memorise Cle-

mens PP. VIII, etiam Pra^decessor noster, fidedignorum relatione accepto, Hospitale praedicbenedicente Domino, adeo excrevisse, ut in praidictarura Indiarum Occidentaliura

tura,

partibus alia Hospitalia et similia exacta et fundata extitissent, per

quasdam

suas, in simili

forma Brevis die 2 Aprilis 1596, emanatas Litteras, nter alia ordnavt seu concessit, quod
omnia et singula Hospitalia hujusmodi, tam erecta, quam in posterum erigenda, eorumque
Confratres, et pro tempere existentes n eisdem Indiis Occidentalbus, mnibus et singulis
gratiis, privilegiis, prsrogatvis, facultatibus, ndultis, ndulgentis,

tam

spiritualibus,

quam

temporalibus, et favoribus a simili me. Po V, ac pra?dictis Gregorio et Sixto Pradecessoribus,


necnon a quibusvis aliis Komanis Pontificibus, etiam Praedecessoribus nostrs, Hospitalibus

Joannis De, eo nimirum in Sanctorum


S. Joannis De

adhuc

cessis, uti, fru et

ac

si psis

gaudere libere et

nominatim

numerum nondum

instituto, tune nuncupatis,


licite

et seque prncipalter concessa fussent.

S. Hippolyt et Confratrum,

80 dependentum, expsito,

quam temporalibus

nuncupatam redacta

con-

Ac

deinde ipsi Clementi Prsede-

Majoris nuncupati,

dicti Hospitalis

tam ejusdem Sancti Hippolyti, quam aliorum sex Hospitalium ab


quod dicta Hospitalia, sub prsedictorum statutorum, et Ordnatio-

observatione, spatio plurium

tualibus,

Ordne Fratrum ejusdem

possent et valerent, in mnibus et per omnia, perinde

cessori pro parte tune existentium, Superiors, Fratris

num

relato, nec

Regnorum Hispaniarum quomodolibet

annorum prospere

et feliciter adrainstrata, ac

increments aucta, et in

unam Congregationem

tam

spiri-

S. Hippolyti

fuerant, sed sucessu temporis famliaris experientia, ususque quotidianus

docuerat, plerosque ipsorum Hospitalium Confratres, emissis licet de more castitatis et paupertatis votis, in suscepto

tamen per eos

vitse Hospitalitiae instituto,

ex eo prsesertim quod ipsi

perpetuse Hospitalitatis et obedentise votis in aliquo obstricti non essent,

minime

dem Clemens Praedecessor, ad supplicationem eorumdem, Fratris Majoris

et

perseverare,

Confratrum, quod

de caetero et in perpetuum omnes et singul dictorum Hospitalium Confratres, tune et pro

tempere existentes, do tantum, videlicet Hospitalitatis

et obedientae vota emttere deberent,

per alias suas Litteras, anno Incarnationis Dominicae 1604, Kalendis Octobris, Pontificatus
sui anno dcimo tertio, sub
suit, ordnavt et ndulst,

plumbo

expeditas, statuit, aliaque sub certis

modo

et

forma dispo-

prout in bis posteriorbus sub plumbo, et praedicts n forma Brevis,

ipsus Clementis Praedecessoris Litteris etiam uberius respective continetur.

Cum

autem

S. Hippolyti,

ex quo dictus

sicut dlectus Joannes de Cabrera, Procurator Generalis prEdictse Congregatons

Nobis nuper exponi

fect,

Confratres Hospitalium et Congregatons hujusmodi,

Clemens Praedecessor eos memorata do tantum Hospitalitatis

et obedientise

vota emttere deber, sicut prajmittitur, statuit, alia do praedictae castitatis et paupertatis

vota emitiere oraisernt, seque dictorum dumtaxat Hospitalitatis et obedientae votorum ratone

minime

ad perseverandum n Hospitalibus et Congregatione

praedicts,

vero varia inconvenientia dimanare dignoscantur

praeterea quia, juxta posteriores

teneri existiment, nde

ejusdem

SECCION TERCERA.

557

Clementis Pradecessoris Litteras prsedictas, ad electionem Fratris Majoris dictse Congregationis

et

celebrandam, viginti ex antiquioribus ejusdemCongregationis Confratribus, considerata

computata ipsorum antiquitate, a tempere eraissorum per eos dictorum duorum votorum

Hospitalitatis et obedientise, convocari debent et

nonnunquam

inter ipsos antiquiores sic con-

vocaiidos aliqui mdica; peritise reperiuntur, hiac eveniat, ut aliquis minus peritus ad officium

Fratris Majoris

hujusmodi aliquando eligatur, ac proinde ipse Joannes, Procurator Generalis,

dictam Congregationem
ita ut

illius

formalem Religionem, sub regula Sancti Augustini,

in perfectam et

Fratres obedientise, castitatis et paupertatis, necnon Hospitalitatis vota in actu

eorum Professionis regularis emittere teneantur,

erigi, ac loco

dictorum viginti antiquorura

Confratrum, alios viginti, peritiores scilicet et magis graduatos, dicti Fratris Majoris electores
constitu et deputari; neonon,

tam binas Clementis, quam

Sixti

Prsedecessorum Litteras prfe-

dictas, ac gratias, indulgentias, facultates, antelationes, privilegia et indulta, per eas

Hospi-

Congregationi prsedictis concessa et communicata, ad Congregationis, sic erigendse,

tali et

favorem innovari, et Apostlica; confirmationis nostrse patrocinio communiri, ac alias inprsemissis opportune a Nobis provideri

et,

ut infra, indulgeri plurimum desideret.

Nos ejusdera Joannis, Procuratoris Generalis,

votis hac in re,

quantum cum Domino possu-

mus, favorabiliter annuere volentes, eumque a quibusvis Excommunicationis


Ibre censentes, supplicationibus ejus

nomine Nobis super hoc humiliter porrectis

nonnuUorum Ven, Fratrum nostrorum


cialiter

S.

absolutum
inclinati,

de

R. E. Cardinalium super hoc negotio a Nobis spe-

deputatorum, qui illud mature perpenderunt, et circa memoratam Fratris Majoris

electionem nihil innovandum esse censuerunt,


Hippolyti Martyris in

Congregationem Sancti

consilio, praefatam

formalem Regularem Religionem sub regula

S.

Augustini

cum

votis

sol-emnibus castitatis, paupertatis et obedientise, necnon Hospitalitatis, auctoritate Apostlica,

tenore prsesentium perpetuo erigimus et instituimus, eamque, sic a Nobis erectam, illiusque
Confratres, Hospitalia, Ecclesias et personas quascuraque sub

immediata nostra

et

hujus

subjectione suscipimus. Porro gratias, indulgentias, facultates,

Sanctse Sedis protectione et

antelationes, privilegia et indulta prsefata,

dummodo

sint in

usu ac

licita et honesta,

nec sint

revocata aut sub aliqua revocatione comprehensa, Sacrisque Canonibus et Concilii Tridentini
Decretis aut posterioribus Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis vel Regularibus
dictse Congregationis,

Nobis

sic a

confirraamus

prsefatis

et

erectse, institutis

approbamus,

illique

non adversentur, auctoritate

inviolabilis

Apostolicse

et tenore

firmitatis

robar

adjicimus.

Decernentes ipsas prsesentes Litteras semper firmas, validas et efficaces existere et fore

Datum Romse, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die

20 Maji 1700,

Pontifi-

catus nostri anno nono.

(Bul.

Rom. de Mainardo, Const.

195).

Nota. Se mencionan en los Pastos, Ord. 445.

CONSTITUCIONES DE LA ORDEN DE SAN HIPOLITO DE MJICO.


Innocentius Papa

Ex

XIL Ad

injuncto Nobis divinitus Apostolicse

Charitatis

et

Hospitalitatis

perpetuara rei

servitutis

memoriam.

muere, ad

ea,

per qua; Christianaj

opera ubique locorum, ac prajsertim in remotissimis ab hac

Sancta Sede partibus, opportune promoventur, favorabiliter intendentes, Christifidelium Congregationes in id ipsum laudabili studio incumbentes Apostlico favore prosequimur.-..

Exponi siquidem Nobis nuper

fecit dilectus Filius

Joannes de Cabrera, Procurator Generalis

PARTE

558

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Congregationis Charitatis, sub titulo Sancti Hippolyti Martyris, in Civitate Mexican. aliisque
partibus Indiarum Occidentalium novissime a Nobis in Eeligionem erectse, quod pro

prosperoque
quse revisas

et

felici

Congregationis regimine et gubernio factse fuerunt nonnullae Constitutiones,

dictee

examinatse ac in

unum

collectse sunt tenoris, qui sequitur:

(Consequuntur

Constitutiones.)

Cum

autem, sicut eadem expositio subjungebat, dictus Joannes, Procurator Generalis,

Constitutiones hujusmodi, quo firmius subsistant et serventur exactius, Apostolicse confir-

mationis nostrse patrocinio communiri plurimum desideret


Generalis, votis hac in re,

eumque

Nos ipsius Joannis, Procuratoris


quantum cum Domino possumus, favorabiliter annuere volentes,

a quibusvis Excoramunicationis... absolutum fore cnsenles, supplicationibus ejus

nomine Nobis super hoc humiliter porrectis

rum

S.

E.

de nonnullorum Ven. Fratrum Nostro-

inclinati,

Cardinalium, super hoc negotio specialiter deputatorum, qui rem matura

E.

omnes

discusserunt, consilio,

et singulas Constitutiones prseinsertas auctoritate Apostlica,

tenore prsesentium confirmamus et approbamus, illisque inviolabilis Apostolicse firmitatis

robur adjungimus...

Datura Romse, apud


tificatus nostri

S.

Mariam

Majorera, sub annulo Piscatris, die 21 Junii 1700, Pon-

anno nono. (Bul. Kom. de Mainardo, Const. 197.)

No ta. No hacen mencin

los Fastos.

ERGESK EN ORDEN REGULAR LA CONGREGACION DE LOS BELEMITAS.


Clemens Papa XI. Ad perpetuara

Ex

debito pastoralis

offlcii,

rei

memoriam.

quo Ecclesise Catholicae, per universum terrarum orbem

difiusse,

regimini, Divina dispositione prsesidemus, Congregationes Christifidelium pietatis et Chris-

operibus

charitatis

tianse

ad pauperum infirraorura

et

convalescentium

subventionem et

utilitatem laudabili studio incumbentium, paterno charitatis affectu prosequiraur...

Alias siquidem,

nempe anno 1653, postquam

pietate quon. Petri de

in

civitate Guatimalse in Indiis, singulari

Betancur a Sancto Josepho,

viri,

ob

ejus erga

pauperum convalescentium segrotantiuraque charitatem, aliasque


satis

abunde

clari,

ac

Confraternitas Bethleemitarum nuncupat, prius Ordinarii et deinde Sedis

Apostlicas

auctoritate confirmata,

excreverat,

ut ad

plures Religiosi,

Deum amorem

ejus virtutes (ut asserebatur)

exordium

desumpserat, ac

benedicente

Domino adeo

annum 1687 undecim Hospitalia cum Domibus Keligiosis, in quibus


nedum in aegrotantium, convalescentium ac contagioso morbo laborantium

cura aeque pie et laudabiliter se exercebant, verum etiam in puerorum eruditione sedulo
incurabebant, integre erecta et fundata reperirentur,
cessor

noster,

attento tara ejusmodi spirituali

fel.

rec. Innocentius

rerum augmento,

Papa XI, Praede-

et ex eo quia

prsedictse

Confraternitatis viri strictius Del servitio se raancipari cupiebant, supplicationibus dilecti


Filii,

Roderici a Cruce, qui

tune ad

illarura Confraternitatum erectione in

almam urbem
veram

nostram, tune suara, pro expetenda

et religiosam

Congregationem,

cum

concessione

Generalatus pro prima vice in ejus persona, missus fuerat, benigno inclinatus, dictara Coniraternitatem, seu Societatem Conratrura Bethleeraitarum

Congregationera,

sub regula

S.

Augustini,

pauperum convalescentium

in

sub quibusdam Constitutionibus, auctoritate

Apostlica perpetuo erexit et instituit... Postraodura vero idera Innocentius Praedecessor


accepto, curadera

Rodericum Professionera

tutiones expresse emisisse, illum in

in eadera Congregatione, juxta praedictas Consti-

primum

Superiorera Generalera dictae novse, per

eum

SECCIOiN

559

eadem forma Brevis die 14 Junii ejusdem anni 1687


quo idem Kodericus ad Civitatem Guatimalen.
niimerandum, cura mnibus et singulis prserogativis, preeminentiis,

erectse, Congregationis, per alias

suas in

emanatas Litteras, ad sexenniura, a


prsedictam advenisset,

TERCERA.

die,

facultatibus, auctoritate, privilegiis, gratiis et indultis ac honoribus et oneribus, quse ejusmodi

easdem Constitutiones ab eo confirmatos supradictas, tribuebantur


Motu proprio et ex certa scientia sua, deque Apostlica? potestatis pleni-

Superiori Generali, per


et prsescribebantur,

tudine, constituit et deputavit...

Cum

autem, sicut dilecti

Pilii,

Michaei a Jesu Maria, Procurator Generalis, et Franciscus

a S. Antonio plurium graviorum vocalium dictse Congregationis Procurator in Curia, ejusdem


Congregationis nomine Nobis nuper exponi fecerunt, quamvis in hujusmodi eorum religiosa

Congregatione singula, quae veros et formales decent Regulares,

tum

tum

respectu habitus,

cseterorum operum, ad que juxta prsedictas Constitutiones tenentur, adimpleantur, ac octo-

decim

in Congregatione

hujusmodi Hospitalia,

necnon in Liman, et Mexican. pro qualibet


caeteris vero

totis

numeris absoluta, de praesenti reperiantur,

Domo

religiosa quinquaginta vel circiter, in

quadraginta, triginta aut viginti quinqu, et singulis respective Hospitalibus

non minus duodenario numero Religiosi collocari

et assistere soleant

Ex-

niliilominus ipsi

ponentes ipsam Congregationem in veram etformalem Religionem, in qua non vota Simplicia,
ut de presenti, sed expressa et solemnia, sicut in quatuor Mendicantium Ordinibus, caeterisque
approbatis Religionibus, in posterum ab mnibus perpetuo profiteantur...

Nos eorumdem Michaelis

Domino possumus,

et Francisci,

Procuratorum, votis hac in

favorabiliter annuere volentes... praefatam

tarum, in Indiis Occidentalibus, in veram Religionem


etiam ab

iis,

qui hactenus vota hujusmodi in

cum

re,

quantum cum

Congregationem Bethleemi-

votis

solemnibus ex integro,

eadem Congregatione emiserunt, emitteudi

ita

taraen ut nova vota emittentes prius de ineficacia praecedentium votorum ad constituendum


eos veros Religiosos certiorentur, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, perpetuo erigimus
et instituimus.

Decernentes easdem prsesentes Litteras firmas validas et efficaces existere et fore, etc.

Datum Romse, apud

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 3 Aprilis 1710, Pontificatus

nostrianno dcimo. (Bul. Rom. de Mainard., Const. 140.)


Nota. Se menciona en los Fastos, Ord. 475.

FUNDACION DE LAS NAZARENAS EN LIMA.


Venerabili Fratri Archiepiscopo

Limano, sive Vicario Capitulari Metropolitanse Ecclesiae

Limanse ia casu vacationis

illius

Sedis Archiepiscopalis legitime deputato.

Benedictus Papa XIII.


Venerabilis Frater, seu dileete Fili, salutem et Apostolicam Benedictionem.
Sacrosancti Apostolatus ofBcium humilitati nostrae, raeritis licet imparibus, b

Pastore

commissum,

salubriter exequi, adjuvante

Domino, jugiter satagentes; ad

cterno

ea, per qua3

Monasteria et alia loca regularla devoti fosminei sexus ubique locorum opportunis rationibus
erigi et institu valeant, propensis studiis intendimus, ac in id ipsum tendentia piarum animarura vota libenter exaudimus, sicut ad gloriara Oranipotentis Del ad Religionis incrementum
et animarura salutem cognoscimus in Domino expedir.

Nuper
rense

siquidera pro parte dilectarum in Christo Filiarura Oblatarum, Congregationis

nuncupatarum,

civitatis

Limana) nobis expositum

fuit,

Naza-

quod cura quoudara Antonia

>

PARTE

560

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Lucia de Spiritu Sancto, quadraginta et ultra ab hinc annis, congregatis octo virginibus nobilibus virtutique propensis, in quadam domo, intra muros dictse Civitatis empta, de tune
existentis Archiepiscopi Limani, illiusque Vicarii in spiritualibus Generalis, consensu secesserit, ibique laudabiliter

cum

dictis, et aliis

octodecim virginibs

vixerit, ibique dictse Vir-

gines habitum Jesu Nazareni, scilicet tunicam puniceam induerint, et pro cingulo ligent

funem ex junco

et

coronam spineam

dentem ac sandalia

in

in capite deferant,

necnon alterara funem ex eolio pen-

pedibus ac nonnuUis anni diebus, et praesertim in majori hebdmada et

singulis feriis sextis, Crucera humeris in Kedemptoris Nostri Passionis

memoriam superim-

ponere soleant, quod etiam singulis diebus faciunt, dura ad refectionera accedunt, ac singulis
noctibus, dura ab hora nona ad deciraara pios passus vise Crucis exercent, earadem Crucera in

humeris deferunt, et paucis horis somnum capiunt in lecto conflato ex tribus tabulis absque
alio tegumento, quara uno stragulo aut ladice ex gossypio altero ipsis inhserente, alio vero
propter decentiara cura pulvinari ex lana absque linteis, vel alia tela, prseterquam in casu
infirmitatis

sub prsefata autem tnica eo

tantura habitu, qui ad modestiara requiritur,

utuntur absque subucula, tunicam tantura ex lana habentes super carnibus, pedibus nudae
cura sandaliis tantura ex fue, cellaque latitudinis quatuor et longitudinis quinqu tantum

brachiorum

inhabitantes, ac tali forma vitara ducentes, talibus austeritate

illius raensurae

pcenitentia et oratione cura aliis particularibus forrais, ut ex trdnsraisso ad infrascriptam

Cardinaliura Congregationera processu apparere asseritur, ut exinde ingens illorum populorum


Bdificatio exorta fuerit, et in dies

unum

augeatur et vigeat; Teraplura vero dictarum Exponentium

ex priraariis dictse Civitatis, tara in ornatu,

praifulgeat,

quam

in devotorura fidelium

ac in eo interior et exterior sacrista existat.

Liguan, dura

vixit,

Archiepiscopus Liraanus raethodura

encomia hujusmodi

fuerit adrairatus, continuo in

frequentia

Cumque bo. raera. Melchior de


vivendi earumdem Exponentium

Instituti se difi"undebat

et subinde, eo vita

functo, illius Successor, etiara bo. mera. Antonius de Zoloaga, pariter, dura vixit, Archiepis-

copus Liraanus, illarum

vitae

quod per consueta vota

raethodura considerans, illamque suraraopere laudans, et cupiens,

et clausurara perpetuara

in forraa

ipsura de Instituto hujusraodi certiorera reddebat, ad


prsefati

ejus obtinendura assensura dedit, ut

Conventus erectionem perraitteret sub Regula Sauctse Theresise a Jesu, cura pro

manutentione quinquaginta
Filii,

Keligionis confirmaretur, suas

Hispaniarum Regi Catholico, per quas

Litteras charissimo in Christo Filio nostro, Philippo,

raillia et ultra petia,raonetse

illius

illarum partiura, adessent, et dilecti

Capitulura et Canonici etiam dictae Civitatis pro dicta erectione suas queque preces

eidera Philippo Regi porrexerint; Ipse vero Philippus

Rex

ejusraodi erectioni assentitus fuit,

ut in Regiis Diploraatibus constare dicitur; ut antera prsemissa executioni deraandentur,


ipsae

Exponentos earum Institutum, cura erectione

dictae

Congregationis in Monasteriura

cum

clausura et sub Regula Carmelitarum Excalceatorura Sanctae Theresise, per Nos confirman,
dictara que Regulara in mnibus, quse ejusraodi Instituto rainirae obstant, observari deber,

cum
rum

conservatione habitus supradicti, quera gestant, et participatione omniura Indulgentiaaliis

Religionibus sub eadera Regula Carraelitarum Excalceatarura hujusraodi militanti-

bus, ac etiam nuraernm Religiosarum dicti novi Conventus erigendi ad triginta tres in

memoriara annorum Doraini Nostri Jesu Christi rainui nunquara posse, ac pro fundatione dicti
Monasterii et ad institutionem Religiosarura, quse illi adscribentur, ab uno ex duobus Monasteriis

Carmelitarura praefata) Civitatis,

Generalis elegerit

cum

titulo

annum, tanquara Fundatrices

illas

quoad tres

ad hoc ut ad

et Magistrse dictis novis Religiosis assistant, transferri posse

plurimum desiderant cum Constitutionibus per


vid^licet

quas Tu, aut tuus Vicarius in spiritualibus

Priorissse, Subpriorissse et Vicarise,

dicta Exponentes observandis tenoris sequentis

SECCION TERCERA.

Nazarense, quse a Monialibus Discalceatis Jesu Nazareui Civitatis Limanae

Constitutiones

in

Regno Peruvii, quse sub Eegula

obsemndae

561

et Constitutionibus Sanctse Theresise a

Jesu militant

sunt, ultra Constitutiones, quas Moniales Sanctae Theresise profitentur.

Moniales Nazarense, quse sub Regula Sauctse Theresise vivere et


debent, observare semper teneri,

nedum ejusmodi

eam

Regulam, adhuc

Instituti Theresiani

Constitutiones, quas observant Moniales Discalceatse ejusdem Sanctse, in

bus noviter adjiciendis non contrarientur, verum etiam citra

Primo

iis

numerum annorum, quos

numerum

Salvator Noster vixit in

et

mnibus, in qui-

omne peccatum,

nisi in casu

contemptus, peculiares omnes adjectas Constitutiones, quse sequuntur, observare eodem


deber. Secundo: Item Moniales Nazarense exceder

profiteri cupiunt, scire

modo

triginta trium non possint, juxta

Mundo. Tertio

Item incedere debent

indutse habitu et tnica talari violacei colors, prsecinctse fue pro cingulo, spinea corona ad

caput, sandaliis ad pedes et fue ad

coUum

pendenti. Quarto

Item ut vivam prseferant imagi-

nera Jesu Nazareni, in cujus et obsequium et imitationem sunt institutse, debeant portare ad

humeros crucera ligneara


aliis

in die Veneris singulis septimanis et integra

anni diebus et actibus Communitatis

Quinto

Item curare semper

Passionis Christi et

ita

hebdmada sancta

ab Archiepiscopo Limano

et

serael injungendis.

debent jugem et continuara meditationera Mysteriorum

Dolorum SSmse Matris

mnibus suis spiriearum prsecipua recordatio et singulis nocti-

ejus habere, ut die ac nocte in

tualibus exercitiis in choro et extra illum hsec

sit

decimam piis exercitiis Vise Sacrse occupentur, portantes etiam


earum vires arbitrio Superiorissse. Sexto Item in Missa
Conventuali, cui omnes assistere tenentur, bis in septimana Sacram Eucharistiam, prsevia
confessione Sacramentali, juxta discretionem directorum sumant, et post Sacram Communionem dimidiam horara in gratiarum actionem expendant. Sptimo
Item singulis diebus
recitare in communi debeant coronara Deiparse Virginis cura septem Pater et Ave et aliis
septem Salve Regina in memoriam Dolorum ipsius Sacratissimse Virginis, pro exaltatione
bus ab hora nona usque ad

cruces ligneas ad humeros, juxta

Sanctse Ecclesise,

Summo

Poutifice, Sacro Collegio Cardinaliura, atque pro Episcopis, Sacer-

dotibus et mnibus Ecclesise Ministris. Octavo


pertractare, ut, vestibus mollibus

omnino

Item debeant adeo aspere corpora propria

expulsis,

infirmitatis, induant, sed tnica lanea et excalceatse

nunquam

cum

se vestibus lineis, nisi in casu

sandaliis

semper procedant. Nono

Item tribus diebus in hebdmada jejunare teneantur et tmpora Adventus


Quatuor Temporura et Vigiliarum totius anni aliquse saltera
tant,

ad discretionem

Prselatse,

illarura,

quarum

debeant esse solo pane et aqua contentse,

ita

et Quadragesimse,.

vires id suppe-

ut prsefatis diebus

nunquam deficiant aliquse vel saltera aliqua, quse hac mortificatione reliquas ad exemplum
trahat. Dcimo Item ter in qualibet septimana debeant in communi propria corpora disciplina
afligere, et singulis diebus in hebdmada sancta. Undecibo
Item debeant ita demisse
juxta sanctam paupertatem, quam profitentur, vivere, ut in earum dormitoriis cellulse qua:

tuor ulnas latitudinis et quinqu longitudinis non excedant, in quibus non sit supellex, quse

paupertatem Evangelicam non redoleat. Pro lecto non

nisi tabulatura

breve habeant

bus cooperturis lais et cervicali et culcitra ex eodem materiali spero,

cum dua-

nisi in casu infirmi-

ornatus exceder non debeat parvam mensam, sedera ex tabula nuda et

tatis, et in reliquis

nonnullas imagines papyreas Jesu Christi, Deiparse Virginis et Sanctorum. Duodecirao


in horis, in

quibus labori vacent, pia lectio spiritualis vel

ciant. Decirao tertio

Item

dispensatorum

TOM.

I.

illis
illis

numquam

Item
defi-

Priorissse Monasterii in laboriosis et valde poenalibus exercitiis ita

charitative et discreto se gerere

cujusque vires

alise

pise devotiones

prsefata

quoad Moniales particulares debeant, ut non

laboriosa et pcenalia exercitia permittant,

injungendo. Curare tamen omnino debent, no tanta

sit

nisi

juxta unius-

aliud suavius loco

earum condescen70

PARTE

562

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

dentia, ut relaxationi occasionem dcnt. In quo, sicut et in mnibus, jndicio, dispositionibus,

directionibus et mandatis

suorum Superiorum

subjectse

moderari praedictas Constitutiones pro sua prudentia

omnes

esse debent, qui interpretari et

semper poterunt. Die decima sptima

Augusti anno Domini millesimo septingentsimo vigsimo sexto, Sacra Congregatio Eminentissimorum S. E. E. Cardinalium Concilii Tridentini Interpretum, ad quam SSmus Dominus
Noster supplicem libellum remisit, attento voto Eminentissimi D. Cardinalis Bellugae ad

hujusmodi negotium

examinandum ab eadem Sacra Congregatione

Sanctitati Suae placuerit, per suas

Limano,

si ve

Litteras Apostlicas,

in

deputati,

censuit,

si

forma Brevis, Archiepiscopo

Vicario Capitulan, in casu vacationis Sedis Archiepiscopalis, committi posse,

ut veris existentibus narratis, ad fundationem Monasterii Claustralis pro Oratricibus Oblatis


Nazarenis, retento ab ipsis habitu Nazarenarum, sub Eegula et Instituto Discalceatarum
Sanctse Theresiae et

cum

participatione gratiarum et indulgentiarum, quibus ipsse Tlieresianse

potiuntur et gaudent pro suo arbitrio et conscientia, servatis servandis, deveniat, ac tres

Moniales ex dictis duobus Monasteriis Theresianis, debitis adhibitis cautelis in egressu

et

quarum una Priorissse, secunda Subpriorissse et tertia Vicarise ofBcium,


saltem per annum, in Monasterio erigendo exerceant; necnon praefatas Constitutiones
Nazarenarum ab Oratricibus observandas, ultra jam approbatas Constitutiones Theresianas,
regressu extrahat,

approbet atque confirmet, C. Cardinalis Origus, Prsefectus.


Secretarius

Loco

P. Archiepiscopus Theodosiae,

sigilli.

Nobis propterea pro parte earumdem Exponentium humiliter supplicatum


missis opportune providere

et,

fuit,

ut in prae-

ut infra, indulgere de benignitate Apostlica dignaremur; Nos

Exponentium votis, quantum cum Domino possumus, favorabiliter annuere et


earum singulares personas a quibusvis Excommunicationis etc. harum serie absolventes et
absolutas fore censontes hujusmodi supplicationibus inclinati, de Venerabilium Fratrum

igitur ipsarum

nostrorum S. R. E. Cardinalium Concilii Tridentini interpretum, qui votum


Ludovici, ejusdem S. R.E. Cardinalis Bellugae, ad ejusraodi negotium

directi Filiinostri

examinandum ab eadem

Congregatione Cardinalium deputati, attenderunt, consilio; Fratemitati

tuae,

Frater Archiepis-

cope, sive Vicario Capitulari, in casu vacationis Sedis Archiepiscopalis Limanae, legitime

deputato, per praesentes committimus et

mandamus,

ut, veris existentibus narratis,

tionem Monasterii Claustralis pro Exponentibus Oblatis Nazarenis, retento ab

Nazarenarum, sub Regula

et Instituto Discalceatarum Sanctae Theresiae,

gratiarum et indulgentiarum, quibus

ipsae

cum

ad funda-

ipsis

habitu

participatione

Theresianae potiuntur et gaudent, auctoritate nostra

Apostlica, pro tuo arbitrio et conscientia, servatis servandis, de venias, ac tres Moniales ex

duobus Monasteriis Theresianis, debitis adhibitis cautelis in egressu

dictis

quarum una

et regressu,

secunda Subpriorissae et tertia Vicariae officinm, saltem per


annum, in Monasterio erigendo exerceant, necnon praefatas praginsertas Constitutiones Nazareextrahas,

Priorissae,

narum, ultra jam approbatas Constitutiones Theresianas, dicta auctoritate approbes atque
confirmes, omissis tamen nono et dcimo Capitulis, super jejunio tribus diebus in hebdmada
tempore Adventus et Quadragesimae ab illis, quarum vires id suppetunt, ad discretionem
Praelatae, solo pane et aqua contentae esse debeant, servandis : et super verberatioue cor-

porum

Non

flagris ter in qualibet septimana, et singulis diebus in

majori hebdmada.

obstantibus praemissis ac Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis, necnon, qua-

tenus opus

sit, dicti Ordinis, aliisve quibusvis, etiam juramento, confirmatione Apostlica vel
quavis firmitate alia roboratis, statutis et consuetudinibus, privilegiis queque, indultis et

Litteris Apostolicis in contrarium praemissorum quomodolibet concessis, confirmatis et innovatis.

Quibus mnibus

et singulis illorum tenores praesentibus pro plene et sufScienter exprs-

SECCION TERCERA.
sis,

ac de verbo ad

verbum

sorum effectum, hac

563

insertis habentes, illis alias in suo robore permaasuris,

ad praemis-

vice dumtaxat, specialiter et expresse derogamus, caeterisque cotrariis

quibuscumque.

Datum Romse, apud Sanctam Mariana Majorem, sub anaulo Piscatoris,

die 26 Augusti 1727,

Pontificatus nostri anno quarto.

(Del archivo de Nazarenas de Lima, original en pergamino).


Nota.

No

se cita en los Fastos.

Salida de las Carmelitas de Santa

En 18

Ana para fundar en

las

Nazarenas.

de Marzo de 1730, en virtud de lo mndalo por la Bula de Nuestro

Benedicto XIII, dada en

Roma

26 de Agosto de 1727, y de lo

SSmo Padre

mandado en su ejecucin por

Excmo lUmo Seor Arzobispo de Lima, D. D. Diego Morcillo y, por su muerte, el VeneDean y Cabildo, sede vacante, salieron fundar el Convento de Monjas Descalzas de
Jess Nazareno, la Madre Brbara Josefa de la SSma Trinidad, por Priora, la Madre Grimanesa Josefa de Santo Toribio, por Supriora, y la Madre Maria Ana de San Joaqun, por Portera.
el

rable

(Se registra en el Libro antiguo de Carmelitas de Sta Ana).

ERECCION DEL COLEGIO DE OCOPA.

Ad futuram

Clemens Papa XIII.

rei

memoriam.

Militantis Ecclesie regimini, per ineffabilem Divinse bonitatis abundantiam,

meritorum nostrorum

suflfragio,

nuUo

licet

presidentes, Religiosorum virorum Altissimi obsequiis sub

suavi Religionis jugo mancipatorum, uberesque in Ecclesia Dei fructus, adspirante superni
favoris

satagentium commodis et felicibus in via

proferre jugiter

auxilio,

mandatorum

Domini progressibus libenter consulimus, sicut ad Omnipotentis Dei gloriam, Religionis


incrementum-et animarum salutem in Domino expedir arbitramur. Exponi siquidem nobis
nuper fecit Dilectus Filius, Josephus Torrubia, Frater expresse Professus ac in Romana
Curia pro Ultramontana Familia Ordinis

Minorum

Sancti Francisci, de Observantia nuncu-

cum Charissimus

patorum, Commissarius Generalis, quod,

dinandus Hispaniarum Rex Catholicus, sua prosequens

gentium in immensis ac
ad

illas

ipsis

CoUegium

sive

finibus

terrarum,

degat, qui ibidem

Indorum idiomata

habere possint locum aptum

in

erigeretur in

ad

eis

evangeliandum prsesto esse, et proximum

commodumque, quo

pro tempere secedant ad suas curandas

ediscere,

Rex.

Cum

Huanuco,

habetur in Regio Cliirographi

inter nonnullas varlasque expsitas prsetensiones

a Fratre Josepho de Sancto Antonio, Ordinis


Cerri de la Sal, Jauja,

dicti Ordinis,

quo Missionariorum ipsius Ordinis communitas

lEgritudines, et ab exantlatis laboribus sese recreandos, prout

tenoris sequentis, videlicet

expensis

suum Chirogra-

Ocopa nuncupatum,

quas incolunt Infideles illarum partium,

Seminarium Apostolicum,

serarii

Hispanicorura dicti Ordinis

ad facilius vero assequendum tam pium finem, nuper, per

concessit permisitque ut Hospitium Sanctse Rosse de

situm in

erga conversiooem

Peruanis regionibus existentium, sui Regii

partes frequentes copiosasque Missiones Professorum

mittere pergat

phum

dissitis

in Christo Filius noster, Fer-

frvida vota

Minorum

S. Francisci et

et Caxaraarquilla ejus Ordinis

Commissario Missionis

commendatse, supplicasset

queque ut in Collegio Missionariorum Apostolicorum de Propaganda Fide confirmaretur


Hospitium Sanctaj Rosse de Ocopa, ex eo quia dubitari non posset de illius necessitate et
utilitate,

cum

in eo stet

potissimum

illius fiis assequutio,

ad

quem

destinantur Missionarii,

PARTE

564

qui ex Europa mittuntur

sermonem aliaque

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

namque statim

ac in GoUegio siat constituti, facile

scitu necessaria ad hujusraodi ministerium

Collegium non longe distat a

et quia
sibi

hi

Indorum
exercendum ediscere possunt

quibus Missiones peraguntur,

locis, in

ipsi Missionarii

invicem manus adjutrices prsebere, ex CoUegio necessarios assumere, ad illud impeditos

et infirmos remitiere, ac

pabulum

mora

sine

numquam

subrogare, ita valent, ut

alios

Indis sit defecturum, imo quod adquisitum

cedetur ad delegendos novos populos, eosque ad Cliristi Fidem convertendos

minor futura

foret utilitas inde eruenda, tali

occasio tollitur se ad alia divertendi, quse,

eorum

exercitio,

solent.

Hac

silii,

velut Ordinis

igitur visa supplicatione

rem pro informatione

namque pacto

eque etiam

non opposita, saltem incompatibilia sunt cum

si

congruum

et voto deferre

in Collegio collocatis Missionaviis,

ad quae, contra dispositiones

oficia,

spirituale

est conservabitur, ac incessanter pro-

factas, deputari

alias

duxi, ad Consultationem raei Indiarum Con-

ad Commissarium Generalem Indiarum in dicto

Ordine, qui exposuit, fundationem Collegii Migsionariorum Apostolicorum in regno Peruano

jam dudum consideratam ordinatamque

tamquam

fuisse,

indispensabiliter necessariam ad

Fidei propagationem in Comitiis generalibus Ordinis, totiesque Ordinationera istam confir-

matam

fuisse a

modum

Summo

Pontfice Innocentio XI. In primis

enim quia

in hisce Collegiis in

recollectionis vivitur, stricta observantia ac fervens viget solitudo, quse sane

conferunt ad inducendum spiritus fervorem in

illos,

multum

qui tantum Ministerium evangelizandi

Gentibus suscipiunt. Hi enira parati esse debent, aut ad profundendum pro Christo sanguinem,

quod frequenter

accidit, aut civiliter eos

mori necesse

est, ingredientes

asperrima locorum, manducantes non raro cibos, quos avia profert


atra ubi eos occupat

quidem onera,

quse

sine

supportari nequeunt. Rursus etiara, quia

Discretorum,

Officinarumque

Neophytorum

subsidia,

melius

Collegium

procurari

valent

cum

aflBciuntur majori Conversores

locumque

suo

valetudinario,

sciunt quippe

aliisque

promptum

cum

salute,

sui Guardiani,

victualia,

cseteraque
existente

commoditatibus, consolatione

sibi adesse

quietis pro defatigatis in laboribus

recumbentes, nox

animarum

Ac demum, quia

populisque potior praestari assistentia.

prope Missionem Collegio

aegritudinibus,

spirituali fervore pro

erigi contingat

si

institutione,

magno

et procedentes per

tellus, et

receptaculum in suis

at vero, si eis desit refugii

locus et dispersi vagari debeant per loca, in eorum vocatione frigescunt, in proposito tepidi

evadunt tristesque vivunt. Quibus addebatur circumstantiis


Collegii

de Ocopa, quod nimirum

ibi

sepultus

alia peculiaris pro confirmatione

est Venerabilis

ejusdem Fundator, Frater

Franciscus de Sancto Josepho, a quo etiam originem acceperunt omnes Peruanse Missiones;
illiusque situatio in loco, ex

quo dividuntur

vise

tendentes ad Missiones, ab ipso Collegio

administratas et ad alias, quarum curam gerit Limana Provincia ex Con ven tu Huarensi.

Itaque concludebatur,
dignarer
in

meo Indiarum

tione

hujusmodi

meam Regiam

ad tam pium finem assequendum,

valde opportunum fore

Regium conceder Beneplacitum

si

Ego

pro dicti Collegii erectione. Quibus mnibus visis

Consilio, juncta etiam allegatione fiscali desuperque consultus pro approbainstantise die 17

licentiam

Martii 1751, placuit mihi eidem annuere,

concedendo

ad hoc, ut ex tune in Apostolicum Missionariorum Collegium

erigeretur Hospitium Sanctse Rose de Ocopa.

Quamquam

vero istiusniodi

mea Regia

reso-

lutione promulgata et de ea certior faotus fuerit Commissarius Generalis Indiarum, qui suas

patentes Litteras die 31 Maji ejusdem anni 1751, pro eo quod ad ipsum spectabat, expedivit,
ut apparet ex eisdem patentibus Litteris nuper a

memrate Fratre Josepho de Sancto Antonio

Regium tamen Chirographum desuper tune expeditum non fuit, quemadmodum


pro captse resolutionis exequutione necesse erat. Re igitur modo, instante dicto Fratre
Josepho de Sancto Antonio, iterum in praefato meo Consilio proposita, cum nova allegatione
prsesentatis

SECCION TERCERA.

fiscali,

S65

placet Mihi, nt siiper illa Reglura expediatur Chirographum. Propterea jubeo

Limana

Proregi in Peruanis Regionibus, meae Regise Audientise, in civitate

meo

constitutis, et

mnibus Tribunalibus, singulisque ejusdem Regni Ministris, et injungo admodum Reverendo


Archiepiscopo Limano, cseterisque Prselatis Judicibusque Ecclesiasticis, illarum partium,
ad quos quomodolibet spectabit, quod unusquisque eorum pro sua faciat

Regia voluntas debitum consequatur effectnm.


1757.

Ego

Rex.

Jussu

D. Nostri Regis

Joseph

ut hsec

virili,

Datum apud Bonum Secessum,

mea

die 2 Octobris

Ignatius de Goyeneche

Tribus

rubricis erat rubricatum

Cura autem, sicut dictus Josephus, Commissarius Generalis, Nobis subinde exponi fecit,
ipse prseinsertum Chirographum, quo firmius subsistat, Apostolicse confirraationis nostrai
patrocinio

communiri summopere desideret

Nos ipsum Josephum, Coraraissarium Genera-

lera, specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes et a quibusvis Excomraunicationis

supplicationibus

ejus

nomine Nobis super hoc humiliter porrectis

inclinati,

prseinsertum

Chirographum ab ipso Ferdinando Rege, super facltate erigendi dictum Hospitium Sanctse
Rose in Collegium slve

Seminarium Apostolicum Missionariorum

concessum cura mnibus


prsesentium, confirmamus et approbamus,

dicti Ordinis, ut prsefertur,

et singulis in eo contentis et expressis, auctoritate Apostlica, tenore

adjicimus

illique

inviolabilis

omnesque et singulos juris et facti defectus,

si

firmitatis robur

Apostolicse

qui desuper intervenerint, sup-

plemus. Deceruentes easdem praesentes Litteras semper firmas, validas et eficaces existere
et fore

Datum Romse, apud

S.

Mariara Majorera, sub annulo Piscatoris, die 18 Augusti 1758,

Pontificatus nostri anno prirao. (Ex Bull. de Propag, Pide Tora. 4, pag. 1.)
Nota.

No

la cita Morelli,

cuyos Fastos estn ya para concluir.

SERIE DE LOS MONASTERIOS DE LIMA, POR ORDEN CRONOLOGICO.


1558, Marz. 15. Monasterio de la Encarnacin, bajo la Regla de San Agustn, fundado por

Da. Leonor de Portoccarrero y su hija Da. Mencia Viuda de Sosa.


1573, Set. 15. Monasterio de la Concepcin, bajo la Regla de San Francisco, fundado por
Da, Ins

Muoz de Rivero y Da. Maria de Chavez.

1584, Ju. 2. Monasterio de la Trinidad, bajo la Regla de San Bernardo, fundado por

Da. Lucrecia Sanzolas y su hija Da. Mencia de Vargas.


1594, Jul. 30. Monasterio de Recoletas Descalzas de la

Immaculada Concepcin, fundado

por Da. Ins de Sosa.

1604, Set.

1.

Monasterio de Recoletas Agustinas de Nuestra Sra del Prado, por D. Angela

Iriarte y Recado.

1606, En. 4. Monasterio de Sta Clara, fundado por especial

1620, Feb. 13. Cdula Real para fundar

el

empeo de Sto Toribio.

Monasterio del Crraem alto

se instal en 18

de Diciembre de 1643, y fu fundado por el Inquisidor D. Juan de la Cantera.

1626, Oct. 13. Monasterio de Sta Catalina de Sena


tu fundado por Da. Luisa

Gera de

la

se instal en 7

Daga y su hermana Da.

de Junio de 1631, y

Clara.

1670, Marz. 21. Beaterio de Amparadas, fundado por el V. P. Francisco del Castillo, de
la

Compaa de Jess.
1674, May. 2. Monasterio de Santa Rosa, por Breve de Clemente

Real de Felipe V, en 1704,

Agustia y

el

instalado

protegido por Cdula

en 2 de Setiembre de 1708. Tienen la Regla de San

Hbito de Santo Domingo.

PAPTE

566

167^), Set. 30.

fecha
Da.

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Monasterio de Trinitarias Descalzas, establecido por Cdula

lieal

de sta

confirmado por Breve de Inocencio XI, en 10 de Setiembre de 1G81, y fundado por

Ana

de Kobles.

En. 28. Beaterio de Nuestra Seora de Copacabana, fundado por Cdula Real.

lt)78,

168S, Dic. 21. Monasterio de Carmelitas Descalzas, llamado de Santa Ana, fundado por la

Reina Da. Mariana de Austria instalado en sta fecha. (Hoy est suprimido.)
1688, Ag. 4. Beaterio del Patrocinio, fundado por el V. P. Francisco Villagomez, de la

Congregacin de San Felipe Neri.


1698, Dic. 31. Monasterio de Capuchinas, llamado de Jess, Maria y Jos. Vinieron las

Capuchinas de Madrid, y entraron en Lima en 4 de Febrero de 1711.


1727, Ag. 26. Monasterio de Nazarenas, bajo la Regla del Crmen y

el

Hbito de Nazarenas,

aprobado por Benedicto XIII, en sta fecha. Se instal en 18 de Marzo de 1730.


1732, Ag. 10. Monasterio de Mercedarias, instalado en sta fecha, presidiendo el

lUmo

Seor Escanden, Arzobispo de Lima.

En

1735.

ste

ao se establecieron en Lima

los

Padres de

la

Buena Muerte. Sa fund

la

Religin por San Camilo de Lelis, en el Pontificado de Sixto V, el cual expidi su Bula eu

18 de Marzo de 1586, aprobando el Instituto. Despus creci tanto la Religin, que se fun-

daron cinco Provincias, saber

la de

se fund la Provincia de Espaa, por


i

Roma, aples, Miln,

Sicilia y Bolonia.

Ultimamente

Bula de Inocencio XII, eu 13 de Mayo de 1693,

y los

O aos despus pasaron los Padres de Espaa al Per.

SECCION CUARTA

Ordenaciones varias que afectan a


Amrica.

los

Regulares de

ELECCION DEL PROVINCIAL DE STO. DOMINGO EN EL PERU.


Paulus Papa

Cum,

III.

Ad futuram

rei

memoriam.

Dominici, qui sunt


sicut accepimus, Fratres Ordinis Prsedicatorum seu Sancti

apud

secundum morem

Indos in Provincia S. Joannis Baptista3, seu Terraj del Per nuncupata;,


distantiam, ad eligendum
dicti Ordinis, propter maximam Conventuum seu Domorum inter se

novum Priorem Provincialem ejusdem


nonnullis ex dictis Conventibus seu

congregari non possiut, et in

ProvincicB de facili

Domibus pauciores quatuor Fratribus

existant,

quo

fit,

Domorum Vicarii vocem


ut,juxta ejusdem Ordinis Magistri Generalis statutum, dictarum
in illis partibus Religionem
in electione dicti Provincialis non habeant. Nos ad pullulantem
inibi ita solemniter, sicut
omnia
non
considerantesque,
habentes,
respectum
Christianam
prsesentium, statuimus
incseteris orbis partibus tieri posse... auctoritate Apostlica, tenore
modernus Prior Provincialis dictae Provincia; per quadriennium post
et

ordinamus, quod

finitum tempus praisentis sui Provincialatus

debeat

quodque dictarum Domorum

officii,

in

eodem

officio

Vicarii, etiamsi in eis

perseverare ac continuare

minus quam quatuor Fratres

SECCION CUARTA.
existant,

vocem

567

in electione dicti Prioris Provincialis habeant,

non obstantibus prsemissis,

etc.

Datura Romse, apud S. Petrum, sub aunulo Piscatoris, die prima Januarii 154G, Pontifi-

Tom.

catus nostri anno duodcimo. (Bulr. Dominic.

4, fl. 649.)

SE PONE REMEDIO A LA APOSTASIA DE CIERTOS RELIGIOSOS MENORES, QUE

ABANDONANDO SU RELIGION Y HABITO EN EL PERU Y MJICO, SE VOLVIAN A ESPAA.


Gregorius XIII.

Ad compescendam eorum

Ad

perpetuara rei meraoriam.

licentiam, qui postquam se Eeligioni addixerunt, variis exquisi-

tisque rationibus ad sseculum redir contendunt,


in

numero

nonnullos Professores Ordinis Fratrum

in partibus Indiarum, tara del Per,

animi nostri molestia accepimus

Nos convenit admodura esse intentos. Hoc


Minorum, de Obserpantia nuncupatorum,

quam Novse

illi

Hispanise, ponendos esse, non sine gravi

etenim habitu eorum regulari dimisso, et sseculari

reassumpto, ex partibus prsefatis ad regna Hispaniarura revertuntur

Fidem Catholicara

conversos,

mximum

afert

scandalum

qui in habitu humilitatis Altissimo famulantur,

gerendis pecuniis
esse

Dominus

Huic

igitur

admodum

testatur,

illo

quse res apud Indos, ad

inspiciunt

enim plerosque ex

eis,

dimisso, negotiis saecularibus ac con-

jugum, quod suave

esse intentos, et lucri cupiditate Keligionis

detrectasse, idque apud Nos non mediocrem parit admirationem.

incommodo, ex quo per horura Virorura pervenit scandalum,

prsesenti

remedio

occurrendum esse existimantes, Coraraissariis delegatis a Generali Ministro, seu Commissario


Generali Ultramontano dicti Ordinis, seu quavis auctoritate in Fratres ejusdem Ordinis
prsedito, eos, qui habitu regulari dimisso,

ad sseculum rediisse, etiam prsetextu Litterarum

Apostolicarum, recognoverit, ex partibus Indiarum expellendi et ad domos, in quibus professi


fuerunt, Litteris Apostolicis per

revocandi ac ad
excessus

et

illas

delicta,

subreptionem vel obreptionem obtentis non obstantibus,

reducendi, ac in eosdem,

eormque regularla

tamquam

Eeligiouis Desertores, juxta

instituta animadvertendi, aliaque

eorum

citra praemissa

exequendi licentiam et facultatem, Apostlica auctoritate, tenore prsesentium, concedimus.


Sic per

quoscumque,

Datura Komse, apud


nostri

etc.

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 14 Maji 1578, Pontificatus

anno sexto. (Bular. Rom. de Cocquelines, Const.

85.)

LETRAS COMENDATICIAS EN FAVOR DE LA COMPAIA DE JESUS.


Venerabili Fratri Episcopo Cuzquensi.

Gregorius Papa XIII. Venerabilis Frater, Salutem et Apostolicara Benedictionem.


In multis maximisque curis, quibus refertum est hoc
providentia, sine ullo nostro mrito prsefecit,

hujus Sanctse atque Apostolicse Sedis auctoritatis et

tuendam magnopere
cuntur,

quam

unde

illa

Pontificium, cui

interesse judicavimus, curare ut privilegia et decreta,


:

qu hinc
ac

si

proficis-

quid dubita-

ad Nos scribatur, indeque interpretatio moderatioque peta-

sunt profecta. Illud etiam magnopere convenit nostro

amplectamur tueamurque, quorum opera fidelissima


dotes Sodalitatis Jesu in primis

Nos Divina

semper rationem habendam duximus


dignitatis; ad eara vero retinendam et

diligentissime serventur, nec quidquara ab aliis mutetur

tionis aut controversise inciderit,


tur,

munus

summam

numcramus

officio et

muneri, ut eos

et fructuosissima utimur. In his Sacer-

semper enim perspectam habuimus eorum

pietatem et Christi gloria atque animarum salutis zelum, Quibus de causis et superiores

PARTE

368

Pontfices et

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Nos eum Ordinem multis

privilegiis ac decretis ornavimus.

eos tuaj Fraternitati quani coramendalissimos esse.

Volumus

Cupimus

igitur

etiara ut ipsos suo ministerio

congruenter Apostolicis privilegiis uti sinas, eque obsistas. Erit hoc dignum tua pietate,

quam

eaque observantia,

Komse, apud

S. Petruna,

debes Nobis atque huic Sanctse atque

Apostolicse

Datum

Sedi.

sub annulo Piscatoris, die 13 Maji 1578, Pontificatus nostri anno

sptimo. (Del Archivo Nacional de Lima, Legajo 1186.)

En

no es

las Indias

lcito

los Religiosos de la Compaa pasar otra Orden,


ni

En

un

la Cartuja.

24 de Octubre de 1579 Gregorio XIII prohibi


Orden Regular,

Indias pasar otra


inserta en el

ni

tampoco

los

de la Compaa de Jess en las

Romano,

la Cartuja. Hllase en el Bularlo

Breve de Clemente XI, que empieza Sacri Aimtolatus. Ve'ase en ste Tomo

(Fastos. Ord. 160.)

QUE EL COMISARIO GENERAL DE OBSERVANTES EN LAS INDIAS TENGA VOZ ACTIVA Y


PASIVA EN TODOS LOS ACTOS CAPITULARES.
Sixtus

Cum

Papa V. Ad perpetuam

rei

memoriam.

ad regendos fratres Minores de Observantia, degentes in partibus Indiarum

Commissarios et Ministros Provinciales et dos Custodes, qui totidem Provinciis


illarum partium priEsunt, etiam uuus Commissarius Generalis deputari soleat secuudum
Vocem tamen activam et passivam in dicto
Statuta in Congregatione Toletana instituta
prseter dos

Capitulo Generali, juxta Litteras


Ordinis

ipsius

fel. rec.

Leonis Papse X, nostri prsedecessoris, et forsan alia

non mediocriter expedir

minime habeat,

Statuta,

et

consonum

rationi

judicamus, ut quoniam ex ministris Provincialibus et Custodibus quamplures ob locorum


intervailum ac distantiam ad Capitula Generalia acceder non possunt, et plerumque eorum
aliquis deest, saltem Coramissario Generali prsedicto vox activa et passiva concedatur

Quare Nos

ut in Generali, in

Domo

B. Marise de Aracoeli de Urbe, jam congregato

Capitulo, et quibuslibet aliis Capitulis Geueralibus, Congregationibus, et in mnibus

eorum

Capitularibus, qua; in futurum ubilibet in locis celebrabuutur, in electione Generalis Ministri


et alias in
uti, et

mnibus

et per

locum retiere

et passivam

omnia vocem activam

omnino habeat,

et sua voce

libere et licite valeat, auctoritate Apostlica, teaore prsesentium, per-

petuo concedimus et indulgemus

Datum Roma, apud


anno

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 15 Maji 1587, Pontificatus nostri

tertio.

(Bul.

Rom. de

Cocquelines, Const. 87).

NOTAS DE LOS FASTOS.


En 15 de Mayo de 587 Sixto V
General de Indias con

el

instituy

en

la

Orden de S. Francisco

el oficio

de Comisario

privilegio de tener voz en el Capitulo. Hllase en el Bulrio de la

Orden de

Rodrguez, Const. 15.


Siendo General de

la

Orden Fr. Cristbal de Capile-Fuenles, accedi desde 1572

del Rey, para que algn Hermano de

la

Orden, que

el

mismo Rey

ios

Ciillico eligiese, fuese

deseos

Comisario

General de Indias, residiese en Madrid, y se sustentase expensas del erario real, como dice Solorzano citando Fr. Luis Miranda, De Ind. jure, lom. i. l. 3, cnp. 26. Lo cual se aprob en el
Caplulo celebrado en Toledo en 15S3. Con

el

nombre de Comisario General

se enviaban tambin

SECCION CUARTA.

569

Visitadores las Indias, pero no tenian tanta autoridad, y solo tenian


oficio

no expiraba por

la

el

privilegio peculiar de

que su

muerte del General.

Fastos. Ord. 174.

SOBRE LOS VISITADORES DOMINICANOS EN LA PROVINCIA DEL PERU.


Sixtus

Papa V. Ad perpetuam

rei

memoriam.

Quae regularium personarum quietem perturbare consueverunt, decet Nos pro nostro pastoralis oficii debito

remedio submovere.

Vicarios, vel facer alias

Cum

itaque

compertum

sit,

quod mittere Visitatores,

smiles provisiones ad Provinciam S. Joannis Baptistae del Per,

Ordinis Fratrum Prsedicatorum, ad instantiam particularium professorum dicti Ordinis, pro

eorum

particulari interesse, sit nutrir lites et continuas dissensiones inter ipsos;

modi incommodis obviare cupientes, ac supplicationibus

Nos hujus-

dilecti Filii Procuratoris Generalis in

hac parte inclinati, de consilio dilectorum Filiorum nostrorum S. R. E. Cardinalium super


negotiis

Regularium deputatorum, harum

serie statuimus et

liceat alicui Superiori dicti Ordinis mittere

ordinamus, quod de cetero non

ad dictam Provinciam Visitatores, Vicarios, vel

facer alias similes provisiones ad instantiam alicujus dicti Ordinis professoris, nisi ostendat

petitionem suam confirraatam a Provinciali et DifBnitoribus Capituli, vel majori parte vocalium
dictse Provincise, vel

ad minus quod causa petitionis

sit talis,

quod juridice

et

secundum Con-

stitutiones dicti Ordinis mereatur exaudiri, etc.

Datum Romse, apud

S.

Marcum, sub annulo

Piscatoris die

23

Julii 1588, Pontificatus nos-

anno quarto.

tri

(Bular. Dominio, tom. 5, pg. 466).

Que

los

Regulares de la Compaa no se reputen extra claustra cuando salen para ensear

la

doctrina Cristiana.

En una causa Limense

decidi la Sagrada Congregacin, en 10 de Junio de 1591, que aunque

Obispo pueda visitar y corregir los regulares degentes extra claustra con ocasin de ensear la doctrina Cristiana, segn la resolucin dada para Manila ; esto no tiene lugar en los
el

Padres de

la

Compaa de Jess que ejercen

con

tal ministerio,

tal

que tengan en dichos

lugares superiores locales que los cuiden, y quienes obedezcan viviendo segn su Instituto.

Lo

trae Barbosa CoUectan. Ses. 6, ep. 3, Trid. n. 5. Fastos, Ord. 182.

Lugo veremos como todos

los Doctrineros son reputados intra claustra viventes.

QUE EN LAS INDIAS, Y PARTICULARMENTE EN LA PROVINCIA DE LIMA, NO PUEDAN


SER PROMOVIDOS AL PROVINCIALATO Y OTRAS DIGNIDADES SINO LOS ALUMNOS DE LA

MISMA PROVINCIA DE SAN FRANCISCO.


Clemens Papa VIII.

Ad

perpetuara rci memoriam.

His qure ad Regularium personarum statura et

commodum

provide sunt ordinata,

cum

nobis petitur Apostolicse confirmationis robur, libenter adjicimus.

Cum

itaque, sicut accepimus, dilectus Filius noster

Hieronymus, Tituli Sancti Pancratii,

Presbyter Cardinalis Matthseus nuncupatus, Ordinis Fratrum


vantia Protector, ad quera nos

snpplicera

Minorum

S. Francisci

de Obser-

libellum nobis pro parte dilectorum Filiorum

Ministrorum Provincialium, et Fratrum Ordinis S. Francisci in partibus Indiarura Occidentaliura existentium,

TOM.

I.

porrectum remiseramus, quo quidera supplici

libello nobis exponebatur,


71

PARTE

S70

3-'

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

nonnullos Commissarios Generales ex Hispania, ad pridicti Ordinis Provincias in partibus

Indiarum Imjusmodi

Per

del

profciscentes,

inservientes,

illos,

qui

maximequc ad Provinciam Limensem,

in regno

quse

quam commiini

lleligionis utilitati

secum ex Hispania accesserant, ad Ministratns,

Provincialis, et alia

sita cst, privatis

aFectionibus motos, potius

Ordinis oBcia promover consuevisse, in non

modicum earumdem Provinciarnm

et prsesertim

Liraensis detrimentnm, Nobisque linmiliter supplicabatiir, ut liuic malo occurrere dignare-

mur

maturo

Provinciarnm

consilio

communi

et

deliberatione,

pramissis, ac

remotissimis orbis partibus doctrina exemplarisque


gare

nituntur,

honori

inhaerens, decreverit et

Religionis

Serapliicae

dictarumque

necnon Religionum omnium, et praicipue eorum, qui in

ntilitati,

prospicerc

vitse

splendore Catholicam Fidem propa-

ejnsdemque Religionis

cnpiens,

Generalibus

Statutis

statnerit, ut in Provinciis ejusdera Religionis, in partibus prsedictis

Indiarum, et prasertim in Limensi Provincia, ad Ministratus, Provincialis seu quomodolibet


aliud dignitatis oflicinra assumi non valerent

Ordinis Religiosi,

dicti

alii

dem Provincias alumni essent, vel ad eam expresse

et

quam

lili

qui ejus-

nominatim missi ex Hispaniis cum

Ministri Generalis aut Commissarii Indiarum, apud Catholici Hispaniarum Regis Curiam
Assistentis,
fieri

litteris

contingeret,

quam

obedieutialibus in

initum

et inane

Provinciis incorporati fuissent; quod

illis

omnino

eorum

electos quoslibet, privatiouis ab

posterum obtinendas preas quas tune

ipso jure incursuros declaraverit,

prout in

sub datis die ultima Januarii

litteris,

preteriti expeditis, plenins dicitur contineri.

Cumque

firmiora sint ea quse Apostolicc contirraationis robore

parte Provincialiura et
fuerit,

secus

ac inhabilitatis ad similia et alia in

ofiiciis

inflixit,

eisdem Hieronymi Cardinalis Protectoris Patentibus


proxime

si

esset; etiam electores, promotores et fautores,

muniuntur

propterea pro

Fratrum Provinciarnm prcdictarum Nobis humiliter snpplicatum

ut Patentes litteras pradictas confirmare, ac alias in prsemissis opportune providere

de benignitate Apostlica dignaremur

Nos

igitur

earumdem Patentium litterarum totum

tenorem prsesentibus pro expresso habentes, ac Ministros Provinciales, et Fratres dictarum


Provinciarnm specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes, et eorum sngalos a quibusvis
Excoramunicationis, supensionis et intordicti

absolutos fore censentes, hujusmodi sup-

etc.,

plicationibus inclinati, ejusdem Hieronymi Cardinalis Protectoris litteras Patentes prsedictas,

omniaque

et singula in illis contenta,

auctoritate Apostlica,

tenore prajsentium, perpetuo

conrmamus et approbamus, illisque perpetua) atque inviolabilis Apostolicae firmitatis robur


adjicimus, omnesque et singulos juris et facti defectus, si qui in eisdem intervenerint, supplemus, et nihilominus omnia et singula prremissa de novo statuimus et ordinamus, ac in
Provinciis prsedictis observari deber, volumus et
obedientiae

ac

mandamus

prsecipientes in virtute sanctse

sub poenis supra dictis eo ipso incurrendis, tam Commissariis

Superioribus et Fratribus, ad quos spectat, ac in futurum spectabit


singula inviolate obscrvent et observari curent et

Non
Datum Romc, apud

quam

aliis

ut praemissa omnia et

'aciant.

obstantibus Constitutionibns, et Ordinationibus Apostolicis etc.


S.

Petrum, sub annulo

nostrianno nono. (Del Bularlo

La Orden de Carmelitas Descalzos

En 20 de Agosto
como

al

Piscaloris, die 4 Martii

Romano Luxemburg.
es

1600, Pontificatus

contin. part. la pg. 50.)

una de

las cuatro Mendicantes.

de 1G03 Clemente VIII dirigi un Breve al Arzobispo de Mjico, as

Dean y Arcediano de

la

Santa Iglesia, para que defendiesen los Carmelitas

Descalzos, contra los adversarios que negaban ser dicha Orden una de las cuatro Mendicantes.

se establece

que sus prcrogativas no perecen por

el

trascurso del tiempo, ni por otro

modo

SECCION CUARTA.

571

de prescripcin, y que no se les puede obligar asistir las procesiones. Hllase en


de Cherubin, y empieza Romanum, Fast. Ord. 203.

Bularlo

el

Declaracin sobre el Monasterio de Santa Catalina de Sena, de Crdoba del Tucuman.

Por parte del Monasterio se expuso, que habie'ndose

erif,ndo

aquel Monasterio

Ordinario, con autoridad Apostlica, se habian mezclado ciertos estatutos

por

Santa Teresa, algn tanto modificados para su rgimen. Por lo cual se dud despus

como tambin

dichos estatutos serian vlidos, as

la Profesin

el

de la Kegla de

que habian hecho

pues llevaban el hbito Dominicano, que tanto discrepa de la Regla del Crmen.

si

Monjas,

las

esta

duda

respondi Paulo V, aprobando los estatutos del Monasterio de Santa Catalina de Crdoba del

Tucuman; suple

los defectos, si algiio

de las Monjas. Pero quiere que en


el rito prescrito

hubo, y declara vlidos los estatutos y las Profesiones

venidero se observe para dar los hbitos las Monjas,

lo

en la Regla de Santo Domingo. Fastos, Ord. 233.


Alternativa de Agustinos en Mjico.

En
S.

2 de

Setiembre de 1623 orden

la

que en

Santa Sede,

Agustn de Mjico se estableciese la alternativa en

los

oficios

el

Convento Mximo de

de Priores, Definidores,

Visitadores y Provinciales, segn se acostumbraba en otras Provincias de Indias


el

Mximo, en

Provincial y el Prior del Convento

Definidores dos Espaoles y dos Nacionales, y lo


nacional.

Lo

trae Solorzano,

lih. 3,

el

saber que

primer trienio fuesen nacionales

mismo de

los Visitadores,

de los

uno espaol y otro

cap. 26. Fastos, Ord. 244.

Solos los Custodios pueden ir al Captulo General.

En 20 de Nov.

de 1625, Urbano VIII confirm ciertos Estatutos del Orden

entre los cuales los que tocan las Indias son

General, ni enven Comisarios.

2.

Que

Comisarios visiten las provincias por


provincia

ms

cercana, y no de las

s,

ms

1.

Que

los Provinciales

slo los Custodios

pueden

no vayan

asistir

reo, so

pena de privacin de

lejanas.

Que

4.

manezcan en

la Provincia visitada

ms

con otra pena

oficio.

5.

ms de

el.

3.

Que

los

y en caso de impedimento nombren Visitador de la


ni al Comisario, ni al Visitador,

ni al Provincial le sea lcito, ntes ni despus de la eleccin de Provincial,

voz activa pasiva, castigarle

Serfico,

al Captulo

Que
veinte

privar alguno de

grave, sin concluir el proceso,

los Visitadores, celebrado el Captulo,


di-as,

si

pasasen, cese su

oficio.

oir al

no per-

6. Que

si el

Comisario, Visitador, o Provincial, pidieren suscripcin de los subditos, para la eleccin de


este aquel, incurran ipso

bieren.
al

7.

Que en

el

fado en privacin de

acto legtimo, as ellos

como

los

que

suscri-

Captulo Provincial juren los electores, delante de un Crucifijo, elegir

que en conciencia creyeren ms digno, segn lo dispuesto por Clemente VIH. Empieza

In supremo (Hllase en

No
En

el

Bul. de Querubn tom. 4, pg. 65.) Fastos Ord. 254.

obsta el Breve de S. Pi V, para la Visita de las Parroquias Regulares.

6 de Febr. de 1627 declar la Sagr. Congregacin de Obispos y Regulares, que los

Religiosos que tienen la cura de almas estn sujetos a la jurisdiccin, visita y correccin de
los Obispos,

en todo lo que concierne la curado almas, y administracin de los Sacramentos,

no obstante el Breve de S. Pi V, de 24 de Marzo de 1567, por

Mendicantes
refiere Pittoni

de Indias ejercer

CC. ad Regul.

el

el

cual se concede los

ministerio Parroquial sin licencia de los Obispos.

n. 2319.

Fastos Ord.

263.

Lo

PARTE

572

3"

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

QUE LOS MISIONEROS VAYAN A LAS INDIAS POR EL CAMINO RECTO.


Paulus Papa V.

Ad

fufcuram rei

memoriam.

Accepimus, non sine animi nostri molestia, Religiosos, qui,Religions Catholicse propagandse
et alias in vinea

Domini laborandi

causa, ad Indiarum partes et certas illius Provincias a suis

Siiperioribus delegantur, destinatas sibi Provincias et loca non petere, verum vel in ipso
itinere immorari, vel alio deflectere,

rum

non sine Religionis ejusdem dispendio, etsalutis anima-

detrimento.

Quare Nos, pro nostra pastoralis

oEcii sollicitudine,

omnium

saluti intendentes. Apostlica

auctoritate, tenore pr<esentium, mnibus et singulis cujuscuraque Ordinis et Congregationis ae


Societatis regularibus personis, qui ad partes

Indiarum ad Fidem Catholicam praedicandam,

messem Domini, operarii mittentur, sub


et mandamus, ut, memores Toti
obedientiae per eos emissi, ad eas Provincias et loca recta se transferrant, ad quae ab eorum
Superioribus missi fuerint, nec quovis prsetextu, absque eorumdem Superiorum licentia
(legitimo tamen impedimento cessante), in itinere immorentur, vel ad loca eis non destinata
sive alia Ecclesiastica ministeria exercenda, et in

Excommunicationis poBna, ipso facto incurrenda, prsecipimus

declinent.

Non obstantibus etc.


Datum Rornte, apud S. Marcum, sub annulo

Piscatoris, die 8 Julii 1609, Pontificatus nostri

anno quinto.
(Bulrio

Romano

de Cocquelines, Constitucin 132).

QUE LOS VISITADORES DE INDIAS NO EJERZAN SU JURISDICCION HASTA MOSTRAR


LAS PATENTES
Gregorius Papa

MERCEDARIOS.

XV. Ad perpetuam

rei

memoriam.

Injuncti Nobis Apostolici muneris sollicitudo postulat, ut circa statum personarum religio-

sarum quarumlibet
consulitur,

Domino

Cum

sedulo

invigilantes, ad ea per quse prospero felicique illarum statui et directioni

intendamus,

aliasque statuamus et

ordinemus,

prout conspicimus in

salubriter expedir.

autem, sicut dilectus Filius Didacus de Velasco, Provincia del Cuzco in Indiis, Fra-

trum Ordinis Beatse Marise de Mercede, Redemptionis Captivorum, Minister


Nobis nuper exponi

fecit, Vicarii

Provincialis,

Generales qui pro tempore ad Provincias ejusdem Ordinis,

in Indiis similiter existentes, visitare

mittuntur, antequam ad Provincias hujusmodi perve-

niant, facultatibus sibi propterea concessis utantur indeque

orta sint, et in dies oriantur; idcirco

mxima

Nos, pro nostro pastoralis

scandala et inconvenientia
officii

muere, pra;missis,

quantum cum Domino possumus, obviare volentes, supplicationibus ejusdem Didaci nomine,
super hoc Nobis humiliter porrectis, inclinati, quod de csetero, perpetuis

fiituris

temporibus,

Vicarii pradicti, qui ad hujusmodi Provincias perveniant, juxta regularia dicti Ordinis statuta.

Apostlica auctoritate confirmata, quoadusque patentes

eorum

litteras ostendant, illis uti

modo possint, Apostlica auctoritate, tenore prsesentium, statuimus et ordinamus


Datum Roma-, apud S. Petrum, sub annulo Piscatoris, die 4 Aprilis 1622, Pontificatus

millo

nostri

anno secundo.

(Bulrio de la Orden, pg. 242).

SECCION CUARTA.
Paulo

V expidi

573

otras Letras en favor de los Mercedarios de Indias, en las cuales se

modera

el rigor de las Constituciones, para la Presentaturas de Amrica, en atencin que no es tan

fcil

como en Espaa

ejercer el Profesorado en los Colegios formados.

Procurador General de Indias, que desempee

el oficio por cinco

Tambin

se concede al

aos para que tenga voz en

el

Captulo General. Se les exime tambin los Mercedarios de Amrica, de celebrar el Captulo
intermedio,

no fuere para eleccin del General, y que

si

los

presentados se puedan con-

firmar por el General de la Orden, sin celebrar Captulo intermedio.

Empieza

el

Breve

Onerosa.

Dado en 10 de Marzo de 1016. (Bulrio de


Otro Breve expidi
virtud y

muchas

tada, fue

tenerle

mismo Paulo

el

letras, el cual

Orden, pg. 223.)

la

en favor del P. Fr. Juan de Salazar, varn de grande

habiendo pasado de Lima Quito, slo por su salud quebran-

proclamado en Quito por Maestro de Provincia. Lima entnces reclam, y quiso


lo cual accedi el Papa, concedindole todos

tambin por Maestro de su Provincia,

los privilegios, gracias indultos

de los Maestros de la Provincia de Lima. Empieza Religionis

causa y su data de 13 de Febr. de 1620. (Ibidem, pg. 229).


Otras Letras de Urbano VIII se encuentran en este Bulrio, por las que se ordena que

ningn Visitador General de Indias pueda volver Espaa, aunque tenga la oportuna licencia
de su General, sin dar razn de su administracin al sucesor que se le diere.

Dado en 27 de

Setiembre de 1627 (pg. 249).

El mismo Urbano expidi otro Breve en favor del Provincial del Cuzco, que pas en 1633

Espaa y Roma, por negocios de la Provincia, en cuyo trnsito se consumieron dos aos de su
Provincialato; y se le concede que pueda ser reelecto en el Captulo prximo. Dado en 13 de
Marzo de 1637

(pg. 281).

El mismo Papa dispuso que

el

Captulo Provincial de los Mercedarios, que se celebraba

en 7 de Diciembre, se celebrase en 7 de Setiembre, en cuyo tiempo cesan las lluvias y los


frios,

y se podian reunir fcilmente los Vocales en Lima. Dado en 4 de Junio de 1638. (Ibid.

pg. 182.)

SE CONCEDE LA ALTERNATIVA A LOS AGUSTINOS EN MICHOACAN.


Venerabilibus Fratribus Archiepiscopo Mexicano, ac Episcopis Mechoacan, et Guadalaxarensibus in Indiis, seu dilectis Filiis

Urbanus Papa
Venerabiles fratres, seu dilecti
Alias a

fel.

Filii,

salutem

eorum

officialibus.

VIII.

et apostolicam

benedictionem.

Papa XV, Prsdeccssore nostro, emanarunt


Gregorius Papa XV
ad futuram rei memoriam.

recordationis Gregorio

subsequentis, videlicet

Nobis desuper Apostolicse servitutis

ofiicio

Cum

Litterae tenoris

Ex

injuncto

itaque sicut dilecti Filii, Prior et Procu-

Ordinis Fratrum Eremitarum S. Augustini, Nobis nuper exponi fecerunt,


ad Congregationem Ven. Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium.negotiis Episcoporum

rator Generales
alias
et

Regularium prepositorum, delatum

fuerit, in Provincia de

Mechoacan

in Indiis Occidenta-

libus, nter Fratres dicti Ordinis, super electione et distributione Provincialatus, Dignitatum,

aliorumque ofliciorum Ordinis et Provincise hujusmodi, diversas controversias exortas esse,


majoresque verisimiliter cxoriri posse

Nos

discordias hujusmodi de

medio toUere, ac pacera

et quietera inter ipsos Fratres confovere volentes, Priore et Procuratore Generalibus dicti

PARTE

574

3a PRIVILEGIOS

Ordinis super hoc auditis, de

DE LOS REGULARES.

eorumdem Cardinalium

quod de

consilio,

csetero,

perpetuis

futuris temporibus, electione Provincialium, Dignitatum et Officiorum Provincia} praedictie de

Mechoacan,

fiant alternative ex qualibet partialitate, scilicet pro una, ex Fratribus qui nati in

Hispania, inibi vel in Indiis habitum susceperunt

pro altero ex

iis,

qui in Indiis nati sunt,

Criollique vulgariter nuncupantur.

Dalum Komee, apud Sanctum Petrum, sub annulo

Piscatoris, die

29 Novembris 1621, Pon-

tificatus nostri anuo primo.

Nunc autem Nos,


volentes

Litteras praeinsertas hujusmodi debitse exequutioni, ut par est, demandari

maudamus, quatenus

Vobis per prsesentes committimus et

vos, vel do, aut

unus

vestrum, preinsertas Litteras hujusmodi, et in eis contenta qusecumque, ubi et quando opus
fuerit, et quoties

pro parte Superiorum et Fratrum Ordinis et Provinciae hujusmodi fueritis

requisiti, solemniter publicantes, cisque in prsemissis efficacis defensionis presidio assistentes,


faciatis auctoritate uostra preinsertas Litteras et in eis contenta

quecumque, ab mnibus, ad

quos spectat, et infuturum spectabit, inviolabiliter observari

Non obstantibus recolende memorise Bonifacii Pape VIII


Datum Rome, apud Sanctum Petrum, sub annulo Piscatoris,

die 9 Februarii 1628, Pontifi-

catus nostri anno quinto.


(Bulr.

Rom. de

Cocquelines, Constit. 256).

Agustinos de Panam, de la Candelaria y de la Popa.

En

16 de Julio de 1629 orden Urbano VIII que los Agustinos de Nuestra Seora de la

Candelaria, de San Jos de Panam, y de Santa Cruz de la Popa, en las Indias Occidentales, se

agregasen la Congregacin de Espaa, bajo

el

mismo

General, (Hllase en

el

Bulr. de Que-

rubn, tom. 4, Const. 102.)

PROHIBICION DE VIVIR LOS RELIGIOSOS EN LAS INDIAS, FUERA DE SUS CONVENTOS, SIN
LICENCIA DE SUS SUPERIORES.

Urbanus Papa VIII. Ad perpetuam


Injunctum nobis desuper Apostolice
libet felici prosperoque

que ad

rei

memoriam.

servitutis officium postulat, ut religiosorum

quorum-

regimini atque statui jugiter consulentes, ea libenter statuamus,

regularis discipline

observantiam in dies magis promovendam pertinere dignos-

cuntur.

Cum itaque,
nuper exponi

sicut dilectus Filius Procurator Generalis

fecit,

partibus Indiarum extra

vivant

Fratrum Ordinis Predicatorum nobis

admodum esse videatur, ut ejusdem Ordinis Fratres, presertim in


domorum regularium claustra, absque suorum Superiorum licentia

indecens

Nobis propterea humiliter supplicari

benignitate Apostlica dignaremur.

cum Domino possumus

Nos

fecit,

igitur,

ut super premissis opportune providere de

dicti

Procuratoris Generalis votis,

quantum

annuere, illumque specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes, et

a quibusvis Excommunicationis, suspensionis et interdicti, aliisque Ecclesiasticis sententiis,


censuris et pcenis a jure vel ab homine, quavis occasione vel causa
libet innodatus existit,

latis, si

quibus quomodo-

ad effectum presentium dumtaxat consequendum, harum serie absol-

ventes et absolutiim fore censentes, hujusmodi supplicationibus inclinati


2. Ne de cetero dicti Ordinis Fratres in partibus Indiarum existentes, extra conventuum,
domorum et aliorum dicti Ordinis locorum regularium claustra, absque hujus Snete Sedis et

Superiorum ejusdem Ordinis licentia vivant, seu maneant, sub censuris Ecclesiasticis ac

575

SECCION CUARTA.
privatioais vocis activse et passivse pcenis, per

eosdem Fratres extra claustra hujusmodi manen-

tes, seu viventes, ut prsefertur, eo ipso incurrendis, Apostlica auctoritate, tenore prsesentium,

prohibemus.

Non obstantibus
Datum Komse, apud
Pontificatus nostri

Mariam Majorem, sub anmilo Piscatoris, die 8 Novembris 1634,


anno duodcimo. (Ex Bulla. Rom. sub Pi IX edito.)
S.

Ctase en los Pastos, Ord. 291.

No hay
En 3

Jubilados entre los Descalzos.

de Dic. de 1635, Urbano VIII abrog todos los ttulos de Lectores jubilados que exis-

tiesen entre los Descalzos de

Espaa

Indias,

y estableci que ninguno de

los

Padres, que

no hubiese sido Ministro Provincial, gozase del ttulo exencin de Padre de Provincia,

aunque hubiese sido Vicario Provincial. Hllase en Querubn Const. 32 y empieza Religiosos.
Fast. Ord. 292.

QUE LOS PROVINCIALES DE INDIAS, CUANDO NO PUEDEN ASISTIR AL CAPITULO GENERAL,

PUEDAN ENVIAR SUS COMISARIOS CON DERECHO DE SUFRAGIO. HAY ADEMAS UNA
DECLARACION SOBRE EL BREVE ANTERIOR DE CLEM

ESPECIFICANDO LOS OFICIOS

VIII,

COMPRENDIDOS ENTRE LAS DIGNIDADES.


Urbanus Papa VIII.

Ad perpetuam

memoriam.

rei

Circumspecta Roraani Pontificis providentia, ea quse in personarum Regularium Capitulis


Generalibus interdum sancita, et auctoritate Apostlica confirmata fuerunt, ipsa subinde

rerum experientia suadente, praesertim cum


tur,

in

immutat,

Domino

in

felici

nuncupatorum, de anno 1625 celebrato, inter


:

statui et quieti opportune consuli-

salubriter expedir.

Alias siquidem in Capitulo Generali Ordinis

videlicet

earum

hisque suae soUicitudinis partes favorabiliter interponit, prout conspicit

Fratrum Minorum
alia

conditum

S. Francisci,

fuit

de Observantia

statutum tenoris sequentis^

Caveant ex Indianis Provinciis Ministri Provinciales, ne ad Capitulum Genrale

vel aut ipsi veniant vel

conceditur.

Commissarios suo nomine mittant,

Nosque Statutum hujusmodi,

mus, prout in nostris desuper

in

simili

solis

custodibus veniendi facultas

illius tenore inserto,

confirmavimus et approbavi-

forma Brevis expeditis Litteris, quarum tenores

prfesentibus pro expressis haberi volumus, plenius continetur.

Cum autem

sicut Nobis nuper

exponi fecit dilectus Filius Joannes Merino, dicti Ordinis Minister Generalis, Patres, in
Capitulo generali ejusdem Ordinis in hac

Alma Urbe

nostra novissime celebrato, congregati,

Ministris Provincialibus praidictarum Provinciarum Indiarum,

antiquum jus quod habebant,

ut ad Capitulum Genrale Commissarios, eorum nomine suffragium laturos, mittere possent,


justis

ex causis

restituendum esse censuerint. Nobis propterea dictus

Generalis humiliter

Joannes Minister

supplicari fecit, ut in prsemissis opportune providere de benignitate

Apostlica dignaremur.

Nos

igitur

ejusdem Joannis Ministri Generalis votis annuere volentes, illumque specialibus

favoribus et gratiis prosequi volentes, et a quibusvis Excommunicationis etc. absolutum fore


censentes, hujusmodi supplicationibus inclinati, Ministris Provincialibus dictarum Provin-

ciarum Indiarum, pro tempere existentibus quod ad Capitulum Genrale

dicti Ordinis mittere

eorum nomine suffragium ferant, ea tamen


qui mittentur, quam etiam Custodes, filii earum Provinciarum

tam Com-

possint Commissarios, qui

lege, ut

missarii,

respective sint, pro

PARTE

576

quibus mittentur, vel in

dummodo
predicti,

gantur

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

eis incorporati, sive in Indiis sive in

ad electionis effectura non incorporentur

a suis Provinciis, non aliter

quodque

nemini, etiam

si

quam

ac ut

Europae partibus existant,

aliis

tam Commissarii, quam Custodes

juxta Constitutiones Generales Segovienses eli-

Commissarii et Custodes hujusmodi in itinere decedant, suflragium suum

tamquam

Procuratori absenti vel praesenti committere possint

ac idem in aliis

etiam Prselatis et vocalibus, juxta laudabilem dicti Ordinis consuetudinem, servetur, Apostlica auctoritate, tenore

prascntium, concedimus et indulgemus. Et insuper pro commodiori

praemissorum executione Constitutionem


soris nostri, quEe incipit

His

quce

felicis recordationis

Clementis Papae VIII, Prsedeces-

ad Regularium personarum statum,

die

4 Martii 1600,

Pontificatus sui anno nono, editam, qua cavetur, ut in Provinciis dicti Ordinis, in partibus

Indiarum, prsesertim in Limensi Provincia, ad Ministratus Provincialis seu quodlibet aliud


dignitatis officium assumi non valeant alii dicti Ordinis Keligiosi,

Provinciae alumni sunt, vel ad

eam

quam

Generalis, aut Commissarii Indiarum, apud Catbolici Hispauiarum Kegis


litteris

obedientialibus in

confirmamus

illis

Declarantes sub

quam

Ministri

assistentis,

Commissarii Provincialis, tam pro regenda

pro ferendo suffragio in Capitulo Generali designari, Vicarii Provincialis,

Custodis, Definitorum,

comprehensa

Curiam

verbis seu quodlibet aliud dignitatis officium in dicta

Constitutione expressis, Ministri Provincialis,


Provincia,

qui ejusdem

cum

innovamus, approbamus et

Provinciis incorporati fuerunt,

illis

illi

expresse ac nominatim missi ex Hispaniis

Guardiauorum Conventuum,

Vicariorum ofBcia comprehendi et

et

intelligi.

Sicque in prsemissis per quoscumque Judices ordinarios et delegatos, etiam causarum


Palatii Apostolici auditores etc.

Datum Romae, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo Piscatoris, die G Augusti 1639,


Romano Luxemburg. Contin. I, p, pg. 51.)

Pontificatus nostri anno XVII. (Del Bulario

SE DECLARA QUINES SEAN ALUMNOS DE LA PROVINCIA LIMENSE, PARA OBTENER

DIGNIDADES EN LA ORDEN DE SAN FRANCISCO.

Ad

rbanus Papa VIII.

futura

rei

memoriam.

Decet nos opportunae declarationis ministerio providere, ne eorum quae a Romanis Pontifi-

Regularium stalu

cibus, Prcedecessoribus nostris, pro felici personarum

utiliter constitua

sunt, et a nobis conrmata fuerunt, debita observatio ambiguitatis obtentu, ab

illis

qui

verba secundum proprios affecus quandoque interpretantur, temer negligatur.


Alias siquidem Constitutionem

His

qii(B

fel. rec.

Clementis VIII, Prsedecessoris nostri, quse incipit

ad personarum Regularium statum,

cavetur, ut in Provinciis Ordinis

die 4 Martii

Fratrum Minorum

rura, in partibus Indiarum, prsesertim in

qui ejusdem Provinciae alumni sunt, vel ad

cum

Ministri

Curiam

Generalis

alia

de Observantia nuncupato-

Limensi Provincia, ad Ministratus Provincialis, seu

quodlibet aliud dignitatis Officium assumi non valeant


illi

1600 editam, qua inter

S. Francisci,

aut Commissarii

eam

alii

dicti

Ordinis Religiosi,

quam

expresse ac nominatim missi ex Hispaniis

Indiarum,

apud Catbolici Hispaniarum Regs

assistentis, litteris obedentialibus in illis Provinciis incorporati fuerint,

prout in nostris, in simili forma Brevis, desuper expeditis Litteris,

quarum

confirmamus,

tenores prsesenti-

bus pro expressis haberi volumus, ulterius continetur.

Cum

autem, sicut nobis nuper exponi

predicti professor et

fecit

dilectus

Lector Jub'ilatu, illiusque in

Filius,

Gaspar Snchez, Ordinis

Romana Curia

Commissarii Generales Indiarum hujusmodi Ordinis Constitutione

Procurator Generalis,

dicti

Clementis Prsedeces-

SECCION CUARTA.
soris et confirmatione, nostris prsedictis

parum

577

attentis, potestateque sibi concessa abutentes,

ex commissione general! plurimos Religiosos ejusdem Ordinis ad Indias transmitan t, et ia

mxima

illarum Provinciis incorporent, Prselatosque constituant, ex quo

paxque

et

earumdem Provinciarura

tranqiiillitas pertnrbatur

humiliter supplicari

Procurator Generalis,

oriuntur incommoda,

Nobis propterea dem Gaspar,

ut in prsemissis opportune providere de

fecit,

benignitate Apostlica dignaremur.

Nos

igitur exacta

observationi, et Provinciarum

Constitutionis hujusraodi

quantum cum Domino possumus,

quieti,

consnlere,

eum

Generalera, specialibns favoribus et gratiis prosequi volentes et


cationis

Alumni
ligi

Habitum, per Fratres

deber

per verbum

Indiarum

susceperunt regularem, intel-

dicti Ordinis gestari solitum,

verba antera ejusdem Constitutionis sequentia, videlicet, vel ad eam expresse

nominaiin missi ex Hispaniis


Catholici Hispaniariim Regs

cum Ministri

curiam

quam eorum

Indias missio,

et

Generalis aut Commissarii Indiarum, apitd

assistentis, litteris obedientialibus, in illis Provinciis

incorporan fuerant; intelligenda firmas

etc.

ut tam Religiosorura Ordinis bujusmodi ad

incorporatio expresse et nomiuatim, nimirum,

quemlibet Religiosura, qui illuc mittitur,

sonaliter

inclinati,

solos, qui in prsedictis

in dicta Constitiitione, ut supra, expressura, illos

Provinciis

a quibusvis Excoramuni-

absolutum fore censentes, bujusmodi supplicationibus

etc.

prsedictarum

dictumque Gasparem, Procuratorem

Ministro vel Commissario Generalibus hujusraodi

nominando

per-

a nunc et pro tempore existentibus

fiat

non autem per commissionem sive ia

genere sive in specie factam, auctoritate Apostlica, tenore prseseutium, declaramus.


Sicque ab mnibus

censeri et ita

in prsemissis per

quoscumque Judices ordinarios

et

delegatos etiam causarum Palatii etc.

Datum
nostri

Rorase apud S.

Petrum sub annulo

Piscatoris die 21

anno dcimo octavo. (Del Bulario Romano Luxemburg.

Februarii 1641 Pontificatus

ibid. pg. 52.)

SE CONFIRMA LA FACULTAD DE ENVIAR COMISARIOS DE LAS INDIAS AL CAPITULO

GENERAL.
Urbanus Papa VIII. Ad futurara

rei

memoriam.

Alias a Nobis eraanarunt Litterse tenoris subsequentis, videlicet.

perpetuara rei meraoriam. Circunspecta

Aqu inserta
continua

el Pontfice el

Romani

Urbanus Papa

VIH

ad

Pontificis providentia

Breve, que puede verse en otra parte de sta obra, y despus

Cum autem

Commissarii Generales Indiarum in prsedictis Provinciis

sicut accepimus,

circa provisionera officiorum

multa quotidie contra

prsedictas nostras Litteras et Statuta in

Capitulo General! dicti Ordinis, novissime in Urbe celebrato, pro Indianis edita, moliantur....
Idcirco Nos, cupientes prseinsertas nostras Litteras et Statuta bujusmodi debitse, ut par est,

exequulioni demandar!, et ne talia deiuceps fiant, providere


et

matura deliberatione

Decano

et

et

raandamus, quatenus ipse,

aiios, prsesentes Litteras et in eis

publicantes,

proprio et ex certa scientia

illisque

in praemissis

tras Litteras debitse exequutioni

obstantibus

TOM.

I.

fel. rec.

do aut unus eorum, per se vel alium seu

^vel

contenta qusecumque, ubi et quando opus fuerit


efiicacis

auctoritate nostra pra3dicta3 nostras prseinsertas,

Non

Motu

Archidicono Ecclesise Limanse, nunc et pro tempere existentibus, per presentes

committimus

niter

Ven. Pratr! nostro Archiepiscopo Limano, ac dilectis Fils

nostris.

defensionis

solem-

prssidio assistentes,

faiant

ipsumque statutum ac prsesentes etiam nos-

demandar!

Bonifacii Papaj VIII etc.


72

PARTE

378

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

S''

Datum RomP, apud Sanctam Mariam

Majorera, sub annulo Piscatoris, die 27 Septembris

1640, Pontificatus nostri anno dcimo octavo.


(Bular.

Romano de Cocquelines

Const. 661).

QUE LOS COMISARIOS DE LAS PROVINCIAS DE INDIAS TENGAN CUANDO VOLVIEREN A

HONOR Y PRECEDENCIA DE LOS QUE HAN

SUS PROVINCIAS EL

SIDO DEFINIDORES,

INMEDIATAMENTE DESPUES DE SUS CUSTODIOS.


Urbanus Papa VIII. Ad perpetuara
Alias postquam Capitulo Generali Fratrum Ordinis

nuncupatorura, in

tuendum

Alma Urbe

rei

memoriam.

Minorum

S. Francisci,

de Observantia

nostra de anno 1639 celbrate, inter alia statutum fuit, resti-

esse Ministris Provincialibus Provinciarum Indiarum dicti Ordinis

eum
quondam

quod habebant mittendi Commissarios ad Capitulum Genrale,


laturos, habito subinde ea propter

ad Nos desuper recursu, per

in

antiquum

jus,

suffragium suo nomine


nostrasin simili forma

Brevis Litteras de eodem anno emanatas, Ministris Provincialibus Provinciarum earumdem,

tune et pro tempere existentibus, quod ad Capitulum Genrale dicti Ordinis mittere possent

Commissarios

dicti Ordinis Professores, qui suo

nomine sufragium

ferrent Apostlica auctori-

tate indulsimus

Cum

autem equum

consentaneum esse censeamus, ut quemadmodum

et rationi

Commissarii Provinciarum Indiarum hujusmodi sequales suis Custodibus labores,


tantis

navigationum ac viarum periculis subeunt,

remuneratio paria

sint. Idcirco

praefati

cum

tot et

ejusdem Commissariis prsemium

ita

Nos Commissariorum hujusmodi

decori,

et

quantum cum Domino

possumus, consulere volentes, motu proprio ac ex certa scientia maturaque deliberatione nosac de Apostolicse potestatis plenitudine; quod Commissarii Provinciarum Indiarum
postquam ad suas reversi fuerint Provincias, Definitorum prseteritorum honore et
tris

prae-

cedentia gaudeant, immediate post suos Custodios, tenore prsesentium statuimus, concedimus
et

ordinamus.

Decernentes prsesentes Litteras

Datum

fomse,

apud

S.

Mariam Majorera, sub annulo

Piscatoris, di 12 Julii 1642, Pontifi-

catus nostri anno dcimo nono.


(Bular.

Romn, de Cocquelines

Const. 712).

DECLARACION SOBRE EL GOBIERNO DE LOS FRANCISCANOS DESCALZOS DE ESPAA


E INDIAS.
Urbanus Papa VIII. Ad perpetuara

rei

memoriam.

1. Alias (postquam, sublatis per recolendse memoriae Gregoriura Papara XV, Prfedecessorera
nostrum,Patribus Provinciarum in Definitorio Generali Fratrura Ordinis Minorura S. Francisci,
de Observantia nuncupatorura, de anno 1639 in alraa Urbe nostra celbrate, de consensu

dilecti Filii nostri Francisci S. Laurentii in Daraaso, Diaconi Cardinalis, Barberini nuncupati,
S.

R. E. Vicecancellarii, nostri secundura camera ex fratre germano nepotis, dictique Ordinis

apud nos
2.

et Sedera Apostolicara Protectoris,

Ut do tantum Patres

statutum fuisset

Provincise in singularura Provinciarura Ultraraontanse Farailiae

Definitoria introducerentur,

uuus

qui inter Patres Provinciai

primum

scilicet, qui in

Provincia reliquis dignior esset,

locura sibi vindicaret, qui

quidem

ille

in Definitorio

nimirum
semper

SECCION CUARTA.
assisteret; alter vero, qui

immediate Ministri Provincialis officium absolvisset ut sequenti

etiam immediate triennio dumtaxat

tamen

ut

lege,

si iste

579

eam

obtineret diguitatem et in Definitorio assisteret, ea

ex qualibet causa deficeret, in ejus

locum subrogatus eo

ante ipsum Minister Provincialis immediate extitisset, triennio


alius, qui Ministri Provincialis officio

deinceps, de triennio in triennium

etiam immediate functus

dumtaxat servaretur,

dictarura Provinciarum Definitoriis desiderarentur

eodem

assistens alio titulo de

fiiisset,

subsequeretur, et sic

quod nunquam hi do Patres in

ita

quodque

ipso esset qui

autem hujusmodi transacto,

si

contigeret, ut qui

hujusmodi

definitorio esset dignior, et perpetuus in definitorio existeret,

locum ipso

sibique jus in illud ingrediendi competeret, tune in ejus

facto subrogatus esset ille

Pater Provincise, qui eidem dignitate proximus fuisset, subinde nos institutionem seu restitu-

tionem pr^fatorum duorum Patrum Provincise pro Definitoriis Provinciarum prsedictarum in


dicto Generali Definitorio factam, et
dicti Ordinis

postmodum omnia

et singula statuta in Capitulo Generali

de eodem anno celbrate edita, sine tamen prejudicio observantiae regularis ac

Statutorum Apostlica auctoritate confirmatorum ac Ordinationum et Brevium Apostolicorum


pro Fratribus Discalceatis dicti Ordinis Hispaniarum et Indiarum factornm et

emanatorum

confirmavimus.
3.

Ac demum, cum

Patrum

Provincise,

nedum eorum

et

Indiarum

dicti Ordinis

Statutis ac Litteris Apostolicis pro ipsis emanatis adversabatur, sed etiam

causa perturbationura fuisset

idcirco nos

motu proprio

ratione nostris, prsefatos Fratres Discalceatos


et

duorum

nobis innotuisset quod institutio seu restitutio prsefatorum

quoad eosdem Fratres Discalceatos Hispaniarum

ac ex certa scientia

Hispaniarum

Custodias presentes et futuras, quoad introductionem

et

meraque

delibe-

Indiarum, ac eorum Provincias

duorum Patrum

Provincise in singula

Provinciarum suarum Definitoria, sub prsefato Definitorio Generali hujusmodi edito, ac certis
nostris

Litteris incipientibus

Onerosa

Decretis, Litterisque Apostolicis circa

etc.,

aut quibusvis

eamdem

aliis

dicti Ordinis

Statutis aut

materiam emanatis (quse et quas, quoad hoc

revocavimus, cassavimus et annuUavimus), nuUatenus comprehendi nec esse comprehensos


declaravimus.

Et insuper statuimus

4.

ordinamus, ut in Provinciarum Hispaniarum et Indiarum

et

eorumdem Fratrum Discalceatorum

Capitula, Congregationes et Definitoria nuUas omnino

Pater Provincise quovis sub prsetextu introducerentur, sed in


cialis,

aut Vicarius Provincialis et Definitores actuales

Provinciarum et Custodiarum admitterentur

sub privationis suorum

dumtaxat Minister Provin-

usum

et

morem

quodque, si in alicujus ex dictis Provinciis Defl-

nitorium praefati do Provincise Patres introducti fuissent,


electio per eos facta,

illis

Custodes autem juxta

illi

ipso facto amoverentur, et

ofBciorum aliisque arbitrii nostri poenis,

mnibus

et singulis Superioribus, qui dictes dos Patres Provincise et Definitorium hujusmodi admisissent,

nuUa

et irrita existeret

ipsique Fratres Discalceali Hispaniarum et Indiarum hujus-

modi, sub eisdem poenis per contrafacientes eo ipso incurrendis, juxta Statuta et Ordinationes

provinciarum hujusmodi viverent et regerentur ac

alias,

prout in diversis nostris in simili

fprma Brevis Litteris desuper expeditis, quarum tenores prsesentibus pro expressis haberi
volumus, uberius continetur.
5.

Cum

autem, sicut nuper accepimus, dilecti

Filii

Minister et Procurator Generalis dicti

Ordinis prsemissis sese opposuerint.prajtextu quod aliquae ex Provinciis

eorumdem Fratrum Dis-

calceatorum Hispaniarum et Indiarum hujusmodi quaidam generaliaseu particularia ordinationes et statuta seu privilegia habeant, juxtse quae diversimode et alias
Litteris

statutum dispositumque

fuit,

gubernantur

eorumdem Fratrum Discalceatorum Hispaniarum

et

quam

inprsefatis nostris

idcirco nos pro majori et uniformiori

Indiarum hujusmodi pcrfectione etpuritate,

PARTE

580

in prsemissis opportune

PRIVILEGIOS DE LS REGULARES.

3^

providere volentes, motu, scientia ac deliberatione similibus, deque

quod

Apostolicse potestatis plenitudine,


tis

Hispaniarum

et

prafatse nostrse litterse pro

eisdem Fratribus Discalcea-

Indiarum emanatai, ut prsfertur, sive illorum

omnino

et inviolabiliter observentur, observarique

habeant

aliquse Provincias

aliqua statuta et ordinationes seu privilegia generalia aut particularia,

sive

non habeant,

debeaut in mnibus eorumdem Fratrum Dis-

calceatorum Provinciis et Custodiis nunc et pro tempere existentibus in partibus Hispaniarum


et

Indiarum hujusmodi, quodque

torum, nunc

et pro

praifatse Provinciae et

Custodia dictorum Fratrum Discalcea-

tempore existentes in eisdem Hispaniarum

Indiarum partibus per sua

et

propria statuta, ordinationes et leges gubernentur, absque eo quod generalibus totius Ordinis

tamen

statutiset consuetudinibus subjaceant, ea

Patrum

Provinciae,

nuUum,

ad receptionera praedictorum duorum

lege, ut

sive genrale, sive particulare et

Fratrum Discalceatorum Provinciis

et Custodiis

Hispaniarum

proprium statutum possit

et

Indiarum hujusmodi

ipsis

suffragari,

sed scmper Litterse nostrae prsedicta; inviolabiliter et inconcusse ac generaliter observentur,


tenore prajsentium decernimus, statuimus et ordinamus.
Si vero forte contingat in eisdem Provinciis et Custodiis

6.

torum Hispaniarum

et

Fratrum Discalceatorum

prsedic-

Indiarum hujusmodi, aliqua Capitula, Congregationes seu actiones, in

quibus prsefati do Patres Provinciae, vel eorum aliquis intersint et reperiantur celebrari, eo
ipso

omnia

et singula quse inibi decreta et constituta fuerint,

irrita et

nuUa, nuUiterque et

invalide gesta et facta fuisse et esse ac fore declaramus.

Dantes eisdem Fratrum Discalceatorum Provinciis et Custodiis Hispaniarum et Indiarum

7.

hujusmodi facultatem mittendi ex eisdem Fratribus Discalceatis suosproprios Procuratores ad

Komauam Curam,quotiescumque
Custodiarum Hispaniarum

et

sese obtulerit occasio pro negotiis

supradictis, dicti Fratres Discalceati

remaneant

earumderaProvinciarumet

hujusmodi pertractandis. Volumus autem

Indiarum

ut, salvis

Hispaniarum et Indiarum hujusmodi in reliquis subjecti

jurisdictioni, visitationi et correctioni Ministri

eorumdem Fratrum de Observantia

Generalis pro tempore existentis, ita quod ipse Minister Generalis per se ipsum vel alium seu
alios ex ipsis Discalceatis dicti Ordinis

tautum possit eosdem Fratres Discalceatos

corrigere,

quodque
non deputatis ab eo hujusmodi Fratribus Discalceatis ad supradictum effectum, tum omnes

visitare et in eos jurisdictiouem exercere

si l^Iinister

Generalis praedictus abfuerit


et

singulae Provinciae ac Custodiae praedictae per Ministros ac Custodos suos gubernentur, juxta

quasdam

alias nostras in simili

quarum etiam

forma Brevis, die 8 Aprilis proxime

praeteriti expeditas, Litteras,

tenores praesentibus pro expressis haberi volumus.

Mandantes propterea mnibus

et singulis dicti Ordinis Superioribus, Fratribus et personis,

caeterisque ad quos spectat et pro

tempore spectabit, in virtute sauctae obedientiae, ac sub

8.

Excommunicationis majoris, a qua non

nisi

anobis.seuKomano Pontfice pro tempore

existente,

praeterquam in mortis articulo constituti, absolv possint, aliisque arbitrii nostri, necnon

ciorum suorum privationis, perpetuaeque inhabilitatis ad

illa et alia in

offi-

posterum obtinenda,

ut eosdem Fratres Discalceatos Hispaniarum et Indiarum hujusmodi praemissorum

poenis,

omnium commodo

et effectu frui et

gaudere sinant

Decernentesque praisentes Littera? etin

eis

et faciant.

contenta quaecumque de subreptionis....

Datum Eoma;, apudS. Mariam Majorem, sub annulo


ficatus nostri

Nota.

Piscatoris, die 30 Julii 1642, Ponti-

anuo dcimo nono. (Ex. Bull.Rom. sub Pi IX

La Reforma de

los

edito.)

Padres Descalzos comenz en Espaa y se constituy en Provincia por la Bula

de Clemente VII, In suprema militantis Ecclesice, dada en 1532, la cual confirm Gregorio XIII por otras dos

Bulas
1578.

la

En

primera que empieza

Cum

lius vicem de 1579, y la segunda, que empieza

Ad

hoc nos

Deus de

sta confirm y declar la regla de los Padres Descalzos, de la Provincia de San Jos en los Reinos de

581

SECCION CUARTA.

Espaa. Despus habindose extendido sta Reforma por toda Espaa, Clemente VIII instancia de Felipe II
la dividi, en 10 de Marzo de 1594, en dos Provincias una fu la de San Jos en Toledo, y otra la de San Pablo
en Len. Poco despus se form la de San Juan Bautista, y se extendi sta Santa Reforma las Amricas, y en
:

stas Letras se dispone que los Descalzos de


las

Espaa

costumbres de la Orden de Menores observantes

Indias
;

no se gobiernen por

y por

los estatutos generales,

sino por los estatutos y ordinaciones peculiares que tienen

aprobados por la Santa Sede, as para formar su Definitorio, como parala observancia de su Eeglas.

SE DECLARAN Y CONFIRMAN LAS LETRAS ANTERIORES, Y SE HACEN EXTENSIVOS A LOS

DESCALZOS DE INDIAS TODOS LOS PRIVILEGIOS CONCEDIDOS, Y QUE EN ADELANTE


SE CONCEDIEREN A LOS DE LAS PROVINCIAS DE ESPAA. CONFIRMACION ESPECIAL DE

PRIVILEGIOS EN FAVOR DE LOS PP. DESCALZOS DE INDIAS.


rbanus Papa VIH. Ad perpetuara
Alias pro

felici

S. Francisci de Observantia,

quentis, videlicet

Minorum

Discalceatorum nuncupatorum, Provinciarum et Custodiarum

et puritate, a nobis

rbanus Papa VIII, ad perpetuara

Inserto el Breve anterior, aade

Cura antera sicut accepimus in

2.

memoriam.

prosperoque regimine et gubernio, ac uniformi Pratrum Ordinis

Hispauiarum et Indiarum perfectione

lis etc.

rei

emanarunt

Litterse tenoris subse-

rei meraoriara. Alias

postquam suba

prsefatis

Indiarum partibus, ob ingentes distantiam,

et

quse nter ipsos fratres Discalceatos cura Observantibus ejusdem Ordinis intercedit, contradictionera, expediatut Littera Apostolice qua) eo perveniunt maxirae ciarse sint, clausulasque

contineant efficaces, earuraderaque Litterarura exequutioVenerabilibus Fratribus Archiepiscopis


et Episcopis illarum partiura, in

quibus nuUus Sedis Apostlicas nuncius

existit,

committatur;

idcirco nos, pro

nostra pastorali sollicitudine a prseraissis opportuno, ut infra, providere

volentes, motu,

scientia ac deliberatione paribus, deque Apostolicse potestatis plenitudine

praeinsertas nostras Litteras cura


illisque

quara

mnibus

in eis contentis, tenore praesentium confirmaraus,

inviolabilis Apostolicse firmitatis robur adjicimus, ac oranes et singulos, tara juris,

qui desuper quomodolibet intervenerint, suppleraus. Et insuper quod

facti, defectus, si

dicti Ordinis Fratres

Discalceati hujusmodi, qui, absentibus

eorum Ministris Generalibus,

supradictas Provincias et Custodias Indiarura praesentes et futuras regere et visitare debebunt,

earumdem Provinciarum
filii

esse, et in illis

sionem

per

et

Custodiarum Indiarum autHispaniarum ex Discalceatis hujusmodi

habitum per eosdem Discalceatos gestari solitum suscepisse,

eos emitti

consuetara

expresse

emisisse

dcbeant,

et Profes-

quodque nullus ex

dicti

Ordinis Observantibus (prseter illius Ministrum Generalera pro tempere existentem) aut qui
alias

de Observantia fuerit, etiamsi inter eosdem Fratres Discalceatos, eos regere nec visitare,

eque in eos

uUum

actura

quoquomodo

Superioritatis exercere queat

in

eventura vero, in

quera Ministri Generales, prsemissis, aut illorum cuilibet, contravenirent, prsefatse Provincise
et Custodise

eorumdera Fratrum Discalceatorum Indiarum hujusmodi, juxta quasdam

in simili forma Brevis die 8 Aprilis proxime

prajteriti,

alias,

ad hunc effectum pro Provinciis

eorumdera Fratrum Discalceatorum Hispaniarum concessas et emanatas, vivere

et

guber-

nare possint.
3.

Ac demum quod

praesentes et futurse,

dictse Provincise

et Custodise

eorumdera Discalceatorum Indiarum,

quarumvis Litterarura, privilegiorura,

et

gratiarum a Sede Apostlica

Provinciis Fratrum Discalceatorum Hispaniarum, videlicet, S. Josephi, S. Pauli et S. Joanuis


Baptistse,

concessorum et concedendorum participes

sint,

4. Decernentcs prsesentes Litteras et in eis contenta

statuimus et ordinamus.

qusecumque, de subreptionis

etc.

Datura liomae, apud S. Petrura, sub annulo Piscatoris, die 22 Decembris 1642, Poutificatus
nostri anuo vigsimo. (Ex Bull.

Rom. sub Pi IX

edito.)

3a

PARTE

582

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

PRECEDENCIA DE LOS FRANCISCANOS DESCALZOS SOBRE LOS AGUSTINOS.


rbanus Papa VIII. Ad futuram

rei

memoriam.

Cura sicut dilectus Filius, Paulus a Matrito, Ordiais Fratrum Minorum


Discalceatorum uuncupatorum, Professor et in
S.

Josephi Procurator et

Papa VIII, Prsedecessor

Nobis nuper exponi

filius,

noster, per

quasdam suas

1602 eraanatas, declaraverit Fratres Minores

eamdem

nuncupatod, qui non novam, sed


similis meraoriae Honorius
fratres de Familia dicti

Papa

Francisci,

S.

Romana Curia eorumdem Fratrum


licet

fecit,

in simili

alias

fel.

Provincise

rec Ciemens

forma Brevis Litteras de anno

S. Francisci Strictioris Observantise,

Reformatos

Regulara, quara ipse B. Franciscus condidit, et

etiam prsedecessor noster, confirmavit, quamque pariter

III,

Ordinis, nuncupati de Observantia,

observant,

licet ipsi

Fratres

Reformati Regulara hujusmodi purius observent, esse veros et indubitatos Fratres Ordinis
S. Francisci, et in conscientia tutos existere, ac
indultis, tara spiritualibus,

quam

mnibus

et singulis privilegiis, gratiis et

temporalibus, quibus ipsi Observantes gaudent, ubilibet

gaudere posse ac deber, raodo et forma tune expressis, mandaveritque in virtute

frui et

sanctse obedientise, ut nullus

ex tune deinceps dictes Fratres Reformatos, appellare auderet

sen prsesumeret no vos Religiosos, aut nova; Regulse professores.

Subindeque Ven. Fratres nostri


controversiis alias

excitatis

S.

R. E. Cardinales, sacris Ritibus propositi, super certis

inter ipsos

Ordinis Ereraitarura S. Augustini, in

Fratres Reformatos, necnon dilectos Filies, Fratres

quadam Provincia

Hispanise, super jure prsecedendi

in processionibus etc.

Nobis propterea dictus Paulus... hurailiter supplicari


infra, providere,

libus

favoribus

fecit,

ut in prsemissis opportune, ut

de Apostlica benignitate dignaremur. Nos igitur


et gratiis

prosequi

eumdem Paulum

hujusmodi supplicationibus

volentes

specia-

inclinati,

de

Congregationis super negotiis dicti Ordinis deputatse voto et scientia, prsefata, dicti Clementis
Prsedecessoris, nostrasque Litteras, necnon

ipsum eorumdem Cardinaliura Decretum

et sen-

tentiam seu sententias hujusmodi circa prseraissa respective, ut prsefertur, eraanata, Apostlica
auctoritate, tenore prsesentiura, confirmaraus et approbaraus... et insuper declaramus,

omnes

et singuli Fratres

singularum

illius

Reformati Discalceati primodicti Ordinis

quod

S. Francisci, oraniura et

Provinciarura et Custodiarum, nunc et pro tempere existentiura et futu-

rarura in regnis Hispaniarum et partibus Indiarum, semper habeantur et teneantur, haberique


teneri et reputari debeant pro veris S. Francisci

Quedque
semper

in

filiis,

iidera Fratres Reformati Discalceati

mnibus actibus

publicis,

uti sunt teto rigere et puritate...

earuradem Provinciarura

et

functionum, eosdem locura et pr^cedentiara, quos habent et quibus gaudent

Observantes priraodicti Ordinis

Mandantes propterea mnibus


Datura Romae, apud

habeant
et singulis,

S. Petrura,

Custodiarum

nedura Processionum, sed etiam quaruravis aliarum


ipsi

Fratres

etc.

quos spectat...

sub annulo Piscateris, die 20 Aprilis 1644, Pontificatus

nostri anno vigesirao prirao,

(Bular. Rora. de Cocquelines Const. 781.)

SECCION CUARTA.

583

QUE TENGAN SUFRAGIO EN EL CAPITULO GENERAL DOS DEFINIDORES DEL CUZCO, QUE

LLEGARON A ROMA ACABADO SU TRIENIO


Alexander Papa VIL
Expoui Nobis nuper
Sicilise, et

fecit dilectus Filius

Ad futuram

rei

DE LA MERCED.
memoriam.

Michael de Alcntara, Vicarius Generalis

Italise et

Procurator Generalis Ordinis Beatae Marise de Mercede Redemptionis Captivorum,

quod in Capitulo Provinciali Provincia Cuzquensis ejusdem Ordinis in ludiis Occidentalibus


de anno 1654 celbrate, dilecti pariter Filii Gasparus de Vilches et Josephiis Ortiz in Diffini-

ad hoc, ut Provinciae

tores Generales

prsedictae

nomine vocem

in Capitulo Generali Ordinis

hujusmodi haberent ad triennium, sive usque ad tuncproximum Capitulum Provinciale, juxta


Constitutiones ejusdem Ordinis canonice electi fuerint.

Cum autem

sicut

eadem

expositio subjungebat prsedicti Gasparus et Josephus

magnis labo-

ribus et expensis, longoque itinere ad interveniendum Capitulo Generali hujusmodi venerint,

dictum vero triennium ante celebrationem ejusdem Capituli Generalis


forsan

jam finitum

Nos specialem

sit etc

facera volentes

prsedictis

Gasparo

dummodo tamen non

deputati, ante celebrationem

debeat,

seu

Capitulo Generali Ordinis preedicti prximo

eorum deputationis elapsum

celebrando, licet tune temporis triennium

finiri

Michaeli ac Gasparo et Josepho gratiam

Josepho DifBnitoribus Generalibus a supradicta

et

Provincia, sicut praemittitur, deputatis, ut in

pro ea vice habeant

ipsis

advenerint

sit,

alii Diffinitores

vocem nihilomnms

ab eadem Provincia

ejusdem Capituli Generalis, auctoritate Apostlica, tenore pra-

sentium, concedimus et indulgemus.

Datum Romse, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die 13 Julii 1657, Pontifl-

catus nostri anno tertio..


(Bulrio de la Orden, pg. 307).

El mismo Alejandro VII concedi que


pasado

el

Mjico y del Per,

si

llegasen

Roma

Dado en

(En el mismo Bulrio.)


Rey de Espaa Carlos 11, concedi el Papa Clemente X la Alternativa
Mercedarios en Lima y Quito. Dado en 16 de Junio de 1675. (Ibid. pg. 357.)

nuevos.

A
los

los vocales de

Captulo General, pudiesen dar su voto en el siguiente, con tal que no llegasen otros
7 de Enero de 1666.

peticin del

No hay

dispensa de edad para los Ordenandos Dominicanos.

En 30

de Marzo de 1663 peticin del General de la Orden de Predicadores, estableci y


declar Alejandro VII, que no menos en las Provincias de Indias que en las de Europa, nin-

guno de

la

Orden

se pudiese

ordenar de Subdicono, Dicono y Presbtero, sin haber comple-

tado la edad prescrita por el Tridentino, sin que valgan para el caso las facultades de los

Obispos, ni comunicacin alguna de privilegios. Empieza Creditce nobis. (Bulr. Lugdunen.

tom.

5,) Fast.

Ord. 326.

SOBRE LA ELECCION DE PROVINCIAL DE LOS PP. DOMINICANOS EN LAS INDIAS.

PARA LOS

PP. DOMINICANOS.

Alexander Papa VIL

Ad futuram

rei

memoriam.

Sacrosancti Apostolatus sollicitudo quam, meritis licet et viribus longe impares, auctore

Deo, gerimus etc.

Exponi siquidera Nobis miper fecit dilectus Filius, Magister Generalis Ordinis Prsedicato-

PARTE

584

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

rum, quod dudum Provinciis ludiarum


distantiam,

mox ab earumdem

respective,

quo

illic

dicti Ordinis

iostitutionis

initio

ob

immanem eorum ab hac alma Urbe

provisum fuit de indulto aut privilegio

Capitulis Provincialibus conceditur primo Definitori vel

Definitorio

facultas confirmandi statim Provincialem ibidem electum, vel quod ipsa electio

simal

sit

confirmatio

Verum

cum

ne hiijusmodi concessiones, quae provisionales sunt,

ex sinistra intelligentia traherentur in perniciosum

ingenti Ordinis praejudicio

abusum, ac sensum a mente concedentium

alienum, intelligendo, quod essent solemnes et definitivas, Capitulum Genrale dicti Ordinis,

Romae anno 1589 celebratum, remedium adhibuit, ac ordinavit, quod Provinciales Provinciastatim post eorum electionem, juxta privilegia ipsis Provinciis concessa,

rum Indiarum

muere suo fungerentur

tenerentur tamen saltem intra biennium ad Magistrum Generalem

ejusdem Ordinis mittere decretum

suae electionis,

pro sui et totius Ordinis Capitis debita

recognitione, et hoc sub pcena privationis oEcii ipso facto incurrenda, et inhabilitatis in

Quod si in aliquibus harum Provinciarum adsit, vel adesse prsetendatur qualecumque indultnm, privilegium, exceptio, dispensatio, aut qualiscumque nominis exemptio

posterum

toUens, minuens atque suspendens Ordinationem supradictam, ejusve obligationem aut pcenas
oppositas, nos hodie

communi

nomine

ac publico

totius Ordinis Prsedicatorum,

quem

in hoc

Generali Consessu legitime reprsesentamus, hujuscemodi privilegio, indulto, exceptioni, dispensationi ac cujuscuraque nominis exemptioni,
laris obedientise pernicioso

si

qua

est vel putatur esse,

tamquam regu-

detrimento, seu facillimae schismatum occasioni, delibrate, serio

ac expresse renunciamus, ac renunciatum esse denunciamus

Cum

autem, sicut eadem expositio subjungebat, praeinsertis ordinationibus non obstanti-

bus, prsefata Provincia S. Jacobi de Mxico sub

Nos
etc.

igitur

moderno Generalatu

euradem Magistrum Generalem specialibus favoribus

ipsum Statutum auctoritate Apostlica, tenore prsesentium,

mamus
Datum

Romae, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

destiterit sponte

et gratiis prosequi volentes

approbamus

et confir-

die 7

Augusti 1663,

Romano

de Cocquelines,

Piscatoris,

Ponticatus nostri anno nono.


(Bullr. Ord. Praed.

t.

6, pg. 205.)

Hllase tambin en

Bulrio

el

Constit. 449.

REQUISITOS PARA SER PRESENTADO DE LA ORDEN DE LA MERCED EN EL PERU.


Alexander Papa YII.

Exponi nobis nuper

fecit dilectus Filius

Ad

futuram

rei

memoriam.

Franciscus de la Rosa, Procurator Generalis Ordinis

Fratrum B. Mariae de Mercede Redemptionis Captivorum, quod pro Provincia Limana


dicti Ordinis,

in Indiis

ad hoc ut promovendi ad Praesentaturse et Magisterii gradus, et virtute conspicui

et litteris satis superque condecorati sint,

statutum

fuit

quod nuUus ex Fratribus Provinciae

et

Ordinis hujusmodi ad Presentaturae et Magisterii gradus promover! possit, nisi prius infrascriptas conditiones adimpleverit, et

secundum eas

qualificatus existat

videlicet

1.

nullus ad Praesentaturae de lectura lauream exponatur, qui non legerit, ultra tres annos Logicae
et Philosophiae, dos alios annos Theologiae Scholasticae, assistendo conferentiis et aliis actibus

pro magistris designandis; idque non ubique locorura, sed tantum in aliquaniversitate appro-

bata vel in aliquo Conventu ejusdem Ordinis studiis litterariisque exercitationibus deputato.

Pot hoc ut de eorum sufBcienta constet


ficato,

in Collegio S. Petri

sequentibus actibus litterariam reducatur ad trutinam

Nolasco Limano nuperrime


:

aedi-

semel, sed publice conclusiones

SECCION

CUARTA.

585

defendens, ad semihoram, prsemissa prefatione, a quatuor Magistris proposita argumenta dissolvat

deinde per horB spatium punctura ex seutentiarum Magistro desumptum, quod ante

viginti quatuor horas sibi serte contigerit, elucidet, et

quatuor Magistrorum

sententiam propositam impugnantibus

telis obsistat.

Tune Examinatores ad rem dijudicandam

electi (praemisso in Rectoris

manibus

fidelitatis

juramento, nempe nec se directe nec indirecte Prsesentaturse candidato suggessisse argumenta,
nec

se, nisi

benemeritum

et

dignum approbaturos)

ribus suffragiis, Rector ad prolistse seu licentiati

numero

turae de
sibi

Provincise.

secreto ferant ealculum, et faventibus plu-

gradum

eveliat,

quo capai evadet Prsesenta-

Et nemo ad prsedicta suffragia admittatur, quin prius de materia

a sorte proscripta, saltem per tres horse quadrantes, dissruerit.

Insuper et Examinatores, ad hanc functionem nominandi, sint Magistri de numero niversitatis,

Cathedratici Ordinis prsedicti, Regens prsefati Collegii, et primarius Lector, quibus Col-

ejusdem Rector, uti Prseses,

legii

Deinde ut
annis

is

alicujus

gesimse

domus conventualis concionator

cum

feriis

assistat.

tantum de Prsedicatorum Prsesentaturse benemeritus habeatur, qui decem


approbatione verbum Dei

prsedicto concionetur

horas antecedentes

speciali rescripto assignatus, triplicis quadra-

prsedicaverit

quo tempore transacto

semelper unam boram de Evangelio ex materia


quo

finito,

in Collegio

sortita per viginti

ad suffragia admittatur eadem forma

et

quatuor

eisdem supra

relatis

Examinatoribus approbandus.

Postremo ut qui
sint quotidie

unam

in dicta Provincia Magisterii laureola condecorandi fuerint, prius

Theologiae Scholasticse lectionem per trium

quinqu ad Presentaturam requisitos

lecturi

annorum spatium, supra

illos

probationes autem et informationes lecturarum in Capi-

tulo Provinciali et faciendse et approbandse sint, ac in Collegio (prseter ea qu3e ad licentiatus

gradum obtineodum effecerat) viginti quatuor horis antecedentibus per semihoram leget punctum super 8cripturam Sacram sortitum, et per spatium alterius semihorse duorum Magistrorum
argumentis obsistet. Quibus peractis ad suffragia admittatur et numerosiori examina-

oppositis

torum calculo approbatus a Rectore Collegii ejusdem Magister

eligatur,

quo prsecedente gradu,

ad gradum Magistri de numero dignus judicetur.


2.

Cum

autem, sicut eadem expositio subjungebat, prsemissa omnia uti justa et rationi

consona dilectus Filius Magister Generalis dicti Ordinis approbaverit et confirmaverit, firmiora
vero et validiora sint

illa,

quse hujus Santse Sedis patrocinio roborautur

nobis propterea dictus

Franciscus, Procurator Generalis, humiliter supplicari fecit ut in prsemissis opportune providere


3.

et,

ut infra, indulgere de benignitate Apostlica diguaremur.

Nos

igitur

ipsum Franciscum, Procuratorem Generalem, specialibus favoribus

et gratiis

prosequi volentes.... hujusmodi supplicationibus inclinati, de Venerabilium Fratrum nostrorum


S. R. E.

Cardinalium negotiis et consultationibus Episcoporum et Regularium Pra;positorum,

qui priEinsertas ordinationes et dispositiones, mature considerarunt, consilio, easdem ordinationes et dispositiones, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium
et in

posterum vim

statuti in prsefata

approbamus

Limana, Provincia babero decernimus

et confirmamus,
;

salva

tamen

semper in pramissis auctoritate Congregationis eorumdem Cardinalium...

Datum Romse, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo Piscatoris,


BuU. Rom. sub Pi IX edito).

die

18 Februarii 16G4,

Pontificatus nostrianno nono. (Ex.

TOM.

I.

73

PARTE

586

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3"

QUE LOS RELIGIOSOS DOCTRINEROS BE SANTO DOMINGO NO PUEDAN NOMBRAR VICARIOS


DE SU PARROQUIA SIN LICENCIA DEL PROVINCIAL.
VIL Ad futuram

Alexander Papa
Militantis Ecclesise regimini

meritorum nostrornm
incuribimus,

iit

rei

memoriam.

per ineffabilem divinre bonitatis ahiindantiara, nullo licet

siifiragio prPsidentes, iu

eam

pva?cipue sollicitudinem propensis studiis

fidelibus populis cura pastoralis nondesit; sed ejusmodi cura per operarios

idneos salubri assiduaque sedulitate exerceatur, quo horrea Doinini uberiori messe, adspirante superni favoris auxilio, magis magisque in dies locupletentur.

Expoui siquidem nobis nuper

1.

Magister Generalis Ordinis Prsedica-

fecit dilectus Filius

torum, quod in vastis Indiaruni partibus varise sparsim illarum gentium ad Fidem Catholicam
conversarum Parocbia?, quasquidera illic usitatiori vocabulo doctrinas et vicarias appellant,
a Keligiosis dicti Ordinis, ex indulto Sedis Apostolicse, administrantur. His autem Religiosis

more per singulos districtus, prefectura ad summum biennii vel


praest unus, ex ipsorum numero Prior vocem in Capitulo Provinciali habens,

Parochis, seu Vicariis, de


triennii respective,

statutis temporibus ipsi canonice eligunt, et, ad ejuscemodi

quem

capitularem electionem

celcbrandam, procul a suis residentiis in certum aliquem locum solent evocari.

cum

Porro

debeatur a

Constitutiones Ordinis pradicti,

juxta

notitia vacantis

Electoribus Priorum integer mensis

ut intra huno terminum congregentur, deliberent et

ofBcii,

eligant, nirais frequenter contingit hosce Parochos seu Vicarios eo titulo, et longissime et diu

dum

abesse a suis doctrinis seu Ecclesiis,

imo

electionis,

et

mensos,

si

justas causas non confirmari,


3.

Cum autem

sicut

absentia, precipue in

quocasu

eadem

illis

expositio

regionibus

Sacramentorum Ecclesise ministerio

primara electionem a priori Provinciali ob

alius denuo, aliusque mensis iisdem vocalibus debetur.

subjungebat,

fideli plebi, et

destitutis,

Magister Generalis humiliter supplicari


et,

plerique foris transigunt totum hunc mensera

forte contingat

fecit,

hsec

longa et crebra Parochorum

prsesertim moribundis, debito interea

plurimum noceat

nobis propterea memoratus

ut de opportuno in pra?missis remedio providere,

ut infra, indulgere de benignitate apostlica dignaremur. Nos igitur piis ejusdem Magistri

Generalis votis hac in re,

quantum cum Domino possumus,

hujusmodi supplicationibus
4.

Quod deinceps

favorabiliter annuere cupientes...

inclinati.

in pradictis Indiarum partibus tales

Fratrum

dicti Ordinis

Parochorum

Priores seu Vicarii non ab ipsismet Parochis, sed a siugularum Provinciarum Provincialibus,
in graviori

Fratrum,

earumdem Conventu,

si

per vota secreta decisiva duodecim ad minus antiquorum

extra Capitulara Provinciale fuerit, rite et canonice eligantur

Definitorio a Provinciali et Definitoribus

ad id muneris assumi nequeant,

si

vero durante

eodem modo eligantur; quodque Priores Parochorum

nisi revera sat calleaut

proprium idioma plebis, cui tamquam

Priores seu Vicarii prsecientur, et quod iidem suo populo continu assistant, ita ut eque

Capitulum Provinciale adire, eque


trium leucarum elongare se possint,

alias

unqnam

nisi relicto

a sua Parochiali residentia ultra spatium

ibidem idneo substituto,

illius idiomatis

bene

gnaro, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, decernimus, statuimus et ordinamus...

Non
die

obstantibus...

Datum Romse, apud

S.

Mariam

Majorera, sub annulo Piscatoris,

8 Novembris 1664, Pontificatus nostri anno dcimo. (Ex BulL

Etiam

ia Bull. Ord. Prsedic. T. G. pag. 214.)

Rom. sub Pi IX

edito

587

SECCION CUARTA.

SOBRE LA ALTERNATIVA EN LAS PRELATURAS DE LA ORDEN DE SAN FRANCISCO, EN LA


PROVINCIA DEL NOMBRE DE JESUS, DE GUATEMALA.

Ad furam

Alexander Papa VII.

rei

memoriam.

nova Hispania, Ordinis Fratriim Minorura Sancti Francisci, de Observantia nun-

Guatimala, in

cupatorum, Congregationi Venerabilium Fratruin nostrorum


negotiis et

Nominis Jesu, de

parte dilecti Filii, Alphonsi de Ortega, Custodis ProviaciE

Nuper pro

consultationibus Episcoporum

S.

Romauis

Ecclesise Cardinalium

et Regulariura praepositse, expsito,

quod

in Capitulo

Generali dicti Ordinis anno 1645, Toleti celbrate, facta fuerat Constitutio tenoris, qui sequitur,
videlicet
Prseterea Definitorium genrale declaravit,
in

quod

in Provincia

Nominis Jesu de Guatimala,

nova Hispania, observetur alternativa inter Patres dictos criollos

Patres dictos cachapinos et

filies

una parte,

ex

et inter

ProvinciE ex alia, et quod estera oficia sequaliter dividantur

inter praedictas duas partes. Quae Constitutio confirmata fuerat in Capitulo ejusdera Ordinis,

anno 1658 habito, sub titulo pro Indis Occidentalibus


nativa iu Provincia

Nominis Jesu de Guatimala

cachapinos et

Provincise ex altera,

filios

in

eadem

expositione, subjuncto

tate dictse Congregationis confirmari

tione

subpoiua

Sacra Congregatio

Episcoporum

S.

una

parte, et Patres

anno 1645 cel-

uullitatis aliter factorum.

plurimum desiderabat

Eminentissimorum

Regularium

et

Confirmatur alter-

in Capitulo Toletano,

quod dictus Alphousus

decretum tenoris qui sequitur, videlicet

inter Patres criollos es

quemadmadum

brate, instituta est, sicque servari debet,

Et

n. 1. his verbis

prsefatus Constitutiones auctori:

emanavit ab eadem Congrega-

R. E. Cardinalium, negotiis et consultationibus

prseposita, atteutis narratis, ac audito Ministro Generali Ordinis

hujusmodi, praeinsertum Decretum Capitulorum Generalium benigno approbavit et confirmavit


et juxta illorum
2.

Cum

tenorem in posterum omnino servari mandavit.

autem, sicut prsefatus Alphonsus nobis subiude exponi

fecit, ipse

decretum hujusmodi,

pro firmiori illius subsistentia, Apostolicae confirmationis nostrse robore coramuniri

pere cupiat

nosipsum Alphonsum specialibus favoribus

cationibus ejus

nomine nobis super hoc hurailiter

summo-

et gratiis prosequi volentes.... suppli-

porrectis inclinati,

praeinsertum pr*fatae

Congregationis Cardinalium Decretum auctoritate Apostlica, tenore pr:esentium

conrmamus

tamen semper

in priemissis

et

approbamus,

illique Apostolicae firmitatis robur adjicimus; salva

auctoritate ejusdem Congregationis Cardinalium..,,

Non obstantibus Constitutionibus....


Datum Romae, apud S. Mariam Majorem, sub annulo Piscatoris,
ficatus nostri anno dcimo. (Ex Bullar. Rom. sub Pi IX edito.)
Nota.

Per, de la

Con fecha 20 de Junio del mismo ao se


misma Orden. Vase dicho Bulario, tomo

die

26 Maji 1664, Ponti-

hizo extensiva sta Constitucin las siete I'rovincias do


17, pg. 270.

COMUNICACION DE PRIVILEGIOS DE LOS RELIGIOSOS FRANCISCANOS DESCALZOS DE ESPAA,

A TODAS LAS PROVINCIAS DE DESCALZOS DE LAS INDIAS


Alexander Papa VII.

Exponi nobis nuper fecerunt

Ad

futuram

dilecti Filii Fratres

dudum

memoriam.

Provinciarum in Hispania et Indiis consis-

tentium, Ordinis Fratrum Minorum Sancti Francisci


seu Discalceatorum nuncupatorum, quod

rei

strictioris observantise,

felicis

Reformatorum,

rccordationis Gregorius

Papa XIII,

PARTE

588

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Prsedecessor noster, diversa privilegia Fratribus Reformatis Provinciarum S. Josephi et S. Joannis Baptistae in

Hispania consistentibus,

strictioris observantise

hujusmodi concessit,

prasertim respectu Fratrura de Observantia a recolendaj memoria} Clemente

VIH

et

quae

Urbano

VIII, Romanis Pontificibns, Prsedeces3oribus nostris, confirraata fuernnt.

Ciim autem sicut eadem expositio subjnngebat, Provinciaj Fratrum leformatorum

1.

tioris observantise

hujusmodi, ad

numerum duodeuarium

stric-

cura divini cultus augmento crevisse,

de praesenti reperiantur, dicti vero exponentes privilegia praedlcta mnibus Provinciis Refor-

matis supradictis sufFragari deber, a nobis declarari summopere desiderent


humiliter supplicari fecerunt, ut sibi in praemissis opportune providere,

et,

nobis propterea

ut infra, indulgere

de benignitate Apostlica dignaremur.

Nos

2.

igitur ipsos Exponentes specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes.... hujus-

modi supplicationibus

inclinati, de

Venerabilium Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium,

negotiis et consultationibus Episcoporum et

Regularium praepositorum, qui dilectum Filium

Procuratorera Generalera Ordinishujusraodi audierunt, et prsecitata privilegia eorumque confirmationes viderunt, consilio, attentis narratis, privilegia, memoratis Provinciis S. Josephi et
S. Joannis Baptistse, ut prsefertur, concessa et confirmata, reliquas

Reformatorum seu Discalceatorura

strictioris observantise

consistentes, comprehendere, cisque in

mnibus

Apostlica tenore prsesentium, declaramus


gregationis

Non

salva

et per

omnes Provincias Fratrum

hujusmodi, in Hispania et Indiis

omnia

tamen semper

suffragari deber, auctoritate


in prsemissis auctoritate

Con-

eorumdem Cardinalium....

obstantibus....

Datura in Arce Gandulphi, Albanensis Dioecesis, sub annulo Piscatoris, die 5 Novembris
1665, Pontificatus nostri anno undcimo. (Ex Bull.

Rom. sub Pi IX

edito.)

SE CONCEDE A LOS RELIGIOSOS MENORES ESTABLECER LA COFRADIA DEL

CORDON EN LAS

INDIAS.

Clemens Papa X.

Dudum

fel. reo.

Paulus Papa V, Prsedecessor noster, qui certas unicuique Archiconfrater-

nitati indulgentias et gratias spirituales,

das

omnes

et singulas indulgentias et

quibus in posterum fruerentur, duxerat praescriben-

peccatorum remissiones ac poenitentiarum relaxationes

Archiconfraternitati Cbordigerorum in Ecclesia

Domus Fratrum

Sancti Francisci Assisien.,

Minorum Conventualium canonice erectae, et illius Confratribus, per quoscumque


Romanos Pontfices, Prsedecessores suos, concessas, revocans et annullans, ac nuUius roboris
ac momenti exinde fore declarans, de Omnipotentis Dei misericordia ac Beatorum Petri et
Ordinis

Pauli Apostolorum ejus, auctoritate conflsus, mnibus utriusque sexus Christidelibus, qui
in

memoriara Sancti Francisci chordara benedictam ab ejusdera Ordinis Superioribus

pientes, prsedictam Archiconfraternitatem de ca;tero ingredereutur, die primo


si

ver poenitentes et confessi Sanctissiraum Eucharistise

riam, ac tam ipsis pro tempere describendis,

quam jara

praedict Archiconfraternitatis

susci-

ingressus,

Sacramentum sumpsissent, plena-

descriptis in dicta Archiconfraternitate

Confratribus et Consoribus, etiara ver posnitentibus et


refectis, qui

eorum

confessis

ac

sacra

Communione

Ecclesiam seu Oratorium, in festo principali

ejusdem Archiconfraternitatis a primis vesperis usque ad occasum solis ejusdem festi,


singulis annis, devote visitassent, et ibi pro Christianorum Principum concordia, hagrcsum
extirpatione

plenariam

et S.

etc.

Matris Ecciesise exaltatione pias ad

Deum

preces effudissent

etiam

CUARTA.

SECCION

Cum

589

autem, sicut dilectas Filias Praaciscus Maria a Bononia, Prior Generalis dicti Ordinis

Pratrum Minorum

S.

nuncupatorum, Nobis nuper exponi

Francisci, de Observantia

fecit,

quod, quo firmiora sint ea, quse iterato Apostolicse Sedis patrocinio maniuntur et aliquod

dubium exortum decidatur

An

dilectis pariter Filiis

Ministro Generali et Commissario

tam Orien-

Generali ejusdem Ordinis hujusmodi Chordigerorum Confraternitates, in Indiis


talibus

qaam

Occidentalibus, erigendi, illisqae indulgentias et gratias spirituales supradictas

communicandi, facultas, per posteriores Pauli

Praedecessoris Litteras prsefatas,

reperiatur. Nobis propterea dictas Franciscas Maria, Procurator Generalis, etiam

Commissarii

Ministri Generalis ac

nomine, humiliter sapplicari

Generalis

attributa

eoramdem

fecit,

ut in

praemissis opportune providere et, ut infra, indulgere de benignitate Apostlica dignaremar.

Nos

igitar ipsos

Franciscum Mariam Procuratorem Generalem, ac Ministram et Commis-

sarium. Generales, spiritualibus favoribus et gratiis annuere volentes, et eorum singulares


personas a quibusvis Excommanicationis... absolutos fore censentes, hujusmodi supplicationi-

bus inclinati, facultatem erigendi et instituendi Confraternitates Chordigerorum S. Francisci

Minorum ejusdem

utriusque sexus in Ecclesiis Ordinis Fratrum

S. Francisci de Observantia

tantum, nempe, in locis in quibus non extent Conventus vel Ecclesise dicti Ordinis Minorum
S.

Francisci Conventualium, illisque sic erectis et institutis indulgentias et gratias spirisupradictas, sicut

tuales

prsemittitur,

communicandi pro

praefertur, expeditasque desuper ipsius Pauli

memorato Paulo prsedecessore concessam, ut


Praedecessoris Litteras

cum mnibus

prsefatas,

tempere existentibus. Ministro

Fratrum Minorum de Observantia, a

Generali et Commissario Generali ejusdem Ordinis

singulis

et

in

eis

contentis,

auctoritate

Apostlica, tenore prsesentium perpetuo confirmamus et approbamus, ac innovamus, illisque


inviolabilis Apostolicse firmitatis

robar adjicimus.

Sic ac eisdem Ministro et Commissario Generalibus,


nitatis

Chordigerorum

Indiis

tam Orientalibus quam

Ecclesise vel

Conventus

instituere, illisque

rum

S. Francisci in Ecclesiis

Minorum

S. Francisci

et singulas indulgentias et

relaxationes, aliasque gratias spirituales praefatas

num Sixti

et Cleraentis ac

communicare
praedictis,

cuilibet ejusmodi Confraterin

Occidentalibus, consistentibus, in locis tamen ubi non sint

prsefati Ordinis

omnes

eorumve

eorum Ordinis tantum, ubicumque, etiam

Conventualium, erigere et

peccatorum remissiones ac pcenitentia;

servata tamen dictarum Constitutio-

Litterarum Pauli, Prsedecessorum prsefatorum, forma etdispositione,

licuisse et deinceps perpetuis futuris

temporibus

licere, auctoritate

et tenore

declaramus, etc.

Datum Romee, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo Piscatoris, dio 13


Rom. Luxemburg. tom. 11, pg. 62.)

Julii

1673,

Pontificatus nostri anno quarto. (Del Bul.

ALTBRNATIV EN LA ORDEN DE MENORES OBSERVANTES EN LAS INDIAS OCCIDENTALES.


Innocentius Papa XI.
Ulius, quicharitas est et

Deus

Ad futuram

re

memoriam.

pacis, vices, licet immeriti, gerentes

in terris, illa, quse

pro stabilienda inter Religiosos viros, Altissimi obsequiis sub arctioris vitae regula mancipatos,

animorum

concordia, felicique

eorum gubernio provide constituta esse noscuntur, ut

firma atque illibata persistant, Apostolici muniminis

praesidio,

cum

id a Nobis petitur,

libenter corroboraraus.

Exponi siquidem Nobis nuper fecerunt


dentalibus consistentium,

quod

alias

Ordinis

dilecti Filii Fratres

Minorum

postquam, in Capitulo Generali

S. Francisci, de

dicti Ordinis,

Provinciarum, in Indiis OcciObservantia nuncupatorum,

anno 1664 celebrato, auditis partibus

PARTE

590

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

contendentibus, declarata fuerat certa Alternativa, q electione Ministri Provincialis, Custodia


et Diffinitorum, in dictis Provinciis

ad

fel.

inposterum observanda, partes recursum habuerunt, una


Alexandrum Papam VII, Pracdecessorem nostruna, pro confirmatione dictse
altera vero hanc impugnando ad Congregationem S. R. E. Cardinalium tuno

record.

Alternativae,

existentium, negotiis et consultationibus Episcoporum et Regularium prepositam

eademque

die

20 Junii

unde una

Predecessore

forma Brevis pro dicta Alternativa, a praefata vero Cardinalium Congrega-

LitterE in simili

tione

anni emanarunt a dicto quidem Alexandro

dicti

Decretum de

nihil super ea innovando.

Curaque in Capitulo etiam Generali ejusdem Ordinis anno 1670, auditis similiter partibus,
iterum statutum fuisset Alternativam hujusmodi deber observar!, nec tamen observatum
altera

ex

partibus obedire renuente;

novissime

proxime prEterito Capitulo Generali

in

Ordinis hujusmodi, causa iterum proposita, ejus resolutio, a Generali Diffinitorio compromittente, dilectis Filiis, Ministro Generali dicti Ordinis, et Commissario Indiarum, in Curia

Madritcnsi residenti, ejusdem Ordinis, fuit commissa, et prsefata Cardinalium Congregatio


die

12 Junii 1676 commisit eisdem, ut, etiam auctoritate ipsius Congregationis, litibus

finem imponercnt,

et,

prout secundum

Deum judicavissent

expedir, providerent.

(Se omite aqu el Decreto del Ministro General y del Comisario de Indias.)

Cum

autem, sicut eadem expositio subjungebat, omnia, in Decreto hujusmodi contenta,

sint justa et rationi consentanea, nec aliter

quieti dictarum Provinciarum consuli

melius

quam

posse credatur;

per eorum observantiam, paci ac

Nobis propterea

humiliter supplicari fecerunt, ut sibi in prsemissis opportune providere

et,

dicti

Exponentes

ut infra, indulgere

de benignitate Apostlica dignaremur.

Nos

igitur ipsos exponentes specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes, et

eorum

singulares personas a quibusvis Excommunicationis... absolventes, et absolutas fore censentes,

hujusmodi supplicationibus

incliiiati,

de Venerabilium Fratrum uostrorum S. R. E. Cardina-

lium, negotiis et consultationibus Episcoporum et Regularium prsepositorum consilio, et


atteuta relatione

dilecti Filii

Prioris

Generalis

dicti

Ordinis

eisdem Cardinalibus

facta,

prseinsertum Decretum a dictis, Ministro Generali et Commissario Indiarum, Compromissariis, auctoritate

dictae Congregationis

Cardinalium factum, illiusque tenorem et disposi-

tionem circa electionum Alternativam, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium approbamus


et

confirmamus, ac Apostolicte auctoritatis prsesidio munimus,

ita ut in

mnibus plenarium

sortiatur effectum et aliis, ad quos spectat, iuviolabiliter observetur.

Irritum enim et inane quidquid secus attentatum fuerit

Datum Romse, apud

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 26 Junii 1677, Pontificatus

nostri anno primo.

(Ex BuUar. Romn. Luxemburg. tom. 11, pag. 209.)

ALTERNATIVA EN LA ORDEN DE SAN AGUSTIN.


Innocentius Papa XI.
Dilecto Filio Nicolao Olivse, Priori Generali Ordinis

Dilecta Fili,

Exponi Nobis nuper


tiam Charissimi

in

fecisti,

F ratrum Eremitarum

Sancti Augustini.

salutem et Apostolicam Benedictionem.

quod tu

alias, videlicet,

ante biennium vel

circiter,-

ad instan-

Christo Filii Nostri, Caroli Hispaniarum Regis Catholici, statuisti, ut in

Provincia Quitensi tui Ordinis Fratrum Eremitarum S. Augustini, in Indiis Occidentalibus,


quos
observaretur Alternativa inter Fratres in Hspanla natos, et illarum partium indigenas,

SECCION CUARTA.

tum quoad

Criollos vulgariter vocant,

Provincialatum,

generaliter aliis ofBciis Gubernii dictse

quasdam suas

Papa X, Prcdecessore Nostro, per

quam quoad

sequalitatem in mnibus

omnia a

Provincise, hsecque

felic. recor.

in simili forma Brevis, die 7

Clemente

Augusti 1675

xpeditas Litteras, approbata et confrmala fuerunt.

Cum

autem, sicut eadem expositio subjungebat, prsedictus Carolus Rex ex informationibus,

quae ad ipsum ex partibus praedictis subinde pervenerunt, cognoverit, propter modicum numerum Eratrum Hispanorum, qui in Indis reperiuntur, vix posse Alteruativam et equalitatera in
mnibus officiis hujusmodi, quse ad omnia exercenda Fratres idonei illic non adsint, observari,

eaque de causa
officia

ita

tibi

nuper significaverit, ut ejusdem Alternativse moderationem, illiusque ad

Provincialatus et Diffinitorum restrictionem, ab hac Sancta Sede conced procurares,

ut de csetero ad Priorum et reliqua

ofiBicia

non extenderetur

Nobis propterea humiliter

supplicari fecisti, ut tibi de opportuna in prsemissis facltate, per

Caroli Regis votis, ad

conservandam

in illis remotis partibus

quam

Religiosis

memorati

religiosam disciplinam atque

observantiam laudabiliter tendentibus, obsecundare valeas, providere de benignitate Apostlica

Nos

dignaremur.
igitur te speciali favore gratise prosequi volentes, et a quibusvis Excommunicationis...

absolventes et absolutum fore censontes, hujusmodi supplicationibus inclinati, de voto Fra-

trum nostrorum

S.

R. E. Cardinalium, negotiis et consultationibus Episcoporum et Regula-

riumprsepositorum, qui dilectum Filium Procuratorem Generalera Ordinis praedicti audiverunt


consilio;

tibi

Alternativam a te statutam, ut prsefertur, auctoritate Apostlica raoderandi et

restringendi, ita ut deinceps Provincialatus et Diffinitorum Provincise prsedictse Officia

taxat comprehendat,

quamcumque necessariam

et

dum-

opportunam facultatem, eadem auctoritate,

tenore prsesentium concedimus et impartimur

Datum Romse, apud S. Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die 19 Julii 1677, Poutifi-

catus nostri anno primo.

(Ex Bullar. Rom. Luxemburg. tom. 11, pag. 223.)

Por otras Letras del mismo Inocencio XI que empiezan Pro parte Charissimi se confirm
el

Decreto del General de la Orden, Fr. Nicols Oliva, sobre la Alternativa de Prelados, de

cuatro en cuatro aos, entre Espaoles y Nacionales de la Provincia de Quito.

Enero de 1678. (Hllase en

Dos meses despus, con

el

Dado en 26 de

Bulrio de Luxemburgo, tom. 11, pg. 223.)

el fin

de mirar por la tranquilidad de la Provincia de los Padres

Agustinos de Quito, y cortar las discordias que se suscitaban en las elecciones por falta de
Estatutos,

el

Rmo

Fr. Nicols Oliva, que despus fu promovido la Silla Episcopal de

Cortona, di varios Decretos en 20 de Octubre de 1677, siendo General de la Orden, intimando


su observancia bajo la severidad
otras penas.

Poco despus

del juicio divino, y amenazando los transgresores con

el Vicario

General Fr. Domingo Valvasor, aadi otros estatutos

con acuerdo de su Congregacin, en 30 de Julio de 1678.

De

todos los cuales se form un

cuerpo de Estatutos para las elecciones y dems casos que pudiesen ocurrir en la Provincia,
los cuales peticin del R. P.

Francisco Montano, Procurador de

aprobados y confirmados por el

mismo

tantis Ecdesice, dadas en 17 de

Marzo de 1678.

(Hllanse en el

mismo

la

Provincia de Quito, fueron

Papa, en sus Letras que empiezan In supremo mili-

Bulrio, continuat. part.

1,

pg. 15.)

PARTE

592

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3^

SE CONCEDEN LAS PREROGATIVAS DE BX-PROVINCIAL A LOS PROCURADORES DE LA

ORDEN DE ERMITAOS DE SAN AGUSTIN DE


Innocentius Papa XI.

Nuper

Ad futuram

FILIPINAS.

memoriam.

rei

pro parte Filiorum Fratrum Provincise Insularum, Philippinarum nuncupatarum, in

mari Occeano, Ordinis Eremitarum Sancti Augnstini, Nobis expositum

quod cum

fuit,

ipsi

ad procuranda in Romano et Regia Hispanise Curiis urgentia dicte Provincise negotia, aliquem

Religiosum mittere debeant, nec reperiatur ullus Religiosus, qui

tum

velit,

propter adeo longuna serumnosumque

periculo, peragi nequit,


in suo

mum

tum etiam

iter,

id oneris in se suscipere

quod sine gravibus incommodis viteque

quia hujusmodi Procuratores, postquam triennio et amplius

muere exercendo laboraverunt, nulla

prserogativa fruuntur

iidem Exponentes pluri-

cupiunt a Nobis indulgeri, ut illi,quiper triennium continuum Procuratoris hujusmodi

munus

in dictis Curiis exercuerint, privilegiis Ex-Provincialium fruantur.

eadem

expositio subjungebat,

non solum tota Provincia

prsedicta,

Cum

autem, sicut

sed etiam nuperus Prior

Generalis dicti Ordinis, indulti hujusmodi concessioni consensum praestiterit

Nobis propterea

Exponentes humiliter supplicari fecerunt, ut in prsemissis opportune providere de benig-

dicti

nitate Apostlica dignaremur.

Nos

1.

igitur ipsos exponentes specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes, et

eorum

absolutas fore censentes, hujusmodi

singulares personas a quibusvis Excommunicationis

supplicationibus inclinati, de Venerabilium Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium negotiis


et consultationibus

Episcoporum

memorati Prioris Generalis, ut


ipsius Provincise

munus

in

et

Regularium praepositorura

posterum

vincise

muere

quibus

qui Prioris Provincialis ejusdem Pro-

illi,

functi sunt, potiuntur et gaudent, pari

modo

potiri et

possint et valeant, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium

salva
2.

tamen semper

consensu

atiento

saltem per triennium exercuerint, mnibus

in Curiis supradictis,

privilegiis, prserogativis et exemptionibus,

consilio,

Religiosi dictae Provincise, qui Procuratoris

illi

in prsemissis auctoritate Congregationis

gaudere libere et

eorumdera Cardinalium.

Decernentes ipsas prsesentes Litteras semper firmas validas et efficaces existere et

suosque plenarios et ntegros effectus

licite

concedimus et indulgemus,

fore,

sortiri et obtinere etc

Datum Rom88, apud Sanctam Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die 17

Decemhris

1677, Pontificatus nostri anno secundo.

(Del Bulr.

Romano Luxemburg. tomo

QUE NO SE SUSPENDA L

OFICIO

11, pg. 220.)

DEL PROVINCIAL DE

S,

AGUSTIN EN LAS INDLAS, CUANDO

SE ALEGA NULIDAD EN SU ELECCION.


Innocentius Papa XI.
1

Exponi nobis nuper

Ad futuram

fecit dilectus Filius

rei

memoriam.

Dominicus Valvasorius Mediolanensis, Vicarius

Generalis Ordinis Fratrum Eremitarum S. Augustini, quod inProvinciis Indiarum, et prsesertim Quitensi dicti Ordinis, non raro evenit, ut post solemnem celebrationem Capitulorum
Provincialium, habitam in loco specialiter ad id designato, post legitimam electionem Prioris
Provincialis per scrutinum factam a majori parte electorum, unanimi consensu in unum in-

tendentium,
blice

post

promulgatam,

electi

Prioris

Provincialis

et post caeteras electiones,

confirmationem a Prsesidente Capituli pa-

tum Definitorum

localium ac doctrinarum rite similiter expeditas

vix

et

Visitatorum,

hujusmodi electionibus

tum Priorum

factis,

aut im-

SECCION CUARTA.

593

mnente ejusdem Capituli dissolutione, vel immediate post absolutionem, ac etiam post aliquot
meases, imo et annos, quibus tam Prior Provincialis
prsefertur, electi, respective

muere suo

quam

pacifice functi fueriat

ritu adducti, eo qui)d fortassis in predictis Capitulis

cseteri
:

Superiores legitime, ut

nihilominus nonnulli malo spi-

non obtinuerint

ea, quae sibi antea conse-

quenda proposuerant, et alte cordi hserebant obtinenda, contra jam electum confirmatum

et

actualiter exercentem offlcium, Provincialatus potissirae, insurgant...


2.

Tune enim

eorumdem

in

dubium vocantur

receptiones Novitiorum ad regularem habitum, solemnes

Professiones, facultates ad excipiendas confessiones, institutiones Doctrinariorum

seu Parochorum pro adrainistratione Sacramentorum, sententise translatse in auctoritatem rei

tum

judicatse,

absolutorise

tum

condemnatorie a prsedicto Priori Provinciali vel Deflnitorio aut

a Prioribus localibus prolatse, cseterique actus judiciales et extrajudiciales, utilitatem publicam


vel privatam respicientes, pro nuUis et invalidis babentur....
3.

Quum

autem, sicut eadem expositio subjungebat, ob

Alma Urbe Indiarum

distantiara,

non

immanem

facile succrescentibus

marisque ab bao

terrse

bujusmodi malis opportuna possit

a Superiore Generali dicti Ordinis aptari medela, Nobis propterea dictus Dominicus Vicarius
Generalis humiliter supplicari fecit, ut in prsemissis opportune providere, et, ut infra, indulgere, de benignitate Apostlica
4.

Nos

dignaremur.

igitur, effrenem illam licentiara insurgendi contra Superiores, eisque

debitam obe-

dientiam denegandi compescere, ac Provinciarum quieti, quantum Nobis ex alto conceditur,


consulere cupientes, dictumque
tionis....

Dominicum Vicarium Generalem

absolutum fore censen tes, bujusmodi supplicationibus

Fratrum nostrorum

S. R. E.

quibusvis Excommunica-

inclinati,

de Venerabilium

Cardinalium, negotiis et consultationibus Episcoporum et Regula-

rium prsepositorum, qui dilectum filium Procuratorem Generalem Ordinis


consilio, auctoritate Apostlica, tenore

prsedicti audiverunt,

prsesentium perpetuo statuimus et ordinamus, ut,

si

in

Quitensi vel aliis Indiarum Provinciis prsedictis electio Prioris Provincialis facta fuerit per

scrutinium secretum a majore parte Electorum, eaque a Prsesidente Capituli successive confirmata,

omnes

et singuli

Provinciarm bujusmodi respective Religiosi, cujuscumque gradus,

dignitatis et conditionis existant, sub privationis vocis activse et passivse...

non solum ab

alia

electione Prioris Provincialis abstinere, sed etiam ipsi Priori Provinciali seu Rectori Provinciali aliisque, ut,

supra, respective electis et institutis, secuta contirmatione pradicta a Prse-

sidente facta, debitam exbibere obedientiam,

obstante

quacumque

tam

in temporalibus

protestatione aut appellatione,

quam

in spiritualibus,

non

etiam post confirraationem bujusmodi,

facta vel interposita de jure, etc.

Datum Romse, apud

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 24 Martii 1678, Pontificatus

anno secundo. (Del Bularlo Romano Luxemburg. contin. parte primera, pg. 7.)
Dos aos despus, el mismo Papa confirm los Estatutos para las Elecciones de Superiores y
Oficios de la Provincia de Agustinos de Quito.

nostri

La

peticin de ste

Breve se bizo por

el

mismo General Agustino, cuya

exposicin en resumen

es la siguiente.

Con motivo de baberse anulado


en

el

las elecciones de Provincial

y dems Superiores de la Orden

mismo Inocencio XI, en 14 de Marzo de


que empiezan como stas, Exponi nobis, por las cuales se estable-

Captulo Provincial de Quito, habia expedido el

1678, las Letras anteriores,


ci que,

una vez hechas

mayora de votos y confirmacin


un cuando interviniese algn otro defecto en ellas,
Santa Sede dispusiese otra cosa.

las elecciones con escrutinio secreto,

del Presidente, se reconocan por vlidas,

quedando subsanado hasta que

la

Despus de stas Letras una nueva dificultad ocurri en Quito, saber, cmo debera

TOM.

I.

74

ejer-

PARTE

594

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

cer el Presidente del Captulo su autoridad de confirmar las elecciones, cuando,

Captulo, se despojaba de la autoridad; cuya, dificultad resolvi

el

Rmo P.

concluido el

General, Pr.

Domingo

Valvasor, ordenando que en dichas elecciones de Provincial, Definidores, Visitadores, Priores


locales, Jueces de causas y de escrutinio, as

dems

como

del Discreto para el Captulo General, y

Orden, los Presidentes del Captulo juntamente con los

oficios de la

Provinciales,

cualesquiera otros que tienen jurisdiccin Ordinaria, estn obligados confirmar las elecciones
sin retardo algimo y que si pesar de esta obligacin se retardara la confirmacin, quedasen
confirmadas por las presentes Letras perpetuis futuris temporibus, de manera que lcitamente
;

puedan ejercer sus respectivos

oficios los electos


y que as, y no de otro modo, se ha de juzde
las
causas.
Todo lo cual se manda bajo excomunin, y bajo privacin de
gar por los Jueces
;

voz activa y pasiva, por un decenio. Cuyo Decreto aprueba y confirma el Papa en las presentes
Letras, dadas en 8 de Agosto de 1680. (Del Bulario Luxemburgeuse, tom. II, pg. 286.)

SE APRUEBA LA COMPRA DE HABITACION EN EL CONVENTO DE

PARA EL PROCURADOR DE LOS AGUSTINOS DE


Ad futuram

Innocentius Papa XI.

Exponi nobis nuper


Procurator

Provincise

fecit dilectus Filius

Quitensis,

FELIPE DE MADRID,

QUITO.

raemoriam.

Franciscus Montano, Frater expresse Professus, et

in Indiis

S. Augustini, in S. Theologia Magister,

rei

S.

Occidentalibus, Ordinis Fratrum

Eremitarum

quod cum dicta Provincia quamdam Cellara,

intra

clausurara Conventus S. Philippi, Oppidi Matriti, ejusdem Ordinis Toletanse Dioecesis, exis-

tentem pro usu

et habitatione Procuratoris

certis conditionibus

ejusdem Provincise pro tempere

existentis,

rius Generalis dicti Ordinis, vigore facultatis sibi super hoc a Congregatione Ven.

nostrorum S. E. E. Cardinalium, negotiis


prseposita, attributa,

que

in publico

sub

tune expressis emisset, dilectus etiam Plius Dominicus Valvasorius, Vica-

emptionem

Cellae

et cnsul tationibus

ejusmodi

cum mnibus

Episcoporum

et

Fratrum

Regularium

et singulis conditionibus, aliis-

desuper confecto instrumento contentis, confirmavit et approbavit, et alias prout

plenius continetur in ejus Patentibus Litteris desuper emanatis, tenoris qui sequitur, videlicet

(Se

omiten

Cum autem,

las Letras Patentes del General).

sicut

eadem

expositio subjungebat, dictus Franciscus Procurator prsemissa, quo

firmius subsislant, Apostolicse queque confirmationis nostrse patrocinio communiri,


desideret;

Nos

summopere

quantum cum Domino possumus,


eumque a quibusvis Excommunicationis
absolutnm fore

ipsius Francisci Procuratoris votis hac in re,

favorabiliter annuere volentes,

censentes, supplicationibus ejus nomine nobis super hoc humiliter porrectis inclinati, de

memoratorum Cardinalium
rali

consilio,

emptionem prsedictam a

dicto Dominico Vicario

confirmatam et approbatam, ut praefertur, expeditasque desuper

praeinsertas,

cum mnibus

et singulis

in

eis

contentis,

prsesentium confirmamus et approbamus, illisque

illis

auctoritate

Gene-

Patentes Litteras

Apostlica,

tenore

inviolabilis Apostolicse firmitatis robur

adjicimus, etc.

Datum Romse, apud


nostri

anno

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die20 Decembris 1678, Pontificatus

tertio.

(Del Bulrio

Rom. Luxemburg. pg.

13).

SECCION CUARTA.

EXTINDESE EL DECRETO DEL GENERA.L DE

LA.

595

ORDEN DE SAN AGUSTIN, SOBRE LOS

RELIGIOSOS CONSANGUINEOS Y AFINES, A LOS AGUSTINOS DESCALZOS DE ESPAA


INDIAS.

Ad

Innocentius Papa XI.

Dudum

felicis recordationis

quon. Andrsea Fivizano,

perpetuara

rei

memoriara.

Innocentius Papa X, Praedecessor noster,

dum

vixit,

quoddam Decretum a

Generali Ordinis Fratrum Eremitarum Sancti

Priore

Augustini, pro felici ejusdem Ordinis regimine inter alia editum auctoritate Apostlica confirmavit, per suas in simili

forma Brevis, die 23 Februarii 1647, desuper expeditas Litteras,

tenoris qui sequitur, videlicet

1.

Cum autem

Papa X. Ad perpetuara

Innocentius

Nobis (reliqua legi possunt in suo

loco).

sicut dilectus Filius

rei

memoriara. Injuncti

Joannes a Praesentatione, Vicarius Generalis Fratrum,

Discalceatorum nuncupatorum, Congregationis Hispaniae et Indiarum dicti Ordinis Eremita-

rum

S. Augustini,

Nobis nuper exponi

num Fratrum Calceatorum

eadem Congregatio ad observantiam Constitutio-

fecit,

Ordinis praefati non teneatur, ac proinde dubitari possit, illam nec

Decretura prsedictum servare teneri; Ipse vero Joannes, Vicarius Generalis, pro
prospero suse Congregationis prafatae regimine et gubernio,

quocumque usu

vel consuetudine, qui vel quse in contrariura allegari possit, in

gregatione observari
2.

Nos

plurimum desideret

felici et

Decretum hujusmodi, sublato

eadem Con-

igitur ejusdera Joannis, Vicarii Generalis, votis hac in re, quantura

cum Domino

possumus, favorabiliter annuere volentes, eumque a quibusvis Excommunicationis etc. absolventes et absolutum fore censontes, hujusmodi supplicationibus inclinati,

tum a memorato Andrea

Decretum

praeinser-

Fivizano, Procuratore Generali, editum, et a praefato Innocentio

Prsedecessore confirmatura. ut praefertur, in universa Congregatione prsedicta Fratrura Discal-

ceatorum Hispanise et Indiarum, ac ab mnibus


et Fratribus,

et singulis ipsius

Congregationis Superioribus

ad quos spectat et in futurum quandocuraque spectabit, sublato quocumque usu

vel consuetudine, qui vel quse in contrariura quovis raodo allegari valeret, de caetero inviolabiliter

3.
fore,

observari deber, auctoritate Apostlica tenore praesentium statuiraus et ordinaraus

Decernentes easdem praesentes Litteras semper firmas, validas et eficaces existere et

suosque plenarios et ntegros efectus

sortiri et obtinere, etc.

Datura Romae, apud Sanctara Mariam Majorera, sub annulo Piscatoris, die 14 Septembris
1680, Pontificatus nostri anno quarto.

(Ex Bull. Luxemburg.

tora.

ll,pag. 290).

SE CONFIRMA EL DECRETO DE LA SAGRADA CONGREGACION SOBRE LA ALTERNATIVA

DE LOS FRAILES MENORES EN LAS INDIAS.


Innocentius Papa XI.

Exponi Nobis nuper


Ordinis Fratrura

Ad futuram

fecit dilectus Filius

Minorum

rei

raemoriam.

Petrus Marinus Sormaaus, Minister Generalis

S. Francisci, de Observantia

nuncapatorum, quod cum causa

Alternativae inter Fratres nativos Hispanos Provinciae Limanae et de las Charcas, in Indiis

earumdem Provinciarum
jam dudum vertens a Congregatione Venerabilium Fratrura nostrorura

Occidentalibus, dicti Ordinis ex una, et Fratres, Criollos nuncupatos,


ex altera, partibus,
S.

E. E. Cardiaalium, negotiis et consultationibus Episcoporura et llegularium praepositas

PARTE

596

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

acerrime diseussa fuisset, emanavit desuper ab eadem Congregatione Cardinalium Decretum


tenoris, qui sequitur, videlicet

causa Peruana Alternativse vertente inter Patres nativos Hispanos Professos Provia-

In

ciaruDQ

Sanctorum duodecim Apostolorum Limx

Observantium

earumdem

Professos
respective

et S. Antonii Charcar:, Ordinis

una

S. Francisci in Indiis Occidentalibus, ex

respective Provinciarum partibua ex altera, de et super validitate et

confirmatione

ac executione decreti praidictse Alternativse emanati in Capitulo

mem.

Generali anni 1664, et per hanc S. Congregationem et Breve San.


per

subsequens Capitulum Genrale anni 1670 confirmati, rebusque

Congregatio Eminentissimorum S. R. E. Cardinalium negotiis

rum

Regularium

et

Minorum

et Patres, Criollos nuncupatos,

prseposita, partibus bino

Alexandri VII, ac

aliis

etc.

et consultationibus

Sacra

Episcopo-

inde in binis causse propositionibus pluries

infonnantibus, reque maturo diseussa, referente Eminentissimo Columna, declaravit atque


decrevit,

prafatam Alternativam esse confirmandam, prout

mavit, omnes et singulos juris et facti defectus,

quibuscumque minime obstautibus,


B. Panciaticus Secretarius.

Cum
ralis,

etc.

si

prsesentis Decreti tenore confir-

qui intervenerint, sanando. Contrariis

G. Cardinalis Carpineus.

Roma;, 9 Julii 1683.

autem, sicut eadem expositio subjungebat prsefatus Petrus Marinus, Minister Gene-

Decretum hujusmodi, quo promptius executioni mandetur atque

ita

multis incommodis

inquietudinibus et relaxationibus, quibus duse Provincise prsedictae occasione diutinae ventilationis

causse hujusmodi, quse multis annis

quam

Romana

in

Curia agitata

fuit,

Ministri Generalis, votis hac in

eumque

in Capitulis Generalibus Ordinis praefati

tndem imponatur,

multipliciter vexantur, finis

confirmationis nostrae patrocinio communiri

volentes,

tam

re,

plurimum

desideret

Nos

quantum cum Domino possumus,

Apostolicse

ipsius Petri Marini,

favorabiliter annuere

a quibusvis Excommunicationis, suspensionis et interdicti etc. absolutum

nomine nobis super hoc humiliter porrectis, inclinati


Decretum prseinsertum auctoritate Apostlica tenore prsesentium confirmamus et approbamus,

fore censentes, supplicationibus ejus

illique inviolabilis Apostolicae firmitatis robur adjicimus, salva

tamen semper

in prsemissis

auctoritate memoratse Congregationis Cardinalium.

Decernentes easdem prsesentes Litteras semper firmas, validas et

eflicaces existere et fore etc.

Datum Romae, apud Sanctam Mariam Majorem, sub annulo Piscatoris, die
1683, Pontificatus nostri anno sptimo. (Del Bul. Romano Luxemburg. Tom.

Un mes

despus

el

mismo Papa

Inocencio XI,

expidi

la alternativa de oficios entre Espaoles y Nacionales

es la siguiente

el

7 Septembris
11, pg. 405.)

Breve Exponi Nobis sobre

Lima y Charcas, cuya

en

relacin

El General de

la

Orden

Serfica, Fr.

Pedro Marino Sorman, deseoso de poner

disputas de Alternativa en la Provincia de Lima, convoc

el

fin

las

Captulo General en 1664,

instancia de los Custodios y Proministros de las siete Provincias del Per, en el cual, oidas
las partes, se decret en 5 de Junio,

que tuviese lugar en

ellas la Alternativa entre Nacionales

y Espaoles, del mismo modo que en las Provincias de Mjico. Convinieron todos, y solo
se opuso este Decreto el Proministro de la Provincia de Lima, por ser pocos los Espaoles
Conventuales, cuya reclamacin no fu aceptada, y

el dia siguiente,

6 de Junio, fu aprobado

dicho Decreto por la Sagrada Congregacin de Obispos y Regulares, el cual pocos dias
despus fu confirmado por un Breve expedido en 20 de Junio de 1664. Los Religiosos nacionales, llamados Criollos, poco contentos con el Decreto por ser

que de Espaoles, recurrieron por segunda vez

al

mayor

el

nmero de Nacionales

Captulo General, que se celebr en Vallado-

597

SECCION CUARTA.

en 1670, en el cual tampoco se admiti su peticin, utes bien se confirm el expresado


Madrid,
Decreto, cometiendo su ejecucin al Comisario General de Indias, residente en
lid

Volvieron instar los Nacionales de Lima, quienes se unieron por primera vez los de
Charcas, y en la Congregacin reunida en Toledo en 1673, consiguieron se suspendiese la
ejecucin de dicha Alternativa, hasta que se recibiesen los informes de los Padres Definidores.

Entre tanto se volvi reunir


controversia tan molesta,

nombr

el

Captulo General en 1676, y para dar un corte esta

el

Captulo dos Compromisarios, saber; al Ministro General

pero fu
de la Orden, y al Comisario General de Indias, para que fallasen en la cuestin
necesario acudir ntes la Sagrada Congregacin, para que derogase el Decreto mencionado
;

de 1664, y todo

el

negocio se sujetase al juicio de los dos Compromisarios, la cual accedi

las splicas de los Nacionales, en 12 de Junio de 1676. Keunidos por fin en Madrid dichos

Compromisarios, despus de

oir

que prescribieron tambin

sino

por trienios, y
el trienio

si

que

el

las partes, no slo decretaron en favor de la Alternativa,

modo de

Provincial alternase

misma

parte hasta concluir

y siempre dos de cada parte; que los Guardianes


de voto se nombrasen indiferentemente segn sus mritos, excepto el Guardian

los Definidores fuesen cuatro,

y dems oficios

de la Casa principal que se alternara por trienios


parte que

saber, que el

practicarla,

muriese ntes de acabar, se nombrase otro de la

menos

que en todo caso debia nombrarse en la

diez oficios de voto para poder elegir con libertad los dos Definidores;

ltimo, que los Lectores se eligiesen indiferentemente, segn su idoneidad y mritos


lo

prescriben las Constituciones.

Lo propio

de San

se decret para la Provincia

de Charcas, con solo la diferencia, que, atendido

menor nmero de

el

sealados arriba para Lima, se redujesen en Charcas

seis.

Todo

en

oficios

lo cual

el

primero con fecha de 26 de Junio de 1677, y

siguiente, comisionando al Arzobispo de

Lima para

la ejecucin.

el

Antonio

ella, los

diez

di en

San

se

Francisco de Madrid, en 20 de Junio de 1677, cuyo Decreto fu confirmado poco


por dos Breves

por

como

despus

segundo en 6 del mes

Mas no

por eso se calmaron

y volviendo la cuestin la Sagrada Congregacin de Obispos y Regulares,


obtuvieron los Nacionales, en Enero de 1682, que se sometiese el negocio al voto solamente

las

diferencias,

consultivo del Captulo General, que debia reunirse en el

Captulo en dicho mes, recay

en efecto

el

prescrita

anteriormente, y estando en

mes de Mayo

siguiente.

Reunido

el voto consultivo favoreciendo la Alternativa

Roma

los dos

Procuradores de Lima y Charcas,

Fr. Antonio Fernandez y Fr. Martin Moreno, se confirm el Decreto que

nuevamente di

la

Sagrada Congregacin, por un Breve que empieza Exponi Nohis, dado en 7 de Setiembre
de 1683.

En

vista de

esto el Reverendsimo P. Fr.

Pedro Marino Sorman, General de

Orden, di un Mandato en Aracceli, con fecha 10 de Setiembre del

mismo

ao,

la

nombrando

Ejecutores del dicho Decreto al Comisario General de Indias, residente en Madrid, y al Comisario General de las Provincias del Per, para

que llevasen efecto

la Alternativa

en la

Provincia de los Doce Apstoles, de Lima, y en la de San Antonio, de Charcas. Todo lo cual

aprueba y confirma el Papa en las presentes Letras.


parte expositiva de este Breve,

Tom.

11, pg. 407.)

Hllase toda esta narracin en la

dado en 4 de Octubre de 1683.

(Del

mismo Bularlo

PARTE

598

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

NO SE OIGA AL RELIGIOSO QUE ALEGA LA NULIDAD DE SU PROFESION,

SI

PASARON CINCO

ANOS DESDE EL DIA EN QUE LA HIZO.

Ad futuram

Innocentius Papa XI.

Nuper pro parte

rum

rei

memoriam.

dilecti Filii Francisci de Rossellon, Procuratoris Generalis

Pratrum Mino-

Ordinis S. Francisci, de Observantia nuncupatoruni, in Indiis Occidentalibus degentium,

Congregationi Venerabilium Fratrum nostrorura S. R. E. Cardinalium Concilii Tridentini In-

terpretum, expsito, quod,quainvis vigore Decreti dicti Concilii Sess. 25,cap. 19 de Regularibus,
Religiosi prffitendentes se professionem entiisisse per vim, autante debitara setatem,

autdemum

ex alia causa professionem irritante, non sunt audiendi, nisi intra quinquenium a die professionis

computandum; nihilominus

in regno

Peruano invaluerat hsec corruptela seu abusus,

ut,

etiam elapso quinquennio, passim audirentur, signanter vero Religiosi prsfati Ordinis, inter
quos ab anno 1664 citra obtinuerant, declarari nuUara eorum professionem ; Fratres mox recensendi, nerape dilecti Filii Petrus Merca, transacto

textu quod

quadam

jam quinquennio

iufirmitate habituali laboraret

professionis anno,

cum

professionis anno

dcimo sexto

allegasset sibi a matre incussum


:

Filii

metum

Franciscus de Quiros, suae

Alphonsus Quintana, professionis anno vigsimo, et Didacus

de Torres, longe elapso quinquennio, cura deduxissent

eadem

suae professionis sub prae-

Nicolaus Rodrguez, dcimo octavo suse

sibi illatam

vim a parentibus

Et in

expositione subjuncto, quod de prsesenti instabant pro simili declaratione dilecti etiam

Marcellus Crespo, actualis Custos, Bartholomseus Tibero, anno trigsimo sexto suse profes-

sionis, Isidorus

de Zepeda, anno trigsimo, Franciscus Magaburu, anno vigsimo secundo, ac

demum Antonias

de Requeua et Franciscus de la Rea, pluresque

Ordinis prredicti.

Quoniam

vero

plurimum Religionum

alii

Fratres expresse professi

omnium, ne

illi, qui eis nomen


dederunt, tara facilem exitum a Religione inveniant, pro parte dicti Francisci Procuratoris

praifatE

interest

Congregationi Cardinalium supplicato, quatenus decerneret, ut inposterum nullatenus

audiantur seu admittantur, transacto quinquennio,

integrum restitutione, ac retento Religionis habitu


dinalium Decretara tenoris qai sequitur, videlioet
gatio Eminentissimorura

S.

nisi

obtenta prius ab hac Sancta Sede in

Emanavit ab eadem Congregatione Car-

Die 28 Augusti 1683.

R. E. Cardinalium Concilii

servandam esse dispositionera ejusdem

sacri Concilii cap.

proinde injungendura prout Decreti praesentis

Tridentini

19, Sess. 25 de Regularibus

et

tenore districte injungit mnibus Ordinariis

locorum regni Peruani, quatenus dispositionem praefatam omnino servent.


Praefectus
A. Almictus Secretarias.

F. Cardinalis

Columna

Cum

Sacra Congre-

Interpretum censuit

antera, sicut

idem Franciscus Procurator Nobis sabinde exponi

fecit,

ipse

Decretum

hujusmodi, quo firmius subsistat et servetur exactius, Apostolicae confirmationis nostrae patrocinio

tum

communiri, plurimam desideret

Nos

ipsius Francisci Procuratoris votis hac in re,

cura Doraino possuraus, favorabiliter annuere volentes,

cationis etc.

eumque

a quibasvis

quan-

Excommuni-

absolventes et absolutum fore ceusentes, supplicationibus ejus nomine Nobis

super hoc humiliter porrectis inclinati, Decretara praeinsertura auctoritate Apostlica, tenore
praesentiura

approbamus

et

confirmamus, illique inviolabilis Apostolicae firmitatis robur ad-

jicimus, salva tamen in praemissis auctoritate raeraoratae Congregationis Cardinalium.

Decernentes easdera praesentes Litteras seraper firmas, validas et efiicaces existere et

saosque plenarios effectus

sortiri et obtinere

ac

illis

fore,

ad quos spectat et pro tempere spectabit

inviolabiliter observari etc.

Datura Romae, apud Sanctam Mariara Majorera, sub annulo Piscatoris, die ISoctobris 1683,
Pontificatus nostri annooctovo. (Ex

BuU. Luxemburg. tom.

11. pag. 409.)

SECCION CUARTA.

599

RESUMEN DE LOS FASTOS ORD.


Se confirma en stas Letras

Dccn^to do

el

la

403.

Sagrada Congregacin del Concilio, de 28 de Agosto

de 1683, disponiendo que los Religiosos, que alegasen nulidad en su Profesin, no sean oidos, pasado
el

quinquenio, segn lo dispuesto por

la

vigilancia de los Obispos del Per.

Tridenlino, Ses. 25, cap. 19, cuya observancia encomienda

el

LA SAGRADA CONGREGACION DE OBISPOS Y REGULARES RESUELVE QUE EL CONVENTO


DE SANTA CATALINA DE QUITO PERMANEZCA SUJETO NO AL ORDINARIO SINO A LOS
RELIGIOSOS DOMINICANOS.
In causa vertente iuter majorem partem Monialium Monasterii S. Catharia.Te Senensis ia

partem Monialium ejusdem Monasterii, ac

Civitate S. Francisci de Quito ex una, et aliam


S. Dominici ex altera, partibus,

Keligionem

de et super subjectione Monialium prsedicti

Monasterii gubernio Keligiosorum dicti Ordinis S. Dominici, a quo de facto, per

tamen

provisionis, et, ut dicitur, pro interim, praedicta

modum

major pars Monialium subjiciendo

Monasterium subjectioni et gubernio Ordinarii dictse civitatis Quitensis se subtraxit


Sacra Congregatio Eminentissimorum S. R. E. Cardinalium negotiis et consultatiouibus
Episcoporum

Regularium

et

manutenendam Religionem Ordinis Sancti


Monialium dicti Monasterii Sanctaj Cathariuse Senen-

prseposita, censuit

Dominici

in quasi possessione gubernii

sis dictse

Civitatis Quitensis,

eidem gubernio prseficiendos noves Religiosos, remotis

iis,

qui

usque in prsesens dicto gubernio prsefuerunt, ac monendos eosdem Religiosos amotos, quod
pro ingressu in Monasterium, qui supponitur sine legitima causa, et respective pro asserta
injectione in Moniale.s, ad efectum retinendi

violenta

manus

proprise

conscientiai.

Tom. 7

fl.

Romxt 15 Decembris 1684

eas in Monasterio, consulant

Cardinalis Carpineus. (Bular. Domin.

494.)

RESUMEN.
Suscitse en
quera que

el

el

Convenio de Santa Catalina de Quito una cuestin

Convenio estuviese bajo

la

la

mayor parte de

jurisdiccin del Ordinario, las rcslanles y los

las

Monjas

PP. Domini-

canos qucrian, que estuviera estos sujeto, de los cuales se habia sustrado de bocho, provisional
interinamente

la

mayor parle de

Ordinario. Llevada

servarse

la

la

las

Monjas, sometiendo

el

Convento

la

jurisdiccin y gobierno del

Sagrada Congregacin de Obispos y Regulares, resolvise quo debia con-

Religin de Santo

Domingo en

la casi

posesin del gobierno de las Monjas del Convento

de Santa Catalina, condicin de poner nuevos directores, separando los antiguos, los cuales
debia amonestarse, que mirasen por su conciencia por los desmanes que haban cometido.

SE CONFIRMA EL DECRETO DE LA SAGRADA CONGREGACION DE RITOS EN LA CUESTION

ENTRE LOS DOMINICANOS Y MENORES OBSERVANTES DE QUITO, SOBRE PRECEDENCIA


Y PROCESION EN LA DOMINICA

INFRA OCTA VA

DEL CORPUS.

Innocentius Papa XI.

Emanavit nuper a Congregatioue Ven. Fratrum nostrorum

S.

R. E. Cardinalium Sacris

Ritibus prKpositorura, ad favorem dilectorum Filiorum Fratrum Provincia; Quitensis in Indiis

Occidentalibus Ordinis Priedicatorum Decretum tenoris, qui sequitur, videlicct


Quiten, prsecedentiai proposita per

Emmum.

pro Patribus Dominicanis Provincia)

et

Rmum. Dominum

In causa

Cardinalem Paraphilium,

Quiten, contra Fratres S. Francisci Minor. Observan.

PARTE

600

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3a

ejusdera Provincise, Sac. Kituura Congregatio auditis ac discussis juribus hinc inde deductis
atqiie allegatis ab utraque parte et informante, censuit decernendum esse, prout dccrevit

ad favorem Patrum Dominicanorum,

S. Francisci

debitam supra prajfatos Patres


et Processionibus,

tum quoad prsecedenliam eisdem Patribus Dominicanis


Minor. Observan., in mnibus actibus publicis

jus peragendi Processionem Dominica infra Octavara Corporis

tum quoad

Ac

Quitensi.

Christi privative quoad dictos Patres Franciscanos et signanter in Civitate

insuper dcclaravit licere pradictis Patribus Franciscanis eadem die Dominica infra Octavara
Corporis Christi facer Processionem intra Claustra eorum Conventus et Ecclesiae
sancivit et servari

Sac.

mandavit die 10 Februarii 1C85. N. Cardinalis Lud. Bernardus Casalius,

Kituum Congr.

Cum

Secretarius.

autem, sicut dilectus pariter Filius Ignatius de Quesada

catorum Professor,

et ita

dicti Ordinis

Fratrum

Prsedi-

Sacra Theologia Magister, ac dictse Provincise Quitensis Procurator,

in

Nobis subinde exponi

ipse

fecit,

Decretara hujusmodi, quo firmius subsistat et servetur

communiri plurimum desideret

exactius, Apostolicse confirmationis nostrse patrocinio

ipsum Ignatium Procuratorera specialibus favoribus


vis Excomraunicationis etc.

absolutum

Nos

et gratiis prosequi volentes, et a quibus-

fore censentes, supplicationibus ejus

nomine Nobis

super hoc humiliter porrectis inclinati, Decretum prainsertum auctoritate Apostlica, tenore
pvsesentiura

confirmamus

adjiciraus, salva

et

approbamus, illique inviolabilis Apostolicse firmitatis robur

tamen semper

in

pramissis auctoritate prafatse Congregatiouis Cardinalium.

Decernentes easdem prsesentes Litteras semper firmas,validas

Datum
tificatus

Mariam, Majorera, sub annulo


Nostri anno Nono.
RoraE, apud S.

et eficaces existere et fore etc.

Piscatoris, die 2G Martii 1635,

Pon-

(Ex BuUar. Luxemburg. pag. 4G2.)

RESUMEN SEGUN LOS FASTOS ORD.


Confirma Inocencio XI

el

Decreto de

406.

Sagrada Congregacin de Ritos del

la

de 1685 en favor do los Padres Dominicanos, tanto acerca de

la

10 de Febrero

precedencia respecto lo Padres

Franciscanos en las procesiones y dems actos pblicos, cuanto acerca del derecho de hacer
procesin

mismo

en

el

Domingo

infra

Octava del Corpus, especialmente en

la

se declara que los Padres Franciscanos pueden tambin hacer la

Domingo

la

Ciudad de Quilo. Asi


procesin

en

el

mismo

intra claustra Conventus et Ecclesim.

SE ERIGEN COLEGIOS DE MISIONEROS DE FRAILES MENORES EN ESPAA E INDIAS

SE

DAN ESTATUTOS PARA SU GOBIERNO.

Ad

Innocentius Papa XI.


Ecclesiffi Catholicse

perpetuara rei memoriam.

per universum terrarura orbem diffusse regiraini, meritis licet imparibus,

Divina dispositione prasidentes,

ea,qu3e a

Superioribus Regularibus, pro Christianae Religionis

Catholicseque Fidei propagatione, rectaque Christifidelium instructione ac morura reformatione


et

animarum

salute,

ubique locorura congruis rationibus procuranda, pie prudenterque statuta

atque ordinata esse noscuntur, ut firma semper et illibata persistant, et optati exinde bonorum

operum

fructus, ad Dei gloriara et Christiani populi

consequantur, Apostolici rauniminis nostri praesidio,

sedificationera,

cum

id a

benedicente Domino,

Nobis petitur, libenter consta-

bilimus

Exponi siquidem nobis nuper


Ultraraontana Familia fratrum

fecit dilectus Filius,

Miuorum

S.

Frauciscus Diaz a S. Bonaventura, pro

Francisci, de

Observaatia nuncupatorum, in

SECCION CUARTA.

Eomana Curia Commissarius


dicti Ordinis Professor

nem
in

et

morum in

Generalis, quod

cum

601

dilectus parter Filius, Antonius de Linaz,

ac in Indiis Occidentalibus Missionum Prsefectus, ad Fidei propagatio-

terris

Fidelium reforraationem,unius Conventus vel duorum ex jara fundatis,

unaquaque ex Provinciis Ordinis

prsedicti, in ditionibus

Caroli Hispaniaruna Regis Catbolici,

Charissimi in Cbristo Filii nostri,

tam apud Hispaniam quam apud Philippinas, Mexicanas,

Peruanas et cajteras Occidentales Indias, existentibus, erectionem in Seminaria seuCollegia


pro Missionariis Fratribus educandis ac instruendis a suis Superioribus petiisset, dilectus

etiam Filius, Petrus Marinus Sormanus, Minister Generalis ejusdem Ordinis, erectiones Semi-

nariorum seu Collegiorum hujusmodi, consensum Provinciarum auctoritate sui


plendo,

sub forma, in suis Litteris contenta, decrevit, ac sub

fieri

erectionum

prsedictarum

prasscriptis,

pcenis,

sup-

officii

per easdem Litteras

impedimentum illarum partium


jam erecta et in postenim

protractionem et

Superioribus interdixit; insuper Seminaria in Hispaniaj Provinciis

erigenda, non solum ad optatam Fidelium instructionem et pravorum

morum

reformationem

ordinavit, sed etiam ea ad id destinata esse voluit, uttransitus in Indiarum Missiones mnibus

Provinciarum Hispaniee Religiosis, qui per dos annos vel aliud temporis spatium, ab India-

rum Commissario Generali

Matriti residente, assignandum, in aliquo ex prsedictis Seminariis

suse religiositatis, idoneitatis ac vocationis indicia et

testimonium non dederint, servatis ser-

vandis prohibeantur, ac simul Provinciarum in Indiis existentium reformationi,


consulatur, Fideliumque
deliura conversioni ac

tam

in

illis,

quam

mnibus animarum

ubique indefesse inserviatur

dilatationi

in Hispanise partibus,
saluti et Sanctse

degentium

Remans

si illa

carent,

sedifcationi, infi-

et niversalis Ecclesise

ob idque pro prsefatorum Seminariorum

omnium

gubernio nonnulla, matura deliberatione et de aliquorum gravissimorum Fratrum consilio,


condidit et disposuit, ac alias, prout plenius continetur in ejus Litteris patentibus desuper
natis, tenoris

Cum

qui sequitur, videlicet

ema-

(Vanse en castellano los Estatutos del General).

autem, sicut eadem expositio subjungebat, dicta Statuta absque Sedis Apostolicse

approbatione, et defectuum supplemento, ac contrariorum, quibus ejusdem Sedis accedat


auctoritas, legitima derogatione, subsistere

non valeant

nobis propterea

Commissarius Generalis Curise, quam Antonius, Missionum Prsefectus,

tam Franciscus,

prsefati,

humiliter

supplicari fecerunt, ut in prsemissis opportune providere, et, ut infra, indulgere de benignitate

Apostlica dignaremur.

Nos
tes

igitur ipsos

Franciscum

et

Antonium

hujusmodi supplicationibus

specialibus favoribus et gratiis prosequi volen-

nonnullorum ex Veaerabilium Fratrum

inclinati, de

nostrorum S. R. E. Cardinalium Congregationis, negotiis propagandse Fidei

prseposite,

super

hocnegotio specialiter deputatorum, consilio, CoUegia seu Seminaria, pro educandis Fratribus
dicti Ordinis

ad Missiones,

de Mechoacan,

approbamus

et

quam

jam

erecta,

tam

in Conventu Sanctse Crucis de Queretaro Provincise

in aliis Hispanise Provinciis, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium,

confirmamus, illisque inviolabilis Apostolicii; firmitatis robur adjicimus.

facultatem erigendi alia Collegia seu Seminaria hujusmodi,


ex provinciis Ordinis prsedicti,

quam apud

qax

unum

Ac

scilicet vel do, in qualibet

in ditionibus dicti Caroli Regis,

tam

quse

apud Hispaniam,

Philippinas, Mexicanas, Peruanas ac cicteras Occidentales Indias ipsi Carolo Regi

subjectas, consistunt,

eidem Ordini, de Ecclesia Dei

ritate et tenore pracdictis,

bcnigne concedimus

et S.

Sede Apostlica benemrito, aucto-

confirmando supplementum consensuum per

dictum Petrum Marinum Ministrum Gencralem, ut exponitur, factura,


rioribus Generalibus illarum partium, sub poenis
arbitrio dictse Congregationis

in prseinsertis

et interdicendo

Litteris contentis,

Supe-

et aliis

Cardinalium reservatis, ne ultra quatuor menses a requisitione,

per Religiosos ad id facultatem habentes, facta seu facienda, computandos, dictas erectiones

TOME

I.

75

PARTE

602

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

protrahere seu suspendere possint. Salva semper in mnibus supra relatis auctoritate ejusdera

CoDgregationis Cardinalium ad brraam Constitutionis

fel. rec.

XV,

Gregorii Papae

Praedeces-

soris nostri. Prseterea Statuta prseinserta pro dictis CoUegiis seu Seminariis, tara erectis

corum Fratribus

erigendis, ac

et Superioribus a prsefato Petro

prsefertur, condita, dicta auctoritate,

harum

confirmamus pariter et approbamus,

serie,

quam

Marino Ministro Generali, ut


illisque

inviolabilis Apostolice firmitatis robur adjicimus.

Datum Romse, apud


ficatus nostri

Mariam Majorem, sub annulo

S.

Piscatoris die 16 Octob. 1686, Ponti-

anno undcimo.

(Del Bulrio de Mainardo) Item Bull. de Propag. Pide Ap. tora.

1,

pag. 325.

Nota. Estas Letras estn vigentes y se llaman familiarmente Bulas Inocencianas. Por ellas se gobiernan
todos los Colegios de Misioneros de la Orden Serfica en Espaa

Indias. Hllanse traducidas al castellano en

dichos Colegios para ponerlas al alcance de todos, y sirven de norma para los Misioneros. Los Fastos hacen

mencin de

ellas

en

la

Ordenacin 410.

por ser tan interesantes se ponen continuacin en castellano las

dos Constituciones llamadas Inocencianas.

TEXTO CASTELLANO DE LAS LETRAS ANTERIORES.


Inocencio Papa XI. Para perpetua memoria.
1.

Estando nuestro cargo por disposicin divina

por todo el

siempre que se nos pide

lo

rgimen de

el

universo, corroboramos gustosamente con

la Iglesia Catlica, extendida

el auxilio de nuestra firmeza Apostlica,

que se ha determinado y ordenado por

los Superiores

Regulares

para la propagacin de la Religin Cristiana y de la F Catlica, recta instruccin dlos Fieles


Cristianos, reformacin de las costumbres, y para procurar la salvacin de las
partes, con los

siempre firme

modos conducentes fin de que lo


indemne y con la bendicin de Dios

as establecido

se siga de ello

almas en todas

y dispuesto permanezca
el apetecido fruto de las

buenas obras, honra y gloria de Dios y edificacin del pueblo Cristiano, interponemos sobre
ello los dems oficios de nuestro cargo pastoral, como juzgamos que corresponde saludable-

mente en

el Seor,

reexionando con madurez las calidades de las cosas, personas, lugares y

tiempos.
2.

El amado hijo Francisco Diaz de San Buenaventura, Comisario General en la Curia

Romana

por la Familia Ultramontana de Religiosos Menores de San Francisco, de la Obser-

vancia, nos ha hecho exponer poco hace, que habiendo el

amado

hijo Antonio Linaz Religioso

profeso de la dicha Orden y Prefecto de las Misiones en las Indias Occidentales pedido, que

para la propagacin de

la

F y reformacin de

las

castumbres en los paises de Fieles, se erigie-

sen por sus Superiores en Seminarios Colegios para educar instruir Religiosos Misioneros,

uno dos Conventos de


sitas

en

los

los

ya fundados en cada una de

Dominios de nuestro

muy amado

las Provincias de la sobredicha Orden,

en Cristo Hijo Crlos, Rey Catlico de Espaa,

misma Espaa, como en Filipinas, Mjico, el Per, y las dems Indias Occidentales.
El amado hijo Pedro Marin Sorman, Ministro General de la misma Orden determin que

as en la
3.

se hiciese la ereccin de los dichos Seminarios Colegiqs en la

supliendo con la autoridad de su oficio


prescritas par las

el

mismas Letras prohibi

impidieran las sobredichas erecciones.

forma contenida en sus Letras,

consentimiento de las Provincias

los Superiores de aquellos parajes

Ademas

y so las penas
que difirieran

de esto, no solo aplic los Seminarios ya erigi-

dos y que en adelante se erigieren en las Provincias de Espaa para la mayor instruccin de los
fieles y reforma de las malas costumbres, sino que tambin quiso que fuesen destinados para
que, observado lo que se debia observar, se prohibiese pasar las Misiones de las ludias todos

SECCION CUARTA.
los Religiosos

603

de las Provincias de Espaa, que primeramente por dos aos,

otro espacio de

tiempo, que se sealase por el Comisario General de ludias, residente en Madrid, no hubiesen

dado muestras y pruebas manifiestas en alguno de los enunciados Seminarios de su religiosidad, idoneidad y vocacin, y al mismo tiempo se atendiese la reforma de las Provincias sitas
en las Indias,

como en

los

si

carecen de

ella,

la edificacin de los fieles que viven as en aquellos parajes,

de Espaa, y se trabajase continuamente en la conversin de los Fieles, la salvacin

de todas las almas y dilatacin de la Santa y Universal Iglesia

madura

deliberacin, y con el parecer de algunos Religiosos

Romana y
;

por esta razn, con

muy

graves, determin y dispuso


algunas cosas para el gobierno de todos los sobredichos Seminarios, como esto y lo dems
se contiene con

siguiente

mayor extensin

se sus Letras Patentes expedidas sobre esto, cuyo tenor es el

Fr. Pedro

Marin Sorman de Miln, Lector Jubilado, Calificador de

la

Santa Inquisicin, Ex-

Guardian de Jerusalen, y Ministro General de toda la Orden de Religiosos Menores y Siervos


etc. A nuestro muy amado en Cristo el P. Fr. Antonio Linaz, Lector Jubilado de la misma

Orden

y con

la autoridad Apostlica Prefecto de las Misiones de nuestra

Orden en

las

Indias Occidentales, salud para siempre en el Seor.


4.

Entre las dems obras del agrado de la Divina Majestad,

corazn, es verdaderamente la ms principal, que con

el

el

cual deseamos de todo nuestro

cuidado, trabajo y continua solicitud de

de nuestra Orden, se exalte y ampli en todas partes la F Catlica, la Religin


de las costumbres de los Fieles, y se dilate en todo el Orbe con proreformacin
Cristiana y la

los Religiosos

vecho de las almas de los

Naciones brbaras

reduccin de los infieles la Santa F, y atraccin de los

fieles,

estando inteligenciado que t con otros veinte y cuatro Religiosos de

buenas costumbres y literatura, y celosos de la salvacin de las almas, de los cuales hablas sido
elegido Prelado y Superior por el Ministro General Predecesor nuestro y el Comisario General
de las Indias, y confirmado por el Captulo General prximo pasado, con la ayuda de Dios y
Rey Catlico que contribuy paro ello, hablas pasado ntes de ahora las Indias

expensas del

Occidentales de
los Fieles

Nueva Espaa,

y atraer

debida al Pontfice

sin rehusarte de

los infieles al

ningn peligro para procurar la reforma de

verdadero conocimiento de la F Catlica y la obediencia

Romano; hablas

cultivado la via del Seor trabajando con fervososo

anhelo y zelo incansable, y erigido loablemente en Seminario para dichos veinte y cuatro Religiosos Misioneros el Convento de Santa Cruz de Quertaro de la sobredicha Provincia de

Mechoacan, bajo de algunos Estatutos que fueron revistos en

el

sobredicho Captulo General y


XI por sus

especialmente aprobados y confirmados por Nuestro Santsimo Seor Inocencio

Mayo de l'i82 y habiendo obtenido de la


Sagrada Congregacin de Propaganda Ficle las dems facultades requeridas, fuiste elegido

Letras que empiezan Sacrosandi, expedidas 8 de

Guardian del enunciado Seminario, segn la forma prescrita en

los sobredichos Estatutos

trabajaste incesantemente en aquellos parajes, juntamente con tus compaeros en el ejercicio de

y que se ha experimentado con harto dolor que se necesitan muchos


ms Misioneros para un cargo tan provechoso y que por sta razn con el dictmen de Padres
las sobredichas Misiones

muy

graves de nuestra Orden y asenso de los Superiores, instancia de los Ordinarios por la

necesidad de las costumbres de los Fieles infieles, dejaste los sobredichos compaeros en el
enunciado ejercicio de las Misiones, y con la ayuda de Dios volviste felizmente Espaa, en
donde expusiste con toda especificacin la Majestad Catlica y al Comisario General de la
Familia Ultramontana de Indias la necesidad y escasez que habia de Misioneros en aquellos
parajes.
5.

Y que obtuviste

legtimamente del Comisario General muchsimas gracias y facultades

3a

PARTE

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

para la conduccin de otros Religiosos, ereccin y gobierno de nuevos Seminarios para el sobredicho ejercicio de las Misiones, y venir esta Curia Romana, y conseguir la aprobacin Apostlica, y que con todo afecto deseas que aprobemos las dichas Constituciones facultades
y
erecciones, cuya aprobacin

has obtenido del sobredicho Comisario General

bien concederte la enunciada aprobacin, y

como

presentes

t,

Hemos

tenido

y tus compaeros los dems Misioneros, as

domas

gracias y erecciones con que puedas proseguir con ms


ms conducentes, ste santo y loable propsito empezado por
Dios immortal para honra y gloria del mismo Seor, propagacin de la Fe Catlica, instruccin
futuros, las

fervoroso animo y con los medios

del Pueblo Cristiano, aumento de nuestra Observancia y salvacin de todas las almas, lo cual

hemos querido concederte

t y

tus compaeros y franquearos benigna y favorablemente en

la forma siguiente.

En primer

lugar para que los dichos Seminarios en cuanto fuere posible con el auxilio de

Dios, se dirijan la primitiva observancia de la Orden, se observar estrechsimaraente en ellos


la Regla segn las declaraciones contenidas innovadas, por Nuestro Santisimo Seor Inocencio

XI en su Motu

propio que empieza

de estimar en todas

las cosas

ms que

Francisco llamaba la Seora

Sollicitudo pastoralis, y tengan cuidado los Misioneros

mundo

las delicias del

pues Dios proveer

la santa pobreza, la cual

los Operarios

de su via,

si

N. P. S.

haciendo un

trabajo tan provechoso pusiesei;i su consideracin solamente en Dios.


6.

de

Pero por cuanto ha crecido muchsimo

los Fieles se

el numero de Religiosos Mendicantes y la piedad


experimenta al presente, acaso por nuestros pecados, que es cada vez menos

fervorosa que era al principio de la Orden, ser lcito todos los Seminarios y los Religiosos

de ellos usar de aquellas constituciones Apostlicas que dejando indemne la observancia de


nuestra pobreza no contienen ninguna dispensa de la Regla

Dios ha concedido
glica y ocuparn

los

Sumos

un lugar

pues los que la observaren como

Pontifices que la entiendan y la expliquen, tendrn

feliz

en la eternidad y en la gloria entre

los

una vida Evan-

ms verdaderos

hijos de

S. Francisco.
7.

Pero se

les prohibe los

enunciados Seminarios y Religiosos

es conforme en todo los estatutos expresados en dicho

Motu

el

sobredicho uso,

propio que se observen y

si

no

manda-

dos llevar efecto (de los cuales estatutos estn obligados usar los sobredichos Seminarios en
todas las cosas, que no van aqu expresadas)

y los Prelados, Discretos Religiosos, que hicie-

ren lo contrario, incurran indispensablemente en las penas fulminadas en los Estatutos y todos
los Religiosos, as subditos

como Superiores, mintras estuvieren

ejerciendo las Misiones dentro

6 fuera de los Seminarios, se abstengan de pedir limosnas y de recibir las que les den espont-

neamente

bien que podran pedir mendigando y recibir lo que les den que sea necesario para

su alimento cuotidiano, sin que se atrevan usar de comidas y bebidas delicadas, ni elijan
las casas,

en que se

les

presenten cosas semejantes

ir

ntes bien queremos que se les recuerde

S. Francisco, cuando le convidaban comer los potentados y ricos, llevaba pedazos


de pan que mendigando habia juntado, y como pobre verdaderamente humilde, no quera comer

que N. P.

los

manjares delicados que

8.

le

ponan en la mesa.

Se han de observar puntualmente en todos

los

Seminarios y so las penas fulminadas en

ellos los estatutos de la Orden y de los Recoletos, en los cuales se prescribe el modo de socorrer
las necesidades de los Religiosos, as estando enfermos como en sana salud, sin que ningn

Religioso

necesite para esto de peculio particular ni de limosnas especiales, y para que la

devocin de los bienhechores no se aplique la comodidad de ningn particular y se defraude


de algn

modo

la

Comunidad

no sea permitido de ninguna manera ningn Padre tener en

poder del Sndico Apostlico, ni de otro amigo especial ninguna limosna en dinero de cual-

SECCION CUARTA.

605

quier derecho que sea para sus necesidades particulares, ni ninguno tampoco pueda dar ni
recibir algunas ddivas por leves

que sean, sino que todas

la orden y disposi-

las cosas estn

cin del Prelado, y sin su licencia no se d ni se reciba cosa ninguna en los sobredichos Se-

minarios.

Los enunciados Conventos erigidos en Seminarios, y Seminarios que

9.

se

fundaren no sean

de ninguna Provincia en cuanto al rgimen y estn subditos iramediatamente

General de aquellos parajes en que estuvieren

al

Superior

pero tengan comunicacin fraternal en cuanto

los sufragios por los Religiosos difuntos, con las Provincias de las cuales han sido separados,
dentro de cuyos lmites estuvieren, de

suerte que los Eeligiosos del sobredicho Convento

celebren Oficios y Misas segn los Estatutos Generales, por

misma

Provincia que haya fallecido

y celebren

mutuamente

cualquier Religioso hijo de la


lo

mismo cada uno de

los

Con-

ventos y Religiosos de la Provincia por cada Religioso del sobredicho Seminario que muera en
cualquier parte cuyo efecto el Provincial dar noticia al Guardian, de todos los difuntos de
:

su Provincia, y el Guardian la dar al Provincial de los difuntos de su Seminario.

Pero para que n se origine jams ninguna contienda ni oposicin entre los Misioneros y
Religiosos y Superiores de las enunciadas Provincias, y que los que una misma Madre

10.
los

engendr espiritualmente y educ, no los separe la diversidad de cargo, sino que los una
estrechamente la amistad fraternal, la comunicacin y mutua hospitalidad

ms

11.

Mandamos rigurosamente los

Superiores de los sobredichos Seminarios, que cuando el

Provincial de aquella Provincia, en que estuviere el Seminario, llegare all hospedarse, lo re-

ciban caritativamente, as

l, como su familia, y estn obligados servirle por espacio de


cuidado y reverencia y el sobredicho Ministro Provincial tendr el mismo
lugar y precedencia en las Comunidades de los Seminarios, que tiene en los dems Conventos de
su Provincia pero podra predicar alguna pltica espiritual los Misioneros en el Refectorio,

tres dias con todo

y presidir en

y dispensar en algunas penitencias impuestas los Religiosos del Seminario,


ningn modo otra ninguna jurisdiccin en l, ni respecto de los sobre-

sin atreverse ejercer de

dichos Religiosos, sino es que para ello reciba alguna delegacin del Superior General, el cual

nunca

se la

podr dar absoluta y general y solamente en algunos casos y para algunas particupodr comunicarla una otra vez al sobredicho Provincial y un ser ms
;

lares indigencias

conveniente y con menos peligro de pleitos el comunicarla otro Religioso grave.


12.

Los Guardianes de los sobredichos Seminarios tendrn en

los

Conventos de las dichas

Provincias aquella precedencia, que se acostumbra conceder en fuerza de los estatutos


y
costumbres al Guardian del Convento principal de cualquiera Provincia y asi los Guardianes
;

como

los

dems Religiosos de

los

enunciados Seminarios se hospedarn en Conventos de

Religiosos de la Observancia,

si los hubiere
y si no, en los de Recoletos y faltando estos,
en los Descalzos; todos los cuales estn obligados indispensablemente recibirlos
y tratar;

los caritativamente, so las

13.

no se

penas impuestas

los perturbadores

de la uniou de la Orden.

En segundo lugar, que en los enunciados Seminarios as erigidos como que se erigieren,
admitan ms que treinta y tres Religiosos de familia, de los cuales cuatro sern Legos

y los dems idneos para el ejercicio de las Misiones de suerte que ninguno haya de ser recibido en los enunciados Seminarios que no sea til para promover el fin do la ereccin de los
mencionados Seminarios, predicando la palabra de Dios,asistiendo al Confesonario 6 enseando
:

la

Doctrina cristiana y los rudimentos de nuestra F.


14. Si hubiere bastantes limosnas

para el alimento y vestuario y se juzguen necesarios ms


Religiosos segn las varias y nuevas circunstancias de los
lugares y tiempos ; el Superior
General respectivo, con el consentimiento
y asenso del Discretorio de cada Seminario podr

aumentar

el

nmero

as de

Legos como de

los

dems

Religiosos.

PARTE

606

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

15. Pero por cuanto el loable ministerio de los sobredichos Religiosos no decaer de su

esplendor con el cmulo de

todas las virtudes, el progreso total de la oracin y perfeccin

y con la solidez estrechsima de la observancia de nuestra Regla ; ntes bien, siendo Dios
servido, se manifestar ms perfecto cada dia con los ejercicios de los enunciados Religiosos,
cuyo objeto ser ganar con su industria almas para

el cielo,

y con solicitud arrancar las plantas

bastardas, sembrar las virtudes en la heredad del Seor, extirpar las raices de los vicios,

reducir el gnero

humano

al

camino del conocimiento y de

de los Apstoles, que ya no estu en

el oficio

el

confirmados por Nuestro Santsimo Seor Inocencio

y ejercer loablemente
adherindonos los estatutos

la salvacin,

mundo
XI en

su Breve que empieza, Ecclesice

Ordenamos y mandamos en virtud del Espritu Santo por la Santa Obediencia y


penas de Excomunin mayor, de privacin de los oficios y dignidades y de inhabilidad

Catholicce;
so las

para obtenerlos en que incurrirn ipso fado, todos y cada uno de los Prelados y Religiosos
que viven bajo de nuestra obediencia, aunque sean de cualquiera Proviiicia Reformada
Descalza, que de ningn

modo

directa ni indirectamente, por

impidan, perturben aparten los Religiosos subditos


pasar la sobredicha santa obra

s,

ni por interpuesta persona,

consbditos suyos, que quieran

ntes bien los persuadan caritativamente seguir la inspi-

racin y vocacin Divina.


16.

el

Los Guardianes de

los

enunciados Seminarios con

el

dictmen y asenso de

los Discretos

Comisario de las Misiones en la forma aqu antecedentemente prescrita, despacharn

sus Letras dirigidas al Prelado local del Religioso recibido

sobredicho Prelado lo enviar

el

con los libros de su propio uso, y despus remitir las enunciadas Letras al
Ministro Provincial, pava que toda la Provincia se alegre de que aquel subdito haya pasado

al instante

mas
17.

perfecto cargo y ejercicio.


Este tal no saldr Misiones

el

primer ao de su entrada en

el

Seminario,

si

no hubiese

estado ntes otro tanto tiempo en otro Seminario, ni tendr voto en la eleccin de Prelado

pues estar como en ao de probacin para que conste ms bien de su suficiencia.


18.

Y si dentro

del ao despus, resultare que es insuficiente por algn vicio 6 crimen

por algn escndalo

que haya dado en

sin causa legitima, que se

segn se

le

mandare por

el ejercicio

haya de aprobar por


el

de las Misiones por escusa por la cual

los Discretos, se escusare de hacer Misiones,

Guardian Comisario, por algn defecto cometido en

la obser-

vancia de los presentes estatutos y de la paz del Seminario y decoro del ejercicio, 6 por
habrsele

mudado de algn modo

tres distintos

por cuya mudanza en tres distintas veces, en

la vocacin,

meses quiera retroceder, no desdendose de querer sacudir

gonzndose de apetecer

salir del

el

yugo, ni aver-

Seminario, se tenga por indigno de la compaa de los

Obreros de la Via del Seor y de consentimiento de la mayor parte del Discretorio sea
remitido su propia Provincia, en la cual

mismas
los

admitan nuevamente

le

los Superiores,

penas, so las cuales debieron darle licencia, incurra en las penas

estatutos

contra

los

incorporados en Provincia ajena y

que

so las

contenidas en

vuelven despus la

suya propia.
19.

si el

Religioso fuere Espaol y sea expulso de algn Seminario sito en las Indias,

el

Superior General de aquellos parajes, le sealar alguna Provincia, en la cual cumpla dichas

penas

all

permanecer hasta

Espaa. Pero

si

el

tiempo, en que segn los estatutos generales pueda venir

hubiere tomado el hbito en

medios conformes

la

prudencia

si

el

Seminario

all se le corrija

por todos los

permaneciere incorregible por el espacio de cuatro

aos, siendo avisado el Superior General por la

mayor parte

del Discretorio, lo pondr en

alguna de sus Provincias, para que con sta providencia se liberten del contagio pestfero los

607

SECCION CUARTA.

Ministros Evanglicos que deben ser la sal de la tierra, la luz del mundo, y ciudades puestas
sobre un monte.
20. El Guardian con la aprobacin de los Discretos por votos secretos podr recibir Novicios

en

enunciado nmero

el

pero los que hayan de ser recibidos, ademas de las cualidades pres-

critas en los estatutos de las respectivas familias


tal

literatura, que despus de pasado

Ultramontana y de

las Indias,

han de tener

estado Clerical de Coristas, puedan ser empleados

el

seguramente y con provecho de las almas en algn ejercicio de aquellos, para los cuales son
erigidos los enunciados Seminarios
y ntes de tomar el hbito, le informar por extenso el
;

Maestro de Novicios de la cualidad y perfeccin de la vida que desea profesar.


21. Pero no se admita por Novicio en los enunciados Seminarios al que no haya cumplido
veinte y

un aos de edad,

mayor parte

asenso de la

no es que alguna vez

si

Superior General respectivo, con el

pareciere ser til y conveniente otra cosa alguno

del Discretorio,

de los Seminarios, as erigidos,

al

como que

se erigieren, acerca de recibir

uno

otro bajo de

tales tales circunstancias.

22.

Ademas de

esto podr

el

Guardian recibir Religiosos Legos con

el

asenso de los

Discretos de cualquiera Provincia bajo de la forma que se deber observar en la recepcin,

en los

dems Seminarios,

as erigidos

como que

se erigieren, y as los subditos

como

los

Superiores de las sobredichas Provincias estarn obligados so las enunciadas penas no

impedirles el pasar sus Seminarios


devotos, de

Legos en

pero los Legos que se hayan de recibir habrn de ser

buena vida justificada y totalmente aptos para

los

los oficios,

que deben ejercerlos

Seminarios.

23. El Superior General de los parajes en que estuvieren los Seminarios, podr

Keligiosos de

uno

otro con el consentimiento de la

mayor parte de

mudar

los

los Discretos, as del

Seminario de donde salieren, como del adonde fueren.


21.

cuando pasaren de un Seminario de Espaa otro de Indias, bastar sin ser necesaria,

otra cosa, el consentimiento del Comisario General de Indias, residente en la Corte de Madrid,
y

del Comisario dlas Misiones, que estuviere encargado en cualquier tiempo, de conducir los

Religiosos las Indias

y ni

Seminarios de Espaa y de las Indias oi sus Guardianes y

los

Discretos se atrevern con ningn pretexto oponerse lo que hayan determinado con
reflexin los sobredichos Comisarios de las Misiones

y de

las Indias, acerca de los

madura

enunciados

Religiosos, que espontneamente quieran pasar las Indias, sino que procuren llevar efecto

luego al instante, en todo y por todo las enunciadas determinaciones.


25. Los Misioneros, que habiendo cumplido loablemente un decenio en

el ejercicio

de las

Misiones, quisieren volver su propia Provincia, pedirn facultad para ello al Guardian del

Seminario y Testimoniales de
tad ni las Testimoniales

el

y de

los Discretos, y todos estos

so las enunciadas penas recibir

al

entnces en su propia Provincia de los


rla,

si

al

no

le

podrn negar ni la facul-

Provincial de la sobredicha Provincia estar siempre obligado

Misionero que vuelva, y ste podr usar y gozar desde


mismos privilegios, antelaciones y gracias, de que goza-

tiempo de su vuelta hubiese cumplido loablemente en dicha Provincia un trienio de

Guardian.
26. Pero el que ntes de haber cumplido el decenio y sin Testimoniales, en las cuales testifique el Discretorio el zelo

y plausible progreso del sobredicho Misionero en las Misiones, vol-

viere su Provincia, incurra indispensablemente en las penas aqu antecedentemente impuestas

los expulsos,

si

la dicha expulsin

no fuere con motivo por causa de alguna enfermedad

incurable, por la cual pueda cualquiera ser expelido de los Seminarios ntes del dicho decenio,

y no despus, aunque sea de avanzada edad; por que en ste caso no deber incurrir en ninguna
pena.

PARTE

608

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

27. Si aconteciere alguna vez que alguno de los Misioneros fuese elegido por Visitador,

Reformador, 6 Ministro Provincial de alguna Provincia, queremos que se tenga por ratificada
la enunciada eleccin, y

dicho cargo, vuelva al

que

se lleve efecto

mismo

pero el elegido, despus que haya cumplido el

Seminario, con tal que no traiga consigo alguna cosa que sea

contraria la desnudez Apostlica.


28.

si

antes despus de haber finalizado su oficio, se atreviere recibir de la dicha

Provincia de algn Convento de algunos Superiores subditos de uno y otro sexo algunas
ddivas, aunque sean de poco valor que juntas asciendan al valor, de

sea con el pretexto de

memoria devota

un escudo de

oro,

aunque

para las indigencias del Seminario 6 para libros, im-

genes, reliquias cosas sagradas, que puedan servir para radicar la devocin de los fieles y la

por el mismo hecho quede privado por siete aos de


misma pena que si, acabado el oficio, sin causa legitima, que

suficiencia y eficacia de los Misioneros


los actos legtimos, incurra en la

haya de ser aprobada por


vincia
29.

la

Sede Apostlica, hubiere elegido domicilio en

la

sobredicha Pro-

6 si dentro de cuatro meses que haya salido de ella, no volviere al Seminario.

Ademas

numero de

del

Religiosos prescrito aqu antecedentemente, se podr admitir uno

pueda y cuide de escribir el progreso, frutos y casos acontecimientos extraordinarios de las Misiones, los hechos y vida ejemplar de los Misioneros, el estado de
en cada Seminario,

el cual

los privilegios, la decisin

de las dudas qu^ hayan ocurrido en las Misiones, compendios, libros

ms seguras, que se han de seguir y predicar y observado lo que


y con licencia del Ordinario, imprimir los enunciados libros : y ste tal Relillame Escritor del Seminario y goce pacficamente de las exenciones indultos, que se

y sumarios de

las doctrinas

se debe observar

gioso se

prescribieren por el Discretorio.


30.

En

tercer lugar,

que

la eleccin

de Guardian de cada Seminario se haga por

General de aquellos parajes, en que estuviere


especialmente para ello de tres Padres del

el

el

Superior

Seminario por un Comisario suyo, delegado

mismo

Seminario, que hayan de ser elegidos can-

nicamente por votos secretos de todos los Sacerdotes profesos de la Comunidad, y se hayan de
presentar al sobredicho Comisario.
31. El

Guardian podr durar en

un

el oficio solo por

trienio

y tendr facultad

Superior Gene^-al para deponerlo del oficio al medio del trienio,

si le

el sobredicho

constare que no cumple

habiendo hecho su informacin en conciencia y sin estrpito judicial,


toda
la
Orden en las Juntas intennedias.
en
como se hace

con lo que debe en

32. Se elegir

l,

un Presidente Vicario,

el

cual sea juntamente Maestro de Novicios, cuya

eleccin se har por votos del nuevo Guardian y de


presidir en los actos de Comunidad.
33.

En

los Discretos;

y estando ausente

el

Guardian

cada Seminario habr cuatro Discretos para tratar los mas graves negocios de

cuales ntes de la eleccin del nuevo Guardian, han de ser elegidos por el

Comunidad, y

se debern

nombrar de

los cuatro los tres,

l, los

mismo cuerpo de

la

que han de ser presentados para

Guardian, y luego al instante sern confirmados por el sobredicho Superior General, y tendrn
en la Comunidad el lugar y precedencia que tienen los Lectores de Prima de Teologa en sus
propias Provincias, y en ausencia de cualquiera de los Discretos, el

ms antiguo y digno Padre

del Seminario se declarar ser substituto por el tiempo de la ausencia.

34. El Discretorio de cada Seminario se compondr de dichos cuatro Discretos y de los Padres,

que hayan ejercido loablemente

el oficio

de Guardian por un trienio en

el

dicho Seminario, y

de los Comisarios habitual y actual de las Misiones, y del Guardian actual.


35. Estos Discretos tendrn voto en todos los negocios,

Discretorio del Seminario por los presentes y los

que se cometen

dems estatutos de

la

los Discretos al

Orden

y habiendo

SECCION CUARTA.
igualdad de votos por una y otra parte,
tir al Presidente, solo para

el

609

Guardian decidir ; y cuando fueren secretos, se admifin de que de e'ste modo, cuando fuere ms con-

semejante caso,

veniente, se resuelva cualquier asunto caritativamente y sin estrpito ni recursos.


36.

con el

A los

Comisarios de las Misiones, que estn en los paises de las Indias, corresponder,

dictmen de tres Discretos de

los

Seminarios de sus parajes, destinar Religioso, que

cuando urja la necesidad venga las Provincias de Espaa y escoja, observado lo que se debe
observar, los Religiosos residentes en los Seminarios de ellas

que se juzguen necesarios por

los

(si

se ofrecieren voluntariamente)

enunciados Discretorios y

el

sobredicho Comisario de

las Misiones, para las conversiones y para la conservacin de los Seminarios.


37. Pero ni los Comisarios de las Misiones, ni los Religiosos enviados por ellos, tendrn

ninguna superioridad respecto de

que estuvieren de familia en algn Seminario,

los

no

si

es en los casos, en que queda aqu antecedentemente dispuesto, y con las limitaciones que

van mencionadas, y quedando ante todas cosas siempre indemne la superioridad de los
Guardianes de los Seminarios concedida aqu.
38.

Siempre que aconteciere que fallezca

el

Guardian ntes de

finalizar el trienio, el

Presidente 6 Vicario gobernar el Seminario hasta la eleccin de nuevo Guardian


estar obligado so pena de privacin de su

oficio,

en que incurrir por el

pero

mismo hecho, pasados

de la muerte del Guardian convocar los Padres ausentes, y despus de haber


llegado los que pudieren venir dentro de veinte dias, juntar 1 Comunidad para la presentres dias

tacin que se

ha de hacer

como va dicho, y remitir al instante al dicho


y ste nombrar uno que dure igualmente por el trienio :
que fuere elegido, precediendo renuncia 6 privacin de otro

al Superior General,

Superior General los presentados

y la

misma duracin tendr

el

pero el oficio de Presidente y Discretos durar por el


los sobredichos tres casos

39.

En

mismo tiempo,

sin

nueva eleccin en

de muerte, privacin y renuncia.

ausencia del Guardian y del Presidente, el Discreto

ms antiguo

presidir en las

Comunidades y Seminarios.
40.

La antigedad

entre los Religiosos del Seminario, as presentes

como

futuros,

se

contar segn los estatutos generales de la Orden, exceptuada la prescrita aqu.


41. Pero con los que no han tenido ninguna en sus propias Provincias en Seminario, se

entender la antigedad desde


42.

Mas

los

el

tiempo de haber tomado

que hubieren ejercido

el

el

hbito.

Guardianato loablemente un

trienio, precedern

los

Discretos de aquel Seminario, aunque no al Comisario de las Misiones.


43. Todos asistirn indispensablemente hora y

ms por

despus de Prima (y no

dems

la oracin

mental, la media hora

que frecuentemente ocurren, y

maana) y una hora entera despus de Completas,

ejercicios de la

ms oportuna, segn

media

razn de las confesiones,

la variedad

de los tiempos y ejercicios.

44. Las Horas Cannicas se cumplirn devotamente en el tiempo y con la pausa


tente; pero sin cantarlas, para que lo

45. Los

Domingos y

acostumbran

los

dems

compe-

del tiempo se emplee en el estudio.

dias de fiestas clsicas se podrn cantar las

Observantes

los

otra hora acaso

Horas con

el canto,

que

y todos, sin exceptuar ninguno, asistirn al enunciado Oficio

Divino, la Oracin mental y la Misa Conventual.


46.

Todos

los

Sacerdotes gradatim desde el

mismo Guardian

inclusive, harn la heb-

dmada.
47. Todos los dias tendrn dos horas de lecciones y conferencias, una despus de la Misa

Conventual, de materia conducente al ejercicio de las Misiones de inteligencia de idiomas


de Teologa Mstica

TOM.

I.

otra despus de Vsperas, de Teologa

Moral y Casos de conciencia,


76

PARTE

610

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

de las cuales lecciones ninguno se podr excusar, ni de dar razn de la materia de la leccin,
pregunta el Guardian d otro diputado por l.

si se la

48. Pero

si

otros ejercicios

estuvieren los Misioneros ocupados, 6 necesitaren ocuparse en


confesar 6 en
mas tiles, el Guardian con el dictmen de los Discretos podr abreviar la

leccin de por la

maana.

49. Mientras los Misioneros este'n en el Seminario, deben ocupar en ejercicios espirituales
en
el estudio todo el tiempo, que les reste despus de aquello que se necesita
6
para vivir.
50. Pero

si

se viere,

que alguno se dedica

al estudio

de fbulas otras cosas vanas y

curiosidades, sea castigado con penitencia pblica en la Comunidad.

A ninguno se

51.

le

conceda licencia para

recreacin pasear por el

salir

de casa,

campo con un compaero

si

no es alguna vez, con motivo de

deba

salir de la Ciudad 6 Villa, sino


para tratar algn negocio inevitable, y esto sea muy rara vez para que cuanto con mayor
menosprecio del trato pblico, en la soledad dome'stica estuvieren ms vigilantes, tanto ms
;

ni

aptos estarn para reprender las diversiones de los

No

52.

saldr del Seminario la

Comunidad

exequias de algn Eeligioso de nuestra Orden

fieles.

sino rara vez, y por causa gravsima, como


del Sndico Apostlico ; pero no entierros

de otros difuntos ni procesiones pblicas.


53. Se evitarn en todas partes las conversiones
se podr confesarlas

un brevsimas con mujeres

solamente

pero sin otra conversacin.

De ningn modo

54.
los

se admitirn en el Seminario

sermones de

fiestas

y solo se predicarn

que se juzguen necesarios con motivo de las Misiones.

55. Todos sin excepcin se enviarn pedir limosnas

de la Comunidad, todos hasta

Por

el

de suerte que en cualquier servicio

Guardian, en cuanto pueda

que mira las limosnas de los

ser,

sean iguales.

y aumento y conservacin
de las Bibliotecas, se observar en todos los Seminarios, como en todos los dems Conventos
56.

lo

libros, de difuntos,

sujetos nuestra obediencia, el Breve de Nuestro Santsimo Seor Inocencio XI, que empieza

Exponi Nobis.

No

57.

se permitir

ningn seglar entrar en

pondr algn cuarto decente y devoto en

lo interior del

el claustro bajo

Convento por
;

lo cual se dis-

con asientos humildes, en donde sean

recibidos y consolados los seglares, que busquen algn Padre para su consuelo espiritual.

En

58.

cuanto la entrada y estancia y quedarse de noche los seglares, como en cuanto

prestar las alhajas y ornamentos, se observarn en dichos Seminarios, como en los dems
Conventos de dicha Provincia Ultramontana, los Decretos de la Sagrada Congregacin, confirmados con la autoridad Apostlica, mandados observar en dicha Familia.
59.

Todos

los

Padres del Seminario sin ninguna notable diferencia entre

hbito exterior de los Observantes, en

el

ellos, vestirn el

cual se manifieste siempre el menosprecio y hu-

mildad, y solo de color ceniciento, que se componga de lana blanca y negra sin ninguna
y en cuanto la hechura, ser segn la forma hecha en la ltima Congregacin

tintura

Toledana, la cual se ha de observar la

letra.

Y en las disciplinas,

ayunos fuera de la Regla, captulos de culpa y otras austeridades y


dems cosas, que correspondan la vida monstica y la observancia de la disciplina regular,
60.

se

conformarn las Constituciones generales de


61. El Guardian

6,

en su

ausencia, el

la

Orden.

Presidente, en los tiempos oportunos 6 cuando lo juzga-

ren necesario, enviarn dos cuatro Misioneros 6 ms, segn se considerare conveniente parala

necesidad de las almas, selandoles los pueblos, lugares y territorios de los parajes de

en que cada uno deba hacer sus Misiones; pero con licencia del Ordinario.

fieles,

6H

SECCION CUARTA.
62.

Quedarn algunos en

el

Seminario, que hagan los ejercicios de la Comunidad, y estos se

ms de

enviarn, cuando vulvanlos otros; pero ninguno de ellos estar


fuera del Seminario, en las expresadas tierras de fieles;

que haya cumplido

del Seminario, despus

seis

meses cada vez

y cada uno, so pena de expulsin

expresado tiempo, debe cesar de la Misin

el

para restablecer las fuerzas espirituales y corporales, y se podrn


destinar otros, para que prosigan la obra, que aqul haya empezado y acaso no concluido.

y volverse

63.

al Seminario,

las tierras

de infieles slo el Comisario de las Misiones,

si se

hallase presente, podr

destinar los Operarios necesarios, en la forma aqu antecedentemente prescrita, y estando

ausente el enuncalo Comisario, el Guardian, con


Discretorio, podr del
64.

el

consentimiento de la mayor parte del

enviar los Ministros idneos que quieran

ir.

Los sobredichos Superiores Generales estarn respectivamente obligados

trienio los
esto,

mismo modo

enunciados Seminarios por

y en cada

tuciones

visita se averige

muy

se corregirn los defectos,

enunciado Superior General

s,

por su Comisario

por menor,
si

si

visitar

cada

nombrado especialmente para

observan todas las sobredichas Consti-

hubiere algunos

y segn sus calidades podr

proceder la expulsin de los Misioneros

y privacin

el

del

Guardian.
65. El Delegado del Superior General solo podr suspender al Guardian
las correcciones necesarias, avisar, al

66.

Y por cuanto

y habiendo heciio

Superior General, para que ponga mayor remedio.

esperamos que, con

la gracia

de su palabra, se han de convertir la P

y favor de Dios, por medio de estos Ministros

muchos pueblos de

Gentiles, cuyos recien converti-

dos es necesario conservar en la F, que hayan abrazado y administrarles los Sacramentos

manda que en

los

se

pueblos convertidos queden algunos de los enunciados Misioneros, los que

sean necesarios para lo que va expresado, avisando al Guardian del Seminario y obteniendo
licencia de l

los cuales Misioneros

quedarn siempre subditos del mismo Guardian, y sujetos

su correccin, como va dicho.


67. Los que estn en los Pueblos

nuevamente convertidos, no

se contarn en

el

sealado de Misioneros del Seminario, sino que en su lugar se podrn recibir otros en
68.

En

la

Cura animarim de

los as

nmero
l.

convertidos la P, solamente podrn permanecer

hasta que el Obispo quien pertenece, en lo sucesivo perteneciere el Territorio, quiera desti-

nar Presbteros seculares, los cuales cometa la


69.

Y mientras los

Cura animarum.

enunciados Misioneros permanecieren ejerciendo la dicha

Cura animarum

no podrn recibir cosa ninguna con motivo de los Curatos Doctrinas, sino que precisamente
debern vivir de las limosnas, que pidan mendigando que de otro

modo

les den.

y habiendo Curas seculares en los Pueblos grandes y capaces,


se podrn fundar Conventos de nuestra Orden, con licencia del Obispo y del sobredicho Superior
70. Establecida ya nuestra P,

General, en los cuales Conventos puedan vivir Religiosos de limosnas bajo de la disciplina

Regla y estatutos.
Conventos estarn sujetos en todo, y por todo como el sobredicho Seminario,al Guardian de aqul, al cual pertenezca aquella nueva viva conversin, y con cuya soliciregular, segn la

71.

Y los enunciados

tud se hubiere conseguido, al del Seminario ms cercano

solicitud)

(el

cual se haya de elegir por el

conversin ha sido promovida y conseguida con su cuidado y


la cual sujecin les durar hasta que de ellos se pueda formar Custodia, se provea

Comisario de las Misiones,

de otro modo de ellos en

el

si la

Captulo, algunos de ellos,

como

ser lcito, fueren erigidos eu

Seminarios de Misioneros bajo los dichos estatutos.


72. Pero por cuanto con el cuidado y solicitud do los Misioneros pertenecientes los sobre-

dichos Seminarios, se podr atender suficientemente las necesidades espirituales de los

PARTE

612

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Reinos de Espaa, aunque no los de las Indias, para que la santa obra de la Misin no decaiga
por el vario modo de proceder de los Misioneros, ningn Religioso de nuestra Orden, que viva
fuera de los sobredichos Seminarios, podr ejercer el oficio de Misionero en fuerza de cualesquiera Letras concedidas, que se concedieren por nos por nuestros Predecesores 6 por

cualquiera inferior 6 sucesor en nuestro


sea, pretexto

73.

Mas en

oficio, con ningn colorido por ms afectado que


en los paises de Espaa, luego que fueren erigidos en ella tres Seminarios.

las Provincias as de

Espaa como de

las Indias,

que no tuvieren Convento idneo,

y que para la sobredicha ereccin no est expuesto a inconvenientes insuperables, se podr


fundar nuevo Seminario, observando los requisitos que se deben observar, y se deja al arbitrio
del Comisario de las Misiones, sin

que

pueda impedir ningn Religioso de nuestra Orden


y el que hiciere lo contrario, por el mismo hecho

lo

Superior de cualquier dignidad que sea

incurra en las penas impuestas aqu antecedentemente los que impidan el ejercicio de las
Misiones, y el que pasen los Religiosos los Seminarios.
74. Si los expresados Seminarios, erigidos

Espaa y de
y loable

fin,

y que se erigieren en

las sobredichas partes de

algn tiempo y decayeren notablemente de la perfeccin


para que son instituidos, 6 no observaren los estatutos aqu contenidos y los dems,
las Indias, se relajaren en

que no son contrarios las presentes, y se hallan aprobados, como va dicho, por
lica para otros Seminarios, pidieren la Sede Apostlica, los Superiores de
gobierno alguna separacin de la observancia por

s,

la

Sede Apost-

la

Orden, nuevo

por la interpuesta persona lo procu-

raren obtener, ofrecindoselo espontneamente, lo admitieren, sean incorporados otra vez los

Seminarios las mismas Provincias, de las cuales fueron tomados los Convendos para la ereccin de ellos, y estn sujetos indispensablemente al rgimen del Ministro Provincial,

como

los

dems Conventos de aquella Provincia.


Pues

75.

solo bajo de las condiciones

y disposiciones, que queremos que tengan la fuerza

de la indisoluble obligacin y contrato, que pueda haber entre los Religiosos Misioneros y los de
las Provincias, los Superiores de los Seminarios y los de Observancia, loamos y aprobamos la
presente ereccin de Seminarios, y

mandamos,

so las penas expresadas, que sea admitida por

todos aquellos quienes corresponde.

En

76.

cuarto, lugar por cuanto

sabemos cun grandsimos absurdos

se

pueden originar cada

licencia de opinar y operar con el pretexto de privilegios, y qu escndalos y


relajaciones se pueden suscitar, amonestamos en el Seor y mandamos a todos los Misioneros
dia,

de la

mucha

de nuestra Orden, y dems personas, que viven bajo de nuestra direccin obediencia, que siempre enseen y sigan las doctrinas
77.

ms seguras y ms

probables.

fin de que lo que es provechoso en lo temporal se ample tambin con

pirituales en las dichas Misiones,

cou sola nuestra autoridad, por

el

aumentos es-

y para que no carezca de firmeza perpetalo que se determina


tenor de las presentes, concedemos nuestra bendicin paternal

y facultad nuestro Comisario General en sta Curia, para que tome su cargo ste asunto,

como un negocio honroso de nuestra Orden, y pida con toda instancia


lica la confirmacin

y obtenida la

la

Santa Sede Apost-

y validacin perpetua de las cosas, que se contienen en stas Letras,

enunciada confirmacin, todos

los

Seminarios, as

erigidos

como que

se

erigieren, estarn obligados gobernarse segn stas Letras nuestras.


78.

Y si

alguna vez se originase cualquiera duda acerca de alguna clusula de

ellas, el

Superior General de aquellos parajes respectivos, y no ningn delegado, pero con el dictmen
y asenso de la mayor parte del Discretorio de algn Seminario, al tiempo de la visita, y no en
otro, ni

de otra suerte, podr proveer sobre

Sagrada Congregacin de Propaganda Fide.

ello,

hasta que se consulte la Santa Sede 6

la

SECCION CUARTA.

613

Pero nunca se podr dispensar en cosa alguna, sin la autoridad de la Sede Apostlica.Y
echamos la bendicin de N. P. S. Francisco as los dichos Comisarios de las Misiones como
79.

todas las

auxilio para el establecimiento de stas erecciones

dems personas, que prestaren su

y promocin de las sobredichas Misiones.


80. Y si fueren seglares, ademas de la dicha bendicin, desde ahora para entonces las admitimos

la participacin

de todas las indulgencias y obras espiriutales, que les podemos co-

municar, y las declaramos admitidas, j que lo hayan de ser para siempre.


81. Dado en Roma, en nuestro Convento de Santa Maria de Ara-Cceli, el dia 7 de Abril de
1686.

Fr. Pedro Marin, Ministro General.... (Contina

Y respecto

de que, segn tambin

confirmando.)

el Pontfice,

se exponia en la enunciada representacin, los dichos

estatutos no pueden subsistir sin que se aprueben por la Sede Apostlica, se suplan los defec-

y se deroguen legtimamente las cosas contrarias que ha deferido la autoridad de la


misma Sede por tanto nos han hecho suplicar humildemente, as el enunciado Francisco,
tos

Comisario General de la Curia, como


la

el

sobredicho Antonio, Prefecto de las Misiones, que con

benignidad Apostlica nos dignsemos proveer lo conducente en

ceder lo que aqu adelante se dir.


referidos Francisco y Antonio

que va expresado, y con-

y absolvindolos cada uno en particular de cualquiera Exco-

condescendiendo las enunciadas splicas, con

munin

lo

nos, queriendo hacer especiales favores y gracias los

Venerables Hermanos los Cardenales de la Santa Iglesia

el

dicttnen de algunos de nuestros

Romana

de la Congregacin destinada

para conocer de los negocios de Propaganda Fide, diputados especialmente para ste asunto,
con la autoridad Apostlica, por el tenor de las presentes, aprobamos y confirmamos los Colegios 6 Seminarios ya erigidos, fin de educar Religiosos de la dicha

Orden para

las Misiones,

Convento de Santa Cruz de Quertaro de la Provincia de Mechoacan, como en las

as en el

dems Provincias de Espaa, y corroboramos los enunciados Colegios


de la firmeza Apostlica

Seminarios con

el vigor

la

y por la autoridad y por el tenor sobredichos concedemos benignamencionada Orden benemrita de la Iglesia de Dios y de la Santa Sede Apostlica,

la facultad

de erigir otros iguales Colegios Seminarios, es saber,uno dos en cada una de las

mente

Provincias dla sobredicha Orden, sitas en los dominios de dicho

como en

las Indias, Filipinas, de Mjico, del

Rey Crlos coufirmando


;

el

suplemento de

Rey

Crlos, as en

Per y dems Occidentales sujetas

los consentimientos, hecho,

al

Espaa

enunciado

como va dicho, por

el

expresado Pedro Marin, Ministro General, interdiciendo los Superiores Generales de aquellos parajes, s las

penas contenidas en las Letras aqu antecedentemente insertas, y otras

reservadas al arbitrio de dicha Congregacin de Cardenales, el que puedan detener suspender


las enunciadas erecciones ms de cuatro meses, contados desde el dia del requerimiento, que se
les

haya hecho hiciere por

los Religiosos,

que tengan facultad para

ello,

quedando siempre

salva en todas las cosas aqu antecedentemente relacionadas, la autoridad de la enunciada

Congregacin de Cardenales, segn la forma de

la Constitucin del Papa Gregorio XV, de feliz


memoria, Predecesor nuestro. Ademas de esto, con la dicha autoridad, por la serie de las
presentes, confirmamos igualmente
y aprobamos los estatutos aqu antecedentemente insertos,
dispuestos, como va dicho,por el referido Pedro Marin.Ministro General para los dichos Colegios
6 Seminraios y sus Religiosos y Superiores, y corroboramos los enunciados estatutos con el
vigor de la inviolable firmeza Apostlica
pero quedando siempre salva la autoridad de la
mencionada Congregacin de Cardenales, para aumentarlos 6 moderarlos en caso de que
sea
;

necesario, y pareciere que es ms conveniente en el Seor;


y suplimos cualesquiera defectos de
hecho y de derecho, en cuanto los sobrediclios Colegios ya erigidos. Declarando, que las

presentes y las Letras -Patentes aqu antecedentemente insertas, sean siempre


y hayan de ser
firmes, vlidas y eficaces, y surtan
produzcan
sus
plenos

ntegros
efectos....
y

6U

PARTE

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3^

Dado en Koma, en Santa Maria

Mayor, sellado con

la

el sello del

Pescador, el dia 16 de

Ootubre 1686, ao undcimo de nuestro Pontificado (Del Archivo de Ocopa, en un


titulado Estatutos Generales para los Misioneros Observantes de
texto latino en el Bularlo

Catholicce.

Item en

el

Eomano Luxemburg. tom

11, pg.

Nueva Espaa

libro
)

impreso

Hllase

el

504: empieza ta^mbien lEcclesiw

Bularlo de Propaganda Fide, Apndice tom.

1,

pg. 325.

INDULGENCIA PLENARIA CONCEDIDA POR SIETE ANOS EN CADA UNA DE LAS MISIONES,

QUE DEN AL PUEBLO LOS MENORES OBSERVANTES.


Innocentius

todos

los

fieles

Cristianos, que vieren

XI Papa.
presentes

las

Letras,

Salud y

Bendicin

Apostlica.

Con toda benevolencia hacemos

partcipes de los tesoros de los dones celestiales, de

sido voluntad del Altsimo hacernos dispensadores, aquellos, que por su

que ha

amor Dios y

los

prjimos y celo de la Religin Cristiana, conocemos que procuran con toda solicitud la salvacin de las almas; y conociendo ser de sta clase los Religiosos Menores de la

Orden de San

Francisco de la Observancia y especialmente aquellos, que los amados Hijos sus Superiores han
determinado enviar por sta causa ste mismo ao y otros continuados varias Provincias de
la

Repblica Cristiana; deseando fomentar con gracias especiales la piedad y cuidado de los

enunciados Religiosos, y aumentar

la

Religin y devocin de las personas de los parajes, donde

fueren enviados, condescendiendo las splicas, que se nos han presentado humildemente por

amado hijo Pedro Marin Sorman de Miln, Ministro General de la dicha Orden, y queriendo
promover, en cuanto podemos en el Seor, su piadosa deliberacin, confiados de la misericordia

el

de Dios Todopoderoso y de lo autoridad de San Pedro y San Pablo sus Apstoles, por las presentes echamos nuestra bendicin todos y cada uno de los Religiosos de la dicha Orden, as

Reformados como no Reformados, sujetos

General de la enunciada Orden, que en

al Ministro

adelante fueren enviados ejercer Misiones en cualesquiera pueblos, con licencia de los
respectivos Ordinarios (pero no en donde hubiere Misioneros de la Congi-egacion de Pro-

paganda Fide) y

los

dems

fieles

Cristianos de los parajes, donde llegaren los que fueren

enviados.

Ademas de

esto,

con la autoridad Apostlica, por

el tenor

de las presentes concedemos

Seor Indulgencia plenaria y remisin de todos sus pecados los


expresados que, verdaderamente arrepentidos, y habindose confesado y recibido la Sagrada

misericordiosamente en

el

Comunin, rogaren fervorosamente Dios por la exaltacin de la Santa Iglesia Romana, paz y
concordia entre los Principes Cristianos, conversin de los infieles y extirpacin de las herejas,
segn cada uno le dictare su devocin : la cual concesin les hacemos por una vez solamente
por cada Misin, que se predicare con licencia de los respectivos Ordinarios locales.

Exhortando

los venerables

Hermanos

los Patriarcas,

Primados, Arzobispos, Obispos y Rec-

tores de las Iglesias de Dios y Predicadores de su palabra,

ms concurso

del pueblo, publiquen y

hagan publicar

que en sus

Iglesias,

las presentes Letras

cuando hubiere

y todo

lo

contenido

y den todo favor y auxilio, en lo que va expresado, los sobredichos Religiosos,


Reformados como no Reformados. Habiendo de valer las presentes por un septenio
en

ellas,

Dado en Roma, en

S. Pedro, el dia 10 de

(Del archivo de Ocopa).

Mayo de

as

1686, ao dcimo de nuestro Pontificado-

SECCION CUARTA.

SE CONFIRMAN LOS ESTATUTOS DEL MINISTRO

615

GENERAL DE MENORES OBSERVANTES

PARA LOS COLEGIOS DE MISIONEROS EN ESPAA


Innocentius Papa XI.
Ecclesise Catholicse per

Ad

futuram

universnm terrarum orbem

divina dispositione prsesidentes, ea,

qiia3

rei

INDIAS.

meinoriam.

difFusse regimini, raeritis licet

imparibus,

a Superioribus Kegularibus ad Christianaj

Religionis

Fideique Catliolice propagationem, rectamqiie fideliiim in sacra doctrina et moribus Christianis


instructionem, ac etiam Religiosorum ministrorum, iu Serainariis ad eura finem institutis

tmpora degentium,

et instituendis pro

felicera directionera, pie

prudenterque decreta

atqiie

ordinata esse noscuntur, ut firma semper atque inviolata persistant, Apostolici munimiais
prsesidio,

cum

id a uobis petitur, libenter corroboramus.

Exponi siqiiidem nobis miper

fecit dilectiis Filius,

Franciscus Diaz a S. Bonaventura,

Charissimi in Christo Filii nostri, Caroli, Hispaniarum Regis Catholici, Concionator et Theo-

Fratrum Minorum Ordinis


Romana Curia Commissarius Generalis, quod

logus, ac pro Ultramontana Familia

S. Francisci,

nuncupatorum,

dilectus ctiam Filius, Petrus

iu

Marinus Sormanus, Minister Generalis


pariter Filio Antonio Linaz,

dicti

Ordinis, per

Missionum ejusdem Ordinis

suas Patentes

de Observantia

Litteras

dilecto

in Indiis Occidentalibus Prefecto,

directas, diversa decreta et ordinationes edidit.prout continentur in

eisdem Patentibus Litteris

tenoris qui, sequitur. (Vanse los Estatutos del General en castellano.)

Et subinde Ven. Frater noster Alderanus, Episcopus Portuen.


nuncupatus, Ordinis prspfati apud Nos et Sedem Apostolicam
Litteras

Cum
ralis,

earumque prEinsertam dispositionem approbavit

S.

R. E. Cardinalis, Cybo

Protector, dictas Patentes

et confirmavit...

autem, sicut eadem expositio subjungebat, prsefatus Franciscus Commissarius Gene-

pramissaquo firmius subsistant etserrentur exactius, Apostolicse confirmationis nostrse

patrocinio

hac in

re,

Nos ipsius Francisci Commissarii Generalis


quantum cum Domino possumus, benigno annuentes... supplicationibus

communiri plurimum desideret

nomine nobis super hoc humiliter porrectis


Ministri Generalis Patentes Litteras a

inclinati, praeinsertas prcefatas

memorato Alderano Episcopo

tectore approbatas et confirmatas, ut prsefertur,

auctoritate Apostlica,

tenore

cum mnibus

votis

ejus

Petri Marini

et Cardinale et Pro-

et singulis in eis contentis,

prajsentium, confirmamus pariter et approbamus, illisque

inviolabilis Apostolicse firmitatis robur adjicimus...

Datum Romse, apud


nostri

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris,

die 28

Jun

1686,

Pontificatus

anno dcimo.

(Del Bulr.

Rom. de Mainardo.)

Hacen mencin

los

Fastos de

stas Letras, en la

Ordenacin 408.

TEXTO CASTELLANO DE LAS LETRAS ANTERIORES.


Inocencio

XI Papa. Para

futura

memoria

Estando nuestro cargo por disposicin divina, aunque con cortos mritos nuestros,

el

go-

bierno de la Iglesia Catlica extendida por todo el Universo, corroboramos con el auxilio de la

confirmacin Apostlica, siempre que se nos pide, lo que se ha determinado y ordenado piadosa

y prudentemente por
1

los Superiores Regulares, para la propagacin

de la Religin Cristiana y de

a F Catlica, recta instruccin de los fieles en la doctrina sagrada y en las costumbres

Cri3tanas,y feliz direccin de los Ministros Religiosos.que residan en los Seminarios instituidos,

PARTE

616

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

y que en cualquier tiempo se instituyeren para ste


puesto permanezca siempre firme y vlido.

efecto,

en atencin habernos hecho exponer, poco hace,

el

fin

de que

lo

determinado y des-

amado Hijo Francisco Diaz de San

Buenaventura, Predicador y Telogo de nuestro muy amado en Cristo Hijo Crlos, Key Catlico
de Espaa, y Comisario general en la Curia Komana por la Familia Ultramontana de los Religiosos Menores de San Francisco de la Observancia, que el

amado Hijo Pedro Marin Sorman,

Ministro General de dicha Orden, por sus Letras Patentes dirigidas al amado Hijo Antonio
Linaz, Prefecto de las Misiones de dicha Orden en las Indias Occidentales, promulg varios

Decretos y disposiciones, que constan de las enunciadas Letras Patentes, las cuales son del
tenor siguiente : Fr. Pedro Marin Sorman de Miln Lector Jubilado, Calificador de la Inquisicin,

Ex-Guardian de Jerusalen, Ministro General de toda

Siervo, etc.

nuestro

muy amado

la

Orden de Religiosos Menores y

en Cristo el P. Fr. Antonio Linaz, Prefecto de las Misiones

de nuestra Orden en las Indias Occidentales por la autoridad Apostlica, salud para siempre

en

el Seor.

Teniendo presente que San Francisco,

1.

Fundador de nuestra Orden, conoci por

nclito

revelacin divina, que l y sus Religiosos habian sido llamados para la salvacin de otros, segn
lo

que la Iglesia

le

canta

no quiere vivir para

Dios,

derando con reflexin, que

San Francisco, sabiendo

s solo, sino

el

mismo

lo

que habia de hacer, movido del zelo de

para ser provechoso otros.

con muchos peligros emprendi con gran fervor un viaje para


tin cinco Religiosos observantsimos

Santa F, predicando
los del Occidente,

el

ademas de

esto, consi-

Serfico Padre el ao undcimo de su conversin Dios,


ir

a los Reinos del Soldn, y descasi todo el mundo la

Miramamolin, para convertir

Sagrado Evangelio de Cristo,

en los parajes del Oriente, y ellos en

en cuya solicitud, segn consta de muchsimas Bulas de

los

Sumos

Pontfi-

ha resplandecido admirablemente nuestra Orden por Misioneros observantes desde su

ces,

fundacin hasta el presente, y deseando atender la conservacin del enunciado cargo en nuestra
Serfica Orden, y al loable

primero

aumento del sobredicho

las consultas necesarias,

las presentes, en virtud de Santa Obediencia te

que aqu adelante se

ejercicio dlas Misiones,

habiendo tenido

determinamos con madurez mandarte, como por

dir, recorras

el tenor

de

mandamos, que como Comisario Delegado para lo

cuidadosamente

las Provincias

que estn bajo de nuestra

Reinos Islas de Epaa y ejerzas el santo miobediencia en los


Lugares
las
Ciudades,
nisterio de las Misiones en
y Castillos, que ms bien te parecieren, con el
Paises Ultramontanos de

los

consentimiento de los Ordinarios, y procures exhortar y amonestar abrazarlo los Religiosos,


que en las enunciadas Provincias hallares aptos para el sagrado ejercicio y conservacin de las
Misiones, y admitas caritativamente los que inspirados de la Divina gracia, quisieren espon-

tneamente pasar

los Paises de las Indias,

y procures destinarlos en nuestro nombre

al sobre-

dicho loable encargo, y por tus Letras les podrs sealar uno de los Seminarios Colegios
erigidos que se erigieren en Espaa y en las Provincias de las Indias, segn los Estatutos

aprobados por nuestro Santsimo Seor Inocencio XI


2.

los

el

dia 7 de

enunciados as admitidos estarn obligados

ir

Mayo de

1680.

inmediatamente morar

al dicho

y para que no se pierda el mrito de la obediencia en tan santa obra,


mandamos en virtud de santa obediencia todos los que, como va dicho, se dedicaren esponSeminario Colegio

tneamente, y bajo la forma sobredicha fueren destinados algn Seminario, que hagan el
enunciado viaje y obra devotamente ejemplo de los Discpulos de Cristo Nuestro Seor,

segn

lo prescrito por los sobredichos Estatutos,

taren en el trabajo, as les sern iguales en


las

el

esperando ciertamente que conforme los imi-

premio

y en virtud de

la

misma

obediencia y s

penas contenidas en los mencionados Estatutos aprobados por la Santa Sede, mandamos

SECCION CUARTA.

617

todos los Keligiosos de nuestra Orden de cualquier grado, condicin y reforma que sean, que

con ningn pretexto, especie, colorido, ni de ninguna fornja detengan, distraigan 6 impidan
los

dichos Religosos elegidos y admitidos por

t,

como va

dicho, sino ntes bien, al instante les

den las licencias y les permitan ir los Seminarios, por cuanto nos desde ahora para entnces,
de todo corazn echamos la bendicin de nuestro Santo Padre as los que vayan
lo

como

los

que

permitan, persuadan y cooperen ello.


3. Pero encargamos la conciencia sobre que cuides exactamente de que no sean admitidos

tan santa obra Religiosos incapaces, poco idneos que sean de

Provincias

pues as se atender la salvacin de

escndalos los fieles infieles.

las

mala vida y costumbres en sus

almas y se quitarn

las ocasiones

para que los sobredichos Religiosos elegidos por

t,

de los

mintras

fueren contigo de viaje y permanecieren en el ejercicio de las Misiones fuera de los Colegios de
Misioneros, no estn sin Superior, te

mandamos que los

gobiernes, y ellos les

imponemos por

obediencia que te veneren y obedezcan en todo, y por todo como su verdadero y legtimo
Prelado Delegado, y del mismo modo, que nos obedeceran, si estuvisemos presente.

Ademas de esto, adherindonos los sobredichos Estatutos y recomendando su observancia


damos plena facultad para enviar sus Provincias los Religiosos ya recibidos, y que un
no estn incorporados en algn Colegio, que reconocieres ser inhbiles 6 poco idneos para ejer4.

te

cer el cargo de las Misiones, y recibir otros en lugar de aquellos.

si

algn compaero tuyo 6

Misionero, que est ocupado en el ejercicio de las Misiones,cayere enfermo fuera del Colegio, y
aconteciere que resida en alguno de los Conventos, que estn bajo de nuestra obediencia, el
perior y los

dems Religiosos

Su-

del enunciado Convento estn precisamente obligados a curarlo,

hasta que se ponga enteramente sano, y servirlo segn lo previene la Regla.


5.

Asimismo

te

permitimos que,

si

no pudieres

ir

personalmente algunas de las sobredi-

chas Provincias Ultramontanas Indianas, por la gran distancia 6 por otra cualquier causa,

puedas subdelegar en todo y por todo y comunicar alguno algunos de tus compaeros 6
otro de los Misioneros de nuestra Orden, la autoridad para hacer todas las cosas, que hicieras
por

mismo,

si te

hallases all en persona con

concedido en las presentes Letras

gar

la superioridad

y facultades, que se

te

han

pero aquel aquellos, que delegares, no podrn subdele-

otros-.

Por lo respectivo las facultades, queremos y por el tenor de las presentes concedemos,
que t y los enunciados Keligiosos, que fueren subdelegados, como v dicho, en las expresadas
6.

Provincias de Espaa y de las Indias, gocen de la


dispensar y
lares,

commutar en

el

misma

autoridad y facultad de absolver,

fuero de la conciencia, en cuanto los Religiosos, Monjas y Secu-

de que pudiera gozar y usar

ol

Ministro General, si se hallase all; y para que las sobremandamos todas y

dichas autoridades y facultades no dejen de surtir su efecto, ordenamos y

cada una de las personas de ambos sexos,que estn bajo de nuestra obediencia en las expresadas
Provincias, de cualquiera grado, dignidad
cia

por

y superioridad que sean, en virtud de santa obedieny so pena de Excomunin mayor ipso fado incurrenda y de privacin de voz activa y pasiva

un

trienio,

que coadyuvando tus intentos, siempre que

les fuere

pedido por cualquiera de

benigna y caritativamente y sin ninguna repugnancia t y tus Compaeros Subdelegados en la forma sobredicha en sus Lugares, Conventos, Capillas, Oratorios
vosotros, os reciban

Iglesias para cualquiera pltica privada, secreta y fraternal, predicar

confesar con licencia de los Ordinarios, y

si

sermones pblicos

fuere necesario entrar en algn Monasterio para

administrar los Sacramentos alguna Monja enferma, que est en

el

artculo de la

muerte

para ayudarla bien morir, se entienda concedida y referida la sobredicha facultad tambin
para estos casos.

TOM.

I.

T7

PARTE

618

7.

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3a

Pero cuando llegares algn Seminario 6 Colegio de Misioneros, erigido hasta ahora

que se erigiere fundare en


morares en

los paises de las Indias

y de la Familia Ultramontana, y mientras

con los sobredichos compaeros, estos Subdelegados residieren all separada-

mente, determinamos que podis usar de la autoridad y facultades correspondientes solo para

en cuanto

al fuero

de la conciencia, y os declaramos despojados de otra cualquiera jurisdiccin,

que no haya sido obtenida con

el ttulo

de otra Prelacia

pero por esto no suspendemos el efecto

de las Letras Patentes y Comisiones, que hayas dado precedentemente, ntes bien queremos que
los surta y s6 las dichas penas te mandamos rigurosamente t y tus compaeros, ordenando

tambin

los

dems Subdelegados que, aunque no


inviolablemente al Guardian de

ris y obedezcis

seis de la Familia de dicho Colegio, venel,

segn

lo

prescrito en los enunciados

como va dicho, en todas las cosas, que corresponden


mismo haris en los dems Conventos de la Orden en seal

Estatutos aprobados por la Santa Sede,

huspedes y moradores y esto


de reverencia, cuando no redunde en perjuicio del ejercicio de

los

patible con

Misiones no fuere incom-

las

l.

Cuando determinares

Seminario 6 Colegio, en que estuvieres de familia 6 husped,

salir del

podrs elegir y llevar contigo los compaeros y Misioneros, que creyeres ser

enunciado encargo de las Misiones en aquellos paises de

el

infieles,

mas idneos para

en que juzgares que son

necesarios, precediendo la espontnea voluntad de los mencionados sujetos, que se requiere para
esto,

y con

el

mayor parte

dictamen del Discretorio del sobredicho Seminario

pero

si el

Guardian, con la

del Discretorio se te opusieren ello dars parte al Superior General,bajo de cuya

jurisdiccin estuviere el expresado Seminario, y habido su consentimiento, y no de otra suerte,


si

ntes no tuvieres delegacin legtima para ello, el Guardian y Discretos estarn obligados

condescender tu eleccin, pues no hay ninguna razn que dicte, que


las Misiones,

el

que fuere Comisario de

no pueda hacer eleccin de los Operarios, segn la necesidad de

los

Lugares y

paises de los infieles.


8.

Despus que hayas solido como va dicho, y anduvieres nuevamente por

Provincias de Espaa y de las Indias, cuantas veces,

como va expresado,

las sobredichas

envies otros Keli-

giosos vayas personalmente buscar otros Misioneros erigir otros Colegios de Misiones,

determinamos y declaramos que t y los expresados Eeligiosos podis usar y gozar de la enuncomo queda establecido, determinamos que vosotros los expresados y todos

ciada superioridad, y
los

dems Predicadores y Confesores de nuestra Orden incorporados en los sobredichos Colecomo que se erigieren, debas y deban gozar de ella, mientras

gios de las Misiones, as erigidos

aconteciere que ejerzan la santa obra y loable cargo de las Misiones, en los paises as de fieles

como de
9.

infieles, estuvieren aplicados

Ningn Guardian de alguno de

en los sobredichos Colegios.

los

mencionados Colegios se atreva impedir con ningn

pretexto, que salgas del Convento partas del

Lugar en que estuviere

en otros ejercicios al compaero que, siendo de tu agrado, por

el

el

Colegio, ni ocupar

tenor de las presentes, eligieres

y mudares, siempre que fuere conveniente, sino que, luego que le pidas la bendicin, est obligado darte licencia para que partas con el enunciado compaero, fin de que as puedas ms
fcil

y convenientemente ejecutar tu encargo en

todo acontecimiento y necesidad pues


;

juntar limeas para

ella,

si los

los paises as de fieles

como de

infieles,

y en

Keligiosos, que estn dedicados la Tierra Santa

gozan de sta independencia de

los Superiores Locales,

con

ms

razn

debe gozar y aprovecharse de ella el Comisario de las Misiones, dedicado con todo esfuerzo la
conversin de los infieles y al provecho de las almas,
10.

de los

Ademas de esto, para que al presente, y en lo sucesivo se atienda mejor la conversin


infieles y ms saludablemente la salvacin de todas las almas, en las enunciadas

SECCION CUARTA.

619

Provincias de la Familia Ultramontana y de las Indias, queremos y por el tenor de las


presentes ordenamos, que en cualquiera de las enunciadas Provincias, en que no estuviere
erigido aprobado algn Seminario Colegio de Misioneros de nuestra

de la

Orden con

Sagrada Congregacin de Propaganda Fide, ni estuviere permitido que se

en lo sucesivo

se erija en Colegio y

uno de los Conventos ya fundados, y

y que

erijidos

la autoridad

erija

funde

Seminario para educar Misioneros de nuestra Orden,

e ;tii

siempre obligados gobernarse

se erijiercu cu las enunciadas Provincias, en todo lo

los dichos Colegios

que no sea en menosprecio

modo y forma, en que en los sobredichos


Papa Nuestro Seor el dia 7 de Mayo,
Santidad
del
enunciado
por
la
Estatutos aprobados
de la autoridad de dicha Sagrada Congregacin, del

mandamos que

y gobernaran.
Conventos,
que se hayan de destinar para tan loable
11. Los sobredichos
se rigieran

no hay alguna razn inevitable para

deban ser de los Recoletos, y si


hemos tenido por conveniente cometer

al juicio

y arbitrio de

los

lo

fin,

puedan y

contrario, lo cual

Superiores Generales de

aquellos parajes, que al presente son y en cualquier tiempo fueren, mandndoles igualmente
so la indignacin de Nuestro Padre S:in Francisco y las penas que impusiere su arbitrio

nuestro Eminentsimo Protector y sus Sucesores, que siempre que fueren requeridos por

por otro Religioso que destinares, asignen un Convento

e;i

cada Provincia para la dicha edu-

cacin de Misioneros, y no se atrevan dilatar 6 suspender el enunciado sealamiento por

ms de cuatro meses, y

si

hicieren lo contrario, recurdense de la sentencia de Nuestro Padre

impone

las penas de la maldicin suya y de toda la Corte Celestial a los


que confunden y destruyen lo que el Altsimo ha edificado y no cesa de edificar por medio
de los Santos Religiosos de sta Orden.
S. Francisco.en la cual

12.

te exhortamos en el Seor, que cuides con la

otros Misioneros idneos para ello, 6 Religiosos de

mayor

vigilancia por t

mismo y por

probidad y de santa^ costumbres, y que

con madura reflexin eligieres para las sobredichas erecciones, as en las Provincias de Espaa

como de todas

Rey

las Indias sujetas al

Catlico y trabajes continuamente en su ejecucin,

promocin y establecimiento, y no ceses nunca de servir Dios y nuestra Orden en obra


tan santa.
13.

Para

lo

cual te recomendamos encarecidamente

y tus compaeros y todos los

y que trabajaren espontneamente en las


sobredichas erecciones, los Superiores Generales y Particulares de aquellas Provincias, en

dems Religiosos, que fueren destinados por

que se hicieren las enunciadas erecciones, y por las presentes por ahora y para en adelante
con la autoridad de Ministro General, de que usamos, suplimos jurdica y legtimamente el
consentimiento dlas mencionadas Provincias, en cuanto sea necesario, siguiendo el ejemplo de
nuestro Predecesor, que lo supli para las erecciones hechas y dispuestas en el tiempo de su

Generalato, y declaramos que no se les deba pedir ni esperar de ellas el enunciado consentimiento.
14.

Ademas de

esto,

con la

majw

sumisin y veneracin te recomendamos

y dichos

Rey Catlico y los Consejeros de su


Majestad, esperando que en un tribunal de tanta piedad nada sojuzgar ms til y conducente,

Religiosos los Prncipes Cri^iaaos, especialmente al

que hacer que se perfeccione con la Real proteccin sta obra comenzada, para que se conceda
la ida

la entrada

en las Provincias de las Indias y dems parajes de infieles solamente

tantos bien instruidos y educados operarios

como hay, y

se niegue

enteramente los que

buscan, lo que Dios no quiera, el fruto suyo y no el de Jesu Cristo.


15.

Luego pues que estuviesen

erigidos siete Seminarios en la forma sobredicha, y estn

aplicados las Misiones en las Provincias de Espaa, por el tenor de las presentes establece-

PARTE

620

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3*

mos, que est prohibido totalmente


de

paso las Misiones de las Indias, todos los Religiosos

el

Espaa, que ntes por

las Provincias de

el discurso de dos aos por otro espacio de tiempo,


que se asignare, aumentare o disminuyere por nviestro Comisario General de Indias residente
en Madrid, no hubiesen dado pruebas y muestras de su religiosidad, idoneidad y vocacin,
y

con

el

consentimiento y permisos necesarios pues con sta providencia se atender la


las Provincias sitas en las Indias, si la necesitan, la edificacin de los fieles, as
;

reforma de

en aquellos paises como en los de Espaa, conversin de los


todos,

ms pura observancia de nuestra Eegla, y

Iglesia,

y siendo Dios servido, no

se reputar superfino

de las almas de

infieles, salvacin

se servir en gran

manera

al

decoro de toda la

redundante tan gran nmero de

Seminarios en las Provincias de Espaa.


16. Pero, por cuanto no bastarn tus fuerzas corporales para tan

immenso

por el tenor de las presentes determinamos que te unas fraternalmente con

trabajo, por tanto,


el

P. Fr. Francisco

Salmern, Erector del Seminario de Sahagun y celantsimo Predicador, Misionero en toda


Espaa, y os instituimos y declaramos t y al referido P. Salmern por Comisarios delegados,
para que tengan efecto las dichas erecciones con

omnmoda independencia uno de

otro, cada

cual en la mitad de las Provincias de Espaa, segn la reparticin que primero se ha de convenir entre vosotros, recomendando encarecidamente la solicitud vosotros y vuestros com-

paeros y los dems Religiosos de probidad que, con vuestro consentimiento, trabajaren en
dichas erecciones.
17.

T para que el

sobredicho P. Salmern y sus compaeros y los dems Religiosos, que lo

quisieren seguir en una obra tan santa, no carezcan de la debida autoridad, facultades
y superioridad necesaria, queremos y declaramos que puedan y deban usar y gozar respectivamente
y
sin

ninguna distincin, de todas

las gracias, facultades, superioridades y privilegios concedidos

por el tenor de las presentes respectivamente

y tus compaeros y todos

los

que deter-

minen seguirte.
18.

Y t,

como experto en

las cosas

y necesidades-de

las Indias Occidentales, te

concedemos

facultad para que de los Predicadores Misioneros existentes en las Provincias, en nuestro nombre
elijas uno,

el

que

te pareciere

ms

idneo, que cuide con toda vigilancia de las sobredichas

erecciones en las enunciadas Provincias sujetas al Comisario General de aquellos parajes, y se

denomine all Comisario de Misiones y podrs nombrar otro de los existentes en las Provincias
de la Nueva Esp-a y de Filipinas para el mismo efecto y con el mismo ttulo para aquellos
parajes,

cuando no fueres

ellos

si

fuese necesario que se destine otro distinto las Provin-

cias de Filipinas, lo podrs destinar para ellas.

19.

los

gozar de la

como

epunciados Comisarios de las Misiones, que fuesen elegidos por

presentes puedas usar, gozar y aprovecharte j las cuales te servirn tambin

Apostlica; y por el

mismo tiempo durarn

si

para los mismos

no se determinare otra cosa por la

las facultades concedidas al P.

tampoco no fuere establecida otra casa por


20.

podrn usar y

autoridad y superioridad y de iguales facultades, as para las erecciones


para ejercer las Misiones y buscar Religiosos para ellas, de que t por el tenor de las

parajes y nunca se acabarn con ningn pretexto,

si

t,

misma

la dicha

Sede

Francisco Salmern,

Santa Sede.

Y mandamos cada uno de vosotros que as para los Seminarios erigidos y que se erigieren,

como para aumentar

el ejercicio

de las Misiones en los parajes de las Indias, admitis los Reli-

giosos idneos, y cuando os pareciere

conveniente pasar aquellos parajes en virtud de las

presentes, podis ir ellos.

21. Falleciendo t el sobredicho P. Salmern, pasando las Indias el uno 6 el otro, y

lugo que los Gomisarios de las Misiones que, segn va dicho, eliegieres en los Reinos y Pro-

SECCION CUARTA.

621

vincias de las Indias, hubiesen ejercido el sobredicho cargo por el discurso de siete aos, los

respectivos Superiores Generales de aquellos parajes, que en cualquier tiempo fueren, elegirn
otros en lugar de vosotros dlos enunciados Comisarios

pero en la eleccin de ellos se deber

observar la forma.que se ha establecido para la eleccin de cualquiera de los Guardianes de los

Seminarios; y para que la igualdad del honor, que proviene del sobredicho Comisariato se comunique todos los Seminarios, el primer Comisario para cualquiera parte de las Provincias la

como va dicho aqu antecedentemente, te concedimos, uno se sacar del Seminario que haya
primeramente erigido en aquella parte, el segundo, y as de los dems hasta el ltimo, el

cual,

sido

cuando se empieze otra vez,

se observar siempre,

cual orden

Provincias de aquella parte, con el asenso del

si

al

Superior General de las

mayor nmero de los Guardianes de

los Colegios

ms

prspero aumento de

estos trminos se deber conceder cada Colegio Seminario

un Comisariato, que

de dicho Comisariato,no pareciese

ms

conveniente otra cosa para el

las Misiones.

22.

En

primer elegido fuese privado de

oficio,

se observa en los Seminarios para deponer y privar los

Guar-

ha de durar por un septenio ntegro, aunque fallezca


observando

la

misma forma, que

el

dianes, y no de otra suerte, 6 quede inhbil por otra razn fuese elegido para oficio incompa-

tible.como lo ser el de Guardian Provincial


riato de las

pues en estos casos ser promovido al Comisa-

Misiones otro Predicador Misionero del

mismo Seminario, segn

la

forma de

la

primera eleccin.
23. Los sobredichos Comisarios tengan el primer lugar despus del Guardian, en todos los

Colegios de su Comisariato y mientras estuvieren en el Convento, sern Discretos por el tiempo

de su Comisariato,fuera de los nombrados en los Estatutos de los Colegios aprobados legtima-

mente, como se ha dicho

pero nunca usurpen el ttulo de General, ni se puedan llamar

Comisarios Generales de las Misiones, ni tampoco se atrevan usar ni gozar de ninguna jurisdiccin ni facultad, fuera de lo que aqu antecedentemente les est concedido, ni perturbar el

gobierno regular de los Colegios, y solo corresponder los Guardianes el recibir novicios, pre-

y aumentar
nmero de Misioneros y dems Religiosos, observando lo que se debe observar-,
Estatutos, todas las cuales cosas se hagan por los enunciados Guardianes, con tal que

sentar los Ordinarios Locales, Religiosos para predicar y confesar seglares,

disminuir

segn

los

el

no se viole de ningn modo la forma de

los

Estatutos aprobados por la Santa Sede.

24. Pero corresponder solos los Superiores Generales de aquellas partes, la

tucin de Predicadores y Confesores as de Religiosos

primera

como de Monjas y seglares,

insti-

igualmente

corresponder solos los Superiores Generales de aquellos parajes, en que hubiere Seminarios,
destinar los clrigos coristas para recibir rdenes

destinarn ninguno

si

no es con

el

pero estos no instituirn, promovern, ni

dictameny asenso que

un exmen

exacto, y no de otra suerte, de la

que resida

el

que ha de ser examinado

se

haya de dar por escrito,despues de

mayor parte del Discretorio de aquel Seminario, en

interviniendo el enunciado consentimiento, el Superior

General estar obligado expedir sus Letras, para que por su culpable negligencia, los Seminarios no carezcan de los operarios necesarios, sino que se conserven.
25. Si alguna vez aconteciere, que algn Religioso que haya tenido el oficio de Definidor

General, Comisario General en la Curia, Procurador General de la Orden, Comisario General

de la Familia, Ministro General, Vicario Vice-Comisario General pasare cualquiera de los


dichos Seminarios Colegios, y quisiere ocuparse all en el ejercicio de las Misiones, luego al
punto sea admitido por el Guardian y Discretos; pero.para que su propia Provincia la Familia

Ultramontana toda

la

Orden no

para el Gobierno, aunque

el tal

este totalmente privada de unos varones expertos por

Dios

que va dicho, viva de familia en un Colegio Seminario, no

PARTE

622

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

pierda el tener voto ni las subrogaciones, preeminencias y privilegios, que le son debidos segn
los estatutos, as en su Provincia como en la Familia Ultramontana y en toda la Orden, y pueda

gozar de ellos
ste

modo

mismo modo que

del

all,

si

no hubiese salido de su propia Provincia

pues de

mucha autoridad y

estar honrado el ejercicio de las Misiones con Varones de

experiencia, sin que por su falta separacin se siga ningn detrimento la Orden.
26.

Y porque, cuando

Padre San Francisco, y

por las presentes atendemos al decoro de la primera Orden de Nuestro


al

consuelo y las necesidades espirituales de la segunda, no debemos

muy amada

olvidarnos de la Tercera Orden de Penitencia


se

aumente ms cada dia

la

del

mismo Santo Fundador para que


;

enunciada Venerable Orden de Penitencia instituida por Nuestra

Padre San Francisco para personas de ambos sexos, que viven en

mente VII y Paulo


la

comunicacin de

III en tres Estados bajo


los

mismos

el siglo,

y dividida por Cle-

una misma denominacin de Orden Tercera, y con

privilegios, gracias, concesiones, indulgencias

bajo de diversos Estatutos segn la exigencia de cada estado y los Santos de


refiera el

mismo Paulo

III en

su Breve, que comienza Trium Statuum,

y favores, y solo
ella, que como

se tienen por Santos

de dicha Orden, y no deje de tener personas que la sigan en las Provincias de las Indias y de
todo el Orbe Cristiano, y se formen las costumbres de los

que viven bajo de

fieles

con el ejemplo de las personas,

la sobredicha regla, en virtud de las Constituciones Apostlicas

por la Santidad de Alejando Vil en unas

Letras suyas, que comienzan

data 28 de Julio de 1657, las cuales Constituciones

juntamente con los Estatutos de

la

Orden

mand observar

el

aprobadas

Exponi Nolis, su
expresado Pontifice

instituimos los sobredichos Comisarios de las

Misiones, Guardianes de los Seminarios y dems Misioneros, que se destinaren por ellos por
solicitadores del
fieles

regla,

aumento de dicha Orden;

les

damos omnmoda facultad para recibir

los

la enunciada Orden Tercera, la profesin de ella y al seguimiento exactsimo de la

segn

los sobredichos Estatutos

las Constituciones de la

Orden, contenidas y esplicadas

ambos sexos, admitidas bajo la forma


y
sobredicha al estado, que les corresponda en dicha Orden Tercera, podrn gozar de todas las
gracias indulgencias y concesiones hechas, como va dicho, por la Santa Sede la enunciada
Orden Tercera, del mismo modo que pueden y han acostumbrado usar y aprovecharse de ellas
en

el

las

Espejo Serfico

las enunciadas personas de

dems personas de dicha Orden.

27.

Ademas de

esto,

exhortamos en

el Seor, as

las personas de dicha Orden Tercera, como

las dems de ambos sexos, sujetas nuestra obediencia direccin, que residan dentro fuera

de los sobredichos Seminarios, que frecuenten, segn se acostumbra, los pasos del Via-Crucis y
la devota meditacin de ellos, y ntes despus de algn rato de meditacin, recen las oraciones
de la acostumbrada estacin del Santsimo Sacramento, para que mediante ella y la conmutacin de las diligencias, puedan ganar seguramente las indulgencias, que no estuvieren revoca-

das por la Santa Sede, segn las concesiones de los


28. Finalmente

mandamos rigorosamente todos

Sumos

Pontfices.

Comisarios de las Misiones Religiosos


y
de los Colegios, as Superiores como Subditos, que se muestren continuamente en todas
las cosaSf
Ministros de Dios, seguidores de los Discpulos del Seor, alumnos de la Santa
Observancia,
los

imitadores de los Santos de la Orden hijos del eximio ardor de Nuestro Padre San
Francisco,
y ejerzan indispensablemente la mayor pobreza en todas las cosas, y se contenten con el uso de
aquellos libros, que juzgaren ser necesario indispensable llevar consigo en las Misiones
: y si
recibieren otros de los bienhechores al instante los den las Bibliotecas
dlos Colegios, y solo
para ste fin podran aceptar la sobredicha donacin.
29. Y si aconteciere que con limosnas de bienhechores se dieren luz las obras de algn
Misionero, el Religioso que percibiere las enunciadas limosnas por medio del Sndico (como

SECCION CUARTA.

623

corresponde) y con licencia de los Superiores, que la hayan de dar para sta necesidad determi-

nada, de ningn

que de

ellos se

modo

haga

se reserven la reparticin de los ejemplares y donacin de los libros, sino

lo

que pareciere ms

til

y religioso

siempre los bienhechores y amigos espirituales, que

el

al Discretorio del Colegio, prefiriendo

autor el solicitador de la impresin

expusiere que son dignos.

para que las presentes Letras y maduras determinaciones no carezcan de la firmeza neces-

saria por algunos defectos, 6 de autoridad para

razn; por el

determinar siempre en

lo sucesivo,

tenor de las mismas presentes damos pleua facultad al P. Francisco

por otra

)iaz

de San

Buenaventura, Comisario General en sta Curia, para que solicite as del Eminentsimo Seor
Protector nuestro,

como de

la

Santa Sede

ducentes y la manutencin perpetua, y

le

las confirmaciones necesarias

cometemos con

y corroboraciones con-

las facultades necesarias la

promo-

cin de las enunciadas erecciones y el tratar del negocio de las Misiones en sta Curia, y de

grado le concedemos y damos licencia para pedir en la Sagrada Congregacin de Propaganda


Fide las Prefecturas Prelacias de las Misiones para los enunciados Comisarios, y hacer todas
las

dems cosas que fueren necesarias para perfeccionnar una tan santa obra.

30.

encomendamos con

mrito de la santa obediencia la observancia de stas Letras

el

todos aquellos quienes corresponde, echndoles con toda benignidad la bendicin de nuestro

Padre San Francisco.

En

ste nuestro Convento de Ara-Coeli, el dia 11 de

Pedro Marin Ministro General

En

lugar f del Sello. Por

dsima, Fr. Jos de Len, Secretario General de la Orden. (Registrado


31. Despus de lo cual nuestro Venerable

de la Santa Iglesia Romana,

Mayo de

1686. Fr.

mandado de su Paternidad Reveren tit.

Provincia.)

Hermano Alderano Cybo, Obispo de Porto,Cardenal

Protector de la enunciada Orden cerca de nos y de la Sede

Apostlica aprob y confirm las dichas Letras-Patentes por su Decreto del tenor siguiente, es
saber

Alderano Cybo, Obispo de Porto, Cardenal de

Serfica

Orden de San Fraucisco cerca de

la

la

Santa Iglesia Romana, Protector

Santa Sede, por

el

etc.

de la

tenor de las presentes aprobamos

y confirmamos las Letras-Patentes, que anteceden del P. Ministro General y la diposicion


inserta en ellas, y

ordenamos y mandamos que surtan su efecto s las penas prescritas en los


En Roma, 13 de Marzo de 1686. Alderano

Estatutos Generales contra los desobedientes.

Cybo (cardenal Iiotector. En lugar f del sello. Juan Bautisa Rnsca etc.
32. Y respecto de que, segn se contenia tambin en la enunciada representacin,
dicho Francisco, Comisario General en la Curia, desea en gran
se corroboren con el patrocinio

manera que

el sobre-

las cosas expresadas

de nuestra confirmacin Apostlica, para que subsistan ms

firmemente y se observen con ms exactitud

nos condescendiendo benignamente en sta parte,

en cuanto podemos en el Seor, los deseos de dicho Francisco Comisario General, y queriendo
hacerle especiales favores y gracias, absolvindole por el tenor de las presentes y declarndole
absuelto de cualquiera Excomunin, suspensin, entredicho y

dems

sentencias, censuras y

penas Eclesisticas fulminadas con cualquier motivo causa a jure vel a& homine,
quier

modo

splicas,

si

de cual-

est incurso en alguna, solo para que consiga con efecto sta gracia, defiriendo las

que

se nos

han presentado humildemente en su nombre sobre

esto,

con la autoridad

Apostlica por el tenor de las presentes confirmamos y aprobamos las sobredichas LetrasPatentes aqu antecedentemente insertas del enunciado Pedro Marin, Ministro General, aprobadas

y confirmadas,

como va

dicho, por el

mencionado Alderano, Obispo Cardenal y Protector, con


les aadimos el vigor de la inviolable
; y

todas y cada una de las cosas contenidas en ellas

firmeza Apostlica y suplimos todos y cada uno de los defectos de hecho y de derecho,

habido algunos de cualquier

modo eu

ello.

si

hubiese

Declarando que las presentes y las preinsertas

PARTE

624

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Letras-Patentes sean y hayan de ser siempre, firmes, vlidas y eficaces, y surtan y produzcan su
pleno ntegro efecto, y sufraguen plensiraamente en todo y por todo aquellos quienes
corresponde y pudiese corresponder en lo sucesivo, y se observen respectiva inviolablemente
por ellos.

Dado en Roma, en San Pedro,

sellado con el sello del Pescador, el dia 28 de Junio de 1686,

ao dcimo de nuestro Pontificado.


titulado

Estatutos Generales para

(Sacado del Archivo de Ocopa, de un libro impreso


el

Gobierno de

Nueva Espaa.

los Misioneros de

Edicin de Madrid, 1781.)

SE CONFIRMAN LOS DECRETOS DEL CAPITULO DE SAN JUAN DE DIOS

PARA

ESPAA INDIAS.
Innocentius Papa XI.

Ex injuncto Nobis
e fluctibus saeculi in

in Ecclesia

Ad perpetuam

divinitus Apostolicse servitutis

rei

muere

memoriam.
peculiarera Christifidelium, qui

portum vita Religiosse confugerunt, uberesque bonorum operum fructus

Dei assidue proferre satagunt, solicitudinem gerentes,

peroque eorum regimine et gubernio provide prudenterque


firma semper atque

illibata persistant, Apostolici

cum

muniminis,

illis,

quse pro felici pros-

constituta esse noscuntur,

ut

Nobis petitur, libenter

id a

adjungamus firmitatem.
Exponi siquidem Nobis nuper

Joannes Emmanuel de Herrera, ProRegnorum Hispaniae et Indiarum, quod


Urbano Papa VIH, Prsedecessore nostro,

fecit dilectus Filius,

curator Generalis Ordinis Fratrum Beati Joannis Dei,

cum

per Constitutiones dicti Ordinis a

fel.

rec.

confirmatas, cap. 102, Capitulis Generalibus et intermediis ipsius Ordinis Constjtutiones ipsas

mutandi

vel

declarandi, novasque etiam adjungendi, prout recti gubernii ratio exegerit,

facultas tribuatur; ideo in Capitulo intermedio

celebratum

fuit,

Ordinis prsedicti, quod die 3 Maji 1683

pro felici prosperoque Ordinis hujusmodi regimine et gubernio facta fuerunt

(Vanse

nonnulla acta et Decreta tenoris, qui sequitur, videlicet.

estos

Decretos en

el

Bularlo de la Orden.)

Cum

autem, sicat eadem expositio subjungebat, acta

et

Decreta hujusmodi ad bonam

Ordinis prsedicti directionem, rectamque illius gubernationem utilia atque necessaria sint,
tirmiora vero et stabiliora esse soleant, que Apostolicse confirmationis presidio roborantur

Nobis propterea prsefatus Joannes Emmanuel Procurator Generalis, totius Ordinis supradicti

nomine humiliter supplicari

fecit,

ut in pramissis opportuue providere

et,

ut infra, indulgere

de benignitate Apostlica dignaremur.

Nos

igitur

ipsum Joannem Emmanuelem Procuratorem Generalem specialibus favoribus et


absolutum fore cnsenles,
volentes, et a quibusvis Excommunicationis

gratiis prosequi

de Ven. Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium negotiis et consultationibus Episcoporum


et

Regularium prsepositorum, qui rem maturo discusserunt,

Decreta in

supradicto

Capitulo

intermedio,

consilio,

omnia

et singula acta et

ut prsefertur, facta pra3inserta,

auctoritate

Apostlica tenore presentium confirmamus et approbamus, illisque iuviolabilis Apostlicas


firmitatis robur adjicimus

Datum Romse, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo Piscataris,


Rom. de Mainardo

Pontificatus nostri anno dcimo. (Del Bular.

Nota. Hablan los Fastos de ste Breve, en la Ordenacin 409.

die

17 Augusti 1686,

SECCION CUARTA.

625

NO SE NOMBREN VISITADORES DE LA MERCED QUE NO SEAN A LO MENOS PRESENTADOS

NI SE DE OFICIO ALGUNO A LOS RELIGIOSOS, SINO PASADO EL QUINQUENIO DE SU

ADOPCION POR HIJO DE LA PROVINCIA.


Innocentius Papa XI.

Ad futuram

rei

memoriam,

Militantis Ecclesise regimini, per ineffabilem divinse bonitatis abundantiara, nullo licet

meritorum nostrorura

pro

suffragio, prsesidentes, ea, quse

felici

qui e fluctibus sseculi ia portum vitse religiosse confugerunt...


ter

prosperoque Christifidelium,

cum

id a Nobis petitur, liben-

concedimus.

Exponi siquidem Nobis nuper fecit dilectus Filius Bartholoraaeus de Rivero, Vicarius, in

Romana Curia Procurator

Generalis, Ordinis Fratrum Beatse Marise de Mercede, Redemptionis

Captivorum, in sacra Theologia Magister, quod in Capitulo Generali dicti Ordinis illiusque
Diffinitorio die la Junii anni

et Diffinitorio

proxime

prseteriti 1686, a dilectis pariter Filiis,

ejusdem Ordinis, unanimi consensu edita

et

Magistro Generali

promulgata fuerunt nonnuUa Statuta

seu Decreta lenoris, qui sequitur, videlicet


Cupiens
los Decretos,

tum

Sanctum Diffinitorium majores


y

solo se pone el siguiente,

Diffinitorium gravissima

ex hoc quod

RR. PP.

Vicarii

damna

in toto Ordine progressus litterarum.... (Omtense

que pertenece las Indias.) Animadvertens etiam Sanc-

et inconvenientia, quse

ventuum Religiosos non Praesentatos nec Magistros


maturitate considerata, socios suos
nit et

prfficipit

RR. PP.

officiis et

nium complelum a
coijsequuturu?

Cum

et similiter ex eo quod, re

Vicariis Generalibus Indiarum,

bonorem Religioso

sit

Filium

prssentium confirmamus

DatumRoma?, apud Sanctam Mariam Majorera, snb annulo


Pontificatus nostri anno undcimo.

SE

Se cita en

communiri summopere deside-

seu Decreta cura mnibus et singulis in eis contentis et

expressis, Apostlica auctoritate, tenore

Nota.

per quinquen-

qua officium vel bonorem

autem, sicut eadem expositio subjungebat..., statuta hujusmodi, quo firmius subsistant

Nos.... prseinserta Statuta

ad minus Prsesentatus, nec

illius Provincise, in

et serventur exactius, Apostolicae confirmationis nostrse robore

rent

non debita

quod in posterum non audeant nec

qui non

alicui, sive sit ejus socius, sive non, nisi

die adoptionis ejus in

sit....

bonoribus dictarura Provinciarum afficiunt, decer-

possint nominare vel instituere Visitatorem aliquem,


conferre officium vel

sequuntur in Provinciis Indiarum,

Generales earum instituunt Visitatores Provinciarum vel Con-

et

approbamus,

etc.

Piscatoris, die 15 Maji 1687,

(Bular. Rom. de Mainardo.)

los Fastos, Ord. 412.

AUMENTAN LOS MAESTROS DE NUMERO HASTA DOCE EN

LA PROVINCIA DE

SAN AGUSTIN DEL PERU.


Innocentius Papa XI.

Ad futuram

rei

memoriam.

Pastoralis officii, quod auctore Deo gerimus, cura animum nostrum solicitat, ut fovendis
promovendisque inter viros Religiosos, vota sua Altissimo in sanctitate et justitia reddere

satagentes,

sacrarum eisque aucillantium bonarum litterarum studiis,

incumbamus, ac proinde

ea, qua; consimili consilio statuta

propensa charitate

atque ordinata esse noscuntur, ut

firma atque illibata persistant, Apostolici munirainis nostri pra;sidio libcnter corroboramus.
1.

Exponi siquidem nobis nuper

TOM.

I.

fecit dilectus Filius,

Joannes de Suazo, Procurator Provincia;


78

PARTE

626

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Peruanse, Ordinis Fratrum Eremitarum S. Augustini, quod cura alias Congregatio Venerabi-

lium Fratrum nostrorum

Eegularium

S.

K. E. Cardinalium negotiis et consultationibus Episcoporum et

pra'posita, animadverterit in prsefata Provincia

numerura Fratrum valde

et idonei

riculis peractis, digni

Peruana, nonnullis ab hincannis,

excrevisse, et plurimos ad pra-sens in illa esse, qui, studiorura cur-

sunt, quibus Magisterii gradus conferatur, inter alia pro

salubri ac felici ejusdem Provincie rcgimine decreta, sub die 19 mensis Novembris 1683

demandavit, ut in Capitulo Generali ejusdem Ordinis tune proxime celebrando, de numero

Magistrorum ejusdem ProvinciE augendo ageretur, acsubinde idem Capitulum Genrale, ut


debitus virtuti honor rependeretur et Fratres prafataj Provinciae congruis honorum praimiis, ad
sacrarum bonarumque litterarum studia amplectenda

et prosequenda, alacriores etferventiores

redderentur, re mature perpensa atque discussa, ac dilecto Filio


S. Marise

apud nos

nostro, Palutio,

Transtyberim S. R. E. Presbytero Cardinali, de Alteras nuncupato, Ordinis


et Sedera Apostolicam Protectore, approbante,

inter cseteras pro dicta

titulo

praedicti

Peruana

Provincia editas ordinationes, senariura ejusdem Provincia} Magistrorura numerura

(si ita

nobis placeret) ad duodenarium in posterum extendendura esse sancivit, decretumque hac in


re sub titulo

pro Peruana Provincia 11, edidit tenoris, qui sequitur, videlicet Quoniam
ampia latcque extensa. Divino favene numine, viris eximiis abundat,
:

prsefata Provincia satis

quos debita prEemiorum vicissitudine non decetesse destitutos, ac eadem Sacra Congregatio ad

Capitulum Genrale commiserit agere de augendo numero Magistrorum, declaratur

Peruana duodecim

in

posterum futuros esse Magistros de numero,

si

in Provincia

SSmo. D. N.

placuerit,

habito respectu proportionatse distributionis, ita ut pro natis in Indiis, qui sunt in majori

numero, novem designentur Magisteria,


2.

Cumautera,

sicut

eadem

et tria pro Hispaniis longe paucioribus.

expositio subjungebat, dictus Joannes

decretum hujusmodi in

prsefato Capitulo Generali factura, ut firmius subsistat et exacte servari valeat, Apostolicae

confirmationis nostra^ patrocinio commuuiri

plurimum

desideret

Nos ipsum Joannera specia-

libus favoribus et gratiis prosequi volentes et a quibusvis Excomraunicationis


fore censentes, supplicationibus ejus

absolutum

nomine Nobis super hoc hurailiter porrectis

inclinati,

Decretura praeinsertura, auctoritate Apostlica, tenore prsesentiura, approbamus etconrraamus,


illudque executioni raandari deber decerniraus.

Decernentes pariter easdem praesentes Litteras semper validas, firmas et


suosque plenarios et ntegros effectus sortiri et obtinere, etc.

3.

efficaces existere

et fore,

Datura Romae, apud S. Mariam Majorera, sub annulo Piscatoris, die 22 Januarii 1688,
Ponticatus nostri anno duodcimo. (Del Bul. Rora. Luxeraburg.
Nota. Hablan los Fastos de stas Letras, en la Ordenacin 414.
el

nmero de Maestros entre

y de

los Espaoles,

los

tora. 11,

pg. 531.)

En ellas se concede aumentar

Agustinos del Per, en sta forma; saber, que de

los

hasta doce

Americanos fuesen nueve,

por ser mnos en nmero, uesen tres.

SE CONFIRMA EL DECRETO DEL CAPITULO GENERAL DE LA ORDEN DE SAN AGUSTIN, EN

EL QUE SE PROHIBE A LOS RELIGIOSOS DE LAS PROVINCIAS DE MJICO Y MICHOACAN


SALIR SIN COMPANERO Y LLEVAR CAPA Y SOMBRERO.
Innocentius Papa XI.

Ex

Ad

futuram

rei

memoriam.

debito Pastoralis ofBcii, quod inscrutabilis Divinas sapientiae altitudo humilitati nostrse,

viribus licet et raeritis longe imptiri, impouere dignata est, paternam Cliristifidelium, qui e
fluctibus sa;culi in portura

vita; Religios;e

confugerunt, curara peculiari charitate assidue

gerentes, ea, quae pro felici prosperoque illorum regimine et gubernio provide constituta atque

SECCION CUARTA.

627

ordinata esse noscuntur, ut firma et illibata persistant, Apostolici muniminis praesidio,


id a nobis petitur,

Exponi siquidem nobis nuper

Eremitarum

cum

roboramus.

S. Augustini,

fecit dilectns Pilius,

quod

Procurator Generalis Ordinis Fratrum

alias in Capitulo Generali dicti Ordinis in

hac

Alma Urbe

nostra celbrate de anno 1673, pro Mexicana et Meehoacanensi Provinciis Ordinis prsedicti
edita et facta fuerunt nonnulla decreta seu ordinationes tenoris, qui sequitur, videlicet
Decreta Capituli Generalis

Mechoacan. Provinciis,

etc.

vimus in iisdem Mexicana

anuo 1673 Eomse celebrati, edita specialiter pro Mexicana et

Magister Frater Nicolaus Oliva Seen,

damnabilem

Mechoacan. Provinciis

et

Quoniam

etc.

vero audi-

abusum, ut

irrepsisse

Keligiosi nostri per Urbes, Oppida, perqu loca, in quibus immorantur, dissociati incedant,

pallium et galerum deferentes. Idcirco Decreto resolutum fuit in Congregatione Diffinitoriali


Capituli Generalis, ut stricte et sub pcenis infra exprimendis prohibeatur, prout nos tenore

prsesentium probibemus, ne aliqui ex Religiosis nostris prsedictarum Mexicanse eque Mechoacan. Provinciarum e Conventibus, etiam associati,
et per publicas

Urbium aliorumque locorum


et sub pcenis

salutaris observantise

cum

privationis

graduum

et

sacrarum nostri Ordinis Constitutionum

Superiore licentia, semper associati

et,

galero exire audeant,

Mandantes

vias incedere sine socio.

officiorum

successorum arbitrio reservatis, ut quoties Religiosis prsedictis


prsescripta

cum

eque

pallio

erit

in

meritum

aliisque nostro

et

exeundum, serventur

postulata atque

obtena a Patre

incedant, juxta Christi Domini exemplum, qui Apostlos

Discipulosque suos non solos, sed binos semper mittere consuevit. Romae, die 2 Junii 1673.

Et sane Decretum contra usum

pallii et galeri

pro prsedictis Provinciis subinde innovatum

nupero Capitulo Generali ejusdem Ordinis in eadem Urbe celebrato


de anno 1685 per aliud Decretum ibidem editum sub titulo pro Mexicana Provincia, sub

et

confirmatum

fuit in

numero
contra

Cum

10, tenoris qui sequitur

usum

autem, sicut

eadenji

Innovatur et confirmatur Decretum Reverendissimi Olivae

Meehoacanensi Provinciis.
expositio subjungebat, eorumdera Decretorum observantia in

pallii et galeri in

prsedictis Provinciis

Mexicana

hucusque neglecta

et

fuerit et de prsesenti etiam negligatur, ideoque

supradictus Procurator Generalis, quo illa

idem

firmius subsistant et serventur exactius, Aposto-

communiri summopere desideret; Nos ejus votis hac


in re, quantum cum Domino possumus, favorabiliter annuere volentes ipsumque a quibusvis
Excommunicationis, suspensionis et interdicti
absolventes et absolutum fore censentes,

licae

confirraationis nostrse patrocinio

supplicationibus ejus nomine Nobis super hoc humiliter porrectis inclinati, preinserta Decreta

Ordinationes, auctoritate Apostlica, tenore praesentinm, confirmamus

et

illisque inviolabilis Apostolicse firmitatis robur adjicimus, ac

omnes

et

approbamus,

et singulos juris et facti

defectus, si qui desuper quoraodolibet intervenerint, supplemus.

Decernentes

prseinserta Decreta et Ordinationes ac

easdem presentes Litteras semper

firmas, validas et efficaces existere et fore, etc.

Datum Romse, apud


Pontificatus nostri

Mariam Majorem, sub annulo Piscatoris,


anno duodcimo. (Del Bul. Rom. Luxeraburg. tom.
S.

die 27 Januarii

1688,

11, pg. 532.)

Nota. Hablan los Fastos de sta Constitucin, en la Ordenacin 415, y en ella se confirma

el

Decreto del

Captulo General de los Agustinos, en que se manda, que los Religiosos no anden por la calle sin compaero,

ejemplo de los Discpulos del Seor, quienes enviaba do dos en dos


dos,

no vayan con capa y sombrero.

asimismo que, aunque salgan acompaa-

PARTE

628

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

MODIFICACION DE LOS ESTATUTOS PARA LOS COLEGIOS DE MISIONEROS DE MENORES

OBSERVANTES, EN LAS INDIAS OCCIDENTALES.


Decreto de la Sagrada Congregacin de Propaganda Pide, en 16 de Noviembre de 1688.

La Sagrada Conoregacion en atencin


que pedia, que

S. Francisco, en

tos aprobados por la

la instancia del Ministro General de la Orden de


alguna moderacin declaracin acerca de los Estatu-

se hiciese

misma Congregacin el

dia 16 de Abril de 1686 para los Misioneros de las

partes Ultramontanas y de las Indias Occidentales y para sus Colegios Seminarios ya erigidos
y que en adelante se erigieren en los dominios del Rey Catlico y Provincias de la enunciada

Orden habiendo examinado nuevamente


;

Provincias, quietud de los Misioneros y

y determiando
1.

Que

lo siguiente

el

asunto con toda reflexin, para la mayor paz de las

mayor aprovechamiento en su

ejercicio,

ha establecido

Nueva Espaa no

las Provincias de

mado, fuera del de Quertaro, para que

se

estn obligadas dar

pueda

ms que un Convento

for-

erigir en Colegio 6 Seminario de Misioneros

pero en lugar de Convento les debern conceder algunas Doctrinas Lugares regulares, en que

no haya doce Religiosos, y esto se haga precisamente en los territorios ms cercanos las
nuevas conversiones, solas penas prescritas en los sobredichos estatutos, las cuales se impondrn los rebeldes y contradictores.
2.

Que

para ste

las Provincias del

mismo

Provincias de la

efecto,

Per estn obligadas destinar otros dos Conventos formados

y en lo dems observen solamente lo que est determinado para las

Nueva Espaa.

3. Que los Seminarios Colegios as erigidos como que se erigieren, se denominen Colegios

de aquella Provincia, dentro de cuyos lmites estn


espiritual con

por los vivos

ella, as

como por

sitos

los difuntos.

y fundados, y tengan comunicacin


que jamas sojuzguen miem-

T para

bros de otra Provincia, separados independientes, los Superiores Generales as de las Indias

como dla Familia Ultramontana, estn obligados


que

y no
suerte
4.

delegar su facultad en cuanto las cosas,

correspondan ellos mismos, los Ministros Provinciales de las enunciadas Provincias,

les

otros, si no
;

que alguna vez haya razn urgente causa grave para hacerlo de otra

es

porque entnces conviene que

Manda

el

Superior

mande determinar

lo

que sea justo.

dicha Congregacin, que en cada Seminario se destinen Limosneros idneos,

la

Legos Terceros, para que

los

Misioneros jamas cesen de su continuo encargo por razn de

pedir alguna limosna, y que nunca salgan del Seminario con motivo de recreacin,
comunidad, cuando pareciere conveniente al Padre Guardian y los Discretos.
5.

Que cada

dia tengan dos horas de oracin mental, las cuales se dividirn,

como

si

no es en

lo juzgare

ms

conveniente el Discretorio del Seminario, segn las circunstancias y ocupaciones de los


lugares, y si no es que alguna vez, por justa causa, les pareciere commutar media hora en
otra obra piadosa.
6.

Que

Superior General con el Discretorio de cada Colegio decrete y establezca, por


mayor bien del enunciado Colegio, y ms

el

constituciones municipales, lo que conduzca para el

buen rgimen de

los

Congregacin

si

Misioneros

pero siempre con la debida dependencia de sta Sagrada

fuere conducente establecer algo para aliviar algunos Religiosos del

Coro, y de asistir otras cosas que deban, as dentro,

gado prescribirlo

el

ilesa en todo la estrechsima rigidez


7.

Que lo

como fuera de

los Seminarios, est obli-

Superior General con el sobredicho Discretorio; pero dejando siempre

y observancia de

la

definido por los Ex-Difinidores Generales y

comimidad.

dems Padres de

la

Orden, que fueren

SECCION CUARTA.

629

Misioneros en los sobredichos Seminarios, se entienda tambin establecido por todos los Padres

de las Provincias que gozan en ellas del derecho de subrogar, y por los Lectores Jubilados que
tienen voto perpetuo, que fueren Escritores de algn Colegio Seminario.

8.

para que las cosas

observen inviolablemente por todos aquellos,

sobredichas se

manda y ordena estrechamente

quienes corresponden, las

cionados estatutos los rebeldes y contradictores


Apostlicas, etc.
fecto.

sin

so las penas prescritas en los

Dado en Koma, 16 de Noviembre de 1688.

O. Arzobispo de Selencia, Secretario


SE EXTIENDEN AL

Exponi Nobis nuper

P.

Cardenal de Ateri Pre-

(Del archivo de Ocopa.)

etc.

NUMERO DE DOCE LOS MAESTROS AGUSTINOS DE


Ad perpetuam

Alexander Papa VIIL

fecit dilectus Filius

men-

que obsten cualesquiera Constituciones

rei

QUITO.

memoriam.

Philippus de Zamora, Frater expresse Professus

Procurator Provincise Quitensis, Ordinis Eremitarum S. Augustini, in Sacra Theologia

et

Prsesentatus, quod
celebrato, pro

cum

in

prximo

prseterito Capitulo

eadem Provincia sancitum

Indiarum Occidentalium Provinciis

dicti

General! dicti Ordinis, anno 1685

ad illam omnia Decreta, quse pro

fuerit, ut

Ordinis edita fuerant, extendenda essent

cseteris

in

eodem

vero Capitulo Generali inter csetera pro Mexicana Provincia ejusdem Ordinis decretum fuerit,

quod senarius Magistrorum numerus usque ad duodenarium extenderetur,

si

tamen desuper

hujus Sanctse Sedis facultas accederet, ipse Philippus Procurator plurimum expedir existi-

mat, ut non obstan, quibusdam

forma Brevis

fel. rec.'

Litteris, super senario, in

rum numero non excedeudo

Clementis Papa VIII, Prsedecessoris nostri, in simili

mnibus

fere

emanatis, qute incipiunt

Indiarum Provinciis

Admonet

hujusmodi numerus pro dicta Provincia Quitensi a Nobis statuatur,

promovendos ad Magisterii gradum hujusmodi postulatio a


liter

praefatis,

nos, duodenarius
ita

Magistro-

Magistrorum

tamen ut quoad

Diffinitorio facienda indispensabi-

requiratur

Nos

igitur

ipsum Philippum Procuratorem

specialis favore gratise prosequi volentes

ut

de csetero senarius dictaj Provincise Quitensis Magistrorum numerus ad duodenarium augeatur,


auctoritate Apostlica, tenore prsesentium

Datum Romse, apud

S.

concedimus

Mariam Majorem, sub annulo

et

indulgemus

Piscatoris, die 31 Julii 1690, Poutifi-

catus nostri anno primo.


(Bul.

Rom. de Mainardo,

Const. 20).

Nota. Hablan los Fastos de stas Letras, en la Ordenacin 421.

SE CONCEDE EL MISMO

NUMERO DE MAESTROS A LOS AGUSTINOS DE

Innocentius Papa XII.

Cum,

Ad futuram

rei

MJICO.

memoriam.

sicut dilecti Filii Prior Provincialis et Diffinitores Provincias Mexican. in Indiis

Occidentalibus, Ordinis Fratrum

Capitulum Genrale

dicti

Magistrorum numerum

Eremitarum

Ordinis,

in Provincia

S. Augustini,

Nobis nuper exponi fecerunt,

anno 1685 in alma Urbe nostra celebratum, senarium


pradicta, benedicente Domino,

usque ad duodenarium extendendum esse censuerit,

si

multum

terris diftusa,

nostra et hujus Sanctse Sedis facultas

desuper accederet,similis vero extensio numeri Magistrorum, pro Peruana et Potica Provinciis

ejusdem Ordinis, in dicto Capitulo Generali facta a

Romanis

Pontificibus, per

quasdam eorum

fel. rec.

Innocencio

XI

et

Alexandro VIII,

in simili forma Brevis Litteras, die 22 Januarii

PARTE

630

1668

et die

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

21 Januarii 1690 respective expeditas, approtata et confirmata fuerit

Nobis

propterea Exponentes prsefati humiliter supplicari feceruht, ut sibi pariter in prsemissis oppor-

tune providere,

Nos

ut infra, indulgere de benignitate Apostlica dignaremur.

et,

eosdera Exponentes specialibus favoribus et gratiis prcsequi volentes

igitur,

csetero senarius dictse Provincise Mexicanai

ut de

tamen

quoad promovendos ad Magisterii gradum, forma per Apostlicas

in reliquis,

Ordinis Constitutiones
et

Magistrornm ad duodenarium, servata


et dicti

augeatur, auctoritate Apostlica, tenore prcesentium, concedimus

indulgemus

Datum Komse, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die

28 Septembris 1692,

Pontificatus nostri anno secundo.

Kom. de Mainardo,

(Bul.

Const. 33).

Nota. Se hace mencin de ste Breve en los Fastos, Ordenacin 425.

SE PUEDE BXPLSAR A LOS INQUIETOS DE LA MERCED, EN LAS INDIAS.

Ad

Innocentius Papa XII.

Nuper pro parte

dilecti Filii

futuram

moderni Vicarii

rei

memoriam.
Fratrum

et Procuratoris Generalis Ordinis

Beatse Mariae de Mercede, Kedemptionis Captivorum, Congregationi Ven. Fratrum nostrorum


S. R. E. Cardinalium, Concilii Tridentini Interpretum, expsito,

Ordinis cap.
assistentia

6, dist. 5, soli

tamen

rerit,

illis

dicti

cum

sex Religiosorum ejusdem Ordinis, tribiiatur facultas cognoscendi de causis

Fratrum inquietorum
atque in

quod in Constititionibus

Magistro Generali pro tmpora existenti ejusdem Ordinis,

et incorrigibilium ipsius

Ordinis, ita ut, postquara de

iis

cognoscant

rationes et circumstantias a Constitutionibus praedictis requisitas, adesse compe-

ipse solus Magister Generalis ad sententiam

Constitutionibus prsescriptam, proceder possit

Indiis reperiatur, inquietorum et incorrigibilium

degentium, scandalis

et perturbationibus

eorum

Ordo vero

ejectionis, juxta

formam

in eisdem

praefatus longe lateque diffusus in

Fratrum hujusmodi, intamremotis partibus

opportunum remedium adhibere nequibat. Ac proinde

pro parte dicti Vicarii et Procuratoris Generalis prsedictis Cardinalibus supplicato, ut ad dos
Vicarios Generales dicti Ordinis, in eisdem Indiis comraorantibus, prsedicti Magistri Generalis

facultatem extendere dignaretur, ita ut eorum quilibet, itidem

cum

assistentia aliorum sex

digniorum Religiosorum in casibus necessariis, juxta earumdem Constitutionum praescriptum,


Emaad inquietorum et incorrigibilium Fratrum hujusmodi ejectionem proceder possit
navit a prsedicta Cardinalium Congregatione

5 Septembris 1693

Congregatio

Emorum-

Decretum

S.

tenoris, qui sequitur, videlicet

Die

R. E. Cardinalium Concilii Tridentini Interpre-

tum, attenta relatione Emi. Domini Cardinalis Otthoboni, Ordinis praedicti Protectoris, censuit,
petitam facultatis extensionem concedi posse, facto verbo

cum SSmo. Et facta

per Secretarium

sub die 17 ejusdem mensis relatione, Salictitas Sua benigne annuit, accedente consensu Generalis pro

Cum

tempore

et juxta

normam

in Decreto de Apostatis et Ejectis praescribendum.

autem, sicut dictus Vicarius et Procurator Generalis nobis subinde exponi

fecit, ipse

Decretum hujusmodi, quo firmius subsistat, Apostolicse confirmationis nostra i^atrocinio communiri, plurimum desideret
Nos
Decretum praeinsertum auctoritate Apostlica tenore
;

prasentium approbamus et confirraamus

Datum Romae, apud


tificatus nostri

anno

Nota. Se cita en

los

S.

Mariam Majorem, sub annulo

tertio. (Bular.

Fastos, Ord. 427.

Rom. de Mainardo.)

Piscatoris, die

24 Octobris 1693, Pon-

SECCION CUARTA.

631

LOS FRANCISCANOS DE INDIAS TIENEN HOSPICIO EN EL CONVENTO DE


ARA-C(ELI, DE URBE.

Ad futuram

Innocentius Papa XII.

Exponi Nobis nuper

cum

fecit dilectus

memoriam.

Nicolaus de Len, Frater expresse Professus

Filiiis

Sanctorum duodecim Apostolorum,

Provincise

rei

in

Kegno

Peruvije, Ordinis Minorum,... quod,

Provinciarum Indiarum Occidentalium ipsius Ordinis Hospi-

alias ipse ex eleemosynis

tium quoddam in Conventu Sanctai Marise de Ara-Coeli nuncupat. de Urbe, Ordinis hujusnaodi,
pro

Keligiosis dictarum Provinciarum privativa ad alios construere intenderet,

eaque de

causa Ven. Fratri Bonaventurac Poerio, Archiepiscopo Salernitano, qui tune Miaistri Generalis

ejusdem Ordinis muere fungebatur, supplicem libellum super prsemissis porrexisset...

Idem Bonaventura Archiepiscopus, tune Minister Generalis, super


Decretum edidit tenoris sequentis,

videlicet

Fr.

supplici libello hujusmodi

Bonaventura Poerius, Sacrse Theologise

Lector Jubilatus, etc. Oratoris precibus utpote fraternse religiosseque charitatis conformibus,
ut Hospitium pro Religiosis Provinciarum Indiarum Occidentalium dumtaxat, et in
loco, ubi

usque modo habitavit

nostri B. Prancisci Solani,

et

adhuc de

eodem

prsesenti habitat, Procurator causse Canonizationis

Hospitium, in meliorem atque ampliorem formam a novis funda-

mentis construendum, erigi possit, vigore prsesentis nostri Decreti facultatem et assensum

nostrum benigna indulgemus et concedimus, atque adeo

damus

id

exequi injungimus et man-

Cum

autem, sicut eadem expositio subjungebat, prsedictus Nicolaus, Decreta hujusmodi,

quo firmius subsistant et serventur exactius, Apostolicse confirmationis nostrse patrocinio


communiri, summopere desideret
Decreta preinserta,

volentes

ritate Apostlica, tenore praesentium,


licse firmitatis

Nos ipsum Nicolaum

cum mnibus

specialis favore

gratise

prosequi

et singulis in eis coutentis et expressis,

aucto-

conflrmamus et approbamus, illisque inviolabilis Aposto-

robur adjicimus

Datum Komse, apud

S.

Mariam Majorera, sub annulo

Piscatoris, die

23 Angust 1698,

Pontificatus nostri anno octavo.


(Bul.

Rom. de Mainardo,

Const. 164.)

Nota. Se habla en los Fastos de stas Letras, en la Orden. 438.

QUE LOS HERMANOS CONSANGUINEOS NO PUEDAN SUCEDER A LOS PRIORES DE SANTO


DOMINGO, EN EL PERU.
Innocentius Papa XII.

Exponi Nobis nuper

fecit dilectus Filius,

Provinciai S. Joannis BaptistiE in

Ad

futuram

rei

memoriam.

Hieronymus Salcedo, Frater expresse Professus

Regno Peruano, Ordinis Praedicatorum, quod, cum

dilectus

Filius Didacus Moratto, Prior Provincialis dictse Provinciae in novissimo illius Capitulo Provinciali, die

24 Julii 1697 celbrate, ad ofBcium Prioris Provincialis hujusmodi electus, ejus-

que Procurator ad hauc

Almam Urbem

missus, varia consilia et conatus meditareutur, ut

ipsius Didaci ratres secundura carnem, dicti Ordinis Professorcs, ad


officio

habilitari obtinerent;

hujusmodi

prjeveniret,

prxima et in

aliis

ipse vero

succedendum

ei in

Hieronymus ad eamdem Urbem, ut illorum

pariter missus, Nobis supplicasset, ut

quo

in

dicto

consilia

Ordinationibus, quaj in

subsecuturis electionibus Priorum Provincialium Provinciaj prsedict, prae-

PARTE

632

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

sertimexprsetensahabilitatione hujusmodi, oriri poterant, occurreretur, Constitutiones praedicti


Ordinis, per quas expresse prohiberi dicitur, ne frater fratri

secundum camera

in

eodem

Provincialatus aut Prioratus oBcio immediate succedere valeat, omnino observan deber

decerneremus

Nos

igitur,

dicti, in

tam

ejusdem Hieronymi votis hac in

aunuere volentes

liter

in

quantum cum Domino possumus,

re,

favorabi-

enunciatas Constitutiones Capitulorum Generalium Ordinis supra-

memorata Provincia Sancti Joannis

Baptistse in

primo quam in secundo gradu conjuncti in

Eegno Peruano, ita ut fratres illius,


Priorum, tam Provincialium, quam

ofBciis

Conventualium, immediate succedere nequeant, observar!, auctoritate Apostlica, tenore


sentium,

prae-

mandamus

Datum Romse, apud


ficatus nostri

S.

Mariam Majorera, sub annulo

Piscatoris, die 9 Octobris 1699, Ponti-

anno nono.

(Bul. Kora. de Mainardo, Const. 187).


Nota. Hablan los Fastos de ste Bieve, en la Orden. 441.

QUE EN LA PROVINCIA DE NUEVA ESPAA SEA RECOLETO UNO DE LOS DEFINIDORES.


Innocentius Papa XII.

Esponi Nobis nuper fecerunt

Nova Hispania,
quod,

cum

Ordinis

dilecti

MinOrum

Ad

Filii,

S. Francisci

futuram

rei

raemoriam.

Fratres Provincise S. Evangelii nuncupatse, in

de Observantia EecoUectorum nuneupatorum,

in Constitutionibus Generalibus dicti Ordinis

disponatur, ut

singulis Capitulis

Provincialibus Provinciarum Familiae Ultramontanse ejusdem Ordinis pro tempore celebrandis,

unus Religiosus ex statu Recollectionis Ordinis hujusmodi assumatur

omnino

vero, qui de Observantia dicuntur, in


tates,

et in Diffinitorem

eligatur, haecque dispositio in dicta Provincia usu recepta reperiatur,

eadem Provincia

existentes,

inter Fratres

quaedam vigeant

partiali-

quas Fratres de Observantia praedicti etiam inter ipsos Exponentes introducere tentarunt;

iidera Exponentes,

agnoscentes partialitates hujusmodi eorum quieti et religiosis institutis

repugnare, non solura eas omnino

rejecerunt,

verum

etiara

quo firmius sua jura tuerenlur,

curarunt, ut die 13 Decembris 1696, tota Provincia praedicta illiusque Diffinitorio consentientibus et subscribentibus, inter alia ederetur

determinatum

fuit,

Decretum

tenoris, qui sequitur, videlicet

Item

quod, quia semper Sancta Recollectio istius Provincise Diffinitorera per-

petuo teneat, conformiter ad nostras leges, eligatur seraper unus Diffinitor Recollectionis

absque eo quod attendatur ad aliquam partialitatera

cumque causa

DiBnitoris Recollectionis

votum

et casu,

vacaret,

quo vel ex morte vel ex

alia

qua-

Statutum Genrale de hoc puncto

servabitur....

Nos, ipsos Exponentes specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes

Decretum

praein-

sertum, auctoritate Apostlica, tenore praesentium confirmara us et approbamus, illique inviolabilis Apostlicas firmitatis

Datum

Roraae,

apud

robur adjicimus

S.

Mariam Majorera, sub annulo

Pontificatus nostri anno octavo.


(Bul.

Rom. de Mainardo,

Const. 181

.)

Nota. Hablan los Fastos de ste Breve, en la Orden. 442.

Piscatoris, die 13

Decembris 1699,

SECCION CUARTA.

633

PRECEDENCIA DE LOS MENORES DESCALZOS SOBRE LOS AGUSTINOS DE MEJICO.


Innocentius Papa XII.

Ad futuram

rei

memoriam.

Emanavit nuper a Congregatione Ven. Fratnim Nostrorura S. R. E. Cardinalium Sacris


ad favorem dilectorum Filiorum, Fratrum Provincise S. Didaci Novae

Kitibiis pra3positorum,

Hispaniffi in liidiis, Ordiuis

Decretum

Fratrum Minorum de Observaiitia Discalceatorum nuncupatorum,

tenoris, qui sequitur, videlicet

Mexicana

pracedentise.

Kemissa ad Auditorem

SSmi. Dni. Nostri Iniiocentii PP. XII ad Sac. Ritaum Cougregationem causa prsecedentise inter
Patres Discalceatos strictioris Observantic S. Francisci, Proviucia S. Didaci ex unaet Patrcs

Augustinianos Provinciaj SSmi. Nominis Jesu ex altera partibus, in Regno Mexicano ultimo

Decretorum ejusdem Sacrse Congregationis diversis temporibus

loco agitata super executione

ad favorem
lati

eorumdem Patrum Discalceatorum

Sancti Francisci alias editorum, et signanter

sub die 3 Junii 1676, et per Litteras in forma Brevis datas 19 Junii ejusdem anni sa

Cleraentis

PP.

approbati et confirmati

Propositoque ab Erao. et

Petruccio in eadem Sac. Rituura Cougregatioue infrascripto Dubio, videlicet


Discalceatis strictioris Observantic Ordinis S. Francisci,
et

me

Rmo. D. Cardinale
:

An

Fratribus

non solum in processionibus

solitis

sub propria Cruce, sed etiam in Cuncionibus, Disputatiouibus, Concurrentia Prselatorum

aliisque actibus,

tam

publicis

quam

privatis, interveniente vel

non interveniente Familia de

Observantia, competat prsecedentia supra Fratres Sancti Augastini.

Congregatio,

tam

in voce,

quam

Sacra

eadem Rituura

in scriptis, partibus acrrimo informantibus auditis, respondit:

In casu de quo agitur pra;cedentiam competer Patribus Discalceatis Sancti Francisci, ac

amplius Dubium.proponi vetuit. Et itadecrevit et servari et exequimandavit,die 13 Martii 1700.


A. Card. Cybo

Cum

autem, sicut dilectus pariter Filius, Josephus Montoro, pradicti Ordinis Fratrum

Nobis subinde exponi

Discalceatorum
et

deret;
et

fecit, ipse

Decretum hujusmodi, quo firmius subsistat

plurimum desiDecretum praeiusertum, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium.confirmamus

servetur exactius, Apostolica confirmationis nostrse patrocinio communiri

Nos

approbamus,

illique inviolabilis Apostolicse firmitatis

Datum Roma3, apud

S.

robur adjicimus

Mariara Majorera, sub aunulo Piscatoris, die 4 Aprilis 1700, Pontifi-

catus nostri auno nono.


(Bul.

Rom. de Mainardo, Const.

193.)

Nota. Se hace mencin de stas Letras en los Fastos, Ord. 444.

PRIVILEGIOS DE LOS COMISARIOS AGUSTINOS DE FILIPINAS Y TIERRA FIRME.


Clemens Papa XI. Ad futuram

Nuper pro parte

dilecti

Filii

rei

memoriam.

Joannis Autouii a S. Agustino

expsito,

quod,

cura

Capitulo et Diffinitorio Generali dictas Congregationis Hispanise proxime celebrato, conve-

nientissimum visum

fuisset,

ut Commissariis, qui

ex Insulis

prsedictis

deducendum Religiosos pro inslruendis Fidelibus illarum partium


solebant, aliquod

quam

pnemium

ad Hispanias ad

in ministeriis Fidei mitti

assignaretur.,. decrevcrat ut Comraissarii

tam

dictse S. Nicolai,

Candelarige alteiius Provinciaj in pradictis Insulis seu Terra-Firma ejusdem Congre-

gationis Hispania>, qui statim atqne in

Hispaniam pramissorum causa pervenissent, exemptio-

nibus Ex-provincialium ac voce et voto sive suffragio in mnibus Capitulis Provincialibus

TOM.

I.

79

3a

PARTE

631

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

eariimdem Provinciarura perfrui

Ideoque pro parte ejusclcm Joannis Anton

valerent....

eidem

Cardinalium Congregationi supplicato, ut

retur;

Eadem

Congregatio... per

suum

Decretum hujusmodi

ccretiim die 18 Pobr. prox'nue pra^teriti edilurn, eidem

Josepho Renato, Cardinali et Protectori, benigne rcmisit,


quatenus expedir

censiiisset,

confirmare digna-

ut, veris existentibiis narratis, et

pra-dictum Decretum DifEnitorii Geteralis pro suo arbitrio et

prudentia approbaret et confirmaret

edidit tenori.s, qui sequitur, videlicet

Decretum

pie vero Joseplius Cardinaliset Protector


:

com-

Josephiis ienaUis, etc. vigore susprascriptaj

missionis et facultatis a Sacra Congregatione Episcoporum et Regularium emauatse, et de

confirmamus supradictum Decretum

veritate et rationabilitate expo.sitorum satis inslructi,

Capituli et Diffinitorii Generalis

Congregationis Discalceatorum S. Augustini Hispaniaj et

Indiarum, et concedimus ut Commissarii, quos Provinciae S. Nicolai de Tolentino in Philippinis, et Candelaria; in

Terra-Firma mittunt

in

Hispaniam ad deducendos

Religiosos, qui illuc Fideles instruant et ia vinea

snarum Provinciaram, uecnon honoribus,

in Capitulis Provincialibus

in

Domini laboreut, vocem

easdem Provincias
et

votum habeant

privilegiis et exemptio-

nibus eorum, qui fuerunt Provinciales, in mnibus et per oninia fruantur et gaiideant statim
ac in

Hispaniam pervcnerint

ut, si pradicti

Missionis sue

Datum Romse,

Cum

quibuscumquc

Commissarii congruo tempore

munus

non

iu coiilrariuni

in suas Provincias

obst.'.iitibus.

non redierint,

eadem

actualiter non expleverint, statim

ex adibus nostris, hac die 28 Februarii 1701.

I.

Vohiraus autem
ita ut

privilegia

R. Card. Imperialis

autem, sicut dictus Joannes Antonius Nobis subinde expoui

Nos

fecit,....

integrum

amittant

Decretum

prseinsertum a memrate Joseplio Cardinale et Protectore editum, ut prsfertur, auctoritate


Apostlica, tenore praesentium, confirmamus et approbaraus

Datum Romse, apud

S.

Petrum, sub aunulo Piscatoris,

die 15 Aprilis

1701, Pontificatus

nostri auno primo.

(Bul.

Rom.

Nota. Hablan

ibid. Const. 17.)


los

Fastos de stas Letras, en la Od. 448, y en ellas se confirma

Protector, disponiendo que los Procuradores Generales de Filipinas

el

Decreto del Cardenal

y Tierra-firme tengan voz en

los Captulos

Provinciales de sus Provincias y gocen los privilegios de Exprovincial, con tal que, despus de haber desem-

peado su cargo durante todo

el

tiempo debido, volvieren, cuando deben, sus -Provincias.

CONCDENSE LOS PRIVILEGIOS DE LOS MENDICANTES A LA ORDEN DE SAN HIPOLITO.


Clemens Papa XI. Ad perpetuara
Injuncti Nobis caelitus pastoralis

ofiicii

Congregationum Christianae charitatis

et hospitalitatis

curam gerentes, pium illarum exercitinm

bentium,

suscipiendo,

illud

memoriam.

paternam sacrarum Religionum

et

operibus ex professo laudabiliter incumet institutum,

quo labores expeditius

alacrius continuent et ferveatius exequantur, liberalibus

privilegiorum muneribus confoveamns, prout in

Cum

rei

ratio postulat, ut

Domino conspicimus

gratiarum

et

salubriter expedir.

itaque, sicut dilectus Filius Joannes de Cabrera, Procurator Generalis Congregationis

Charitatis sub titulo S. Hippolyti Martyris in Civitate Mexicana aliisque partibus Indiarum

Occidentalium a

fel.

Nobis nuper exponi

rec.

fecit,

Innocentio Papa XII, Praedecessore nostro, in Religionem erecta;,


Fratres dicta; Congregationis, ab ipso illius initio, multiplicia atque

insignia pietatis et Christiana; charitatis opera erga Pauperes et Infirmes, in eorum Ilospitalibus degentes, non sine spirituali animarum beneficio
exercuerint et in dies exerccre non
desinant quo vero illa semper impensius et indefessi obeant et continuent, ipse Joannes
;

Procurator Generalis plurimum cupiat gratias et privilegia Ordinum Mendicantium et Con-

SECCION CUARTA.
gregationis Clericorum Regularium Ministra ntium

Papa VIII, Prsedecessor pariter


asseritur)

quse

alias rec. rae.

rbanus

Congregationi nuncupat., Fratrum

comraunicavit et concessit, prsedicts Congregationi Charitatis, qute (ut

Dei

Joaunis

S.

infirmis,

tune

Ordini,

noster,

635

Regularibus Institutis

in suis

cum

dicto Ordine

S. Joannis

Dei mxime con-

venit

eamdem Congregatiouem

Nos,

proinde dictum

Charitatis et pia illius Instituta confovere et promover, ac

Joannem Procuratorem Generalera ac

tionis bujusraodi

specialibiis

prsrogativas, concessiones,

privilegia,

dilectos etiam Filios Fratres Congrega-

omnia

favoribus et gratiis prosequi volentes


favores,

facltales

declarationes

singula

et

conservatorias,

immunitates, exempt'ones, libertates ca3terasque gratias, prseeminentias et indulta cujusvis


generis existentia, spiritualia et lemporalia, qualiacuraque illa sint,

usu

et

dummodo tamen

sint in

non sint revocata vel sub aliquibus revocationibus coraprehensa, ac Sacris Canonibus et

Concilii Tridentini Decretis aut Apostolicis Constitutionibus et Ordinationibus vel

memoratis

Regularibus dictae Congregationis Charitatis Institutis non adversen tur, prsedictis Ordinibus
Mendicantiura et Congregationi Clericorum Regularium Ministrantium intirmis
sunt et conceduntur
uti,

frui, potiri

et

gaudere possunt et poterant in futurum, ad prsedictam Congregatiouem

Charitatis et singula illius Hospitalia,


Praelatos et

concessa

aut alias quomodolibet utuntur, fruuntur, potiuntur et gaudent ac

Domos

quascumque Regulares personas,

et alia loca regulara,

illorumque Superiores

auctoritate Apostlica, tenore presentium, per-

petuo extendimus et de novo concedimus ac suffragari voluraus.

Decernentes easdem presentes Litteras seraper et perpetuo firmas,

validas et efficaces

existere et fore, etc.

Datum Rome, apud

S,

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 25 Junii 1701, P^ntificatus nostri

anno primo.
(Bul.

Rom. de Maiuardo,

Const. 22).

Nota. Los Fastos hacen mencin de stas Letras, en la Ord. 451, donde se encuentran notas
los privilegios

muy

tiles sobre

Regulares, que subsisten despus del Tridentino.

INDULTO A LA CONGREGACION DE SAN HIPOLITO PARA RECIBIR ORDENES

EXTRA TEMPORA.

Clemens Papa XI.

Ad

futurara rei

memoriam.

Cum,sicut dilectusFilius Joannesde Cabrera, Procurator Generalis Congregationis Charitatis


sub titulo S. Hippolyti Martyris in Civitate Mexicana aliisque partibus Indiarum Occidenta-

lium a

fel.

exponi

fecit,

seu

rec. Innocentio

Domibus

Papa XII, Predecessore

nostro, in Religionem erectai, Nobis nuper

per Constitutiones dictae Congregationis


ipsius Congregationis

statuatur, ut in singulis Hospitalibus

unus dumtaxat Frater Presbyter esse

possit, et id

quidem

quia scilicet varia et praisertim vilia infirmis exhibenda ministeria proprius ac deceutius per
Fratres Laicos obenntur, plurimnra expediat; verum, eveniente in aliquo ex dictis Hospitalibus

seu

Domibus

unici illius Frats Presbyteri obitu,

futurum

sit,

ut doee alius Frater dictse

Congregationis ad omnes Sacros Subdiaeonatus, Diaconatus et Presbyteratus Ordines promoveatur et in Dcfuneti locura subrogetur..., tote eo tempere Hospitale se u

Domus hujusmodi

absque Presbytero Religioso remaneat


Nos, ejusdem Joannis Proeuratoris Generalis votis hac in

mus, favorabiliter annuere volentes

re,

quantum cura Domino possu-

ut quandocumque memoratus nicas Frater Presbyter

PARTE

636

cujuscumque ex

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.


Doraibus ab huraanis decesserit, alius Frater expresse

dictis Hospitalibus seu

Professus prsedictae Congregationis in

nondum

insignitus

insigniri ct

sit,

illiiis

locum subrogandus

Clericali charactere, si

ad qnatuor minores, quatuor

feriatis vel

non

feriatis,

illo

seu

nica, et subinde ad Sacros Siibdiaconatus, Di;iconatus ct Presbyteratus Ordines, tribus

Dominicis seu

aliis festivis

diebus (non tangen continuis, sed semper aliquo teniporis spatio

arbitrio Ordinarii definiendo interpolatis) etiain


tiis a dicto Concilio Tridentino designatis

cxtm tmpora ad

minime

servatis,

id a jure statuta, ac intersti-

annique curriculo non expectato,

etiamsiin unoquoque ex Sacris Ordinibus prsedictis, antequam ad alium proaioveatur,se minime

de Snperiorum siiorum licentia promoveri et promotus in

exercuerit

ministerio ministrare

concedimus

et

libere et licite possit ct valeat, auctoritate

illis

etiam in Altaris

Apostlica, tenore prasentiura

indulgemus

Datum Romsc, apud

sub annulo Piscatoris, die 25 Junij 1701, Pontificatus nostri

S. Petrura,

anno primo.

Rom. de Mainardo,

(Bul.

Nota. Se cita en

los Fastos,

Const. 23).

Ord. 452.

PRIMACIA DE LA PROVINCIA DE SAN DIEGO SOBRE LOS AGUSTINOS, EN NUEVA ESPAA.


Clemens Papa XI. Ad futuram

rei

memoriam.

Aliasafel. reo. Innocentio Papa XII, Prsdecessore nostro, emanarunt ad favorem dlecto-

rum

Filiorum, Fratrum Provincice S.

Sancti Francisci

Brevis tenoris, qui sequitur, videlicet

Cum

Minorum

Innocentius Papa XII.

Ad futuram

rei

memoriam.

(Vide hanc sect. pag. 633.)

Emanavit nuper
exponi

Didaci Novae Hispanie in Indiis, Ordinis

de Observantia, Discalceatorum nuncupatorum, LitteriB in simili forma

autem, sicut dilectus Filius Paulus Lpez, Frater expresse Professus.... Nobis nuper
fecit, predicti

Archiepiscopus Mexican. et antiquior Canonicus Metropolitan Ecclesia)

Mexican.,quibus dictus Innocentius Predecessor executionemprainsertarumsuarumLitterarum

demandaverat, easdem Litteras executioni demandare neglexerint seu renuerint, ac interea


Fratres secundo dicti Ordinis apud Nos recursum habuerint, ut causam bujusmodi

cum

du-

biorum distinctione iterum ad eamdem Congregationem Cardinalium examinandara remitteremus

Nos ipsum Paulum Difinitorem


prosequi volentes....

prseinsertas

et

Ac earumdem

tenore prsesentiura, confirmamus


dilectis

et gratiis

prseinsertarum Litterarum executionera

etiam Filiis Inquisitoribus contra bsereticam pravitatem in Civitate Mexican. auctoritate

prsefata deputatis....

harum

serie

Decernentes easdem praesentes

Datum Romse, apud


ficatus nostri

Nota

Procuratorem Generalera specialibus favoribus

Innocentii Praedecessoris Litteras, auctoritate Apostlica,

anno

S.

committimus

et

demandamus.

etc.

Mariam Majorera, sub annulo

tertio. (Bul. Kora.

Piscatoris, die

de Mainardo, Const. 43.)

Se cita en los Fastos. Ord. 455.

24 Nov. 1702, Ponti-

CUARTA.

SECCION

SE APRUEBA L

637

MANUAL DE CEREMONIAS DE MENORES OBSERVANTES DE


Clemens Papa XI. Ad futuram

rei

MEJICO,

memoriam,

Niiper pro parte dilectoruin Filiorum, Fratrum Provincia S.

Evangelii Mexican.

in Indiis

Occidentalibus Ordinis Minoriim S. Francisci, de Observantia nuncupatorum, Congregationi

Venerabilium Fratrum nostroriim

porum
hac

et

Regularium

S.

R. E. Cardinalium, negociis et Consultationibus Episco-

praeposite, expsito,

Alma Urbe anno 1700

quod

alias in Capitulo

Generali dicti Ordinis in

celebrato, pro bono regimine spirituali et temporali

omnium Pro-

vinciarum Indiarum dicti Ordinis, ac ad occurrendum incommodis et gravibus malis, qua9


oriebantur ex instabilitate Cereraonarium et Rituum, quos Commissarii Nove Hispaniae et

Eegni Peruani, Ordinis pradicti, Ritibus proprise alteriusque Provincise conformare nitebantur,
sancitum ac sub privationis

officii

poena dictis Commissariis injunctum fuerat, ut permitterent

Provincias vivere juxta suas laudabiles Caeremonias et Ritus in bis, quse non erant contra
Sanetse Sedis prEescriptum, neo ea

quoquomodo innovare aut

alterare attentarent, decernendo

irritum et inane quidquicl in contrarium fecissent, committendo insuper pro tmpora existenti

Ministro Generali et Commissario itidera Generali Indiarum dicti Ordinis in Oppido Matriti
pro tempere commoranti, ut Statutum hujusmodi inviolabiliter observari facerent, et alias

prout in dicto Statuto uberius dicebatur contineri.

Sub^nde vero ad instantiam tune etiam existentium Fratrum

dictse Provinciae,

ac etiam de

ejus Superiorum jussu, hujusmodi Cseremonise et Ritus per dilectum Filium Isidorum Alphon-

sum de Castaeira, Fratrem dicti Ordinis expresse Professum, in septem paragraphos, quibus
Manuale Ccercmonianm Provincice Smicti Evangelii de Mxico, juxta ordinem
titulus
:

prsedicti Capituli Generalis coUectae fuerant.

Et

in

eadem expositione subjuncto, quod vereba-

tur ne teraporis decursu prsemissa ab aliquo Superiore, non sine gravi dictse Provincise spirituali

temporalique jactura, moderarentur aut innovarentur

ideoque ipsi Exponentes, quo

Statutum seu Decretum hujusmodi perpetuo servaretur, neo illud uUo


Superioribus dictse Provincise nisi de ejus

Decretum hujusmodi una cum


toritate dictse Congregationis

Emorum.

Regularium

et

Rmorum.

tempere a

plurimum cupiebant,

immutaretur,

dictse Provincise Cseremoniis, sicut prsemittitur, congestis,

S.

tenoris, qui sequitur, videlicet

Sacra Congre-

R. E. Cardinalium, negociis et Consultationibus Episcoporum et

prseposita, audito Patre Procuratore Generali Ordinis, et attentis narratis,

confirmationem oratoribus benigne concessit. Romse, 7 Augusti 1705.

Loco t Sigilli.
Cum autem, sicut dicti Exponentos Nobis subinde exponi fecerunt,

jolus.

auc-

Cardinalium confirmari. Emanavit ad eorum supplicationem ab

eadem Congregatione Cardinalium Decretum


gatio

consensu

umquam

petitam

N. Cardinalis Accia-

>'

ipsi

Decretum hujusmodi,

quo firmius subsistat, Apostolicse confirmationis nostrse patrocinio communiri summopere


desiderent
singulares

tionibus

Nos

ipsos Exponentes specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes, et

eorum

personas a quibusvis Excommunicationis, etc. absolutos fore censentes, supplica-

eorum nomine Nobis super hoc humiliter

porrectis, inclinati,

Decretum prseinsertum

auctoritate Apostlica, tenore prsesentium coafirmamus et approbamus, illique inviolabilis


Apostolicse firmitatis robur adjicimus

salva taraen semper in pramissis auctoritate dictse

Congregationis Cardinalium.

Decernentes easdem pricsentes Litteras semper firmas, validas et efcaces existere et

suosque plenarios et ntegros e'ectus sortiri et obtinere, etc.

fore,

PARTE

638

Datum

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Romse, aqud S. Mariam Majorem, sub annulo Piscatoris, die 15 Septembris 1705,

Pontificatus nostri anno quinto. (Del Bul.

Rom. Luxemb.

p. 2. cont. p. 36.)

Hablan los Fastos de ste Breve, en la Ord. 4i)5, en el cual se confirma el Decreto de la Sagrada
Nota.
Congregacin expedido en 7 de Agosto de 1705, aprobando el Manual de Ceremonias de los Menores Observantes de Mjico, que para mayor unidad y buen rgimen espiritual y temporal de las Provincias de Mjico y del
Per habia designado ya el Captulo General de la Orden, celebrado en Roma en 1700, para las Provincias de
Indias.

AL PROVINCIAL DE SAN DIEGO DE MJICO QUE NO PUEDE RENUNCIAR LA PRECEDENCIA,


SIN EL CONSENTIMIENTO DEL DEPINITORIO Y DISCRETORIO.
Dilecto Filio moderno et pro tempore existenti, Ministro Provinciali Provincise
S. Didaci Mexican.

Clemens

Papa

XI.

Dilecte Fili, salutem et Apostolicam Benedictionem.

Cum,

sicut dilectus Filius Isidorus a Jesu, verbi Dei Prsedicator et Procurator Provinciarum

Minorum S. Prancisci de
nuncupatomm, Hispaniarum, Nobis nuper exponi fecit alias ad

SS. Josephi, Joannis Baptist?e et Petri de Alcntara, Ordinis Fratrura


Observantia, Discalceatorum

favorem Fratrum Provinciae


nostro, die

S.

Didaci Mexican. a

14 Junii 1700 emanarunt

in simili

Papa XII, Prsedecessore

rec. Innocentio

fel.

forma Brevis Litterse expeditse confirmatoriae

cujusdam Decreti Congregationis tune existentiura

S.

R. E. Cardinalium, Sacris Ritibus

prse-

positorum, per quas dispositura reperitur pr^ecedentiam Fratribus supradictae Provinciae

supra Fratres Provincise SSmi. Nominis Jesu, Ordinis Ereniitarum S. Augustini competer;
et subinde

Nos

prsedictas Innocentii Praedecessoris Litteras per alias nostras pariter in simili

forma Brevis die 14 Nov. 1702 expeditas Litteras confirmaverimus

ipse vero Josephus, ut

dicto juri praecedendi primo dictae Province, sicut praemittitur, a te seu tune existente illius

Ministro Provinciali, sine totius Provinciae consensu renunciari nequeat per nos decemi pluri-

mum

desideret

Nos

igitur

ipsum Isidorum specialibus favoribus

et gratiis prosequi volentes

tempore existenti Ministro Provinciali dictse Provinciae


consensu Patrum

Difiinitorii

et

Discretorii Juri

committimus

praecedentiae,

tibi et pro

et injungimus, ut sine

de quo agitur, renunciare

nequeas salva tamen semper in praemissis auctoritate Congregationis eorumdem Cardinalium...


;

Datum Romae, apud S. Petrum, sub annulo Piscatoris,


sexto. (Bul. Rom. de Mainardo, Const. 11.)

die 12 Dec. 1705, Pontilicatus nostri

anno

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 4C6.

QUE NO SE ADMITAN ILEGITIMOS EN LA ORDEN DE PREDICADORES, DE LA PUEBLA


DE LOS ANGELES.
Clemens Papa XI. Ad futuram
Exponi Nobis nuper

fecit dilectus Filius,

rei

memoriam.

Ferdinandus de Espinosa, Frater expresse Pro-

fessus Ordinis Praedicatorum, Provinciae Angelopolitan. etc., quod dilectus pariter Filius

Antoninus Cloche, Magister Generalis Ordinis hujusmodi, spirituali quieti Religiosorum

ejusdem Provinciae, non mdicas, ob frequentem ia illis partibus illegitimorum ad habitum


Regularem Ordinis hujusmodi receptionem, perturbationes patieutium, consulere peroptans,
suo peculiari Decreto die 9 Septembris anni proxime praeteriti edito, mnibus et singulis

639

SECCION CUARTA.

Superioribus Provinciae pradicte in virtute Spiritus Sancti et Sanctse Obedientise sub formali
facto incurrenda, prohibuit et inter-

prsecepto, necnon sub pcena absolutionis ab ofBcio ipso


dixit,

quempiam

ne sub quovis titulo seu pretextu ad habitum et Ordinem hujusmodi

ille-

gitime genitum, etiam ex soluto et muliere soluta, cujusvis conditionis et qualitatis existat,

absque expressa pro tempore existeutis Magistri Generalis Ordinis predicti in

hujusmodi concedeada

specifica derogatione prohibitionis

scriptis, et

cum

licentia, admittant...

Cura autera, sicut eadem expositio subjungebat, dictus Ferdinandus, Decretum hujusmodi,
quo firmius subsistat et servetur exactius, Apostolicse confirmationis nostrse patrocinio com-

plurimum desideret

muniri,

supradictum Decretum auctoritate Apostlica, tenore

Nos

approbamus

prsesentium, confirmamus et

Datura Romae, apud S. Petrum, sub annulo Piscatoris, die 15 Januarii 1706, Pontifieatus

anuo sexto.

nostri

Kom. de Mainardo,

(Bul.

Const. 84.)

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 467.

A LA CONGREGACION DE LOS BELEMITAS SE CONCEDEN LOS

PRIVILEGIOS DE LOS

MENDICANTES.
Clemens Papa XI.
Injuncti nobis ccElitus Pastoralis

officii

Congregationum Christianse Charitatis

Ad futuram

rei

memoriam.

ratio postulat, ut

paternum Sacrarum Religionum

et Hospitalitatis

operibus, ex professo laudabiliter

incumbentium curam gerentes, pium illarum exercitium

et Institutum,

et

quo labores expeditius

suscipiendo, illud alacrius continuent et ferventius exequantur, liberalibus gratiarum et privi-

legiorum muneribus confoveamus, prout in Domino conspicimus salubriter expedir.

Cum

itaque, sicut dilectus Filius Michael de Jesu et Maria, Congregationis

leraitarura nuncupat., in Hospitalibus

exercentiura, in
fel.

reo.

Romaua Curia

Pauperum Convalescentium

Procurator, Nobis nuper exponi

Innocentio Papa XI, Predecessore nostro, per

Fratrum Beth-

in Indiis Occidentalibus so

fecit, dicta

Congregatio alias a

quasdam suas desuper

in simili

forma

Brevis die 26 Martii 1687 expeditas Litteras in Religionem erecta fuerit; Fratres vero dicte

Congregationis tria essentialia vota in illa ad instar ceeterorura Ordinura et Institutorum, a

Sede Apostlica Conflrmatorum, de prsesenti emittant, aliaque multiplicia atque insignia pieopera erga Pauperes et Convalescentes, in eorum Hospitalibus

tatis et Christianse charitatis

degentes, non sine spirituali

t autem

illa

auimarum

semper impensius

beneficio exercuerint, et in dies exercere

et indefessi obeant et continuent, ipse

non desinant.

Michael plurimum

Ordinum Mendicantium et Congregationis Clericorum Regulaalias rec. mera, rbanus Papa VIII, Prsedecessor pariter
Ordini, tune Congregationi, nuncupat. Fratrum S. Joannis Dei communicavit et conNosque subinde, nenipe die 25 Junii 1701, per quasdam nostras in simili itidera forma

cupiat gratias et indulgentias

rium Ministrantium Infirmis, quee


noster,
cessit

Brevis desuper expeditas Litteras, ad Congregationem Charitatis sub titulo S. Hippoliti


Martyris in Indiis, sub certis modo et forma tune expressis, extendimus, praedictaj Congregationi

Fratrum Bethlemitarum

illiusque Fratribus et lois a nobis pariter

communicari

et

concedi.

Nos eamdem Congregationem Fratrum Bethlemitarum et pia illius instituta confovere et


promover, ac proinde dictum Michaelem et Dilectos Pillos Fratres Congregationis hujusmodi
specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes, et

eorum singulares personas a quibusvis

PARTE

640

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Excommunicationis, suspensionis et interdicti,

etc.

absolventes et absolutas fore censentes,

supplicationibus ejusdem Michaelis nomine Nobis super hoc humiliter porrectis, inclinati, de

Venerabilium Fratrum Nostrorum

S.

R. E.Cardinalium.negociis et consultationibus Episcopo-

rura et Regularium prepositorum consilio, et atienta relatione dilccti Pilii Nostri


Ferrari, tituli S. Clementis,

ejusdem

Thomze Mariis

S. R. E. Presbyteri Cardinalis S. Clementig nuncupati,

super pramissis dictis Cardinalibus facta orania et singula privilegia, prterogativas, concessiones, favores, facultates, declarationes, conservatorias,

immunitates, exemptiones, libertates

cseterasque gratias, praeminentias et indulta cujusvis generis existentia, spiritualia et temporalia,

qualiacumque

illa sint,

dummodo tamen

usu

sint in

et

non

sint revocata, vel aliquibus

revocationibus comprehensa, ac Sacris Canonibus et Concilii Tridentini Decretis aut Apostolicis

Constitutionibus et Ordinationibus, vel memoratis Regularibus dicta Congregationis Betble-

mitarum

Institutis

non adversentur,

prsedictis

Ordinibus Mendicantium et Congregationi

Clericorum Regularium Miuistrantium Infirmis, eorumque Conventibus, Domibus et


Regularibus ac
aliis

Ordinum

et Congregationis

hujusmodi Generalibus, Praisidentibus

aliis locis

et quibusvis

Superioribus, Prselatis et Capitulis, etiam Generalibus, Proviacialibus seu intermediis,

eorumque Definitoribus, Prioribus, Novitiis, Fratribus, Conversis, Douatis, et quibusvis


eorum Regularibus personis, tam iu Urbe quam etiam in quibuscumque mundi partibus existentibus,

et illorura intuitu aut alias quomodolibet per

quoscumque Romanos

Pontifices,

Prsedecessores Nostros, seu per nos et Successores nostros aut alias auctoritatem habentes,

concessa sunt etconcedentur, ac quibus de jure, usu, consuetudine, privilegio seu concessione

Apostlica in genere vel in specie, ac

tam conjunctim quam divisim aut

utuntur, fruuntur, potiuntur et gaudent ac

uti, frui,

potiri et

futurum, ad prsedictam Congregationem Betblemitarum et singula


alia loca Regularia, illorumque Superiores, Pralatos et

quomodolibet

alias

gaudere possunt et poterunt in


illius Hospitalia,

Domos

et

quascumque Regulares personas, auc-

communicamus

toritate Apostlica, tenore praesentium, perpetuo extendimus, illaque eis

et

de

novo concedimus ac sufragari volumus.


Decernenies easdem presentes Litteras semper et perpetuo firmas,

validas et efficaces

existere etfore, suosque plenarios et iutegros effectus sortiri et obtinere, etc.

Datum Rom, apud


catus nostri

S.

Mariam Majorera, sub annulo

Piscatoris, die 28 Julii 1707, Pontifi-

anno sptimo. (Del Bular. Rom. Luxemburg. contin.

p. 2, pg. 55.)

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 472.

SE REVOCA LA ALTERNATIVA DE LOS AGUSTINOS, EN LA PROVINCIA DE GRACIA

DE AMERICA.
Cemeos Papa XI.
Exponi Nobis nuper
Professus ac in

fecit dilectus Filius,

Romana Curia Procurator

pat., in Indiis Occidentalibus,


alias, videlicet,

Ad

futuram

rei

memoriam.

Augustinus Garcia de Galves, Frater expresse

Provincias Beatae Marise Virginis de Gratia nuncu-

Eremitarum

S.

Augustini in Sacra Theologia Magister, quod

die 3 Octobris proxiine prseteriti, dilectus etiam Filius, Adeodatus Nuzzi,

Prior Generalis Ordinis praedicti,

Decretum super

nullitate Alternativas dictae Proviuciae inter

Religiosos Hispanos in Europa, et Hispanos ex alia parte in America natos, Criollos nuncupatos,

ab

aliis

tune existentibus

Prioribus Generalibus,

Praedecessoribus

Decreto emanatis praescriptae, edidit tenoris, qui sequitqr, videlicet


Prioris Generalis).

suis,

ia

dicto

(Sequitur Decretum

SECCION

Cum

CUARTA,

641

autem, sicut eadem expositio subjungebat, prsedictus Augustinus Garca, Procurator,

prsemissa, quo firmius subsistant et serventur exactius, Apostolice confirmationis nostrae


patrocinio communiri plurimum desideret Nos ipsius Augustini
quantum cum Domino possumus, favorabiliter annuere volentes
:

Adeodati Prioris Generalis Decretum

cum mnibus

Garcise votis hac in re,

praeinsertum memorati

et singulis in eo contentis, auctoritate

Apostlica, tenore prsesentium confirmamus et approbamus...

Non obstantibus praemissis Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis...


Datum Eome, apud Sanctam Mariam Majorera, sub annulo Piscatoris, die 14 Augusti 1708
Pontificatus nostri anno octavo.
(Bul.

Kom. de Mainardo,

Const. 118.)

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 473.

QUE EN LAS PROVINCIAS DE

ANTONINO Y SANTA CRUZ DE LAS INDIAS OCCIDENTALES

S.

PARA LA ELECCION DEL PROVINCIAL DE

DOMINGO TENGAN SUFRAGIO LOS

STO.

PRIORES DE LOS CONVENTILLOS, NO OBSTANTE EL BREVE DE PAULO V.


Cleraens Papa XI.

Nuper pro parte

Ad futuram

memoriam.

rei

Didaci de Hei-rera Lobaton, Fratis expresse Professi Ordinis

dilecti Filii

Pradicatorum, Procuratoris Provinciarum S. Antonini Novi Regni Granatensis


Crucis

ejusdera

nostrorum

S.

Ordinis

in

Occidentalibus, Congregationi

Indiis

Fratrum

E. E. Cardinalium, negotiis et consultationibus Episcoporum et Regularium

prsepositae, expsito,

quod inconcussa et inveterata praxis

utlicet ab earum Conventibus seu

Eeligiosorum numerus aleretur et in

in dictis Proviiiciis

nomine Prioris habitare, eo quia aliquot ex


Priores seu Vicarii

votum

Domibus pro Doctrinis seu Parochiis ad

dictis

nihilominus

Domorum

praefata-

eorum Capitulis Provincialibus semper

sive sufragium in

tulerant, ac in electione proprii Prioris Provincialis,

quemadmodum

semper viguerat,

Domibus exiguus nempe duorum, trium vel quatuor


aliqua ex Domibus hujusmodi unus tantura Religiosus

instructionem populorum illarum partium destinatse erant

rum

et Sanctse

Venerabilium

tamquam

legitimi Vocales babiti fuerant,

dicta praxis approbata et praescripta reperiebatur, ad formara propriarum

Constitutionura, a diversis

Eomanis

Pontificibus, Praedecessoribus nostris, videlicet a

fel.

Clemente Papa VII, Prajdecessore nostro, vigore quaruradam suarura Litterarum in


forraa Brevis die 11 Julii

1533 expeditarura, ac a

rec.

mera. Paulo Papa

cessore nostro, per binas suas itidem in forma Brevis, primo


in quibus per sequentia verba disponebatur, id est

Ordinis

duodenariura

numerum Fratrum non

quidem sub

itidem Praede-

III,

dat. 10 Aprilis 1540,

Et quatenus Doraus

rec

siraili

et

Loca ejusdem

habuissent, et numerura quatuor Fratrura

hujusmodi dumtaxat continuissent, illarum voces pro electione hujusmodi Prioris Provincialis,
juxta earuradem Constitutionura
dat.

formam

sufficerent; alteras vero Litteras

prima Januarii 154G, per infrascripta verba indulgebatur, ut

Vicarii, etiamsi in eis

minus quara quatuor Fratres

hujusmodi sub

Dictarum Doraorum

extitissent, vocera in electione dicti

Prioris Provincialis haberent.

Praeterea idera colligebatur ex quibusdara aliis piac mera. Gregorii Papae XIII, similiter
Praedecessoris nostri, idibus Julii 1580, sub
S.

plumbo signanter ad favorem raemorataj

Antonini expeditis Litteris; et denique per alias

itidera Praedecessoris nostri, die 8

statuebatur et ordinabatur, ut

TOM.

I.

Novembris 1664,

eorumdem Priorum

in

rec. pariter

eadem

Provinciae

mera. Alexandri Papae VII,

forraa Brevis expeditas Litteras,

electiones in Capitulo Provinciali fierent


80

PARTE

642

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.


si ve

sufiragia secreta

aliis Religiosis antiquioribus ac in

Conventu princi-

vero electio extra Capitulum Provinciale facienda esset, illa per vota

si

a Priore Provinciali una

pan

fieret

cum duodecim

psique Priores postea dictum

sive suffragium in Capitulo pr^fato libere

votum

ferr possent.

Porro hoc minime obstante, ssepe prsetensum fuerat, illam electionem Prioris Provincialis
fuisse nullam, quse celebrari contigisset in aliqua ex dictis Provinciis cum voto sive sufragio

Priorum seu Vicariorum Domorum seu Conventuum,


prsescriptum

numerus, juxta

Keligiosorum

Papse V, etiara Prsdecessoris

nostri, die

in quibus

23 Septembris 1611

Regulares

arl alios

si

similis

mem.

Pauli

forma Brevis pariter

in simili

expeditarum, per quas statuebatur, ut Conventus prsfati, qui


sustentare non potuissent, supprimi deberent

non alebatur saltem octo

quarumdam Litterarum

numerum

octo Eeligiosorum

vero id executioni demandari non valuisset.

Conventus, seu ad alias Domos Regulares transferrentur

ita ut in partibus

Indiarum non reperiretur Monasteriura aut Regularis Domus, in quo seu qua minor numerus
octo Monachorum seu Fratrum Regularem vitam duceret; et alias, prout in supradictis
Clementis, binis Pauli
ditis Litteris,

III,

Gregorii, Pauli

et Alexandri,

Prajdecessorum praefatorum, expe-

tenores prssentibus pro expressis et insertis haberi volumus, uberius

quarum

dicebatur contineri. Et in eadem expositione subjuncto, quod memorati Pauli V, Pradecessoris


Litterse aliis supradictis, et prB cseteris illis

posterius

quarum
ut

si

emanarunt, adversabantur,

minusque ejusmodi Pauli

Litteris, quae

Preedecessoris Lilterse,

executio arbitrio Episcoporum, tune in eisdem partibus existentium,

commissa

fuerat,

ita pro Divini cultus augmento et regularis disciplinae observantia expedir judicassent,

super quo eorum conscientia onerabatur, ab


tur,

ejusdcm Alexandri Preedecessoris

etc.

miuime demandatse reperieban-

executioni

eis

Proindeque eidem Congregationi Cardinalium supplicato, ut ipsa circa praemissa

solitum juxta antiquam praxira Ordinis et Provinciarum prafatarum servari mandaret

Sacra Congregatio

Episcoporum

Emorum.

et

Rmorura.

S. R. E.

Cardinalium negotiis et consultationibus

Regularium proposita, ad quam SSmus. D. N. supplicem bunc libellum

et

remisit, audito P. Magistro Generali

Ordinis, referente

Emo. de Abdua, censuit

servandum solitum, non obstante enunciato Brevi Pauli

et aliis

ac decrevit

quibuscumque. Romse

10 Junii 1712.

Cum

autem, sicut dictus Didacus nobis subinde exponi

quo firmius subsistat

munifi plurimum desideret


sertum,

auctoritate

fecit,

Decretum hujusmodi,

ipse

et servetur exactius, Apostlica; confirmationis nostrte patrocinio


;

Nos

hujusmodi supplicationibus

Apostlica,

tenore

inclinati,

pra-sentium, approbamus

inviolabilis Apostolicce firraitatis robur adjicimus

salva

et

tamen semper

Decretum

com-

praein-

confirmamus, illique

in pra^missis auctoritate

memoratse Congregationis Cardinalium.


Decernentes

easdem prsesentes Litteras semper

firmas, validas et efBcaces

existere et

fore etc.

Datum Romse, apud


ficatus nostri

(Del Bular.

S.

Mariam

Majorera, sub annulo Piscatoris, die 2 Julii 1712, Ponti-

anno duodcimo.

Rom. Luxemburg.

contin. p. 2, pg. 108.)

Nota. Se hace mencin en los Fastos, Ord. 481. Esta Constitucin favorece los Conventillos de Amrica,

aunque no tengan

el

nmero de doce

Religiosos, prescrito por Paulo V. [Vaso la Ordenacin siguiente.)

SECCrON CUARTA.

643

LOS SUPERIORES DE LOS CONVENTILLOS EN AMERICA TIENEN VOTO EN EL CAPITULO


PROVINCIAL.
Clemens Papa XI.

Ad futuram

meraoriam.

rei

Alias pro parte Provinciarum S. Antonini Novi Regni Granatensis et Sanctse Crucis, Ordinis

Fratrum Prsedicatorura,

in Inds Occideutalibus, Nobis expsito,

Priores seu Vicarios illorum

inolevisset.

Religiosorum
Religiosi, ac

numerum minime

quod

alerent, ita ut in nonaullis

inconcussa

licet praxis

Conventuum seu Domorum, tametsi

sufficientem

ex eisdem Conventibus quatuor

cum

etiam unus uti Prior seu Vicarias permanserit, ad Provincialia Capitula

voto et loco ia Superioris Provincialis electione, juxta etiam approbationem

fel. rec.

Clemen-

VII, Pauli III, Gregorii XIII et Alexaudri etiam VII, Romanorum Pontificum, Praedecessorum nostrorum, semper accessisse
nihilominus nonnuUis ab hie annis ab aliquibus
tis

factionariis scandalose prseteusum fuerat,

Provincialium et Vicariorum electiones,

cum

votoet

eorumdem Priorum seu Vicariorum sic celebratas, nullas et irritas fuisse, et quidem
vigore quarumdam pise mem. Pauli Papije Vdie 23 Decembris IGll, expeditarum Litterarum...
Et in eadem expositione subjuncto, quod ejusdem Pauli V Prsedecessoris Litteras hujusmodi
per Episcopos et Archiepiscopos earumdem Indiarum, quorum arbitrio illarum executio
remissa fuerat, executioni unquam demandatas fuisse non constabat j.... Nos controversiam
sufifragio

hujusmodi ad Congregationem Ven. Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium,

negotiis et

consultationibus Episcoporum et Regularium prsepositorum, exarainandam remisimus. Ipsa


vero Congregatio per

suum Decretum

die 10 Junii anni proxime praeteriti

quod solitum servaretur, prajdictis Pauli

Cum

Litteris et aliis

emanatum

rescripsit,

quibuscumque non obstantibus.

autem, sicut dilectus Filius modernus, Procurator Generalis dicti Ordinis, Nobis

nuper exponi

fecit,

ne etdem pretensiones et scandala ia mnibus

aliis

dictarum Indiarum

Occidentalium Provinciis prsedicti Ordinis vigeant seu irrepant, ac proinde in

quod pro pradictis Provinciis

S. Antonini et Sanctse Cucis

Decretum

fuit,

ilUis,

servari

id

queque

plurimum

desideret....
Nos.... ut

Pauli

de csetero in reliquis

earumdem Indiarum

Prsedecessoris Litteris, et aliis

Provinciis ejusdem Ordinis, praedictis

quibuscumque minime obstantibus, servetur solitum,

auctoritate Apostlica, tenore pra;sentium, decernimus et declaramus.....

Datum Roma3, apud


Pontificatus nostri anno

(Bul.

S.

Mariam Majorem, sub annulo

dcimo

Rom. de Mainardo, Const.

Nota. Vase otro privilegio

Piscatoris, die 11

Octobris 1713,

tertio.

192.)

Exponi Nobis de Clemente XII en

favor de los Conventillos de Amrica.

REVOCASE LA ALTERNATIVA EN LA PROVINCIA DE SAN ANTONINO.


En 10

de Octubre de 1715 Ciem.

la Provincia

XI

revoc la Alternativa en la eleccin de Provincial

de San Antoniuode Predicadores, en la Nueva Granada. (Bul.

Fast.,Ord. 485.

Rom. Const.

para

223.)

PARTE

644

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES

QUE EL VISITADOR DE LOS CONVENTOS DE MENORES OBSERVANTES DE LA PROVINCIA DE


CHILE SE TOME DEL TUCUMAN
Clemens Papa XI. Ad perpetuam
fecit dilectus Filins,

Exponi Nobis nuper

memoriam.

rei

Joannes Murillo, Frater expresse Professus ac

Gustos et Procurator Provinciai Chilensis in Indiis Occidentalibus, Ordiais Minorum de Observantia nuncupatorum, quod alias dilectus Filius, Joseplius Saaz, Commissarius Generalis

Provinciarum earumdem Indiarura, ad parcendum innumeris expensis, qu pro Visitatoribus


euntibus ad visendos CoDventus supradictse Provincise Chilen. requiruntur, per suas Patentes
Litteras desuper emanatas, etc. tenoris, qui sequitur; videlicet Frater Josephus Sanz, Ordi:

nis Sancti Patris nostri Francisci, etc.

Reverendo Patri Provinciali

Provincise SSmae. Trinitatis de Chile, salutem et

Cum

certiorati

pacem

in

et

Ven. Diffinitorio nostrae

Domino Nostro Jesu

simus de excessivis expensis, quibus gravan tur

illae

Christo, etc.

nostrse prsefatse Provincise,

quando Reverendi Patres Visitatores ad eas visendas nominantur ex aliis longinquis Provinciis, et quod sint illa gravissimai et magnse expensae indispensables et necessariae propter
praicipimus et ordinamus, ut deinceps non admittatur

longissima itinera

in prsefata nostra Provincia aliquis Visittor ex alia Provincia nisi ex

illa

nec recipiatur

Assumptionis Vir-

Tucumanis, quse proximior est


autem, sicut eadem expositio subjungebat, dictus Joannes Procurator, prsemissa quo

ginis Marise

Cum

summopere desimemorato Josepho, Commissario Generali

firmiora subsistant ApostolicaJ confirmationis nostrie patrocinio communiri,


prseinsertas Patentes Litteras a

deret; Nos

cum mnibus

Indiarum, expeditas, ut prsefertur,

et singulis

Apostlica, tenore prsesentium confirmamus et approbamus,

Datum Romae, apud


tificatus nostri

(Bular.

S.

Mariam Majorem, sub annulo

auctoritate

in eis contentis,

etc.

Piscatoris, die

25 Januarii 1717, Pon-

anuo dcimo sptimo.

Rom. de Mainardo).

Nota. Se cita en los Fastos, .Ord. 490. Hcese tambin mencin en los Pastos, de otro Breve, por

manaa que cuando


vincial,

el

Comisario no pueda acercarse al

Tucuman para

celebrar por s

designe un Comisario Visitador de la misma Provincia. Empieza

de Diciembre de 1724. (Vase en

el

Eom. de Benedicto XIII.

Bulario

mismo

Nuper pro parte, y

el

el cual se

Captulo Pro-

se expidi

en 20

Constit. 43).

SE PROHIBE EL TRANSITO A OTRAS ORDENES EN LAS INDIAS A LOS RELIGIOSOS DE LA

COMPAIA DE JESUS.
Clemens Papa XI. Ad futuram

rei

memoriam.

Sacri Apostolatus ministerio per abundantiam divinse gratia?, licet nullis Nobis sufBcienti-

bus meritis, prsesidentes, ex injuncti Nobis muneris debito, Religiosorum Ordinum quorum-

cumque

in

Ecclesia

Dei militante

prosperum statum

directionem summis

felicemque

desiderantes affectibus, cisque propterea, quse prsesertim a Romanis Pontificibus, Prsedecessoribus nostris, provide sancita et ordinata comperimus, ut firma et illibata persistant exactius-

que observentur, Apostolicse nostrse confirmationis robur libenter adjicimus, ejusdemque

muneris partes

pcrpensis

studiis

irapertiraur,

prout conspicimus

in

Domino

salubriter

expedir^

Exponi siquidem Nobis

fecit dilectus Filius,

Michael Angelus Tamburinus, Praepositus

SECCION CUARTA.
Generalis Societatis Jesu, quod alias

tam

fel.

rec.

in Indiis Orientalibus et Occidentalibus,

Europam, nemo

si ve

Gregorius Papa XIII, Prsedecessor noster, ut

quam mnibus

et singulis aliis regionibus extra

ex Clericis Regulavibus ejusdem Societatis sive Professis sive Scholaribus

sive Coadjutoribus, post emissa in dicta Societate vota


nis, aliisque

645

censuris et

pojiiis,

etiam Simplicia, sub Excommunicatio-

ad quemcumque alium Ordinem,

Pontificis vel Prispositi Generalis prsedictge Societatis licentia,


vitcE

de expressa

nisi

Romani

etiam perfectioris et melioris

pratentione seu contemplatione, transir auderet seu presumeret, decrevit et ordinavit

per suas Litteras sub plumbo, anno lacarnationis Dominicse 1579,


expeditas, tenoris sequeutis, videlicet

Cum

IX Kalendas Octobris

(Omtense aqu stas Letras).

autem, sicut eadem expositio subjungebat, prsemissis neququam obstantibus, aliquis

ex dicta Societate, nuper in eisdem ladiis prseinsertarum Litterarum obstantiam, necnon cen-

suras etpcenas in eis contentas, eludere ac contemnere presumpserit, ab ipsis

cum

tialibus pratextibus falsisque iuterpretatiouibus appellando, asserens,

Litteris praein-

quod

insubstan-

per non usum derogatum fuerit, nulliusque valoris et efficaciaB existant, quippe quse in
communi nec in Bullario, minusque in pradictse Societatis Instituto inserta reperiantur,
in casum quo valoris essent, jus commune in Cap. Licct, de Eegularibus, ubi ad alium

sertis

jure
ct

Ordinem
que,

cum

zelo strictioris observanti transeuudi facultas tribuitur, prsevalere deberet;


ille

quatuor votorum Professus non

necnon ulterius ejusmodi prajinserta Litterse

sit,

in dictis censuris

alteri privilegio,

quod-

minime comprehendatur

admittendi Religiosos etiam

Professos aliorura Ordinum, diverso Ordini concesso, derogare nequeant

ac

tndem per eas

legitima? appellationes, et in casu denegatse justitise non probibeantur, sed manifest frivolae

dumtaxat, admitti neququam possint


considerans simile

ralis,

afferre posse in

eventum,

ideoque dictus Micliael Angelus, Prsepositus Gene-

exemplum mximum eidem


in

quem

alii dictis

Societati prsejudicium in iisdem Indiis

prsetextibus et subterfugiis uti vellent, ad hoc ut

a regulari obedientia et a censuris prsedictis sese eximant, praeinsertas Gregorii Prsedecessoris


Litteras

pro firmiori illarum subsisteutia ac inviolabili observantia, Apostolicaj confirma-

tionis nostrae patrocinio


fecit

communiri plurimum desideret; Nobis propterea humiliter supplicari

ut in prffimissis opportune providere

et,

ut infra, indulgere de benignitate Apostlica

dignaremur.

Nos

igitur.... praeinsertas

Gregorii Predecessoris Litteras

contentis, auctoritate Apostlica, tenore praesentium,

cum mnibus

confirmamus

et

et singulis in eis

approbamus, illisque

inviolabiliter robur adjicimus, etc.

Datum Romaj, apud

S.

Mariam Majorera, sub annulo

Piscatoris, die 1

Decembris 1719,

Pontificatus nostri anno vigsimo.

(Bular.

Romn, de Mainardo).

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 493.

SE ELEVA A VEINTE Y CUATRO EL

NUMERO DE MAESTROS DE LA ORDEN DE SAN

AGUSTIN, EN LA PROVINCIA DEL PERU.


Clemens XI. Ad perpetuara

S.

Augustini,

Conventus in statu sat


et

capaces

in

meraoriam.

dilecti Pilii Fratres Provinciae Peruana? Ordinis

Eremitarum

eadem Provincia nuraerus Religiosorum auctus

sit illiusque

Exponi Nobis nuper fecerunt

quod cum

rei

diviti reperiantur,

necnon in ultimo examine peracto Religiosi hbiles

ad consequendum Magisterii in Sacra Tlieologia gradum usque ad

numerum

PARTE

6^6

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

quinquaginta, qui tamen laurea emrita donari nequiverunt, ex quo in Provincia hujusmodi

octodecim Magistri in eadem Sacra Theologia nuraerantur, reperti fuerint,

etc.

octodecim Magistrorum praedictse Proviaciae uumerum, pro nunc ad viginti quatuor

Nos

auctoritate Apostlica tenore prsesentium extendimus, et ia reliquis

votum futuri Capituli

Generalis exquiri mandamus, etc.

Datum Komse, apud

S.

Manara Majorem, sub annulo

Piscatoris, die 7

Octobris 1720,

Pontificatus nostri anno vigsimo. (Ibid.)


Nota. Se cita en

SE

los

AADEN OTROS

Fastos, Ord. 496.

SEIS

GRADOS DE MAESTRO PARA LOS PREDICADORES DE LA ORDEN


DE SAN AGUSTIN, EN EL PERU.

Innocentius Papa XIII.

Exponi Nobis nuper fecerunt

cum,

qua mille

et

memoriam.

Peruanse Ordinis Eremitarum, quod

viginti quatuor in sacra Theologia

Magistrorum indulto

amplius Religiosi, necnon ex his ducenti Jubilati

exercentes, una

rantur,

dilecti Fratres Provincia)

rei

ejusdem Ordinis novissime celebrato, decretara

in Deflnitorio Generali

eadem Provincia, quse

Ad futuram

cum quinqu

fuerit, ut

in

fruitur, et in

et in Cathedris et Lecturis

se

CoUegiis, quae Studii Generalis niversitates existunt, nurae-

eorumdem Magistrorum numerus ad tricenarium augeretur,

si

tamen nostra

et

hujus

Sanctse Sedis facultas accederet, etc.

Nos

igitur ipsos Exponentes specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes

Provincise

Peruanse prsedictse sex gradus perpetuos Magisterii de numero nuncupat. pro sex verbi Dei
prsedicatoribus auctoritate Apostlica tenore prsesentium concedimus

Datum RomsD, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die

24 Aprilis 1722,

Pontificatus nostri anno primo.

(Bular.

SE

Rom. de Mainardo.)

CONCEDEN OTROS OCHO GRADOS DE MAESTRO A LA PROVINCIA DE AGUSTINOS


DE MEJICO.
Innocentius Papa XIII.

Exponi Nobis nuper fecerunt


S. Augustini,

quod cum

Ad

futuram-

memoriam.

rei

dilecti Filii Fratres Provinciae

in dicta Provincia

duodecim

ginta quinqu Conveutus ac quinquaginta quinqu ParochiaB

necnon mille

Nos

circiter Religiosi, ac inter hos

centum

Mexicanae Ordinis Eremitarum

in sacra Theologia Magistri et quadra-

cum nomine Doctrinarum

Jubilati ac Lectores

numerentur,

etc.

Provincise Mexicanse octo gradus perpetuos Magisterii, quatuor videlicet pro Lecto-

ribus, et alios quatuor pro verbi Dei prsedicatoribus auctoritate Apostlica, tenore prsesentium,

concedimus

Datum Roma, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die 24 Aprilis 1722

(ut supra).

SE CONCEDEN SEIS GRADOS DE MAESTRO A LA PROVINCIA DE AGUSTINOS DE MICHO ACAN.


Innocentius Papa XIII.

Exponi Nobis nuper fecerunt


S. Augustini,

Ad futuram

rei

dilecti Filii Fratres Provincia)

memoriam.
Mechoacan Ordinis Eremitarum

quod cum in praedicta Provincia sex tantum in sacra Theologia Magistri repe-

riantur, ac in ea triginta tres

Conventus

et trecenti Religiosi, et ex his triginta Lectores

cum

SECCION CUARTA.
quinqu Collegiis, quorum

unum

numerentur,

institutio fuit,

etc.

647

niversitas Studii Generalis existit, quse prima in Indiis

Nos

predictse Provincie

Mechoacan

sex patitos gradas

Magisterii in eadera sacra Theologia, tres videlicet pro Lectoribus, et alios tres pro verbi Del
prsedicatoribus auctoritate Apostlica, tenore presentium, concedimus

Datum

(ut supra).

Nota. Se citan estos tres Breves en los Fastos, Ord. 498.

ESTATUTOS DE LA CONGREGACION DE SAN HIPOLITO.


Venerabili Fratri Archiepiscopo Mexicano.
Innocentius Papa XIII.
Venerabilis Frater, salutem et Apostolicam benedictionem.

Exponi Nobis nuper

modernas, Frater Major, Cougregationis Charitatis

fecit dilectus Pilius

subtitulo S. Hippolyti in Civitate Mexican., aliisque partibus Indiarum Occidentaliam, in

Eeligionem

quod

erecte,

alias

postqnam

Innocentius Papa XII, Prjedecessor noster,

fel. rec.

dictam Congregationem in Religionem erexerat,


inserto, per

quasdam suas Litteras desuper

ad supplicationem

dilecti pariter Filii

tionis Procuratoris Generalis,

bavit.

Verum

illarum tenore

forma Brevis die 21 Junii 1700 expeditas,

Joannis de Cabrera, tune temporis ejusdem Cougrega-

sub certis modo et forma tuno expressis, confirmavit et appro-

quia experientia compertum

paci et bono regimini Congregationis


clariori explicatione,

illius Constitutiones, toto

in simili

prsedictas Constitutiones seu

fuit,

hnjusmodi minirae

earum aliquas

profuisse, sed illas reformatione,

ac etiam nova additione indigere, idem Frater Major una

Definitorio, pro prospero statu

ac

felici

gubernio

Statuta edidit teuoris, qui sequitur, videlicet

cum eodem

memoratae Congregationis Decreta seu

(Vanse los Estatutos en

el

Bulrio de la

Orden).

Cum

autem, sicut eadera expositio subjungebat, praedictus Frater Major Statuta seu Decreta

hujusmodi, pro firmiori illorum subsistentia et exactiori observatione ApostolicT confirma-

communivi plurimum desideret Nos ipsius Majoris votis, bac in re,


quantum cum Domino possumus, favorabiliter annuere volentes.... Fraternitati tuse per prsesentes committimus et mandamus, ut, veris existentibus narratis, audito tamen prius Capitulo
tionis nostrse patrocinio

Generali supradictaj Congregationis, ad prainsertorura Statutorum confirmationem, auctoritate


nostra Apostlica, pro tuo arbitrio et prudentia procedas, etc,

Datum Romee, apud

S.

Mariam Majorera, subannulo

Piscatoris, die 7

Angust 1722, Ponti-

ficatus nostri anno secundo.

(Bular

Rom. de Mainardo).

Nota. Se cita en

los Fastos,

Ord. 499.

ESTABLECEN LOS RELIGIOSOS DESCALZOS DE SAN FRANCISCO SEMINARIOS PARA


MISIONES EN LAS INDIAS.
Benedictus Papa XIII.

Ad futuram

rci

memoriam.

Nuper pro parte dilectorum Filiorum Fratrum Provinciarura Familia} Ultramontanse, ac


Indiarum, tara Orientalium quara Occidentalium Ordinis

Minorum

Sancti Francisci, Discal-

ceatorum et RecoUectorum nuncupatorum, Congregationi Venerabilium Fratrum nostrorura


S. R. E. Cardinalium negotiis et consultationibus Episcoporum et Regularium pr:po3t:e,
expsito,

quod

ipsi,

ut animarura pretioso sanguino Domini Nostri Jesu Christi redemptarum

US

PARTE

saluti proficere possent, in

5^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

unaquaque ex

dictis

Provinciis

unum

ex

earum Conventibus per

Fratres Difinitorii Provincialis cujuslibet respective Provincise hujusmodi designandum q

Collegium seu Seminarium Missionarionim, qui Apostolicis Missionibus unice essent


erigendi facultatera sibi conced

Guardianus

plurimum

et alii Fratres, pariterque

dem Provinciarum

quidem CoUegii

desidcrarent, cujus

ipsum Collegium seu Seminarium

dediti,

et Seminarii

strictissimis

earum-

constitutionibus gubernarentur, et Ministris et Diffinitoriis Provincialibus

pro tempore existentibus subjici deberent, quibus etiam electionos Guardianorum ejusmodi

Collegiorum et Seminariorum, necnon Novitiorum receptio competeret, sicuti in


tibus observabatur, non

autem

Praelato Generali subjicerentur,

quemadmodiim

aliis

Conven-

quibusdam

in

recolendae memoria Innocentii Papae XI, Prasdecessoris nostri, in simili forma Brevis expeditis

Familiam Hispanicam spectantibus, disponebatur,


expresse quod, dummodo in dictis Provinciis prsedicta CoUegia seu Semina-

Litteris pro Collegiis Missiouariorum, ad

prohibendo simiil
ria

jam

erecta existerent, nullus Frater unius ex memoratis Provinciis de

titulo Missionis,

illa,

ad aliam Provinciam transir posset; concedendo pariter bis novis Missionariis omnia et
singula privilegia ac prajrogativas

busque

tamen

alia

.in

dictis Innocentii Prsedecessoris Litteris contenta, qui-

Missionariorum etiam Kegularis Observantise Seminaria fruebantur, remanente

intacta et illaesa

eadem

quam

Prselati Generalis auctoritate et superioritate,

in

mnibus

Provinciis et Conventibus totius Ordinis exercebat, exceptis immediata subjectione, clectione

Guardianorum, ac Novitiorum receptione,


toria Provinciana spectare deberent,

quse, ut supra

quemadmodum

dictum

est,

ad Ministros et DifBni-

ab eadem Congregatione Cardinalium

diebus 20 Augusti 1723, et 7 Septembris 1725, Provinciis Sanctorum Pauli et Gabrielis


Ordinis prsedicti indultum, ac subinde per quasdam nostras desuper in pari forma Brevis
editas Litteras confirmatum fuerat.
tenoris qui sequitur

videlicet

S. R. E. Cardinalium,

Emanavit ab eadem Congregatione Cardinalium ecretum

Sacra Congregatio

Eminentissimorum

negotiis et consultationibus Episcoporum et

et

Keverendissimorum

Regularium

prseposita,

Eminentissimo Belluga, benigne indulsit, ut Patres Provinciales

attentis narratis, referente

praedictarum Provinciarum, veris existentibus narratis, ad fundationem praidictorum Collegio-

rum, seu Seminariorum Missiouariorum

in

uno ex Conventibus earumdem Provinciarum

sibimet subjectis et Difnitoribus Provincialibus bene viso, juxta formam, prserogativas, privilegia contenta in praecitatis Brevibus Sancta? memoriEE Innocentii XI, pro

conscientia, servatis servandis, deveniant;

immediata tamen jurisdictione

eorum

arbitrio et

et electione

Guar-

diani et receptione Novitiorum exceptis, quse reservata intelligantur eisdem Provincialibus

modo supra descripto

et

cum

expressa etiam conditione, ut Religiosi praedictarum Provinciarum

de uno in aliud Seminarium alterius ProvinciaJ transir, et Guardiaui

horum Seminariorum

erigendorum Religiosos aliarum Ordinis Provinciarum acceptare minime possint et valeant


firmis cseteroquin, integris et Uess remauentibus

mnibus

aliis prajrogativis, auctoritatibus

ac superioritatibus debitis et competentibus P. Prselato Generali Ordinis

Constitutionibus

Apostolicis et Ordinis pradicti non obstantibus etc. Rorae, 24 Januarii 1727. Cardinalis

Barberinus. P. A. Archiepiscopus Sarissaj, Secretarius.

Cum
et

autem, sicut dilectus Filius Joanncs Diaz a Conceptione, Sacrse Theologiae Lector,

Fratrum Discalceatorum

ralis,

Nobis subinde exponi

et

RecoUectorum

Apostolicse confirmationis nostrae patrocinio


ipsi

dicti Ordinis in

fecit, ipse pra;missa,

Romana Curia Procurator Gene-

quo firmius subsistant et serventur exactius,

communiri summopere desideret

Nos specialem

Joanni Procuratori Generali gratiam facer volentes, eumque a quibusvis Excommunica-

tionis

absolventes et absolutum fore censentes, supplicationibus ejus nomine Nobis super

hoc humiliter porrectis inclinati, Decretum .preinsertum, auctoritate Apostlica, tenore prse-

SECCION CUARTA.
sentium, approbaimis

confirmamus, illique

et

adjicimus; salva tamen semper

6^9

inviolabilis

Apostolicae firmitatis

iu prKmissis auctoritate raemoratse Coagregationis

robur
Cardi-

ualium.

Deceruentes easdem prsesenies Litteras firmas, validas et eficaces existere

Datum

Beneventi,

et fore, etc.

sub anaulo Piscatoiis, die 3 Aprilis 1727, Pontificatus nostri anno

tertio.

(Del Archivo de Ocopa, impresas en los Estatutos).


Nota. Se cita en

los Fastos,

Ord. 512.

SE CONCEDE A LOS PADRES FRANCISCANOS DESCALZOS

ERIGIR UN SEMINARIO PARA

MISIONES EN CADA PROVINCIA DE INDIAS.


Benedictus Papa XIII.

Ad futuram

memoriarn.

re

Nuper pro parte dilectorum Filiorum Pratrum Provinciarum Faraili ltramontanse ac


tam Orientalium quam Occidentalinra Ordinis Minorum S. Francisci de Obvervantia

Indiaruni

Discalceatorinn et Kecollectorurn nuncupatorum, Congregationi Venerabilium Fratriim Nostroruni S. R. E. Cardinalium, negotiis et consultationibiis Episcoporiim et
sita?,

expsito,

redemptarum

qiiod

ipsi

ut aniinarum

saluti proficere possent, in

pretioso

Sanguino Domini

unaquaque ex

Regiarium propo-

Nostri

dictis Provinciis

Jesu Christi

uuum

earum

ex

Conventibus per Fratres Denitorii Provincialis cujuslibet respective Provincie hujusmodi

desiguandum

in Collegiura sen

Seminarium Missionariorum, qui Apostolicis Missionibus unice


plurimum desiderabant, cujus quidem CoUegii

essent dediti, erigendi facultatem sibi conced

seu Senainarii Guardianus et

alii

Fratres pariterque ipsum

CoUegium seu Seminarium

simisearumdem Provinciarum Constitutionibus gubernarentur, etMinistris


vincialibus pro tempere

strictis-

et Definitoriis Pro-

existentibus subjici deberent, quibus etiara electiones Guardianornra

ejusmodi Collegiorum seu Serainariorum necnon Novitiorum receptio corapeteret, sicut in

Conventibus observabatur, non

autem

Prselato Generali subjicereutur,

quemadmodum

aliis

in qui-

busdam rec mem. Innocentii Papse XI,

Prsedecessoris nostri, in simili forma Brevis expeditis

Litteris pro Collegiis Missionariorum ad

Familiam Hispauicara

hibendo simul expresse,

jam erecta

quod dummodoin

spectantibiis disponebatur, pro-

dictis Provinciis praidicta Collegia seu

Seminaria

existerent, nullus Frater uuius ex raemoratis Provinciis de illa, titulo Missionis,

aliam Provinciam transir posset

concedendo pariter bis novis Missionariis omnia

privilegia ac prarogativas in dictis Innocentii Pradecessoris Litteris contentas,

ad

et singula

quibusque

alia

Missionariorum etiam Regularis Observantite Seminaria fruebantur, remanente taraen intacta


et illajsa

eadem Pnrlati Generalis

auctoritate et superioritate,

quam

in

mnibus Provinciis

ct

Conventibus totius Ordinis exercebat, exceptis immediata subjectione, electione Guardianorum


et

Novitiorum receptione, quse, ut supra dictum

est,

ad Ministros et Denitoria Provincialia

expectare deberent... Sacra Congregatio Emiueutissimoriim et Reverendissimorum S. R. E.

Cardinalium, negotiis et consultationibus ]piscoporum et Regularium proposita, attentis


narratis, referente

Rmo

Belluga, benigne indulsit, ut Patres Provinciales praedictarura Pro-

vinciarum, veris existentibus narratis, ad fundationcra prcdictorum Collegiorum seu Semina-

riorum Missionariorum in uno ex Conventibus earumdem


Definitoribus

Provincialibus bene viso, juxta

contenta iu procitatis Brevibus san.


servatis servaudis deveniant,

TOM.

I.

Provinciarum sibimetipsis

formam, prarogativas, privilegia

me. Iniiocentii XI, pro eorunique arbitrio

immediata tamen jurisdictione

et

et

onera

et coiiscientia,

et electione Giiardiani et recep81

PARTE

650

tione Novitiorum exceptis, quae


descripto, et

aliud

cum

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.


rcservata iutelligantur eisdem Provincialibus

Seminarinm

Provincia transir, et Gimrdiani horum Seminariorum erigendorum

alteritis

Keligiosos aliariim Ordiiiis Provinciarum acceptare


quin, integris et

modo supra

expressa etiam conditione ut Keligiosi prsedictarum Provinciarum de uno ad

illsesis

remanentibus mnibus

minime possint

et valeant, firrais cetero-

aliis praerogativis, auctoritatibus ac superiori-

tatibus debitis et competentibus P. Pnelato Generali Ordinis, Constitutionibus Apostolicis....

non obstantibus. Komaj, 24 Januarii 1727

Nos

specialem

ipsi

Joanni Procuratori Generali gratiam facer volentes

Decretum

prfeinsertum, auctoritate Apostlica, tenore praisentiura, approbamus et confirmamus, illique


inviolabilis Apostlica; firniitatis robiir adjicimus

Datura Beneventi, sub annulo Piscatoris, die 3 Aprilis 1727,Pontificatus nostri annotertio.
(Ex Bull. de Propag. Fide. tom 2. Append. pag. 29.)

QUE EL PROCURADOR GENERAL DE AGUSTINOS Y EL SUPERIOR DEL CONVENTO DE

MANILA TENGAN VOTO EN EL CAPITULO PROVINCIAL.

Ad

Benedictas Papa XIII.

Exponi Nobis miper fecerunt

dilccti

Filii,

Philippinarum, Ordiuis Fratrura Eremitarum

perpetuara

memoriam.

rei

Prior Provincialis et Difinitoriam Provincise


S. Augustini,

quod ab immemorabili

terapore,

ct forsan a primseva dicta Provinciaj fuudatione, attenta Religiosorura Vocaliura paucitate, et

ratione alicujus Indnlti, sen ipsins Provincise deterrainatione, cantara reperitur, quod Procurator Generalis et Superior Conventus Manilensis praecipui et principalis in dicta Provincia,

vocem

et votum habeant in Capitulis Provincialibus, cujus tamen Indulti seu deterrainationis


memoria minime reperitur
Nobis propterea humiliter supplicari fecerunt ut sibi in prse-

missis opportune providere,

Nos

igitur ipsos

seu deterrainationem, per

vocem

et

et,

ut infra, indulgere de benignitate Apostlica dignaremur.

Exponentes specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes

qus Procurator

votum habent

Indultum

Generalis et Superior Conventus Manilensis prsedicti

in Capitulis Provincialibus, ut prsfertur, auctoritate Apostlica,

tenore praesentium, confirmamus et approbamus, illisque inviolabilis Apostlicas firmitatis

robur adjicimus

DatumRomse, apud
nostri

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 26 Januarii 1728, Pontificatus

anuo quarto.

Rom. de Mainardo, Const.

(Bul.

213).

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 517.

QUE EL PREFECTO GENERAL DE LOS BELEMITAS PUEDA CONVOCAR EL CAPITULO

GENERAL Y PRESIDIR EN
Benedictus Papa XIII.

Cum
libus,

Ad futuram

rei

memoriam.

sicut Dilecti Filii Denitores Generales Ordinis Bethlemitarum, in Indiis Occidenta-

Nobis nuper

exponi

fecerunt,

in

Constitutionibus

Apostlica approbatis, nuUa expressa mcntio

fiat,

modi facultatem convocandi Capitula Generalia,


ipsi

EL.

Exponentes opportune

in pnemissis a

ejusdem

Ordinis,

auctoritate

quod Pra;fectus Generalis Ordinis hujusct in

eis prsesidendi

Nobis provideri

et,

habeat; ac proinde

ut infra, indulgeri summopcre

desiderent

Nos

ipsos Exponentes specialibus favorib'is et gratiis prosequi volentes

ut tam dilectus

SECCION CUARTA
Filius

ab

modermis Prsefectus Generalis

officio

expirantes

seu ad ultimum

dicti Ordinis,

aanum

651

quam

cieteri illiiis Siiccessores proxirae

novennii sui Generalatus accedentes, perpetuum

jus habeaut convocandi Vocales ad Capitulum Generala pro novennio immediate sequenti, ac

etiam presidendi in eodem Capitulo Generali.

novennium

Si vero intra oScii Generalatos

e vita decesserint,

tune Vicariatus Generalis

spectet ad Praefectum, qui tune temporis confirmatus existeret, et in actnali gubernio Hospitalis

auctoritate Apostlica, tenore prEseutium concedimus et

de Guatimala reperiretur

indulgemus.

Datura Romse, apud


nostri

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 9 Aprilis 1723, Pontificatus

anno quarto.

(Bul.

Rom. de Mainardo, Const.

220.)

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 518. Tambin se cita en la Ordenacin 520 otro Breve dado en 30 de

Setiembre de 1729, que empieza Nuper, concediendo indulto para recibir en la Orden algunos Presbteros
Seculares, para el hbito

profesin. Se encuentran stas Letras en el Bularlo de la Orden,

y en

el

.Romano

Constit. 288.

Otras varias Letras Apostlicas se encuentran en el Bularlo de los Belemitas, las cuales se omiten aqu por

no ser tan interesantes, fuera de la Orden.

SE

MANDA OBSERVAR LAS BULAS INOCENCIANAS EN LOS COLEGIOS DEL PERU, DE LA


ORDEN DE MENORES.
Benedictus Papa XIII.

Ad futuram

memoriam.

rei

Apostolatus officium, qiiod inscrutabilis Divinse sapientie atque bonitatis altitudo humilitati
nostra)

committere dignata

quse a

Romanis

est, salubriter exequi,

adjuvante Domino, jugiter satagentes,

illa,

Pontificibus, Prsdecessoribus nostris, pro Christiane Religionis Catliolicae

Fidei, prsesertim in remotissimis ab hac Sancta Sede Apostlica locis, propagatione et pro-

gressu salubriter constituta et ordinata esse noscuntur, ut firma atque stabilia persistant,
Apostolici muniminis nostri patrocinio libenter roboramus.

Dudum

siquidem

felic.

record.

Innocentius Papa XI, Praedecessor noster, per quasdam suas in simili forma Brevis Litteras
die 28 Juuii

1686 expeditas,quondam Petri Marini Sormani, tune temporis Ministri Generalis

Ordinis Fratrum
bo.

mem.

Minorum

Ordinis prsefati

Sancti Francisci de Observantia nuncupatorum, Patentes Litteras a

dum vixit,
apud eumdem

Alderano,

tune Episcopo Portuensi

S.

R. E. Cardinali Cybo nuncupato,

Innocentium Pradecessorem

et

dictam Sedem Protectore,

approbatas, quibus contiuebautur diversa decreta et ordinationes circa serainariorum pro Missionibus in Conveutibus Hispaniaj et Indiarum ejusdem Ordinis

Apostlica confirraavit pariter et approbavt; et subinde


alias

erectionera,

directionem, toto illorum tenore

tempere degentium Missionariorum

et in eis pro

inserto,

auctoritate

idem Innocentius Prsedecessor per

ibidem suas in simili forma Brevis Litteras die 16 Octobris dicti anni emanatas, de non-

nullorum tune existentium ex Venerabilibus Fratribus ejusdem

S.

R. E. Cardinalium Congre-

gationis Propagandse Fidei prajposita;, Collegia seu Seminaria pro educandis Fratribus Ordinis

hujusmodi ad Missiones tune erecta, tam


Mechoacan, quam

in aliis Hispania;

in

Conventu Sanctai Crucis de Queretaro, Provincia;

Provinciis

eadem

auctoritate etiam approbavit et confir-

mavit, ac facultatem erigendi alia Collegia seu Seminaria,


ex Provinciis Ordinis prafati, qu;e in ditionibus ca.

Regs Catholici, tam apud Hispaniara,


ras Occidentales Indias ipsi Carolo

quam apud

mem.

unum

Caroli

scilicet vel
II,

dum

do

vixit,

in qualibet

Hispaniarum

Philippinas, Mexicanas, Peruanas ac caite-

Reg subjectas, consistebant, eidem Ordini de Ecclesia

Dei et prsedicta Sede Apostlica benemrito simili auctoritate benigno concessit, confirmando

PAUTE

652

>.'>

I'UIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

supplementum cousensunm per dictum Petriim Marinum Ministruru Gencraleni factum,

et

interdicendo superioribus Generalibus illarura partiiira sub poenis q ejus Litteris Pateutibus

memrate Congregationis Cardiaalium

contentis et aliis arbitrio

rescrvatis, no ultra quatuor

raenses a requisitione per Keligiosos, ad id acultatem habentes, facta seu facienda tune computandos, dictas erectiones protrahere, sea suspendere possent, salva semper in mnibus supra
auctoritate ejusdem Congregationis ad fonnam Constitutionis reo. raem. Gregorii
Papa3 XV,pariterPra}decessoris nostri. Praiterea statuta, toto etiam illoruin tenore inserto, pro

relatis

dictis CoUegiis seu Seminariis, tara erectis

ribus a pradicto Petro Marino,

quam

erigendis, ac eorura Fratribus et Superio-

Ministro Generali, condita, eadem auctoritate confirmavit

quoque

et approbavit, illisque inviolabilis Apostlica) firmitatis robur adjecit, salva tamen


ejusdem Congregationis Cardinalium auctoritate ea augendi seu moderandi, quatenus opuset
raagis in Domino expedir visura fuisset, et quoscuraque juris et facti defectus quoad Collegia

prefata supplevit, et alias prout in binis

expeditis,

quarum

Innocentii Praidecessoris prsdicti Litteris desuper

tenores praesentibus pro expressis haberi volumus, plenius continetur.

Cura autem, sicut dilcctus Filius Simn Franciscas Clavisani a Cruce, Frater expresse
Professus Ordinis liujusmodi, et Missionura in Proviucia Sanctorura duodecini Apostolorum

Limana

in

Regno Peruano Procurator, nobis nuper exponi

fecit,

ipse a dilecto itidem Filio

Francisco a Sancto Josepho earuradem Missionura in prajfato Regno Commissario ad hanc

Almam rbem
campumpro

nostrara missus fuerit, ut nobis spatiosura in

illis

vastissimis Regionibus

Evangelii propagatione apertura esse, et Dei benedictione Operarios Apostlicos

post gravissimas serumnas et persecutioues virili prajsentique animo ab eis sub bona directione
et zlo ejusdem' Francisci tolralas,

terum majores progressus

iu

non modicum fractura percepisse

referret, ita ut in pos-

beneficium et salutera populorum infidelium illarura partium

Catholicse Fidei ac Religionis Christianae araplificationem sperandi sint

humani generis

hostis,

cesset, adeo ut binae

et

infensissiraus vero

cura de auiraarura coaversione agatur, ei irapedimenta afierre non

ejusdem Innocentii Prsedecessoris

Litterse et Statuta a Superioribus

Ordinis prsdicti condita et ab eadem Congregatione Cardinalium cura eorura explicatione pro

ejusmodi Missionura bono, sicut prsemittitur, confirraata, in eisdem Regnis exacte non observentur, dando

illis

ad eorura arbitriura explicationera ob decientiara Operarioram Apostoli-

non sine gravi conversionura animarum detrimento, ac proinde dictas Siraon de


opportuno in prsmissis remedio provideri, et, ut iufra, indulgeri summopere desideret.

corura,

Nos

igitur,

Siraonem speoialibus favoribus

et

gratiis prosequi volentes et a quibusvis

absolutum fore censentes, supplicationibus ejus noraine

Excoramunicationis

hoc humiliter porrectis

inclinati, binas Innocentii

Nobis super

Prsdecessoris Litteras supra expressas,

cum

oranibns et singulis in eis respective contentis et specificatis, auctoritate Apostlica, tenore


prEsentiura,

approbamns

pariter et confirraamus ac innovamus, illisque

mnibus

et singulis

inviolabilis et irrefragabilis Apostolic* firmitatis robur adjicimus, ac oranes et sngalos juris


et facti defectus, si qui in prajmissis interveuerint, seu interveuisse dici, censeri, intelligi vel

prstendi possent, ad majorera cautelara et quatenus opus

sit,

penitus et omnino supplemus,

sanaraus, tollimus et abolemus, illaque omnia in Provinciis prafati Regni Peruani,

tam

in

Collegiis erectis quara erigendis, cura dicta explicatione a supradicta Congregatione Cardinaliura facta, ab illis,

ad quos spectat

inviolabiliter observan, auctoritate et


lia ut dinceps neraini

et pro terapore

quandocumque

spectabit, inconcusse et

tenore prajfatis, pracipimus, voluraus et raandamus

aliam explicationera facer licitura

sit,

sed in terrainis jara explicatis

oranino observentur.

ecernentes easdera
fore, etc.

presentes Litteras semper firmas,

validas et elficaces

existere

et

SECCION CUARTA.

Datum Romse, apud Sanctum

653

Petriim, snb annulo Piscatoris, die 16

Juu

1728, Pontificatus

anno quinto.

nostri

(Del archivo de Ocopa, donde se halla impresa con los Estatutos.)


Nota.

No se

cita

en los Fastos.

LOS COLEGIOS DE MISIONES DE OBSERVANTES EN ESPAA INDIAS QUEDAN SUJETOS A

SUS RESPECTIVOS PROVINCIALES.

Ad futuram

Benedictas Papa XIII.

Nuper pro parte

dilecti Filii Joannis

tana Familia, Urdinis


tioni

Provinciis,

memoriam.

Fratrnm Minorum S.Francisci de Observantia nuncupatorum, Congres^a-

Venerabilium Fratrum nostrorum

prsepositae, expsito,

rei

Bermejo, Commissarii Generalis Curiae pro Ultramon-

R. E. Cardinaliura, negotiis Propaganda Fidei

S.

quod non semel ad supplices preces Offlcialim ejusdem Curiae pro

tam Observantibus quam

Excalceatis, dictse Familise, ipsa Congregatio Cardinaliura

de Superiorum Generaliiim utriusque Familise ejusdem Ordinis consensu,facultatem destinandi

nonnuUos Conventus erectos in CoUegia seu Seminaria Missionum ad excolendam Domini


vineam, Divinum Verbum disseminandum, vitia extirpanda, peccatoresque in viam salutis
reducendos, concesserat; ea tamen lege ut prsefati Conventus Ministris Provinciarum

immequarumdam Litterarum Apostolicarum

diate subjecti remanerent, non obstante dispositione


felicis

recordationis Innocentii Papse XI, Pradecessoris nostri, per quas

dicta Collegia seu

Seminaria erigenda immediate regimini et dispositioni Superiorum Generalium ipsius Ordinis

eadem

subjecta fuerant. Et in
fuerant, non

facile dicta

espositione subjuncto, quod iidem Superiores Generales experti

Seminaria per

se ipsos dirigere et

gubernare posse exindeque plnra gra:

viaquidem inconvenientia exoriri in hujusmodisalutaris instituti detrimentum ac decrementum,


obedentiamque debitara et promissam, non

ea,

qua par

erat, perfectione observar!

ideoque iidem

Superiores Generales libenter assentiebant et consentiebant, ut prsefata Collegia seu Seminaria,

non tantum in posterum erigenda, sed etiarajam erecta in mnibus et per omnia jurisdictioni
ordinarise Ministrorura

Provincialium respective subjicerentur. Ideoque pro parte dicti Joannis

Commissarii Generalis eidem Congregationi supplicato, ut Conventus, tam erigendi


erecti, in

quam

Seminaria Missionum, in prsefatis Provinciis Observantibus Familioe Ultramontanse,

Ministris earum, quoad visitationem, rgimen et directionem, immediate subjiciantur, ad pra;-

scriptum Slatutorum Generalium memorati Ordinis ab hac Sancta Sede confirmatorum et pro

hujusmodi instituto Missionum editorura. Emanavit ab eadem Congregatione Cardinaliura

Decretum

tenoris, qui

sequitur,

videlicet

Decretum

Sacrse Congregationi Generalis de

Propaganda Fide, habita die 6 Julii 1728. Relatis per Eminentissiraum

et

Reverendissimum

D.D. Cardinalem NicolaumSpinolaPonentem, suprascriptis precibus P. Commissarii Generalis


Curiaj pro Familia

Ultramontana Ordinis

censuit consulendum

Familise

S. Francisci,

Sacra Congregatio, re mature perpensa,

Sanctissimo pro gratia, juxta votum P. Commissarii Generalis dictse

Ultramontanse,

ut nimirum exceptis

Seminariis tam erectis

quam

erigendis in

Regnis Mexicano et Peruano aliisque Indiarum Provinciis erectis pro conversione infidelium,
et pariter exceptis

duobus

in

Regno Lusitano

erectis, csetera

HispanisR sub dominio Regis Catholici reducantur

quse sunt erecta in Provinciis

sub obedientia et regimine Ministrorura

Provincialium subeisdem Regulis, ordinationibus et conditionibus prascriptis in novissirao


prsefatse Sacrai

Congregationis Decreto edito sub die 24 Januarii 1727, pro Seminariis erigen-

dis in Provinciis

RecoUectorum

et

Excalceatorum Ultramontanas Familise

confirmato sub die 3 Aprilis ejusdem anni.

Quam

Sacrse

,et

a Sanctitate Sua

Congregationis sententiam per

PARTE

654

Eraiuentissimum

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Reverendissimum D. D. Cardinalem Lercari, Secretarium Status


Papa XIII, Sanctitati Suse relatam in slita audientia, habita die 31 prae-

et

SS. D. N. Benedicti
fati

3a

mensis Julii, Sanctitas Sua benigne approbavit


V. Cardinalis Petra, Prsefectus.

B.

et annuit.

Datum Romse,

Riispulus, Secretarias

7 Augusti 1728.

Cura autem, sicut dictus Joannes, Commissarius Generalis, Nobis subinde exponi fecit, ipse
pra;mis?aquo firmius subsistant etserveutur exactius, Apostolicae confirmationis nostrse patrocinio commuiri summopere desideret
Nos specialem ipsi Joannni Commissario Generaii
gratiam facer volentes, eumque a quibusvis Execrara unicationis.... absolutum fore censeu;

tes,

supplicationibus ejus nomine Nobis super hoc humiliter porrectis inclinati, Decretura

prasinsertum, auctoritate Apostlica, tenore preseutium, approbamus et confirmamus, illique


inviolabilis

Apostolicae

robur adjicimus; salva tamen in

firmitatis

prsemissis auctoritate

memoratae Congregationis Cardinalium.


Decernentes easdera presentes Litteras firmas, validas et efficaces existere et fore, etc.
Datum Romse, apud Sanctum Petrum, sub annulo Piscatoris, die 6 Septembris 1728, Pontificatus nostri

auno quinto (Del Archivo de Ocopa

impresas con los Estatutos).

SE PROHIBEN LAS PRELACIAS A LOS PRESBITEROS DE

Clemens Papa XII. Ad futuram

HIPOLITO.

memoriam,

rei

Emanavit uuper a Congregatione Ven. Fratrum nostrorum


et

S.

S.

R. E. Cardinalium, negotiis

coQSultationibus Epis-oporum et Regularium prseposita, decretum tenoris, qui sequitur,

videlicet

gregationi

Supplicante Generaii Ordinis Hospitalarii Sancti Hippoliti Mexici Sacrse Con-

Episcoporum

Regularium

et

jiro

Sacerdotes sui Ordinis, non obstantibus,


additis

quibusdam conditionibus

et praicipue

ad Prselaturas Religionis

posfcint

facltate

etc., et

habendi in suis Hospitalibus dos

annuente ipsa Congregatione pro gratia,

quod Sacerdotes

Regulares

prsedicti

excepto tamen quod possint esse Discreti

eligi

non

Conventuum

Magisiri Novitiorura, ac Provincise Assisteutes; iterum Orator ipse dedit preces pro deletione
prajdictae exceptionis ab enunciato Decreto.

Sacra idcirco eadem Cougregatio Emorum. et

Rmorum.

S. R. E. Cardinalium, negotiis et

consultationibus Episcoporura et Regularium praeposita, re mature discussa, referente Emo.

Cardinale Belluga Ponente, benigne rescripsit. Promoti ad Sacros Ordines non possint habere

aliquam Prcelaturam

in Religione, nisi cura Apostlica dispensatione, juxta

Congregationis sub die 30 Septembris 1729, quod iterum confirmatur


esse Discreti

Conventuum,

die 15 Martii 1731.

et Magistri

decretum Sacrae

sed tantum possint

Novitiorum, non vero Provincise Assisteutes. Romae,

Card. Franciscus Barberinus, Prsefectus.

A. Archiepiscopus Petren.

Secretarius.

Cum

antera, sicut pro parte dilecti Filii moderni Prioris Generalis

subinde expositum

fuit, ipse

Decretum hujusmodi, quo

ejusdem Ordinis, nobis

firraius subsistat, Apostolicse

confir-

mationis nostrse patrocinio communiri summopere desideret.

Nos, ipsum

Priorem

Decretum prainsertum

mamus,

Generalera specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes,....


auctoritate

Apostlica, tenore

Datum Romse, apud

S.

Mariara Majorera,

Pontificatus nostri anno prirao.

(Bular.
Nota,

praesentium, approbamus et confir-

illique inviolabilis Apostolicae firmitatis robur adjicimus...

b'o

Rom. de Mainardo,
cita

en

Constit. 30.)

los Fastos, Ord. 522.

sub annulo Piscatoris, die 19 Aprilis 1731,

SECCION CUARTA.

655

CONPIRMANSE VARIAS LETRAS APOSTOLICAS, EN FAVOR DE LOS DESCALZOS.

En 25

de Enero de 1730, Benedicto XII confirm

Breve de Paulo V, de 19 de Abril

el

de 1618, sobre la ereccin de la Provincia Mejicana de San Diego de Padres Descalzos, con
todos los privilegios

y estatutos de

Tambin confirm

la Orden.

el

Breve de Urbano VIII, de

22 de Setiembre de 1642, donde se confirman los enunciados privilegios

asimismo

se con-

firman los Breves de Clemente X, de 19 de Junio de 1674, y de Clemente XI, de 24 de

Noviembre de 1702, acerca de

la

precedencia y otras controversias. Empieza

Dbitum. (Bul.

Kom., Constit. 297.) Fast., Ord. 524.

QUE ALGUNOS FRAILES FRANCISCANOS DESCALZOS GOZEN DEL TITULO DE PADRES DE


PROVINCIA.

Ad

Clemens Papa XII.


Exponi Nobis nuper

Fratrum Minorum
ceatorum

dicti

fecit dilectus Eilius,

futuram

memoriam.

rei

Gildardus Duflos, Procurator Generalis Ordinis

Excalceatorum et Kecollectorum, quod in Provinciis Excal-

S. Francisci

Ordinis ad Hispaniam, Lusitaniam et Indias nationes pertinentibus,

ii,

qui

Vicarii Provincialis muere functi sunt, titulo et prajeminentiis Patrum Provincise minime
gaudent, ideoque fel. rec. rbanus VIII, Praedecessor noster, per quasdam suas desuper in
simili

forma Brevis die 3 Decembris 1633 expeditas Litteras, quarum initium

tiros,

nullum

fuerit, frui et

Cum
esse,

gaudere declaravit

autem, sicut eadem expositio subjungebat, dicts Gildardus considerans congruum

ut qui pares sunt

prsedictas
ciales

or.ere,

pares sint et honore, nomine etiam dictarum Provinciarum,

rbani Praedecessoris Litteras,

qui

Religiosos

in prsedictis Provinciis preeminentiis liujusmodi, nisi qui Minister Provincialis

ut, eis

biennium Provinciam

ultra

non obstantibus,

gubernarunt

Provincise, post eos vero qui Ministri Provinciales

illi

titulo

tantum Vicarii Provinprseeminentiis

et

Patrum

ante vel post eorum Vicariatum fuerint,

gaudere debeant, per Nos moderari et conced summopere desideret

Nos

igitur, dicti Gildardi votis

volentes

hac in

re,

quantum cum Domino possumus, benigne annuere

ut Patres, qui saltem per biennium Provinciam, uti Vicarii Provinciales guber-

narunt, completo

oficio

vocentur, et Patres Provincise sint,

cum

quibus

prserogativis,

isti

gaudent, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, decernimus et statuimus

Datum Romse, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die

29 Maji 1731, Pontifi-

catus nostri anno primo.


(Bul.

Rom. de Mainardo,

Constit. 38).

Nota. Se cita en los Pastos, Ord. 529. Se hace mencin tambin de otra Ordenacin, por la cual se concede
los Vocales Descalzos

el privilegio

de Padres de Provincia, como

lo

tienen los Observantes

fu expedida

por Benedicto XIII, en 30 de Setiembre de 1729, y empieza Exponi. Hllase en el mismo Bulario Romano,
Constitncion 287.

SE EXIME DEL CANTO GREGORIANO A LOS FRANCISCANOS DESCALZOS.

Clemens Papa XII. Ad futuram


Exponi Nobis nuper

Fratrum Minorum

S.

feoit dilectus

Filius,

rei

memoriam.

Gildardus Duflos, Procurator Generalis Ordinis

Francisci Excalceatorum et Recollectorum nuncupatoruin,

Familia'

Ultramontanse, quod alias, nempe, anno 1727, postquam tune existens Minister Generalis dicti

PARTE

656

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Ordinis, per suas Encyclicas ad universum

Ordinem

directas,

dicti XIII, Prscdecessoris nostri, ordinaverat, ut Pratres in

de consilio feL rec. Bene-

mnibus Conventibus

et Provinciis

Fratrum Discalceatoriim Cantu Gregoriano in Divino fficio et Missa


Conventuali utereniir; subinde idem Benedictus Praedecessor suo Rescripto per Secretariam
Status tune expedito, Capitulo Generali ejusdem Ordinis, in Civitate Mediolanen., tune proxime
celebrando, mandavit ut prscdictum Cantum sub gravibus poenis iptimaret et praciperet
totius Ordinis etiam

Verura Provincia Hispaniarum


ab eo

cum

et

Indiarum

cseteris rigidissimis statutis

dicti Ordinis a S.

modum

Petro de Alcntara instituto,

canendi humilem et simplicem a musicis notis

omnino alienum acceperunt

Cum

autem, sicut eadem expositio subjungebat, Religiosi in novo Cantu Gregoriano hujuslevia incomraoda et diBcultates experiantur, ob defeetum peritorura, qui aliis

modi non

prsecepta musicc tradant, ejusque libri pro servitio chori et aliorum ad id necessariorum, non
nisi

magnis expensis comparari

possint....,

Nobis propterea dictus Gildardus tam suo, quam

pluriura ex dictis Provinciis nomine, humiliter supplicari fecit, ut de opportuno remedio in


prajmissis opportune providerede benignitate Apostlica dignaremur.

Nos

tum

ipsum Gildardum specialibus favoribus

igitur,

et gratiis prosequi volentes....

Manda-

a memralo Benedicto Pradecessore Capitulo Generali super Cantu Gregoriano in Officio

Divino et Missa Conventuali factum, et ab eodem Capitulo sub gravibus poBnis Guardianis
Conventuum Provinciarum bujusmodi ordinatum et intimatum, ut prjefertur, pro iis tantum
Provinciis, in quibus totius Definitorii Provincialis consensus accesserit, et in quibus prsete-

teraporibus fuerit usus Cantu simplici et non Gregoriano canendi


ita tamen, ut in
unaquaque Provincia uniformis sit Cantus in tota Provincia, auctoritate Apostlica, tenore
ritis

moderamur
DatumRomac, apud S. Mariam

prEsentium,

Majorera, sub annulo Piscatoris, die 12 Julii 1731, Pontifi-

catus nostri anno primo.


(Bullar

Rom

.,

ibid. Constit. 40].

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 530.

QUE SE GUARDE LA CLAUSURA EN LAS CASAS DE FRANCISCANOS DESCALZOS


DE FILIPINAS.
Clemens Papa XII. Ad futuram

Nuper pro parte


Provincic S.

rei

memoriam.

dilecti Filii, Josephi a Santaella, Congregationis Missionis et Procuratoris

Gregorii in Insulis Philippinis, Ordinis Fratrum Minorura

Francisci de

S.

Observantia, Discalceatorum nuncupatorum, Congregationi Ven. Fratrum Nostrorum S. R. E.

Cardinalium, negotiis et consultationibus Episcoporum et Regularium


dilecti

etiam

Filii

modcrni Ministri Provincialis

Provincia, licet plus

quam

ac Catholicorum

Provincie,

praepositse,

nomine

quod eadem

expsito,

sexaginta Religiosis Doraibus constet, sacrasque Missiones ia

Sinarum Regnis sedulo conservet, trccentorum


non excedebat, neo omnino exceder valebat cum
dicti Ordinis, qui zelo

dictae

tamen Fratrum Presbyterorum numerura


illius

conservatio unice penderet a Fratribus

Dei et lucri animarum ducti ex Hispania de Superiorum suorum licentia

Regum sumptibus

quod.tametsi Domus Religiosa;

irt

partes illas remotissimas trajiciunt

prsedictse liaberent

necnon conversiones infidelium, qui

ampias Ecclesias

indeque fiebat

et curara

in iis regionibus, prcsertira montanis

animarum,

et lois sylvestri-

bus, adhue supersunt, et capaces forent sustentandi integrara Fratrura Famiiiam

ob deficien tiara Religiosorum, non nisi quatuor aut quinqu, imo quandoque

nihilominus

tres,

do aut

SECCION CUARTA.
etiam unus dumtaxat dictorum Fratrum
residebant

in

unaquaque ex Domibus Keligiosis hujusmodi

dumtaxat Domibus Manilensi, ubi integra,

exceptis

657

et de Dilao,

ubi media

Familia haberi solet

Et

in

eadem

expositione subjuncto,

quod cum aliquibus

in

Kegularis Clausura in iisdem Domibus observanda foret

Decretum

tione Cardinaliura
et

Emorum.

S. E. E.

dubium revocaretur an

prsedicta

emanavit a memorata Congrega-

tenoris, qui sequitur, videlicet

Sacra Congregatio Eraorum.

Cardinalium, negotiis et consultationibus Episcoporum et Eegularium

quam SSmus. Dominus Noster Papa supplices preces remisit, attenta relatione
Eme. Domino Cardinali Belluga Ponente, statuit et decrevit,
Domibus Eeligiosis Patrum Miuorum Discalceatorum S. Petri de Alcntara, Provincise

proposita, ad

Procuratoris Generalis, referente


in

Philippinarum S. Gregorii, servandam esse Clausurara, utque gaudeant privilegiis Conven-

tuum, sine prajudicio tamen jurium Episcoporum, Parocborum et aliorum Eegularium, atque
Constitutionum Apostolicarum et particularium Discalceatorum

sorum prsefatarum Domorum ad Capitula Provincialia

modus

illius Provincise

servetur, sub poena

Insulis Philippinis erigere

et

quoad accessum Eeligio-

nihil innovetur, sed solitus et antiquus

nullitatis

actorum

ac demura in primo dictis

non possint Patrea Excalceati novas Provincias,

Capituli Generalis. Eomse, 20 Julii 1731. C. Barberinus.

A. Archiep.

nisi

cum

consensu

Petren.

Cum autem, sicut dictus Josephus Nobis subinde exponi fecit, ipse Decretum hujusmodi,
quo firmius subsistat et servetur exactius, Apostolicse confirmationis nostrse patrocinio ,communiri summopere desideret; Nos
volentes
et

eumdem Josephum

specialibus favoribus et gratiis prosequi

Decretum praeinsertum, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, approbamus

confirmamus, illique inviolabilis Apostolicse firmitatis robur adjicimus

Datum Eomse, apud

S.

Mariam Majorera, sub annulo

Piscatoris, die

24 Angust 1731,

Pontificatus nostri anno secundo.


(Bul.

Eomano de Mainardo,

Const. 45.)

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 531.

QUIENES DEBEN HACER LA ELECCION PARA CIERTOS OFICIOS EN LA ORDEN DE LOS

BELEMITAS.
Clemens Papa XII.

Ad

futuram

rei

memoriam.

Nuper pro parte dilectorum Filiorum Vocaliura Capituli Generalis Ordinis Bethlemitarum,
in Indiis Occidentalibus,

et consultationibus

ejusdem Ordinis a

Congregationi Ven. Fratrum nostrorum S. E. E. Cardinalium, negotiis

Episcoporum

fel. reo.

et

Eegularium

quod in Constitutionibus

praepositae, expsito,

Innocentii Papse XI, Praedecessore nostro, confirmatis, statuebatur

electiones Praefecti, Vice-Prsefecti, quatuor Discretorum, et

Majorum Infirmariorum

ac Pro-

curatorura cujuscumque Doraus et Hospitalis, spectare ad Eeligiosos Doraus et Hospitalis

hujusmodi, ad forraam earumdera Constitutionum votum habentes


verum quia experientia
quadraginta et ultra annorum compertum erat, quamplura inconvenientia in prsejudicium
etiara Eegularis observantise orta fuisse et in dies oriri
emanavit a prsedicta Congrega:

tione Cardinalium

Decretum

tenoris sequentis, videlicet

Sacra Congregatio Emorum. et Eemorum. S. E. E. Cardinalium negotiis et consultationibus Episcoporum et Eegularium prajposita, ad
quam SSmus. Dominus Noster PP. Clemens XII libellum remisit, attento suffragio Emi. Cardinalis Pico, Ordinis Betlilemitarum

apud Apostolicam Sedem Protectoris, ac re undique


mature discussa, referente pro Erao.

TOM

I.

82

PARTE

658

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3a

Emo

Cardinale Belluga Ponente absent,

derogatione Cap.

Cardinali Barberini, benigne rescripsit.

Prsevia

16. Constitutionum in ea parte, qua disponitur electiones Prsefectorum,

9.

Vice-Prsefectorum, quatuor Discretorum, Majoris Infirmarii, ac Procuratoris faciendas esse a

Commnnitatibus Conventuum,

singulis

in

posterum

illas esse

Domus, ubi

Assistentibus, Secretatio Generali, Proefecto

fit

faciendas a Generali, quatuor

electio, et

fuerint vel Generales aut Assistentes Generales aut Prsefecti, et,


Eeligiosis viris

magis antianis ejusdera Domus

qui habuerit majorem nuraerum sufifragiorum

absque facltate eas prorogandi

dum

et, si

duobus Religiosis, qui

illis

non existentibus, a

et electio intelligatur facta in

Quod

personam

ejus,

electiones fiant de triennio in triennium,

expirat triennium, ob absentiam Generalis non

eodem capta, tune Vice-Generalis cum suis Assistentibus eligat


Domus, ubi erat facienda electio, qui eam gubernet pro interim Quod erit

pervcnisset provissio ab

Praesidentem

observandum

illius

casu obitus aut renunciationis Electorum ante triennium

in

Et quod ob absen-

tiam Generalis, valeat Vice-Generalis admittere renuntiationes Electorum,

tamen de

iis

Koma?, die

electione successorum.

Loco t

sigilli

Cum

cum

obligatione

certiorandi P. Generalera ad hoc, ut possit dar opportunas providentias pro

Mal

1732.

Cardinalis Franciscus

Barberinus.

Arcliiepiscopus Cor., Secretarius.

I.

autem, sicut prsedicti Vocales Nobis subinde exponi fecerunt,

ipsi prsemissa,

firmius subsistant et serventur exactius, Apostolicse confirmationis nostrae patrocinio


niri,

plurimum desiderent; Nos

ipsos

Vocales specialibus favoribus

quo

commu-

gratiis prosequi

et

Decretum pra;insertum auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, approbamus

volentes

et

confirmamus, illique inviolabilis Apostlica firmitatis robur adjicimus.

Datum Romse, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die 27

Maji 1732, Pontifi-

catus nostri anno secundo.


(Bul.

Rom. de Mainardo,

Const. 61).

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 534.

QUE EL VISITADOR DE

T-OS

FRANCISCANOS DESCALZOS DE FILIPINAS SEA DE LA MISMA


PROVINCIA.

Clemens Papa XII, Ad futuram


Exponi Nobis nuper
S. Gregorii in

fecit dilectus Pilius,

Indiis Philippinis,

nuncupatorura, quod dilecti

Filii

rei

memoriam.

Vincentius Ingles, Minister Provincialis Provinciae

Ordinis Fratrum

Minorum

S. Francisci,

Discalceatorum

Joannes de Soto et Dominicus Losada, ultiraus ac modernus

respective Commissarii Generales Indiarum

dicti

Ordinis, qusedara Decreta pro bono dictse

Provincise regimine ediderunt, quibus Commissariorum Generalium hujusmodi antecessorum

suorum Ordinationes confirmando, mandarunt Commissario Generali Novae Hispanise Ordinis


pra?fati

pro tempere existenti, ut nullatenus mittere valeat ad dictara Provinciara Visitatorem

ex aliena

Provincia

eque eligat vel nominet ex eadera Provincia aliura

Definitorio propsitos ad Visitationem

prseter tres a suo

similiter ne detineat Vocales et Procuratores raissos

ab eadera Provincia, nev se intromittat in eorum eleemosynis, eque in negotiis


sis, et alias

modi Patentibus

Cum autera,

commis-

Litteris desuper confectis

sicut

eadem

subsistant, Apostolica

Nos ipsum Vincentium


Decreta,

sibi

prout uberius continetur in ipsorum Joannis et Dominici Commissariorum hujus-

expositio subjungebat, praedictus Vincentius praemissa,

confirmationis nostrae patrocinio communiri suinmopere


specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes

quo firmius
desideret
pra;inserta

expeditasque desuper Patentes Litteras praedictas auctoritate Apostlica, tenore

SECCION CUARTA.

659

prsesentium, confirmamus et approbamus, illisque inviolabilis Apostolicse firmitatis robur


adjicimus,....

Datum Romse, apud

S.

Mariam Majorem,sub annulo

Piscatoris, die 17 Martii 1733, Pontifi-

catus nostri anno tertio


(Bul.

Kom. de Mainardo,

Const. 87.)

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 536.

IGLESIA DE LOS

Ea

CUARENTA MARTIRES.

de Junio de. 1737, Clemente XII declar que

el

nuevo Convento

Mrtires de 7r&e pertenece los PP. Descalzos de Espaa Indias.

Iglesia

de los Cuarenta

Empieza Exponi.

(Bul. Kom., Const. 202) Pastos, Oi J. 553.

EL SEMINARIO DE FRANCISCANOS DESCALZOS DE PACHUCA SE EXTIENDE A LAS MONTANAS

DE CIMAPAN Y LUGARES LIMITROFES, Y SE LES PROHIBE EL PASAR, SIN PECULIAR Y


EXPRESA LICENCIA DE LA S. CONG?>,EGACION DE OBISPOS Y REGULARES, A NINGUNA

OTRA PROVINCIA.
Clemens Papa XII. Ad futuram

rei

meraoriam.

Emanavit nuper a Congregatione Ven. Fratrum nostrorum

S.

R. E. Cardinalium, negotiis

Propagandas Fidel prseposita, ad supplicationem dilectorum Piliorum Definitorum Provinciee


S. Didaci in

Decretum

Mxico, Ordinis Fratrum

Minorum

tenoris, qui sequitur, videlicet

S. Francisci, Discalceatorum

nuncupatorum,

Decretum Sacrse Congregationis Generalis de Propaganda Fide, habita die 6 Julii 1733,
Emo. et Rmo. Domino Cardinale Nicolao Spinola, libellum supplicem porrectum

Referente

pro parte Definitorii


supplicantis, ut

Provincise Fratrum

Minorum Discalceatorum

S.

Didaci in Mxico

Collegium seu Seminarium Missionum erectum vigore facullatis

per Breve Apostolicum san. me. Benedicti XIII, sub

datum

sibi concessse

die 3 Aprilis 1727, et

cum

con-

sensu Ordinar in Conventu ejusdem Provincise S. Francisci de Pachuca deputetur pro


conversione infldelium, signanter existentium in montibus
in quibus

usque adhuc nulla

in prffidictis

alia

deCimapan, locisque conterminis,

Missio fundata reperitur,

cum

potestate sacras Missiones

montibus erigendi ab eodem Collegio dependentes

Provincise S. Didaci Fratribus districte prohibeatur transitus,

utque

nedum ad

mnibus ipsius

alias Provincias

et

CoUegia Missionum Regularis observantise, verum etiam ad Missiones Provincise Discalceatorum S. Gregorii in Insulis Philippinis, absque peculiari et expressa hujus Sacrse Congregationis licentia.

Emi. Patres, audito super

et Recollectorum, in

rum muera

Discalceatorum

utroque benigno annuerunt, mandaruntque, ut Religiosi ad Missionario-

in prsefatis locis obeunda,

Archiepiscopum

Mexicanum Ordinarium

quibus supra

Cum

expositis P. Procuratore Generali

destinati pro

adire

necessariis

teneantur.

facultatibus

Datum Romse,

die

autem, sicut pro parte eorumdem Definitorum Nobis subinJe expositum

Dominum
et

anno,

fuit, ipsi

Decretum hujusmodi, quo rmius subsistat, Apostolicse confirmationis nostrse patrocinio


communiri plurimum desiderent; Nos, ipsos Exponentes specialibus favoribus et gratiis
pcosequi

volentes,....

approbamus

et

Decretum prseinsertum auctoritate Apostlica, tenore prsesentium,

confirmamus, illique Apostolicse firmitatis robur adjicimus

PARTE

660

DatumRomse, apud
anno

ficatus nostri

(Bular.

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Mariam Majorem, sub anaulo

S.

Piscatoris, die

23

Julii 1733, Ponti-

qiiarto.

Rom. de Mainardo.)

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 537.

QUE NO SE SAQUEN SUJETOS DE LA PROVINCIA DE SAN DIEGO DE MJICO, SIN


CONSENTIMIENTO DEL CAPITULO DEFINITORIO.
Clemens Papa XII. Ad futurara

Nuper pro

memoriam.

rei

parte dilecli Filii, Josephi de Herize, Vicarii Provincialis Provincise S. Didaci in

Minorum

Mxico, Ordinis Fratrum

Discalceatorum nuncupatorum,

S. Francisci de Observantia,

Congregationi Ven. Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinaliura, negotiis et consultationibus

Episcoporum

et

Regularium prsepositorum expsito, quod

tlicas pro felici prosperoque


editas, saepius ac districte

licet inter alias

Ordinationes Apos-

regimine Provinciarum eorumdem Fratrum Discalceatorum

vetitum ac decretnm fuisset, ne

etiam ipse Minister Generalis Ordinis

predicti,

ulli

Commissarii Generales, neo

aliquem Religiosum e dictis Provinciis extra-

here prsesumerent et ad alias partes et Provincias mitterent, nisi prsevio consensu Capituli
Provincialis vel Definitorii pleni uniuscujusque Provincise hujusmodi respective

Nibilo-

minus, quia Commissarii Generales Novae Hispaniae ejusdem Ordinis, contra praescriptum

Decretorum Apostolicorum atque Statutorum prsedictorum Religiosos e supradicta Provincia


Sancti Didaci extrahere ac in

aliis

Sacra Congregatio Emorum. et

emanavit a dicta

Provinciis incorporare attentabant

Congregatione Cardinalium Decretum tenoris, qui sequitur

Rmorum.

S.

R. E. Cardinalium, negotiis et consultatio-

nibus Episcoporum et Regularium prseposita, attenta relatione Patris Procuratoris Generalis,

benigno commisit Arcbiepiscopo Mexicano, ut veris existentibus narratis, nomine et auctoritate ipsius

Sacrae Congregationis raandet

Apostlica, necnon
et pro

hujusmodi

effectu revocari

post editum enunciatum


tis.

omnino exequi remediis

Decretum P. Generalis emanatum sub

sibi

benevisis

Decreta

die 21 mensis Julii anni 1730,

ad suas Provincias quotquot ab eisdem excorporati fuerint

Decretum P. Generalis. Romae, 15 Maji 1733. A. Card. Sancti Clemen-

J. Archiep. Corinthien., Secr.

Cum autem,

sicut prsedictus Josephus

Nobis subinde exponi

fecit, ipse

Decretum hujusmodi,

quo firmius subsistat ac servetur exactius, confirmationis nostrae praesidio communiri sum-

mopere desideret; Nos, eumdem Josephum specialibus favoribus

Decretum praeinsertum
mus,

et gratiis prosequi volentes....

auctoritate Apostlica, tenore prsesentium,

approbamus

et confirma-

illique inviolabilis Apostlica; firmitatis robur adjicimus

Datum Romae, apud


ficatus nostri

(Bul.

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die 7

Augusti 1733, Ponti-

anno quarto.

Rom. de Mainardo,

Const. 103).

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 538.

QUE EL CAPITULO GENERAL DE

S.

HIPOLITO DE MJICO SE CELEBRE DE SBtS EN


SEIS ANOS.

Clemens Papa XII. Ad futuram

Cum

sicut

dilecti Filii,

rei

memoriam.

Fratres Ordinis Hospitalis S. Hippolyti Mexican.,

ejusdem Ordinis nomine Nobis nuper exponi fecerunt, per Constitutiones


ritate Apostlica confirmatos, expresse disponatur,

quod

illius

tam suo quam

dicti Ordinis aucto-

Capitulum Genrale quolibet

SECCION CUARTA.
triennio celebretur, id vero,

gravem incommoditatem
in triennio pra;dicto

eum

offerat,

661

ejusmodi Ordo per diversas Americse regiones dilatatus


ac Superior Generalis Ordiuis hujusmodi visitationem

sit,

suam

complere nequeat, cupiantque propterea iidera Exponentes opportune in

praemissis a Nobis provideri et, ut infra, indulgeri.

Nos, ipsos Exponentes specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes


Constitutiones ejusdem

(prsedictas

cap. 4, hac in parte

prsedicti Ordinis Hospitalarii quolibet sexennio a

prximo venturo celebrandum

est, incipiendo,

reformantes)

prximo futuro Capitulo Geuerali, quod anno

atque ita de sexennio in sexennium continuando,

celebretur, auctoritate Apostlica, tenore prsesentiura statuimus et

Datum Eomse, apud


ficatus nostri

S.

Mariam Majorem, sub annulo

ordinamus

Piscatoris, die 9 Aprilis 1735, Ponti-

anno quinto.

Kom. de Mainardo,

(Bular.

ut de caetero

Capitulum Genrale

Nota. Se cita en

los

Constit. 153).

Fastos, Ordenacin 544.

EN LA CONGREGACION DE

S.

HIPOLITO LOS SACERDOTES NO PUEDEN SER NI

ASISTENTES NI MAESTROS DE NOVICIOS.


Clemens Papa XII. Ad futuram

Nuper pro parte dilectorum Filiorum Fratrum


tatis

sub titulo

talium, a

S.

fel. rec.

rei

meraoriam.

Definitorii Generalis Congregationis Chari-

Hippolyti Martyris, in Civitate Mexican.aliisque partibus Indiarum Occiden-

Papa Innocentio XII, Praedecessore

nostro, in

Religionem

erectge, Congregaquod cum per Constitutiones

tioni

Ven. Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium

dictse

Congregationis Fratrum, auctoritate Apostlica confirmatas, caveretur illius Pratres esse

expsito,

deber Laicos, utpote deputatos assistentise segrotorum in Hospitalibus

degentium

et in

Domo unum tantum ad Presbyteratum promoveri posse, sed deinde compertum


unum dumtaxat Presbyterum spiritualibus necessitatibus Hospitalium et segrotorum

unaquaque
fuisset

hujusmodi non

sufficere, die

dilecto Filio nostro,

30 Septembris 1729 praefata Congregatio Cardinalium, referente

Ludovico ejusdem S. R. E. Cardinale Belluga

et

Moneada nuncupato,

ut do in singulis Hospitalibus prsedictis esse possent Presbyteri et in

indulserat,

Domibus

matricibus tres

Cumque postmodum

supradictae Congregrationi Cardinalium renunciatum fuisset in Reli-

gione praefata non adesse Provinciae Assistentes, ipsa Congregatio Cardinalium die 15 Martii

1731 ad relationem memorciti Ludovici Cardinalis rescripserat, promotos ad sacros Ordines

non posse habere aliquam Prslaturam in dicta Religione,

tantum esse posse Discretos Conventuum


tentes.

tuum

Et

in

eadem

in prsedicta

et Magistros

nisi ex Apostlica dispensatione, sed


Novitiorum, non vero Provincise Assis-

expositione subjuncto, quod nec prsefatum oficium Discretorum Conven-

Congregatione Fratrum reperiretur

Emauavit ab eadem Congregatione

Cardinalium Decretum tenoris qui sequitur, videlicet

Rmorum.

Sanctse

decisis sub die 15

Romanee

Ecclesise Cardinalium

Mart 1731, iterum

decrevit,

re

Sacra Congregatio

matura perpensa,

Emorum.

pr.-Bvio

et

recessu a

quod promoti ad sacros Ordines nequeant

habere in Religione, eque ad breve tempus, aliquam Pra;laturam, nisi

cum

Apostlica dis-

pensatione, nec esse possint Assistentes Provincia, nec Magistri Novitiorum, sed dicti Sacerdotes primi advocentur pro consilio in mnibus Congregationibus et Coadunationibus faciendis
in singulis

Conventibus, Romae, 23 Junii 1735. Card. Franciscus Barberinus, C. Archiepiscopus

Chalcedonensis, Secretarius. Loco f sigilli.


Cum autem, sicut supradicti Fratres Difinitorii Generalis Nobis subinde exponi fccerunt,

PARTE

662

ipsi

3a PRIVILEGIOS

Decretum hujusmodi, quo lirmius subsistat

DE LOS REGULARES.

et exactius servetur, Apostolicse confirmationis

nostrae patrocinio commuiiiri,summoperedesidereat;

Nos

ipsos Exponentes specialibusfavoribus

Decretum prseinsertum auctoritate nostra Apostlica, tenore

et gratiis prosequi voleates

prsesentium, confirmamus et approbamus, illique inviolabilis Apostolicse firmitatis robur


adjicimus.

Decernentes easdem praesentes Litteras semper firmas, validas et eficaces

Datum Romse, apud


(Bularlo

S.

Mariam Majorera, sub anuulo

Piscatoris, die 7 Octobris 1735, Ponti-

amio sexto.

ficatus nostri

Rom. de Mainardo,

Coustit. 167.)

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 547.

NO HAYA PROVINCIALES HONORARIOS EN LA ORDEN DE SAN AGUSTIN.


Clemens Papa XII. Ad futuram

Nuper pro parte

dilecti Filii,

rei

memoriam.

Alphonsi a Magdalena, Fratris expresse Professi ac Vicar

Generalis Congregationis Hispanise et Indiarum, Ordinis Eremitarum S. Augustini Discalcea-

torumnuncupatorum.Congregationi Ven. Fratrum nostrorum


et Consultationibus

Episcoporum

et

Regularium

S.

E. E. Cardinalium, negotiis

expsito,

prsepositae,

quod pluribus ab hinc

eadem Congregatione abusus conferendi nonnullis Religiosis Congregationis prsefatse,


qui munus Ministri Provincialis minime exercuerant, gradus, honores, vocem, privilegia et
exemptiones, quibus gaudere solebant illi, qui Provincialatus hujusmodi muere functi fuerunt,
annis in

cum nomine

Provincialium Honorariorum irrepserat, totumque id in detrimentum Regulara

observantise redundabat, ambitionis causara prsebebat, et in

Re ligionis

ruinara tendebat....

ideoque pro parte ejusdem Alphonsi prsefatse Congregationi Cardinalium supplicato, ut ad

prajcludendam januam ad tara perniciosas postulationes,... smiles gradus et exemptiones


conferendi facultatera interdici plurimura cupiebat, et casu quo

deinceps contra prohibi-

illi

tionem prsefatara ejusmodi gradus conferre auderent, nulli et

irriti

praedicta Congregatione Cardinaliura Decretura tenoris, qui

sequitur,

haberentur

videlicet

eraanavit a
:

Sacra

Congregatio Emorura. et Rmorura. S. R. E. Cardinalium, negotiis et consultationibus Episco-

porum

et

Regularium

praeposita, attenta

relatione Procuratoris Generalis super expositis,

censuit rescribendum, prout prsesentis Decreti vigore benigne rescribit

Pro prohibitione in

futurum Capitulo Generali concedendi gradus honorarios. Rorase, die 16 Decembris 1735. Card.
Franciscus Barberinus.

Cumautem,

C. Arch. Chalcedonemis, Secr. Loco f

sicut dictus

Alphonsus Nobis subinde exponi

sigilli.

fecit, ipse

Decretum hujusmodi,

quo firmius subsistat, Apostolicse confirmationis nostrse patrocinio communiri summopere


desideret;

Nos specialem

ipsi

Alphonso gratiam facer volentes... Decretum prseinsertum

auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, confirmamus et

Datum Romse, apud


nostri

anno

S.

Mariam Majorera, sub annulo

sexto.

(Bular. Rora. deMainardo, Constit. 171.)

approbamus

Piscatoris, die

9 Jan. 1736, Pontificatus

SECCION CUARTA.

663

NUEVOS ESTATUTOS PARA LOS BELEMITAS.


Clemens Papa XIII. Ad perpetuam

memoriam.

rei

Crediti nobis coelitus sacrosancti Apostolatus exigit

Exponi siqiiidem Nobis nuper fecerunt dilecti

Filii,

Prsefectus ac Definitores Generales et

Fratres Ordinis Bethleraitarum niincupat., in Regnis Mexicano ac Peruano reliquisque Indiis

Occidentalibus,

dudum

quod ipsi in novissimo eorum Capitulo


nonnuUas novas Constitutiones et Ordina-

a Sede Apostlica instituti,

Generali, anno 1730 in Civitate Mexican. celbrate,


tiones pro salubri ac prospera Ordinis ac

Fratrum prafatorum directione

ediderunt tenoris,

qui sequitur, videlicet

posterum expulsiones Fratrum incorrigibilium, quotiescumque casus contigerit,

I. In

reservatis exacte dispositionibus

Cum

II.

dum

mxima, ut notum

fel. rec.

est, Inter

fiant

Clementis VIII, Urbani VIII et Innocentii XII


utriusque Regni Conventus distantia, et rara admo-

atque difBcillima ab uno ad alteram

sit transfretatio,

Vice-Generalis pro tempere

illius

Regni, in quo Praifectus Generalis non residet, contra incorrigibiles aliosque delinquentes

super quibuscumque excessibus proceder,

eosque carcerare, processus compilare

et,

ita

exigentibus eorum criminibus, ex capite incorrigibilitatis ejicere possit et valeat


In celebratione Capitulorum Generalium pro electione Prajfecti Generalis concurrere

III.

debeant personaliter vel per Procuratorem omnes

illi

Vocales, qui in Constitutionibus Ordinis

cap. 9, sunt designati

Nedum

IV.
vineise

cum

Assistentium Generalium munus, verum etiam Assistentium cujuslibet Pro-

semper et quandocumque

officio Praifecti

sit

incompatibile,

cujuscumque Conventus

tam cum

ofcio Secretarii Generalis,

vacet eo ipso, illudque sic vacans

quam

alteri......

conferatur.

V. Quotiescumque unus aut plures ex Assistentibus Generalibus suo

mis de causis

cum

renunciaverit, aut ab

humanis

discesserit, tune

officio justis

ac legiti-

dem Generalis una quoque

ipsius Detinitorio eligat aut substituat alium

VI. Nullus in Assistentem Generalem eligatur, nisi prius vel Assistentis Provincie vel
Secretarii Generalis

Quare

ipsi

providere

et,

munus

per triennium exercuerit

(Alise

sequuntur Ordinationes).

Exponentes Nobis humiliter supplicari fecerunt, quatenus in prsemissis opportune


ut infra, indulgere de benignitate Apostlica dignaremur. Nos igitur, eosdem

Exponentes specialibus favoriDus et gratiis prosequi volentes,


tiones pra3itisertas

cum mnibus

Constitutiones et Ordina-

et singulis in eis contentis, auctoritate Apostlica, tenore

praesentium, confirmamus et approbamus, illisque inviolabilis Apostolicse tirmitatis robur

adjicimus

Datum Romse, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Pontiticatus nostri anno sexto.


(Bul.

Rom. de Mainardo,

Const. 172.)

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 519.

Piscatoris, die 17 Februarii

1736,

PARTE

664

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

CUATRO DOCTRINEROS, LOS MAS ANTIGUOS, GOZAN DE LOS PRIVILEGIOS DE PROVINCIAL,

EN LA PROVINCIA DE AGUSTINOS, DE MJICO.


Clemens Papa XII.
Exponi Nobis nuper

Ad

futuram

meraoriam.

rei

Didacus Salinas et Cabrera, Assisteiis Generalis

fecit dilectas Pilius

Hispaniarum ac Provinciaj SSmi. Nominis Jesu in Regno Mexicano Ordinis Fratrum EremitaAugustini Procurator, in Sacra Theologia Magister, quod

ruin S.

cum

ex septuaginta sex

Conventibus in dicta Provincia existentibus, sexaginta sex Doctrinse seu Parochise annexam
habentes Sacramentorum administrationem et curam animarum in totidem ferme numerosis
populis Christiano antiquorum dictae Provincia Fratrum zelo ad

Fidem Catholicara

conversis,

reperiantur, quibus sane Doctrinis seu Parochiis in ministerio Parochiali, praevia cannica

Ordinarii collatione, dictse Provinciae Fratres ministerio hujusmodi Parochorum


addicti, et

non sine ingentibus laboribus

Provinciam hujusmodi Dignitatibus

et gravi

incommodo

et Officiis principalioribus,

perpetuo

Ordinem

inservientes, intra

torum, Yisitatorum et Priorum Conventuum prsecipuorum orbati usque modo fuerunt


sunt

et

nempe Magistrorum, Definiet

ac proinde dictus Didacus Assistens et Procurator, ne deinceps Fratres hujusmodi

condigna mercede privati maneant, et simul


sustinendo Parochi ministerium obire

aliis

Fratres fortius alacriusque alliciantur,- quatuor

omnia

antiquioribus Kectoribus

incitamento sint, ut Apostolicum onus

satagant, et intuitu prsemii ad illud

jura,

gratias et exemptiones

privilegia,

amplectendum

seu Parochiarum

Doctrinarum

dictarum

dictse

Provinciae

Ex-Provincialium, nempe, Provincialium absolutorum ut iidem pariformiter potiantur et


gaudeant, ac

si

Exprovinciales potiuntur et gaudent, sequentibus conditionibus

Nos igitur, ejusdem Didad Assistcntis et Procuratoris votis hac in re, quantum cum
ut quatuor dumtaxat antiquiores DoctriDomino possumus, favorabiliter annuere volentes
nar, seu Parochi Provincie et Ordinis prsedictorum muere perfuncti tam de jure, usu et
consuetudine,

quam

quomodolibet utuntur, fruuntur et gaudent, ac

alias

possunt et poterunt in futurura, pari

gaudere libere

dimus

et

modo

et

uti, frui et

absque uUa prorsus differentia

gaudere

uti, frui et

et licite possint et valeant, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium

conce-

indulgemus.

Decernentes easdem prsesentes Litteras semper firmas

Datum Romse, apud


catus nostri
(Bul.

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die

28 Maji 1738,

Pontifi-

anno octavo.

Rom. de Mainardo,

Nota. Se cita en

los Fastos,

Const. 234.)

Ord. 556.

QUE SOLO TRES GRADUADOS GOCEN DEL TITULO DE MAESTROS, EN LA PROVINCIA DEL
SSMO. NOMBRE DE JESUS, DE S. AGUSTIN.
Clemens Papa XII. Ad futuram
Exponi Nobis nuper

fecit dilectus Filius

Hispanis!, a Provincia SSmi. Nominis Jesu in


S.

memoriam.

rei

Didacus Salinas

et Cabrera, Assistens Generalis

Regno Mexicano, Ordinis Fratrum Eremitarum

Augustini Procurator specialiter deputatus, in Sacra Theologia Magister, quod in Civitate


Generalis Universitas mnibus

Mexicana, publica auctoritate

et

numcris celebrrima

qua plures Cathedrse sumptibus Charissimi

nostri, seu bo. mera.,

existit, in

dum

privilegio

regio,

vixerunt, Hispaniarum

Studii

Regum,

in Christo Filii

instituto et fundata reperiuntur,

SECCION CUARTA.

concursum, ut vocant, obtinentur. Etsi autera plurimum

quse per publicara oppositionem, seu

splendoris et ornamenti,

quod

tam Ordini qnam

Provincise hujusmodi, inde allatum

iri

constat,

Doctoratus laurea in Universitate prsedicta decorentur, et ad concursas

illius Religiosi

pblicos pro adipiscendis Lecturis idouei reddantur,


viginti

66S

nuUus tamen eorumdem Religiosorum,

ab hinc circiter annis, invenitur, qui tam laudabili exercitio oppositionum seu con-

cursuum predictorum, ad Cathedras earumque lectionem assidue applicatus, Cathedram


aliquam aut lectoriam hujusmodi obtinuerit. Eniravero
subjacere debent similia

munerum

prseter

gradum propterea promereantur, sed tanquam

honoris

plura incomraoda, quibus

extra consecuturi, intra vero Provinciam hujusmodi etiam


alii

quicumque Ordinis pradicti

Lectores et habentur et existimantur.

Cum

autem, sicut eadem expositio subjungebat, dictus Didacus Assistens et Procurator,

ut deinceps ejusdem Provincise alumni intuitu premii avidius alacriusque,


laureara

assumendam quara ad sustinendam

modi publicis

Nos

lecturis capessendis excitentur, tribus antiquioribus Doctoribus dictae Univer-

taraquam Magistri eorumdem Ordinis

sitatis

igitur,

tam ad Doctoratus

concursum, pro hujus-

talera oppositionem seu

ejusdem Didaci Assistentis

Domino possumus,

et Provincije sint et

et Procuratoris votis

re,

quantum cum

ut tres durataxat antiquiores Doctores

favorabiliter annuere volentes

dictse Universitatis Mexicanse, in

habeantur

hac in

quibus supradicta conditiones et declarationes concurrerint,

nter Magistros Provincise et Ordinis prsedictorum

adnumerentur, ac uti tales habeantur

auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, statuimus et ordinamus

Datura Romae, apud S. Mariam Majorera, sub annulo Piscatoris, die 3 Julii 1738, Pontificatus nostri

(Bul.

auno octavo.

Rom. de Mainardo,

Constit. 236.)

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 557.

QUE LOS PROVINCIALES AGUSTINOS PUEDAN EXPULSAR A LOS INCORREGIBLES.


Clemens Papa XII. Ad futuram
Exponi Nobis nuper
Ordinis Pratrum

fecit dilectus Filius,

Eremitarum

S. Augustiai,

rei

memoriam.

Nicolaus Antonius Schiaffinati, Prior Generalis

quod

alias,

nempe

die

24

Julii

1694 in Congre-

gatioue particulari nonnullorum tune existentium S. R. E. Cardinalium afel. rec. Innocentio

PapB XI, Pradecessore nostro, ad instantiam tune pariter existentis Procuratoris Generalis

ejusdem Ordinis, deputata pro moderatioue Decretorum de Apostatis et Ejectis a Congregatione tune
et a
alia,

1)0.

quoque existentium Cardinalium Congregationis Coneilii Tridentini Interpretum,

me. Urbano Papa VIII, itidem Prsedecessore nostro, editorum, sancitum

fuit inter

ut facultas in dictis Decretis de auno 1624 Prioribus et Magistris Generalibus Ordinura

Regularium concessa ad ejiciendos incorrigibiles de


Patribus in Congregationibus Generalibus

cousilio et assensu sex ex gravioribus

eorumdem Ordinum

eligendis, etiara

ad Priores

et

Ministros Provinciales exteuderetur....

ob

Cum autem, sicut eadem


summam carura ab hac

expositio subjungebat, in Provinciis

alma Urbe distantiam, approbatio

existentis hujusmodi, sive electiones

ciarum praidictarum

factse, sive sententise

sex Patribus lat, absque


tari

judicum expulsionis

ludiarum ejusdem Ordinis,

Prioris Generalis pro

a Prioribus Provincialibus hujusmodi et pra^dictis

magno Provinciarum pr^dictarum detrimento

non possit, utpote quia reus, cujus incorrigibilitas probata et uti

TOME

I.

tempere

in Capitulis Provincialibus Proviu-

et

iucommodo expecper sex meases

talis

83

3a

PARTE

666

in carcere

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

detentus fuerit, per longum tempus in eadem carceris custodia detineri non

potest

Nosigitur, ipsum Nicolaum Antonium, Prioreni Generalera, specialibus favoribus etgratiis


proseqni volentes.... modernis et protempore existentibus
dicti Ordinis Prioribus Provincialibiis, utipsi, servatis

earumdem Provinciarum Indiarum

de jure servandis et

aliis in

supradictis

Decretis cootentis, non expectata ejusdera Nicolai Antonii aliorumque dicti Ordinis pro tempore existentlum Priorum
sententise
ferendffi

expulsionis

cum

Generalium approbatione,

ab ipsis Conjudicibus

sive electionis

sex Conjudicura, sive

una cuna Provincialibus

prscdictis latse sive

effectu, incorrigibiles ejicere possint et valeant, facultatem auctoritate nostra

Apostlica, tenore preesentium, concedimus et impartimur.

Decernentes easdem prsesentes

DatumRome, apud
tificatus nostri

(Bul.

Litteras....

Mariam Majorera, sub annulo

S.

Piscatoris, die 7 Octobris 1738,

Pon-

anno nono.

Rom. deMainardo,

Const. 243).

Nota. Se cita en los Fastos, Ord. 558.

SOBRE LOS AGUSTINOS, QUE BUSCAN ASILO EN OTRAS ORDENES.


Clemens Papa XII.

Ad

perpetuara rei memoriam.

Alias pro parte dilecti Filii, Ignatii Padilla, Fratris expresse Professi, in Sacra Theologia

Magistri Provincise SSmi. Nominis Jesu Mexicanse, Ordinis Ereraitarum S. Augustini Procuratoris ad specialia negotia missi,

Nobis expositum

fuit,

quod

in dicta Provincia abusus valde

observantiae Regulari pra>judiciales, nempe, quod aqui Religiosi inquieti et


tiae

parum observan-

sui Instituti amatores, obedientiam reverentiamque ac subjectionem suis Prselatis debitas

parvifacientes, ad Ccenobia aliorum

Ordinum

vel

Congregationum aut Institutorum, prsetextu

evadendse violentie et effugiendi rigorem suorum Superiorum confugiant, irrepserant...

Cum

autem rainime lateat quod sihtec janua asyli aut refugii Religiosis pateat, funditus disciplina
Regularis ac debita propriis Superioribus obedientia corruant, necnon jurgia et discordise inter
Superiores respective Ordinum,

cum

ssecularium scandalo, procul dubio puUulent....

Nos, supplicem libellum nobis porrecLum ad Congregationem Ven.

R. E. Cardinalium... remisimus, a qua emanavit Decretum

S.

Sacra Congregatio

Episcoporum

et

Emorum.

Regularium

remisit, attenta relatione

et

Rmorura.

prseposita,

Emi. Firrao

S.

Fratrum Nostrorum

tenoris, qui sequitur, videlicet

R. E. Cardinalium, negotiis et consultationibus

ad quam SSmus. Dominus Noster supplicem libellum


prsefati Ordinis

apud

S.

Sedem

Protectoris, re

mature

perpensa, decrevit, Regulares unius Religionis confugientes ad Ecclesias et Monasteria alterius


Religionis, Superioribus propria Religionis restitu deber a PrKlatis alterius Religionis, ad

quorum

Ecclesias et Monasteria confugiunt, prsestito

tium juramento

facta obligatione de servanda

et

tamen abiisdem Superioribus confugien-

immunitate Ecclesiastica,

confugientes prsefatos Ecclesiis vel Monasteriis, ad quaj confugerunt,


sit

et

de restituendo

casu quo procedendum

ad poenas corporales, carceris perpetui, raortis et triremium propter delicta ab ipsis confn-

gientibus commissa

secus,

si

ipsi

Superiores proceder deberent ad pa-nas ordinarias et ad

correctionem Regularium per Constitutiones Ordinis proscriptas, cujus

nitorium Provinciale, vel ubi illud non fuerit,


constito Regulares confugientes poenas

rei declaratio

ad Defi-

ad Consilium Conventus spectabit. Quod

dumtaxat ordinarias,

si

et per Constitutiones Ordinis ad

correctionem prescriptas, proraeren., Praelati alterius Religionis renuant eos propriis Superiori-

SECCION CUARTA.
bus restituere, vel

667

Regulares ad propvias Religiosas domos redir recusent, Sacra eadem

ipsi

Congregatio utrosque ad instar Apostatarum vel Apostatas recipientium, in Excommumcatio-

nem Sumrao

Pontifici reservatam incursos declaravit.

Komaj 5 Septembris 1738.

J. Cardinalis

Firrao.C. Avchiep. Damatie Secretarius.

Cum

autem, sicut dictus Ignatius Procurator Nobis subinde exponi

fecit,

ipse

Decretum

hujusmodi, quo firmius subsistat et servetur exactius, Apostolice confirraationis nostrae patrocinio coramuniri

plurimum

cupiat

Nos ipsum Ignatium Procuratorem specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes...


Decretum praeiusertum auctoritate Apostlica, tenore praisentium, confirmamus

et

approbamus

illique inviolabilis Apjstolic firmitatis robur adjicimus...

Datura Roma?, apud

Mariam Majorera, sub annulo

S.

20 Decembris 1738,

Piscatoris, die

Pontificatus nostri anuo nono.

(Bul.
Nota.

Rom. de Mainardo,

Se

Constit. 246.)

donde nota Morelli que

cita en los Fastos, Onl. 559;

campo pertenecientes

los Regulares, no

Monasterios Conventos. Obsrvese tambin


otro

Convento por temor de

en su Convento,

si las

las

penas quo

los

que se refugian

le

lo

prescritas en las Constituciones de la Orden.

no

si

haciendas y granjas del


se refugian c sus

que dice ^ta Constitucin, que cuando un Religioso se asila en

pueden imponer sus Superiores,

penas que se temen fueren extraordinarias, pero no

dito su propio Superior,

las

gozan del privilegio de inrauniJad, sino solo cuando

En

lo hace, incurre

cuyo caso
en

la

el

el

Prelado extrao

le

puede asilar

fueren ordinarias, como

si

lo

Prelado extrao est obligado entregar

pena de receptor de Apstatas,

asi

como

el

son las
el

sub-

delincuente

incurre en las penas de Apstata, si rehusare obedecer.

CUESTION ENTRE LOS TERCEROS DEL CARMEN Y LOS DE


Clemens Papa XIL Ad futuram

Nuper pro parte

FRANCISCO, EN MEJICO.

S.

memeriam.

re

dilecti Filii, Vincentii a Conceptione, Fratris expresse Professi ac

Procu-

Monte Carmelo, Discalceatorum nuncupatorum,


Congregationis Hispanise, Nobis expositum fuit, quod in quamplurirais ex Conventibus

ratoris Generalis

Ordinis

et Congregationis

Ordinis

Ordiui a

fel. rec.

B. Marise

de

hujusmodi in Indiis existentibus,

in

vim privilegiorum eidem

Nicolao V, et Bonifacio VIII, concessorum, et a

Sixto

IV, et Clemente

itidem VIII, Romanis Pontificibus Prcedecessoribus nostris, confirmatorura, Tertius Ordo

ejusdem B. Mariee erectus et institutus reperitur.

Verum, quia non pauci ex

Tertiariis prsedictis Tertio Ordini

adscripti existunt in oppido, Civitate

tatum

fuit,

promiscu

Pratrum Minorara

uuncupata de Toluca, Mexican. Dioecesis

S. Francisci

dubium

exci-

an Tertiarii utriusque Ordinis hujusmodi Indulgentiis gratiisque spiritualibus

frui possent, et licet primodicti Ordinis

et

Congregationis Superiores nullam in

hac re difficultatem haberent, nihilorainus Tertiarii ejusdem S. Francisci absque ulla ratione,

on solum contradicere, verum etiam ex eorum

libris

omnes

hujusmodi adscripti erant, deleri ausi fuerunt. Quare


Carmelo, qui sa3culares existunt et privilegio

fori

illos,

qui Tertio Ordini B. Mariae

dicti Tertiarii

B. Marise de Monte

minime gaudent, sed tantumraodo indul-

gentiarum et gratiarura spiritualium indulto fruuntur, ea de causa ad Ven. Fratrem raoder-

num

Archiepiscopura Mexican. recursura habuerunt, qui, auditis rationibus hinc inde deductis,

consideransque charitatem piamque devotionem Christifidelium erga Regulares Ordines nos


esse restringendam, sed

mnibus ad animarum salutera mediis amplificandam, mandavit

Tertiarios B. Maria) praedictos reintegrandos,

fuerant, iterum adscribendos esse

et Tertio

Ordini S. Francisci, unde

deleti

PARTE

668

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3*

Nos igitur, ps ejusdem Vincentii Procuratoris Generalis votis hac in re, quantum cum
Domino possumus, annuere volentes... eidem moderno et pro tempere existenti Archiepiscopo
Mexicano per prresentes committimus
dictam declarationem juxta

et

mandamus, ut

veris existentibus narratis,

ad supra-

petita, auctoritate nostra Apostlica pro suo arbitrio et conscieutia

gratis deveniat

Datum Koms, apud


tificatus nostri

S.

Mariam Majorera, sub annulo

Rom. de Mainardo,

(Bul.

Piscatoris, die 13 Maji

1739, Pon-

anuo nono.
Const. 257.)

Nota. Se menciona ste Breve en los Fastos, Ord. 561; y por


Francisco pueden ser al

mismo tiempo

declara que los Terciarios de

se

San

Terciarios del Crnien, por ser personas seculares y no gozar del privi-

legio del foro, sino solo de las indulgencias del

Carmen. Por

comete

lo cual, se

el

negocio al .Arzobispo de

Mjico, para que por autoridad .Apostlica haga manifiesta sta Declaracin, y no sean borrados de los libros

de

Francisco los Terciarios del Carmen.

S.

QUE NO SE ADMITAN MULATOS Y MESTIZOS EN LOS AGUSTINOS DE MEJICO.


Clemeus Papa XII. Ad futuram
Exponi Nobis nuper

rei

memoriam.

fecit dilectus Filius, Ignatius Padilla,

in Sacra Theologia Magister ac Proviuc-e Mexicause Ordinis

quod in Capitulo Geuerali

curator,

alia decreta a

condita,

mum

S.

Augustini Pro-

nuper in Civitate Ariminen. celebrato, inter

Ven. Fratre Nicolao Episcopo Isclauo, tune dicti Ordinis Magistro Generali

approbatum

fuit illud tenoris, qui sequitur, videlicet

dedecus nostrai Keligioni

suis inhonestis et depravatis


illi,

dicti Ordinis,

Frater expresse Professus, et

Eremitarum

inferri, si ex ignobili

moribus despectum

Cum compertum

sit,

sum-

vulgo ad illam admittantur, qui in sseculo

communem

merentur, cujusmodi sunt omnes

qui vulgo Mulatos et Mestizos appellantur, nimisque indecens existimetur, quod

animarum regimini incumbentes, Superiorum sedes occupare sinantur;


ut tales in posterum ad habitum Religiouis non admittantur

stricte

isti,

pracipimus

:>

Cum
quo

autem, sicut dictus Ignatius Nobis subiude exponi fecit, ipse Decretum hujusmodi,

firraius subsistat et servetur

exactius, Apostolicse confirmationis nostre patrocinio

com-

muniri summopere desideret.


Nos, ipsura Ignatium specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes.... Decretum prsein-

sertum ac omnia

et singula in eo contenta a praidicto Nicolao

Episcopo et Magistro Generali

condita, et a Capitulo Generali prsedicto approbata, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium,

approbamus

et

confirmamus

Datum Eomse, apud


ficatus nostri

(Bul.

S.

Mariam Majorem, sub annulo

auno dcimo.

Rom. de Mainardo,

Constit. 262).

Nota. Se menciona en los Fastos, Ord. 562.

Piscatoris, die 6

Augusti 1739, Ponti-

SECCION CUARTA.

SE PROHIBE CON PENAS CANONICAS

669

PONER IMPEDIMENTOS PARA QUE VENGAN AL PERU

MISIONEROS DE LA ORDEN SERAFICA.


Clemente Papa XIIL Para perpetua memoria.

La obligacin

del pastoral oficio, que de Dios tenemos, pide que cuidando paternalmente

de los Fieles Cristianos, dedicados los obsequios Divinos bajo el suave yugo de la Religin,

procuremos incesantemente, en cuanto de arriba se nos concede,

los felices progresos

de la

Via del Seor.


Nuestro amado Hijo, Jos Torrubia, Comisario General de Curia de

Menores de

S. Francisco, llamados

la

Orden de

los Frailes

de la Observancia, nos hizo presente, que nuestro amado

Hijo,

Clemente de Palermo, Ministro General de dicha Orden, supuesto que habia mucha

falta

de Misioneros en las Provincias del Per, y por consiguiente que para remediar sta

necesidad se deban subrogar otros operarios en la Via del Seor; arreglndose las Constituciones dadas

en otras ocasiones por sta Santa Silla Apostlica, y los estatutos de la

misma Orden, hechos


tenor siguiente
Fr.

sobre ste punto en varios tiempos, expidi ciertas Letras-Patentes del

Clemente de Palermo Lector Jubilado, de

la

Real Junta de Telogos de la Inmaculada

Concepcin y Ministro General de toda la Orden de N. P. S. Francisco,- Visitador y Refor-

mador Apostlico y Siervo A todos los amados en Jesucristo Hermanos de la misma Orden,
como sbditos de nuestra Familia Ultramontana, salud y perfecta caridad de
:

as Superiores

Dios y del prjimo.

Conviene en gran manera nuestra Orden Serfica, que siempre trabaja con fruto bajo la
regla de N. S. P. en convertir las almas de los pecadores infieles, el emplearse con el

cuidado en
obstculos
se

el

ejercicio de sta Cristiana

impedimentos,

fin

piedad, y

mayor

remover oportunamente cualesquiera

de que no parezca que

en

ningn tiempo declina y

entibia.

Habiendo pues, segn nos ha representado nuestro amado en Cristo Padre, Fr. Jos de
San Antonio, actual Prefecto de

las

Misiones de nuestra Orden en

el

Per, gran falta en el

presente tiempo, de Operarios para cultivar la Via del Seor en aquellas regiones, ya por la

abundancia de Naciones y lenguas, las cuales llega cada dia el sacrosanto nombre de Jess,
ya por haber padecido muerte gloriosa por la F Catlica muchos Operarios en estos ltimos

nmero ya pasa de setenta es necesario para reparar sta prdida, el que se


subroguen otros, que con ardor de caridad Cristiana y celo de extender la F los que estn
sentados en las tinieblas y en la sombra de la muerte, los encaminen la verdadera
y
aos, cuyo

perfecta luz del Evangelio.

ofrecindose por beneficio de nuestro Soberano y por la piedad de los Frailes de nuestra

Orden, franca y abierta puerta para propagar la F en

el

citado Reino del Per, implor

nuestra autoridad para que se remueva cualquier obstculo, que por nuestros sbditos se
interponga, 6 interponerse pueda aquellos Religiosos, que por Divina inspiracin llamados

ste santo ministerio, se alisten en nuestras Provincias, para ser conducidos entre los

dems

Operarios aquellos Reinos.

Nos, pues, recomendando los pisimos deseos del mencionado P. Fr. Jos de San Antonio,
insistiendo firmemente en las Constituciones Apostlicas expedidas frecuentemente por los

Sumos

Pontfices sobre ste punto (las cuales

queremos

se

tengan aqu por

insertas),

y en los

estatutos de nuestra Orden, hechos en vrias ocasiones


y principalmente en los de Toledo, do

PARTE

670

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES,

1682; por autoridad de nuestro empleo y la Apostlica de que gozamos, todos vosotros y

cada uno de por s, de cualquiera dignidad, prelatura, grado y oficio que sean, y tambin los
que sean dignos de especial mencin, sin excepcin alguna, en mrito de santa obediencia, en
virtud del Espritu Santo, y so pena de Excomunin mayor latne sententice, ipso fado
absque alia declaratione incurrendce, de la cual nadie pueda absolverle, si no es nosotros,

et

la

Silla Apostlica, fuera del artculo de la muerte, mandamos y encargamos que siempre y
cuando os sean presentadas Cartas Encclicas, que suelen expedirse por las Provincias, para
alistar Operarios, 6 por el referido P. Fr. Jos de

ya de

la Observancia,

San Antonio, por

los

dems Comisarios,

ya de los Descalzos, diputados que deban diputarse para conducir

Misiones las Indias, hagis leerlas y publicarlas sin demora en vuestras Provincias, Custodias, Conventos y Colegios Seminarios, y deis auxilio todos los alumnos de nuestra
Orden, que voluntariamente y en realidad se alistaren para ser conducidos las Misiones

de las Indias.

Asimismo prohibimos rigurosamente, bajo


judicii,

las

mismas

que ninguno de vosotros, bajo ninguno pretexto

penas, ac divini interminatione

so color, directa indirectamente,

por vos mismos por interpuestas personas, impidis, molestis, hagis intentis detener

semejantes Religiosos, aunque estn en sus oficios de Confesores, Predicadores, Lectores,


Guardianes, Definidores, Custodios, Ministros y Comisarios, aunque sean Generales, de su
verdadero y sincero propsito de pasar las referidas Misiones pues tendremos semejantes
;

impedimentos y obstculos, que puedan ponrseles, por de ninguna fuerza y valor, sino que
antes bien los graduaremos de atentados
porque Nos, semejantes impedimentos ( menos
que no sean de idoneidad 6 buena conducta) desde ahora para entneos los removemos, y
mandamos que se tengan por revocados y removidos.
;

Y para

que nuestras Letras presentes lleguen noticia de todos, y muevan todos nuesqueremos que sus traslados escritos impresos y firmados de mano de dicho

tros subditos,

P. Fr. Jos de S. Antonio, de otros Comisarios se les d la

Dado en Roma, en nuestro Convento de

nales

Pero deseando

el

misma

f,

que

si

fueran origi-

Ara-Coeli, 18 de Julio de 1760...

dicho P. Jos Comisario General, como aadia su representacin, que

dichas Letras Patentes fuesen corroboradas con el patrocinio de nuestra Apostlica confirmacin, para

que subsistiesen ms firmes, y ms exactamente se guardasen; Nos, amando con

especial favor de gracia al citado Jos, Comisario General, y para el efecto de las presentes,

absolvindole

han hecho en su

inclinados las reverentes splicas, que sobre esto se nos

tenor de las presentes, confirmamos y aprobamos por autoridad Apostlica las


citadas Letras de Clemente, Ministro General de dicha Orden, y todas y cada una de las cosas

nombre, por

el

contenidas en ellas, y les damos toda la fuerza de inviolable firmeza Apostlica, y suplimos y
enmendamos todos los defectos de hecho y de derecho, si hubiere alguno. Decretando que las
presentes Letras son y sern siempre firmes, valederas y eficaces

Mara

la

Mayor, bajo

el tercero,.

el anillo del Pescador, dia

(Del Archivo de Ocopa

el texto latino

ralis offic.

impresas en

Dado en Roma, en Santa

30 de Agosto de 1760, de nuestro Pontificado


el

expresado Libro de los Estatutos). Pllase

en la Biblioteca Nacional de Lima Papeles varios tom. 2

empieza, Pasto-

SECCION CUARTA.

67-1

NO SE PERMITE INNOVACION ALGUNA EN LOS ESTATUTOS DEL COLEGIO DE FRANCISCANOS


DESCALZOS DE PACHUCA.
Clemens Papa XIII. Ad futuram
Exponi Nobis nuper

trum Minorum
quod

memoriam.

Joannes Lutre, Prociirator Generalis Ordinis Fra-

fecit dilectus Filius,

Excalceatorum et KecoUectornm nuncupatorum,


Papa XIII, Pradecessor noster, per quasdam suas
1727, incipientes Ntiper pro parte, expeditas Litteras,

S. Francisci de Observantia,

alias felicis recordationis Benedictiis

iu simili

forma Brevis die 3 Aprilis

mnibus

et singulis Ministris Provincialibus

tara

rei

Orientalium,

Excalceatorum

et

Ordinis Sancti

RecoUectorum, facultatem concessit, ut

unum Collegium

Provinciis

Provinciarum Familise ltramontau;e

quam Occidentalium ejusdem

Provincie sibi bene viso,

ipsi in

et

Indiarum,

Francisci de Observantia

unaquaque es meraoratis

seu Seminarium Missionariorum in altero ex Conventibus utriusque


erigere valerent

Provincia vero S. Didaci de Mxico

eorumdem

Fratrum, seu tune existens Minister Provincialis ad erectionem liujusmodi Coilegii seu Seminarii processit in

Conventu

S. Francisci, de

sionariorum Seminarium seu Collegium

Pachuca nuncupato, Conventum pr;cfatum


immutaudo, particularibus pro

in Mis-

illius spirituali

et

temporali regimine et gubernio tune etiam et pro tmpora conditis Statutis et Constitutionibus.

Deinde
initium

mem. Clemens Papa XII, Predecessor itidem noster,


Emanavit nuper a Congregatione, die 23 Julii 1733 ia

per alias suas,

rec.

est,

ditas Litteras, confirmavit

Missionum, deputatum

Decretum, quo idemi

fuit pro

sic

quarum

par forma Brevis expe-

erectum Collegium sive Seminarium

conversione infidelium et signanter

existentium in montibus

de Cimapan nuncupatis, locisque conterminis, in quibus eo usque nulla alia Missio fundata
reperiebatur,

cum potestate

sacras Missiones in supradicto

ab eodem CoUegio dependentes, districte


Fratribus, ne Fratres prsedicti, non

solum ad

Ordinis S. Francisci de Observantia,


Philippinis

memorati Ordinis

Monte

et locis conterminis erigendi

prohibendo mnibus ipsius Provincise S. Didaci


alias Provincias et Collegia

verum ad Missiones

Provincise

Missionum ejusdem

S.

Gregorii in Insulis

Francisci, Excalceatorum nuncupatorum,

S.

absque licentia

tune et pro tempore existentium S. R. E. Cardinalium negotiis Propagandse Fidei prsepositorura,


transir

possent, et alias prout

prsefatorum, Litteris,

quarum

in dictis,

tam Benedicti quam Clementis, Pra3decessorum

tenores praesentibus pro expressis

haberi voluinus, uberius

continetur.

Nuper vero

dilectus quoque Filius, Bartholomseus de

Toleto, Frater expresse Professus ac

Minister Provincialis tune existens memoratE Provinciaj S. Didaci, prsetendens quod aliqua;
fierent reforraationes in Constitutionibus et Statutis
illius

regiminis exactiorisque

Alumuorum

memorati Coilegii sub prcetextu melioris

in eo existentium disciplincg, ad prsedictam Venera-

bilium Fratrum nostrorum S. K. E. Cardinalium Congregationem, negotiis Propagandai Fido


prepositorum, recursum habuit, et ab

nuper elapsi editum


et

fuit

Decretum

eadem Cardinalium Congregatione,

tenoris sequentis, videlicet

Reverendissimum Dominura Cardinalera Ganganelli Ponentem supplici

loraei

die 20 Septerabris

Relato per Eminentissimum


libello P. Bartho-

de Toleto, Miuistri Provincialis Minorum Discalceatorum Provincia

Mxico, in quo proposuit nonnullas reformationes per S.

Sedem

S.

Didaci de

Apostolicam faciendas in Con-

stitutionibus seu regulis Coilegii Pachucani, qua; ad bonura ejusdem rgimen atque exactiorem

Alumnorum
oportuit etre

disciplinam sibi opportuna videbantur, Sacra Congregatio, auditis priraum quos

mature deliberata, censuitnihil esse innovandum.

Datura Roma*,

ex Jdibus

PARTE

672

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

dicte Sacrse Congregationis, die et anno,

Loco f

sigilli

Cum

quibus supra.

I.

Cardinalis Spineirus, Prsefectus.

Marefuscus, Secret.

autem, sicut eadern expositio subjungebat, dictus Joannes Procurator Generalis ad

prsecavendos ulteriores dicti Bartholomsei et aliorum quorumcuraque recursus, ex quibus potius

quamin dictum Collegium ejusque

disciplinam reformatio inducatur, jurgia, lites ac discordise

timeri possunt, pro sui muneris oflciopacera, tranquillitatemque super bis, aliisque ad dictnm

Collegium seu Seminarium attinentibus firmare exoptans, ne

illius

Alumnos, qui suum minis-

terium implere exacte deprehenduntur, bis de causis ab eorum proposito retrabi contingat,

Decretum prsefatum per nos confirmari summopere desideret

Nobis propterea bumiliter

supplicari fecit, ut sibi in prsemissis opportune providere, et, ut infra, indulgere de beDignitate

Apostlica dignaremur.

ipsum Joannem, Procuratorem Generalem specialibus favoribus et gratiis prosequi voleutes eta quibusvis Excommunicationis.... absolutum fore censentes, hujusmodi sup-

Nos

igitur,

plicationibus

inclinati,

prseinsertum Decretum, auctoritate Apostlica, tenore

confirmamos et approbamus,

illique inviolabilis Apostolicse firmitatis

que et singulos, tam juris quam

facti defectus, si qui

prgesentium,

robur adjicimus, omnes-

desuper quomodolibet intervenerint,

supplemus et sanamus, salva tamen semper in prsemissis auctoritate Congregationis memora-

torum Cardinalium.
Decernentes easdem prsesentes Litteras firmas, validas et efficaces existere etfore,

Datum Komse, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die

etc.

20 Decembris 1762,

Pontiticatus nostri anno quinto.

(Del Bularlo de Propaganda Fide, tom. 4. pg. 70.)


Nota.
fin el

No

se cita

en

los Fastos, sin

duda por

ser sta Constitucin de las ltiraas, que salieron antes de poner

Autor su obra.

CONFIRMASE DE NUEVO LA COMPAIA DE JESUS, LOS EJERCICIOS DE


CONGREGACIONES DE ESCOLARES.
Clemens Episcopus Servus Servorum Dei.

Ad

S.

IGNACIO Y LAS

perpetuara rei memoriam.

Apostolicum pascendi Dominici Gregis munus Beatissimo Apostlo Petro, ejusque Succes-

Romano Pontifici, delatum a Christo Domino, nuUa locorum, nulla temporum conditio,
humanarum rerum respectus, nulla denique ratio circumscribere aut suspendere potest,
quominus idem Romanus Pontifex ad omnes ejusdem officii partes, nulla ex iis prsetermissa,

sori,

nullus

nulla neglecta, curas suas dirigere debeat, atque mnibus incurrentibus in Ecclesia necessitatibus providere.

Harum partium

inter prsecipuas

postrema non est Regularium Ordinum

approbatorum ab Apostlica Sede tutelam gerere, ac fortibus piisque viris, qui eisdem Regularibus Ordinibus sese solemni Sacramento addixerunt, suamque pro tuenda atque amplificanda
Catholica Religione agroque Dominico excolendo, strenuam operam impendunt, alacritatem

addere et

animum

solationem afferre

jacentibus afilictisque con-

lnguidos et infirmos excitare et corroborare

prajcipue vero ab Ecclesia fidei suae et custodiae concredita, omnia, quse in

aniraarum ruinam in dies suboriuntur, scandala summovere.


Institutum Societatis Jesu ab homine conditum, cui ab universali Ecclesia idem, qui Sanctis
Viris cultus et honor tribuitur, a felicis recordationis Praedecessoribus Nostris, Paulo III, et

Julio itidem III, Paulo IV, Gregorio XIII et Gregorio

XIV, Paulo V,

diligenti

examine per-

pensum, approbatum, sapius confirmatum, et ab iisdem pluribusque aliis, ad novemdecim,


Episcoporum, non modo
Praedecessoribus Nostris ornatum peculiaribus favoribus et gratiis
;

SECCION CUARTA.
hujus, sed superiorum etiam setatum prseconio

tuosum,

et

673

commendatum, ut mxime frugiferum

et fruc-

ad promovendura Dei cultum, honorem et gloriam, seternamque animarum salutem

procurandam aptissimum

potentissimorum piissimorumque

Eegum

et clarissimorum

in

munitum; cujus ex disciplina novem


Beatorura numerum relati, quorum tres Martyrii gloriam sunt

Christiana KepublicaPrincipum presidio et tutela usque


prodiere viri in Sanctorum vel

consequuti

a pluribus Sanctitat claris viris, quos Beatos in Coelo novimus sempiterna perfrui

quod Ecclesia universa longo duorum ssculorum spatio in suo sinu aluit
et fovit, ejusque Professoribus pra?cipuam sacri ministerii partem semper commisit magno cum
emolumento animarum; quod ipsa denique Catholica Ecclesia in Tridentina Synodo declaravit

glorin,

collaudatum

ut pium

hoc idem Institutum novissime fuerunt, qui per pravas interpretationes, tum privatis
tum scriptis, etiam Typis in lucem editis, irreligiosum et impium appellare, con-

sermonibus,

tumeliis lacerare, probro et ignominia afficere non sunt veriti, atque eo devenerunt, ut privata

sua non contenti opinione, hujusmodi virus de Kegione in Eegionem, nullis non adhibitis artibus, derivare atque

undequaque difundere sint aggressi, eque adhuc cessant, incautis,

inveniant, Christifidelibus, ut in proprios pertrahant sensus, subdole propinare

siam Dei nibil injurium magis,

impium

niliil

si

quas

quo in Eccle-

coutumeliosius, quasi adeo erraverit turpiter, ut, quod

Deo charum

et irreligiosum est, solemniter existimaverit

et

pium, eoque decepta

sit

cum mximo animarum

detri-

mento, sinui suo tantam hsrere labem et maculam sustinuerit. Huic tanto malo,

quod

quo diuturnius, ad annos

flagitiosius,

scilicet araplius ducentos,

eo longius dissimulatum, tanto altius radices agit viresque acquirit in dies, diutius diferre

remedium,

Justitia, quje sua cuique asserere et fortiter tueri jubet, et Pastoralis nostra erga

Ecclesiam sollicitudo non

Ut

igitur

sinit.

tam gravem injuriam a Sponsa Ecclesia

divinitus Nobis concredita, atque etiam

ab hac Apostlica Sede propulsemus, et hujusmodi injustas irrcligiosasque voces in animarum


perniciem etseductionem, et contra omnes aiqui boniquc ratioues longe lateque diFusas, nostra
auctoritate Apostlica
justitia

compescamus; ut

exigentibus, suus

maneat

Clericis Eegularibus Societatis Jesu, id a

status,

eadem nostra

auctoritate

Nobis pro

firmius constabilitus,

eorumque nuuc temporis summe afflictis rebus aliquod aiferamus levamen Ut dcmum Venerabilium Fratrum Nostrorum Episcoporum, qui ex mnibus regionibus Catholicis eamdem
Societatem Nobis per Litteras magnopere commendarunt, et ex ea mximas utilitates in suis
:

quisque Dioecesibus se capere profitenlur, justis desideriis obsecundemus; Motu proprio et ex


certa scientia, deque Apostolicpe potestatis plenitudiue, omuium Priedecessorum nostrorum
inhserendo vestigiis, hac nostra

perpetuo valitura Constitutione, eodem modo, ratione et

forma, quibus ipsi dixerunt et declararunt, Nos quoque edicimus et declaramus


Societatis Jesu

summopere

redoler pietatera

et

sanctitatem,

tura ob

Institutum

precipuum finem,

quo mxime spoctat, defensionem scilicet propagationemque Catholica? Religiouis, tum


ob media, quaj adhibet ad ejusmodi finem consequendum, quod vel ipsa Nos hactenus docuit
experientia; cum ex eadem disciplina tam muitos ad hanc usque setatcm prodiisse novimus
Orthodoxse Fidei propugnatores sacrosque prajcones, qui invicto animi robore trra marique
subiere pericula, ut ad gentes immanitate barbaras Evanglica) doctrine

lumen

aferrent, et

quotquotidem profitenlur laudabile Institutum, partim intentos juventuti Religione


Artibus erudienda)

versariin Sacramentis, pra;cipue Pcenitentia3 et Eucharistia), administrandis, etad

quentiorem

usum

et bonis

partim operara dar spiritualibus Exercitiis tradendis; partira assidue

Fidelibus excitandis;

recreare; ac propterea idera

tum homines

inagris degentes

eorum

fre-

Divini Verbi pbulo

Institutum Societatis Jesuadh-jec eximia perpetrauda, Divina

Providentia, excitatum Ipsi quoque approbamus, et Pradecessorum Nostrorum approbatioues

TOM.

I.

84

PARTE

674

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

ejusdem Instituti Apostlica Auctoritate Nostra confirmamus. Vota, quibus iidem Clerici
Regulares Societatis Jesu, juxta idem eorum Institutum, se devovent Deo, grata illi et
accepta esse declaramus

Fidelibus a

mundi

unice cogitent, ut

spiritualia Excercitia, qnse ab iisdem Clericis Regularibiis traduntur

strepitu semotis per dies aliquot, ut de seterna sui ipsorum salute serio et

mxime

conducibilia ad reformandos mores, et ad Christianam pietatem

hauriendam nutriendamque, magnopere probamus

et

laudamus

Congregationes praterea seu

non modo adolescentium, qui ad Scholas ventitant Societatis Jesu, sed qusevis alia,
sive scholarium tantum, sive aliorum Christifidelium tantum, sive utrorumque simul, sub
Sodalitia,

Invocatione Beatse Marise, seu quovis alio titulo erecta, et qua; in


exercentur, probamus; prsecipuamque

devotionem, quaj in

iis

Sodalitiis alitur

iis

Prsedecessorum Gregorii XIII, Sixti V, Gregorii

felicis recordationis

pia opera ferventi studio

ergaBeatam Dei Genitricem semper Virginem Mariam


et promovetur, magnopere commendamus, Nostroruraque

Constitutiones, quibus ea Sodalitia approbarunt,

Nos Apostlica

XV,

et Benedicti

XIV,

auctoritate Nostra confirma-

mus, cseterasque omnes Constitutiones a Romanis Pontificibus, Prsedecessoribus Nostris,

in

ejusdem Instituti Societatis Jesu functionum approbationem et laudem conditas, quarum


singulas hic haberi volumus pro insertis, auctoritate itidem Nobis a Deo tradita. Apostlicas
confirmationis Nostrse robore, per hanc

opus

NuUi

Nostram Constitutionem, munitas volumus,


mandamus.

et,

si

velut a Nobis ex integro conditas editasque censeri pra?cipimus et

sit,

ergo omnino

hominum

liceat

hanc paginam Nostrse approbationis et confirmationis

infringere, vel ei ausu temerario contraire:

si

tionem Omnipotentis Dei et Beatorum Petri

quis autem hoc attentare prsesumpserit, indigna-

et Pauli,

Apostolorym ejus, se noverit incursurum.

Datum Romse, apud Sanctam Mariam Majorem, Auno

Incarnationis Dominiese millesimo

septingentsimo sexagsimo quarto, VII Idus Januarii, Pontificatus Nostri Anno sptimo.
C. Card. Pro-Datarius.

Visa.

De Curia

N. Card. Antonellus.
L. Eugenias.

J, Manassei.

Loco I Plumbi.
Registrata in Secretaria Brevium.

TEXTO CASTELLANO DE LA CONSTITUCION ANTERIOR.


Clemente Obispo Siervo de
El Apostlico Empleo de apacentar

los Siervos
el

de Dios. Para perpetua memoria.

Rebao del Seor, conferido por Christo

al

Beatsimo

Apstol Pedro, y al Pontfice Romano, Sucesor suyo, no puede limitarse, ni suspenderse por

ninguna circunstancia de lugar, ni de tiempo, por ningn respeto humano, ni por otra razn
alguna, fin que el mismo Romano Pontfice no deba dirigir sus cuidados todas las partes
de ese

mismo

oficio, sin

omitir ni descuidar alguna de ellas, y proveer de remedio todas las

necesidades, que afligen la Iglesia. Entre las principales de stas obligaciones no es la ltima

Ordenes Regulares aprobadas por la Apostlica Sede

el aadir esfuerzo
y
Varones fuertes y piadosos, que han profesado esas mismas Regulares Ordenes y
trabajan animosamente en defender y amplificar la Religin Catlica, y en cultivar el Campo

el proteger los

nimo

los

del Seor; el excitar y corroborar los dbiles, y desalentados; el consolar los postrados y
y principalmente el apartar de la Iglesia encomendada su fe y vigilancia todos

afligidos

los escndalos,

que de dia en dia van naciendo para ruina de

El Instituto de

la

las

Almas.

Compaa de Jess dispuesto por un hombre, quien

la Iglesia Universal

mismo Culto y honor, que los Varones Santos visto con diligente exmen, aprobado y
muchas veces confirmado por nuestros Predecesores, de feliz memoria, Paulo III, Julio III,
da

el

SECCION CUARTA.

675

Gregorio XIII, Gregorio XIV, Paulo V, y honrado por los mismos y otros muchos, hasta diez

y nueve, Predecesores nuestros, con particulares favores y gracias; recomendado con alabanzas
de los Obispos, no solo de nuestros tiempos, sino tambin de las anteriores, como til y fructuoso,

muy

propsito para promover

cin eterna de las

el

Culto, honra y gloria de Dios, y procurar la salvala proteccin y amparo de poderossimos y

Almas defendido siempre con


;

muy esclarecidos

piadossimos Beyes y Prncipes

en la Repblica Cristiana Instituto, de cuya


;

observancia han salido nueve Varones puestos en el nmero de los Santos 6 Batos, entre los
cuales tres

han conseguido

la

gloria del Martirio

Instituto tambin alabado por

Varones Ilustres en Santidad, que sabemos gozan ya Bienaventurados en

eterna; Instituto, que la Iglesia Universal en el largo espacio de dos siglos

fomentado en su Seno, y siempre ha encomendado


Sagrado Ministerio con grande aprovechamiento de

misma

los

que lo profesan

las

Almas; finalmente

muchos

el Cielo la gloria

ha mantenido y

la principal parte del

Instituto,

que la

Catlica Iglesia en el Concilio de Trente declar por piadoso, ha habido novsimamente

algunos, que con malas interpretaciones, ya en conversaciones particulares, ya en Impresos,

han tenido la osadia de llamar impio este mismo Instituto despedazarlo con baldones, y
tratarlo con ignominia y desprecio y han llegado tanto, que no contentos con su particular
;

opinin se han atrevido, sin perdonar artificio alguno, llevar de Regin en Regin, y difundir
por todas partes ste veneno, y

uu no cesan de darlo beber

para atraerlos su propio sentir

lo cual es la

puede hacer la Iglesia de Dios, como

si

mayor

injuria

los Pieles,

la

que hallan incautos,

mayor contumelia, que

se

pudiese haber errado tan torpemente, calificando coa

solemnidad por cosa agradable Dios y piadosa, lo que es impio irreligioso; y que se haya
engaado tanto ms culpablemente, cuanto por tan dilatado tiempo, esto es, por ms de docien^

haya sufrido en su seno con tanto detrimento de

tos aos,

que manda dar cada uno

las

Almas tan

fea

mancha. Ni la

que es suyo, y defenderlo con fortaleza, ni nuestra


solicitud Pastoral para con la Iglesia permiten dilatar por ms tiempo el remedio tan gran

Justicia,

mal, que cuanto

ms

se

lo

ha disimulado, tanto ms profundas raices echa, y adquiere cada dia

mayores fuerzas.

Para rechazar tan grave injuria de sta Apostlica Sede y de la Iglesia, que Dios nos ha
confiado por Esposa; y para refrenar tambin con nuestra Apostlica Autoridad stas injustas
irreligiosas voces,

difundidas por todas partes contra toda razn y equidad con dao y seduclos Clrigos Regulares de la Compaa de Jess; quienes de

Almas; para que

cin de las

Justicia lo debemos, se les


ridad; para que les

mantenga su estado ms firmemente establecido con nuestra Autoalivio en sus presentes sumas aflicciones; y finalmente para

demos algn

condescender los justos deseos de los Obispos, nuestros Venerables Hermanos, que de todas
las

Regiones Catlicas eficacsimaraente nos han recomenddo la misma Compaa por Cartas,

en las cuales confiesan, que cada uno en sus respectivas Dicesis coge de ella grandsimas
utilidades

Motu

proprio y de cierta Ciencia, y de la plenitud de nuestro poder Apostlico,

mismo modo, razn y forma, con


que ellos promulgaron y declararon. Nos tambin por sta nuestra Constitucin, que ha de
que el Instituto de la Compaa de Jess
valer para siempre, promulgamos y declaramos
siguiendo el ejemplo de todos nuestros Predecesores, en el

respira en gran

manera piedad y Santidad, ya por

el

excelente

fin,

que principalmente mira,

conviene saber, la defensa y propagacin de la Religin Catlica; ya por los medios, de que
se vale para conseguir ese fin
visto,

lo

que hasta ahora nos ha mostrado la experiencia

habiendo

que de la misma Compaa han salido hasta nuestros tiempos tantos defensores de la F

Catlica, tantos Sagrados Missioneros,

que con nimo invencible por Mar y Tierra han vencido

tantos peligros para llevar la luz de la Doctrina Evanglica Naciones por su crueldad Br-

PARTE

676

baras

y que cuantos profesan

Juventud en
empleados en

3a

el

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

mismo laudable

Instituto, parte estn aplicados instruir la

Religin y buenas Artes; prte en dar los Ejercicios Espirituales; parte


la continua administracin de los Sacramentos, con especialidad de la Penitencia
la

y Eucarista, y en mover los Fieles su frecuente uso y en dar el Pasto de la Divina Palabra
los hombres, que viven en los Campos Por tanto Nos tambin aprobamos el mismo Instituto
de la Compaa de Jess, inspirado por la Divina Providencia para ejecutar cosas tan grandes,
;

y con nuestra Autoridad Apostlica confirmamos


por nuestros Predecesores

las

Aprobaciones del dicho Instituto hechas

Declaramos, que los Votos, con que

los

de la Compaa de Jess, segn su Instituto, se dedican Dios,

Aprobamos y alabamos sumamente

son agradables y aceptos.

como muy conducentes para


que los mismos Clrigos Regulares

los Ejercicios Espirituales,

reformar las costumbres, y conservar la Piedad Cristiana,

dan

mismos Clrigos Regulares

le

los Fieles apartados del ruido del

Mundo

por algunos dias, para que nicamente, y con

toda seriedad piensen en su propia salvacin.

Adems de lo dicho, aprobamos las Congregaciones Hermandades, no solo de Jvenes, que


frecuentan las Escuelas de la Compaa de Jess, sino tambin cualesquiera otras, sean solo de
Estudiantes, solamente de otros Fieles, de unos y otros, erigidas bajo la invocacin de la
Santsima Virgen, 6 de otro cualquiera Ttulo, y las obras Piadosas, que en ellas fervorosa-

mente

se practican

y en gran manera recomendamos la grande Devocin para con la Biena-

venturada Virgen Maria Madre de Dios, que se promueve y fomenta en stas Congregaciones

y confirmamos con nuestra Autoridad Apostlica las Constituciones de Gregorio XIII, Sixto V,
Gregorio XV, y Benedicto XIV, con las cuales aprobaron dichas Congregaciones
y queremos
;

que

las

dems Constituciones expedidas por

los

Romanos

Pontfices,

nuestros Predecesores,

en alabanza y aprobacin de los Ministerios del Instituto de la Compaa de Jess, cada una
de las cuales, queremos que se tengan aqu por insertas con la Autoridad, que Dios nos ha
dado, queden fortalecidas con nuestra Constitucin Apostlica; y

si

fuere necessario, ordena-

mos y mandamos, que se tengan, como si Nos las hubisemos dado y publicado enteramente.
Ninguno se atreva oponerse sta Constitucin de nuestra Aprobacin y Confirmacin
contradecirla temerriamente. Si alguno presumiere atentarlo, sepa, que incurrir la indi-

gnacin del Omnipotente Dios, y de sus Apstoles, San Pedro, y San Pablo.

Dado en Roma, en Santa Maria

la

Mayor,

el

ao de la Encarnacin del Seor de mil sete-

cientos sesenta y cuatro, los 7 de Enero, ao sptimo de nuestro Pontificado.


C. Card. Pro-Datario.
N. Card. Antonelli.

Vista. Por la Curia J. Mauassei.

En lugar f del

L. Eugenio.

Sello.

Registrada en la Secretara de Breves.

QUE EN LAS INDIAS OCCIDENTALES LOS PREFECTOS DE MISIONES TENGAN LUGAR ENTRE
LOS DISCRETOS DE LA ORDEN DE SAN FRANCISCO.
Clemens Papa XIII,

Ad

futuram

rei

memoriam.

Exponi nobis nuper fecerunt dilecti Filii moderni Prsefecti Missionum Seminariorum Ordinis
S. Francisci, de Observantia

quod

licet ipsi

tamquam

nuncupatorum,

in partibus

Indiarum Occidentalium erectorum,

deputati a Venerabilibus Fratribus nostris S. R. E. Cardinalibus,

ncgotiis Propagandie Fidei prsepositis, in dictis Seminariis atque Missionibus

omnimodam

gerant pra^fectaram, nihilominus eque a

felic. rec.

cessore nostro, in suis, super statutis, regimine ac guberuio

quoad spiritualia

Innocentio Papa XI, Prsede-

Seminariorum hujusmodi, in

SECCION CUARTA.
forma Brevis die 8 Maji 1682

simili

et die

677

18 Junii 1686 ac die 16 Octobris ejusdem anni

expeditis Litteris,

eque a Constitiitionibus Geaeralibus Ordinis hujusmodi Apostlica aucto-

ritate confirmatis,

eisdem Exponentibus uUus assignatus

casu, que ipsi

moram
2.

turae

operam dant Missionibus

prsedictis,

quam

fiiit

locus standi ac incedendi

tam

in

quoties extra Missiones hujusmodi

faciunt.

Cura autem, sicut eadem expositio subjungebat, quam mxime conveniat muueri prsefechujusmodi, quod dicti Exponentes, qui eisdem Missionibus quoad spiritualia praesunt,

certum incedendi

et standi

locum obtineant

et,

eodem muere durante,

inter Discretos

nariorum hujusmodi numerentur. Nobis propterea humiliter supplicari fecerunt,

ut,

Semi-

tam

in

quam in Seminariis hujusmodi, ipsis locura sedendi, standi ac prsecedendi


in numerum Discretorum, qui in quolibet Seminario Missionum hujusmodi

dictis Missionibus,

assignare, cosque

dignaremur.

sunt, referre, ac sibi in prsemissis providere de benignitate Apostlica


3.

Nos

igitur, ipsos Exponentes specialibus gratiis et favoribus prosequi volentes... hujus-

modi supplicationibus

eorumdem Cardinalium, qui Ministrum Generalera

inclinati, de

Ordinis prius audieudum esse censuerunt, consilio, dictos Exponentes,

in

dicti

officio

Missionum dictorura Seminariorum Successores, inter Discretos SemiuarioruiQ

prsefecturse

eosdemque Prsefectos in mnibus consessibus, cougregationibus,


coramunibus secundum locura post priraura Dscretum eoruradem Seminario-

hujusmodi recensendos
aliisque actibus

rum

eorumque

esse,

btinere deber, ita ut priraus

ritate Congregationis

tantum Discretas eos praecedere

possit, Apostlica aucto-

eorumdem Cardinalium.

Decernentes easdem pra;sentes Litteras semper

Datum Koma?, apud

S.

Mariam

firraas...

Majorera, sub annulo Piscatoris, die 23 Februarii 1767,

Pontificatus nostri anno nono,

(Ex Bull. de Propag, Fide, tora. 4, pag. 109.)


Nota.

Morelli termina sus Fastos,

stas Letras

las

con la Ordenacin 606, dada en 10 de Setiembre de 1766

por lo cual

que siguen no se mencionan por ste clebre y distinguido Escritor.

EN EL REINO DEL PERU SE CONCEDEN A LOS MISIONEROS MINORITAS LOS PRIVILEGIOS

QUE GOZAN EN LA ORDEN LOS PREDICADORES GENERALES.


Cleraens Papa XIV.

Exponi nobis nuper

Ad futuram

fecit dilectus Filius,

rei

memoriam.

Joseph de Ampuero, Frater expresse Professus

Minorum Sancti Francisci de Observantia nuncupatorum, ac


Missionura in Kegno Peruano, quod cum ipse alias a dilecto

Ordinis

PraBfectus et Coraraissa-

rius

Filio raoderno Ministro

Generali, et Definitorio Generali dicti Ordinis petiisset, ut serio perpensis laboribiis

Professorum Ordinis hujusmodi, qui


propter

longum

iter trra

gravi

eorum incommodo

jure nuncupatorum,
alias post

tot

Fratrum

Missiouariorura in Indiis exercent, quique,

tam

marique peragendura, quam ob parcitatem ac etiam deficientiam

victus in locis prsecipue desertis, ac


sine

munus

demum

propter laboriosum ejusdem itineris genus, non

illuc vitara ducunt, ipsi titulo

Pra?dicatorura Generaliura, de

suarum respective Provinciarum Ordinis ejusmodi, decorandi

essent, ne

incomraoda et labores sine uUo penitus honoris gradu ad proprios Conventus

redir cogantur.
2.

Idem Minister seu Definitorium Genrale hujusraodi

cujus tenor est, qui sequitur videlicet

In hoc

Conventu

die

9 Julii 1768 Decretura edidit,

S. Francisci, Matriti,

die 9

Junii

Rmus. P. N. Minister Generalis, Frater Pasqualisde Varisio, benigno anuuens petitioni


Patrum Missiouariorura degentiura in partibus Indiarura, et desiderans promoveri magis et
1768,

PARTE

678

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

magis hujusmodi sanctum ministeiium, concedit privilegia Prsedicatorura Generalium cum


sais emolumentis et gratiis, mnibus lilis Prsedicatoribus, qui per quatuordecim annos inser-

dummodo per

vierunt laudabiliter Collegiis Missionum,

quoque anno, sive inter Fideles, sive inter Infideles

sex annos perfecerint Misslones uno-

quod debeat constare per Litteras

Testimoniales P. Guardin! et Discretorum CoUegii cui inservierint. Quibus Litteris prsesentatis Provincia) respectivse, prsecipitReverendissimus,

Summorum

et

Pontificum concessionibus. Ita

est,

utserventur

ista, uti

conformia legibus,

Frater Joannes Baptista Galbis, Secretarias

Generalis Ordinis.

Cm autem,

sicut

eadem

Joseph Decretum hujusmodi, quo

expositio subjungebat, dictus

firmius subsistat et servetur exactius, Apostolicse confirmationis nostra patrocinio comrauniri

summopere

desideret. Nos,

ipsum Joseph specialibus favoribus

et gratiis prosequi volentes....

supplicationibus ejus nomine nobis super hoc humiliter porrectis inclinati,

Decretum

prsein-

sertum, auctoritate Apostlica, tenore prasentium, confirmamus et approbamus, illique inviolabilis Apostolicse firmitatis

Datum Roma?, apud

S.

robur adjicimus....

Mariam Majorera, sub annulo

Piscatoris, die 21 Junii 1769, Pontifi-

catus nostri anno primo.

(Ex Bull. de Propaganda Fide, tom.

4.

pag. 119.)

RESUMEN.
El Prefecto y Comisario de Misiones del Per, Fr. Jos de

Ampuero expuso que hallndose

Misioneros de San Francisco en los desiertos de Amrica trabajando entre los


privaciones y sacrificios, era

muy justo que

tales Operarios fuesen

infieles

condecorados con

los

con grandes

el titulo

de Pre-

dicadores Generales, porque no volviesen sus Conventos sin recompensa alguna, despus de tantas
fatigas.

Por

lo cual el Ministro

General, Fr. Pascual de Varisio, por Decreto del Dcfinitorio General,

celebrado en Madrid 9 de Junio de 1768, dispuso que todos los Misioneros, que hubiesen servido
i

i anos en los Colegios de Misiones, con

tal

que por seis anos consecutivos se hubiesen ejercitado en

dar Misiones entre Fieles Infieles, gozasen de todas las gracias y emolumentos de ios Predicadores

Generales de
confirma con

la

Orden. Cuyo Decreto del Delinilorio aprobado ya por

el sello Pontificio

el

General de

Orden, se

la

en stas Letras, dadas en 21 de Junio de 1769.

REFUNDE EL CARGO DE COMISARIO EN EL DE PREFECTO EN LOS COLEGIOS DE


S. FRANCISCO DE QUERTARO, ZACATECAS, GUATEMALA Y MEJICO.

SE

Clemens Papa XIV.


Alias pro parte dilecti

Filii,

Ad

futurara rei

memoriam.

Minorum

Michaelis del Rosal, Fratris expresse Professi Ordinis

Sancti Francisci, de Observantia nuncupatorum, ac Procuratoris quatuor Collegiorum Mis-

sionum, de Queretaro nempe, de Zacatecas, de Guatimala et Mexicani in America Septemtrionali,

Congregationi Veuerab. Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium, negotiis propa-

ganda? dei praepositse, expositum

fuit,

quod usque ab

oflicium Commissarii Apostolici pra)dictarum


in

una eademque persona unitura reperiebatur

duabus
dicti

initio erectionis

Missionum cura
;

postraodum vero, quamvis

distinctis personis lerint concessa, nihilomiuus,

Commissarii Missionum a statutis

felic.

hujusmodi Collegiorum,

altero ofiBcio

cum totum

id,

Praefecti

officia prsedicta

quod prius cura

rec Innocentii Papae XI, Priedecessoris

tributura fuerat eo tempere, quo orania dicta CoUegia

minime ibidem

Collegiis ipsis delude erectis peragatur

reddebatur ejusdem

earum

inutilis prorsus

existebant,
officii

nostri,

nunc a

Corarais-

CUARTA.

SECCION
sar continuatio

aut saltem, ex quo

illius

679

functiones omnes

cum

Prsefectura

Missionum

compatibiles sunt in una eademque persona, utrumque officium hujusraodi denuo uniendura
esse, Collegia

eorumque Fratres expostulabant. Atque

prsedicta

prfeterea,

cum ab

erectione

Collegiorum hujusraodi usque ad hsec tmpora prsefectura earuradem Missionum a

duorum dumtaxat Collegiorum de Queretaro

Fratribus

fuerit, neglectis iis

hinc Discretoria

et

solis

de Zacatecas obtenta et exercita

aliorum Collegiorum de Guatiraala et Mexicani seque cseteroquin digis

omnium quatuor Collegiorum

hujusraodi

decernere putarunt, ut prsefatse

Congregationi supplicandum esset pro constitutione alternativse, vi cujus in posterum nominatio trium Fratrum, ad Prsefeeturara hujusraodi deputandorum,

peragenda

sit;

non araplius a Prsefecto

sed prsevio cannico scrutinio et electione expleri debeat ab

CoUegio, ad

illo

quod per turnum seu alternativam id pertineret. Super antera hujusraodi precibus memorata

audiendum

Congregatio

votura

censuit

esse

dilecti

Filii

Paschalis a Varisio, Ministri

Generalis ejusdem Ordinis, qu tara unionem officiorum hujusraodi in una eademque persona

tanquam utiliorem, quara electionem


alternatira

una

conservetur,

ac propositionem trium

hujusmodi eligendns

alternatira

erit,

pertinere putavit, quatenus

ita eidera

Memorata itaque Congregatio


Kelato per K. P. D. Mariura

cum

voto P.

Generalis

dictarura

Coraraissarii siraulque Prsefecti

unoquoque ex Collegiis

vice pro

prsedictis, ut ita

personarura,

Missionum

pax et tranquillitas in

eis

ex quibus Commissarius ac Prsefectus

ab unoquoque Collegio, cannico scrutinio peracto,

Congregationi visura fuerit.

die quarta Septerabris proxirae prseteriti edidit

Marefuscum, Secretarium, supradicto

libello

decretum
supplici,

una

Eminentissimi Patres annuerunt, juxta votum praedictura, post

vacationem Prsefecturse, quse exercetur vigore Decreti sub die 28 Novembris 1757 expediti,

non obstante confirmatione ad aliud duodennium a prsesenti Prsefecto sub die 13 Junii 1769
ob pendentiam prasnotati recursus nulliter obtenta

Cum

autem, sicut dictus Michael nobis nuper exponi

nostrse patrocinio

communiri

summopere

desideret

fecit

Apostolicse confirraationis

Nos ipsum Michaelem

hujusmodi supplicationibus

favoribus et gratiis prosequi volentes

inclinati,

specialibus

Decretum

prseinsertum, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, approbamus et confirmamus, illique


inviolabilis Apostolicae firraitatis robur adjiciraus

Datura Romae, apud

S.

Mariam Majorera, sub annulo

Piscatoris, die

22 Novembris 1769,

Pontificatus nostri anno primo,

(Ex Bull. de Propag. Fide,

tora. 4, pag. 122.)

SEPARACION DEL COLEGIO DE PACHUCA DE LA PROVINCIA DE MENORES OBSERVANTES,

DE MJICO.
Clemens Papa XIV. Ad futuram

rei

memoriam.

Sedula Romani Pontificis providentia omniura Christifidelium quieti, paci ac tranquillitati


consulere studet, et

si

inter eos prsesertira, qui

dissidia et contentiones suboriantur, pro


SUSP auctoritatis partes interponit, et

annuit, prout in

Domino

Minorum

mancipati sunt, animorum

Catholicorum Principum id anhelantium votis libenter

fecit dileclus Flius,

S. Francisci,

Generalis Indiarura, quod alias rec.


in simili

divinis obsequiis

penitus extirpandis elirainandisque, Apostolicse

conspicit salubriter expedir.

Exponi siquidem nobis nuper


Prcfessus Ordinis

illis

mem.

Emmanuel

de la Vega, Frater expresse

de Observantia nuncupatorura, et Coraraissarius


Innocentius Papa XI, Prsedecessor noster, per suas

forma Brevis die 16 Octobris 1686 expeditas Litteras, nonnulla decreta et statuta a

PARTE

680

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

3*

Petro Mara Sormano tune temporis ejusdem Ordinis Ministro Generali, pro meliore regimine
ac directione Collegiorum seu Seminariorum in Provinciis ejusdem Ordinis in Indiis Occiden-

propugnandam Catholicam Fidem erectorum Apostlica

talibus existentium ad

confirmavit et approbavit, prsedictaque Collegia

seu Seminaria juxta

auctoritate

eorumdem statutorum

seu decretorum prsescriptum immediate jurisdictioni pro tempore existentis Ministri Generalis
dicti Ordinis subjecta esse voluit ac declaravit, et alias

soris Litteris,

verbum

quarum

insertis, haberi

Benedicto

Papa

volumus, uberius continetur. Postmodum vero

recordationis

felicis

XIII, Pra^decessori itidem nostro, pro parte tune existentis Commissarii Gene-

Ultramontana Familia

ralis Curise pro

prout in ipsius Innocentii Prsedeces-

tenores prsesentibus pro plene et sufficienter expressis ac de verbo ad

dicti

cum

Ordinis expsito, quod

Collegia prsedicta

propter locorum distantiam ab ipsis Superioribus Generalibus ejusdem Ordinis regi et gubernari

facile

non possent, idcirco tune existentes S. R. E. Cardinales, negotiis Propagandas

Fidei praepositi, Decretum ediderunt, quo Collegia et Seminaria hujusmodi, sive erecta sive
erigeuda, in Provinciis Hispanie, dominio Regis Catholici subjectis (aliquibus tamen exceptis),

sub obedientia et regimine ministrorum Provincialium reducebantur, Decretum hujusmodi

dem Benedictus Prsedecessor per suas

in simili

forma Brevis die 6 Septembris 1737 expeditas

Litteras, Apostlica auctoritate confirmavit et approbavit, ac alias prout in ejusdem Litteris,

quarum

pariter tenores prsesentibus, pro plene et sufBcienter expressis ac de verbo ad

insertis, haberi

cretis et aliis tune existentibus Missionariis CoUegii SeminariiS. Spiritus, de


dicti Ordinis

verbum

volumus, uberius continentur. Subinde tamen instantibus Guardiano ac Dis-

Valeutin.,

memorati Cardinales negociis Propagaudse Fidei

Mow^enuncupati,
prsepositi,

quibus

quod rcgiminis methodo immutata per memoratas ejusdem Benedicti Praedecessoris Litteras, non parum languebat Missionum fructus et ipsa regularis observantia, die 12 Novembris 174G, decreverunt quod, eisdera Litteris non obstantibus,

expositum fuerat ab instantibus

omnia Collegia erecta

ipsis,

in legnis Hspanlas pro Missionibus Ordinis

Minorum de

Observantia,

formam Litterarum alias, ut prsefertur, in forma


Brevis a memorato Innocentio Pradecessore expeditarum. Quod sane decretum pise memoria
Benedictus Papa XIV, etiam Predecessor noster, per suas in pari forma Brevis die 1 Decemrestituenda essent in pristinum statura ad

bris

174C expeditas Litteras, eadem auctoritate Apostlica approbavit

et confirmavit, ac alias

prout in suis Litteris hujusmodi, quarum similiter tenoribus prsesentibus, pro plene et
cienter expressis ac de verbo ad

verbum

insertis, haberi

suffi-

volumus, uberius continetur. Interea

vero ab eodem Benedicto XIII Prsedecessore, per alias suas in eadem forma Brevis die 3 Aprilis

1728 Litteras expeditas, tributa fuerat facultas Fratribus


Discalceatorum

et

RecoUectorum,

Strictioris Observantise

legium seu Seminarium Missionum hujusmodi


tatis vigore

Con ven tus

S.

Francisci de

in

dicti Ordinis

Minorum

nuncupatorum, erigendi

Pachuca

Papa XII, Prsedecessor

in

verbum

quarum itidem
insertis haberi

et

Col-

facul-

Novo Regno Mexicano ad Provinciam,

husjumodi erectionem

in
fel.

Collegium seu
rec.

Clemens

pariter noster, per suas in simili forma Brevis die 3 Julii 1733 appro-

bavit et confirmavit, ac alias, prout in


Litteris,

fuit

unum

unaquaque ex eorum Provinciis, cujus

S. Didaci nuncupatam, etadeosdem Fratres Minores Excalceatos spectan.,

Seminarium Missionum hujusmodi erectus

S. Prancisci

eorumdem Benedicti XIII

et Clementis Pra;decessorum

tenores prsesentibus, pro plene et sufficienter expressis ac de verbo ad

volumus, fusius continetur. Quamvis autem, juxta legem in fundatione

ejusdem CoUegii seu Seminarii S. Francisci prsescriptam, illud juxta formam, privilegia et
onera contenta in primodictis memorati Innocentii Pra;decessoris Litteris regi et gubernari
deberet, excepta

tamen immediata

jurisdictione et electione Guardiani ac receptione Novitio-

rum, quse intelligenda erant reservata Ministris Proviacialibus

dictse Provincise S. Didaci,

SECCION CUARTA.

cum

681

expressa insuper conditione, ut Fratres de uno Seminario seu CoUegio Missionum unius

bujusmodi alterius Provincite transir minime

Provincia; ad aliud Seminariura seu Collegium


possent, atque ut fratres aliarum

acceptare et obtinere

mnibus

Provinciarum Guardiani locum iu CoUegiis seu Seminariis

neququam

aliis praTOgativis,

firmis ca?teroqui et illasis integris rcmaneutibus

valereut,

auctoritatibus et superioritatibus debitis et competentibus Supe-

Generali dicti Ordiuis, ac alias prout a Benedicto XIII, Pradecessore pra?dicto, in suis

riori

Litteris pradictis statutiim fiierat; nihilominus

Collegium seu Seminarium pradictum S. Fran-

de Pachuca ita deinde rectum gubernatumque non

cisci

in reliquis

mnibus pariformiter

et a;que ac alii

sed nonuullis arbitrarle exceptis,

fuit,

Conventus

assuevit, in eo designatis aliis ex Fratribus pro Missionibus, et aliis uti

bus, ita ut nec esset Collegium seu


instar aliorum

regi et gubernari

dictse Provincia;

tautum Conventuali-

Seminarium quemadmodum oportebat, eque Conventus ad

ejusdem Provincise, sed mixtum quoddam de utroque participans, contra

expressam fundationis Icgem praBscribentem, ut Collcgiorum seu cminariorum bujusmodi


Fratres Apostolicis Missionibus unice incumbere deberent

mala, contentiones,

Seminarium

S.

tam

dissensiones et scandala,

Francisci, non

solum

indeque orta fiierunt innmera


extra dictum Collegium seu

inter Fratres Missiouarios et

S. Didaci, ac inter ipsos aliosque Religiosos

tiauis populis illarum

quam

intra

raemoratam Provinciam

Conventuales ejusdem CoUegii, sed etiam in Chris-

partium. Ut igitur tot malis pra^dictis efficax adLibeatur remedium,

nounuUi ex Missionariis, cordis dolore

tacti, recuisum liabuerunt ad tune in humanis agentem


Placidum de Sinedo, Commissarium Generalem ludiarum, qui suis Litteris mandavit, ut
Guardianus dicti CoUegii seu Seminarii S. Francisci de Pachuca semper ex Missionariis eli-

gendus

aliaque utilia et opportuna prcscribere curavit. Verum pra?missa non solum


mandata minime fuerunt, sed electus insuper deinde extititin Guardianura CoUegii
unus ex Fratribus, qui eque in eodem Collegio raorabatur. Vita postmodum functo

esset,

executioni
pra;dicti

memorato Placido, dictus Emmanuel, Exponens,


successor, ut et ipse

quoque necessarium

ejus oFicio Coramissarii Generalis

tot malis

remedium

Indiarum

afferret, dicti Placidi Prsedeces-

sorisLitteras predictas confirmavit, atque insuper dos Procuratores,

unum nempe pro Collecum opportunis

gio seu Seminario bujusmodi, alterum qui jura Provinciae pra;dict2e tueretur,

facultatibus ad se venire permisit.

Cum

autem, sicut eadem expositio subjungebat, auditis mnibus per utrumque Procuratorem

bujusmodi bine inde deductis

trum

lum

aliud efficacius prsemissis

pra;dicta S.

juxta sensum quoque trium Fra-

malis remedium excogitare et invenire valuerit,

quam

illud

de Pachuca a Provincia

Didaci, illiusque Superiorum jurisdictione, et ejusdem

Provincia} Procurator

prfidictus, in casu,

memorati CoUegii seu Seminarii

quo praedictum Collegium, prout prius erat non relinquatur, cuicumque

super Collegio pra;dicto

tionibus

Emmanuel

rebus experientia ac virtute quoque prastantium, nul-

S. Francisci

divisionis et separationis

juri

et allegatis, dictus

dicti Ordinis, prudentia et in bis

mnibus

raotis et

renuntiaverit

bine ipse

Emmanuel, ut

litibus et conten-

movendisfinis omnino imponatur, Collegium bujusmodi apradicta

Provincia per nos dividi ac separari plurimura cupiat, idque etiam Charissimus in Christo
Filius noster, Carolus,
pietate,

quam mxime

Hispaniarum Rex Catholicus,


desideret

ut in prsemissis opportune providere

remur. Nos igitur,

piis

ea,

qua

pollet, singulari et ver

Nobis propterea humiliter supplicari


et,

ut infra, indulgere de benignitate Apostlica digna-

ejusdem Caroli Regis

votis aunuere,

ipsumque Emmanuelem specia-

libus gratiis et favoribus prosequi volentes et a quibusvis Excommunicationis....


fore censentes,

eximia

Emmanuel,

fecit dictus

bujusmodi supplicationibus

inclinati,

Collegium sen Seminarium

absolutum
S. Francisci

de Pachuca prtedictum, a memorata Provincia S. Didaci illiusque Superiorum jurisdictione.

TOM.

I.

85

PARTE

682

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

auctoritate Apostlica, tenore prsesentiiim, perpetuo dividimus, separaraus et segregamus,

idemque Collegium seu Seminariiira


dicti Ordinis Fratruna

Minorum

S.

in

mnibus

et per

omnia ad

instar aliorum

CoUegiorum

Francisci de Observanlia et juxta formara, privilegia et

onera in primodictis ejusdem Innoceutii Prajdecessoris Litteris contenta et expressa in posterum


perpetuis futuris temporibus regi et gubernari deber, auctoritate et tenore prsdictis decer-

nimus

et

mandamus.

Praterea volumas quod

tam Fratres Hispani

et Europa;i

quamalii illarumpartium, Criollos

vulgo nuncupati, ejusdem Collegiiseu Seminarii, completo decennio sui Apostolici ministerii,
possint, si velint, remanere, vel in dicta Provincia S. Didaci incorporari,
illius Filii

deinceps liabeantur,

cosque aptos ad omnia

oTicia

et proportionem, sicuti statutura est in alternativse legibus pro


dinis,

declaramus

qua de causa conditionem

in

ita ut

tanquam

veri

juxta cujuscuraque capacitatem

Indiarum Provinciis

dicti

Or-

pradicta renunciatione super bis a memorata

Provincia appositam cassamus,

decernimus

annuUamus et irritamus ac nuUius roboris et momenti esse


Omnibus insuper ejusdem Provincise S. Didaci Filiis, qui divino
animarum ducti transir velint ad dictum Collegium seu Seminarium,

et statuimus.

spiritu et zelo saltis

ob Apostolicum miuisterium exercendum, plenam et liberara facultatem ad illud transeundi,


et decennio ibidem transacto, libere ad

Provinciam ipsam eodem ferme modo sicut

alii ipsius

Provincise Fratres, et non aliter redeundi, auctoritate et tenore pradictis concedimuset indul-

gemus. Cajterum, per prsesentes non intendimus

facultati alias a Benedicto XIII Prsedecessore

per memoratas suas Litteras Fratribus ejusdem Ordinis

Minorum

S. Francisci

Discalceatorum

etKecoUectorura, Strictioris Observanti nuncupatorum, erigendi, ut pva^fertur, in unaquaque


ex eorum Provinciis

unum Collegium

seu Seminarium Missionum, in aliquo esse derogatum,

sed facultatem ipsam in suo robore firmara omnino reraanere deber, auctoritate et tenore
praidictis

sancimus atque decernimus

ac disposita et

quscumque

omnia per presentes statuta

ac prajterea volumus, quod

derogationes in

illis

contentae

locum

sibi

vindicare debeant, et

intelligenda tantumraodo sint respectu Collegii seu Seminarii S. Francisci de Pachuca praedicti, eque uUo modo protrahi et extend possint ad omnia alia Collegia seu Seminaria Missionum, sive usque adhuc erecta sive in posterum erigenda in Provinciis eorumdem Fratrum

Discalceatorum et Kecollectorum in Kegnis Hispanise existeutia

quae quidera Collegia seu

Seminaria juxta leges a nostris Prsdccessoribus pra?scrptas in posterum queque reg et gubernari deber, pari auctoritate et tenore volumus et jubemus.

Decernentes easdem presentes Litteras semper firmas, validas et eflicaces existere,

Datum Romae, apud Sanctam Mariara

etc.

Majorera, sub annulo Piscatoris, die 9 Julii 1775,

Pontificatus nostri anno tertio.

(Del Bularlo de Propaganda Fide, tom. 4. pg. 131.)

QUE LOS VISITADORES Y COMISARIOS NO PUEDAN EN LAS INDIAS REMOVER DE SU OFICIO


NI PRIVAR DE VOZ ACTIVA Y PASIVA A LOS GUARDIANES O VOCALES QUE TIENEN
DEI^ECHO A CONCURRIR AL PROXIMO CAPITULO, ANTES DE CELEBRARLE.
Pius Papa VI.

Exponi Nobis nuper


Professus Ordinis

fecit dilectus Filius,

Minorum

S.

eneralis Indiarum, quod alias


in Provincia S.

Ad futuram

rei

memoriam.

Emmanuel de

la

Vega, Sacerdos et Frater expresse

Francisci, de Observantia nuncupatorum, et Coramissarius


fel. rec.

Urbanus Papa VIII, Prsedecessor

Antonii Fratrum Ordinis

Minorum ejusdem

S.

noster, ad tollendas

Francisci Discalceatorum

nuncupata Portugallise, quascuraque occasiones ambitionis et injustiti, quse sub simlalo

SECCION CUARTA.
zelo apparentis correctionis et reformationis,

dum

683

Provincia hujusmodi visitabatur obrepere

solebant, per suas in simili forma Brevis die prima Decembris 1039 nonnulla constituit atque
prsescripsit in

paragrapho sexto earumdem Litterarum, cnjus tenor

t autem oranis ambitionis

et injustitiis

et

Commissarii suam

qui sequitur, videlicet

medio penitus evellantur, postquam

rectionis et reformationis zelo, obrepere solent, e

Visitatores

est,

occasiones, quaj sub simulato et apparentis cor-

jurisdictionera

et visitationem

in Provincia

prsedicti

hujusmodi

Guardiani nullique Vocales, quibus concursas ad Capitulum proxime

coeperint exercere, nulli

futurum de jure competit, possint ante ipsum celebratum Capitulum ob aliquam seu aliquag
causas ab officio removeri, nec vece activa aut passiva privari. Si autem in ipsa Visitatione

quidam prajdictorum reperiantur

aliquibus delictis et culpis


correctio post

omnes

prEter privationem

poenis

debeant

Cum

obnoxii, val

eorum punitio

et

electiones Capituli factas differatur, vel aliis canonicis et regularibus


ofBcii,

ac

Superiorum puniri

vocis activa? et passive arbitrio

autem, sicut eadem expositio subjungebat, dictus

Emmanuel

pro bono atque utilitate

Provinciarum sui Ordinis Minorum S. Francisci in Indiis existentium, ea qu<B in prseinserto


paragrapho Litterarum ipsius Urbani Pradecessoris

raemoratam Provinciam
per Nos

et extendi

S. Antonii,

plurimum

disposita

dtsidcret

Nobis propterea humiliter supplicari

praemissis opportune proifidere et, ut infra, indulgere de

Nos

igitur,

ipsum Exponentem specialibus

harum

busvis Excommunicationis

modi supplicationibus

Komana)

quoad Provinciam

Ordinis

prsesentium,

absolutum

fore censentes, hujus-

Minorum

S.

extendimus

et Sedera

S. Antonii

Francisci in

et

Caxdinalis Torrigiani nuncupati, Ordinis

Ecclesiae Diaconi

contenta et expressa in preinserto paragrapho

dicti

ut in

favoribu.? et gratiis prosequi volentes et a qui-

serie absolventes et

apud Nos

ipsius S. Francisci

cessoris et

fecit,

benignitate Apostlica dignaremur.

inclinati, attenta super pra;missis relatione et voto dilecti Filii nostri

Aloysii Mariaj, Sanctse

Minorum

atque statuta sunt, quoad

ad dictas queque Provincias in Indiis existentes ampliari

Apostolicam Protectoris, omnia et singula

earumdem Litterarum

ipsius

Urbani Praede-

hujusmodi disposita, mndala ad omnes Provincias


Indiis

existentes,

ampliamus, atque in

illis

auctoritate Apostlica,

queque

contenta

tenore

inviolabiliter in

posterum observar! pr?ecipimus et mandamus.


Decernentes ipsas prasentes Litteras firmas, validas et efficaces existere et

fore,

suosque

plenarios et ntegros efTectus sortiri et obtinere, etc.

Datum Romse, apud Sanctum Petrum, sub annulo


nostri

anno secundo.

Piscatoris, die 6 Maji 1776, Pontificatus

J. Card. de Comitibus.
ATESTADO DEL CONSEJO DE INDIAS.

Don Francisco Eduardo Paniagua,


la Secretara del

del Consejo de S. M., su Secretario y Oficial

Supremo Consejo y Cmara de

rente, certifico que, habindose presentado sta

con lo expuesto por


regular.

el

Indias, por lo tocante al

Per y

Bula pidiendo su pase, y

Seor Fiscal, acord en 30 de Octubre ltimo, se

Mayor de
lo Indife-

vista en el Consejo

le diese

en la forma

para que conste donde convenga, doy sta Certificacin, y lo firmo en Madrid, 18

do Noviembre de 1776.

Francisco

Eduardo Paniagua.

(Sacada del Archivo de Ocopa.)

PARTE

684

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

RESUMEN DEL RREVE ANTERIOR.


Expuso

el

Comisario General de Indias, Fr. Manuel de

la

Vega, que en otro tiempo Urbano VIH,

para quitar toda ocasin de ambicin de injuria, que se podia introducir en

la

Provincia do San

Antonio de Portugal, bajo celo fingido de correccin, no pudiesen los Visitadores Comisarios,

comenzar su i'gimcn, privar de voz


celebrar

el

Capitulo Provincial

activa y pasiva, ni

y que,

sustituya con cualquiera otra, fuera de

si

al

deponer ningn Guardian Vocal, antes de

en algn caso mereciesen

la

pena de ser castigados, se

de ser depuestos de su Oficio y privados de voz activa y


pasiva. Cuya disposicin, peticin del enunciado Comisario, se extendi todas las Provincias de

San Francisco, en America.

la

Dado en

6 de

Mayo de 1776.

LETRAS APOSTOLICAS SOBRE LAS CUSTODIAS DE LA ORDEN SERAFICA,

EN NUEVA ESPAA.
Po VI Papa. Para futura memoria.

Por parte de nuestro


expuesto, poco hace, el

muy amado en disto Hijo Crlos, Rey Catlico de Espaa, Nos ha


amado Hijo y noble varn Jernimo, Duque de Grimaldi, su Embaja-

dor cerca de Nos y de sta Santa Sede, que Fr. Antonio de los Reyes, Sacerdote Religioso Profeso de la

Orden de Menores de San Francisco de

la Observancia, Misionero

que ha

sido,

algn

tiempo hace, en la Amrica Septentrional, y que habiendo vuelto Espaa, ademas de otras
cosas que ha expuesto en una representacin hecha por escrito, han sido los muclios y graves
perjuicios,

Sinaloa,

que sufren

las Misiones

Nueva Cantabria,

los Religioses

de California, Monterey, La Sonora, Pimeria alta y baja,


Tarumaray el Nuevo Mjico; pues ademas de

Parral, Chiguagua,

de la Orden de Predicadores, que se ocupan en las enunciadas Misiones en

California, todos los otros Misioneros de la sobredicha

vancia estn sujetos seis Superiores de la

Orden de Sin Francisco de

misma Orden, que

la

Obser-

distan muellsimo unos de otros

y de las Provincias y Misiones, en las cuales sus subditos trabajan en la via del Seor. De
sta diversidad de Superiores y de la distancia de las Residencias, se conoce que han acaecido
algunos disturbios, repugnancia en obedecer los mandatos, imposibilidad de conocer, castigar

y corregir los abusos de los Misioneros en perjuicio de la Religin y de los Catlicos, como
asimismo perturbaciones molestas entre los mismos Misioneros, originadas de emulaciones
excitadas entre ellos, acerca del

modo de

regir las Misiones

por la variedad y diversidad de opiniones de los Prelados


Misioneros profesan la

misma Orden, con

y de administrar

los

Sacramentos,

de lo cual resulta que, aunque los

todo eso disientan y discorden entre

s,

desvindose

de las reglas de una verdadera hermandad, causando ruina y escndalo los Catlicos y detrimento en la conversin de los infieles.

Con

el

mismo

escndalo y detrimento son

seculares, por razn de los

veces con tanta violencia,

muy

frecuentes las emulaciones entre los Prrocos

emolumentos parroquiales, pues para conservarlos, proceden algunas


defendiendo que les deben stas obvenciones los Indios y gentes

llamadas de razn, vagos forasteros, que siendo naturales de aquellas Provincias, se pasan
vivir los Pueblos, en

los Sacramentos y dan el pasto espiningn estipendio, que se atreven muchas veces vituperar

donde los Misioneros administran

ritual graciosamente y sin llevar

injuriar al Misionero, que los admite en sus pueblos; y


los Vicarios Episcopales, stos expidiendo sus

ademas de

mandamientos sobre

esto haciendo recursos

ello,

envian ejecutores, los

cuales su arbitrio exigen los emolumentos contra la voluntad de los que los satisfacen

de lo

cual resulta, que aquellas mseras gentes frecuentemente se vean precisadas,, 6 pasarse de

SECCION CUARTA.
una otra Provincia, 6 huir

los

montes, por no experimentar las opresiones de los ejecutores

de la cobranza de las dichas obvenciones y emolumentos


dichas gentes no tengan

fija ni

685

por lo cual tambin acaece que las

determinada residencia.

no son de menor, sino acaso de mayor consideracin, las causas, por las cuales los Indios

aborrecen tambin los Curatos espirituales y Pueblos de sus Misioneros

pues ejerciendo la

cura animarunt graciosamente y sin llevar ningn estipendio, sin embargo con el pretexto de
construir adornar la Iglesia, de la incapacidad de los mismos Indios, de regirse ellos

mismos en sus cosas econmicas,


lo cual se sienten vivir

los

gravan con servidumbres personales y otras vrias

por

sin libertad y despojar poco poco de sus predios, casas y bienes

propios.

Para evitar estos males, dispuso algunos Estatutos saludables Jos de Galvez, Visitador
General que fu ntes de ahora de la Nueva Espaa; pero apnas sali de aquella Provincia,

de tal manera, que no pocos Misioneros, horrorizados de tantas per-

las cosas fueron peor,

turbaciones, tuvieron por conveniente dejar algunas Misiones, en que se ocupaban, y volverse

sus propios Colegios

segn

la

forma de

las

en cuyas circunstancias era

el

nico remedio de tantos males que,

Constituciones Apostlicas, promulgadas para

los Colegios

de Misione-

Propaganda Fide, erigidos ntes de ahora en la Amrica Septentrional, y principalmente por el Papa Inocencio XI, de feliz memoria. Predecesor Nuestro, por sus Letras expedidas

ros de

en forma de Breve, que empiezan Ecclesice Cafholicce, su data

el dia 16 de Octubre de 1686,


formasen algunas y vrias Custodias de Religiosos Menores de San Francisco de la Observancia, segn la necesidad del tiempo y de los lugares; cada una de las cuatro Custodias se

se

debe gobernar, en cuanto la disciplina Regular, con su peculiar Custodio, con independencia
de los Ministros de las Provincias y de los Guardianes de dichos Colegios

y que stas Proviny Colegios estn obligados suministrar el nmero de Religiosos necesarios para ejercer
funciones y que los tales Religiosos lugo que hayau llegado las respectivas Misiones,
;

cias
las

que fueren destinados, estn exentos desde

all adelante,

de prestar obediencia dichos sus

Prelados, ya sean Ministros 6 Guardianes, y estn sometidos enteramente al Custodio de aquel


distrito, y

que

las sobredichas Custodias se dividan

y dems lugares

territorios,

en

y distribuyan en las enunciadas Provincias


ms conveniente para la conversin

los cuales -pareciere ser

de los infieles, el aumento de la Religin Catlica y conservacin de los mismos Catlicos en la

Santa Religin.

para que todas las enunciadas Custodias, que se erigieren, se instituyan y gobiernen con
que corresponde, se debern hacer unos Estatutos Regulares conformes, en cuanto

la rectitud

se pueda, los Estatutos

y usos de

que

los Religiosos

Propagacin de la F, como
Papa Inocencio XI; principalsimamente

los Colegios instituidos para la

est prescrito en las expresadas Letras Apostlicas del

de las sobredichas Custodias, como verdaderos Misioneros Apostlicos, puedan

gozar de las mismas gracias y privilegios concedidas y concedidos por los


los Reyes Catlicos los sobredichos Colegios.

Pero por cuanto los Custodios, que se constituyeren en

el centro

rn tan distantes de sus subditos, ocupados en las Misiones en

Sumos

Pontfices y

de dichas Provincias, esta-

muchos y remotos

parajes, que
no puedan inquirir sus costumbres y el exacto ejercicio de las Misiones invigilar sobre uno
y otro, se juzga ser conveniente y conducente que nombren Superiore subalternos, que se hayan

de llamar Vicarios 6 Presidentes, siempre sujetos dichos Custodios, que puedan continua-

mente indagar todas


y por tanto en
al

el

las cosas,

Lugar

y habindolas indagado, dar parte de

ellas al

principal de cada Provincia se debe constituir

cual estn inmediatamente sujetos los Misioneros de su distrito

Custodio propio

uno de stos Vicarios,

as en

cada Custodia se

PARTE

68S

3a

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

deber sealar el competente nmero de Vicarios, cuyos oficios y los de los Custodios hayan de
durar por un trienio, el cual finalizado, los Custodios y Vicarios, congregndose capitularmente

como

Voc.iles,

debern elegir otros por nuevos Custodios y Vicarios, segn las Constituciones
y
Mas para la subsistencia de las enunciadas Custodias y Vicariatos parece

Estatutos de la Orden.

necesario, que en el principal Lugar, en donde se hubiere de colocar cada Custodia, se instituya

un Hospicio una Casa cmoda, para

el

cual 6 la cual se destinen seis Religiosos, 6 tantos

cuantos se puedan mantener con las limosnas, que den los Fieles

y en

el

enunciado Hospicio

6 Casa los Custodios 6 sus Vicarios puedan dar el hbito los que conocieren que tienen vocacin de Dios para esto, de suerte que los Ministros antiguos se subroguen otros nuevos
y que

sean operarios en erigir Misiones en adelante, y los ancianos y enfermos que no puedan ya
soportar el trabajo y grave peso de las conversiones, tengan segura acogida en la Casa del Hospicio,

en la cual acaben su vida.

Y en

el

Lugar

donde

principal, en

el

Presidente Vicario

establezca su residencia, se podr tambin instituir otra Casa Hospicio con tres los

cmodamente en

Religiosos que se puedan mantener

expresado, y para el

hacer la Profesin

mismo

fin,

el dicho

el

Custodio,

como

Superior.

Serensimo Rey, consulta de su Consejo de Indias, que la

ms

ereccin dlas enunciadas Custodias era el


la Religin

ms
modo aqu antecedentemente

pero sin que tenga facultad para dar el hbito ni admitir

pues esta facultad ha de residir solo en

Y habiendo entendido
males y aumentar

ella, del

eficaz y

conducente remedio para cortar los

en las enunciadas Provincias, nos hizo suplicar humildemente en

su Real nombre, que con la autoridad Apostlica nos dignsemos erigir las dichas Custodias de
Misioneros de la Orden de Menores de San Francisco de la Observancia, segn el

y en les Lugares aqu antecedentemente

modo y forma

expresados, y as erigidas franquearles todas las

gracias y privilegios concedidos los Misioneros de los Colegios de Propaganda Fide.


nos, que por razn del oficio del Apostolado, que nos est encargado, deseamos no solo

abrazar sta piedad del Rey, Prncipe religiossimo y verdaderamente Catlico, sino fomentarla

an con todas

las gracias

y favores

recomendando encarecidamente en

el

Seor los dones

liberalmente expendidos de su Real Erario, para erigir nuevos Obispados y Presidencias de

Misiones

visto el

dictmen de Nuestros Venerables Hermanos,

Romana, encargados de

los negocios

los

Cardenales de la santa Iglesia

de Propaganda Fide, del cual nos di cuenta

el

amado

Hijo Esteban Borja, Secretario de la Congregacin de dichos Cardenales, y con la plenitud de


nuestra potestad Apostlica, concedemos y damos facultad para que se hagan las erecciones

de las Custodias, que van dichas, segn parecieren necesarias y conducentes dicho Serensimo

Rey en

las

mencionadas Provincias de

la

Amrica Septentrional, es saber

de California,

Monterey, la Sonora, Pimeria alta y baja, Sinaloa, Ostimuri, Nueva Cantabria, Parral, Chiguagua, Tarumara y el Nuevo Mjico pero quedando salvos los derechos, as ordinarios como
;

delegados, de los Obispos de Guadalajara, de Durango y de la Sonora, en

el

modo y

forma,

las enunciadas Custodias as erigidas damos y


concedemos todas las gracias y privilegios concedidos los Misioneros de los Colegios instituidos para la propagacin de la F.

que van expresados aqu antecedentemente.

Encargando

al religioso varn, Fr.

Manuel de

la

Vega, Comisario General de Indias, que

disponga la forma del rgimen de las tales Custodias, y


ellas, los cuales

los

Estatutos que se deben observar en

tengan su vigor hasta tanto que se celebre Capitulo General de la expresada

Orden, en el cual se debern examinar y aprobar, quedando siempre salva la autoridad de la


enunciada Congregacin de Propaganda Fide, para aumentarlos 6 moderarlos en cuanto sea
necesario y pareciere

ms conveniente en

es nuestra voluntad,

el Seor.

que as las sobredichas Custodias, como

los Hospicios

que se

insti-

687

SECCION CUARTA.
tuyeren en ellas, no

mente

al

este'n

sometidos las rdenes de ninguna Provincia, sino snjetos inmediata-

Superior General de aquellos parajes, en que estuvieren

sitos.

Concediendo

al sobre-

dicho Serensimo Key y sus sucesores para diputar las personas Eclesisticas, que les
parecieren convenientes, que hagan llevar efecto stas nuestras Letras ; y determinando que,
lue'go que fuere erigida instituida cada una de las sobredichas Custodias por el enunciado

Key, se haga saber al Ministro General de la Orden, que en aquel tiempo fuere.

Declarando que las presentes Letras sean y hayan de ser siempre firmes, vlidas y eficaces, y
surtan y produzcan sus plenos ntegros efectos, y sufraguen plensimamente en todo y por
y que as se
todo aquellos, quienes importa importare de cualquier modo en lo sucesivo
;

que va expresado, por cualesquiera Jueces Ordinarios y


Delegados, aunque sean Auditores de las causas del Palacio Apostlico y Cardenales de la
Santa Iglesia Komana, aunque sean Legados a Latere y Nuncios de la Sede Apostlica, y otros
deba sentenciar y determinaren

lo

y que sea nulo y de ningn valor lo


que de otra suerte aconteciere hacerse por atentado sobre esto, por alguno con cualquiera autocualesquiera que tengan cualquiera autoridad y dignidad

ridad, sabindolo ignorndolo.

Sin que obsten las Constituciones y Disposiciones Apostlicas, ni los Estatutos y costumbres

de dicha Orden, aunque estn corroborados con juramento, confirmacin Apostlica con otra
cualquier firmeza, ni los privilegios, indultos y Letras Apostlicas concedidos, confirmados

innovados de cualquier modo, en contrario de lo que va expresado.... Dado en Koma, en Santa

Maria la Mayor, sellado con

el Sello del

Pescador,

el

dia 17 de Noviembre de 1779, ao quinto

de nuestro Pontificado. Inocencio Cardenal Conti.


Certifico yo

Don

Felipe de Samaniego, Caballero del Orden de Santiago, del Consejo de S, M.,

su Secretario y de la interpretacin de lenguas, que sta traducion est bien y fielmente hecha
en Castellano del ejemplar Latino, que

me fu remitido para

Consejo de Indias. Madrid y Febrero 14 de 1780.

ste efecto, de acuerdo del

Supremo

Por indisposicin del Seor Secretario

de

Mayor, D. Manuel Osorio y Manso. (Del archivo del Colegio de


Breve Apostlico de Fio VI y Estatutos
Ocopa, en un libro impreso no de 1781, titulado

la Interpretacin,

como

Oficial

Generales de las Custodias de

Nueva Espaa.)

PREROGATIVAS DEL SECRETARIO DEL COMISARIO GENERAL.


En

11 de Setiembre de 1781, Pi VI, peticin del Comisario General de Indias, Fr.

de la Vega, concedi que


las Indias,

el Secretario del

Manuel

Comisario General de Indias ya fuese de Espaa de

que hubiese desempeado laudablemente su

oficio

por dos aos cumplidos, goce de

todos los privilegios, gracias, exenciones y prerogativas, de que gozan por derecho, uso y costumbre, los Secretarios de la Orden, tanto del Ministro General como del Comisario, sin diferencia alguna y con precedencia inmediata despus de los dichos Secretarios

Papa que para

ste oficio sean escogidos los

Jubilados, y que de otro

modo no gocen

pero quiere el

que ntes hubiesen sido Definidores 6 Lectores

los Secretarios del Comisario de Indias,

de los expresa-

dos privilegios. Empieza Inter cceteras. (Hllase impresa en la Biblioteca Nacional de Lima,

Papeles varios, tom.

2., la

primera Bula.)

PARTE

688

3"

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

SOBRE LA REFORMA DE LOS HOSPITALES DE SAN JUAN DE DIOS, EN AMRICA.

Ad

Pius Papa VII.

perpetuara rei memoriam.

regendam

Cliristi

nostrarura partiura intelligimus esse, curas

omnes

Insciutabili Divinse providentisc consilio ad


conslituti,

convertere, unde non

modo mala,

si

Ecclesiam, licet immerentes


et sollicitudines

qua sunt, a Fidelibus, quantum

fieri

nostras eo

potest, arceantur et

amoveantur, verum etiam quse eorum bono utilitatique sunt, in eos provenire possint. Quibus
in cogitationibus
accidit, ut

dum

quantum

dies noctesque,

Nobis

in

est,

sine intermissione versaraur,

Charissimus in Christo Filius noster, Carolus, Hispaniarum Kex Catholicus, pro

flagranti studio,

que in

utilitates

omnes

et

commoda

incensus est,

hominum

subjectorum, atque in primis eorum, qui morbis atque infirmitatibus

rerum omnium inopiam ad Hospitalia confugere, atque

in

iis

Kegise suse ditioni

afflicti et vexati,

propter

levamen subsidiumque

suis

necessitatibus quajrere ac postulare coguiltur, cognoverit, Hospitalia qusedam ex

mero, quorum cura et

eorum nuadministratio Congregationi Fratrum, Sancti Joannis de Deo nuncuAmericanis ipsius Regis Catholici ditionibus sunt constitua, eo

patte, credita est, et quse in

conditione versari, ut aptior in

in statu ac

constitu necesse

quorum

iis

atque utilior earum rerum administratio

quse ad levandos infirmes destinatse

sit,

possessionibus

jam pridem gaudent, quam

sunt,

idque tam circa prsedia,

circa eleemosynas, quse a

Fidelium pietate

etcharitate conferuntur; cognovcritque propterea hanc aptioris utiliorisque administrationis

necessitatem ex eo

mxime

proficisci,

quod nimis pauci sunt

prsefatse

Congregationis Sancti

de Deo Commissarii, et impares omnino sint prospiciendis providendisque rebus

Joannis

mnibus, quse sunt eorum muneris, ac necessaria, prssertim in tanta et tam dissita illarum

regionum Catholico Eegi subjectarum amplitudine,


Provinciale

IV celebratum anno 1771,

ita,

ut bis ipsis de causis etiam Concilium

cui Venerabilis Frater Noster Cardinalis, de Lorenzana

nuncupatus, tune ArchiepiscopUs Mexicanus, pryefuit, existimaverit ac proposuerit incommodis, quse

dum

ob allatas causas in Hospitalia proveniebant, auctoritate Sedis Apostolicae consulen-

esse.

Harum

igitur

rerum cognitione permotus Rex Catbolicu^, pro

ea,

qua in subditos

suos, prsesertim pauperes, fervet charitate, humiliter Nobis supplicare fcit, ut, malis hujus-

modi remedium

aferre,

atque auctoritate nostra Apostlica providere dignaremur, et qub res

succedere acilius maturiusque posset, ipse quasdam Nobis rationes proponi jussit et

quibus aptior

illa

et utilior prsedictorum

possit institu, prout latius in precibus


tentiario, in

Nos

fecit,

Hospitalium in rebus temporalibus administratio

nomine Catholici Regis ab ejusdem Ministro Plenipo-

hac alma Urbe nostra degente, continetur.

igitur piis religiosisque ejusdem Caroli Regis votis,

pro nostra in

eum

quantum cum Domino possumus,

benevolentia annuere volentes, illud etiam in animo considerantes, Congre-

gationem prsdictam Sancti Joannis de Deo conflatam esse Religiosis

omni ope juvandis

Laicis, qui solemni voto pauperibus infirmis

sese

viris

mxima ex parte
Motu proprio

dicant;

ac certa scientia et matura deliberatione nostris, deque Apostolicse potestatis plenitudine,

quemadmodum
oflBcia

a prsedicto Concilio Mexicano

seu gradus, in dictis Provinciis et

IV propositum

aliis

ipsius

fuerat,

dumtaxat, ut prsefertur, existentibus, abolemus, supprimimus,

abrogamus, atque
eo

numero

et

in

eorum

locorum

Commissaria hujusmodi

Caroli Regis Dominiis Americanis

extinguimus

ac perpetuo

loco Provinciales et Definitores Provinciales, ut infra, eligendos,

intervallis, quse

ab Episcopis,

tamquam

specialiter ad id ab hac Sede

Apostlica Delegatis, annueute Rege Cathoico', magis expedir judicabuntur, substituimus et

subrogamus,

cum

iisdem

facultatibus, prseeminentiis, honoribus

et oneribus

(cohserenter

SECCION CUARTA.
tamen ad

ea, quae

689

infra statuemus), et auctoritatibus, quibus dicti Commissarii Generales

pollebant. Statiientes, ut prasdictorum Proviucialium electio libere a sexennio in


fiat

sexennium

a Keligiosis Vocalibus ipsius Ordinis Sancti Joannis de Deo, juxta formam et tenorem in

Constitutionibus ejusdem Ordinis pro hujusraodi electionibus peragendis constitutum, prsesi-

dentibus iisdem Episcopis, salva tamen et integra remanente exemptione et librtate electionis.

Mandamus insuper, ut qugecumque ad Hospitalium rgimen et eorumdem bonorum et eleemosynarum administrationem dumtaxat pertinebunt, respectivorum Ordiuariorum pro tempore
existentium, utpote Delegatorum Apostolicorum, directioni, curae et vigilantise subjiciantur,
ita

ut possint ac debeant in id potissimum intendere, ne Hospitalium redditus et eleemosynse

praedictse

ad

alios

usus distrahantur, sed ad infirmorum, pro quibus data sunt, subsidium

prorsus erogenturj utque praeterea ratioues

bonorum

et

eleemosynarum hujusmodi a

dictis

Confratribus repetere possint ac debeant, omninoque invigilent atque attente provideant, ut


dicti redditus

dium

quam optime

rectissimeque administrentur, erogenturque in utilitatem, subsi-

levamen pauperum infirmorum, cseterosque

et

quorum

fines,

gratia, vel a piis

toribus prsedia et bona legata fuerunt, vel a benefactoribus donata, qui

Punda-

manualibus quotidianis

ad conservationem, incrementumque operis tam salutaris concurrunt, salvo


semper jure patronatus ad prEedictum Kegem Catholicura pertinente. In bis vero, quae ad
eleemosynis

interius

Conventuum rgimen

et

ad conservationem, integritatem, incolumitatem, et observan-

tiam Regularis disciplina pertinent, volumus et mandamus, ut prsedicti Confratres, Priores

quicumque

Provinciales, Definitores et Conventus

qua hactenus fuerunt, a Confratre

in ea, in

Majori in Hispania degente, dependentia, permaneant et perseverent, et a quacuraque respecti-

vorum Ordinariorum potestate exempti

sint,

concessa fuerunt, ut, servata uniformi

juxta privilegia, quse, ut prafertur, eidem Ordini

membrorum ab eodem

Generali Capite dependentia,

uniformitas queque disciplinse servetur, Regularis observantia consistat, ac illius integritas


ipsiusque Congregationis unitas habeatur.
Prseterea locorum Ordinariis, quibus

super recta

vigore prsesentium, ut prsefertur, cura invigilandi

quorumcumque reddituum dictorum Hospitalium administratione demandata

est,

facultatem concedimus, utpote hujus Santse Sedis Delegatis, cognoscendi in gradu appellationis de

mnibus decretis

et provisionibus,

ad administrationem dictorum Hospitalium perti-

nentibus, emanatis aut emanandis a Provincialibus et Definitoribus eligendis, ut supra, quin

ad Superiorem Generalem

dictae

Congregationis, in Hispania residentem, recurratur, ita pos-

tulante dictorum decretorum ac provisionum

natura, qua3,

cum

ad

bonum publicum tam


est, ut, quam

urgens ac necessarium pertineant, qualis est infirmorum curatio, providendum


celerrime

fieri

potest, executioni

necessarium esset,
ralis, in

si

mandentur, quin eorum executio tamdiu retardetur, quamdiu

ante illorum executionem expectanda essent prsedicti Superioris Gene-

Hispania residentis, responsa et decisiones, salva tamen ac firma remanente

Superiori Generali facltate agnoscendi ac decideudi super


tionibus, quaj oriri possent circa internam
nitatis leligiosse,

itemque salva

et firma

quibuscumque

Conventuum disciplinam,

remanente

pradicti

ipsi

aliis causis et quajs-

et circa

Commu-

rgimen

Ordinis sive Congregationis sub

uno Capite unitate. Ordinarii autem locorum, quibus ea cura demandata est, de qua supra,
volumus, ut ad formam decretorum alias a Congregatione Concilii editorum et a foliis recordationis

Urbano Papa VIH, Prsedecessore

prorsus solvatur, nec


dis,

eque a

eorum

nostro. Apostlica auctoritate confirmatorum, nihil

Oflicialibus pro rationibus exigendis et cateris primitiis exequen-

visitatis procuratio sive in

pecunia sive in victualibus debeatur.

Decernentes pra^sentes Litteras semper firmas, validas et eficaces existere et fore,

TOM.

I.

etc.

86

PARTE

690

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

Datum Romse, apud Sanctam Mariam

Majorera, sub annulo Piscatoris, die 15 Novembris

1803, Pontificatus nostri anno quarto.

(Cedulario Arz. de Lima, tora. XI, pg. 8.)

RESUMEN.
A

Rey de Espaa, que deseaba mejor

peticin de Carlos IV,

como

Hospitales de S. Juan de Dios, en Amrica,

1775, presidindole

el

Mjico y

la

que tcnian los Comisarios), en

Delegados para

mandando que
Obispos,

las rentas

los

como Delegados

Apostlicos
al

los

Y por

Papa,

favoreciendo

la

pro-

que

mismos

(con los

los Obispos,

como espe-

la

al

rgimen y disciplina interior de


al

Hermano Mayor de Espaa y

ltimo, se dispone que la nueva ingerencia de los Obispos en los

Hermanos, y

inspeccin y vigilancia de los

que dichas rentas y limosnas no se dis-

En cuanto

nuevos Provinciales estn sujetos

pitales se ejerza sin detrimento alguno de los

de cuentas,

rentas de los

conveniente, con anuencia del Rey Catlico

los cuales procurarn

servicio de los enfermos.

Hermanos, se manda que

exentos de los Obispos.

pareciese

los lugares,

y limosnas de los Hospitales estn sujetas

traigan otro objeto, que

las

Concilio IV de Mjico en

instituye Provinciales y Definidores

nmero y en

el

objeto, les

el

el

el

peticin del Rey, anula la Comisara de S. Juan de Dios, en los

Dominios de Espaa solamente, y en su lugar

cialmente

adrr.inislracion en

pedido

Cardenal Lorenzana, Arzobispo de Mjico;

puesta del Concilio de

privilegios,

ya lo habia

gratis, sin llevar

cosa alguna por

la

Hostoma

visita Oficiales necesarios para el caso.

Dado en 15 de Noviembre de 1803.

SE RESTABLECE LA COMPAA DE JESUS EN EL IMPERIO DE RUSIA.


Dilecto Filio

Kareu,

Francisco

Presbytero ac Superiori

Congregationis

Societatis

Jesu, in Imperio Russiaco.


Pilis

Papa VII.

Dilecto Fili, Salutem et Apostolicara Benedictionem.


Catholicse Fidei in amplissimis Russiaci Iraperii regionibus conservandse et excolendse, nec-

non spirituali Fideliiim regimine instaurando prospiciens,

reo.

mera. Pius Papa VI, Pradeces-

sor noster, annuente Catharina II, tune in

humanis agente, totius Russiae Imperatrice, per


Apostolicum Legatum, Joannem Andrseam, Archiepiscopum Chalcedonensem, nunc S. R. E.
Cardinal em et Episcopum Sabinensem, uara Cathedrara Archiepiscopalera cura suo Capitulo in
civitate Mohiloviae erexit,

eidemque

in

Archiepiscopum et Pastorera

praefecit

Venerabilem

Fratrera Stanislaum Siestezencewiez cura ordinaria facltate ac potestate super Catholicos


Latini Ritus in

iis

mnibus Provinciis ac regionibus

totius Russiaci Iraperii, in quibus

nuUa

esset erecta.Sedes Episcopalis. Novis aliis Provinciis, quae pridem Regi ac Reipublicse Polonise

suberant, Imperio Russiaco adjectis, preclara Serenissirai Iraperatoris Pauli I in Catholicos

volntate factura est, ut idem Prsedecessor noster, Pius Papa VI, per alterura Legatum, Vene-

rabilem Fratrem Laurentiura, Archiepiscopura Thebarura, Episcopales Catholicorum Grseci ac


Latini Ritus.Cathedras, in iisdem regionibus dudura erectas,firraaverit, stabiliverit atque Apostlica auctoritate

premi Principis Pauli


dia; quid

tamen

ipsara quoque Mohiloviensera Ecclesiara Metropolitica potestate


Verum, quamvis multa hinc sint ex Apostolicae Sedis providentia et su-

muniverit

auxerit et decoraverit.

benignitate Catholicis ad eorura spiritualera salutera coraparata subsi-

illa sunt,

aut quoraodo satis esse possunt in tanta

Regnorum

latitudine, quse in

Europse et Asia; partes protenditur, in quibus nec uUae sunt Sedes Episcopales nec Regularium

SECCION CUARTA.

691

uUius Ordinis Coenobia, exiguus vel nullus sacerdotum numerus, plurimi pascua quserentes,

sumus

sed non habentes, qui pascua salutaria demonstret ? ut idcirco Nos, qui Pastores
versa

domo

Israel, repetere ssepius

dem multa,

cum

Christo Redemptore Nostro debeamus

in uni-

Messisqui-

Quamobrem, cum nonnulli extinct per Apostlicas

operarii autem pauci.

Clementis Papse XIV, Predecessoris nostri, Litteras, Societatis Jesu Presbyteri in

illis

par-

tibus a pluribus annis commorantes, erudiendse ac bonis moribus et Fidei Catholicse rudimentis

imbuendse juventuti, verbi Dei prsedicationi ac Sacramentis administraudis sese obstringere


valde exoptent

eorum prsesertim opera

ad spiritualcm Catholicorum subditorum

uti se velle

suorum curam ac institutionem Clementissimus Imperator Paulus

unum

Corpus conjungi ac nostra auctoritate muiiiri, enixe postulavit.

declaravit,

Tu

eosque in

itaque tuo ac pra3-

dictorum isthic degentium Presbyterorum nomine, humillimas ad Nosdedisti preces, in quibus


obsequenti animo supplicasti, ut, quo ne Coetus iste ac Societas vestra nullis fulcita prsesidiis,

quibus Apostlica Sedes Regiilares Ordiues ac Congregationes muir consuevit, eorum qui

nunc vivunt, interitu dilabatur, in Societatem vos pristinam uniri et canonice posse

existere,

Apostlica auctoritate decerneremus. Nos, qui ad Apostolice servitutis onus, quamvis impari-

nuUum

bus viribus, subeundum a Deo vocati sumus,

pro nostra pastorali sollicitudine prseter-

mittere ofScium debemus, quin Clericos et Presbyteros, qui studium et laborem in excolenda
vinea Domini non refugiunt, novis stimulis excitemus et gratiis etiam ac favoribus prosequa-

mur. Nil vero ad

ad

vitia resecanda,

morum

disciplinam retinendam ac Fidei prseceptis Chris-

tianam plebem informandara aptius remedium adhiberi censemus,


in

unum

quam

Ecclesiasticos viros

Corpus consociatos communibus legibus ac institutis sub unius Prsesidis potestate

conjungere, ut dimicando adversus bumani generis hostem, quse ejus multplices atque insidiosse artes

nocendi sunt, non dispersis et disjunctis viribus, sed uno veluti agmine facto, ac

districto verbi Dei gladio frangant illum penitus et expugnent.

votum

O quam bonum

jucundum

Ver enim tune expletur Eegii

quoniam illic manDominus benedictionem et vitam usque in sceculum et iterum alio loco : Habitantes in
domo Domini unius moris et labii sunt, dulces simul capientes cibos in domo Domini cum
Psaltis

et

habitare fratres in unum...

davit

consensu

non eos sane

ad alimoniam corporis inserviuat, sed spirituales cibos, qui

cibos, qui

animse vires augent reticiuntque famlicos


porrigat.

^Equa igitur ac honesta cum

postulatio tua,

mximum

Pauli I commendatione.

vero

ei

panem

quaerentes neo invenientes qui

pondus accedit ex potentissimi ac praeclarissimi Imperatoris

Jam enim humanissimis

superioris anni millesimi octingentesirai, benvolo

ad Nos datis Litteris die 11 Angust


admodura erga vos esse animo ostendit,

suis
se

vestramque postulationem a Nobis admitti, gratissimum

sibi fore siguificavit

ratus Catholicos subditos suos hoc novo spirituali subsidio juvare

tutem in Dei cultu, in

morum

conducere posse arbitratus


ficiantur,

quod de vestra

fide,

quam

si

integritate

mxime

ac scientia sibi

celebrandum, magna liberalitate commisit

mendare, aliaque moliri paratus


confidimus. His

autem

tantis ac

est, quse nostrae

tam magni

esse

consilia capessenda aut priora

iis

utilissiraum

iuformandam,

subeundo oneri

poUicetur. Quare

prse-

jam

in

vobis custodiendum ac sacris

Collegia instaurare, ac vobis

com-

communionis homiuibus mxime profutura


assentiri, nec sinere irritam ac

vestram ab eo susceptam commendationem

prasertim mature consideratis

est,

enim magis ad juven-

Priucipis in nostros Catholicos coUatis beneficiis,

nonne gratiam referre debemus, ejusque votis

Nos

nihil

Ecclesiastici probatique viri buic

primis Temp],um, quod pro Catholicis Petropoli edificatum


ministeriis

disciplina, ia obsequio erga sublimiores potestates

est,

illum eis

Eeligionis cultoribus perutilis hsec

sit et Catholica;

inanem apud

Perpensis itaque rebus mnibus, ac

temporum, locorum ac pcrsonarum varietatibus, qua) nova

moderanda, prout Ecclesise

utilitas postulat, Nobis, qui

supremi

PARTE

692

3^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

ejusdem moderatores sumus, suadcnt ac prope iraperant


Divini

Numinis

vestras benigno excipere volentes,


intcrdicti

nis et

implrate primura enixis precibus

pisesidio, accitisquein consiliumnonnullis S.


te,

censuris et pcenis a jure vel ab homine,

aliisque Ecclesiasticis sententiis,

quavis occasione vel causa

latis, si

R. E. Cardinalibus, postulationes

tuosquc Socios a quibusvis Excommunicationis, suspensio-

quibus quomodolibet innodati

sentium tantum consequendura harura serie absolventes

existitis,

ad effectum prse-

et absolutos fore

censontes, raotu

proprio, certa scientia et ex Apostolico nostre potestatis plenitudine, te cseterosque Presbyteros isthic degentos, aut qui in

nomen dederunt, aut

gationi

Societatis Jesu uniri,

non

extra, in

toritate

dudum

posterum adventuri sunt, quique


deinceps

daturi sunt in

unum Corpus

adunan, conjungi posso, intra tamen Russiaci

nna aut pluribus Domibus

istiusmodi Congreet

Congregationem

Iraporii fines

arbitrio Suporioris dosignandis,

et

permittimus et indulgeraus. Hujus autora Congrcgationis Superiorem sen PrcBsidem

Generalera ad nostrura et Sedis Apostolicse bonoplacitum,

Regulara a Paulo Papa

III, Prsedecessore Nostro,

tara et approbatara scqui et teneri posse


taveris. Socios

Dilecto fili, deputamus et

te.

constituiraus cura oranibus facultatibus nocessariis et opportunis

primigeniam Sancti Ignatii

suis Apostolicis Constitutionibus confirma-

concedimus

tuosque, quos in Congregationora coop-

ad puerorum institutionem in bonis moribus et disciplinis incurabero, CoUegia

Seminaria regcre

et

dumtaxat

eadem Apostlica auc-

Fideliura excipere,

et, probantibus et consentientibus Locorum Ordinariis,


verbum Dei annuntiare, Sacraraonta administrare, libere et

confessiones
valide posse

Item decernimus ac declaramus. Vosquo prajterea omnes in Congregationem istam Societatis


Jesu sub Nostra et Sedis Apostlicas immediata protectionc ac subjectione recipimus, et quae
ad

illara

firmandam

ropurgandam,

in

et

communiendara, atquo ab abusibus

ot corruptolis, si quae irrepsorint,

Doraino visura fuerit expedir, Nobis et Successoribus Nostris praescribenda

etsancionda, reservamus. Decernontes has Nostras presentes Littoras semper firmas....

Non

obstantibiis....

Datura Roma!, apud S. Mariara Majorera, sub annulo Piscatoris, dio 7 Mart 1801, Pontificatus nostri anno primo.
(Ex Bullar. de Prop. Fide, App. tora. 2,

p.

304.)

SE RESTABLECE LA COMPAIA DE JESUS EN LAS DOS SICILIAS.


Dilecto Filio Gabrieli Gruber,

Presbytero Superiori ac PrEsidi

Genorali

Congrcgationis

Societatis Jesu, in Iraperio Russiaco.

Pius Papa VII.


Dilecte Fili, Salutera et Apostolicara Benedictionera.

Per
Paulo

alias nostras in
I,

forma Brevis datas Littoras die 7 Mart 1801, potente Sorenissirao


animum nostrura moveutibus,

tune totius Russise Imperatore, justisque de causis

praevia ad infrascriptura tantura ef'ectura

derogatione similiura in forraa Brevis Litterarum

Clementis XIV, Prsedeccssoris nostri, incipien.

Dominus ac

Rcdeniptor, super suppressione

ac extinctione Regularis Ordinis Societatis Jesu datarum dio 21 Julii 177'},

Presbyteris

ssecularibus in Iraperio Russiaco degentibus, qui novae Congregationi Societatis Jesu adscrib

dedimus in unum corpus seso uniendi, adunandi ot conjungendi. Sacramenta de consensu Ordinariorum administrandi, juventutera bonis moribus ac liboralibus
vellent, facultatera

disciplinis

imbuendi, et sub regimine tune in huraanis degontis Francisci Kareu, Suporioris

ac Prfsidis Gcneralis hujusraodi Congrcgationis a Nobis ad nostrura et Sedis Apostolicae

SECCION CUARTA.

693

beneplacitum depiitati, intra fines dumtaxat Imperii Eussiaci vivendi juxta Eegulam Sancti
Ignatii a felic. rec.

Paulo

Pra3decessore nostro, suis Constitutionibns confirmatam ct

III,

approbatam, prout in iisdem Litteris latius continetur. Nuper vero Charissimus in Christo
Filius noster, Ferdinandiis, utrinsque Sicilia? et
videri sibi

mxime

temporum

in prsesentium

tutem bonis moribus informandam ac


raodiim in Russie imperio, ita in

sub ipsa Regula

Jesii,

prfpcipua

illustris,

exponi Nobis fecit,

quemad-

rectis salutavibusque doctrinis instrtiendam, si

siiis

Dominiis constitneretur eadem Congregatio Societatis

Ignatii a prsefato Paulo

munia Sodalibus eidem

in Collegiis altos
dicti

S.

Hierusalem Rex

circumstantiis profaturum ad Regni sui juven-

III

Pontifice

confirraata,

nter cujus

adscriptis incurabentia illud recensetur, adolescentes, aut

aut in publicis Gymnasiis congregatos, instruendi ac erudiendi. Nos igitur

Ferdinandi Regis vota suorum subditorum spiritualem ac temporalera utilitatem prB-

seferentia ac

majorem Dei

pro pastoralis nostri

gloriara et

animarum

debito, benigno

oficii

Christifidelium salutem in primis respicientia,

animo

matura

excipientes, ex certa scientia ac

deliberatione nostris, deque Apostolicse potestatis plenitudine, pr^efatas nostras Apostlicas

forma Brevis Litteras pro Imperio Eussiaco datas, ad

in

mus; ideoque facultatem

concedimus

tibi

et

Regnum

utriusque

impertimur, ut sive per

Siciliae

te, sive

extendi-

per Dilectura

Pilium Cajetanura Angelini, antedictse Congregationis Procnratorera Generalera, omnes et


singulos, qui in utriusque Sicilite

Regno Congregationi hujusmodi,

quse Petropoli ac Imperio

Eussiaco auctoritale nostra per supradictas in forma Brevis Litteras constituta

existit,

nomen

dar velint, eidem Congregationi unir ac conjungere intra fines Regni utriusque Sicilise
libere et licite possis et valeas.

Hos autem

in

una seu pluribus Doraibus congregatos, ac sub

tua et pro tempore existentis Pra?positi Generalis, juxta primigeniam S. Ignatii Regulara a

Paulo Papa
dientia

III, Praedecessore

viventes,

ut

nostro, suis Apostolicis Constitutionibns confirmatam, obe-

pariter intra fines utriusque

Sicilia,

ad puerorum institutionem in

Catholica Eeligione ac bonis moribus et disciplinis incumbere, Collegia et Serainaria regere,

itemque Christifidelium confessiones excipere, verbum Dei annunciare et Sacramenta administrare, respectivis locorum Ordinariis approbantibus et consentientibus, libere et licite
similiter posse decerniraus et dcclaramus,

eosdemque ac Doraus, Collegia

et Serainaria sic,

ut praifertur, erigenda Congregationi Societatis Jesu in Eussiaco Imperio constitutse uniraus

atque aggregamus et sub nostra et Sedis Apostlica? immediata subjectione et protectione


recipimus. Reservantes nobis et Successoribus nostris, Eoraanis Pontificibus, ea decernere ac
praescribere, qua?

expedir,

ad Societatem ipsara firmandara et communiendara in Domino noverimus

quemadmodura

etiara in pramemoratis nostris Litteris die 7 Martii 1801,

quas hic

pro expressis haberi volunius, nobis ac Successoribus reservavimus.

Decernentes has nostras prassentcs Litteras semper firmas, validas et efBcaces fore et esse
suosque plenarios et integres effectus sortiri et obtinere deber, ac
pro tempore spectabit, in
inviolabiliter observari

mnibus

Non

et

illis,

ad quos spectat et

por omnia plonissime suffragari, et ab eis respective

obstantibus, etc.

Datura Roma?, apud S. Mariam Majorem, sub annulo Piscatoris, die 30 Julii 1804, Pontificatus nostri

auno quarto.

(Ex Bailar, de Propag. Fide, App. tora.

2, pag.

310.)

PARTE

694

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

SE RESTABLECE LA COMPAIA DE JESUS POR TODO EL ORBE.

Ad

Pius Episcopus, Servus Servorum Dei.

perpetuara rei memoriam.

Sollicitudo oraniiim Ecclesiirum humilitati nostrse meritis licet et viribus irapari,

disponente, concredita.

Nos

cogit,

omnia

illa

Deo

sic

subsidia adhibere, quse in nostra sunt potestate,

quseque a Divina providentia nobis misericorditer subministrantur, ut spiritualibus Christiani


orbis necessitatibus,

quantum quidem

diversas multiplicesque

temporum locorumque

vicissi-

tudines ferunt, nullo populorum et nationum habito discrimine, opportuue subveniamus.

Hujus

nostri pastoralis officii oneri satisfacere cupientes, statim ac,

Franciscus Kareu, et
rio existentes, et

alii

tune in vivs agens,

Sseculares Presbyteri a pluribus annis in amplissimo Kussiaco Impe-

olim addicti Societati Jesu, a

felic.

recordationis Clemente

XIV, Prsedecessore

nostro, suppressse, preces nobis obtulerunt, quibus facultatem sibi fieri supplicabant, ut auctoritate nostra in

et bonis

unum

corpus coalescerent, quo facilius juventuti Fidei rudimentis erudiendee

moribus imbuendse, ex proprii

Instituti ratione,

obirent, confessionibus excipiendis incumberent,

precibus eo libentius

annuendum nobis

et

operam darent, munus

alia

esse diximus, quo Imperator Paulus

regnans, eosdem Presbyteros impense

prsedicationis

Sacramenta administrarent
I,

eorum

tune temporis

nobis commendavisset humanissimis Litteris suis, die

undcima Augusti anni Domini millesimi octingentesimi, ad nos datis, quibus singularem
suam ergaipsos benevolentiam significans, gratum sibi fore declarabat, si Catholicorum Imperii sui

bono Societas Jesu auctoritate nostra ibidem constitueretur.

Quapropter Nos, attento animo perpendentes, quam ingentes utilitates in amplissimas

illas

propemodum destitutas, essent proventurse, quantumque incrementum ejusmodi Ecclesiastici viri, quorum probati mores tantis laudum prseconiis commendabantur, assiduo labore intenti saliiti animarum procurando, studio et indefessa verbi Divini
prsedicatione, Catbolicse Religioni essent allaturi; tanti tamque benefici Principis votis obse-

regiones Evangelicis operariis

cundare rationi consentaneum existimavimus. Nostris itaque in forma Brevis

Litteris, datis die

sptima Martii anni Domini millesimi octingentesimi primi, praedicto Francisco Kareu,

que ejus Sodalibus in Russiaco Imperio degentibus, aut qui aliunde


facultatem concessimus, ut in

unum

corpus seu Congregationem Societatis Jesu conjungi

unirique liberum ipsis esset, in una vel pluribus

Domibus

arbitrio Superioris intra fines

taxat Imperii Russiaci designandis, utque ejus Congregationis Prsepositum Generalera

Presbyterura, Franciscum Kareu,

mus, cum facultatibus necessariis

aliis-

illuc se conferre possent,

Ad

dum-

eumdem

Nostrura et Sedis Apostolicse beneplacitum deputavi-

et opportuuis,

ut Sancti Ignatii de Leyla Regulara a

felic.

recordationis Paulo III, Prsedecessore nostro, Apostolicis suis Constitutionibus approbatam et

confirmatam, retinerent et sequerentur

atque ut hoc pacto Socii in uno Religioso Coetu con-

gregati juventuti Religione ac bonis artibus imbuendse operam dar, Seminaria et CoUegia
regere, et, probantibus ac consentientibus locorum Ordinariis, confessiones excipere,

Dei annuuciare
sub nostra

et

Sacramenta administrare libere possent,

et Apostolicaj Sedis

immediata tutela

et

et

verbum

Congregationem Societatis Jesu

subjectione recepimus, et quse ad illam

communiendam atque ab abusibus et corruptelis, quae forte irrepsissent, repurgandam, visum fuisset in Domino expedir, Nobis ac Successoribus nostris pra^scribenda et
firmandam

et

sancienda reservavimus

atque ad hunc effectum Constitutionibus Apostolicis, statutis, con-

suetudinibus, privilegiis et indultis quomodolibet in contrarium praemissorum concessis et


confirmatis, prasertim Litteris Apostolicis

incipientibus

Dominus ac Redcmptor

memorati Clementis XIV, Predecessoris

nostri,

noster, expresse derogavimus, in bis tnntura, quae con-

SECCION
forma Brevis

trarise essent dictis nostris in

CUARTA.

Litteris,

695

quarum initium

Catliolicw, et

dumtaxat

pro lussiaco Imperio elargitis.


Consilia, quse pro

Imperio Kussiaco capienda decrevimus, ad utriusque

Sicilia

Regnum nou

ita multo post extendenda censuimus, ad preces Charissimi iu Christo Filii nostri, Perdinandi
Regis, qui a Nobis postulavit, ut Societas Jesu eo modo, quo in prsefato Imperio stabilita a

nobis fuerat, in sua queque ditione ac statibus stabiliretur

quoniam luctuosissimis

illis

tem-

poribus, ad juvenes Christiana pietate ac timore Domini, qui est initium sapientia?, informandos, doctrinaque et scientiis instruendos, praecipue in Collegiis scholisque publicis

Clericorum

Eegularium Societatis Jesu opera uti in primis opportune sibi arbitrabatur. Nos ex muneris
nostri pastoralis debito piis

animarumque
siaco

tam

illustris Principis

Imperio datas, ad utriusque

Per

Litteris incipieutibus

desideriis, quse

ad majorem Dei

(jloriam,

morem gerere exoptantes nostras Litteras, pro RusRegnum extendimus, nobis in simili forma Brevis

salutem unice spectabant,


Siciliae

alias expeditis die trigsima Julii anni

Domini millesimi octingen-

tesimi quarti.

Pro ejusdem Societatis Jesu restitutione, unanimi fere totius Christiani Orbis consensu,
instantes urgentesque petitiones a Venerabilibus Fratribus Archiepiscopis et Episcopis, atque

omnium insignium personarum ordine et cojtu quotidie ad nos deferuntur pr^esertim, postquam fama ubique vulgata est uberrimorum fructuum, quos haec Societas in meraoratis regionibus protulerat, quaeque prolis in dies crescentis foecunda, Dominicum agrum latissime

ab

ornatura et dilatatura putabatur.


Dispersio ipsa lapidum Sanctuarii ob prajsentes calamitats et vicissitudines, quas defiere
potius juvat,

quam

memoriam

in

revocare, fatiscens disciplina

nis et Ecclesiffi Catholicse splendor et

nostrse diriguntur, eiflagitant, ut

tam

Regularium Ordinum (Religio-

columen), quibus nunc reparandis cogitationes curseque


sequis et

communibus

votis

assensum nostrum prabea-

mus. Gravissimi enim criminis in conspectu Dei reos Nos esse crederemus,

si

in tantis

EeipublicEe necessitatibus ea salutaria auxilia adhibere negligeremus.que singulari providentia

Deus Nobis suppeditat,

et si

Nos, in Petri navcula, assiduis turbinibus agitata et concussa,

coUocati, expertos et validos, qui sese Nobis offerunt,

gium Nobis

et exitium quovis

momento

Remiges ad fraugendos pelagi naufra-

minitantis uctus respuereraus.

Tot ac tantis rationum momentis, tamque gravibus causis animum nostrum moventibus,
exequi tndem statuimus, quod in ipso Pontificatus nostri exordio vehementer optabamus.

Postquam

igitur

Divinum auxiiium ferventibus precibus imploravimus,

pluriura Venerabilium

Fratrum nostrorum, Sanctse Romanaj

suffragiis et consiliis

Ecclesiee Cardinalium, auditis,

ex certa scientia, deque Apostolicai potestatis plenitudine, ordinare et statuere decrevimus, ut

omnes concessioRegno unice datas, nunc


extendimus, ad totum nostrum

revera hac nostra perpetuo valitura Constitutione ordinamus et statuimus, ut

nes et facltales a Nobis pro Russiaco Imperio et utriusque Sicilise


extensse intelligantur et pro extensis habeantur, sicut ver eas

Statura Ecclesiasticum, seque ac ad

Quare concedimus

et

omnes

alios Status et Ditiones.

indulgemus dilecto

Filio, Presbytero

Thaddceo Brzozowski, moderno

Prseposito Generali Societatis Jesu, aliisque ab eo legitime deputatis,

omnes necessarias

et

opportunas facultates ad nostrum et Sedis Apostolicaj beneplaeitum, ut in cunctis praefatis


Statibus et Ditionibus

omnes

illos,

qui in Regularera Ordinem Societatis Jesu adraitti et

cooptari petent, admittere et cooptare libere ac licite valeant, qui in

bus, in uno vel pluribus Collegiis, in

una

tempere existentis obodientia conjuncti


S. Ignatii

una vel pluribus Domi-

vel pluribus Provinciis, sub Pra;positi Generalis pro

et,

prout res feret, distributi, ad praescriptum Regulae

de Loyola, Apostolicis Pauli III Constitutionibus approbata et conflrmata3,

suam

PARTE

696

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

accomraodent vivendi rationem

concedimus etiam et declaramus, quod pariter juventuti

Catholicse Keligionis rudiraentis erudiendaB

necnon Seminaria

et

CoUegia regere

et,

ac probis moribus instituendB operam dar

rum, in quibus eos degere contigerit, confessioues audire, verbum Dei pnedicare,

menta administrare
Sociosque

libere

sic conjunctos,

immediata nostra

et

valeant

licite

et quos in

posterum conjungi

et aggregari contigerit,

jam nunc sub


;

Nobis et

Siiccessoribns nostris, reservantes ea statuere ac prsescribere, quae ad

earadem Societatem magis magisque constabiliendam


forte (quod Deiis

et Sacra-

omnia vero CoUegia, Domiis, Provincias,

et biijus Apostlica Sedis tutela, pr<Tsidio et obedientia recipiraiis

Romanis Pontificibus,

consentientibus atque approbantibiis Ordinariis loco-

ct

communiendam,

et

ab abusibus,

repurgandam, statuere ac prsescribere visum

avertat) irrepserint,

si

fuerit

expedir.

Omnes

vero et singulos Superiores, Prcpositos, Rectores, Socios, et alumnos qualescumque

bujus restitutse Societatis, quantum in Domino possumus, commonefacimus et exbortamur,


ut in omni loco ac tempere sese fideles asseclas et imitatores tanti sui Parentis et Institutoris

Regulam ab

exhibeant,

ipso conditara et pra?scriptam accurate observent, et utilia mnita ac

consilia, quse Filiis suis tradidit,

Denique

summo

studio exequi conentur.

dilectis in Christo Filiis illustribus et nobilibus viris,

Priucipibus ac Dominis

Temporalibus, necnon Venerabilibus Fratribus Arcbiepiscopis et Episcopis, aliisque in qxiavis


dignitate coustitutis, s^pedictam

Societatem Jesu, et singulos illius Socios plurimum in


Domino commendamus, eosque exbortamur ac rogamus, non solum ne eos inquietari a
quocumque permittant ac patiantur, sed ut benigna illos, ut decet, et cum cbaritate
suscipiant.

Decernentes prsesentes Litteras et in eis contenta quacumque semper ac perpetuo firma,


valida et eficacia existere et fore, suosque plenarios et ntegros eFectus sortiri et obtinere et

ab

illis,

ad quos spectat et pro tempere quandocumque spectabit, inviolabiiiter observari

deber. Sicque et non aliter per

quoscumque judices, quavis potestate fungentes, judicari

definiri pariter deber; ac irritum et inane, si secus

et

super his a quoquam, quavis auctoritate,

scienter vel ignoranter contigerit atteutari.

Non

memoDominus ac Redemptor noster,

obstantibus Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis, ac prEesertim supra

ratis Litteris in

forma Brevis

fel. rec.

Clementis

XIV

incipien.

sub annulo Piscatoris expeditis, die vigsima prima Julii anni Domini millesirai septingentesimi septuagesimi

tertii,

quibus ad prsemissorum effectum espresse ac speciatim intendimus

derogare, cseterisque coutrariis quibuscumque.

Volumus autem, ut earumdem preesentium Litterarum transumptis


impressis,

manu

tate constitutse, munitis,

tibus adbiberetur,

NuUi

sive exemplis, etiam

alicujus Notarii publici subscriptis et sigillo persona? iu Ecclesiastica digni-

si

ergo omnino

eadem prorsus

fides iu judicio et extra adhibeatur, quaj ipsis prsesen-

foreut exibite vel osteusse.

bominum

liceat

banc paginam nostrse Ordinationis,

statuti, extensionis,

concessionis, indulti, declaratiouis, faculta tis, receptionis, reservationis, mouiti, exbortatiouis,

decreti et derogationis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis

prsesumpserit, indignatiouem Omuipotentis Dei, ac

Beatorum Peiri

autem hoc attentare

et Pauli,

Apostolorum

ejus, se uoverit incursurum.

Datum Roma?, apud


tesimo quartodecimo,

S.

Mariam Majorem, auno

VIL

Incarnationis Dominicse millesimo octingen-

Idus Augusti, Pontiticatus nostri anuo quintodecimo.

(Ex Bullar. de Propag. Fide, App. tom. 2, pag. 315).

SECCION CUARTA.

697

CEDULA REAL RESTABLECIENDO LA COMPAIA DE JESUS EN TODOS LOS DOMINIOS DE


ESPAA.
Transcribo V. ***la siguiente Keal Orden para que, enterado de las Soberanas Resoluciones
insertas en ella, proceda su

cumplimiento en

la

parte que le toca, comunicndolas quienes

corresponda en ese distrito la ejecucin de cuanto se encarga.

El Rey Nuestro Seor se sirvi expedir con fecha de 29 de

Mayo de 1815

el

Real Decreto

siguiente

y especial misericordia de Dios Nuestro Seor para conmigo y


y amados vasallos, me he visto en medio de ellos restituido al glotrono de mis mayores, son muchas y no interrumpidas hasta ahora las representaciones,

Desde que por

para con mis


rioso

muy

me han

la infinita

leales

y Lugares de mis Reinos, por Arzoy otras personas Eclesisticas y seculares de los mismos, de cuya lealtad,
amor su patria inters verdadero, que tomau y han tomado por la felicidad temporal y
que se

dirigido por Provincias, Ciudades, Villas

bispos, Obispos

espiritual de

mis

me tienen dadas muy ilustres y claras pruebas, suplicndome muy


me sirviese restablecer en todos mis Dominios la Compaa de

vasallos,

estrecha y encarecidamente

Jess, representndome las ventajas que resultarn de ello todos

mis

vasallos,

y excitndome

seguir el ejemplo de otros Soberanos de Europa, que lo han hecho en sus Estados, y muy
particularmente el respetable de S, S., que no ha dudado revocar el Breve de la de Cle-

mente XIV, de 21 de Julio de 1773, en que

se extingui la

Orden de

los

Regulares de

a de Jess, expidiendo la clebre Constitucin de 21 de Agosto del ao ltimo

omnium Ecclesiarum,

etc.

detenido conocimiento, que


se

han hecho

Con ocasin de tan


el

que tenia sobre

Compaa de Jess por

serias instancias

la

Compa-

Sollicitudo

he procurado tomar ms

la falsedad de las imputaciones criminales,

que

mulos y enemigos, no solo suyos sino ms proReligin Santa de Jesucristo, primera ley fundamental de mi Monarqua, que

la

piamente de la

los

con tanto tesn y irmeza han protegido mis gloriosos Predecesores, desempeando el dictado

de Catlicos, que reconocieron y reconocen todos los Soberanos, y cuyo celo y ejemplo pienso
y deseo seguir con el auxilio, que espero de Dios ; y he llegado convencerme de aquella
falsedad, y de que los verdaderos

enemigos de

la Religin

y de

los

Tronos eran los que tanto

trabajaron y minaron con calumnias, ridiculeces y chismes para desacreditar la


Jess, disolverla, y perseguir sus inocentes individuos. As lo

porque

si la

Compaa acab por

impulso se ha visto en

la triste

el triunfo

Compaa de

ha acreditado la experiencia,

de la impiedad, del mismo modo y por el mismo


males, que no habran

poca pasada desaparecer muchos tronos

podido verificarse existiendo la Compaa, antemural inexpugnable de la Religin Santa de


Jesucristo, cuyos

dogmas, preceptos y consejos son los que solos pueden formar tan dignos y
como han acreditado serlo los mios en mi ausencia, con asombro general

esforzados vasallos,

Los enemigos mismos de la Compaa de Jess, que ms descarada y sacrilegamente han hablado contra ella, contra su Santo Fundador, contra su gobierno interior y
poltica, se han visto precisados confesar que se acredit con rapidez, la prudencia admiradel universo.

ble, con
la

que fu gobernada

que ha producido ventajas importantes por

juventud puesta su cuidado, por

el

estudio de la literatura antigua, cuyos esfuerzos no


bella literatura

la

buena educacin de

grande ardor con que se aplicaron sus individuos

han contribuido poco

los progresos

al

de la

que produjo hbiles maestros en diferentes ciencias, pudieiido gloriarse de

haber tenido un

ms grande nmero de buenos escritores, que todas las otras Comunidades


Religiosas juntas que en el nuevo mundo ejercitaron sus talentos con ms claridad
y esplenTOM. I.
87
:

PAUTE

698

dor.y de

la

manera ms

cometian por pocos

que

PUIVILEGIOS DE LOS REGULAIIES.

til y benfica
el

para la humanidad

ms grande nmero de

que

los Jesuitas se

norma

ciencias, en las funciones de la Religin, teniendo por

los

soados crmenes se

ocupaba en

el estudio

de las

los principios ordinarios,

que

separan los hombres del vicio, y los conducen la honestidad y la virtud. Sin embargo de
todo,

como mi Augusto Abuelo

reserv en

gado su pesar su Real nimo


los Jesuitas,

s los

la providencia,

justos y graves motivos, que dijo haber obli-

que tom, de extraar de todos sus Dominios

la ley 3, libro 1, ttulo

sabidura, su

26 de

\a

Novsima Eecop ilacin

y como

me

consta su religiosidad, su

experiencia en el delicado y sublime arte de reinar; y

como

naturaleza, relaciones y trascendencias debia ser tratado y examinado en el

que con su parecer pudiera Yo asegurar


con diferentes Ordenes, vrias de

me

y las dems que contiene la Pragmtica-Sancin de 2 de Abril de 17G7, que forma

aconsejar lo mejor y

el acierto

poral y espiritual de mis vasallos.

negocio por su

mi

Consejo, para

en su resolucin, he remitido su consulta

las expresadas instancias, y

ms conveniente

el

no dudo que en su cumplimiento

mi Real Persona y Estado, y

Con todo no pudiendo

la felicidad

tem-

recelar siquiera que el Consejo desco-

nozca la necesidad y utilidad pblica, que ha de seguirse del restablecimiento de la Compaa

de Jess; y siendo actualmente ms vivas

las splicas,

en mandar que se restablezca la Religin de

que se

los Jesuitas

me

hacen ste n, he venido

por ahora en todas las Ciudades y

Pueblos, que los han pedido, sin embargo de lo dispuesto en la expresada Real Pragmtica-

Sancin de 2 de Abril de 1767, y de cuantas leyes y Reales Ordenes se han expedido con
posterioridad para su cumplimiento, que derogo, revoco y anulo en cuanto sea necesario, para

que tenga pronto y cabal cumplimiento

el

restablecimiento de los Colegios, Hospicios, Casas

Profesas y de Noviciado, Residencias y Misiones establecidas en las referidas Ciudades y Pue-

que

blos,

los

hayan pedido; pero

hubo en mis Dominios, y de que

sin perjuicio de extender el restablecimiento todos los que


as los restablecidos por ste decreto,

por la resolucin que diere consulta del

como

los

que se habiliten

Consejo, queden sujetos las leyes y reglas,

encaminadas la mayor gloria y prosperidad de la


mejor rgimen y gobierno de la Compaa de Jess, en uso de la protecque debo dispensar las Ordenes Religiosas instituidas en mis Estados, y de la suprema

que en vista de

ella tuviere bien acordar,

Monarqua, como
cin,

mismo

al

autoridad econmica, que el Todopoderoso ha depositado en mis manos para la de mis vasallos

y respeto de mi Corona.

Publicado ste Real Decreto en

el

Consejo de las Indias, expidi para su

ms puntual cummismo ao;

plimiento en esos Dominios la Real Cdula correspondiente, en 10 de Setiembre del

previnindose en ella ser la voluntad de S. M., que, lugo que se presentasen en ellos los
individuos de la

Compaa de

Jess, fuesen admitidos y hospedados en sus antiguas Casas y

Colegios, que estaban sin destino aplicacin, para que se hiciera con prudencia el restablecila misma Orden Religiosa; cuyo fin los Vireyes y Gobernadores, Capitanes Genemando superior, con acuerdo de los M. RR. Arzobispos, RR. Obispos y voto consultivo

miento de
rales de

de

las

Reales Audiencias procediesen su restablecimiento, para que con

la

brevedad posible

que Nuestro Santsimo Padre Pi VII se habia propuesto, y


S. M. esperaba de la ciencia y virtud de los Padres Jesuitas, sin perjuicio de darle cuenta coa
testimonio de los expedientes formados para su Real aprobacin, y dems disposiciones convese verificasen los santos fines,

nientes al progreso de nuestra Santa Religin y bien del Estado, y

mismos Jefes y

las

cacin de las Casas,

mandando tambin

Juntas superiores de Real Hacienda suspendiesen


Colegios y dems Temporalidades,

que

los

la enajenacin apli-

existan,

y fueron de dichos

Religiosos, para devolvrselos su debido tiempo.

Deseoso

S.

M. de ver cuanto ntes

realizadas las benficas intenciones, que se propuso al

SECCION CUARTA.

699

acordar el restablecimieuto de la Compaa de Jess en sus Dominios, y estrechando la necesidad de acordar prontas providencias, determin crear

una Junta de Ministros de su confianza,

de los Consejos de Castilla, Indias, Ordenes y Hacienda, que se dedicara privativamente tan

importante empresa

1815

el

y con ste objeto se sirvi expedir en 19 de Octubre del mismo ao de


Real Decreto, que se sigue.
;

Estando para llegar Espaa

los

Padres de

Ordenes comunicadas para que pueda realizarse

la

el

Compaa de Jess, consecuencia de

de mis Dominios, que le han pedido, en cumplimiento de

mi Decreto de 29 de Mayo de

ste

y siendo indispensable tomar prontas y enrgicas providencias al logro de mis justos

ao,

deseos sobre los diversos particulares, que las exigen, lo que no puede atender el
;

mi Consejo

he venido en crear una Junta compuesta del Presidente

muchas y graves ocupaciones


mismo Consejo de los Ministros de

por sus
del

las

restablecimiento de la Orden en los Pueblos

l,

Conde del Pinar y D. Jos Antonio Larrumbide de


y de D. Sancho;

D. Antonio Martinez Salcedo, del de Indias; de D. Jos Lled, del de Ordenes,

Llamas y Molina, del de Hacienda; y en nombrar para Eiscal de ella al ms antiguo del Concuya Junta concedo toda la autoridad y jurisdiccin privativa y necesaria para el

sejo Real,

expresado objeto, dispensando dichos Ministros de la assistencia sus respectivos Tribunales


en los dos dias la semana, en que por ahora se han de reunir, cuyo sealamiento, y el

nom-

bramiento de Secretario dejo su arbitrio y facultad y quiero que se le pasen todos los papeles,
expedientes y noticias, que pida y necesite, por las Secretaras de Estado y del Despacho
;

Consejos, Tribunales, Archivos y Oficinas, donde existan, y

mi Real aprobacin

sita

sin perjuicio de

darme cuenta de

me

lo

consultar lo que estime nece-

que se adelante en tan importante

asunto, por la Secretara de Estado y del Despacho de Gracia y Justicia.

Tuvo

efecto la instalacin de la

Junta creada por

miento de su Secretario D. Manuel Abad

S.

al

pago de pensiones, gastos de

el anterior Decreto,

el

nombra-

con cuyo motivo no pudo menos de tomar desde

lugo en consideracin, entre otros puntos interesantes,

que subvenir

M. en

viaje,

la

necesidad de proporcionar medios, con

traslacin y subsistencia de los individuos

Jesutas desde Italia estos Reinos, y desde ellos los diversos puntos de Espaa y Amrica,
que se destinasen poblar las Casas

la

las

al cabo

y Colegios de
dems erogaciones imprescindibles, para llevar

Orden, que se fuesen restableciendo, y

su restauracin

y por cuanto toc

los primeros pasos las dificultades y embarazos de toda especie, que se ofrecan para poder

disponer de pronto de los ingresos de las Temporalidades, que han quedado sin enajenar de las

que se ocuparon la Compaa en ambos mundos al tiempo de su extraamiento


;

estos estorbos,

y con

el

fin de

remover

de dar la conservacin y recaudacin de dichos fondos la facilidad, la

exactitud y el orden, que no se consiguen nunca sin la unidad de sistema en la administracin,


hizo presente S.

mndose

el

M.

lo

que estim conveniente en 22 de Diciembre del propio ao

Rey con su dictmen,

se sirvi

mandar que

y confor-

cesase luego la Junta del Crdito

pblico en toda intervencin en el

ramo general de Temporalidades, y que su

direccin,

admi-

nistracin, recaudacin

se pusiese bajo la nica inmediata inspeccin de la

Junta

y gobierno

creada para el restablecimiento, cargo de la Contadura General de las propias Temporalidades,

segn y en

la forma,

que

lo

estuvo en tiempos anteriores

debiendo en su consecuencia

cortar la Direccin del Crdito pblico su cuenta por lo respectivo dichos fondos en fin del

ao prximo pasado de 1815, y entregar sus papeles y existencias al Contador General del
ramo, D. Casiano Manuel Gonzlez de Castro, igualmente que los rditos de los capitales de
las fincas

vendidas y censos redimidos de la pertenencia de las Temporalidades, que hubiesen

entrado en Consolidacin, para que con estos precisos conocimientos y auxilios pudiera la Junta
acordar por

s,

consultar con S.

M. por

sta Secretara de Gracia y Justicia de

mi

interino

PARTE

700

3=^

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

cargo, las providencias convenientes al logro de los fines, que se le hablan encargado, y segn le
est prevenido.

Con motivo de sta soberana resolucin,


si

duda de

suscit la Direccin del Crdito pblico la

debera continuar percibiendo las rentas de las Temporalidades vencidas basta

el

31 de

Diciembre de 1815, en que debia cesar, y cumpliendo las cargas y obligaciones devengadas
hasta el mismo dia, y con presencia de lo que la Junta de Restablecimiento hizo presente por
via reservada de Hacienda en consulta

la

resolver, conformndose con su dictraen,

gaciones vencidas, que contra

de stas, que haya recaudado en

de 9 de Abril prximo pasado, tuvo bien S. M.

que

la

Direccin del Crdito pblico pague las obli-

tengan las Temporalidades hasta donde alcancen

los productos

tiempo de su administracin, y que forme un estado circrditos activos y pasivos que, despus de verificado dicho pago, resulten

cunstanciado de los

el

en favor y contra de las mismas Temporalidades, para que con ste conocimiento pueda la

Junta acordar

las providencias correspondientes

la recaudacin de los primeros y la satis-

faccin de los segundos.

En

ste estado,

cumpliendo

el

Consejo Supremo de Castilla

el

encargo, que S.

encomendarle por su Real Decreto preinserto de 29 de Mayo del ao ltimo,

M.

se sirvi

le hizo presente

cuanto estim oportuno en consulta de 22 de Enero del corriente, acerca del modo y calidades,
con que deberan ser admitidos en sus dominios los individuos de la Compaa de Jess al ejercicio

de la vida Regular y funciones de su Instituto

y en vista de lo que propuso, ha tenido

M. tomar la Real resolucin, que la letra dice as


Mando que el permiso, que tengo concedido por mi Real

bien S.

con derogacin de

la

Decreto de 29 de

Pragmtica, leyes y Reales cdulas que en

l se citan,

para

Mayo

ltimo,

el restableci-

miento de la Orden de la Compaa de Jess en las Ciudades y Pueblos del Reino, que me lo
hablan pedido en aquella poca, sea extensivo, general y sin limitacin todos los dems de

mis Dominios,

as

de Espaa como de las Indias Islas adyacentes, en que se hallaba estable-

cida dicha Religin al tiempo de su extraamiento. Autorizo con la licencia necesaria los

Superiores individuos, que son y fueren de la Compaa, para que puedan volver dedicarse

y prctica de la vida Regular y funciones de su Profesin Religiosa,


ordenaciones y rgimen establecido por su Santo Fundador
con aprobacin de los Sumos Pontfices, y en conformidad lo declarado ltimamente por S. S.

en estos Reinos

al ejercicio

con arreglo en todo

al

Instituto,

en la Constitucin Apostlica, que comienza Sollicitudo

7 de Agosto del ao precedente de 1814. Mando que


regalas de

lo

omnium Ecdeanim, dada

en

Roma

dicho se entienda sin perjuicio de las

mi Corona y derechos de la jurisdiccin Eclesistica ordinaria, con sumisin las


y bajo la ms perfecta observancia de las derogaciones, reformas y declaracio-

leyes del Reino,

nes hechas por

el

Santo Concilio de Trento y Sumos Pontfices en punto privilegios, exenA fin de que se verifique la restauracin

ciones y otras cosas de la disciplina de los Regulares.

de la Compaa con la brevedad, que deseo y conviene la felicidad espiritual y temporal de

mis Reinos, es mi soberana voluntad que

devuelvan y restituyan las Casas, Colegios,


Iglesias, Hospicios, Residencias, bienes y rentas, que se le ocuparon al tiempo de la expulsin,
y se hallan existentes en la actualidad, con obligacin de cumplir las cargas de enseanza y

dems de

justicia,

que estn afectos, y

se le

se declaren corresponderles.

las fincas, bienes y efectos vendidos de cualquier

modo

Excepto de

la restitucin

enajenados por ttulo y causa onerosa

favor de Cuerpos particulares, y los donados aplicados objetos y establecimientos pblicos,

dad.

ellos sin menoscabo de los mismos y ofensa de la comn utiliencargo finalmente la Junta, creada de nuevo para entender privativamente en la

que no puedan separarse de

ejecucin del restablecimiento, que al acordar el de los Colegios y Casas de la

Compaa por el

SECCION CUARTA.
rden, que
das,

me

fines,

que

ajuste en todos casos sus providencias las reglas, que

ms convenga,

consulte en los dudosos las que estime

que se consiga

me

el

mejor servicio do Dios, y

el

ms

van indica-

conformes evitar perjuicios y quejas, y

mi, y la felicidad de mis pueblos, que son los

propongo.

Publicada en

el

Consejo la antececente Keal resolucin, acord su complimiento

le tenga, se ha expedido en 3 de

Con

701

Mayo

y para que

ltimo con su insercin la Real cdula correspondiente.

ste motivo y el de haber notado el Fiscal

ms antiguo

del Consejo Keal, D. Francisco

Gutirrez de la Huerta, que lo es de la Junta de Restablecimiento, al tiempo de reconocer

que promueven

varios expedientes, en

el

de los Jesutas diversas Ciudades de esos Dominios en

Casas y Colegios, que tuvo en ellas la Compaa, la oscuridad y perplejidades, que se tocan
acerca del destino y aplicaciones, que se dieron los edificios, bienes y rentas de su respectiva
las

pertenencia, estado que en el dia tienen, y el de los valores y cargas de las Temporalidades
existentes, todo por resultas de la

miendo de
gando

la

las

mnos puntual

diligencia, con que se

ha mirado

el

cumpli-

Reales cdulas, rdenes y resoluciones expedidas en diversos tiempos, encar-

remisin la Pennsula, de las noticias, estados, cuentas y caudales de la procedencia

de dicho ramo, y lo que han contribuido tambin las largas distancias y la interrupcin temporal de las comunicaciones, no

pudo mnos de llamar

la atencin de la

Junta sobre

la nece-

sidad de poner rden, y de reunir las luces

y conocimientos necesarios para evitar ulteriores


bienes cuanto sus rendimientos sirvan los fines, que estn desti-

extravos y que tanto los


natosy que puedan realizarse oportunamente los votos de
;

Compaa de Jess en esos Reinos

La Junta, que desde que

S.

M. por

el restablecimiento

de la

Islas Filipinas.

se confi

su celo sta interesante empresa, no ha cesado de

meditar y proponer cuanto ha credo oportuno para llevarla al cabo, y que tiene la satisfaccin
de ver restablecidos ya en la Pennsula hasta diez Colegios y Casas de dicha Orden, ha hecho
ahora presente S. M., que allanadas ya por la soberana resolucin antedicha la consulta
del Consejo

Real

las

dudas sobre

Compaa de Jess en
se hiciese
S.

la

el

modo y

entender las Autoridades de

M. acerca de su

circunstancias de la rehabilitacin general de la

Pennsula y Ultramar, era llegado

ambas Amricas

el caso,

de que se sirviera mandar

Islas Filipinas lo dispuesto por

creacin, objeto y privativa autoridad, que se

ha servido

conferirla, as

restablecimiento de las Casas y Colegios de la Compaa en aquellos


Dominios por el rden, que ms convenga, como en cuanto al gobierno, empleo y disposicin

en punto disponer

el

de las Temporalidades existentes de la pertenencia de los primeros


can,

se

entiendan derechamente con

ella,

fin

de que la reconoz-

cumplan con exactitud sus rdenes, y remitan

con toda puntualidad las razones, noticias y estados, que se les pidan de los bienes, reutas,
derechos y acciones, que correspondan las Temporalidades de sus respectivos distritos, su
actual estado y existencias, cargas y sobrantes

que resulten, con todas

y pormenores conducentes formar concepto seguro de


responsabilidades de los que las han manejado y manejan.
cias

S. M.,

las

dems circunstan-

la administracin,

cuentas y

que anhela porque se cumplan sus benficas intenciones, y que est ntimamente

persuadido de los bienes, que ha de traer la Religin y al Estado el restablecimiento de la

Compaa de Jess en todos sus Dominios, y particularmente en esos Reinos Islas Filipinas,
y muy satisfecho tambin del celo y conato, con que la Real Junta se ha dedicado y dedica
que cuanto ntes tengan efecto, no ha podido dejar de condescender con sus justos deseos,

y ha tenido bien mandar, que por

el

Ministerio de Gracia y Justicia de

mi

interino cargo se

expida sta Orden circular los Vireyes, Presidentes, Reales Audiencias, Capitanes Generales,

Gobernadores y dems Autoridades de arabas Amricas

Islas Filipinas,

para que.

PARTE

702

PRIVILEGIOS

DELOS REGULARES.

enterados de las soberanas resoluciones, que quedan insertas, cumplan con el mayor celo
y
exactitud lo dispuesto en ellas ; y su consecuencia reconozcan la privativa autoridad

facultades, que

ha tenido bien confiar

la

Eeal Junta, creada para

el

restablecimiento de

obedezcan y respeten sus rdenes y providencias,


y coadyuven con enrgicas y
cumplan sin demora, tanto las que se dirijan la reposicin

los Jesuitas,

activas disposiciones que se

posible de los Colegios, Hospicios, Casas Profesas y de Noviciado, Residencias


y Misiones,
que se conocieron en esos Reinos Islas Filipinas, en los pueblos
parajes, que estime ms

propsito al bien y utilidad de los mismos,

cuanto las que digan relacin

al

rgimen,

administracin, recaudacin y manejo de sus Temporalidades sujetas su nica


y privativa
direccin y gobierno.

A
el

ste propsito, y para que la Real Junta pueda realizarla con la brevedad apetecida y con
conocimiento necesario, los Vireyes, Presidentes, Gobernadores y Capitanes Generales de

mando

superior, con acuerdo de los

M. RR. Arzobispos, RR. Obispos y voto consultivo de las


propondrn los Colegios y Casas, que ms convenga restablecer en el
distrito de su mando respectivo, prefiriendo por ahora los de capitales de Obispados, mediante
Reales Audiencias

que por el corto

le

nmero de individuos de

la

Compaa, que han quedado, no

es fcil poblar

todos los que tenian al tiempo de su extraamiento. Al efecto se instruir expediente dirigido
acreditar

el

estado, en que se halle el edificio material

de su Iglesia

el

si

tienen destino,

cul sea, y virtud de qu rden. Si estuvieren aplicados algn establecimiento pblico por
disposiciones superiores, meditarn y propondrn la Junta el modo y medios de la traslacin
de los ltimos otros acomodados, con cuanto entiendan ms oportuno sobre el particular.

Asimismo

se acreditarn en ste expediente las Temporalidades,

que

se

ocuparon de la per-

tenencia del Colegio Casa, que se trate de restablecer, los bienes que se hayan enajenado por

causa onerosa favor de Cuerpos y particulares, y los donados aplicados objetos y establecimientos pblicos, que no puedan separarse de ellos sin menoscabo de los mismos y ofensa de
la

comn

utilidad, conforme lo ordenado por S.

M., y

los

que subsisten sin enajenar y sus

rendimientos; expresando tambin las obligaciones, que se desempeaban por los Padres de la

Compaa

al

tiempo del extraamiento, las que ahora tengan

las

Temporalidades existentes, y

por quin se cumplen, con lo dems que se estime necesario al esclarecimiento de ste punto

y caso de que las Temporalidades remanentes del Colegio Casa, que convengan restablecer
sean insuficientes para la subsistencia de los individuos Jesuitas, que hayan de destinarse
ocuparla, se instruir el expediente con las noticias oportunas de las que pertenezcan alguno
algunos de los Colegios y Casas

ms inmediatas en

la

misma

Dicesis, para

que con todo

conocimiento pueda la Junta disponer la aplicacin de las que se consideren necesarias al


intento.

Instruidos los expedientes con stas noticias y

dems que

se estimen oportunas para darles

toda la luz y claridad necesaria, se remitir copia autntica de ellos por duplicado la Real

Junta de Restablecimiento, para que en su vista resuelva consulte


conforme

al

porque

ms pronto y
lo

efectivo

S.

M.

lo

que considere

cumplimiento de sus benficas intenciones.

dicho no podria verificarse acertada y cumplidamente, careciendo la Junta de


y medios necesarios para acordar y hacer exequibles sus providencias, no

las instrucciones

mnos que para procurar


mente

los

el

fomento y repoblacin de la Orden, y que se realicen oportuna-

envos de operarios tiles esas regiones, destinando invariablemente dichos

objetos y al pago de las obligaciones de justicia, con que est gravado el

Temporalidades,

los fondos,

que stas produzcan, sin permitir

el

ramo general de

menor extravo;

es la soberana

voluntad del Rey, que sin embargo de que por Real Decreto y rden de 19 de Setiembre de

SECCION CUARTA.
1798 fu incorporado

el

ramo de Temporalidades

la

703

Real Hacienda con destino

amor-

la

tizacin de vales Reales, otras urgencias del Estado, desde ahora, y en virtud de los

quedan citados,

iiltimos Reales Decretos, que

se considere

ramo

obligaciones generales y cargas gravsimas que cumplir, en


productos no se les da la aplicacin, que queda referida.

Al propio tiempo quiere

S.

M. que

la

el

particular y distinto, con


nterin

que su capital y

admistracion de los bienes de Temporalidades subsista

y contine por ahora con arreglo lo que se previene en la Real cdula instruccin de 15 de
Enero de 1789, y posteriores Reales Ordenes de 27 de Mayo de 1801, y 27 de Diciembre de
1807, que

por meses 6 tercios los caudales de dichas Temporalidades las cajas

maudan pasar

Reales, y presentar sus cuentas en los Tribunales mayores para su glosa y fenecimiento y
que no hacindose novedad en sta prctica, se establezca en la administracin, recaudacin
;

inversin de dichos bienes el rden, economa y actividad, que requiere el piadoso destino, que
el

Rey nuestro Seor

En cuyo
mes

ha dado.

que proceda del ramo de Temporalidades, est en poder del Administrador

das, todo caudal,


el

les

concepto y el de lo prevenido en las soberanas resoluciones, que quedan manifesta-

que queda referido, en

tercio del ao,

las cajas Reales,

en otra cualquiera parte,

de sta Circular la rden y disposicin de la Real Junta de


Restablecimiento de Jesutas, y darse el debido cumplimiento las rdenes, que sta comunideber tenerse desde

el recibo

que sus Administradores cualesquiera otros Jefes Autoridades constituidas


voluntad de S.

M. que

el

ramo de Temporalidades en

los

Dominios de Indias

siendo la

Islas Filipinas

los Vireyes, Presidentes,

Gobernadores y
est bajo la inmediata vigilancia y direccin de
Reales Audiencias, para que por su parte cooperen que tengan cumplido efecto las paternales
intenciones de S.

M.

Bajo de ste supuesto, y de que las resoluciones anteriores no coarten en manera alguna el
celo y eficacia de los expresados Jefes de Indias, manda S. M. que cuiden muy particularmente

deque, al tiempo de presentarse todos los aos

las cuentas en el Tribunal mayor, se forme


y
remita la Junta de Restablecimiento un estado general y circunstanciado de los bienes de

Temporalidades, con expresin de lo debido cobrar, lo cobrado y

lo existente, as

en dinero,

fincas imposiciones,

como en dbitos para que haciendo comparacin entre dichas razones

anuales, se venga en

conocimiento de la actividad morosidad de la administracin en las

cobranzas, y puedan dictarse en su vista las providencias oportunas, y las que convengan que
se verifiquen las

remesas precisas de las cantidades del fondo de Temporalidades, que deban

venir para sufragar las erogaciones generales y particulares, que quedan expresadas

y aten-

diendo la perentoriedad y urgencia de las necesidades del dia, en que son indispensables
mayores fondos para dar impulso la empresa del restablecimiento, ordena S. M. que los
Vireyes, Presidentes y Gobernadores cuiden de remitir inmediatamente que se presente ocasin,
todos los feudos existentes de Temporalidades

y de que tanto

estos,

como

las remesas,

que se

hicieren en lo sucesivo, vengan con las seguridades, que se practican con los caudales de la

Real Hacienda, consignados

al

Presidente y Vocales de la Real Junta, y con una razn circuns-

tanciada de su procedencia.

Asimismo dispondrn, que inmediatamente formen y remitan aquellas oficinas de Adminismedio del expresado Contador General de Temporali-

tracin Administradores parciales, por

dades, relaciones expresivas y exactas de las fincas rsticas y urbanas propias de Temporalidades

y de cualesquiera imposiciones,
redituables,
lo

como

alhajas de oro

crditos

que produzcan anualmente, y de

plata,
lo

que

activos,

censos y dems efectos redituables, no

y bienes muebles del propio ramo, con expresin de


se estuviese debiendo de atrasos

individualizando

PARTE
los crditos pendientes

que carguen sobre

el

PRIVILEGIOS DE LOS REGULARES.

contra dichas Temporalidades, los capitales de

ramo en general,

censos

pasivos,

en particular sobre algunas de sus posesiones,

las

cargas piadosas 6 de justicia, que en la actualidad se estn cumpliendo, aprobadas ordenadas

por S.

M., con la debida separacin de las tocantes cada Colegio, Casa Residencia que

fu de la Compaa.

Lo
toca,

participo V. E. de Real

fin

Orden para su inteligencia y cumplimiento en

la parte que le

de que lo haga entender los Administradores y dems quienes corresponda

esperando de su celo por

el

mejor servicio del Rey nuestro Seor, que proceder en la ejecucin

de cuanto se encarga con toda la actividad y eficacia, que le es propia, para que sin prdida de

tiempo puedan verificarse

las

piadosas intenciones de S.

M.

avisndome

el recibo

para su

Pedro

Cevallos.

Sr.

soberana noticia.

Dios guarde V. E. muchos aos. Madrid 11 de Junio de 1816.


Virey de Lima.

Dios guarde V*** muchos aos. Lima, 22 de Mayo de 1817.

FIN UE LA TERCERA PARTE.

CUARTA PARTE

Privilegios

comunes

a todos los fieles

y ciertas Costum-

bres de Amrica.

Habiendo hablado ya de

los Privilegios particulares, concedidos los

Reyes,

los Indgenas y los Obispos, nos resta hablar ahora de los Privilegios comunes,

que corresponden todos los Fieles de Amrica. Estos los podemos reducir tres

Primero, los Privilegios y gracias de la Cruzada Segundo, los Indultos de


Carnes y Lacticinios
Tercero, la Costumbre, que alega la Amrica, sobre
:

Lacticinios

Por cuya razn

y Oratorios.

sta tercera parte se

Secciones, segn las materias mencionadas

Bula de

la

Cruzada

en la tercera, de

la

en

ocupndonos en

dividir

en tres
de la

la primera,

segunda, de los Indultos de Carnes y Lacticinios y


enunciada Costumbre de Amrica. Al pi de cada Seccin 6 de
;

la

cada poca se hallarn los Documentos comprobantes que que se han podido conseguir sobre la materia.

SECCION PRIMERA.

DE LA BULA DE LA SANTA CRUZADA.


I.

La Bula de
otro

la

tiempo fu

NOCIONES PRELIMINARES.

Santa Cruzada concede gracias especiales los pueblos de las Indias

tal su eficacia,

que los dems Privilegios concedidos por

la

y en

Santa Sede quedaban

si no se tomaba la Bula. De aqu las dificultades y dudas suscitadas entre los EscriAmericauos, como Villarroel, Avendao, Montenegro y otros varios, sobre la gupension
de las gracias y concesiones, hechas en favor de los Nefitos. Razn por la cual, al estudiar los

suspensos,
tores

Privilegios de Indias, segn lo

TOM.

I.

hago por comisin del Concilio Qutense,

me ha

sido necesario
88

PARTE

706

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4^

contar cada paso con los lmites puestos por sta Bula tan grande y tan rica de gracias, iudultos y concesiones para la Espaa y todos los Reinos, que antiguamente le pertenecieron.

Esta es la causa de haberme tomado

el

trabajo de registrar con diligencia, dicha Bula con

que ha sufrido, durante

las modificaciones,

los tres siglos,

que ha estado vigente en las Indias,

y que cabalmente se cumplieron en el pasado ao de 1873. Por el estudio serio, que he hecho
sobre su texto latino, he observado con dolor, que apenas tenemos noticia de su origen ni de su
historia.

mente

Todo

el

couocimento que tenemos de

se distribuyen los Fieles,

Carnes, y de Lacticinios

pero apias

vienen estos privilegios, quien fu

mente

la

como son

el

Bula

se encuentra

el Pontfice

se

un documento para averiguar de dnde

que por primera vez

se ignoro si todas estas gracias se concedieron en la

mismo plomo,

si

funda en los sumarios, que anual-

de Vivos, de Difuntos, de Composicin, de

misma

los concedi.

Comun-

fecha y se contienen bajo

el

son distintas las fechas y distintos los plomos, con que se despacharon. Por

desgracia, los Expositores de la Bula se han ocupado solo en resolver sus dudas

pero en cuanto

al tenor de las Letras Apostlicas y su contexto, apuas se encuentra en ellos una Bula com-

pleta.

El texto de

la

Bula de

Cruzada no

la

dlos varios, que he registrado

se encuentra

completo en ningn Expositor Espaol

solo Xogueira, Expositor de la

Bula de Portugal, se tom

el

trabajo de insertar en su obra el texto latino de la Bula Lusitana, cuyo tenor difiere bastante
del de la Espaola. Sin embargo, la Bula de la Cruzada e tradujo al castellano desde el principio de su concesin, y sta traduccin la trae

Mendo en

el principio

de su obra

pero no basta

hacer un estudio serio de la Bula, por hallarse algn tanto

la traduccin Castellana para

modificada por los mismos Comisarios, segn

el

indulto, que tienen para ello. Por lo cual ha

sido preciso buscar el texto latino, y obtenido ste poner en claro lo que la Cruzada concedi al
principio,

las modificaciones

que sufri despus.

ORIGEN Y OBJETO DE LA CRUZADA.

II.

El Imperio Mahometano, religioso y poltico la vez, intent sustituir los torpes errores de
su falso Profeta la Beligion inmaculada del Divino Eedentor, y someter al mismo tiempo su

yugo con
los

Papas

el

abundancia,
las

poder de sus armas los pueblos Cristianos. Para atajar sus intentos, invitaron

los Fieles,

muy

tomar

las

armas contra

los Turcos, ofrecindoles bienes espirituales en

estimados en aquella poca, en que la F estaba profundamente arraigada eu

almas. Dciles los Fieles

la

voz del Pastor Supremo, corrieron las armas en gran nmero

defender juntamente la Iglesia de Jesucristo y la independencia de su patria. Los soldados,

que hicieron stas guerras santas, tomaron por divisa la Cruz, de donde

les vino el

nombre de

Cruzadas, as como al Diploma Pontificio, en que se concedan gracias y privilegios especiales


los que de algn modo tomaban parte en ellas, se le di el nombre de Bula de Cruzada. El

primer Pontfice, que concedi


hace en particular

al

la

Bula de Cruzada, fu Urbano

Eeino de Espaa, Bardi opina, que la Cruzada

tiempo de Alejandro VI
sostienen que fue Julio

hcia el 1166. Por lo que

le

habia sido ya concedida en

pero Trullench, Mendo, los Salmanticenses y otros, siguiendo Lara,

II,

III.

II,

guien

la

concedi por primera vez

al

Keino de Espaa, en 1509.

SOBRE LAS MODIFICACIONES DE LA BULA.

Siguiendo la historia de la Cruzada desde la fecha, en que se concedi las Amricas hasta el
dia de hoy, Le observado que la Santa Sede ha hecho vrias modificaciones, de cugo origen no
todos tienen noticia, y luprece averiguarse y conservarse en la memoria. As, por ejemplo, el In-

SECCION PRIMERA.

707

dulto Cuadragesimal, que actiialmeute se halla vigente, comparado coa el ludulto de Carnes,

que concedi la Cruzada, es mucho ms amplio, y nos pone en

que se hizo sta modificacin, as como


las

Amricas peticin de Carlos

cual, si

consultamos

el

III.

las causas,

el

deber de examinar

el

tiempo.en

que motivaron dicho Indulto, introducido en

Lo mismo sucede con

la

Bula de Lacticinios, acerca de

la

texto primitivo de la Cruzada, observaremos que todo el Clero tanto Se-

como Eegular no gozaba del Privilegio de Lacticnios. Pero, cunto tiempo permaneci el
? Cundo sali la Bula de Lacticinios para l ? Quin fu el Pontque la concedi ? Esto es lo que comumente se ignora, y lo que vamos exponer aqu, pre-

cular

Clero sin ste Privilegio


fice,

sentando la

misma Bula, que

Por otra parte,

es el

mejor comprobante.

uso de la grasa y de Lacticinios, que la Iglesia de Amrica alega tener

el

un

por costumbre introducida desde los tiempos de la conquista, pedia gran diligencia y
dio serio para revisar los Escritores Americanos, que hablan sobre la materia, aclarar

estu-

un punto

de tanta importancia, y satisfacer los deseos del Venerable Concilio.

Otras muchas modificaciones se encuentran pertenecientes prrogas y publicaciones de la

Cruzada, tanto en las Letras Apostlicas, como en las Cdulas Keales y Edictos del Comisario,
las cuales

aunque no son sustanciales, son

tado completo de sta santa Bula; y no


se

omite

sin

me ha

embargo muy

interesantes, para formar

parecido conveniente despreciarlas.

No

un Tra-

obstante,

de algunos Breves, que corresponden cosas poco necesarias en

el texto literal

por no cansar la atencin

los lectores,

.le

y por no aumentar

el

volumen

sin objeto de

el dia,

mayor

inters.

IV.

Como

SOBRE sus DECLARACIONES.

son tantos y tan extraordinarios los Privilegios, que concede sta Santa Bula, son

muchas

las dudas,

que se han suscitado sobre

de existencia en la Amrica

ellos,

durante los tres siglos y medio, que lleva

las cuales la Silla Apostlica, maestra de la verdad, ha ido

respondiendo segn las consultas, que se le han dirigido, y ha declarado la doctrina, que se
debe seguir.

La

coleccin de stas declaraciones no se puede encontrar en ninguno de los

Expositores de la Bula, por la razn sencilla de haber escrito cada cual en su siglo

de donde

sucede, que los que escribieron en el primer siglo de la Bula, no alcanzaron las declaraciones
del ltimo, y los Expositores de ste dejaron en silencio algunas

de las primeras.

Hay

otra

circunstancia desfavorable para la Amrica, y es que los Expositores de la Bula han sido por

general Europeos, y se ocupan poco de las modificaciones, que ha sufrido la Cruzada en


Amrica. Rodrguez, Trullench, Mendo, Bardi y Nogueira, clebres Expositores de la Santa
lo

Bula, escribieron en Espaa, en Sicilia y en Portugal

solo el P.

Menacho

escribi en el Per,

y por l he llegado averiguar la existencia de algunos Breves, relativos la Amrica, como


el que expidi Gregorio XIII, en 5 de Setiembre de 1578, para que se publicase en Amrica la

Bula por bienios del cual apnas se ocupan


;

los Expositores Europeos, contentndose

concitar el Privilegio, sin mencionar las Letras Apostlicas, ni


Pero, por desgracia,

Menacho

el

dia, en

que

escribi en 1596 poco despus que se public la

solamente

se expidieron.

Bula en stas

Breves y declaraciones, que hablan salido hasta sus dias. Ademas, sus obras (que, segn las citas de Morelli en sus Fastos Novi Orhis, fueron vrias) son
y solo

tierras,

inditas

da noticia de

los

de ellas he tenido la dicha de encontrar solamente la que necesitaba para

mi

objeto,

que es la exposicin de la Bula, aunque sea en letra antigua y algo difcil de entender. Por
otra parte, los Expositores de la Bula no estn al alcance de todos son libros raros y escondi:

dos en las Bibliotecas

son tomos grandes, que no presentan las declaraciones de la Bula en un

708

PARTE

solo tratado, sino

que

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4a

las traen esparcidas

en sus obras. Era, pues, necesario sacar una colec-

cin completa y limpia de todas stas declaraciones Apostlicas, que afectan sustancialmente

la Bula, para saber resolver los casos, y tener una doctrina slida, en que fijarnos.

V.

DIVIDENSE EN CINCO EPOCAS SUS MODIFICACIONES Y DECLARACIONES.

Las principales declaraciones, que han salido de

la

Santa Sede sbrela Cruzada, son relativas

los privilegios de Indulgencias, de Oratorios, de elegir Confesor para reservados, y en particu-

para proceder por rden, y tejer con claridad y limpieza

lar sobre

Carnes y Lacticinios.

historia

de stas declaraciones, y modificaciones, que ha sufrido, seguiremos el curso del

la

tiempo, escogiendo cinco modificaciones principales de la Bula, que nos servirn de base, para

muy

dividir ste Tratado en cinco pocas

sealadas.

La primera

ser,

desde

el

ao 1509, en

que Julio II concedi la Bula de la Cruzada para los Reinos de Espaa. Le segunda, desde

La

1573, en que se extendi las ludias.


nios.

La

tercera, desde 1624, en que sali la

cuarta, desde 1778, en que se public

en que se emancip la Amrica hasta

el

el

Bula de Lactici-

Indulto Cuadragesimal. La quinta, de 1820,

ao 1874, en que nos hallamos, colocando

al fin

de cada

poca los documentos justificativos.

PRIMERA EPOCA DE LA BULA DE LA SANTA CRUZADA DESDE EL ANO 1509, EN QUE


JULIO II CONCEDIO LA BULA PARA LOS REINOS DE ESPAA, HASTA EL ANO 1573,
EN QUE GREGORIO

XIII

LA EXTENDIO A LAS AMRICAS.


Ao

de 1509.

El primer documento, que se desea en sta poca, es la

en favor de

los

Reyes

misma Bula, que despach

no se ha podido conseguir, ni se encuentra en

Catlicos!; la cual

Julio

II,

Archi-

los

vos de Amrica, ni en los Expositores de Europa. Pero, para nuestro objeto poca es la falta, que

nos hace ste documento, y se suple ventajosamente con la Bula concedida por Gregorio XIII,

que es ms mplia y ms rica de gracias, y es la que se halla vigente hasta el dia de hoy.
Vase ste precioso documento al principio de la segunda poca, en donde siguiendo el rdeii
cronolgico debia colocarse. All se encontrar tal

Setiembre de 1573. Por


fin

ella,

y objeto de la Cruzada, y de

bin en Castellano

como

sali de

la Curia

Romana, en 10 de

mejor que por ningn otro Expositor, se informar cada uno del

que contiene. Hubiramos deseado ponerla tam-

los Privilegios,

pero los Comisarios, en virtud de sus facultades, han variado la traduccin

castellana, segn los tiempos y circunstancias. Sirva de ejemplo la

Bula de Lacticinios, de

la

cual no se hace mencin en las traducciones antiguas de la Cruzada, porque todava no existia
sta

Bula

y sin embargo se menciona en

Urbano

de

Pontificado

los Clrigos, di

VIH; porque

tambin facultad

Cruzada, traducido al idioma vulgar.

traduccin castellana, que corri

la

ste

Pontfice,

los Comisarios

A ste

que

para

concedi

refundirla

dicha

en

el

desde

Bula

el

para

Sumario de

tenor se encuentran otras declaraciones de la Santa

Sede, refundidas en los mencionados Sumarios, los cuales, confrontados con la Bula original,

no estn del todo conformes con

ella.

Los Sumarios mismos

segn los tiempos, en que se han publicado

as,

difieren entre s

en alguna cosa

por ejemplo, el que trae Mendo, en el ao de

1648, difiere del que se encuentra en el Boletn Eclesistico de Chile, en algunas palabras y en
el

modo de

el

mismo, y en

frasear.

En cuanto

Por sta razn

las dudas,

se

ha preferido

el original latino,

que se encuentra siempre

que se ofrezcan, se puede consultar.

los Privilegios, que conceda la Cruzada en su primitiva Institucin del ao 1509,

SECCION PRIMERA.

709

no se han podido obtener datos exactos, por falta de documentos en sta Amrica. Lo nico, que
refieren algunos Escritores es,

que la Cruzada se instituy en defensa de la T, para hacer la

guerra los Turcos, enemigos del nombre Cristiano

que desde Julio


Paulo

III, Julio III,

embargo que
porque as

lo dice

pero dejando en silencio las fechas. Sabemos sin

no eran tan amplios, como los que actualmente gozamos

nuestra Bula original, que fu ampliada por San Po

los Keligiosos

mento

Po IV y San Po

los Privilegios primitivos

1510. 20 de Febrero.

que

que la Bula se publicaba de ao en ao, y


prorogando y confirmando por los Pontfices Len X, Clemente VII,

II se fu

peticin del Provincial de Santo

no pueden elegir Confesor en virtud de

y por Gregorio XIII.

Papa Julio

el

II,

Bula de Cruzada. Este docu-

la

es precioso por su antigedad y por las noticias, que nos da, de haberse publicado poco

ntes la Cruzada en Espaa, por concesin del mismo. Empieza


al pi de sta

Epoca N.

el

Breve Exponi Nobis (Vase

1).

Eey Fernando, sobre

1511. 14 de Abril. Cdula Real del Catlico

N.

Domingo declara

la

Cruzada. (Vase

el

2.)

Non sine ments

1518. 29 de Junio.

displcentia

Por ste Breve prohibe Len

los Co-

misarios de Cruzada ocupar los Religiosos de San Francisco en predicar la Bula, sin contar

con la licencia de sus Prelados. (Vase el N.

Exponi Nobis

1522, 10 de Mayo.

Religiosos, que envi el

3).

Por ste Breve concedi Adriano VI

Emperador Carlos

los

primeros

las Indias, facultades omnmodas; por consi-

guiente tuvieron facultad para dispensar en carnes, huevos y lacticinios, y es de creer haran
uso de ella segn las necesidades de los Fieles. (Vase sta Bula en el Tratado de Privilegios
de los Regulares. Seccin T).

1537. 1 de Junio. Altitudo


gios.

Aqu

solo

Por sta Bula concede Paulo

haremos mencin

III los Indios grandes Privile-

del Indulto de carnes, huevos

y Lacticinios, cuyas palabras

son stas. Eisque etiam concedimus, quod, quadragesimalibus et aliis prohibitis anni temporibus, Lacticiniis,

ovis et carnibus,

Christianis, ob aliquod

tune

temporis dumtaxat, vesci possint,

sanctum opus obeundum, similibus

pro tempere fuerit concessum.

De

stas palabras

cibis vesci posse a

emanadas de

la

cum

cseteris

Sede Apostlica,

Santa Sede en los primeros

tiempos del descubrimiento de Amrica, se sacan previosos datos, no solo para inquirir

el

indulto de los Nefitos, sino tambin el indulto, que entneos estaba vigente para los Espaoles.

A los

que

los blancos estn indultados por la

Indios se les concede el iudulto de carnes, huevos y Lacticinios en los

dicho Indulto.

De donde

se saca

cin de hacer alguna buena obra


sin

mismos

dias,

Santa Sede, y practican alguna buena obra prescrita en


primero, que los blancos tenan ste indulto con la obliga-

ninguna otra obligacin. (Vase

segundo, que los Indios quedaban plenamente indultados


la

Parte

1^.

Tratado 2\ Seccin T).

1542. Indulto de Lacticinios, concedido Mjico por 30 aos. (Vase en la Seccin 2*).

1543. 1 de Mayo. Con sta fecha despach

Cdula,

mandando que no consientan

Indios, ni apremien

los

el

Emperador Carlos V, desde Barcelona, una

Comisarios de Cruzada predicar Bulas en Pueblos de

ningn Indio para que

las

reciba va}'a los sermones contra su

voluntad.
1546. 29 de Noviembre.

Reino (despus Felipe

(1)
l.

Nota do

Carlos

ste caso,

Vy

los

EE.

II)

En

ste dia se despach otra Cdula por el Prncipe

mandando publicar

la

Cdula anterior en

el

Gobernador del

Per. (Vanse

el

Fcil cosa es que, al leer stas dos Reales Cdulas, so le oecurra al Lector la

D. Felipe

y siempre que

N 4 (I).

duda de

si

pudieron, atendida solo su potestad poltica, legislar en sta materia. Para que en

se trata do competencia incompetencia del poder civil,

pueda juzgarse con

acierto.

PARTE

710

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Es de notar primero, que


:

stas dos Ce'dulas se insertaron despus entre las Leyes de Indias,

cuya Recopilacin se public por


remitimos

al lector

el

Rey Catlico Carlos

II,

en 18 de Mayo de 1680. Por eso

aquella fecha, en donde corresponde tratar la cuestin de

gios de los Indios quedaban suspensos por la Bula de la Cruzada.

si

los Privile-

Segundo se hade notar

la

fecha de estas dos Cdulas, que datan de 1543 y 1546; de donde se deduce que la Cruzada era
conocida en stas tierras, autos qu Gregorio XIII expidiese la Bula Cum alias.
1548. 14 de Noviembre. E.xpidi un Breve Paulo IV, prohibiendo in virtute sandce ohedienticc

que en la Orden de San Francisco y Sancta Clara, as como en la 3a regla, se

elija

Confesor

rujore Cruciatw ant prcBfextu cujuscumque Privilegii para la absolucin Sacramental, sin
licencia del propio Prelado.

Estas Letras se hallan insertas en

el

Breve de Pi IV, que

vamos mencionar en seguida.


1560. 10 de Julio.
la

Cruzada

Exponi

nolis

por ste Breve prohibe de nuevo Pi IV, que en virtud de

Orden de San Francisco,

se elija Confesor en la

Clara, de laConcepcion y de la 3a Orden.

as

Ademas, en razn de

como en

los

Monasterios de Santa

la clusula

de la Cruzada, por la

cual se suspenden todas las gracias y Privilegios extraos la Bula, parece que en algunos Con-

ventos se pretenda suspender

misma prohibicin en
mente negar

la

el

Breve anterior de Paulo IV; y por sta razn Pi IV.renueva la


y declara ademas, que las Religiosas pueden libre y lcita-

ste Breve,

entrada en sus Conventos cualesquiera personas de qualquier estado, grado,

rden, condicin y preeminencia, que la pretendan en virtud de la Cruzada otros Indultos Apostlicos, si

no es que tuvieren licencia por escrito, del Prelado General Provincial.

(Bular, de Roderico, pg. 340.)

1562. 12 de Agosto. Con sta fecha expidi un Breve Po IV, concediendo todos los habitantes de Indias por 30 aos, que pudiesen comer huevos y lacticinios en

dems

dias prohibidos del ao.

Hace mencin de

Edicto de 1602, aunque pudo confundirle con

De aqu se
concede

el

colige,

que

la

Cruzada no

el

Cuaresma y en

los

Comisario Don Felipe de Tassis en su

el

l,

de Paulo III, de 1542.

se publicaba por sta poca

en Amrica

pues en ella se

Indulto de Lacticinios para todos los Fieles, exceptuando al Clero as Secular como

Regular, y solo en tiempo de Cuaresma.


1571. 21 de Mayo.

En

ste

dia concedi San Pi

al

Rey D. Felipe

II, la

Bula de

Cruzada, enriquecida con nuevas gracias. Difcil era en ste tiempo la situacin de la Iglesia.

Dueo Selim

H de

la Isla

de Chipre, amenazaba seriamente con su numerosa escuadra

Venecia y toda la Italia. Mas por singular beneficio de la Divina Providencia ocupaba la
Ctedra de San Pedro otro Santo, Pi V, y se sentaba en el trono de San Fernando otro Monarca
profunda y sinceramente Catlico, D. Felipe

no vacil en unir sus fuerzas con


combatir juntos

al

las de la

II,

quien dcil las amonestaciones del Pontfice,

Santa Sede y las de la Seora de Venecia, para

implacable enemigo de la Cristiandad.

El Santo Pontfice, para excitar ms y ms

el

celo de los Fieles

y dar ms impulso

l:i

guerra, dispens liberalraente los tesoros de la Iglesia, en una Bula llena de gracias y Privilegios concedidos los que

tomaran parte en sta santa expedicin. Esta Bula es

la de Cruzada,

de que nosotros disfrutamos, herederos por la gracia de Dios, de la F de nuestros mayores.


1571. 22 de Mayo. Al die siguiente di el Papa otro Breve, en que conceda las gracias y

tngase presente sta regla, que da

el

Cardenal Tarqun!

Ecclesiajure exerit
Instilutiones. Lib.

civilis
1, c. 1,

autem

societas

se,

sive per accidens

sint,

potestatem suam

Quibus in rebus, sive per

ratio seu necessitas concurrit fins spiritualis, id cst Ecclesie, in

iis,

licet

temporales

eidcm ceder debet. (Vase su obra: Juris Eeclesiastici publici

Sec. 2, art. 2, 1).

SECCION PRIMERA.

711

Privilegios de la Bula, no solo los que se alistaran en la milicia contra los Turcos, sino

bin los que contribuyesen con sus limosnas para la guerra

bacer extensivas las gracias todos los subditos del Rey Catlico
tado los

y
;

esto con el

porque

expedicionarios, no hubieran gozado de ellas los dems Fieles

recursos para la guerra

tam-

primero de

fin,

hubieran limi-

si se

segundo, de allegar

pues sabido es que los gastos de la expedicin pesaron principalmente

Eey Catlico, el cual por el tratado firmado por el Cardenal Pacheco y D. Juan de
Ziga, como sus representantes, debia cubrir la mitad de los gastos de guerra. A la liberalidad del Rey correspondi la del Pontfice, quien quiso extender las gracias y Privilegios de la
Cruzada todos los sbditos del Rey de Espaa, con tal que contribuyesen la expedicin con
una pequea limosna. Y para que las gracias de la Bula llegaran manos de los Fieles, puras
y sin alteracin alguna, hizo el mismo Pontfice un sumario de todas ellas, y mand que se
diese un ejemplar cada uno de los contribuyentes. De aqu tuvieron su origen los sumarios,
sobre el

que un hoy se distribuyen.

En

1571. 22 de Mayo.

por otros dos aos

el

dia expidi otro Breve San Pi V, prorogando la Cruzada

mismo

la volvi prorogar por otros dos. Estas repetidas

y pocos dias despus

prrogas de la Bula extendindola en pocos dias nueve aos y el expedir dos Breves en un

mismo

mismo tiempo que

dia, revelan, al

la situacin angustiosa del Papa, la importancia de

la expedicin y la esperanza, que en ella tenia.

1571. 21 de Julio. Expidi San Pi

V el

Breve Romani Ponfificis, prohibiendo en la Orden

de Predicadores elegir Confesor en virtud de la Bula de Cruzada para ser absueltos sus Religiosos de reservados, sin licencia de sus Superiores

pero, para

que

los Religiosos

no sean de

peor condicin que los seglares, concede el Pontfice los Prelados Regulares

que tengan para

con sus sbditos las facultades concedidas los Obispos en

de la sesin 24

del Concilio de Trento. (Vase el

1571. 7 de Octubre.

en

el golfo

N"

En ste dia tuvo lugar el combate naval entre Catlicos y Musulmanes,


En l, segn el clculo ms verosmil, tuvieron estos veinte y cinco

de Lepante.

mil hombres muertos y cinco mil prisioneros


cincuenta galeras, que tomaron parte en
ciento treinta fueron apresadas, las

al

enemigo

fu

riqusimo.

libertad, y bordo de las galeras

cados.

su armada qued destruida

combate,

el

dems incendiadas

aliados fueron incomparablemente menores

cogido

el cap. Liceat, 6,

5.)

ms cuarenta

de doscientas

lograron escaparse

Las prdidas de

echadas pique.

los

pues no llegaron ocho mil hombres. El botin

Doce mil esclavos encadenados

al

remo recobraron su

enemigas encontraron inmensa cantidad de

San Pi V, supo por revelacin sta gloriosa

mismo momento, que

lo

victoria,

oro, joyas

y bro

y la anunci sus familiares en

el

se habia conseguido.

1571. 26 de Octubre. Despchase una Real Cdula, en que se comunica la victoria conse-

guida en Lepante, y se encarga dar Dios gracias por


1572. 1 de Mayo.

En

ste dia

ella.

(Vase

el

G.)

muri San Pi V, con sentimiento de

Roma y

de toda la

Cristiandad, la cual era deudora de su salvacin en gran parte ste Santo Pontfice. Sobrevnole la muerte, cuando andaba meditando atacar al

misma
el

capital de su Imperio.

Papa Julio

hizo de ellas

II

Aunque

en 1509, San Pi

la

enemigo del nombre Cristiano en

Bula de Cruzada fu concedida

la enriqueci con

la

nuevas gracias, y fu

1572. 23 de Junio.

el

el

primero que

un sumario.

Con sta fecha despach

el

primer Breve sobre la Cruzada

y Sucesor de S. Pi V. Muri, como vimos arriba, el Santo Pontfice en 1 de

y en

la

primera vez por

dia 16 del

mismo mes

el

Santo Padre

Mayo de 1572;

fu creado Gregorio XIII. Apnas ocup la Silla Apostlica ste

dignsimo, venerando y esclarecido Santo Padre, cuando comenz promover la Santa Cruzada.

PARTE

712

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Habia conocido muy bien por


campos contrarios no
decido adems

Rey

el

el

resultado de la batalla de Lepanto, que la victoria entre dos

se debe tanto la multitud del Ejrcito, cuanto al auxilio del Cielo. Agra-

magnnimo

Pontfice y

sumamente reconocido

Catlico, no poda olvidarse de Espaa, tan

fiel

en

el

los servicios prestados por el

tiempo de su

tan denodada

afliccin,

en arrostrar los peligros, y tan llena de gloria por sus victorias sobre los enemigos de la F de
Jesucristo. Por sta razn, al mes siguiente de su exaltacin, despach en 23 de Junio unas
Letras Apostlicas,

confirmando la Bula, que habia expedido San Pi V. Pero no se content

solamente con renovarla, sino que despus expidi varios Breves, en

3, 4 y 9 de Febrero, en 3 de
Marzo, en 15 y 17 de Abril y ltimamente en 3 de Julio de 1573. En los Breves el Pontfice
ostent su liberalidad para con el Rey Catlico y sus vasallos, ampliando la Bula y enrique-

cindola con nuevas gracias indulgencias. Tanta fu la liberalidad de ste memorable Pon-

para con los defensores de la Cristiandad, que

tfice

el

sumario redactado por San Pi

distribuir los Vencedores de Lepanto, ya no servio en adelante, y fu necesario que


fice

el

para

Pont-

formulase otro nuevo sumario con todas las gracias, indultos y concesiones aadidas por

Este es el

mismo que pas

nosotros, y le disfrutamos hasta el dia de hoy.


tra Cristiana y Catlica

l.

nuestras Amricas, y que sin alteracin alguna ha llegado hasta

Nueva

satisfaccin para los pueblos fieles de nues-

Amrica, recordar la fuente, de donde salieron

las gracias

de la Cru-

zada, y el Pontfice benigno, que concedi sta Bula.

DOCUMENTOS
de la primera Epoca de la Cruzada desde 1509 a 1573.

I.

QUE LOS REGULARES NO ELIJAN CONFESOR EN VIRTUD DE LA CRUZADA.


Delecto Filio ProvincialiProvincise Hispanie, Ordinis Prsedicatorum.
Julius Papa

II.

Dilecto Fili, Salutem et Apostolicam Benedictionem.

Exponi Nobis nuper fecsti,quod ex Fratribus Ordinis Pr3edicatorum,cujus tu Prior Provincialis existis,

diversas Litteras Apostlicas sub

tlica variis expressis causis, per

plumbo

et in

forma Brevis a Nobis

et

Sede Apos-

quas se ab eorum Superioribus et Ordine hujnsmodi exemptos

fecerunt et faciunt aliqui licentiara ad Ordinem Canonicorum Regularium transfereudi, etc.


alii,

clausula in Litteris Cruciata; nuper in partibus

illis

pnblicate opposita, ut

cujuscumque

Ordinis Fratres sead partes Infidelium ad Sacramenta administranda et alia opera pia exer-

cendum

et

VerbunrDei prsedicandum

idoneum Ssecularem

vel

quibuscumque casibus absolvere


igitur
titur

concessiones
publicate,

libere se transferre possint, utuntur, alii vero confessorem

Regularem, etiam absque licentia


possit,

sui Superioris eligere, qui eos a

impetrarunt et in dies impetrare conantur, etc. Nos

quascumque vigore

Bullse Cruciatae in partibus

illis

nuper, ut praemit-

eisdem Fratribus minime suffragari, nec illarum vigore confessores eligere

posse, nec ad dictes Fratres Ordinis Predicatorum se extendere declarandi,


et tenore, facultatem

eisdem auctoritate

concedimus. Te nihilominus exhortando, ut sanctissimse

lili

expeditioni

de confessoribus idoneis pro viribus ex tibi subjectis Fratribus provideas, requisitus,

Datum Romse, apud

S.

etc.

Petrum, sub aunulo Picatoris, die 20 Februarii 1510, Pontificatus

nostri anno sptimo.

(Bular. Dominic. tom. 4, pg. 2C3.)

713

SECCION PRIMERA.

RESUMEN DEL BREVE ANTERIOR.


El Provincial de Espaa, do

la

Orden de Predicadores, expuso

al

Papa Julio

nos de sus subditos en cierlas Letras Apostlicas que habian conseguido de


con dereclio-para pasar

la

pretendan serles

podian escoger confesor, fuera do


El Pontfice, por

el

amor que

la

de

infieles sin

tos,

por

Bula de

tiene

toda la

el

Papa

Cruzada

Orden de Santo Domingo, declara que todos

los

de ningn modo favorecen

expresadas arriba, y que tales Religiosos no pueden escoger confesor para ser absuella

Cruzada

dando facultad

al

tenor de stas Letras, para declararlo as sus Religiosos con autoritad Apostlica.

exhorta

la

Orden, para ser absueltos de sus culpas sin dicha licencia.

por no extenderse los Religiosos ste indulto de


el

la

permiso del Superior, y que

indultos y gracias de la Cruzada, que poco ha se ha publicado en Espaa,


las pretensiones

Santa Sede, se creian

Orden de Cannigos Regulares, y otros en virtud de

permitido el trasladarse las tierras

que apoyados algu-

II,

la

dicho Provincial,

deje de cooperar sta santa

que

si

fuese requerido

para ayudar

la

obra de

Provincial

No

obstante

Cruzada, no

la

expedicin, enviando confesores idneos de los subditos, quo le per-

tenecen.

Dado en Roma,

20 de Febrero do 1510, ano sptimo de su Pontificado,

muy

Nota. Este documento es

interesante por las noticias, que da del origen de la Cruzada en Espafta. Consta

que existia en Febrero de 1510, y que poco ntes se habia publicado en


bien con lo que comunmente se dice de haberse publicado en 1509.

por

l,

el

Keino

lo cual

concuerda

muy

II.

CDULA REAL DEL CATOLICO REY FERNANDO.


Don Fernando,

por la gracia de Dios,

Rey de Aragn, de

las dos Sicilias, etc.

los

Vene-

rables y amados nuestros Comisarios Tesoreros y Receptores de la Santa Cruzada en los dichos

Reinos de Aragn y Valencia y Principado de Catalua.... salud y dileccin.


A Nos lia sido recurrido por parte de los Venerables y amados nuestros, el Ministro General
de la Orden de Nuestra Seora de la Merced y de los Comendadores Vicarios y Frailes de la
dicha Orden, diciendo que los Receptores de la dicha, y sealadamente del nuestro Principado

Comendadores y Frailes del dicho Monasterio de la Merced,


respousiones, que acostumbran hacer su misma Religiou, las cuales (segn afirman)

de Catalua piden
ciertas

los dichos

sirven para los crditos, as de censales

como

otros,

que ocurren

la dicha Religin,

ocurriendo tal necesidad para la Redencin de Cautivos, que se obligan de hacer

y no

Las cuales

responsiones pretenden ellos no dar dicha Cruzada, ni ser comprendidas por Bula, por no
ser deja ni

manda, salvo de

lo

que sobra de

las limosnas,

que

ellos

piden

Diz que vosotros,

algunos de vosotros proveisteis, que fuesen los dichos Religiosos ejecutados, y que se les
impida la demanda, que hacen para redimir cautivos, siendo ellos por el voto de su Religin
obligados acudir y hacer la dicha redencin.... Por ende, con tenor de las presentes.... Vos
decimos y mandamos expresamente ... que no les demandis, ni consintis les sea demandada
cosa alguna, etc. Dada en la Ciudad de Sevilla, 14 dias del mes de Abril, en el ao del Naci-

miento de Nuestro Seor de 1511.


{Recuerdos Histricos de la Merced, pg. 271.)

TOM.

I.

89

PAHTE

COMUNES A TODOS LOS

PlilVILFCIOS

FIELES.

III.

SE PROHIBE A LOS COMISARIOS DE CRUZADA LLEVAR RELIGIOSOS MENORES PARA

PREDICAR LA BULA, SIN LICENCIA DE SUS PRELADOS.


Leo Papa X.
Dilecti Filii, salutem et Apostolicam benedictionem.

Non

sine mentis

displicentia

intelleximus,

quod nonmilli Indiilgentiarum el faciiltatum

Cniciatre Kegi Catholico concessse asserti Commissarii et forsan

nonnuUos

vestra Keligionis et Ordinis Fratres sine Pra'latorum

alii

dicte Cniciate pratextu

suorum

licentia

Cruciatam publicandam per diversas mundi partes destinare nituntur. Quo

jugum

Religionis excutere, ab obedientise voto se liberare, et a

tione et correctione
liherati simufi,

eximere desiderantes, ut dicere possint

Nos considerantes quod, ubi Kegularis

ut Fratres

suorum Prselatorum jurisdicLaqueus contritns esf, et nos

ad hiijusmodi prsdicationis officium assurai procurent,

occasio deliuquendi.

ad liujusmodi

fit,

ipsis ac aliis prebetur

disciplina contemnitur, necesse cst

ut Religio naufragium patiatur, in pr^missis de opportuno reformationis remedio providere


volontes

Motu proprio

et ex certa nostra scientia nniversis et singulis dict et alterius cujus-

cnmque Cruciata?, modernis


sonis,

quacumque

et pro

tempore existentibus Commissariis et

aliis

quibusvis per-

etiam Archiepiscopali et Episcopali dignitate 'ulgentibus, iu virtute Sancta)

Obedientise, Arcbiepiscopis et Superioribus sub prohibitioue iiigressus Ecclesia, aliis vero sub

Excoraraunicationis lata sententiae ac ofBciorum suorum privationis, et inhabilitatis ad


alia in

posterum obtinenda,

cipimus et mandamus, ne de

Minorum

csetero, perpetuis futuris

temporibus, aliquos dicti vestri Ordinis

de Observantia Fratres extra eorum Conventus seu domos sine suorum Superiorum

et Prailatorum expressa licentia extrabere, seu ad prsedicandum Cruciatam, sive


alias

illa et

pcenis, ipso facto (absque ulterior! declaratione) incurrendis, prse-

Indulgentias seu Litteras Apostlicas destinare, aut

quascumque

vestri Ordinis Fratres et

domos

ipsarum Cruciat^e seu Indulgentiarum aut alterius facultatis pratextu molestare, perturbare
aut inquietare

seu a vobis, qui in paupertatis spiritu et ex Fideliura eleemosynis vitam ducitis,

aliquid exigere vel gratias, librtales, facltales, seu indulgentias et peccatorum remissiones

vobis et vestri Ordinis Fratribusde Observantia, necnon Monialibus Sanctse Ciarse,

quam

secunda} Regula ac

tertii,

tam prima)

Beati Francisci de Ponitcntia nuncupati, Ordinis Ministris et

Sororibus sub vestra obedieutia degentibus, sine vestra licentia conceder vel impartiri

Ac

ipsi

Fratres Moniales, Ministra et Srores hujusmodi gratiis, Indulgentiis, libertatibus, imraunitatibus prajdictis quovis quaesito colore, contra obedientiam vestri Ordinis, sine speciali licentia

suorum Prselatorum, millo modo

mant...

Non

uti sub

obstautibus.... Datis Romai,

Excommunicationis

latre sentenlioe

apud Sanctuin Petrum, sub annulo

poena praesu-

Piscatoris, die

29 Junii 1519.
(Ex Bullar. Regular, apud Rodericum, pag. 269.)

RESUMEN DEL BREVE ANTERIOR.


El Pontfice

Len X, para que

se observo

la

disciplina regular, prohibe los Comisarios de sla y

cualquiera otra Cruzada y cualesquiera otras personas conslituidas en cualquiera dignidad, aunque

sean Arzobispos Obispos, en virtud de Sania Obediencia, bajo pena de prohibicin de entrada en

la

SECCION PRIMERA.
Iglesia los Arzobispos y Superiores, y los

dems, bajo

715

las

penas de Excomunin

latee senleniius,

privacin de sus oficios y de inhabilidad para obtener esos


rir ipso facto,

que jams se atrevan sacar algunos de

la

y oros en adelanto en que se ha de incurOrden de Menores Observantes, de sus Con-

ventos, sin expresa licencia de sus Superiores, destinarlos predicarla Cruzada cualesquiera
otras Indulgencias Letras Apostlicas, molestar, inquietar y perturbar los Frailes y sus

ventos, bajo pretexto

de

conceder sin

de

ellos

licencia

los Supcrioi;es, gracias, libertades, facultades y remisin de

y los Frailes de la

segunda regla, y

Con-

Cruzada, Indulgencias otra facultad; exigirles alguna cosa, y

la

Orden y

las Ministras y

Monjas de Santa Clara, tanto de

las

Hermanas do

la

la

pecados

primera como de

la

Tercera Orden de San Francisco, que viven bajo su

Obediencia. Prohibe tambin los Frailes, Monjas, Ministras y IL'rmanas terciarias, bajo pena de

excomunin lalm

senlenlice, el usar,

bajo cualquier pretexto, sin liconcia expresa de sus Prelados, de

las dichas gracias, Indulgencias, etc.

IV.
CEDULA. SOBRE LA CRUZADA
El Prncipe. Comisarios de

la Cruzada,

EN NUEVA ESPAA Y EL PERU.

que

residis en las Provincias del

para los Comisarios de


Emperador y Rey mi Seor mando dar
Espaa, el ao pasado de 1543, una Cdula, su tenor de la cual es

ste,

Nuestros Comisarios de la Cruzada, que residis en la Nueva Espaa

que de

Per

Sabed que

Cruzada de

la

que sigue

la
:

el

Nueva
El Rey.

Nos somos informados,

haber predicado Bulas en pueblos de Indios, se han seguido algunos inconvenientes,

se

y que no conviene que

al presente se

prediquen en

ellos, ni

que seen apremiados que las tomen,

por no estar tan instruidos en las cosas de nuestra Santa F Catlica como convernia. Por
ende, yo vos mando, que de aqu adelante no prediquis ni consintis que se prediquen Bulas

algunas en esas Provincias,

si

no fuere en pueblos de Cristianos, y en lengua castellana; ni apre-

miis ningn Indio que las tome, ni que venga los sermones, contra su voluntad. Fecha

en Barcelona,

de Mayo de 1543 aos. Yo

el

Key.

Y porque la

dicha Cdula suso incor-

porada conviene que se guarde tambin en esa Provincia, porque en una tierra nueva, donde
hasta ahora estu poco instruidos en las cosas de nuesta Santa F Catlica los naturales de ella,

no conviene que se prediquen Bulas algunas en pueblos de Indios por ninguna via que sea, vos

mando que

veis la dicha Cdula, que suso va incorporada, y

dado, la guardis y cumplis

de 1546 aos.

Yo

Fecha en

la villa de

como

si

para vosotros se hubiera

Madrid, 29 dias del mes de Noviembre

el Prncipe.

(Cedul. Arz. de Lima, tom. 1.)

V.

PROHIBE SAN PIO V A LOS RELIGIOSOS DE LA SAGRADA ORDEN DE PREDICADORES HACER


USO DE LA FACULTAD DE ELEGIR CONPESOR EN VIRTUD DE LA BULA.
Pius Episcopus, Servus servorura Dei.

Eomani

Ad perpetuam

rei

memoriam.

Pontificis circumspecta benignitas honestis peteutium votis,

qua3 personarum sub

Religionis jugo Altissimo famulantium statum et salubrem directionem respiciunt, ad exauditionis

1.

gratiam libenter admittit,


Exponi nobis nuper

et favoribus prosequitur opportunis.

fecit dilectus Pilius

Prior Provincialis Provinciae Hispanise, Ordinis

Fratrum Praidicatorum, quod cumin Bulla Cruciat Sancts,


tlica

Sede conced

batum, qui

soleut, detur facultas eligendi

possit Christilideles absolvere a casibus

etiam, quB dictai Sedi resrvala sunt

otaliis privilegiis, quse ab Apos-

Confessorem idoneum, ab Ordinario approOrdinario reservatis, et a quibusdam

Religiosi dicti Ordiais, seu

eorum nounuUi etiam

his

PARTE

716

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

i'^

facultatibus uti prsesumunt, et illarum prsetextu eligunt Confessorum aliquando, prseter eos,

qui a snis PrEelatis, pro audicndis eoram confessionibus deputati sunt quod aliquando in

eorum

speciale

vcrgit detrimentum. Quare prredictns

Prior Nobis Inimiliter supplicari fecit,

quatenus in pramissis opportune providere de beniguitate Apostlica dignaremur.

2. Nos igitiu-liujusmodi obviare

eiimdem Priorem a quibusvis Excommuni-

volentes, ac

cationis, siispensionis et intcrdicti, aliisqiie senteutiis, ceiisuris etpcenis a jure vel ab

quavis occasione vel causa

lats, si

quibus quomodolibet innodatus

tium dumtaxat consequenduin, harum

modi supplicationibus
particularium,

serie absolventes et absolutura fore censenes, hujus-

quam

extra

eam

quod iidem Fratres

intentionis existere,

locum minime habere neo

ubilibet,

indultorum

eligendi confessorera et absolvendi a casibus

Fratribus et Sororibus, Monialibus totius Ordinis praBdicti,

Hispanice hujusmodi,

homine,

ad effectura prEsen-

inclinali taleni conccssionem Cruciata? sanctaj et aliorum

quantum ad prccdictum articulum

cum

reservatis,

existit,

et Moniales,

tam

Provincia;

censeri, sed nostrse

quantum ad Sacramenti

Poenitentise seu

Confessionis administrationera, dispositioni suorum Prajlatorum subjecti sint, Apostlica auctoritate, tenore prsesentium, perpetuo declararaus

potestatis se

cum

siibditis

eisdera

tamen

Prajlatis, ut in

usu hujus

benignos et fciles exhibeant, prsecipieutes et mandantes.

3. Et insuper, quia Sacrum (Ecumenicum Genrale Trident. Concil. concessit Episcopis,


ut absolvere possint in foro animse seu conscientise ab mnibus peccatis, et dispensare ia
irregularitatibus, prout sess. 24, cap. C, habetur

conditionis,

quam

ne Prior Conventualis et Superiores Praelati

quam

extra eara ubilibet in hac parte deterioris

Clerici, aut scecularcs existant,

eisdem Priori Conventuali et Superioribus

dicti totius Ordinis,

tam

in dicta Provincia,

Pra;lats, ut ipsi per seipsos

idem oranino possint

in Fratres et Moniales dicti Ordinis sibi

subditos, quod possunt Episcopi in Clericos et Laicos sibi subjectos, tam quoad absolvendi et
dispensandi hujusmodi, quam alias quascumque facultates, eadem auctoritate et tenore, etiam

perpetuo concedimus et indulgemus, ac etiam declaramus.


4. Decernentes presentes Litteras perpetuo durare et valere, et sub quibusvis illarum

cousimilium, vel dissimilium concessionum,

indulgentiarum

suspensionibus, alterationibus, derogationibus, vel

Nos

et successores nostros.

Romanos

cam, etiam ex quavis causa, aut


factis et faciendis

emanabunt,

toties

Pontfices, pro

5.
et

Non

tempore existentes aut Sedem Apostoli-

nullatenus comprehensas, sed semper ab


in pristinum

et

ille

queque et inane,

si

secus super bis a

obstantibus prsemissis, et quibusvis Apostolicls ac Universalibus, Provincialibus


editis, specialibus vel genfiralibus Constitutionibus et Ordinationibus.

ratis statutis et consuetudinibus, privilegiiis

sub quibuscumque tenoribus

Quibus mnibus

foret, tenorenl

et forrals, ac alias

de

lilis

quomodolibet concessis, approbatis

eorumque

mentio habenda, aut aliqua

suum, ac

si

vel quavis firmitate alia robo-

queque, indultis, et Litteris Apostolicis quibus-

et singulis, etiamsi

specifica, individua et expressa

servanda

nuuc etpro tempore

exceptas, et quoties

validisslraum statum restituas, et de novo concessas

Necnon quibusvis etiam juramento, confirmatione Apostlica,

et innovatis.

illls

auctoritate, scienter vel ignoranter, contigerit attentari.

Synodalibus Conclliis

vis personis,

gratiarum revocationibus,

alias quomodolibet, canonice vel de facto,

existere et fore, ac censeri et sufragari deber. Irritum

quoquam, quavis

et

contrariis dispositionibus, etiam per

aliis

alia

totis tenoribus specialis,

exquisita forma ad

hoc

de verbo ad verbura, nibil penitus omisso, et forma in

eis tradita observata insererentur prsesentibus, pro sufficienter expressis habentes, illls alias in

suo robore permansuris, hac vice dumtaxat specialiter et expresse derogamus, cseterisque
contrariis

tum, quod

quibuscumque, aut

si

aliquibus communiter vel divisim, ab

interdici, suspend vel

eadem

sit

Sede indul-

excommunicari non possint per Litteras Apostlicas non

717

SECCION PRIMERA.
facientes

plenam

et expressam, ac

verbo ad verbum de indulto hujusmodi raentionem.

de

Datum Rompe, apud Sanctum Petrum, sub annulo

Piscatoris, die 21 Julii 1571, Poatificatus

Nostri anno sexto.


(Bular.

Rom. tom

8, pg. 172.)

RESUMEN DEL BREVE ANTERIOR.


1.

Habiendo expuesto

al Pontfice

el

Provincial de la

Espaa, que algunos Religiosos de su Orden usaban de


para elegir confesor y ser absueltos por

Orden de Predicadores, de

la

Provincia de

la facultad de la Cruzada y de otros privilegios

de los reservados Episcopales papales, y que con ste pre-

texto elegan alguna vez en detrimento suyo Confesores fuera de los designados por el Provincial
2. El

Santo Padre, hacindose cargo de

zada o por otros privilegios, en cuanto

lo expuesto, declara

que

la

facultad concedida por la

articulo de elegir Confesor y ser absueltos de reservados,

al

no tiene ningn lugar con los Religiosos y Religiosas de dicha Orden, tanto en

como

Cru-

la

Provincia de Espaa

fuera de ella; sino que su intencin es que los dichos Religiosos y Religiosas en cuanto al Sa-

cramento dla penitencia, se sujeten la disposicin de sus Superiores.


Pero recomienda los Prelados, que en

3.

el

uso de sus facultades se muestren benignos y

fciles

con sus subditos.


4. Mas,

como

el

Concilio Tridentino concede a los Obispos

dos ocultos, y dispensar


Superiores de

la dicha

las

irregularidades,

Orden, tanto en

condicin que los Clrigos Seculares


ul ipsi

la

ses.

24,

c.

6.

la

facultad de absolver de todos los peca-

para que

el

Prior Conventual y Prelados

mencionada Provincia, como fuera de

ella,

no sean de peor

concede los mismos, PriorConventual y Prelados Superiores,

per se ipsos idem omnino possint, acerca de sus Religiosos y Religiosas, tanto en lo sobredicho,

acerca de absolver y dispensar, cuanto en cualesquiera otras facultades. Para lo cual concede sus
Letras un valor perpetuo, por stas palabras
petuo durare

et valere.

Dado en 21 de

atque etiam declaramus, decernentes prasentes Litteras per-

Julio de 1571, de su Pontificado ano sexto.

OBSERVACIONES.
1.

Este motu proprio de S. Pi.

2.

En todo

lo

fu expedido para la sagrada

Orden de Predicadores.

gracioso es comunicable los Mendicantes, y por

nes Religiosas, tanto mediatos

como

tienen los Prelados de las Orde-

inmediatos, para con sus subditos,

Tridentino concede los Obispos respecto de sus Diocesanos en

el

la

mismu

facultad,

que

Cap. Liceat Epicopis. ses. 24,

el

c. 6.

VI.

CDULA CON MOTIVO DB LA VICTORIA DE LEPANTO.


El Rey.

Muy

ReVdo.en Cto.Padre Arzobispo de la Ciudad de los Reyes de

las

Provincias del

Per del nuestro Consejo. Esta os mando escribir para que sepis la victoria.que N.Seor ha sido
servido darnos en siete de Octubre pasado, contra toda la armada del Turco, yendo por General
de la nuestra

el

Serensimo

Don Juan de

Austria,

mi hermano, que ha

sido cosa de grande

importancia para la quietud y sosiego de toda la Cristiandad ; por que se le deben dar y doy
muchas gracias su Majestad eterna, de cuya Divina mano y voluntad todo procede. Y as
os encargo, deis rden

como en

esa Santa Iglesia, y eu las de vuestra Dicesi, en las oraciones

y sacrificios, que se hacen, se le den por la Merced, que en esto y en todo, continuamente nos
hace, suplicando su Divina Majestad lleve adelante estos buenos sucesos para su santo servicio,

y conservacin y aumento de nuestra Santa F Catlica, y asimismo ordenis se hagan

PARTE

718

4a

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

oraciones por las nimas de los que hubieren muerto en ello, en que
De San Lorenzo, 26 de Setiembre de 1571 aos. Yo el Rey.

(Cedul. Arz. de Lima, tom.


Nota.

La

me

haris placer y servicio.

1.)

fecha do sta Cdula data del 26 de Setiembre, poro debe sufrir algn error

en 7 de Octubre. Por

lo cual parece

pues

la batalla se di

debe ser su fecha del 26 de Octubre.

SEGUNDA EPOCA DE LA CRUZADA, DESDE 1573 A 1624.


1573. 10 de Julio. El Papa Gregorio XIII enriqueci con nuevas gracias y privilegios la
Cum alias felicis recordationis, expedido con sta fecha.

Bula de la Cruzada en su Breve


(Vase

el n. 1.)

1573. 15 de Setiembre.

que Felipe

la

II

manda

En

ste dia se despach la primera

Cdula Real sobre

la Cruzada, por

se publique en las Amricas dicha Bula, y se guarde la Instruccin del

Seor Obispo de Segorbe, Comisario General de Cruzada. (Vase

el n. 2.)

1574. 5 de Marzo. Con sta fecha concedi Gregorio XIII, que se pudiesen sacar dos Bulas,
ai^

de vivos como de difuntos, para ganar dos veces las Indulgencias. Cita sta concesin

P. Menach, trat.

En
la

el

mismo

1,

dia.

Declar

que

el Pontfice

tanto Secular

el Clero,

como Regular, excluido en

Bula del Privilegio de Lacticinios en tiempo de Cuaresma, podia libremente en virtud de

misma Bula de Cruzada, comer huevos y

Lacticinios en los

dems ayunos y

las palabras sustanciales de ste Breve,

declaramus intentionis nostrce fuisse

tos,

et esse,

Archiepiscopos, Episcopos aliosque

la

dias prohibidos del

Hace mencin de
Manuel Roderico, que son stas

ao. Esta es la primera Declaracin, que se encuentra de la Bula.

ch y trae

el

dub. 17, pg. 243.

ella
:

Mena-

Insuper

sub indulto vescendi ovis et Lacticiniis Praela-

necnon

Superiores et inferiores,

alias personas

Ecclesiasticas, Regulares et qui in ordine Presbyteratus fuerint sseculares, etsi sexagenarii

non fuerint, extra quadragesimalia jejunia tantum,

totius anni

comprehensos esse,

(Explic. de la

Bula

VI,

Duda

in

mnibus autem temporibus

tmpora quadragesimalia

et ipsis extra dicta

et jejuniis

uti licere.

la.)

1574. 18 de Noviembre. Declar tambin el Pontfice, que su mente no habia sido suspender
las gracias de la

Cruzada por

lench, Exp. Bull. lib.

I.

1.

el

Jubileo, y lo

mismo

declar despus Clemente VIII. (Trul-

Dub. XIV.)

1575. 14 de Enero. Se despach la segunda Cdula Real sobre la Cruzada, y por ella consta
1 que la primera publicacin de la Bula en Amrica se hizo el ao 1574 : 2 que la segunda
:

debia hacerse en 1575

3" que la Bula se publicaba de ao en ao. (Vase el n. 3.)

1575. 15 de Enero. Declar

el

huevos y Lacticinios obliga en


(Vase la Seccin 2a, Epoca 2a.)

Papa por medio de su Nuncio en Madrid, que


los

Domingos de Cuaresma

los

la abstinencia de

no dispensados en la Bula

1575. 3 de Mayo. Se prohibe en la Compaa de Jess elegir (!)onfesor en virtud de la Bula,

Empieza

sin prvia licencia del Superior.

1576. 17 de Febrero. Seproroga

Alias

felicis,

por el cual consta

se publicaba en

la

el

Breve

Decet

Bula por otros

que San Pi

Espaa de dos en dos aos

seis aos,

segn

Pontifican. (Bull. Soc.)


el

Breve, que comienza

concedi la Bula para tres bienios, y que

2" que el Comisarlo

fu el Obispo de Cuenca, D. Bernardo Fresneda, y que


de Segorbe y Albarracin. (Vase el n. 4.)

1576. 22 do Setiembre. Habiendo sabido

Romanum

el Pontfice,

el

nombrado por

el

mismo

S. Pi,

Sucesor fu D. F. Francisco, Obispo

que algunos daban la Bula una inter-

SECCION PRIMERA.
pretacion sutil y curiosa
elegir Confesor

su Breve

verdadera, y que pretendan en su virtud tener facultad para

ser absueltos, lo

menos en

entonces se aadi en

dos palabras excepta hwresi. (Vase


1577.

En

ste ao,

que tienen

la

Predecesor

Cruzada aquel parntesis con stas

el n. 5.)

segn Claudio Clemente, Decad.

cin, concediendo los

declar por

tal su intencin, ni la de su

Sumario de

el

de la hereja mixta

el fuero interno,

que no habia sido

Officii nostri 'partes,

T desde

S. Pi V.

ms que

719

la

9, expidi

Gregorio XIII una Constitu-

Bula, que en su navegacin las Indias gocen de las

Indulgencias de la Cruzada, rezando las preces delante de alguna sagrada Imgen. Alcedo la
refiere al

ao 1573, y la llama Declaracin. (Fastos, Ord. 152.)

1578. 10 de Abril. Se despach la Cdula para la tercera predicacin dla Cruzada en


rica.

Am-

(Vase el n. 6.)

1578. 5 de Setiembre. Considerando

mucha

dentro de un ao, por la

el

Pontfice la dificultad de publicar en

extensin de sus Provincias;

In tanta negotiorum mole, disponiendo que,

as

motu proprio

Amrica

1512. 30 de Julio. Se despach la Cdula Real, para que conforme al Breve de

Amrica

la

Bula de bienio en

Bula
:

en la prroga presente como en lo que faltase

de la anterior concesin, la publicacin de la Bula se haga de bienio en bienio. (Vase

se publicase en

la

expidi el Breve

bienio.

el n. 7.)

Su Santidad

Consta tambin por sta Cdula, que en

Quito fu nombrado Comisario Subdelegado de Cruzada

el

limo. Sr. Obispo D. Fr. Pedro de la

Pea, segundo Obispo de Quito, y el primero que en ste Obispado tuvo el carcter Episcopal,
por haber muerto su predecesor sin consagrarse. Fu Religioso Dominico, y tom el hbito
y
profes en el Convento de

San Pablo de Burgos

de

all

de la Nueva Galicia, y fu Provincial de la de Mjico

pas la Amrica, visit la Provincia

despus fu promovido la Silla de

Verapaz, y de sta la de Quito, en 28 de Febrero de 1563. Vivi en sta

en Lima

el

Lmense. (Vase
1583.

silla

20 aos, y muri

7 de Marzo de 1583, donde fu convocado por Santo Toribio para el segundo Concilio
el n. 8.)

de Enero. Expidi Gregorio XIII su Breve

Cm

sicut exponi, en favor de los

Indios. Esta Constitucin se di causa de las dudas, que se suscitaron con el Breve Officii

nostri partes, del 22 de Setiembre de 1576, de que utes hicimos mencin.

Papa prohibi absolver de

la hereja

En aquella

fecha el

mixta en virtud de la Cruzada, y de sta prohibicin naci

escrpulo de algunos para absolver los Indios de la hereja : escrpulo la verdad mal
fundado, porque los Indios tenan privilegio para ser absueltos de la hereja por Bula de

el

Paulo

III, y no por la Bula de Cruzada, de que habl el Pontfice en el expresado Breve de 1576.
Al escrpulo dicho respondi el Papa, declarando que su mente no fu restringir en nada las
facultades concedidas los Arzobispos y Obispos de Amrica en favor de los Indios. Pero no

fu intil la propuesta de ste escrpulo al

Romano

Pontfice; pues en ste Breve extiende la

ad ntrumque forum : concediendo sta gracia todos los


hijos de Moros Indias, de Indios
y Moras, para ser absuel-

facultad de absolver de la hereja

Indios de uno y otro sexo y los

tos no solo de la hereja, sino tambin del cisma, idolatra y de todos los reservados la Santa

Sede, etiam in Bulla Cccnce contenta. (Vase la la Parte, Tratado

1584. 25 de Mayo. Declar

el

Papa en

la

2,

Secion 3a.)

Bula Ascende^ite Domino, que

Compaa de Jess, que hacen

los votos simples,

munin. (Bullar. Cherub. tom.

2, Const.

los Religiosos

de la

son verdaderos Regulares, y que los desertores


6 Apstatas no pueden en virtud de la Cruzada elegir confesor para ser absueltos de la Exco1585. 27 de Octubre. Sixto

LXXXIX.)

prorog la Bula de la Cruzada por su Breve, Indulgmtias

et

gratias. (Vase el n 9.)

1588. 30 de Diciembre. Cdula Real dirigida al Predicador de la Cruzada. (Vase el n 10.)

PARTE

20

COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4 PRIVILEGIOS

1591. 6 de Abril. Expidi Gregorio

XIV la Bula

de la Cruzada, para la Corona de Portugal

contra los Africanos enemigos del nombre Cristiano.

Aunque sta Bula no pertenece

de Espaa, se halla vigente en la India Oriental y en


su Brasilia Pontificia.

Y para comprender

el Brasil,

donde escribi

el

la

Corona

P. Mrquez

bien ciertas materias, que se tratan en sta obra,

conviene tener presente sta Bula concedida Portugal, en la cual no se encuentra restriccin

alguna para

el

Clero respecto lacticinios

lo

que no sucede en la Espaola. (Vase

1599. 23 de Noviembre. Clemente VIII declara por su Breve,

Eomani

el n" 11.)

Pontificis, que en los

Conventos y Monasterios del Carmen no se puede hacer uso de la facultad concedida por la
Cruzada para elegir Confesor, sin licencia de sus Superiores.
Esta

misma

prohibicin se hace extensiva las

Espaa 6 fuera de

cantes, en

ella.

1600. 20 de Diciembre. El
el

(Vase

dems Religiones Mendicantes y no Mendi-

el n 12.)

mismo Clemente, por su

Breve,

Cum

nos Venerbilium, confiere

cargo de Comisario General de Cruzada al Sr. D. Felipe de Tassis. Hllase ste nombramiento

impreso en un pergamino juntamente con la Bula de la Cruzada, cuyos documentos son apreciables por su antigedad,

Bula. (Vase

el n

y por ser de

los primeros,

que pasaron la Amrica sobre dicha

13.)

1601. 22 de Marzo.

Primera Cdula

auxiliatoria de la

Cruzada por

nuevo Rey Felipe

el

III.

(Vase el n" 14.)


1602. 20 de Noviembre. Adjunta los documentos, que acabamos de expresar, se halla el

Edicto del Seor Tassis con sta fecha, en el

mismo pergamino. Por

l se v la prctica

de la

antigedad en la suspensin de todas las indulgencias y gracias extraas la misma Bula, con los
mismos mandatos, que impuso su Sucesor, el Comisario Sotomayor, de cuyo Edicto se ocupa el
limo. VillarroeL Por sta razn se inserta aqu, como norma de los Edictos de la antigedad.

(Vase el n 15.)

DOCUMENTOS
de sta seciinda pooaI.

BULA DE LA CRUZADA.
Gregorius Papa XIII.

Cum

et

gentise

dem
Filii

alias

felicis

alise

gratise,

Prffidecessor

nostri

recordationis

Ad futuram

et facultates,

indulta

Hispaniarum Regis

memoriam.

spirituales

quam

ad exercitum

Catholici,

praedictum bellum contribuentibus, et certa alia


serat, ea,

tam

protciscentibus seu mittentibus

Philippi,

rei

Pius Papa V, Prsedecessor noster, cupiens

sibi

quas

Charissimi in Christo

contra Turcas

incumbentia,

ut indul-

temporales,

comparatum, seu ad
adimplentibus conces-

qua decet, puritate publicarentur, illarum omnium summarium (quod etiam per

illis uti voluissent, recipi, et per eos retineri deber decrevit) sub
forma confecerit. Curaque postmodum, tara ipse Pius Prsedecessor, quam etiam

omnes, qui

certis

modo

(ipso de

et

medio,

Nos, divina favente clementia ad Summi Apostolatus apicem


ampliaverimus,
et nonnullas etiam de novo concesserimus, prout in
omnes

sicut Dno. placuit, subate)

assumpti, illas
diversis

tam

ac propterea

quam

ipsius Prsedecessoris,

summarium

quam

illud sic

nostris desuper confectis Litteris plenius continetur

confectum etiam ampliatione indigeat

ipse Pius Prsedecessor, zelo zelantes, ut illud

quam purissimum

ac non minori

hominum manus
perveniat, illud de novo confici curavimus, infrascripto sub tenore, videlicet Hoc est Summarium Indulgentiarum et aliarum gratiarum, per fel. recor. Pium Papam V. primo, et deinde
in

SECCION PRIMERA.
per sanctiss. in Christo Patrem et

721

Dnm. nostrum Dnm. Gregor. Divina providentia Papam

per suas Litteras concessarum, per omnes

Christi Fideles, qui

lilis

etretinendum. Pius itaque V, et snccessive Greg. XIII, Komani Pontfices


in

eorum

Litteris

Primo concedunt

expressis.

prsedicti, ex causis

prsedicto Philippo Eegi, huic defensioni et

expeditioni contra Turcas et Infideles assidua cura et diligentia incumbenti


et singulis utriusque sexus Christi Fidelibus, in

bus, ac etiam Sardinise, necnon Sicilise, ultra

XIII,

uti voluerint, recipiendum

Hispaniarum Regnis

Pharum

necnon mnibus

et Insulis illis adjacenti-

similiter Regnis, lois, terris, oppidis

etdominiis Terrsefirmse et Indiarum Maris Occeani.seu alias nuncupatis, eidem Philippo Reg,

tam medate quam immediate,

et alias

quomodocumque
annum a die

et qualitercumque subjectis consis-

tentibus, et ad illa declinantibus, qui intra


locis predictis facendse

inchoandum Fidei

Hispaniarum contra Turcas


facturi suis

rint, aut,

ad exercitum praedicti Serenissimi Regis


genus

et alios Infideles in illos pugnaturi aut aliud

sumptibus accesserint,

manserint, Plenam

zelo moti

publicationis prsesentium, in singulis

et

servitii gratis

ibidem usque in finem expeditionis ejusdem anni per-

omnium peccatorum suorum

(si

de

illis

corde contriti et ore confessi fue-

non valentes confiten, id corde desideraverint) Indulgentiam

et

remssionem, quse

proficiscentibus ad recuperationem Terrse Sanctse, quseque in anno Jubilsei conced consuevit.

Item declarant, quod eamdem Indulgentiam assequantur, qui ante finem expeditionis, aut
ad exercitum, aut in eodem exercitu obernt; et

itinere

in

qui, propter infirmtatem seu

illi,

aliam super venientem veram necessitatem, inde recesserint. Item, qui alios suis impensis
miserint, dummodo si mittens fuerit S. Romanse Ecclesise Cardnalis, Primas, Patriarcha, aut
Episcopus, Regs Filius, Princeps, Dux, Marchio, aut Comes, mittant quot bomines, usque ad

decem

inclusive,

cujuscumque
si

commode poterit nec

mittat pauciores quatuor,

sit conditonis,

si

sve lacus sive Clericus ssecularis,

plures non poterit: alius vero

unum

mittere teneatur

quod

tenues adeo fuerint facultates, ut id prsestare non possit, eo casu do vel tres aut quatuor,

stpendium un persolvant, pro rata facultatum inter eos distribuendum. Item, Capitula Eccle-

tam foeminarum quam maseorumdem Capitulorum et locorum praecedente Capitulan seu


unum miserint. Item, eadem Indulgentia suffragabitur per moduin

siarum, Monastera et loca etiam Regularium et Mendicantium,

culorum,

pro

decem

persons

Conventuali deliberatione,
suffragii

etiam anmabus defunctorum, pro quibus in hujusmodi subsidium

milites mitti contigerit

proficisc,

vel

aut pro quibus non cuntes, nec mttentes de bons suis, juxta taxam

per Commissarium, personarum qualtate nspecta, faciendam, pro Relgons defensione contulernt. Item,

eamdem indulgentiam assequantur etiam omnes,

fuerint. Item, Clerici sa3culares, qui ab Ordnars,

licentia

verbum Dei

in

eodem

et

qui mittentur,

exercitu prajdicaverint,

confessioncs audierint,

celebraverint, vel alia Ecclesiastca et pa mnisteria exercuerint. Quibus

ut beneficiis tam Saecularibus,


exceptis beneficia

quam Regularbus

declaratur. Item, conceditur

tamen

mnibus

dictum annum, ex bonis

infra

quod in die

praidctis,

sib a

Deo

pauperes

seu Missas

etiam conceditur,

per idneos Vicarios deservir possint,

curam animarum habentia obtuentibus. Item, Milites

jejuniis votivs vel Ecclesise excusantur, et

si

Regulares a suis Superioribus habita

necnon

in bello occupati a

festo belli negotiis vacare possint


iis,

collats, in

qui nec ibunt nec mitteut.

si

hanc expeditionem pro Relgons

defensione lberaliter contulerint, ut, dicto anno durante, possint in Ecclesis, in quibus alias

Divina

interdicto durante, quomodolibet celebrare permissum fuerit, vel in privato


Divinum cultum tantum deputato, ab Ordinario visitando et designando, etiam
tempere interdicti, cui psi causam non dederint, vel per eos non steterit quominus amoveatur
et qui facultatem ad id a Comraissario Generali habuerint, etiam per lioram antequam illuoffica,

Oratorio ad

cescat dies, et per

TOM

I.

horam post meridiem,

in sua ac familiarium et

domesticorum ac cousan90

PARTE

722

guineorum suorum

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

prsesentia, Missas et alia Divina officia per seipsos, si Presbyteri fuerint,

celebrare, vel per alium celebrari facer, et tempere interdicti Divinis interesse

eis

tamen,

qui privato Oratorio ad prsemissa, uti voluerint, ut quoties id fecerint, aliquas preces Deo pro

unione Principum Christianorum contra Infideles, eorumque contra eosdem victoria fundere
tcneantur, imponitur. Item, Eucharistiam et alia Sacramenta, praeterquam in die Faschatis

mortuorum corpora (nisi forte vinculo Excommiinicationis innodati decesserint)


pompa sepeliri. Item, ut, dicto aono durante, in mnibus et singulis

recipere. Item,

cum moderata

funerali

Regnis, Insulis,

locis, terris, oppidis, et

dominiis prsedictis

non extra

(et

carnibus de

illa)

consilio utriusque Medici temporibus jejuniorum totius anni, etiam quadragesimalibus, vesci,

ac pro eorum libito, ovis et lacticiniis


caeteris jejunii Ecclesiastici

ita,

quod qui carnes non

(1)

comederint, servata in

forma, dicto jejunio satisfecisse censeantur

et

sub hoc indulto

vescendi carnibus, ovis et lacticiniis comprehenduntur omnes cujusvis militia Regulares

Patriarchis vero, Archiepiscopis et Episcopis, aliisque inferioribus Prselatis, necnon aliis per-

minime

sonis Ecclesiasticis Regularibus, et qui in Ordine Presbyteratus fuerint ssecularibus, id

conceditur, nisi sexagenarli fuerint. Item, erogantes prsdicti, qui diebus jejunio non suppositis,

ad iraplorandum Divinum auxilium pro unione et victoria

jejunium, vel,

si

prsedictis,

voluntariura

jejunare legitime impediti fuerint, aliud opns pium, arbitrio eorum Confes-

soris vel Parochi, assumpserint, et

simul preces ad

Deum

pro unione, et victoria praedictis

fuderint, toties quoties id fecerint, dicto anno durante, quindecim annos et totidem Quadra-

genas de injunctis
et insuper

eis et

quomodolibet debitis poenitentiis misericorditer in Dno. relaxantur

omniura precum, eleemosynarum, peregrinationum,

etiara

Hierosolymitanse, et

aliorum bonorura operum, quaj in universali militante Ecclesia, et singulis ejus membris
fiunt, participes

redduntur. Item, qui, dicto anno durante, in singulis diebus stationum almse

Urbis quinqu Ecclesias seu altarla seu, in illorum defectum, quinquies


visitaverint, precesque

ad

Deum

nnum

pro unione et victoria prsedictis fuderint,

altare devota

omnes

et singulas

modum

Indulgentias Stationum intra et extra muros prsedictse Urbis, tara per se, quara per
suffragii pro defunctis, pro

praidicti purius

ad

Deum

quibns visitaverint, consequantur. Item, quo omnes et singuli

preces fundere et efficacius

Divinum auxilium implorare

possint,

conceditur, ut possint eligere confessorem ssecularem vel cujuscumque etiam Mendicantiura

Ordinura Regularem ex
fuerint

et

iis,

qui ab ordinario, et quoad Regulares, semel tantum approbati

ab eo quorumcumque peccatorum

et

censurarum (etiam Sedi Apostolicse et in

Bulla Coense Dni. reservatorum et reservatarum) Plenariara Indulgentiam et reraissionem

semel in vita et semel in mortis articulo

aliorum vero Sedi Apostolicse non reservatorum ac

reservatarum, toties quoties coutebuntur, absolutionem et remissionem, mediante salutari


poenitentia

secundum culparum exigentiam. obtinere

modo etiam,

in

casibus, in quibus

necessaria erit, per ipsos, vel dato impedimento, per hseredes aut alios, satisfactio fiat

et illis

vota omnia (ultramarino, tastitatis et Religionis dumtaxat exceptis) in aliquod subsidium

hujus expeditionis per

eumdem

confessorem commutari. Item,

si

dicto anno durante, contingat

ob repentinam mortem, vel confessorum absentiam, sine confessione decedere (modo contriti
decesserint, et prius statuto tempore coufe.si fuerint, eque hujus concessionis fiducia negli-

gentiores fuerint) Plenariam, ut supra, remissionem consequantur. Item mandatur, ut sum-

marium hoc per omnes

Christi Fideles, ad prsedictum bellum contribuentes, qui hujusmodi

gratiarum participes esse voluerint, recipiatur, et retineatar

(1)

Este non parece quo debe suprimirse, como bien se advierte en

Turin, en una nota puesta al Breve do Urbano VIII

el

nec circa sibi

concessas

Bulario publicado recientemente en

Alias felicis recordationis, dado 14 de Junio de 1624.

SECCION PRIMERA.

723

qua facltate eisdem

gratias errare, nev alii illas sibi usurpare possint, et unusquisque

ab

et facultatlbus utatur, docere valeat. Item, Pius prsefatus voluit alias Litteras

data

VIH

Kalendas Januarii,

Pontificatiis

sui

anno

tertio, concessas, vlribus

gratiis

sub

ipso,

omnino

carera,

nulliusque roboris vel momenti esse. Item omnes Ordinarii Episcopi et Arcliiepiscopi dictorum

Regnorum, Insularum, terrarum, oppidorum

et

dominiorum prfidictorum enixe rogantur,

et

omnes pcenas pecuniarias, etiam loco corporalium, durante dicto anno iraponendas seu exigendas, huic tam pi operi omnino velint applicare,
eseque poenae omnes, de quarum tamen quantitate assertioni Ordinariorum, quorum conscientise
q virtute Sanctee Obedientise eis prascjpitur, ut

onerantur, standum esse decernitur, thesauro ejusdem expeditionis contra Turcas et alios

una cura

Infideles ex nunc, prout ex tune, applicantur et appropriantur,

aliquidin hujus expeditionis prajudiciura, vel ad

eam euntium

pcenis eorum, qui

patraverint. Item, Reverendo

Patri Dno. Episcopo Segobricensi et Albarrazinensi, Commissario et Receptori Generali bujus


expeditionis deputato et constituto, ut supra Ordinariorum hujusmodi pcenis inquirore, et

contra eos, qui in pra^judicium hujus expeditionis, aut ad

Ac

proceder.

male ablata

super

illicite habitis,

eam euntium

aliquid patraverint,

necnon super medietate legatorum omnium,

facta sint, si legatarii per

annum

propter

qufi

in exactione negligentes fuerint, ac super

quse facta erunt, et quae, dicto anno durante, fient, si legatarii inveniri non poterunt

etiam super male ablatis et per usurariam pravitatera, aut aliter male acquisitis,
premissis casibus (praterquam dictse annalis negligentiae)
solutio facienda est, prsestito per restituentem

personse,

illis,

necnon

mnibus

si in

quibus restitutio seu

juramento de diligentia per

eum

facta pro

inveniendo legatario seu creditore et minime invento, non reperiantur, componere, et ita
debitores liberari possint. Item, prsedicto Commissario et Receptori Generali datur facultas,

ut suspendere possit, dicto anno durante, omnes smiles aut dissimiles Indulgentias et facultates ab

eisdem et Sede Apostlica, vel ejus auctoritate, quibusvis Ecclesiis, Monasteriis,

Hospitalibus, piis locis, Universitatibus, Confraternitatibus et singularibus personis in Regnis,


Insulis,

terris, locis

et dominiis

(etiam in favorem fabricse Basilic<e Principis

prsefatis

Apostolornm de Urbe, vel alterius similis Cruciatse,

si

quae in Regnis, Insulis, terris, locis et

dominiis prsefatis recepta, adhuc dureut) concessas hujusmodi


contra suspensionem facientes, continerent

ita ut interim

etiamsi clausulas aliquas,

eque publicar! eque prsedicari

eque publicatse cuivis hominum communiter vel divisim sufiFragentur exceptis


tamen concessis Ordinum Mendicantium Superioribus, quoad eorum Fratres tantum. Item,
dicto Commissario etiam conceditur facultas, ut ipse, per se vel alium seu alios, quando et

possint,

quoties sibi videbitur,Indulgentias et alias gratias per

eum

suspensas in favorem illorum, qui

praesentium gratiarura, in hanc causara pro Religionis defensione concessarum, participes


effecti fuerint, revalidare

absque aliquo prsemio possit. Item etiam datur facultas eidem Com-

missario, componendi'cum bis, qui ad restitutionem fructuum, ex omissione

carum tenentur
vel

quorum

ita

ut quantitas compositionis, pro medietate Ecclesiis vel

horarum Canoni-

aliis locis,

quarum

ratione horas prsedictas recitare debent, et pro altera medietate in subventionem

hujus negotii detur. Item, similiter conceditur facultas dicto Commissario, dispensandi et
componendi super irregularitate eum his, qui quibusvis Ecclesiasticis censuris ligati, Missas
alia

Divina ofBcia (non tamen in contemptum clavium) celebraverunt, seu alias se immis-

cuerunt

et

super alias

illis

qualibet irregularitate, praiterquam ratione homicidii voluntarii,

autSimoniae, vel Apostasia) a Fide, aut Haeresis, vel propter


contracta,

cum

retentione Beneficiorum

et

fructuum ex

inhabilitatis exinde provenientis, abolitione et execulione


nullis datis Litteris, seu per confessores laceratis)

cum

malam Ordinum

eis

susceptionem,

perceptorum, et infamiae ac

Ordinum non male susceptorum


his, qui

primo ct secundo

ac

affinitatis

PARTE

724

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

ex fornicatione contractse, gradibus conjuncti, matrimonium coutraxerunt

Concilium Tridentinum
sint

illius

servaverint

impedimentum

scandala dispensandum judicaverit; dispensare


;

post

extiterit,

matrimonium

etiam secrete, de novo contrahere possint, in foro conscientise durataxat,

legitimam decernere

si

ut

ignorante, de nuUitate prioris consensos prius certi-

videbitur ad evitanda scaudala, causa nuUitatis,

ficato, tacitaque, si

dummodo,

ac impedimenta hujusmodi penitus occulta

tempore contracti raatrimonii impedimenti ignarus

et altar contralientium

altero, ita ut prcdicitur,

formam

prolemque susceptam

necnon etiam in superveniente simili

affinitatis

si

et

nter se

ad evitanda gravia

suscipiendam exinde

impedimento

similiter

dispensare, ut debitum petera possint. Item, etiam conceditur facultas dicto Commissario

quod personis nobilibus et qui, juxta ipsius Commissarii arbitrium,


Missas per horam ante lucera et post meridiem audire
possit.

et

qualificatse fuerint, ut

celebrara facer valeant, indulgere

Item eidem Commissario datur etiam facultas ad singulas Provincias Commissarios

deputandi et eligendi per Ordinarios locorura, praevia matura deliberatione (enerando eorum
conscientias) approbandos,

cum

simili et liraitata facltate, etiam pro collectione pecuniarum.

Item etiam, eidem Commissario conceditur facultas deputandi Notarios, quorum opera uten-

dum

erit,

ab Ordinariis tamen locorum, in quibus

Necnon cogendi

deputandi sunt, similiter approbandos.

illi

tabelliones et quemlibet alium ad exhibitionem

vel instrumentorum, huic negotio pertinentium

coram

alio,

quam

ipso Commissario, pro re

negotiis vacaverint, in judicium trahi

erit

alio

tamen a locorum

possint

quibus inhibendum

quam nobis, naque ab eo deputandi


ad hoc munus pertinente, quamdiu istia

eque possit Commissarius Generalis prsedictus coram


possint

quarumcumque scripturarum

et deinde inhibendi

Ordinariis, quibus subeunt,

autem harum Litterarum per probos et idneos


Prsedicatores, Sseculares et Kegulares quorumvis, etiam Mendicantium Ordinum (1) a suis
Superioribus approbatos, qui fideliter in hoc summario contenta populo exponant quibus
si ibi

deliquarint, coerceri et puniri. Publicatio

etiam Prsedicatoribus alimenta per quotas constitu prohibetur, cisque injungitur auditores
ita hortari, ut clare intelligatur,

quod

si

naminem

cogi

sed

tantum eorum devotionem

in loco, ubi eritfacienda publicatio, fuerit interdictum, possit

excitari. Item,

hujusmodi interdictum

per octo dies ante et post suspendere. Item, quod monere possit habentes pecunias et bona in

hoc opus destinata, seu instrumenta, vel scripturas hoc negotium principaliter vel secundario
concernentes, ut stati\n

teneantur

cum

copiara Coraraissarii aut ab eo deputati habuerint, propalare

sub poenis pecuniariis, et in subsidium, quoad Episcopos et alios majores Prselatos

suspansionis a Divinis et interdicti in Ecclesiam ingressus


latae

quoad

alios,

Excoramunicationis

sententise, a qua nonnisi a Sede Apostlica absolv possint; et qu scienter aliquod

prsedictorum retinuerit, nuUo

modo

possit harura Littararura, et gratiarum in eis contentarum,

beneficio frui. Item, declarandi quod expirante anno, oraiies supradictse facultates, gratise et

indulta exspirent, tauturaque poterunt causse pendentes ad finem perduci. Item, prohibentur

quicumque ministri
alios

et

oiciales

Sanctse Inquisitionis in Prsedicatores, Commissarios, aut

quoscumque ad hujus negotii ministerium assumi. Item, conceditur facultas eidem

Coraraissario, ut dictara subventionis quantitatem a Fidelibus, ut prsedicitur, pro vivis et

defunctis erogandam, juxta personarura qualitatem, et

Csterum, ut

illud

mnibus

patefiat,

hoc proesens

bonorum

quantitatera, arbitrari possit.

summarium de Latino

lingua, juxta ritus Provinciarum, ubi publicatio facienda erit, non

ac prsemisso aliquo convenienti, ac, pro prsesentium


convert, illudque de

(1)

Facienda

est.

illius substantia,

conditione, idneo prooemio,

ejusdem Commissarii, seu ab eo deputandorura mandato simul, vel ad

Nos parece

Autor, deben hallarse en

temporum

idiomate in vulgari

mutata

claro,

el original.

que stas otras palabras equivalentes omitidas en

(Nota de

los

EE.)

manuscrito del

SECCION PRIMERA.
partera, additis etiam

Commissarii

et

nominatim, pro singulorum

mnibus

prsedicti seu similiter

Cliristi

diebus Stationum

notitia,

totiiis

anni iutra

Deputandorum arbitrio imprimi


ad hoc specialiter deputandorum sigillo munitum,

muros bujus Alme rbis, ipsorum Commissarii

et extra

725

ab eo

et

Fidelibus, qui priemissorum participes esse volueriut, consignar! voluraus.

Quod etiam indubiam fidem, tam

in judicio,

quam

extra facer oranino decernimus. Insuper

quia difficile foret prsesentes Litteras ad singula quseque loca,

iii

quibus

de eis facienda

fides

est, deferri; volumus, et dicta auctoritate etiam decernimus, quod prasentiura transsumptis,

manu

alicujus Notarii publici subscriptis,

et sigillo

dignitate Ecclesiastica constituta?, munitis,


nalibus, adhiberetur

si

Commissarii seu alicujus personae in

eadem prorsus

forent eshibitse vel ostensae.

fides adhibeatur, qu?e ipsis

origi-

Datum Romse, apud Sanctum Marcum,

sub Annulo Piscatoris, die 10 Julii 1573, Pontiflcatus nostri anno secundo. Cses. Glorierius.
As se halla en el Edicto del Comisario General de Cruzada, D.Felipe de Tassis:

Ao de

1602.

RESUMEN E LA BULA DE LA CRUZADA.


Rey de Espaa y todos sus subditos, que movidos del celo por

1.

Concede

el

ejrcito do su Rey, durante

en

al

el

ano de

publicacin de

la

otros infieles, prestar grato algiin otro servicio,


del

mismo

ano,

la

permanecieren en

si

indulgencia plenaria, que suele concederse

el

la dicha

F se

alistaren

hasta concluirla expedicin

ano del Jubileo los que van reco-

brar los Santos Lugares. La misma indulgencia se concede los que muriesen en
concluir

la

Bula, para pelear contra los Turcos y

la

el ejrcito

ntes de

ano de servicio. La misma Indulgencia ganan los que sus expensas enviasen gente para

el

como han de

guerra. Se especifica

gracias de

Bula

la

contribuir las diferentes clases de personas, para ganar las

Primados, Patriarcas,

los Cardenales,

saber,

Arzobispos, Obispos, Hijo del

Rey, Principes, Duques, Marqueses y Condes pueden enviar hasta 10 soldados para

la

guerra, pero

no menos de cuatro. De los dems, sean Clrigos seglares debe enviar cada uno un soldado
las facultades fuesen cortas

pueden unirse dos,

pro rata de sus facultades.Los Cabildos y

tres,

cuatro para pagar

el

si

estipendio de un soldado

Coraumidades Religiosas por cada 10 personas deben pa-

gar un soldado.
2.

La misma Indulgencia se concede

ejrcito,

se funda
3.

los difuntos, por cuyo

enviasen un soldado, pagasen

la

sufragio los vivos se alistasen en el

limosna sealada por

el

Comisario. (En esta clusula

Bula llamada de Difuntos.)

la

Ganan

la

sobredicha Indulgencia los Clrigos seculares, que con licencia de su Ordinario, y los

Regulares, que con licencia de sus Prelados fuesen sirviendo

la

Expedicin en sus propios ministerios

excepto los que tienen cura de almas.


i.

Los soldados estn exentos de cualquier ayuno, y pueden ocuparse en

propiosde
3.

la

Se concede tambin

puedan en
al

las fiestas

en negocios

guerra.

las Iglesias

los expedicionarios, y

los

que contribuyeren con sus limosnas, que

que no estuvieren entredichas en oratorio privado dedicado solamente para

culto Divino, visitado ntcs y designado

por

el

Ordinario, aunque sea en tiempo de entredicho en

presencia y de los dems familiares y domsticos, celebrar Misas y otros Divinos oficios por s

su

mismos,

si

dado causa
del

fueren Presbteros, hacerlos celebrar por otro y


al

Entredicho,

ni

obsten para que se levante

amanecer y otra despus de mediodia, con

recibir

all la

Eucarista y los

con moderada pompa,

si

as

asistir

ellos,

como tambin

con

licencia del Comisario General.

dems Sacramentos,

tal

que no

hayan

celebrar una hora ntes

Pueden asimismo

fuera del da de Pascua, y enterrar los cadveres

no estuvieren excomulgados, rogando Dios cada

vez por

la

unin y

triunfo de los Prncipes Cristianos, contra los Infieles.


6.

Pueden comer carnes de

consilio utriusque

medid y ademas huevos y

lacticinios

en los ayunos do

'

PARTE

726
Cuaresma, y en

dems

los

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

del ao. Exceplanse de ste Indulto los Patriarcas, Arzobispos, Obispos,

Regulares do ambos sexos,

Presbteros Seculares,

no fuesen sexagenarios

si

Caballeros no

Presbteros de las Ordenes Militares.


7.

Los contribuyentes, que voluntariamente ayunaren durante

Divino por
hicieren

ano

el

para implorar el auxilio

unin dlos Principes Cristianos y victoria contra ios Infieles,

la

alguna obra piadosa

del Confesor, ganan quince anos

al arbitrio

y quince cuarentenas de

perdn, rogando por dicha unin y victoria, y se hacen participantes de todas


peregrinaciones, aun de

la

de Jrusaiem, y de todas las obras buenas de

Roma,

fl.

Pueden

aplicables los difuntos.

Confesor Secular Regular, aprobado por

elegir

pecados y censuras Papales, un de


in vita, et semel in articulo mortis

las

contenidas en

la

Bula

Pueden ser conmutados todos

\\. Los que durante

(modo

el

ct

Ordinario, para ser absueltos de

Cwna Domini

(excepta hceresi) semel

tolies quolies,

ste

mismo Con-

semel in articulo mortis.

los votos por el Confesor,

dad y Religin, en algn subsidio para

del Confesor

in

el

y de los Sinodales y Episcopales

fesor puede aplicarles una Indulgencia plenaria semel in vila,

lO.

las oraciones, limosnas,

Iglesia militante.

la

su defecto un aliar cinco veces, ganan todas las

8. Visitando cinco Iglesias cinco altares, y en

Indulgencias do las Estaciones de

no pudieren ayunar,

si

excepto

el

de Jerusalen, de Casti-

Cruzada.

la

ano dicho murieren

sin confesin, por

muerte repentina por ausencia

contriti decesserinl, et prius statu!o temporc covfessi fuerint, eque hujus concessionis

fidua negligentiures fuerint) consigan plenaria remisin de sus pecados.


12. Obliga cada uno sacar y tener consigo
13. Deja sin vigor S. Pi

Sumario.

el

en lo que perjudican las presentes.las Letras dadas por

l,

en 25 de

Diciembre de 1568, 3 de su Pontificado.


14. Se prescribe los Ordinarios que todas las multas se apliquen en subsidio de la Cruzada, y

queda encargado

el

Comisario de inquirirlo.

15. (Bula de composicin.) Se concede

al

Comisario

la

facultad de

dos, cuyo dueo es desconocido, en beneficio de la Cruzada

hechos de bienes mal habidos,

si

los bienes

trarlos.

Ademas

componer

como

la

los bienes mal habi-

mitad de todos los legados

el

ano,

si

ano dicho,

no pudieren encontrarse los legatarios. Se com-

mal adquiridos por usuras de otro modo, precediendo en todo

juramento de no haber encontrado

hacer por omitir

as

los legatarios fueren negligentes en reclamarlos durunte el

y los que se han hecho, harn durante

ponen tambin

se

compone en

el

Oficio Divino,

al

lo

dicho

legatario acreedor pesar de la diligencia puesta para encon-

beneficio de

quedando

Cruzada

la

la

otra

la

mitad de las restituciones, que se deben

mitad en favor de

la Iglesia

lugar pi, por

61

cual debiera haberse rezado.

16. El Comisario puede suspender otras semejantes desemejantes Indulgencias y facultades con-

cedidas por

la Silla

Apostlica, por su autoridad cualesquiera Iglesias, Monasterios, Hospitales,

Lugares pios. Universidades, Cofradas personas particulares en todos


y dominios dichos

de suerte que ninguno sea

licito publicarlas, ni

los Reinos, Islas,

tierras,

publicadas tengan valor, no

ser las concedidas los Prelados de las Ordenes Mendicantes, en cuanto sus Religiosos solamente.

asimismo puede

el

referido Comisario por

siere, en favor de aquellos,

17. Puede

el

si

por otro levantar

la

que hubieren sido hechos participantes de

mismo Comisario dispensar en

la

irregularidad

suspensin, cuantas veces quilas

presentes graciis.

conlmdA per

violationem Censurm, con

contemptum clavium, y en cualquiera otra irregularidad (excepto la de homicidio voluntario, Simona, Apostasa, Heregia y mala recepcin do Ordenes), pudicndo retenerlos

tal

que no haya

si

lo in

beneficios y sus frutos, y continuar en

el ejercicio

de las Ordenes bien recibidas.

18. Puede tambin el Comisario conceder personas nobles calificadas, segn su juicio,

brar oir Misa, una hora ntcs de amanecer y otra despus de medio dia.

el

cele-

SECCION PRIMERA.

727

19. Asimismo puedo el Comisario nombrar Subdelegados y Notarios, aprobando los unos y los
oros

el

Ordinario del lugar.

puede obligar los Escribanos exhibir cualquier documento Escri-

tura concerniente la Cruzada, ocultarlos quien convenga. Ni se

dos comparecer en juicio, en lo que atae

pero podrn ser reprimidos por

OrJinario y castigados,

el

puede obligar

ste oficio, sino ante el


si

Subdelega-

los

Comisario, y ste ante

fallaren.

Puede tambin

el

el

Papa

Comisario

obligar los que tengan dineros bienes destinados la Cruzada, Escrituras, documenlos, que
los manifiestgn, bajo cieas penas.

20. La publicacin se har por Sacerdotes idneos gratis y expondrn las gracias de la Bula.

en tiempo de

la

si

publicacin hubiere entredicho, se puede levantar ocho dias antes y despus.

21. Los Oficiales Ministros de


22. El Comisario puede sealar

Inquisicin no podrn ejercer ningn Ministerio de la Cruzada.

la
la

tasa de las Bulas,

23. Puede traducir tambin en lengua vulgar

el

segn

la calidad

de las personas.

Sumario, y variarle como convenga, guardando

sustancia y aadiendo algn proemio conveniente, as

como

la

de Estaciones de Roma, para que

los dias

lleguen noticia de lodos.

Este es

el

resumen de

la

Bula de

la

Cruzada, que por primera vez lleg

la

Amrica

por

la

cual

se saca, que las tres Bulas llamadas de Vivos, de Difuntos y de Composicin estn incluidas en las

dichas Letras de Gregorio XIII, de 10 de Julio 1573. La Bula de lacticinios, para

se concedi hasta

el

14 de Junio de 1624, segn se ver en laSecc.

2'>,

Epoc.

el

Clero Secular no

3*.

II.

PRIMERA PREDICACION DE LA CRUZADA EN INDIAS, SIENDO COMISARIO GENERAL EL


OBISPO DE SEGORBE.
El Rey. Presidente y Oidores de la nuestra Audiencia y Chancillera, que reside en la Ciudad
de Quito y otros cualesquiera Gobernadores, Corregidores, Alguaciles y otras cualesquiera
Justicias de todas las Ciudades, Villas y lugares de su Obispado

y cada uno y cualquiera de

vos, quien sta nuestra Cdula, su traslado signado de Escribano Pblico fuere demostrada,

sabed

Que entendido por

el

Papa Pi V, de

hecho y continuamente hacemos en

los otros Infieles,

felice

memoria,

la defensa pblica

los

grandes gastos que hemos

de toda la Cristiandad contra

el

Turco

Bula de

la

Santa

enemigos de nuestra santa F Catlica, nos concedi

la

Cruzada, para que se predicase y publicase en todos estos nuestros Reinos y Seoros de Espaa;
y lo que de ella procediese, se aplicase y sirviese para ayuda los dichos gastos, y resistencia

y ofensa de

los dichos Infieles

y ahora Nuestro

muy

Santo Padre Gregorio XIII, que

al pre-

sente preside en la Santa Sede Apostlica ha confirmado y de nuevo concedido, ampliado y

extendido la dicha Santa Cruzada, para que asimismo se predique y publique en las Indias,
Mar Ocano : y los Fieles Cristianos, que en ellas viven y moran, puedan

Islas y Tierrafirme del

gozar de las Indulgencias, que en ellas se conceden, dando para los dichos santos efectos la cantidad de limosna, que va tasada por el

Reverendo en Cristo Padre, Obispo de Segorbe, de

nuestro Consejo, quien su Santidad ha nombrado por Comisario General de la Santa Cruzada.

Y porque

para la predicacin, expedicin y cobranza de ella

dicho Comisario General y los

el

Comisarios, que ha subdelegado subdelegare en esas Provincias y Dicesis de ellas, han dado

y han de dar sus cartas, provisiones y mandamientos, y al servicio de Dios nuestro Sor. y Nuestro
conviene que aquellos sean obedecidos, cumplidos y ejecutados
os mandamos todos y cada
;

uno de vos en vuestros lugares y jurisdicciones, que cada y cuando que se os presentronlos
dichos mandamientos, provisiones cartas, que sobre la dicha predicacin hubieren dado y
dieren el dicho Comisario General los dichos subdelegados, en conformidad de la Bula de

Santidad y de la Instruccin impresa, que para ello ha dado

Su

el dicho Obispo de Segorbe, Com-

PARTE

728

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

sario General, las cumplis

y como en

ejecutis,

ellas se contuviere, sin

ciones algunas

que

y hagis cumplir y ejecutar en todo y por todo, segn

les deis ni admitis dar otros entendimientos, ni declara-

guardando y haciendo que se guarde

la dicha Instruccin,

y dando y haciendo

dar al tesorero, factores y predicadores y ministros que en ello entendieren, todo el favor y
ayuda, que conviniere para la ejecucin de todo lo susodicho : y los unos ni los otros no fagades ni fagan ende

por alguna manera. Fecha en el Pardo, 15 de Setiembre de 1573 aos.

al,

Yo ElKey. Por mandado de Su


Corte Suprema, de Quito

Tom.

Majestad, Antonio de Eraso. (Cedulario de la Audiencia, hoy


1,

pg. 111.)

OBSERVACION.
Confrntese

fecha de sta Cdula, con la data de

la

en 10 de Julio de 1573, y se ver que sta fu


auxiliatoria

de

la

la

Cruzada despachada por Felipe

Bula de

la

la

primera Cdula

Cruzada, expedida para


Real que vino

la

dos meses despus que se expidi

II,

las Indias

Amrica como
la

Bula por

Gregorio XIII.
III.

SEGUNDA PREDICACION DE LA CRUZADA, EN


El Rey. Presidente de
de Quito de

la nuestra

Audiencia Real, que reside en

las nuestras Provincias del

lugar sucediere.

Ya

INDIAS.
la

Ciudad de San Francisco

Per, y en vuestra ausencia la persona que en vuestro

sabis y tenis entendido que el

Papa Pi V, de

felice recordacin,

nos

concedi la Bula de la Santa Cruzada por tres bienios, para que se predicase y publicase en
nuestros Reinos y Seoros de Espaa, para ayuda los grandes gastos, que hemos hecho y

continuamente hacemos en la guerra y defensa contra los Infieles, enemigos de nuestra Santa
Catlica. Y despus Nuestro muy Santo Padre Gregorio XIII, con el mismo deseo y santo

celo de su antecesor, y procurando la salvacin de las nimas de los Fieles Cristianos nuestros

subditos, y para que

Nos mejor podamos

ser

ayudados llevar sta tan grande y necesaria carga

de la general defensin de la Cristiandad, por sus Bulas y Letras Apostlicas no tan solamente
confirm la dicha Santa Cruzada, mas la ampli y extendi y de nuevo concedi, para que se
predique y publique cada ao as en estos dichos nuestros Reinos, como en las nuestras Indias,
y Tierrafirme del Mar Ocano, para ayuda los dichos santos y necesarios fines y efectos.

Islas

Conforme

lo cual se

ha predicado y publicado

la

dicha Santa Cruzada en esas Provincias

el

ao pasado de 574.

acaban

y facultades, que su Santidad por la dicha Santa Bula tiene concedidas


y la seguridad de las nimas y conciencias de los Fieles Cristianos con-

los

que

las gracias
la

tomaron

como quiera que, cumplido

el

ao de la dicha predicacin, expiran y se

viene se torne luego predicar, porque no est ningn tiempo sin gozar, ganar y conseguir las
dichas gracias y facultades, por las dudas, escrpulos y dificultades, que de ello podran resultar

en cuya ejecucin se envia ahora predicar la dicha Santa Cruzada esas nuestras Indias,

Islas y Provincias, para

que se predique en

ellas

lugo que hubiere expirado

el

ao de

la pre-

dicacin, que de ella se hubiere hecho en esos partidos. Por ende yo os encargo

y mando, que
dicha Santa Cruzada esa Ciudad de San

cada y cuando se fuere presentar y predicar la


Francisco de Quito, proveis como los vecinos y moradores estantes y habitantes en ella la
salgan recibir con

mucha solemnidad

Y lo

mismo

ordenis se haga en las otras Ciudades,

Villas y lugares, pueblos y repartimientos de esas Provincias, donde la dicha Santa Bula se ha

de presentar y predicar, segn ms largamente manda se haga por m carta patente y por las
provisiones Instruccin, que el Reverendo en Cristo Padre, Obispo de Segorbe del nuestro
Consejo, y Comisario General de la dicha Santa Cruzada, ha dado 6 diere para ello, que vos

SECCION PRIMERA.
sern presentadas

729

guardar y cumplir como en ellas se contuviere, sin que por


dificultad ni embarazo alguno : y daris y haris dar todo favor

las cuales liareis

ninguna causa se ponga en

ello

Tesorero General y sus factores y predicadores, y los otros ministros, que en lo susodicho
entendieren, para que libremente puedan ejercer sus cargos y oficios : que en ello recebiremos

al

mucho placer y servicio. De Madrid, 14 de Enero de 1575 aos. Yo El Rey (Felipe


mandado de su Majestad, Antonio de Eraso.
(Cedulario de la Audiencia, hoy Corte Suprema de Quito, tom. I, pg. 118).

II).

Por

OBSERVACIONES.
Consta por sta segunda Cdula auxiliatoria

Bula

las

Amricas

2 que

la

i que Gregorio XIII fu el Pontfice que extendi la

Cruzada se public en Amrica, por primera vez,

el

ano 1574

30 que se publicaba de afo en ano.

IV.

PROROGA DE LA CRUZADA POR OTROS

Ad futuram

Gregorius PP. XIII.

rei

SEIS

ANOS.

memoriam.

Alias felicis recordationis Pius P. P. V, Praedecessor noster, justis et urgentissimis causis

adductus Charissimo in Christo Filio nostro Philippo Hispaniarum Regi Catholico, Religionis
Christianse contra Turcas defensioni et illorum expugnationi incumbenti,
Christi Fidelibus in
intra

Hispaniarum Regnis, et

illis

mnibus

et singulis

adjacentibus etiam Sardiniae Insulis, qui

biennium a die publicationis Litterarum pradictarum in singulis

locis, in

quibus publi-

carentur computandum, ad exercitum prsedicti Philippi Regis in hostes pugnaturi suis


tibus accessissent, et ibidem usque ad certum
aliud genus servitii

eam ob causam

pro vivis et

gratias ac indulta

sump-

tempus mansissent, seu aliquos misissent, aut

prsestitissent, nonnullas indulgentias,

concessiones et

defuuctis concessit liberaliterque elargitus fuit

dictoque

biennio expirante, ipsas indulgentias et alia, ut prsefertur, concessa expirare declaravit

deinde biennium prsedictum ab

biennium a secundi
tibus,

illius fine, et

dicti biennii fine

computandam,

Venerabilis F, Bernardus Fresneda,

ita

forma in concessione pradicta

ac

de novo concessit, ut sex annis duran-

tune Episcopus Conchensis,

Coramissarium super premissis deputaverat, seu qui pro tempere


et

deinde secundo dictum biennium ad aliud simile

praescriptis, publicare posset, ac

quem etiam tune


de novo, modo

esset, illas

Venerabilem F. Pranciscum

nuper Segobricensem et Albarracinensem, nunc vero Salmanticensem Episcopum in dicti


Bernardi tune Episcopi Conchen, locum quoad prsemissa omnia et alia in ejus Litteris contenta
subrogavit, et successive, dicto Prsedecessore, sicut

Nosque, Divina volntate ad


tianae Reipublicae utilitati

Summi

Domino

placuit,

Apostolatus apicem evecti,

dum

ab hac luce subtracto.

animadvertimus Chris-

non mediocriter expedir opus praidictum tam pium exerceri, per

varias nostras Litteras, nonnullas indulgentias etiam plenaras ac plenissimas, peccatorumque

remissiones, necnon gratias, facultates et indulta pro vivis et pro defuuctis concessimus, ac

seu

declarationes

curavimus

extensiones

Hispaniarum Regna
bienni publicatio
et

super ejusdem Prsedecessoris concessionibus a Nobis prodire

bienniique tempus prsedictum, ad

annum reduximus,

et alia loca in Litteris Pii Prsedecessoris

jam capta

esset, et

quoad

Sicilise

quatuor anni quoad

Regnum, necnon Regna, loca,

dominia Terrae firmae.Idiarum et Maris Occeani, seu

et loca

ita ut

hujusmodi contenta, ubi prima

alias

trras,

oppida

nuncupata, et alia Regna, Insulas

eidem Philippo Regi subjecta, ad quaj Nos indulgentias, gratias, facultates et indulta

hujusmodi extendimus

TOM.

I.

et

prorogavimus sex annis durantibus, respectivo singulo quoque anuo


91

PARTE

730

expirante,

4"

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

easdem indulgentias,

sorem quara per Nos, occasione

omnino expirare voluerimus


duobus ultimis

et

dictae expeditionis et defensionis,

quod idem Franciscas Episcopus

et tribus respective bienniis durantibus,

concessa de novo,

modo

quam

quomodolibet concessa
et

Commissarius

dictis

non jam singulo biennio, sed singulo

queque anno easdem gratias, indulgentias, facultates, concessiones


perPraedecessorem prsedictum

dictum Prsedeces-

facultates, concessiones et indulta, tara per

et indulta

qusecumque, tam

per Nos occasione expeditionis et defensionis hujusmodi

forma in eisdem concessionibus expressis, publicare posset, aliaque

et

concessimus, statuimus, decrevimus et ordinavimus, prout in variis dicti Praedecessoris ac


nostris desuper confectis Litteris plenius continetur. In praesentia vero

ubi aliqua a Prsedecessoribus nostris,

Rom.

utilitatcm concessa, et nostra auctoritate comprobata fuerunt ac ad


criter expedir dignoscuntur,

curandum

esset ut

animo revolventes, quod,

communem

Pontificibus ad

longiori

universorum Fidelium

usum

redacta, non medio-

temporis spatio perdurent

ac

quarumcumque Litterarum, tam a dicto Prsedecessore quam a Nobis emanatarum,


etiam praedictarum summarium indulgentiarum, et aliarum gratiarum, indultorum videlicet
et facultatum, tam spiritualium quam temporalium seriem complectentium tenores ac si de
verbo ad verbum insererentur, prsesentibus pro sufflcienter expressis et insertis habentes, Motu
propterea

proprio,

non ad ipsius Philippi Regis vel alterius pro eo nobis super hoc

instantiara, sed ex nostra

mera deliberatione

sex

annorum spatium

desuper confectis Litteris adjectum et praefixum, aliud simile sexennium a


sex annis ante dictis prout in qualibet Provincia seu

tis,

cum mnibus

fine

ultimi anni ex

Regno finem habebunt, numerandum,

similiter ut oranla in dictis Litteris contenta singulo qiioqiie

prorogatis,

oblatse petitionis

in dictis et aliis forsan

ita

anno sex annis per prsesentes

et singulis indulgentiis, gratiis, facultatibus, concessionibus, indul-

conditionibus, clausulis et decretis.in prioribus Litteris prsedictis contentis et juxta illarum

tenorem publicarentur

Apostlica auctoritate tenore praesentium extendimus et

et expirent.

prorogamus, et novo concedimus

ita

quod eisdem modo

gratiis de praesenti fruuntur, et durante priori sex

sex prioribus annis exactis per sex

omni prorsus

S.

forma quibus dicti Christi Fideles

ac

annorum spatium sequentium, juxta publicationes

differentia sublata, uti, frui et

Datum Romae, apud


nostri

et

tam spiritualibus, quam temporalibus


annorum spatio frui poterunt in futurum, sic

dictas indulgentias etiam pro defunctis consequuntur

gaudere possint,

Petrum, sub annulo

faciendas,

etc.

Piscatoris, die 17 Februarii

1576, Pontificatus

anno quarto.
Ep. Glorierus.

(Consta de la

misma Bula en pergamino,

del Archivo de Quito.)

RESUMEN DEL BREVE ANTERIOR.


1. S. Pi

Vhabia concedido anteriormente

para otro bienio, y llegado

el

fin

la

Bula para un bienio, y expirado ste,

de ste segundo,

la

la

concedi

prorog para otro bienio, de suerte que

la

pu-

blicacin so hiciese de dos en dos anos.

La Comisin de ejecutarla Bula se habia encargado

2.

al

limo. Obispo de Cuenca, D.Bernardo de

Fresneda.
3.

Muerto ste limo. Obispo y Comisario de Cruzada, fu nombrado en su lugar

cisco,
4.

Obispo de Segorbe y Albarracin con

Por ltimo elevado Gregorio XIII

al

el

limo. F. Fran-

mismas facultades, que su antecesor.

las

Pontificado confirm la Bula concedida por su Predecesor,

y ampli y extendi sus gracias ( las Indias)

pero reduciendo

cesor un solo ano. De suerte que, concedida

la

el

bienio concedido por su Santo Ante-

Bula por seis anos, se debiese publicaren cada uno,

y expirado que fuese, expirasen tambin las gracias.

PRIMERA.

SECCION
5. Al

731

presente considerando el Ponlfice, que conviene prorogarla para

dad de los Fieles,

la

proroga por otros seis

alos,

con

la

la

universal y coraun utili-

misma condicin de publicarla eu cada

afio.

Dado en 17 de Febrero de 1576.

Consta por ste Breve

tiempo de S. Pi

OBSERVACIONES.
V concedi la Bula para

1 que S. Pi

limo. F. Francisco, Obispo de Segorbe y Albarracin. i"

el

otros seis anos. 5

tres bienios. 2"

fu D. Bernardo de Fresneda, Obispo de Cuenca. 3

Que

la

Que

el

Que despus

Comisario en

nombrado

fue

Que Gregorio XIII prorog

la

Bula por

Bula se publicaba anualmente.

V.

LOS CONFESORES ELEGIDOS EN VIRTUD DE LA BULA DE CRUZADA, NO PUEDEN ABSOLVER

DE LA HEREJIA.
Gregorius Papa XIII.

Ad perpetuam rei memoriam.

0Bcii nostri partes sedulo prsestare tenemur, ne gratioe et privilegia a Sede Apostlica ad

animarum salutem emanata in illarum detrimentum interpretentur aut extendautur.


1, Nuper siquidem accepimus nonnullos curiosa et subtili magis quam vera interpretatione
prsetendere, in vim privilegiorum Cruciatse Sanctac ab eadem Sede concessorum eligendi Coufessores, qui a

nonnuUis criminibus

sim absolvendi facultatem

et excessibus absolvere possint, a lapsu et incursu in Ha^re-

et auctoritatem,

saltem iu foro conscientiaj, habere.

Nos autem omnem dubitandi occasionem in prsemissis removendam esse existimantes,


ne circa id ullo tempere hsesitare contingat, Motu proprio et ex certa nostra scientia fel. recor.
PiiPapae V, Prsedecessoris nostri, ac nostr^e intentionis nunquam fuisse vel esse, dictis confessoribus aliquo modo absolvendi ab incursu et lapsu in Hoeresim, quod crimen uti cseteris gra

2.

vissimum

rem

et

speciali nota est

dignum, facultatem conceder, neo illam per dictum Prsedecesso-

Nos unquam concessara

fuisse vel esse censeri,

aut ipsis confessoribus dictorum

privilegiorum auctoritate electis absolutionem impartiri licuisse, eque in posterum licere,

aut absolutiones, quse

jam

forsan eo casu subdatorum privilegiorum prsetextu per confessores

impensas, nemini suffragari potuisse sive posse, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium,

decernimus

et declaramus.

3. Et ut Christifideles supradictse declarationis commodius notitiam habere possint, licen-

tiam et facultatem concedimus Commissario Generali


in vulgari juxta

linguam

provincise, ubi publicatio

una cum facultatibus

dictaj Cruciatse, et per

imprimi posse facer;

in

modum

dictaj Cruciatse illam

exceptionis, in suo loco sive ad partem

contrarium facientibus quibuscumque non obstantibus.

4. Cseterum, quia difcile foret prsesentes Litteras ad singula


fides facienda erit, deferri,
tis

etiam impressis

manu

volumus

quaque

et dicta auctoritate decernimus,

loca, in

quibus de

ais

quod illorum transsump-

alicujus Notarii Apostolici subscriptis et sigillo dicti Commissarii,

seu alicujus person in dignitate Ecclesiastica constitutse munitis,

qua ipsis originalibus adhiberetur, si forent exhibitae vel


Datum Romse, apud Sanctum Petrura, sub annulo Piscatoris,

beatur,

Romano, tom. 8 pg. 318.)

eadem prorsus

fdos adhi-

ostensae.

die 22 Septembris millesimo

quingentsimo septuagsimo sexto, Pontificatus nostri anno quinto.


(Bular.

de latino sermone

ipsius Cruciatae facienda erit, redactam,

PARTE

732

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

RESUMEN DEL BREVE ANTERIOR.


Es

1.

del

deber del Pontfice evitar que los privilegios concedidos en favor de

las

almas se vuelvan

en su detrimento.
2.

Y habindose

sabido que algunos, dando una interpretacin

dera, la Bula de la

conciencia, para elegir confesor y ser absuellos del crimen de


3.

Para quitar toda ocasin de duda,

S. Po V, ni la suya ha sido conceder


A.

Y para que

y curiosa

el

el

ms bien que verda-

menos en

el

fuero de la

la Hereja.

Papa declara que

ni

la

intencin de su Predecesor,

dichos confesores tal facultad.

fcilmente noticia de los Fieles, concede facultad

ms

llegue

Cruzada, para que en

Setiembre

sutil

Cruzada, jiretcndcn en su virtud tener facultad, lo

Sumario fuera de

se haga excepcin de

la

Hereja.

al

Comisario de

Roma, 22 de

376.

VI.

TERCRA PREDICACION DE LA CRUZADA, EN INDIAS.


El Key.
Presidente de la nuestra Audiencia, que reside en la Ciudad de Quito, y en vuestra ausencia
del
al Oidor ms antiguo de ella. Por las provisiones y Cdulas y otros despachos nuestros y

Keverendo Comisario General de

la

Santa Cruzada, que con stas se os envian, entenderis

la

rden y forma, que se ha de tener en el recibimiento, administracin, predicacin y cobranza


de la Bula de la Santa Cruzada de la tercera predicacin, que est acordado se envi predicar esas Provincias, juntamente con la Bula de Composicin, que Su Santidad en favor

de la dicha Cruzada y para los mismos fines y efectos de ella tiene concedida. Y porque la
cantidad de Bulas para sta predicacin ha parecido suficiente, as de Vivos como de Difuntos

y de Composicin, juntamente con los dems despachos y provisiones que de vuestra mano
y por vuestra rden se han de entregar los tesoreros de la dicha Santa Cruzada, se os envian
con estos navios registradas y dirigidas vos mismo, aderezadas y encajadas, como particularmente lo veris por la razn y cuenta, que con sta se os envia por los nuestros Contadores
de la dicha Santa Cruzada ; yo os encargo y mando asistis al dicho entrego y la cuenta y
distribucin de todas las dichas Bulas,

Madrid, 10 de Abril de 1578 aos.

como

cosa,

que toca nuestro servicio

Fecha en

Yo El Rey.

(Del dicho Cedulario de la Audiencia. Tom.

1, pg. 119.)

VII.

DISPONE GREGORIO

XIII

POR ESTE BREVE, QUE LA BULA DE CRUZADA SE PUBLIQUE EN


LAS INDIAS DE DOS EN DOS ANOS.

Gregorius Papa XIII.

Ad

futuram

rei

memoriam.

In tanta negotiorum mole, quse ad nos undique deferuntur, pro rerum et locorum qualitate

nova in dies statuenda sunt.vel in his praesertim, quse Fidei Catholicae defensionem ac Catholi-

corum Regum subventionem inducta ac excogitata fuerunt. Alias siquidem fel. recor. Pius
Papa V, Prsedecessor noster, mnibus in Hispaniarum Regnis et Insulis illis adjacentibus ac
etiara Sardiniae consistentibus, qui Fidei Catholicae zelo adducti intra biennii

citum Charissimi

in Christo Filii nostri Philippi,

tune comparatum, contra

illos

tempus ad exer-

Hispaniarum Regis Catholici, contra Turcas

pugnaturi, aut aliud genus servitii facturi, suis sumptibus

accessissent, et ibidera usque ad finem expeditionis ejus biennii perraansissent, aut de bonis
sibi

a Deo

collatis

expeditionem prsefatam adjuvassent plures indulgentias, et peccatorura

remissiones, et relaxationes pro vivis et defunctis, aliasque spirituales concessiones, necnon

SECCION PRIMERA,

733

nomine nuncupatas gratias concessit; dictumbienn, et deinde secundo dictum biennium ad

privilegia, facltales et indulta, vel quovis alio

que biennium ad aliud biennium a fine dicti


aliud simile biennium a secundo dicti bienn fine computando ita de novo concessit, ut sex
annis durantibus singulo quoque biennio Commissarius, qui pro tempere esset, modo et forma,
prout in concessione continebatur, publicaret, Nosque indulgentias, concessiones et gratias ac
facultates hujusmodi nonnullis additis, immutatis et novo concessis, ad Indiarum partes et

Kegna, ac Terram firmam Maris Occeani Regis

Insulas, ac

mus

et

ampliavimus;

prsefat imperio subjectas extendi-

easdemque indulgentias, concessiones, ac indulta, necnon gratias et

tam per dictum Prsedecessorem nostrum quam per Nos

facultates,

concessa, non

jam

singulo

biennio, sed singulo quoque anno, biennium prsefatum ad annum reducendo, publicari,
annum tantum durare, ita ut sex annis durantibus, sex publicationes fieri, singulo anno

omnes concessiones, indulgentias,

gratias, facultates, et indulta

hujusmodi expirare,

et per
finito,

et illas

de

novo publicari, et tempus singulorum annorum hujusmodi computar! deber a die publicationis
in singulis locis fiendse;et deinde considerantes, his temporibus

non mediocriter expedir,

quod ubi aliqua a Romanis Pontificibus, Prsedecessoribus nostris, ad communem universorura


Fidelium utilitatem concessa, et auctoritate nostra comprobata fuerunt ac ad usum redacta,

curandum

esset, ut longiori

rum spatium
sexennium

temporis spatio perdurarent; ac propterea

dictis concessionibus et illarum Litteris

ita similiter, ut

per Nos prorogatis

dictis Litteris contenta singulo

omnia in

cum mnibus

Motu

proprio sex anno-

adjectum et prsefixum ad aliud simile

quoque anno sex annis

et singulis indulgentiis, gratiis, facultatibus, concessionibus,

indultis, clausulis et decretis, ut in prioribus Litteris contentis, et juxta illarum

tenorem

publicarentur et expirarent, extendimus et proragavimus, et novo concessimus, ut alias, prout


latius in singulis prsedicti Pradecessoris ac nostris desuper confectis Litteris continetur.

autem, sicut accepimus, ob latitudinem provinciarum

earumdem Indiarum

Terrsefirmse Maris Occeani, difiScile sit infra unius anni spatium et

Cum

et Insularum, et

tempus semel

dictas gratias,

earum occaRegnorum Indiarum partibus prsedicationem


partibus degentium animarum saluti et commodis, ac

indulgentias et facultates in qualibet provincia dictarum partium publicare, seu

earumdem Provinciarum

sione in qualibet

haberi;

Nos

Christi Fidelium in dictis

et

tam justa honestaque de causa concessis, uti ac frui valeant conquarumcumque Litterarum super praemissis confectarum tenores, ac si de
verbo ad verbum insererentur, praesentibus pro expressis habentes, Motu proprio non ad alicujus nobis super hoc oblatae petitionis instantiam, sed ex mera deliberatione et volntate nostra,
harum serie quod in Regnis, Insulis, Terris, oppidis, et dominiis ac Terrse firmse Indiarum
quo diutius gratiis

prsefatis,

sulere volentes, ac

Maris Occeani, seu


inmediato, et alias

alias

nuncupatis hujusmodi, eidem Philippo Regi, tam mediato,

quomodocumque

et

quae ex dicta prima concessione fienda remanent, si

nondum

finitse

existunt; et singulae sex

publicationes et prsedicationes, quae occasione dictae nostrse prorogationis

amplius per

annum

Litterarum omnes
vivs

quam

decernimus.

fieri

debent, non

sed per biennium durare volumus, ita ut sicuti juxta

gratise, concessiones, indulgentie, facultates,

pro defunctis, ut praefertur, concessa per

cum eisdem

quam

qualitercumque subjectis prsedicationes et publicationes,

annum

formam praefatarum
privilegia et indulta, tam pro

duraturae erant

simili

modo, et

facultatibus sed per biennium extendimus et prorogamus, et per biennium durare

Ac

propterea

pradicatoribus et Verbi Dei concionatoribus juxta prajfatarum

Litterarum formam eligendis, quod cceptas ac infra

annum non

perfectas publicationes etiam

anni tempere lapso prosequi biennium, indulgentias, gratias, concessiones et privilegia pra;fata

juxta illarum

summarium

in dictis Regnis, dominiis, locis et Terra firmse

Occeani ratione primse concessionis

prafatai per

Indiarum Maris

dictum Praedecessorum, et Nos concessa) pro-

7U

PARTE

mulgare

PRIVILEGIOS COMUNS A TODOS LOS FIELES.

et publicare aliisque subsequentibus sex publicationibus juxta

gationem et extensionem faciendis juxta biennium


prsefatam easdem denuntiare valeant
rent, et sic per

dictam nostram proro-

voluntatem ac extensionem

alias juxta

de biennio in biennium publicentur et expiquod per quoscumque etiam locorum Ordinarios aut

ita ut illa

duodecim annos durent,

et

nequeant

alios quavis auctoritate prseditos molestari, perturbari, aut impedir

Commissarium Generalera, ac quoscumque


ac in illisjudicari definirique deber

sicque per

ad quos spectat, prsemissa omnia observari,

alios,

irritumque et inane quidquid secus super hisaquoquam

quavis auctoritate, scienter vel ignoranter, contigerit attentari decernimus.

Non obstantibus, etc.


Datum Romse, apud Sanctum Petrum, sub annulo
ficatus nostri

Piscatoris, die 5 Septembris 1578, Ponti-

anno sptimo. Cses. Glorierius.

RESUMEN DEL BREVE ANTERIOR.


1.

Segn

la

calidad de las cosas y lugares debe el Pontfice hacer cada dia nuevas modificaciones,

particularmente en lo introducido para la defensa de

la

y subvencin de los Reyes

Catlica

Catlicos.
2.

En

otro tiempo S. Pi

concedi para los Reinos de Espaa, Cerdeila y dems Islas adyacentes

muchas indulgencias y gracias para

los vivos y difuntos, todos los Fieles

bienio. Despus
seis anos
3.

la

Despus

el

la

prorog por otro bienio, y concluido ste segundo, por otro, de suerte que durante

Comisario publicaba

el

que movidos del celo de

ayudasen ella con sus bienes durante un

Catlica fuesen en la Expedicin contra los Turcos,

las gracias

de bienio en bienio, segn

mismo Gregorio XIII extendi

dichas gracias

las

ampli aadiendo, mudando, y concediendo algunas de nuevo


en bienio, sina de ano en ano

de suerte que, hecha

la

mand

el

tenor de

facultades

la

concesin.

las Indias, y las

se publicasen, no de

bienio

concesin por seis anos, seis veces se debiese

publicar la Cruzada, y por solo un ano durase la gracia.


4.

Despus, considerando que

universal de
rio XIII dicha

los

Fieles,

lo

concesin por seis anos

y pasado el ano, expirasen, segn


3.

concedido por los Romanos Pontfices para

debe durar por ms

Mas ahora, considerando

el

pero de

que en cada ano se publicasen

tal suerte,

por ms tiempo de

al

el Pontifico

que en

las Indias

lo

que

falte

6.

como para
Por

en

la

para terminarse la concesin anterior,

ano en ano, sino de dos en dos anos.Y todas


Vivos

como

difcil,

por

la

le

los Difuntos, y

lo cual participa el

las gracias,

han referido, hacer

mucha extensin de

las gracias

que deban segn

Motu

prroga poco ha hecha por


la

publicacin de la Bula no

concedidas en las Letras anteriores

ellas

durar por un ano,

Padre Santo los Predicadores do

la

las

ellas

caciones correspondientes esta prroga se hagan de


sin

que puedan ser molestados por los Ordinarios,

ni

anos,

so haga de
asi

para los

proroga por un bienio.

Bula, que pueden

de suerte que

la

aten-

proprio

seis

anunciar los

pueblos, que las publicaciones comenzadas y no concluidas, prosiguen de bienio en bienio, y

prroga concedida en sta fecha contina tambin de bienio en bienio

que puedan gozar

concedidas en favor de una causa tan justa y honesta

y sin instancia ni peticin alguna, quiere que as

como en

es
,

bien y salud de las almas de todos sus moradores, y para

las gracias

comn y

mismo Grego-

el

tenor de sus Letras anteriores.

dicha publicacin dentro de un ano en todas las Provincias

diendo por otra parte

la utilidad

largo tiempo, Motu proprio prorog

la

nueva

las seis predi-

bienio en bienio, y expiren los 12 anos,

por ninguna otra autoridad.

Dado en 5 de Septiembre de 1578.


Nota.

Consta por ste Breve

estuvo vigente por tres bienios en

el

que en tiempo de San Fio

Bula Gregorio XIII, la concedi por un ao, y sta fu


rio extendi la concesin

V se

prorog la Bula de bienio en bienio, y qao

Pontificado de ste Santo Pontfice

seis aflos, pero

la

que lleg

Que

las Indias

la

primera vez, que expidi la

Ms

tarde,el

mismo Grego-

con la condicin do que la publicacin do la Bula se hiciese cada ao.

SECCION PRIMERA.

Y as

se debi practicar

en

ao do 1578, como hornos

el

los cinco
visto, se

735

aos primeros, en que las Indias disfrutaron de la Bula

dispuso que en las Indias se publicase de bienio en bienio

concesin de seis aos para Espaa era de 12 para las Indias

Por ltimo, en
:

As es que la

porque cada concesin comprenda seis publi.

caciones.

vm.
CEDULA REAL PARA QUE, CONFORME AL BREVE DE SU SANTIDAD, SE PREDIQUE LA BULA

EN INDIAS DE DOS EN DOS ANOS, SIENDO COMISARIO SUBDELEGADO GENERAL EL


SEOR OBISPO DE QUITO.
El Rey.

Nuestro Presidente de

la nuestra

Audiencia y Chancillera, que reside en laCiudad de Quito

en vuestra ausencia al Oidor ms antiguo de ella. Por las provisiones y Cdulas y otros despachos nuestros y del Reverendo Comisario General de la Santa Cruzada, que con sta se os
envian, entenderis la rden y forma, que se ha de tener en el recibimiento, administracin,

predicacin y cobranza de la Bula de la Santa Cruzada de la quinta predicacin, que

est

acordado se envi predicar esas Provincias y de aqu adelante se hagan stas predicaciones
:

de dos en dos aos, conforme al Breve, que Su Santidad para ello ha dado.

Y porque la cantidad

de Bulas que para sta predicacin ha parecido suficiendo as de Vivos como de Difuntos,

juntamente con
se

los

dems despachos y provisones, que de vuestra mano y por vuestra rden

han de entregar

los tesoreros

de la dicha Santa Cruzada

se os envian con estos navios

mismo, aderezadas y encajadas, como particularmente lo veris


razn y cuenta, que con sta se os envia por los nuestros Contadores de la

registradas y dirigidas a vos

y entenderis por la
Cruzada y os encargo y mando asistis
:

las dichas Bulas,

como cosa que

al

dicho entrego y la cuenta y distribucin de todas

toca Nuestro servicio

dando rden como aquellas se den y

entreguen los dichos Tesoreros sus factores por libranzas del Obispo de Quito, Comisario

Subdelegado General de las dichas Provincias, firmadas de su nombre y del Notario de la


Cruzada
Dada en Lisboa, 30 de Julio de ir)82 aos.

Yo El Rey.

(Cedulario de la Audiencia de Quito.

Tomo

1,

pg. 120.)

OBSERVACION.
Comienza segn
por bienios

la

sta Cdula, en que Felipe

manda

ejecutar lo dispuesto por el Papa, publicarse

Cruzada on Amrica.

IX.

PROROGA DE LA BULA DE LA CRUZADA POR SIXTO

V,

POR OTROS

SEIS ANOS.

Charissimo in Christo Filio nostro Philippo, Hispaniarum Regi Catholico.


Sixtus Papa V.

Charissime in Christo Fili noster, salutem et Apostolicam benedictionem. Indulgentias et


gratias illas spirituales ac temporales ad sex anuos publicandas et duraturas, tibi ac
et singulis Christi Fidelibus in

Regnis ac dominiis Hispaniarum

Sardinise Insulis consistentibus, et ad illa declinantibus,

iis,

mnibus

et illis adjacentibus,

necnon

qui certa muera adimplevissent,

a diversis Romanis Pontificibus concessas, et deinde pluries, ac novissime a Gregorio Xlll,


per suas informa Brevis Litteras die 5 Novembris, Pontificatus sui auno dcimo scriptas,
Praedecessoribus nostris prorogatas justis

et

gravibus

causis

adducti,

motu

proprio, ex

certaque scientia nostra ac de Apostlica) postestatis plenitudine, ad aliud sexennium, a fine


ultimi sexennii hujusmodi

numerandum, extendimus

et

prorogamus. Et nihilominus Majestati

PARTE

736

4^

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

ac prsefatis mnibus easdem gratias et indulgentias,

tuse

Gregorii,

aliis

et

quibuscumque

Prsedecessoris

prsefati,

ultimo emanatis

Litteris contentis,

ad praedictum

annorum ultimo per eumdem Gregorium, ut prsefertur, prorogatorum,


qualibet Provincia sive Kegno finem habebunt, auctoritate Apostlica, tenore prsesen-

sexennium, a
prout in

cum mnibus

concessionibus, extensionibus, conditionibus, clausulis et decretis in

indultis, faeultatibus,

fine sex

tium, de novo concedimus et indulgemus. Prseterea, dilecto Filio Petro Portocarrero, consisiliario Officii Inquisitionis haereticse pravitatis in dictis

Hispaniarum Eegnis jam earumdem

gratiarum Executori et Commissario Generali nuper a nobis deputato, plenam et iiberam in


prsemissis facultatem et auctoritatem tribuimus, per se vel alium seu alioa, quos ad id idneos
duxerit, ad executionem prsemissorum, et alias juxta facultates concessa,

omni

et

quacumque

appellatione postposita, procedendi, aliaque faciendi et exequendi, quse in prsemissis, et circa

Non obstantibus, etc.


Datum Komse, apud Sanctum Petrum, sub Annulo Piscatoris, die 17

ea necessaria fuerint, et quomodolibet opportuna.

Pontificatus nostri anno primo.

Octobris 1585,

Joannes Baptista Canobius,

RESUMEN DE ESTE BREVE DE SIXTO

V.

Las Indulgencias y gracias de la Cruzada fueron concedidas por varios Romanos Pontfices
Rey de Espaa, y sus Dominios Islas adyacentes.
1.

al

2.

La ltima proroga fu dada en forma de Breve por Gregorio XIII, en 5 de Noviembre, dcimo

alio

de su Pontificado

3.

Ahora Sixto

-.

(de 1581).

las

prroga por otros seis anos

y de nuevo concede todas

las gracias, indul-

gencias, indultos, facultades, concesiones, extensiones, condiciones, clusulas y decretos contenidos

en las Letras ltimamente expedidas por Gregorio XIII, para seis anos, desde
concedidos por

el

mismo Gregorio

el fin

de los seis anos

segn vayan terminando en cada Provincia.

4. Al Comisario General de Cruzada, Pedro Portocarrero, poco ntes diputado para ste oficio

por

el

mismo

Sixto, le concede plena y libre facultad para ejecutar por s por otros subdelegados,

todo cuanto concierne

la

Cruzada.

Dado en Roma, 27 de Octubre de 1585.


Consta por ste Breve

l^la prroga anterior de Gregorio XIII en 5 de Noviembre de 1581

2 la prroga presente por otros seis anos

Provincias

S" que

la

Bula no terminaba igualmente en todas

las

i" Consta ser el nuevo Comisario Portocarrero.

X.

CEDULA AL PREDICADOR DE LA CRUZADA.


El Eey, Venerable y devoto N. N.

Ta

sabis que

Su Santidad nos ha concedido la Santa Cruzada, para ayuda los grandes

que continuamente hacemos en

la guerra contra Infieles,

y en

la defensa

gastos

comn de toda la

Cris-

y que se ha de predicar en esos nuestros Eeinos y Provincias del Per, Chile y Tucuman, y en los dems de todas las nuestras Indias, Islas y Tierra firme del Mar Ocano.como se
tiandad

predica en stas de Espaa, para todos los cuales se concedi la dicha Santa Cruzada

que conviene que

las predicaciones se

hagan por personas

muy religiosas

y pory celosas del servicio


;

de Dios... confiando de vos, y quo sois tal persona, que con grande celo y caridad os ocupareis
en las predicaciones de la dicha Santa Cruzada, procurando el aumento de ella por todos los
medios, que ms santos y pios os parecieren, os mando que as lo hagis, guardando y cumpliendo, y haciendo guardar y cumplir en el dicho ejercicio lo contenido en las Instrucciones
del Comisario General y do sus Subdelegados...
aos.

Yo

el

Rey. (Codulario Arz. de Lima, tom.

Dada ea Madrid, 30 de Diciembre de 1588

1.)

PRIMERA.

SECCION

737

XI.

BULA DE CRUZADA CONCEDIDA AL REINO DE PORTUGAL.


XIV.

Gregorius Papa

Decens esse videtur rationique mxime convenire, ut

populorum

qui pro Christianse Religionis et

iis,

excolentium tuitione et defensione adversas Christiani nominis hostes militant,

sua periculo mortis exponunt, congrua subventionis auxilia, ad eorum manutentio-

et corpora

nem a

illara

Christianis populis suppeditcntur, ipsique populi Christiani ad id

Romani

Pontificis

Cbristi Vicarii in terris hortationibus excitentur, spiritualibusque et aliis gratiis ad hoc pro-

pensius exequendum invitentur, prscsertim

cum

Catholicis Regibus et Principibus temporales

facultates deftciunt. Sane Charissimi in Christo Filii

N. Portugallise

insinuatione accepimus, quod ipsorum Portugallise et Algarbiorum

Corona

Portugallise facultates adeo reperiuntur exhaustas et attritse,

onerum ordinariorum

mentum eorumdem et

vix sufficiant, cogaturque

et

Algarbiorum Regis

Regnorum

et

Dominiorum

quod ad supportationem

ipse aliunde exquirere pecunias ad|comple-

Rex

Regnis prsedictis incumbentia, illud molestum et grave

inter alia sibi et

nimis sibi et Regnis pragdictis redditur, quod ad reprimendum conatus et incursus Sarrace-

norum, ora martima partium Africa, Hispaniarum Regna

et Provincias respicientia incolen-

tium, Cepten. et Frigen. Civitates et Mazagani, et Arzillse oppida in ipsis Africse partibus

Regnorum Regibus, manu

consistentia, olim a suis Prsedecessoribus dictorum

Sarracenorum
tenetur

potestate

militum

expugnata,

et si Civitates et loca

valida ab ipsorum

munita defender

prsesidio

bujusmodi relaxarentur, vel

alias

manutenere

et

ad potestatem dictorum

Sarracenorum reverterentur, gravia damna et incoramoda uedum Regnis praedictis, verum


etiam aliis Regnis et universa Reipublica Christiana sequerentur. Quare nos paterna charitate
et sollicitudine excitati,

omnes utriusque sexus

Regnis, aliisque terris et locis

Regum

Cbristi Fideles in Portugallise et Algarbiorum

Portugallise dominio subjectis commorantes, atque

degentes, quo majori possumus animi affectu, in

Domino hortamur, ab

ipsisque

omni

pietatis

studio contendimus, ut pro subventione manutentionis militum, qui civitates et loca pradicta

custodiunt et defendunt,

eleemosynas pia et larga

manu

conferre non cessent.

Ut

autora

Fideles ipsi eo libentius, quo poterunt auxilia ad bujusmodi subventionis et manutentionis


effectus studeant exhibere,

tem gratiasque

De

alias

quo se majora inde spiritualia muera ad animarum suarum salu-

ab hac Apostlica Sede, noverint adipisci.

omnipotentis Dei misericordia, BeatorumquePetri etPaul,Apostolorumejus,auctoritate

confisi,

eidem N. Regi, qui hoc opus mxime urget, ac Christi Fidelibus utriusque sexus

tantum a die publicationis prasentium Litterarum in singulis


Dominiorum pradictorum, in quibus anobis deputandus Commissarius, vel

pradictis, qui intra triennium


locis

Regnorum

ab eo delegati,

memoresque

multum
tir

et

illas

tibi fuerit

stude

publican fecerint et mandaverint numerandum, pietatis zelo permoti,

in primis verbi illius salutaris

abundanter trihue

si

exiguum

Quomodo

quanta mxima, pro opibus et facultatibus

potueris, ita esto misericors;

tibi fuerit,

suis,

si

etiam exiguum libenter imperpotuerint subventionis auxilia

ad eTectum subventionis manutentionis militum prafatorum contulcrint, plenissimam

omnium

peccatorum suorum, de quibus corde contriti et ore confessi, sacraque Comrauaione

refecti,

aut non valeutes confiteri eque Comraunione ipsa


et

refici,

id corde optaverint,

remissionem qua in anno Jubilai elargiri consuevit, bis videlicet,

annum,

ita

ut

statim post sextum

modi rursus, a pradictis

TOM.

I.

et aliis

indulgentiam

intra

quemlibct

quemque ipsius triennii mensem indulgentia bujuseorumdem Regnorum et Dominiorum personis ele92

PARTE

738

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

emosynas denuo, ut supra, conferentibus, aliaque prsedicta


possint, misericorditer in

Domino

narum volntate, animabas

toties conficientibus, consequi

eleemosy-

Quod etiam pro cujusciunque

concedimus.

in Purgatorio existentibus, qusc per charitatem Christo unitse ab

hac luce migraverint, pro quibus juxta prajmissa, collata

fiicrit,

ad relaxationem poenarum,

quibus secundum Divinam justitiam expositse sunt, sufFragetur.


Praeterea illos

Cffiterorumque
bris fiunt,
aliis,

omnium precum, eleemosynarum,

bonorum operum,

participes

peregrinalionum, etiam Hierosolymitarum,

quse in militanti Ecclesia universali, et singulis ejus

esse volumus. lilis quoque, qui,

mem-

ut pra3cipitur, contulerint, ac etiam

qui intra dictum triennium in manutentionis hujusmodi subsidium, alias pias eleemosy-

nas fecerint, pariter concedimus, ut eodem durante triennio libere possint in privato Oratorio

ad Divinum cultum duntaxat deputato, ab Ordinario


locis

interdicto,

quavis etiam

loci

hujusmodi interdicto, vel per eos non

quominus

steterit,

approbando et visitando, etiam in

duraraodo ipsi causam non dederint

auctoritate suppositis,

illud

amoveatur

ac etiam illustribus

et aliis nobilibus, qui facultatem ad id a Commissario, super hoc deputando, habuerint, etiam

per horam antequam dies illucescat, et per


tis

prorsus exclusis, per seipsos,

si

horam

post meridiem, excomraunicatis et interdic-

Presbyteri sint, seu per alium, vel alios Sacerdotes, ut

prsefertur, approbatos in sua ac familiarium ac

domesticorum suorum

praesentia,

Missas et alia

Divina ofScia celebrare et tempere interdicti hujusmodi Divinis interesse, necnon Eucharistise
et alia Ecclesiastica sacramenta, praeterquam in die Paschatis, recipere

cum moderata

corpora

pompa

funerali

eleemosynarum, peregrinationum
loco, ubi ipsos

et

Ecclesiasticse tradi sepultura.

visitaveriut,

morari contigerit singulis Quadragesimalibus


illius

et aliis anni

precum,

temporibus, et diebus

muros, quinqu Ecclesias, sive

non fuerint, quinquies uara Ecclesiam, seu

Deum

precesque ad

ha3c ultra

aliorum operum pradictoriim participationem eos, qui in

stationum Ecclesiarum Almse rbis, et extra


si ibi tot Ecclesiffi, vel altarla

eteorum decedentium

Ad

altarla, seu

unum altare

devotc

pro sanctae Eomanai et universalis Ecclesise Catholicae con-

servatione et salubri directioue, paceque inter Christianos Principes conservanda, et alias,

prout cujusque suggeret devotio, pie euderint, oranes et quascamque indulgentias, tam pro

quam

per

modum

sufFragii pro

visitaveriut, consequantur,

illis,

se,

qui in Christi charitae decesserunt, et pro quibus ipsi

quas consequerentur,

si

eisdem temporibus

et

diebus singulis

Ecclesias dictse rbis et extra illius muros, hujusmodi pro iisdem stationum indulgentiis con-

sequendis deputatas personaliter visitassent.

Et ut purius preces Deo fundere,


magis peccatorum vinculis absoluti
dicto triennio durante,

et eo eBcacius

quemcumque Presbyterum

tium Ordinum Kegularem, ex

Divinum auxilium impetrare

possint,

in his Litteris contenta adimpleverint, ut eisdem

his,

quo

mnibus

ssecularem, vel cujusvis etiam Mendican-

qui ab Ordinario, et quoad

Regulares, semel tantum

approbati fuerint, in confessorem eligere, qui eorum confessione audita, ipsorum a quorum-

cumque

Ecclesise mandatorum, necnon votorum transgressionibus, et jejuniorum


Canonicarum omissionibus, cceterisque mnibus peccatis, criminibus, excessibus

quantumcumque gravibus
consulenda foret

enormibus, etiam talibus, propter quae Sedes Apostlica mrito

Hajresis,

conspirationis in

Litterarum Apostolicarura

qui undcimo, incipiente

Domini

et

scripti sunt,

personara

et

Statum Romani

supplicationum, cseterisque mnibus

Item excommunicamus

necnon duodcimo, tertiodecimo


Ccena3

Horarum

et delictis,

ac eliam in casibus, qui in Litteris die Coena; Domini publicari

continentur, exceptis
falsificationis

et

et

et

vita,

aliis casibus,

anatheniatisanius omnes interfcientes

et quartodecirao capitulis, seu articulis

semel in

solitis

Pontificis,

in mortis articulo; aliig vero

reservatis casibus, quoties confitebuntur, absolvere, et pro

modo

dictarum Litterarum

eidem Sedi non

cuipsa pcenitentiam saluta-

SECCION PRIMERA.

739

rem injungere, plenamque omnium peccatorum suorum vemissionem impender, ac vota


quEcumque, Ultramarino, Castitatis et Eeligionis votis dumtaxat exceptis, in subventionera
pra?dictam,

commutare

licite possit

ia casibus tanien, in quibus satisfactio necessaria fuerit,

ea vel per seipsos, vel eis impeditis, per hseredes, aut alios
tiones

vigore

prsesentium, satisfacta parte, faciendas

homine

censuris Ecclesiasticis ab
laico

in foro judiciali

nibilominus rcputari
fuerit, nullibi

Missam

si

eum tamdiu excommunicatum

celebrare, aut alias se sacris

aliis

ubique

ab

mnibus

commiscere posse, doee


obtinere.

is

a suo Judice

Volentesque, ut fructus

Horarum Canonicarum illicite percepti fuerint, pro


quorum ratione Horas prsedictas recitare

beneficiorum, qui ad ratam oraissionis

aliis locis Ecclesiasticis

debebant; altera pero dimidia parte in subventionem


integre prastari, vel

et

Sacerdos Presbyter, aut alias in Sacris Ordinibus constitutus

absolutionis bencficinm ab bujusmodi censuris meruerit

dimidia parte Ecclesiis, vel

Excomniunicationibus

nemini omnino sive Ecclesiastico, sive

lats et ferendis,

prodesse, sed

nec

debeat. Declarantes absolu-

fieri

ab

eum Commissario

manutentionis militum bujusmodi

super hoc deputando componi, ita quod compositione

bujusmodi

soluta, sit componens a portione etiam, quce Ecclesia deberetur, integre absolutus.
Eos etiam, quos dicto triennio durante, contigerit ob repentiuara mortem, vel confessorura

absentiam, siue confessione discedero,


confessi, nec

praefertur,
tionis

modo

contriti discesserint, et prius statuto terapore

ipsi

bujus nostrse concessionis fiducia negligentiores fuerint, volumus plenariam, ut

remissionem consequi posse, eorumque corpora,

innodati discesserint, non obstante

etiam

nisi forte vinculo

interdicto,

Excommunica-

etiam Apostlica auctoritate

apposito, Ecclesiastica) tradi sepnlturse.

PrKterea indulgemus, ut dicto triennio durante, carnibus de consilio utriusque medici,

quam quorumcumque dierum

temporibus jejuniorum, tam Quadragesimalium,


vesci, ac pro

eorum

libitu, ovis

cseteris jejunii Ecclesiastici

et Ucticiniis, ita quod,

forma, dicto jejunio satisfecisse censeanturs Ca3terum, universos

locorum Ordinarios Regnorum ac Dominiorum

et singulos Archiepiscopos, Episcopos, aliosque

prsedictorum enixe rogamus,


pcenas pecuniarias, etiam

cisque in virtute sanctse obedientiae praecipimus, ut

omnes

durante ipso triennio, ab ipsis erogandas seu

loco corporalium,

quarum quan-

exigendas, buic pi operi omnino debeant applicari, prout nos eas omnes, de
titate

totius anni

qui carnes comederint, servata in

illorum assertioni omnino stetur, ipsorum lamen conscientias super hoc oneramus,

thesaurum ejusdem subventionis ex nunc, prout ex tune applicamus. Et quoniam


hoc ministerium opus esse certum est

Domino commendata, eum

in

Nos

fide, industria et probitate

Commissarium

et

Receptorem

fidele

ad

N. nobis plurimum in

in toto isto negotio constituimus

Generalera, eique facultatem tribuimus, ut libere et licite possit super bujusmodi pcenis ab
Ordinariis impositis inquirere, et contra eos, qui in
fccerint, proceder.

Et super

male ablata facta sunt,

si legatarii

per

annum

negligentiae personaa per

ponere, ac

ita

si

non poterunt, ac etiam super male

aut aliter male acquisitis,

debitores

dummodo

in

mnibus

Commissarium
liberare.

et

omnium,

qu?e propter

in exactione negligentes fuerint, ac illis etiam,

quse facta erunt, et dicto triennio durante fient,


diligentia, inveniri

prajjudicium hujus eleemosynse aliquid

ac dimidio legatorum

habitis,

illicite

legatarii,

adhibita per

ablatis, et per

prsedictis casibus,

Commissarium

usurariam pravitatem,

praterquam

dictse annalis

Receptorem priedictunj non reperiantur, com-

Ac etiam

super irregularitate per eos,

qui

Ecclesiasticis sententiis, censuris et pcenis ligati, Missas et alia Divina officia,


in

contemptum clavium,

eos alias

tamen

celebraverint, quomodolibet contracta.

Quodque

in Ordinibus per

rite susceptis ministrare libere et licite valeant dispensare,

habilitatis et infaraiE

maculam exinde provenientem

quibusvis

non tamea

omnemque

in-

abolere, et super indobita perceptione

PARTE

740

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

fructmim Ecciesiasticorum propterea

facta,

etiam componere. Et ad efectum pramissonim

dumtaxat, omnes smiles aut dissimiles indulgentias, ac peccatorum remissiones a Nobis et


dicta Sede, vel ejus auctoritate, qibusvis Ecclesiis, Monasteriis, Hospitalibus, Piis locis,

niversitatibus, Confraternitatibus et singularibus personis, in Eegnis et Dominiis pradictis,

etiam in favorem Basilicse Principis Apostolorum de Urbe, etiam

suspensionem hujusmodi facientes, continerent

communiter

cum

nuUi hominum suFragari

et divisim

si

clausulas aliquas, contra

ita ut interim, quse publicata? fuerint,

etiam

sed neo sub poenis pecuniariis, ac etiam

invocatione auxilii brachii saicularis prredicari, aut alias publicari, nec alia qusevis,

prEterquam pro subventione manutentionis militura hujusmodi suffragia postular! possint,

ad dictum trieunium dumtaxat suspendere. Alios Commissarios ad singulas hujusmodi Provincias, per ordinarios locorum,

cum

ratione approbandos

quorum etiam

conscientias oneramus, prsevia

matura delibe-

simili aut limitata facltate, ac etiam pro coUectione

pecuniarum

quorum opera utendum erit abipsis Ordiuariis locorum, in quibus


illi deputandi erunt, itidem approbandos, vel jam approbatos
deputare. Tabelliones, ac
qnoslibet alios ad exhibitionem quorumcumque instrumentorum aut scripturarum ad hoc
constituere. Notarios item,

negotium pertinentium compellere,

et quibus

Prsesentium autem publicatio, non


Sseculares, vel

nisi

inhibendum

Ordinum etiam Mendicantium Eegularis

locorum Ordinariis approbati,


libus singulorum

et si

Regulares fuerint, per

Ordinum hujusmodi

erit

etiam inhibere.

per probos et idneos prasdicatores Presbyteros


observantiae professores ex bis, qui a

eumdem Commissarium

petendi, et recipiendi;

a Provineia-

quorum Provincialium conscien-

tiam oneramus, eisque in virtute sanctse obedientite injungimus, ut hujusmodi praedicatores


idneos integrisque moribus proponant, quibus etiam in hujusmodi obedientise virtute injungimus, ut nihil aliud

tamquam

a nobis concessum proponant, nisi quod praesentibus Litteris est

expressum. In locis vero pauperibus, per proprios Parochos hoc publicationis

munus

nibus autem prsedicatoribus per quotas, alimenta constitu prohfbemus. Quod


publicatio hujusmodi facienda erit, subjaceat interdicto, Commissarius ipse

dierum spatio suspendere, idemque


et poenas Ecclesiasticas

alii

si

fiat;

m-

locus, ubi

illud octo ante

ab eo deputati compellere possint, etiam per censuras

habentes scripturas adprsmissa pertinentes, ut eas exhibeant, ac pari-

omnes, ut rationem earum iterum reddant, quae in singulis Dicecesibus fidei eorum committentur et quidquid a sponte dantibus fuerit in singulis Diojcesibus receptum, statim sibi
ter

consignari faciant. Postremos auditores ad prsdicta per pradicatores hortari dumtaxat permittimus, ut clare intelligant, nos neminem ad quidquam prsestandum vel elargiendum coger,

tantummodo eorum devotionem et charitatem ad id excitare, hortarique et rogare.


Volumus etiam moneri omnes, quos contigerit habere pecunias aut bonainhoc opus

sed

desti-

nata, seu instrumenta vel scripturas aliquid continentes

quod ad hoc negotium principaliter vel


secundario pertineat, ut debeant, sicut habuerint, statim cum copiam Commissarii, vel ab
eo
deputati habere poterunt, omnia ipsi Commissario, seu deputato propalare sub eisdem
poenis
pecuniariis, et in

subsidium censuris Ecclesiasticis, quas Episcopi videlicet

Prselati suspensionis a divinis, et interdicti ingressus

nicationis latse sententise ipso facto incurrant,

Ecclesiarum

alii

vero

et

majores

alii

omnes Excommu-

quas solus Komanus Pontifex, excepto mortis

articulo, valeat relaxare. Declarantes hos tales, si scienter aliquid prsedictorum


retinuerint,

nuUo modo harum Litterarum


volumus pariter gratias
vigore fieri; causas

et gratise beneficio frui posse. Exploto

et indulta

tamcn tune

deceat Oficiales, seu Ministros

autem triennio pradicto,


hujusmodi pradicta expirare, nihilque penitus ipsarum

coeptas et pendentes,

ad finem perduci posse.

Officii Inquisitionis hajreticEe

Cum

pravitatis in aliis,

vero non

manifestara

hseresim non sapientibus, occupari aut detineri, prohibemus aliquem ejusdem


Inquisitionis

SECCION PRIMERA.
0fi5cialem, seu

741

Ministrum in prsedicatorem ad ipsas prsesentes Litteras publicandas assumi,

etiam sub Commissarium ad prsedicta exigenda, vel alias ad gerenda aut pertractanda

vel

hujusmodi negotia, quovis modo deputari. Non obstantibus Constitutionibus et Ordinationibus

Conventuum

Apostolicis, ac Ecclesiarum, Monasteriorum,

Ordinum quorumcumque jura-

et

mento, confirmatione Apostlica, vel quavis firmitate alia roboratis statutis et consuetudinibus, privilegiis quoque, indultis, indulgentiis,
Ecclesiis,

etiam Cathedralibus

et

facultatibus et Litteris Apostolicis quibiisvis

Metropolitanis,

Virorum, quamMulierum, etiam Mendicantium

necnon Monasteriis et Conventibus, tam

etiam quse

Mare mgnum appellatur,

et quo-

rumvis aliorum Ordinum etiam Militarium, illorumque Superioribus et personis, niversitatibus etiam Studiorum Generalium, CoUegiis Sseculariura et

causam, etiam pro expeditione contra Turcas, et


Principis Apostolorum de Urbe, sub
clausulis et decretis, etiam

quibuscumque tenoribus

motu proprio

mentio
ris

derogatione de

specialis, tenores

illis,

et formis,

ac

cum

quibusvis

Quibus omniljus etiamsi pro illorum

et innovatis.

eoruraque totis tenoribus habenda foret prsesentibus Litteris

hujusmodi pro expressis habentes,

illis alias in

suo robore permansu-

hac vice dumtaxat, et ad effectum premissum motu, scientia et potestate similibus, prseter-

quam

facultates concessas

Mendicantium Ordinum Superioribus, quoad suorum Ordinum

Fratres, specialiter et expresse


cile
tis

sive in

necnon pro fabrica Basilicse

et ex certa scientia ac Apostolicee potestatis plenitu-

dine, quomodolibet concessis, confirraatis


sufficienti

Kegularium personarum,

alios Fidel hostes

derogamus; casterisque contrariis quibuscumque. Et quia

nimis esset presentes, quocumque

seu exemplis, etiam impressis,

sigillo

illis

manu

opus

erit, perferri,

Notarii

diffi-

volumus, ut illarum transsump-

publici subscriptis et prsedicti Commissarii

munitis eadem omnino fides in judicio et extra illud adhibeatur, quae ipsis prsesentibus

adhiberetur,

si

essent exhibitse, vel ostensse.

Datum Romse, apud Sanctum Petrum sub

annulo

Piscatoris, die 6 Aprilis 1591, Pontificatus nostri anno primo.

(Nogueira

al principio

de su obra, en que expone la Bula de Cruzada).


XII.

PROHIBE CLEMENTE VIII A LOS RELIGIOSOS DEL CARMEN Y A TODOS LOS DEMAS MENDICANTES Y NO MENDICANTES ELEGIR CONFESOR EN VIRTUD DE LA CRUZADA.
Clemens Papa VIII. Ad perpetuara

Komani

Pontificis circumspecta benignitas honestis

rei

memoriam.

petentium

votis, quse

personarum sub

Religionis jugo, Altissirao famulantium statum et salubrem directionem respiciunt, ad exauditionis


1.

gratiam libenter admttit et favoribus prosequitur opportunis.

Exponi Nobis nuper

fecit Dilectus Filius, Prior Generalis Ordinis

Monte Carmelo, quod cum

in

Bulla Cruciatae Sanctse, et

Fratrum B. Marise de

aliis privilegiis, quae

ab Apostlica

Sede conced solent, detur facultas eligendi Confessorem idoneum ab Ordinario approbatum,
qui possit Christifideles absolvere a casibus Ordinario reservatis, et a quibusdam etiam, qui
dictse Sedi reservati sunt; Religiosi dicti Ordinis, seu
uti

eorum nonnulli, etiam

lis

facultatibus

prsesumunt, et illorum pratextu eligunt Confessorem aliquando prster eos, qui a suis

Prselatis

eorum Confessionibus deputati

sunt,

quod aliquando

in speciale eorura vergit detri-

mentura. Quare prsedictus Prior Generalis humiliter Nobis supplicari


praemissis opportune providere de benignitate Apostlica dignaremur.

fecit,

quatenus in

2. Nos igitur hujusmodi supplicationibus inclinati, talem concessionem Sancta; Cruciata;, et


aliorum indultorum particularium, quantum ad prajdictum articulum eligendi Confessorem,

cum Fratribus et Sororibus Monialibus Ordinis praidicti, ac


aliorum quorumcumque Ordinum et Congrogationum cujusvis Instituti Mendicantium et non

et absolvendi a casibus reservatis,

PARTE

742

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Mendicantium, tam Provinciae Hispanise, quam extra eam ubilibet, locum minime haberc,
eque ceuseri, sed nostrae intentionis existere, quod iidem Fratres et Moniales, quantum ad
Sacramentara Pcenitentiae seu confessionis administratiouem, dispositioni suorura Prselatorum
subjecti sint. Apostlica auctoritate, tenore praisentium, perpetuo declaramus.

ut in usu hujusmodi potestatis se

Praelatis,

pimus

et

Eisdem tamen

subditis benignos et fciles exhibeant, prEci-

mandamus.

Non

3.

cum

obstan tibus pra;missis, et quibusvis Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis

ac Ordinispraedicti, etiam juramento, confirmatione Apostlica, vel quavis firmitate alia roboratis, statutis et

consuetudinibus, catterisque contrariis quibuscumque.

Volumus autem, ut prassentium transumptis,

4.

etiara impressis,

manu

alicujus Notarii

publici subscriptis, et sigillo alicujus personas in dignitate Ecclesiastica constitutae munitis,

eadem

fides adhibeatur, quae praesentibus adhiberetur, si forent exliibitae vel ostensae.

Datum Romae, apud

S.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 23 Novembris 1599, Pontificatus

nostri anuo octavo.

RESUMEN DEL BREVE ANTERIOR.


1.

Habiendo expuesto

el

Orden se alrevian usar de


Confesor aprobado por

el

Revino, P. General de
la

la

Orden

del

Crmcn, que algunos Religiosos de su

facultad concedida por la Cruzada y por otros privilegios, para elegir

Ordinario y ser absuellos de reservados Episcopales y Papales, dejando los

Confesores designados por sus Prelados con especial detrimento de sus almas
2. El

cuanto

Sumo

Ponlifice declara, que la facultad concedida por la Cruzada por otros privilegios, en

al artculo

de elegir Confesor y ser absueltos de reservados, no se extiende los Religiosos y

Religiosas de dicha Orden del Carmen.

no solo para

Instituto de

la

expresada Orden del Carmen, sino para cualquiera otra Orden, Congregacin

Mendicantes no Mendicantes, en Espaa fuera de

dicho artculo no tiene lugar; sino que

al

ella,

declara el Santo Padre, que

contrario es su intencin, que los dichos Religiosos y Reli-

giosas, en cuanto al Sacramento de la Penitencia administracin

de

la

Confesin, se sujeten

la

disposicin de sus Prelados


i.

Encarga

sin

embargo

estos,

que en

el

uso de su potestad se muestren benignos y fciles con

sus subditos.

Dado en 23 Noviembre de 1599.

OBSERVACION.
La prohibicin do

elegir Confesor se extiende todas las

Mendicantes, en Espaa fuera de

Ordenes Religiosas, Mendicantes y no

ella.

XIII.

CLEMENTE

VIII

EXPIDE ESTAS LETRAS PATENTES CONFIRIENDO EL CARGO DE COMISARIO

GENERAL DE CRUZADA AL SEOR

D. D.

FELIPE DE TASSIS.

Clemens PP. VIII. Dilecta Fili, salutem etApostoIicambenedictionem, CumnosVenerabiIem Fratrem Joannem de Zuiga, Episcopum Carthaginen., Ecclcsiae Cartbaginen. tune Pastoris solatio destitutse in Episcopum pra^fecerimus et pastorem et ipse Joannes Episcopus tm;

pora praefectionis hujusmodi gratiarum subsidii excusati, ac primae decim, necnon Cruciatae
ola.
tros,

me. Philippo
concessarum

II,

Hispaniarum Eagi Catholico, per Romanos

et pluries

Pontifices, Prsedecessores nos-

prorogatarum ; ac a Nobis novissime Charissimo

in Christo Filio

nostro Philippo, Hispaniarum Rogi Catholico, pariter prorogatarum Exccutor ct Comraissarius

743

SECCION PRIMERA.

Generalis nominatim existeret; nuncqueipse, suse Ecclesie negotiis impeditus,;Executoris et

Commissarii hujusmodi muneri vacare non possit. Nos ejusdem Philippi Kegis supplicationibus Nobis super hoc porrectis inclinati Te in locum dicti Joannis Executcrera et Commissa:

rium Generalem earumdem gratiarum, cum mnibus et singulis facultatibus, privilegiis et


indultis eidem Joanni concessis ac alias in mnibus et per omnia auctoritate Apostlica, tenore
prsesentium, substituimus et subrogamus.

Non

obstantibus Constitutionibus etOrdinationibus

Datum Komse, apud Sanctum Petrum, sub

Apostolicis cseterisque contrariis quibuscumque.

annulo Piscatoris, die 20 Decembris 1600, Pontificatus nostri anno nono.

M.

Vestrius Barbanius.

RESUMEN DE ESTAS LETRAS PATENTES.


Clemente VIII confiere

1.

cargo de Comisario General de Cruzada

el

at

Seor D. D. Felipe de

Tssis.

Refiere las causas para ste nombramiento

2.

Cargo

el

saber, por haber hecho dimisin

limo. Sr. D. D. Juan de Zniga, Obispo de Cartagena, en razn do hallarse

del referido

muy ocupado

en

los negocios de su Dicesis.


3. Confiere al

Dado en Roma,

nuevo Comisario

las

mismas facultades de su limo, antecesor.

20 de Diciembre de 1600.

Nota. Este Comisario D. Felipe de Tssis envi la Ame'rica la Bula de la Cruzada, impresa en pergamino
y en ella insert despus de la Bula el Breve de Gregorio XIII, que dispone so publique en las Indias la Bula
de bienio en bienio. En seguida inserta en el mismo pergamino el Breve de Sixto V, que proroga la Bula por
otros seis aos. Despus inserta el

nombramiento de Comisario contenido en stas Letras de Clemente VII. Y

por ltimo concluye con la instruccin, que publica l mismo, como Comisario, y la veremos lugo.

XIV.

PRIMKRA CDULA AUXILIATORLA. DE LA CRUZADA DEL NUEVO REY, FELIPE

III.

El Eey.
Presidente y Oidores de la nuestra Audiencia Real, que reside en la Ciudad de Quito de las

mis Provincias del Per. Sabed que, habiendo


cin,

y su imitacin Nuestro

muy

bierna la Santa Iglesia Catlica, concedido al

m denuevo prorogado
ayudar

los gastos,

la

Bula de

la

la

Santidad del Papa Sixto V, de felice recorda-

santo Padre Clemente VIH, que

Rey mi

al presente

rige

y goy

Sor. y Padre, (que santa gloria haya)

Santa Cruzada con muchas indulgencias y facultades, para


los Turcos Infieles, enemigos de nuestra

que continuamente hago contra

Santa F Catlica, por estar mis rentas y patrimonio tan consumido, cuanto es notorio por sus
Letras Apostlicas ; mando ejecutar y publicar la dicha Santa Bula en todos mis Reinos
y

mi Corona Real, para que se predique


y publique en ellas la segunda predicacin, despus de cumplida y acabada la primera de la
tercera concesin, y asimismo juntamente con la Bula de Composicin. Por ende yo os
Seoros de Espaa, Indias, Islas y Tierra firme sujetas

mando, que cada y cuando

Bula se fuere predicar esa dicha Ciudad de

la dicha Santa

Quito, salgis y hagis salir los vecimos y moradores de ella, al recibimiento


y presentacin
con la solemnidad, veneracin y acatamiento, que tan Santa Bula se requiere.... Dado en

Valladolid, 22 de Marzo de 1601.

Pg. 122.)

Yo

el

Rey. (Cedulario de la Audiencia de Quito,

Tom.

1,

PARTE

7ii

4"

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

XV.
EDICTO DEL COMISARIO GENERAL, D. FELIPE DE TASSIS, SUSPENDIENDO TODAS LAS

INDULGENCIAS DE INDIAS,
Prseinsertas Apostlicas Litteras

summa

SI

NO SE TOMA LA BULA.

veneratione acceptas in animo constituentes debitse

DD. NN. ceu tali Commissario Generali praedictse


earumdem Litterarum publicationem mnibus in

executioni mandare, ut nobis prselibatis SS,

commissum

Cruciatse

et

mandatum

Regnis, Dominiis et Insulis prsefatis

est,

decrevimus

fieri

et

jussimus. Decernentes et statuentes, ut

et singuli Christi Fideles cujusvis diguitatis, gradus, status, ordinis, et conditionis exis-

omnes

eleemosynam

tentes, qui

et assignatam (juxta

tam pro

erogaverint,

et

subventionem

in

Bulla et summario

illis

consignando prsescriptam

taxam virtute facultatis nobis concessse factam) obtulerint, dederint


se

quam

pro defunctorum animabus per

modum

suffragii

et

ac receperint

receptumque penes se retinuerint prsefatum typis excussum BuUe Sumraarium, descripto ibidem uniuscujusque nomine proprio aut defuncti, pro cujus anima hujusmodi eleemosyna oblata
fuerit, prsedictis gratiis, facultatibus et indultis eis concessis utantur, potiantur et

servatis
est.

quse a pralibatis

iis,

DD. NN.

gaudeant,

ad hujusmodi consecutionem servari et exequi jussum

Proinde Nos prsefatus Philippus aTassis, Commissarius Generalis, eadem auctoritate Apos-

Nobis per prafatas Litteras concessa, ne hoc adeo pium

tlica

impediatur per

Papa

S. fel. reco. Paulo

timo nter

alia

et

sanctum opus disturbetur

alias indulgentias, gratias, facultates et concessiones


III, Dat.

cum

in

et

quadam Bulla a

Romse, Calend. Jun. millesimo quingentsimo trigsimo sp-

concedatur Indis utriusque sexus, ut in diebus quadragesimffi et

sia prohibitis possint vesci ovis et lacticiniis, si et

quando similis facultas

aliis

aliis

ab Eccle-

Christianis ob

pium obeundum concedatur; atque etiam Archiepiscopis et Episcopis ndiarum,


omnes illius nationis ncolas a quibusvis peccatis
contentis in Bulla Coene Domini et aliis Apostlica} Sedi quomodolibetreservalis,

aliquod opus

et ab illorum deputatis, ut possint absolvere


et censuris

et similiter et in Brevi a fel. recor. Pi IV, Dat. 12


incolis,

ut in diebus quadragesimae et

et lacticiniis

necnon in

alio

aliis

Aug. 1562 conceditur mnibus Indiarum

anni proWbitis possint per triginta annos vesci ovis

Brevi ab eodem Pi sub eodem die et anuo conceditur, ut in

regionibus et populis Indiarum ipsi Indi possint audire Missas et Divina oEBcia tempere interdicti, et Eucharistise

Sacramentum sumere necnon cada vera mortuorum

Litteras Apostlicas, Dat.

rum

et facultatem

cuilibet, ut possint absolvere per

Ecclesiasticse sepul-

postremo vero S. D. N. Greg. PP. XIII per suas

Rom, apud Sanctum Petrum, sub annulo

denuo concessit

bris 1578,

eorum

etiam solemni pompa incedente

tura} tradere

Piscatoris, die 11

dedit Archiepisc. Mexicano et Civitatis

duodecim annos, omnes Incolas

Novem-

Regum

et

et habitatores India-

a peccatis et censuris in Bulla Ca}n3e Domini contentis, necnon reservatis Sancta} Sedi

Apostolicse

lam non

quibus gratiis et facultatibus supradictis,

si frui et uti

recepissent, facile fieri posset, ut ipsi dictis gratiis

reciperent

possint

ii,

qui hanc Bul-

tantum contenti hanc

BuUam

non

ac proinde non consequerentur tot tamque copiosas gratias et facultates, quae in

eis continentur in

beneficium animarum

summumque bonum

spirituale

et

temprale

ani-

madvertentes igitur et considerantes, qui hanc Bullam receperint, non solum posse frui gratiis,

indulgentiis et facultatibus supradictis in ea contentis,

vium

et

BuUse supradictorum

assecuti fuerint,

qax omnia

et

quibuscumque

aliis

verum etiam

aliis

(ut inferius dicitur) revalidantur et confirmantur

Bullam receperint ideo suspendimus durante biennio a


:

mnibus Bre-

per alia Brevia et concessiones obtinentes


iis,

qui hanc

die publicationis et prsedicationis

hujus prsesentis Cruciats dictas indulgentias et facultates Pauli et Pii et S. N.D. Gregorii et

qusecumque alia privilegia Apostlica,

quomodolibet quibuscumque Insulis et provinciis

SECCION

PRIMERA.

745

Indiarum et quascumque facltales vescendi carnibus et butyro Buis temporibus jejaniorum


quadragesimalium et aliorum totius anni quomodolibet concessas. Atque etiam suspendimus
facultates concessas quibusvis persouis Ecclesiasticis ad

Domini contentis

catis et censuris ia Bulla Ccense

cumque

absolvendum a quibuscumque, pec-

et Sedi Apostolicae reservatis, et alias quas-

smiles aut dissimiles indulgentias,gratias et facultates, privilegia, indulta et conceset aliis summis Pontificibus quibuscumque a Sede Apostlica et ejus
quoscumque Legatos, Cardinales, et Nuncios in dictis Regnis et Provinciis,

siones ab eisdem

auctoritate per

Insulis et Dominiis Indiarum et Terrse firmse Maris Occeani concessas quibusvis Ecclesiis,

Monasteriis, Hospitalibus, piis locis, niversitatibus, Confraternitatibus, Kegnis et provinciis,

etiam in favorem Basilicae Principia

Civilitatibus, villis, oppidis et singularibus personis,

Apostolorum de Urbe

et alterius similis Cruciatae, etiamsi clausulas aliquas contra suspen-

sionem hanc continerent,

ita ut

nec publicari possint

interim nec susceptse ulli sufifragari

(exceptis tamen concessis Ordinum Mendicantium Superioribus quoad eorum Fratres). Quam
suspensionem cum iis tantum volumus intelligi, qui hanc BuUam non receperint qui autem
:

eam

receperint, durante dicto biennio, possint ejus gratiis et indulgentiis et facultatibus frui

necnon et

aliis

si

quse per alias Bullas et Brevia sibi concessse sint

titur, speciales et generales illis ipsis, qui

hanc

adimpleverint, revalidamus, volumusque ut

que earum concessa continentur. Item vigore

BuUam

illis

quas omnes, ut prsemit-

receperint et quse in ea prsecipiuntur

fruantur et gaudeant, prout in unaqua-

dictae facultatis

forsan esset in loco, in quo publicatio hujus concessionis

fiat,

suspendimus interdictura, quod


per octo dies ante et post publi-

cationem, prout in dictis Litteris Apostolicis plenius continetur. Sed quoniam non facile esset
Litteras originales prsedictas ad singula quseque loca, ubi eis opus fuerit, deferri, propterea

impressas, et in hanc publicam

formam

redactas,

nomine nostro subscriptas, sigilloque etiam

nostro munitas, ac per infrascriptum Secretarium et


confici et expediri.

Notarium publicum signatas, jussimus

His praesentibus statueutes eamdem ubique fidem adhiberi, quae originali-

bus praedictis Litteris daretur,

si

exhibitae et ostensae ibi fuissent.

legitime actis auctoritatem nostram et decretum interponimus.


die 20

dem

Quibus mnibus

Datum

sie rite et

in Civitate Vallisoleti,

Novembris anno Nativitate Domini millesimo sexcentsimo secundo. Praesentibus

pro testibus, Ludovico de Palacios et Joanne a Viteri et Sebastiano de Porras.

ibi-

Philippua

de Tassis.

RESUMEN DEL EDICTO ANTERIOR.


1.

Consta por

comer huevos y
los
2.

dems

l,

que

el

Papa Paulo

lacticinios en

III

concedi los Indios, enlro otras gracias,

cuaresma y otros dias prohibidos, en que

Fieles, por unas Letras expedidas 1 de Junio de

Consta por

l,

que existi para

las Indias

la Silla

de poder

la

Apostlica dispensara

1537.

un Breve expedido en 2 de Agosto de 1502 por Pi IV,

para que en los dias de Cuaresma y otras abstinencias del ano todos los habitantes de las Indias

pudiesen comer huevos y laclicinios por 30 anos.


3.

Consta que existi otro Breve de

la

misma

fecha concediendo i ios Indios,

Entredicho pudiesen oir Misas y asistir los Oficios Divinos, y recibir

la

que en tiempo de

Eucarista, y enterrarlos

cadveres con solemnidad.


4.

Consta que existieron unas Letras Apostlicas expedidas por Gregorio XIII, en 2 de Noviembre

de 1577 concediendo facultades

los Metropolitanos de Mjico y

Lima por 12

aflos,

para absolver

todos los habitantes de las Indias, de todos los pecados y censuras un de las contenidas en la Bula
in

Cana Domini.
5.

Consta que

quiera otros

el

Comisario

do Cruzada suspendi

los

tres Privilegios

Privilegios concedidos por la Santa Sede estos

TOM.

I.

antedichos

Reinos y Provincias

y cuales-

con todos los


93

PARTE

746
Indultos para
6.
7.

comer huevos y

Suspende

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELEG.


lacticinios

en tiempo de Cuaresma

los Eclesisticos la facultad de absolver de

Suspende todas

emanadas de

4"

los

RR.

las Indulgencias

dems

dias prohibidos del ano.

pecados y censuras reservadas

Papa.

al

semejantes desemejantes, Privilegios, Indultos y concesiones

Pontfices de olr;iS personas con su autoridad,

cualquiera persona Eclesistica, Monasterios, Hospitales, lugares

aunque se hayan concedido

pios,

Universidades,

Cofradas,

Reinos, Provincias, Ciudades, Villas, pueblos personas singulares.

OBSERVACIONES.
10 Vase en

Seccin V- poca 2\

la

18 de Mayo de 1680,

el

cuestin de

la

si

los Indios estn

obligados sacar la Dula de Cruzada, para gozar de sus Privik-gios.


2

En

el

mismo sentido y

suyo 30 anos despus

cuando dice
corrido

el

si

trmino

de ste Edicto

pues

casi

suspende

qu es

el

con

las

mismas palabras de

ste Edicto del SeUor Tssis, public el

Comisario D. Antonio Solomayor, del cual se ocupa

el

lo

que ha suspendido

Privilegio concedido por

que quedaban suspensas por

la

Seor Villarroel,

S^;nor Comisario?

el

Lo mismo se puede

30 anos expir en 2 de Agosto de 1592. Por

aparece, que sta clase de Privilegios se citaban por los Comisarios


las gracias,

el

(de Pi IV) que no hay, por que siendo temporal expir

el Privilegio

como ejemplares

decir

lo cual

y modelos de

Bula.

3 Del Privilegio de que estamos hablando, concedido por Po

Indias por 30 anos, para

las

usar de lacticinios no se hace mencin en los Fastos de Morelli, y solo se menciona

Mjico, 20 anos ntes, en 20 de Diciembre de 1542 en

el

concedido

Pontificado de Paulo III.

el

Tercera Epoca de la Cruzada desde 1624, en qne se expidi la bola de Lacticinios,


1778, en que se Despach

el

primer indulto cuadragesimal.

1624. 14 de Junio. Con sta fecha expidi Urbano VIII, la Bula de Lacticinios para
secular, ntes exceptuado en el Indulto de la Cruzada.

Comisario publicaba diversos Sumarios

el

Clero

Se debe pues notar aqu que, aunque

el

saber, de Vivos, de Difuntos, de Composicin y de


Lacticinios, los tres primeros se contenan en la misma Bula de Cruzada pero el de Lactici;

nios se di en Bula separada, concedida por Urbano VIII. (Ve'ase la Seccin 2a Epoca 3a.)

1624. 24 de Setiembre. Decet

Eomanum. Por

ste

Indulgencias de la Cruzada no quedaban suspensas por


1624. 3 de Diciembre.

priman

las Indulgencias

Nuper a

el

Breve declar Urbano VIII, que

las

Jubileo del ao Santo. (Vase el N,

1.)

Noiis.'Por stas Letras permite Urbano VIII, que se im-

de la Cruzada en Sumarios, para que lleguen mejor noticia de

todos. (Vase el N. 2.)

1625. 17 de Febrero.

Cum

alias.

Por ste Breve

Madrid para recoger cien mil escudos

se di comisin al

su residuo, procedentes de la

Nuncio Apostlico de

Bula de Cruzada, para

la fbrica de la Baslica del Prncipe e los Apstoles. (Vase el N. 3.)

1629. 31 de Marzo. Romantis Pontifex. Prohibe Urbano

paa de Jess en virtud de

la

Cruzada. (Vase

el

N.

VIH

elegir confesor en la

Com-

4.)

1630. 29 de Junio. In spccula. Por sta Bula declar Urbano VIH, que la facultad de la

Cruzada respecto reservados, no sufraga


gulares ni en

el

los Seglares, sino

fuero interno, ni en el externo. (Vase el

N.

en

el fuero interno,

1634, 10 de Marzo. Apostolatus officium. Por sta Constitucin

los legos por

el

los Seglares,

que

los

Ke-

manda Urbano VIH

Comisarios de Cruzada, por medio de su Nuncio en Madrid, que no permitan que


Notario de la Cruzada se venda por

5.)

el ocio

los

de

los Clrigos sealen pensin pecuniaria

expresado Oficio, que es Eclesistico. (Vase

el

N.

6.)

1635. 3 de Noviembre. So declara nula la venta de los oficios de la Cruzada. (Vase el N. 7.)

SECCION PRIMERA.
1644 8 de Noviembre. Alias
la

Bula de Cruzada

747

Por ste Breve permite Inocencio anb 'x


las Indias cada ao, no obstante el

flicis memorice.

pueda publicar por ste sexenio en

se

Indulto de Gregorio XIII, para que se publicase por bienios (Guerra, Pontificiarnm Constitu-

tionum Epitome
as Solorzano,

Hispania servari

Acerca de

tova. 2, pg. 147.)

que escribia por

la publicacin

aos de 1652

los

de la Cruzada por bienios dice

In pradicatione autem (Cruciatae)

solitus, custoditur (in Indiis), eo excepto

mos

ia

quod propter locorura distantiam

non singulis annis, sed de biennio in biennium repetitur ex Brevi Gregorii XIII, 5 Sept.
Et quamvis ssepe aliqui ad Regias aures detulerint, ut annaiem, ad instar Hispanise,
1578
hanc praedicationem Indiaram esse curaret,

rati eo

modo eleemosynarum proventus

in

duplum

augeri posse, de quo prsecipue agit quaedam schedula, data Matriti, 6 Martii 1618, ad Pe-

ruanum Proregem, D. Principem

Squillacens. directa

ac validis rationibus in contrarium consideratis, quae

Adhuc hoc admissura non

annaiem praedicationem

est multis

difficilem

una

et

impossibilem reddunt in Provinciis adeo vastis et remotis. (Ibid. tom. 2, pg. 354.)
1645. 24 de Mayo. Inocencio X en su Breve Cum alias manda su Nuncio que por la publicacin de la Cruzada en

favor de los Eclesisticos, que debia hacesse cada ao, exija mil

quinientos escudos para la fbrica de la Baslica de Letran. (Guerra, Pontificiarum Constitu-

tionum Epitome, tomo

2,

pg. 147.)

1645. 3 de Noviembre. Alias Nos. Por ste Breve renueva Inocencio

Urbano VIH, por medio de su Nuncio


el precepto,

el

mandato de

la Cruzada; lo cual como no se hubiese cumplido, el Pontfice renueva

oficios pertenecientes

ahora

Comisarios de Cruzada en 1634, para no vender los

los

declarando nulas todas las ventas hechas en los Reinos de Castilla y de

Len, y todos sus efectos los declara

Manda

1651. 17 de Junio.

y de ningn

rritos

Inocencio

en el Breve

valor. (Guerra, ibid.)

Cum

nos su Nuncio que exija mil

quinientos escudos para la fbrica de la Baslica de Letran, por la extensin de las Indulgencias

los Eclesisticos. (Guerra, ibid.)


1657. 12 de Febrero. Se despach la Cdula Real, para que se publicase la Cruzada en
Indias juntamente con la Bula de Lacticinios. Obsrvase por las Cdulas, que la Bula de Cru-

zada no iba acorde en

el

trmino con la de Lacticinios. (Vanse

sta discordancia debe notarse, que la

primera vez ad quinquennium

Bula de Lacticinios

Para explicar

los nn. 8, 9, 10.)

por Urbano VIII la

se concedi

despus, segn se observa en algunos Breves, se prorogaba

sexennium. Pero no

se encuentra

para dos aos, como

lo hizo

ad

ningn indulto Pontificio para que cada publicacin sirviese

Gregorio XIII para la Cruzada.

1680. 18 de Mayo.Con sta fecha se public la Recopilacin de las Leyes de Indias, en donde
se hallan dos relativas la

Cum

1700. 17 de Abril.

Sandce

Cruzada y
sicut.

nihil novi juris induxisse niillumque privilegium continere,

confessariorum contra

los penitentes,

1718. 4 de Junio.
la

Bula de

manos

el

Epoca

la).

Bullam

si

no est aprobado por

el

Cruciatee

quoad approhationem
confesor

Ordinario del lugar, en donde

el confesor.

Romanus

Cruzada en todos

la

Pontifex. Este Breve se expidi por CleirienteXI, suspendiendo


los

Dominios de Espaa

cuyas causas fueron stas. Los Ro-

Pontfices hablan concedido ntes el producto de la Bula de Lacticinios al

de Espaa, y
con

y eligen

Concilii Tridentini. Por consiguiente, que ningn

formam

Secular Regular puede ser elegido,

moran

los Indgenas. (Vase la Seccin 2*,

Por ste Breve declar Inocencio XII

Rey Catlico

mismo Clemente XI habia prorogado y renovado vrias veces sta misma gracia,
de proporcionar recursos al expresado Rey para hacer la guerra los Turcos,

el

objeto

Ahora se queja

el Pontfice

de no haberse empleado dicho producto contra los

Infieles, ntes al

contrario se habia empleado en aprestar una flota contra los Prncipes Fieles ( saber, contra
el

Emperador Crlos VI y contra

el

Rey de

Sicilia,

Manuel, Duque de Soboya) contraviniendo

PARTE

748

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

as el Rey de Espaa la promesa, que haba hecho de no separar su flota mintras durase la
guerra de los Turcos, para la cual haba ademas ajustado un tratado de alianza con Crlos VI
y Veneca. Y por haber retirado su flota creci la audacia de los Turcos, y los Cristianos se

vieron precisados hacer las paces con el enemigo, bajo condiciones humillantes. Por lo cual

viendo

abuso, que se haca de las Indulgencias concedidas por la Santa Sede

el Pontfice el

los Reinos de Espaa, suspendi su beneplcito la Cruzada. (Vase el

12.)

1718. 22 de Octubre. Se despach una Cdula Real contra los que esparcan voces contra la
Cruzada. (Vase el N 13.)
1719. 13 de Enero. Alias a Nobis. Por ste Breve se alz por un ao solamente la suspensin anterior

porque era

muy

duro para

de los privilegios de la Cruzada.

el

Rey Catlico y todos

Y como por otra

los pueblos de

Espaa carecer

parte el Pontfice habia suspendido la Bula

su beneplcito, ahora cree oportuno relajar la suspensin, que se pronunci en

el

ao 1718.

Hace ademas

otra gracia el Pontfice y es que renovndose la Cruzada de 6 en 6 aos,


y
debiendo pagar el Rey Catlico en cada renovacin cierta pensin del producto de la Bula para
la

lo

Cmara Apostlica ahora el Santo Padre concede la Bula gratis.


Quiere sin embargo el Pontfice, que la presente relajacin sea su
fu la suspensin. (Vase el N" 14.)
;

como

beneplcito, as

1720. 20 de Setiembre. Alias Nos. Por stas Letras se revoca de nuevo la suspensin de

1718, cuya revocacin con tanto

ms gusto

se decreta por el Pontfice cuanto

son las suplicas del Rey Felipe V, pidiendo sta gracia. (Vase

En

Sacramentum

el

ms humildes

15.)

XIV

la

absolucin del cmplice, un en virtud de la Cruzada Decernentes quod nec etiam in

vi

1741

de Junio.

cujuscumque

Jubilsei, aut

sus Letras

PcenitenticB, prohibe Benedicto

etiam Bullse, quse appellatur Cruciatae Sanctse, confessionera

dicti

complicis hujusmodi quisquam valeat excipere eique sacramentalem absolutionem elargiri.

En

1744. 8 de Julio. Si Fraternitas tua.


dicto

XIV,

esse,

quod

entre las cuales es

una Nihil

respicat gratiosum Cruciatae

ste

Breve se hallan

seis respuestas de

Bene-

in prsenunciatis Nostris Litteris Apostolicis statutum

Diploma

quare qui eo gaudent

et considrate perpendant.ex ejusque sententia se gerant

illius

tenorem

stricte

caveant autem ne inani quapiam ex-

cusatione sese solutos esse arbitrentur praescriptis ibi legibus. (Bul. de Bened. XIV, tom.

I,

Const. IC.)

1744. 5 de Agosto. Apostlica Indulta. Declara Benedicto XIV, que no se puede elegir un

simple Sacerdote para confesor en virtud de la Cruzada otro Privilegio. Ni los Regulares

pueden elegir confesor aprobado, sin licencia de sus Prelados. (Vase el N. 16).
1750. 4 de Marzo. Por su Breve Quoniam autem inconstans, concede Benedicto
agrado, que ellos tocaba designar, y la de distribuir invertir por

mente del Comisario General,

el

XIV

la facultad de hacer cobrar por personas Eclesisticas de su

D. Fernando VI y sus Sucesores

mismos, independiente-

producto de la Cruzada y Subsidio en defender sus Dominios

contra los Infieles y otros enemigos de la F Catlica, y en enviar expediciones contra los

mismos, con

tal

que sea para

1768. 20 de Marzo

y aumento de la misma F. (Vase el N. 17).


Por ste Breve prorog la Cruzada Clemente XIII

la conservacin

Indulgentias

illas.

por seis aos. Documento importante por traer el Catlogo de todas las prrogas anteriores

desde Clemente VIII. (Vase

el

N.

18.)

1773. 10 de Abril. Con sta fecha expidi su Edicto el Comisario de Cruzada, D, Ildefonso
Clemente de Arstegui. Vino en un pergamino, como se encuentra en el Archivo de Quito, y
contiene cuatro documentos

Cruzada para

el

El Edicto del Comisario; por

bienio de 1776 y 77

2"

La Bula de

la

el

cual dispone se publique la

Cruzada en texto

latino,

como

la

despa-

SECCION PRIMERA.
ch Gregorio XIII
4

La prroga de

3"

la

749

Cruzada referida arriba en

el

Breve Indulgentias

illas

El Breve expresado Alias a sanctw memoriw, en que se proroga la Bula de Lacticinios por

otros seis aos. Este

ponemos en

documento se omite por ser

la Seccin 2,

Epoca

lo

mismo que

de Martnez de Bustos, que

el

4a,

DOCUMENTOS
de la teroera Epooa de la Cruzada desde 1624 a 1778.

I.

LAS INDULGENCIAS DE LA CRUZADA NO SE SUSPENDEN POR EL JUBILEO DE 1625.


rbanus Papa VIIL

Romanum

Decet

Ad futuram rei memoriam.

Pontificem indulgentiarum et gratiarum concessiones, quse ad adjuvandum

contra inimicissimos Turcas expeditionem a Sede Apostlica factse sunt, a generali indulgen-

tiarum suspensione excipere, ne circa eas aliquibus dubitandi occasio prsebeatur.


1.

Cum

mnibus

in

itaque,

postquam dudum

Hispaniarum Regnis

felicis

recordationis Pius

Papa V, Prsedecessor

et Insulis filis adjacentibus ac

bus, qui Fidei Catholicse zelo adducti infra certum expressum

noster,

etiam Sardinise consistenti-

tempus ad exercitum, tune

clarae

Hispaniarum Regis Catholici, contra Turcas comparatum, contra illos


pugnaturi aut aliud genus servitii gratuito facturi suis sumptibus accessissent, et ibidem

memorise Philippi

II,

usque ad finem expeditionis ejus anni permansissent, aut de bonis

sibi a

Deo

tionem praedictam adjuvassent, plures indulgentias ac peccatorum remissiones

collatis expediet relaxationes

pro vivis et defunctis aliasque spirituales concessiones, necnon privilegia, facultates et indulta
vel quovis alio
2.

nomine nuncupatas gratias concessit

Ac recolendse memorise Gregorius Papa

XIII, etiam Prsedecessor noster, tempus in dicti

Pii Praedecessoris Litteris praefixum prorogando, concessiones, privilegia, facultates, indulta et

gratias hujusmodi, nonnuUis aliis additis.declaratis et immutatis, ad


et

Regni

Siciliae ultra

pharum etiam

aliquot foisan aliorum

Indiarum Maris Occeani

Regnorum

et

quse dicti Piiilippi Regis imperio essent subjectse,extendit; ac deinde diversi

etiam nostri Prsedecessores.et nos etiam


in diversis Litteris Apostolics, etiam in

illas

prorogavmus, extendmus et amplavimus, prout

forma Brevis desuper expedits plenus contnetur

3. Novisssime,occasione celebrationis sanctissimi Jubilsei

prximo futuro anno mllesirao sex-

centismo vigsimo quinto, universo populo Christano indicti, aliorum

morem eain

locorum personas,

Romani Pontfices,

re 8equuti,de Apostolcsepotestatis plenitudine

omnes

et

Romanorum Pontflcum

quascumque indulgentias

etiam plenaras et ad instar Jubilsei, necnon facultates, concessiones et indulta qusecumque


a nobis et a dicta Sede ejusque auctortate, quibuscumque Ecclesiis et Monasteriis utriusque

sexusacConventibus, Domibus, Congregationibus, Hosptalibus et

piis locis, necnon Ordinbus,


etiam Mendicantium et Militiarum, necnon Confraternitatibus et Universitatibus, eorumque

et aliis

cujuscumque

per universum orbem

constitutis,

quomodocumque, perpetuo

cum

gradus et conditionis personis Ecclesiasticis

dignitatis,

etiam per

modum

vel ad tempus, quibusvis

et ssecularibus

communicationis, extensionis et alias

modis

et ex quibusvis causis concessa,

irritantis adjectione Decreti et aliis efficacissims clausulis in illis appositis,

interdicentes ne ullse alise

publico

si ve

quam

suspendimus,

prsedicti a nobis indicti Jubilsei indulgentise interim, si ve

privatim, ubique locorum ac gntium publicarentur, prsedicarentur vel nuncia-

PARTE

750

4"

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES,

autem facientes Excommunicationis sententiam eo ipso incurrerent, et ab Ordilocorum pro cujuscumque arbitrio punirentur, et alias, prout in Litteris Apostolicis sub

rentur, secus
nariis

plumbo

expeditis latius explicatur

Nos, quibus prsecique curanda sunt ea, quse ad fidem Catholicam tuendam et, adjuvante
Domino, aliquando propagandam pertinent, quique eo animo, eaque volntate nunquam fuimus,
4.

ut indulgentie, facultates, concessiones et indulta qusecumque


ac Cruciatse

intuitu expeditionis in Turcas


hujusmodi impedirentur aut revocarentur, ac dictarura Litterarum omnium

seriem, ac

de verbo ad verbum insererentur, praesentibus pro expressis et insertis habentes,

si

auctoritate praesentium declaramus, suspensionera

cessiones et indulta

Eegnis et

aliis

quacumque

Dominiis et

dicta suspensione

Non

ad indulgentias, facultates, con-

Charissimo in Christo Filio nostro Philippo IV, Hispaniarum

locis

Kegi Catholico, subjectis, ut

eamdem

occasione dictse expeditionis et Cruciatse in Hispaniarum

praefertur, concessa,

non extend, eaque omnia

et singula sub

minime comprehendi

obstantibus

Datura Roma?, apud S. Mariam Majorera, sub annulo Piscatoris, die 24 Septembris 1624,
Pontificatus nostri anno secundo

(Ex Bull.

Rom sub.

Pi

IX

ed.)

11.

FACULTAD DEL COMISARIO PARA PUBLICAR LAS GRACIAS DE LA CRUZADA POR SEPARADO,
O POR DIVERSOS SUMARIOS.
Drbanus Papa VIII.

Nuperanobis emanarunt Litterse

1.

nostro

Filio

Papa
2.

Philippo,

rei

autera faciliori

raemoriam.

tenoris subsequentis, videlicet: Charissimo in Christo

Hispaniarum Regi Catholico

(Vase la Seccin 2*,

Nunc

Ad futuram

Alias felicis

recordationis

Pius

Epoca S\)

earumdem gratiarum

exequutioni,

quantum cum Domino possumus,

providere volentes, supplicationibus etiam dicti Philippi Regs nomine nobs super hoc humliter porrectis inclinati,

rum

nostras

rum

eidem Didnco, Patriarchae moderno,

et pro

tempere

existenti, gratia-

prsedictorura Exequutori et Commissario dicta auctoritate deputato, prseinsertas Litteras

cum mnibus et singulis

in eis

contentis.modo et forma,quibus

alise nostrse

etRomano-

Pontificum, Praedecessorum nostrorum,hujusmodi Litterse super dictarum gratiarum spi-

ritualium et temporaliura per


gatione expediri

eumdem Pium

solitse publicar

Prsedecessorem concessarum, ut praefertur, proro-

consueverunt, publicandi, illasque simul cura eisdem Litteris,

vel separatim, singulis annis impriraendi seu iraprirai faciendi, eleemosynaraque per eos, qu
gratiis per prseinsertas Litteras nostras hujusraodi concessis, ut voluerint,

taraen prsejudicio eleemosynse,

elargiendam (sine

ratone gratiarum spiritualium et temporaliura per dictura

Pium Prsedecessorem concessarum hujusmodi,

et adiversis Roraanis Pontificibus, Praedeces-

sorbus nostris, ac etiam a nobs prorogatarum, ut praefertur, dar consuetae) juxta

primarum gratiarum tenorem

et

formam taxandi seu

dicta, tenore prsesentium, plenam, liberara et

earumdem

declarand, Apostlica auctoritate prae-

ampiara facultatem et auctoritatera concedimus

et impartimur.
3.

Non

obstantibus

Datura RomsD, apud

S. Potrura,

sub annulo Piscatoris, die 3 Decembrs 1624, Pontificatus

nostri anno secundo.

(Ex Bullar. Rom. sub Po IX,

ed.)

SECCION PRIMERA.

751

III.

SE CONCEDE FACULTAD AL NUNCIO DE ESPAA PARA

COLECTAR LA LIMOSNA

DE LA CRUZADA PERTENECIENTE A LA BASILICA DE LOS APOSTOLES.

1.

Urbpnus Papa VIII. Venerabilis Frater, salutem et Apostolicam benedictioaem.


alias felicis recordationis Paulus Papa V, Pradecessor noster, ex causis tune

Cum

expressis concesserit, facultates Sanctse Cruciatse in Eegnis

Hispaniarum in

Pauli, Prsedecessoris nostri, Litteris nominatis ad sex anuos et


lippi

III,

nomine

locis in

clarae men^orise

Hispaniarum Regis Catholici, dilectas Filius noster Gaspar,

tituli S.

dicti

Phi-

Crucis in

Hierusalem Presbyter Cardinalis Borgia nuncupatus, pollicitus fuerit, quod Tliesaurarii pecuniarum ex facultatibus hujusmodi proventarura summam centum millium ducatorum auri
in auro

eidem Paulo Prsedecessori, aut cui per eum ordinatum

Basilicae Principis

fuisset, in

subventionem

fabrica?

Apostolorum de Urbe, viginti sex millia singulis annis primo currentibus

dicti sexennii, persolvent.

Nos cupientes fabricam hujusmodi omni ope promoveri, ac de de, integritate ac


plurimum in Domino confidentes, te, ac pro tempore existente m nostrum ac
Sedis Apostolicse in Regnis Hispaniarum Nuncium ad summam centum millium ducatorum
hujusmodi seu dictse summse residuum debitis temporibus a praedictis Thesaurariis seu aliis
2.

diligentia tua

personis pecunias prsedictas solvere debentibus per se vel alium seu alios loco tui, periculo

tamen
tis,

suo, deputatos,

petendum, exigendnm, levandum et recuperandum, et de exactis, leva-

recuperatis quietandura et absolvendum nostrum et praedictae fabrice Procuratorem et

Commissarium, auctoritate

Apostlica,

facimus, constituimus et de-

prsesentium

tenore

putamus

Non

obstantibus Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis

in confectione quietantium requirentibus cseterisque contrariis

Datum Romse, apud

etiam certam formam

quibuscumque.

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 17 Februarii 1625, Pontificatus

S.

nostri anno secundo.

(Ex Bull. Rom. sub Pi

IX

edito.)

IV.

EN VIRTUD DE LA CRUZADA NO SE PUEDE ELEGIR CONFESOR EN LA COMPAIA DE JESUS.


UrLanus Papa VIII. Ad perpetuara
1.

Romanus

rei

memoriam.

Pontifex ad ea soUicitudinis suse partes inteudere debet, per quse Religiosorum

status in pace et quiete tutius conservetur.


2.

Sane

existere, ut

cum

ratio doceat

eorum

et experientia

compertum

sit,

Religionibus valde perniciosum

Religiosis licitum sit confessarium sibi eligere, et licet felicis recordationis

Gregorius XIII ac Clemens VIII et Gregorius

XV, Romani

Pontfices Prsedecessores nostri,

per suas in forma Brevis Litteras expresse prohibuerint, ne Religiosi Societatis Jesu facultatibus Cruciatse Sanctse uti absque Superiorum
3.

suorum

Nihilominus, quia nonnuUi existimant ex clausulis Litterarum dictae Cruciatse cuicum-

que ipsius Societatis privilegio derogari, et propterea


uti licitum esse, speciali
4.

licentia valerent.

Nos pro nostro

ipsis Religiosis

hujusmodi facultatibus

ad hoc nostro et Apostolice Sedis opportuno remedio jiecesse

pastoralis muneris debito,

sit.

ea quse ipsius Societatis quieto et pacifico

statui ac debitae Superioribus obedientiae conservandse opportuna esse cognoscimus, salubriter

providere volentes,

motu

proprio et ex certa scientia meraque deliberatione nostra, ac de

Apostolicse potestatis plenitudine ac nostra perpetuo valitura Constitutione sancimus, nulli

PARTE

7K2

4 PRIVILEGIOS

COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Eeligiosorum ejusdem Societati licere facultatibus Cruciatse hujusmodi, in quacumque mundi


parte publicatae vel publicandse, quoad eligendum confessarium et obtinendam absolutionem
a casibus reservatis, uti, nec

quoad hanc (partem) eligendi confessarium et obtinendam

eis,

absolutionem prsedictam, facultatem Cruciatse hujusmodi


Litteras sub

suffragari,

minusque praesentes

quibuscumque ejusdem Cruciatae concessionibus, extensionibus, prorogationibus

et confirmationibus factis, et pro tempere quomodolibet faciendis, comprehendi.


5.

Sicque per quoscumque judices

Non
Datum
0.

obstantibus prsemissis

Komse, apud Sanctum Petrum, sub annulo Piscatoris, die 31 Martii 1623, Pontifi-

catus nostri anno sexto.

(Ex Bull. sub Pie IX

edit.)

V.

DECLARA URBANO

VII

QUE NINGUN REGULAR PUEDE EN VIRTUD DE LA CRUZADA ELEGIR

CONFESOR, QUE LE ABSUELVA NI AUN

IN

rbanus Papa VIII. Ad perpetuam


In specula militanti3 Ecclesise
et attente considerantes

nuUo

licet

rei

memoriam.

meritorum sufragio, Divina dispositione constituti,

Sacros Eegularium Ordines tantas Ecclesise Dei utilitates omni tem-

Romani

pere attulisse,ut ad eos conservandos et instaurandos

magnam

FORO CONSCIENTLE

jure ptimo diligentiam semper adhibuerint

Pontifices, Prsedecessores nostri,

dignum, quin potius debitum, reputa-

mus, ut eorumdem Pontificum vestigiis inhserentes, ad ea pastoralis vigilantiae partes jugiter


intendamus, ut in eisdem Ordinibus disciplinse Regularis observantia sarta tecta conservetur,
et si quse
1.

illi

obesse dignoscuntur,opportun3e Constitutionis ministerio salubriter removeantur.

Alias felicis recordationis Clementi

Papa VIH,

Prsedecessori nostro, expsito per Procu-

ratorem Geheralem Ordinis Fratrum Beatse Marise de Monte Carmelo, quod,

cum

in Bulla

Cruciatse Sanctse et aliis privilegiis ab Apostlica Sede concedi solitis, detur facultas eligendi

confessarium idoneum, ab Ordinario approbatum, qui possit Christifideles absolvere a casibus


Ordinario et Sedi Apostolicse reservatis, Religiosi prsedicti facultatibus uti prsesumebant in

detrimentum eorum Regularis

disciplinae

quare idem Clemens Prsedecessor sua perpetuo

valitura Constitutione declaravit, facultatem et concessionem Sanctse Cruciatse et aliorum

indultorum prsedictorum, quantum ad praedictum articulum eligendi confessarium et absol-

cum Fratribus et Sororibus Monialibus, quorumcumque Ordinum et Congregationum cujusvis Instituti Mendicantium et non Mendicantium,
tam in provincia Hispaniae quam extra eam ubilibet constitutis, nec eis suffragari, sed ejusdem
Clementis Prsedecessoris intentionis fuisse, quod iidem Fratres et Moniales, quantum ad Sacravendi a casibus reservatis, non habere locum

mentum

Poenitentise

seu Confessionis administrationem, dispositioni suorum

Prselatorum

subjecti essent, prout in dicti Clementis Prsedecessoris in simili forma Brevis desuper sub die

23 Novembris 1599, Pontificatus sui anno octavo, expeditis

Litteris,

quarum

tenores pro

expressis haberi volumus, plenius continetur.


2.

Nihilominus

cum

sicut nobis, nonsine animi nostri molestia, innotuit, nonnulli Ordinis

Fratrum Prsedicatorum Professores, praetextu Bullse ejusdem Sanctse Cruciatse ac dictorum


indultorum, confessarium hujusmodi, qui eos, ut prsefertur, absolvat, eligere posse praetendant
et forsan eligant etiam ad prsesens,

postquam

Litterse nostrae

tus nostri anno primo, super facltate eisdem Regularibus

sub die 14 Junii 1624, Pontificaconfessarium ad effectum hujus-

modi eligendi ad quinquennium tune proximum concessa, emanatae, pridem ab anno


expiravorunt, in

mximum

status ei observantiae Regularis praejudicium.

et ultra

SECCION PRIMERA.
Nos

praemissis,

quantum nobis ex

755

alto conceditur, obviare ac felici tara

Dominici et Beatse Marise de Monte Carmelo Keligiosorum,

quam omnium

eorumdem
et

Sancti

quorumcumque

aliorum cujuslibet Ordinis, Congregationis, Societatis et Institnti, etiam speciali mentioneet

tam Mendicantium quam non Mendicantium, statui atque direcaliorum Christidelium saluti consulere volentes, prafatseque Clementis Prsedecessoris
declarationi inhaerentes, illamque tenore prsesentium innovantes, ac, quatenus opus sit,
ampliantes, mota proprio et ex certa scientia ac matura deliberatione nostris, deque Apostolic
nota digni, utriusque sexus,
tioni,et

potestatis plenitudine, concessionem

etiam

laicis et

Sanctse Cruciatae, quae respectu facultatis

Clericis ssecularibus

cujuscumque

status,

hujusmodi,

gradas, qualitatis et conditionis,

etiam speciali nota dignis, quoad casus reservatos etiam in Bulla Coense Domini (Hseresi
excepta) contentos, nonnisi in foro conscientise, non autem in foro externo suffragatur,
alio-

rumque indultorum hujusmodi, quantum ad prsedictum articulum

eligendi confessarium et
absolvendi a prsedictis casibus reservatis, etiam in Bulla Crenae Domini contentis, cum
Fratribus etMonialibus pradictorum Fratrum Prsedicatorum ac aliorum quorumcumque
Ordinum
et

CongregationumSocietatisque et Instituti prsedictorum Mendicantium et non


Mendicantium,

tam provinciaeHispaniae quam


buisse eque habere, nec

illis

extra

eam

uUo modo

ubilibet constitutorum, Keligiosis

suffragari potuisse

locum minime ha-

eque posse, excepto dumtaxat

quinquennio, quo Litterse nostra hujusmodi, ut praifertur, duraverunt, siquidemdie


Junii 1629 proxime praeteriti jam expiraverunt, sed nostrse intentionis fuisse et esse

illo

Mmensis

quod

iidera

quantum ad Sacramentum Poenitentise seu Confessionis administrationem


ordinarisedispositioni suorum Pra;latorum et Sedi Apostolicse quoad sibi
reservata, subjecti

Fratres et Moniales,

sint

earumdem

tenore prsesentium perpetuo declaramus...,

Datum Romse, die 19 Junii 1630, Pontificatus


(ExBuUar. Rom. sub Pi IX edito.)

nostri auno sptimo.

VI.

PROHIBICION DE VENDER EL OFICIO DE NOTARIO DE CRUZADA.


Venerabili Pratri Laurentio Episcopo Senogalliensi, nostro et Sedis Apostolicse
in
Regnis Hispaniarum Nuntio.

Urbanus Papa VIII.


Venerabilis Frater, salutera et Apostolicam benedictionem.

Apostolatus ofiicium humilitati nostrae, meritis licet imparibus, Divina Providentia


commissumjugiter nos corapellit omni sollicitudine invigilare, ne immunitatis Ecclesiasticse
jura et
Privilegia violentur, sed personis Ecclesiasticis salva et illa;sa conserventur.
1.

Sane ex gravi dilectorum Filiorum Cleri Regnorum Castellse

accepimus, Commissarium Cruciatse, ad concordise

et Legionis

querimonia

initse nter

Charissimum inChristo Filium


nostrum Philippum, Hispaniarum Regem Catholicum, ex una, ac eosdem Clerum
ex altera

partibus super solutione concessionis primse decimse.... et a Nobis auctoritate


Apostlica conexequutionem proceder....

irmatse,
2.

Quare Cleri prsedictorum indemnitati juxta creditum Nobis desup^r Apostlica) servitutis
quantum cum Domino possumus, consulere volentes, tibi per prsesentes committimus

ofiScium,
et

mandamus, ut eidem Commissario

significes,

quod ipse Commissarius, cum nullam ad

id

haberet facultatem, male et perperam fecit gravando eosdem Clerum, et sub censuris
ad solvendum post lapsum dicti quinquennii concordiaj et confirmationis Apostolic hujusmodi,

TOME

I.

94

PARTE

754

quodque de

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

csetero a prsemissis

omnino

abstineat, doee alia

cum eisdem Clero

per inita et Apostlica auctoritate confirmata fuerit, et ob


ac censuras et pcenas Ecclesiastieas per
3. Prseterea

eum

eumdem Commissarium

propterea incursas conscientise suoc consulat.

auctoritate nostra moneas, ne Notariatus et officia

cum

Cruciatse, subsidii et primse decimse, Excusati nuncupati hujusmodi,


sint,

a Ministris Regiis vendi seu alienariquoquo

solutionem aliquam faciendam

eis,

qui

concordia desu-

gravamen eisdem Clero illatum

officia

Ecclesiastica ofBcia

modo permittat, minusque

cogat Clerum ad

hujusmodi sive alterum eorum ement, seu jam

forsan de facto emerint, nosque sub Excommunicationis latie sententise poena per coutrafacientes ipso facto incurrenda, serio prohibere, ne officia et alia prefata

emantur vel vendantur,

sed circa hsec servari deber omnia, quse hactenus servari consueverunt

Non obstantibus
Datum Romae, apud
nostri

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 10 Martii 1634, Pontificatus

S.

anno undcimo.

(Ex Bull.

Rom. sub Pi IX

ed.)

VII.

SE DECLARA NULA LA VENTA Y COMPRA DE LOS OFICIOS DE LA CRUZADA

rbanus Papa VIII. Ad futuram


Alias nos dilectorum Filiorum Cleri

Regnorum

rei

meraoriam.

Castellse et Legionis indemnitati... consulere

volentes, Venerabili Fratri Laurentio, Episcopo Senogalliensi....

mus, ut nter

alia

Commissarium

Cruciatfe, subsidii et primse decime, Excusati nuncupati,

Ministris Regiis vendi seu alienari quoquo

Cum

2.

commisimus

et

mandavi-

Cruciatse auctoritate nostra moneret, ne Notariatus officia

modo

cum

Ecclesiastica officia sint, a

permitteret...

autem, sicut ex iterata et gravi eorumdera Cleri querimonia accepimus, aliqua ex


tempere dictarum Litterarum nostrarum hujusmodi vendita et alinala essent,

prsedictis officiis

dictique Clerus ad solutionem

illis

faciendam, qui

officia

hujusmodi seu eorum alterum eme-

runt, compellantur et cogantur, et a Ministris, per Ecclesiarum dictorum

ad hujusmodi

officia

invitis extorqueantur,

Regnorum Capitula

exercenda deputatis, suorum officiorum scripturae et instrumenta ipsis

ne

illis

pro suorum officiorum exercitio et ratione uti, aut se prsemunire

ullo pacto valeant.

Nog

3.

prsemissis,

quantum cum Domino possumus, obviare

tiones et emptiones de dictis


irritas et inanes

officiis

factas

cum mnibus

volentes,

et singulis

quascumque vendi-

inde sequutis, nullas,

nulliusque roboris vel momenti esse et fore. Apostlica auctoritate, tenore

prsesentium, declaramus....

Non obstantibus....
Datum Romse, apud

S.

Mariam

Majorera, sub annulo Piscatoris, die 3 Novembris 1635,

Pontificatus nostri anno dcimo tertio.

(Ex Bull. Rom. sub Pi

IX edito).
VIII.

El Rey.
Presidente y Oidores de la mi Audiencia Real, que reside en la Ciudad de San Francisco de
Quito, de la Provincia de Quito, de las nuestras Provincias del Per. Sabed, que la Santidad
del

Papa Clemente VIII, de

felice recordacin,

concedi al

Rey mi

Sor. y Padre, que

Santa

SECCION PRIMERA.

755

gloria haya, la Bula de la Santa Cruzada de Vivos, Difuntos y Composicin, para que se publi-

case

y predicase en todos sus Reinos y Seoros, Indias Islas ellos adyacentes para defensa
F Catlica la cual Nuestro muy Santo Padre, que rige y gobierna la Santa

la santa

de

Iglesia Catlica de nuevo ha confirmado

y manda que

se publique y predique en las dichas

Indias la primera predicacin de la sptima concesin, juntamente con la Bula de Lacticinios

concedida por

la

Santidad de Urbano VIII, que ha de comenzar despus de acabada la sexta

predicacin de la sexta concesin. Por ende yo os

ciembre de 1646. Yo

el

mando

Fecha en Madrid, 21 do Di-

Rey.

(Cedulario de la Audiencia de Quito,

Tomo

2, pg. 343.)

IX.

CEDULA REAL.
Revdo. en Cristo Padre, Obispo de la Ciudad de Quito.de
del

Papa Clemente VIII, de

felice

mi Consejo Sabed que la Santidad


Rey mi Sr. Padre, que Santa
:

recordacin, concedi al

Cruzada de Vivos, Difuntos y Composicin, para que se publicasen y predicasen en todos sus Reinos y Seoros, Indias Islas adyacentes, para la defensa
de la Sta. F, la que Nuestro muy Santo Padre Inocencio X, que rige y gobierna la Sta. Iglesia
gloria haya, la

Bula de

la Sta.

manda que se prediquen y publiquen en las dichas Indias


de la sptima concesin, juntamente con la Bula de Lacticinios, conce-

Catlica, de nuevo ha confirmado y


la quinta predicacin

dida por la Santidad de Urbano VIII, que ha de comenzar despus de acabada la ltima

Por ende os ruego y encargo que, pues entendis cunto esto importa al
Nuestro Seor y bien de las almas de los Fieles Cristianos, que en esas
Provincias viven y moran, deis rden como en esa vuestra Iglesia sea recibida la dicha
predicacin de

ella.

servicio de Dios

Sta.

Bula con

la autoridad

y veneracin, que

se requiere

y proveeris que

lo

mismo

se

haga

en las otras Iglesias de vuestra Dicesis como se contiene en la Instruccin impresa del

Comisario General de la Sta. Cruzada.


sintis ni deis lugar

que en

os encargo y mando, que en ninguna

la dicha predicacin

manera con-

y su cobranza se ponga impedimento alguno,

y que todas las personas Eclesisticas, seglares y Religiosas de todas las Ordenes persuadan y
animen los Espaoles Indios, que tomen la Sta. Bula para que gocen de las gracias y
facultades en ella contenidas, y que no pida Cuarta ni Impetra, ni otro ningn derecho de la
dicha presentacin y predicacin, pues no se debe ni base de pagar. Y que el Tesorero y sus
y otros ministros que en ello entendieren sean favorecidos y bien tra-

factores, Predicadores

puedan ejercer sus cargos y oficios que en ello mucho placer y


en vuestra ausencia encargo y mando vuestro Provisor y Vicario General haga y cumpla lo que en sta mi Carta va contenido. Fecha en Madrid, 31 de Diciembre
de 1654 aos. Yo el Rey.

tados, para que libremente


servicio recibir.

(Cedulario Arz. Quit. tom.

1,

pg. 399.)

X.
El Rey.
Presidente y Oidores de la mi Audiencia Real, que reside en la Ciudad de San Francisco
de la Provincia de Quito. Sabed que la Santidad del Papa Clemente VIII, de felice recordacin, concedi al

Rey mi

Sor.

y Padre, que Santa glora haya,

la

Bula de

la Sta.

Cruzada de

Vivos, Difuntos y Composicin, para que se predicase


y publicase en todos sus Reinos y Seorios,

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

PARTE

756

Indias Islas ellos adyacentes, para defensa de la Santa

F Catlica;

la cual se

ha de

pre-

dicar en las dichas Indias la sexta predicacin de la sptima concesin, juntamente con la

Urbano VIII, que ha de comenzar despus

la Santidad de

Bula de Lacticinios concedida por

Por ende os mando que cada y cuando se fuere


Fecha en Buen-Retiro 12 de Febrero de 1657 aos. Yo el Rey.

de acabada la ltima predicacin de


publicar la dicha Bula

ella.

(Cedulario de la Audiencia, tom. 2, pg. 592.)

XI.

DECLARACION SOBRE LA FACULTAD DB ELEGIR CONFESOR EN VIRTUD DE LA BULA DE

LA CRUZADA.
Innocentius PP. XII.

Cum

sicut

non sine gravi animi

coporum Regni Portugaliae

et

Ad perpetuam

nostri dolore ex

rei

memoriam.

nonnullorum Venerabilium Fratrum Epis-

aliorum timoratas conscientise virorura delatis ad Nos querelis

accepimus, in Regno prsefato reviserit ac in dies magis invalescat opinio per quasdam
recordationis Pauli V, rbani

VIH

et

Romanorum

Clementis X,

felicis

Pontificum, Prsedecessorum

nostrorum, Constitutiones, necnon plura Congregationum tune existentium S. R. E. Cardina-

lium Concilii Tridentini interpretum, ac respective negotiis


et Regularium Prsepositorum Decreta

rum partium

et consultationibus

Episcoporum

ac reprobata, qua innixi pleriqueilla-

privilegia et indulta per Litteras Apostlicas pro Cruciata Sancta emanatas.seu ut

Bullam

vocant,

dudum damnata

Cruciatse, ita intelligenda esse existimant, ut facultas

in Litteris seu Bulla

hujusmodi Christifidelibus attributa, confitendi peccata sua cuilibet Confessario, per quemcumque Ordinariumad confessiones audiendas approbato, locum habeat
is

non

fuerit Ordinarius loci, in

habere censeatur,etiamsi

et

quo confessiones prsefatas excipi contigerit hiuc


;

est,

quod Nos

ex debito pastoralis Officii quod humilitati nostrse, meritis licet et viribus longe impari, com-

animarum
quantum Nobis ex alto

misit Divina dignatio,


fessio,

periculis in re tanti

conceditur,

momenti, qualis

est Sacramentalis

Con-

paterna charitate occurrere cupientes, necnon

Constitutionibus et Decretis supradictis inhaerentes,

de Venerabilium Fratrum nostrorum

Cardinalium primum quidem supradictis negotiis

et Consultationibus Epis-

Regularium Prsepositorum, subinde vero etiam aliorum

in tota Repblica Chris-

ejusdem

S. B. E.

coporum

et

tiana contra Hsereticam pravitatem Generalium Inquisitorum a Sede Apostlica specialiter

deputatorum, qui opinionem prsefatam ex integro examinarunt, remque totam mature discusserunt consilio, ac etiam

motu

proprio

et ex

certa scientia et matura deliberatione nostris,

prsesentium, decernimus

deque Apostolicse potestatis plenitudine, tenore

et declaramus,

Bvilam CruciatceSandce nihil novi juris induxisse, nullumque privilegium continere quoad
approbationem confessariorum contra formam ejusdem Concilii Tridendini et prcedictarum
Constitutionum Apostolicarmn ; adeo ut, confessarii tam Saeculares,

cumque

illi sint,

in

vim

mentales Confessiones

dictae Bullse Cruciatae a poenitentibus

electi,

quam

Regulares, qui-

ad audiendas eorum

Sacra-

nuUatenus confessiones hujusmodi audire valeant sine approba-

tione Ordinarii et Episcopi Dioecesani loci, in

quo

eligunt, vel ad excipiendas confessiones requirunt


vel pluries ab aliis Ordinariis

ipsi poenitentes

degunt et Confessarios

nec ad hoc suffragari approbationem semel

aliorum locorum et Dicecesum obtentam, etiamsi poenitentes

illorum Ordinariorum, qui Confessarios electos approbassent, subditi forent; confessiones

autem

mam

aliter et contra

earumdem prsesentium aliarumque Apostolicarura Constitutionum

for-

deinceps faciendas et excipiendas respective, praeterquam in casu necessitatis in raortis

SECCION PRIMERA.

757

articulo, nullasfore, irritas et invalidas et Confessarios ipso jure suspensos esse et

puniendos ab

ipsis Ordinariis locoruin.

Porro

quamcumque

etiam rigide

contrariara opinionem

tamquara

falsam, temerariam, scandalosam et in praxi perniciosam, pretenso quovis contrario usu, contrariaque consuetudine etiam antiquissima

minime

obstantibus, motu, scientia, deliberatione

et potestatis plenitudine paribus, liarum serie daranamus et reprobamus, contrariumque usura

ac contrariara consuetudinera hujusmodi penitus et omnino abrogamus et abolemus.

Ac

proinde mnibus et singulis Cbristifidelibus, cujuscumque status, gradus, conditionis, et

dignitatis existant, etiam speciQca et individua raentine et expressione dignis, ne supradictam

opinionem docere, tueri aut ad praxim deducere, quovis modo audeant seu presumant sub poena

Excommunicationis per contra facientes ipso facto absque

nemo

a quoquam, prseterquam a Nobis, seu

Romano

alia declaratione incurrenda, a

qua

Pontfice pro tempere existente, nisi in

mortis articulo hujusmodi constitutus absolutionis beneficium obtinere valeat, interdicimus et

prohibemus.
Decernentes etiam easdem prsesentes Litteras et in

contenta qusecumque, etiam ex eo

eis

quod in prsemissis interesse habentes, seu habere quomodolibet praetendentes cujusvis status,
gradus, ordinis, praeeminentise et dignitatis existant, seu alias specifica et individua mentione
et expressione digni, illis

non consenserint, seu ad ea

vocati, citati,

auditi et

causae,

propter

quas praesentes emanarunt sufScienter adductae, verificatse et justificatse non fuerint, aut ex alia
qualibet, etiam quantumvis jurdica, pia et privilegiata causa, colore, pretextu et capite etiam
in corpore juris clauso, etiam enorrais, enormissimse et totalis laesionis,

nuUo unquam tempere

de subreptionis vel obreptionis, aut nullitatis vitio seu intentionis nostrse vel interesse haben-

tium cnsensus, aliove quolibet etiam quantumvis magno,


cogitabili
tari, in

et substantiali ac incogitatoetinex-

individuamque expressionem requirente, defectu notari, impugnari,

controversiam vocari, aut ad trminos juris reduci, seu adversus

integrum aliudve quodcumque


ptrate, seu etiam

quempiam

remedium

juris, facti vel gratiae

infring, retrac-

illas aperitionis in

intentar! vel impetrari aut

im-

motu, scientia et potestatis plenitudine paribus concesso vel emanato

in judicio vel extra illud uti seu

se juvare ullo

modo posse:sed

ipsas praesentes

Litteras semper firmas,validas et eficaces existere et fore, suosque plenarios et integres effectus
sortiri et obtinere, ac illis

ad quos spectat, et pro tempere quandocumque spectabit inviola-

biliter et inconcusse observari.

Sicque, et non aliter, in prsemissis per

quoscumque judices Ordinarios

et Delegatos, etc.

Datura Korase, apud Sanctara Mariam Majorera, sub anuulo Piscatoris, die 19 Aprilis anno
1700, Ponticatus nostri anno nono.

(Ex Bull. Rom. tom. 15, pag. 537.)

RESUMEN DE LA BULA ANTERIOR.


1.

Habiendo sabido

lugal prevaleci
tos

la

el Ponlflco

Inocencio XII con gran dolor de su ;ilma, que en

el

Reino de Tor-

opinin (ya reprobada por Paulo V, Urbano VIII y Clemente X, y por varios Decre-

dla Sagrada Congregacin) de que

confesor aprobado por

el

la

facultad

Ordinario del lugar, en que se oyen las confesiones

do tanta importancia,

concedida por

ia

Cruzada para elegir cualquier

Ordinario, se entiende del Confesor aprobado, aunque no

como

para mirar por la salud

por

el

es la Confesin Sacramental, el Santo Padre atenindose las Constitu-

ciones de sus Predecesores, y los Decretos antedichos

gregaciones de Obisbos y Regulares y


plenitudine decreta y declara

lo fuese

de las almas en cosa

Bullam

la

y consultadas

de! Santo Ofiicio,

Motu

do nuevo los Sagradas Con-

proprio deque Aposlolicce potestatis

Cruciatce Sanclce nihil novijuiis induxisse, nullumque privilegium

PARTE

758

4*

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

continere quoad approbalionem confessariorum contra

formam

Concilii Tridentini et prcedictarum

Consti-

tutionum Apostolicarum.
2.

Que ningn

confesor,

donde moran

del lugar, en

Secular Regular, puede ser elegido sin

los penitentes, y eligeo

vel pluries obtenida en otra Dicesis,

aunque

el

buscan

al

la

aprobacin del Diocesano

confesor. Ni basta la aprobacin semel

penitente pertenezca ella.

3. Sin estos requisitos las confesiones se declaran nulas.


4.

Quamcumque contrariam

opinionem,

amquam

falsam, temerariam, scandalosam

el in

praxi pernicio-

sam damnat.
5.

Prohibe ne supradiclam opinionem docere,

tneri, aul

ad praxim deducere quovis modo

audeant, sen

prcesuman sub pcena Excommunicalionis ipso fado incurrcnda.

Dado en 19 de

Abril de 1700, nono de su Pontificado.

XII.

SE SUSPENDEN LAS GRACIAS DE LA CRUZADA EN LOS REINOS DE ESPAA.

Clemens Papa XI.


Koraanus Pontifex,

sequi

Ad

futuram

rei

memoriam.

bonique supremus assertor atque gratiarum dispensator in

constitutus, ea interduni, quse a se et ab Apostlica

terris

Sede quibnsvis etiam sublimi ac regali


causis ac

dignitate praefulgentibus persouis, tainetsi rationalibus ex

prudenti liberalitate

concessa fuerunt, ubi graviores rationes ita suadeant, ac potissimum esedem causae, propter

quas

illa

concedi contigit, id ipsum exposcant, sapienti consilio abolet, immutat aut suspendit,

seu alias desuper pastoralis soUicitudinis sute partes interponit, sicut, mnibus maturse con-

Domino salubriter expedir.


Nos indulgentias illas et gratias, tam spirituales quam temporales, ad
certum tum expressum tempus publicandas et duraturas ola. mem. Philippo II, et Philippo III
siderationis trutina perpeusis, conspicit in

Alias siquidem

aliisque successive

bus in Regnis

et

nantibus, qui certa


nostris,

Hispaniarum Regibus Catholicis, necnon mnibus

Dominiis Hispaniarum ac

muera adimplevissent, a

et singulis Christifideli-

adjacen. Insulis, consisten., et adilla decli-

illis

diversis

Romanis

Pontificibus, Prsedecessoribus

sub certis modo et forma tune expressis, concessas et pluries de sexennio in sexennium

prorogatas, acdeinde primo quidem a

Romanis

fel.

reo.

Urbano Papa

VIII,

postea vero etiam ab

quod licentiam vescendi ovis et

Pontificibus, Prsedecessoribus nostris,

illis

lacticiniis

tempere Quadragesimse pro personis Ecclesiasticis ssecularibus tune expressis extensas et


ampliatas ac de sexennio itidem in sexennium ssepius prorogatas, Charissimo in Cbristo Filio
nostro Philippo V,

earumdem Hispaniarum Regi

sexennium a

similiter ad

prorogavimus

fine alterius

concessiones itidem

ducatorum ex fructibus

Catholico et

aliis Christifidelibus

tam annui

subsidii

et redditibus Ecclesiasticis

et

quadringentorum et viginti millium

universarum Hispaniarum, quam primse de-

cimse in mnibus et singulis Parochiis in Regnis


Insulis eisdem Regnis adjacentibus consisten,

supradictis

numerandum, extendimus

sexennii ultimo prorogati

et

Dominiis dictarum Hispaniarum ac

cidem Philippo

II

Regi

jab

hac Apostlica Sede

ad certum tune expressum tempus factas ac subinde pluries, tam ipsi Philippo II quam aliis
successive prsedictarum Hispaniarum Regibus Catholicis, de quinquennio in quinquennium
ampliatas

prorogatas,

proximum
tam

spirituales

sexennium

et

extensas

memorato

Philippo

Regi ad

quinquennium tune

similiter extendimus et prorogavimus. Etnihilominus ipsas indulgentias et gratias,

quam

temporales, eidem Philippo

Regi

et aliis Christifidelibus prsedictis

subsidium vero annuum quadringentorum et

primam decimam hujusmodiad quinquennium

viginti

millium

ad

ducatorum ac

respective per diversas nostras in simili forma

SECCION PRIMERA.

759

Brevis nerape die 8, et die 13 Octoi)ns 1714, necnon binas die prima Januarii 1716desuper
expeditas Litteras de novo concessimus et indulsimus. Prseterea ipsi Philippo

V Regi

per alias

nostras in eadera forma Brevis die 14 Martii ejusdem anni 1716 expeditas Litteras assigna-

tionem

omnium fructuum et reddituum, necnon pensionara super his reservandarum unius


omnium Cathedralium et aliarum Ecclesiarum, Monasteriorum et Beneficiorum

iutegri mensis

quorumcumque

Ecclesiasticoriim de Jure Patronatus, sive ad nominationem ejusdem Philippi

Eegis tantum, ac in

lico,

prfefatis

Regnis

amemorato Urbano
earumdem Hispaniarum Regi Catho-

et Insulis adjacentibus existentium

itidemmem. Philippo IV, dum

Prsedecessore ca.

vixit,

ad certum tune expressum tempus factam, et successive ab aliis Romanis Pontificibus


imo etiam a nobis prorogatam ad quinqu anuos tune

pariter Prsedecessoribus nostris,

prximos tantum,

prorogavimus et extendimus, seu de novo concessimus,

similiter

alias prout in singulis Litteris nostris supradictis,

ad verbum

suficienter espressis ac de verbo


2,

Cum autem

inspecta

quarum

insertis haberi

volumus, uberius continetur.

omnium raemoratarum gratiarum

ac concessionum, ut praefertur,

factarum et prorogatarum origine, compertum exploratumque


gentias et gratias,

tam

quam

spirituales

subsidium itidem annuum quadringentorum

millium ducatorum prefatorum supradicto Philippo II Regi pro paranda, instruenda

non

et sustinenda classe sexaginta triremium,


et

quidem indul-

prsedictas

sit,

temporales, intuitu et occasione expeditionis contra

Turcas, Mauros et Saracenos concessas fuisse


viginti

et

tenores prsesentibus pro plene et

nisi contra Infideles, Hsereticos et

ad Regnorum suorum defensionem edncenda concessum

legibus seu conditionibus Orthodoxse Fidel incrementa

Philippo II

quara

fuisse. Similiter

modo

pari

earumdem Hispaniarum Eegibus

aliis

cum

nec nisi

Schismaticos

eisdem, aliisve

respicientibus,

tam

ipsi

Catholicis respective prorogatura

primara deciraam occasione etiam et contemplatione

expeditionis adversus

eosdem Hsereticos et expensarum pro Christianae Religionis contra Turcas tuitione concessara
et indultara

Ac demum

fuisse.

memorato Urbano factam

imo etiam a nobis prorogatam


perciperentur, in alios usus
obedientise erga

prasdictam assignationem fructuum unius integri mensis a

et subinde
fuisse,

quam

ab

aliis

cum

Romanis

Pontificibus, Prsedecessoribus nostris,

expressa prohibitione

quod pecunite, quae exinde

Catholice Religionis defensionis et propagationis, necnon

Romanara Ecclesiam

conservationis, pro quibus

dumtaxat concessio ipsa facta

fuerat nullatenus converterentur.

Verura sicut nobis, non sine intimo aninii nostri dolore, innotuit prsevalentibus apud
curadera Philippum V Regera eorura consiliis, qui praeterito auno piura ac generosum illius
3.

animura a prteliandis

bellis

cum

triremium subsidio

nobis reclamantibus factura


rima tara terrestres

quam

suraptibus paravit, non

Domini, quae ipse antea valido complurium bellicarum navium ac

imraortali nominis sui laude juraverat, nequiter averterunt, frustra


sit,

ut etiara hoc anno, quo Turcicum bellum adhuc durat, plu-

martima; railitum

quidem adversus

copiae,

quas idem Philippus

V Rex

Infideles, ut par fuisset, et nos majori,

ingentibus

qua potuimus,

animi contentione faciendum esse pluries edixiraus, sed in aliura finera Christianae Reipublica;
potius infensum et damnosura, illiusque teterrirais hostibus indirecte utilera et proficuura, ut

mnibus notum

est, dirigantur.

Hinc

est,

gratiis et concessionibus provenientes in


illse

factae fuerunt,

umquam

providentiae nostraj impender volentes

nobis

et pecunia ex prajnarratis
iis,

quarum

intuitu

diversam, necnon a nostra nostroruraque Pra;decessorura mente et intentione

prorsus alienara convert et erogari

tione nostris,

quod Nos, ne proventus

ejusmodi causara, adeoque ab

Motu

valeant, curara

oranem ac studium

Pontificiie

proprio ac ex certa scientia et matura delibera-

deque Apostolicae potestatis plenitudino, oranes

memorato Philippo V Regi ad scxennium

et

et singulas gratias supradictas a

quinquennium respective prorogatas.

PARTE

760

4a

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

ampliatas et extensas, seu de novo concessas et indultas, ut prsefertur, tametsi sexennium et


quinquennium hujusmodi adhuc durent, expeditasque desuper omnes et singulas in eis contenta et expressa, tenoreprsesentium, ad nostrum et Apostolicse Sedis beneplacitum suspendi-

mus ac

suspensa esse decernimus et declaramus.

Decernentes pariter easdem prsesentes Litteras firmas, validas et eficaces existere et


suosque pleDarios et ntegros effectus sortiri et obtinere, etc.

Datura Eom, apud

S.

Mariam Majorera, sub annulo

Piscatoris, die

fore,

4 Junii 1718, Ponti-

anno decirao octavo.

ficatus nostri

(Del Bulr.

Rom. Luxemburg.

contin. p. 2, pg. 203).

XIII.

CEDULA REAL SOBRE LA BULA DE LA CRUZADA.


Al Obispo de Quito para que proceda contra

que

los

se opusiesen la publicacin

de la Bula.

Reverendo en Cristo Padre, Obispo de la Iglesia Catedral de


la Provincia de Quito, de rai Consejo:

la

Ciudad de San Francisco, en

Hallndome inforraado que en algunas

Iglesias de ese

Reino, dejan de asistir la publicacin de la Santa Bula, esparciendo voces de ser incierta la
concesin Pontificia de las Bulas, he resuelto, no solo, que por la parte donde toca, se d orden

los Subdelegados de Cruzada, que justificando los sujetos que hubieren esparcido las referidas voces, procedan contra ellos, conforme derecho, sino que todos los Arzobispos y Obispos
de ese Dominio procedan contra los que no quisieren aplicarse la expedicin y predicacin de

Bula en sus Dominios; y asi lo tendris entendido, para que se ejecute en lo que pertenece
vuestra Jurisdiccin, como os lo ruego y encargo, y que rae participis lo que resultare.
la

De San

Lorenzo, 22 de Octubre de 1718.

Yo

el

Rey.

(Del Cedulario Arzob. Quit., tora. 2, pg. 199).

XIV.
SE REVOCA LA ANTERIOR SUSPENSION DE LA CRUZADA PARA EL ANO 1720.
Clemens Papa XI. Ad fu turara
Alias a Nobls emauarunt Littera; in

omite aqu

el

siraili

rei

raemoriam.

forma Brevis tenoris, qui sequitur, videlicet

(Se

Breve anterior).

Cura autem, sicut accepimus, Hispanicse Nationis populis longa anuorum


gaudere Indulgentiis

illis,

aliisque tara spiritualibus

hac Sancta Sede ad certum tune expressum tempus

quam

ca.

serie assuetis

temporalibus gratiis, qua olim ab

mera. Philippo II aliisque successive

Hispaniarum Regibus Catholicis, necnon mnibus et singulis Christifidelibus in Regnis


Dominiis ipsarum Hispaniarum ac

illis

qui certa muera adimplevissent ac signanter ex bonis

mam,

et

adjacen. Insulis consistentibus etad ea declinantibus,


sibi

a Deo

tributis,

eam

pecunise

sum-

quaj per Commissariura seu Executorem gratiarum hujusmodi ab eadem Sede deputatum

taxata fuisset, in causara expeditionis adversus Turcas, Mauros et Saracenos faciendae liberaliter contulisseut, concessaj et pluries

de Sexennio in sexenniura prorogatse. Deinde vero a

rec. Urbano VIII, ac postea etiara ab aliis

Romanis Pontificibus,Praedecessoribus

licentiam vescendi ovis et lacticiniis tempere Quadragesimse,

nostris,

fel.

quoad

pro personis Ecclesiasticis

saicularibus tune expressis extens?e et arapliatae de sexennio itidem in sexenniura ssepius prorogata; fuerant;

quasque nos

ipsi Charissirao in Christo Filio nostro Philippo

Hispaniarum Regi Catholico,

V, earuradem

et aliis Christifidelibus supradictis similiter ad sexenniura a fine

SECCION PRIMERA.
alterius sexenirii ultimo prorogati

761

numerandum extenderamus

et prorogaveramiis.

Summopere

grave ac molestum accidat ratione suspensiouis a nobis in prseinsertis nostris Litteris demndate indulgentiis ac gratiis hujusmodi de prsesenti carere, adeo ut mxime etiam verendum

ne hujus

sit,

causa non levia scandala ac perturbationes in

rei

Verum nondum

nobis fas

sit,

illis

partibus oriri possint.

prsefatam suspensionem ita e medio toUere, ut indulgentiarum

nunc exigi emolumenta permittere possimus, quae prius


minime adhuc cessaverint ratioues illse, quae nos ad earumdem
gratiarum suspensionem decernendam impulerunt, ne emolumenta prsedicta

et gratiarum prsedictarum intuitu ea


exigi consueverant,

indulgentiarum et

cum

causam longe ab ea

in

ver

alienara, in

quam juxta Romanorum

Fontificum, Praedecessorum nos-

trorum, atque etiam nostram superius expressam intentionem erogari debuissent, re ipsa
erogari atque convert contingeret.

Hinc
nis

est

quod nos supradictse Hispanicae Nationi, quae praecipuum suum Catholicae Eeligio-

zelum devotumque ac sincerum erga Apostolicam Sedem studium

praeclaris

argumentis

quantum cum Domino possumus, gratificari cupientes, simulque eidem


Philippo Regi, cujus erga populos sibi subditos amorem satis perspectum habemus, rem
minime ingratam factures nos esse confidentes, sed nihilominus hoc ipsum, ea adhibita circumspectione, quam in praesenti rerum statu adhibendam esse censemus, exequi volentes
Motu proprio ac ex certa scientia et matura deliberatione nostris, deque Apostolicae potestatis

toties

testatum

fecit,

plenitudine, memoratis, Philippo

Hispaniarum ac

illis

Regi, aliisque Cliristifidelibus in Regnis et Dominiis

minime

nantibus, ut, praefata suspensione

1720 dumtaxat, mnibus

Romanis

adjacentibus Insulis consistentibus, et ad ea, sicut praemittitur, decli-

Pontificibus,

obstante, per

totum praesentem inchoatum annum

et singulis indulgentiis illis et gratiis spiritualibus, quae

Praedecessoribus

nostris,

intuitu

et

a pluribus

occasione expeditionis contra

Turcas, Mauros et Saracenos gratiose et independenter a quovis ministerio vel opera Executoris seu

Commissarii, pro aliquarum ex gratiis hujusmodi executione in Apostolicis Litteris

super earum concessione seu prorogatione expeditis deputati, concessae et extensae ac etiam a
nobis prorogatae fuerunt.

Necnon insuper indulto vescendi

prohibitis in eisdem Litteris et

juxta earum tenorem concesso, ac respective extenso et ampliato uti, frui, potiri et gaudere
libere et licit possint et valeant,

rum

dummodo tamen a quavis etiam minima

in praedictis Litteris, ut prsefertur,

demandata, seu

solutione pecunia-

alio quovis quaesito colore, titulo seu

praetextu facienda penitus abstineant, ac illius loco ea pietatis opera adimpleant, quae ab Ordinariis

locorum vel eorum Vicariis seu Officialibus aut de eorum mandato, et

tibus, per eos qui ibi

curam animarum

exercent,

pervenerint, praescribentur, ac in reliquis prsefatarum Litterarum

omnino observent, tenore praesentium concedimus


Praeterea

earumdem

bitis excepto,

quam

formam

hae nostrae

et dispositionem

et indulgemus.

tenore praesentium decernimus, ut supradicto indulto vescendi prohi-

quoad reliquas gratias omnes temporales, necnon quoad

temporales,

ipsis deficien-

postquam ad eorum notitiam

quarum

alias,

tam

spirituales

executio Commissario seu Executori praefato in Litteris super

earum

concessione seu prorogatione emanatis committitur, suspensio, ad nostrum et Sedis praedictae

beneplacitum in praeinsertis nostris Litteris praescripta, firma et

illaesa

remaneat quam etiam

firmara et illaesam reraanere volumus quoad caetera Apostlica indulta in eisdem praeinsertis
Litteris comprehensa.

Decernentes pariter easdem praesentes Litteras firmas, validas et eficaces existere

etc.

Datura Romae, apud S, Mariara Majorera, sub annulo Piscatoris, die 13 Januarii 1720, Pontificatus nostri

anno vigsimo.

(Del Bul. sobredicho, pg. 209).

TOM.

I.

95

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

PARTE

762

XV.
SE REVOCA DEL TODO LA SUSPENSION DE LA CRUZADA, EN FAVOR DEL

Ad

Clemeus Papa XI.


Alias Nos

certiim tune expressum terapus ca.


Catholicis, necuon
lilis

mnibus

mem.

futuram

tam

indulgentias illas et gratias,

rei

spiritiiales

meraoriara.

quam

temporales, quse olim ad

Philippo II,aliisque snccessive HispaniarumRegibus

et singulis Christidelibus in

adjacentium Insulis consistentibus et ad

illa

Regnis

et

Dominiis Hispaniarura ac

declinantibus, qui certa

sent, a diversis Romanis Pontificibus, Praedecessoribus nostris, sub certis

fel. rec.

Urbano VIII, postea vero etiam ab

ribus nostris, quoad

muera

modo

adiraplevis-

et

forma tune

sexennium prorogatae, ac deinde primo quidem

expressis, concessse et pluries de sexennio in

REY DE ESPAA.

aliis

Romanis

licentiam vescendi ovis et lacticiniis

Pontificibus, pariter Prtiedeeesso-

tempere Quadragesimae, pro personis

Ecclesiasticis saicularibus tune expressis, extensse et ampliatce ac de sexennio in


ssepius prorogatai fuerant, Charissimo in Christo Filio nostro Philippo V,

sexennium

earumdem Hispa-

niarura Regi Catholico, et aliis Christifidelibus supradictis similiter ad sexennium, a fine


alterius sexennii ultimo prorogati,

numerandum, extendimus

et

prorogavimus

concessiones

itidem tam annui subsidii quadringentorum et viginti millium ducatorum ex fructibus etredditibus

Ecclesiasticis

Hispaniarum.

universarum

quam

prima? Decimae in mnibus

et

singulis Parocliiis in prsedictis Regnis et Dominiis ac Insulis eisdem Regnis adjacentibus


consisten.,

tempus

eidem Philippo

II,

Regi abhae Apostlica Sede ad certum itidem tune expressum

factas, ac subinde pluries

tam

ipsi

Philippo

II,

quam

aliis

snccessive prsedictarum

Hispaniarum Regibus Catholicis de quinquennio in quinquennium similiter prorogatas, ampliatas et extensas

memorato Philippo

Regi ad quinquennium tune proximum similiter

extendimus et prorogavimus; et nihilominus ipsas indulgentias et gratias, tam spirituales

quam

temporales, eidem Philippo

Regi et

subsidium vero annuum quadringentorum

aliis Christifidelibus prsedictis

et viginti

hujusmodi ad quinquennium respective per diversas nostras


die 8 et die 13 Octobris

1714

eadem forma Brevis

forma Brevis nempe

in simili

neenon binas die prima Januarii 171G desuper expeditas

Litteras de novo concessimus et indulsimus; praterea ipsi Philippo


in

ad sexennium

millium ducatorum ac primara Decimam,

V Regi,

per alias nostras

die 14 Martii ejusdem anni 1716 expeditas Litteras, assignationem

oranium fructuum et reddituum necnon pensionum snper

iis

reservandarum unius integri

meusis omnium Cathedralium et aliarum Ecclesiariira, Monasteriorum

rumeumque Ecclesiasticorum de Jure

et Beneficiorura

quo-

Patronatus, sive ad nominationem ejusdem Philippi

Regis, tantum ac in praedietis Regnis et Insulis adjacen. existentium, a memorato Urbano


Prsedecessore ciarse itidem mera. Philippi IV, dura viveret,
Catholico, ad certum etiam

tempus faetam

et snccessive

ab

aliis

earumdem Hispaniarum Regi


Romanis

Pontificibus, pariter

Prcdecessoribus nostris, imo etiam a Nobis prorogatara ad quinqu annos tune prximos

tantum similiter prorogavimus

et

extendimus seu de novo concessimus. Novissirae vero

certis

omnes et singulas gratias supradietas a nobis eidem Philippo V Regi ad sexennium et quinquennium respective prorogatas, ampliatas et extensas
seu de novo concessas et indultas, ut prsefertur, taraetsi sexennium et quinquennium hujus-

ex causis tune expressis adducti

modi adhue durarent, expeditasque desuper Litteras nostras prasdietas, necnon omnia et
singula in eis contenta, ad nostrum et Sedis Apostlicas beneplacitum suspendimus ac
suspensas esse et fore deelaraviraus, et alias prout in

aliis nostris

desuper in simili forma

SECCION PRIMERA.
expeditis Litteris, qiuirum et ceterarura

Brevis die 4 Junii 1718

omnium

763

uostmrum Litterarum

prsedictarum praesentibus pro plene et sufiBcienter expresis ac de verbo ad verbum

insertis liaberi voliimiis, uberiiis coutiiietur.

Cum autem
jam

rationes

illce,

Nos ad ejusmodi suspensionem decernendam impulerunt,

quae

cessaveriut, sexenniiim vero ac

quinquennium

prsedicta,

ad que eadem gratise per Nos

antea extensas et prorogata; seu de novo concessse fiierunt, adluic de pra;senti diireut, cupiatque
propterea idem Philippus

V Kex eamdem

pramissis opportune providere

quantum cum Domino possumus,

in re,

suspensionem a uobis e medio toUi ac alias in

ut iafra, indulgere; Nos ipsius Philippi Regis desiderio hac

et,

favorabiliter anuuere

ejusdem Philippi Regis nomine nobis super

volentes,

supplicationibus

humiliter porrectis inclinati, suspensionem

lioc

omnium memovatarum gratiarum, expeditarumque desuper

Litterarum, ac in eis contentorum

hujusmodi, ad nostrura et dictae Sedis beneplacitum, sicut prsemittitur, factam, auctoritate


Apostlica tenore prssentium, relaxamus et revocamus, ac ex nunc relaxatam et revocatam
fore et esse

decernimus

et

declaramus. Quodque esedem gratise de csetero durante,

reliquo tempere sexennii ac quinquennii respective, ad quod

seu de novo concessaj ierant,

suum plenum

eadem

statuimus et ordinamus,

auctoritate

harum

serie

et

illae

scilicet,

a nobis postremo prorogatse

integrum effectum

sortiri possint ac

debeant,

Decernentes pariter easdem prsesentes Litteras firmas, validas et efflcaces existere et fore,
suosque itidem plenarios et ntegros effectus

Datum Romse, apud

S.

sortiri et obtinere, etc.

Mariam Majorem, sub annulo

20 Septembris 1720

Piscatoris, die

Pontificatus nostri anno vigsimo.

(Del

mismo

Bul., pg. 212.)

XVI.

NO SE PUEDE ELEGIR AL SIMPLE SACERDOTE PARA CONPESOR EN VIRTUD DE LA


CRUZADA NI LOS REGULARES PUEDEN ELEGIR CONFESOR APROBADO, SIN LICENCIA
:

DE SUS SUPERIORES.
Benedictus Episcopus, Servus Servorum Dei.
Apostlica Indulta, quamvis prudenti

Ad perpetuamrei memoriam.

Romanorum Pontificum

Christiani Populi profectum, et promovendara

dispensatione concessa, ad

animarum salutem plurimum

conferre non
taraeneorum interpretatio ingeniorum liberiusopinantium licentise permittatur
seusus a mente et volntate concedentium alienes detorqueantur
eadem in Eccle-

dubitemus

si

unde

in

siasticse Disciplinse

hominum

detrimentum,

et

ipsorum Fidelium periculum atque perniciem, perverso

abusu, traduci posse veremur. Quapropter, pro ea,

sanctissimarum

Ecclesice

Legum

custodia,

Christi grege ad aternae beatitudinis

metam

et agranti,

quam Dei nutu suscepimus,

quo tenemur, studio de universo

securius dirigendo, non solum recte constitutas a

Patribus agendi regulas in dies magis magisque constabilire satagimus

nuUam

pra;termit-

tentes occasionem intemeratas disciplinas observantiam Oatliolicis oiunibus prascribendi et

commendandi

verum etiam Indultorum ab hac eadem Apostlica Sede benigne concessorum


tutam ipsorum formam usumque praefinire, juxta nostram et Prasde-

certos indicare limites, et

cessorum nostrorum, quorum auctoritate prodierunt, mentem et voluntatem, opportunum in

Domino judicamus.

1.

Sane hanc providentiam,

quod Sedes Apostlica,

si

quod aliud Indultum, illud

in primis postulare videtur,

vel cunctis Cliri.stitidelibus per universalis Jubilaei Litteras, vel non-

PARTE

764

3'

PRIVILEGIOS r.OMUNES A TODOS LOS FIELES.

aullarum Eegionura Incolis per BuUam, ut appellant, Cruciatce, vel


aut Sodaliiim seu Confratrum coetibus per specialia
facultatem eligendi sibi

unmn quempiam

privilegia,

certis

Universitatibus

quandoque consuevit

elargiri

Coiitessariura es approbatis ab Ordinario ad Confes-

siooes audiendas, qui eos a ciilpis, criminibus et censuris alioqiiin reservatis absolvere valeat

etenim eo periculosius in usu Indultorum hiijus generis erratur, quo gravius ia iisdem agitur
negotiiim, Sacramenti niminira Poenitentiae, lapsis post

Baptismnm ad salutem prorsus

neces-

valida ac legitima administratio, ejusdemque respective susceptio.

sarii,

2. Et quidem

fel.

record. Trredecessor Noster, Innocentius

mlorum Episcoporum Kegi


conscientise

Virorum

tlicas Pauli

Papa XII,

ex delatis ad se non-

Portugallise tune temporis existeutiiim, et aliorum

querellis, intelligens

timoratge

opinionem quamdara revixisse, cseteroquin per Apos-

V, Urbani VIII etCleraentis X,Romanorura Pontificara, Prsedecessorura suorum,


Romanae Ecclesise Cardinalium, tara

Constitutiones, necnon per plura Congregationiim Sanctse

quam negotiis et consultationibiis Episcoporum et Reguladudum damnatam ac reprobatam; qua opinione freti plerique

Concilii Tridentini Interpretum,

rium

prsepositorura, Decreta,

illarum partium Fideles Privilegia et Indulta circa prsedictam Confessarii electionem a Sancta

Sede concessa et elargita in Litteris Apostolicis pro Cruciata Sancta emanatis quas BuUam
Cruciat(e vocant, ita intelligenda esse existimabant, ut facultas in Bulla hujusmodi Christidelibus attributa, confitendi peccata sna cuilibet Confessario per

Confessiones

quemcumque Ordinarium ad

audiendas approbato, et recipiendi ab co absolutionem, ut prsefertur, a quibus-

vis peccatis atque censuris in praedicta Bulla

non exceptis, locura haberet et liabere censeretur,

etiamsi Ordinarius prtefatus non esset Ordinarias illius


excipi contingeret;

hujusmodi opinionem,

loci,

in

quo Confessiones prsedictas

Congregationibus Sanctse Romauae Ecclesise

in

Cardinalium, tam eorum, qui tune temporis Episcoporum et Regularium cousultationibus


prsepositi erant,

quam aliorum

adversus Hsereticam pravitatem Generalium Inquisitorum a

Sede Apostlica specialiter deputatorum, de ipsius mandato ex integro examinatara, iterum


censuit, proscribendam atque

damuandam

cas in forma Brevis Litteras incipien.

Cum

sicuti reipsa proscripsit, et


sicut, die

tingentesimi, Pontiticatus sui anno nono editas

damnavit, per Apostli-

decima nona Aprilis anni raillesimi sep-

decernens et declarans, prsedictam

Cruciatw quoad approbationem Confessariorum, nihil novi juris induxisse, nullumque

gium

BuUam
privile-

continere contra formara Concilii Tridentini et prsedictarum Constitutionum Apostolica-

rura, adeo ut Confessarii,

tam

Sseculares

quam

Regulares, quicumque

illi

sint,

in vira dicte

Bullse CruciatfB a Poenitentibas ad audiendas Sacramentales, eorum Confessiones electi, nuUa-

tenus Confessiones hujusmodi audire valeant sine approbatione Ordinarii etEpiscopi Dioecesani
loci, in quo ipsi Poenitentes degunt, et Confessarios eligunt, vel ad expediendas confessiones
requirunt ; nec ad hoc suffragari approbationem semel vel pluries ab Ordinariis aliorum Loco-

rum

et Dioecesura obtentara, etiamsi Poenitentes illorum

approbassent, subditi forent

Ordinariorum, qui Confessarios electos

subindeque statuit confessiones aliter in posterum facas et res-

pective auditas, nullas, irritas et invalidas fore

et Sacerdotibus, qui

illas

audire prasump-

poenam ipso facto incurrendam indixit opinionem autem quamcumque


contrariara, tamquara falsara, temerariam, scandalosam et in praxi perniciosam damnavit et

serint, suspensionis

reprobavit;

eamque potissimum, de qua supra diximus,

ullo

modo

doceri, sustineri aut ad

praxim-deduci prohibuit, sub poena Excommunicationis per contrafacientes ipso facto incurrendse, prout latius in

3.

Has

supradictis Litteris continetur.

Litteras Innocentii Prsedecessoris prsedicti post aliquot annos sua queque auctori-

tate approbavit, confirmavit et innovavit recol.

decima

tertia

Maji anni millesirai

pariter

mera. Innocentius Papa XIII, die

septingentesimi vigesimi

tertii,

Pontificatus sui anno

; ,;

SECCION PRIMERA.

765

secundo, editis similibus in forma Brevis Litteris incipien. Apostolici Ministerii, quibus plura

complexus est ad Ecclesiasticam disciplinam iu Hispaniarum Regnis servandara pertinentia

tam Seculares quam Regulares, qui ab Episcopis obtinue-

ac nter alia declaravit Sacerdotes,

rintlicentiam audiendi Confessiones, limitatam vel quoad locum vel quoad tempus vel quoad

genus personarum, non posse Sacramentum Pcenitentiaj administrare extra tempus vel locum
vel

cerdotibus predictis,

quocumque

ipsis Episcopis prsescriptum,

genus personarum ab

Bullte, quse appellatur Cruciatce Sanctce,

tam

Ssecularibus

quam

necnon Sa-

Regularibus, ad confessiones excipiendas, vel ex

quocumque

vi predicta3 Bullse Cruciatas, vel ex

etiam in vira

privilegio,

competente, millatenus suffragante

alio privilegio electis,

approbati alias ierint ab Episcopo, qui aliquaudo

loci,

minime

quod

sufTragari,

in quo confessiones audiendte suat

Ordinarius fuerit, sed talis non amplius existat, vel qia ab humanis excesserit, aut Episcopatui
renuuciaverit, vel quia ad aliam Ecclesiam Auctoritate Apostlica translatus reperiatur

necessariam omnino esse

Dicecesi excerceat, approbationem

quamdiu prsecedens

sed

qui actualiter et pro tempore Ordiuariam Jurisdictionem iu ea

illius,

hanc tamen

sufficere

etiam tacitam, eamque tamdiu durare,

licentia sive approbatio expresse revocata

non fuerit

in

quo casu nova de

integro approbatio impetranda erit; sicut etiam quando prior approbatio, tempore prafiuito
elapso, expiraverit.

4.

Cumque

san.

mem. Benedictns Papa XIII

Apostolicis Litteris incipien.

pragfatas Innocentii XIII Litteras, suis aliis

In sitpremo Militantis Ecclesiw Solio

die

vigsima tertia

Septembris anni millesimi septingentesimi vigesimi quarti, Pontiflcatus sui anno primo datis,

earum tenore de verbo ad verbum

inserto, pari Auctoritate Apostlica in

perpetuo approbasset, confirmasset atque innovasset

ipsius

mnibus

et per

omnia

queque Auctoritate corroborata,

innovataque noscuntur, que de facltate eligendi Confessarium tam ab Innocentio XII,

quam

a XIII decreta declarataque fuisse commemoravimus.


5.

Quia vero iidem Predecessores Nostri, Inuocentius XII

Litteris, Indultum per Bullam Cruciatce concessum

et XIII, in

tantummodo nominatim

suis respective

expresserunt, et

ab Innocentio XIII alterius cujuscumque generis privilegia generatim dumtaxat sunt indicata

idcirco

Nos animo

prospicientes, quod, nisi clarius atque distinctius declaratum fuerit,

qusenam Privilegia seu Indulta sub

prsefatas regulas cadant et cadere debeant,

idem

fortasse

reprobatarura, ut supra, opinionum offondiculum, ut olim in prsedictse BuUae Cruciatce, sic

etiam in aliorum ejusdem generis Indultorum interpretatione et usu, subesse facile posset
et vigili cura

animura in

id intendentes,

ne inimicus homo hujusmodi zizania in agro Dominico

ullatenus valeat superseminare, atque ut Fidelium conscientise securius dirigantur


relata superius Prsedecessorum

confirmamus
tatis

et

non modo

nostrorum Decreta Auctoritate queque nostra approbamus,

innovamus, verum etiam eadera auctoritate et simili motu, scientia

et potes-

plenitudine statuimus et declaramus, quod idem omnino jus, quod vigore decretorum

usum Indulti BuUe Cruciata obtinet, etiam quoad reliqua


ejusdem generis Indulta pariforraiter valere debeat, et obtinere volumus etiam reprobationem
dictarum opinionum, quatenus respiciunt intelligentiam et usum Indulti pradicti Bullaj Cru-

hujusmodi, circa intelligentiam et

ciatce,

a prsefatis Prsedecessoribus proscriptarura, locum similiter habere, quatenus easdera

opiniones et sententias in

mdium

proferri contingeret circa similia etiam Indulta, sive uni-

Ecclesiam Christifidelibus, sive alicui Regioni aut Loco, niversitati aut Ccetui
particulari Sodalium seu Confratrum, quandocumque et ubicumque concessa vel concedenda.
versis per

6.

dum
quse

Insuper decernimus et declaramus,

id,

quod generaliter de Indultis prsemissis sentien-

jam diximus, generaliter qqoque intelligendum esse do mnibus et singulis personis,


sub eorumdem indultorum concessione comprehensa reperiuntur, vel quas in posterum
esse

PARTE

766

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

comprehendi contingat, quseque supradictis Indultis uti voluerint

tam

Indulto,

quam

Sfficularibus

ita videlicet,

ut

aliquo

si in

Regularibus, tribuatur facultas eligendi Confessariura ab

Ordinario Loci approbatum, tune Confessarius vigore talis concessionis sive a Sajculari sive a

Regulari Poenitente ad audiendas eorum respective Confessiones electus, uullatenus hujusmodi


Confessiones audire valeat, nisi ab Episcopo Dioecesano et Ordinario Loci, ubi Coufessio exci-

pienda

tam
gari,

est,

ad Confessiones approbatus et deputatus existat; quacunoque alia approbatione

quam

illius generis,

quam

minime

uterque Innocentius Prsedecessores prsedicti declararunt non sufra-

Regularibus agatur, quse a solo proprio Regulari Prslato obtenta

ea, si de

^quum

suffragante.

est

enim

rationi conseutaneum, ut

et

beneficio gaudere eoque uti voluerit, is

servet

eque licitum

est

cuiquam

quicumque

foret,

speciali Indulti

eodem Indulto proscriptas omnino

conditiones in

conditionem illam approbationis Confessarii per loci

modo intelligere, quam eo, quo ipsam intelligendam esse toties


Prsedecessores Nostri, Romani Pontfices, ut pra^missum est, decreverunt. Quorum Nos queque
vestigs inherentes, prpefatam conditionem in eodem plae sensu, quem illi tradiderunt, ab
Ordinarium faciendse

mnibus

et singulis

alio

hujusmodi Indulto sub ea conditione concesso utentibus accipiendam

servandam esse statuimus atque mandamus; quicumque

illi

et

fuerint, qui in vim ejusmodi

Indulti Confessarium sibi eligent, sive Saeculares, sive Regulares cujuslibet Ordinis et Instituti,

tam Mendicantium,

et

Ordinum Militarium, etiam

Militiae

Hospitalis Sancti Joannis

Hierosolymitani,necnon Societatis Jesu, atque alterius cujusvis Congregationis vel Societatis,


tametsi de

illis

aut illorum vel illarum aliquo seu aliqua, specialis et expressa mentio quomo-

documque facienda
posterum

contrariam

tamquam

Ideoque Confessiones et absolutiones in prseraissis casibus aliter in

quamcumque opinionem ejusque praxim

explanatse toties ab Apostlica Sede

omnem bac

ad

foret.

factas, et respective auditas seu impertitas, irritas fore et invalidas

declaramus

et

deinceps prohibemus ac reprobamus,

verborum

intelligentise ac

menti

quam

nostrse,

super re ambiguitatem tollendam per praesentes clarius exposuimus, penitus

adversantem.
7. Postremo illud
eo,

monendum

existimamus, nihil hic a uobis statui aut pronuntiari super

an scilicetin uno aut altero Indulto

qusenam Indulta

specialiter

unum

enim ex uniuscujusque Indulti tenore ac


tibus et

aut alterum personarum genus comprehendi, et

Regularibus sufragari vel non suffragari, censendum


verbis colligendum relinquimus

firmis taraeu

sit

hoc

manen-

perpetuo mansuris, quod ad Bullam Cruciatce pertinet, plurium Prsedecessorum

Nostrorum declarationibus, eamdem

scilicet

Bullam, quantum ad articulum eligendi Confes-

sarium, seque a casibus reservatis absolv faciendi, neququam Regularibus suffragari

quod

Nos etiam perpetuo tenendum atque sentiendum, eorumdem Predecessorum Nostrorum


exemplo, similiter declaramus, et contrariam

sam, interdicimus

et

quamcumque opinionem

uti falsam et pernicio-

reprobamus.

8. Decernentes pra;sentes nostras Litteras, et in eis contenta qnsecumque, etiam ex eo,

quod quilibet

in prsemissis, seu

eorum

aliquo, jus vel

interesse habentes,

cujusvis status,

gradus, ordinis, praieminentiae vel dignitatis existant, sive alias specifica et individua mentione
et expressione digni, illis

non conseuserint, nec ad ea vocati

quas esedem prsesentes emanaverint, adductse,

et auditi,

eque causae, propter

verificatse, vel sufificienter

aut ullo

modo justi-

ficatE fuerint, aut ex alia qualibet, etiam quantumvis jurdica et privilegiata causa, colore et

praetextu et capite, etiam in corpore juris clauso,


obreptionis, aut nuUitatis vitio,
aliove quolibet, etiam

nuUo unquam tempore de subreptionis

seu intentionis Nostrse, aut interesse

quantumvis magno ac formali

vel

habentium conseusu,

et substantiali defectu notari,

impugnari.

infring, retractan, in controversiani vocari, aut ad trminos juris reduci, sen adversus

illas

SECCION PRIMERA.
aperitioais oris, restitutionis in integrum, aliudve

intentan vel impetrari, aut etiam

quempiam

concesso vel emanato,

Mota

767

quodcumque juris,

par, et

facti vel gratise

remedum

de Apostolicse potestatis plenitudine simili

in judicio, vel extra illud uti, seu se juvare

uUo modo posse

sed ipsas prasentes semper firmas, validas et eRcaces existere et fore, snosque plenarios et
ntegros effectus sortiri et obtinere, ac ab

ad quos spectat

et

pro tempere quandocumque

Sicque, et non aliter, in prsemissis censeri, atque ita per

quoscumque Judices Ordina-

illis,

spectabit, inviolabiliter et inconcusse observan.

9.

rios et Delegatos,

etiam Causarum Palatii Apostolici Auditores, et Sanctse Komanse Ecclesise

Cardinales, etiam de Latere Legatos, et Apostolicse Sedis prsedictse Nuntios, aliosve quoslibet

quacumqiie prseeminentia ac potestate fungentes


aliter

et

functuros, sublata eis et

eorum

cuilibet

judicandi et interpretandi facltate, judicari et definiri deber, ac irritum et inane,

quoquam quavis auctoritate, scienter vel


Datum Romse, apud Sanctam Mariam Majorem, anno

secus super bis a

si

ignorauter, contigerit attentari.

Incarnationis Dorainice millesimo

septingentsimo quadragesimo quarto, Nonis Augusti, Pontificatus nostri annp quarto.

D. Cardinalis Passioneus.
(Ex. BuUar. Bened.

XIV, tom.

1,

Const. c.)

RESUMEN DEL BREVE ANTERIOR.


Cuando

los Indultos

Apostlicos se someten una libre interpretacin, suelen perjudicar en lugar

de aproveciiar. Por tanto

segn
1. El

as

el

Ponlifice cree oportuno sealar los limites de los Indultos Apostlicos

voluntad y mente de sus Predecesores,

la

primero que llama

como tambin

la

la

Bula de

atencin del Pontfice es


la

Cruzada, por

la cual

el

Jubileo universal particular de algn Reino,

se concede facultad de elegir cualquier confesor

aprobado, para que absuelva de reservados.


2.

Ya

los

Papas Inocencio XII, Paulo V, Urbano VIII, Clemente

y las Sagradas Congregaciones

del Concilio y de Obispos y Regulares haban


los

condenado y reprobado anteriormente la doctrina de


que ensenaban, que poda uno en virtud de la Bula de Cruzada ser absuelto de reservados por

cualquier confesor aprobado, aunque no lo estuviese por

el

Ordinario del lugar, en donde se confiesa

doctrina que, examinada nuevo por las Congregaciones de Obispos y Regulares y del Santo Oficio,

y juzgndola digna de ser desterrada y condenada, fu reprobada y condenada por Inocencio XII,
en su Breve
en virtud de
3.

en

el

Cum
la

sicut,

de 19 de Abril de 1700, en que decreta y declara que los que elijan confesor

Cruzada, deben elegir uno, que est aprobado por

Confirm stas

letras

el

actual Ordinario del lugar.

Inocencio XIII, en su Breve Apostolici Minislerii, de 13 de

que reuni muchos Decretos pertenecientes

la disciplina

dotes Seculares Regulares, que obtuvieren las licencias limitadas en cuanto


sonas, no pueden

exceder estos limites por ningn

Tambin declar que para


ntes por

elegir

Mayo de 1723,

de Espaa, declarando que los Sacer-

privilegio,

ni

al

lugar, tiempo per-

tampoco por

el

de

la

Cruzada.

confesor en virtud de sta Bula, no basta que haya sido aprobado

Ordinario,

si este ya no existe alli


por muerte por renuncia por traslacin; sino
aprobacin del Ordinario, que actualmente reside en la Dicesis; empero dice,
bastar la aprobacin tcita, y que sta durar mientras no haya revocacin expresa de las
precedentes
licencias : cuya revocacin, si existiere, se debern sacar de nuevo, lo mismo
que cuando expira

el

que es necesaria

la

ei

tiempo do
4.

las licencias limitadas.

Estas

mismas Letras de Inocencio XIII, confirm despus Benedicto XIII, en su Breve /nAS.

Tpremo Militanlis Ecdesice solio, del 23 de Setiembre de 1724, en

dadas por Inocencio XII Inocencio XIII, sobre

la

el

cual renov

>las

declaraciones

mencionada facultad de elegir confesor en virtud

PARTE

768

de

la

PRIVILEGIOS COMUNES A T0D6S LOS FIELES.

Cruzada. Mas, por cuanto en dichas Letras solo se habla nominatim de


solo habl generalmente y no en particular de otros privilegios

cencio XIII

doctrina condenada acerca de

la

la

Cruzada, Ino-

para impedir que

Cruzada se aplique otros privilegios demisnio gnero,

el

la

Pont-

extiende las sobredichas declaraciones acerca de la Cruzada, cualesquiera otros indultos, ya

floe

sean para

la

Iglesia universal, ya para

una Regin, Lugar, Universidad, Asociacin Cofrada

particular.

Declara ademas, que todas las personas Seculares Regulares, comprendidas en semejantes privilegios, estn sujetas

absuollo sino por

el

la

misma

ley dada

confesor aprobado por

acerca de
el

la

Cruzada. De suerte que ninguno pueda ser

Ordinario del lugar, donde se oyen las confesiones, so

pena do ser nulas y de ningn valoras absoluciones dadas del modo dicho.
Acerca de las personas comprendidas en otros indultos, y cules en especial sufragan no,
Regulares, nada declara de nuevo

el Pontfice

los

en ste Breve, porque esto debe colegirse del tenor de

cada Indulto. Quiere sin embarga que permanezcan siempre en vigor

las

declaraciones de sus Pre-

decesores de que no pueden los Regulares elegir confesor en virtud de la Cruzada, y


lo declara, y reprueba cualquiera otra opinin contraria

como

el

tambin

as

falsa y perniciosa.

Siguen las clusulas derogatorias.

Dado en 5 de Agosto de 1744.

DECLARACION DE LA SAGRADA CONGREGACION SOBRE STA MATERIA.


Aunque en
ciones

el

Breve Apostlica Indulta de Benedicto

sobre la facultad de elegir

XIV

se hallan las ltimas Declara-

confesor en virtud de los privilegios Apostlicos; no

dejaremos en silencio una respuesta de la Sagrada Congregacin al Arzobispo de Lima, sobre


ste particular.

Rogavit DD. Ferdinandus Arias de Ugarte, Archiepiscopus Limanus

trum,

dum

in

Jubilseis datur facultas, ut poenitentes possint eligere quemlibet Confessorem ex approbatis ab

Ordinario, intelligendum sit de Ordinario Confessarii aut pcenitentis, et

Sacra Congregatio respondit

Intelligi de Ordinario Dioecesis, in

quomodo ? Cui dubio

qua Confessarius confessiones

audit. Die 9 Januarii 1033.

xyn.
BREVE DEL PAPA BENEDICTO XIV, EN QUE CONCEDE AL REY DE ESPAA D, FERNANDO VI
Y A SUS SUCESORES LA FACULTAD DE HACER COBRAR POR PERSONAS ECLESIASTICAS
DE SU AGRADO Y QUE A ELLOS TOCABA DESIGNAR, Y LA DE DISTRIBUIR Y EMPLEAR

POR

SI

MISMOS INDEPENDIENTEMENTE DEL COMISARIO EL PRODUCTO DE LA CRUZADA

Y SUBSIDIO EN DEPENDER SUS DOMINIOS CONTRA LOS INFIELES Y OTROS ENEMIGOS DE


LA F CATOLICA Y EN ENVIAR EXPEDICIONES CONTRA LOS MISMOS, CON TAL QUE SEA

PARA

LA,

CONSERVACION Y AUMENTO DE LA MISMA FE.


Benedictus PP. XIV.

Ad

perpetuara rei memoriam.

Quoniam autem inconstans mundanarum rerum ac temporum


alias provide expensa et laudabiliter instituta fuerunt,

conditio ita fert, ut ea, quse

sensim ab intenta rectaque institutione

variantibus vicibus ssepe immutare atque aliter ordinare et prsescribere oporteat, Apostolicse
providentise snpremsoque auctoritatis Nostrse ofiBcium esse ducimus, ut

ubicumque opus

fuerit,

ponderatis prius rationum momentis, oBcium hujusmodi a nemine, ac potissimura a supremis

SECCION PRIMERA.

minime patiamur. Nuper siquidem pro parte Charissimi inChristoFilii


fuit, quod inter tot tamque ingen-

potestatibus desiderari,
Nostri, Ferdinandi,
tes

Hispaniarum Kegis Catholici expositum

Regnorum suorum

certe nec

mento

et exaltatione Catholicje Religiouis.

est,

aflScitur, illa

qua mxime urgetur pro conservatione, incre-

Ad hanc enim

conservandam, augendam, provehen-

iucumbit flagrantissimus Rcgii animi zelus, ne quidquam cedat exemplis

luculentissimis suorum inclitornm

Barbaros,

animus

curas, quibus assidue preraitur, ejusque Regius

minor nec minus gravis censenda

damqiie totus

769

Infideles aliosque

hujusmodi effectura adversus

qui ad

Progenitorura,

Catholicse Religionis

hostes

erogarunt insumpseruntque, non

solum eas pecuniarum summas, quse quotannis ex tot gratiis ot indultis, per hanc Apostolicam
Santam Sedem Hispaniarum Regibus per diversa temporum spatia impertitis, ac prsesertim ex
Cruciata et Subsidio nuncupatis, proveniunt, sed majorem etiam partem suorum Thesaurorum

cum

Regiique ^rarii,
intentos,

tamquam

IIb

pecuniarum summsfj haud

satis sint sustinendis

impensis, quse ad

urgentes fines necessarise suut.

Porro ipse Ferdinandus Rex satagens, ut annui redditus, ex memoratis Apostolicis gratiis
et

Indultis provenientes, accedente

Apostlica auctoritate Nostra, utiliores pinguioresque

evadant, atque insimul considerans ad optatum hunc fiuera haud perveneri posse, nisi integra
et

indepeudens eorumdera annuorum reddituum hujusmodi administratio,

exactio penes se

sit.

Nobis propterea humiliter supplicari

indultum, quse quodque

ciar.

mem.

fecit,

earumdem Hispaniarum Regi, a fel. rec.


quasdam suas, in siraili forma Brevis, die

12 Aprilis anni IGOl, expeditas Litteras. concessa et concessum


fuit,

et

ut non solum gratiam et

Philippo III,

Clemente P. VIH, Prsedecessore Nostro, per


Philippo Regi facultas tributa

distributio

fuit,

in quibus scilicet ipsi

iisdem Subsidii redditibus contra quoslibet Infideles utendi,

ad redditus quoque ex Cruciata provenientes, pro suorum Regnorum tutamine et custodia


impendendos, extendere, sed etiam suisque pro tempore successoribus, Hispaniarum Regibus,
indulgere de benignitate Apostlica dignaremur, integrara liberamque facultatem, per se et

ad eorum arbitrium, a Commissario Generali vel Commissariis Cruciate hujusmodi, pro

tempore existentibus, independenter administrandi, distribuendi et exigi faciendi redditus, ut


prremittitur, ex prsedictis Apostolicis gratiis et indultis quotannis provenientes

evenire asseritur, quod de Commissarii Generalis, vel

Commissariorum

nec id inde

integritate et rectitu-

dine dubitetur, sed ut imminuantur impensa; ac Ministri, et redditus ditiores evadant, eorum-

que exactio ac distributio

atque etiam ut prsedictus Commissarius Generalis


expeudendam examinandamque una cum persona seu personis

facilior habeatur,

pro Regis arbitrio cogi possit ad

ab ipso Rege deputanda et deputandis divisionem, distributionem partitionemque eorumdem

reddituum

fieri

solitam a capitulis suorum

Dominiorum quoad gratiam

super sseculari et Regulari Clero impositi, ut prsejudicium

omne

vel indultum subsidii

evitetur,

quod propter

divisionem,

distributionem partitionemque haud aequam affertur. Hinc est, quod Nos pro

paterna, qua

eumdera Ferdinandum de Catholica Religione benemerentissimum complectimur,

charitate, piis ipsius Ferdinandi Regis, religiosisque votis,

quoad Nobis integrum

est, obse-

cundare cupientes, ut magis magisque ad Orthodoxaj Fidei tutelara et propagationera accendatur, alacri libentique

Itaque motu proprio


potestatis

plenitudine,

animo ad eidem Ferdinando Regi gratificandum adduciraur.


ac ex certa sientia et matura deliberatione Nostris, deque Apostolice

memoratas Clementis Prsedecessoris

prccdicti

Litteras confirmantes,

extendentes et ampliantes, de novo ipsi Ferdinando, ejusque pro tempore existentibus

earumdem

Hispaniarum Regibus Successoribus, concedimus et irapertimur, plenam liberamque facultataiera tribuimus, supradictis redditibus et proventibus,

modi, utendi,

TOM.

tum
I.

tam Subsidii quara

Cruciata; hujus-

pro expeditione contra Turcas, Mauros, Saracenos aliosque Infideles, et pro


9(5

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

PARTE

770
tuitione

suorum Regnorura

et

Ditionum temporalium adversus eorumdein Turcarum, Mau-

rorum, Saracenorum aliorumque Infidelium mpetus

Kegnorum

et

et incursus;

tum

pro tuitione dictorum

Dictiomim contra quoscumque Fidei Catholic3R hostes, subjectos tamen Princi-

pibus Catholicaj pariter Fidei hostibus, Regna Ditionesque Ferdinando Kegi praedicto ejusque

Successoribus Regibus subjectas, invadentes; necnon etiam pro expeditione contra praefatos,

quatenus tamen

liaec fieri

contingat pro ejusdem Catholice Fidei conservatione et incremento.

Praeterea considerantes, quod, attenta hujusmodi Nostra dictarum Clementis Prsedecessoris


prsedicti

Litterarum confirmatione, extensione deincep haud necessarium

sit,

ut Commissarius

Generalis cseterique Commissarii hujusmodi sese ingerant et immisceant in redditibus antedictis


exigeudis, administrandis et distribuendis, atque etiam plenissime edocti, quod non sine gravi

Cordis Nostri molestia, redditus et proventus, tam Subsidii

quam

Cruciatae, propter

immodicas

impensas, quse de prsesenti inutiliter unt, non solum in retinendis tot tantisque Ministris, verum

etiam in gratificandis
ter decoctiones vulgo
sario Generali

minuti

aliis

personis sub variis emendicatisque prsetextibus et coloribus.et prop-

FalUmenti Exactorum, Administratorum

et

Thesaurariorum a Commis-

seuCommissariis hujusmodi, pro tempere ubique deputari solitorum, magis im-

in dies redigi possint

eapropter hisce aliisque rationabilibus, justis notisque de causis

animum Nostrum moventibus adducti, motu,

scientiaet potestate paribus (non obstantibus qui-

busvis facultatibus auctoritate et privilegiis Commissa-io Generali, seuCommissariis prsedictis


vigore

eorum nominationis competentibus)volumus, prsecipimusetmandamus.ut Commissarius


nuUo modo, pacto nuUove prsetextu, causa, ratione ac

Generalis, seu Commissarii hujusmodi


qusesito colore et titulo,

eque

in exactione, administratione

in

totum eque in partem deinccps sese immisceant

et distributione

eleemosynarum, reddituum

et

et ingerant

proventuum

hujusmodi, sed concedimus,tribuimus etimpertimur eidem Ferdinando, ejusque successoribus Regibus Catholicis, plenam et liberam auctoritatem et facultatem eleemosynas, redditus
et proventus

hujusmodi a personis Ecclesiasticis

que successoribus

praefatis,

sibi benevisis

ab ipso Ferdinando Rege, ejus-

deputandis, exigi faciendi, ac in expressas causas per

se,

seu inde-

pendenter a Commissario Generali, seu Commissariis pro tempore existentibus, distribuendi


et erogandi.

Volumusautem

ac

mandamus, ut

prseter

pradictam exigendi, administrandi

facultatem Commissario Generali, seu Commissariis prsedictis ablatam,

et distribuendi

reliquse

facultates

eidem, vel eisdem concessse, et in quarum possessione reperitur et reperiuntur in mnibus et


per omnia firmse et salvse remaneant, nec uUo
tras Litteras

derogatum esse intelligatur

sequum justumque

sit,

nem

haud a^quam, quse

et partitionem

tumque

ut ipse Ferdinandus Rex, existimans, propter divisionem, distributiofit

a Capitulis

suorum Dominiorum quoad gratiam indul-

Subsidii, super sseculari Regulari Clero impositi,

jErario, possit examinare divisionem,

motu

modo iisdem quidquam per prsesentes Noscum rationi congruat, ac

vel prastendatur. Insuper

mximum

distributionem ac

praejudicium afferri Regio

partitionem supradictam; idcirco

proprio ac scientia et potestate similibus, volumus, prsecipimus et ordinamus, ut

Com-

missarius Generalis, vel Commissarii praedictiad quodcumque dicti Ferdinandi Regis, postula-

tum, una cum persona, scu personis Ecclesiasticis ab ipso Ferdinando Rege deputanda, seu
deputandis, divisionem, distributionem, partitionemque praedictam de novo recognoscere et

expender teneatur et teneantur.

Decernentes praesentes Litteras et in

eis

contenta quaecumque ac ordinata et statuta semper

firma valida et efficacia existere et fore, et postquam proposita et publicata fuerint, suos plenarios et ntegros efiectus sortiri et obtinere, ac illis,

cumque

spectbit, plenissime sufragan,

et

ab

ad quos spectat et pro tempore quando-

eis inviolabiliter observari,

non solum quoad

PRIMERA.

.SECCION

gratiae et indulta

jam

concessae et concessa perduraverint,

771

verum etiam semper

et

quocumque

futuro tempere gratias et indulta hujusmodi, sive a Nobis, sive a Nostris pro tempore existentibus Successoribus,

Romanis

Pontificibus,

conced et prorogari contigerit, etiamsi in ipsis

gratiis et indultis concedendis et prorogandis,

nuUa earuradem

presentiuni

Nostrarum

Litte-

rarum, quarum teuorem semper pro expresso, et de verbo ad verbum inserto haberi volumus

mandamus, ac

et

ab

deber declaramus, mento

intelligi

initio gratiai et indulta

bujusmodi cum

continentur, concessae et concessa fuissent


narios et Delegatos, etiam

Causarum

lis
;

fiat, et

perinde haberi et intelligi, ac

si

mnibus, que in praesentibus Nostris Litteris

sicque in prsemissis per quoscumque judices Ordi-

Palatii Apostolici auditores, ac Sedis Apostolicae prafatse

Nuncios, sublata eis et eorum cuilibet quavis aliter judicandi et interpretandi facltale et
auctoritate, judicari et definir! deber, ac irritum

et inane,

si

secus super Lis a

quoquam

quavis auctoritate, scienter vel ignoranter, contigerit attentari.

Non
sito

obstantibus, quatenus opus

sit,

non tollendo, ac Constitutionibus

Nostra et Cancellarise Apostolicae Eegula, de jure quae-

et Ordinationibus Apostolicis, aliisque quibusvis,

etiam

juramento, Confirmatione Apostlica, vel quavis firmitate alia roboratis statutis et consuetudinibus, privilegiis quoque, indultis, et Litteris Apostolicis in contrarium premissorum quo-

modolibet concessis, confirmatis et innovatis. Quibus mnibus et siugulis illorum tenoribus

verbum

praesentibus pro plene et sufBcienter expressis, ac de verbo ad


alias in suo robore

insertis babentes, illis

permansuris, ad praemissorum effectum, hac vice dumtaxat specialiter et

expresse derogamus, cseterisque contraris quibuscumque.

Datum Romae, apud Sanctam Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die 4 Martii 1750,

Ponticatus nostri anno dcimo. D. Cardinalis Passioneus. Loco


(

Ex

"i-Sigilli.

Cedular. Archiep. Quit. tora. 4, pag 44).

xvin.

PROROGA DE LA CRUZABA POR CLEMENTE

XIII.

Charissimo in Christo Filio Nostro, Carolo, Hispaniarum Regi Catholico.

Clemens Papa XIIL


Charissime in Christo Fili Noster, salutem et Apostolicam benedictionem.
Indulgentias illas et gratias spirituales et temporales ad sexennium publicandas et duraturas
clarissimae raemoriB Philippo II et Philippo III,
et singulis ChristiSdelibus in

consistentibus,

et

ad

illa

declinantibus,

Romanis Pontificibus concessas,


Sixto V, Gregorio

HispaniarumRegibus Catholicis, ac mnibus

Regnis et Dominiis Hispaniarum ac


iis,

et deinde

qui certa

pluries a

illis

adjacentibus Insulis

muera adimplevissent, a

felicis

recordationis

diversis

Gregorio XIII,

XIV, Clemente VIII, Paulo V, Urbano VIII, Innocentio X, Clemente X,


XII

Innocentio XI, Alexandro VIII, Innocentio XII, Clemente XI, Benedicto XIII, Clemente
et Benedicto

XIV, Praedecessoribus

nostris,

itidem memorise Philippo IV, Carolo

II,

eisdem Philippo

Philippo

et

II,

Philippo III ac clarissimae

Ferdinando VI, itidem earumdem

Hispaniarum Regibus Catholicis, per diversas eorumdem respective, et praesertim dicti Clementis VIII sub datum die 9 Februarii 1592, Pontificatus sui anno primo, et 16 Junii 1600,
Ponticatus sui anno etiam nono, et die 30 Octobris 1603, Pontificatus similiter sui anno

duodcimo

et dicti Pauli, Pradecessorum, sub datura 22 Junii 1605, Pontificatus sui anno

prirao, etdie 7

Septembris 1611, Pontificatus pariter sui anno sptimo, et die 12 Novembris

1615, Pontificatus quoque sui anno undcimo; et die 21 Octobris 1619, Pontificatus etiara sui

PARTE

772

la

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

anno decimoquinto et postmodum a


;

dictis,

Urbano

die

26 Martii 1624, Pontificatus sui anno


Pon-

primo, et rursus die 9 Octobris 1629, Pontificatus sui anno sexto, necnon die Maji 1634,

itidem sui anno undcimo, ac die 11 Februarii 1639, Pontificatus etiam sui anno

tificatus

decimosexto

et subinde ab Innocentio

X, primo die Januarii 1645, Pontificatus sui anno


ac successive a Clemente X,

primo, et die 22 Maji. 1650, Pontificatus itidem sui anno sptimo

die 7 Junii 1670, Pontificatus sui anno primo, et die 16 Augusti 1674, Pontificatus sui anno

quinto; et deinde ab Innocentio XI, dio 11 Decembris 1688, Pontificatus sui anno octavo; et
post a prsedicto Alexandro VIII, die 22 Decembris 1689, Pontificatus sui anno primo; et ab

Innocentio XII, die 5 Februarii 1698, Pontificatus sui anno sptimo

et successive a Cle-

XI, die 18 Maji 1703, Pontificatus sui anno tertio, et die 8 Octobris 1714, Pontificatus

mente

anno decimoquarto, ac die 20 Decembris 1720, Pontificatus sui anno vigsimo

sui

et a Bene-

dicto XIII, die 8 Maji 1725, Pontificatus sui anno primp; et a Clemente XII, die 31 Julii

1730, Pontificatus sui anno primo; et subinde die 30 Julii 1738, Pontificatus etiam sui anno

dcimo

postmodum

et

a Benedicto

XIV, Prsedecessoribus

uostris, die 12

Maji 1744, Ponti-

ficatus sui anno quarto, ac deinde die 29 Novembris 1749, Pontificatus sui anno dcimo, ac

successive die 8 Martii 1756, Pontificatus quoque sui anno decimosexto; et novissime a Nobis

Majestati tuse per nostras die 23

Aprilis

1762, Pontificatus nostri anno quarto, expeditas

respective in simili forma Brevis Litteras, ad sexennium prorogatas, justis de causis adducti

motu

proprio ac ex certa scientia nostris, deque Apostolicse potestatis plenitudine, ad aliud

sexennium a

dimus

et

Nobis ultimo

fine dicti sexennii, a

prorogamus

et indulgentias

nihilominus Majestati

et

cum mnibus

et

quibuscumque

loco, ut prius prorogati,


tuse, ac supradictis

numerandura exten-

mnibus, easdem gratias

indultis, facultatibus, concessionibus, exten-

sionibus, conditionibus, clausulis et decretis, quae in aliis Gregorii XIII, Sixti

V, Gregorii

XIV

Clementis VIII, Pauli V, ac Innocentii X, Prsedecessoribus nostris, quoad publicationem


prsesentis gratise, singnlo

faciendam, Litteris

annorum, ultimo

quoque

durante prsedicto sexennio, in Indiis Occidentalibus

ar.no,

die8Novembrs 1644

expeditis, continentur,

ad sexennium, a

fine sex

loco, ut praedicitur, prorogatorura, prout in qualibet Provincia, sive

Kegno

finem habebunt, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, de novo concedimus et indulge-

mus.
sise

Ac propterea

dilecto Filio Ildephonso Clementi de Arostegui, Cannico Sanctae Eccle-

Conchensis, Executori et Coramissario ad hoc auctoritate Apostlica deputato, plenam et

liberam in premissis facultatem et auctoritatem tribuimus, per se vel alium seu

ad id idneos duxerit, ad executionem prsemissorura et


et

quacumque appellatione

prsemissis et

circa ea

postposita,

alios,

quos

alias, juxta facultates concessas,

omni

procedendi, aliaque faciendi et exequendi,

uecessaria fuerint, seu

Non

quomodolibet opportuna.

Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis, necnon mnibus et singulis

illis,

que in

obstantibus
quae in dictis

Praedecessorum prsedictorum Litteris concessa sunt, cseterisque contrariis quibuscumque.

Ut autem
ut

prsesentes Litterse,

cum

opus

fuerit,

earum exemplis, etiam impressis, raanu

personse

ad omnium notitiam reduci possint, decernimus,


alicujus Notarii publici subscriptis et

dignitate Ecclesiastica constitutae, munitis,

eadem prorsus

sigillo

fides in judicio

et

extra illud habeatur, quse ipsis prsesentibus haberetur, si forent exhibitse vel ostensae.

Datum Komse, apud

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Pontificatus nostri anno undcimo.

(Boletn Eclesistico de Chile, tomo 2, pg. 357.)

Piscatoris, die

20 Martii 1768,

773

SECCION PRIMERA.

RESUMEN DEL BREVE ANTERIOR.


sumo

El

Pontfice Clemente XIII,

seis atlos la Bula

23 de Abril de 1762 habia prorogado por

de

Cruzada, concedida los Reyes de Espaa y sus subditos, y prorogada por muchos sumos Ponliiices,
y principalmente por Clemente VIII, 9 de Febrero de 1392, 16 de Junio de 1600, y 30 de Octubre

de 1603

por Paulo V, 22 de Junio de 1605, 7 de Setiembre de 1611, 12 de Noviembre de 1615,

y 21 de Octubre de 1619

Mayo de 1634,
de 1650

por Urbano VIII, 26 de Mayo de 1624, 9 de Octubre de 1629, 3 de

do Febrero de 1639

por Inocencio X, 1 de Enero de 1645, y 22 de Mayo

por Clemente X, 7 de Junio de 1670, y 16 de Agosto 1774

por Inocencio XI,

de

Diciembre de 1688; por Alejandro VIII, 22 de Diciembre de 1689; por Inocencio XII, 5 de

Febrero de 1698

por Clemente XI 18 de Mayo de 1703, 8 de Octubre de 1714, y 20 de Diciembre

de 1720, por Benedicto XIII, 8 de


de Julio do 1738

Mayo de 1725; por Clemente

Xll, 31 de Julio de 1830, y

30

y por Benedicto XIV, 12 de Mayo de 1744, 29 de Noviembre de 1749, y 8 de

Marzo de 1756.

En

stas letras motuproprio proroga

comenzar terminados

Clemente XIII

aos anteriores, con

los seis

Cruzada por otros

la

Gregorio XIII, Sixto V, Gregorio XIV, Clemente VIII, Paulo


de Noviembre de 1644, sobre

segn vayan terminando

ste

fin

Inocencio

publicacin de la Bula en las Indias

la

las publicaciones

seis

aos, que han de

mismas gracias indultos concedidos por

las

en sus letras de 8
cada ano,

Occidentales,

en cada Reino Provincia.

concede D. Ildefonso Clemente de Arstegui, Cannigo de

Comisario de Cruzada, plena facultad para ejecutar stas Letras por

si

la

Cuenca y

Iglesia de

por otro otros que

le

parez-

can idneos. Dado en Roma, 20 de Marzo de 1768, dcimo de su Pontificado.

OBSERVACIONES.
Este documento es de grande importancia por

Clemente VIII hasta sta de

Clemente XIII.

el

catlogo de prrogas de

Las concesiones anteriores

Cruzada desde

la

las

la

de

prrogas posteriores

non constan por otros documentos ya mencionados.

La publicacin anual de
no se llev efecto
Comisario de

la

ni

la

Cruzada en Amrica, de que se hace mencin en ste Breve, parece que

en sta

en las signientes publicaciones; pues en sta

ni

Cruzada, manda eu su Edicto, que se publique

de 1776 y 1777,

como consta

del

la

el Sr.

Arstegui,

Cruzada en Amrica para

pergamino impreso, que est en

Posteriormente tampoco se sabe que se haya publicado


se ve

la

el

el

bienio

archivo Arzobispal de Chile (1).

Cruzada cada ano, sino por bienios, como

en los edictos de los Comisarios, Martnez de Bustos y Yanez Bahamonde.

Consta finalmente por ste Breve, que

la

Bula de Cruzada se prorogaba de seis en seis

aflos, y

que

hasta BU fecha se habia prorogado 30 veces, es decir, 180 anos.

CUARTA EPOCA DE LA CRUZADA DESDE 23 DE DICIEMBRE DE 1778, EN QUE SE CONCEDIO

POR PRIMERA VEZ EL INDULTO CUADRAGESIMAL, HASTA LA EMANCIPACION DE AMRICA EN 1820,


1778. 23 de Diciembre. Con sta fecha di Pie

en que concedi
cin 2a,

el

VI

el

Breve Si proximorum necessitatibus,

Indulto de carnes los Keinos de Espaa Islas Canarias. (Vase la Sec-

Epoca 4a).

1795. 4 de Mayo. Public D. Patricio Martnez de Bustos las facultades, que tiene el
(1) Bolet. Eclesist.

de Chile, tom.

2,

pg. 846.

Comi-

PARTE

774

4a

sario General de Cruzada,

(Vase

el

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.


cargo que hoy corresponde en Amrica los Seores Obispos.

1).

1799. 13 de Agosto. Prorog Pi VI la Bula de Cruzada por veinte aos, en atencin las
circunstancias especiales, en que estaba Espaa. Esta fu la ltima prroga de la Cruzada hasta
la emancipacin de Amrica. (Vase el

2).

manda

1804. 30 de Julio. El Comisario Martnez de Bustos

en un Edicto publicar en las

ludias las Bulas de Cruzada y Lacticinios para el bienio de 1806 y 1807. Notable documento,

que contiene

1 el Edicto del

30 las Letras Pontificias, en


cin, expedidas 13 de

Comisario

2 la

que se prorog

Agosto de 1799

(Vase

el

N0

una breve explicacin de

y 4

que se halla por primera vez refundida en

Bula de Cruzada, como

la di Gregorio

la

men-

Bula de Lacticinios,

de Cruzada y despachada bajo el

la

Xlll

Cruzada, de que poco antes hemos hecho

la

mismo

sello.

3).

1815. 11 de Marzo. Con sta fecha despach Fernando VII una Keal Cdula auxiliatoria dla

Cruzada. Por ella consta que la Bula se publicaba en Indias de dos en dos aos, segn el pri-

vilegio concedido por Gregorio XII. (Vase el

4).

DOCUMENTOS
relativos a sta poca.

I.

FACULTADES CONCEDIDAS POR LA SILLA APOSTOLICA AL COMISARIO GENERAL DE LA

SANTA CRUZADA, Y POR SU COMISION COMUNICADAS A SUS SUBDELEGADOS EN LOS


REINOS DE INDIAS, EN EL ANO DE 1795.
Primeramente pueden componer sobre

lo

mal ganado, y sobre

lo

mal habido, y sobre

lo

mal

llevado, y adquirido de cualquiera manera, no constando de los dueos personas, quienes se

deba

restituir,

despus de hecha la debida diligencia.

Item, sobre los frutos, que deben restituirse por la omisin de las horas Cannicas, con que
la cantidad de la composicin se aplique por

mitad

las

Iglesias

otros lugares, por cuya

razn se debieron rezar dichas horas Cannicas, y la otra mitad la Santa Cruzada.
Item sobre la mitad de todos los legados, que se hayan hecho en descargo de lo mal llevado,
si los

legatarios hubieren sido negligentes por

Item sobre

los legados,

cin de la Bula,

si los

que

se

un ao en

pedirlos.

hubieren hecho, y se hicieren durante el tiempo de la publica-

legatarios no pudieren hallarse.

Asimismo pueden dispensar y componer sobre

la irregularidad con

aquellos, que ligados

con cualquier censura Ecclesistica, celebraron, de otro modo se mezclaron en las Misas, y
otros oficios Divinos, como no haya sido en desprecio de las llaves de la Iglesia.

Item, sobre otra cualquiera irregularidad, que no se haya contrado por homicido voluntario,
simona, apostasa, hereja, por mala suscepcin de las Ordenes con retencin de beneficios,
y de los frutos percibidos de ellos, abolicin de la infamia, inhabilidad, que de la tal irregularidad proviniere, y ejecucin de los Ordenes, que no se hubieren recibido mal.
Igualmente pueden dispensar con los que teniendo impedimento de afinidad, contrada

por cpula

dentino y

ilcita,

el tal

celebraron matrimonio

(si esto lo

hicieron segn la forma del Concilio Tri-

impedimento fuere del todo oculto, y

el

uno de

los contrayentes hubiere estado

775

SECCION PRIMERA.

ignorante de l al tiempo de celebrarse dicho matrimonio) para que, certificado primero de

de la nulidad del primer consentimiento del contrayente, que la ignor, y ocultndose la causa
de ella

(si

pareciere por evitar escndalos), puedan de nuevo

aunque sea secretamente, solo en

el

fuero de la conciencia

contraer matrimonio entre

la cual

s,

facultad de dispensar no

compete, sino cuando sojuzgare convenir la dispensacin, para evitar graves escndalos, y se
extiende legitimar la prole habida, y que se hubiere en adelante de dicho matrimonio
se

han de dar

quemar por

letras de la referida dispensacin


el confesor,

y legitimacin ; y

que hubiere usado de

Item, pueden dispensar en el

si

se dieren, se

pero no

ellas.

mismo impedimento de

afinidad por cpula ilcita en igual

forma, cuando sobreviniere al matrimonio, para que se pueda pedir

Por cuanto Su Santidad concede todos

han de romper

el dbito.

que libremente contribuyeren de sus bienes

los

para la guerra en defensa de la feligion, que por

el

predicacin de la Santa Bula, puedan celebrar por

tiempo que se extiende la publicacin y


mismos, si fueren Presbteros, y hacer

celebrar Misas, y otros oficios Divinos en su presencia y de sus familiares, domsticos y con-

sanguneos, un en el tiempo de entredicho, que no hayan dado causa, y no haya estado por

que no se levante y los que tuvieren facultad del Comisario General para ello, aunque sea una hora ntes de la luz del dia, y una hora despus del medio dia, tanto en las
Iglesias, en que de cualquiera modo durante el Entredicho, fuere permitido celebrar los Diviellos el

nos Oficios,

como en Oratorio privado, deputado solamente para

el

Culto Divino, que se haya de

y designar por el Ordinario en consecuencia de esto podrn los Subdelegados conceder


la facultad arriba dicha los Fieles, que contribuyeren, como queda prevenido, para que por
visitar

el precitado

pensa

tiempo, puedan aprovecharse ds la concesin y gracia, que Su Santidad Jes dis-

pero no se les permite conceder licencias para la ereccin de Oratorios domsticos,

ni para el uso de altares porttiles, sin

embargo de que

lo

hayan acostumbrado hacer en

lo

pasado.

De

todo lo cual, que es conforme la Bula original y Breves concedidos en favor de la

Santa Cruzada, y de

lo

dems contenido en

sta nuestra Instruccin,

firmada de nuestro nombre, y sellada con nuestro

sello,

Don

damos

en Madrid, 24 de

la presente,

Mayo de 1795.

Patricio Martinez de Bustos.

(Cedulario Arzobispal Qutense, tom. 16, pg. 51.)

II.

PROROGA DE

I-A

CRUZADA POR PIO

VI.

Dilectissimo Filio Nostro Carolo, Hispaniarum Kegi Catholico.

Pius Papa VI.


Dilecte in Christo Fili Noster, salutem et Apostolicam benedictionem.

Expositum Nobis nuper


et temporales ciarse

fuit Majestalis tuse

memorise Philippo

nomine, quod indulgentias et gratias spirituales

II et Philippo III,

tificibus, Prsedecessoribus nostris, concessas ac

Kegibus Catholicis, a Romanis Pon-

deinde ad Ecclesiasticos sseculares extensas et

ad certum tune expressum tempus duraturas et a Nobis ad sexennium ultimo loco prorogatas,
prout in nostris hisce desuper in simili forma Brevis die 7 Aprilis 1797 expeditis Litteris uberius continetur,

nunc ad vicennium easdem prorogari mxime desideras. Nobis propterea

humiliter supplicari

fecisti,

ut in prsemissis opportune providere ac, ut infra, indulgere de

benignitate Apostlica dignaremur.

Nos

igitur,

attentis peculiaribus circumstantiis aliisque

PARTE

776

4a

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

gravissimis de causis adducti, tuis votis,

quantum cum Domino possumus, annuere ac

libus favoribus et gratiis prosequi volentes, supplicationibus


et gratias spirituales et temporales prsedictas, pro

hujusmodi

specia-

inclinati indulgentias

hac vice tantum exemplum non allatura, ad

vicenniura a fine sexennii a Nobis ultimo loco, ut prBfertur, prorogati computandum, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium,

extendimus et prorogamus. Volumus autem, quod, si


hujusmodi termino, impeditus prorsus fuerit ad Sanctam Sedem
accessus pro harum gratiarum prorogatione obtinenda, tamdiu prjesens Indultum perdurare

adveniente concessionis

quamdiu ad Sanctam Sedem aditus haberi

debeat,

Garcia Herreros

possit.

Ac

propterea Dilecto Filio Josepho

Executori ac Commissario ad hoc auctoritate Apostlica deputato, plenam

(I),

et liberam in prsemissis facultatem et auctoritatem tribuimus per se vel aliiim seu alios,

quos ad id idneos duxerit, ad executionem prsemissorum et

omni

quacumque

et

in prsemissis et circa ea necessaria fuerint,

Non

alias,

juxta facultates concessas,

appellatione postposita procedendi, aliaque faciendi et exequendi,

quse

seu quomodolibet opportuna.

obstantibus Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis, necnon mnibus et singulis

quse in Prsedecessorum ac nostris dictis Litteris concessa sunt non obstare, cseterisque

illis,

contrariis

quibuscumque. Ut autem praesentes

Litterae,

cum

omnium notitiam
etiam impressis, manu alicujus

opus fuerit, ad

reduci possint, decernimus, ut earum transumptis seu exemplis,


Notarii

publici subscriptis et sigillo personse in aliqua Ecclesiastica dignitate constitutse

muuitis,

eadem prorsus

fides adhibeatur, quse adhiberetur ipsis praesentibus, si forent exliibitse

vel ostensse.

Datum, de
ficatus nostri

speciali

mandato Nostro, Romse, sub annulo

Piscatoris, 13

Augusti 1799, Ponti-

anno vigsimo quinto.

RESUMEN.
Habindose prorogado ltimamente

ahora

solicita el

2 El

Rey

la

Bula de

la

Cruzada por

seis anos, en 7

de Abril de 1787,

Catlico, Crlos IV, otro prroga por 20 anos.

Pontfice Po VI, atendiendo las circumstancias particulares de sta

peticin, y

movido

por graves causas accede benignamente las splicas del Rey Catlico, y concede una prroga de

20 anos por sta vez, y

sin

3 Concede ademas que,

con

la

que se pueda
si

llegado

el

citar

como ejemplo para

otra ocasin.

trmino de sla prroga, estuviese inpedida

Santa Sede, siga dicha prroga en su vigor, hasta que se pueda recurrir

40 Para su ejecucin se concede la facultad absoluta

Bustos, para que por

al

al

la

comunicacin

Santo Padre.

Sor. Comisario de Cruzada, Martnez de

por otros, que juzgase idneos, se ponga en prctica, lo que se prescribe

en dicha Cruzada.

Dado en 15 de Agosto de 1799.

OBSERVACIONES.
Este documento es

muy

interesante

Santa Sede, durante los tres siglos de

anos
la

2" porque

ademas de

comunicacin con

(1) Ita in originali,

la

1
la

por ser

la

prroga ms larga, que se h concedido por

Cruzada, pues es

los veinte anos, se

la

concede indefinidamente en

Santa Sede, hasta que se pueda recurrir

cum

la

primera, que se concede por veinte


el

caso de estar cortada

ella.

dicere debuisset Patritio Martnez de Bustos, qui

quidem adeo evidens

et

mnibus

notus extensoiis Romani error pro correcto dari hoc loco debet et intelligi. (Extt typis impressum in Archivo
Qnitensi).

SECCION PRIMERA.

777

m.
EDICTO DEL COMISARIO MARTINEZ DE BUSTOS.

Cum alias Sanctse

memorie Pius Papa

V per

quasdam Komse, apud Sanctura Petrum, anno

Incarnationis Dominicae 1571, 21 Maji. Pontificatus sui


lippo II,

anno sexto, expeditas LitterasPhi-

Hispaniarum tune Eegi Catholico, Keligionis Christianae contra Turcas defensioni

illorum expugnationi incumbenti, omnibusque et singulis Christifidelibus in

niarum Eegnis

et illis adjacentibus,

et

earumdem Hispa-

necnon Sardinise Insulis consistentibus et ad

illa decli-

nantibus, qui intra biennium a die publicationisLitterarum prsedictarum ab ipso expeditarum


in singulis locis, in

tum

prsefati

quibus publicarentur, computandum, Fidei Catholica; zelo moti ad exerci-

Eegis in hostes pugnaturi, aut aliud genus

accessissent et ibidera

expensis alies

usque ad finem expeditionis

sumptibus

anni permansissent, seu propriis

misissent, et qui nec accedentes, nec mittentes intra biennium prsefatum ex

Deo coUatis

bonis sibi a

servitii gratis facturi, suis

illius

in

hanc causam pro Religionis defensione subventionis quautitatem

(quam a Commissario, dictarum Litterarum Executore deputato per alias ab eodem Sanctse
memorise Pi Papa V, sub die 22 Maji ejusdem anni Litteras expeditas taxari voluit) contu-

nonnuUas indulgentias, gratias

lissent;

summarium
et

ab

confecit, ac,

voluit) fuisset elargitus

similiter Litteras

Cquarum

et

quorum

ut illibatum ab mnibus conservaretur, in prsedictis Litteris inser

qui dictarum indulgentiarum et gratiarum participes

illis,

nium ad

et indulta pro vivis et defunctis

fieri vellent, recipi

ac retineri

postmodumque per alias die 22 Maji ejusdem anni 1571 expeditas

biennium prsefatum ad aliud biennium ab

aliud simile a secundo dicti biennii fine

illius fine

computandum

ita

et

secundo dictum bien-

de novo concessisset, ut sex

annis durantibus singulo quoque biennio Commissarius tune super prsemissis, seu qui pro tem-

pere esset deputatus, illas de novo


posset.

Ac

deinde

felicis

modo

et

forma in concessione praedicta contentis publicare

recordationisGregorius Papa XIII per plures sub diversis datis,

nempe

sub diebus 23 Junii 1572, et3,4 et 9 Februarii.et 3 Marti i, ac 15 et 17 Aprilis,et 3 Julii anni

1573 expeditas pariter respective Litteras concessionem prsefatam, non modo confirmasset,

verum etiam multipliciter auxisset, extendisset, prorogavisset et ampliasset demum ipse


Gregorius Papa XIII prsedictum Summarium ampliatione quoque indigere animadvertens,
cupiensque ut illud quam purissimum in hominum manus perveniret, illud de novo confici
:

curavit, prout ex Litteris ab

eodem Gregorio Papa XIII, Romae 15 Julii prsedicti anni 1573,


quas quidem vidimus, legimus et attente

Pontificatus sui anno secundo, expeditis apparet

perspeximus, hujusmodique
videlicet

en sta

Summarium

de novo confectum tenoris, ut infra, esse comperimus

(Aqu inserta la Bula de Cruzada, tal cual la expidi Gregorio XIII, y puede verse
seccin, poca 2a; sino que comienza desde las palabras : Hoc est Summa-

misma

rium. Concluida la Bula de la Cruzada, sigue

Cumque dem

as.)

Gregorius PP. XIII, singulo quoque anno hujusmodi gratias et indulgentias

ita publicari concessisset, ut eo elapso, illas

admodum futurum,

omnino expirare voluerit attendens postea


;

cujus oeeurrenti fine, concessionibus prsedictis expirautibus,


rent,

earum publicatio

proxime

lapsi,

sed a die,

tate

alise

smiles de novo proponi debe-

tempus singulorum annorum hujusmodi non a fine anni tune


quo earum nova publicatio singulis annis in singulis locis, pro quibus
fieret;

gratise ipsse concessse forent, fieret,

anni 1573,

difficile

ut in singulis lois, in quibus essent publicandse, statim elapso anno,

motu proprio expeditas

computari deber, per suas Litteras sub die 17 Julii dicti

statuit ac decrevit.

Necnon etiam sincera

in

Domino chari-

denuo permotus, ardenterque exoptans, ad tutandam Catholieam Religionem, animum eo

TOM.

I.

97

PARTE

778

promptiorem

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4a

quo magis ac magis in dies spiritua-

ct alacriorem in Christidelibus intueri,

libus muneribus

se auctos esse novissent

per alias Litteras, die 5 Martii 1574 expeditas, con-

cessionem prafatara extendit et ampliavit,

iit

iidem omnes Christifideles, non tantum semel,

sed bis siugulo quoque duraturarum concessionum anno,

tam pro

riiim siimpsissent,

se,

quam

per

modum

si

bis codera anno prsedictum

suffragii pro

animabus

indulgeutias, concessiones.gratias et indulta pr^dictaconsequi, cisque infra curadera


utpra!fertur,uti,potiri et gaudere, ac dictorum
indulsit

spiritualium participes

annum bis,

fieri

valerent,

declarans insuper, iutentiouis sute fuisse et esse, sub indulto vescendi ovis et lacti-

Archicpiscopos, Episcopos, aliosque Superiores et inferiores Prselatos, necnon alias per-

ciuiis

sonas Ecclesiasticas Regulares


narii

bonorum

Summa-

in purgatorio detentis,

et,

que in ordiue Presbyteratus essent, saculares, etsi sexage-

non cssent, extra quadragesimalia jejunia tantum, in mnibus temporibus

totius anni

comprebenso

sse, et ipsis extra dicta

tmpora quadragesimalia eo

Commissarioque Generali Cruciatre Sanctse facultatcm largitus


et declarationem de latino in

fuit

et jejuniis
uti

licere

hujusmodi concessiouera

vulgarem sermonem in substautia redactara simul,vel separatim,

imprim facieudi.

Postquam autem
teris declaravit

ipse Gregorius

PP. XIII,

die 18

Novembris anni 1574,

suis expeditis Lit-

suspensionera indulgentiarura et facultatura occasione celebrationis Sancti

Jubilxi prximo tune anno Universo populo Christiano indicti, juxta Sedis Apostolicae morera

ad indulgentias, lacultates, concessiones et indulta quecumque occasione

et decretara

factam

dictB expeditionis et Cruciate in

Hispaniarum Regnis

et aliis

Dominiis, ac locis dicto Catho-

licoRegi subjectis concessa, non extend, caque orania et singula sub hujusmodi suspensione

minime comprchendi; per

alias Litteras,

sub die 18 Februarii anni 1576 expeditas, sexenniura

prsdictura ad alios sex aunos, a fine dicti sexennii inchoandos, cura mnibus et singulis concessionibus, extensionibus et Decretis,

tam a pradicto

Gregorio PP. Xlll factis, extendit et prorogavit,


ac,

et,

Sancte Mera. Pi PP. V, quara ab ipso

quatenus opus

csset,

de novo concessit

sub die 22 Septembris ejusdem anni 1576, Confessariis, in vira privilcgiorum Cruciatae

Sancta aScde Apostlica concessorum, electis et cligendis, absolutionera ab incursu et lapsu


nuUatenus licuisse, aut in poste rum licere, absolutionesque jara forsan eo

in haercsim impartir!

casu, dictorum privilegiorura prsetextu, per Confessarios impensas, neniini suffragari potuisse,

Motu

proprio decrevit et declaravit

licentiamque, ac facultatera dicto Commissario Generali

concessit declarationem ejusmodi de latino in vulgave idioma redactara, una cura facultatibus

etiam per modura exceptionis in suo loco, sive ad partera iraprirai posse

dictse Cruciatse
facer.

Romanis Pontificibus ad plura respective terapora


DD. NN. Pius Papa VI sub die
1785 ad sexenniura

Prorogatis quoque successive a diversis


pra,'dictis concessiouibus, tandera SS.

iterum sub die 29 Martii 1791 ad alterum sexennium


pariter sexenniura

et

deinde sub die 7 Aprilis 1797 ad aliud

ac denique ad vicennium a fine dicti sexennii a se ultimo loco prorogati,

coraputandum, sub die 13 Augusti 1799, pro

illa

taraen vice in

exemplum non

afferenda certis

modo

et forma, ut infra, prorogavit, Litteris respectivis desuper expeditis, quas etiam vidi-

mus,

ct

quarura postrerase sunt tenoris sequentis, videlicet

(Aqu copia las Letras de Pi VI,

del 13 de Agosto de 1799, que pueden verse en el no 2 despus sigue el Comisario as).
Notum pariter facimus quod cura felicis recordationis Urbanus PP. VIH Patriarchis, Pri:

matibus, Archiepiscopis aliisque inferioribus Pradatis, necnon Presbyteris siecularibus in


praidictis

nantibus,

Regnis
per

indulsisset, ut

et

Dominiis prafato Regi Catbolico subjectis consistentibus et ad

suas,

illa decli-

sub die 14 Junii anni 1624, expeditas Litteras Apostlicas benigne

ad quinquennium quadragesimali tempere (hebdmada tamen majori excepta)

SECCION PRIMERA.

779

ovis et lacticiniis pro eorum libito uti et vesci posseut ; necnoc etiam per alias, sub die 3
Decembris ejusdem anni 1624, expeditas Litteras Generali Sanctre Cruciatse Commissario pro
terapore deputato facultatem concessisset, Litteras pr^dictum indultum continentes modo et

forma, quibus

alia;

Romanorum

Poatificum, Pradecessoram suoriim, super gratiis et indul-

gentiis praedictis concessre, publicari censu vern t, pnblicandi,


Litteris val separatim singulis annis vel bienniis

namque per

eos,

il

cum eisdem

lasque siraul

imprimendi seu imprim faciendi

qui praefato indulto uti voluisseat,

eleeraosy-

elargiendam, sine tamen prejudicio

eleeraosynae ratione dictarura gratiarum et indulgentiarum dari consuetse, juxta earuradera

tenorem

tam ab

et

formara taxandi seu declarandi

ipso felicis recordationis

memorataque

Urbano VIH, quam ab

indulti

aliis

ribus suis, fuisset prorogata. ipsam denique praedictus SS.

hujusmodi concessio

Komanis

pluries

Pontificibus, successo-

DD. NN. Pius PP. VI, sub

ipsa

die 7 Aprilis 1797, ad sexennium, itemque et postremo ad

ultimi sexennii computandum, sub prsefata

dictum vicennium ut supra, a fine


die 13 Augusti 1799, etiara, eisdemque superius

insertis Litteris extendit et prorogavit.

Cum

autem preinsertas Litteras Apostlicas pro

reverentia susceperimus,

easdem

in

mnibus

Catholico

tam medate, quam immediate

jussimus,

cum

currentis

sui execntione nobis directas,

et singulis

Regnis

et

qua par

est

Domiuiis Regi nostro

qualitercumque subjectis, tura denuo publicari

et

adhuc biennii publicationis ipsarum

finis adveniat,

atque ita ut pro

nempe annorum 1806 et 1807, hujusmodi publicatio facienda sit, simulque declaravimus omnes et singulos Christifideles in eisdem Regnis, locis, terris, oppidis et Dorainiis

biennio,

consistentes, seu ad illa declinantes, qui infra

biennium a die, quo precedentium Litterarum


hujusmodi at computandum, de bonis suis juxta taxam per
Nos personarum qualitate inspecta factam, eleemosynam pro prasfata expeditione contulerint,
publicatio

in singulis locis

Summariumque

prsedictum, quateuus de latino in vulgarem sermonera a nobis in substantia

redactum

excussum nostroque

se,

quam

typis

per

modum

suffragii pro

sigillo

munitnm

animabus, que

rite receperint et retinuerint,

in purgatorio detiuentur,

facultatibus et indulgeutiis praedictis eis respective concessis,


potiri et

gaudere posse

servatis praeterea quae

Romanos

tam pro

mnibus

gratiis,

dicto biennio durante, uti,

Pontfices praidictos ad

earum

asse-

cuticnem ser vari jussisse summario hujusmodi perhibetur, et dumraodo Venerables Patriarchse,

Primates, Archiepiscopi, Episcopi aliique inferiores Praelati ac Prsesbyteri sajculares


usu ovorum et lacticiniorum quadragesimali tempere habendo,

prsedicti pro libero et licito

Summarium hujusmodi
rint et retinuerint, ac

Indulti per Nos etiam sermone vulgari cenfectum rite pariter sumpseeleemosynam ejus ratione a nobis quoque taxatam, sine pra^judicio

eleemosynae ad assequendas indulgentas et gratias a praedicto Gregorio PP. XIII, confirmatas, concessas et ampliatas elargiendse, contulerint et erogaverint.

Ne

vero hoc adeo

pium sancturaque opus aliquatenus disturbetur aut

auctoritatis Apostelicae nobis concessae

irapediatur, vigore

suspendimus dicto biennio durante, omnes smiles aut

dissimiles indulgentas et facultates a praedictis

Romanis Pontificibus

et

Sede Apostlica vel

ejus auctoritate quibusvis Ecclesiis, Monasteriis, Hospitalibus, Piis Locis, niversitatibus,

Confraternitatibus et singularibus personis in Regnis et Dorainiis pra atis (etiara in favorem


Fabrcae Baslcai Principis Apostolorum de Urbe) concessas hujusmodi

etiarasi clausulas

aliquas contra suspensionem facientes contineant, ita ut interim eque publicari eque prajdicari possint,

tamen

eque publicataj cuivs horainum coramuniter vel divisim sufragentur

concessis

Ordinum Mendicantium Superioribus quoad eorum Fratres tantura

exceptis

easdem

vero indulgentas et gratias ita suspensas in favorera illorura, qui prajsentium gratiarum in

hanc causara pro Religionis defensione concessarum

praefato recepto Suraraario participes

PARTE

780

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

fuerint, simili auctoritate Apostlica revalidamus

eflFecti

necnon etiam siispendimus

inter-

dictum, si qiiod sit in locis ubi publica tio proedictariim Litterarum erit facienda, per octo dies
ante et totidem post illam. Sed quia operosum esset praeinsertas originales Litteras ad singula

quseque loca deferri, propterea irapressas et in hac publica forma nomine nostro subscriptas

confici

expediri, ipsisque

et

dictis adhiberetur, si forent exhibite


et legitime

sic rite

Regii Secretarii ad id deputati subscriptione

nostri irapressione ac infrascripti

et sigilli

munitas

Apostolicam auctoritatem nostrumque decretum interponimus.

actis

Datura Matriti, die 30

Julii,

Benedicto Febrer, Joanne

eamdem ubique fidera adhiberi, quaj origiiialibus prajvel ostensse, mandamus et statuiraus. Quibiis mnibus

anno a Nativitate Domini 1804. Prcsentibus ibidem, ut testibus,

Ubon

et Antonio Avellon ad prsemissa vocatis.

RESUMEN DEL EDICTO ANTERIOR.


En

otro tiempo S.

Cruzada Felipe

II,

que se alistasen en

Pi V,

por sus Letras de 21 de Mayo de 1571 concedi por un bienio

que so ocupaba en

la milicia

la

guerra contra los Turcos,

y permaneciesen en

fin

expedicin por dos aos, as

la

que, sin ser expedicionarios, contribuyesen con la limosna tasada por

llos,

el

como

todos aque-

Comisario, segn otras

Letras de 22 de Mayo del mismo ano 1571, gozasen de sus gracias indulgencias, concedidas

como

para los vivos

para los difuntos.

ste

fin el

mismo

la

de que todos sus vasallos,

Ponlificc extendi el

as

Sumario de dichas

gracias, y le insert en las citadas Letras para que todos los participantes de la Cruzada le recibiesen,

le

conservasen intacto.

Despus de

las referidas Letras,

en

el

mismo

que debia comenzar, concluido

otro bienio,

ms, que comenzara concluido


pudiese publicar

la

el

segundo

dia

el

22 de Mayo del mismo ano extendi dicho bienio

primero, y por ltimo

pero de

tal

modo que

le

prorog por otro bienio

en aquellos seis anos

Comisario

el

Bula en cada bienio.

En seguida Gregorio

XIII, por diversas Letras despachadas en

23 de Junio de 1572, en

3, 4 y

de Febrero, en 3 de Marzo, en 15 y 17 de Abril y ltimamente en 3 de Julio de 1573, no solo confirm

referida Bula sino

la

que

la

prorog. Por ltimo,

ampli, extendi y

reconociendo que era necesario redactar de nuevo


S. Po V,

por

y lo puso en
Julio

las

el

expirado
el

el

los participantes

de

la

le

Sumario de

la

el

mismo Gregorio

form de nuevo, para que llegase completo,

Cruzada, como consta de sus Letras de 15 de

la

XIII, viendo las dificultades que haba, para que en todos los

ano, expirasen

tambin

las gracias,

expidi otras Letras en 17 de Julio de 1573, para

Bula, siguiese sta en vigor hasta la siguiente publicacin.

dad ms sincera en

Declara

el

Ms

el

ano de

la

tarde movido el Pontfice de la cari-

Seor, concedi en 5 de Marzo de 1574, que se pudiesen sacar dos Bulas, y

modo gozar dos veces de


al

Luga-

Bula en un ano, aunque ntes haba dispuesto se publicase anualmente y que

ano se computase de publicacin publicacin, de suerte, que aunque termnase

de ste

XIII,

Cruzada, formado antes por

(1).

mismo Gregorio

res se publicase

que

muchas ampliaciones, que contenia,

manos de todos

de 1573

Despus

el

sus gracias indulgencias, as para los vivos

mismo tiempo que aunque

los Arzobispos, Obispos, y el Clero

como para los

difuntos.

Regular con los Presbteros

Seculares so hallan exceptuados del indulto de huevos y lacticinios, su mente fu exceptuarlos sola-

mente en cuanto

los

Cuaresma puede lodo

(1)

Segn otros

ol

el

ayunos de Cuaresma, y no en los otros del ano

de suerte que fura do

Clero Secular y Regular comer huevos y lacticinios en virtud de

10 do Julio

la

la

Bula do

SECCION PRIMERA.
la

Cruzada,

781

para que sta declaracin llegue noticia de lodos, da facultad

mandar imprimirla traducida

al

castellano, en

cuanto la sustancia, en

al

Comisario para

misma Bula, por

la

separado.

Sucesivamente

mismo Gregorio

el

XIII, con ocasin del Jubileo universal, que concedi todo el

orbe cristiano, declar por sus Letras de 18 de Noviembre de 1574, que

como

indulgencias, que,

la

suspensin de gracias e

se acostumbra, h,abia hecho cuando concedi el Jubileo, no se extenda

las indulgencias, gracias y facultades contenidas en la Cruzada.

Ademas, por otra Constitucin del 18 de Febrero de 1576 prorog

comenzar terminado

sexenio, que debia

otro Breve declarando, que

al

el anterior.

tal

Acercndonos en

fin

las

mismas facultades de

estos

facultad para absolver de la hereja.

declaracin llegase noticia de todos, concedi facultad

mandase imprimir en

sexenio antedicho otro

conceder facultad para absolver de censuras papales en virtud de

Cruzada, su mente nohabia sido conceder

la

el

Por ltimo, en 22 de Setiembre de 1576 despach

al

la

para que sta

Comisario para que traducida

al castellano,

Cruzada, como excepcin, por separado.

la

ltimos tiempos, Nuestro Santsimo Padre Pi VI

Cruzada por un sexenio, y en 29 de Marzo de 1791

el

da....

de

concedi por otro sexenio

1785 prorog

la

en seguida

extendi otro sexenio en 7 de Abril de 1797, y por ltimo, con fecha 13 de Agosto de

la

la

1799 prorog dicha Cruzada por 20 anos, que han de comenzar terminado
Se hace saber igualmente que, hallndose exceptuados en

la

el

sexenio anterior.

Cruzada del indulto de lacticinios los

Patriarcas, Primados, Arzobispos con todo el Clero Regular y Presbteros seculares, que no tuvieren

60 anos

Urbano VIII concedi todos

los susodichos (excepto los Regulares) el indulto de

y lacticinios, por sus Letras de 14 de Junio de 162-1.


concedi
la

el

mismo

al

Comisario de Cruzada

1797, y Analmente

le

Sumario de

comenzar

de publicar dicho Indulto, juntamente con

Santidad de Po VI

le

prorog por un sexenio en 7 de Abril de

13 de Agosto

Cuyas

de 1799.

Letras cometidas

de Bustos) para su ejecucin, manda se publiquen acabado


otro de

el

1806 y 1807

el

corriente

declarando de nuevo que todos los que sacaren

el

Cruzada, traducido lengua vulgar y sellado con su sello, gozarn de todas las gracias

la

concedidas en

la

concedi por 20 anos en

Comisario (Martnez

bienio, para

la Bula, as

para los tvos

como

para las difuntos.

en cuanto los Patriarcas, Primados, Arzobispos, Obispos y Presbteros seculares, les concede

el indulto

pagando

la

de huevos y lacticinios, en tiempo cuadragesimal, sacando


limosna respectiva, sin perjuicio de

Y para que
la

la facultad

huevos

por otras de 3 de Diciembre del mismo ano

Bula, por separado, anualmente cada dos anos. Este indulto se prorog despus por Urbano

VIII y sus sucesores, y por ltimo

al

una obra tan santa y

autoridad Apostlica, delegada

al

pa,

como

la

la

que corresponde

Cruzada, no sufra detrimento alguno; en fuerza de

desemejantes, concedidas por

semejantes

Monasterios,

Hospitales, Lugares pos. Universidades,


la Baslica

por

la

la

Santa Sede cualesquiera

de S. Pedro, y aunque contengan clusulas contra


ni

antedichas para aquellos, que tomaren el sumario de

selladas con su sello,

se les d

la

manda que

misma

presentadas.

Dado en Madrid, 30 de Junio de 1804.

f,

la

la

sus-

publicadas tienen algn valor. Por

misma autoridad Apostlica quedan revalidadas todas

originales lleguen noticia de todos, se

Iglesias,

Cofradas personas particulares, aunque

pensin, de suerte que tales gracias, no se pueden publicar


contrario,

sumario de dicho indulto y

Cruzada.

Comisario, suspende durante dicho bienio todas las facultades

indulgencias

fuesen concedidas en favor de

el

la

Cruzada.

las gracias

por ser

muy

las copias firmadas de

que se dara

las

difcil

mano

el

indulgencias

que

las

Letras

del Comisario y

Letras orignales,

si

fuesen

PARTE

782

4a PRIVILEGIOS

COMUNES A TODOS LOS

FIELES.

OBSERVACIONES SOBRE EL EDICTO ANTERIOR.


Este documento es de mucha importancia en las cinco partes, que abraza.

En

1.

primera se hace una breve narracin de

la

gorio XIII, y en

gedad
y

preparaba

el Pontfice

All se le

el

mismo

al

Bula con

mismo que pas

Pi

S.

y Gre-

el

la

mayor

afliccin,

glorioso triunfo en Lepanto.

Cruzada y alguna vez dos en

la

de Mayo de 1577. Recuerda despus varias Letras Apostlicas,

2"2

el

la

misma Cruzada en 1572 y 1573, en cuyos anos

mayor entusiasmo, y pas

el

Gregorio mand redactar


el

se hallaba en

la Iglesia

Santo Padre expidiendo repelidos Breves en favor de

como sucedi

dia,

la

Cruzada en los tiempos de

expedicin, que consigui por ltimo tan

la

que despach Gregorio XIII sobre

Espaa

la

se descubren algunas Letras Apostlicas, de que ya no hay noticia por su anti-

son los Breves, que expidi S. Pi V, cuando

tales

ella

Sumario latino para

a nuestras
el

fu acogida en

Amricas; entnces fu cuando

ms exacto conocimiento de

mismo

el

concedidas,

las gracias

y sin ninguna alteracin se ha conservado su vigor por 3

nuestras Amricas,

siglos, hasta nuestros dias.

Se advierte

sin

embargo

mole, despachado por

que

la

publicacin de

el

la

el

que guarda

silencio

el

Comisario sobre

Breve In tanta negotiorum

el

mismo Gregorio en 5 de Setiembre de 1578, concediendo en


Cruzada se hiciese, no de ao en ano, como en

los Reinos de

Indias,

las

Castilla,

sino

de bienio en bienio,
2.

En

la

segunda parte

refiere varias declaraciones

Cruzada se computase, no desde

que se puedan ganar dos veces

de

la

Santa Sede

del ano anterior, sino de

el fin

las gracias,

el

1' Para

que

el

publicacin publicacin

sacando dos Sumarias de

exceptuados del Indulto de lacticinios declara

la

Bula

3o

ano de
:

la

2 Para

En cuanto

los

Pontfice, que su mente no fu exceptuarlos sino

para los ayunos de Cuaresma, de suerte que para los dems del ano gozasen todos del privilegio de
la

Cruzada, facultando asimismo

tndola en

sumario de

el

suspensas por

el

la

Comisario para publicar sta declaracin, por separado, inser-

al

Bula

Jubileo universal

i Declara tambin que las gracias de la Cruzada no quedaban


5 Declara

por ltimo, que

virtud de la Bula no se extiende la hereja, concediendo al


carla del
3.

modo

En

la

la

facultad de absolver de censuras en

mismo Comisario

la facultad

tercera parte el Comisario hace mencin de la Bula de lacticinios, dando razn de su

primera concesin por Urbano VIII, y de

por medio de

los

sumarios en

la

la facultad,

que se concedi

misma forma, que se publicaba

la

al

Comisario para publicarla

Cruzada. Hace asimismo men-

cin de algunas prrogas de ste indulto, y concluye por las dos ltimas de Po VI
6 anos, y

la

de publi-

arriba dicho.

segunda por 20. Por cuyos datos,

Bula de lacticinios se uni con la de


fecha y bajo el

mismo

sello.

la

as

como por

las

Cruzada en ste tiempo, y

la

primera por

Letras originales nos consta que


las

dos se despacharon en

la

la

misma

Esta fusin no consta haber acaecido en tiempos anteriores; pues en

el

Pontificado de Clemente XIII se despacharon las dos Bulas en 20 de Marzo de 1768, pero separada-

mente y cada una con su


Santiago de Chile
4.

En

la

sello.

Vase

el

pergamino impreso, que se halla en

el

archivo Arzobispal de

(1).

cuarta parte refiere el Comisario sus atribuciones Apostlicas para ejecutar la Bula de

la

el bienio de 1806 y 1807, inculcando los privilegiados


obligacin de sacar la Bula de ste indulto, que juntamente con la de la

Cruzada en todos los dominios de Espaa en


para comer lacticinios

la

Cruzada se prorog por 20 anos. Por todo

lo dicho acerca

de los bienios nos consta, que

la

costum-

bre de publicar la Bula en Amrica so conserv intacta desde el Pontificado de Gregorio XIII, en 5 de

(1)

Boletn Ecclesistico de Chile, tom. 2, pg. 357.

SECCION PRIMERA.
Setiembre de 1578 hasta
lados por

y 19, y
5.

el

el

el

presente bienio de 1806.

Comisario para dicha publicacin,

de 1820 y 21. (Vase

La 5a parle

la

al

78S

Ms abajo

verraos los dos ltimos bienios sena-

emanciparse Amrica, que fueron

el

bienio de

1818

Seccin 2 Epoca 4).

del Edicto se reduce la suspensin

de gracias indulgencias, que de costumbre

solian hacer todos los Comisarios por la autoridad Apostlica,

que

les

delegaba

la

Santa Sede en

la

misma Cruzada.

IV.

CDULA AUXILIATORIA PARA LA PUBLICACION DE LA BULA DE LA CRUZADA, EN

11

DE

MARZO DE 1815.
Para

el Ilustrismo

Seor Obispo de Quito.

El Rey.

Reverendo en Cristo Padre, Obispo de Quito, del mi Consejo.


Sabed, que la Santa Sede Apostlica

me

tiene concedidas las Bulas de Vivos, Difuntos,

Composicin y Lacticinios, para todos los Pieles estantes y habitantes en mis Reinos y Seoros
de las Indias Islas ellos adyacentes, para ayuda y defensa de la Santa P Catlica, y se

han de publicar en ellos en el bienio de 1816 y 1817, segn y como se ha hecho hasta ahora.
Por tanto os ruego y encargo, que pues entendis cunto esto importa al servicio de Dios
nuestro Seor, y mi, y bien de las almas de los Fieles Cristianos, que en esas provincias
viven, deis rden que en esa Santa Iglesia sea recibida la Santa Bula con toda autoridad y

mismo se haga en las Iglesias de vuestra Dicesis y os encargo


de
mando,
que
ninguna
manera
consintis ni deis lugar que en la publicacin predicay
cin, y su cobranza se ponga impedimento alguno, y procuris que todas las personas Ecleveneracin, y proveis que lo

sisticas,
Seglares y Religiosos de todas las Ordenes, y particularmente los Prrocos,
instruyan los Fieles de las indulgencias y gracias, que por ella estn concedidas, y de los

santos fines que se aplica la limosna, persuadan y

tomen

la dicha Santa Bula, para

que no se pida cuarta impetra,


cacin

y que

el

animen

los

Espaoles Indios que

que gocen de

ni otro

las gracias y facultades en ella contenidas,


y
algn derecho, de la presentacin, publicacin 6 predi-

Tesorero y sus Factores, y dems Ministros


y Oficiales, que en ello entendiey bien tratados, para que libremente puedan ejercer sus cargos que en

ren, sean favorecidos


ello placer

cumplir

lo

y servicio recibir; y en vuestra ausencia, mando vuestro Provisor y Vicario, haga


en sta mi Cdula contenido.

Pecha en Madrid, 11 de Marzo de 1815.

Yo
Por mandado

del

el

Rey.

Rey Nuestro Seor,

Silvestre Collar.

Es copia del Cdulario Arzobisp. tom.

16, pg. 239).

PARTE

784

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

QUINTA EPOCA DE LA CRUZADA DESDE LA EMANCIPACION DE LA AMERICA

EN 1820 A 1870.
Emancipada Amrica y dividida en

estados independientes

varios

entre

cesaron los

s,

edictos del Comisario General de Cruzada y las Reales Cdulas auxiliatorias. Por lo

mismo

los

datos para. formar la historia de la mencionada Bula en sta poca, son particulares de cada
difcil el conseguirlos. De algunas Repblicas
saber, el EcuaPer
se
han
podido
conseguir,
aunque
con
mucho
trabajo
los
y
documentos pertenecientes la Cruzada de otras, como son las cinco de Centro Amrica no podemos hacer
ms que una breve relacin de lo acaecido con ste privilegio, desde que todas stas Repblicas

Repblica y se ha hecho ms

dor, Chile

se emanciparon de la Metrpoli.

CURSO DE LOS INDULTOS DE CRUZADA EN LA REPUBLICA DEL ECUADOR.


1829. Octubre 3. Con sta fecha se expidieron para Quito unas Letras de la Santidad de

Po VIH, dirigidas al limo. Sor. D. Rafael Laso de la Vega, Obispo de Quito

facultades le concede la publicacin de la Bula de la Cruzada por stas palabras

vero facultatem tibi impertimus evulgandi intra lmites tuse Dicecess de Quito

y entre otras
Nominatim
Bullam Cru-

catse, quae a data prsesentium ad biennium sufFragetur, servatis conditionbus in ea conten ts, factaque tibi facltate coUigendi consuetas eleemosynas, illasque, salva rata parte

tolicse Sedi debita, quse

in pios usus

impenditur

Apos-

erogandi ad sumptus Missionum pro

adhuc resdent. In hoc autem


promo vendo atque urgendo, ut omniajuxta regulas ab Apostlica Sede salubrrimo

conversione Indgenarum, qui in infidelitatis tenebris misere


opere

statutas peragantur,

cum primum

poteris de rebus a te gestis rationem reddes S. Congrga-

de Progaganda Pide ejusque jussis obtemperes, smulque facultates petas, quibus


Missonari indigent. In actis tamen super prsemissis edendis volumus, ut expressam prsesente

tioni

tis Apostolici Indulti

cin despus que expir

mentionem
el

segn una glosa impresa

Bula de

la

Santa Cruzada

va ya verse en Quito, habindose prestado


Seora lima
1834.

Mayo

Su Santidad
es,

se pusieron en ejecu-

principio del ao 1831,

de las expresadas Letras de Po VIII, que dice as

al pi

la facultad de publicar la

facas (1). Estas Letras de

termino de la prroga anterior, esto

el

(lo cual

A ms de

con gozo general de los Fieles

Gobierno que sea con

el

mayor

decoro) tenia

Su

14.

En 1834 Nuestro Santsimo Padre

D. D. Nicols de Arteta

la publicacin

Gregorio

XVI

concedi al limo. Sor.

de la Bula de la Cruzada por cinco aos, segn consta

de los documentos, que existen en dicha Curia de Quito, y en particular por una carta del
Secretario de Negocios Eclesisticos, fechada por el Arzobispo de Calcedonia, en

Mayo de

Roma, 14 de

1834. (Vase el N 1.)

1647. Diciembre

1.

Fl mismo limo. Seor Arteta public despus

la

Bula de

la

Cruzada

de 1848 y 1849, en cuya publicacin, que fu para un bienio, se observ la


costumbre y el privilegio, que siempre ha tenido y conservado la Amrica, desde que Grego-

para

rio

el bienio

XIII concedi en favor de

los

Americanos la gracia de que se publcase de dos en dos aos,

por su Breve de 5 de Setiembre de 1578.


vivos,

(1 )

que se imprimi aquel ao, dice as

Vase en

el

Archivo Arzobispal.

La
:

facultad para sta publicacin de la Bula de

Usando de

la facultad,

que S. S. nos ha conce-

SECCION PRIMERA.

785

dido para publicar la Bula de la Santa Cruzada, en su decreto de 24 de Enero de 1832, en que

ha de contribuir para

aplica la limosna, que por ella respectivamente se

de las tinieblas de la infidelidad


1859. Noviembre 27.

En

Indgenas

concedemos

ao de 1859, 27 de Noviembre

el

Kiofrio, Obispo de Pompeypolis,

de Cruzada para

los

el

el

(Vase

Santo
el

fin

de sacar

2.)

limo. Sor. D. D. Jos Mara

que despus fu Arzobispo de Quito, public tambin

la

Bula

ao de 1860 con facultad obtenida del Delegado Apostlico, como consta


del Proemio del Sumario impreso, que dice as En uso de la facultad concedida por el Deleel

gado Apostlico (de Bogot), en su Breve de 27 de Agosto del presente ao (1859) al limo.
Metropolitano, y Nos Subdelegado, para publicar la Bula de la Santa Cruzada, juntamente
con

Indulto de carnes

el

concedemos todos

con la limosna correspondiente para

mente demandan nuestra

el

1 concediendo al

gesimal

(Vas. el N 3.)
Mayo de 1862 N. Smo. Padre Pi IX despach

Ecuador por diez aos

Bula de

la

3 la reduccin de ayunos y fiestas. (Vanse los

de sta Archidicesis, que contribuyan

eficaz cooperacin

1862. 2 de Mayo. Por ltimo en 20 de

Breves

los Fieles

piadoso objeto de sostener las Misiones, que actual-

la

NN. 4,

Cruzada; 2

el

tres

Indulto Cuadra-

5, 6.)

DOCUMENTOS
de la Cruzada relativos

'd,

la Repblica del Ecnador.

I.

FACULTADES CONCEDIDAS AL ILMO. SEOR

NICOLAS DE ARTETA, OBISPO DE QUITO,

D. D.

SOBRE LA BULA DE CRUZADA.

lUme
Ex

acceptis Apostolicis Litteris

ac

Rme

compertum

Domine.

esse arbitror Dominationi Tuse TUmae. ac Rmse.

Religionem eximiam, ca}teraque virtutum ornamenta, quibus mxime commendaris, causam

SSmus. Dominus Noster Gregorius PP. XVI te in Quitensis Diceceseos


Quod idem tibi hisce meis litteris confirmare gratissimum mihi est.

quare

extitisse,

Episcopum

constituerit.

quam dicunt Cruciatse, concessam tibi ab eodem


formam Kescripti, quod his cernes adnexum quocum
duplicatum exemplum epistolse Pontificise, jam transmissse, super quibus-

Publicationem, seu prorogationem BuUse,

SSmo. Dno. Nro.

libenter significo ad

prseterea mitto ad te

dam

Paroeciis,

quas a tua Dioecesi segregandas et Popayanensi jungendas postulaverunt

Novae Granata rgimen gerunt


agnosere.

De

cseteris

interim vero ipse

qua de

quae

ii,

adhuc vigeant juxta tempus definitum

Vega

lUmse. ac Rmae., cui observantiam

me

significanda

Dominaet faus-

Devotissimus addictissimus servus,


Aloysius Freisa, Archipus. Chalced,

Romse, pridie

Cuaderno de

TOM.

I.

la

Id.

quo

operamque libentissime spondeo,

fruebatur. Hsec erant a

meam

agendum

in Rescripto,

tissima quseque precor a Deo.

(2"

qui

re quae tua sit sententia, hsec Apostlica Sedes cupit

facultatibus, quas expetebas, singillatim Procutori tuo erit

iis uti poteris,

Prsecedecessor tuus Raphael Laso de la


tioni tuse

Maj. 1834.

Curia Arzobispal de Quito, N 17.)


98

PARTE

786

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

II.

BULA DE VIVOS PARA EL BIENIO DE 1848 Y 1849.


Nos

el

Doctor Nicols Joaquin de Arteta y Calisto, por la gracia do Dios y de la Santa Sede
Obispo de sta Dicesi, Prelado domstico de Su Santidad y Asistente al sacro

Apostlica,

Solio Pontificio, Delegado Apostlico de Santa Cruzada, etc.

todos los Pieles de Cristo estantes y habitantes en ella,

nombre de nuestro SS.

P., el

Seor Pi IX, que Dios guarde. Bendicin Apostlica.

Usando de

la facultad que S. S. nos

ha concedido para publicar

la

Bula de

la

Santa Cruzada

en su decreto de 24 de Enero de 1832, en que aplica la limosna, que por ella respectivamente
se

ha de contribuir para

concedemos en

el

Seor

el

santo fin de sacar de las tinieblas de la infidelidad los Indgenas

al

que

as lo ejecutare indulgencia plenaria,

con remisin de todos los

pecados, una vez en la vida y otra en el artculo de la muerte y que pueda ser absuelto igualmente de todos los pecados y censuras, reservados S. Santidad, excepcin de la hereja
;

mixta; y de los episcopales, cuantas veces se confesaren; bastando que

el confesor sea

apro-

bado, que es el expuesto, pero satisfecha la parte ofendida, siendo necesario.

Item. Que en el tiempo de entredicho (como no haya dado causa para


hacer celebrar en su presencia, de su familia y domsticos
Divinos

oficios, recibir la Eucarista (salvo el da

las Iglesias,

como en

oratorios aprobados,

sepultado con moderada pompa,

Item.

si

el

l)

pueda celebrar, 6

santo Sacrificio de la Misa, y los

de Pascua) y dems Sacramentos, tanto en

hecha en estos

la oracin

acostumbrada, y un ser

no hubiere muerto excomulgado.

todo el que ayunare voluntariamente el dia, que no est obligado, que, estando

legtimamente impedido, hiciere otra obra piadosa, al arbitrio de su confesor, 6 Prroco, se

le

rebajan quince aos y quiuce cuarentenas de las penitencias l impuestas y de cualquiera


modo debidas y ademas se hace participante de todas las oraciones, limosnas, peregrinaciones
:

y obras buenas, que se hacen en toda la Iglesia Militante, y por cada uno de sus miembros.
Item. El que devotamente visitare, en cada uno de los dias de estaciones de Roma, cinco
iglesias altares,

y en su defecto cinco veces un

indulgencias de dichas estaciones, tanto para

s,

altar,

conseguir todas y cada una de las

como por medio de

sufragio para los difuntos,

rogaudo por la paz y victoria contra Infieles.


Item. Que el confesor aprobado que eligiere pueda conmutarle sus votos y juramentos,
excepto el Ultramarino, de Castidad y Religin, con tal que la conmutacin se haga en
en cuyo favor hiciere sta

visita,

socorro de las Misiones.

Item. Para que pueda con


cede, que

ms pureza y ms

ademas de que pueda

eficacia implorar el Divino auxilio, se le con-

elegir confesor aprobado,

como

se

ha dicho, pueda tambin,

faltndole ste en la hora de la muerte, ganar la indulgencia plenaria muriendo contrito, con
tal de

que en su vida no haya sido negligente en cumplir con

los preceptos

de la Iglesia, en

confianza de sta gracia.

se declara

que en cada publicacin se puedan tomar dos Bulas y ganar duplicadas sus
como desde luego suspendemos, otras semejantes indul-

gracias indulgencias. Suspendiendo

gencias y gracias, excepto las concedidas los Superiores de las Ordenes Mendicantes y en
general la llamada de cuarenta horas, mintras en efecto no se haya sacado sta Bula, y puesto

en ella el nombre diciendo es de {N. N.), cuidando conservarla con veneracin. Dicha limosna

ha sido de dos

reales.

SECCION PRIMERA.

787

El indulto de carne sigue en todo, sin suspensin alguna. Los Indios y los esclavos continen

igualmente en
ciales de la

goce de sus privilegios

el

misma Bula, podrn

pero

si estos

quieren ganar las indulgencias espe-

sacarla dando la limosna de

un

real.

DIAS DE ESTACIONES.
Los Domingos de adviento y sus tmporas,

la vigilia

de la Natividad, en cada una de sus

de San Esteban, San Juan y el dia de Inocentes, Circuncisin del Seor y


Epifana, Domingo de Septuagsima, Sexagsima, Quinquagsima y desde el dia de Ceniza
tres Misas

fiestas

hasta el

Domingo de Quasimodo

fiestas

de San Mrcos, Kogaciones de Mayo y Ascensin del

Seor, vigilia de Pentecosts, su dia y los seis seguientes

tmporas de Setiembre, las

fiestas

de Nuestra Seora y dems dias de estaciones de Roma.


la Dominica de Septuagsima, tercera y cuarta
primera semana, sbado despus de la segunda, virnes

Se sacar tambin nima del purgatorio en


de Cuaresma

martes despus de

y sbado de la quinta

la

mircoles de Kesurreccion, juves y sbado de Pentecosts,

Dada en

la ciudad de

Quito I" de diciembre de 1847.

Nicols, Obispo de Quito.

Por mandado de

S. S. lima., el

Obispo mi Seor.

Miguel Munive, Notario mayor de Cruzada.

III.

BULA DE VIVOS DE LA SANTA CRUZADA, PARA EL ANO DE 1860.


Nos el Doctor Jos Maa Riofrio y Valdivieso, por la gracia de Dios y de la Santa
Sede Apostlica, Obispo de Pompeypolis y Auxiliar de la Santa Iglesia Metropolitana de
Quito, etc.

En

uso de la facultad concedida por

el

Delegado Apostlico en su Breve de 27 de Agosto del

presente ao al Ilustrsimo Metropolitano y

Santa Cruzada, juntamente con

el

Nos subdelegado, para publicar

indulto de carnes

concedemos todos

la

Bula de

los Fieles

la

de sta

Archidicesis, que contribuyan con la limosna correspondiente para el piadoso objeto de soste-

ner las misiones, que actualmente

Primero

demandan nuestra

eficaz cooperacin

una indulgencia plenaria con remisin de todos

otra en el artculo de la muerte,

quedando restringida

una vez en la vida y


que ntes se conceda de ser

los pecados,

la facultad,

absueltos de todos los pecados y censuras reservadas su Santidad.

Segundo

que en tiempo de entredicho (no habiendo dado causa para

hacer celebrar en su presencia, y de su familia,

el

l)

pueda celebrar,

santo Sacrificio de la Misa, y los Divinos

de Pascua) y dems Sacramentos, tanto en la Iglesia,


como en Oratorios aprobadoa, rogando Dios por la unin y victoria de los gobiernos Catlicos
contra los Infieles. Pueden tambin ser sepultados con la pompa permitida, si no hubiesen
oficios; recibir la Eucarista (snlvo el dia

muerto excomulgados.
Tercero

todo

el

que ayunare voluntariamente

legtimamente impedido, hiciere otra obra piadosa,

el dia,

que no est obligado, que, estando

al arbitrio de su confesor, Prroco, se le

rebajan quince aos y quince cuarentenas de las penitencias ellos impuestas, y de cualquiera
modo debidas; y ademas se les hace participantes de todas las oraciones, limosnas, peregrinaciones y ob|ras buenas, que se hacen en toda la Iglesia Militante.

PARTE

788

4"

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

durante el tiempo de la publicacin, y estando dentro de sta Archidicesis pueden


comer su arbitrio huevos y lacticinios, en la cuaresma y otros dias de ayuno.

Cuarto

Quinto

el

que devotamente visitare en cada uno de

Iglesias, 6 cinco altares,

y en su defecto uno cinco

dichas estaciones, tanto para


hiciere,

Sexto

s,

los dias de estaciones de

Roma

cinco

veces, conseguir todas las Indulgencias de

como por modo de

sufragio para los difuntos, en cuyo favor

rogando por la paz y victoria sobredichas.


:

que

el

confesor aprobado, que eligiere, pueda conmutarlo sus votos y juramentos,

excepto el Ultramarino, de Castidad, y Religin


de la Misin.

Sptimo

con tal que la conmutacin se haga en socorro

para que puedan con ms pureza y eficacia implorar

el

Divino auxilio, se les con-

cede una indulgencia plenaria en la hora de la muerte, estando verdaderamente contritos, con
tal

que en su vida no hayan sido negligentes en cumplir con

los preceptos

de la Iglesia, en con-

tianza de sta gracia.

Se declara que en cada publicacin pueden tomar dos Bulas, y ganar duplicadas sus gracias
en ella su nombre diciendo es de (N. N.), la que se conservar con vene-

indulgencias, puesto

racin.
cias

La expresada limosna, que

han de estar en

gracia, y

se debe contribuir, es de

han de rogar por

la

un

real.

Para ganar

las

indulgen-

paz y unin de los Gobiernos Catlicos, y

victoria contra los Infieles.

DIAS

EN QUE SE GANA INDULGENCIA PLENARIA.

Los Domingos de adviento, y sus tmporas ; la vigilia de Natividad del Seor, y en cada una
fiesta. Los tres dias de Rogaciones y Mnyo. En las fiestas de San Esteban,

de las Misas de sta

San Juan Evangelista, y de los Santos Inocentes. El dia de la Circuncisin del Seor, y de la
En las Dominicas de Septuagsima, Sexagsima y Quincuagsima. En todos los dias

Epifana.

el mircoles de ceniza, hasta el fin de cuaresma. En los ocho primeros dias de ResurrecEn
las fiestas de San Mrcos, y de la Ascensin del Seor. En la vigilia y dia de Pentecin.
costs. En los seis dias siguientes al de Pentecosts. El mircoles, virnes y sbado de las
tmporas de Setiembre. Y en todos los dems de estaciones de Roma.

desde

DIAS EN QUE SE SACA ANIMA DEL PURGATORIO.

La Dominica de Septuagsima. El mrtes despus de

la

Dominica primera de cuaresma. El

sbado despus de la Dominica segunda de cuaresma. Las Dominicas tercera y cuarta de cuaresma. El virnes y sbado despus de la Dominica quinta de cuaresma. El mircoles de la
octava de Pascua de Resurreccin. El juves y el sbado de la octava de Pentecosts.

Dado en Quito, 27 de Noviembre de

18-59.

Jos Maria, Obispo de Pompeypolis.


Jos Maria Freile, Secretario.

789

SECCION PRIMERA.

IV.

BULA DE LA CRUZADA CONCEDIDA AL ECUADOR.


Pius Papa IX.

Ad futuram

rei

memoriam.

Supplicatum est Nobis nomine Gubernii Reipublicae .^quatoris, ut

dem

incolis

Ditionum ejus-

Reipublicse privilegium Bullse Cruciatse denuo de nostra indulgentia concedanaus.

igitur prosperitati et incremento sacrarum per ea loca

Missionum prospicere

Nos

volentes, attentis

Dominici gregis rationibus, hujusmodi votis annuendum ultro

expositis et peculiaribus illius

censuimus. Quapropter omnes et singulos, quibus nostrse hse Litterse favent, a quibusvis

Excommunicationis

modo

pcenis quovis

et interdicti aliisque Ecclesiasticis censuris, sententiis et

vel quavis de causa latis,

si

quas forte incurrerint, hujus tantum

et absolutos fore censentes, auctoritate Apostlica, tenore praesentium,

re gratia absolventes

Indultum, quod dicitur

BuUse Cruciatse, pro Ditione Reipublicse .^quatoris ad eum tamen modum, qui mox declarabitur, concedimus, tribuimus et impertimus, illudque

publicabitur, coraputandos,

duraturum decernimus.

deputamus Venerabilem Fratrem Archiepiscopum

ad decem annos, a

Ad
et

die,

executionem vero

quo prima vice


hujus

Indulti

Episcopos Ecclesiarum Reipublicse

.lquatoris, et ubi aliqua vel aliquse ex illis Ecclesiis vacaverint, Vicarios Capitulares in illis

canonice deputatos. Hinc Archiepiscopo et Episcopis, seu Vicariis Capitularibus opportunas


facultates tribuimus, ut prsefato decennio perdurante, unusquisque in

Bullam seu Indultum


aliis

illud congruo tempere,

commissa

sibi Dioecesi

postquam nostras hasce Litteras acceperint, et

deinde consuetis temporibus publicare, et pagellas, seu ejusdem Indulti gratiarumque et

favorum

in eo

contentorum Summaria edere ac distribuere, et caetera omnia decernere et

perficere valeant, quse necessaria sunt, ut hsec concessio nostra

effectum. Abstinere

tamen debebunt

ciando suspensionem indulgentiarum

in publicatione Indulti

plenum promptumque habeat

Summariisque

omnium, seualiarum omnium similium

illius

ab enun-

vel dissimilium

gratiarum, quse olim ab Generali Cruciatse Commissario decerni ita poterat, ut iisdem hi

solummodo

frui valerent, qui Cruciatse

pagellam accepissent. Hanc enim alias gratias sus-

pendendi facultatem, utpote, mutata nunc temporum causa, minus opportnam, in prsesenti
concessione volumus exceptara, atque adeo statuimus, ut Christifideles, qui Cruciatse Indul-

tum non acceperint, destiluantur quidem mnibus


minime priventur aliis indulgentiis et gratiis, quibus

favoribus eo in Indulto elargitis; sed


aliter, servatis servandis, frui potuissent-

Exceptara pariter ab hac concessione declararaus facultatem


ciatse

Indulto gaudentes, eligere

Ordinario loci atque ab

illo

sibi

absolv ab

illara,

qua

poterant Confessarium quemlibet

mnibus casibus eidera Ordinario

Christifideles, Cru-

ex approbatis ab
reservatis, ac

non-

nullis vicibus etiam a casibus pene mnibus, qui Apostolicse Sedi sunt reservaii. Itaque haec

etiam excipienda

erit et

prsesentis concessionis
attinet,
illis,

provisum

est,

delenda facultas in publicationibus Indulti et in ejusdem Sumraariis,


vi

per Ordinarios edendis. Cseterura ad ejusmodi absolutiones quod

nedum

facultatibus, quibus Episcopi comnauni jure potiuntur, sed etiam

quibus iidem in Ditione Reipublicse Jquatoris ab Apostlica Sede donari solent. Jara

vero bis exceptis, quse nostris

hinc Litteris speciatira immutata aut aliter provisa sunt,

renovamus in reliquis mnibus atque ad supradictum tempus denuo concessa decernimus


qusecuraque habebantur in pracedenti Bullaj Cruciatse Indulto, quo illarura regionura ncola)
ex Sancta) hujus Sedis concessione fruebantur in novissimo tempore, antequam Hispnica illic

PARTE

790

Dominatio cessaret.
Indulti

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Ad

eleemosynas quod attinet proventusque omnes ex hac memorati

concessioue obveaturos,

toto decennio

perdurante, supradicti Venerabiles Fratres,

Archiepiscopus et Episcopi, conscio Reipublicae Praeside,


tiones erunt coUigendae et administrandse. Statuimus

quinqu millia annua scutatorum

nuramum

modum

statuent,

quo esedem obven-

autem ac decernimus, ut

illse,

praeter

pro Apostlica Delegatione, quse penes illam

Rempublicam propediem instituetur, excipienda, erogentur ex integro in bonum sanctarum


Missionum ad Infideles, sive etiam ad Fideles ordinariis Ecclesiae subsidiis carentes, qui intra
vel prope fines Reipublicae Jquatoris commorantur. Quod vero attinet ad tertiam earum
partem, qua) huic Sanctae Sedi est reservata, duas
ut supra

tertiam autem partem in

erecti, erogari

bonum

mandamus. Et quoniam juxta Constitutionem

Praedecessoris nostri,

pro sanctis item Missionibus,

illius partes

Seminarii Americani in hac alma Urbe nostra,


felicis recordationis

incipientem Inscrutabilis Divina;

XV,

Gregorii

providentiw arcano, datum

kalendas Junii anno 1622, omnes Missiones per universum orbem, quibus Evangelium et
Catholica doctrina prsedicatur, curse et auctoritati Congregationis Propagandae Fides sunt

demandatae

hinc Veuerabilium Fratrum Episcoporum,

Archiepiscopi Quitensis partes erunt, ut ad

mxime autem

ipsius Metropolitani

eamdem Sauctam Congregationem

accuratam relationem mittat, ex quo necessitates cujusque Missionis


buta plene innotescant. Haec concedimus et elargimur, volumus

suo tmpora

et subsidia lilis distri-

mandamus, non obstantibus

et

speciali etiam et individua mentione dignis, aut derogatione in contrarium facientibus

non

Quod reliquum est, hortamur omnes, quotquot hujusmodi Indulto


usuri sunt, ut quae nostra fuit mens in concedendo, eadem sit illorum in fruendo, videlicet,
haec privilegia et gratiae ita adhibeantur, ut in sempiternam animarum salutem faciant et
obstantibus quibuscumque.

hac occasione mnibus, qui in Repblica jEquatoris sunt, Christifidelibus Apostolicam benedictionem impertimus.

Datum Romae, apud


nostri

S.

Patrum, sub annulo Piscatoris, die 20 Maji 1862, Pontificatus

anno dcimo sexto. B. Cardinalis Barberinus.

TEXTO CASTELLANO DE LAS LETRAS ANTERIORES.


Po Papa IX.

Para perpetua memoria. Habindosenos suplicado, nombre del Gobierno de

la

Repblica

del Ecuador, que por nuestra benignidad concedamos de nuevo los que habitan en territorio

de la

misma Repblica,

los privilegios

de la Bula de la Cruzada

Nos, atentas las expuestas

y queriendo mirar por la prosperidad


incremento de las santas Misiones en aquellos lugares, juzgamos que se debia convenir de

y peculiares condiciones de

aquella grey

del Seor,

buena voluntad con estos deseos. Por tanto, absolviendo, con

solo ste

objeto, de cualquier

Excomunin, entredicho y dems censuras, sentencias y penas Eclesisticas, de cualquier modo


y por cualquier causa pronunciadas, todos y cada uno, quienes stas nuestras Letras favorecen,
tlica,

en algunas han incurrido, y considerndolos absueltos con Nuestra autoridad Apos^


por el tenor de los presentes, y en el modo, que despus declararemos, concedemos,

si

tiempo de diez aos, que se han de contar desde el dia de la


Repblica del Ecuador, el Indulto llamado Bula de la Cruzada.

atribuimos, comunicamos, por

primera publicacin,

Para
los

la

el

la ejecucin de ste Indulto

Obispos de las Iglesias de

la

deputamos nuestros Venerables Hermanos, el Arzobispo y


Repblica del Ecuador cuando alguna algunas de aquellas
;

Iglesias hayan vacado, los Vicarios Capitulares deputados cannicamente en ellas.

En

con-

secuencia concedemos al Arzobispo y los Obispos, los Vicarios Capitulares, facultades

SECCION PRIMERA.

791

expresado decenio, cada uno, despus que haya recibido stas

suficientes para que, durante el

nuestras Letras, publique en la Dicesis l enconmendada, y en tiempo oportuno, la Bula


Indulto, y despus haga lo

mismo en
del mismo

y distribuir las pginas, o


en l, y ordenar y ejecutar todas

las

tiempos acostumbrados; y para que puedan imprimir


Indulto, 6 el Sumario de las gracias favores contenidos

los

dems

cosas necesarias, para que sta nuestra concesin

la publicacin como en los sumatenga pleno y pronto efecto.


Indulgencias
6 de otras semejantes
rios, abstenerse de declarar la suspensin de todas las

Sin embargo, debern, tanto en

desemejantes gracias,

cual en otro tiempo podia ser decretado por el Comisario General de la

lo

Cruzada, para que solamente pudiesen ganarlas los que hubiesen tomado la Bula de Cruzada.

Exceptuamos de
oportuna por

el

de suspender las otras gracias, como mnos

la presente concesin sta facultad

cambio, que h habido

y por lo mismo establecemos que los


Indulto de la Cruzada, queden privados de todos los

en los tiempos,

Fieles de Cristo, que no hayan recibido el

manera

favores concedidos en ste Indulto, pero de ninguna

dems Indulgen-

se priven de las

y gracias, que seraw(ssen?as pudiesen gozar.Igualmente declaramos exceptuada de sta


concesin, aquella facultad, por la cual los Fieles de Cristo, que gozaban del Indulto de la Crucias

de los aprobados por

zada, hablan podido elegir cualquier confesor,

ser absuelto por l de todos los casos reservados al

mismo

casi todos los casos reservados ala Sede Apostlica

el

Ordinario del lugar, y

Ordinario y algunas veces un de

por tanto, tambin sta facultad de excep-

tuarse y omitirse en las publicaciones del indulto, y en los sumarios, que hayan de publicar
los Ordinarios

en fuerza de

la,

presente concesin. Por lo que respecta stas absoluciones, est

provisto, no solo con las facultades, de

que

los Obispos

gozan por derecho comn, sino tambin

con aquellas, con que los mismos Obispos suelen ser investidos en la Kepblica del Ecuador
por la Sede Apostlica.
Letras, de otra

Con

manera

stas excepciones introducidas

previstas en todas las

especialmente por stas nuestras

dems cosas renovamos y, durante

tiempo, declaramos como concedidas de nuevo todas las que se concedian en

el

de la Bula de la Cruzada, del cual gozaban por concesin de sta Santa Sede

el

sobredicho

presente Indulto
los habitantes

de

aquellas regiones, un en el ultimo tiempo, ntes de que cesara all la dominacin Espaola.

Por loque toca

las

limosnas y todos los proventos, que han de resultar de sta concesin del

mencionado Indulto durante todo

el decenio, los

sobredichos Venerables Hermanos, el Arzo-

bispo y los Obispos establecern con conocimiento del Presidente de la Kepblica, el modo,

como han de
cidos

ser recaudados y administrados Tambin establecemos y decretamos que, deduanualmente cinco mil pesos que se han de tomar para la delegacin Apostlica, que ha de
.

establecerse dentro de poco, cerca do aquella Kepblica, aquellas

limosnas y proventos se

inviertan ntegramente en bien de las santas Misiones para los Infieles, tambin para los
Fieles,

que carezcan de subsidios ordinarios de

la Iglesia,

y que moren dentro 6 cerca de

lmites de la Kepblica del Ecuador. Por lo que hace la tercera de esas limosnas

los

y proventos,

que est reservada sta Santa Sede, mandamos que sus dos terceras partes se inviertan tambin en las santas Misiones,

como queda

dicho, y la otra tercera en bien del Seminario

cano establecido en sta nuestra Santa Ciudad.


decesor el Papa Gregorio

XV, de

feliz

Y como,

segn

Ameri-

de nuestro pre-

memoria, que empieza Inscrutahili Divince Providentice

arcano, dada el dia diez de las Calendas de Junio del ao

mundo, las cuales

la constitucin

MDCXII,

las

Misiones de todo

el

se predica el Evangelio y la doctrina Catlica, estn encargadas al cuidado

y autoridad de la Congregacin de la Propagacin de la F, ser un deber de los V. V.


nos Obispos, principalmente del

mismo

Herma-

Metropolitano, Arzobispo de Quito, enviar en su debido

tiempo la misma Sagrada Congregacin una relacin exacta, por la cual conozca plenamente
las necesidades

de cada Misin, y los subsidios, que se

les

hayan distribuido. Concedemos y

PARTE

792

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

damos, queremos y mandamos todas stas cosas, no obstante cualesquiera otras disposiciones
en contrario y un las que sean dignas de individual mencin derogacin. Por

tamos todos

los

intencin, que

que hayan de usar de ste Indulto, que

Nos tenemos

al concederlo, conviene saber:

empleen de modo, que sirvan para

lo

dems, exhor-

tengan la misma

al hacer uso de l,

que estos privilegios y gracias se


Con sta ocasin concedemos

la salud eterna de las almas.

nuestra bendicin Apstlica todos los Fieles de Cristo, que existen en la Eepblica del

Ecuador. Dado en Roma, en San Pedro, bajo

Pescador, en 20 de

el anillo del

Mayo de 1862,

ao dcimosexto de nuestro Pontificado.

V.

DOS CLAUSULAS DE LA BULA, SUPRIMIDAS EN EL BREVE DE N. SMO. P. PIO IX DIRIQIDO

AL ECUADOR A 20 DE MAYO DE 1862.


la Sobre las indulgencias extraas la Bula.

Item

prsedicto

Commissario

et Receptor! General! datur facultas ut suspendere possit,

omnes smiles aut dissimiles Indulgentias

dicto anno durante,

et facultates

ab eisdem et Sede

Apostlica vel ejus auctoritate quibusvis Ecclesiis, Monasteriis, Hospitalibus.Piis locis, niversitatibus, confraternitatibus et singularibus personis in Regnis, Insulis, terris, locis,

favorem

prsefatis (etiam in

fabricae Basilicse Principis

Cruciatae, si in Regnis, Insulis, Terris, locis et Dominiis prajfatis receptse

cessas hujusmodi

adhuc durent) con-

etiamsi clausulas aliquas, contra suspensionem facientes, continerent

ut interim eque publicari eque prsedicari possint, eque publicatse cuivis


niter vel divisim suffragentur

quoad eorum Fratres tantum.

exceptis

gios,

los Indios.

dudndose

ita,

hominum commu-

tamen concessis Ordinum Mendicantium Superioribus,

Por sta clusula quedaban heridos todos


Sede

etDominiis

Apostolorum de Urbe, vel alterius similis

los privilegios

y gracias concedidos por

la Santa

por sta razn se suscitaron muchas dudas en la prctica de stos privile-

si los

Indios deberan sacar la Bula de Cruzada para gozar v. gr. del privilegio,

que les concedi Pi IV y Paulo V (Vide Montenegro


Indulgencias, que piden confesin y comunin, con

lib. 5, tract. 1, sect.

solo la contricin

23.) Para ganarlas


el

propsito de con-

mensem, cuando tuviesen copia de confesor. Mas ahora con la supresin de sta
clusula quedan libres nuestros privilegios de Indias, y ganan mucho todos los Fieles porque

fesarse intra

se les quita sta traba, para ganar las Indulgencias

para

y Jubileos

pues no tienen que sacar Bula

eso.

2a Clusula suprimida en

el

Breve de Pi IX en cuanto elegir Confesor, para ser absueltos de


Reservados y censuras.

Item quo omnes

et singuli praedicti purius

ad

Deum

preces fundere et efficacius Divinum

auxilium implorare possint, eligere Confessorem saecularem vel cujuscumque etiam Mendican-

tium Ordinum Regularum ex


bati fuerint

et

iis,

qui ab Ordinario, et quoad Regulares, semel tantum appro-

ab eo quorumcumque peccatorum et censurarum (etiam Sedi Apostolicae et in

Bulla Ccenae Domini reservatorum et reservatarum), plenariam indulgentiam et remissionem

semel in vita et semel in mortis articulo. Aliorum vero Sedi Apostolicae non reservatorum ac
reservatarum toties quoties conttebuntur, absolutionem et remissionem, mediante salutari
modo etiam, in casibus, in quibus
pcenitentia, secundum culparum exigentiam obtinere
:

necessaria

erit,

per ipsos, vel dato

impedimento, per haeredes aut

alios satisfactio fiat.

SECCION PRIMERA.
Por sta clusula se ha suprimido

el privilegio,

799

que ntes se concedia de poder ser absuelto

de reservados.

CURSO DE LA BULA DE CRUZADA EN EL PERU.


1830. Hasta sta fecha, en que se le concedi por Len XII por cinco aos, al limo. Sr.

Benavente, Arzobispo de Lima, la Bula de la Cruzada, juntamente con


se

Independencia

el

Indulto de carnes, no

alguna de estos Indultos en la Repblica del Per despus de la

encuentra memoria

en cuyo tiempo pudo hallarse vigente la Bula prorogada ntes por Pi VII, 6

bien se servira la Autoridad Eclesistica de las Facultates, llamadas Slitas, para la dispensa

de carnes.
1847.

Por un Rescripto de

(Vase elN

la

Santa Sede se concedieron estos Indultos por cinco aos.

1).

1858. Despus de sta fecha se ha prorogado la Bula de cinco en cinco aos, hasta el de
1858, en que se prorog por Ntro. Smo. P. Pi

IX por

diez aos.

Mas, como todava durase

la

prroga anterior, no comenz la ltima sino en el ao de 1862.

Dbese observar en
sulas,

la

mencionadas en

ltima prroga que

los Indultos de Chile

ser absueltos de censuras

el

Padre Santo suprime en su Breve las dos clu-

y del Ecuador

saber, la de elegir Confesor para

reservados, y la que suspenda todas las gracias extraas la

misma Bula.
1871

Se prorog la Cruzada por diez aos. (Vase

el

2).

I.

CRUZADA B INDULTO DE CARNES CONCEDIDOS AL PERU EL ANO 1847.


Beatissime Pater.
Franciscus Xaverius

Luna

Pizarro, Archiepiscopus Liraanus, humilter ad pedes Sanctitatis

Vestrse provolutus devoto postulat prorogationem facultats publicandi pro Fidelibus spirituali
suse jurisdctoni subjectis

Bullam Sanctse

Cruciatse, necnon

Indultum super esu carnium et

lacticinorum in quadragesima alisque anni diebus, quibus vetita sunt, servats iisdem conditionibus, quse in respectivis concessionibus adjecte

prdem fuerant. Et Deus....

Die 22 Decembris 1847. Ex Audientia Sanctissimi.

Smus Dominus Noster Pius Divina

providenta Papa IX, referente

secretario SacrB Congregatonis Negots

me

infrascripto

Ecclesiastcis prsepositae, inspectis

Sub-

peculiaribus

locorum circumstantiis, facultates, de quibus in precibus, Oratori Archiepiscopo Limanensi


bengne prorogavit ad quiuquennium ab hac de inchoandum, servata in mnibus forma prae-

cedentium concessionura et adjecta lege ut tertiam eleemosynarum partem, quse in Rescripto


;

diei

9 Maji anni 1834 ad beneficiura et dispositionem Sedis Apostolicse prdem reservata fuerat,

nomine ipsius Apostlicas Sedis Archiepiscopus Orator in Catholicse Fidei propagationem


expendat, contrariis quibuscumque mnimo obfuturis.

Datum Romse,

e Secretaria

ejusdem Sacrse Congregatonis, die mense et anno

prsedictis.

Aloysius Ferrari, Sub-Secretarius.

(De la Curia Episcopal de Hunuco).

TOM

I.

99

PARTE

-i"

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

II.

BULA DE LA CRUZADA CONCEDIDA AL PERU POR PIO


Pilis

Supplicatum Nobis
alias sirailibus

est,

Papa IX. Ad futuram

rei

IX.

memoriara.

ut Bullse Cruciatse privilegia incolis Ditionum Pcruanaj Reipublica;,

Nostris ad decennium concessa, prorogare de Nostra indulgentia

Litteris

velimus. Nos, peculiaribus illius Dominici gregis rationibus adducti, hujusmodi precibus an-

nuendum censuimus. Quare mnibus

et singulis, quibus hse Litteraj Nostrse favent, a quibusvis

Excommiinicationis et interdicti aliisque Ecclesiasticis

modo

seiitentiis, censuris

vel quavis de causa latis, si quas forte incurrerint, hujus

tantum

et poenis quovis

rei gratia absolventes

et absolutos fore censentes, Apostlica auctoritate Nostra, tenore prsesentium Litterarum,

Indtdtum Bulla- Cruciatce pro Peruana Repblica, prout alias concessum fuit, a die, quo
Indultum hoc prima vice publicatur, usque ad Dominicam Quinquagesims anni 1882 prorogamus,

vel

denuo coucedimus. Hujusce autem Indulti executionem committimus eidem

Venerabili Fratri Arcbiepiscopo Limano

cum

potestate

subdelegandi suifraganeos suos, atque

eorum defectu Vicarios Capitulares canonice electos, pro prsedictse BuUse proraulgatione et
executione, cum mnibus facultatibus, quse Nostris bisce Litteris continentur, necnon statuendi
in

eleemosynis per ejusdem Bullse receptionem

ut pro

Commissio ab

peculiaris
ligat;

esedemque

debebunt, ut in

qui

ad

infra

colligendis,

singulis

in

Dioecesibus

constituatur, que as eleeraosynas col-

prrcdictum Archiepiscopum

singulis annis

transmitti

designabitur, erogentur. Hinc Arcbiepiscopo et

a Nobis

opportunas tribuimus facultates, ut, pra;-

prorogationis bujusmodi termino perdurante, unusquisque in commissa sibi Dicecesi

Bullam seu Indultum


aliis

collectse

seu Vicariis Capitularibus pra;dictis

Episcopis
finito

ita

usu,

Ordinario nominetur et

illud congruo tempere,

postquam hasce Litteras Nostras acceperint,

et

delude consuetis temporibus publicare, et pagellas seu ejusdem Indulti gratiarumque ac

favorum in eo coutentorum Summaria edere ac distribuere,


ficere valeant, qupe uecessaria sunt, ut

habeat. Abstinere

tamen debebunt

hac nostra

in publicatione

et estera

concessio

omnia decernere ac per-

plenum

Summariisque

et

illis

promptum effectum

ab enuntiando suspen-

sionem omnium indulgentiarum seu aliarum similium vel dissimiliura gratiarum, circa quas
olim a Generali Cruciate Commissario decerni ita poterat, ut eisdem ii solummodo frui
banc enim alias gratias suspendendi facultatem,
posset, qui Cruciatse pagellam accepissent
;

utpote mutata nunc

volumus

temporum

causa,

minus opportunam,

in pra?senti concessione exceptara

atque adeo statuimus, ut Christifideles, qui Cruciate Indultum non acceperint,

destituantur quidem mnibus favoribus in eo indulto elargitis; sed minime priventur

aliis

indulgentiis etgratiis, quibus aliter, servatis servandis, frui potuissent. Exceptara pariter ab

hac concessione declararaus facultatem illara, qua Christifideles indulto Cruciatse gaudentes,
eligere sibi poterant confessarium quemlibet ex approbatis ab Ordinario loci, atque ab illo
absolv ab

mnibus casibus eidem Ordinario

reservatis, ac nonnullis vicibus etiam a casibus

posne mnibus, qui Sedi Apostolice reservati sunt. Itaque

bsc etiam

facultas excipienda et

delenda erit in publicationibus Indulti et in ejusdem Summariis prsesentis concessionis vi per


Ordinarios edendis. Ceterum, pro hujusmodi absolutione provisum est non

quibus Episcopi ex coramuni jure potiuutur, sed etiam


a Sancta Sede donari solent. Porro,

iis

illis,

modo

facultatibus,

quibus iidem in Peruana Ditione

exceptis, quai Nostris bisce Litteris speciatim

immutata

SECCION PRIMERA.

795

seu aliter provisa sunt, renovamus ia reliquis mnibus, atque ad supradictum temporis spa-

tium denuo concessa decernimus qusecuraque habebantur

in precedente Bullie Cruciatse

Indulto, quo Peruana gens de Sanct hujus Sedis concessione fruebatur novissimo tempore,

antequam Hispnica

Dorainatio cessaret.

illic

Ad

eleemosynas quod at^inet proventusque

omnes ex hac raemorati Indulti renovatione, ad prajfinitum


turos, statuinQus atque decernimus, ut ex

nummum

sex mille monetse remanse Apostlico S. hujus Sedis Delegato, vel cuilibet quavis

ejusdem muneris partes penes eamdem Eempublicam gerat, praecipua temo

appellatione

quoque mense pro rata solvatur, utque ex

bonum

in

tenoporis spatium durante, obven-

mnibus hujusmodi proventibus surama scutatorum

tertia parte

redituum Sanctfe Sedi reservata, due

sanctarura Missionum erogentur, altera in utilitatem CoUegii Pio-Latini Americani

hic in alma Urbe Nostra instituti eedat. Hrec concedimus et elargimur, volumus et manda-

mus, non obstantibus Constitutionibus

et

Ordiuationibus Apostolicis cseterisque quovis nomine

designandis, etiam speciali atque individua mentione dignis, in contrarium facientibus qui-

buscumque

que Nostra

quod reliquum

mens

liortamur omnes, quotquot hujusmodi Indulto usuri sunt, ut

est,

in concedendo, eadem

fuit

sit

illorum in fniendo, videlicet, hsec privilegia et

gratise ita adhibeantur, ut in sempiternam animarum salutcm faciant, et ea occasione mni-

bus, qui in Peruana Repblica sunt, Christifidelibus Apostolicam Benedictionem impertimur.

Datum Romse, apud Sanctum Petrum, sub annulo

Piscatoris, die

22 Augusti 1871, Pontifi-

catus Nostri auno vigesimosexto.

(Ex Curia Episcopali Huanucensi suscepta.)

CURSO DB LA BULA DE CRUZADA EN CHILE.


1824. 29 de Octubre. Con

e'sta

fecha se concedi la Bula de la Cruzada la Repblica de

Chile por un Decreto, que expidi desde Valparaiso

Muzi, para que todos

mismo que en el tiempo de


del Indulto de carnes

limo. Seor Vicario Apostlico, D. Juan

dominacin Espaol a,

como tambin de

lo

de Lacticinios y
invirtiendo las limosnas respectivas en obras pias elegibles su arbitrio,
la

as

la

disposiciones de su Santidad, relativas stas gracias. Consta

nterin no se publicasen otras

de la Circular, que

el

pudiesen gozar de los privilegios de la Bula de la Cruzada,

los Fieles

limo. Seor Valdivieso di con motivo de la publicacin de la (bruzada,

el

en 25 de Noviembre de 1852.
1836. 6 de Diciembre. Con sta fecha expidi Gregorio

diendo la Bula de la Cruzada

XVI

el

Breve

Ad

universi, conce-

por diez aos, cuya concesin no tuvo efecto por no

Chile

haberse podido publicar por razn de las circunstancias.

Una clusula

notable se encuentra en

ste Breve en favor de la clase castrense y de los Regulares, que no se vi ntes ni despus en
el

Indulto de la Cruzada, y dice as

nomine adscripti hoc Indulto


Regi subjecti erant, atque
veri

Denique omnes

illius

frui poterunt, ea plae ratione

ipsi

Reipublicse militia

ab eleemosyna solvenda immunes esse debent, quemadmodura

pan peres, aliique omnes solemni paiipertatis voto obstricti ab eadem eleemosyna praestanda

omninoliberi censeantur.
bin expir.

Tambin

Pero sta fu gracia, que se concedi solo Chile, y que

cacin por bienes, de la Cruzada concedida por Gregorio XIII

1850. 23 de Junio.

ganda

la

Cruzada en

Bula de Cruzada

la
:

all

tam-

se nota otra clusula, por la cual el Pontfice parece confirmar la publi-

En

ste dia expidi

Exacto biennio iidem pro-

N 1.)
N. Smo. Padre Pi IX el Breve

ventus in ipsos Missionarios alendos impendantur.... (Vase

la

quocumquo

qua fruebantur, cum Catholico

el

Jam

ab mino proro-

Repblica de Chile por otros diez aos, suprimiendo dos clusulas de

primera, la quo conceda facultad para elegir confesor y ser absueltos de

PARTE

796

reservados y censuras

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

segunda, la que conferia facultad al Comisario para suspender todas las

gracias extraas la Cruzada


IGcuador. (Vase el

en los mismos trminos que se halla la concesin relativa al

2.)

1862. 28 de Enero. Prroga de la Cruzada por otros diez aos en los mismos trminos, que
la de 1850. (Boletin Eclesistico de Chile, tom. 3, pg. 145.)

1.

BULA DE LA CRUZADA CONCEDIDA A CHILE,


Gregorius Papa XVI.

Ad universi

Ad futuram

memoriara,

rei

Dominici gregis salutem, Nobis Divinitus concreditam, omni cura et studio pro-

curandam continenter

intenti, ea prefecto libenter tribuere solemus, quse in Christifidelium

bonum et utilitatem redundare posse perspicimus.


Exponendum Nobis curavit Prseses Reipublicse

Cile, vulgo Chile, in

America Meridionali,

ejusdem Reipublicse Fideles impense cupere iis mnibus indulgentiiis, gratiis ac privilegiis^
tum spiritualibus tum temporalibus frui, quibus utuntur, qui BuUcb Cruciatce, uti dicunt.
Indulto poUent,

eorumdem

quemadmodum

ipsi potiebantur,

Christifidelium utilitatibus occurrrere

quum

Catholico Eegi parebant.

summopere

Nos itaque

cupientes, ejusmodi postulatio-

nibus alacri libentique animo annuendum censuimus. Quocirca omnes et singulos, quibus hse
et a quibusvis

Litterse favent, peculiari beneficentia prosequi volentes,

Excommunicationis,

suspensionis et interdicti, aliisque Ecclesiasticis censuris, sententiis et pcenis quovis

quas forte incurrerint, hujus tantum

quavis de causa

latis, si

fore cengentes,

mnibus

et singulis

utriusque

sexus

modo

vel

rei gratia absolventes et absolutos

Christifidelibus

Reipublicae Cile

in

America Meridionali hisce Litteris, auctoritate Nostra Apostlica, Bullae Cruciatae Indultum
ad decennium tantum nunc proximum concedimus, iisque indulgemus, ut mnibus quibus-

cumque

indulgentiis, gratiis, privilegs,

uti et frui possint, sicut

et

cum

tum

conditionibus concessum volumus, quas

nempe
I. Omnes, qui hujus

tum temporalibus libere et licite


Verum hujusmodi indultum his legibus

spiritualibus

Catholico Eegi suberant.

nostris hisce

Litteris inserendas

mandavimus,

indulti participes esse cupiunt,

tam indulgentiarum quam ciborum

ratione.eleemosynas in Apostolicis Litteris Bullse Cruciatse praescriptas, solvere


II.

omnino debent.

Venerabiles Fratres illarum Regionum Episcopi, conscio memoratse Reipublicse Praeside

modum statuent, quo eleemosynse hujusmodi erunt colligendae et administrandse.


III. Cum autem hae eleemosynse pios in usus fuerint erogandse, tum quotannis ab

ipsis

Epis-

copis tertia illarum pars erit servanda ad hujus Apostolicse Sedis arbitrium, quse hac de re

Apostolicum Americse Meridionalis Delegatum monebit.


IV. Reliqui vero eleemosynarum proventus, qui primo biennio supererunt, in Collegium
S. Ildephonsi

instaurandum erunt insumendi pro Cile Missionariis, ad quos ejus

rei

ergo

uovum

Administratorem eligere pertinebit.


V. Exacto biennio, iidem proventus veniens in evum in ipsos Missionarios alendes impendantur, ea

cultuque

tamtummodo

pecunise vi adhibita,

illius Reipublicse

rgimen

quam

pro Missionariorum inibi

in prsesentia suppeditat.

Ea

morantium victu

vero, quse supererit pecunise

pars, in Cile Missiones augendas semper erit conferenda vel in Hospitiiim ad Valdiviam refi-

ciendum, vel in aliud excitandum vel in alterum Collegium instituendum,

vel in alia

ejusdem

SECCION PRIMERA.

797

generis opera peragenda; ita tamen, ut commemoratis reliquis eleemosynarum proventibus

Missionum bono assidue consulatur, quovis

eorumdem proventutum usu

alio

penitus amoto,

qui aliqua ex parte Missiones ipsas minime expectet.

VI.

Animarum

Curatores, vel qui

eorum vicariam gerunt operam,

ia Parochiali Sacro seu

Missa Dominicse Septuagesimse hoc Nostrum Indultum singulis annis populo palam faciant,
atque eo tempere Fideles admoneant, eos Indulgentiis et gratiis Indulti frui neququam posse,

minime solverint.
quocumque nomine adscripti, hoc Indulto

quoties eleemosynam in Apostolicis Litteris prsescriptam

VII. Denique omnes illius Reipublicse militiae


frui poterunt, ea plae ratione,

qua fruebantur, cum Catholico Regi subjecti erant atque

ab eleemosyna solvenda immunes esse debebunt,

quemadmodum

veri pauperes, aliique

ipsi

omnes

solemni paupertatis voto obstricti ab eadem eleemosyna praestanda omnino liberi censeantur.

Hsec concedimus atque indulgemus et decreta volumus, servatis tamen reliquis conditioni-

Hispaniarum Regnis jam concessis adjectse sunt,

bus, quse Apostolicis Bullse Cruciatse Litteris

non obstantibus

mnibus, quse iisdem in Litteris non obstare decretum

iis

Datum Romse, apud Sanctum


ficatus nostri

Petrum, sub annulo Piscatoris, die 6

est.

Decembris 1836, Ponti-

anno sexto.

(Del Boletn Ecco. de Chile, tom. 2. pg. 365.)

II.

SE

RENUEVA LA MISMA BULA POR PIO

Pius Papa IX.

Jam

Ad futuram

ab anno 1836 supplices preces Gregorio

XVI

Zenonem Badia Reipublica

oblalae sunt per Fr.

rei

IX

memoriam.

felicis recordationis, Praedecessori

Chilensis apud Apostolicam

Nostro,

Sanctam Sedem

Commissarium, quibus nomine Gubernii exponebatur anno 1834 Venerabilem Fratrera nuper
defunctum Joannem Muzi, tune temporis Archiepiscopum Philippensem,
Vicarium Apostolicum, aliqua ratione consuluisse, ut Christifideles

et

apud Chilenses

prsefatae Reipublicae privi-

Cum

legiis Bullae Sanctae Cruciatae frui possent,

doee Pontificium Decretum publicaretur.

autem Decretum seu

forma Brevis, quas ipsemet Fr. Zenon Badia ex

benignitate

Summi

Litterse Apostolicse in

Pontificis hac super re erat consecutus, ob nonnullas causas et difBcultates

numquam

in prsedicta Repblica

tum jam expletum

sit,

evulgatae fuerint,

cumque tempus

in iisdem Litteris prsefini-

nunc nomine ipsius Gubernii enixis precibus supplicatum Nobis

est,

ut

benigno velimus prorogare iterum, prout opportunum videretur, concessionem Bullae praedictse,
et

locorum Ordinariis

cesi publicare vakant.

num

eadem Repblica facultatem tribuere, ut illam in sua quisque DioeAdditum praeterea est, ut inspectis necessitatibus sanctarum Missio-

in

ad Indigenas Infideles, vel ad Fideles ordinariis Ecclesiae subsidiis carentes, qui intra vel

prope fines Chilensis ejusdem Reipublicae commorantur,

solitse

eleemosynae, ex ejusdem BuUse

publicatione colligendse, aliqua tantum illarum parte in Dioecesi Sancti Caroli, ob peculiares
ejus circumstantias excepta, impendantur in

bonum ipsarum Missionum, atque ad eumdera

nem tertiam queque eleemosynarum partem, quse Sedi Apostolicse reservata

concedamus. Nos igitur'prosperitati

et

est,

erogari

incremento Sacrarum illarum Missionum prospicere

cupientes, et attentis expositis aliisque locorum ac

temporum circumstantiis animum nostrum

moventibus, Auctoritate Apostlica innovamus pro Cliilensi ditione Indultum, quod dicitur
Bullae Sanctae Cruciatae, ad

eum tamen modum,

qui

mox

declarabitur, et

novam Uanc

ejus

PARTE

798

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4a

Indulti concessionem duraturam decernimus ad


futuri anni die computandos, in

decem annos ab ea

sive hujus sive proximi

qua idem Indultara prima vice publicabitur.

Ad

executionem

vero ejusdem Indulti deputamus Venerabiles Pratres Archiepiscopum et Episcopos Ecclesiarum Chilensis Keipublica, ac, ubi aliqua vel aliquse ex illis Ecclesiis vacaverint, Vicarios

Capitulares in illis canonice deputatos. Hinc Archiepiscopo et Episcopis seu Vicariis Capitularibus prsedictis opportunas acultates tribuimus, ut prsefato decennio perdurante,
unusquis-

que

commissa

in

Bullam seu indultum

sibi Dicecesi

hasce Litteras acceperint, et

aliis

ejusdem Indulti gratiarumque

omnia decernere ac

et ojetera

illud congruo tempore

postquam nostras

deinde consuetis teraporibus publicare, et pagellas, seu

et favorura in eo

contentorum Summaria edere ac distribuere,

perficere valeant, quse necessaria snnt, ut hsec nostra concessio

plenum ac promptum habeat effectum. Abstinere tamen debebunt ab enunciando in publicatione, Summariisque illis suspensionum omnium Indulgentiarum seu aliarum similium
vel
dissimilium gratiarum, quee olim a Generali Cruciat Commissario decerni ita poterat, ut

iisdem

solumraodo frui valerent, qui Cruciatse pagellara accepissent. Hanc enim

ii

alias gratias

suspendendi facultatem, utpote mutata nunc teraporum causa, minus opportunam in prsesenti
concessione exceptara volumus, atque adeo statuimus, ut Chrstifideles,qui Cruciatse Indultum

non acceperint, destituantur quidem mnibus favoribns in eo Indulto


priventur

aliis

elargitis,

sed

minime

indulgentiis et gratiis, quibus aliter, servatis servandis, frui potuissent. Excep-

tara pariter ab hac concessione declaramus facultatem illam, qua Christifideles Indulto
ciatse

gaudentes eligere

atque ab

illo

sibi poterant

Cru-

Confessarium quemlibet ex approbatis ab Ordinario

loci,

absolv ab mnibus casibus eidera Ordinario reservatis ac nonnuUis vicibus etiam

a casibus poene mnibus, qui Sedi Apostolicae reservati sunt. Itaque hsec etiam facultas exci-

pienda ac delenda erit in publicationibus Indulti, et

in

ejusdem Summariis prsesentis conces-

sionis vi per Ordinarios edendis. Cseterura ad ejusmodi absolutiones

nedum

quod

attinet,

facultatibus, quibus Episcopi ex corarauni jare potiuntur, sed etiam

in Chilensi ditione a

Litteris speciatira

Sede Apostlica donari solent. Jara vero

immutata seu

aliter provisa sunt,

iis

illis,

provisum

est,

quibus iidem

exceptis, quse nostris hisce in

renovamus in

reliquis

supradictum terapus denuo concessa decernimus qusecumque habebantur

mnibus, atque ad

in prsecedenti Bullae

Cruciatse Indulto, quse Chilensis gens ex Sanctse hujus Sedis concessione fruebatur novissimo

tempore, antequara Hispnica

illic

Dorainatio cessaret.

Ad

eleemosynas quod attinet proven-

tusque omnes ex hac memorati Indulti renovatione toto perdurante decennio obventuros, supradicti

Venerabiles Fratres Archiepiscopus et Episcopi, conscio Reipublicse Prseside, modura

statuent, quo esedem obventiones erunt coUigendse atque administrandse.

atque decernimus, ut

illse

erogentur ex integro in

Statuimus autem

bonum sanctarum Missionum ad

Infideles

sive etiam ad Fideles ordinariis Ecclesise subsidiis carentes, qui intra vel prope fines Chilensis

Keipublicse commorantur

pium curadera

atque hinc

in finera, per

eam queque

liares circurastantias Provincise Chilensis, in

pridera institua

est,

partera quse Sanctse huic Sedi reservata est,

integrum idera decennium, erogari mandamus. Attamen ob pecu-

qua Episcopalis Ecclesia Sancti Caroli haud

ita

ac norainatim ut bono consulatur Hospitaliura-Domorum pro-pauperibus

infirmis, quse inibi curante etiam excelso Reipublicse

Gubernio instituuntur, indulgemus ut ex

obventionibus seu eleemosynis in ea Dicecesi colligendis aliqua pars, quse duas annuse illarum

sumrase partes minirae excedat, erogetur sive in sedificationera sive in sustentationera memoratorura Hospitalium-Domorura

idque ad

eum modura

de quo

illius Ecclesise

Episcopus cura

Reipublicse Prseside consenserit, ac firma quoad reliquara partera destinatione pra;dicta, ut in


sacras scilicet Missiones inipendanlur. Et quoniara juxta Constitutionem felicis recordationis

Gregorii

XV

Prsedecessoris incipientera Inscrutabili divinw providentiw arcano,

datam 10

SECCION PRIMERA.

799

Kalendas Julii 1622, omnes Missiones per imiversum orbem, quibus Evangelium

et Catholica

doctrina predicatur, curse et auctoritati Sacrse Congregationis Propagandse Fidei demandatse

Fratrum Episcoporum, mxime autem ipsius Metropolitani Archieeamdem Sacram Congregationem suo tempere accu-

sunt, hinc Venerabilium

piscopi Sancti Jacobi partes eruut, ut ad

ratam relationem mittat, ex qua necessitates cujusque Missionis

et subsidia illis distributa

plene innotescant. Ha;c igitur concedimus et elargimur, volumus et

bus etiam speciali

et individua

mandamus, non

obstanti-

mentione dignis in contrarium facientibus quibuscumque.

Datum Eoms, apud Sanctum Petrum, sub annulo

Piscatoris, die

23 Junii 1850, Pontifica-

tus nostri anno quinto.


(Del Boletin Ecco. de Chile, tom. 2, pg. 367.)

PRECES DEL ILMO SR. ARZOBISPO DE CHILE SOBRE ALGUNAS DUDAS EN CUANTO A LA

BULA DE LA CRUZADA.
Beatissime Pater.

Raphael Valcntinus Valdivieso, Archiepiscopus

S. Jacobi

de Chile, ad vitandas qusestiones

super intelligentia privilegiorum in Indulto Bulla; Cruciatse contentorum,

qnx

frequenter

incidunt, S. V. humillime opportunam resolutionem sequentiura dubiorum exposcit.

Cum
dictis,

Deo

Summariis privilegiorum inveniatur clausula

in

necnon

iis,

qui neo ibunt, nec mittent,

si

tamen

Item conceditur mnibus

dictum annum ex bonis

infra

prae-

sibi a

hauc expeditionem pro Religionis^ defensione liberaliter contulerint, ut dicto


in Ecclesiis, in quibus alia Divina officia, interdicto durante, quomodo-

collatis in

anno durante possint


libet celebrare

permissum

fuerit, vel in privato Oratorio

ad Divinum cultum tantum deputato,

ab Ordinario visitando et designando, etiam tempere interdicti, cui ipsi causam non dederint,
vel per eos

non

steterit

habuerint, etiam per

quominus amoveatur,

horam antequam

et qui facultatem

illucescat dies, et per

ad id a Commisario Generali

horam post meridiera,

in sua ac
familiarum, et domesticorum ac consanguineorum suorum prsesentia, Missas et alia Divina
Officia,

per seipsos,

si

Presbyteri fuerint, celebrare, vel per alium celebrare facer, et tempere

interdicti Divinis interesse. Eis tamen, qui privato Oratorio

quoties id fecerint, aliquas preces

eorumque contra eosdem

ad prsemissa uti voluerint, ut

Deo pro unioue Principum Christianorum contra

victoria, fundere teneantur, imponitur.

quam

Infideles,

Item Eucharistiam et

Item mortuorum corpora (nisi


vinculo Excoramunicationis innodati decesserint) cum moderata funerali pompa sepeliri.
Sacramenta, prseter

Quseritur

Au

liceat,

in die Paschatis, recipere.

tempore publicationis durante,

iis

alia

forte

Summarium Bullse Cruciata;


suorum domorum Oratoriis ab

qui

possident et eleemosynas prsescriptas persolverunt, in privatis

Ordinario approbatis, extra tempiis interdicti et Missas celebrare vel celebrari facer, Officiis
Divinis interesse, et omnia Sacramenta, etiam Poenitentiae, pro mulieribus administrare vel
recipere ?

Quaeritur etiam

Indultum Bullae

2o

An

pro lucrandis plenariis indulgentiis, qui eas gaudere possunt juxta

Cruciatae,

tam

in vita

quam tempore

mortis, indigeant ad eas lucrandas

expressa applicatione alicujus Sacerdotis, ultra opera prsescripta?


Qua;ritur : 3" An in diebus Stationum Eoma), cum visitatione quinqu Ecclesiarum vel
Altarium, et oratione prsescripta, qui Bullse Crucial Indulto ganden t, lucrentur indulgentias
plenarias,

tam pro

vivis

quam

pro defunctis,

quod Fidelibus distribuitur, vel tantum


Stationum visitationem perciunt?
scripto,

ut fertur in Summario, vernculo sermone


illas

concessas

iis,

qui Romse dictis diebus

1
PARTE

800

Tndem ad

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

V. pedes provolutus

S.

Feria quarta, die 14 Januarii 1857.


versalis Inqnisitionis habita in

DD.

Reverendissimis

Sancti Jacobi 13 Octobris 1855.

In Congregatione

Conventu

S. Mariae

S. R. E. Cardinalibus contra Hsereticam pravitatem Generalibus Inqui-

sitoribus, propositis suprascriptis dubiis, et prsehabito voto

et Reverendissimi

Ad primum

Generali Sanctae Remanse et uni-

supra Minervam, coram Eminentissimis et

DD. Consultonim, Eminentissimi

Domini

decreverunt

AJSrmative, fidem in terminis Bullae, servatis servandis pro

confessionibus mulierum.

Ad secundum
M.

S.

Ad
cessa,

tertium

AfBrmative

Innocentii

XII

Cum sicut,

sed pro casibus in Bulla expresis,

servata

Constitutione

die 19 Aprilis 1700.

Lucrari Indulgentias Stationum Urbis, prout in Cruciata Chilensi Genti con-

antequam Hispnica

illic

Dominatio cessaret.

Angelus Argenti,

S.

Romn

et

niversalis Inquisitionis Notarius.

{De dicho Boletn Eclesistico, tom.

2,

pg. 379.)

CURSO DB LA BULA DE CRUZADA EN LAS CINCO REPUBLICAS DE CENTRG-AMRIUA


1821. Desde que en 1821 Guatemala se emancip de la Corona de Espaa, ces en esta
Dicesis y en las dems de Centro-Amrica la publicacin de la Bula de Cruzada. El Sor. Ar-

zobispo Dr. D. Fr.

Ramn Casaus y

los otros Prelados,

que gobernaron la Dicesis hasta

ao de 1866, haciendo uso de una de las facultades llamadas Slitas, suplieron aquella
lo

mnos en cuanto alindulto cuadragesimal, por medio de un

permitiendo
las

el

edicto,

falta,

el

que se publicaba cada ao

uso de carnes en todos los virnes, vigilias y tmporas y en la cuaresma, con

mismas excepciones, que mencionaba la antigua Bula.

1867. 22 de Enero. El Seor Pi IX, instancia del Ilm. Sr. Arzobispo Dr. D. Francisco

Garcia Pelaez, expidi el Breve Quce in honum, concedindola Cruzada por diez aos los
Fieles de la Provincia Eclesistica de

Guatemala ;

Honduras, Nicaragua, S. Salvador y Costa-Rica. En


clusulas siguientes

pona ntes por

Bula : 2a

la

el

es decir, de
l se

las Dicesis

manda suprimir en

la la de suspensin de todas las indulgencias

de Guatemala,

los

Sumarios

otras gracias, que se

las

im-

Comisario General para que solo pudiesen gozar de ellas los que tuviesen la

que conceda facultad para elegir confesor y ser absuelto de reservados,

etc.

Tam-

poco se contiene en ste Breve privilegio alguno en favor de la clase castrense, sin duda por
haberse arreglado anteriormente sta

materia por un Breve contemporneo al Concordato

(1853). Los diez aos de la presente concesin principiaron correr


cacin, que tuvo lugar el

1867. 22 de Enero.

el

dia de la primera publi-

el

primer Indulto cuadrage-

29 de Noviembre de 1868.

En la misma fecha que la Cruzada se expidi

simal para Centro-Amrica, contenido en un Breve, que comienza

Succesores

Bmi Petri.

Se

concedi por siete aos hasta la dominica de Quincuagsima de 1875.


1868. 23 de Enero. Se obtuvo con sta fecha un Rescripto, por el que se autoriza al Ordinario

de Guatemala, con facultad de subdelegar, para que pueda dispensar segn su prudencia loa
Fieles, de dar la limosna, que estuviere tasada por la Bula de Cruzada y conmutarla segn su
arbitrio, singulis casibus,

en alguna otra obra piadosa.

i
I

SECCION SEGUNDA.

801

SECCION SEGUNDA.

INDULTO DK CARNES Y LACTICINIOS.


El Indulto de Carnes y Lacticinios

es el

ms complicado de

todos los privilegios de la Cruzada,

por las muchas modificaciones, que ha sufrido. Por sta razn nos encontramos actualmente

con tanta variedad de Indultos

saber

Indulto de la Cruzada, Indulto de Lacticinios para

Indulto perpetuo para los Sbados.

Clero, Indulto Cuadragesimal

Ademas

como el Indulto Castrense y

Indultos, que no tienen su origen de la Cruzada,

el

de

los Indgenas,

ignorndose quizas la diferencia, que existe entre ellos por parte de la perpetuidad, y

ms

mnos remoto, que han

tenido.

el

se encuentran

el

origen

Por sta razn he creido conveniente formar un Tratado

aparte sobre sta variedad de Indultos, presentando los documentos, por los que pueda conocerse
el

Indulto en

mismo,

as

como

origen, que

el

ha tenido, y las causas que

le

motivaron. T para

proceder por rden cronolgico tomaremos el curso de los expresados Indultos desde el des-

cubrimiento de la Amrica, y

divideremos en las mismas cinco pocas, en que dividimos la

le

Seccin anterior.

EPOCA PRIMERA
Para averiguar

el

DESDE 1509 A 1573.

Indulto de Crnes, que existia en una poca tan remota en nuestra Amrica

carecemos por desgracia de documentos, por no haberse publicado en las Indias la Cruzada,
sino en el ao 1573.

La misma

del uso de Lacticinios,

dificultad encontr el Seor Villarroel para averiguar el origen

cuando escriba en 1645

Es

muy

creble, dice,

que desde que se des-

cubrieron las Indias, porque sus mantenimientos son generalmente flojos

Cuadragesimales hubo pocos

letrados

porque de

los

porque los primeros Conquistadores fueron ms valientes que

porque comenzaron por soldados aquellos siglos, y estos por la mayor parte son poco

religiosos
se

enfrena

y porque las Indias ardian en guerra, y la milicia es licenciosa, y dificultosamente


se rompieron los fueros Cuadragesimales.... No obstante se puede explicar el

Indulto Cuadragesimal en tiempos tan remotos, ya por la


la vigilancia de los Obispos,

Indultos particulares, que

ya por

el celo

misma Bula de

la

Cruzada, ya por

de las Ordenes Religiosas, ya tambin por algunos

hemos encontrado. Acerca de

la

Bula de

la

Cruzada, es constante

en Espaa por aquella poca y por consiguiente es de creer se conociese


en Amrica, cuyas Iglesias eran todas sufragneas de la de Sevilla y las primeras Metropo-

que

se hallaba vigente

que se erigieron en Santo Domingo, Mjico y Lima se crearon tambin bajo los mismos
derechos de la de Sevilla, como diremos abajo. Y que la Cruzada se conociese en algunas partes

litanas,

de Amrica se colige tambin de las dos Cdulas mencionadas en la seccin la Epoca 2* y des-

pachadas en los aos 1543 y 1546


obligase los Indios sacar la

por las que el Emperador Carlos

Bula de

la Cruzada. Estos

zada fu conocida en America de.sde su descubrimiento

y Felipe

II

prohiban se

documentos atestiguan que la Crupues Pizarro se apoder del Imperio

de Atahualpa el Sbado, 16 de Noviembre de 1531, y stas Cdulas se despacharon once aos


despus.

TOM.

I.

100

PARTE

802

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

En cuanto la vigilancia de los Obispos tambin es constante, que desde el principio de la


Conquista se colocaron Pastores en stas Amricas, y se erigieron Sillas Episcopales por todas
partes, que fuesen como centinelas de la disciplina Eclesistica. En 8 de Agosto de 1511 erigi
Julio II tres Sillas Episcopales en las Antillas, saber Santo Domingo
y Concepcin (en la
Isla llamada entnces Hispanola y hoy Santo Domingo) y San Juan de Puerto-Rico,extendindose la jurisdiccin de sta ltima hasta el Orinoco. La de Cuba se erigi cinco aos despus,
y
fu su primer Obispo D. Fr. Bernardino Mesa. En 1514 se erigi en Abada la Isla de Jamaica
y ademas se coloc la primera Silla Episcopal en ste Continente Americano, en Darien, la
:

cual se traslad en 1521 Panam. Fu

quien Len

el

primer Obispo de Darien D. Fr. Juan Quevedo,


En 1517 so nombr Inquisidores de Indias

concedi facultades extraordinarias.

aunque

Tribunal de la Inquisicin se erigi despus en Lima, en 1569, segn


En Yucatn se erigi la Silla Episcopal en 24 de Enero 1518,
y
fu su primer Obispo D. Fr. Julin Garcs, Fraile Menor. Pero sta ereccin se suspendi despus, por no ser el sitio tan proprio para Sede Episcopal. (Fastos, Ord. 34.)
los Obispos,

el

dice Gil Gonzlez Dvila.

Estas siete sillas Episcopales se erigieron al principio de la conquista, ntes que se descubriese Mjico por

Hernn

Pizarro descubri

el

juntamente con

Corts, que fu hcia los aos de 1520.

Desde sta poca hasta que

Per, eu 1531, se erigieron en Amrica otras cuatro Sillas Episcopales,


de las Indias; saber

la Silla Patriarcal

copal en 4 de Junio de 1523.

Fr Martin de Valencia, en 1524, y

el

carcter de Nuncio Apostlico

la Silla Episcopal se erigi al

bre, siendo su primer Obispo D. Fr.

El ao de 1524, segn dice

en Venezuela se cre la Sede Epis-

Mjico fu enviado con

ao siguiente, en 13 de Octu-

Juan de Zumarraga, quien

erigi la Iglesia en 1530.

citado Gil Gonzlez, se fund por Clemente

VII en Espaa la
y fu su primer Patriarca el limo. Seor D. Antonio de Rojas,
Obispo de Mallorca. En Santa Marta se estableci la Silla Episcopal en 1531 y en el mismo
ao se cre la de Comayagua en Honduras.
Silla Patriarcal

el

de las Indias

Despus que Pizarro

se apoder

de la Amrica del Sur consecuencia de la accin de Caja-

marca, en que cay prisionero Atahualpa, se erigiron un buen nmero de Sillas Episcopales
los pocos aos. Tales son la de Cartajena en 24 de Abril de 1534. La de Nicaragua en 3 de

Noviembre del mismo ao, y

la de

Antequera, Oajaca en 2 de Junio de 1535. La de Michoa-

can en 3 de Agosto de 1536, que despus se traslad

Ciudad de Pascuas en 1544, y por

la

ltimo Valladolid eu 19 de Noviembre de 1571, segn refieren Gonzalo de Paz y Herrera. La


del Cuzco en 5 de Setiembre de 1538, cuyo primer Obispo fu D. Fr. Vicente Valverde, Dominico,

art. 4. La de Chiapas, segn Gonzalo


Mayo de 1538. La de Lima en 14 de Mayo de 1541. Aunque Coleti

segn Villarroel Gobierno Eclesistico, quest. 18,

de Paz, se erigi en 19 de

dice que esta Iglesia se le di Obispo por Paulo III en 19 de

Marzo de 1539, pero que no lleg

Lima, sino en 1543, y tres aos despus fu promovido Arzobispo. La de Quito se erigi en
8 de Enero de 1545, y su primer Obispo fu D. Garci Diaz Arias, que muri sin consagrarse,

segn

el citado Gil,

en 1550.

En 31

tres Metropolitanas, saber: Santo

y derechos de

La

la de Sevilla.

de Enero de 1545 toda la Iglesia Americana se dividi en

Domingo, Mjico y Lima, constituidas segn los Indultos


Paraguay se erigi en 1546, en cuya ereccin trabaj

Silla del

sobre todos el limo. Seor Barrios, despus primer Arzobispo de Bogot.


erigi en 1547,

segn dice

de Compostela, en

el

Nueva Galicia, se
La de Charcas

Guadalajara, en 1560.

Metropolitana, en 1609.

guados

los Indios.

P. Rodrguez (Popayanejo) S.

La de Popayan

se

en su compendio Histrico. La

cre en 15 de Julio de 1548, que despus se traslad


Chuquisaca, se erigi en 1551, y despus fu elevada

La de Mrida, en Yucatn,

En 27 de

J.,

se

estableci en 1561, despus de apaci-

Junio de 1561 se erigieron dos Sillas Episcopales en Chile, una

SECCION SEGUNDA.

803

en Santiago y otra en la Ciudad Imperial, que despus se traslad la Ciudad de la Concepcin


en 1(503. La de Verapaz se cre en 1" de Julio de 1561 : su primer Obispo fu D. Fr. Pedro de la

Pea, Dominico, que despus se traslad Quito, y fu el segundo Obispo, y el primero consagrado, que se conoci en sta Ciudad. En el mismo ao de 1561 so erigi la Silla de Santa
fu su primer Obispo D. Pr. Juan Barrios y Toledo, de la Orden de Menores.
Tres aos despus fu elevada Sede Metropolitana, teniendo por sufragneas la de Popayan,
Cartagena y Santa Marta, La Silla del Tucuman se cre en 14 de Mayo de 1570. En 1572 con-

F de Bogot

firm S, Po V, el Patriarcado de Indias, que, segn lo arriba dicho, ya estaba constituido por

Clemente VII, en 1524.

Por sta Tabla sacada de Herrera, Gonzalo de Paz, Claudio Clemente, Lossada, Chiquet,
Rodriguez, Gil Gonzlez y Fastos Novi Orbis, se colige, que desde el principio de la Conquista
organizada la Jerarqua Eclesistica en estas Amricas, y que existian por todas
partes Prelados celosos, que velasen por la disciplina de la Iglesia. Asimismo se hallaban inse hall bien

vestidos de facultades extraordinarias,

se cree usarian de ellas para indultar los Fieles,

segn lo exiga la necesidad de stas tierras, y la condicin de la gente, ocupada constante-

mente en

la guerra.

lacticinios

Que

la necesidad de la tierra exigiese Indulto especial para carnes

en aquella primera poca, no se puede dudar,

si

nos fijamos en la caresta de

vveres y privaciones, que sufran los primeros inmigrantes, juntamente con los Obispos. Oigalo que deca ste propsito el primer Obispo de Darien, D. Fr. Juan Quevedo, cuando

mos

volvi la Corte de Carlos V. El

Rey

Catlico, vuestro abuelo,

mand hacer una armada

poblar la tierra firme de las Indias, y suplic Nuestro muy Santo Padre me crease
Obispo de aquella primera poblacin; y dejados los das, que he gastado en la ida y en la
para

ir

como fuimos mucha gente, y no llevamos que comer ms


camino, toda la dems gente se nos muri de hambre y
que quedamos, por no morir como aquellos, en todo ste tiempo ninguna otra cosa hemos

vuelta, cinco aos h estado all, y

de lo que hubimos menester para


los

el

hecho que ranchear y comer. Por stas palabras se puede colegir cules serian los alimentos
cuadragesimales, que tenan los primeros colonos de la Amrica; y por consiguiente la necesidad de ser indultados por los Obispos

Pero, ademas de los Prelados virtuosos, que tuvo la Amrica en los principios de la conquista, se hallaban

tambin

Ordenes Religiosas, que pasaron

las

las Indias, y

acompaaban

por todas partes las tropas. Fr. Vicente Valverde de la Sagrada Orden de Predicadores acom-

pa Pizarro, y se hall en la accin de Cajamarca, en 16 de Noviembre de 1531.Fr, Bartolom


de Olmedo, Mercenario, acompa Hernn Corts, y los Religiosos de San Francisco se

extendieron por todas partes.

omnmodas, como se ve en la

estos Religiosos concedi

seo. la

Merecen aqu particular mencin dos Padres de


que levantaron

Len

y Adriano VI, facultades

de la 3a parte.
la

Merced, que, segn Gil Gonzlez, fueron

Cruz en Amrica, que edificaron Altar, celebraron Misa y


bautizaron Indios. El primero fu el mencionado P. Fr. Bartolom de Olmedo, Confesor de

los primeros,

la

Hernn Corts, y su compaero en las excursiones de Mjico. El segundo Fr. Juan de las
Varillas, tambin Confesor del Marqus D. Francisco Pizarro, quien sigui constantemente
en su expedicin por
escogidos por el

el

Per. Todos estos Religiosos eran insignes en virtud y letras, como


sta. Y segn la Misin

Emperador Carlos V, para una empresa de tomo, como

que traan, eran las facultades que, peticin del Rey Catlico,
tanto para los Fieles,
tierras tan lejanas,

como para

los

les

concedi la Santa Sede,

mismos Misioneros, que venan predicar

y en ningn caso podan hacer mejor uso de

ellas,

no haba pan, vino ni aceite ni pescado salado ni fresco, fuera de la costa


ni verduras

sino maz, pltano

y patatas.

el

Evangelio

que en un pas, donde


:

ni haba legumbres

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

PARTE

804

Por ltimo, para averiguar

Indulto cuadragesimal, que se hallaba vigente en Amrica

el

La primera es
En stas
mismos dias, en que

por aquellos tiempos, consultaremos algunas Bulas y Breves de aquella poca.


la

Bula Altitudo, concedida por Paulo

Letras se concede los Indios

el

III

los Indios, en 1" de Junio de 1537.

Indulto de carnes y lacticinios en los

los blancos estaban dispensados de la abstinencia de dichas carnes

alguna buena obra, de cuya

obli<:;acion

Y aunque

iguales cou los Europeos.

el

exime Paulo III

y lacticinios practicando
dejndolos en el Indulto

los Indios,

Pontfice no determina cul fuese el Indulto, que tenian

entnces los blancos, los Fastos Novi Orbis dicen, que esto alude la Bula de la Cruzada
(Ord. 58) citando al Snodo de Puerto Rico, que dice as

comer

Por Bula de Paulo

pueden

III,

hueves y lacticinios en los dias de Cuaresma, sin Bula, como los dems con
Haroldo en snLima limata n" 111, dice que el Sumario de privilegios concedidos

los Indios

ella.

por la Santa Sede los Indios, hecho por el Concilio de

dragesima et

aliis

Bullam Crucial^.

Lima

Permittit etiam ipsis in qua-

diebus jejunii comedero omnis generis cibos concessos

el

P. Alloza, citando, el 2" Concilio de Lima, dice

qui habent

illis,
:

Quod possunt

Indi per hoc privilegium vesci ovis et lacticiniis absque Bulla Cruciatse. Pero hay que tener

en cuenta que dichos Concilio y Snodo se celebraron mucho despus de Paulo ll pues
;

primer Concilio de Lima se celebr en 1567 y


referirse la

el

segundo en 1583, y por lo tanto bien pudieron


Bula de Cruzada, que ya eutnces su publicaba en Amrica, quedando por con-

siguiente la duda de

si

el

sta se publicaba no anteriormente,

Bula Altitudo. Mas, sea de esto

lo

cuando Paulo

III

expidi su

que fuere, de sta misma Bula parece desprenderse, que

en aquel tiempo tenian ya los blancos algn privilegio de usar lacticinios, con tal que hicieran

alguna obra de piedad.


Otro documento nos suministran ste propsito los Fastos Novi Orbis (Ordin. 67) haciendo

mencin de un Breve expedido por


diendo

el

mismo Paulo

III,

en 20 de Diciembre de 1542, conce-

uso de la grasa y manteca para condimentar la comida en los dias de abstinencia por

el

30 aos. Este Breve, segn


supone que el

Mas he

mismo

el

P. Menacho, se expidi para Mjico

otro semejante se concedi al

Per (Quest.

pero

el

limo. Villarroel

3, art. 2).

logrado por fortuna encontrar ste Documento que lugo insertar, en

S. Francisco de

el

Lima, cuyas Letras fueron expedidas nombre de su Santidad, por

Archivo de
el

Cardenal

Toledo, llamado Burgense, y en l se concede por 30 aos el privilegio de lacticinios, huevos y


grasa para todo el Vireinato de D. Antonio de Mendoza, que entnces era Virey de Mjico.

Despus fu dicho Mendoza Virey del Per, y por sta razn acaso se baria extensivo dicho
privilegio ste Vireinato, aunque no entro yo en la cuestin de si sera vlido no, hacindolo
sin contar con la

Sede Apostlica. Sin embargo he visto un

Indulto,y en el cual se discute la cuestin de


reinato del Per, tierra, en donde existan las
aceite para condimentar.

si

escrito,

que data del tiempo de dicho

tendra valor fuera de Mjico, esto es, en el Vi-

mismas causas
;

saber, la escasez de pescado

por sta cuestin, que^e suscit en el Per, se prueba que para sta

Amrica del Sur no vino Indulto alguno sobre sta materia, ni Mendoza le mand publicar como
vigente. No obstando puede ser que ms tarde se pidiese otro semejante, segn se inclina
creer el citado Seor Villarroel.

Por ltimo

el

Comisario de Cruzada D. Felipe de Tssis, que public su Edicto para las

Amricas en 1604, hace mencin de otro Breve expedido por Pi IV, en 12 de Agosto de 1562,
indultando por 30 aos los habitantes de las Indias, para comer huevos y lacticinios. Por ste
Breve se colige, que

la

Cruzada no se publicaba entnces en Amrica

pues en ella se contenia

tambin ste Indulto.

Adems

el

Comisario escriba en 1604, cuando ya habia expirado

el privilegio

de 30 aos.

::

805

SECCION SEGUNDA.
Lo mismo hizo su Sucesor D.

Fr. Antonio de

Sotomayor en su Edicto, de que

Villarroel en su Gobierno Eclesistico, quest.

3, art. 2. Parece

era presentar estos y otros Breves, que citan,

como modelos de

que

el objeto

se

ocupa

de

los

el

Seor

Comisarios

Cru-

las gracias extraas la

en la duda sobre

si la
zada y que por ella quedaban suspensas. Todo lo cual nos confirma ms
Amrica
de
Cruzada se publicaba entnces en ste nuevo Mundo. Es cierto que las Iglesias

fueron al principio sufragneas de la de Sevilla, pero, aunque la Cruzada se publicase en

aquella Metrpoli, no era suficiente aquella publicacin para la Amrica, segn dice TruUench

Unde non

suEBcit promulgatio in Metrpoli

quod deducitur aperte ex

illis

verbis clausula

A diepuhlicationis prcesentium in singulis locis supradictis facienda inchoandum.


se sigue

que

la

dems. De todo

Cruzada estaria vigente en


lo cual se

las Dicesis, en

concluye que la Cruzada no se publicaba todava en las Amricas

Si preguntamos pues aliora, de donde tienen los Indios privilegio


;

De donde

que se publicaba, pero no en las

por sta poca, y que los privilegios de los Indgenas datan de tiempo anterior

lacticinios

respondemos que

ella.

para carnes, huevos y


de la Bula

los Indios tienen privilegios propios, cuales con los

Altitudo, concedida por Paulo III, y no necesitan de la Bula de la Cruzada para gozar de ellos.

Vamos

lo que dicen sobre esto las leyes de Indias y los Escritores Americanos.
Entre las leyes de Indias se hallan dos relativas la Cruzada, y son del tenor siguiente

Que no
ban. Mandamos que

Ley

10.

se

publiquen Bulas en pueblos de Indios, ni los apremien que las reci-

los

Comisarios de la Cruzada no consientan predicar Bulas en pueblos de

Indios y en lengua castellano, ni apremien ningn Indio que las reciba ni vaya los ser-

mones contra su voluntad. El Emperador D. Crlos primero de Mayo de 1543, y Felipe


29 de Noviembre del546. (Lib. 1, tt. 20) (1).

Ley

11.

II

Que de las cajas de comunidad ne se saque la limosna para dar Bulas los Indios
mandamos que de las cajas de comunidad de los Indios, no se saque la limosna

pobres. Otros

para que tomen la Bula de la Santa Cruzada los que fueron pobres, aunque lapidan ellos de su
voluntad. Felipe III 30 de Marzo de 1609.

Por stas leyes

se colige

que los Indios estn favorecidos por las leyes, y que no estn obliga-

dos sacar la Bula para gozar de sus privilegios.

De

lo contrario ste favor

porque teniendo los Indios privilegios especiales para las

fiestas,

sera ilusorio

para los ayunos, para carnes

y lacticinios, para dispensas matrimoniales y para ser absueltos de reservados y censuras,


necesitan usar de ellos constantemente y casi todos los dias. Si pues para gozar de los privilegios fuese necesaria la Bula de la Cruzada, sera ridicula ilusoria la ley, que los exime de
tomarla, y que

manda no

diremos mejor que

manda indirectamente

se publique entre ellos.

Comisario se pondra en contradiccin con las leyes, cuando

el

que la saquen, 6 de otro modo

los Indios,

les

suspende los privilegios.

Otra razn fuerte se presenta en favor de los Indios, sacada de Mendo, que dice as sobre la
suspensin del Comisario

Non

gratise in Provinciis aut locis, ubi

suspendendum Gratias, solum


Eluc. Disp.

XXIX,

cap. 1).

sit

autera

suspenduntur a

Comraissario Geuerali ejusmodi

Bulla cruciatse non valet, cura potestas concessa

illi

ad

respectu locorum, ubi Bulla publicatur. (Bull. S. Cruc.

De cuyas palabras
manda la ley, no

pueblos de Indios, segn lo

se colige,

que no publicndose

la

Bula en

los

tiene autoridad el Comisario para suspender las

otras gracias.

Esta fu una cuestin, que ntes de publicarse la Recopilacin de Indias, que


18 de

(1)

Mayo de 1680,

Nota de

los

di

EE, Vase

lo

mucho que

discurrir los Escritores Americanos,

que dijimos sobre sta ley en

la

sali

luz en

como Menacho,

nota puesta en la pgina 7 09.

PARTE

806

i*

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Alloza, Villarroel, Avendao, Montenegro, etc., por el extremado rigor con que los Comisarios
de Cruzada suspendan en sus Edictos todos los privilegios
y gracias extraos la Bula, obligando por consiguiente los Indios tomarla, para gozar de sus privilegios. Se vean tales
Escritores en el conflicto de favorecer por una parte los Indios, y de herir por otra el respeto
debido al Comisario, en quien vean la autoridad Pontificia unida simultneamente con la

En

autoridad Keal.

posicin tan crtica adoptaron el partido de guardar silencio, y

e'sta

si

hablan, es con temor, y dejando indecisa la cuestin. Menacho escribi en 1596 y hace sta
pregunta. Si tres privilegios de Indios que revoca la Bula por ser contrarios su expedicin,
Y responde
De ste caso se trat en la Coleccin de casos del
ao 95 (que no se puede encontrar), y as aqu no se dir ms de que es lo ms seguro y
cierto y ms recibido y practicado, que estn revocados. Y as, por virtud de los tales privi-

estn revocados por ella?


<<

no podrn los Indios sin Bula gozar de lo que conceden. Otra cosa

legios

va les conviniese, pudiesen gozar de algo,

de

que

lo

sera, si

por otra

los tales privilegios conceden. Esta

ltima clusula parece referirse los lacticinios, que por costumbre sienten los Escritores, se

pueden usar en Amrica.


Esta resolucin del P. Menacho es conforme

pregunta en la Duda 5a.

al principio,

que asienta ms

cuando

arriba,

revocan por la Bula todos las gracias y privilegios, aunque sean


de cosas, que no concede la Bula? Y responde Todos comunmente, lo menos los ms, y
principalmente los que publican la Bula, 6 entienden en su publicacin, van con que s; y
Si se

fndanse en

la

palabra de la Bula, que dice que revocan todas y cualesquiera gracias semese ha de decir como cosa ms cierta y ms

jantes y diferentes. Pero con todo eso, lo contraro

conforme derecho y inteligencia verdadera de revocacin de privilegios.


por la Bula ningn privilegio,

Y as no se

revoca

no es que en alguna manera sea concesivo de algo de lo que

Bula concede.

Esta sentencia tiene Manuel Roderico 12, n" 1. De ste principio deduce
mismo Menacho despus, al tratar de los privilegios de los Indios, que los tres privilegios,
que conceden lo mismo que la Bula, se revocan por ella. Estos tres privilegios deben ser

la
el

1 el

que tienen

los Indios

para carnes y lacticinios

de toda censura. Aqu sera

el

lugar de examinar

2 para los ayunos

el

si

despus de lo que hemos dicho en la Seccin la Epoca


se vi la

Epoca
los

mente

del Pontfice respecto de la Hereja,

Lo mismo

2a.

ayunos

al

se

comn de

puede decir del

2,

cuando

la

los Pieles, sino solo para los

3o para ser absueltos

primero se puede revocar por la Bula,

Lo mismo digo del 3", despus que


como queda dicho en la dicha Seccin,
la.

Cruzada no concede ningn Indulto para

que iban en

la expedicin contra los

Tur-

y despus que se acab la guerra, no sufraga nadie. Mas, como actualmente Nuestro
SSmo. P. Po IX ha suprimido en la Bula la clusula sobre suspensin de Indulgencias, no

cos;

parece que hay razn suficiente para perder tiempo en tal indagacin.

probar
bras,

el

que se atrevi escribir

sec. 5.

leche

temor, con que hablaban sobre

Acerca de ste punto

etc., sin

el

el particular los

No

obstante, para

Escritores antiguos, citar las pala-

limo. Montenegro en su Itinerario de los Prrocos,

(lacticinios),

Bula; no porque para esto

libr. 4,

digo que no pecan los Indios, que comen huevos,

les valga la

Bula de Paulo

averiguarlo, sino por la costumbre. Morelli en sus Fastos

III,

que no es tiempo de

Novi Orbis, habla ms

claro en

favor de los Indios, pero tambin deja que desear. (Vase la Ordenac. 166.^ El limo. Villarroel

y Solrzano guardan silencio, y no tocan ste punto. Pero tngase presente, que en su tiempo
no se haba publicado la Recopilacin de Leyes de Indias, en las que aparecen exentos de tal
obligacin los Indgenas.

SEGUNDA.

SECCION

807

SECUNDA EPOCA DEL INDULTO DE CARNES Y LACTICINIOS


Comienza sta segunda Epoca desde
Cruzada

las Indias,

Regnis, Insulis,

DESDE 1573 A 1624,

en que extendi Gregorio XIII la Bula de la

que fu en 10 de Julio de 1573. El tenor de sta Bala en cuanto

de Carnes y Lacticinios es el siguiente

silio

dia,

el

locis, terris, oppidis et

Item ut dicto anno durante

dominiis prredictis (et non extra

mnibus

illa)

al

Indulto

et singulis

carnibus, de cou-

utriusque Medici, temporibus jejuniorura totius anni, etiam quadragesimalibus, vesci, ac

pro eorum libito ovis et lacticiniis, ita quod qui carnes non

(1)

comederint, servata in

jejunii Ecclesiastici forma, dicto jejunio satisfecisse censeautur.

carnibus, ovis et lacticiniis comprehenduntur

omnes cujusvis

cfiteris

Et sub hoc Indulto vescendi

militie Regulares. Patriarchis

vero.Archiepiscopis et Episcopis aliisque inferioribus Pra-latis, necnon


ticis

in

persouis Ecclesias-

aliis

Regularibus, et qui in ordine Presbyteratus fuerint stecularibus, id minime conceditur,

nisi sexagenarii fuerint.

Sobre ste privilegio concedido por la Bula de Cruzada, obsrvese 1 la restriccin, que se
hace excluyendo de

los Patriarcas, Arzobispos, Obispos, Regulares y Presbteros seculares,

restriccin que ces despus con el Breve Alias felicis de

Obsrvese 2 que
nibus,

si

ovis et lacticiniis, de

razn pudiera dudarse

cuyo goce se excluye

1 si se

los

M sub hoc Indulto

las dichas

vescendi car-

personas Ecciesiasticas, con

excluyen no solo del uso de hueros y lacticinios, sino tambin


y 2 si deben abstenerse del uso de estos manjares,

del de carne ex consilio utriusque medici

no solo en

Urbano VIH.

se tienen en cuenta aquellas palabras

ayunos de Cuaresma, sino tambin en los dems del ao. Pero stas dudas estn

resueltas por declaraciones posteriores, y en cuanto la la es cierto que la restriccin relativa

los Eclesisticos solo habla de huevos y lacticinios,

en todos tiempos por

el

como consta de

la

misma Bula

traducida

Comisario en castellano, como puede verse en Mendo Bullce Santce

Cruciatce ehicidatio, pgina 7, y en el Boletn Eclesistico de Chile. En cuanto la 2a el

Gregorio XIII declar despus por su Breve de 5 de

Marzo de 1574, que

mismo
com

la restriccin

prende solo los ayunos de Cuaresma, y no los restantes del ao, en todos los cuales quedan los
Eclesisticos privilegiados por la Bula.

Obsrvese 3 toda la clusula entera y confrntese con lo que trae sobre ste
la

Bula de

mismo

Indulto

Cruzada concedida Portugal 18 aos despus por Gregorio XIV, en 6 de

la

Abril de 1591. (Vase la seccin 1 Epoca

2^).

Dice as

Prseterea indulgemus ut dicto trienuio

durante, carnibus de consilio utriusque Medici temporibus jejuniorum,

quam quoruracumque dierum totius

anni, vesci, ac pro

eorum

tam Quadragesiraalium

libito ovis et lacticiniis, ita

quod

qui carnes comederint, servata in ceteris jejunii Ecclesiastici forma, dicto jejunio satisfecisse
censeantur. Por cuyas palabras se ve que para Portugal y sus Dominios no existe la restriccin relativa los Patriarcas, Arzobispos, Obispos, Regulares y Presbteros seculares,
halla en la

Bula Espaola, y por consiguiente ni

de lacticinios para

el

ni en el Brasil

ha sido necesaria

que se
la

Bula

el Clero.

Obsrvense por ltimo aquellas palabras

deduce que

all,

ex consilio utriusque Medici, de las cuales se

Indulto general, aunque parece estar

muy

restringido,

como

lo

siente el

P. Menacho, no obstante abre la puerta para que en caso de duda pueda el confesor dispensar,

precediendo

el

consejo del Mdico,

como

lo

dicen Bardi, Mendo y otros Expositores, sin necesidad

de recurrir al Obispo al Prroco, para tales dispensas.

(1)

Esta partcula no

se halla en la

Bala de Cruzada concedida Portugal.

PARTE

808

De

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

todo lo dicho se sigue

1"

que todos quedaron indultados por

la

Bula para comer carnes

en cualquiera abstinencia del ao (un en Cuaresma y en Semana Santa), ex consilio utriusque


Medid; y no solamente los seculares sino tambin los Eclesisticos y Regulares, y tambin
aquellos Religiosos, que por su Instituto estn obligados la abstinencia de carnes

Bula no excepta nadie

muy

bien

et

ubi lex

non

distinguit nec nos distinguere debemus.

generalidad con que habla la Bula

sta,

pues la

Y se concibe

pues en caso de enfermedad no estn obli-

gados dichos Regulares privarse Je la carne, y asilo he visto practicado en varios Conventos de
Carmelitas
dos.

muy

observantes.

Mdicos, saber, cuando

puede darse
la

en que no sea necesario

el caso,

el

enfermedad es grave, cuando consta que

puede ayunar sin grave perjuicio de su salud

consejo de los
el

enfermo no

por la razn general de que ningn precepto

Fundado sin duda en esto decia el P. Menacho


Cruzada no concedia mucho : pues casi todo lo que concede, lo

Eclesistico obliga con grave detrimento.

(Tratado de

comunmente

tienen

dems

Bula) que

la

el privilegio

la

los Fieles,

siempre que sufren alguna enfermedad. Pero nunca est por

de la Bula, porque sirve para los casos, en que hay duda

.-

en

los cuales

con

de los dos Mdicos, los enfermos quedan tranquilos en conciencia. Debemos sin

la declaracin

embargo observar aqu, que nuestros antepasados fueron muy

rgidos observantes de la absti-

nencia de carnes, y pocos eran los que se eximian de ella ex consilio utriusque Medid. Por
sta razn el Concilio Limense dispone en un cnon, que sean castigados los Indios, que sin
necesidad comen carne en Cuaresma.
2 Se sigue
legio al

tambin que en cuanto

comn de

al

uso de huevos y lacticinios la Cruzada concede

bispos, Obispos y Presbteros (no sexagenarios),

Fuera de

ella

todos los Regulares, en tiempo de Cuaresma,

no hay distincin ni excepcin alguna.

Cuaresma, un

los

el privi-

comerlos su arbitrio; pero excepta, los Patriarcas, Arzo-

los fieles, de

Domingos, como

lo declar

De donde

se saca,

que en

los dias

de

Gregorio XIII. por su Nuncio en Madrid, en 15

de Enero de 1575 (declaracin, que en siguida copiamos), estaba prohibido los referidos Clrigos y Regulares de uno y otro sexo el comer huevos y lacticinios.
3 Que en cuanto al uso de la grasa y manteca para condimentar los manjares, no habla

nada

la

Bula de

la

Cruzada, y por consiguiente uo concede privilegio alguno. Mas en stas


y pescado, ha prevalecido la costumbre de comer huevos y

tierras por la penuria de aceite


lacticinios,

y de usar de manteca y grasa en dichos

dias,

como

se dir en la seccin 3^ artic. I.

POR TREINTA ANOS A TODOS LOS FIELES, AUN A LOS


REGULARES MENDICANTES DE QUALQUIERA ORDEN, EXISTENTES EN MEJICO, EL

CONCEDE EL PAPA PAULO

III

Y SERVIRSE DE LA MANTECA Y GRASA PARA CONDIMENTAR LA COMIDA EN CUALESQUIERA TIEMPOS Y DIAS, EN QUE LO PROHIBE LA IGLESIA.
PODER COMER

LACTICINIOS,

Joanues a Tolete, Miseratione Divina

tituli

Sancti Sixti, Sanctse Romanee Ecclesiaj Presby-

ter Cardinalis, Burgensis nuncupatus, Universis et singulis prsesentes Litteras inspecturis et

Domino sempiternam. Sanctissimus in Christo Pater et Dominus noster


Paulus, Divina Providentia Papa III, Dei Vicarius in terris existens, qui pro charitatis et

audituris, Salutem in

devotionis mensura, misericordiae suse dona elargiri dignatur, devotarum persouarum

libenter exaudit.

Hinc

est

quod hodie nostris

(pro parte religiosi viri Fratris

vota

Hieronymi de Sancto

Jacobo, Ordinis Prsedicatorum) Sanctitati suae porrectis supplicationibus inclinatus, universis


et singulis utriusque sexus,

Mendicantium,

et

tam

SiBCularibus et Laicis

quam

Ecclesiasticis, et

quorumvis

etiara

aliorum Ordinum Regularibus personis, in Provincia Saucti JacobiNovae

SECCION SEGUNDA.
Hispaniae nuncupata, ac per totum

Dominium

809

Domini Antonii de

et guberaatioues illustris

Mendoza, illarum partium Vice-Regis, quse nunc sicut et pro tempore triginta annorum immediate futurorum quomodolibet existentibus, quia in Provincia et

bujusmodi

olei copia

Dominio, ac gubernatione

non est communiter, detrimenta patiantur, lardo, butyro et pinguedine

ad cibos, olera et alia pro humanse naturas sustentatione condenda ac paranda


cseo, et aliis lacticiniis, quadragesimalibus

ac etiam veneris, sabbati, et

aliis

necnon ovis

anni tempori-

bus etiam ab Ecclesia prohibitis, absqiie alicujus peccati, seu censurse incursu, vel conscientiaj
scrupulo, toties quoties personis prsefatis visum fuerit, dicto triginta
libere et licite uti, vesci et frui.

Ac

annorum termino durante,

insuper universis et singulis dicti Ordinis Prsedicatorum,

Religiosis Fratribus per Provinciam Dominii et gubernationem prsedictam

mnibus

constitutis,

nunc

tempore

et pro

et singulis privilegiis, gratiis, concessionibus, immunitatibus, libertati-

bus, exceptionibus, indulgentiis, favoribus et Indultis,

etiam per viam extensionis seu communicationis, aut

tam

alias,

spiritualibus

quam

temporalibus,

quibusvis Ordinibus, Provinciis, Do-

mibus, Monasteriis, Generalibus, Provincialibus, Prioribus, Abbatibus et

aliis Pra?latis

ac Fra-

tam prsedicti Prsedicatorum,


quam omnium et singulorum aliorum, etiam Mendicatium ac Monachorum Ordinum, et illorum singulis, per Sedem Apostolicam, vel alias quomodolibet, tam in genere quam in specie

tribus, Monachis, et utriusque sexus Religiosis personis respective,

concessis et concedendis etiam libere


vocis

suse vivse

et licite uti, potiri et gaudere possunt et valeant,

per

oraculum Nobis desuper factum benignitate Apostlica misericorditer

et

gratiose perpetuo concessit et indulsit, Nobisque per nostras patentes Litteras id attestari et
testificare

mandavit, prout Nos per prsesentes id attestamur, et indubitanter testificamus. In

quorum fidem
infrascriptum

Romse, ad

Domini

prsesentes Litteras
fieri,

manu

nostrique magni

Campum Agonium

nostra propria subscriptas per Secretarium nostrum

sigilli

jussimus et fecimus appensione communiri. Datis

in Palatio nostrse solitse residentise, sub

anno a Nativitate

millesirao quingentsimo quadragesimo secundo, die vero vigsima mensis Decembris,

Pontificatus

Domini nostri Pauli Papae III anno nono. Ita attestamur et fidem facimus.

J. Cardinalis Burgensis.

Ant. Barba Secretarius.

Servatur orignale in nostro Conventu de Mxico Novse Hispaniae unde extractumi


cujus fidem nomine

meo

est, in

roboravi hoc transumptum. Fr. Dominicus Provincialis.

(Sacado del archivo de S. Francisco de Lima, Registro 26).

DECLARACION SOBRE EL USO DE HUEVOS Y LACTICINIOS EN LOS DOMINGOS

DE CUARESMA.
Nicols, por la gracia de Dios, y de la Silla Apostlica, Obispo Patavino, y Nuncio en los
Reinos de Espaa de N. S. S. Sor.Gregorio, por la divina Providencia, Papa XIII, con potestad

de Legado a Latere

Hacemos saber todos y cado uno de los que tocaren pertenecieren


que como por la Bula de la Cruzada, que dicho

stas nuestras presentes Letras, y aseguramos,

N.

S. P. concedi estos Reinos, se

Cuaresma, y dems dias de ayuno de todo


manera se comprenden bajo de ste
de
ninguna
que
mismo tiempo,

puedan libremente comer


el

ao

declarando al

permite las personas, que compraren dicha Bula, que

huevos y lacticinios en la

Indulto los Patriarcas, los Primados, los Arzobispos, los Obispos, y los otros Inferiores Prelados, ni tampoco las Personas Regalares, de cualquiera Orden que sean, y los Presbteros

Cuaresma tan solamente. Algunos de tal manera entenhan interpretado, como si Su Santidad hubiera concedido & las

Seculares, en cuanto los ayunos de

dieron sta declaracin, y la

dichas personas exceptuadas, que pudiesen comer huevos y lacticinios su arbitrio en los

TOM.

I.

101

PARTE

810

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Domingos de Cuaresma, fundados en que dichos Domingos de Cuaresma, segn ellos piensan,
y habindose dudado sobre ste modo de opinar interpretar, determi-

no son dias de ayuno

namos consultar sobre

duda

sta

mismo Sumo

al

manera

Pontfice, para ocurrir de sta

al

mandamos
Romana, llamado

peligro de las almas; y S. Santidad, atendiendo nuestra representacin, se dign

el limo, y Rmo. Sr. Tolomeo, Cardenal de la Sta Iglesia


Gmense, Secretario de Su Santidad, como consta de las Letras del mismo Cardenal, dadas en

responder por

Roma, 4 de Marzo prximo pasado, que de ninguna manera

se

deba entender, que sea

lcito

6 permitido las Personas excepcionadas comer huevos 6 lacticinios en los

resma. Porque stos dias de Domingos de Cuaresma son dias

aunque no en

la eleccin y cualidad de comidas,

Domingos de Cuade ayuno, lo menos en cuanto


Lo que hemos querido hacer

la cuantidad.

saber por las presentes, para que todos aquellos, quienes toca ste negocio, no coman huevos

y lacticinios en los Domingos de Cuaresma, con peligro de sus almas, juzgando que esto
permitido, no sindolo.

Dadas en Madrid, Obispado de Toledo, dia 15 de Enero de 1575, en

el

Ies es

ao tercero del Pontifi-

cado de N. S. S. Papa.
Nicols, Obispo Patavino, Nuncio Apostlico.

TERCERA EPOCA DEL INDULTO DE CARNES Y LACTICINIOS DESDE EL ANO 1624 HASTA
EL DE 1778.

14 de Junio. Con sta fecha expidi Urbano VIII

1624.
tionis,

concediendo todo

excepto la

el

Clero Secular

el

el

Breve Alias

felicis

recorda-

uso de huevos y lacticinios en tiempo de Cuaresma,

Semana Santa, en todos los Reinos y Dominios de Espaa. (Vase el N I).


En tal dia public el Comisario General de Cruzada, D. Fr. Antonio

1629. 8 de Octubre.

de Sotomayor,
1629.

el

Sumario de

la

Bula de Lacticinios. (Vase

N.

el

2.)

de Octubre. Prorog la Bula de Lacticinios el Papa Urbano VIII, en su Breve Alias

felicis recordationis.

(Vase

el

N.

3.)

1631. 24 de Mayo. Expidise una Real Cdula auxiliatoria de la Bula de Cruzada y de la de


Lacticinios. (Vase el

N.

4.)

1640. Luego que lleg Amrica el Indulto de Lacticinios, se alarmaron las conciencias de
los

Obispos y de todo

hoy, la costumbre de

como

el

Clero Secular y Regular

comer huevos y

pues en Amrica se alegaba, como se alega

lacticinios en los dias de

ayuno y tiempo de Cuaresma,

se ver en la Seccin 3a, art. 1.

El que ms levant la voz, fu el Sr. Villaroel, y en el mismo sentido se han expresado


Avendao, Montenegro, Mrquez, Murillo Velarde y Morelli por cuyos escritos se colige la
repugnancia, con que se recibi sta Bula en Amrica. Tambin en 14 de Enero de 1764
;

sali

una Real Cdula de Carlos

III,

costumbre de comer lacticinios en

en la que pedia

dias,

los

cedian su uso. Seal de que habian llegado oidos del


1641.

sin

tomar

las Bulas,

Rey algunas quejas sobre

que con-

ste punto.

de Febrero. Se despach otra Real Cdula auxiliatoria de la Bula de Cruzada y de

Lacticinios. (Vase el

N.

5.)

1642. 26 de Diciembre. Di

Bulas en

Obispos de Amrica informe sobre la

que estaba prohibido,

las Indias. (Vase el

el

Rey

N.

6,)

otra Cdula auxiliatoria para la publicacin de

1645. 2 de Enero. Por el Breve de Inocencio X, Alias

Indulto de Lacticinios en la

misma

ambas

felicis recordationis, se proroga el

forma, que lo concedi Urbano VIII. (Vase el N.

7.)

1645. 29 de Abril. Sali otra Real Cdula semejante las tres anteriores. (Vase el N. 8.)

8H

SECCION SEGUNDA.
1745. 23 de Enero. Con sta fecha di Benedicto

XIV

el

Breve

Jam pridem,

en

que con-

el

cede indulto perpetuo, para que en los Reinos de Castilla, de Len, y en las Indias, en que por

costumbre antigua se comian

las

extremidades de los animales, alas, pescuezo, etc. en los

sbados, que no fuesen dias de ayuno, puedan comer carne sin distincin alguna en los tales
dias.

Como

(Vase

el

ste Indulto es perpetuo

y no temporal, como

la Bula,

no necesita de prroga.

N. 9.)

1764. 14 de Enero. Se despach la Real Cdula, de que ha poco hicimos mencin, en que
Carlos III, pedia informe los Obispos de Amrica, sobre la costumbre que habia en

Amrica

de usar de lacticinios.
1765. 19 de Agosto. Esta fecha lleva el Breve de Clemente XIII, Universalis Ecclesice,

dado para extirpar

los abusos,

introducido en Amrica.

En

que sobre

ste

expedido Benedicto XIV, y al

fin

el

ayuno y

Breve inserta

el

Pontfice otros tres, que sobre el

ayuno habia

Arzobispo de Santo Domingo y sus sucesores,


uso de carnes, huevos y lacticinios pero en caso de

da facultad

para que puedan conceder sus Fieles

el

precepto de no promiscuar, se hablan

el

al

indeclinable necesidad y cada ao. Inmediatamente despus de ste Breve se han puesto vrias

preguntas sobre sta materia, y las respuestas, que di la Sagrada Penitenciara. (Vanse los

NN.

10 y 11.)

1768. 20 de Marzo. Con sta fecha expidi Clemente XIII otro Breve, Alias a sandce me-

Documento muy

morice, prorogando el Indulto de Lacticinios.

enumeran todas
elN.

las

apreciable, porque en l se

concesin por Urbano VIII.

prrogas despus de su primera

(Vase

12.)

T.

PRIMERA BULA DE LACTICINIOS PARA EL CLERO SECULAR.


Charissimo in Christo Filio nostro Philippo, Hispaniarum Regi Catholico.

Urbanus Papa VIII.


1.

Alias felicis recordationis Pius Papa V, Praedecessor noster, (inter cseteras illas gratias

spirituales et temporales ad

meraorise Philippo

II,

certum tune expressum tempus publicandas

fidelibus in Regnis et Dominiis

Hispaniarum

consistentibus et ad illa declinantibus,


diversis

Romanis

et duraturas clara?

Hispaniarum Regi Catholico, avo tuo, ac mnibus et singulis Christi

iis,

et illis adjacentibus,

necnon Sardinise insulis

qui certa muera adimplevissent, concessas et a

Pontificibus, Pradecessoribus nostris,

eidem Philippo ac similis memoria;

Philippo III, etiam Hispaniarum Regi Catholico, genitori tuo, et nuper a nobis Majestati tua
prorogatas) indulsit ut ipsi carnibus de consilio utriusque Medici temporibus jojuniorum,

quadragesimalium quam quorumlibet aliorum totius anni, vesci, ac pro eorum


ticiniis, ita

quod qui carnes non(l) comedissent, servata

dicto jejunio satisfecisse censerentur

tam

libito ovis et lac-

in caeteris jejunii Ecclesiastici forma,

sub hac tamen gratia et concessione minime comprehendi

Patriarchas, Primates, Archiepiscopos, Episcopos, eque alios inferiores Pralatos, eque quaslibet personas Regulares,

essent,

ac ex ssecularibus eas, qua; in Presbyteratus Ordine constituta;

quoad quadragesimalia jejunia

illis

Insularum prsedictarum ncolas, etiam ovis et


(1)

Partcula

non prorsus delenda

autem

exceptis,

omnes prsdictos, prajterquam

lacticiniis vesci posse, ut supra, concessit,

?i(letur (ita n Bullario

Romano sub Pi IX

edito.)

eque

PARTE

812

voluit etiam

3"

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

quemcumque Ecclesiasticum

vel ssecularem, qui

eam gratiam fuisset

assequutus,

ea posse uti extra ipsa Hispaniarum Regna.


2. Prseterea,

ut iidem omnes et eorum singuli quemcuinque Presbyterum Ssecularem vel

cujusvis etiam Mendicantium

Ordinum Regularem ex

iis,

qui ab Ordinario, et quoad Regulares

semel tantum approbati fuissent, in confessorem eligere et ab eo quorumcumque peccatorum


ac censurarum (videlicet eorum et earum Sedi Apostolicse reservatorum et reservatarum, et
quse etiam in Bulla slita publicari iu die Cceuae

Domini contineutur, plenariam indulgentiam,

et remissionem semel in vita, et semel in mortis articulo, aliorum vero Sedi Apostolicae non

reservatorum aut non reservatarum toties quoties confitereutur) absolutionem et remissionem

mediante salutari poenitentia secundum culparum exigentiam, obtinere possint et valeant, modo
etiam in casibus, in quibus necessaria esset per ipsos, vel, dato impedimento, per haeredes aut
alios satisfactio fieret,et alias, prout in diversis,

omnium

desuper expeditis Litteris, quarum

tam sub plumbo quam

in simili

forma Brevis

tenores prsesentibus pro expressis haberi volumus

plenius continetur.

Nunc autem

3.

nos,

tam Presbyterorum Sscularium quam personarum Regularium mascu-

locorum in Litteris hujusmodi comprehensorum, corporum valetudini ac conscientiae

lini sexus,

quieti, spiritualique consolationi,

lentes, supplicationibus

quantum cum Domino possumus, benigne consulere vo-

etiam Majestatis tuae nomine, nobis super hoc humiliter porrectis

inclinati, Venerabilibus Fratribus Patriarchis, Primatibus, Archiepiscopis, Episcopis et aliis

Inferioribus Praelatis, necnon Presbyteris Ssecularibus prsedictis dumtaxat, ut Quadragesimali

tempore.
vesci

Hebdmada tamen Majori

excepta, ovis similiter et lacticiniis pro

prseterea personis Rogularibus masculini sexus

tantum

prsedictis, ut

eorum

libitouti et

quemcumque Pres-

byterum Ssecularem vel cujusvis Ordinis etiam Mendicantium, Regularem, ut

prsefertur,

approbatum, semel in vita et semel in mortis articulo in suura eligere confessarium libere et
licite valeant,

a qr.o ab eorum peccatis ac etiam censnris prsedictis,

modo

et

forma prsemissis

absolv possint, Apostlica auctoritate, tenore prseseutium, concedimus et indulgemus.


4.

Insuper Venerabili Fratri Didaco Patriarchse Indiarum,gratiarum ExequutorietCommis-

sario Apostlica auctoritate deputato, quera etiam prsesentium

Exequutorem

deputamus, facultatem concedimus auctoritate nostra prsecipiendi

et

et

Commissarium

mandandi quibusvis

Monasteriorum, Conventuum et aliorum locorum Regularium, virorum dumtaxat, Superioribus, ut singulis annis ultra solitos, alium proprii seu alterius Ordinis Regularem,
locis, in

quibus nica dumtaxat domus, seu alius locus Regularis

(1) existit,

iis

vero in

etiam ssecularem

confessarium similiter, ut prsefertur, approbatum de consensu conventus, Capituli, Monasterii


vel

domus aut

alterius Regularis loci

hujusmodi per secreta suffragia prsestando, deputet, qui

semel in anno sacras Religiosorum eorumdem confessiones audire, illosque a commissis per eos
peccatis,

non tamen Sedi

prsedictse reservatis, nec in

Bulla hujusmodi contentis, vigore gra-

tiarum in supradictis Litteris contentarum, et servata earum forma, absolvere valeat.


5.

Decernentes irritum et inane,

si

secus super bis a quoquam, quavis auctoritate, scienter

vel ignoranter, contigerit attentari.


6.

Non

obstantibus Litteris prsedictis, ac mnibus

lilis,

cseterisque contrariis quibuscumque. Prsesentibus ad

Datum Romse, apud


nostri

(1)

S.

Mariam Majorera, sub annulo

anno primo.

Forsan addendum non (itain Ballario Taur).

quse in eis concessa suut non obstare,

quinqueunium dumtaxat

valituris.

Piscatoris, die 14 Julii 1824, Pontificatus

SECCION SEGUNDA.

813

OBSERVACION MUY INTERESANTE.


Ntese

correccin que

la

el

en sta Bula

Bulario de Turin trae

videlur, la cual correccin afecta la Bula de la Cruzada, de

una clusula

difcil

de entender

sin quitar la particula no??, y

particula

donde

non prorsus delcnda

sale sta clusula.

En

efecto es

que ha dado mucho trabajo todos los

Expositores para explicarla. Si ahora vivieran los clebres Expositores Bardi, Mendo, TruUench, etc.
se alegraran

mucho de ver

sta declaracin en el

nuevo Bularlo de Turin.

RESUMEN DE LA BULA ANTERIOR.


En

otro tiempo el Papa Pi

de

feliz

recordacin concedi

al

Rey

Catlico Felipe II

que despus renovaron varios sumos Pontifices,y poco h se han prorogado de nuevo
halla sta

muchas gracias,
y entre ellas se

que todos los Fieles Cristianos sujetos los Dominios de Espaa, cumpliendo conciertas

obras piadosas, quedasen indultados para comer carne de consUio utriusque Medid, tanto en

lacticinios

la

Cua-

ayunos del ano, y pudiesen su arbitrio comer huevos y


de suerte que aquellos que (no) comiesen carne (1) guardando en lo dems la forma dei

como en

resma,

tmporas y dems

las

ayuno, se juzgasen haber satisfecho

al

precepto del ayuno.

Pero en dicha concesin se not que en sta gracia no tenian parte, en cuanto los ayunos de

Cuaresma,

tampoco

los Patriarcas,

Primados, Arzobispos, Obispos, ni otros Prelados Inferiores,

los Regulares, ni

ninguno de

del

absolucin de todos los pecados y censuras


vida y otra en el articulo de

por

el

la

muerte

pero

con

si

tal

el

Ordinario, y recibir de

stas fuesen reservadas

al

la

Papa, una sola vez en

que se diese satisfaccin, cuando fuera necesario,

mismo penitente por sus herederos.

Mas ahora
mirando

el

la

Pontflce

Urbano

salud corporal y

venerables Hermanos,

como

que

mencionado Pontfice Po V, que dichos agraciados pudiesen elegir por

el

confesor cualquiera Presbtero Secular Regular aprobado por

la

como

hacer uso de sta gracia fuera de los Reinos de Espaa.

los indultados pudiese

Tambin concedi

as

Clero Secular los ordenados de Presbteros. Asimismo quiso

VIII, accediendo
la

las splicas

del

Rey

Catlico Felipe IV, y

quietud de conciencia de dichos exceptuados,

Patriarcas, Primados,

concede

los

Arzobispos, Obispos y otros Prelados Inferiores, as

todos los Presbteros Seculares tan solamente

que en toda

la

Cuaresma, excepto

la

Semana

Santa, puedan su arbitrio comer huevos y lacticinios.

Concede

tambin el Pontfice las personas Regulares masculini sexus, la facultad de ser


absueltos
de pecados y censuras, como se dijo arriba, por cualquier Presbtero Secular
Regular de cualquiera
Orden, aprobado por el Ordinario. (Pero sta facultad la revoc despus el mismo
Urbano.Vide supra

In

specula.)

Dado ^i de Junio de 1624.

OBSERVACIONES.
En
es

sta Bula

de Lacticinios son muy notables dos restricciones, que pone

Hebdmada lamen Majori

excepta.

Por sta restriccin queda siempre

legio en la

Semana Santa, para usar de huevos

Fieles, que

no tienen restriccin alguna,

como

teraporibus jejuniorum tam quadragesimalium,

eorum
(1)

libito ovis et lacticiniis

La

particula

no

lo dice

la

Clero Secular sin priviel

comn de

Cruzada por stas palabras

quam quorumlibct aliorum

La primera

el Pontfice.

y lacticinio?, lo que no sucede con

totius anni

los

Ipsi

vesci. ac pro

se debe suprimir del todo, dice el Balarlo de Tarn.

la suprime. (Vide supra.)

el

Tambin

la

Cruzada de Portugal

PARTE

814
La segunda

3*

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

restriccin se contiene en aquella palabra, dumiaxat

por

la cual,

quedan excluidos

del Indulto los Regulares, los cuales siempre estuvieron sujetos la abstinencia de lacticinios hasta el

23 de Diciembre de 1778,

sin

que pudieran usar de ellos

ni

por

la

Bula de

le

Cruzada,

ni

por

la

de

Lacticinios.

II.

SUMARIO DEL COMISARIO GENERAL DE CRUZADA, SEGUN LA BULA DE LACTICINIOS


dada por Urbano VIII en 3 de Julio de 1624.

David elegido de Dios para Rey de su pueblo, y hallado conforme su corazn para su sercon ser el mayor Prncipe de su siglo, nunca goz sin enemigos la Monarqua, aunque la
gobern siempre con valor y victoria y si alguna vez lleg temer, fu cuando se vi en paz
vicio,

comn porque es
;

estilo

de Dios asegurar con los peligros sus siervos

pero fu siempre tanta

su gloria, que jamas tuvo enemigos, que no lo fuesen tambin de Dios.

En los principios de su imperio, ungido ya de Dios para l, lleg tanta necesidad, que el
Sumo Sacerdote le di en alguna ocasin el pan mismo, que se ofreca Dios y habia de ser
vianda de los Sacerdotes, y las armas

solas,

que hall colgadas en

sidad urgente de batallas justas, lo juzg no .solo por

muy

Ntro

Santo Padre Urbano VIII,

Sumo

lcito,

el

Templo, por que en nece-

sino por glorioso. Bien asimismo

Sacerdote y Pontfice de la Iglesia, viendo al Rey

Catlico de las Espaas siempre en batalla con los enemigos de Dios y suyos, le ayuda con

armas dla

Iglesia,

que son

y no quita

las gracias Indulgencias,

permite las viandas, que ntes les estaban prohibidas

el

pan las pobres, ntes les

y conociendo las necesidades, que le


empean empresas tan santas, ha concedido sta Bula de Lacticinios, para que todos los Patriarcas,

Primados, Arzobispos, Obispos y Clrigos Presbteros Seculares puedan comer hueSemana Santa, dando de limosna por

vos y cosas de leche en tiempo de Cuaresma, excepto la

de la Iglesia Catlica y propagacin de la Cristiandad, lo que aqu declaMaestro Fr. D. Antonio de Sotomayor, confesor de su Majestad, de su Con-

ella para la defensa

raremos Nos,

el

Estado y del de la Santa y General Inquisicin, Abad de Santander, Comisario ApostGeneral de la Santa Cruzada y de las dems gracias en todos los Reinos y Seoros de su

sejo de
lico

Majestad.

Y por

cuanto Vos N. disteis dos reales de plata, que es lo que est tasado y delarado

por Nos para sta Santa expedicin y empresa, y recibisteis en Vos sta Bula, escrito en ella
vuestro nombre, os damos licencia por ste ao para que podis comer en el dicho tiempo de

Cuaresma prohibido, huevos y cosas de


1629 aos.

leche.

Dada en Madrid, 8

dias del

mes de Octubre de

Fr. Antonio de Sotomayor. (TruUench, in Append. pag. 775.)

OBSERVACIONES.
lo

No habiendo podido encontrar

la

Bula de Urbano VIII, dada

el

3 de Junio de 1624,

hemos

puesto ste Sumario del Comisario Fr. Antonio de Sotomayor, que, segn Trullench, {Exposii. Bull.

S. CrucicaC. Append. ad paragraphura quarlam) lo es de dicha bula

(1)

Nota de

dias la

misma

los

EE. No

Urbano VIII hubiese concedido en el espacio de solos once


mismas personas. Esto nos hace sospechar que el Breve de Urbano VIII dado I4

deja de sei extrao que

gracia unas

(1).

SECCION SEGUNDA.
Como

2
la

815

se ve comparando las fechas, ste Sumario no se hizo sino cinco anos despus de expedida

Bula de Urbano VIII.

Como

se ve por las Reales Cdulas (nn.

nios y la de Cruzada se publicaban al

5, 6 y 8), al

mnos desde 1631

la

Bula de Laclici-

mismo tiempo.

III.

PROROGA PRIMERA DEL INDULTO DE

LACTICINIOS.

Charissimo in Christo Filio nostro Philippo, Hispaniarum Kegi Catholico.

Urbanus Papa VIII.


Charissime in Christo Fili noster, salutem et Apostolicam benedictionem.
1.

Alias a felicis recordationis Pi Papa V, Prsedecessore nostro, inter caeteras illas gratias

spirituales et temporales ad

memorise Philippo

II,

certum tune expressum tempus publicandas

Hispaniarum Regi Catholico avo

tuo,

et duraturas ciarse

ac mnibus et singulis Christifi-

delibus inRegnis et dominiis Hispaniarum etillis adjacentibus, necnon Sardiniae Insulis consistentibus et ad illa declinantibus,
diversis

Romanis

Philippo

III,

qui certa muera adimplevissent, concessas, et a

iis,

Pontificibus, Prsedecessoribus nostris,

eidem Philippo ac similis memorise

etiam Hispaniarum Regi Catholico, genitori tuo, et a nobis per nostras in simili

forma Brevis sub die 26 Martii 1626


Majestati tuse prorogatas,

indultum

et die 9 Octobris praesentis anni

fuit,

ribs jejuniorum tam quadragesimalium


ovis et lacticiniis vesci, ita

1629 expeditas Litteras

utipsi carnibus de consilio utriusque Medici,

quam

quorumlibet totius anni, ac, pro

tempo-

eorum

libito

quod, qui carnes non comedissent (1), servata in cseteris jejunii

Ecclesiastici forma, dicto jejunio satisfecisse censerentur, libere et licite possent.

Sub hac tamen

2.

gratia et concessione

minime comprehendi Patriarchas, Primates, Archie-

piscopos, Episcopos, eque alios Inferiores Praelatos, ueque quaslibet Regulares personas, atque

ex sacularibus eas, quae in Presbyteratus Ordine constitutse essent, quoad quadragesimalia jeju-

nia

illis

autem exceptis omnes

et lacticiniis vesci posse,

prsedictos prseter

ut supra, concessit

Insularum prsedictarum ncolas, etiam ovis

voluit etiam

ssecularem, qui eara gratiam fuisset assequutus, ea

Regna,

quemcumque Ecclesiasticum

minime posse

uti extra ipsa

vel

Hispaniarum

tam sub plumbo, quam in simili forma Brevis desnper expequarum omnium tenores prsesentibus pro expressis habere volumus, plenius

et alias, prout in diversis

ditis Litteris,

continetur.

Nunc autem Nos

3.

spirituali consolationi

Patriarcharum, Primatuum, Archiepiscoporum,

Episcoporum aliorumque Inferiorum Praelatorum et Prsesbyterorum Ssecularium prscdictorum


dumtaxat, quantum

cum Domino possumus,

benigne consulere volentes, supplicationibus etiam

Majestatis tuse nomine nobis super hoc hurailiter porrectis inclinati, Venerabilibus Fratribus
Patriarchis, Primatibus, Archiepiscopis, Episcopis et aliis Inferioribus Praelatis, necnon Cleri-

de Junio de 1624, segn


refiere

el

TruUench, expedido

1.) y el Breve del mismo Pontifico, que se


mismo ao, no son dos Breves distintos sino uno mismo, y que el

Bularlo de (Tnrin vase el documento n


el

3 de Junio del

Bnlario de Turin Trollencb han equivocada la fecha.


(1)

Particula

TOM.

non videtur dcleuda.

I.

PARTE

816

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

cis et Presbyteris Saecularibus prsedictis

tamen Majori excepta,

tantut, ut quadragesimali tempere,

eorum

ovis similiter et lacticiniis pro

Hebdmada

libito, uti et vesci libere et licite

valeant, Apostlica auctoritate, tenore prsesentium, indulgemus.

Ordinis Fratrum Prsedicatorum ProfessoCommissarium, Apostlica auctoritate deputatum

Ac dilectum Filium Antonium de Sotomayor,

4.

rem, prsedictarum gratiarum Executorera


et praesentium

Exequutorem

et

Commissarium, auctoritate

et

et tenore praedictis, facimus, consti-

tuimus et deputamus.
5.

Decernentes irritum et inane,

si

secus super bis a

quoquam quavis

auctoritate, scienter

vel ignoranter, contigerit attentari.


6.

Non

obstantibus Litteris prsedictis, ac mnibus

iis,

quse in

illis

concessa sunt non obstare

caeterisque contrariis quibuscumque. Prsesentibus ad sexennium valituris,

Datum Romse, apud


ficatus nostri

S.

Mariam Majorem, sub annulo

Piscatoris, die 10 Octobris 1629, Ponti-

anno sptimo.

(Ex Bull. Rom. sub Pi IX.

edito.)

IV.

El Rey.
Presidente y Oidores de la

Quito

Ta

mi Audiencia Real, que reside en la Ciudad de S. Francisco de


Papa Clemente VIH de felice recordacin, concedi al

sabis que la Santidad del

Rey mi

Sor. y Padre, que santa gloria haya, la Bula de la Santa Cruzada de Vivos, Difuntos
Composicin,
para que se publicase y predicase en todos sus Reinos y Seorios, Indias
y
Islas ellos adyacentes, con que la limosna que de ella procediese se gastase en la defensa de

muy

Santo Padre Urbano VIII, que rige y gobierna la Santa


Iglesia Catlica, de nuevo ha confirmado y proragado, y manda que se publique y predique en

la

Santa F. La cual Nuestro

Jas dichas Indias Islas la quinta predicacin de ella, junto con la de Lacticinios,

comenzar despus de acabada

presentar.... salgis y hagis salir los vecimos y

moradores

Fecha en Madrid, 24 de Marzo de 1631

el

(Cedulario de la Audiencia de Quito.

que ha de

Por ende yo os mando que cada y cuando se fuere

la cuarta.

aos.

Tomo

Yo
2",

al

recibimiento y presentacin...

Rey.

pg. 79.)

OBSERVACION.
Por

sla Cdula consta

juntamente con

la

de

la

que

la

Bula de Lacticinios se di por Urbano VIII, v comenz publicarse

Cruzada en stas Amricas.

V.
El Rey.
Presidente y Oidores de mi Audiencia Real, que reside en la Ciudad de S Francisco de Quito.
sabis que la Santitad del Papa Clemente Vlll, de felice recordacin, concedi al Rey mi

Ta

y Padre, que santa gloria haya, la Bula de la Santa Cruzada de Vivos, Difuntos y Compo^
que se publicase y predicase en todos sus Reinos y Seorios Islas ellos adyala cual Nuestro muy Santo Padre, que rige y
centes, para defensa de la santa F Catlica
Sor.

sicion, para

817

SECCION SEGUNDA.

gobierna la Santa Iglesia Catlica, de nuevo ha confirmado y prorogado, y manda que se publique predique en las dichas Indias la cuarta predicacin de la sexta concesin de ella, jun-

y
tamente con la Bula de Lacticinios, que ha de comenzar despus de acabada la tercera
predicacin de la dicha concesin. Por ende yo os

y predicar la dicha Santa Bula, salgis y hagis


1641. Yo el Rey.

mando que cada

salir....

y cuando se fuere presentar

Fecha en Madrid, 10 de Febrero de

(Cedulario de la Audiencia de Quito, tomo 2o, pg. 218.)

OBSERVACION.
Consta por sla Cdula, que aunque
Cruzada en Amrica, no se expeda en

la

Bula de Lacticinios se publicaba juntamente con la de

Roma

bajo

el

mismo

sello ni

con

la

misma

la

fecha.

VI.

El Rey.

Mi

mi Audiencia Real de la Ciudad de Sn.


Ya sabis que la Santidad del Papa Clemente

Presidente de

cia de Quito

Francisco de Quito, de la ProvinVIII, de felice recordacin, conce-

Rey mi Sor. y Padre, que santa gloria haya, la Bula de la Santa Cruzada de Vivos, Difuny Composicin, para que se publicase y predicase en todos sus Reinos y Seoros, Indias
Islas ellos adyacentes para defensa de la santa F Catlica, la cual Nuestro muy Santo

di al
tos

Padre, que rige y gobierna la Santa Iglesia Catlica, de nuevo ha confirmado y prorogado,
y manda que se publique y predique en las dichas Indias la quinta predicacin de la sexta
concesin de ella, juntamente con la Bula de Lacticinios, que ha de comenzar despus de

acabada

la cuarta predicacin

de la dicha concesin. Por ende os encargo y mando. .. Fecha en

Madrid, 26 de diciembre de 1642. Yo el Rey.


(Cedulario de la Audiencia de Quito, tomo 2, pg. 257.)

VIL
PROROGA DE LA BULA DE LACTICINIOS.
Charissimo in Christo Filio nostro Philippo, Regi Catholico.
Innocentius Papa X.

Charissime in Christo Fili noster, salutem et Apostolicam benedictionem.


Alias a felicis recordationis Pi Papa V, Praedecessore nostro (inter cseteras illas gratias,
spirituales et temporales,

memorise Philippo

ad certum tune expressum tempus publicandas et duraturas,

delibus in regnis et

tentibus et ad illa declinantibus,

Romanis

iis

qui certa

muera adimplevissent,

Pontificibus, Praedecessoribus nostris,

concessas, et a diversis

eidem Philippo, ac similis memoria) Phi-

lippo III, etiam Hispaniarum Regi Catholico, genitori tuo, et a felicis recordationis

Papa VIII, Praedecessore

TOM,

I.

clarae

Hispaniarum Regi Catholico, avotuo, ac mnibus et singulis Christifidominiis Hispaniarum et illi adjacentibus, necnon Sardiniae Insula consis-

II,

nostro, per suas ia simili

Urbano

forma Brevis sub die 26 Martii 1624,


102

et

PARTE

818

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4^

die 9 Octobris 1629 expeditas Litteras, Majestati tuse prorogatas) ndultum fuit.ut ipsi carnibus
de consilio utriusque Medici, temporibus jejuniorum, tam quadragesimalium, quam quorum-

eorum libito ovis et lacticiniis vesci possent, ita quod qui carnes non
servata iu cseteris jejunii Ecclesiastici forma, dicto jej uni satisfacerecense-

libet totius anni, ac pro

comedisseiit

(1)

minime comprehendi Patriarchas, Primates, Archiepiscopos, Episcopos eque

rentur,

alios

eque quaslibet Regulares personas, atque ex ssecularibus eas, quse in


Presbyteratus Ordine constitatse essent, quoad quadragesiraalia jejunia; illis autem exceptis.
Inferiores Prselatos,

omnes

prsefatos,

prseterquam Insularum prsedictarum ncolas, etiam ovis et lacticiniis vesci


voluit etiam quemcumquc Ecclesiasticum vel ssecularem, qui eam

posse, ut supra, concessit

gratiam fuisset assecutus

ea

minime posse

expeditis Litteris,

quarum omnium

et

Hispaniarum Regna,

uti extra ipsa

prout in diversis Pii Praedecessoris tam sub plumbo

quam

in simili

et alias,

forma Brevis desuper

singularum tenores pro expressis idem Urbanus Prsede-

cessor haberi voluit, plenius continetur.

Qui deinde Urbanus Praedecessor

2.

spirituali consolationi

Patriarcharum, Primatum,

Archiepiscoporum, Episcoporum aliorumque Inferiorum Prselatorum et Prsesbyterorum Saecularium prsedictorum benigne consulere volens, supplicationibus etiam Majestatis tuse nomine
super hoc humiliter porrectis inclinatus, Venerabilibus Fratribus Patriarchis, Primatibus,
Archiepiscopis, Episcopis et aliis Inferioribus Prselatis, necnon Clericis et Presbyteris Saecularibus praedictis tantum, ut ad sexennium tune

mada tamen

licite valeant,

Apostlica auctoritate indulsit; praedictumque Indultum et sexennium praefa-

tum, postea ad aliad sexennium a


gavit, et

proximum quadragesimali tempere (Hebd-

Majori excepta) ovis similiter et lacticiniis pro eorum libito uti et vesci, libere et

ultimo dicti sexennii computandum extendit et proro-

fine

certum tune expressum praefatarum gratiarum Exequutorem et Commissarium

constituit et deputavit, et alias, prout in diversis Urbani Praedecessoris, sub

3 Maji 1634,

et

2 Februarii 1639 respective desuper expeditis in simili forma Brevis

quarum tenores praesentibus pro expressis haberi volumus, plenius continetur.


3. Nunc vero, nos eosdem Praelatos et Presbyteros Saeculares dumtaxat amplioribus
bus

et gratiis prosequi volentes, supplicationibus

hoc humiliter porrectis

inclinati,

fecit,

datum

die

Litteris,

favori-

etiam Majestatis tuae nomine Nobis super

Indultum hujusmodi ad sexennium ultim prorogaium ad

aliud sexennium a fine ultimi sexennii

tium, extendimus et prorogamus

computandum, Apostlica

ac

Venerabilera Fratrem

Damascenum, praefatarum gratiarum Executorem


praedictis facimus, constituimus et

et

auctoritate, tenore praesen-

Antonium

Commissarium

deputamus, decernentes irritum

Archiepiscopum

auctoritate et tenore

et inane

quidquid secas

super his a quoquam, quavis auctoritate, scienter vel ignoranter, contigerit attentari.

Non obstantibus Litteris praedictis


Datum Romae, apud S. Petrum, sub annulo

4.

nostri

Piscatoris, die 2 Januarii 1645, Pontificatus

anno primo.

(ExBuU.Rom. sub Pi IX

edito).

VIII.

El Rey.

Mi

Presidente de

m Audiencia Real de

la

Ciudad de S. Francisco de Quito

Ya

sabis que

la

Santidad del Papa Clemente VIII, de felice recordacin, concedi al Rey mi Sor. y Padre

la

Bula de

(1)

la

Santa Cruzada de Vivos, Difuntos y Composicin, para quo se publicase y predi-

Supra ademptum est non. {Ex Bullar. Pii IX).

SECCION

SKGUNDA.

819

case en todos sus Reinos y Seoros, Indias Islas ellos adyacentes, para defensa de la Santa

F Catlica, la cual Nuestro muy Santo Padre, qui rige y gobierna la Santa Iglesia Catlica,
de nuevo ha confirmado y prorogado, y manda que se publique en las dichas Indias la sexta
y ltima predicacin de la sexta concesin de ella, juntamente con la Bula de Lacticinos, que
ha de comenzar despus de acabada

la quinta predicacin de la dicha concesin.

Yo

encargo y mando.... Fecha en Zaragoza, 29 de Abril de 1645.

Por ende os

Rey.

el

(Cedulario de la Audiencia de Quito, tomo 2", pg. 284.)

IX.

SE CONCEDE EL INDULTO DE PODER COMER CARNE LOS SABADOS, QUE NO SEAN DIAS DE

AYUNO, A LOS REINOS DE CASTILLA Y DE LEON, INDIAS.


Benedictus Papa XIV.
Venerabilis Frater, Salutem et Apostolicam Benedictionem.

Jampridem a Dilecto

Filio Nostro, Trojano Sanctse

nuncupato.pro parte Charissimi in Christo

Romanee

Filii nostri Philippi,

Ecclesiae Cardinal!

Aquaviva

Hispaniarum Regis Catholici,

supplicatm Nobis fuit, ut Regnis Castellse, Legionis, atque Indiarum, in quibus veteri consuetudine licet edere partes extremas animaliura, pedes nempe, alas, colla atque intestina die
Sabbati per totius anni spatium, non tamen diebus Sabbati per Quadragesimam occurrentibus,

aut

cum jejunium

praecipitur. Apostlica

reliquas etiam partes ipsorum

consuevit
vetitas

Ea

vero causa potissimum in

animalium partes

auctoritate

licentiam et facultatem impertiremur,

animalium Sabbato edendi,

mdium

uti

ferebatur,

satis accurate ac diligenter secernere

cibum permittuntur, idque molestos scrupulos ac dubietates

1.

Quapropter opinionem

b.

m. Ludovici, dum

viveret,

nalis Bellugse nuncupati exquisivimus, qui sententiam


vit,

suam

in

liceret pedes, alas, et colla

nullum

hebdomade diebus

fieri

difficile esse

a reliquis partibus, quse in

animis Fidelium excitare.

Sanctse

Remanse

Ecclesia; Cardi-

scripto exaratam Nobis declara-

nerape in Regnis Castellse, Legionis et Indiarum, veterera

simplicibus, id est, quibus

tiae,

cateris

arduum prorsus ac

morem

jejunii aut Quadragesimse

obtinuisse, ut Sabbatis

prseceptum indicitur, edere

animalium eadem tamen facltate carero Regna Aragoniae, Valen;

Majoriae, Minoricse, et Principatum Catalaunise, quibus in locis temperantia a carnibus

eodem pacto per Sabbatum, quo per


mavit eo rem devenisse, adeoque
locis,

dies Veneris observatur.

sollicitos et anxios esse

Tndem idem

Cardinalis affir-

popules oranes, qui versantur in

illis

ubi partibus extremis animalium vesci solummodo, reliquis autem abstinere debent, ut

necessarium duxerit elargiri licentiam et facultatem, quse a memrate Cardinali Aquaviva,


uti,

dictum

est,

petebatur.

2. Consilio tanti Cardinalis,

doctrinam et

quem Nos semper maximi fecimus ob singularem

pietatem,

rerum Hispaniarum cognitionem, acquiescere tutissime poteraraus; sed cum

nulla diligentia supervacnea judicari deberet in hoc gravissimo negocio, in quo disciplina

nimisrelaxari, et prava) consuetudini nova superaddi videbatur ab institutis Ecclesiaj prorsus


aliena, aliorum

pariter in

hac re sententias requisiviinus. Itaque

postquam

certi

facti

sumas, Episcopos et Viros Ecclesiasticos Hispanos, sapientia) ac pietatis laude insignes, qui
in

Hispania degunt, in hanc opinionem convenire omnes, non modo utile sed necessarium esse,

populis, quos antea

uominavimus,

elargiri

licentiam et facultatem, ut non solum quibusdam

PARTE

820

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

partibus animalium, sed mnibus libere ad

quam id

liceat, illud necessario consequi,

bietates adducantur, cseteri vero, qui

mensam

ut

illi,

parum de

utantur per Sabbata Simplicia ; et

Ecclesiae disciplina solliciti sunt,

sime atque injurise contemnant; rem etiam universam


hic Eomse

Ac priraum

3.
bati,

examinandam proposuimus Nosque


in

quemadmodum

mentem

tot alise

gione consueverunt. At

Adrianus

ipsum

apertis-

prseclaris Theologis doctisque

venit integrara abstinentiam a carnibus indicere per dies Sab-

Nationes et plura quoque Hispaniarum loca facer magna

Nos (omittimus hic

recensere, qualiscumque

tum

sit,

pania carnes apponerentur die Sabbati, sicuti in Grsecia

coepisse arbitrantur,

fieri solebat),

reli-

illorum opinionem,

Egilam Toleti Archiepiscopum vehementer objurgavit, eo quod

I.

viris

accurato studio perpendimus.

ipsi

qui hanc consuetudinem edendi postremas animalium partes


fel. rec.

nequ-

si

qui Deumtiment.in mximas angustias ac du-

cum

in His-

Nos inquam, permoti

quam

exemplo Sancti Gregorii VII, Praedecessoris itidem

nostri, qui potius adraonens,

piens, hortatus est Christianos, ut Sabbati diebus

a carnibus abstinerent, nisi forte solemne

aliquod festum iisdem diebus celebraretur


soris sirailiter nostri, qui

adducti pariter exemplo Innocentii

III,

praeci-

Praedeces-

hujusce consuetudinis plurimum rationem habuit, insuper expenden-

tes doctrinara Sancti Antonini

aliorumque prsestantium Theologorura,

nempe

illos

lethali

culpse obnoxios esse, qui die Sabbati absque legitima causa vescantur carnibus, nisiin iis locis,

ubi consuetudo contraria fuerit

postremo illud animo cogitantes, non solum

in Hispania, sed

etiam in quibusdam Galliae Dicecesibus, veteri instituto, carnis esum permitti in Sabbatis, quae
nter diera

perducti,

Natalem Doraini ac Festum

primum

maximam

cientes

consilium, quod in

iis

inquam,

his,

causis

si

consuetudinem diuturnitate temporis

populis, quibus edere postremas

animalium partes permittitur.

Post hoc consilium, aliud Nobis occurrit, nempe veterem consuetudinem ab ea, quae

4.

recentior est, secernere, sive,

extremas animaliura in

quod idem prorsus

mensam

ritate nostra praescribere,

est,

solum indulgere ut intestina

alTerantur, uti consuetudo

jamdudum

et partes

tenuit, ac simul aucto-

ne reliquse partes animalium in cibura sumantur

sed huic sen-

magnopereadversanturea, quaesuperius commemoravimus, nempe dubietates molestique

scrupulrPidelium ex una parte, et ex altera comtemptus abstinentise,


illi,

venerat, deposuimus, facili conjectura perspi-

difiicultatem, quse futura erat,

confirmatam abrogaremus

tentiae

Purificationis interjiciuntur

mentem

qui Divino timore

parum ducuntur

quae

cum

ita se

quam

facile negligerent

habeant, solum supererat facultatem

ut diebus simplicis Sabbati, non vero Quadragesiraae, carnes absque

largiri,

permittantur

siquidem hoc pacto ratio habetur humanae

uUo discrimine

fragilitatis ac tenuitatis, pii Fideles

ab orani sollicitudine metuque eripiuntur, ac postremura plurimis scandalis aditus intercluditur.

5.

Qua de

causa, morera gerentes voluntati ejusdera Philippi Regis Catholici, et obsecun-

dantes vehementi studio tot virorum, qui in Hispania commendatione pietatis excellunt,
Fraternitati Tuae per praesentes

committimus

tlica auctoritate, permitas et indulgeas,

et

raandamus, ut nostro nomine nostraque Apos-

ut in Regnis Castellae, Legionis atque Indiarum,

per dies Sabbati (quibus taraen eque abstinentia consueta Quadragesimse, eque aliud jejuniura praecipitur) quibuslibet animalium partibus Fideles vescantur

adjicimus,

jamdudum
sita, et

nempe

si

eam

vero conditionem

consuetudo hujusmodi postremas animalium partes edendi diebus Sabbati,

in iisdem

Regnis invaluerit, et a veritate aliena minirae sint pericula Nobis exp-

ipsa certo subeunda videantur,

si

carnium esus ad certas animalium partes solum

redigatur. Interea Apostolicam Benedictionem tibi Venerabilis Frater, peramanter impertimur.

Datum Romae, apud Sanctam Mariam


1745, Pontifictus nostri anno quinto.

(Ex BuUario Romano).

Majorera, sub annulo Piscatoria, die 23 Januarii

SECCION SEGUNDA.

8'il

RESUMEN.
Habia suplicado

el

Cardenal Aquaviva, por parte del Rey de Espaa,

costumbre antigua en

los

Reinos de

de Len Indias comer

Castilla,

animales, saber, las patas, alas, pescuezo intestinos en

en los ayunos de

la Iglesia

como

en dichos Reinos,

dems dias de

Santa Sede, que, siendo


partes extremas de los

Sbados del ano, excepto en Cuaresma,

la

se dignara dispensar que se comiesen las

se acostumbra en los

la

las

semana

la

dems partes de
por ser

muy

los animales

difcil

distinguir

en ste punto los manjares permitidos de los prohibidos, de donde resultaban muchos escrpulos y
anxiedades.

Sobre stas preces se pidi informe

2.

cido sta costumbre,

cual

la

sin

al

Eminentsimo Cardenal Belluga,

que en

escrito su parecer, declarando ser cierto

embargo no

los

existia

en

abstinencia de los Sbados igualmente

la

de los Viernes; manifestando tambin que los escrpulos y anxiedades haban llegado

la

punto en aquellos pueblos, donde se permita solamente


se obftgata la abstinencia de las

riormente solicitado por

No

3.

cual present por

Reino de Aragn, Valencia, Mallorca,

el

Menorca y Principado de Catalua, en donde se observaba


que

el

Reinos de Castilla, Len Indias habia prevale-

bast

e!

el

dems

partes,

tal

uso de las mencionadas extremidades y

el

que crea ser necesario conceder

el

Indulto ante-

Cardenal Aquaviva.

parecer de ste Cardenal tan docto instruido en las costumbres de Espaa, sino

que para un negocio tan grave como ste, pidi


insignes del Reino de Espaa

el

Pontfice ol parecer de los

y convinieron todos, no solo en

la utilidad,

Obispos y varones

sino en

la

necesidad de

ste Indulto, para quitar las anxiedades y escrpulos de los timoratos, y evitar la violacin y el des-

precio de los

hombres mnos

3.

Mas

mente

el

Despus de los dichos pareceres, examinaron sta cuestin

religiosos.

Tologos ms esclarecidos, y

los

todava no se satisfizo

el

mismo

el

Padre Santo con esto, y

Pontfice,

con gran cuidado y diligencia.


vino

le

al

pensamiento negar absoluta-

Indulto, que se pedia, obligando la abstinencia de los Sbados,

punto, y apoyado en

como

se practica en tantas

Espaa; poro despus, reflexionando ms y ms sobre esto

otras naciones y en algunos lugares de

ejemplo de S. Gregorio VII, que amonestando, ms bien que mandando,

el

aconsejaba los Feles se abstuviesen de carne en los Sbados, no ser que en ellos cayese alguna
fiesta

solemne; guiado igualmente con

tumbre

y siguiendo asimismo

la

ejemplo de Inocencio

el

III,

que hizo mucho caso de

doctrina de S. Anlonino y otros Telogos eminentes

que estn sujetos culpa grave los que sin legtima causa

comen carnes en Sbado

ubi consuetudo contraria fueril; recapacitando por otra parte,

la

cos-

a saber,

nisi in s locis,

que no solo en Espaa, sino en algunas

Dicesis de Francia veleri instituto se permite la carne en los Sbados, que median entre la Natividad
del

Seor y

tumbre

la fiesta

de

Purificacin

la

conjeturando por ltimo las dificultades de abrogar una cos-

que habia prevalecido por tanto tiempo

mud de consejo

el

Santo Padre, y desisti de

negar ste Indulto.

Pero todava se

le

ocurri

al Pontfice

otro medio,

saber, separar la costumbre antigua de la

reciente, permitiendo las partes extremas y prohibiendo las otras


ste termino

medio

los referidos escrpulos

de los buenos, y

restaba sino conceder el Indulto, mirando as

la

mas, conociendo que se oponan

la

infraccin de los no piadosos, no

quietud de los Feles, y evitando

la

ocasin do

muchos escndalos.

iW

lo cual,

accediendo

de Espaa, da comisin
Apostlica, indulte los

sean de Cuaresma,

ni

la splica del

Rey

Catlico

los votos de tantos varones esclarecidos

Primado de Toledo, para que en nombre de su Santidad, y por autoridad


Reinos de Castilla, de Len y de Indias, para que en los Sbados, que no

al

de ayuno durante

el

ano,

coman

los Filos carne

de cualquiera parle do los ani-

PARTE

822

<a

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

males. Con sta condicin sin embargo

saber,

que

dicha costumbre haya prevalecido por

la

tiempo, y sean verdaderos los peligros que se seguiran,


dicho.

si

se obligase

la

abstinencia en

mucho

el

modo

Dado en 23 de Enero de 1745.

X.

SE HACEN ALGUNAS DECLARACIONES SOBRE LA OBSERVANCIA DEL AYUNO PARA LOS


FIELES DE LAS INDIAS, Y SE REPRODUCEN Y

MANDAN OBSERVAR OTRAS

CONSTITU-

CIONES APOSTOLICAS ANTERIORES, ACERCA DE ESTA MISMA MATERIA.

Clemens Episcopus, Servus Servorum Dei.

perpetuam

rei

memoriam.

ab omnipotenti Deo, qiiimirabili dispositione infirma

1. niversalis Ecclesia? cura

hurailitati Nostrae

Ad

commissa, inter esetera

Nostri

ofiBcii

muera

exigit prsecipue, ut

eligit,

ad remo-

tissimas Catholici Orbis regiones, earumque Prsesules in partem sollicitudinis Nostrse vocatos

aliquando conversi, eos in exequendo pastorali debito confirmaremus,


et robur, ut ipsi subditos Fideles
tet,

doctrina,

animumque

illis

addamus

qua eos ad Eternam salutem informar! opor-

plene instruant, et ea, quse ab Apostlica Sede circa Ecclesiasticorum prseceptorum

observantiam prodiere judicia,

omni

2.

Nuper siquidem

illis

annunciari sedulo studeant.

dilectus Filius, Magister

Thomas Azpuru, unus

ex Auditorii causarum

Palatii Nostri Apostolici Auditoribus, et Cappellanus Familiarisque Noster,

Charissimi in

Christo Filii nostri Caroli, Hispaniarum Indiarumque Regis Catholici, nomine Nobis exposuit,
eas cannicas sanctiones et declarationes adversus abusus, qui circa jejunii Quadragesimalis

observantiam irrepserant, ac insuper ipsius jejunii disciplina conservanda, et dispensatiouibus


concedendis, earumque usu ab Apostlica Sede hactenus editas in amplissimis Indiarum

subjectarum partibus minime fuisse publicatas, valdeque optabile


redactas, novis Nostris complecteremur Litteris
tlica

Sede elargita

fuit,

pariter, ut,

verbi Dei concionatores

fuit,

Doctrinam edoceant,

illi

ordinem

quseque alias ex urgentibus causis ab Apos-

parem dispensandi facultatem

deremus atque instauraremus

tum

foro, ut illas in

in regione

quemadmodum

ibidem

sibi subjecta conce-

a Prsedecessoribus Nostris demanda-

animarumque Rectores palam

in

Ecclesiis Christianam

et Evangelicse veritatis institutiones explicent.

3. Quare nos, qui religiosi pilque Regis admirabilem erga subditas sibi gentes vigilantiam
et

zelum

summum

petitioni, et

Et quoniam

laudibus mrito prosequi non desistimus, nulla interposita mora, et

illius

supremi Nostri Pontificatus muneri plene cumulateque ducimus satisfaciendum.


felicis

record. Benedictus

Papa XIV, immediatus Prsedecessor Noster, ab sui


quarum duse

Pontificatus primordio, et subinde juxta opportunitates, tribus suis Litteris,


encyclicae sunt,

nedum abusibus adversus jejunii Quadragesimalis observationem invectis


verum etiam aliqua dubia, tum circa unicam diebus jejunii comestionem ab

providere sategit,

mnibus

iis

etiam, quibus ob justas causas esus carnium et ovorum permissus foret, servan-

dam, tum super debito non commiscendi epulas

declaravit,

Nosque pariter per smiles Nostras


Cum in eis abunde proscriptis

Litteras alias obortas prajvaricationes eliminare curavimus.

abusibus Catholicae Ecclesise tradatur disciplina, dubitationesque sublatye comperiantur, satius


esse arbitramur Litteras
dicti

XIV

tanis,

easdem hisce novis

talis est, videlicet

Archiepiscopis

inserere.

Tenor priorum Litterarum Bene-

Venerabilibus Fratribus, Patriarchis,

et Episcopis Universis

Primatibus, Metropoli-

gratiam et communionem Sedis Apostolice

SECCION SEGUNDA.
habentibus, Benedictns

Papa XIV. Venerabiles

Fratres, salutem

nem. Non ambigimiis, Venerabiles Fratres, quin

notum

sit,

823

et Apostolicara benedictio-

iiniversis Catholicse Religionis

cultoribus

a tota per Christiaiium Orbera Ecclesia inter praccipua Orthodoxoe disciplina capita

perpetuo annumeratum retineri Qnadragesimale jejunium, quod olim in Lege et Prophetis


primitus adumbratum, ipsius Domini Nostri Jesu Christi exemplo veluti consecratum, ab
Apostolis traditum, a Sacris Canonibus ubique prKscriptiim, et
ipso sui primordio

reteutum ct observatuin

ab Universali Ecclesia ab

Hoc nirairum, ut

est.

vetcres tradidere Patres,

Nobis quotidie peccautibus, communis pcenitentise constituto remedio per consortium Crucis
Christi, Nos etiam aliquid in eo, quod ipse propter Nos prastitit, agimus, simulque ad recolenda sacratiora Redemptionis Nostrse Mysteria, quse per Dominicse Passionis ac Resurrectionis

memoriam Quadragesimali potissimum tempere solemnius

celebratur purificatis jejunio cor-

poribus et animis, dignius paramur. Hoc, veluti nostrse militise tessera, ab inimicis Crucis
Christi secernimur, flagella Divinse ultionis avertimus, et Ccelesti prsesidio in dies adversus

principes tenebrarum

munimur

hoc despectui habito, non contemnendum Divinse glorise

detrimeutum, non leve Catholicse Religioni dedecus, nec dubium auimabus Christifidelium
periculum oboritur

nec aliunde populis calamitates, Rebusque publicis et privatis cladem

exitiumque importatum esse constat. 1. Ab hac vero nsita inhserentique in omnium Catholicorum hominum animis, de sacratissima Quadragesima aliisque diebus jejunio consecratis,
persuasione et reverentia,

quam

aliena,

quam

discors,

quam absona

sit

hodierna jejunantiura

consuetudo, quantum ab ipsa jejuniorum institutione et servata semper ubique et ab mnibus


disciplina

quam

sorum mores

Nos

longissime distet, vos, Venerabiles Fratres, qui Populorum curse vestrsecommis-

et usus prob nostis, pro singular! sapientia vestra, prse cseteris clarius intelligitis.

sane, quibus in hac sublimi Apostolicse procurationis specula constitutis, undique gentiura

nuncii afferuntur,lacrymis satis deplorare non possumus augustissimam Quadragesimalis jejunii

observantiam,ob nimiam,nullis legitimis urgentibus causis, ubique indiscriminatim dispensandi


facilitatem plae sublatam esse.ita ut Orthodoxse

quidem Religionis Cultores mrito querantur,

Hseresum vero sectatores illudant et exultent. Perniciosse huic corruptelse plurimorum insuper licentiam adjunctam esse graviter dolemus, quse usque adeo invaluit, ut nulla Apostolici
instituti sacratissiraique prsecepti habita ratione,

dem

jejuniorum tempere palam et impune ab

agitentur conviva et epulai interdictae promiscu inferantur. 2. Eapropter,

angoribus urgeamur, cum Fraternitatibus vestris comnon possuraus quin pro injuncto Nobis supremo Sacrosancti Apostolatus

dum quibus

curis, soUicitudinibus et

municamus,

ita facer

officio, et

iis-

quemadmo-

ardentissimum Fraternitatum vestrarum zelum ad opportunum hisce malis adhiben-

dum remedium

excitemus, et ad congruentes hujusraodi abnsibus penitus extirpandis leges

prsescribendas meditemur. Interea, Venerabiles Fratres,


considerantes, nihil

Deo

gaudium

et corona nostra,

Nobiscum

acceptius, nihil pastorali ministerio Nostro dignius, nihil gregibus

curse Nostrse commissis utilius,

quam

ut verbo et exemplo prseeuntes, Christifideles ad

tam

salutarem Christianoe pcenitentise et pietatis esercitationem alacrius suscipiendam, constantissime retinendam, et ea, qua instituta fuit, disciplina peragendam vehementius inflamme-

mus omni
;

opera atque industria studeamus, ut Fideles populi in conspectu Dei per austeriorera

jejuniorum observantium tales permaneant, quales in ipso Paschali festo dignum est inveniri.
3. Debitum igitur paternse uniuscujusque vestrum sedulitatis et charitatis officium jure
postulat, ut mnibus notum faciatis et annuntietis, nemini quidem sine legitima causa, et
de utriusque Medici consilio, multitudini vero, veluti populo, aut

minatim

integrae, nonnisi

statuta prsescriptis,

cum

civitati,

aut genti indiscri-

gravissima et urgente necessitate, et in casibus per sacra Cauonum


debita Apostolicse hujus Sancta; Sedis reverentia, a Quadragesimali

PARTE

824

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4a

jejunio dispensationem toties, qiioties opus

usurpandam, nec superbe

fuerit,

concedendam, nec audacter fidenterque

et arroganter ab Ecclesia, sicut alicubi in

more positum

esse acce-

pimus, esse postulandam. 4. Gravissiraam vero urgentemque necessitatem etsi non est cur
Vobis explicemus ; nolumus tamen Vos ignorare, cum hii jusmodi necessitate et servandam esse

potissimum unicam comestionem, sicut alias hic Komae, ac Nos

ipsi

hoc anno urgentibus

causis dispensantes expresse praescripsimus, et licitas atque interdictas epulas promiscu

minime apponendas
pertienda,

redditura

si

iri

secus

quemadmodura de ejusmodi indulgentia tara caute imNos persuasum habemus, districtam Supremo Divino Judici
conscientiam uniuscujusque Vestrum onerandam esse duciraus

esse. 5. Porro,
fieret,

rationem, ita

insimulque Fraternitates Vestras rogamus, et in Domino exhortantes, obsecramus, ut populos,


qui

communem omnium

Christifidelium pcenitentiam ac disciplinara servare nequeant, com-

monere

satagatis, ne per alia pietatis opera, ut sua cuique devotis suggeret,

expiare,

etDeo

satisfacere negligant;

peccata sua

quinimo sanandis vulneribus, quibus humana infirmitas

sauciatur, diligentem adhibere studeant curationera, ut culpas de raundano pulvere contractas,

dura casta jejunia decoquere non possunt, pia opera, orationura suffragia et eleemosynse

muera redimant. Interim solatium

et

levamen non leve mcerori Nostro a pastorali vigilantia


Nobis pollicentes Apostolicam benedictionem cum

et charitate vestra prsestolantes, ac certo

ubere coelestium charisraatum copia conjunctam, in eosdem populos vestros redundaturam,


Vobis, Venerabiles Fratres,

transumptis, sive
sigillo personse

peramanter irapertimur.

exemplis, etiara impressis,

manu

6.

Volumus

antera, ut praesentium

alicujus Notarii publici subscriptis, et

in dignitate Ecclesiastica constitutae munitis,

adhibeatur, quse prsesentibus adhiberetur et adlberi posset,

eadem prorsus ubique

fides

forent exhibitse vel ostensae.

si

Datura Rorase, apud Sanctam Mariam Majorera, sub annulo Piscatoris, die trigesiraa, raensis
Maji, raillesirao septingentsimo quadragesimo primo, Pontificatus nostri anno

Sequuntur secundse

Venerabilibus Fratribus Patriarchis

Episcopis universis gratiam et

Primatibus

communionem

Papa XIV. Venerabiles Fratres, salutem

et

salis Ecciesise procuratione, meritis licet

dantiam, ut Orthodoxse Fidei assertores,

Metropolitanis

Sedis Apostolicse

Archiepiscopis

et

Apostolicam benedictionem. In suprema univer-

imparibus, per ineffabilem Divinae bonitatis abun-

sic

etiam Ecclesiaticse disciplinas custcdes ac vindices

capita seraper et ubique ab ipso Ecclesise exordio

numeratum

disciplinae

nemo ex Catholicis inficiatur,


quantum benedicente Domino

esse

ab hodierna jejunantium corruptela vindicare, et in pristinara,


fieri possit,

habentibus, Benedictas

Quadragesimale praesertim jejunium, quod inter prsecipua Orthodoxae

constituti,

primo.

Litterse.

observantiam revocare cupientes, per alias Nostras in

siraili

forma Brevis Litteras

ad Fraternitates Vestras, die 30 proxime elapsi raensis Maji currentis anni datas, eximium
Fraternitatum Vestrarum zelura excitandum curavimus, ut adlaborare studeretis, ne in hac
parte et optatum Apostlicas Nostrae sollicitudinis angoribus levamen, et salutare abolendas
sacratissimi jejunii corruptelae remediura deesset. Quoniara
tatiSi quae

autem paternae

novit imbecillitates infirraorura sustinere, atque etiam

cum

Pontificiae chari-

infirmantibus infirman,

non immemores, quemadmodura a jejunio aliquando, legitima causa, aut gravissima urgentique
necessitate exigente, dispensandum esse ex Apostlica benignitate censuiraus, ita inter caetera
praescripsimus unicam comestionem servandam, et licitas atque interdictas epulas
esse apponendas.

1.

Hinc factura

esse accepimus,

hominibus a Christiana poinitentia durataxat abhorrentibu dignas


persuadeant, unicam potissimura comestionem

minirae apponi deber

quum

minime

quod non defuerint, qui per huraanas

servari,

illationes sibi

et

aliisque

atque epulas licitas et interdictas

multitudini quidera indiscrirainatim ob urgentem gravissi-

SECCION SEGUNDA.

825

necessitatem, non vero singulis ob legitimara causara, et de utriusque Medici consilio

mamque

dispensatur. 2. Qiiam sane persuasionem a sententia Nostra alienara, ut ex oranium animis


penitiis evellamus,

Nos quibuscumque, quacumque occasione,

natim ob urgentem

gravissimamque necessitatem, sive singulis ob legitimara causara, et de

dummodo

utriusque Medici consilio,

sive multitudini indiscrimi-

nulla certa et periculosa affectse valetudinis ratio

intercedat, et aliter fieri necessario exigat, in Quadragesimse aliisque anni

diebus, quibus carnium,

ovorum

mnibus omnino, nemine excepto, unicam comestionem servandam,

minime

dictas epulas

temporibus, et

et lacticiniorum esus est prohibitus, dispensari contigerit,

esse apponendas, tenore prsesentium, declaramus et edicimus,

admodura per singulas Nostras

in pari

ab

et illicitas atque inter-

quem-

forma Brevis Litteras singulis utriusque sexus Christi-

fidelibus ob corporis infirmitates, quibus obnoxii reperiuntur, in sacratissima

Quadragesima

aliisque jejunio consecratis diebus vescendi prohibitis licentiam dantes, unicuique expresse
praescribiraus atque prsecipimus. 3.

Eapropter Praternitates

Vestras rogamus atque in

Doraino obsecraraus, ut popules vestrse curse coramissos ad tara opportunum sanandis vulneribus. quibus per

humanara

infirraitatera quisque sauciatur,

sanctissirai jejunii

remediura

adhibendura cohortantes, sedulo ac paterno moneatis, rem agi non quidem exiguara,

alacriter

sed longe gravissiraam de observando sustinendoque jejunio, purificandis anirais

busque

In

salutari.

spem

corpori-

igitur illos erigite coelestiura prsemiorura, quibus assequendis

non

sunt condignse passiones hujus temporis, imo leve ac momentaneum, non tribulationis, sed
raodicae abstinentise nostrae, incoraraodura,

mnibus

se abstinent, qui in

raagnum

pondus operatur in

glorise

ccelis.

agone contendunt, ut corruptibilera coronara accipiant

Ab

pudeat

tara imbelles ac delicatos Christianse railitise railites refugientes a consortio Crucis Christi, qui

coronara legitime certantibus propositara sperare prsecepit incorruptara


et pignus, Fraternitatibus Vestris

ad cujus auspicium

Apostolicam benedictiouem, iisdem etiam populis vestris

Nostro nomine impertiendara, peramanter elargimur. 4. Volumus antera ut presentium


transumptis, sive exeraplis, etiam impressis,
sigillo

manu

alicujus Notarii publici subscriptis, et

personas in Ecclesiastica dignitate constitutae munitis,

qus

adhibeatur,

praesentibus adhiberetur et adhiberi posset,

si

eadem prorsus ubique

fides

foreut exhibitse vel ostensae.

Datura Rorase, apud Sanctam Mariam Majorera, sub annulo Piscatoris, die 22 Mensis Augusti
1741, Pontiflcatus nostri anuo secundo.
Tertiae deraura sic se habent
Venerabili Fratri. Archiepiscopo Corapostellap, Benedictus

Papa XIV. Venerabilis Frater,

salutem et Apostolicam benedictionem. Si Fratevnitas tna secura reputabit quot gravissimis


et maxirais curis

Nos

prorsus

propemodura obruaraur, quantumque hoc

prsesertira difficillimo

tempere

teneat imposita tenuitati Nostrae sollicitudo omniura Ecclesiarum, non sane

mirabitur tara diu sibi procrastinatura fuisse responsum ad eas

litteras,

quibus Apostlica

auctoritate dissolvendas rgasti obortas in Hispania disputationes aliquas e duabus Nostris


Epistolis ad

legtimos
in

omnes Episcopos superioris Anni 1741, 30 Maji

fiues

montera veniet cogitare de siugulari Nostro

unde Nos immensa


salutis opera
1.

Nobis

et

coercuimus invalescentem Ecclesiastici jejunii

licet

Nostram

Quamquam

rerum mole

in Religiosissimam

22 Augusti, quibus intra


relaxationera.

Potius tibi

Hispanara Ecclesiara amoro,

atigatos ad expediendura sibi in

omui sua

perplexitate

praesto habet.

igitur,

dura praenunciatas Constitutiones edidiraus, non aliud prepositura

fuerit ac refrsenare paucorura nimis ingenio

opinionura novitate gaudent,

fidentium Theologorum licentiam, qui

nec otium nec animus Nobis fuerit definir quidquid subtili

indagatione deduci posit ex proposita a Nobis jejunandi regula, taraea eximia paterna chari-

TOM.

I.

103

tate

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4a

PARTE

complectimur adeo observantissimos Romanse Sedis Hispanos, tantique facimus obsecra-

tiones tuas, ut occurrere anxietati vestra libenter adjecerimus

animum,

et

Nos

ipsi qusestiones

a te propositas dirimendas constituerimus.


Sic

autem

se

habent

I.

trum

quse in antedictis Nostris Litteris in forma Brevis de nica

comestione, et de epulis non permiscendis perscribuntur, sub gravi etiam prsecepto prohibean-

tur? Respondemus :concedentes facultatem vescendi carnibus tmpora vetito, sub gravi teneri

easdem facultates non


in

diem comestionis

aliter dar,

quam geminis

hisce adjectis conditionibus, videlicet

non permiscendarum epularum

et

uniese

eos vero, qui hujusmodi facultatibus

utuntur, sub gravi ad binas ipsas conditiones implendas obligari

An

II.

quibus concessum

si,

est vesci carnibus, possiut in vespertina refectiuncula eaquantitate carnis vesci, quae jejunan-

tibus permittitur ?

Respondemus

non

licere

sed opus habere eo cibo eaque uti potione,

quibus utuntur homines jejunantes rectse meticulosse conscientie

An

III.

qui jejunii tempore

horam jejunantibus praescriptam


servare opus habeant? Edicimus observandam lis esse: IV. Qusenam sint epulse licitse, quae
vetantur cum interdictis conjungi? Respondemus, epulas licitas pro iis, quibus permissum
vesci carnibus permittuntur, et nica comestione uti debent,

est carnes

comedero, esse carnes ipsas; epulas interdictas esse pisces, adeoque utrumque

simul adhiberi non posse

tamen edeudis non interdicuntur

piscibus

facultas adhibendi ova et lacticinia

V.

An

quibus datur tantum

ii,

prseceptum de utroque epularum non miscendo

dies

queque Dominicos Quadragesimales complectatur? Affirmatur complecti

hfic

lex ad eos

cribiraus

queque pertineat, qui ex Bulla Cruciatae edere possunt ova

gratiosum Cruciatse Diploma

quare qui eo gaudent,

Quadragesimam

responso expressis

et

tenorem

illius

VII.

cum

et considrate

stricte

trum memrala do

prsecepta urgeant

utrumque praeceptum,

Respondetur urgere extra Quadragesimam

illud, scilicet unicae comestionis,

Res-

caveant autem neinani quapiam excusatione sese

solutos esse arbitrentur praescriptis ibi legibus

extra

trum

Apostolicis statutum esse, quod respiciat

nihil in prsenunciatis Nostris Litteris

perpendant, ex ejusque sententia se gerant

VI.

et lacticinia.

reliquis legibus in secundo et tertio ad haec postulata

alterum non permiscendi epulas

cum

licitas

interdictis, ut in quarto

postlate definitum est.


2.

Habes, Venerabilis Frater, penitus explicatum quidquid apud vos ex Nostris saepius

nuncupatis Apostolicis Litteris dubitationem


consilium

attiilisse scribis,

tuum interrogando Supremae Romana

qua quidera

in re

laudavimus

Sedis, ut libero et non vacillanti gressu ad

oves sana doctrina imbuendas incedere Pastores queant, in istoque tuo suscepto consilio agno-

vimus Hispanam Religionem

nihil sibi tutum, nisi e Divi Petri

tem; qua splendidissima gloria tantum noraen

Cathedra acceptum reputan-

fructum flispania

et incorruptae Fidei

sibi

peperit.
3.

Cavendum autem

plurimum ad

vobis est (idque

copi et Inquisitoris geris praecipuura

munus),

te pertinet, qui illustris

Archiepis-

ne in expendendis Apostolicae Sedis Constitutio-

nibus, pro nimia exhaurieudi argumenti sollicitudine,

nuUus

fiat

disserendi ambigendique

modus. Sedula deinde opera couferendo, ut istiusmodi dubia, quae

facile,

varietate, disputando emergunt, penitus inter vos dirimantur, ne diuturna

tione fluctuent animi, praesertim cura Constitutiones

ipsae Apostolicae

pro ingeniorum

umquam

discepta-

scopum, quo tendunt,

aperte deraostrent, et illuc prompte dirigi potest quidquid dubitando interturbare videatur.

Id

si

animadvertissent, qui

sent. Patebat

enim

de

praesenti

nihil aliud a

Nobis in animo

lorum Theologorum ingenia, qui nimium


obliti

ad retinendum in

officio

negotio

corpus

plura dubitarunt,
fuisse,

sacri jejunii

divinitus

quam

fines

institutum,

nodum

sibi

exolvis-

cohibere vivida nonnul-

pretergressi,

hosti

huic

et

non parum

spiritus

infen-

SECCION SEGUNDA.

827

sissimo blandiebantur. Statim siquidem comperisseiit, quid in propositis quEestioaibus consti-

tuendum

quos gravissimse undique circums-

esset, nec tibi molestiara exhibuissent, nec Nobis,

parum temporis occupassent

tant curE, non

gentera studio atque

quod tamen, pro singulari Nostro

in

vestram

monstrandum,

araore, libenter impendiraus ad rectura vobis iter

in

posterum simul prsecaventes, quoraodo in hujusmodi qusestionibus firmarj gressus vestros in


promptu sit. Reliquum est, Venerabilis Frater, ut tibi, quod faciraus ex animo, prsecipuse
benevolentise Nostrae pignus, Apostolicam benedctionem peramanter

impertiamur. Datura

Rom?e, apud Sanctam Mariam Majorera, sub annulo Piscatoris, die 8 Julii 1744, Pontificatus
nostri

anno quarto.

Tenor nostrarum Litterarum.


Primatibus, Archiepiscopis et Episcopis, Clemens

Venerabilibus Fratribus Patriarclils,

Papa XIII. Venerabiles Fratres, salutem et Apostolicam benedictionem. Appetente sacro


Quadragesimali tempore, quod plenum mysteriis non sine mysterio magnam illam Pascha
celebritatera prsccedit,

qua una omnium solemuitatum dignitas

est consecrata,

providendum,

Venerabiles Fratres, ut sacratissimura jejunium snete religioseque a Fidelibus observetur,

quod legis

et Prophetarura

commeudatum,

testimonio

a Christo

Domino

consecratura, ab

Apostolis traditum Ecclesia Catholica perpetuo retinuit, ut per macerationem carnis et animse

humiliationera ad Dominicae Passionis Paschaliumque Sacraraentorum mysteria paratiores

accedamus, et in ejus Eesurrectione resurgamus, in cujus Passione, deposito veteri homine,

simus commortui, cujus tara sanctse tamque salubris institutionis retinendse studio
Recordationis priedecessor Noster, Benedictus

eximium Fraternitatura vestrarum

XIV,

etsi binis

felicis

ad vos Litteris in forma Brevis

zelura excitavit, quo pluribus labefactata corruptelis

Qua-

dragesimalis jejunii disciplina ad pristinara observantiam vestra opera et studio revocaretur,

ob eamque rem nonnuUas cavillationes, quibus omnis sacrorum vis jejuniorum infringebatur,
de medio sustulit, tamen cura ab infensissimo teterrimoque humani generis hoste tam multae
et assiduse sint

Gregi Dominico

auirais novas reiteratas


jejunii severitas

insidise,

ille rationes,

unde revocata dudum

vimus vobis has Litteras

verendumque propterea

fuerat, illuc iterura relabatur,

dar, quantoque in

ruptela, vel nova labes cura Pidelium

ne deinde infirmorum

sit,

pravasque suggerat consuetudines, quibus enervata

timore simus

animarum

inferatur, Fraternitatibus vestris significare.De

necessarium existima-

ne qua vetus remanserit cor-

pernicie Ecclesiastica in hac re disciplinae

quo quidem timore Nostro tantum intelligimus

minui oportere, quantum ex eo soUicitudinis ad pastoralem vestram vigilantiam accesserit,


qua sive quidpiara de veteri corruptela post memoiatas supradicti Prsedecessoris Nostri Litteras fortasse

reliquum fuerit; sive nova infringendis jejunii legibus, vel opinionum commeuta,

humani pravitate

vel a vera jejunii vi et natura abhorrentes consuetudines


sint invectse, ea

In quibus profecto

Nos

pertulit, cura

pensatum

abusum

illud

censemus omnino numerandum, quem rumor quidam ad

nonnuUi, quibus ob justas et legitimas causas ab abstinentia carnium dis-

fuerit, licere sibi

Nostro pryedicto visum

modo

putantpotioueslactepermixtas sumere, contra

fuerit, qui censuit,

tam dispensatos

quam

Pradecessori

carnium abstinentia, quam quovis

jejunantes, nica excepta comestione, in mnibus sequiparandos

est dispensatio, ac propterea

iis

esse.quibuscum nulla

tantumraodo ad unicam comestionera posse camera, vel

carne trahuntoriginem, adhibere.

Verum eque commodius

homines aggrediemini ad socrosanctara jejunii legem observandam,

eorumdem peccatorum sacramentaiem

qu.i;

ex

nec majori proficiendi spe revocare

quam

doceatis, Christiani hominis poenitentiam prater cessationem a peccatis et

detestationem,

ingenii novissime

omnia, quantum juvante Domino eri potest, radicitus convellenda curetis.

si

illud populos

male anteactae

vitaj

confessiouera, illud etiam postulare, ut

PARTE

828

4"

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

perjejimia,eleeinosynas, orationes et alia spiritualis vitae opera, Di viiicJustitise satisfaciamus

ornnem eiiim

magnave sit, aut ab ipso poeniteate. aut a Deo vindicante


Deo puniri veliiims, id non aliter vitare nos posse, quam si ipsi

iniqiiitatem, parva

puniri oportere; uisi igitur a

nos puiamus. Qiue quidem doctrina,

si

constanter popuiorum animis inculcetur, et a Fideli-

bus denique alte irabibatur, minus profecto verendum

erit,

ne qui profligatos mores abjecerint,

ac per sacramentalem confessionem peccata sua eluerint, non

eadem peccata

velint

atterenda

carnis conciipiscentia per jejunium expiare. Prseterea quibus persuasum ferit se peccatorum

cum

niinus dubie poeniteie,

se impuuitos esse

non sinant,

ii

profecto poenitentice

letabunlur Qiudragesimali tempore cseterisque certis diebus,

jcjunandum, oblatam

edixit Fidelibus
faciant.

enira

Cumque

a volntate tna avertere

et

capti

Ecclesia

occasionem, qua dignos poenituntiae fructus

millo non tempore oporteat domitas habere concupisceutias

Tost concupiscentias non cas,

sibi esse

amore

cum Sancta Mater

scriptum est

animum

facile

inducent,

sacratissimo totius anni potissimum tempore corporis intemperautiam mitigare jejunio, ut

anima, cognitione sai recepta, iutelligat, qua compunctione parare se debeat ad sanctissima
Passionis,

mulis

Mortis et lesurrectionis Jesu

minus suavitates exquirant

tacti,

quamvis cum abstinentia a


apponat

Cliristi

recolenda Mysteria. Itaque pcenitentise sti-

minus sectentur cupediarum

in dapibus,

vetitis cibis

illnm non immerito dixeris non tam usitatas abjecisse delicias,

suas,

tem suam ad

delicias, quae

non discrepare videantur, lamen eas qui mensae

inusitatas illecebras traduxisse,

minus denique aut quibus

se

quam

cupidita-

subducant a jejunio

qurerant effugia, aut argutiis studeant Ecclesiasticam legem infringere. Vestrum igitur est,

Venerabiles Fratres, exemplo a!que ac verbo populis prseeuntes, tantura in eorum nimos
poeuitentia; studiura et

amorem

injicere, ut alacriter

jejunium aggressi,

et illud

ad prsescriptas

a Catholica Ecclesia leges observent, et eleemosjnis etiam atque oratione sancLificent, et

id,

quo mxime spectat Ecclesia, denique consequantur, ut corpore mortificati et Christo consepulti ad

novam

in Faschatis solemnitate,

reviviscenti Christo

Domino

novi horainis vitam revocati,

possint occurrere. Gratia

magna cum

fiducia

Domini Nostri Jesu Christi cum vobis

mnibus, quibus Apostolicam benedictionem, benevolentife in vos

et charitatis

Nostrse pignus

amantissime impertimur. Datum Rom?e, apud Sanctara Mariam Majorem, die 20 Decembris,

auno 1759, Fontiicatus nostri anno secundo.


4.

Omnia

et singula in prainsertis

itaque,

quatuor Litteris contenta novo Apostlicas

Nostrum Archiepiscopum Sancti

Nostrte auctoritatis robore conirmantes, Venerabiles Fratres,

Douiiuici in Insula Hispaniola nuncupata, dicto Carolo Kegi subjecta, necnon alios in illius

ldiarum Reguis,
temis opus

sit,

et

Domiuiis Archiepiscopos et Episcopos euixe in Domino hortamur, et qua-

eorum

singulis in virtute sanctse obedientise prsecipimus et injungimus, ut ipsi

ea omnia, quae in singulis prseinserti's Litteris continentur, solemniter publicare, et pro eorum
in pastorali

muere exequendo commendata

sonis observari curent

si

sollicitudine, ab

ipsorum respective subditis per-

qui vero voce vel scripto contrariura assererent,

etiam Nostra compescaut. Satis muneri Nostro fecisse videremur,

eisdem Archicpiscopis
cibis

et

nisi

seque

eos auctoritate

opportunum

foret

et Episcopis, quas constans sit Apostolicse Sedis disciplina in solvenda a

Quadragcsimalibus Civitate aliqua, vel Dioecesi, aut integra Regione specialiter tradere

quamvis

minus cum

id in prioribus dicti Benedicti Prsedecessoris breviter attingatur Litteris,

in

iis,

quse aptaj ac sufficientes ad dispensationom hujus generis irapetrandam penes

Apostolicse Sedis judicium censeantur causs, quique

traditum miuime
5.

fuerit, in praesentibus

Compertum siquidem

forte pisces

vel

nihilo-

est,

modus

in illis

concedendis adhibendus

enunciare intendiraus.

quod causae absolutB

sufficientes habitae

nunquam

fuere,

si

ova charo pretio venderentur, vel exercitu aliquo in ea retiene stationem

829

SECCION SEGUNDA.

mimime

habente, milites infra abstinentiae leges

sese continereat. Verura duse potissimum ad

sunt causie. Prima


generalem dispensationem ab Apostlica Sede impetrandam sufficientes vis
ea. sine
suppeterent
non
ipsa
ut
re
nimirum fuit deficientia piscium, olei et herbarum, adeo
oleum
neo
piscis
nec
inquo
incolis,
nequit. Itaque illius loci

quibusQuadragesima observari

lacte et ovis uterentur. Verum


comparari potuerunt. defueruntque altera, permissum fuit ut
consuevit, interposita semper
conced
quatenus ea omnia deficerent, tune carnis edendse facultas
invaleret, ut Medicorum
loco
eo
Altera censitafuit, si morbus in

jejunii servandi conditione.

judicio assereretur

illis

enumerabantur, perniipsis,qui inter cives et ncolas sani et integri

tum
ciem imminere, plurimumque ad luem repellendam et evitandam proficuum futurum, si
Vigente
abstinerent.
ovis
dbiles tum sani a piscibuset oleo, et quandoque pariter a lacte et
alterutra ex praemissis causis, loci Episcopus dispensationem ab Apostlica Sede expostulare,
suum

et de gravissima urgentique necessitate

morbo

ageretnr, prsstantiorum

perhibere testimonium,

Medicorum judicium

scripto

emissum

si

et,

de ingruente

acceder debuit.

eque

idhactenus tanti fuit momenti, ut carnes permitterentur, quoties lactis et ovorum usus satis
Episcopi
esse videretur. Tune vero facultas edendi carnes tribui consuevit, cum interposito
quibus
fuere,
testimonio, hoc omnino necessarium judicaretur. Certi etiam dies prsescripti

nempe die Cinerum, diebus quatuor temporura, vigiliis de precepto servandis, Majorique Hebdmada a Dominica Palmarum aliquando itidem abstinentia
prsescripta fuit singulis feriis sextis et Sabbatis, etiamsi facultas tradita ad lactis et ovorum

integra abstinentia servaretur,

usum solum

extenderetur.

Tndem ea semper in hisce addita comperitur conditio, ne lex unius


modo violaretur, ac eque carnes et piscos simul ederentur.

quolibet die comeslionis ullo

6. Keliquum nunc est, ut quoad jejunii Quadragesimalis in illis Indiarum partibus


observantiam ipsis Archiepiscopis et Episcopis, quos doctrinae laude et Ecclesiastico spi-

prob commendemus,

quod

ipsi huic

institutioni servandse,

et quatenus

ritu

praestantes

opus

esset, reparandse, sedulas confereadas curas subjectos

nam

pie religioseque observandam inclinare contendant (1).

tatis

utendi lacticiniis, vel carnibus Quadragesimse tempere pro universa civitate, et Dioecesi,

vel regione aliqua,

negotium suscipiant. Verum, cum

illi

popules ad impositam

Nec indulgenter

lis

petitiones animique sensus, habita

haberi nequit ad Apostolicam

petendse facul-

ob prsemissas vel alias aeque urgentes

causas eorum popules Quadragesimali abstinentia solvi posse in

eorum

illis dicipli-

Domino

extimaverint.

Nos

remotarum ratione regionum, a quibus annis singu-

Sedem

recursus, excipientes, rationumque momentis, quse

Nobis significata fuerint, serio perpensis, opportunas facultates, ut populorum indigentiis

consultum

7.

sit, illis

addere non omittemus.

Interim autem, quia pro parte ipsius Caroli Kegis ad impetrandam in dicta Insula

Hispaniola,

illi

tera, et

generalem ab observantia ciborum Quadragesimalium

in temporalibus subjecta,

dispensationem Nobis etiam expositum

exiguum

esse piscatorum

fuit,

numerum,

veneficam piscium in ea regione vigore qualitaqui, longe ab Insula piscantes, pisces deferunt ob

nimium calorem aut foetentes aut corruptos, eas queque gentes paupertate pressas ad
sibi ipsis comparandum impares esse, deficere demum olera et legumina, quse illic

oleura
facile

putrescunt, vel a vermibus absumuntur, eque in hujusmodi necessitatis eventum ab adeo

remota regione haberi posse annis singulis ad Apostolicam Sedem recursum.

(1)

Nota de

los

EE. As

est en el Bularlo ste perodo; pero es evidente que

atendido el contexto, bien pudiera leerse as

Indiarum partibus observantiam

Reliquum nunc

est, ut

ipsis Archiepiscopis ct Episcopis,

quoad

hay en
jejunii

algan defecto, y que,

Quadragesimalis in

illis

quos doctrinae laude et Ecclesiastico spirita

insignes prob scimus, commendemus, quod ipsi liuic institutioni servando, et quatenus opus esset, roparandse,
sedulas conferendo curas, subjectos populos,

et>:.

PARTE

830

Nos ejusdem

8.

4*

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Caroli Kegis votis

hac quoque ia parte obsecundare volentes, dicto

Archiepiscopo Sancti Dominici eadem Insula Hispaoiola, dicto Carolo Regi subjecta, ejusque
successoribus pro tempere existentibus, facultatem concedimus per praesentes, ut quatenus in

ea Insulas parte, ubi ipse ordinariam Ecclesiasticam et spiritualem exercet jurisdictionem, in


casu verse et ineluctabilis necessitatis ac de anno in
durante, et non aliter nec alio

modo

annum tantum, prsefataqiie vera necessitate


cum Fidelibus populis ejus regimini

possit et valeat

commissis dispensare super esu ovorum, et lacticiniorum, ac etiam carnium tempere quadracum hujusmodi dispensatione observantia jejunii per unicam comestio-

gesimali, indicia simul

nem, onerataque

istius Archiepiscopi conscientia, si

adaraussim juxta praescriptum concessa

facltate non uteretur.

Quoniam vero bonum semen

9.

sacrse doctrinse in agro

Dominico serendum

ut exinde

est,

uberes fructus piorum operum et sedulae Divinorum et Ecclesis mandatorum observantiae


percipiantur, propterea,

leges

si

Christiana Fidei mysteria, Evanglica veritas et Catholicae Ecclesiae

omnes assidue exponentur ab animarum Rectoribus, Fideles

nedum Quadragesimale

illos

jejunium, sed et csetera praecepta prompto alacrique animo sub suavi Christi jugo servaturos
esse confidimus. Eteuim,

murum

cum humana

cogitatio

prona

sit

ad raalum ab adolescentia sua,

opponere oportet Verbi Dei. Idcirco inhaerentes quoque

Romanoram

Pontificum,

Praedecessorum Nostrorum, et signanter Benedicti XIII per ejus Litteras in forma Brevis sub

datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub annulo

Piscatoris die 24 Augusti 1728, Pontifica-

tus sui anno quinto, expeditas dispositionibus, atque in id

omnem

sollicitudinem conferentes,

ut Fideles assidue Divini verbi virtute excolantur, eisdem Archiepiscopis et Episcopis etiam

injungimus, ut sedulo curent atque praecipiant, quod animarum Rectores palam et publico
in Ecclesiis, singulis Dominicis aliisque festis diebus populo inter Missaj Sacrificium

explicent Evangelium opportunisque Quadragesimae

mxime

Sanctum

Adventus recurrentibus temporibus, ne messis, quam praeparavit Dominus, ob operariorum defectum arescat, in agro
concionatores abundent

et

ac insuper statuant et mandent, quod ipsi Rectores et concionatores

omnes, etiam in Panegyricis, absoluta expositione eorum, quae

sibi ipsis proponant,

rursum

assumpto loquendi themate, aliquem Christianae doctrinae articulum, aut Divinae Legis

prae-

ceptum, prout animarum necessitatibus opportunius esse censuerint, simplici, plano apertoque
stylo, ac juxta

Catechismum ex Decreto

Concilii Tridentini. jussu Sancti Pii Papae

decessoris et Nostro iterum editum, tradant et explicent

non modo vetita

eis

praedicandi et ministrandi

inobedientes,

si

prae-

qui forent, coerceant

Verbi Dei facltate, sed ubi opus esset,

Ecclesiasticis etiam adhibitis censuris.

10.

Decernimus demum, praesentes Nostras Litteras semper

et

perpetuo

firmas et

suumque plenarium et integrum effectum sortiri deber, ac irritum et


secus super his a quoquam, quavis auctoritate, scienter vel ignoranter, contigerit

efiicaces esse et fore,

inane,

si

attentari.

Non

obstantibus ac respective firmis et sal vis remanentibus Constitutionibus et

Ordinationibus Apostolicis, et mnibus

illis,

quse per praesentes non obstare, ac respective

firma et salva esse et fore declaravimus. Volumus autem ut eaedera praesentes in locis singulis,
ubi opusfuerit, plene innotescant, quod ipsarura exemplis etiam impressis a Notario publico
subscriptis, et sigillo personse in Ecclesiastica dignitate constitutse munitis,
fides adhibeatur, quse

eisdem praesentibus adhiberetur,

si

hominum liceat paginam hanc Nostram infringere, vel ei quovis ausu contraire
autem hoc attentare praesumpserit, indignationem Omnipotentis Dei et Beatorum

ergo omnino
si

quis

eadem prorsus

exhibitae forent vel ostensae. Nulii

Petri et Pauli, lipostolorum ejus, se noverit incursurum.

SECCION SEGUNDA.

Datum Eomse, apud Sanctam Mariam Majorem, anuo


Kalendas

Septembris, Pontificatus nostri

(Bularlo

831

XIV

Incarnationis Dominicse 1765,

anno octavo.

Romano, pg. 1019.)

RESUMEN DEL BREVE ANTERIOR.


despus de compendiar

Cleiienle XIII,

dirigido, suplicndole 1

que en nombre del Rey de Espaa se

las preces,

que incluyera en una Constitucin

las leyes

le

haban

y declaraciones, que se hablan

ayuno, para extirpar los abusos, que se hablan introducido en Amrica, por no haberse

dado sobre

el

publicado

2o que concediese facultad de dispensar para poder comer en Cuaresma carne, huevos y

lacticinios en la Isla de Santo

los predicadores

templos

los

Domingo

el

Mdico

pero

si

se

ayuno.

toties

Mdico

del confesor y del

(si

con reverencia

muchedumbre

Los que conceden

del ano, en

facultad de

comer carne en

plirlas, i"

y los

Ambos

que hagan uso de

promiscuar, obligan tambin fuera de


lcitos,

pueden comerla

embargo no
llos,

la

la

salud, que

est prohibido

comer pescado,

el

comer ms que una vez

pescado, de

aquellos

que pueden comer huevos y

las

al dia,

al dia,

la

mezclarse. Sin

lacticinios. 6

la colacin aquella

sino que deben tomar aquella

los que ayunan. 8 No pueden los

abstinencia de carne, tomar fuera de la comida nica,

lquidos mezclados con leche, y fuera de sta comida nica quedan en todo lo

Solo faltaba exponer por qu causas y de qu

modo

so ha de dispensar de

una muchedumbre, como es una Ciudad, Dicesis Nacin

pescado y verduras

2a

la

la

Aque-

cantidad de

dems iguales con

que no tienen dispensa, y por lo tanto solo pueden comer carne, loque trae su origen de
en la comida, que deben hacer una vez al dia.

dos, dice, son las causas por las que

y de no

y los que pueden comer carne en dias de

dia, y la hora prescrita

que por causa legtima estn dispensados de

y de

personas de buena conciencia. 7" El precepto do

Domingos de Cuaresma
al

lacticinios,

carne para aquellos, que

la

modo que no pueden

carne, que se permite lomar de otros manjares los que ayunan

comida y en aquella cantidad, que suelen tomar


los

proceder de

Cuaresma en los dems das, en que hay obligacin de ayunar.

prohibidos son

ayuno, deben comer una sola vez

Sea quien

dicha facultad, tienen asimismo obligacin grave de cum-

da facultad de comer carne, no pueden tomar en

no promiscuar se extiende

exija

de no comer ms que una vez

que no se pueden mezclar con los prohibidos, son

los manjares

quienes se

la

Santa Sede. 2'

que est prohibido, tienen obligacin grave

saber,

la

y no mezclar manjares lcitos y prohibidos.

al dia,

preceptos, que obligan suh gravi, de no

50 Los manjares

dispensa

que se prohibe comer carne, huevos y

das, en

de no concederla sino con stas dos condiciones

no promiscuar

la

individuos, por causa legitima, y con el consejo

no hubiere peligro de grave dao en

modo) en Cuaresma y otros tiempos

lodos sin excepcin alguna deben comer una sola vez


.3

consejo del con-

causa gravsima y urgente, y en los casos prescritos por los

qnoiies

quiera aquel, quien se dispensare,

el

de una muchedumbre, como un pueblo, una ciudad, un'pais

trata

entero, no se le ha de dispensar sin

sagrados Cnones, pidiendo

Cristiana en los

doctrina

la

XIV, y otro suyo, en que se

nadie se debe dispensar del ayuno cuadragesimal sin causa legitima y con

fesor y del

otro

que confirmara lo dispuesto ya por sus Predecesores, que

S. S. reproduce y confirma cuatro breves, tres de Benedicto

contiene la doctrina siguiente sobre


lo

que tienen cura de almas ensenen pblicamente

la

la

los

carne,

abstinencia de carne

y Clemente XIII lo hace en sta forma

Santa Sede concede sta dispensa

enfermedad, que reinare en algn lugar de

tal

la

la

escasez de aceito,

manera, queun los mismos

sanos juicio de los Mdicos, pudieran recibir grave dao en su salud. Habiendo una de stas causas,
los Obispos eleven sus preces la Sania

ms

distinguidos.

Sede, acompaadas del parecer por escrito de los Mdicos

PAUTE

832

Despus S. S., accediendo

Domingo y

COMUNES A TODOS LOS

4a PRIVILEGIOS

Rey de Espaa, concede

las splicas del

de dispensar en

sus sucesores, facultad

FIELES.

el territorio,

Arzobispo de Santo

al

donde ejerce su jurisdicion ordinaria,

en caso de verdadera ineludible necesidad, de un ano otro, y solamente mintras dure

y encargndole

sidad,

al

Por ltimo manda

no observare fielmente todo

puedan comer carne, huevos y

cribe, para que los Fieles

al

la conciencia, si

Arzobispo

lacticinios

nece-

tal

que se

le

pres-

en tiempo de Cuaresma.

que procuren que los Prrocos expliquen en

los Obispos,

lo

la

Misa

Evangelio

el

pueblo, especialmente en Cuaresma y Adviento, y que estos y los Predicadores, un en los sermones

panegirices, expongan algn punto de doctrina Cristiana. Dado en 16 de Agosto de 1765,

OBSERVACIONES SOBRE LA BULA DE CLEMENTE


Son muy dignas de notarse
Breve

pueden promiscuar,
2

Que en

ni

el

Que

tfice

Que

ayuno

el

Que

Arzobispo de Santiago, en su

al

no

los dispensados de la abstinencia de carnes

los manjares,

de

el Pontfice

comer carne

colacin no pueden los tales dispensados

la

los

3o

obligados

Que

ayuno)

al

se debe observar la

que no se pueden mezclar, son

carne

la

pescado; pero no los huevos y lacticinios, los cuales bien se pueden mezclar con pescado.
el

precepto de no promiscuar obliga tambin en los Domingos de Cuaresma

no pretende reslringir

Que en

el privilegio

mos preceptos

colacin de

la

Ahora nos fijaremos en

como

porque,

guardar la hora

la

respuesta 6*, que habla del privilegio de

se ve por

el

Mas para entender

una sola comida, y


de

uno en cuanto
y

la cantidad,

la Iglesia

oros dos preceptos

de

la

la

la

Bula de

la

la

el

Pon:

Cruzada, para ver

colacin

al

la

si

por

ella

desde lugo respondo

precepto de no promiscuar,

para los cuales preceptos no con-

Que

el

cuatro preceptos, saber, abstinencia de carnes, abstinancia de


ella.

en sus primitivos tiempos

parvedad de

la

y otro en cuanto

dispens en

la

despus se fu mitigando y se conce-

maana, de donde resultaron otros dos preceptos


la

calidad

de

la

comida. Por ltimo se suaviz ms

abstinencia de carnes y lacticinios, y de aqu se originaron

uno de no mezclar carne y pescado

y otro, de no usar de carnes y laciicinios en

noche.

La 2 cosa, que hay que notares, que

al

pueden

ni

Cruzada.

la abstinencia

cepto para los que ayunan, obliga tambin todos los


estn obligados

la

lo prescrito en estas seis declaraciones.

hora prescrita para

!a Iglesia

di la colacin de la noche, y

la refeccin

Que

bien toda la doctrina del ayuno, se deben tener presentes dos cosas

la disciplina

la disciplina,

ms que una comida,

contexto de ellas, todas se refieren

de comer, y no usar de carne en

precepto del ayuno contiene en

Esla era

Cruzada, y que los privilegiados se atengan su tenor

noche.

la

cede ningn privilegio particular

acticinios,

la

es decir, que no pueden promiscuar, ni pueden hacer

tenemos algn privilegio en cuanto


:

de

ayunos fuera de Cuaresma los dispensados de comer carne estn obligados los mis-

los

comer carne en

que no

hacer ms que una comida (habla aqu

hora de comer, prescrita en

con

de Benedicto XIV

las siete respuestas

Fraiemitas, y son las siguientes

^'t

XIII.

de carnes y

fieles,

lacticinios

aunque es un pre-

que tienen uso de razn, aunque no

ayuno.

Pero aqu advertiremos de paso, para aclarar muchas dudas sobre sta materia, que los que no
estn obligados al ayuno, tampoco estn obligados al precepto de

cnsiguiente,

comieren

al

si

dia

estn dispensados en
;

la

comer una

sola vez al dia, y por

abstinencia de carne, pueden servirse de ella cuantas veces

porque aquellas palabras de comer una sola vez, y guardar

hablan solamente con los que estn obligados ayunar,

VlII por stas palabras.


oomettimem, de suerte que

lo

Indicia simul

como

cum hujusmodi

lo dice

la

forma del ayuno,

claramente Clemente XIII en

el

dispeiuatione observanlia jejunii per uuicam

que exige en sus Letras Apostlicas, tanto Bendiclo XIV, como Ce-

SECCION SEGUNDA.
mente XIII, es que se obserye

la ley del

de esto presentaremos en seguida

ayuno, no obstante
de

las declaraciones

la

833

Indulto de carnes (1).

el

En confirmacin

Sagrada Penitenciara sobre sta materia.

XI.

DECLARACIONES ACERCA DEL AYUNO Y ABSTINENCIA DE CARNES.

Ad

1.

quaesitum

Utrum

in diebus jejunii possit invert

tempus comestionis, sumendo

serotinam refectiunculam intra horam decimam et undecimam matutinam, prandiura vero

4am

differendo ad

vel

5am horam vespertinam

? S. Poenitentiaria

respondendum censuit

inversionis supradietse rationabilis aliqua extet causa, pcenitentes, qui hoc

Si

more utuntur, non

esse inquietandos. (10 Januarii 1834).

Ad

2.

quaesitum

Utrum

patresfamilias,

cum

in familia adest aliquis

a lege abstinentiae a

carnibus dispensatus, dispensationera ad oranes familiae personas indiscriminatim extendere


possint? (Ex itlico exemplari latina versio). Sacra Poenitentiaria respondendum censuit
Infirmitatem et aliud

quodcumque

non vero gulam, avaritiam,

si ve

rationabile

impedimentum, de utriusque Medici

consilio,

generatim expensarum compendium, eximere posse a prse-

cepto abstinentiae in diebus esurialibus.

Ad

3.

quaesitum

Utrum

cura paterfamilias a lege abstinentiae a carnibus tmpora Quadra-

gesimae dispensatus non potest, aut non vult cibos utriusque generis, esuriales scilicet et
carnes, parari, ejus

filii

aut familiares carnes edere possint? (Ex itlico exemplari). Sacra

respondendum censuit

Poenitentiaria

Posse personis, quse sunt in potes-

adjecta conditione de non permiscendis licitis atque interdictis epulis, et de

lias indultis,

Unica comestione in die pro


est

(16 Januarii 1834)

patrisfarailias, cui facta est legitima facultas edendi carnes, permitti uti cibi patrifarai-

tate

iis,

qui jejunare tenentur.

>

Katio autem hujus permissionis non

Indultnm patrifamilias concessum, sed impotentia, in qua versantur

filiifamilias obser-

vandi praeceptum. Sic declaravit S. Poenitentiaria die 27 Maji 18G3.

Ad

quaesitum

Utrum

cum

Quadragesimae,

Fideles exerapti a lege jejunii ob

esus carnis et lacticiniorum mnibus ad

possint carnibus et lacticiniis vesci pluries in die,

haud secus ac

Quadragesim, in quibus non urget obligatio jejunii


tiaria respondit

(16 Januarii 1834)

tenentur, licite posse in Quadragesima,

artes laboriosas,

unam
in

tempore

refectionem permittitur,

Dominicis diebus ejusdem

(Ex itlico exemplari). Sacra Poeniten-

Fideles, qui ratione aetatis vel laboris jejunare

cum Indultum concessum

est,

non

mnibus diebus Indulto

comprehensis vesci carnibus aut lacticiniis, per idem Indultum permissis, quoties per diem
edunt.

Hoc autem non

valet in Dioecesi, cujus Episcopus auctoritate Apostlica concedit

Fidelibus, ut feria 2a, 3, 5 temporis Quadragesimae possint semel in die vesci carnibus et
ovis

iis

vero, qui ratione aetatis vel laboris jejunare

in die utantur. Sic declaravit S. Poenitentiaria

Ad

5.

quaesitum

Utrum

ii,

qui ratione aetatis vel laboris jejunare non tenentur, subjician-

tur legi de non permiscendis epulis carnis et piscium,

Sacra Poenitentiaria (13 Febr. 1834) respondit

(1

Porqne era opinin de graves Antores, que

bien del a^runo

TOM.

non tenentur, permittit ut ovis saepius

27 Maji 1863.

los

cum

per

Indultum carnes permittuntur?

Consulat (quisque) probatos auctores.

dispensados de la abstinencia de carnes, lo estaban tani-

por que la abstinencia de carnes la tenian por &n8taucial para el ayuno.


I.

104

rARTE

834

6.

Ad

qusesitum

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4*

Utrum

fideles dispensati

a lege abstinentise diebus Veneris et Sabbati,

decurrente anno, quando non urget obligatio jejunii, Vesci possint piscibus simul et carnibus?

(Ex itlico exemplari). Sacra Pojnitentiaria (15 Febr. 1835) proposito dubio diligenter perfaclaque relatione

penso,

respondit
7.

Ad

lamen

SSmo. Domino Gregorio XVI, de

ipsius Sanctitatis suse

mandato

Permitti.

quaesitum

Utrum

diebus jejunii, tempore Adventus, a Pi

VI

praescripti, permissis

carnium, interdicta sitpromis-

lacticiniis ei, cui propter infirmitatem licitus est esus

cuitas carnis ac piscium? Sacra Pcenitentiaria (8 Januar. 1834) respondit

Nempe non licere hujusmodi promiscuitatera.


8. Ad qusesitum
Utrum lege vetitse permixtionis cum
:

AfBrmative

carnibus, comprehendantur pisciculi

sale siccati, seu encrasicholi (gallice anchois) harengi (gallice harcngs) aliaque bis similia

an

misceri possint ad instar condimenti alterius ferculi ? Sacra Pcenitentiaria (10 Januar. 1835)
respondit

cum

vetari miscere

Pisces sale siccatos

carnibus, quoties carnis et piscium

mixtio vetita est.


'.

Ad qussitum

Utrum tempore

testacea marina, quse improprie


ostrese ?

jejunii, ei, cui licitus est esus carnium, liceat miscere

fructus maris dicuutur, sed vulgo pisces censentur, id est

Sacra Pcenitentiaria (16 Januar. 1834) respondit

fructus maris dicuntur, sed vulgo

pisces, vetari miscere

Testacea marina, quse impropria

cum

carnibus, quoties carnis et

piscium mixtio est prohibita.


10.

Ad

quesitum

trum

dispensati a lege abstinentise a carnibus, possint diebus, quibus

urget jejunii obligatio, valetudinis causa vesci jure tantum carnibus condito, et de csetero cibos
esuriales edere, (sicut cseteri, qui pisces edere queunt) ad
potest,

servandam? (Ex

legem

abstinentise, in

quantum

fieri

itlico exemplari). Sacra Pcenitentiaria (8 Febr. 1828) attente consi-

deratis expositis, respondit: Affirmative.

XII.

PROROGA DE LA BULA DE LACTICINIOS POR CLEMENTE

XIII,

ANO DE 1768.

Charissimo in Christo Filio Nostro Carolo, Hispaniarum Regi Catholico.

Clemens Papa XIII.


Charissime in Christo Fili Noster, salutem et Apostolicam benedictionem.
Alias a sanctae memoria? Pi Papa V,
rituales et temporales ad

memoriae Philippo

II,

Hispaniarum Regi Catholico, ac mnibus

Regnis et Dominiis Hispaniarum et


nantibus, qui certa

decessoribus

Prsedecessore nostro, inter cseteras gratias

eidem Philippo,

et singulis Christifidelibus in

adjacentibus Insulis consisteutibus, et ad

illis

muera adimplevissent concessas

nostris,

illas spi-

certum tune expressum tempus publicandas et duraturas clarissimae

et a diversis

Romanis

et clarissimae itidem memoriae

illa decli-

Pontificibus, Prse-

Philippo III, etiam

Hispaniarum Regi Catholico, ac recent, memoriae Gregorio Papa XIII, Prsedecessore


nostro, per

quasdam suas

in siraili

cundo, extensas et ampliatas et subinde a


nostro, per suas pariter in pari

pariter

forma Brevis die 3 Julii 1573, Pontificatus sui anno


felic. record.

se-

Urbano Papa VIII, Pra?decessore itidem

forma Brevis die 26 Martii 1624, et die 9 Octobris anni 1629

expeditas Litteras, clarissimae similiter memoria? Philippo IV,

earumdem Hispaniarum Regi

SECCION SEGUNDA.

835

Catholico, prorogatas, indultum fuit, ut ips carnibus de utriusque Medici consilio temporibus

quam quorumlibet

jejuniorum, tam Quadragesimse

totius anni, et pro

forma, dicto jejunio satisfacere censerentur, libere et licite possent


concessione

minime comprehendi

byteratus Ordine constitutE essnt, quoad

omnes

posse, ut supra, concessit. Voluitque etiam

alias,

fuisset assecutus, ea

omnium

spirituali consolationi Patriarcharum,

exceptisj

vel ssecularem, qui

ipsarum Hispaniarum Regna et

uti extra

quam

in simili

forma Brevis

idem

tenores pro plene et suBcienter expressis

uberius continetur

voluit,

autem

illis

etiam ovis et lacticiniis vesci

prout in diversis dicti Pii Prsedecessoris, tam sub plumbo,

rumque Inferiorum Prelatorum

et

eas, quae in sacro Pres-

quemcumque Ecclesiasticum

minime posse

desuper expeditis Litteris, quarum

Urbanus Prsedecessor haberi

sub hac tamen gratia

Quadragesimalia jejunia,

prsedictos, prseterquam prsedictarum Insularura ncolas,

eam gratiam

libito ovis et

Patriarchas, Primates, Archiepiscopos, eque alios Inferiores

eque quaslibet Regulares personas, atque ex saecularibus

Prselatos,

eorum

non comedissent, servata in reliquia jejunii Ecclesiastici

lacticiniis vesci, ita ut, qui carnes

qui

deinde rbanus Prsedecessor

Primatum, Archiepiscoporum

et

Episcoporum, alio-

Presbyterorum Ssecularium prsedictorum benigno consulere

et

volens, supplicationibus etiam dicti Philippi Regis nomine, sibi super hoc humiliter porrectis,
inclinatus, Venerabilibus Fratribus Patriarchis, Primatibus, Archiepiscopis, Episcopis et aliis

Inferioribus Prselatis, necnon Presbyteris et Clericis Saecularibus praedictis tantum, ut ad

sexennium tune proximum Quadragesimali tempere (Hebdmada tamen Majori excepta) ovis
similiter et lacticiniis pro

eorum

libito uti

et vesci libere et licite

valerent,

Apostlica indulsit, ipsumque Indultum ad sexennium extendit et prorogavit

expressum prsedictarum gratiarum Executorem et Commissarium


vit

et subinde pise

auctoritate

ac certum tune

sexennia, ac Innocentius

deputa-

fecit, oonstituit et

memorise Innocentius Papa X, ultimum dictum sexennium ad

XI ultimum dictum sexennium etiam ad do sexennia

alia

et

do

Alexan-

ultimum dictum sexennium itidem ad aliud sexennium, ac Innocentius Papa XII

der VIII,

sexennium a dicto Alexandro prorogatum similiter ad aliud sexennium, necnon Clemens


Papa XI ultimum dictum sexennium, ab Innocentio XII, prsedicto prorogatum, ad tria
sexennia, ac Benedictus

Papa XIII, sexennium, ultimo

loco a dicto

Clemente XI prorogatum,

ad aliud sexennium, et Clemens Papa XII primum ad aliud sexennium, deinde ad septennium,
et subinde

Benedictus Papa XIV, Praedecessores nostri, septennium predictum, ultimo loco,

a memrate Clemente XII, prorogatum extensumque, ter ad sex anuos pro qualibet vice
prorogarunt, extenderunt, seu de novo concesserunt

ac novissime

Nos sex anuos, ultimo

loco

ab eodem Benedicto XIV, prorogatos, ad aliud sexennium prorogavimus, extendimus, ampliavimus, seu de novo concessimus

eorumdem Urbani,

et alias, prout in diversis

Innocentii X,

ac

Innocentii XI, Alexandri VIII, Innocentis XII, Clementis XI, Benedicti XIII, Clemen-

tis

XII, Benedicti XIV, et Nostris, die 22 Aprilis 1763 in simili forma Brevis expeditis

Litteris,

vero

quarum tenores

Nos eosdem

praesentibus pro expressis haberi volumus, uberius continetur.

Praelatos et Presbyteros Saeculares

tantum specialibus favoribus et

Nuna

gratiis

prosequi volentes, supplicationibus etiam Majestatis tuaj nomine Nobis super hoc humiliter
porrectis inclinati,

tensum

et

memoratiun Indultum, novissime a Nobis ad sexennium, ut

prorogatum, seu de novo concessum, ad sex annos, a

fine

petitur, ex-

ultimi dicti sexennii, per

Nos, sicut praimittitur, prorogati, computandum, comprehensis etiam Insulis ac incolis habitatoribus

in

illis

existentibus, ac

ad

illas

declinantibus, in dictis Litteris a

memorato

Gregorio XIII editis, expressius exiensis, auctoritate Apostlica, tenore praesentium, exten-

dimus

similiter et prorogamus,

seu de novo concedimus

ac propterea dilectura

Filium

lldephonsum Clementem de Arstegui, Canonicum Sanctaj Ecclesiae Conchensi, Executorem

et

PARTE

336

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4a

Coramissarium praedictarum gratiarura auctoritate et tenore

tamus; decernentes irritum et inane,

Non

scienter vel ignoranter, contigerit attentari.


illis,

quse in

praesentes Litterae ad

manu

exemplis, etiam impressis,

obstantibus Litteris praefatis ac mnibus

omnium

notitiam reduci possint, decernimus, ut earum

alicujus Notarii publici subscriptis, et sigillo personas in

eadem prorsus

dignitate Ecclesiastica constitutse munitis,

habeatur, quae ipsis praesentibus haberetur,

Datum Eomse, apud


tificatus nostri

depu-

concessa sunt non obstare, caeterisque contrariis quibuscumque.

illis

Ut autem

praedictis constituimus et

secus super his a qiioquam, quavis auctoritate,

si

si

Mariam Majorena, sub annulo

S.

fides

in judicio et extra illud

forent exhibitae vel ostensae.


Piscatoris, die

20 Martii 1768, Pon-

anno dcimo.

(Boletn Ecco. de Chile, tom. 2 pg. 360.;

RESUMEN DEL INDULTO ANTERIOR.


1.

Habiendo concedido

S. Pi V, la

Cruzada

Rey

al

Catlico, y habindola

ampliado y extendido

Gregorio XlII, 7 de Julio de 1573, prorogada posteriormente por Urbano VIII, en 26 de Marzo de

1624, y en 9 de Octubre de 1629, se

Medid

uirimgue

comer
2.

su arbitrio

Mas, en

concedi

Indulto de la abstinencia de carnes ex consilio

el

tanto en los ayunos de Cuaresma,

huevos y

como en

Indulto de lacticinios no se comprendan

el

los

dems

del ano,

con

la

facultad de

lacticinios.

Obispos y otros Prelados inferiores,

as

como tampoco

los

Patriarcas, Primados, Arzobispos,

los Regulares, ni los Presbteros Seculares,

no fuesen sexagenarios,

si

3.

Despus Urbano VIII, mirando

al

pos, Obispos y Prelados inferiores, asi


les

concedi

facultad

ai

el

consuelo espiritual de dichos Patriarcas, Primados, Arzobis-

como de

los Presbteros Seculares

Comisario, para ejecutar stas Letras.

dos sexenios

por otro sexenio

con autoridad Apostlica

En seguida Inocencio X prorog

Inocencio XI, por otros dos sexenios

Indulto de lacticinios por 6 aflos, y despus le prorog por otro sexenio, dando

Clemente XI, por

tres sexenios

por un sexenio, y despus por un septenio

ste Indulto por

Alejandro VIII, por un sexenio

Benedicto XIII, por un sexenio

Inocencio XII

Clemente XII,

Benedicto XIV, por tres sexenios, y ltimamente Su

Santidad Clemente XIII, porolro sexenio, en 22 de Abril de 1763.


4.

Ahora por nuevas Splicas del Rey Catlico

otro sexenio,

nombrando por Comisario

el

mismo Clemente

y Ejecutor de stas Letras

Arstegi, Cannigo de la Iglesia de Cuenca y Comisario

tambin

al

XIII, proroga dicho Indulto por

Sor. D. Ildefonso Clemente de

de Cruzada. Dado en Roma, a 20

de Marzo de 1768.

OBSERVACIONES.
En

ste Breve se encuentra el Catlogo de las

prrogas de ste Indulto, desde

Urbano VIH

hasta el 1768.

Consta igualmente por l que la Bula de Lacticinios se expeda separadamente de la Cruzada


pues las dos Bulas se hallan con sello aparte aunque despachadas en la misma fecha. Ms abajo
vermos cmo se refundieron en una, en tiempo de Po VI.

Hecho
anos.

el

Como

cmputo de
el

stas prrogas resultan 18 sexenios y

principio de

la

un septenio, cuyo

total

es

de 115

Bula dala do 1624, stas prrogas no alcanzarian ms que hasta

el

ano de 1739. Mas, como ste Breve se despach en 1768, y tuvo vigor hasta 1774, se saca que no
estn aqu citadas todas las prrogas de la Bula de Lacticinios.

SECCION SEGUNDA.

837

CUARTA EPOCA DEL INDULTO DE CARNES Y LACTICINIOS

DESDE 1778 HASTA 1820.

1778. 23 de Setiembre. Expidi Pi VI su Breve Decet, en el que declara qu lugares se


extiende al privilegio de poder comer carne los

concedido por Benedicto

elN"

XIV

que no sean dias de ayuno,

sbados,

los Eeinos de Castilla y de Len y

las

(Vase

Indias.

1).

En

1778. 23 de Diciembre.
Indulto Cuadragesimal

Papa Pi VI para

dia concedi el

tal

ms

pero

restringido que el

tres aos el primer

que tenemos ahora. (Vase

el

2).

1796. 15 de Octubre. Con sta fecha di el Comisario General de la Cruzada una Instruccin

de lo que se habia de observar en Amrica y

Espaa en

las Islas pertenecientes

el recibi-

miento, publicacin y distribucin del Indulto de carnes, y en la recaudacin de sus


limosnas, y resuelve algunas dudas, que podian ocurrir en el uso de ste Indulto. (Vase

No

el

3).

1801. 7 de Agosto. Proroga Pi VII el Indulto Cuadragesimal por seis aos. Se ha tomado
ste

documento del Boletn Eclesistico de Chile, en

relativos aquella Iglesia.

Papa Po IX en

el
el

Es

muy

los Indultos

el

que se insertan ademas otros muchos

importante por haberse remitido

nuestro SSmo. Padre

el

Cuadragesimales concedidos al Ecuador y Chile. (Vase

4).

1802. 4 de Mayo. Ss despacha

manda

el

Monitorio del Comisario General de Cruzada, en el que

Obispos de Amrica publicar

los

para gozar de

debe darse. (Vanse los

el

Indulto anterior, y tasa ademas la limosna, que

NN.

5 y 6).
1804. 30 de Julio. Edicto del mismo Comisario, mandando que se publique en Amrica la
Bula de Cruzada y la de Lacticinios para el bienio de 1806 y 1807. Precioso documento, que
contiene cuatro partes, segn dijimos en la Seccin la. Epoca 4a.

1805. 14 de Junio. Prorog Pi VII el Indulto Cuadragesimal por nueve aos. Es la prroga

ms
los

larga,

que se ha hecho, desde que por primera vez en 1778 se concedi ste Indulto para

Dominios de Espaa.

1807. 4 de Diciembre. Se despach el Edicto del Comisario, para que la prroga anterior
del Indulto Cuadragesimal comenzara disfrutarse desde el bienio de 1810

cluyendo por consiguiente

el

1815. 20 de Marzo. Con sta fecha expidi Pi VII

Indulto Cuadragesimal, que comenz

concluy en

el

y 1811, con-

ao 1818.

un Breve prorogando por diez aos

disfrutarse en Amrica

el bienio

el

de 1818 y 1819, y se

de 1828 y 1829.

1816. 1 de Agosto. Se despach con sta fecha

el Monitorio y el Edicto del Comisario


General de Cruzada sobre la ultima prroga del Indulto Cuadragesimal bajo la dominacin

Espaola. Documentos

saber

muy

importantes, que nos dan noticias

muy

tiles sobre dicho Indulto,

que se publicaba de dos en dos aos juntamente con la Bula de Cruzada

2"

que en

cada publicacin se tomaba un Sumario, que valia por dos aos, y se daba por l una limosna
3 que sta limosna se conmutaba para los pobres en alguna oracin
4 que se determinaba
:

quines se entendan bajo ste nombre


pblica; lo recogan los

principalmente desde principios del

Sumario variaba, segn

5 que el producto se destinaba objetos de utilidad

mismos recaudadores

del de Cruzada: 6 que la publicacin se haca

mes de Enero hasta

la

Cuaresma

las diferentes clases sociales. (Vase los

y 7o que

la tasa del

NN 7 y 8).

1816. 11 de Noviembre. Keal Cdula auxiliatora del Edicto anterior. (Vase el

9).

PARTE

838

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

1817, 1" de Enero. Con sta fecha estn firmados por el Comisario de Cruzada, D. Francisco

Taez Bahamonde,

los ltimos

1820 y 1821. (Vase

el

Sumarios, que sirvieron para los bienios de 1818 y 1819, y

10)

I.

DECLARA PIO

A QUE LUGARES SE EXTIENDE EL PRIVILEGIO, QUE CONCEDI BENE-

VI

DICTO XIV A LOS REINOS DE CASTILLA Y DE LEON, Y A LAS INDIAS, DE PODER COMER

CARNE LOS SABADOS, QUE NO SON DIAS DB AYUNO.

Venerabilibus Fratribus, Archiepiscopis etEpiscopis, ac dilectis Filiis Abbatibus, seu Ordinariis Civitatum ac
in ditionibus

Locorum

Regno

in

Castellae,

Legionis et Aragonise et partes Navarrse, ac

Indiarum, Charissimo in Cliristo Filio nostro, Carolo, Hispaniarum Regi Catho-

lico, subjectis existentibus.

Pius Papa VI.


Venerabiles Fratres ac dilecti

Decet

Romanum

Pontificem,

salutem et Apostolicam benedictionem.

Filii,

ex pastoralis

officii

sibi

commissi debito,

ea, quae alias

toUendos ex Fidelium animis molestos conscientiae scrupulos provide ac maturo consilio


si,

ex intempestiva aliquorum cunctatione, Fideles

nondum ab omni

erepti sunt, ita declarare, ac illorum executionem urgere, ut

sollicitudine ac

amota quavis

ad

statutae,

motu

ficta, et ulteriori

dubitandi causa, quae ab Apostlica Sede disposita sunt, et convenienti recipiantur reverentia,
et

omnino impleantur, prout

in

Domino

Exponi siquidem Nobis nuper

fecit

niarum Rex Catholicus, quod cum

salubriter expedir conspicit.

Charissimus in Christo Filius Noster, Carolus, Hispa-

Papa XIV, Pradecessor noster,

alias fel. rec. Benedictus

accepisset in Regnis Castellse, Legionis atque Indiarum eidem Regi Catholico subjectis, vete-

rem

obtinuisse consuetudinem, ut in Sabbatis simplicibus, in quibus scilicet nullum jejunii,

aut Quadragesimse prseceptum indicitur, edere

nempe,

alas, colla

atque intestina; ac

liceret

cum arduum

partes satis accurate ac diligenter a vetitis secernere,

angustias et anxietates, cseteris vero, qui

extremas partes animalium, pedes

prorsus ac

parum de

Deum

difiBcile esset, licitas

Ecclesiastica disciplina sollicitL erant,

religionem non esse, quominus omnes indiscriminatim carnes comederent


scientiae securitati provide

memorise Philippi,
Regnis

dum

animalium

timentes in mximas hinc adduci

ut Fidelium con-

consuleret, ac plurimis scandalis aditus intercluderetur, ciarse

vixit,

Regis Catholici, precibus obsecundans, benigno indulsit, ut in

prsefatis Christifideles per quoslibet dies Sabbati simplices, in

quibus nempe, aut Qua-

dragesimse aut aliud jejunium non esset prseceptum, mnibus animalium partibus vesci libere
ac

licite possent,

prout in suis, in simili forma Brevis 23 Januarii 1745 expeditis Litteris ube-

rius continetur, et
partis Navarrse,

cum

dictis

Regnis Castellse et Legionis alia Regna Crense Aragonise et

eidem Regi Catholico subjecta, limitrophse

sint,

quorum

confinia

non adeo

certa ac distincta sint, ut facile definiri possit, quibus vel non Benedictinum Indultum positura prodesset, adeo ut piorum

hominum

conscientia semper esset in ancipiti, ac praeterea

eadem Regna gravi piscium penuria laborent.


Nos memorati Caroli Regis Catholici precibus Nobis

hisce desuper humiliter porrectis

annuentes, ac omnes dubitationes in animi Fideliuto sedare, imo toUere cupientes, ad dicta

SECCION SEGUNDA.

Eegna Coronse Aragonia

et partes Navarra;, toties

839

memorato Carolo Regi Catholico

subjecta,

Benedictinum Indultum hisce extendimus et ampliavimus, proiit in nostris sub die 9 Februarii
anni 1779 expeditis Litteris uberius continetur.

Cum

autem, sicut eadem expositio subjungebat, aliqui inter

animas

eos, qui Christifidelium

spiritualiter dirigunt, quoad Benedictini Indulti positi interpretationern, in diversas abeant

opiniones et sententias, prsesertim vero in oppido Civitatis nunciate Sancti Christophori,

HabansB Cuba; Dioecesis, in qua, non sine gravi bonorum omnium dolore, ac Fidelium scandalo,
ejusdem oppidi Civitatis nuntiatse Gubernator

tot ettantse turbse suscitatse sunt, ut

Magis-

et

tratus e re sua putarunt incommoda, quse exinde proficiscebantur, eidem Carolo Regi Catholico referre.

Hinc desiderans

pro sua pietate ac religione, ut ex

ipse,

animo quivis scrupulus evellatur, utque ipss certum explora tumque


gravi tenendum, quidve faciendum

sit,

suorum subditorum
sit,

Nobis humiliter supplicari fecit,

quid in re tam
ut in

iis

missis

opportune providere, ac, ut infra, indulgere de benignitate Apostlica dignaremur.

Nos

igitur justis ac piis

possumus, annuere, eumque

memorati

Caroli, Regis Catholici, votis,

quantum cum Domino

specialibus favoribus et gratiis prosequi volentes, supplicatio-

nibus inibi inclinati, per prsesentes Fraternitatibus ac Discretionibus vestris committimus et

mandamus, ut quatenus
memorati Benedictini
vigilantise respective

in vestris respective

Dicecesibus opus

sit,

Indulti interpretationem, dubitandi ratione,

quavis deposita, circa


Christifideles

Navarrse, ac in mnibus ditionibus Indiarum, dicto Carolo Regi Catholico subjectis,


rantes, per

quotcumque

dies sabbati simplices,

bati dies, in quibus Ecclesiasticum

citra

nempe Quadragesimam,

commo-

aliosque Sab-

jejunium prsecipitur, quibuscumque animalium carnibus

libere et licite vesci sinatis, nullique in

tum

vestrum

commissos, ac in memoratis Regnis Castellse, Legionis, Aragonie et

posterum

fas esse, fictis rationibus

Benedictinum Indul-

Nos enim scientes qua;dam


pro rerum necessitate oporteat

istud adversari, ducti nostra Apostlica auctoritate statuatis.

esse, quse nulla possunt ratione convelli, ita

temperari,

malumus

aliquid

de

rigore

multa

esse, quse

disciplinse

Ecclesiasticee

custodiam nimis urgendo, vobis concreditas plebes, circa


Sabbati,

cum

gravi

animarum suarum

periculo et

relaxari,

usum carnium

bonorum scandalo,

quara

illius

per dies simplices

in novas anxietates ac

dubitationes adducere.

Non bbstantibus, etc.


Datum Romae, apud S. Mariam

Majorera, sub anmilo Piscatoris, die 23 Septembris 1783,

Pontificatus nostri anno dcimo quarto.

(Cedulario Arzob. de Lima, tom. 8, pg. 38).

TEXTO CASTELLANO.

nuestros Venerables Hermanos, los Arzobispos y Obispos, y los amados Hijos los Abades
las Ciudades y Lugares, sitos en los Reinos de Castilla, de Len y de Aragn,

Ordinarios de

y parte de Navarra, y en los Reinos de las Indias, subditos


amado en Cristo Hijo, Crlos, Rey Catlico de Espaa.

la

Dominacin de nuestro

muy

Po Papa VI.

Venerables Hermanos y amados Hijos, salud y Bendicin Apostlica,

Es conveniente que

el Pontfice

Romano, por

la obligacin del oficio pastoral,

que

le est

encargado, declare de tal modo y ponga expedita la ejecucin de lo que ntes prvidamente y
con madura reflexin se ha establecido por la Santa Sede, para remover de los nimos de los
Fieles la inquietud de escrpulos de conciencia, cuando por los inoportunos reparos y dudas de

PARTE

840

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES,

algunos no se ha tranquilizado an del todo la conciencia de los Fieles, ni desechado estos de

temor de obrar mal;

s el

de que desterrado cualquiera figurado motivo de las ya suscita-

fin

das dudas, 6 de las que ulteriormente se suscitaren, se admita con la debida reverencia, y se
cumpla puntualmente lo que segn v que conviene saludablemente en el Seor, est dispuesto

por la Sede Apostlica.

Y en
Crlos,

de

feliz

sujetas

atencin que nos ha hecho exponer poco hace nuestro muy amado en Cristo Hijo,
Rey Catlico de Espaa, que habiendo ntes de ahora entendido el Papa Benedicto XIV,
memoria. Predecesor nuestro, que en los Reinos de Castilla y de Len y de las Indias
dicho Rey Crlos, se hallaba establecida desde tiempos muy antiguos la costumbre

de que en los Sbados de entre ao, que no fuesen de ayuno de precepto Ecclesistico ni de

Cuaresma, se pudiesen comer


pescuezos, asaduras y

extremidades de los animales, es saber,

las

menudos y siendo ciertamente

difcil,

pis, brazuelos,

casi inasequible

que

los cor-

tantes separen con tan buen pulso y tino las partes que se permitan de los animales, de las
se les originaban gravsimos temores y escrpulos los timodems, que hacian poco caso de la disciplina Ecclesistica, decian que no habia

que estaban prohibidas, de aqu


ralos

y los

precepto que impidiese comer de toda la carne del cuerpo de los animales, sin distinguir nin-

guna

para acudir pues con el remedio competente la seguridad de las conciencias de los

Fieles y atajar

muchos escndalos, condescendiendo

memoria. Rey Catlico, que

las splicas

de Felipe V, de esclarecida

mientras vivi, de Espaa, usando de benignidad concedi

fu,

Indulto para que en los sobredichos Reinos los Fieles Cristianos pudiesen libre y lcitamente

comer carnes de todo

el

cuerpo de los animales, en los Sbados, que no fuesen de Cuaresma,

ni de precepto Eclesistico de ayuno,

didas en igual forma de Breve,

el

como ms extensamente

dia 23 de Enero de 1745

se contiene en sus Letras, expe-

y mediante que son confinantes de

dichos Reinos de Castilla y Len otros Reinos de la Corona de Aragn, y la parte de Navarra

que juntamente con eUos est bajo

la

Dominacin del mencionado Rey Catlico, cuyos confines

no se hallan tan conocidos y deslindados, que se pueda fcilmente determinar quines comprende el Indulto de dicho Papa Benedicto XIV, y quines no se extiende, de suerte que
estuviese perpleja la conciencia de los timoratos, y que ademas de esto en los enunciados

Reinos hay

Rey

mucha

Catlico,

escasez de pesca

Nos, condescendiendo la splica del mencionado Crlos

que se nos ha presentado humildemente sobre

toda duda de los nimos de los Fieles, sino


Indulto del mencionado Papa Benedicto

ms bien

XIV

esto,

y deseando no solo aquietar

quitarla deraiz, extendimos y ampliamos el

los dichos Reinos de la Corona de Aragn y la

parte de Navarra, que est bajo de la Dominacin de dicho Crlos

Rey

como ms

Catlico,

extensamente se contiene en nuestras Letras, expedidas en igual forma de Breve,

el

dia 9 de

Febrero de 1779.

en atencin que, segn tambin se expona en dicha splica, algunos de

espirituales de las

almas de

los Directores

los Fieles Cristianos siguen vrias opiniones

y sentencias en cuanto
la interpretacin del sobredicho Indulto del Papa Benedicto XIV, y sealadamente en la
Ciudad de San Cristbal de la Habana, de la Dicesis de Cuba, en la cual, con gran dolor de
todos los buenos y escndalo de los Fieles, se han suscitado tantos y tan grandes disturbios,

que

el

Gobernador y

los Capitulares

parte al mencionado Crlos

Rey

de la enunciada Ciudad creyeron ser de su obligacin dar

Catlico, de sus

malos

efectos, el cual

movido de

esto,

y de-

seando por su piedad y religiosidad que se les remueva cualquier motivo de escrpulo de conciencia sus sbditos, y que estos sepan notoria y determinadamente lo que han de seguir
y
observar en una materia tan grave, nos ha hecho suplicar humildemente que con la benignidad

Apostlica nos dignsemos proveer lo conducente en lo que va. expresado, y conceder lo que
aqu adelante se dir.

SECCION

Y Nos,

8H

SEGUNDA.

queriendo concurrir en cuanto podemos en

el

Seor, que tengan efecto los piadosos

y hacerle especiales favores y gracias,


y justos deseos del mencionado Crlos, Rey
las
presentes
condescendiendo la dicha splica, por
os damos comisin y mandamos Vos,
Catlico,

nuestros Hermanos, y vosotros, discretos varones, que por nuestra autoridad Apostlica per-

mitis todos los Pieles Cristianos, respectivamente encargados vuestra vigilancia, residentes

en

los

mencionados Reinos de Castilla, Len, Aragn, y parte de Navarra, y en todos los Reinos
de dicho Carlos, Rey Catlico, que coman libre

de las Indias, que estn bajo la Dominicion

y lcitamente todos los Sbados, excepcin de los de Cuaresma, y los dems, que son dias de
ayuno de precepto Eclesistico enire ao, carne de todo el cuerpo de los animales ; y declaris
que nadie

le sea lcito

en lo sucesivo interpretar siniestramente con figuradas razones el

sobredicho Indulto del Papa Benedicto


cosas, que por

XIV; pues Nos,

sabiendo, que as

como hay algunas

ninguna razn se pueden quitar, tambin hay muchas, que segn

circunstancias, se deben moderar, preferimos que se

modere algn tanto

plina Eclesistica, que con gran peligro de sus almas,

y escndalo de

lo exijen las

el rigor

de la disci-

los buenos, se ocasio-

nen nuevos escrpulos y dudas en la grey que os est confiada, si en cuanto al uso de las carnes,
en los Sbados de entre ao, se la estrecha demasiado su observancia. Sin que obsten las
cosas,

Dado en Roma, en Santa Maria

que sean en especial contrarias

la

Mayor,

el dia

23 de

Setiembre de 1788, ao dcimocuarto de nuestro Pontificado.


(Cedulario Arz. de Lima, tom. 8, pg. 38.)

n.
CONCEDE PIO

VI

POR TRES ANOS EL INDULTO DE CA.RNES A LOS REINOS DE ESPAA

Y A LAS ISLAS CAARLAS.


Pius Papa VI.
Venerabiles Fratres et Dilecti

morum

Filii,

Salutem

necessitatibus habita compassione

et Apostolicam benedictionem.

mente benigna concurrimus,

Si prori-

nostris etiam procul-

dubio votis clementem Dominura reperimus. Quoniam igitur pro parte Charissimi in Christo
Filii nostri, Caroli,

Hispaniarum Regis Catholici, Nobis expositum

interrupto commercio tara Hispaniarum Regnis,

quam

fuit ex generali

Insulis Canariis

martimo

Dominio suo subjectis

pisces salitos, quibus prsesertim pauperes et Regulares in Regnis ac Insulis prsedictis degentes,

Quadragesime et vigiliarum temporibus vesci solent ob maria infesta, et naviculariorum et


piscatorum penuriam deficere, ac propterea dictus Carolus Rex, ut conscientiae securitati

quarumcumque Personarum sibi subjectarum, ac in Regnis Insulisque prsedictis commoransit, per Nos in praemissis opportune provideri, et, ut infra, indulgeri plurimum
desiderat
Nos piis ejusdem Caroli Regis votis, hac in re, quantum cum Domino possumus,
tium consultum
:

favorabiliter annuere volentes,

supplicationibus

ejus

nomine Nobis super hoc humiliter

porrectis inclinati, Fraternitatibus vestris, Fratres Archiepiscopi et Episcopi, seu Discretioni-

bus

vestris, Dilecti Filii

Abbates seu Locorum Ordinarii in Hispaniarum Regnis et Insulis

Canariis prsefatis existentibus per prsesentes committimus et concedimus, ut mnibus et


singulis utriusque sexus Christifidelibus,

tam

saecularibus

quam

Ecclesiasticis, ac cujusvis

Ordinis, Instituti et Congregationis Regularibus in eisdem Regnis et Insulis existentibus ut

TOM.

I.

105

PARTE

842

ipsi

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

ad triennium proximum tantum, a die executionis praesenthim nostrarum Litteranim

computandum, Quadragesimali tempere

(exceptis primis quatuor diebus ac Feriis quarta et

sexta ac Sabbato cujuslibet hebdomadfe, necnon tota


simae)

O vis,

Hebdmada Majori ejusdem Quadrage-

Cseo, Butyro aliisque lacticiniis, necnon etiam carnibus salubribus uti et vesci

absque aliquo conscientiae scrupulo libere et

licite

possint, auctoritate

nostra Apostlica,

tenore praesentium, licentiam arbitrio vestro tribuatis, et quilibet vestrum suo arbitrio tri-

buat et concedat

iis

tamen legibus omnino injungendis

Christifidelibus, qui Indulto


jejunii, videlicet

et per

unumquemque

ex dictis

seu licentia hujusmodi uti intendit, observandis, ut nempe lex

unacomestio

in die,

etiam nulla valetudinis causa intercedente, observetur,

illamque observari deber prsecipiatis et mandetis

ac divitibus aliquam eleemosynam in

Pauperes arbitrio uniuscujusque proprii confessarii penes tamen Commissarium Generalem


BuUse Cruciata deponendam et de consensu ejusdem Caroli Regis distribuendam, Pauperibus
vero recitationem aliquarum precum arbitrio, ut supra, uniuscujusque proprii Confessarii im-

ponendam

auctoritate et tenore prsedictis, injungatis. Cseterum per prsesentes non intendimus

in Indulto per Vos, arbitrio vestro concedendo,

comprehensos esse eos Regulares, qui ad

perpetuum usum ciborum Quadragesimalium voto

adstricti sunt.

Non

obstantibus quibusvis

prohibitionibus ac in Universalibus Provincialibusque Conciliis editis generalibus vel specialibus Constitutionibus et Ordinationibus, ceterisque contrariis quibuscumque.

Volumus

autem quod earumdem prsesentium Litterarum transumptis, seu exemplis, etiam impressis,

mauu

alicujus Notarii

constitutse

publici subscriptis,

et

Personse in Ecclesiastica Dignitate

sigillo

munitis eadem prorsus fides in judicio, et extra illud habeatur, quse haberetur

ipsis prsesentibus, si forent exhibitse vel ostensse.

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub annulo

Piscatoris, die

23 Decembris 1778,

Pontificatus nostri anno quarto.

Innocentius Cardinalis de Comitibus.

Loco

sigilli

annuli Piscatoris.

(Ex Cedulario Archiepiscopali Quitensi, tom. 6, pag. 1.)

TEXTO CASTELLANO.

nuestros Venerables Hermanos, los Arzobispos y Obispos, y nuestros amados Hijos los

Abades Ordinarios

locales de los Reinos de

Po
Venerables Hermanos y amados Hijos

Espaa y de

las Canarias.

VI Papa.
salud y bendicin Apostlica. Cuando con nimo

benigno ocurrimos compasivos las necesidades de los prjimos no podemos dudar que hemos

de hallar Dios propicio nuestros ruegos.

amado en

Cristo Hijo Crlos.

Rey

en atencin que por parte de nuestro

Catlico de Espaa, se nos

muy

ha expuesto, que por estar

el comercio martimo, as en los Reinos de Espaa, como en las


que estn sujetas su dominio, y por hallarse infestados los Mares, y haber
escasez de gentes, que pesquen, faltan los pescados salados, que son el principal y comn alimento de ios pobres y de los Regulares, que hay en los sobredichos Reinos Islas, en los dias

interrumpido generalmente
Islas Canarias,

Cuadragesimales y Vigilias y que por tanto el expresado Rey Crlos desea en gran manera
la seguridad de las conciencias de las personas do todos sus subditos habitantes en
los sobredichos Reinos Islas, se provea por Nos lo conducente acerca de esto, y se conceda
;

que para

SECCION SEGUNDA.
lo

en

que aqu adelante se dir

cas,

Nos, queriendo condescender favorablemente en cuanto podemos

Seor, con los piadosos deseos del enunciado

el

843

Rey Crlos en

que se nos han presentado humildemente en su nombre sobre

esto, defiriendo las spliello,

por las presentes damos

comisin, y concedemos facultad vosotros, nuestros Hermanos, los Arzobispos y Obispos, y


vosotros, los discretos Varones, nuestros amados Hijos los Abades Ordinarios locales, que

en los enunciados Reinos de Espaa, y en las Islas Canarias, para que por nuestra

resids

autoridad Apostlica, por

tenor de las presentes, vuestro arbitrio deis,

el

vosotros su arbitrio d y conceda licencia todos y cada uno de

bos sexos, as Seglares

como

y cualesquiera de

los Fieles Cristianos

de am-

Eclesisticos y Regulares de cualquiera Orden, Instituto Con-

gregacin, habitantes en los dichos Reinos Islas, para que solo por los tres aos inmediatos
siguientes, los cuales se

han de coutar desde

el dia

de la ejecucin de stas Letras nuestras,

pueden libre y lcitamente, sin ningn escrpulo de conciencia, comer huevos, queso, manteca
de vacas, ovejas, otra semejante, y los dems lacticinios, y tambin carnes saludables en la

Cuaresma,

excepcin de los cuatro primeros dias, y del Mircoles.Virnes y Sbado de cada

semana, y de toda la Semana Santa de

mente

la

misma Cuaresma), habindoles de imponer

la obligacin cualesquiera de los dichos Fieles Cristianos,

precisa-

que quieran usar de ste

Indulto 6 licencia, es saber, de que guarden la forma del ayuno haciendo una sola comida al
dia,

no ser que padezcan indisposicin en su salud, y ordenis y mandis que se haya de

guardar la dicha forma del ayuno.

mandis que por

T por la misma autoridad,

los respectivos confesores,

y su

y por

el

tenor de las presentes,

imponga

arbitrio, se les

los ricos la obli-

gacin de dar alguna limosna para los pobres, la cual se depositar en manos del Comisario

General de Cruzada, y se aplicar con la aprobacin del enunciado Rey Crlos

mente

al arbitrio

y que igual-

de los respectivos confesores, se les imponga los pobres la obligacin de

rezar algunas oraciones. Pero no es nuestro nimo, que en el Indulto, que habis de conceder

vuestro arbitrio, en virtud de las presentes, sean comprendidos los Regulares, que por voto
estn obligados al uso perptuo de los manjares Cuadragesimales. Sin que obsten cualesquiera
prohibiciones, ni las Constituciones y Disposiciones dadas en los Concilios

Generales 6 Pro-

vinciales por punto general, en casos particulares, ni otras cualesquiera cosas,

contrario.

Y es

que sean en

nuestra voluntad, que las copias 6 trasuntos de stas Letras, aunque sean

impresos, firmados de

mano de algn Notario

pblico, y sellados con el sello de cualquiera

persona, constituida en Dignidad Eclesistica, se les d igual f en juicio y fuera de l, que se


les daria

las mismos presentes,

Dado en Roma, en San Pedro,

si

fueran exhibidas manifestadas.

sellado con el sello del Pescador, el dia 23 de Diciembre de

1775, ao cuarto de nuestro Pontificado.

Inocencio Cardenal Conti.

En

lugar del sello

del Pescador.

OBSERVACIONES ACERCA DEL INDULTO CUADRAGESIMAL, Y SUS VENTAJAS


PARA TODOS.
Al llegar ste Indulto, se presenta la oportunidad de deslindar bien stas tres cuestiones

conccdia
legio

la

Cruzada respecto

2a qu concedia

la

al

la qu

uso de carnes y lacticinios, y qu personas gozaban de sto privi-

Bula de Lacticinios, y quines so extenda

3a qu concede sto Indulto

nuevo, y quines participan de sus gracias.


lo

La Cruzada en cuanto

carnes conccdia un Indulto general, on

Regulares, pero restringido con estas palabras:

ea;

cjnsilio alriusque

que entraban todos hasta

los

Medid. En cuanto Lacticinios,

PARTE

844

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

conceda Indulto absoluto p"oeorMm/6/,lanto para la Cuaresma, como para

las

tmporas y

aqui las

el

non extra

Insulis, locis, terris, oppidis et Dorainiis praedictis (et

carnibus de consilio utriusque

illa)

Medici tcmporibus jejuniorum totius anni, etiam Quadragesimalibus vesci ac pro eorum

persoiiis Ecciesiasticis Rogularibus, et

minime conccditur,

De

queda

sin privilegios

de

porque

ms claramente consta de
asi

el

in

Ordine

Clero tanto Secular

lacticinios

tiempo de Cuaresma, y que en

utriusque Medici

qui

Presbyleralus

ella

como Regular (exceptuados

los sexage-

tambin pueden los Clrigos y Regulares comer carne ex

las palabras

de

la

Obispos

Bula traducida

ni

consilio

Clero, se contrae solamente los lacticinioSj


castellano por el Comisario,

al

en ste Indulto de comer huevos y cosas de leche su albedrio,

Prelados inferiores,

otros

Regulares, ni de los seglares los Clrigos Presbteros, en cuanto

Ordenes Militares

id

pero entindase bien, que solo quedan sin privilegio para

la restriccin relativa al

Patriarcas, Primados, Arzobispos,

Empero scanse de

fucrint Soecularibus

sexagenarii fuerint.

se deduce, que

stas palabras

narios)
el

nisi

libitu ovis et

Archiepiscopis et Episcopis alsquc Inferioribus Pnclatis, necnon

Patriarchis vero,

lacticiniis
aliis

vigilias del

tiempo de Cuaresma, ambos Cleros, Secular y Regular. Insertaremos


mismas palabras de la Cruzada Item ut dicto anno durante in mnibus el singulis Regnis,

ano. Pero se exceptan en

como

que dice

no se comprenden los
ni

qualesquier personas

de Cuaresma tan solamente.

los dios

estos nombrados, los que fueren de sesenta anos, y todos los Caballeros de las

que los unos y los otros podrn comer huevos y cosas de leche su albedrio, y
gozar del dicho Indulto (Mendo, Bull. S. Cruc. Elucidatio, Cap. 2, pag. 7.). De donde S3 sigue
lo
;

primero, que

la

excepcin, hecha en

la

Cruzada, habla solo del precepto de lacticinios

segundo, que

dicha excepcin habla del tiempo de Cuaresma, y no de otras tmporas y vigilias del ano, que fueren de

ayuno

pues para todas stas quedan todos indultados por

la

Cruzada

tercero, que todo el Clero

Secular y Regular podia tambin comer carne ex consilio utriusque Medid.

Qu concede

uso de lacticinios
lacticinios,

en

el

la

al

Bula de lacticinios y quines se extiende

Clero Secular d/maxa/, quitando

tiempo de Cuaresma, excepto

la

la

Semana

Urbano VIII extendi en

Santa.

Veamos

las palabras

nerabilibus Fratribus Patriarchis, Primatibus, Archiepiscopis, Episcopis et

Presbyteris Soecularibus prsedictis

necnon excepta) ovis similiter

sta Bula el

restriccin, quela Cruzada puso en cnanto

aliis

de

la

Bula

Vc-

Inferioribus Praelatis,

dumtaxat, ut Quadragesimali tempore (Hebdmada tamcn Majori

et lacticiniis

pro eorum

libitu uli et vesci

Apostlica auctoritate, tenore

praesentiura, indulgemus.

De donde

se sigue

que

el

Clero Secular qued indultado para huevos y lacticinios Quadragesi-

mali tempore [Hebdmada Majori excepta)

2 que

se expresa por la palabra dumtaxat y no hacerse

Qu

es lo que concede

el

el

Clero Regular no particip de ste Indulto,

mencin de

lacticinios, lo

que no suceda con

Cruzada. El P. Menacho, que escriba en 1596, ya se quejaba de

la

Bula con

la

como

en las Letras Apostlicas.

nuevo Indulto Cuadragesimal? Salvos los dias exceptuados en

concede una libertad amplsima para usar de carnes y


de

restriccin,

la

clusula ex consilio utriusque Medici, y deca que era poco lo que conceda.

el

l,

privilegio

que pona

la

Para compren-

der mejor esto, debe notarse, que no se trata aqu del ayuno, cuyo precepto obliga solamente desde

21 60 anos, y no comprende los trabajadores


dos)

llega
estos,

ni los

al

uso de

como

la

razn,

y comprende tambin

dijimos arriba, fueron dispensados

por

los

fuera de los pocos dias exceptua-

depende del de los blancos y por lo tanto


consilio utriusque

razn, porque el

estos por

la

trabajadores

Paulo

en los das, en que los blancos, tienen Indulto para esto.

ex

Indios,

sino que se trata de la abstinencia de carnes, cuyo precepto obliga en toda edad, desde que se

III

para

los Indios

comer carnes y

De suerte que

el

porque

lacticinios

privilegio de los Indios

Cruzada no gozan del Indulto de carnes, sino

Medici, lampoco los Indios le gozan, sino con

la

misma condicin. Esta

Snodo Diocesano de Lima impuso pena los Indios, que infringiesen

el

fu la

precepto de

SECCION SEGUNDA,

a abstinencia de carnes por stas palabras

Indus, qui tempere QuadragesimsB.qualuor temporibus,

aul diebus Veneris et Vigillarura, quibus Indi obstricli


(Sinod. Lim. cap. 88).

punietur

Snodo de

el

845

la

camera comedisse deprehensus

sunt,

Paz dice

asi

fuerit,

en estos dias, aunque sean

de ayuno para los Indios, pueden usar de cualesquiera comidas, que no sean de carne, y de todos los
manjares, que concede

Santa Bula de

la

la

Cruzada los dems Fieles

der los Curas. Por stas disposiciones se colige


tiempos, y qu poco usada la dispensa con
fueron tratados con benignidad por

el

consejo de los das Mdicos

aunque pasasen de 60 anos,

si

que dice Montenegro, para

Sinodales se revela

que llegaban

el

la

abstinencia de carnes

Tmporas y

Vigilias.

razn, y todos los ancianos,

la

consejo de los dos Mdicos,

mucho alegado para

la

dispensacin

rigor dla disciplina antigua,

el

uso de

stas dispensas, por stas palabras

facilitar

per accidens, obligando per se

al

las

tenan buena salud. Y aunque es cierto que estos Snodos no coartan las

facultades de los Prrocos para dispensar, ni

Indio, liene de su parte

pues los Indios, que siempre

Santa Sede, estaban obligados' guardar

los Indios adultos, sino todos los nios,

han de dar enten-

abstinencia en aquellos

la

Cuaresma, todos los Virnes del ano, y ademas

los cuarenta y seis dias de

no solo

la

asi se lo

cun rigurosa era

la

y que

el

ni deja

de ser cierto lo

Solo con decir

que es

no obstante por stas disposiciones

>

consejo de los dos Mdicos se usuba solo

ms razn

abstinencia de carnes los Indios, y con

los blancos, ya

pequeos ya mayores, ya ricos ya pobres artesanos.

Adese esto
los

la

necesidad del parecer de los dos Mdicos, los cuales deban juzgar de las fuerzas de

que se sentan dbiles para observar

la

abstinencia

enferma, pero meticulosa, que siempre se atiene

haber en aquellos tiempos, de todas

las cuales

la

asi

parte

como tambin

nos libra ste Indulto Cuadragesimal.

Pero veamos las ventajas particulares, que trae ste Indulto

Los Seglares, como se


la

v, tienen

los escrpulos de la gente

ms segura. Grandes perplejidades deba


las

un privilegio ms amplio que

personas de todos

de

el

la

los estados.

Cruzada. Los Clrigos por

Bula dla Cruzada solo tenan Indulto para comer carnes exconsilio utriusque Medid. Para usar de

Lacticinios fu necesario otra Bula concedida despus,

como

pueden comer carnes y

Medid, todos

Santa, y unos pocos

lacticinios sine consilio utriusque

ms

Los Regulares son

los

Mas ahora

se ha dicho, por Urbano VIII.


los dias, excepto los

de Semana

del ano.

que mayor ventaja han sacado de st Indulto

tuados del Indulto de Lacticinios, tanto en


reducidos la estricta observancia de

la

Bula de

la Iglesia, sin

la

Cruzada,

tener por

la

porque hallndose excep-

como en

la

de Lacticinios, estaban

Cruzada ms Indulto que para comer

carne ex consilio utriusque Medid, en caso de enfermedad. Actualmente se hallan indultados

dems, no ser los que por

Instituto estn obligados la abstinencia, los cuales

como

los

no participan del

Indulto.

Los Indios no sacan menor ventaja de


arriba

Citaremos

las

hibitis anni

palabras de

la

Bula

III,

tune temporis dumtaxat vesci possint, cura

ob alquod sanctum opus obcundum, similibus

cibis vesci posse a

pro tempere fuerit concessura. De cuyas palabras se sigue, que

amplsimo, ^ozan los Indios de

l,

fuerit

III,

ni

preces por

que les concede ste Indulto tune temporis... cumcceleris

concessum.

Indios entran

si

De donde

Sede Apost-

los blancos tienen

un Indulto

no en virtud del mismo Indulto contedido los blancos, pues no

viene directamente para ellos, ni tienen que pagar limosna

de Paulo

Ya dijimo-

depende del Indulto de los blancos.

Eisque etiam concedraus quod Quadragesimalibus et aliis pro-

temporibus, Lacticiniis, Ovis et Carnibus

caeteris Chrislianis,
lica

este Indulto Cuadragesimal, que los Regulares.

que su Indulto de carnes y Lacticinios, segn Paulo

sino en virtud de

Christianis... a

se sigue que gozando ahora los blancos de ste

tambin en posesin de

61.

Por consiguiente,

antiguos de guardar abstinencia de carnes en

la

la

Bula

Sede Apostlica

Indulto amplsimo, los

obligacin que tenan

Cuaresma, en todos

la

en tiempos

los Virnes del ano, en las

poras y Vigilias, no existe despus del presento Indulto, y las penas impuestas en

el

Tm-

Snodo de Lima

PARTE

846

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

contra los Indios infractores de

Resta decir algo sobre


Bula de

la

Cruzada

y dir

abstinencia, cesaron del todo, fuera de los pocos das exceptuados.

la

el vigor,

que tienen hoy aquellas palabras ex

que tienen

el

mismo vigor, que nles

derogada por ningn Pontfice, y nos puede servir para


Indulto, as

como

consilio utriusque

la

misma clusula para

las abstinencias

adamussim ab mnibus

tiam, quae ab Ecclesia praecipilur,

de utriusque Medici consilio irapediat,


clusula, pero siempre nos queda

la

de

obiri
la

jubemus.

Meiici de

la

porque esta clusula no est

de abstinencia exceptuados en

antes servia para toda abstinencia sin restriccin alguna.

tambin se encuentra

No dejaron de

los dins

En

el

el

Indulto de Pi VII

exceptuadas. Quibus diebus abstinen-

et singulis, nisi quera forte adversa valeludo

En

el

de Nlro. SS. P. Pi IX. se omiti sta

Cruzada.

ofrecerse algunas dudas acerca de ste Indulto, las que di solucin el Comisario

General de Cruzada,

de su Instruccin, que continuacin ponemos.

al fin

ra.

INSTRUCCION, QUE SE

HA DE OBSERVAR EN TODOS LOS DOMINIOS DE LAS

INDIAS DEL

REY

NUESTRO SEOR, SUS ISLAS Y LAS FILIPINAS, EN EL RECIBIMIENTO DE LOS SUMARIOS


DEL INDULTO APOSTOLICO PARA COMER CARNE EN CIERTOS DIAS DE CUARESMA, Y EN
SU PUBLICACION, DISTRIBUCION Y RECAUDACION DE SUS LIMOSNAS.

Nos, Don Patricio Martnez de Bustos, Arcediano de Trastamara, Dignidad y Cannigo de la


Santa Metropolitana Iglesia de Santiago, Caballero Gran Cruz de la Eeal y distinguida Orden
Espaola de Crlos III, Individuo nato de la Real Junta de la Inmaculada Concepcin, Exactor

y Colector de las Pensiones consignadas la misma Keal Orden, Juez privativo del nuevo
Rezado, del Consejo de S. M., y Comisario Apostlico General de las tres Gracias de Cruzada,
Subsidio y Excusado en todos los Reinos y Seoros de S. M. C, etc.

Usando de

las facultades,

que nos competen, en calidad de Juez Ejecutor del Breve de

Indulto, que su Santidad se dign conceder estos Dominios, y ha extendido y prorogado ltimamente los de todas las Indias, Islas respectivas, y las Filipinas, para que los Fieles de

uno y otro sexo, estantes y habitantes en ellos, puedan comer carnes saludables en los dias de
Domingo, Ltnes, Mrtes y Juves de cada semana de Cuaresma, exceptuados los cuatro de la
primera, y todos los de la Santa Mayor, mandamos, que en el recibo de los Sumarios de ste
Indulto Apostlico, en su publicacin, distribucin, recaudacin de sus limosnas, y depsito,
que deber hacerse en las Cajas Reales de los Caudales lquidos, que produjere dicha gracia
Pontificia, se
1.

guarde y ejecute

Respecto de que por

que han de dar por

el

rio

lo siguiente

citado Breve nos comete su Santidad la taxacion de la limosna,

Sumario de ste Indulto

las personas,

que

le

tomaren, segn su calidad

hemos tenido por conveniente dividirlos en cuatro clases, que tasamos con apro-

y facultades
bacin de S. M. por
;

el

lo tocante

todos sus Reinos y Provincias de las Indias, saber

de primera clase en diez pesos de plata acuada y comn

los Vireyes, Arzobispos

y Obispos,

los

el

el

Suma-

cual aprovecha solamente

Grandes, y los que tienen honores de Grandes, los Gran-

des Cruces de la Real y Distinguida Orden de Crlos III, los Consejeros de Estado, y los que
tienen honores de ste Consejo, los Capitanes Generales y los Tenientes Generales de Ejrcito,

::

847

SECCION SEGUNDA.

y las Mujeres y Viudas de las calidades referidas. El Sumario de segunda clase en dos pesos de
la misma plata acuada; el que aprovecha solamente los Consejeros de cualquiera de los Consejos de S. M., los Presidentes, Kegentes, y todos los dems Ministros togados de las Reales
Chancilleras y Audiencias,

que tengan honores de

los

Alguaciles Mayores de estos tribunales, con inclusin de los

mismos, y de

los

los

dems, que se titulen del Consejo de S. M.;

los

Abades y Jueces, que ejerzan Jurisdiccin


Secretarios y Relatores de
Prebendados
de las Santas Iglesias Metropolitanas
Eclesistica; los Dignidades, Cannigos y
ellas, los Inquisidores,

y Catedrales los Marqueses, Condes, Vizcondes, Barones y Seores de vasallos y de repartimientos; los Gobernadores y Militares, que tengan grado de Coronel, y de ah arriba hasta el
de Mariscal de Campo inclusive; los Comendadores, Sub-Comendadores y Caballeros de todas
;

Ordenes Militares,y los de la Real y Distinguida Orden de Crlos III; los Contadores Generales y Oficiales de la Real Hacienda, de la Santa Cruzada, y sus Tesoreros, los Secretarios del

las

Rey, con inclusin dlos que tengan honores; los Intendentes, Contadores y Tesoreros de
Ejrcito los Comisarios, Ordenadores y de Guerra, con inclusin de los que solo tengan hono;

res

los

Intendentes y Contadores de Provincia

los Corregidores, Alcaldes

res de las Ciudades principales, los Secretarios de sus Ayuntamientos,

asimismo
arriba

Hombres

las

Mayores y Regidolos Abogados y

ricos de todas clases hasta en cantidad de doce mil pesos, y de ah

y las Mujeres de los Seglares inclusos en sta clase. El Sumario de tercera clase, un
misma plata acuada y comn ; el que aprovecha solamente los Alcaldes ordina-

peso de la

Regidores de los Pueblos, y dems personas

rios,

ah arriba; y las Mujeres de todos estos.


plata acuada y

comn

el

el

que tuvieren de caudal

Sumario de

la cuarta clase,

seis

mil pesos, y de

en dos reales de la

que aprovecha todas las dems personas de ambos sexos, y de

uno y otro estado Eclesistico y Secular, sin distincin de calidad, nacimiento ni clase,
excepto los Regulares, que por voto estn obligados al uso perpetuo de manjares cuadragesimales, quienes no les aprovecha ste Indulto cuyas tasas, que tambin se expresan en los
:

mismos Sumarios, mandamos

se

texto de gastos de conduccin,

paguen y cobren, prohibiendo


de cobranza, ni

que estn exentos de contribuir con limosna


los pobres de

solemnidad

otro alguno

los

se exija
:

ms limosna con

pre-

declarando como declaramos

Regulares del Orden de San Francisco

aunque sean Caciques, 6 Mestizos de primer rden,

los Indios,

fuera de los que gozan las circunstancias de las Leyes con autoridad y facultades competentes
todos los Negros,

esclavos y libres, y los Mulatos y Mestizos, fuera

de aquellos, que tengan

casa abierta con bienes, negociacin oficio de Maestro, con tienda de su cuenta; y los jornaleros indistintamente de todas clases,

que

se

mantienen de su jornal diario

quienes solo

Padre nuestro y
Santa F Catlica,

tendrn la obligacin de rezar en cada da, que usaren de ste Indulto un

Ave Maria, rogando

Dios por el bien

de la Iglesia, exaltacin de la

los Prncipes Cristianos, por la intencin

extirpacin de las Herejas, paz y concordia entre


del

Romano

Pontfice, por la salud y acierto

Monarqua, y por
2.

el

La remisin de

del

Rey nuestro Seor en

el

Gobierno de sta

bien general de ella.


los

Sumarios de ste Indulto Cuadragesimal

Bula de

Santa Cruzada

los

Dominios de Indias se

y en consideracin que en el
recibo de ellos, su publicacin, distribucin y despacho, y en la recaudacin de sus limosnas
son adaptables las reglas comprendidas en las Instrucciones y Ordenes pertenecientes al ramo
har

al

mismo tiempo que

los de la

la

de la Bula de la Santa Cruzada por su analoga con

el

Subdelegados y Tesoreros de Cruzada, y

y Ministros de la Real Hacienda, en cuanto

los Jefes

de ste Indulto, se arreglarn ellas loa

toque sus respectivas obligaciones, y que no se opongan lo que particularmente se dispone

en sta.

PARTE

848

3.

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

(Que sus productos han de permanecer depositados disposicin del Comisario General

hasta que proceda su aplicacin.)


4.

(Que se tomen en Indias las cuentas de

5.

(Que Ds Contadores Oficiales Reales pasen manos de los Subdelegados de Cruzada un

los productos del Indulto.)

extracto circunstanciado de lo resultante de las cuentas.)

La publicacin de ste Indulto Cuadragesimal se ejecutar cada bienio en todos los Domimismo dia que la Bula de la Santa Cruzada y ordenamos que al tiempo de
la Misa Mayor expliquen los Predicadores, donde los hubiese, y en su defecto los Curas Eclesisticos, que estos sealasen, lean en alta voz el Edicto, que hemos formado para instruccin
6.

nios de Indias, el

de

los Fieles,

en que se declara

la

mente de su Santidad en

gracia; dias, en que se puede gozar de ella

el arreglo

el

Breve de la concesin de sta

de Sumarios en cuatro distintas clases

y el destino de sus limosnas al socorro de objetos piadosos para que


que quieran aprovecharse de l^ tomen el que les corresponda, segn su calidad y

con sus respectivas tasas


las personas,

haberes; encargando particularmente sus oyentes, que reciban con veneracin y respeto ste
Indulto Apostlico, que les ha impetrado la piedad y reverentes splicas del Bey, y que se

abstengan de cuestiones y disputas sobre el uso de l ; y despus se fijar dicho Edicto en las
puertas principales y lugares acostumbrados de las Iglesias Catedrales, Colegiales, Conven-

cuyo efecto se acompaar una prudente porcin de ejemplares con


que se hagan de los Sumarios.

tuales y Parroquiales
las remesas,

Para el gobierno y ejecucin de lo respectivo sta gracia de Indulto Cuadragesimal en


Dominios de Indias, subdelegamos nuestras facultades, en lo que las necesiten, nuestros

7.

los

Comisarios Subdelegados de la Cruzada

los cuales se arreglarn

soLre su uso, la declaracin, que va puesta al


8.

(Se recomienda y encarga la buena

fin

en las dudas, que ocurran

de sta Instruccin.

armona entre los Subdelegados y Tesoreros de

Cruzada.)
9. (Suplicatoria los Seores Vireyes, Audiencias

y Ministros de

S. M., para

que auxilien

en cuanto fuere necesario con sus providencias.)

DECLARACION SOBRE LAS DUDAS, QUE PUEDEN OFRECERSE EN EL USO DE ESTA

GRACIA PONTIFICIA.
Con

el fin

de ocurrir las diferentes dudas, que pueden suscitarse en muchas Capitales y

Pueblos de los Dominios de Indias, sus Islas y las Filipinas, sobre la inteligencia y uso del
Indulto Apostlico impetrado por la piedad del Rey para ellos, efecto de comer carnes saludables en los dias Cuadragesimales, que en l se expresan

de escrpulos en materia de sta importancia

y con la mirado evitar todo motivo

hemos juzgado oportuno y conveniente declarar

como declaramos

Que el Sumario debe tomarse en cada uno de los bienios de la duracin del Indulto.
Que deben tomar el Sumario de la cuarta clase, y dar dos reales de plata acuada y comn,
as los hijos de familia, como los tios, sobrinos, primos y dems parientes y personas, que un
padre de familias mantuviere en su casa, y asimismo los sirvientes y sirvientas, ya les den la
comida sus amos, perciban todo su salario racin en especie de diaero, por ser, como es,
personal el Indulto, y no estar expresamente comprendidos en los exceptuados.

Que por

la

misma

razn deben tomarle las mujeres casadas, segn la clase, en que estn

comprendidos sus maridos.

SECCION SEGUNDA.

Que

la excepcin

de

los

849

Regalares solo comprende los de la Orden de San Francisco, con

extensin las Religiosas de la misma Orden, que no posean bienes algunos.

Que para aprovecharse

del Indulto los Regulares de las

dems Ordenes, deben tomar todos

y cada uno de ellos el Sumario de la cuarta clase, igualmente la Bula comn de vivos de
Cruzada, sin que los Sacerdotes Regulares necesiten tomar la de Lacticinios, por estar solo
concedida los individuos del Clero Secular.

Que hinguno de

los

Regulares pueden usar del Indulto en los dias privilegiados, mezclando

lacticinios con pescados

Que

y podrn hacerlo de

los Labradores, que cultivan

lacticinios solos, 6

mezclados estos con carnes.

tierras propias 6 arrendadas,

y cualesquiera

otros,

que

tengan casa abierta con bienes, negociaciones oficio de Maestros, con tienda de su cuenta, no
y por lo mismo deben tomar el Sumario de la
corresponda segn sus facultades.

son comprendidos en la clase de jornaleros


cuarta clase, el

Que

que

le

todos indistintamente, sean no exceptuados de la contribucin de la limosna tasada

para el uso de dicho Indulto, han de ser obligados para aprovecharse de l tomar la Bula de
la Santa Cruzada.

Que por carnes saludables se entiendan todas las que estn en uso de comerse.
Que los Jueces que ejercen jurisdiccin Eclesistica, aunque sea delegada, deben tomar
Sumario de

Qu

la

segunda

el

clase.

de los Oficiales Generales, y los de los Consejeros, Condes y Marqueses


Sumario de la cuarta clase, siempre que por s no disfruten rentas, que lleguen

los hijos

les sufraga el

seis 6 doce mil pesos.

Que

los Jornaleros

y dems exceptuados pueden tomar el Sumario de la cuarta clase, 6


de limosna ; en cuyo caso no estarn obligados rezar las preces

recibirle, si se les diere

prevenidas en la Instruccin y en el Edicto.

Que

falta

de Sumarios de la primera y segunda clase, podrn usar del Indulto las pertomando en su lugar los equivalentes

sonas, quienes nicamente aprovechan dichos Sumarios,

de otras

Que

clases, hasta el

complemento de

los Eclesisticos Seculares,

la tasa

seala, necesitan tener las Bulas de Cruzada

de aquellos.

que quieran usar del Indulto, un para

los dias,

que ste

y de Lacticinios correspondientes su dignidad

renta.

Que

los

Militares,

que estuvieren efectivamente empleados, no necesitan del Sumario

del Indulto para el uso de carne

Que

pero s los que no estuvieren en actual servicio.

los que, por legtima causa,

no estuvieren obligados

al

ayuno, pueden en virtud del

respectivo Sumario del Indulto, usar de la carne en cualquiera hora de los dias indultados.

Y que si

la Vigilia del Apstol

referido Indulto para

San Matas cayere en da de los indultados, puede usarse del

comer carne. Dado en Madrid 15 de Octubre de 1796.


D". Patricio Martnez de Bustos.

Por mandato de su Excelencia.


D.
(Del Cedulario Arzobispal Qutense.

TOM.

I.

Tomo

Antonio de Quadra.

13, pg. 20.)

106

850

PARTE

4"

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

IV.

PROROQA

PIO VII EL INDULTO

CUADRAGESIMAL EN TODOS LOS DOMINIOS DE ESPAA

(1).

Dilecto Filio Patritio Martnez de Bustos, Commissario Bulla? Cruciatae


in Hispaniarum
Regnis Apostlica auctoritate deputato.

Pius Papa

VIL

Dilecte Fili, salutera et Apostolicam benedictionera.

Finem adesse jam hujus


totus

fere

perniciosi adeo atque exitialis diuturnique belli, quo


Europa ac
terrarum orbis quatitur, existimare videtur Charissimus in Christo Filius
noster

Cum enim per Litteras nostras Apostlicas in forma


Brevis die 19 Septembris superioris anni id magnopere roganti dederimus ut in
cunctis
imperii sui finibus possint Christifideles omnes, prseter paucos, adhibere ad mensam
carnes
salubres ova et lacticinia etiam diebus Quadragesimui otjejuniorum, exceptis aliquot,quamdiu
Carolas, Hispaniarum Rex Catholicus.

hoc quidem bellum geratur, propter

inopiam alterius generis ciborura,

summam nimirum

non solum charitatem sed plae

quam bellum ejusmodi importare

diceretur
hanc modo
sex annis concludi orat et obsecrat, quod tametsi intra illud spatium bellum
conficiatur non seque tamen cito regiones et civitates ex acceptis incommodis et calamitatibus

veniam

ille

se

recuperabunt. Accipimus ornen, futurumque et

confidimus ut brevi pacem et otium, quod


tam vehementer a Deo precamur, quodque non tantum homines sed etiam tecta atque agri
exoptant, per

ipsi

Jesum Christum consequamur. Et quamquam ad Divinum numen placandum

misericordiam ejus commovendam, nibilconducibilius jejunio


a carnibus atque

iis,

quae ex

carnibus existunt,

sit,

et

quod abstinentiam queque

illisque afiSnia sunt, desiderat, quae vero

premunt quseque impendent mala nunc mxime nos cogant haud minus, quam S. Cjpriani
setate ut jejuniis et vigiliis et orationibus insstere cum omni plebe non desinamus (Ep.
60 ed.
Pamel. 57) quod et Carolum ipsum Eegem pro sua excellenti virtute et pietate apprime intelligere atque alios

exemplo suo velle docere arbitramur

si

tamen necessitas

arctat, quae

una

causis relaxandi jejunii leges a Totelano Concilio VIII rectissime affertur, illius precibus

obsecundandum videmus, Quamobrem auctoritate Apostlica per has nostras Litteras mnibus
Christifidelibus utriusque sexus Laicis et Ecclesiasticis, atque etiam Regularibus in terris

mnibus

et Insulis citra ultraque

Occeanum,

quse in ditione

Hispaniarum Regis Catholici sunt,

potestatem facimus vescendi per Quadragesimam et alios jejuniorum dies carnibus salubribus,
ovis et lacticiniis ad
erit,

sexennium proximum.quod a

die,

quo datse hse Litterse sunt, numerandum


non tamen feria 4^ Cinerum,

etiamsi intra hoc temporis spatium bellum finem liabuerit

nec feria

6a cujusque hebdoraad* Quadragesimse, nec quatuor extremis Majoris Hebdomadae

diebus, nec

vigiliis

Natalis

Domini, Pentecosts, Assumptionis

SS. Apostolorum, Petri et Pauli

B. Marise Virginis

et

quibus diebus abstinentiam, quae ab Ecclesia prsecipitur,

adamussim ab mnibus et singulis, nisi quem forte adversa valetudo de utriusque Medici consilio impediat, obiri jubemus ac pro caiteris quidem diebus observandum omnino aperte denun:

(1)

IX en

el

concedido al Ecuador,

Noviembre de 1850. (Vase

la

Epoca

ste Indulto se remiti Pi

Chile, el 23 de

5.)

el

20 de

Mayo de

1862,

y en

el

concedido

SECCION SEGUNDA.

851

ciamus, quod de nica comestione per diem, deque non miscendis ad


piscibus sanct.

mem. Benedictas XIV,

mensam carnibus et
admodum de-

Prsedecessor noster, copise ac dilucide

claravit qusestione ex Hispaniis proposita, cujus hac de re Constitutiones,

cujus initium est

sufiBcienter expressis

illam prsesertim,

Libentissime quidem ampledimur, lOJunii anni 1744,

habere volamus,c8eterum cum prseclare ac ver

sit

hic

propleneet

a Sancto Caesario dictum

Pro eo quod non potest quis jejunare, amplius debet erogare pauperibus, ut peccata, quse non

potest jejunando curare, possit eleemosynis redimere.


Litteris nostris Superioris anni inculcavimus,

(Hom.

illos, sciiicet,

2a).

Hic repetimus quse jam

qui hac indulgentia nostra uti

optent, obligari ad certam aliquam eleemosynam, uniformiter, habita ratione cujusque con-

taxandam, ac praeterea ad aliam, quse pro Bulla Cruciatse indici atque exigisolet:

ditionis

qua duplici eleemosyna minime persoluta, nemo

sibi putet

has Litteras nostras quidquam

Quod onus quidem divitibus iraponere intendimus, nuUo autem pacto pauperibus,
quorum prsesertim gratiam tantam nos expromere benignitatem profitemur, qui, siclamahunt
ad Dotninum, exaudiet eos : guia misericors est, ut airmavit estque ipse poUicitus (Exod.
22). Nomine autem pauperum non eos comprehendimus dumtaxat, qui ostiatim stipem emensuffragari.

in

dicant, quique impares

etiam,

quorum

ad

sibi

victum quaerendum sunt, nihilque prorsus possident, sed eos

facultates non sufficiunt ad ipsos toto

manuum et in sudore vultus panem


Deum precibus juxta nostram mentem
Tibi vero. Dilecto Fili,
pientatidit, quique

jam

tibi certe uni, utpote id

omnium

sibi parare

auno vel

coguntur

pie recitatis,

omni

aegre sustentandos quique labore

quos quidem omnes,

quandoquidem tantopere Carolus Rex tua prudentia,


es

certis

ad

ofBcio defunctos esse decernimus.


consilio et sa-

Commissarius Cruciatse Bullse auctoritate Apostlica deputatus

munus

gerenti,

committimus, ut has Litteras Nostras publican

notitiam pervenire, easdemque opportunis remediis observari cures, et

et in

efficias elee-

mosynas a divitibus conferendas, secundum quod tibi in Domino videbitur expedir, laxes, ab
iisque colligas separatim deponendas, atque in egenorum et pauperum levamen subsidiumque
erogandas
tibi

preces fundendas pauperibus prsescribas, quin aliquis te in exercendo isto, quod

demandavimus muere, negotium

facessere atque interpellare

illud etiam adjungimus, nihil ut obscurura supersit aut

lege Ecclesise tenentur,

audeat.

dubium. Regulares

quum voto se obstrinxerunt, ab Quadragesimalibus

Ad extremum

eos,

cibis

qui non tam

omni tempere

esse consilii illos suscepta obliga-

se alendes, hoc privilegio nostro

non

contineri, nec nostri

tione per has Litteras exsolvere.

Non

obstantibus Apostolicis et in Universalibus etc. Consti-

tutionibus etc. quibuscumque.

Mariam Majorem, sub annulo Piscatoris, die 7 Augusti 1801,


auno secundo. Pro Domino Cardinali Braschio de Honestis. J. Josius

Datum Romae, apud


Pontificatus nostri

S.

Substitutus.
(Boletn Eclesistico de Chile,

tomo

2, pg. 373).

RESUMEN DEL ANTERIOR INDULTO CUADRAGESIMAL.


!

Habiendo prorogado

el Pontifice

Pi VII, en 18 de Setiembre de 1800,

para los Dominios de Espaa, mientras durase

Carlos IV que ste Indulto concedido en


guerra, por ms tiempo, en razn de

pus de

ella, y la

la

la

el

calamitosa guerra do Europa

dicha fecha por seis anos,

se

dificultad de recuperar pronto

la

Indulto Cuadragesimal
;

aiiora suplica el

Rey

prorogue, aunque cese

la

tranquilidad antigua, des-

poca oportunidad de obtener viandas Cuadragesimales.

2" El Pontfice, aunque no deja de conocer que


cordias de Dios en tiempo de tribulacin,

como

lo

el

ayuno es

el

mejor medi para atraer

aconsejaba en sus dias San Cipriano

las miseri-

no obstante,

PARTE

858
considerando

la

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

i*

necesidad urgente de sta dispensa, accede benignamente las splicas del

Catlico, y proroga por un sexenio dicho Indulto Cuadragesimal, aunque cese la guerra

de comer carnes, huevos y

licencia

cin de no hacer

ms que una

lacticinios en la

comida

sola

Cuaresma y dems ayunos

S" Se exceptan ciertos dias en ste Indulto

saber

.-

el

de salud ex

consilio ulriusque

i Y porque, segn dice San Cesreo, pro


peribus, ul peccata,

qux non

potest

eo

quod non

en cuyos dias obliga

Medid

la

la

Asuncin

abstinencia

est impedido de ayunar.

potest quis jej uare, amplius debet erogare

jejunando curare, posi eleemosynis redimere, todos

segn su calidad, debern pagar una limosna por ste Indulto, ademas de
la

obliga-

Mircoles de Ceniza, los Virnes y los

de N. Seora, y de los Santos Apstoles San Pedro y San Pablo


falta

la

ella.

cuatro dias ltimos de Cuaresma, con las cuatro vigilias de Natividad, de Pentecosts, de

no ser que alguno por

Rey

concediendo

con

del ano,

que ayunan) y de no promiscuar en

(los

la

pau-

los indultados,

limosna por

la

Bula de

Cruzada, que necesariamente deben tomar para gozar de sta gracia.


50 Quiere sin embargo el Padre Santo que sta limosna se imponga solamente los ricos, y no

los pobres, para

con

los cuales se

muestra tanto ms benigno, cuanto ms persuadido est de que

los infelices, si clamabunt

ad Domimim, exaudiet eos

exceptuados de pagar

limosna, entiende

llos,

la

que no tienen como ganar

el

el

quia misericors ett (Exod. 22). Y por estos pobres

Padre Santo no solamente los mendigos, y todos aque-

sustento, y que nada poseen

sino aquellos infelices tambin, cuyas

facultades son tan escasas, que no tienen lo necesario para pasar el ano lo pasan con dificultad

mismo que todos

aquellos, que estn obligados buscar el sustento con

trabajo de sus manos.

Todos

rezar algunas preces, segn

los cuales declara el Pontfice dispensados

la

6 Al Comisario de Cruzada,

el

lo

sudor de su rostro y

el

con sola

la

obligacin de

intencin de Su Santidad.

Don

Patricio Martnez de Bustos, se le concede la ejecucin de ste

Indulto, dndole facultad para tasar y recoger sus limosnas, las cuales se han

de colectar aparte, y

se han de emplear solamente en alitio de los pobres y necesitados, y no en otro objeto.


7o

para que ninguna dificultad quede sin aclararse, expresa Su Santidad que no se hallan com-

prendidos en ste Indulto aquellos Regulares, que por su instituto estn obligados
lodo

el

la

abstinencia

ano.

Dado en Roma, 7 de Agosto de 1801.

OBSERVACIONES.
Este documento es uno de los ms interesantes en nuestros dias, por haberse remitido

SSmo. Padre Pi IX en los Indultos cuadragesimales, concedidos

al

Ecuador y

Ntro.

Chile, en cuanto las

facultades del Comisario, las cuales ahora pertenecen los Ordinarios en sus respectivas Dicesis.

Ademas

es interesante por la amplitud en favor de los pobres

los que se alimentan con el sudor de su rostro, con dificultad

descargando de

pueden pasar

el

la

limosna lodos

ano.

V
MONITORIO DEL COMISA.RIO A LOS OBISPOS DB AMERICA, SOBRE EL INDULTO

CUADRAGESIMAL, PARA EL BIENIO DB 1804 Y 1805.

nmo.

Seor.

Pi VII con las piadosas instancias del Rey


: Condescendiendo N. SS. P.
ha dignado extender esos dominios por su
se
vasallos,
sus
de
benecio
en
Seor
nuestro

Muy

Seor mi

Breve de 7 de Agosto de 1801,

el

nuevo Indulto 6 privilegio ampliativo concedido estos, para

SECCION SEGUNDA.

853

de ambos sexos, y de uno y otro estado Secular y Eclesistico, inclusos los


Kegulares, puedan con toda seguridad de conciencia comer carnes saludables, huevos y lacticinios en los dias de Cuaresma y dems vigilias y abstinencias del ao, exceptuando solamente

que todos

el

los Fieles

Mircoles de Ceniza, los Viernes de cada semana de Cuaresma,

el

Mircoles, Jueves, Virnes

y Sbado de la Semana Santa 6 Mayor, las Vigilias de la Natividad de nuestro Seor Jesucristo, de Pentecosts, de la Asuncin de la Beatsima Virgen Mara, y las de los Bienaventurados Apstoles. S. Pedro y S. Pablo, con la obligacin precisa en todos de guardar la forma
de ayuno, mnos los dispensados de consejo de sus Confesores y Mdicos; cuyo Indulto (en el
cual no se comprenden los Kegulares, que estn obligados por voto al uso perpetuo de manjares
cuadragesimales) es por tiempo y espacio de seis aos, que empezaran en esos dominios desde

de 1804 y 1805.
Su Santidad me ha cometido la ejecucin de sta gracia en calidad de Comisario General de
Cruzada, encargndome la haga publicar en todos los dominios de S. M. para que tenga efecto,
el bienio

cumpliendo con ste encargo, he


y se consigan las gracias y fines piadosos de su concesin; y
I. un ejemplar, en que se declara la mente de

dispuesto el Edicto, de que acompao V. S.


S. S. en el Breve de la concesin de sta gracia

dias,

en que se puede gozar de

ella; el arreglo

de Sumarios en cuatro distintas clases, con sus respectivas tasas ; y el destino de sus limosnas
objetos de utilidad pblica y general ; de cuyo Edicto se remitir una prudente porcin con
las remesas,

que se hagan de los Sumarios de ste ramo, para que se distribuyan

los

Curas

Prrocos de esa Dicesis, y que por estos 6 los Eclesisticos, que ellos sealen, se lea en alta
voz el mismo dia, que se haga la publicacin de la Bula de la Santa Cruzada, al tiempo de la

Misa Mayor,

fin

de que las personas, que quieran aprovecharse de dicho Indulto, tomen el

Sumario, que les corresponda segn su calidad y haberes

encargando particularmente su

oyentes, que reciban con veneracin y respeto sta gracia Pontificia, que les ha impetrado la

piedad y reverentes splicas de S. M., y que se abstengan de cuestiones y disputas sobre el uso
de ella; fijando despus dicho Edicto en las puertas principales y lugares acostumbrados de

y explicndole todos los aos en las ocasiones, que les parezcan ms oportunas,
especialmente desde el mes de Enero hasta la entrada de Cuaresma.
Lo que participo V. S. I., para que por el tiempo de dicha concesin, y de todas las ulte-

las Iglesias,

riores,

que puedan ocurrir, se abstenga, como se

lo suplico, de hacer uso

de las facultades

delegadas en sta parte por las Bulas llamadas Slitas; y que prevenga los citados Curas
Prrocos de esa Dicesis, que cumplan con el referido encargo, para que se verifiquen puntual-

mente

las piadosas intenciones

de S. M., esperando

me

dar V.

S. I. aviso

de quedar en ejecu-

tarlo as.

Dios guarde V. S.

I.

muchos

aos,

como

deseo. Madrid, 4 de

Mayo de

1812.

lUmo. Seor,

Don

Patricio Martnez de Bustos.

(CedulArzob. de Quito, tom. 11, pg. 274.)

VI.

EDICTO DEL CX)MISARIO SOBRE EL INDULTO CUADRAGESIMAL.


Nos, Don Patricio Martnez de Bustos, Arcediano de Trastamara, Dignidad y Cannigo de la
Santa Metropolitana Iglesia de Santiago, Caballero Gran Cruz de la Real y Distinguida Orden
Espaola de Crlos III, Exactor y Colector de las Pensiones consignadas la misma Real Orden,

PARTE

854

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Individuo nato de la Keal Junta de la Inmaculada Concepcin,

Kezado, del Consejo de

S.

Subsidio y Excusado en todos los Reinos y Seorios de S. M.

A todos

los Fieles

Juez privativo del nuevo

M., y Comisario Apostlico General de las tres Gracias de Cruzada,

C,

etc. etc.

Cristianos de cualquier estado, dignidad y calidad que sean,

y habitantes en los Dminos de Indias, sus Islas y las Filipinas

estantes

Salud en nuestro Seor

Jesucristo.

Hacemos

saber que N. SS. P. Pi VII, condescendiendo con las piadosas instancias de nues-

Monarca (que Dios guarde), ha venido en extender esos Dominios por su Breve
de 7 Agosto de 1801, cometido exclusivamente Nos, en calidad de Comisario General de
tro Catlico

Cruzada,

nuevo Indulto ampliativo, concedido

estos, para que todos los Fieles de ambos


uno y otro estado. Secular y Eclesistico, puedan comer carnes saludables, huevos
y lacticinios, en la forma que abajo se expresar, por tiempo y espacio de seis aos, que empezarn contarse ah desde el bienio de 1804 y 1805.
el

sexos, y de

Habindosenos comunicado dichas Letras Apostlicas con Real Orden de

Supremo Consejo de

esos Dominios, las recibimos y

hemos aceptado con

S.

M.,y

el respeto

el

pase del

y veneracin

debida, y para que tengan cumplido efecto, acordamos expedir el presente, por el cual declara-

mos y mandamos lo
En primer lugar,

siguiente

es la intencin

podamos dispensar con todos

de Su Santidad, que usando de su autoridad Apostlica,

los Fieles

de uno y otro sexo, as Seculares como Ecclesisticos,

inclusos los Regulares, estantes y habitantes en esos Dominios, para que en virtud de ste

Indulto Pontificio puedan comer carnes saludables, huevos y lacticinios en los dias de Cuaresma

y dems

vigilias

y abstinencias del ao, excepcin solamente del Mircoles de Ceniza, los

Virnes de cada semana de Cuaresma,

el

Mircoles, Juves, Virnes y

Sbado de la Semana

Santa Mayor, las vigilias de la Natividad de nuestro Seor Jesucristo, de Pentecosts, de la

Asuncin de la Beatsima Virgen Mara, y las de los Bienaventurados Apstoles, San Pedro y
San Pablo, con la obligacin precisa en todos de guardar la forma del ayuno, excepto los dispensados de consejo de sus Confesores y Mdicos

poder aprovechar ste Indulto

los

declarando,

como declaramos, que no ha de

Regulares, que estn obligados por voto al uso perpetuo de

manjares cuadragesimales.

Asimismo declaramos, que para usar de

ste Indulto los que quisieren valerse de l (no

siendo de la clase de pobres), han de tomar el correspondiente Sumario, dando la limosna, que

segn

los diversos rdenes, grados

y condiciones hemos

tasado,

y con distincin de clases

se

expresa al pi de ste nuestro Edicto.

Para gozar del mismo Indulto


sada limosna, ni tomar

el

no han de ser obligados contribuir con la expresolo han de rezar en cada dia que usaren de ste privi-

los pobres

Sumario, y

un Padre nuestro y Ave, Maa, que desde luego les sealamos : declarando, como
declaramos, que solo se comprenden en la clase de pobres los de solemnidad ; los Regulares del

legio

Orden de San Francisco


los

que gozan

los Indios,

las circunstancias

Negros esclavos y

libres

los

aunque sean Caciques Mestizos de primer rden, fuera de

de las leyes con autoridad y facultades competentes

Mulatos y

los Mestizos, fuera de aquellos,

todos los

que tengan casa abierta

con bienes, negociacin oficio de Maestros, con tienda de su cuenta; y los jornaleros indistin-

tamente de todas

clases,

que se mantienen de su jornal diario.

Igualmente declaramos, que para usar de ste Indulto han de tener todos

la

Bula de

la

Santa

Cruzada, y ademas los Eclesisticos Seculares, que no pasen de sesenta aos, la de Lacticinios.

Declaramos asimismo, que

la

mente de Su Santidad y

la intencin

de nuestro Catlico Mo-

narca es, que las limosnas, con que contribuyen los Fieles por ste Indulto, se inviertan en

SECCION SEGUNDA,
objetos de utilidad pblica
esos Dominios recaudan

y general

855

en su consecuencia ordenamos, que las personas, que en

las limosnas de la

Santa Bula, tengan

el

cargo de recoger las del refe-

rido Indulto, con arreglo las Instrucciones, que les comunicamos, llevando cuenta separada

de su producto, para darle aplicacin con consentimiento de

S.

M.

Por ltimo advertimos, que aunque atendiendo al mayor nmero de dias, en que por el
citado Breve de 7 de Agosto de 1801 se permite comer carnes y lacticinios, as en la Cuaresma,

como en

las

dems

vigilias

y abstinencias del ao, podramos justamente hacer alguna varia-

cin en la limosna, con que debe contribuirse para gozar de ste privilegio, pues en lugar de
los veinte dias,

concesin

ms

que se extenda

el

Indulto Apostlico Cuadragesimal, se ampla la presente

de ciento; sin embargo, usando de benignidad, no hemos querido hacer nove-

dad en sta parte, y declaramos que para gozav de sta gracia Pontificia basta contribuir la
limosna, que tenamos fijada con respecto al Indulto Cuadragesimal, y se expresar al pi de
ste nuestro Edicto.

fin

de que todos los Fieles de esos Dominios puedan disfrutar

Indultles dispensa

el

Romano

Pontfice por

un

el beneficio,

que con ste

efecto de su benignidad Apostlica,

manda-

mos se lea y publique el presente en las Santas Iglesias Metropolitanas y Catedrales, y en las
Colegiatas, Parroquiales y Conventuales en los dias, en que se solemnice la funcin de la Santa
Bula, y principalmente desde principios de Enero hasta la Cuaresma, leyndose al tiempo de la
Misa, Mayor, y fijndose en las puertas principales de unas y otras Iglesias, para que llegue
noticia de todos los Fieles, y se instruyan de las gracias, que el

Rey nuestro Seor

trado, de las calidades y condiciones, con que podrn aprovecharse de ellas,

destino, que

han de aplicarse

las limosnas, con

les

ha impe-

y del importante

que contribuyan.

Todo lo cual ordenamos los Predicadores de la Santa Bula, los Curas y sus Tenientes, y
los dems Eclesisticos Seculares y Regulares expliquen y manifiesten las Pieles, arreglndose al literal sentido de todas y cada una de las clusulas de ste nuestro Edicto, para que
tenga la debida observancia, y que se abstengan de cuestiones y disputas sobre ste privilegio :
pues as conviene al servicio de Dios y de nuestro Catlico Monarca, y es nuestra voluntad.

Dado en Madrid, 4 de Mayo de 1802.

LIMOSNA, QUE EN TODOS LOS REINOS DE LAS INDIAS, SUS ISLAS Y LAS FILIPINAS DEBEN

DAR LOS FIELES, PARA USAR DEL INDULTO DE COMER CARNE, HUEVOS Y LACTICINIOS
EN LOS

DIAS,

QUE EXPRESA.
Sumario de

Por

la

la

Primera Clase.

limosna de ste Sumario deben dar diez pesos de plata acuada y comn las personas,

quienes solamente aprovecha, y son las siguientes

Los Vireyes, Arzobispos y Obispos.


Los Grandes, y los que tienen honores de Grandes.
Los Grandes Cruces de la Real y Distinguida Orden de Crlos III.
Los Consejeros de Estado, y los que tienen honores de ste Consejo.
Los Capitanes Generales, y

los

Tenientes Generales de Ejrcito, y las mujeres y viudas de

las calidades referidas.

Sumario de
Por

la limosna de ste

la

Segunda

Sumario deben dar dos pesos de

solamente aprovecha, y son las siguientes

Clase.
la

misma

plata las personas, quienee

PART2

856

4*

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Los consejeros de cualquiera de

los Consejos de S.

M.

los

Presidentes, Regentes, y todos los

dems Ministros Togados de las Reales Chancillen'as y Audiencias

los Alguaciles

mayores de

estos Tribunales, con inclusin de los que tengan honores de los mismos, y de los dems, que
se titulen del Consejo de S.

M.

los Secretarios

y Relatores de

ellas,

los

Inquisidores,

Abades

y Jueces, que ejerzan jurisdiccin eclesistica.


Los Dignidades, Cannigos y Prebendados de las Santas Iglesias Metropolitanas y Catedrales.

Los Marqueses, Condes, Vizcondes, Barones, Seores de vasallos y de repartimientos; los


Gobernadores y Militares, que tengan grado de Coronel, y de ah arriba hasta el de Mariscal
de Campo inclusive ; los Comendadores, Subcomendadores y Caballeros de todas las Ordenes
Militares, y los de la Real Distinguida Orden de Carlos ni.
Los Contadores Generales y oficiales de la Real Hacienda, de la santa Cruzada, y sus Tesolos Secretarios del Rey, con inclusin de los que tengan honores.

reros

Los Indentendes, Contadores y Tesoreros de Ejrcito


Guerra, con inclusin de los que solo tengan honores.

Los Intendentes y Contadores de Provincia

los

Comisarios Ordenadores y de

los Corregidores, Alcaldes

Mayores y Regidores
Ayuntamientos, y los Abogados ; y asimismo
hombres ricos de todas clases hasta en cantidad de doce mil pesos, y de ah arriba; y las

de las Ciudades principales


los

mujeres de los Seglares inclusos en sta

clase.

Sumario de

Por

la limosna de ste

los Secretarios de sus

la Tercera Clase.

Sumario deben dar un peso de dicha moneda

solamente aprovecha, y son las siguientes

las personas,

quienes

Los Alcaldes ordinarios. Regidores de los pueblos, y dems personas, que tuvieren de caudal
seis mil pesos, y de ah arriba; y las mujeres de todos estos.

Sumario de

Aprovecha todas

las

la

Cuarta Clase.

dems personas de ambos

sexos, as del Estado Ecclesistico,

como del

Secular, sin distincin de calidad, nacimiento ni clase, y por l debern contribuir la limosna de

dos reales de dicha plata acuada y comn.

Exceptuados de la contribucin de la limosna.

Lo son

los

Regulares del Orden de San Francisco

los pobres

aunque sean Caciques 6 Mestizos de primer rden, fuera de

los

de solemuidad

los Indios,

que gozan las circunstancias de

y facultades competentes todos los Negros esclavos y libres; los Mulay los Mestizos, fuera de aquellos, que tengan casa abierta con bienes, negociacin oficio de
Maestros, con tienda de su cuenta; y los jornaleros indistintamente de todas clases, que se

las leyes con autoridad

tos

mantienen de su jornal

diario.

Don

Patricio Martnez de Bustos.

Por mandado de
D. Antonio de

S. E.

los Rios.

SECCION SEGUNDA.

857

VIL

MONITORIO DEL COMISARIO GENERAL DE CRUZADA.

Ilustrisimo Sr. Obispo de Quito.

Muy

Seor mi

Condescendiendo N. SS. P. Pi VII, con las piadosas instancias del Key

Nuestro Seor, en beneficio de sus vasallos, se ha dignado prorogar en virtud de Breve, dado
en

Koma

20 de Marzo de 1815, por los diez aos prximos tan solamente,

cedido anteriormente, para que todos los Fieles de

estos

el privilegio

con-

Keinos, Islas adyacentes y esos

Dominios, inclusos los Regulares, puedan con toda seguridad de conciencia comer carnes
saludables, huevos y lacticinios en los dias de

Cuaresma y dems

vigilias,

el Mircoles,

Jueves, Virnes y Sbado de la

Semana Santa

y abstinencias dei

semana de Cuaresma,

ao, exceptuando solamente el Mie'rcoles de Ceniza, los Viernes de cada

Mayor, las Vigilias de la Nati-

vidad de Nuestro Seor Jesucristo, de Pentecosts, de la Asuncin de la Beatsima Virgen


Mara, y las de los Bienaventurados Apstoles, San Pedro y San Pablo, con la obligacin precisa en todos de guardar la

y mdicos

forma del ajTino, mnos

cuyo Indulto (en

el

los dispensados de consejo

de sus confesores

cual no se comprenden los Regulares, que estn obligados por

voto al uso perpetuo de manjares Cuadragesimales) ha de empezar disfrutarse ah desde el

ao de 1819.

Su Santidad me ha cometido

la ejecucin

de sta gracia, en calidad de Comisario General

de Cruzada, encargndome la haga publicar en todos los dominios de S. M.


efecto,

se consigan las gracias

cargo, he dispuesto el Edicto, de que


la

mente de Su Santidad en

zar de ella

el arreglo

el

de su concesin

fines piadosos

acompao V.

Breve de

la Concesin

S.

I.

para que tenga

y cumpliendo con ste en-

cuatro ejemplares, en que se declara

de sta gracia

dias,

en que se pueda go-

de Sumarios en cuatro distintas clases con sus respectivas tasas

el

destino de sus limosnas objetos de utilidad pblica y general, de cuyo Edicto se remitir
una prudente porcin con las remesas, que se hagan de los Sumarios de ste ramo, para que
se distribuyan los

Curas Prrocos de esa Dicesis, y que por estos, los Eclesisticos, que
en el mismo dia, que se haga la publicacin de la Bula de la

ellos sealen, se lea en alta voz

Santa Cruzada,

al

tiempo de la Misa Mayor

fin

de que las personas, que quieran aprove-

charse de dicho Indulto, tomen el Sumario, que les corresponda, segn su calidad y haberes

encargando particularmente sus oyentes, que reciban con veneracin y respeto sta gracia
Pontificia, que les ha impetrado la piedad y reverentes splicas de S. M., y que se abstengan
de cuestiones y disputas sobre el uso de ella

fijando despus dicho Edicto en las puertas

principales y lugares acostumbrados de las Iglesias, y explicndole todos los aos en las ocasiones, que les parezcan ms oportunas, especialmente desde el mes de Enero hasta la eutrada

de Cuaresma.

Lo que
riores,

participo k V. S. L, para que por el tiempo de dicha concesin

que puedan ocurrir, se abstenga, como se

lo

y de todas las ultesuplico, de hacer uso de las facultades

delegadas en sta parte por las Bulas llamadas Slitas y que prevenga los citados Curas
Prrocos de esa Dicesis, que cumplan con el referido encargo, para que se verifiquen pun-

tualmente las piadosas intenciones de S. M., esperando

TOM.

I.

me

dar V. S.

1.

aviso de quedar en
107

858

PARTE

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

ejecutarlo as. Dios guarde V. S,

I.

muchos aos, como deseo, Madrid,

de Agosto de 1816.

Ilustrsimo Seor,

B. L. M. de V. S.

I.

su

ms

atento y seguro Servidor y Capelln.

Francisco Yaez Bahamonde.


(Del Cedulario Arzobispal Quitense, tom. 16, pg. 286

VIII.

EDICTO DEL COMISARIO.


Nos, Don Francisco Yaez Bahamonde, Cannigo de la Santa Patriarcal Iglesia de Sevilla,
la Real y Distinguida Orden Espaola de Carlos III, Exactor y Colector
de las Pensiones consignadas la misma Eeal Orden, Individuo nato de la Real Junta de

Caballero Pensionista de

la

Inmaculada Concepcin, Juez privativo del nuevo Rezado, Capelln de Honor de

S.

M.,de

su Consejo, y Comisario Apostlico General de las tres gracias de Cruzada, Subsidio y Excusado

en todos los Reinos y Seoros de S.

M.

C.

todos los Fieles Cristianos de cualquiera estado, dignidad y calidad que sean, estantes y
habitantes en los Dominios de Indias, sus Islas y las Filipinas : Salud en nuestro Seor
Jesucristo.

Hacemos

saber, que estando ya para terminar en esos

Dominios

la prroga

ltima del

Indulto Apostlico, concedido para poder comer carnes saludables en las vigilias y dems
abstinencias del ao, excepcin de algunos dias, que ya se expresaron en el ltimo Edicto

de nuestro antecesor, expedido en 4 de Diciembre de 1807, condescendiendo con las piadosas


instancias de nuestro Catlico Monarca,

Don Fernando VII

nuestro Santsimo Padre Pi VII por su Breve, dado en

(que Dios guarde), se ha dignado

Roma

2 de Marzo de 1815, y

cometido exclusivamente Nos, como Comisario General de Cruzada, prorogar por

los diez

aos prximos tan solamente el referido Indulto, concedido anteriormente, para que todos los
Fieles de estos Reinos, Islas adyacentes, y de esos Dominios, puedan comer carnes saludables,

huevos y lacticinios en
el discurso del ao,

los dias

de Cuaresma, y en los de vigilia y abstinencia, que ocurren en


cuya gracia empezar dis-

excepcin de los que abajo se expresarn

frutarse ah en el ao de 1819, respecto que concluye la anterior en el de 1818.

el

Habindosenos comunicado dichas Letras Apostlicas con Real Orden de S. M., y obtenido
pase del Supremo Consejo de esos Dominios, las recibimos y hemos aceptado con el

y para que tengan cumplido efecto, acordamos expedir el prey mandamos lo siguiente
intencin de Su Santidad, que usando de su autoridad Apostlica

respeto y veneracin debida,

sente, por el cual declaramos

En primer

lugar, es la

podamos dispensar con todos Fieles de uno y

otro sexo,

as

Seculares como Eclesisticos,

inclusos los Regulares, estantes y habitantes en esos Dominios, que se hallen bajo la

Domi-

nacin de nuestro Catlico Monarca, para que en virtud de ste Indulto Pontificio puedan

comer carnes saludables en

los dias de

Cuaresma y dems abstinencias

del ao, excepcin

solamente del Mircoles de Ceniza, los Virnes de cada semana de Cuaresma, el Mircoles,
Juves, Virnes y Sbado de la Semana Santa Mayor, las Vigilias de la Natividad de
Nuestro Seor Jesucristo, de Pentecosts, de la Asuncin de la Beatsima Virgen Mara, y la
de los Bienaventurados Apstoles, San Pedro y San Pablo, con la obligacin precisa en todos
la forma del ayuno, cuando ocurra ste precepto, excepcin de los dispensados de

de guardar

SECCION SEGUNDA.

859

consejo de sus Confesores y Mdicos, que podra usar de la carne en cualquiera hora de los

dichos dias de abstinencia

declarando,

como declaramos, que no ha de poder aprovechar

sta

concesin Apostlica los Kegulares, que por voto estn obligados al uso perpetuo de manjares

Cuadragesimales, y que las dems personas, quienes se permite su uso, no puedan mezclar
en los expresados dias comidas de carne con pescados, conforme la Constitucin del Papa

Benedicto XIV,

Non ambigimus,

de 30 de

Asimismo declaramos, que para usar de

Mayo de

1741.

sta gracia Apostlica, las personas, que quisieren

aprovecharse de ella (no siendo de la clase de pobres), han de tomar precisamente cada una y en

cada una de las predicaciones, que comprender esta prroga,

dando la limosna, que segn


tasado,

y con

los diversos rdenes, grados

el correspondiente

y condiciones de

Sumario,

los Fieles

hemos

distincin de clases se expresar al pi de sto nuestro Edicto.

Que para gozar de

ste

mismo

la expresada limosna, ni

Indulto, los pobres no

tomar

el

Sumario, y

han de

ser obligados contribuir con

han de rezar en cada

s solo

que usaren de

dia,

un Padre Nuestro y Ave, Maria, que desde luego les sealamos, declarando,
como declaramos, que solo se comprenden en la clase de pobres, los de solemnidad impedidos,
ste privilegio,

que carecen de todo gnero de bienes industria

los

Regulares del Orden de San Francisco,

misma Orden, que no posean

con extensin las Keligiosas de la

aunque sean Caciques 6 Mestizos de primer Orden, fuera de

los

bienes algunos; los Indios,

que gozan

las circunstancias

de las leyes, con autoridad y facultades competentes; todos los Negros esclavos y libres, los
Mulatos y los Mestizos, fuera de aquellos, que tengan casa abierta con bienes, negociacin
oficio

del

de maestros, con tienda de su cuenta

campo como de cualesquiera

los

meramente jornaleros de todas

clases, as

que se mantienen de su jornal diario; y que si


Sumario 6 le recibiese de limosna, no estar obligado

artes y oficios,

alguno de estos quisiese tomar

el

rezar dichas preces.

Declaramos asimismo, que todos, para gozar de ste Indulto, sean 6 no exceptuados de coatribuir con la limosna,

han de tener

los Eclesisticos Seculares,

la

Bula de

la Santa Cruzada,

Finalmente declaramos, que la mente de Su Santidad, y

Monarca ha sido y

es,

la intencin

que las limosnas, con que contribuyen

inviertan en objetos de utilidad pblica y general


sonas, que en esos

Dominios recaudan

las del referido Indulto,

y ademas

la

de Lacticinios

que no pasen de sesenta aos.

con arreglo

de nuestro Catlico

los Fieles por ste Indulto, se

en su consecuencia ordenamos, que las per-

la limosna de "la Santa Bula,


las instrucciones,

que

tengan

les estn

el

cargo de recoger

comunicadas, llevando

cuenta separada de su producto, para darle aplicacin con consentimiento de S. M.

Y para que todos


les dispensa el

los Fieles de esos

Romano

Pontfice por

Dominios puedan gozar del beneficio, que con ste Indulto

un

efecto de su benignidad Apostlica,

mandamos

se lea

Catedrales, y en las

y publique ste nuestro Edicto en las Santas Iglesias Metropolitanas y


Colegiatas, Parroquiales y Conventuales en los dias, en que se solemnice la funcin de
Santa Bula y principalmente desde principios de Enero hasta la Cuaresma del ao de 1819,

la
al

tiempo de la Misa Mayor, fijndose despus en las puertas principales de dichas Iglesias,
para que llegue noticia de todos los Fieles, y se instruyan de las gracias, que el paternal

amor

del

Rey nuestro Seor

les

ha impetrado, de

las

calidades y condiciones, con que podrn

aprovecharse de ellas, y del importante destino, que han de aplicarse las limosnas, con que
contribuyan.

Todo

lo cual

ordenamos, y mandamos los Predicadores de la Santa Bula, los Curas y sus


dems Eclesisticos y Seculares y Regulares expliquen y manifiesten los

Tenientes, y los

Fieles, arreglndose al literal sentido de

este nuestro Edicto, para

que tenga

la

ms puntual

PARTE

860

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

observancia, hacindoles particular encargo, de que se abstengan de cuestiones, interpretaciones y disputas sobre el uso de ste privilegio

pues as conviene al servicio de Dios, y de

nuestro Catlico Monarca; y es nuestra voluntad.

Dado en Madrid,

de Agosto de 1816.

LIMOSNA, QUE EN TODOS LOS REINOS DE LAS INDIAS, SUS ISLAS Y LAS FILIPINAS, DEBEN

DAR LOS

FIELES,

PARA USAR DEL INDULTO DE COMER CARNES, HUEVOS Y

LACTICI-

NIOS EN LOS DIAS, QUE EXPRESA.

Sumario de
Por

la limosna de ste

la la Clase.

Sumario deben dar diez pesos de plata acuada y comn

las personas,

quienes solamente aprovecha, y son las siguientes


Los Vireyes, Arzobispos y Obispos los Grandes, y los que tienen honores de tales los grandes Cruces de la Keal Distinguida Orden de Crlos III; de la de San Fernando ; de la Americana
;

de Doa Isabel la Catlica y de la de San Hermenegildo; los Consejeros de Estado, y los que
tienen honores de ste Consejo, los Capitanes Generales, y los Tenientes Generales de Ejrcito;

y las mujeres y viudas de los Seglares de las calidades referidas.


Sumario de la 2a Clase.

Por

la

limosna de ste Sumario deben dar dos pesos de la misma plata las personas, quie-

nes solamente aprovecha, y son las siguientes

Los Consejeros de cualquiera de

los Consejos

de S. M.; los Presidentes, Regentes y dems

Ministros Togados de las Eeales Cbancilleras y Audiencias

y Alguaciles Mayores
mismos, y de los dems,

los Fiscales

de estos Tribunales, con inclusin de los que tengan honores de

los

se titulen del Consejo de S. M.; y los Secretarios y Relatores de las mismas Cbancilleras
y Audiencias.
Los Inquisidores, Abades y Jueces, que ejerzan jurisdiccin Eclesistica; los Dignidades,
Cannigos y Prebendados de las Santas Iglesias Metropolitanas y Catedrales.

que

Los Marqueses, Condes, Vizcondes, Barones, Seores de Vasallos y de repartimientos los


Gobernadores y Militares, que tengan grado de Coronel, y de ah arriba hasta el de Mariscal
de Campo inclusive ; los Comendadores, Subcomendadores y Caballeros de todas las Ordenes
Militares, y los de la Real Distinguida Orden Espaola de Crlos III de la de San Fernando
;

de la Amricana de Doa Isabel la Catlica, y de la de San Hermenegildo.


Los Contadores generales y Oficiales de la Real Hacienda, de la Santa Cruzada, y sus Tesoreros

y los Secretarios del Rey, con inclusin de

los

que

solo tengan honores.

Los Intendentes, Contadores y Tesoreros de Ejrcito,


Guerra, con inclusin de los que solo tengan honores.
de

los

Comisarios, Ordenadores y de

Los Intendentes y Contadores de Provincia ; los Corregidores, Alcaldes Mayores y Regidores


las Ciudades principales
los Secretarios de sus Ayuntamientos y los Abogados; y asi;

mismo

todas las personas de cualquiera clase que sean, que por sueldos, pensiones renta de

sus mayorazgos y haciendas, 6 por ganancias de sus profesiones, oficios industrias manejos
de cualquira especie de comercio, gocen, adquieran 6 disfruten caudal hasta en cantidad de
ciento veinte pesos, y de ah arriba

y las mujeres de los seglares inclusos en sta clase.


Sumario de la 3 Clase.
;

Por la limosna de ste Sumario deben dar un peso de dicha moneda


solamente aprovecha, y son las siguientes

las personas,

quienes

SECCION SEGUNDA.

861

Los Alcaldes ordinarios, Kegidores de los pueblos, y dems personas de cualquiera


que tuvieren de caudal sesenta pesos, y de ah arriba, y las mujeres de todos estos.
Sumario de la 4a Clase.
Aprovecha todas las dems personas de ambos sexos,
Secular, sin distincin de calidad, nacimiento

ni

as del estado Eclesistico

clase

clase,

como

del

y por el debern contribuir con la

limosna de dos reales de dicha plata acuada y comn.


Exceptuados de la contribucin de la limosna.

Lo son

los

Kegulares del Orden de San Francisco

los pobres

aunque sean Caciques 6 Mestizos de primer rden, fuera de

los

de solemnidad

que gozan

los Indios,

las circunstancias

de las leyes, con autoridad y facultades competentes ; todos los Negros, esclavos y libres los
Mulatos y los Mestizos, fuera de aquellos, que tengan casa abierta con bienes, negociacin
oficio de maestros, con tienda de su cuenta ; y los jornaleros indistintamente de todas clases,
que se mantienen de solo su jornal diario los cuales debern rezar un Padre nuestro y una
;

AveMaria

cada dia de los que usaren de ste Indulto.

Y declaramos,

que no deben compren-

derse en los casos de estos los aprendices de artes oficios, y los sirvientes, quienes sus

amos

6 maestros den la comida, 6 perciban todo su salario 6 racin en especie de dinero, los

cuales debern tomar el respectivo Sumario para aprovecharse de ste Indulto

ni los hijos de

que siendo jornaleros, sean sustendados por sus padres otras personas que todos los
Fieles sin distincin han de tener la Bula de la Santa Cruzada de la corriente predicacin que
los Eclesisticos Seculares (que no pasen de sesenta aos) necesitan tambin la de lacticinios,
familia,

correspondiente su dignidad y renta, y que los Regulares no puedan usar de ste Indulto,
mezclando lacticinios con pescados, pero podrn hacerlo de lacticinios solos, 6 mezclados estos

con carne. 1 de Agosto de 1816.

Don Francisco Yaez Bahamonde.


Por mandado de S. S. I.
Don Antonio de los Eios.
(Del Cedulario Arzobispal Qutense, tom. 16, pg. 297.)

RESUMEN DEL DOCUMENTO ANTERIOR.


Pi VII, que habia prorogado

prorogar por diez anos

el

el

Indulto Cuadragesimal

20 de Marzo de 1815

el

4 de Diciembre de 1807,

lo

ha vuelto

prroga, que comenzar disfrutarse en las Indias

en 1819.

Todos quedan

indultados, excepto

algunos dias, y algunos Regulares.

Se prescribe una sola

comida, y no se puede promiscuar.

Se publica ste Indulto por bienios, juntamente con

la

Cruzada. Cada persona pagar una limosna,

y tomar un Sumario para dos anos. Los pobres rezarn un

Padre nuestro y Ave Maria, por cada

dia,

que hagan uso de ste Indulto.

Se

clasifican los pobres,

Con

que no tienen obligacin de tomar Bula.

ste Sumario se debe tomar el de Cruzada, y los Eclesisticos el de lacticinios

si

no tuvieron

60 anos.
Bl producto de ste Indulto servir para objetos de utilidad pblica. Sus limosnas se recaudarn

por los mismos recaudadores de

la

limosna de

la

Cruzada.

Su publicacin se hace ordinariamente desde Enero


diyersas clases de personas.
1* de

Agosto de 1816.

la

Cuaresma. Tasa de ste Indulto, segn las

PARTE

862

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

IX.

CEDULA AUXILIATORU DEL EDICTO E INSTRUCCION FORMADOS POR EL COMISARIO GENERAL DE CRUZADA CON MOTIVO DE HABERSE PROROGADO EL INDULTO APOSTOLICO
PARA EL USO DE CARNES EN LOS DIAS CUADRAGESIMALES Y DEMAS, QUE SE
EXPRESAN.
El Rey.
Habindose dignado Su Santidad por Breve de 20 de Marzo de 1815 prorogar por los diez
aos prximos tan solamente el privilegio concedido anteriormente, para que todos los Fieles
de ambos sexos y de uno y otro estado Secular y Eclesistico, puedan comer carnes saludables,
huevos y laticinios en los dias y forma, que en l se expresan; y habiendo de empezar disfrutarse sta gracia en mis Eeinos de Indias, desde el ao de 1819, ha formado el Comisario

General de Cruzada, con fecha de 1 de Agosto de ste ao,

el

Edicto Instruccin convenientes

para el repartimiento de los Sumarios del mencionado Indulto, y asignacin de sus'limosnas,


y los ha pasado mi Consejo de las Indias para su direccin aquellos mis Dominios, con las

En su consecuencia, y mediante estar concedido el pase por el


Breve Pontificio, mando mis Vireyes y Presidentes de mis

correspondientes Auxiliatorias.
propio

mi Consejo

al referido

Reales Audiencias de ambas Amricas, sus Islas adyacentes, y de Filipinas, que haciendo
publicar en sus respectivos distritos el expresado Edicto Instruccin, de que se acompaan

ejemplares con sta mi Real Cdula, no pongan ni consientan poner embarazo ni impedimento

alguno en su observancia ; ntes bien presten

cumplimiento

y ruego y encargo

los

muy

el favor y auxilio, que sea necesario para su


Reverendos Arzobispos y Reverendos Obispos de

dichos mis Dominios, ocurran por su parte al debido efecto de sta

Fecha en Madrid,

mi soberana

resolucin.

de Noviembre de 1816.

Yo

el

Rey.

(Cedulario Arzobispal Qutense, tom. 16, pg. 303.)

X.

SUMARIO DEL INDULTO CUADRAGESIMAL PARA EL BIENIO DE 1818 Y 1819.


Sumario de Cuarta Clase. Dos reales de plata acuada y comn.

Por cuanto nuestro Santsimo Padre Pi VII, por su Breve dado en Roma 14 de Junio de
1805, cometido exclusivamente al Comisario General de Cruzada, nuestro antecesor, se dign

prorogar por nueve aos un despus de hecha la paz con la Nacin Britnica, el Indulto Apostlico,

para que todos los Fieles de ambos sexos, y de uno y otro estado Secular y Eclesistico

residentes en estos Reinos Islas, puedan comer carnes saludables, huevos y lacticinios (guar-

dando

la

de

que abajo se expresarn, cuya gracia segn

los

forma del ayuno) en los dias de Cuaresma y dems abstinencias del ao, excepcin
el tenor del

Edicto de dicho nuestro antecesor

de 4 de Diciembre de 1807, empez disfrutarse en esos Dominios en


1811, concluyendo por consecuencia en el ao de 1818

en

Roma

el bienio

de 1810 y

y por otro nuevo Breve, dado tambin

20 de Marzo de 1815, cometido igualmente Nos, como Comisario General de

SECCION SEGUNDA.
Cruzada, se dign el
el citado Indulto,

mismo Santo Padre prorogar por

de los que

el

los diez

primero en esos Dominios es

el

aos prximos tan solamente

de 1819

declarando en ambos

los Regulares, quo estn obligados por voto al uso

por no comprendidos es ste privilegio

perpetuo de manjares Cuadragesimales

mosna de dos

863

Por tanto Vos (N.), que habis contribuido la

li-

acuada y comn, que hemos regulado, en virtud de la Autoridad


Apostlica, que por dicho Breve de nuestro Santsimo Padre Pi VII, se nos concede, y recibs
ste Sumario, os dispensamos para que podis comer carnes saludables, huevos y lacticinios
reales de plata

en los dias de Cuaresma, y dems abstinencias del bienio prximo de 1818 y 1819, exceptuando
el Mircoles de Ceniza, los Virnes de cada semana de Cuaresma, el Mircoles, Juves,

solamente

Virnes y Sbado de la

Semana Santa

Mayor, las Vigilias de la Natividad de nuestro Seor

Jesucristo, de Pentecosts, de la Asuncin de la Beatsima Virgen Mara, y las de los Biena-

venturados Apstelos, S. Pedro y S. Pablo

con prevencin de que para usar de ste privilegio

habis de tener la Bula de la Santa Cruzada, y ademas, siendo Eclesisticos, la de Lacticinios, siempre que no hayis cumplido sesenta aos. Dado en Madrid, 1 de Enero de 1817.

Don Francisco Yaez Bahamonde.

(1)

INDULTO CASTRENSE SOBRE EL AYUNO Y SOBRE LA ABSTINENCIA DE CARNES

LACTICINIOS.

1762. 10 de Marzo. El primer Indulto, que se encuentra en

el

Cedulario para los Ejrcitos

de Su Majestad Catlica, se expidi por Clemente XIII en 10 de Marzo de 1762, ruego de


Crlos III, nombrando en

por Capelln Mayor y Vicario General de los Ejrcitos al Patriarca

de las Indias, que entnces lo era,

el

Don Ventura de Crdoba. En

Cardenal Presbtero

l se

concedieron por siete aos al mencionado Vicario General, grandes gracias y privilegios en
favor de las tropas de Su Majestad, y entre otros, la dispensa de ayunos y la facultad de comer
carnes, huevos

Semana Santa y

lacticinios en los dias de abstinencia, exceptuando, en cuanto la carne, la

y Sbados de Cuaresma. Este Indulto se fu revalidando de siete


en siete aos, de cuyas prrogas se han encontrado varios ejemplares en la Curia de Quito, y el
los Virnes

ms antiguo data
dicho privilegio

Cum

que empieza

del 6 de Octubre de 177-5, expedido por Pi VI, cuyas palabras acerca de

me ha

parecido conveniente insertar aqu, segn se encuentran en dicho Breve,

in exerdtibus

al

18 dice as

los

mismos

Fieles,

que militan en

dichos ejrcitos se les concede no solo licencia para comer huevos, queso, manteca de vacas, o
vejas

otro

ganado y dems lacticinios y carne en

la

Cuaresma y

otros tiempos

y dias del

ao, en los cuales est prohibido el uso de estos alimentos (excepto, por lo tocante la carne,
el Virnes y Sbado de cada

semana de Cuaresma y toda

la

Semana

Santa), segn estaba con-

cedido al Vicario General en todas y cada una de las Letras del sobredicho Clemente

sino

tambin, en virtud de las presentes Letras nuestras, que pueda dicho Vicario General dispensar todos los expresados militares, de cualquier grado que sean, de la obligacin del ayuno en
los dias,

que

les fuere

resma y toda

presentada la comida de carne, excepto los Virnes y Sbados de la Cua-

Semana Santa, no ser que se hallen en actual expedicin y en campaa, en


dicho tiempo de Cuaresma y Semana Santa; en cuyo caso, en atencin sus mayores fatigas,
la

el dicho Vicario

General de los enunciados ejrcitos podr declararlos libres de la obligacin del

ayuno; pero los criados y los comensales de dichos militares, aunque usando de la licencia que
les haya concedido el enunciado Vicario General de los ejrcitos, coman en dichos dias asimismo
do carne ; con todo eso debern y estarn obligados guardar
(1)

bras

Nota de los EE. Debajo de sta firma estn en


Para 1820 y 1821.

el

el

ayuno, un en dicho tiempo^

documento original impresas y rubricadas stas pala-

PARTE

864

asimismo

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

que pueda dar licencia todos

el

sean, los cuales, ya por la cortedad

parajes

los dichos militares,

de cualquier grado que

del sueldo, ya por las circunstancias y distancias de los

y escasez de comestibles, se ven precisados buscar para su propio necesario alimento

que se puede comprar menor precio, 6

lo

que

lo que se encuentra, para que puedan en los dias, en


comida de carne, comer en un mismo dia y en una misma comida

les est permitida la

tambin pescado.
1779. 3 de Febrero.

En

ste dia el Patriarca de las Indias, Cardenal Delgado, public su

Edicto, declarando los dias, en que la tropa estaba obligada al ayuno y al precepto de no mezclar carne y pescado, as como tambin las personas, que se hallaban comprendidas en ste

Indulto Castrense. (Vase ste documento en la 2a Parte, Seccin 10).

1803. 16 de Diciembre. Con sta fecha expidi Pi VII


exercitibus, ruego del

Rey Catlico Crlos IV,

el

el

Breve

Cum

in Regis

Hispaniarum

cual suplic al Padre Santo, no solo se pro-

rogase el Indulto Castrense, sino tambin que se aadiese alguna gracia ms, en rden la
licencia de

comer manjares prohibidos, por

en sus ejrcitos

bien insertar aqu


los

exigirlo as la utilidad de los Fieles,

que moraban

cuyas splicas accedi el Padre Santo, con stas palabras, que tenemos por
:

igualmente (concedemos al Vicario General), que pueda dar licencia

mencionados Fieles Cristianos, que militan en dichos

ejrcitos, para

comer huevos, queso,

manteca, lacticinios y carnes un en la Cuaresma y otros tiempos del ao, en que est prohibido
el

uso de estos alimentos (excepto

resma y

los cuatro ltimos dias

el

Mircoles de Ceniza y losVimes de cada semana de Cua-

de la Semana Santa Mayor), y de dispensar todos los

indicados militares, de cualquier graduacin que sean, de la obligacin del ayuno en los dias,

en que por el mismo Vicario General de los insinuados ejrcitos les fuere permitida la comida
bien que exceptuados, en el tiempo de Cuaresma, los Virnes y Sbados, y toda la
Semana Santa no ser que se hallen en actual expedicin y en campaa, en dicho tiempo de
Cuaresma y Semana Santa en cuyo caso, en atencin sus mayores fatigas, el dicho Capelln
Mayor Vicario General de los enunciados ejrcitos podr declararlos libres de la obligacin

de carne

del ayuno ; pero bien entendido, que los dependientes de la familia y comensales de los indi-

cados militares, aunque usando de la licencia facultad, que les haya concedido el

mismo

Capelln Vicario de los ejrcitos, coman de carne en dichos dias, con todo deban y estn

absolutamente obligados guardar, un en dicho tiempo,

Y asimismo

que pueda dar licencia todos

la ley del

ayimo.

los enunciados militares,

de cualquiera gradua-

cin que sean, los cuales, ya por la cortedad de su sueldo, ya por las circunstancias y distan-

y escasez de comestibles, se ven precisados buscar para su propio neceque se encuentra 6 puede comprarse menor precio, para que puedan, en los

cias de los parajes

sario alimento lo
dias, en

que

les est permitida la

comida tambin pescado

comida de carne, comer en un mismo dia y en una misma


no solo de la concesin hecha por otras Letras

esto en virtud,

del sobredicho Pi, nuestro Predecesor, sino asimismo en conformidad

de las presentes

nuestras.

igualmente que pueda declarar, cuantas veces

el propio Vicario

General

lo juzgare

conve-

niente en el Seor, por libres de la obligacin del ayuno todos los soldados de las Compaas,

y cabos, llamados vulgarmente Caporales y Sargentos, y tambin los Tambores y Timbaleros, y un los Guardias de Corps del Rey, que por razn de su empleo viajaren alguna
parte, sin consideracin alguna los dias,

aunque sean

los Virnes

y Sbados de Cuaresma y

de la Semana Santa.
1815. 28 de Julio. Con sta data despach Pi VII el Breve Majestatis tuw, en que ruego

de Femando VII prorog por otros siete aos

el Indulto Castrense.

Es documento

interesante,

SECCION SEGUNDA.

865

por ser el ltimo, que para las tropas se public en las Amricas en tiempo de la dominacin
Espaola. Este Indulto estuvo vigente en dichas Amricas hasta los aos de 1822 6 1823
pues, aunque la data es del 28 de Julio de 1815, no sabemos el dia, en que terminaba la pr-

roga anterior. (Vase dicho Breve en la 1 Parte. Seccin 10*, en donde tambin se encuentran
insertas otras Letras que el

mismo Pi VII

expidi en 16 de Diciembre de 1803, para dirimir

las cuestiones suscitadas sobre la jurisdiccin Castrense.)

Para concluir con ste Indulto concedido


lacticinios,

preguntaremos por ltimo

que pudiesen comer carne y


la Bula

los Militares para

Tendrn obligacin dichos Militares de sacar

de la Cruzada para gozar de estos privilegios

No

Papa

tenian tal obligacin, porque el

habia concedido privilegios propios y exclusivos, as como hemos dicho de los Indios.

embargo una gran diferencia entre

el privilegio

de los Indios y

el

de

los Militares

les

Hay
es,

sin

que

aquellos se les concedi el privilegio por Paulo III perpetuamente, hasta que la Santa Sede
dispusiere otra cosa

y estos se

les

conceda y prorogaba por siete aos

como pienso ha sucedido en Amrica,


Obispos de Amrica pueden servirse de

y si la prroga ces,
Obispos no lo han revalidado.
:

se acab el Indulto,

si los

Verdad

otras facultades para dispensar hoy

es

que

los

los Militares; lo que no podian hacer en tiempo de la dominacin Espaola, porque entonces
las tropas pertenecan la jurisdiccin Castrense,
el

Patriarca de las Indias,

que

como Vicario General de

como

residia,

reside hoy en Espaa, en

los Ejrcitos; pero divididas las

Amricas

de la Metrpoli,las tropas de stas tierras han vuelto entrar en el derecho comn, y se hallan
sujetas sus respectivos Ordinarios.

QUINTA POCA DEL INDULTO DE CARNES Y LACTICINIOS


Comprende

sta poca desde la emancipacin de

DESDE 1820 A 1873.

Amrica hasta nuestros

dias.

El ltimo

Indulto Cuadragesimal, que se public en Amrica bajo la domicacion Espaola es el que

concedi por diez aos el Papa Pi VII 20 de Marzo de 1815, y comenz usarse, segn la

Eeal Cdula Auxiliatora, que

le

acompaa

(1), el

ao 1819, en que terminaba

la prroga ante-

y siendo general para toda Amrica, en toda estuvo vigente hasta el ao 1829, en que se
cumplan los diez aos seal^,dos por el Pontfice. Desde el ao 29 en adelante me he limitado
rior

exponer el curso, que los Indultos de Crnes y Lacticinios han tenido en algunas Repblicas,

cuyos datos solamente se ha logrado obtener.

BREVE HISTORIA DEL INDULTO DE CARNES Y LACTICINIOS EN LA REPUBLICA DEL


ECUADOR.
1828. 21 de Diciembre.

En

ste

tiempo concedi Pi VIII

al

Ecuador

el

Indulto de Carnes y

Lacticinios por nueve aos, en unas Letras dirigidas al limo. Sr. Laso de la Vega, Obispo de

Quito. (Vase el

1.)

1862. 28 de Mayo. El Papa Pi

IX

expidi para el

Ecuador tres Breves

en

ceda la Bula de Cruzada por diez aos (Vase la Seccin la Epoca 5a)

el

primero

le

con-

en el segundo

el

Indulto Cuadragesimal desde la publicacin del Breve en cada Dicesis hasta la Dominica de
reduccin de ayunos y dias festivos (Vanse los
Breve
se suscit una duda, cuya solucin se pidi la
2 y 3.) Mas, con ocasin del segundo

Quincuagsima de 1870; y en

NN.

(1)

Vase la poca anterior n"

TOM.

I.

9.

el tercero la

PARTE

866

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Segrada Penitenciara. La duda que surgi, fu sobre

exceptuaba

el

el

uso de lacticinios

porque el Indulto

Mayo de

1862, que daba facultad de comer carnes y lacticinios,


Mircorles de Ceniza, los Viernes de Cuaresma, la Semana Santa, desde el Lunes

concedido por S. S. el 28 de

para los Clrigos, y desde el Mircoles para los

dems

Fieles, y por ltimo las Vigilias de

vidad, Pentecosts, Asuncin y la de los Apstoles, S. Pedro y S. Pablo.

NaDe modo que los Fieles

estaban obligados en todos los dias exceptuados la abstinencia, no solo de carnes, sino tambin de lacticinios

obligacin difcil de cumplirse, ya por la escasez de aceite y pescado, ya

por la pobreza de los Fieles, ya por la costumbre inmemorial, que habia de que el pueblo, en
virtud de la Cruzada, quedase exento de sta obligacin. Fundados en stas razones los Padres
del primer Concilio de Quito pidieron S. S., que dispensara de la observancia de ste precepto
en efecto S. S. les concedi benignamente sta gracia, el 11 de Mayo de 1864.

Juntamente con

sta pidieron los Padres otra gracia en favor de las

Colegios y Seminarios

los cuales

como deberan gastar no poco,

Comunidades Religiosas,

si

se obligara

tomar una

Bula para cada uno de sus miembros, suplicaron S. S., que les concediese el gozar de las gracias de la Cruzada, y el poder comer carnes y lacticinios, tomando una sola Bula de Cruzada
Superior de la misma,
y otra de Carne para cada Comunidad para el
del Santo Oficio, accedi tambin sta sCongregacin
la
de
medio
La Santa Sede, por
del Ecuador la facultad de perdonar,
Obispos
los
de
conciencia
plica, dejando al arbitrio y

mintras duren las circunstancias expuestas y el Indulto Cuadragesimal, algunas de las limosalgunas Comunidades vernas, que deben darse por la Bula, segn lo juzgaren conveniente,

daderamente necesitadas. (Vase

el

4.)

dificultades surgieron de la peticin y dla concesin de sta segunda gracia. De la


porque se juzg que en las preces elevadas S.S.habia habido un vicio sustancial en la

Nuevas
peticin,

en ella por aquellas palabras ac


alegacin de las causas ; y de la concesin misma, porque
Brevibus proscriptas, se dejaba
Apostolicis
in
singulos teneri solvere eleemosynas
:

proinde

habia en el Ecuador, de que solo el que fuese


mal parada la costumbre, que de muchos aos
sus miembros disfrutasen del privilegio. As
todos
de familia tomara la Bula y con esto

cabeza

N 5.)
Aunque en una Junta habida en el Palacio Arzobispal, convocada y presidida por el GoberManuel Orejuela, Dean de la Iglesia Catedral de
nador Eclesistico de la Archidicesis, D. D.

se expuso la Santa Sede. (Vase el

de los Prelados Regulares y de algunos Doctores,


Quito, y compuesta del Cabildo de la misma,
unnimemente,que no convenia publicar la concesin arriba dicha por juzgarla

se habia opinado
Sede, y esperar su decisin ; sin embargo, como algunos Obisviciada, hasta exponerlo la Santa
sus Dicesis, la autoridad Ecclesistica de la Iglesia
pos sufragneos la hubiesen publicado en
que pensar seriamente en la conducta que en tal caso debia seguir.

Metropolitana tuvo

Catedral D. D. Pablo Guevara, que la sazn


Entonces fu, cuando el Seor Chantre de la
del limo Seor Terovi, reuni otra Junta
muerte
era Vicario Capitular de la Archidicesis por
Junta
se examin bienl origen, de donde
de Telogos, para resolver sta cuestin. En sta
primitivas del Concilio Qutense, y se vi que
proceda la cuestin. Se examinaron las preces

Comunidades Religiosas, y los Colegios y Seminarios, y


Por conseguiente se vi que la Resque de ningn modo trataban del comn de los Fieles.
stas solo hacian referencia las

se debia entender solo de las personas, que se


puesta de la S. Congregacin del Santo Oficio
alguno en publicarla, puesto que no afectaba
referan las preces, y que no habia inconveniente
Religiosas. Y en cuanto la costumbre, se
los dems Fieles, sino solo las Comunidades
dispusiese otra cosa. En virtud de ste
que siguiese lo mismo, hasta que la Silla Apostlica

dijo

dictmen

el

al pblico, en 28 de Feexpresado Seor Vicario Capitular di una Declaracin

SECCION SEGUNDA.

867

brero de 1868, que sirvi de Pastoral, para tranquilizar las conciencias

en toda la Archi-

N 6.)

dicesis. (Vase el

A consecuencia de las

preces elevadas S. S. 18 de Diciembre de 1850, en el sentido, en

que la Junta, de que ntes hemos hecho mencin, opin debia hacerse,

la

Santa Sede pidi su

parecer los Obispos del Ecuador, por medio del Delegado Apostlico (Vase el

No

sin

7),

que

hasta ahora haya habido ninguna decisin.

DOCUMENTOS SOBRE EL INDULTO DE CARNES, RELATIVOS A LA REPUBLICA DEL ECUADOR.


I.

INDULTO DE CARNES POR DIEZ ANOS.


Su Seora

lUina, en uso de las facultades Apostlicas, que obtiene con fecha 21 de Diciem-

bre de 1828, dispensa misericordiosamente en el Seor, en la abstinencia de carnes, concediendo


los Fieles estantes y habitantes en la Dicesis, de cualquiera edad y
condicin que sean, inclusos los Kegulares que no tienen especial voto, exceptuados nicamente

puedan comerlas todos

los dias

de Ceniza, Virnes de Cuaresma, Mircoles, Jueves, Virnes y Sbado de la

Santa, Vigilia de Pentecosts, de los Stos. Apostles, S. Pedro y San Pablo, de

la

Semana

Asuncin

de Ntra. Sra. y Navidad, todo conforme lo que se dispona por la Bula de Carne; y dure sta
Concesin por nueve aos, publicndose as el prximo Domingo por los VV. Curas y por los
Predicadores en sus primeros sermones de la prxima (cuaresma.

As

lo

provey,

manda y

firma, en la

Ciudad de Quito, 18 de Febrero de 1830.


Eafael, Obispo de Quito.

Por mandado de
Jos
(1-

Cuaderno de

la

Curia Arzobispal de Quito, N

Ma

S. S. lima.

Barroeta. Pbro, Srio.

5.)

II,

INDULTO CUADRAGESIMAL CONCEDIDO AL ECUADOR, EN 1862.


Plus PP. IX.

Jam alias

Ad futuram

rei

memoriam.

hseo Apostlica Sedes peculiaribus circumstautiis perpensis, gravibusque adducta

rationibus, Indultum,

quod vocant Quadragesimale, diversis

sua benignitate concessit.

Jam vero

in locis

ad prsefinitum tempus de

hoc ipsum postulatum a Nobis in prsesentia

est,

nomine

GuberniiReipublic3e.Equatoris pro Ditionum illarum incolis; Nosque gravibus permoti causis,

hujusmodi supplicationibus anniiere censuimus, quemadmodum ad easdem preces annuimus


pro Indulto BuUse Cruciataj praidictis incolis concesso, per smiles Litteras nostras hoc ipso die
datas. Igitur

omnes

et singulos, quibus nostra hse Litterae favent, a quibusvis

tionis et Interdicti aliisque Ecclesiasticis

quavis de causa

latis, si

quas

sententiis,

forte incurrerint,

die,

quo hse

modo

vcl

hujus tantum rei gratia absolventes et absolu-

tos fore censontes, auctoritate Apostlica, tenore praesentium,

ab eo

Excommunica-

censuris et poenis, quovis

concedimus et indulgemus, ut

Litterae in singulis Reipublicse ^Equatoris Diocesibus publicabuntur,

ad Dominicam Quinquagesimse anni 1870, Christifideles utriusquo scxus

inibi

usque

commorantos

PARTE

868

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

sive Laici, sive Ecclesiastici,

exceptis

tamen Regularibus, qui propria regula

vel voto ad

peculiarem toto anno abstinentiam adstringuntur, in Quadragesima aliisque anni temporibus


et diebus, quibus caraium, lacticiaiorum et

ovorum usus

est prohibitus,

duramodo eleemosynam

solverint, quse pro alio supradicto Bullae Cruciatse Indulto statuta est,

ac insuper aliam

eleemosynam, pro hoc Indulto ab infra designatis, prsesentium Executoribus injungendam; aut,
si

pauperes,certas ad

Deum

preces ab iisdera Executoribus prsescribendas pie recitent, libere ac

licite carnibus salubribus, ovis et lacticiniis vesci possint, exceptis

tamen

feria

feriis sextis

made, necnon pervigiliis Nativitatis D. N. J.


Petri et Pauli App.

C,

Pentecosts, Assumptionis B. M. V., et SS.

quibus quidem diebus abstinentise obligationem ex

communi

lege ab iisdem etiam, qui hoc Indulto usuri sunt, servari voluraus. Pro viris
ticis

quarta Cinerum,

cujuslibet hebdomadse Quadragesimae, quatuor postremis diebus Majoris Hebdo-

Ecciesise

autem Ecclesias-

dos alios huic exceptioni dies adjicimus, scilicet feriam secundara ac tertiam Majoris

HebdomadE,

ita

ut quiqui de Clero sunt, sive Saeculares sive Regulares, abstinentiae legem

integrara ea Hebdoraada servare teneantur. Porro ad hujus Indulti executionenj

Venerabilem Fratrem Archiepiscopura Quitensem, cura potestate

deputamus

subdelegandi Episcopos

Suffraganeos suos, et in eorum defectu Vicarios Capitulares canonice electos pro ejusdera
Indulti promulgatione et executione

continentur, necnon statuendi,

cura mnibus facultatibus, quse nostris hisce Litteris

ut pro coUectione eleemosynarum, ut supra, ratione hujusce

Indulti injungendarura in singulis Dioecesibus peculiaris Coramissio ab Ordinario constituatur


et norainetur

esederaque eleemosynse collectse ad prsedictum Archiepiscopura per singulos

annos transmitti debebunt, eura in usura erogandse, quera

ei

ibidem praefiniemus. His autem

oranibus, ut demndate sibi muneri satisfacere valeant, concediraus eas ipsas facultates, quas
felicis recordationis

Pius PP. VII, Prsedecessor noster, similis Indulti Executori concessit in

suis Apostolicis Litteris hac eadera

forma datis die 7 Augusti anui 1801. Cseternm proventus,

eleemosynarum ex hujus Indulti usu obventuram, erogari mandamus in bonum


sanctarum Missionura. In reliquis prse oculis habenda et observanda decernimus ea, quae in

id est,

summam

memoratis Litteris

dicti Praedecessoris nostri expressa sunt, prsesertira ut oranes, qui

hoc

Indulto utentur, eo etiam perdurante, merainerint integras manere atque observandas alias
Ecclesise regulas et illas norainatira, quae sunt de
epulis, et de

non permiscendis paschalibus

et esurialibus

nica tantura coraestione permissa diebus jejunio consecratis. Haec concedimus

atque decernimus, non obstantibus Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis, etiam speciali et

individua mentione dignis, caeterisque contrariis quibuscuraque. Cseterum ista accessio

Apostolicse benignitatis

Christifideles, quotquot sunt,

promoveat, ut studio peculiari erga

Religionem et exercitatione virtutum raagis ac raagis ea compensent, quse hujusmodi Indulto


secluso prsestare debuissent.

Datura Rorase, apud S. Petrum, sub annulo Piscatoris, die 20 Maji 1862, Pontificatus nostri
anno dcimo sexto.
B. Cardinalis Barberinus.

RESUMEN DEL INDULTO CUADRAGESIMAL ANTERIOR.


I'

La

Sta.

Sede movida por graves razones suele conceder

el

Indulto llamado Cuadragesimal para

un tiempo definido.
2 Al presente
instancia, asi
da en favor

escuchando

el

Padre Santo

como tambin accedi

las

splicas del Gobierno del Ecuador,

accede su

su peticin sobre la Bula de la Cruzada, que se despacha ste

de los Fieles del Ecuador.

869

SECCION SEGUNDA.
3

absolvindolos de cualquiera censura, que puedan haber contrado, concede por las presentes

Letras, que desde el dia, en que se publiquen en cada una de las Dicesis hasta la Dominica de Quin-

cuagsima de 1870, todos los Fieles,


por su instituto estuvieren todo

Cuaresma y otros tiempos y

del

dias

dichas carnes, huevos y lacticinios,

cuatro ltimos dias de la

de Pente<osts, de

la

Semana

obligados

la

Eclesisticos, exceptlos

el

de

la

Natividad de Ntro. Sor. Jesucristo,

Asuncin de Ntra. Seora y de los Stos. Apstoles, S. Pedro y S. Pablo

diendo para los Eclesisticos dos dias ms

la

uso de carnes y lacticinios

Mircoles de Ceniza, los Viernes de Cuaresma y los

el

las cuatro vigilias

con

Regulares, que

puedan comer en

abstinencia de carnes,

en que est prohibido

ano,

excepto

Sta.,

como

as Seglares

el afio

Lunes y Martes de

saber, el

la

aa-

Semana Santa.

4 Para gozar de ste Indulto, estn obligdos los Fieles privilegiados dar una limosna por

otro Indulto, llamado de

Cruzada, y otra por

la

cual tasarn los ejecutores..

Los pobres

sin

el

presente Indulto, llamado Cuadragesimal

embargo participarn de

rezando

ste Indulto,

las

el

la

preces

sealadas por los mismos Ejecutores.


6" Se deputan para Ejecutores de

ste Indulto

el

Arzobispo de Quito, con

delegar a los Obispos Sufragneos, y en su defecto a los Vicarios

Capitulares

la

potestad de sub-

todos los cuales

se les conceden las facultades contenidas en stas Letras con la potestad de establecer una Comisin
particular, para colectarlas limosnas de ste Indulto, las cuales se

debern depositar en manos del

dicho Metropolitano, que deber emplearlas en beneficio de las Misiones.


6

Se

les

concedi

conceden en Gn, para llenar cumplidamente su cargo,


Ejecutor de ste Indulto en 7 de Agosto de 1801

al

7 Se encarga por ltimo la observancia de los

saber, el de no promiscuar y el de no hacer

Dado

las

mismas

facultades,

que Pi VII

(1).

dems preceptos de

ms que una comida en

la

acerca del ayuno

Iglesia

los dias de ayuno.

20 de Mayo de 1862.

III.

REDUCCION DE FIESTAS Y AYUNOS EN EL ECUADOR.


Pius Papa IX.

Relatum

Ad

futuram

rei

memoriam.

Nobis Apostolicum laditum, que dierum festorum

est

publicse jEquatoris gravibus permoti causis alias

numerum

in Ditione Rei-

imminuimus, cum justo tempere prorogatum

fuerit, jamdiu expirasse cumque vel in prsesens illse rationes maneant, quse Nos primo ad
Indultum ejusmodi concedendum impulerunt, supplices adhibitse sunt Nobis preces, ut idem

non

Indnltum
rali

in aliud temporis pretendere

Nostro

officio,

vastis lilis in regionibus

mobrem omnes
et a quibusvis
poenis quovis

mxime

et singulos,

intenti; votis

mus

igitur pro Pasto-

bonum

hujusmodi annuendum ultro censuimus. Qua-

quibus hse Litterae favent, peculiari beneticentia prosequi volentes,

modo

vel quavis de causa latis, si quas forte incurrerint, hujus


;

tantum

rei gratia

de Apostolicae Nostrse potestatis plenitudine Venera-

Archiepiscopo Quitensi opportunas necessariasque facultates hisce Litteris tribui-

atque impertimus... ut, quoties res ita se habent, prout expositse, et in Domino expedir

censuerit,

(1)

Nos

Excommunicationis et Interdicti aliisque Ecclesiasticis sententiis, censuris et

absolventes et absolutos fore censentes


bili Fratri

de benignitate Nostra velimus.

de universi Dominici Gregis salute soUiciti, et ad Christifidelium

En

eadem

sa Breve

auctoritate Nostra Apostlica,

Finem

adesse

(Vase la Epoca

I"

numerum dierum festorum,

N" 4.)

qui in Beipublica;

PARTE

870

.^quatoris Ditione

cum

4*

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

prsecepto adstandi Sacrosancto Missae Sacrificio, et ab servilibus ope-

ribus abstinendi cele bran tur, ad eos tantum reducere possit,

omnes per aunum

SSmi

Ascensionis,

festa B. Mariae V.

qui infrascripti suat; nampe ad

dies Dominicos, ad quinqu festa anniversaria Circumcisionis, Epiphaniae,

Corporis Christi, et Nativitatis D. N. Jesu Christi

Immaculatse ;

vitatis et Conceptionis;

torum Omnium. Die

necnon ad festa SS. Apostolorum Petri

festo vero S. Josephi,

insuper ad quinqu

Annunciationis, Assumptionis, Nati-

scilicet, Purificationis,

et Pauli, et celebritatis

Sanc-

Bmse. Mariae Virginia Sponsi, impleto per Christifi-

deles prascepto audiendiMissam, eis licebit in familiaria et servilla opera incumbere. In caeteris

autem

festis

quibuscumque, sive ab hac Apostlica Sede

praeceptis, sive a Conciliis Generali-

bus, Provincialibus et Dioecesanis, sive a con3uetudine,velalia qualibet causa praescriptis.qui-

bus hujus Nostri Indulti

vi festivitas erit

abroganda, omnes et singulos Fideles commemoratae

Ditionis a praecepto audiendiMissam, servilibusque operibus non vacandi,

idem Venerabilis Era-

terArchiepiscopusQuitensis.pro sua prudentiaet arbitrio declarare poterit immunes etprorsus


iberos.

Quod vero

attinet ad jejunia per

annum

occurrentia et in dicta Reipublicae ^quatoris

Ditione servan slita, ea, admotis hac de re Nobis precibus obsecundantes, ad omnes etsin-

gulas Sacri Adventus ferias

sextas missa facimus. Caeterum, de iis mnibus, quae sacram


Liturgiam spectant in Ecclesiis custodiendam, illis, qui suppressi sunt festis diebus et in vigi-

liis

eos praecedentibus,

tione, servari

eadem

vel diligentissime,

nuUa prorsus

facta

immutatione

et innova-

praecipimusetmandamus, ac propterea servitium Chori, Missarum celebrationes,

aliasque Ecclesiasticas functiones

eodem modo

torum imminutio

Denique animadvertentes locorum

fuisset concessa.

et ritu peragi

volumus, ac
et

si

nulla dierum fes-

temporum

rationes,

eidem Venerabili Fratri necessarias conferimus facultates, ut eadem auctoritate Nostra Apostlica

cum

Parochis aliisque animarum Curatoribus in ^quatoria Repblica existentibus,

dispenset super onere Missarum pro Populo, festis diebus, quibus Fideles ab obligatione illas
audiendi, hujus concessionis Indulto, exempti et soluti erunt, adjecta

Parochi aliique animarum Curatores in Missa,


liari

modo pro suis ovibus

mus, volumus

et

quam

tamen lege ut iidem

praedictis diebus erunt celebraturi, pecu-

orare teneantur. Hsec ad decennium

tantum concedimus

et indulge-

mandamus, non obstante rbani, PP. VIII, Praedecessoris Nostri, rec. mera.

Constitutione incipiente. Universa, die IS Septembris an. 1632 edita, aliisque Apostolicis ac,
in niversalibus, Provincialibus ac Synodalibus Conciliis editis Generalibus vel specialibus,

Constitutionibus et Ordinationibus, necnon ejusdem iEquatoriae Reipublicae etiam juramento,

confirmatione Apostlica, vel alia quavis firmitate corroboratis, statutis, legibus, consuetudinibus, privilegiis in contrarium praemissarum quomodolibet concessis,confirmatis seu innovatis

quibus mnibus et singulis illorum tenoribus praesentibus pro plene et sufficienter expressis, ac
de verbo ad verbum insertis habentes illis alias in sao robore permansuris, hac vice dumtaxat,
specialiter et expresse

derogamus

caeterisque contrariis

quibuscumque. Datum Rome, apud

S. Petrum, sub annulo Piscatoris, die 20 raensis Maji, anuo

anno dcimo

sexto. B. Cardinalis Barberinus.

Domini 1862, Pontificatus Nostri

SECCION SEGUNDA.

871

IV.

PRECES DIRIGIDAS AL SANTO PADRE POR EL CONCILIO


INDULTO CUADRAGESIMAL EN

QUITENSE, ACERCA DKL

1863.

Beatissime Pater.

Concilium Provinciale Quitense a Sanctitate Vestra humiliter

rum

petit, ut

quadam

circa ovo-

ac lacticiniorum abstinentiam dispensentur.

Per Breve a Sanctitate Vestra die 20 Maji 1862 datura, Fideles omnes hujus Reipublicse

lo

iEquatorianse ovorum ac lacticiniorum abstinentise adstringuntur in nonnnllis anni diebus,


videlicet in feria quarta Cineruin, in singulis Quadragesime sextis feriis, in

a feria quarta, pro

viris

autem

in pervigiliis Nativitatis

Ecclesiasticis a feria secunda usque ad

Hebdmada Majori

Sabbatum

inclusive, item

Domini, Pentecosts, Assumptionis B. Marise Virginis, necnon Sanc-

torum Apostolorum, Petri et Pauli. Attamen


Gubernii hujus Reipublicse postulatum

in precibus nostris, quibus

est, nulla

mentio facta

fuit de

Indultum nomine

hujusmodi abstinentise

lege pro nostra Repblica absoluto detrahenda, eque causa ulla adducta est ad hanc gratiam
a Sede Apostlica

la Olei simul et piscium inopia,

ut eque in oppidulis eque in Metrpoli ipsa oleum et piscos ssepissime inveniresit

ita

2a

impetrandam, quse quidem multiplex est

Magna

paupertas, qua Fideles ^quatoriani ut

ad oleum

difficultas

plurimum

laborant, ideoque

et piscos pro congrua familise sustentatione

obtinendum

mxima illis

est

3 Denique con-

suetudo et usus immemorabilis, quo populus ^quatorianus hujusmodi prsecepto per privile-

gium

Bullse Cruciatse exemptus fuit.

Vestra suppliciter
vel voto ad id

2 Sed
ser

petit,

Quaniobrem Concilium Provinciale Quitense a Sanctitate

ut Fideles omnes, etiam Ecclesiasticos et Regulares, qui propria regula

observandum

adstricti

non fuerint, ab hac lege absoluto dispensare

velit.

quoniam Communitates Regulares, necnon CoUegia ac Seminaria nostra non parvo

aggravarentur,

ciatam, deinde

si

singuli.vel Religiosi vel Moniales vel

ad hujus Indulti

BuUam assumendam

Alumni, ad

BuUam

in primis Cru-

adigerentur; petit Concilium ut una

Bulla Cruciata itemque nica hujus Indulti, quod vocant Quadragesimale,pro unaquaque Com-

munitate vel pro ipsius Moderatore

sufficiat

id

etiam prse oculis habens, quod juxta declara-

tionem Sacrse Poeuitentiarise, die 16 Januarii 1834, omnes Commensales in diebus abstinentise
possuntCapiti familise, ab abstinentia legitime excsalo, sese in prandio accommodare. Attamen

cum

id de

Communitatibus Religiosis itemque de Seminariis

et

CoUegiis non

sit

adhuc expresse

declaratum, ad multas anxietates tollendas, a Sanctitate Vestra, quoad utramque eleemosynam


spectat, humiliter petitur

modo supradicto

dispensatio.

Velit Sanctitas Vestra binse huic petitioni annuere, quae in rationibus fundatur desumptis ex
circumstantiis, in quibus hujus Reipublicse Fideles versantur, qua;que violationes contra Sanctaj
Ecclesise prsecepta impedir intendit.

Feria IV, die 11 Maji 1864.

SSmus D. N.

D. Pius, Divina Providentia PP. IX., inslita audientia R. D.

S. Officii impertita,

audita relatione suprascripti supplicis Libelli una,

DD. Cardinalium, Generalium


sitis,

bus.

ti.

cum Emrum

Adsessor.
et

Rmrura

Inquisitorura, suffragiis, quoad I"" postulatum, attentis expo-

benigae annuit pro gratia, juxta preces, durante Indulto Quadragesimali, de quo in preci-

Quod

vero spectat ad

2m postulatum

Sanctitas

Sua communicandam mandavit Episcopis

PARTE

872

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Ecclesiasticse Provincise Quitensis declarationem


tiaria, quae est

hujusmodi

causam patrefamilias ab abstinentia carnium


filios

sub ejus potestate psitos

dit Confessariis, posse

quando

aliter se sustentare

in

S. Poenitentiaria die

censuit, dispnsalo ob legitimam

diebus esurialibus, dispensatos hoc ipso esse

non possunt, uti

concurrentibus causis a vera necessitate petitis,


cibis patrifamilias indultis

tione de non permiscendis licitis atque illicitis epulis

qui jejunare tenentur.

6 Augusti 1860 a Sacra Poeniten-

die

nunquam

sed declarationem tantummodo seu instructionem dar inten-

permitti, justis

iis

datam

Sacra Poenitentiaria

Ex qua

et

firma semper obliga-

de nica comestione in die pro

declaratione constat responsionem alias

iis,

datam ab eadem

16 Januarii 1834, et in precibus allegatam ad rem non facer

ac proinde

singulos teneri solvere eleemosynas in Apostolicis Brevibus prsescriptas. Nihilominus, perdu-

rantibus

rerum adjunctis,

expositis

SSmus. Pater

et perdurante Indulto Quadragesimali,

benigna remisit preces in hoc 2 postulato contentas prudenti arbitrio, et conscientiae Episcopo-

rum Oratorum cum

facultatibus necessariis et opportunis, ut Communitatibus ver indigenti-

bus aliquas eleemosynarum remissiones facer valeant, prout congruum eisdem Ordinariis
videbitur. Contrariis

non obstantibus quibuscumque.

Angelus Argenti,

S. R. et V. J. Notarius.

ORSERVACION.
Ntese de paso
timie in die pro

comer carne,

iis,

los

la

declaracin, que se hace en sla Respuesta por stas palabras et de vnica comes-

qui jejunare tenentur; con cuya declaracin se disipa de nuevo la duda de

que no ayunan, dos ms veces

al

dia.

Pues expresamente se dice que

tados en carnes quedan con la obligacin de no mezclar carne y pescado, y que los obligados

deben hacer una sola comida


oties quoties

versalis,

quisieren

al

dia.

al

dia.

De donde se saca que

Esto est conforme con

de Clcracnle XII. (Vase

la

Epoca

los que

ayuno

al

no ayunan pueden comer carne

declaracin expresada en

la otra

pueden

si

los indul-

Bula

la

Uni-

3^.)

V.

PRECES DIRIGIDAS A LA SANTA SEDE POR LA CRIA ARZOBISPAL DE QUITO, SOBRE

LA RESOLUCION ANTERIOR.
Quiti, 18 Decembris, 1865.
Sanctissime Pater.

Ad tollendas

multas conscientiae anxietates expositum

fait

apud

Sanctitatem Vestram per Concilium Provinciale Qutense Postulatum, quod hujusmodi est

(Aqu las Preces arriba dichas con

hanc rem

apud

Sanctitatem

la

Respuesta).

Vestram exponere

Nunc

vero liceat nobis

observationes

nostra suscepta, Fidelium conscientias pacare et

rem tndem

aliquas,

ut

iterum circa
informatione

definir valeat.

Nam, cum

hujusmodi Preces anxietatis vitandse gratia antea exposuerimus, exitum tamen infelicissimum
obtinuimus et in gravissimas conscientiae

quoad ipsas Preces spectat, notatus


est

solummodo causa

illa

difficultates

conjecti sumus.

est error substantialis in

Quoniam

noti

parvo

(Bre

Ac primo quidem

causa motiva. Assignata enim

aggravarentur

haec

autem non

est

causa precipua et substantialis ad gratiam enunciatam impetrandam, sed accdentalis et


secundaria. Primaria igitur causa est

consuetudo immemorialis Communitates Religiosas

ab onere hujusmodi eleemosyna) solvendae deobligandi vel dispensandi

quam quidem

dispen-

;;

SECCION

SEGUNDA.

873

sationcm ab Ordinario Ecclesiastico semper emanavisse hodie compertum est, duplici tameu
sub conditione la dummodo Communitatis Prsesul vel Moderatrix Bullas prajscriptas assu:

meret

2a

recitarent.

dummodo

csteri dispensati preces aliquas ab Ordinario itidem praescriptas pie

Precum

igitur causa primaria in redactione

Hac

pratermissa, vitium etiam sub-

staiitialc in ipsum Rescriptum transumptum est. nde clamor et murmur ingratissimum in


Oratores Precum iis diebus sublatum est. Quapropter Venerabile Capitulum Cathedrale,
itemque Regularium Ordinum Prselatos nonnuUumque Doctorem, ut negotium consultius

tractaretur, in

pante, fuit.

unum

congregavi.

Quorum

Rescriptum minime publicare

sententia sigillatim exquisita, haec, nomine discreoportere, doee Sauctitas Vestra

tam de

praedicta,

qnara de scquenti dificltate certior fiat, protestatione prsevie et concorditer facta de stando
mandatis.

Secundo autem per declarationem Sacrse Poenitentiariaj die 6 Augusti 1860 datam, quam
Sanctitas Vestra nobis notam esse voluit praesertim vero per illa Rescripti yerba : ac promde
:

singulos teneri solvere elcemosynas in ApostoHcis Brevibus proscriptas, quasi indirecto con-

tusa est etiam consuetudo, que

non obligandi

cum

jam a multis annis

in Repblica iEquatoris invaluit, videlicet

ad Bullam carnis comparandam, nec ad eleemosynam aliquam solvendam,

filies

patri vel matri seu capiti familise id

munus solummodo competer putatum

sit,

Hujus-

modi autem consuetudo, Beatissime Pater, in ^Equatore vetustissima est dumque regio
nostra Hispanise Regno adhuc mancipata erat, consuetudo illa jam invaluerat, prout ipse testis
:

fui.

Post emancipationem vero ab anno ferme hujus


proindeque Fideles ad

ciata extitit,

sseculi

nuUam eleemosynam

22 ad 38 vel 40 eque Bulla Cru-

pro Bullis elargiendam tenebantur

dispensabantur euim ab Ordinario ad carnes edendas, cura obligatione solummodo pias aliquas
preces

recitandi.

Deinde Bulla Cruciatae anno 40 publicata

fuit

ab Ordinario Dioecesano

attamen Bulla carnis eo tempere eliminata fuit, nec Fideles ad hujusmodi Bullam assumendam adigebantur. Indultum vero carnis ab Ordinario concedebatur, idque ab eo prsecipue
factura fuit, prout nobis constat, ut

multa peccata vitarentur

ferme 20 consuetudo Bullam carnis non publicandi


pars a Bullis suscipiendis retraheretur, quin

tamen

et

invaluerat enim

prudens timor

erat,

jam ab annis

ne major Fidelium

se a carnibus edendis abstineret.

Tndem

anno 1862 Indultum Quadragesimale per S. V. concessum vigorem accepit; et tune Bulla

cum

carnis simul

Bulla Cruciata publicata

consuetudo deobligandi

filies vel

ac solummodo patrem vel

fuit.

Quoad vero Bullam

carnis iterum invaluit

fmulos ad solvendam eleemosynam pro carnibus vescendis,

matrem

familie caput cogendi.

Tura quidem in ipsa Bulla Cruciatse,

quse lingua verncula transumpta est, publicata fuitet Fidelibus cunctis nota facta est decla-

1834 data, cum declaratio Sacrse Pcenitentiarise anno 1860 facta adhuc
Quamobrem opus molestissimum nobis, Sanctissirae Pater, ac Fidelibus gravis-

ratio die 17 Januarii

ignoraretur.

siraum, irao ipsi Apostolicae Sedi fortasse ingratissimum imponitur,

cum murmur Fidelium


Ecclesiaj impugnatores

Catholica

abs dubio concitandum

apud nos non pauci sunt

taraen pauprrima

sit,

oblocutiones et

murmura

admodum

sit

et

et licet

si

denuo aliquid innovetur

multa peccata committeuda.


maxiraa populi pars pia

Nam

et valde

est; atque dura de pecunia tradenda agitur,

vel in Ecclesiam, vel in Praelatos vel in

ipsam Sanctam Sedem

exaudiuntur. His igitur positis, vestrum est, Beatissime Pater, de hac re dijudicare et decernere quod congruentius in

TOM.

I.

Domino visum

fuerit...

109

PARTE

4^

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

VI.

DECLARACION DEL VICARIO CAPITULAR DE QUITO.


Nos

el

Doctor Pablo Guevara, Dignidad Chantre de sta Santa Iglesia Metropolitana y

Vicario Capitular en Sede Vacante, etc. Para tranquilizar las dudas y ansiedades de conciencia,

que se han suscitado entre

los Fieles

de nuestra Archidicesis sobre

padres cabe-

si solo los

zas de familia han de tomar la Bula llamada de Carnes, 6 bien todos y cada uno de los

miembros de

ella

cremos de nuestro deber reunir una Junta de Telogos, que aclarara sta

cuestin, y nos diera su parecer. Reunida en efecto, discuti con madurez y detencin el

asunto, y por unanimidad resolvi que solo los que eran cabeza de familia estn en obligacin
de tomar la Bula de Carnes, pudiendo por ella comerlas todos sus hijos y dependientes

teniendo

cada uno la Bula llamada de Cruzada 6 de Vivos.

Para que

las personas escrupulosas se tranquilicen en el todo,

tenemos bien resumir

las

principales razones, en que se apoyaron los Telogos para la resolucin dicha.

La duda ha

tenido origen en una equivocacin. Se creia que la Silla Apostlica habia dado

declaratoria, disponiendo que todos los miembros de una familia debian tomar
Bula-de Carnes, pero esto no es exacto. El Concilio Provincial reunido en Quito, hizo
Roma la siguiente consulta : Por cuanto las Comunidades Religiosas, los Colegios y Semi-

una terminante
la

muy gravados, si cada uno de sus individuos tuviera obligacin de tomar no


Bula de Cruzada, sino tambin la del Indulto Cuadragesimal 6 de carne, el Concilio
pide se declare que basta una sola de Cruzada y otra de carnes para el Prelado 6 Rector, fundndose en la declaratoria dada por la Sagrada Penitenciara, en 16 de Enero de 1834, segn

narios quedaran
solo la

la cual todos los comensales pueden acomodarse en los dias de abstinencia lo que come el
padre de familia legtimamente excusado de ella.

Nuestro Santsimo Padre, en 11 de Mayo de 1854, contest en la Congregacin de los


Eminentsimos Seores Cardenales Inquisidores Generales, lo siguiente Por lo que respecta
la segunda peticin (la primera habla de lacticinios, que se omite por no venir al caso). Su
:

Santidad orden que se comunique los Obispos de la Provincia Eclesistica de Quito la


siguiente declaracin, dada por la sagrada Penitenciara, en 6 de Agosto de 1860 La Sagrada
:

Penitenciara jamas juzg que los hijos, que estn bajo la potestad del padre de familia se

considerasen dispensados de la abstinencia de carnes en los dias prohibidos, solo por el hecho

de estarlo por legtima causa

el

padre ; sino que solo tuvo intencin de dar una instruccin

los confesores, para que pudiesen permitir los hijos, cuando hubiere verdadera necesidad y
no se pudieren sustentar de otro modo, el uso de los alimentos concedidos los padres per;

maneciendo en vigor

la prohibicin

de no mezclar los alimentos

pescado), y la obligacin de la nica

comida para

los

lcitos

con los

que estn obligados

al

ilcitos (carne

ayuno. Por sta

declaracin consta que la dada en 16 de Enero de 1834 y alegada en las Preces no hace al
caso, y

que por

lo

mismo cada uno

est obligado pagar la limosna prescrita en los Breves

Apostlicos. Sin embargo, mintras duren las circunstancias expuestas,

y por

el

tiempo del

Indulto Cuadragesimal, Nuestro Santsimo Padre, benignamente remite las Preces contenidas

en sta segunda peticin la conciencia y prudente juicio de los Obispos, con las facultades
necesarias y oportunas para que las Comunidades verdaderamente pobres puedan dispensar
algunas limosnas, segn les pareciere conveniente.

Por

la peticin del Concilio

y la Respuesta de Su Santidad, se viene en conocimiento que no

SECCION SEGUNDA.
se trat sino

S75

de las Comunidades Religiosas, Colegios y Seminarios, y de ningn modo del comn


De donde se deduce, que no hay motivo para hacer alteracin en la costumbre in-

de los Fieles.

memorial observada en

tomada por

la Archidicesis,

de que los hijos y dependientes

les

sufraga la Bula

padre de familia. Esta opinin adquiere un grande grado de certidumbre,

el

agrega que no se puede quitar una costumbre semejante, sin que se originen alborotos,
raciones y voces desagradables, y sin exponer los Fieles

muchos pecados,

si

si

se

murmu-

se atiende al

tiempo, que atravesamos, en que la piedad se ha entibiado demasiado, y en que lo pobreza


es general.

Por

tanto, conformndonos con la opinin de tan respetables varones, declaramos

Solo los padres de familia estu obligados tomar la Bula de Carne, debiendo tomar la de

Vivos todos los miembros de

ella.

Esta declaracin solo tendr lugar, mie'ntras no disponga otra cosa la Silla Apostlica.

Dada en

28 de Febrero de 1868, Pablo Guevara.

la sala de nuestro despacho, en Quito,

Jos Nieto, Secretario.

VIL
CIRCULAR DE LA DELEGACION APOSTOLICA DE QUITO A LOS OBISPOS DEL ECUADOR,

RELATIVA A LAS PRECES DE LA CURIA QUITENSE.


limo. Seor

Entre las solicitudes, que elev la Silla Apostlica

el

Concilio Provincial

Qutense de 1863, se hall una relativa la ampliacin del Indulto Cuadragesimal y las
limosnas, que se han de erogar tanto por el mencionado Indulto como por el de la Cruzada. Su
Santidad por medio de la Congregacin del Santo Oficio, con
1864, al conceder

la gracia,

que habia sido

el

Rescripto de 11 de

solicitada, declar al

mismo tiempo

Mayo de

el verdadero

sentido de la Respuesta de la Sagrada Penitenciara de 1834, segn puede imponerse V.

por la lectura da la copia, que adjunto. Pero principios de 1866


ral del

el

Rma.

limo. Seor Vicario Gene-

Arzobispado de Quito ocurri la Santa Sede, exponindole las razones, por las que no

creia conveniente en la Archidicesis la publicacin

y cumplimiento dol mencionado Rescripto

del Santo Oficio, y pidiendo el juicio de la Silla Apostlica sobre las dificultades, que l le

habia propuesto. Mas como la solicitud, que provoc

el Rescripto, de

que se

trata, fu

promovida

por los Obispos del Ecuador reunidos en el Concilio Provincial, la Santa Sede antes de pronunciar el juicio,

parecer en

me ha

encargado pida de V. Rma. como de los dems Prelados Ecuatorianos su

el particular.

En

la confianza

de recibir pronto contestacin,

las seguridades de aprecio. Francisco Tavaui.

Noviembre

me

es grato reiterar

13, 1868.

CURSO DEL INDULTO DE CARNES Y LACTICINIOS, EN LA REPUBLICA DEL PERU.


1830. Desde la emancipacin hasta sta fecha, en que Len XII concedi al limo Seor

Benavente, Arzobispo de Lima,

la

Bula de Cruzada, juntamente con

hay memoria de que se hubieran concedido

al

el

Indulto de carne, no

Per stos Indultos. En ste intermedio,

se

crey que estaba en su vigor la prroga de diez aos concedida por Pi Vil, que en Amrica

comenz en 1819, segn dijimos en

la

poca anterior, bien los SS. Obispos usaran de sus

facultades extraordinarias, llamadas litas, para conceder a sus subditos el uso de carnes y
lacticinios.

PARTE

876

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4a

1847. El Papa Pi IX, por medio del Subsecretario de la Conorc^acion de Ne!,'ocis Eclesisticos extraordinarios, prorog por cinco aos la
ticinios.

Cruzada y

el

Indulto de Carnes y

Lacti-

(Vase la Seccin la Epoca 5a).

1858. Despus sigui prorogndose el Indulto do Carnes y Lacticinios de cinco en cinco


aos, hasta el de 1858, en que el

Papa Pi X

prroga anterior, no comenz sta ltima hasta


1871. Otra vez prorog el Papa Pi
el dia,

Mas, como nn duraba

la

1862.

dicho Indulto el 22 de Agosto de 1871,

en que se publicaran sus Letras de concesin en cada una de las Dicesis de

blica del Per, hasta la

IX

lo prorog por diez.


el

la

desde

Rep-

Dominica de Quincuagsima de 1882.

aqu sus Letras.

INDUITO CUADRAGESIMAL CONCEDIDO AL PERU.


Pius Papa IX.

Ad futuram

memoriam.

rei

Peculiaribus rerum ac locorum adjunctis gravibusque adducta rationibus Sancta hac Sedes

Apostlica

jam

alias

tum tempus de sua

Indultum, quod vocant Qnadragesimale, nonnullis regionibus ad

benignitate concessit. Id

publicae Peruanae postulatur

Rei-

causis hujusmodi postulato annuere

iisdem precibus obsecundavimus

praefatis incolis per similes Litteras

prsefini-

iteratis precibus pro incolis Ditionis

Nosque gravibus permoti

quemadmodum

censuimus,

modo

pro BuUse Cruciat Indulto

Nostras hoc ipso die datas concesso. Omnes igitur et sia-

gulos,quibus hae Litterse Nostrse favent, a quibusvis Excommunicationis et interdicti aliisque


Ecclesiasticis sententiis,
forte incurrerint,

censuris et poenis, quovis

modo

vel quavis de causa latis, si quas

hujus tantum rei gratia absolventes et absolutos fore censentes, Apostlica

auctoritate Nostra,

tenore prsesentium, concedimus,

ut a die, quo hse Litterae in singulis

Peruanae Reipublicse Dicecesibus publicabuntur, usque ad Dominicam Quinquagesimse anni


1882, Christifideles utriusque sexus iuibi commorantes,

si ve

Laici,

si ve

Ecclesiastici, exceptis

tamen Regularibus, qui propria regula vel voto ad peculiarem toto anno abstinentiam obstringuntur, in Quadragesima aliisque anni temporibus ac diebus,quibus carnium, lacticiniorum et
ovorum usus

est prohibitus,

dummodo eleemosynam

solverint, qnse pro alio supradicto Bullas

Cruciatse Indulto, ab infra designatis presentium Executoribus injungendam, aut,


certas ad

Deum

camibus salubribus,
feriis

si

pauperes,

preces ab iisdem Executoribus prsescribendas pie recitent, libere et licite

Hebdomad, necnon

lacticiniis

ovis et

sextis cujuscuraque

vesci possint, exceptis

tamen

feria

hebdomadse Quadragesimse, quatuor postremis

pervigiliis Nativitatis

Domini N. Jesu

quarta Cinerura,
diebus Majoris

Christi, Pentecosts,

Assumptionis

Bmse. Mariae Virginis Immaculatse et Sanctorum Petri et Pauli Apostolorum, quibus quidem
diebus abstinentise obligationem ex
usuri sunt, servari volumus

communi

pro viris

autem

Ecclesise lege ab

iis

etiara, qui

hoc Indulto

Ecclesiasticis dos alios huic exceptioni dies

adjicimus, scilicet, feriam secundam ac tertiam Majoris Hebdomadse, ita ut quique de Clero sunt,
sive Ssculares sive Regulares, abstinentise

legem integre ea Hebdmada servare teneantur.

Porro ad hujus Indulti executionem deputamus Venerabilem Fratrem Archiepiscopum Lima-

num, cum

potestate subdelegandi Episcopos Sufragneos suos et in

Capitulares canonice electos, pro ejusdem Indulti

eorum

defectu, Vicarios

promulgatione et executione

facultatibus, quse Nostris hisce Litteris continentur

cum mnibus

necnon statuendi, ut pro coUectione

eleemosynarum, ut supra, ratione hujusce Indulti injungndarum in singulis Dicecesibus peculiaris

Commissio ab Ordinario constituatur

et nominetur

eaedemquc eleemosynai coUectse ad

877

SECCION SEGUNDA.

enmin usum

prsedictum Archiepiscopum per singulos annos transmitti debebunt,

erogande,

huic ibidem prsefiniemus. His autem mnibus, ut demandato sibi muneri satisfacere

quem

quas

valeant, concedimus eas ipsas facultates,

felicis recordationis

Pius VII, Prsedecessor

eadem forma

Noster, similis Indulti Executori concessit in suis Apostolicis Litteris hac


die 7 mensis Augusti anni 1801. Cseterum, proventus, id est

Indulti usu obventuram, erogari


oculis

habenda

et

mandamus

observanda decernimus

summam

bonum Sanctarum Missionum. In

in

memoratis Litteris

ea, quse in

datis

eleemosynarum ex hujus

dicti

reliquis prae

Praedecessoris

Nostri expressa sunt, praesertim ut omnes, qui hoc Indulto utentur, eo etiam perdurante
minerint, integras manera atque observandas alias Ecclesise regulas, et

illas

me-

nominatim,

qU3e sunt de non permiscendis paschalibus et esurialibus epulis, et nica tantum comestione

permissa diebus jejunio consecratis. Hsec concedimus atque decernimus, non obstantibus
Constitutionibus et Ordinationibus Apostolicis, etiam speciali atque individua mentione dignis,
cseterisque contrariis

quibuscumque. Caeterum,

fideles Peruanse Reipublicse,

et exercitatione virtutum,

prsestare debuissent.

ista Apostolicse benignitatis concessio Christi-

quotquot sunt, promoveat, ut studio peculiar! erga JReligionem

magis ac magis ea corapensent,

quse, Indulto

hujusmodi secluso,

Datum Komse, apud Sanctum Petrum, sub annulo

Piscatoris, die

22

Augusti 1871.

(Ex Curia Episcopali Huanucensi.)

CURSO DEL INDULTO DE CARNES Y LACTICINIOS EN LA REPUBLICA DE CHILE.


1824. 29 de Octubre.

Como ya dijimos en

la Seccin la

Epoca

5a,

con sta fecha se concedi

Chile, juntamente con la Cruzada, el Indulto de Carnes y Lacticinios, por Decreto del Vicario Apostlico

D. Juan Muzi, debiendo invertirse las limosnas, que por ellos se dieran, en las

obras pias, que

designase.

1850. 23 de Noviembre. Con sta fecha nuestro

Cuadragesimal por nueve aos

el Indulto

1859, en los

mismos trminos, que

el

Smo Padre,

esto es, hasta la

que se concedi

al

el

Papa Pi IX, concedi Chile

Dominica de Quincuagsima de

Ecuador. (Vase elN* 1.)

1851. 26 de Noviembre. Habiendo solicitado de S. S.el limo. Sr. Arzobispo de Chile, que
se dignara dispensar los Eclesisticos,

mayor

trabajo,

que en

de la abstinencia

el

Lunes y

el

Mrtes Santo por

tales dias sueen tener; S. S. con la fecha citada concedi

el

dicho Sr.

Arzobispo con facultad de comunicarlo los Obispos Sufragneos, el poder dispensar de la


abstinencia en dichos dias los Eclesisticos Seculares y Regulares, quienes por el trabajo en
el ejercicio

de su ministerio juzgas en conciencia serles necesario. (Vase

1862. 1 de Febrero. S. S. el Papa Pi


diez aos

es decir, hasta la

IX

el

2.)

volvi prorogar el Indulto Cuadragesimal por

Dominica de Quincuagsima de 1870, en la misma forma, que

la

prroga anterior.

I.

INDULTO CUADRAGESIMAL CONCEDIDO A LA REPUBLICA DE CHILE, EL 23 DE


NOVIEMBRE DE 1850.
Decretum.
Sanctissimus D. Pius Papa IX ad supplices preces

sibi oblatas

nomine Gubern Reipublicae

Chilensis concessit ad nonnullos annos pro Christifidelibus in Repblica illa commorntibus

Indultum

ei

prope simile, quod Bulla; Cruciatse dicebatur, atque in

illius Indulti

Executores

PARTE

878

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

deputavit Sacros Antistites Ecclesiarum ejus Keipublicse; eleemosynas vero proventusque

omnes ejusdem Indulti usu obventuros in bonum Sanctarum Missionum erogandos mandavit,
tantum quoad Dioecesim Sancti Caroli illorum parte excepta, quam in Dioecesi ipsa

aliqua

favore Hospitalium

Domorum pro pauperibus

impend permisit

prout apparet et latius

explicatur in Apostolicis Sanctitatis suse Lilteris, quse ea super re sub annulo Piscatoris datae

sunt die 23 Junii hujus anni.

Jam

vero idem

Summus

Pontifex gravibus inductus causis, et

Gubernii votis obsecundare ac prsedictarura Sacrarum Missionum

utilitati uberius consulere

cupiens, aliud quoque Indultum pro iisdem Chsistifidelibus tribuendum decrevit, quod- Qua-

dragesimale dicitur, et non semel pro nonnullis lois ob peculiares circumstantias atque ad
definitum temporis spatium a Sede Apostlica concessum
indulsit, ut

ab ea

in

die,

commorantes,

Juxta haec igitur Sanctitas sua

Dominicam Quinquagesimse anni 1859,

publicabitur, usque ad
inibi

fuit.

qua hoc Decretum in singulis Chilensis Reipublicae Dicecesibus

si ve

Laici

si ve

Christifideles utriusque sexus

tamen Regularibus ad peeu-

Ecclesiastici sint, exceptis

liarem toto anno abstinentiam ex propria Regula seu voto obstrictis, in Quadragesima aliisque
anni temporibus, et diebus, quibus camium, lacticiniorum et ovorum usus est prohibitus,

dummodo eleemosynam solverint, quse pro alio supradicto Indulto ad similitudinem BuUse
Cruciatse jam concesso statuta est, atque insuper aliam eleemosynam pro hoc Indulto ab infrascriptis ejus Executoribus

Deum

ad

injungendam, aut,

si

pauperes fuerint,

dummodo

pie recitent certas

preces ab iisdem Executoribus praescribendas, libere ac licite carnibus salubribus,

ovis et lacticiniis vesci possint : exceptis tamen feria quarta Cinerum, Feriis sextis cujusque
hebdomadse Quadragesimae, quatuor postremis diebus Majoris Hebdomadse, necnon Vigiliis
Natalis Domini, Pentecosts, Assuraptionis B. M. V., et Sanctorum Apostolorum, Petri et

Pauli

in quibus

quidem diebus

abstinentiae obligationem ex

communi

Ecclesise jure, ab his

etiam, qui hoc Indulto usuri sunt, servandam mandavit. Insuper pro viris Ecclesiasticis dos
alios huic exceptioni dies adjecit, videlicet

Feriam secundam

et

Feriam tertiam Majoris Heb-

domadse, ut ita omnes, qui de Clero sunt, sive Sseculares sive Regulares, abstinentiae legem

Hebdmada custodire teneantur. Ad hujus


deputavit RR. PP. DD. Archiepiscopum Sancti

idem Summus Ponti-

tota illa

Indulti executionem

fex

Jacobi, et Episcopos ejus Sufragneos, et,

ubi aliqua vel aliquae ex Chilensibus Ecclesiis vacaverint, Vicarios Capitulares in


constituios.

dem

Atque ut

hi

omnes demandato

sibi

concessit illas ipsas facultates, quae a Pi VII felicis recordationis

alio simili Indulto

canonice

Summo

iis-

Pontifice in

ejusdem Executori concessse fuerant in Apostolicis Litteris sub Piscatoris

annulo editis die 7 Augusti anno 1801. Cseterum, proventus seu

summam

hujus Indulti usu obventuram Sanctitas Sua erogandam mandavit in

num

illis

muneri satisfacere valeant, Sanctitas Sua

eleemosynarum ex

bonum Sacrarum

Missio-

ad Infideles, aut etiam ad Fideles ordinariis Ecclesise subsidiis carentes, qui intra vel

prope fines Chilensis Reipublicse sunt; excepta tantum aliqua parte eleemosynarum in Dioecesi

quam

Sancti Caroli colligendarum, quae duas illarum partes non excedat, et

Domorum

inibi in

bonum

Hospitalium pro pauperibus impend permisit. In reliquis observanda et ob oculos

habenda decrevit, quse in supradictis Pii VII Apostolicis Litteris consignata sunt, praesertim
ut omnes, qui hoc Indulto usuri fuerint, eo etiam perdurante, integras manere atque a se

omnino servandas esse meminerint

alias Ecclesiae regulas, et eas

nominatim, quae sunt de non

permiscendis Paschalibus et esurialibus epulis, et de nica tantum comestione permissa in

diebus jejunio consecratis. Haec Sanctitas Sua indulsit atque decrevit


trariis, speciali

non obstantibus con-

quoque raentione dignis quibuscumque.

Datum Roma}, die 23 Novembris anno 1850, Pontiticatus Sanctissimi Domini anno
De speciali mandato Summi Pontificis C. Card. Vizzardelli.
(Del Boletn Ecco. de Chile, tomo 2, pg. 371).

quinto.

SECCION SEGUNDA.

879

II.

PRECES DEL ILMO SEOR ARZOBISPO DE CHILE, SOBRE LA ABSTINENCIA DEL LUNES Y

MARTES SANTO PARA EL CLERO.


Beatissimo Padre.
Raffaele Valentino Valdivieso, Arcivescovo di Santiago nel Chili espone che nell' Indulto per

Tuso dellecarni elatticinii in alcunigiorni dell'anno.concesso dalla SantitkVostra con Decreto


del 23

Novembre 1850

ai popoli del Chili

per applicarne

prodotto alie Sante Missioni son

il

eccettuate le Ferie 2a e 3a della Settimana Santa, la qual' eccezione

non avevano, Conoscendo


altri

tempi

il

anno soggetti a fatiche,

dell'

medesimi

in precedenza

Recorrente, che gli Ecclesiastici in tali giorni vanno pi che negli


e che cibandosi di

magro, ne potrebbe

soffrire altera-

zione la loro salute, implora dalla Santiti Vostra che dalla suddetta Bolla sia tolta siSatta

eccezione. Che, ec.

Die 26Novembris 1851.

Es

audientia Sanctissimi.

Sanctissimus Dominus Noster Pius, divina Providentia Papa IX, referente

me

infrascripto

Secretario Sacrse Congregationis Negociis Ecclesiasticis prsepositse, attentis expositis et pecu-

animum suum moventibus, benigno

liaribus circumstantiis

abstinentise in Feria secunda et Feria tertia

indulsit, ut firma remanente lege


Majoris Hebdmadas a viris Ecclesiasticis sive

Cleri Ssecularis sive Regularis ad tramites decreti

Romse

editi die

23 Novembris 1850 ser-

perdurante memrate Indulto, eos tantum inter


Ecclesiasticos viros utriusque Cleri suse Dicecesis apraedicta abstinentiamemoratisdiebus disvandae, R. P. D. Archiepiscopus Chilenus,

pensare valeat, quos ob sustinendos in sacro ministerio obeundo ipsis diebus labores, hujusmodi
Indulto indigere pro suo judicio et conscientia judicaverit. Hanc vero facultatem CEeteris que-

que Ordinariis in Chilensi ditione existentibus ab Archiepiscopo Chileno communicandam


Sanctitas sua decrevit
riis

dummodo

Archiepiscopus id in

Domino expedir

judicaverit.

Contra-

quibuscumque minime obfuturis.

Datum Romse,

e Secretaria

ejusdem Sacr Congregationis,

die,

mense

et

anno

prsedictis.

Vincentius Santucci Secretarius.


(Del

mismo

Boletn,

tomo 2 pg.

377.;

CURSO DEL INDULTO DE CARNES Y LACTICINIOS EN LAS CINCO REPUBLICAS DE


CENTRO-AMRICA.
Nada tenemos que aadir

lo que dijimos en la Seccin la Epoca 5a, adonde remitimos al

Lector.

TASA DE LAS BULAS DE CRUZADA DE LACTICINIOS, DE CARNE, DE DIFUNTOS Y DE


COMPOSICION, SEGUN LAS DIVERSAS EPOCAS.
Tasa de la Bula de Cruzada

el

ao 1580.

El Virey diez pesos. Su mujer diez pesos. Los Arzobispos, Obispos, etc. Caballeros de cualquiera Orden, y de las personas seglares, los Presidentes, Oidores etc., y los hombres ricos en
cantidad de diez mil pesos, y de
minas de plata ensayada. Todas

all

las

arriba y las mujeres de los dichos seglares dos pesos de


dems personas de cualquier estado y condicin que sean
:

PARTE

880

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

y Morenos) un peso de minas de plata ensayada. Los Frailes, Monjas y

(fuera de los Indios

Espaoles pobres mendicantes, y los hombres y mujeres de servicio dos tomines de plata
ensayada.

Bula de Difuntos.
Espaoles un peso de plata ensayada 6 su valor. Los Indios, Morenos y Espaoles pobres,
los que sirven otros, y Frailes 6 Monjas dos tomines por cada persona difunta.

Bula de Composicin.

compone hasta treinta ducados castellanos de once reales cada


uno y treinta Bulas componen novecientos ducados. De aqu adelante acdase los Subdelegodos Generales. (Fasti Xovi Orbis, Ordinat. 152.)

Doce reales de plata

Tasa de

la

Bula de Cruzada en 1640.

Ordenamos y mandamos y declaramos, que todos los Espaoles, as hombres como mujeres,
hayan de dar y den de limosna por la dicha Bula, la cantidad siguiente en sta manera
conviene saber

el

Seor Virey, los Arzobispos, Obispos, Inquisidores, Abades, Priores,

Dignidades y Cannigos de las Iglesias Colegiales, y Caballeros de cualquier Hbito de las


Ordines Militares, y de las personas seglares, los Presidentes, Oidores, Alcaldes, Fiscales,
Alguaciles Mayores, Secretarios y Eelatores de las Audiencias Reales, Gobernadores, Corregidores, Alcaldes Ordinarios y Regidores de los Pueblos, y Seores de repartimientos, y los que

tienen pensin sobre


los

Abogados y

los

ellos,

hombres

y los Capitanes Generales, Alcaldes de los Castillos y Fortalezas y


ricos en cantidad de diez mil pesos, y de all arriba, y las mujeres

de todos los seglares de los estados ya dichos den de limosna cada una de las dichas personas
dos pesos de Tipuzque, diez y seis reales castellanos, que es su valor; y todas las dems
personas de cualquier estado y condicin que sean (fuera de los Indios y Morenos) un peso
de Tipuzque ocho reales, que es su valor ; excepto los Frailes, Monjas y Espaoles pobres

mendicantes, y los hombres y mujeres de servicio, los cuales no han de dar ms de dos reales
Y de los Indios, los Caziques el dicho un peso de Tipuzque 6 su valor, como est

castellanos.

dicho.

los

dems

Indios, as los casados

su valor por el

como

los solteros,

los

Morenos, hombres y muje-

Y la

limosna de las Bulas de difuntos Espaoles cuatro reales


alma de cualquier persona hombre mujer Espaol, y los Indios y Morenos,

res, dos reales cada persona.

y Espaoles pobres, y los que sirven otros, Frailes y Monjas dos reales por cada persona
difuuta. De manera que en las dichas bulas de difuntos no ha de haber ms que las dichas
dos tasas y diferencias. (TruUench, pg. 185.)

Tasa de

Con

la

Bula de Lacticinios en

sta fecha se expidi el Edicto del Comisario,

Primeramente
los Patriarcas,

Item

las

las

el

ao de 1630.

que dice

as

Bulas de tasa de veinticuatro reales se han de dar y han de servir para

Primados, Arzobispos, Obispos y Abades.

Bulas de tasa de ocho reales se han de dar y han de servir para las Dignidades,

Cannigos de las Iglesias Catedrales y Colegiales.


Item las Bulas de tasa de seis reales se han de dar y han de servir para los que tuvieren
raciones 6 medias raciones, Curatos, Beneficios simples servideros, cuya renta no baje de
treinta ducados.

Item

las

Bulas de tasa de cuatro reales se han de dar y han de servir para los que tuvieren
que no baje de doscientos ducados.

Beneficios, Capellanas Pensiones renta,

Item

las

Clrigos.

Bulas de tasa de dos reales se han de dar y han de servir para los dems

SECCION SECUDNA.

881

Las cuales dichas Bulas se han de predicar en estos Eeinos y Seorios de Su Majestad,
juntamente con las de Vivos, Difuntos y Composicin, guardando acerca de las tasas lo ntes
de esto contenido. Madrid, 1 de Junio de 1631.
D. Diego de Guzman, Patriarca de los Indias.

Tasa de
El Comisario en su Edicto dice as

Cruzada

la
:

ao de 1779.

el

Declaramos y tasamos para en

lo sucesivo,

por lo tocante

Eeino y Provincias del Per, saber los Seores Vireyes dies y seis pesos y cuatro reales
y medio de plata acuada, y otros tantos sus mujeres : los Arzobispos, Obispos, Inquisidores,
Abades, Priores, Cannigos de las Iglesias Catedrales y Dignidades, as de ellas como de las
al

Colegiales; los Duques, Marqueses, Condes, Seores de Vasallos, y de Repartimientos, y los

que tienen pensin sobre ellos los Capitanes Generales, Tenientes Generales, Mariscales de
Campo, Brigadieres, Coroneles, aunque solo estn graduados los Presidentes, Oidores, Alcal;

des y Fiscales, aunque sean honorarios ; los Alguaciles Mayores, Secretarios, Eelatores de las
Audiencias Reales ; los Caballeros de cualquier Hbito de las Ordenes Militares ; los Secretarios del Rey, inclusos

los honorarios

Contadores, Oficiales Reales

los

los

Gobernadores,

de Castillos y
Fortalezas los Abogados y hombres ricos en cantidad de dies mil pesos, y las mujeres de todos
los Seglares de los Estados y empleos ya dichos, cada uno tres pesos y tres reales de la eipre
Corregidores, Alcaldes Ordinarios y Regidores de los Pueblos

los Alcaides

y todas las dems personas de cualquiera estado y condicin que sean ( reserva
de los Indios y Morenos) un peso cinco reales y medio de la misma plata ; el que tambin han
de dar los Caciques de los Indios, los Mulatos Pardos, los Cuarterones, Tercerones y Quin-

sada moneda

terones,

las

mujeres de estos, cuatro reales de la propia especie

pero los Frailes y Monjas,

Espaoles pobres, que mendiguen, y los hombres y mujeres de servicio, y los Morenos Negros
tres reales de plata de la citada moneda acuada y la limosna de las Bulas de Difuntos
:

Espaoles comprendidas en las clases de los que deben dar por


pesos y tres reales de plata acuada,

un peso cinco

los inclusos en la tercera clase, que por el

cinco reales y medio de la citada plata

el

Sumario de Vivos,

la de tres

y medio de la dicha plata las de


Sumario de Vivos han de dar la limosna de un peso,
reales

las de los Indios,

Mulatos Pardos, los Cuarterones

Tercerones 6 Quinterones, y las mujeres de ^estos cuatro reales de dicha plata y las de los
Espaoles pobres, que mendigan, criados y criadas de servicio. Frailes y Monjas, y las de los
:

Morenos 6 Negros, y sus mujeres, tres reales de

Tasa de

la

plata.

Bula de Lacticinios por ste mismo tiempo.

El sumario de Lacticinios de

reales de la citada

seis pesos cinco

aprovechar los Patriarcas, Primados, Arzobispos, Obispos y Abades

moneda ha de
;

el

servir y
de tres pesos y tres

de un peso cinco reales y medio de plata,


Racioneros
medios
racioneros
los
de
Iglesias,

semejantes
y
y los Curas Prrocos ; y el de

reales las Dignidades, Cannigos Inquisidores

tres reales y

medio de dicha plata todos

los

el

dems Clrigos Seculares.

(Del Cedulario Arzobispal Qutense, tom. 9, pg. 44.)

Tasa del Indulto Cuadragesimal


Sumario de

el

ao 1802.

primera clase.

la

Por la limosna do ste sumario deben dar diez pesos de plata acuada y comn las personas,
Los Vireyes, Arzobispos y Obispos los

quienes solamente aprovecha, y son las siguientes

Grandes y los que tienen honores de Grandes los Grandes Cruces de la Real y Distinguida
Orden de Carlos III los Consejeros de Estado y los que tienen honores de ste Consejo los
Capitanes Generales y los Tenientes Generales de Ejrcito y las mujeres y viudas de las
:

calidades referidas.

TOM.

I.

110

PARTE

882

4a

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.


Sumario de

Por

solamente aprovecha, y son las siguientes

gentesj todos
ciles

segunda

los

clase.
la

misma

plata las personas, quienes

Los Consejeros de Su Majestad

los Presidentes.Re-

dems Ministros Togados de las Reales Chancilleras y Audiencias;

Mayores de estos Tribunales, con inclusin de

dems que

los

la

limosna de ste sumario deben dar dos pesos de

la

se titulen del Consejo de

que tengan honores de

los

Su Majestad

los

los

y Relatores de

los Secretarios

Inquisidores, Abades, y Jueces, que ejerzan jurisdiccin Eclesistica

Algua-

mismos, y de
ellas

las Dignidades,

los

Canni-

gos y Prebendados de las Santas Iglesias Metropolitanas y Catedrales los Marqueses, Condes,
Vizcondes, Barones, Seores de Vasallos, y de Repartimientos los Gobernadores y Militares,
:

el grado de Coronel y de ah arriba hasta el de Mariscal de campo inclusive : los


Comendadores, Subcomendadores y Caballeros de todas las Ordenes Militares, y los de la Real

que tengan

y Distinguida Orden de Crlos III los Contadores Generales y Oficiales de la Real Hacienda
de la Santa Cruzada, y sus Tesoreros los Secretarios del Rey, con inclusin de los que tengan
honores los Intendentes y Contadores de Provincia los Corregidores, Alcaldes Mayores y
:

Regidores de las Ciudades principales

y as mismo
ah arriba

los

las

hombres

los Secretarios

ricos de todas clases

mujeres de

los seglares inclusos

Sumario de

Por

la

de sus Ayuntamientos y los Abogados

hasta en cantidad de doce mil pesos y de

en sta clase.

la tercera clase.

limosna de ste Sumario deben dar un peso de dicha moneda

las personas, quienes

solamente aprovecha, y son las siguientes los Alcades Ordinarios, Regidores de los pueblos y
dems personas, que tuvieren de caudal seis mil pesos y de ah arriba y las mujeres de
:

todos estos.

Sumario de
Aprovecha todas

las

la cuarta clase.

dems personas de ambos

sexos, as del estado Eclesistico

Secular, sin distincin de calidad, nacimiento ni clase

y por

como

del

debern contribuir con la

limosna de dos reales de dicha plata acuada y comn.


Exceptuadas de la contribucin de la limosna.

Lo son

los

Regulares de la Orden de San Francisco

aunque sean Caciques

los pobres de

solemnidad

los Indios

6 Mestizos de primer rden, fuera de los que gozan las circunstancias de

las leyes con autoridad y facultades competentes

:
todos los Negros, esclavos y libres : los
Mulatos y los Mestizos, fuera de aquellos, que tengan casa abierta, con bienes, negociacin
oficio de Maestros, con tienda de su cuenta y los jornaleros indistintamente de todas
:

clases,

que se mantienen de su jornal

diario.

Don

Patricio Martnez de Bustos.

TASA DE LA BULA DE LA CRUZADA EN QUITO, EL ANO DE 1869.


Los Seores Presidente y Vice-Presidente y sus esposas dos pesos cada uno.
Los Seores Ministros de Estado un peso cada uno.
El Arzobispo y Obispos dos pesos.
Las Dignidades y Cannigos un peso.
Los Gobernadores y Generales de Ejrcito un peso.
Los Tesoreros y Administradores de Correos cuatro

Las

personas ricas en cantidad de diez mil pesos,

Todas las dems

un

real.

un

reales.

peso.

personas, de cualquier estado y condicin que sean, darn generalmente

SEGUNDA.

SECCION

Tasa de
Para

la

883

Bula de Carne.

Arzobispo y Obispos un peso.


Para las Dignidades seis reales.
el

Pralos Cannigos cuatro reales.

Para

los

Curas y Prelados Kegulares de uno y otro sexo generalmente un

Tasa de

La

la

persona, que necesitare la presente Bula, contribuir con

Tasa de

la

un

real de limosna.

Bula de Composicin.

Por sta Bula se dar doce reales por cada una de


lugar la composicin;

real.

Bula de Difuntos.

ellas

en

los casos, en

que pueda tener

ms queriendo alguno conseguirla en mayor cantidad de cuarenta pesos,

tenemos bien ordenar que, cuantas veces tomare uno

la

Bula

referida, dar la limosna de

doce reales, y quedar tantas veces compuesto en la expresada cantidad de cuarenta


pesos, sin que en cada ao de la publicacin pueda tomar ms que quince Bulas, y componerse
los dichos

por la

suma de

seiscientos pesos; pero si fuere

mayor

la cantidad,

que tiene que

restituirse,

necesitar de recurso ante el Ordinario.

Tasa de

Habr ocho

como de

la

Bula de Cruzada y Carne en Chile,

el

ao de 1852.

clases de stas Bulas, y se debern pagar por cada Sumario, tanto de

Cruzada

carne, las limosnas siguientes.

la Clase.

Su valor dos

reales; y debern tomarla los que no tengan

una entrada anual, que

alcance quinientos pesos, sea mensual, que llegue cuarenta y dos pesos.

2a Clase. Su valor cuatro reales

y debern tomarla los que tengan una entrada anual, que

llegue quinientes pesos y no alcance mil doscientos, sea, los que posean una entrada

mensual, que alcance cuarenta y dos pesos, y no llegue ciento.


3a Clase. Su valor un peso y debern tomarla los que tengan una entrada anual de mil
;

doscientos y no llegue tres

mU,

6 sea, los que perciban una entrada mensual de cien pesos,

que no alcance doscientos cincuenta.

Su valor dos pesos y debern tomarla los que tengan una entrada anual, que lie.
mil pesos, y no alcance cinco mil pesos, 6 sea los que perciban una renta mensual

4a Clase.

gue

tres

de doscientos cincuenta pesos y no alcance cuatrocientos diez y siete pesos.


5a Clase. Su valor cuatro pesos y debern tomarla los que tengan una entrada anual, que
;

llegue cinco mil pesos, que no alcance ocho, sea, los que perciban una renta mensual de
cuatrocientos diez y siete pesos, que no alcance seiscientos sesenta y siete pesos.

6a Clase. Su valor ocho pesos

y debern tomarla

los

que tengan ocho mil pesos de entrada

anual, que no llegue doce, 6 sea, los que posean una entrada mensual de seiscientos sesenta

y siete pesos, que no llegue mil pesos.


7a Clase. Su valor doce pesos; y debern tomarla los que tienen una entrada anual de doce
mil pesos, que no llegue diez y seis

rail,

sea, los que cuentan con una entrada mensual de

mil pesos, que no llegue mil trescientos treinta y cuatro pesos.


8a Clase. Su valor diez y seis pesos; y debern tomarla los que tienen una entrada anual de
diez

seis

mil pesos, ms.

Tasa de la Bula de Composicin.


Por cada Sumario de sta Bula se darn dos pesos de limosna, cualquiera que sea
del erogante, pudindose

componer en cada Sumario

la

suma de cincuenta pesos. En

la entrada
el

perodo

de cada publicacin solo podrn sacarse cincuenta Sumarios por una persona; previnindose
que, cuando la composicin versa sobre renta de beneficio Eclesistico, debe darse la Iglesia.

PARTE
en que est

el beneficio,

4^

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES,

una suma igual

al

monto de

la

limosna de todos los sumarios, que se

tomen.

Tasa de

Habr

Bula de Difuntos.

la

dos Sumarios de sta Bula, uno de real, y otro de dos reales. El primero para las

personas comprendidas en la primera y segimda Clase de Cruzada y Carne, y el segundo para


las dems clases all mencionadas. Se advierte que por una misma alma se pueden sacar dos

Sumarios en

el

perodo de cada publicacin.

ADVERTENCIAS GENERALES PARA LA BULA DE CHILE.


la

En cada matrimonio ambos

que tenga

el

esposos deben sacar

la

Bula correspondiente

la entrada,

dicho matrimonio por los bienes comunes; bien sea que correspondan en-

trambos cnyuges, 6 uno

solo.

2a Los hijos de familia, que no tienen cuadal propio,

primera clase ; pero

los

solo estn obligados

que tienen patrimonio suyo debern sacarla, segn

sacar Bula de

la entrada del dicho

patrimonio.

3a Las personas, que viven de socorros ajenos, son respetadas como

si

nada tuviesen, aunque

perciban mayor cantidad al mes, que 42 pesos.

4a Todos los Religiosos Profesos de ambos sexos estn obligados solo sacar Bula de primera
clase.

5a

No

son obligados los pobres sacar Bula de Carne, sino que basta que tomen la de Cru-

zada, y que recen

un Padre Nuestro y Ave Maria,

dindose por pobres los Religiosos Franciscanos

los dias,

que hagan uso del privilegio ; enten-

y no solamente

que no cuentan con

los

que mendigan de puerta

en puerta, los que nada poseen, y los


tambin todos aquellos, cuyas fucultades no alcanzan para mantenerse pobremente todo
ao, y los que se ven obligados

comer

el

pan con

lo necessario para su alimento, sino

el trabajo

el

de sus manos y el sudor de su

rostro.

6a Aunque, durante el perodo de la publicacin, se acrecienten los bienes, no hay necesidad

de tomar nuevo Sumario.


7a

En cada

publicacin solo se pueden tomar dos Sumarios de Cruzada.

SECCION TERCERA.
COSTUMBRES DE AMERICA.

En

las dos secciones

anteriores

hemos tratado de

expresa y formalmente en los documentos


ceder privilegios

tumbre rene
legio.

Porque

tambin se pueden obtener por

tales condiciones,
tal

costumbre

cmtra legem, y entnces,

que por

privilegios,

all alegados.

la

que

los Pontfices concedieron

Pero no es ste

costumbre,

ella sea lcito hacer lo

es prceterlegem, y en este caso

lo cual

el

nico

modo de con-

sucede cuando la cos-

que es

lcito

hacer por privi-

da faculdad para hacer algo 6 es

6 deroga la ley, 6 dispensa de su observancia,

particular de la obligacin, en lo que consiste propiamente el privilegio.

exime en ste caso

SECCION TERCERA.
Vamos pues

investigar en sta seccin

rarias al derecho

han prevalecido en Amrica dos costumbres con-

si

comn, una acerca del uso de

los Obispos oratorios domsticos

ARTICULO

lacticinios, otra sobre la facultad de conceder

haremos en dos

lo

distintos articules.

BE LA COSTUMBRE EN EL USO DE LACTICINIOS.

I.

Antes de entrar en la costumbre de Amrica sobre


cuestiones
nios se

Primera, qu se entiende por Lacticinios

comprende

885

lacticinios, es necessario
:

Segunda,

para condimentar los manjares

la grasa

costumbre de Amrica acerca de estos manjares.

si

en

resolver tres

de lactici-

el privilegio

Tercera, qu es lo que reclmala

la primera cuestin se responde, que por

lacticinios se entienden, no

del Cap. Denique, distint,

solamente la leche y queso, sino tambin los huevos, segn consta


4 Par est, ut nos, qui his diebus a carnibus animalium abstinemus,
:

ab mnibus quoque, quse sementinam trahunt originem carnis jejunemus, id est ab ovis et
lacticiniis.

segunda se

la

prende, 6 no, bajo

el

que est en disputa,

dice,

aliqui asserentes, stante licito

ovorum

et lacticiniorum usu,

sagimen non

usum.

licere,

la grasa para condimentar se

etiamsi ova et lacticinia liceant,

(Thes. Ind. tom.

tumbre de Amrica no

solo

1,

pg. 215.)

reclama

A la

el privilegio

el

com-

Sunt Doctores

etiam licitum esse sagiminis

quod

est difBcile, et ideo judico

et ita virtute

BuUse non esse licitum

tercera cuestin respondemos,

que

la cos-

de usar de huevos y lacticinios en las absti-

nencias, sino tambin de la grasa para condimentar la comida.

de la grasa con

Avendao

Utrumque autem

diversimode probant graves Societatis auctores

illius

si

indulto de lacticinios. Sobre lo cual dice as

Ta

sea uno

mismo

el

Indulto

de lacticinios, como quieren algunos Doctores, ya sea distinto como preten-

den otros ; los dos privilegios suelen andar juntos en las

como sucede en Amrica

tierras,

donde hay caresta de aceite,

y por eso los Autores, al parecer, los confunden. Murillo Velarde no

hace diferencia entre uno y otro, cuando dice as In Indiis ex generali consetudine, ob penuriam piscium et olei, ova, butyrum et csetera lacticinia in Quadragesima permittuntur etiam
:

sine Bulla. Esto lo dice citando

manteca. Por sta razn,

al hablar

Alloza, que tampoco hace diferencia entre lacticinios y


de la costumbre de lacticinios en Amrica, tiene que entrar

simultneamente la grasa para condimentar, ya porque en stas tierras la necesidad de leche y


es igual, ya tambin porque algunos autores hablan de una y otra indistintamente,

manteca

Al empezar sta averiguacin,


confia ste trabajo

toca
al

propongo llenar

los deseos

del Concilio Qutense, que

me

de propia cosecha, as por ser materia delicada, que

como tambin porque

el fallar

cobre ella pertenece un juicio superior

solo al testimonio de los Escritores

Americanos, que de siglo en siglo nos han

las conciencias,

mio.Me atendr

me

pero no dir nada

ido trasmitiendo las tradiciones

y costumbres de nuestros antepasados ; y para seguir el cursoi


que han llevado estos usos, citar la doctrina de dichos autores por el rden de antigedad.
1588. Por ste tiempo escribi el P. Enrique Henriquez,

S. J., y hablando del Reino del


costumbre de lacticinios y manteca dice as : n quibusdam regionibus,
ubi est magna penuria piscium et olei, si reperiatur mos antiquus utendi lardo seu sagi-

Per acerca de
mine,

la

non est damnandus

est. Manteca.

et quidam
Et hic mos reperitur in
:

auctores, qui concedunt ova, ajunt uti posse lardo, id


Gallsecia et

Regno Per. {Th. Mor. Summa,

Lib. 7",

Cap. 13.)
1593. El P. Juan Prez

Menacho en su Tratado

del

Ayun

(quscst. 6.), dice as

Pero en

sta tierra (del Per) es lcito el uso de la manteca de cualquiera cosa que sea, y es costumbre

legtimamente prescrita por ms de sesenta aos

y en virtud tambin de

come en Mjico y en toda la Provincia y Obispados de


fidedignas {apud MoroUi, Fastinovi Orbis, pag. 142).

general, so

l,

como

la

lo s

costumbre
de personas

;
:

PARTE

886

El

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

mismo P. Menacho, que

Cuzco

escribi en el

de la Cruzada, pone sta cuestin

ao de 1595 la Exposision de la Bula

el

Si las personas Eclesisticas,

Regulares 6 Seglares, que

tienen privilegio costumbre aprobada de comer huevos y lacticinios, los podrn comer sin

sacar la Bula ? Mespondeo breviter, que


13, n''20,

pero por otra via no trata de ello

legio, si le tuvieren, el cual

asi

lo

mismo

se revalida quien

es de la costumbre, por la

no es menester se revalide (Disput.

Por ste tiempo

1627.

et

24,

jares por virtud de ella

revoca.

Ita in casu de Privilegs, Enriquez (lib. 7, cap.

ad tertiam duhitationem), y todos communiter ; y as se ha usado en sta


la razn es porque la Bula solo dice que las tales personas no coman los dichos man-

remiss. Cons.
tierra.

Item Navarro, loquens de Indiis expresse id tenet (de Poenit.

2, n^S).

y cap.

1,

toma

misma

y as podrn por virtud del privi-

Bula

la

y quien no la toma, se

le

razn, y sta no se revoca por la Bula

dub. 4, pag.

17).

P. Fr. Antonio de Hinojosa, de la Sagrada Orden de

escribi el R.

Predicadores, gran Letrado, segn Villarroel, el cual dice en su Directorio ad verb. Consiietudo
a

Quse consuetudo vescendi ovis, lacte, et

et tacentibus

Prelatis,

Manteca ]z,m per centum annos

non ob aliquod privilegium, quo prsedicta

invaluit, videntibus

liceant, sed vi consue-

tudinis.

1645. Doctrina del Illmo. Seor Villarroel, Obispo de Chile, acerca de la Costumbre intro-

ducida en Indias de comer Lacticinios.


Escriba ste Venerable Prelado en el ao 1645, y acerca de la dicha costumbre dice as
Esta disputa no ser en el punto principal

muy

dificultosa para los Obispos de Espaa, pero

necesarsima los Clrigos Seculares y Religiosos todos de las Indias. Originse aqu la duda
del artculo, por un escrpulo mi. Este tiene para morderme un fundamento grande. Comenz,

desde la Bula de la Santidad de Urbano VIH, y corre hoy la cuarta predicacin de la segunda
y su ttulo incluye los Patriarcas, Primados, Arzobispos, y Clrigos Presbteros

concesin,

Seculares de las Provincias del Per, Tierra-firme, y sus Partidos

de esa Bula, en sta forma

quien estaba prohibido

de Cuaresma,

lo

pueden comer.

Santa. Este es

el

Indulto

En

las

adese en

el

motivo.

el

y aade

cuerpo de la Bula

Excepto

all

Semana

ha muchos aos, que leyendo yo Teologa en la Ciudad de

cinios los Frailes, sobre saber, con qu privilegio se

uno antiqusimo temporal,


la

la

con nombre de Partido, se coman huevos, leche y manteca, casi desde

se descubrieron las Indias.

los Reyes, se levantaron grandes dificultades en algunas Religiones, porque

que

firma

el ttulo la

comer huevos y cosas de leche en tiempo

Provincias todas referidas y en sta de Chile, que, aunque es un principalsimo

Reino, se adocena

que

veamos

el

usaban de

lacti-

rompa aquella ley tan general. Hallaron

ad virtiendo que despus de

habian pasado muchos aos, pareci

costumbre introducida en tiempo tan largo, bastaba disculpar los que nacimos tanto

despus

y apagse por entneos

el escrpulo

sario omitirlo por no cortar

cesin, expiran los ttulos,

el hilo

al

con esto.

digo que la miraban

as,

porque

y aunque hay mucho que averiguar, es necediscurso. Ddase ahora, si solo en virtud de sta con-

habia abrogado lo que la ley habia establecido

que tenamos de comer en las Indias, huevos y lacticinios

Y a-

dese sta dificultad una Declaracin del Seor D. Fr. Antonio de Sotomayor, Confesor que

fu de su Majestad, y asimismo fu Comisario General de Cruzada, que est al pi de la Bula

plmbea. (Vase

el

Edicto de Tassis, del

mismo

tenor, en la Seccin 1*,

Epoca

2^.)

que importan sta materia; porque otra Bula de Paulo III, su


data en Roma, 35 aos ntes de sta, que habla en las materias mismas, fu expedida en favor
de los Indios, no de los Espaoles, que habitan en las Indias, nacen en ellas sieudo origina Estas son las palabras,

rios

de Espaa. Entrmonos ya en

el

corazn de la guerra y trances de la disputa.

SECCION TERCERA.

887

Para que en sta materia, que tanto importa, digamos con claridad nuestro parecer, y lo
ella podemos asegurar, es necesario que nos desembaracemos de lo superfino, y prerai-

que de

tamos

lo

que nos parece forzoso, dejando asentados algunos presupuestos.

Presupuesto primero. Es

el

hecho

y sobre todo

que arriba queda dicho, es

lo

muy

cre-

que desde que se descubrieron las Indias, porque sus mantenimientos son generalmente

ble,

ojos

porque de los Cuadragesimales hubo pocos

porque los primeros Conquistadores fueron

porque comenzaron por soldados aquellos

ms valientes, que Letrados


mayor parte son poco religiosos; porque
;

siglos,

y estos por

la

las Indias ardian en guerras, y la Milicia es licen-

y dificultosamente se enfrena se rompieron los fueros Cuadragesimales, y sin Indulto


Apostlico comieron huevos y lacticinios. El Padre Fr. Antonio de Hinojosa, Dominico y, lo
que se v en sus obras, gran Letrado, en el libro, que intitul : Directorium Decisionum
ciosa,

Regularium

(verb. Consiietiido, pg. 142), contesta conmigo,

costumbre cien aos de edad


et

Y habiendo

tacentibus Prcelatis.

los ciento, esos

ms.

Privilegio de Pi

Qu(B consuetudo

T pues

IV ya

es su parecer, que tiene sta

(dice) jam per 100 annos

videntibus

invaltiit,

18 que escribi ste autor, tendr sta costumbre sobre

no es creble, que un hombre tan grande se le escondiese el

referido entre aquella Declaracin

del Comisario, es forzoso que

entendamos, juzg ste Doctor que, aunque despus lo tuvieron, no quisieron valerse de
sino correr con la costumbre ( lo que pensaban) justamente introducida.

de sus palabras, porque aade

Non

no

lo colijo

l,

mal

ob aliquod privilegium, quo prwdicta liceant, sed ex vi

consuetudinis.
Presupuesto segundo.

que

lo

que yo

ntes los

Cuando los primeros Pobladores

del

Per hayan sido ms Religiosos,

y esperado privilegio para los huevos y lacticinios, no hubiesen corrido


aos que bastaran para que la ley prescribiera, y no se hubiese ido continuando la
los hago,

costumbre comenzada sin embargo de

la Bula, sino

que usaron de estos manjares en virtud de

sola ella; no se puede negar que, corridos los veinte aos del Indulto,

tumbre hasta

ste tiempo

que siendo su data 2

(1)

han continuado su cos-

de Agosto de 1562, ha justos hasta hoy

de Agosto de 1645) 83, y desfalcando de ah los 30, que dur, restan 53, tiempo bastante
para introducir costumbre, y que quede fija, abrogando la ley Cannica; pues ponen cuarenta
aos, y no ms, los Doctores, que dan ms la prescripcin.
(2

Presupuesto tercero. Esta

nueva Bula, sta nueva extensin de

su Santidad, abrogando la costumbre,

personas

si la

la Cruzada,

no es ley de

hay, sino un privilegio, no general, sino para ciertas

porque no comprende los Regulares.

si,

como veremos despus,

la

costumbre

estaba arraigada bastantemente, y con los requisitos necesarios para ser firme, no la deroga el
privilegio,

que

le

sobreviene,

como veremos cuando resolvamos

Presupuesto cuarto. El Seor Comisario General, como

una costumbre, que

tiene fuerza de ley, dice

el punto.

si

fcilmente pudiera derribarse

que se da un nuevo

privilegio, se revalida el

pasado los Obispos y Sacerdotes Seculares, que tomaron esa nueva Bula : Quw omnia (son
sus palabras) revalidantur et confirmantur iis, qui hanc Bidlam receperint. Y lugo aade,

que suspende

los privilegios para

comer en

la

Cuaresma

otras gracias, durante la publicacin de sta Bula nueva


nio, a die publicationis hujus prsesentis Cruciatae

et

quscumque

alia privilegia Apostlica

Indiarum concessa
privilegio,

[1)

et

quascumque

et

esas cosas prohibidas, y gozar de las


:

Ideo suspendimus, durante bien-

quascumque facultates Pauli

facultates vescendi carnibus, butyro....

que no hay, porque siendo temporal expir corrido

El Comisario Tassis

le

pone en 12 do Agosto.

et Pii,

quomodolibet quibuscumque Insulis et Provinciis

el

termino

Y si suspende
qu

es lo que

el

ha

PARTE

888
suspendido

el

ia

PRIVILEGIOS COMNS A TODOS LOS FIELES.

Seor Comisario ? Con que es forzoso que,

costumbre es legtima, no

si la

la per-

judique sta Bula.

La costumbre

Presupuesto quinto.

tiene fuerza de ley

y deroga

la pasada. Este es punto

tan llano entre los Doctores, que por l pudieran alegarse mil. Pero oigamos solo Santo
Tomas, que en la la 2* quaest. 97, art. 3, in corpore art., lo dice claro Kespondeo dicendum,
:

quod omnis lex

proficiscitur a ratione et volntate Legislatoris

a rationabili Dei volntate

ralis

lex

lex

quidem Divina

autem humana a volntate hominis

et natu-

ratione regulata.

Sicut autem ratio et voluntas hominis manifestantur verbo in rebus agendis, ita etiam manifestantur facto

hoc enim unusquisque eligere videtur, ut bonum, quod opere implet

Manifestum est autem, quod verbo humano potest


manifestat interiorem

motum

et

conceptum

mutari

et

lex, et

nde

rationis humanse.

etiam exponi

in

quantum

etiam, et per actus

mxime

multiplicatos, qui consuetudinem efficiunt, mutari potest lex et exponi, et etiam aliquid cau-

san, quod legis virtutem obtineat


interior voluntatis

multoties

fit,

quantum

in

et rationis

scilicet,

per exteriores actus multiplicatos

Y el Padre

legis, et

legem

Cum enim aliquid


secundum hoc consuetudo

conceptus efficacissime declaratur.

videtur ex delibrate rationis judicio provenire, et

etiam habet vim

motus

abolet, et est

legum

interpretatrix.

Suarez doctamente, Tract. de Legibus,

lib. 7,

comn de Santo Tomas, y alegando por

de Consuetud, cap. 18, siguiendo

dereclios y Doctores, aade en


Venio, que para que la costumbre abrogue una ley, es menester mucho mnos, que para
entablarla : Hic vero (dice ste Doctor) specialiter addenda sunt do : unum est, ad hunc

sta sentencia

ella

el

quam

effectum multo minorem rationem requiri in consuetudine,

legem

quia minus est tollere legem,

quam

inducere.

Nam

specialis utilitas vel honestas in ipsa materia, sed satis est

ad efi"ectum inducendi

ut toUatur lex, non est necessaria

quod ablatio

talis obligationis

non

contra utilitatem publicam, quia licet aliquam toUat, aliunde compensatur, vel tollendo

sit

occasionem majoris mali, vel concillando nimos subditorum, ut suavius gubernentur.


Presupuesto sexto.
ley

Para que

la

costumbre pueda haber prevalecido, y

quede abrogado, es necesario sealarle tiempo. Ahora se habla de

sta no falta quien, parendola con la Civil, quisiese medirlas con una

conformidad

le

dieron algunos solos diez aos. (Acosta, in

Sum.

tit.

que ordena la

lo

la ley Cannica,

misma

regla

y en esa

de Consuet. Calder,, in

etpac, et alii.) Pero sin embargo es cosa asentada, y lo contrario no tiene


fundamento, que la costumbre, para prevalecer contra la ley Cannica, y abrogarla, ha de ser
de cuarenta aos. As Suarez, Panormit., Torrequemada, Silvestre, Navarro, Crdoba y otros.

cap. 1, de Treg.

Presupuesto sptimo.

Aunque

la ley Cannica sea general para toda la Iglesia, puede

prevalecer contra ella la costumbre de una Provincia, quedndose para otras en su primera
fuerza.

en esa conformidad,

hay costumbre legtima en

si

las Indias para

comer huevos,

manteca y lacticinios en la Cuaresma, podrn los que las habitan comer esos manjares, aunque en otras Provincias y Reinos se guarde la ley en todo su rigor. Esta es doctrina sin
peligro,

y acredtala mucho, que

Quiero referirlo que

dijo,

Legibus, cap. 18, nm.


ticis latis

6, stas

Padre Suarez

la

ha querido defender con gran tenacidad.

palabras

Solum

lib. 7,

de aquel Tratado de

video, posse dubitari de legibus Ecclesias-

pro tota Ecclesia; erit enim necessarium, ut consuetudo sufBciens ad derogandum

tali legi sit introducta et

mum

el

por quitar otros el miedo. Dice en el

acceptata a majori parte Ecclesise

est, et vix potest Ecclesise constare

pro tota Ecclesia abroganda

sit,

de

tali

hoc autem expectare

difBcili-

consensu. Respondetur. Si lex universalis

ad minus requiri consuetudinem dicto modo universalem,

quia alias non interveniret in eo consensus Ecclesiae absoluto loquendo. Et ideo hic
abrogationis rarus est, non est tamen impossibilis, quia per sufficientem

famam

modus

et publicam

SECCION TERCERA.

889

communicationem per litteras et nuntios potest hsec notitia intra quadraginta annos divulgari.
Addo tamen juxta morem Ecclesia et Cannica instituta, non expectari, ut haec abrogatio
simul pro tota Ecclesia universali, et universaliter
Episcopatibus et
aliqua ex

pro illa

Iiis

Communitatibus prsevaleat

per partes in Provinciis,

fieri

aliis

sive Civiles applicari

communis

integra maneat, et ita cessat

Et cum proportione potest hsec doctrina ad

ia

si

consuetud contra legem communera,

in majori parte

Communitate derogatur, etiamsi pro

dificultas.

sed

fiat,

Communitatibus, qua3 per leges proprias gubernari possunt. Nam,

aliis

alias leges

communes,

sive Cannicas

et illam tradit expresse glossa in Sine scripto, Institu,

de Jur.

natural, verbo Imitautur.

Presupuesto octavo. La costumbre, para que tenga fuerza contra la ley, no ha de ser irra-

cional

y cual sea racional, no,

si

yo

lo

tratase de proposito, sera

embarazar todo

el

libro...

Entre una selva de pareceres, que han producido los caprichos de tantos Doctores, solo

conformo con

me

Padre Suarez, que aquella ser costumbre racional, que presupuesta la hones-

el

tidad de sta materia (y entonces se llamar honesta, cuando no se pueda oponer la ley Divina
6 natural

necesarias, que

tuviere las condiciones

han de concurrir en

de

la justa revocacin

Despus veremos, cuales han de ser aquesas condiciones. Pongamos ahora

la ley.

las palabras

del Padre Suarez. Quocirca, considerando consuetudinem in ordine ad hos dos

qui in hac materia sunt praecipui, obligandi ad smiles actus, vel deobligandi ab

efectus,

non

illis,

obstante lege, ptima regula mihi esse videtur, ut supposita honstate materiae, saltem quoad

non repugnantiam cum Divina vel natural! lege, appliceutur ad consuetudinem conditiones
necessarise ad

legem

justam revocationem

justara, vel ad

proportione inventae fuerint,

cum eadem

per comparationem ad talcm efTectum

erit rationabilis

la.

Sot. lib. 1. de Just. quaest. 7, art. 2.

Como

Presupuesto nono.
trario lo

consuetudine

Silv., verb. Consuet. qusest.

de Matrim. disp. 4, num. 41.

lib. 7.

quiera que la costumbre, de que aqu se trata, es

entre los Doctores,

si

16, cap. 1. 4.

un uso de

ha de haber entre
Silv. in

Sum.

siendo el uso

estos,

muchos

sea necesario

De

rub.

lo con-

San Antonino,

algunos judiciales

verb. Consuetiido, qusest.

4,

otros, dicen

que
;

part.

1.

2.

duda

aun-

pero que

acto judicial, para que la costumbre se pruebe, lo coligen ex gloss. in cap.

consuet. et ex cap. Frustra, dist. 5, in '^Sine scripto, \erh.

Quw sit

1.

actos repetidos, se

que en materia de estos actos judiciales suelen discordar, sobre cuntos han de ser

ult.

in cap. 1

que la ley dispone, de quo non pauca sapientissimus P. Gabriel. Vasq. in


art. 3. disp. 177, cap. 1.;

cum

autera defuerint, erit irrationabilis

si

quos imitatur

Sanch.

D. Thom. qusest. 97.

tit.

si in

hanc regulam invenio traditam a Gemin.

et

de Constitut. in 6. Ant. in cap. ult. de Consuet.

Nam,

legis.

longa consuetudo.

el

fundamento principal

lo

Diuturni. Gloss. etiam

in

deducen ex cap. Abbate, de

Verb. signific, donde se le adiciona una costumbre, para juzgarla insuficiente, que no fu

introducida en contradictorio juicio, ut notat ibi glossa.

confrmalo con el ejemplo de la

prescripcin, donde la protestacin es necesaria, L. Sic alia, 2,


amittit.

aade

Glosa

la

bin alegan la ley

ff.

Quemadmodum

Cum de consuetudine,

S. de Legibus, que ordena, que

valiere de la costumbre, est probada en contradictorio juicio. Vlense


tit. 2.,

part. 1.,

servitus

Sic videtur, quod requiratur in consuetudine prcescribenda.

Tam-

cuando alguno se

tambin de

la ley 5.,

que dice expresamente, que se guarde la costumbre, que se introdujo en

diez 6 en veinte aos, si est jurdicamente probada

dos juicios quieren

yambos conformes, etprobant,

ex

las

1.

Glosas no se contentan con esto;

3. C.

de Episcop. aud.

Esta sentencia referida en ese presupuesto octavo la tienen por falsa grandes Doctores, y la
contraria es

TOM.

comn de los Canonistas. Dos Telogos de


I.

los

mayores del mundo se van con

ellos.

PARTE

890
Gabriel Vasquez,

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

loe. citat. cap. 5,

secundum Jus Canonicum

Nam

Cum de consuetudine.

in lege,

nam

in

Ego quidem

existimo,

Jure Cannico nullus textus

autem Imperatorio non

in Civili

loquaraur

si

Imperatorum, consuetudinem posse introduci absque ullo

usu

actii judiciali solo extrajudiciali

rium statuatur

mira. 52, donde dice

et Civile

de Legibus

ff.

quo contra-

est, in

est lex aliqua, quai exigat duas sententias.


:

solum

primum explorandum

dicitur,

in consuetudine, an contradictorio judicio confirmata sit; non

esse

quia hoc existiraet lex in

illa

necessarium esse, sed quia magni momenti est consuetudidem confirmatam esse actu aliquo
judiciali.

el

Padre Francisco Suarez, 27.

dict.

1.

7, cap. 11, nura. 2. dice,

habiendo referido

esa sentencia, la verdad de la contraria, y trae algunos argumentos por ella. Sus palabras son

Hsec vero sententia falsa est, et contraria est communis Canonistarum

<

Et probatur primo, quia actus judicialis non est necessarius ex natura

dinem, nec ex Jure positivo

ergo non habet unde

sit

omnis conditio vel causa necessaria ad consuetudinem fundari debet


gratis et sine

fundamento

Nam

illam necessitatem probet.

autem Jura, quse de hac consuetudine


tionem, sed solum ut

juicio

la verdad,
:

si

cmo ha de

numquam

rationabili loquuntur,

no ha habido contradiccin en

costumbre, y sin contradiccin no hay

la

prevalecer, precediendo el acto judicial, la costumbre de las Indias, que

quin habia de introducir

el acto judicial ?

Y con esto,

Tenia yo en un argumento de Panormitano, una

grande confirmacin del mi, no temer hacer sta disputa inmortal. Vase en
quien quisiere verle, que

decidiendo.

como consta

lo

porque

mucho en

lo celebra

Ni hay por qu nos detengan


:

lo

que

mismo

texto.

el

nm.

cit

adversa in

ad rem prasentem

prEscriptione servitutis

illius

Ibi

tum

ut non sit verisimile fuisse

est,

consuetudinem non

sufiicienter probari ex his

Exemplum autem, quod

ibi

amitti servitutem propter solum non usura, quod


ff.

13, di-

Siquis

non amitti per non

non privativus, ut

infra,

amissione, latius explicabimus. Et quia haec occasio utendi

occurrit, nisi prius aliquid operetur, ideo ibi dicitur

Hcec autem.

1.

enim non explicatur quomodo

quomodo non amittatur, et


ejus non occurrit, sed fuit mere negativus

dicitur

1.

num

quia ibi non est sermode consuetudine juris, sed de

etiam, quia non est simile

et

habetnr ex

ibi,

Glossa adducit ex

usum, quando occasio


quando non

el

in contradictorio judicio esse

acquiratur servitus prEescriptione, sed

tractando de privilegiorum

no se habla

all

non interponuntur (dice en

probationem induxerat. nde Panormitan,

colligi.

facit

tum

insinuandum sententiam

hoc enim tam clare falsum

contrarium potius exilio textu

alia, nihil

no hay una, que

Notable es otra solucin del Padre Suarez. Quiero decirla,

allegatum, sed solum ad probandum talem


indiciis, quaj pars

ellas

la alegacin de la parte, contra quien se decide el caso,

del lugar citado) illa verba, ad

necessariam ad prsescriptionem

que en

de aquel cap. Alibate, se responde, que

porque evcua las dificultades del texto y de la Glosa

num. 5

P. Suarez

el

4.

alegaciones contrarias

las

se traia

que puede obstar, es

del

positiva

similibus.

di ocasin aquesta tan prolija disputa, no habiendo tenido jamas contradiccin ?

levante roncha

requirunt hanc condi-

proscripta, inveterata, antiqua et similia, ut patet ex d. cap. ultim.

sit

cum

etexl. dequibus,

qua

se potest innotescere Principi, ut cen-

ergo non est cur ex natura rei requiratur actus judicialis

alias

ratio naturalis,

consensus communis populi vel majoris partis ejus, sufficienter

ostenditconsensum populi, et usus ipse publicus per


seatur tacite consentir

ad consuetu-

in aliquo Jure,

Major autem probatur, quia nulla est

asseritur.

re

necessarius. Consequentia est clara, quia

mxime

ali-

ante hanc occasionem non

in servitutibus urbanis contingit, ut

de Servit. urban. prced. Indeergo nihil colligi potest de necessitate

contradictionis alterius, prsesertira in judicio.

lo que so decia do la ley

Cum de ronsuetudinc

que cuando uno

se vale de la

costumbre,

SECCION TERCERA.
primero que se ha de ver es

lo

An

hay quien diga, que se ha de leer


tudo firmata

sit.

891

efiam in contradictorio judicio consuetuedo firmata

el texto as

An non

sit,

contradictorio aliauo judicio consue-

T la verdad estuvirale la costumbre

mejor

porque habindose sentenciado

contra ella, cesa 6 se interrumpe la presuncin de tcito consent ment de la Repblica 6 del

Prncipe

ley,

si

pruebe haberla. Aquella ley de

ha dado qu hacer Doctores de mucha autoridad


costumbre prevalezca, ha de tener por

all

que
esto

que

no pide ese juicio, para


sin

las

De

ergo (dice en

de

que

lo

el

num.

el

Derecho

efi'ectum Juris habeat

ethoc

est

quod ad nos

spectafc

pertinet.

Hic autem sensus

vel viginti

deinde id libere facer.


tur.

Ad primum

toca, en

porque

nada de

sta costumbre

est,

quod

que

le

no

Do

quod consuetudo
consuetudo

talis

sit

ergo non postulatur dplex

ad secundum autem videtur postulari,

et

quomodo intelligendum

quoad hoc
sit,

ad nos

facile ex verbis legis colligetur, quse sic se habent.


et

Si

non contradicente, poterunt

Hsec est prima pars, in qua ad Jus consuetudinis nihil aliud postula:

Et

consuetudo observanda in posterum

talis

tempore juxta prcedictam consuetudinem bis judicatum


nondicitur. libere posse id

liter postulatur illa

duda,

sin

ni

11, ya citado

unum

est,

annis aliquid fecerit, sciente Domino

Deinde vero additur

quajam

concede

le

alterum

videtur peculiare illud Jus Ilispanie, quod an sit in usu, et

populus decem

por

lo sea,

pero pdele aquella ley repetido, para que

irrevocabilis ex virtute et ordinatione illius legis.

nunc non

no

introducida

7) in illa lege distinguenda mihi videntur

suum

Partida

la

porque claramente dice, que para que

sta parte est el Padre Francisco Suarez en ese cap.

plene introducta, ut

sententia,

dos sentencias. Tengo

costumbre

la

no goce

sentencias

depende de aquel juicio

se revoque.

sit

que tendra la costunabre

en contradictorio juicio se hubiera arraigado, y dispone bien la


que se mire luego en eso ; pero no lo dice porque sea necesaria esa sentencia, para
las raices,

que la costumbre se haya, sino para que se

la

mano

pero no valindonos de eso, est la respuesta en la

ms hondas

fieri,

fiierit.

est, si

hoc eodem

Hsec ergo est altera pars, in

sed omnino observandum id esse

et ad hoc specia-

secunda conditio.

Presupuesto dcimo. Si es necesario para que la costumbre asentada con los requisitos,

que quedan esparcidos en estos presupuestos, abrogue una

ley,

que tenga

el Prncipe, noticia

de ella; es tambin entre los Doctores bastante materia para una grave disputa. El Padre Vas-

num.

quez, ubi supra


el

19,

tenazmente defiende, que

es necesaria la noticia de la

costumbre en

Prncipe Legislador, para que se induzca un tcito consentimiento en la abrogacin de la

ley.

El P. Francisco Suarez (con quien

me

y su probanza: Atque hinc colligitur

habentem duas has conditiones,

conformo) ensea lo contrario. Digamos su sentencia

(dice, loco citato, cap. 18,

sit legi contraria,

si

numer.

14,)

consuetudinem

illam abrogare, etiamsi ad notitiam

Principis talis consuetudo non devenerit.


<

Nam

est

eadem

ratio,

quia supposita lege concedente hanc efficaciam consuetudini ratio-

nabili et prsescripta;, ex vi illius habetur sufficiens consensus Principis abrogantis illam per

tacitam voluntatem legalem, ut


dinis, sicut

sic

dicam, ad

ad personalem voluntatem

quam non

est necessaria

prsedictum Jus. Quia in efi"ectibus juridicis non debent plura postulari


lex

autem ponit

illas

quam Jura

requirant;

duas conditiones, ut sufficientes ad hunc efectum, et utraque esse potest

De

sine scientia Principis.


scitur a Principe

nova notitia consuetu-

nec nos possumus illam conditionem addcre contra

nam

priori est per se

debet, ut ver possit talis cognosci.

quem

scientiam in eo, contra

quodamniodo postnlat

notum; quia consuetudo non

est rationabilis, quia

qualibet alia ajque sciri potest vel ignorari, et rationabilis talis poni

De secundo etiam

constat

quia prajscriptio non requirit

prsescribitur, ut est notura. Prseterea, ratio

humana)

legis hoc

debet enim esse humanis moribus accommodata, et ideo valde expedit

PARTE

892

ut,

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

quando populus tantopere obstinato animo perseverat in raoribns contra legem. Princeps

non

ab imponenda

insistat, sed desistat

ut, sive sciat sive nesciat Princeps,

nova

en tanto es

La costumbre

lo

que

si

eque

s el

que

los Doctores dicen,

que tenga fuerza contra

la ley,

se

ha dicho, por que de ah nace

que nacen de ignorancia 6 de

los actos,

error, no

hacen costumbre,

por que esos no pueden llamarse voluntarios, ni gobernados

por el entendimiento y razn. Sic Gloss. in cap. ultim. de consuet. Item lex.

vim consuetudinis ponit

mente consentimiento,

hay ignorancia yerro. Tndem lex Sed

si

DD.

De

quibus,

in cousensu populi, y ese consentimiento no es propia-

eficacia de la tcita convencin

haber en actos sin voluntad


hechos acaso. Sic

porque

estos no son voluntarios, no dan indicacin de consentimiento general.

si

tumbre toma vigor y

es,

consentimiento comn, y ste con los actos se

no son voluntarios, no fundarn costumbre. Esto

quse totam

est,

in hoc occurrit

La razn

se introduce por actos voluntarios.

en cuanto tiene por

eficaz,

insina 6 significa; y

Luego,

tollat.

dilTicultas.

Presupuesto once.
ella

mrito ergo institutum

talis legis obligatione;

consuetudo proscripta legem

et

ea dice, que la cos-

del pueblo, y qu convencin puede

Sin voluntad, decimos, los que con la ignorancia 6 yerro son como

passim, prwscrtim Suar. qui ex professo,

d. lih. 7,

cap

12,

num.

explica sta ignorancia, 6 error en el nni. 9, harto bien, y redcelos la ignorancia en lo


sustancial de la costumbre, en el Derecho 6 en el hecho

en aquella propiedad, que es menester.


la

costumbre de comer en

las Indias

Y as,

aunque

porque as no hay consentimiento

al principio

de ste artculo, dije que

en Cuaresma manjares prohibidos comenz por soldados

y gentes ignorantes, claro es que hubo entre ellos muchos nobles y muchos entendidos, y
despus muchos Keligiosos y grandes letrados, que viendo la disposicin de la tierra tan falta
de lo necesario, para conservar sin ese ensanche el ayuno, con expreso consentimiento de
todos, llevaron adelante lo comenzado.

comenzaron
el P. Fr.

Nec

la

el juicio

Antonio de Hinojosa, in suo Direct. verb. Consuetudo.

en querer justificarlos que


el

punto, aunque de paso,

son sus palabras stas

scrutatio fieri debet de principio ejusmodi consuetudinis, an illicitum fuerit, vel non

quamvis hoc honestum

tum

Ni hay que cargar

costumbre, qu causas tendrian. Djolo bien tocando

sit.

et potus vini, cer-

Conclusin primera.

Cuaresma

penuriam ciborum Quadragesimalium

fuisse ob

La costumbre, que

se introdujo en las Indias de

comer

los dias

de

huevos y manteca de puerco (no hallo trmino mas limpio para poderme
que siquiera en eso quiero imitar mi P. S. Agustin, que decia cuando hu-

lacticinios,

dar entender

millaba el lenguaje

Malo me Grammatici reprehendant, quam

ut non intelligant populi) fu

poderosa abrogar la ley Eclesistica de la prohibicin. Esta conclusin se prueba, vistos los
presupuestos de arriba, con que concurren en esa costumbre los requisitos todos, que piden
los

que

Derechos y

los Doctores, para

los principales son

Ut

que pueda una costumbre abrogar una

sit rationabilif!, et sufficietiter

de su antigedad, y de sta hemos hablado en


sexto queda confirmado ste punto.

que dur. Que sea racional,

se

En

el

ley.

como quiera

prcescripta; su prescripcin consta

primero y segundo Presupuesto y en


que debe durar, y en aquellos de
;

ste trat de lo

prueba con

lo

dicho en

Presupuesto octavo; porque su

el

materia no es contra la ley natural, ni la Divina, que ser de esa laya, no la honestara
privilegio,

que nos concede

la Bula, ni el

el
lo

Papa dispensara en

la antigua ni en la

moderna.

el

en Portugal, de que soy testigo yo, porque prediqu en Lisboa una Cuaresma, se extiende
los Religiosos el privilegio de los lacticinios.

La segunda probanza de

Indias todas las listas, que

sta Conclusin primera, es hallarse en sta costumbre de las

hemos

visto en los presupuestos

la necesidad

el

consentimiento

SECCION TERCERA.

comn

893

aquella notoria, y ste sin yerro y sin ignorancia

consentimiento del Papa, sepa la costumbre, 6 no la sepa

que es

tcito consentimiento legal,

conformidad de

lo

que dice

el P.

y con esos requisitos

porque

si

la sabe

el

Y aunque

la ley.

un

En

Francisco Suarez, con gran nmero de DD., como queda bien

advertido en el presup. nono. Ni obsta para la abrogacin, que sea general la ley,

apuntado en

el tcito

calla, ser

y
que basta para que la costumbre abrogue

el

como queda

sptimo presupuesto.

su Santidad, en sta nueva Bula, parece que sta costumbre no le es notoria, y

que su tolerancia no es verdadera, ni puede relevarnos de culpa, es

cierto sin embargo que eso


aunque
hemos
dicho
punto
de
ese
lo
que
basta,
como
es tan grave la matey
quiero apadrinar mi opinin con Doctor de grande autoridad
as
quiero
referir el sentiy

tampoco
ria,

le

obsta

mento del Padre Francisco Suarez en lugar


ste grande autor los

mi

el

Ex

muchos que

teste

In

nm.

his infero (dice en el cap. 13, de aquel libro 7.,

cialem scientiam ejus de

tali

consuetudinem

le he citado, y vernse en
fundamento en que estriba

7.)

quando consuetudo

prses-

consensum personalem Principis, ac subinde nec

spe-

consuetudine, sed ipso nihil de novo sciente aut vlente, tacite

Haec est communis sententia Juris peritorum,

eficaciter induci.

Panormitan. ind. cap. ultim. num.

istis, Dist. 4.

que

tiene de su parecer, y el grande

cripta jus inducit, tune non postulari

vel expresse

distinto de aquel, en

Eam

13.

tenuit Gloss. ultim. in Leges post c.


in ultimis verbis, si attente lega-

Item Gloss. in cap. Frustra, dist. 8,

Idem Antn. Barbat., et alii in dict, capit. ultim., ubi


Idem tenet Domin. dist. 11. in Summ. circafinem.
Silvest. qusest. 4. TJterque enim supponit,
Angel, in Summ, verb. Confessio, num. 6.
prsescriptam consuetudinem suScere, ignorante Papa. Felin.in cap. Cumex officii, dePrses-

tur, et ibi Cardinal.

Alexand. in fine

EochusCurt.

num. 24,

sect. 4,

refert plures.

cript.numer, 12, licet nonnuUas limitationes addat de aliquibus casibus specialibus, qui ad alias

materias spectant. Ex Theologis autem tenent hanc sententiam, Paludan. 4. dist. 42, qujest 3,
num. 7, supplement. qusest. 2, art. 2, conclus. 3.
Antn. 1, part. titul. 16, 2.

art. 1,

Sanccius referens plures,

lib. 7,

de Matrimon. disput. 4, num. 11 et 14 et disput. 82, num. 20.

Fundamentum prajcipuum hujus sententise sumitur


tum duae conditiones ad consuetudinem requiruntur
praescripta; ergo sine

ex d. cap. ult. de Consuetudine.


;

fundamento Juris, imo contra

scilicet,

illud

ut consuetudo

ac declaratur

habentem

non inclusa

illis

ergo non

ergo nec personalis consensus, qui sine illa scientia esse nonpotest. Confirmatur

tales conditiones

ab ipso prsescriptas, et ut vim habeat, absque novo suo consensu


:

ergo.

Major patet quia hoc non excedit Principis potes;

modus ostendendi suam voluntatem

ille

illis

quia Princeps potuit generalem legem statuere, approbantem consuetudinem

vel scientia, sed id fecit in illo decreto

tatem, et

tan-

rationabilis et

Jus est novam exigere, quae in

non contineatur. At specialis scientia Principis est nova conditio, in


est necessaria

sit

est sufficientissimus, ut declaravi

est etiam

convenientissimus, quia moraliter impossibile est consuetudines omnes ad Principis notitiam


pervenire, juxta cap.

observari et

1,

de constitut. in

vim suam obtinere

ergo.

6,

et

alioqui expediat

consuetudines rationabiles

Denique confirmari hoc potest ex analoga ad propriam

prsescriptionem, ad cujus imitationem dicitur hsec consuetudo praescripta


tione non requiritur scientia ejus, contra

quem

prsescribitur

cripta contra Principem, eo modo, quo prsescribi potest

nam

in prsescrip-

consuetudo autem dicitur pra;s-

ergo non postulat scientiam Principis,

ut praevaleat. Con sta doctrina tan doctamente fundada del Padre Francisco Suarez, quien
ya llama el mundo el Doctor Pi, por la piedad con que endereza su doctrina cuanto se arrima
clemencia, no necesita esta Conclusin por ahora de otra prueba.
segunda.

Vamos

disponer la

Conclusin segunda. Los Religiosos, los Clrigos Seculares,


y los Obispos de las Indias,

PARTE

894

que han comido eu

la

4a

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Cuaresma huevos,

embargo de no

lacticinios y manteca, sin

privilegiados en la Bula de la Cruzada, no

han pecado mortalmente. De

esto les

ser de los

ha relevado

la

costumbre. Y prubase sta Conclusin con grande facilidad, en virtud de la doctrina, que queda
ya asentada en la primera; porque, si aquella costumbre rationahilis, et sufficienter prcescripta,

como queda probado, para abrogar

fu poderosa,

la ley de la prohibicin, no queda ya materia

ah para pecar.
Conclusin tercera.

nuevo

privilegio, sin

Los que han comido y comen los manjares referidos, un despus del
la Bula, en que se les concede, no pecan mortalmente. Prubase

tomar

sta Conclusin, tomndosele su raiz. Este privilegio lo es

luego est en nuestra mano

el

admitirlo. El antecedente nadie lo podr negar; y la consecuencia forzosamente la habr de

conceder, quien no quisiere dar de cabeza contra aquellas dos reglas tan recibidas

utirnur

cum volumus : y

Bien

que

s,

la

la otra

costumbre

es revocable, 6 por el

introdujo, 6 por ley contraria del Prncipe

blada son frecuentes en

comn consentimiento

del pueblo, que la

6, titul.

1.

2, part. 1.

T que

tenga

el

poder para por ley contraria abrogar toda costumbre, est expressum in Jure,
consuetudinis de Consuetud, cap. 6 de constitut. in 6. 2.

Porque decir

all

que

la

costumbre no es tan

pasada, porque esa ley ya

la

Y el

costumbre en tanto tiene

consentimiento del Legislador


trario,

quedar abrogada

eficaz

hemos probado que

opone, porque contra ella no prevalece.


irrefragable

la

2.

1.

C.

Qum

que pueda vencer

l.

sit

Cum

longa consuetudo.

la ley,

no se entiende la

abroga; habla de la que se le sigue y se le


argumento con que esto puede fortalecerse, es

ya probado poder, en cuanto tiene por

el

Prncipe

capit.

la

s el tcito

luego por la espresa voluntad del mismo, que dispone lo con-

costumbre

y que

el

Prncipe que puede abrogar la ley, que hizo

con expresa voluntad, pueda abrogar la que hizo con su consentimiento


tan fuera de duda, que ningn

Privilegiis

y estos dos modos de res^ocar una costumbre enta-

Derecho. Constat ex

el

Beneficium non confertur in invitum.

hombre de

unic. de Fendi. cognit. que son stas

seso podr negarla

Legum Romanarum non

non adeo vim suam extendunt ut usum vincant aut mores.


Glosa para entender stas palabras,

si

tcito, es proposicin

ni le obstan las palabras, ex

est vilis auctoritas, sed

Buen camino nos habia abierto

la

no hubiera andado diminuta, porque restringe solos

y no nos dice el porqu. Cuyacio se alarg algo ms; dice, que


costumbre confirmada en contradictorio juicio. Pero, como quiera que
despus de confirmada as, no tiene ms fuerza que de una ley, y no hay ley, que no la pueda
los feudos aquella disposicin,

se habla all de la

el

Prncipe abrogar,

que

No merece
all se

como

la

puede hacer, se nos queda en pi toda

la dificultad.

lugar entre los pareceres de Doctores graves, el de algunos, que se persuadieron,

hablaba de las costumbres de las Provincias 6 Reinos, que estaban fuera de la

y poder de los Romanos, donde no tenian fuerzas sus leyes sin el asenso de los Prncipes
naturales que claro est, que si no tenian alh' vigor sus leyes, no podran abrogarles sus cosdicion,

tumbres. Baldo se persuade que ni los Romanos, ni los Longobardos, determinaban las causas
de los feudos por leyes, sino por costumbres
del feudo, y que

feudo

si

una ley

escrita y

pero yo no alcanzo de dnde nace esa prerogativa

hecha por un Prncipe Soberano, ceda la costumbre del

ya no es que hable Baldo de leyes generales

feudales se diriman, atendiendo la costumbre

Y tomando

basta lo dicho.

Padre Francisco Suarez en

Quamohrem
es necesario

que

el

Cap. 20 de aquel

lib.

se permite,

mi

que

las causas

principal instituto,

aadmosle una limitacin, que pone


7,

nm.

expresamente opuesta

la ley,

Prncipe la sepa

que en stas

pero no siendo esto de

la alforza sta doctrina,

Que para que


el

3,

la

Dico

el

ergo et numer. 12,

costumbre, pueda abrogarla,

porque siendo ella racional, bastantemente prescrita,

honesta y con la diuturnidad y pblico uso confirmada, es creible que,


noticia de ella, no la abrogara.

si el

Prncipe tuviera

SECCION TERCERA.
Contra

la

el Papa hace Indulto, y concede


mismo caso parece que luego los
nueva Bula y por el mismo caso, que entresaca de

Conclusin se podria argir, que supuesto que

Cuaresma, por

privilegio para usar de esos manjares en la

prohibe las personas que no tomaren sta


esa gracia

895

el

dejndolos excluidos, parece que no podrn sin escrpulo usar de

los Religiosos,

los lacticinios.

sta dificultad

hay mucho que responder. Lo primero, que una costumbre tan antigua y

tan asentada, y en quien concurren los requisitos todos, que pudieren bastar para abrogar la

pasada

ley,

no puede abrogarse deshacerse sin expresa ley del Superior.

algunos, aunque no quiere extenderlo otros, no es ley, y por

costumbre tan

eficaz,

que pudo deshacer otra ley. Dirn pues

Bula? Respondo, que concede

lo

que ya tenian.

ste privilegio para

consiguiente no abroga una

el

qu concede

el

Papa en sta

respndanme m ahora otra pregunta. El

Concilio Tridentino en la sess. 22, cap. 8 de reformat. da facultad los Obispos, que

Delegados de

la

mentos. Esto no

Sede Apostlica, obliguen


les

los

competa por derecho ordinario? Esto quin

Papa? Lo que ya tenian y que


;

eso

mismo

podr negar,

lo

Pues qu

disposicin del Derecho, ut constat ex cap. 3 de testam.

facultad el

como

Albaceas y Testamentarios cumplir los testaes expresa

si

da en aquella primera

les

puedan hacer con ms autoridad y

lo

para eso introduce aquellas palabras de delegacin.

En conformidad

Fagundez, de
Christianis
lib. 1,

la

de sta mi respuesta he de traer una notable doctrina del Padre Estban

Compaa de Jess, en aquel doctsimo

officiis, et

de prsecept. IV, cap.

nm.

que intitul

Qucestiones de

casibus conscienties in quinqu Ecclesice prcecepta. Este Padre en


2,

nm.

pueden comer sin pecado en todos


en

libro,

10,

prueba doctamente, que los

los dias

el

huevos, y lacticinios se

de ayuno, que no son de la Cuaresma.

Y lo que ms

y trae Doctores, y Derecho, en que fundarla que no peca


ms que venialraente, quien usa de esos manjares en la Cuaresma y que ni venialmente peca

es,

el

11, lleva por opinin,

quien los come donde hay costumbre. Pone cierta limitacin, donde hay costumbre bastante-

mente

prescrita de no comerlos.

Si aqu no

Cruzada

en

hay pecado, para qu

el

nm.

11,

mueve

es el privilegio ?

responde que por quietar los escrpulos

est ociosa la dispensacin.

lo

que se opone,

como de pecado mortal, cuando en

eso

la dificultad,

si all
;

que poco ha

no hay culpa

y porque habiendo culpa venial, no


de que todos se acusan,

se pudiera oponer,

cometen transgresin, responde, que hacen mal en

formar escrpulo sobre materia, que es opinable y dudosa. Y aade, que aunque
sea general, no puede hacer ley, que obligue pecado mortal su transgresin

mejor deponer

escrpulo por no pecar mortalmente por conciencia errnea

el

me puse

qu efecta la

el
;

escrpulo

y que sera
infiere ste

autor de la doctrina, que asienta, que usar de stos manjares con causa bastante, escusa un

Yo ahora no apruebo sta doctrina, ni trato de responder los fundamentos


hame de servir para responder la propuesta dificultad. Pondr sus palabras

del pecado venial.

de

pero

ella,

pselas

el lector

y no importa que sean muchas, porque no juzguen mia una doctrina, que ha

de parecer tan nueva.

Addo denique, non mihi videri peccatum mortale, vesci


quam extra illam, juxta Innocent.

jejunio, tara Quadragesimae

jejunii,

non

erit

ovis,

et lacticiniis in

omni

ex rubrica de observatione

Palatium, super Cajetanum, in Sumra. verb. Jejunium,


peccatum mortale ea comedere in diebus Dominicis Quadragesimae,

et

et

a fortiori

et in diebus

Veneria et Sabbati totius anni. Probatur validissime rationibus. Primo, quia non est verisimile

Summum

pensare,

et

tam

utriusque Medici.

Pontificem velle obligare ad mortale,


dificile

nde

si

in

cum tam

facile soleat

in

iis

dis-

carnibus comedendis, quas non concedit edere, nisi de judicio

in utrisque esset obligatio peccati mortalis,

utrobique esset eadem

PARTE

896

COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4a PRIVILEGIOS

signum ergo est volaisse solum Summum Pontificem prohibere sub


esum carnium in diebus jejunii Quadragesimse, ovorum autem, et lacticiniorum,

dificultas dispensandi,

culpa mortali

sub veniali tantum. Secundo, quia

si

sub eodem prsecepto teneremur non comedere lacticinia,

quo carnes, sequeretur quod, sicut

qui habet facultatera comedendi carnes, non tenetur

jejunare (ut diximus in prima opin. veriori,

num.

ova et lacticinia reliqua, teneretur jejunare


obstat,

si

nec qui habet facultatem comedendi

4), sic

sed hoc est falsum

dubia, et talis scrupulus, quamvis

sub mortali, imo melius

communis

et illud.

eque

sit,

non sufBcit ad faciendam legem obligantem

scrupulum auferre, ne per conscientiam erroneam

erit poenitentibus

peccatum mortale committant. Et hsec videtur esse causa, ob quam

cum

Cruciatse, etin aliis privilegiis dispensent

auferant scrupulos timoratis

scilicet

ergo,

homines soler se hac de re acensare, quia hoc est scrupulum facer de re

dicas,

aliquibus, in esu

non quasi

conscientiis,

Summi

Pontfices in Bulla

ovorum ac lacticiniorum, ut
sub mortali peccato prohi-

beantur, sed tantum sub veniali, in quo dispensant, ut notavit Palatius, ubi supra explicans
Cajetan,

ova

verb.

Jejunium

non declarat an

Summ.

in

peccatum mortale

sit

enim

Ibi

Quadragesimse,

jejunio

et lacticinia in

Quadragesimw,

causa,

sine

est

non

peccatum

addidisse opus fuit,

cum

comedere

esse

consuetudo in oppositum, et
Intelligendus est (inquit)

comedere ova

et ideo

et lacticinia

in jejuniis

non mortale, juxta Innocent. in


quod tamen intelligit Palatius de locis,

venale,

rubric. de observat. jejun. (1). Hsec Palatius ibidem


in quibus usus et consuetudo

est

unde docte Palatius

Cajetanus de peccato veniali, non mortali,

peccatum

Cajetan.

ait

ubi

non declarasset, esse peccatum mortale ea comedere; sed nec hoc

talis

usus et consuetudo per scrupulum introductus

sit,

qui, ut dixi-

mus, non sufBcit ad faciendam legem, ex quo sequitur ex hoc capite nec venialiter quidem

cum

peccare, qui ovis etlacticiniis in jejunio Quadragesimse vescuniur

Angelus, verb. Jejunium, et Silv. eod. verb.

babens alium cibum,

solum

et

nuUam

venialiter, ut diximus.

q. 5. et alii,

Quod probatur etiam

Nam textus

ita

est,

ab ovis,

qui vero

exprsedicto textu, cap. Denique, distinct.

et lacticiniis

Ubi

Far est ut nos, qui his diebus a


quw sementinam trahunt originem car-

inquit

carnibus animalium bstinemus, ab mnibus quoque,

jejunemus. Id

ut etiam

aliam causam habens, ea comederet, peccaret quidem, sed

4. in part, 1. decret. et Gloss. ibi.

nis,

justa causa

de causa legitima dicunt

illud verbura, par,

non inducit aequalem

obligationem peccati mortalis, in abstinentia carnis, ovorumque ac lacticiniorum in jejuniis

Quadragesimse, sed congruentiamquamdam, ut

eequum

est,

quasi de cequo

et

bono id

sit,

ibi Gloss. explicat.

non

inducant tantum obligationem venialem et non mortalem,


Gloss. ibi, ubi sic

ait post text.

Eac

Par, id

districta obligatione.
si

es (inquit Glossa)

Et quod verba textus

quam inducunt,

evidenter declarat

tamen quia communi usu

si legibus constituta sint,

approbata non sunt, se non observantes transgressionis reos non arguunt ; tamen sine causa
veniale. Hsec gloss. Quare evidenter patet ex textu non deduci obligationem peccati mortalis.

Otra instancia tenemos harto buena, para probar, que

ya asentada, ni se pierde

el

el privilegio

derecho de llevarla adelante porque

el

no obsta la costumbre

Papa nos dispense. Es asen-

tado entre Doctores grandes, que los expuestos no se deben juzgar ilegtimos; Barbos, in Pasqucestion. moral,
num. 148. Filiuc. tom.

punct.
num. 30 :y
Bonacin. de Cens. disput.
141.
1.

toral. ,3. p. alleg. 51,

7, qusest. 2,

3,

presunta de irregularidad, dicen, que puede el Obispo dispensar con

(1) S.

Ligoriua tenet esse mortale ex

communi

tractat. 19, cap. 5, a

num.

miran con

lista

los

que

los

ellos. Sic

sententia. Op. Mor. lib. III, n. 1006.

Salazar de Men-

SECCION TERCERA.
doza, in Chronic. Cardin.

num.

put. 50, sect. 4,

4,

mucha facilidad, y

con

Ri^an.

el

Y aade

2, cap. 61.

lib

que conformndose

el

897

Padre Suarei, de Censur.

el

dis-

Obispo con aquella opinin, debe dispensarlos

Padre Bonacina dice, que sta no es propiamente dispensacin de

irregularidad, exdefectu natalium, sino quietar la conciencia escrupulosa, presupuesta la opi-

nin favorable los expuestos.

sin

embargo de

lo dicho,

Don

Obispos, dispensa cada dia el Papa. Afrmalo el Seor

Ha

hablado en

el

en los

la facultad practicada

Feliciano de la

Vega

in cap.

At

si

comprobacin de mi sentencia, y por eso


num. 100, de ste caso de los expuestos, y aade en el num.

Clerici 4, de Judiciis, y sus palabras son

quiero referirlas.

y de

una

eficaz

101. Et quamvis contrarium posset objici, quod, ut asserit Paul. Piasec. in Prax.Episcop. 1,
part. cap. 1,

num.

Romana Curia

27. in fin. sepius solent in

sitis.quasiex hoc inferatur, quod non debet Episcopus in

possumus propter quamdam Bullam

et nos testari

S.

expediri dispensationes pro expo-

intromittere, prout de hoc usu

illis se

D. N. rbani Papa3 VIII, ad Nos trans-

missam pro dispensatione, quam a sua Sanctitate petiit alter habens hunc defectum, circa quem
commissa fuit facultas dispensandi cum quibusdam restrictionibus et limitaiionibus,ut constat
ex ejus tenore,qu3e lata fuit Romse, 3 die Novembris 1629: hsec

propterea quod non ex eo quod recurratar ad

Episcopus habetfacultatem dispensandi, videtur

amplius uti non

possit,

Episcopi, in

cap.

d.

ficium simplex, opposuit


fit

objectio in nihilo obstat,


in Casibus, in

quibus

aliquo derogatum, ut sic facltate ipsa

ei in

prout in his terminis expresse tenet Glossa valde singularis in verb.

de

1,

FU.

textu, conceditur Episcopis ad

dispensatio

tamen

Sedem ipsam Apostolicam

Summo

Presbyt.

lib. 6.

bi postquam adversus facultatem,quse exilio

dispensandum cum illegitimis ad Majores Ordines,

argumentum

ex cap. Lteras 14, et

Pontifico, proponit pro solutione

tum fuit a Papa, nam et Episcopus poterat.


Hace mucho al caso, para confirmacin de

lo dicho,

c.

Ex tua eod.tit.

hxc verba

et ad

bene-

bi cum talibus

Sed ratio

est,

guia peti-

que no hemos de presumir de las pia-

diossimas entraas de su Santidad, que quiere tratarnos, siendo sus hijos, con tan gran rigor,

que quiera abrogar una costumbre tan antigua, en cuya mudanza hay tan notable dificultad.
de aqu

es,

que dijo

Addo etiam

el

Padre Suarez,

tract.

de

legb. cap. 16,

oportere, ut verisimile sit Legislatorem

cum

4.

Secundo dicendura

non ignorasse specialem

diBcultatem, pro tali loco vel tempere, aut alia occasione.


ignorasse, credi etiam potest, noluisse

num

Nam

rei praiceptir

probabiliter credatur

si

tanto rigore obligare.

h.x'c

no s que palabras pue-

dan ajustarse ms nuestro caso. Y ayuda eso la turbacin, que causa en una Repblica,
mudarle una costumbre justamente introducida y bastantemente arraigada, de quo Salgado
tract.

de spplication.

et retent.

Bidlar.

Y son

tan misericordiosos las paternales entraas del

Vicario de Jesucristo, imitador de su mansedumbre, que disimula y tolera costumbres intro-

ducidas contra la libertad Eclesistica

Eegia, tom.

tion.

1, part.

1, prselud. 3,

Ita Salgad, ibidem. cap. 2, num. 174 et deProtccnum. 148. Pues qu mucho, que nos persuadamos,

que un cuando revocara expresamente la costumbre, de que vamos

mandato mucho de voluntario


cin de su nueva ley,

De

lo

pues

si

tuviera noticia de

Leg.

grande

tratando, le faltaba al

difficultad en la observa-

mandara sobreseer en su promulgacin?

dicho se colige, que en ese caso pudiera suplicarse, porque la suplicacin de las leyes

de su Santidad, como se haga ex causa rationabili, es

forme

la

la

de Panormitano y Felino, in capit.

de

muy
Treg.

lcita
et

sta doctrina, es

muy

con-

Pace. Anchar. Cast. Suar.

rfr;

lib. 4. c. 16.

los Doctores,

que sienten que las leyes, aunque sean Cannicas, no obligan sin

la acep-

tacin del Pueblo, aunque con grandes Telogos llevo yo lo contrario, vendrian bien, en quo

podran las Indias estarse en su costumbre, y sobreseer eu aquella supuesta revocacin

TOM.

I.

112

Tencnt

PARTE

898

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

4''

Major, Driedo, AngeL, Armilla, Navarr. Covarr. Henric. Felin, quos citat (etsi non sequatur),

num. 1.
mi Obispado de Santiago de

Suar. citat. loe.

En

ste

Chile,

de comer grasa de vaca en los guisados y

freir

hay costumbre entablada de ms de cien aos,


con

distinguir de tiempos; hice grande

ella, sin

escrpulo, cuando vine servir aquesta Iglesia, y sacme de

En mi

ver patente la imposibilidad.

l,

casa se guisa en tiempos Cuaresmales con aceite, pero en tierra tan pobre, y donde vale

gran dinero,

Una botijuela de hasta dos azumbres


Ciudad un santsimo Monasterio de Monjas mi obediencia, entre

quin podria costearlo, sino un Obispo?

Hay en

vale ocho pesos.

sta

ellas y sus criadas sern trescientas

costumbre, y ces en mi

misma costumbre vi en

Convento. Esta

misma

carla la

la renta es

razn.

poca y mal cobrada

quise reformarles sta

propsito, porque para solo ese gasto era necesario todo el caudal del

Tucuman, donde concurre para justifi-

la Provincia del

ahora, presupuesto lo que queda dicho, si los seglares, que por

Ddase

Bula comen manteca de lechnos, puesto que la Bula la expresa, vesci hutyro suis, podrn
usar de sta otra, que llamamos grasa? El Padre Fagundez confndelos trminos. Son sus

la

palabras,

de 4. Eccles. frcEc. numer. 20. Secundo rogabis, an

lib. 1

comedero ova, caseum

licet

diebus, quibus

illis

comedere lardum vel sagimen,

et caetera lacticinia, liceat etiam

ut vocant? Certe id afRrmat Gloss. in capit. Preshycer. dist. 82, in verb. Sagimine, et Hos-

Summ.

tiens. in

rubric. de observat. jejunior. ubi dicit, cui coneeditur usus ovorum, et casei,

consequenter etiam concedi


judiciis, et Silvest. verb.

usum

sagiminis; et id docet etiam Abbas in cap. Consuluit, de

Jejunium,

qusest. 5,

manteca porcina, que tambin la pronuncia


quanta labes larido!

venit,

manera de comida,

Pero

lo

que

el

dijo

Ovidio

Pinguia cur

num.

16.

Laridum

lib. 6. Past., la
illis

los

gustantur larda Calendis.

los Religiosos, los Clrigos

Podria dudarse,

si

los

abrogando

el

significa la

Quantapernis pestis

el

el

si el

dicho Padre nos hizo sinni-

dispensado en uno, est dispensado en

Obispos podrn seguir la costumbre, en virtud de

Papa (como

manteca, cesar en Chile y en

lo

los huevos,

manteca y

puede hacer) vuelta de

Tucuman

el

lacticinios.

los

huevos y lac-

uso de la grasa? Respndese, que no,

quia lex pajnalis ad alias personas et casus, ultra expressos, extend non debet

cuique in Pwnalih.
(le

que

fundamentos, con que queda fuera de escrpulo la de

ticinios, la

Plaut.

Padre Fagundez llama Sagimen, que es genrico la gordura 6 grasa de

estos trminos, quedar llano el punto, con

el otro.

Lardum

la palabra

usa como nosotros, y hablando de sta

cualquiera animal, ya lo sabrn los que supieren Latin.

mos

el latino

Alim.

tit. 1,

ff.

de reg. jur. et regula 49 ejusd.

qusest. 51,

num.

12. Farin.,

tit.

Fragm. crimin.

aade ste Doctor, que ni por similitud, ni por identidad.


cap. 972,

Sea

num.
lo

costa)

p. 1, titt.

E. :y en el

num. 118

num. 80

12. Salgad. Tract. de supplic. et retcnt. Bullar. p. 2, cap. 20,

(y sera

Fadum

Gratian. Discept. For. tom. 5,

ltimo de ste artculo, que aunque algunos Obispos (como yo

ren sta nueva Bula

1.

in 6. Surd., qui alios plures citat.

lo

et alii.

he hecho) toma-

bien que todos la tomaran, pues salen de opiniones tan poca

no por eso queda la costumbre abrogada

pues tan pocos no pueden prevalecer contra

y la costumbre honesta y bastantemente prescrita por el comn consentimiento de


tan dilatados Reinos, no la pueden abrogar tan pocos
y consiguientemente digo, que el que
tantos

usa de ella en una predicacin, puede no usarla en

otra

pues como queda dicho, gozamos

de los privilegios, cuando gustamos; y siendo personales, como

cuando queremos.

lo

es ste, los renunciamos,

(As Villaroel en su Gob. Ecles. part.

I, quaest. ll, art. II.)

1649. Por sta poca escribi el P. Mendo, S. J., expositor de la Bula

non est Bulla Cruciatse ad

usum

lardi seu sagiminis,

quo ova parentur, in

y dice

locis,

as

Opus

ubi consuetudo

SECCION TERCERA.
id permittit,

ut in

899

Regno Peruano propter

Sicilia, in Gallsecia et in

standum estlocorum consuetudini.

olei

penuriam. Quare

Bull. S. Cruc. Eluc.Bisp. 18, cap. 2, n" 12.

1660. El P. Avendao, Kector que fu dos veces del Colegio de

Compaa de Jess de

la Provincia del Per,

Lima y

en su Thes. Ind. (Tom.

1, tit.

Provincial de la

V.

c.

28, n. 226,)

costumbre de comer huevos y lacticinios en Amrica, se expresa de ste modo


Quartum, circausum ovorum, lacticiniorura, lardi et butyri suilli. An scilicet in Indiis

hablando de

eorum

gium

la

liceat usus sine Bulla ?

IV
quam rationem

Propter

licet illaj

habere,

communem Bullam

Quadragesimte tempere usus prsedictorum non

de ovis tantura et lacticiniis loquantur

concessum reperiatur. Quia vero vix

speciali

cum

licere contendit, et privile-

temporale fuerit et illius ratio cessaverit.

nove Bullse circa hoc pro Praelatis Prsebendariis ac Presbyteris aliis

nuper expeditas, quibus per


licebat

Commissarius enim Generalis non

jam non

circa hoc vires

Pii

erat, qui

et de suilla pinguedine nihil in

ad huno efectum Bullam sumeret,

Subdelegatus Commissarius publico Edicto transgressionem peccatum esse mortale declaravit,


sub Excommunicationis poena Confessariis injungens, ut id poenitentibus aperirent
ergo judicio Coramissarii standum ob illius

Hebdomadam Sanctam

acceptione licere

in negotio isto auctoritatem.

videtur

Imo

circa

non obscura Pontificum mens, cum Bullas circa prsedicta concedunt,

illud videtur esse

solam

summam

quod

et

ii

et

Supponunt ergo usum talem minime sine Bullae


pro certo habent, qui concessionem talem ut rem magni momenti
excipiunt.

et in sestimatione speciali habendara postularunt.

Nihilominus in Peruvio

licitus et

(et idera forte in

omni scrupulo vacans, absque

aliis

Provinciis accidit) usus prsedictorum

Bullae receptione putatur

et

apud Religiosos ac

ac conscientise suse studiosos viget, etiam post prsefatas declarationes

viros

eo fundamento, quod

consuetudo circa hoc inveterata przevaluit, sive ratione alicujus privilegii originem habuerit,
sive alias.

Consuetudinem autem posse legem jejunii aliquatenus abrogare, indubitatum

etitavidemus

ductum

et

usum extremitatum carnalium

in Hispania

quod generalius

est,

est,

et intestinorum sabbatis intro-

serotinam refectionem ubique gentium et notabilem coense

anticipationem. Circa quse siue ullo conscientise remorsu proceditur, et in casu quidem nostro
Praelati
sint

illi

non solum vident nec contradicunt, sed etiam usum


et docti et pii.

Quod cum

accidit,

communis doctrina

est

eumdem amplectuntur

cum

consuetudinem esse rationa-

bilem. Pro quo videri potest Diana (part.Q, tract. 5, Resol. 5,) et specialiter [part. la, tracl. 9,
Resol. 21,) ubi de consuetudine agit contra lgem jejunii. Cura ergo hoc certum sit, videndum

an ex adductis fundamentis

Et

tali sit

in primis declaratio

consuetudini derogatum.
illa

consuetudinis titulum

ex dispositione Juris

communis habeatur, ut

Commissarii non videtur obstare, quia

non improbat, quem nec improbare potest;

cum

lex Cannica consuetudine possit abrogari: ut constat ex cap. finali,

De consuetudine

omnes Doctores admittuut. Solum ergo asserit privilegium jam cessasse. Atqui usus dictus
privilegio non innititur, cujus nec memoria occurrit jam ab annis plurimis, et ea ratio invaluit
quod pisces

in copia sufficienti

vigorissint, regionesque istge

bus etiam maritimis

non

ita est severe

sicut etiam

agendum, ut

sciamus in regionibus

aliis,

non inveniantur,

nisi in maritimis, et cibarja alia exigui

homines lnguidos reddant. Quai ultima

quod cum

nihil

ita remotis,

ratio juvat pro regioni-

atque Europse commodis destitutis,

de lege Ecclesiastici jejunii fuerit remittendum

indulgentias aliquas circa illam tolerari.

cum

Sic in Belgio, diebus

paucis exceptis, consuetudo permittit lacticinia etiam in Quadragesima, ut textatur Diana,


Resol. 2\, cata: (ii'va.\xA\m nostris ex sola consuetudine sabbatis est licitus Indiis carnis
usus. Quid ergo

si

Hispanis usus praefatus liceat? ec majus habere pondus potest subdele-

gati Edictum, de quo supra.

PARTE

900

COMUNES A TODOS LOS

PRIVILEGIOS

Quod vero ad concessionem Bullarura

<

potest, ex illis nihil peculiare haberi

Bulls

communibus concedatur

pro Clero concessis

quia

illas

specialiiim {de Ladiciniis) attinet responder!

quod urgeat.

facultas ad

FIELES.

usum

Sicxit enira

non habetur nec ex eo quod ia

prrcdictum, ut ostendimus, ita eque in aliis

non sunt specialiter pro Indiis postlate, sed pro Regnis etiam

Hispahe Coronte, in quibus est Bullae usus introductas, et

ita, sicut et alise

ad Indias

remissse, contendente Coraraissario posse in illis effectura habere, ex motivo dicto.

Nec sup-

aliis

comraunem

ponit Pontifex

jejunii obligationem, quse in

mnibus vigeat Hispanse Crense

Regnornm quo-

Regnis, sed que juxta legem est Ecclesiasticara, quidquid de consuetudine

rumdam

sit,

quam non

tenetur scire, ut dispositio ejus curet. Consuetudo enim non est aliquid

quod Legislator scire non tenetur: cum id solura, quod est communis Juris,
debeat in scrinio pectoris retiere. Pro quo est cap. Licet Romanos, de constit. in 6 ubi sic
Juris, sedfacti,

loquitur Bonifacius

VIH

Licet

Romanus

Pontifex (qui jura omnia in scrinio pectoris sui

censetur habere) Constitutionem condendo posteriorera, priorem, quamvis de ipsa mentionem

non

faciat, revocare

noscatur

quia tamen locorum specialiura, et personarum singularium

consuetudines et statuta (cum sint facti, et in facto consistant) possit probabiliter ignorare;

dum tamen sint rationabilia, per Constitutionem a se noviter editam (nisi expresse
caveatur ipsa) non intelligitur in aliquo derogare. Sic ille. Juxta hsecergo, si Rex noster conipsis,

suetudinem abrogari
potestatis.

imploret auxilium, qui id facer poterit de plenitudine

velit, Pontificis

Sed an expediat, alterius est considerationis

et,

ut ego autumo,

difttcile poterit

stabiliri.

Et quoad butyrum

in locis,

eodem

sagiraen seu lardum attinet, non est singularis et sine

suillura,

cum

plo Indica consuetudo,

sit

eadem

teste loco inferius allegando

tes, stante licito

ovorum

mento superveniens ex
;

in

alii,

apud quem etiam sunt Doctores aliqui asseren-

Aristotele, lib. 2, de Gener. Alii

Resol. 11 mutans, ut

non esse licitum

ille ait,

quod diversimode

autem, quia minus

est, et

multorum docWnam apud P. Sanctium

est difBcile, et ideo judico,

lacticinia liceant, et ita virtute Bullse

exem-

citata, et multis aliis

quia pinguedo non est caro, sed quid naturali aug-

consequentiam venit, juxta

atatan" 37. Utrumque autem


tract. 16,

Diana Resol. 21.

et lacticiniorum usu, etiam licitum esse sagiminis

probant graves Societatis auctores

concesso

in Sicilia, teste

re

sagimen non

illius

usum

licere,

1,

etiamsi ova et

quod teaet Diana

melius considerata, smteniiam,

majori

??sp.

quam

p. 10.

docuerat

Resol. 21 citata. Si ergo alicubi licet, ad consuetudinem est prsescriptam recurrendum. San-

guinem autem

licere diebus,

quibus prsefata licent, et

si non defuerit qui ita sit attestatus,


eque Hostiensi attribuenda in summa de ohserv.Jejun. quando
numero 8, de Sagimine enim et non de Sanguine locutus.
Vult autem Diana, citata resolutione 77, non Sagimine sed Sanguine
legendum, et P. Azorium (lib. 7, cap. 10, qusest. 8) male

absurdissima mihi assertio

Sagimen pro Sanguine

est,

transcripsisse.

tanto bonus etiam auctor adscriberet

Sed certe non


:

nam

erat,

our errantem transcriptionem auctori

Hostiensis pro assertione sua citat cap. Presbyter,

Dist. 82 in quo non Sanguis, sed Sagimen


habetur.Nam cum ibi de pcenitentia, quam acturus
erat Presbyter fornicarius, agatur,
pro diebus remissionis jejunii, ita dicitur : Tantum autem
:

diebus Dominicis et prsecipuis festis, mdico vino


et pisciculi atque leguminibus recreetur,
sine carne et sagimine, ovis et cseo utatur.
Sic ibi

Sagimine,

cum unum,

tans eidem societur.

permissis

Quod

si

aliis,

inferius

Juxta quse non est eadem ratio de ovis et

constet prohiberi

Sagimen, ova

et

Sagimen quasi quoad carnem spec-

et caseus permittuntur

ideo est, quia plus

ahquid post diuturniorem poenitentiam indulgetur.


Unde non bene Glossa ibi argumento id
esse ait, ut liceat comedere de sagimine illis
diebus, quibus ovaet caseus licent: pro quo adducit

caput Denique Dist.

4,

ubi tamen de Sagimine nec verbum; sed lacte, cseo, et ovis uti

SECCION TERCERA
prohibentur

quos Ecclesiasticus gradas exornet, in Dominicis a Quinquagesima juxta vete-

illi,

rem consiietudinem.
tur,

Si quid

autem ex eo

licet coUigore, id certe est,

etiam Sagimen, propter rationem ibidem adductam prohiberi

trahunt originem carnis


dubitari.

eque expressum

Sagimen

1673. Por

e'ste

tiempo escribi

quia de

cum

prsedicta prohiben-

quia scilicot sementinam


illo

non

videbatur posse

R. P. Juan de Alloza, dla Compaa de Jess, su Obra

el

summarum. Fu

Padre de Lima, y trabaj 30 aos para componer su Obra,


Profesor de Teologa en el Colegio de San Pablo de Lima: el cual

mismo tiempo

siendo al

ste

hablando de la costumbre de huevos y lacticinios en

sus

titulada Flores

901

lardi et sagiminis, casei, lactis et

ovorum

el

in

Reino del Per, dice

Peruano Regno

est etiam sine Bulla, ob consuetudinem. > (Sect. III, n. 17.)

tado se expresa as

<

in

as,

VQxh.Jejunium

Quadragesima

Lacticiniorum et ovorum esus diebus Veneris non est prohibitus, nisi in

Quadragesima, non habentibus Bullam Cruciatam. In Peruano autem Regno sine


consuetudinem,

Por

1664.

manducare.

licet

illa,

propter

(Sect. I. n. 11.)

mismo tiempo

el

licitus

en otro lugar del mismo tra-

escribi el limo. Seor Alonso de la la

Pea y Montenegro,

Obispo de Quito, quien acerca del uso de Lacticinios se expresa de ste modo. {Itiner. de los

Prrocos Lib

5, Tract. 4, Secc. 5.)

comen huevos,

leche, etc. sin

Bula

Acerca de ste punto digo, que no pecan los Indios, que


no porque para esto les valga la Bula de Paulo III, que

no es tiempo de averiguarlo, sino por la costumbre recibida en todas partes, aun entre Espaoles y Mestizos

la Bula,

como comunmente dicen

los Doctores,

no suspende los privilegios

concedidos por derecho comn, ni tampoco los que la costumbre legtimamente introducida

aprueba; porque de estos no hace mencin la clusula derogatoria. Ita Machad, tom.

num.

3.,

buen

voto,

pondr sus palabras, que en la la part., tract. 11,

sta seccin con tan

propone, y responde

as.

An

Fernandez, Villalobos et Diana.

facit

illis privilegiis,

nec nominat consuetudines.

1740. El R. P. Pedro Murillo Velarde, S.

Hispani

dice

et

Indici

as, lib. III, tit.

olei, ova,

y sobre

46, n. 423

J.,

Cursus Juris Cano-

costumbre de comer huevos y lacticinios en las Indias


In Indiis ex generali consuetudine ob penuriam piscium et

la
:

non tamen ex eo permititur usus sanguinis, adipis, sagiminis

Manteca de puerco) ut contra Fagundez


et praxis Indiarum, quse ad hoc non extenditur.

Pero sta ltima parte


as

Quia Bulla non

butyrura (Manteca de leche) et csetera lacticinia, in Quadragesima permittuntur,

etiam sine Bulla

Profesor e Teologa y Cnones en la Univer-

dinis vel laridi (Lardo


alii

87, lo

sidad de Manila, escribi por ste tiempo en Filipinas su obra titulada


nici

resol.

Bulla Cruciata suspendat privilegia concessa jure communi,

eaque, quse usu toleratas consuetudinis approbantur ? Respondeo negative

raentionem de

1, lib. 1.

porque se autorice toda

part. 2. tract. 5. doctr. 7.

Scripsit

ad sagimen et laridum,
sit,

si

et

pingue-

Dianam tenent Layman

la modifica el P. Morelli en sus Fastos

auctor in Philippinis, et

quid consuetum

et

et

Novi Orbis, Ordin. 67 y dice


verum habet quantum ad sanguinem nara quantum

non pro obsonio, ut

ex allatis testimoniis

in petasone, sed pro

condimento sumatur, constat

quibus etiam subscribit Avendao et P. Simn

Mrquez, agens de consuetudine parandi fercula Quadragcsimalia sagimine et larido per


Brasiliam vigente, et quae ibidem in expositione dicitur etiam vigere in finitimis Provinciis

Regi Catholico subjectis, et quoad Brasiliam pluriura Theologorum

De

et

Nuntii lyssiponensis

sententia, et Innocentii

XI Brevi esse comprobata.

Dianam.

P. Morelli, acerca de la doctrina de Murillo Velarde, en cuanto al uso

Esto dice

de la grasa 6

el

sagiminis et laridi usu in Sicilia vide

manteca de puerco.

1742. El P. Maxquez en su Brasilia Pontificia, pg. 419, dice

as.

Sic etiam in Brasilia ex

PARTE

902

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

consuetudine legitime prsescripta

nunquam

doctis nostrse Societatis accepimus.

desunt

viri

in

Comimmitatibus Eeligiosis, quibns non

concedi etiam in jejuniis Quadragesimse ova,

docti et timorati,

hujusmodi, non attentis

fuisse observata lacticiuia a Patribus gravibus et

Hinc experimur

aliis privilegiis,

praeter

consuetudiaem a prima

lac,

caseura et

Brasilise inventione

introductam.

en

el n

412, dice

hablando de sta costumbre.

as,

Adde quod

in

est consuetudo non abstinendi etiam in jejuniis Quadragesimae ab ovis

sunt

illa

comedi absque ulla dispensatione et

culpa etiam veniali. Ratio

751 ait

Regione

Possum ego

Idem

absque

consequenter

et

ut sicut leges inducere, ita abrogare potest.

ubi

ulla

Sic Benedictus

non peccare in Transtagana

testari ex contraria consuetudine

etiam Quadragesimali vescuutur ovis et

eos, qui in jejunio

locis mediterraneis.

territoriis,

lacticiniis, pos-

quia consuetudo legitime introducta et ultra quadraginta annos

est,

prescripta, tantae est efficacise,

Pereyr.,

privilegio,

et

lacticiniis, si

habitent in

testatur P. Abreu, de Parodio, lib. 10, n 601 de Dioecesibus

Ebo-

rensi, Viseensi et Egitanensi.

Y en el

n 414, hablando, no del Brasil sino de todos los pases Cristianos,

costumbre alguna,
quia non sunt

se expresa

eis pisces,

en stas palabras

vel quia stant

magno

pretio, et similiter agricolse,

comraode aliud habere quod coniedaiit prseter ova


jejuniis

Quadragesimaj

prfidictorura. Ita

cum

aunque no exista

Ubique vero terrarum valde pauperes, vel

et lacticinia,

illa

si

non possint

edere possunt etiam in

hoc ex pia volntate Matris Ecclesiae praecipientis abstinentiam


Thomas Snchez, tom. 2, Cons. lib. 5, cap. l,dub 19, n. 4.

et

multis

SOBRE LA GRASA O MANTECA PARA LOS DIAS DE ABSTINENCIA.


El P. Mrquez pregunta : Y donde hay costumbre introducida contra la abstinencia de
huevos y lacticinios se puede usar de manteca de puerco para condimentar la comida ?
Niega Villalobos, part. la, trat. 23, dif. 8, n. 16. Filliuc tora. 2, trat. 27, part. 2a c. 3, n 61.
:

Palaus, disp. 3, punt. 2, n.

8.

Benedict. Pereyr. part. 2, trat. 35, qusest. 4, n" 753. Pero

comn

advierte Filliuc. que la cuestin se entiende hablando de derecho

porque en algunos

lugares puede haber costumbre legtimamente introducida de condimentar con manteca, en

cuyo caso se deber estar


Presbyler

dist. 82, verb.

Cap. Consuluit,

la

De judiciis.

cap, 10. Fagund.

lib. 1.

costumbre. La sentencia afirmativa sigue la Glosa en

el

Cap.

Sagimen. Hostiensis, in Sum. Rubric. de Ohservat. Jejun. Abbas,


Silvest., verb.

cap. 2, n" 20.

Jejunium,

qua;st. 5. n

sta sentencia llama probable Beued. Pereyr.

que se debe practicar donde estuviere recibida por

el uso,

como

in

16. Azor, tom. 1. lib. 7,


;

y dice

dice Diana que se practica en

Sicilia, part. 1, trat. 9, resol. 21.

Esta doctrina

se ventil en el Brasil por el

ao de 1G83 y fu

muy

sobre el particular pidi el Nuncio Apostlico los Telogos de la

clebre la consulta, que

Compaa de Jess

del Cole-

gio de Coimbra, para declarar dispensados los habitantes de San Pablo y sus comarcas, de la

manteca para condimentar

la

comida. El P. Mrquez la trae en idioma portugus en su Bra-

y por ser tan importante conservar la tradicin de los antiguos en la materia,


ha parecido ponerla aqu traducida al Castellano.

silia Pontificia,

me

Consulta.

de San Pablo (hoy Ciudad) y otras, que distan muchas leguas de puerto de mar
las
ltimas
son
tierras del Brasil, se usa comer manteca de puerco todo el ao, as para freir
y

En

la Villa

huevos,

como tambin algn pescado de agua

falta de dicho pescado, es el

comn

dulce, y condimentar algunas legumbres que, por

sustento en los dias de abstinencia

todo por la gran falta

SECCION TERCERA.
de aceite, que hay en aquellas partes

903

por que la tierra no lo da, y lo poco, que puede llegar

de Portugal, no alcanza para todos, ni un para los medicamentos, y generalmente las mujeres
no lo pueden comer por la repugnancia, que les causa por falta de uso.

Hay

por

una tradicin antigua de que habia dispensa para sta manteca desde

all

aquella tradicin y uso antiguo de comer la dicha manteca en

modo

el

referido.

El mencionado reparo de algunos confesores ha causado gran perturbacin en

la salud en las personas, quienes


;

y la necesidad para continuar como ntes

Se pregunta ahora
tilla,

moradores

si

el

los

gusto del aceite.

Y es

grande

unos se atienen la tradicin,

los otros se hallan oprimidos del escrpulo,

que no gustan, y no pueden alcanzar sus fuerzas.

por las razones dichas y al ejemplo de algunas Provincias de Cas-

y de diversos lugares de Portugal, en donde se usa de semejante manteca en dias de


pueden con seguridad aquellos moradores continuar en su posesin antigua, como

pescado

llevo dicho, 6 si podr el Seor

que

repugna

que hay, con tanta variedad de pareceres porque

se ven obligados buscar aceite, de

los

porque los ms timoratos padecen detrimento en conseguir aceite de Portu-

ademas sufre

gal, y

la confusin
al uso

prin-

ms que por

ac los confesores han puesto gran reparo, por no constar de tal dispensacin,

de estos lugares

el

alguna en contrario. Tabora de poco tiempo

cipio de aquellas Provincias, sin haber prohibicin

hagan

as lo

ste particVar

Nuncio

( el

Obispo) conceder algn Indulto dispensa, para

queden libres de todo cargo de conciencia, que en

los dichos moradores, y

pueda haber ?
Respuesta de

Para responder sta cuestin,

Lo primero

que

se

los Tologos.

ha de suponer

costumbre racional legtimamente prescrita, puede moderar y abrogar


leyes humanas, como lo dicen con Santo Tomas, p. 2, q. 97, art. 3. los Canonistas Cap.

las

ult.

la

y los

de Consuet.

n. 8. Castro- Pal.,

tom.

dao, Thes. Ind. tom.

Azor

Legistas ad

1, tit. 5,

communiter.

et alii

Segundo

la

1.

De

1, tract. 3, disp. 3,

quibus,

2, n.

1.

f.

de Leg. Lessius,lib. 4, cap. 2, dub. 2,

Diana, part.

1, tract. 9,

Resol. 21. Aven-

cap. 28, n. 226. Item, Reginaldus, Bonacina, Suarez, Salas,

costumbre se dice ser racional, cuando prescindiendo de la

ninguna deformidad contra

no contiene en

As Snchez,

lib. 7, disput. 4, n. 24.

ley,

que se infringe,

la ley Divina natural, 6 contra la recta razn.

Granados, tract. 7, part. 2. dub. 66, n. 2. Diana, part.

6, tract. 5, Resol. 1.

Tercero

As

el

tiempo, que requiere la costumbre para prescribir contra la ley es de diez aos.

Joan. Prapos., Mascardus, Bonac, S, Castro Pal., tom.

n. 5.

Y es

comnn

1, tract. 3, disput. 3, part. 2,

sentencia entre los Doctores, que para prescribir contra la ley Cannica se

cuarenta aos. As Suarez, Laiman, Reginald, Less. et plures

requieren

alii,

quos citat et

sequitur Diana, part. 6, tract. 5, Resol. 2.

Cuarto

se ha de suponer que acerca de la eleccin de comidas en dia de ayuno, se

ha de

estar la costumbre de la regin, de suerte que se observe lo que all fuere costumbre legti-

mamente prescrita. As

S.

Tomas

2<b,

qusest. 147, art. 8,

ad

tert.

Reginald., tom. 1,

1.

4,

cap. 13. Pilliuc. tom. 2, tract. 27, pg. 2. Rodrguez, in Bull. 6, n. 2. Cruz, in Bull. disp. 1,
c. 5,

dub. 16. Villalobos, tract. 23. Henriqu.,

Azor, tom.

Quinto

1, lib. 7, cap. 10.

lib.

Avendao, ubi supra.

de aqu viene, que por costumbre es

ticinios en la

Cuaresma, como en Flandes son

Mendo, inBull.

disp. 18, c. 2.

lcito

en algunas regiones comer huevos y lac-

lcitos los lacticinios

diebus exceptis, teste Diana et Avendao. Por la


los

7, cap. 13.

misma costumbre

en dicha Cuaresma paucis


es lcito

en Castilla comer

menudillos de los animales (hasta que dispens Benedicto XIV, para que se comiese carne)

PARTE

96i

en los Sbados, como

4a

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

lo dice

Diana. Ademas, por costumbre dice Avendao que es

Indios en las Amricas Espaolas comer carne los Sbados.

lcito

los

donde hay costumbre de comer

huevos y lacticinios en la Cuaresma, lcitamente se pueden comer sin pecado venial, como cou
comn de los DD. lo dice Fagund. lib. 1, cap. 2. Y sta es la costumbre en el
Arzobispado de Evora y en el Obispado de Vizeuy otros, teste eodem Fagund. c. 6.
la opinin

Sexto
lcito

muy

base de suponer tambin, que es opinin

comer huevos y

de puerco. Ita docet

lacticinios en

cum

et

alios.

uso de la grasa manteca

lcito el

Gloss. in cap. Presbyter. dist. 82, Silvest. verb. Jejunium, quaest. 5,

2. Angel, verb. Jejunium

mundura

seguida, que aquellos, quienes es

Cuaresma, es tambin

5.

Dominio. Balta in Apolog. edita 1557, citans Bosell. Ray7. Conrad. part. 1, quaest. 250, cum Victor.

Tabien. verb. Jejunium

Bertachi, Avilles. Item Annani, Felin, Corzestus, Ovand. et


in Fascicul. Flor. lib. 1, tom. 3, cap. 11.

Azor tom.

alii,

quos citat et sequitur Sebast.

7. cap. 10, q. 8.

1, lib.

Fagund.,

lib. 1,

cap. 2, n. 20. Machad., tom. 1, lib. 2, part. 4, tract. 3. Bossius, tom. 3, de jejunio. Barbos,

in cap. Presbyter, n. 2. Pasqualig., in


tract. 35, n. 754. Hostiens. Panormit.
q.

Praxi jejun.

Bened. Pereyr., part. 2,

decis. 74.

apud Mendo, disputat.

18. Lcand., tract. 5, disp. 2,

35.

Sptimo

pero los que siguen la contraria opinin, de que no es lcito usar de grasa

man-

teca los que estn dispensados para huevos y lacticinios, dicen que donde hubiere costumbre

de usar de grasa, es lcito atenerse ella. Ita Mendo, in Bull disp. 18


est Bulla Cruciatse

ubi sic: Opus non

ad usum lardi seu sagiminis, quo ova parentur, ubi consuetudo id per-

mittit, uti in Sicilia, in Gallaecia et in regno Peruano, propter olei penuriam.

Quare standum

ut docent Filliuc. Rodrguez, Cruz Villalobos, TruUench, Henriq.

est locorura consuetudini

Idem tenent Reginald, tom.

1, lib. 4, cap. 13, n. 147.

part. 10. tract. 16, Resol. 77.

Avendao, loco

cit. n.

Diana

227.

1, part.

P.

el

tract. 9, Resol.

21, et

Mendo aade que en

algu-

nas Provincias hay costumbre utendi lardo et sagimine, etiam respectu eorum, qui nequeunt
edere ova et lacticinia, eo quod ad alia fercula et requiratur oleum et

sit inibi

magna

penuria.

Esto supuesto.

Respondo

que sin dispensacin alguna pueden

razn es

I porque en el Estado del Brasil (segn

moradores de San Pablo y

los dichos

dems, de que se trata en sta consulta, usar lcitamente de

me han

los

manteca, de que hablamos. La

la

informado) es

lcito

en todo tiempo

comer huevos y lacticinios, y conforme la opinin de los muchos DD. alegados en el n" , al
que es lcito usar de huevos y lacticinios, tambin es lcito usus lardi et sagiminis ; 2" porque
en San Pablo y dems partes del Brasil hay costumbre de usar de tal manteca,
la tal

costumbre es de muchos aos, bastantes para prescribir

dicho en los nmeros 2 y 3.


sentencia de los DD.,

es lcito en la Provincia de
as se practica, sabindolo

aquella Provincia.

por la

Por

Y en

donde hay costumbre, es

como consta de

Y en

lo dicho

en

el

nm.

lcito el tal

7.

y,

segn dicen,

y es racional, conforme lo

Y solo por

uso conforme la

comn

sta razn de costumbre

Entre-Duero y Mio usar dicha manteca, como consta de cierto ; y


y consintindolo los Prelados, por la falta de aceite, que hay en

Buenos Aires y todas las Indias de Castilla hay


lo testifica Avendao, en el lugar citado.

la

misma costumbre,

misma razn, como


lo

que sin fundamento

los

Confesores meten escrpulo los moradores dichos. Refiere

P. Avendao, en el Tesauro Indico,

Comisario de

la

Bula de Cruzada en

tom

1, tit. 5, cap.

los Confesores,

que

nm. 228. que

las Indias de Castilla public

as se lo

el

el

Subdelegado

un Edicto, en que declaraba

y mandaba sub pama Excommunicationis


intimasen los penitentes. Mas, que todos los hombres

que era pecado mortal usus lardi sive butyri


majoris

28,

suilli

doctos asentaron que el tal Edicto y censura no tenia vigor contra la costumbre legtimamente
prescrita, ni se hizo caso

de

ella,

practicndose

como ntes

el

uso de dicha manteca.

SECCION TERCERA.
Respondo 2'
puede

Que en

la

duda de

si es

6 no necesaria la dispensa para usar de tal manteca,

dispensado lcitamente obrar sin la tal dispensacin, cuando la duda no excluye la

el

como en

probabilidad,
n. 18.

el

caso presente. As lo dice Bonacina, de Legibus, disput. 1, qusest. 2,

Barbosa, de Potest. Episcop.,pa,Tt. 2, alleg. 35, n. 18. Castro Pal., tom.

Dispensat.

dub.

leg.

20, sect. 3, n. 28.


;

escrpulo en sta materia, puede

Bonacina, ubi proxime. S verb. Dispensatio n.

Layman, Theol. Moral,

ubi sic

Concesso

tamen

nem, existimo Episcopalem suBcere


sed certus

Obispo declarar que no es necesaria

el

ad cautelam ; porque en ste caso, en que hay duda [si qua datur) es
poder hacerlo, como lo afirma Castro Palao, proxime citatus n. 10.

el

cit. n. 15.

Resol. 46

de

y dispensar

de su atribucin

Barbosa

1, tract. 3,

6, n. 10.

T para quitar todo


tal dispensa,

lib. 1, traet. 4, cap.

gratis, in illo

tum

dubio

1. Salas,

de Legibus,

isi^.

22, n. 4. Diana, part. 4, tract. 3,

tibi esse

necessariam dispensatio-

quia non videtur Pontifici reservatus casus dubius

tune quia potestas dispensandi late est interpretanda. Barbos., TruUench, in

Exposit. Decalog, lib. 2, cap. 2, dub. 39, n, 4

et loquens de voto reservato

in Decalog. lib. 4, cap. 40, n. 26. Si^arez tom. 2

y si

905

esto puede hacer el Obispo,

de Religin,

lib. 6,

fortiori el Seor Nuncio. Esto es lo

meliorijiidicio. Lishoa,, Colegio de San Antonio de la

idem affirmat Sanch.

de voto, cap. 26, n.

que

me

6.

parece salvo

Compaa de Jess, 15 de Octubre de

1683, sub censura. Francisco Pinheyro.


Sufragios de los

dems Telogos.

Parcenme stas resoluciones muy probables


Sebastian de Magalhanes.

conformo en todas
Leiton.

Soy

las resoluciones

del

Alfonso de Sylveira.

mismo

seguras

Suh

en conciencia.

censura.

Soy del mismo parecer, Sub censura. Vicente de Liz.

Me

Sub censura. Domingo


Consultor, Sub censura.

con el parecer del P. Maestro,

parecer del P. Maestro y sapientsimo


en conciencia las resoluciones del doctsimo

Tengo por mny seguras

P. Maestro, principalmente constndome que en algunos Obispados de ste Rein, donde se

padece mnos

falta

de

ajceite,

se practican,

Supuesto

lo

que en la Propuesta se dice,

los Prelados de mucho celo, y


Sub censura. Francisco de Cruz.

consintindolo

aprobndolas varones doctsimos, que fueron consultados,

me

parece que

la resolucin del P. Maestro se

puede en buena conciencia seguir, Sub censura. Frv Ignacio de Costa.


sta materia con el parecer del P. Maestro Consultor, que en

Me

conformo en

buena conciencia y sin escrpulo


Segn la propuesta me
se puede seguir, Sub censura. Fr Gonzalo del Crato (Dominicano).

conformo con la resolucin del P. Maestro Consultor, que sin escrpulo y en buena conciencia se puede seguir, Sub censura. Fr. Manuel de la Ascensin (Dominicano).
No hallo

razn, que pueda debilitar las razones, en que se funda el parecer del doctsimo Consultor,

as

me

parece tambin que los moradores de aquellas tierras, siendo verdad lo que se pro-

pone, pueden vivir seguros en conciencia. Fr. Benito de Sto.

trminos de la propuesta

as

Sto.

me

me

parecen

muy

conformo con su parecer por

Domingo de

Tomas (Dominicano).

En

los

probables las resoluciones del doctsimo consultor;

las razones

doctamente expuestas. Fr. Manuel Leiton.

Lisboa, hoy 23 de Noviembre de 1683. (Mrquez, pg. 428).

1764. 14 de Euero. Con sta fecha despach una Cdula Carlos III para la Amrica, pidiendo
informe los Obispos sobre la costumbre de comer lacticinios en los dias prohibidos, y les
encargaba le informasen, sobre si dicha costumbre era cierta, racional
y legtimamente prescrita. La respuesta de los Obispos de Amrica se hallar hoy en los archivos de Espaa, donde
se encontrarn sin
rica,

cuando

36 saca,

el

duda datos preciosos

ste propsito. Pero debi ser favorable la

que nuestra costumbre ha sufrido sta especie de juicio contradictorio

TOM.

Am-

Consejo de Indias guard despus de ella un profundo silencio. Por todo lo cual

I.

pues, aunque
113

PARTE

906

la cuestin no se ventil en

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Eoma,

se discuti en Madrid, para

tomar providencias cerca de

la

CEDULA REAL, PARA QUE LOS ARZOBISPOS DE LOS REINOS DE LAS INDIAS INFORMEN

SI

Santa Sede, como lo dice la Cdula siguiente.

HAY EN SUS RESPECTIVAS DIOCESIS COSTUMBRE DE COMER LACTICINIOS EN DIAS


PROHIBIDOS, SIN TOMAR LOS ECLESIASTICOS Y SECULARES LAS RESPECTIVAS BULAS,
QUE LES CONCEDEN SU USO.
El Rey.

Muy

Reverendos Arzobispos y Reverendos Obispos de mis Dominios de la Amrica. En

Domingo Ortiz de Rosas, Presidente

carta de 2 de Marzo 1753 represent entre otras cosas,

de mi Real Audiencia de Chile, que


dio de los

Bulas de la

la

gran decadencia, que padecia en aquel Reino

el

expen-

S. Cruzada, dependa en parte del privilegio que desde los principios

de la conquista, dijo tuvieran aquellos habitantes para que faltando aceite, pudiesen comer grasa
de vaca y manteca de puerco en los viernes y dias de vigilia

pues

abuso

el

habia extendido

le

los lacticinios, de forma que los Obispos, los Prebendados y lo Clrigos los comian, sin tomar

Bula correspondiente ste

la

fin,

haciendo

mismo

lo

todos los Seculares, sin sacar

muchos

de ellos la Bula comn, por estar as en costumbre, con cuyo motivo propuso que para reformfar semejante desrden, sera conveniente pedir al

Sumo

Pontfice declarase, que ni

Eclesisticos, ni los seglares podan usar de lacticinios en dias

tivamente la Bula, que

les corresponda

los

prohibidos, sin tener respec-

mi Consejo de

y habindose visto en

las Indias con

he resuelto que para tomar providencia

que dijeron mis Fiscales, y consultdome sobre ello,


el pleno conocimiento, que se requiere en sta grave y delicada materia, me informis,
como os lo ruego y encargo, si se halla en vuestra respectiva Dicesis costumbre cierta, raciolo

con

nal y legtimamente prescrita de comer lacticinios en los dias prohibidos, sin tomarlos Eclesisticos ni los seculares las correspondientes Bulas, que les conceden su uso, con todo lo

dems, que se os ofreciere y pareciere sobre ste asunto. Dado en


de 1764.

el

Pardo, 14 de Enero

(Del Cedulario Arz. Quit., tom. 8, pg. 95.)


176G.

En

ste tiempo escribi su obra titulada

(seudnimo de Muriel) Provincial de

la

Fasti Novi Orbis,

Compaa de Jess en

el

public en Venecia, despus de extinguida la Compaa, ao 1776

R. P. Ciraco Morellr

el

Paraguay, cuya obrase


y sobre dicha costumbre

dice as en la Ordinat. 67.

Anno

1542, 20 Decembris

arvinE, seu adipis.

usum

concessit Paulus III in diebus esurialibus

Hoc privilegium.inquit

Mexicanis, non Peruanis. Sed quod illud dem, vel simile concessum

ponere videtur lUmus. Villarroel.

trumque vero

fuit

sit

pro Peruvio, sup-

temprale ad triginta annos. Favet

tamen, eque tantum Indis, sed etiam Hispanis Americanis, eque tantum
Clericis et Religiosis, quibus

sagiminis,

P. Joannes PerezMenacho, concessum esse tantum

laicis,

sed etiam

ad efectum Bullse Cruciatse non sufi"ragatur diuturna consuetudo.


Objectiones solvuntur.

Objicies 1"

Quod consuetudo, ut legitima

tias confirmata.

ut fatetur Illmus. Villarroel. Major probatur

como ste, la
como en manera

pueblo,

cosa

sit,

debet esse saltem per duas judiciales senten-

Sed hujus confirmationis nullum est vestigium pro consuetudine in quaestione,

mayor partida de
de

costumbre,

I,

l,

ex lege 5,

si

tit. 2,

part. 1, Juris Hispani.c

tal

usaren diez veinte aos facer alguna

sabindolo

el

Seor

de

la

Tierra,

non

lo

SECCION TERCERA.

costumbre,

de homes

por bien, pueden

tenindolo

contradiciendo,

por

tiempo

en ste

si

Esso mismo seria cuando contra


querella, dijese que non

ei

;i

probatur

e::

facer,

non

habiendo

ella

gelas contralle.

valer, el judgador, ante quien acaeciese

L.

que contradijesen.

cum

'h consiietudine

ff.

de Legibus, ubi dicitur

primum quidem

Cum

de

illud exploran-

arbitror, an etiam contradictorio aliquando judicio consuetudo firniata sit.

Constit. Apostolici Ministerii Innocentii XIII, data 13 Maji 1723. Ibi:

mus

por

juicios

quien

de ambas partes judgase que era costumbr'e de todos en todo,

consuetudiue Provincie vel Civitatis confid re quis videtur,

dum

debe ser tenida guardada

concejeramente dos

costumbre en tiempo sobredicho alguno pusiese demanda

las razones de aquellos,

Eadem major

costumbre que debiese

tal contienda, oidas las razones

tal

la

dados

judgar,

y entendidos de

sabitlores

no cabiendo

fueren

907

Tertio ex

decernimuset declara-

uullura pro impedienda vel suspendenda executione suffragari posse privilegium contra-

rium... eque longcvum non usura, aut contrariam consuetudiuem, autpr^scriptionem, etiam

centenariam

immemorabilem,

vel

aut prescriptionis capax

consuetudinis

prefatae

nisi

sit

materia, et immemcrabilis probata et admissa a competente judice per tres seutentias confor-

mes, vel per uuicam quaj in judicatum transierit.

Ad

Lpez

communi Doctorum
ad primam probationem respondet; eam legem

objectionem negatur major


qui

(1),

modo

isto

Suarez

P.

illius legis

scilicet,
tali

ita

ut

quod

si

proceder, quando quis vult

requira+ur sententia

duplfex,

ad

non

legiti-

complendam, sed ad legitimitatis probationem.

consuetudiue

juris effectum sortiatur, sed

senteutias

ne

requiri,

revocabilis

sit

non ut plene
ex ordinatione

sit

et

intro-

virtute

dum

ex citata lege,

cabilis

prsescriptionem

duas pro

ait,

(2)

suum

et

Gregorium

apud

sententia

ex

probare consuetudiuem, ita ut

mitatem consuetudinis,
ducta, et

sententise duK non sunt consuetudini faventes, consuetudo sit revonondum tamen revcala. Facitque quod in eadem lege exprimitur,

faveat sententia dplex, consuetudo non

tantum

valida, sed

est

quod pro

debet manuteneri et custodiri

Sed

alia responsio continetur in ipsa lege ibi

sobredicho.

Nempe

Si en

ste

tiempo, et iterum en tiempo

ut legitima censeatur consuetudo, antequam decennii vel vicennii spatium

Ut tamen eo tempere exacto, legitima sit, id non requinumero competentes juxta varios arbitrandi modos, supposita

expleatur, requiritur dplex sententia.


ritur, sed actus extrajudiciales

materise capactate, et reliquis conditionibus. Et ad hanc legis explicationem acceder videtur

Burgos de Paz, apud Suarez


tempere convalescat

(3), dicens,

Et ad

requiri duplicem sententiam ut consuetudo minori

addens tamen etiam esse necossariam ut convalescat decennio vel vicen-

Accedit etiam Panormitanus, apud

nio.

vel

eumdem

n" 9.

replicara ibi ab eximio Doctore factam dic,

duplicem sententiam ante decennium

vicennium latam, esse posse justara, non prccsiippositive, sed complctive

quatenus ad

sententiam ferendam prsecedunt, aut pracedere possunt adminicula qucedam se solis insufidcientia

tam

ad abrogandam legem, quibus tamen accedente duplicis sententise solemnitate abroga-

esse

persuadetur. Inter adminicula vero illud

est potissimum,

si

expleto decennio, ad primos consuetudinis actus signa dederit voluutatis

legitimandi consuetudiuem

legem

vel legis expressam

judices nonobligent

(1)

Ibidem,

n. 3.

hsec signa

non tam solemnia

nondum

sint,

quam ad novam

revocationem requiruntur, satis esse possunt, ut per Epichejam

quodjudicium quodammodo solemnizatur per duplicem sententiam.

Gregor. Lpez, in Dict.

(2) Suarez, lib. 7


(3)

nam quamvis

Principis,

legem revocandi, aut

leg.,

Gloss. in verb. Fucrcndu'los.

de Legib. caiL II, n.

7.

PARTE

908

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Ad secundam probationem

dnm agitur

ex Jure Csesareo petitam

ibi

tantum

de consuetudinis firmitate, quid obtineat ia foro

nam

dicitur

explorandum

esse,

profecto id raultum valet

ad probationem.

Ad tertiam

cilii

non

ibi

est

sermo de quavis consuetudiae, sed de contrariante Decretis Con-

Tridentini, vel etiam aliis in ea Constitutione definitis

eque

nitas, ut legitima et praescripta sit consuetudo, sed utillius virtute

ibi requiritur

tanta solem-

impediatur aut suspendatur

Decretorum executio. (Jnde quamvis detur, extendi dispositionem illam Innocentii ad consue-

tudinem nostram de abstinentia, tantum infertur dictas probationes

requiri,

quando

Praelati

decernerent illius abrogatiouem, vel Juris communis executionem urgerent, non ut valere
desinat

quamdiu nullus

urget.

Objicies 2o Edicta Cruciatae praedictse consuetudini contraria.

Ad manum

est

publicatum

a Subdelgate Plateusi, 9 Aprilis 1721. Encargamos gravemente las conciencias todo el

Estado Eclesistico, para que se saque Bula de Lacticinios aparte.

advertimos, que no les

aprovecha en cuanto esto la Bula comn, por estar as declarado por Su Santidad, corrigiendo

y reprobando cualquiera opinin, que se hallase fundada en costumbre y que incurran culpa
mortal los que sin haber tomado Bula, comieren en los tiempos prohibidos tales manteni;

mientos vedados.

Confirmatur

ex Bulla ipsa vulgari, ubi dicitur

Por autoridad Apostlica suspendemos

todas y cualesquiera gracias, indulgencias, facultades semejantes y diferentes, concedidas por

Su Santidad,

6 con su autoridad, en todos los Reinos y Seoros de su Majestad, todas y

cualesquiera Iglesias, Monasterios, Hospitales y otros lugares pios. Universidades, Cofradas

y singulares personas.

Confirmatur 2 ex Litteris Commissarii Generalis Cruciatse apud Illmum. ViUarroel, ubi

relata concessione facta

prohibitis possint per

mus

facultates

mnibus Indiarum

30 annos vesci ovis

ut diebus Quadragesimse, et

incolis,

lacticiniisque, inquit

omnes vescendi carnibus, butyro

Confirmatur 3 quia licentia quee per

suis....

BuUam

ditur Laicis restricta est ad ova et lacticinia

et quae

Ad

objectionem

communem

per Bullam

illud

aliis in

et

anno

suspende-

etiam Indicam conce-

specialem,

usum etiam

Tria in Edicto continentur, quorum tamen

Non 1" nam verbum

Suspendimus

conceditur Clericis restricta ad dies

expriraat, videtur limitare licentiam alioquin generalera ad

in qusestione.

quomodolibet concessas.

Cruciatse

Hebdomadam Majorem

Quadragesimales prseter

quamvis

id

non

sagiminis.

nuUum

obstat consuetudini

encargamos gravemente la conciencia, non inducit

per se obligationem, sed est tantum admonitio ponderosa, ut consideres an in conscientia obli-

gatus

mum
cum

sis.

est,

Non 2" y advertimos : ibi enim tantum advertitur seu declaratur quod verissiBullam Cruciatae communem non prodesse Clericis ad lacticiniorum esum vel usum,
:

excipiantur expresse in illius textu aut tenore

in opinione, aut opinio in consuetudine fundata,

munem

prodesse Clericis ad lacticinia.

qua

meritoque reprobatur qusevis consuetudo


illud afiirmetur, videlicet

Hoc tamen minime intendimus

Bullam com-

in prsesenti.

Non 3"

y que incurran en culpa mortal : hoc enim ab mnibus intelligendum, nisi alio quam
communis BuUae titulo excusentur, ut fit in casu nostro. P. Avendao quoddam affert, relato
Platensi simile, quo subdelegatus Limensis declaravit transgressionem abstinentiae a sagina
esse peiccatum

lethale,

sub Excommunicatione injungens confessariis, ut id pcenitentibus

denuntiarent. Addit tamen in Peruvio prsedictum


sine Bulla

apud viros doctos

usum

pro licito habitum nihilominus esse

et conscientiosos, etiam post declara tionem.

Primse confirmationis verba sunt, ut ex eorum tenore patet, non Ponticis sed Commis-

sarii Generalis Cruciatae

et

quod

illis

non revocentur nec suspendantur facultates jure con-

SECCION TERCERA.
suetudinario munitse, teuet
c. 2) et

cum communi

sententia

Mendo {BuU.

quod hujusmodi facultates revocari debeat per

suetudine

illa

ex cap. 2 de constitut. 6, ubi dicitur: Licet

909
S. Criic. Eliic. disput. 29,

aut similia verba

Romauus

Non

obstante con'

Pontifex (qui jura omnia

in scrinio pectoris sui censetur habere) Constitutionem edendo posteriorem, priorem,

quamvis

de ipsa mentionem non faciat, revocare noscatur; quia tamen specialiura locorum et persona-

rum singularum

consuetiidines et statuta (cum sint facti et in facto coasist;mt)pssit probabili-

ter ignorare, ipsis,

dum tamen

expresse caveatur ipsa),

non derogat consuetudini

mxime cum hoc


et necessitate

Ad

licet

>

Si vero Pontificia Constitutio

nec Decretum Commissarii, quod

speciali,

illius

virtute fertur

feratur generaliter pro Regis Catholici ditiouibus, non attentis consuetudifle

locorum specialibus.

Coufirmationem suspensio

2""

exprimit.

sint rationabilia, per Constitutionem a se uoviter editara (nisi

non intelligitur in aliquo derogare.

Nec propterea

non

illa

earet efFectu,

cum

afficit

consuetudines rite prsescriptas, quas non

afScere possit concessiones et facultates alias.

Paulina concessio de laeticiniis jam expirasset, potuit a suspendenle respici,

Et

forte esset

si

prorogata vel alia similis concessa denuo.

Ad

3" Confirmationem

Licentia restricta posterior limitat priorem, quando ex verbis

non quando praisumitur

vel ex adjunctis, aut signis ostendit Princeps revocandi voluntatem,

ignorata licentias prsecedentis amplitudo et necessitas, ciborum inopia, vel gracilitas, quae in
Provinciis Indiarum fuisse videtur occasio introducende consuetiidinis, et passim est causa,

ut Prselati dispensent in carnium etiam abstinentia.


<

Objicies 3o. Si licet uti larido pro condimento, etiam pro obsonio liceret. Kesp.

Negatur

sequela, q,uia laridum pro accessorio condimento et pro obsonio substantialiter difTerunt, sin

minus physice, moraliter

saltera

ut de vino et musto, de raassa et de pane cocto,

et gelu dici solet a Theologis in Tractatu de Sacramentis.

de aqua

Nec consuetudo vescentibus

pro

obsonio suffragatur. Hinc in Litteris Nuntii Lisbonensis, de quibus P. Mrquez agit, sagi-

minis usus dura approbatur, cavetur ne sumatur pro obsonio.

Objicies 4"

Quod

et timorati,

Ecclesiastici docti

dent de Bulla lacticiniorum. Hoc autem non


solus quera

sciara,

Obispos (como yo

lo

fieret,

quos inter lUmus. Villarroel,

si alias liceret

BuUara ad talem usum adhibuit, Illmus.

sibi provi-

usus. Respondet ipse,

Villarroel

qui

Aunque algunos

he hecho) tomaren sta nueva Bula, y sera bien que todos la tomasen,
;
no por eso queda la costumbre abrogada
pues tan

pues salen de opiniones tan poca costa


pocos no pueden prevalecer contra tantos

y costumbre honesta y bastantemente prescrita no


la pueden abrogar tan pocos. Consiguientemente digo que el que usa de ella en una predicacin, puede no usarla en otra, pues usaraos de los privilegios, cuando gustamos
y siendo
;

personales,

como

lo es ste, los

renunciamos, cuando queremos. Praeterea Bulla prsedicta a


quocumque sumitur non inutiliter propter meritura concurrendi ad sacri belli sumptus per

eleemosynam, quae erogatur

et propter

nota, hujusmodi Bullse expeditionem

indulgentiarum BuUae addictarum lucrura. Tandera

non nocere

licentiae alias habitse ex illius quippe tenore,


quera habes apud citatura Mendo, constat expediri pro Patriarchi3, etc. a quien est prohibido
comer huevos : non pro iis quibus aliqua praecedente causa vel titulo concessura est vel
:

permissum.

(Fasti novi Orbis, pag. 143, et seq.)


1863. Ultimamente en ste ao public su obra llamada Instrucciones Catlicas
y Becuerdo
de las obligaciones del Cristiano el Seor D. D. Jos Chica, Penitenciario de la Santa Iglesia

Catedral de Quito y Doctor insigne en Derecho Cannico


y Sagrada Teologa. Al hablar pues
delindultode huevos y lacticinios en Amrica dice as: De estos lacticinios en algunas
regiones, como en nuestra Repblica del Ecuador, es lcito usarlos por una costumbre inmemorial, y por necesidad.

PARTE

910

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Estos son los Documentos, que se han encontrado para probar la costumbre de Lacticinios

en Amrica, entre los cuales descuella el testimonio comprobante

Mrquez

Escritores Americanos, Villarroel, Avendao,

de los cuatro insignes

y Morelli, estos tres de la

Compaa

de Jess, y aqijl Obispo sabio y venerando de Chile. Cuya


sabiamente explicada, y por haber salido de Varones tan religiosos y timoratos, no deja nada
que desear para tranquilizar las conciencias de los Fieles Americanos. Acaso pudiera parecer
doctrina por hallarse tan slida y

que hemos sido demasiado


se trata de probar

un hecho, hemos creido

ser al

menos muy

para que as conste que trataron de la

los testigos,

las obras

prolijos en copiar el texto de

misma

cun antigua

aclarar, se pesen sus razones, y se vea

de estos autores

til citar las

mismas

cuestin, que nos

pero

como

palabras de

hemos propuesto

en Amrica la costumbre de comer

es

lacticinios.

ARTICULO

II

DE LA COSTUMBRE, QUE HAY EN AMRICA DE QUE LOS OBISPOS CONCEDAN


LICENCIA DE CELEBRAR EN OR.A.TORIOS DOMESTICOS.

Para

mejor inteligencia de sta cuestin, propondremos

la

ste puesto el derecho


ticos

comn

1'^

qu

es lo

que dispone en

Bula de Cruzada en cuanto Oratorios Doms-

2 qu concede la

3 en qu fundamentos se apoya la costumbre, que hay en Amrica, de que los Obispos

den licencia para celebrar en dichos Oratorios.

comenzando por

lo

en sta materia dispone

primero
el

nada encontramos ms propsito para saber que es

derecho comn, que la siguiente Encclica de Benedicto

que

lo

XIV

los

Obispos de Polonia.

Benedictus Papa XIV.


Venerabilis Frater, salutem et Apostolicam benedictionem.

Magno cum animi

Nostri dolore a Nobis intellectum est nonnullas in Dicecesibus vestris

controversias ac molesta dissidia propter Oratoria privata insurrexisse

cum omnis
et in

per vos cura ac diligentia adhibita fuerit, non

modo

quibus prsecidendis

optato fine frustrati

aliorum ofFensionera incurreritis, vobisque eam acquisiveritis reprehensionem

quasi nimio rigore adhibendo

Sedem

modum

certas vobis regulse indicentur,

excedatis

optari proinde a vobis, ut per hanc

ad quarum normam sublatis abusibus,

Privilegium exerceri debeat; idque ad

eum

finem, ut,

cum

sitis,

et

sed

notam,

Sanctam

privati Oratorii

Ordinationes vestrse Pontificia

omni malevolorura censura immunes evadant,


verum majus semper eisdem honoris atque sestimationis pondus accedat. Licet autem vestrse
hujuscemodi petitioni satisfacere facillime potuissemus, illos vobis libros indicando, tam in
quibus de hujusmodi materia doctrina traditur, Prsedecessorum Nostrorum Eomanorum Ponauctoritate nostra munitse fuerint, non solum ab

quam

tificum Decretis conformis,

alios etiam,

quorum

Scriptores,

dum

de privatis Oratoriis

agunt, ea Sanctae Sedis Decreta vel dissimulant vel ignorant, quse assertionibus eorum omnino

opponuntur

Nihilominns,

cum Nos

Venerabiles Personas Vestras prsecipuo ac speciali affectu

prosequamur, per Encyclicam hanc Epistolam nostram, qua

dem Decessorum
quidem,

nostrorum,

praeter obedientiam,

tum nostram hac

super re

fieri

eorum-

poterit brevitate, tura

mentem sensusque aperiemus

quibus

quse eisdem debetur, ratione auctoritatis, a qua, yelut a fonte

dimanant, aliud etiam nescio quid majoris ponderis inest, materise ipsius nomine, quse eorum

objectum

est,

quseque in qusestione versatur

cum omnis hujusmodi res ab Apostolicis PriviSummis Pontificibus reservata est, cumque

legiis dependeat, quorum explicatio privativo jure

eadem prsecipuam normara desuraere debeat

ex intentione illius, a que concessio facta est, cujus

9H

SECCION TERCERA.
sensus concedenti semper,

dum

quam

alii cuilibet,

notior esse debet; adeo ut quidquid a'vobis secun-

quae in Encyclica hac Epstola nostra continentur, ordinabitur et statuetur, id pro

ea,

exequendis Suramorura Pontificum Prsescriptis prajstitum esse dicendum sit; cujus rei gratia
Apostolicorum Delegatorum qualitatem et auctoritatem Fraternitatibus Vestris additam esse

censendum

quam

est;

etiam, quatenus opus

sit.

Nos ipsarum prsesentium Litterarum

tenore,

vobis, ad hujusmodi eifectum, concedimus et impertimur.


1. Nihil sane expositum Nobis est, quod ad ea pertineat Sacella, quze in Episcopalibus

Palatiis vestris habetis, pro Missa, vel per vos vel per alios celebranda, aliave

Functione, que oiBcii ac dignitatis vestrse propria


perfacile esset, nisi hoc a proposito nostro

sit,

alienum

obeunda

foret.

quapiam sacra

de quibus late disserere Nobis

Quare dno tantummodo vetusta Sacel-

indicaviruus, quse Episcopi in .proprio Episcopio a publicis Ecclesiis distincta

lorum exempla

ac separata habebant, in quibus

Sanctum Missse Sacrificium celebrabant. Horura primum

Sacellum est Sancti Cassii Episcopi Narniensis, de quo

S.

Gregorius (in Hornilla 37, super

Evaugelia) narrat, quod, licet gravi morbo opprimeretur, in Oratorio Episcopii sui Missas

tam ut propriae quam ut eorum, qui illum visitatum adveniebant, devotioni satisfaceret.
Alterum exemplum est S. Joannis Eleeraosyuarii, Episcopi Alesandrini, qui, sicut in Actis
fecit,

ipsius a Leontio scriptis deprehenditur, illos coarguens, qui,

bant,

quum

habebat

eamdem celebrandam

Missa uondum peracta, discede-

in publicara Ecclesiara se conferebat, dicere in

more
Ego propter vos descendo in Sauctam Ecclesiam, nam poteram mibimet facer
Episcopio.
Prsedictum exemplum legere est apud Thomassinum, de veteri ac nova
ipse ad

Missas in

num.

Ecclesics disciplina, part. 1, lib. 2, cap. 93,


inscripto, cap.

6.

Alia exempla in opere de Oratoriis privatis

C collecta i'eperiuntur (quod opus novissime a Joanne Baptista Gattico, Cannico

Lateranensi, Eomse in lucem editum est), per quse Episcoporum jus circa Sacella in propriis

Episcopalibus Palatiis habenda validis fundamentis innixum comprobatur.


2. Huic quidem juri Sacrum Tridentinum Concilium nulla ratione derogavit; quippe quod
tantummodo Sess. 22 de observandis, et evitandis in celebratione Missce, propter multa, quae
parum decenter fieri identidem contingebat, Episcopis preecepit, ne Sscularibus ac Kegulari-

bus Missam celebrare permitterent privatis in Domibus, et extra Ecclesias aut Oratoria publica,
quse Divino cultui destinata essent
sunt, rationem habet,

quum

quod nuUam cum Cappellis, quse

hsec sub privatarum

in Episcopalibus Palatiis

domorum nomine nunquam

censeri possint.

Id pluries a Cougregatione Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cafdinaliura, ejusdem


Concilii Tridentini Interpretum, in aliquot

declaratum

est,

quas Nos

in nostro

et seq. (Latinee Edit. Patav.)

ejusdem Resolutionibus, validis rationibus innixis

de Sacrificio

Missw Tractatu

Nos enim, tune etiam cum

in

retulimus, Sect. 2, 45
minoribus constituti, opus aliquod

inscriberemus, illud pra3cipue Nobis gloriosum duximus, ut nulla in parte a Romanae Curise

Tribunalium Sententiis recederemus, quibus ut plurimum a

Pontificiis Oraculis auctoritatis

robur accedit.
3. Illud tantummodo de hujusmodi Episcoporum Privilegio dici poterat, quod cum idem
ad Sacella, quae in Episcopiis sita sunt, restriugevetur, nullo modo Episcopis favere poterat,

tum cum iidem


haberent

adeo

sias se conferre

domos versarentur, cum visitatiouem obiret, sive cum iter


Missam celebrare vel eidem interesse vellent, ad publicas Ecclecogerentur, vel a locorum Ordinariis veniam petere, ut sibi liceret, vel Missam
extra proprias

ut,

cum

vel

eamdem celebrare, in illa habitatione in qua forte


mem. Prsedecessor Noster Bonifacius Papa VIII in

celebrari lacere vel ipsi

diversarentur.

4. Verura reeol.

Decretali sua

niam Episcopi, de
causa

Missam

Privilegiis, in sexto,

male factum reputans, Episcopos

sine

Qtto-

rationabili

quotidie non celebrare, aut eidem non iuterosse, eisdem concessit, ut tiam

4a

PARTE

912

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

extra propriam Dioecesim Altari portatili seu viatico uterentur

<

Praesenti Constitutione indul-

gemus iisdem, ut Altare possint habere viaticum, et in eo celebrare aut facer celebrari, ubicumquc absque interdicti transgressione illis permittitur celebrare vel audire Divina.
Dignum animadversione verbum est ubicumque, quod quidem procul dubio loca etiam, quse
extra Dioecesim sita sunt, comprehendit.

5. Prsecipuam etiam animadversionem dictae Congregationis Concilii Eesolutiones meren-

cum

tur,

cesim

ad QuEsitum eidem propositum,

est,

teaeatur

videlicet Episcopus, qui extra propriam Dioe-

viatici,

minime eum

alioqui frustratorium Bonifacii

quoniam

fuisset;

uum

ad utendum Privilegio Altaris

modum mox

illius

teneri respondit

petera ejus re veniam ab Episcopo locali

Jus

Pontificis tate antiquura

dicetur, a Concilio Tridentino postea

derogatum

num

ullum attulissent;

cum tam

quam

in Concilio,

juribus
tatis

illis

VIH

Episcopis

Decretum, de quo pariter mox

nihil pariter Privilegio

in citato Decreto, sublata

licentiam in privatis domibus

aliis

cum eidem Congre-

Privilegio per Bonifacium

concesso vel Tridentinum Concilium vel Pontificis Pauli


dicetur, prsejtidiciura

Privilegium

quemadsecundum quod Episcopi

fuit,

facultatem concedebant Missam in privatis domibus celebrandi. Sirailiter,


gationi alterum Qusesitum propositum fuisset:

VIH

in suo vigore prestabat, cui,

illi

detractum fuisse respondit;

quidem Episcopis

Missam celebrandi conceder

facultas

fuerit,

qua

verum neququam
queque eorumdem digni-

possent,

expoliati remanserint, quse proprias personas respiciunt,

atque characteris propria sunt. Prsedictse Resolutiones a Nobis referuntur in nostro

Tractatu de Sacrificio Missce (Lat. edit. Patav.) Sect.

mem.

2,

42

necnon in Commentariis bon.

Cardinalis Petra ad Constitutiones Apostlicas, tom. 4 super Constitutione 2 rbani V,

num. 15 et seq.; et a Gattico in recenti ejusdem Tractatu de Oratoriis domesticis, in tit. de


vsu Altaris por tatilis, cap. 12, num. 1 et seq.
6. Tam verum est, quam quod verissimura, nullam rera majus prsejudicium privilegiis

quam abusum eorumdem

afferre,

quod quidem

satis

superque pro vero comprobatum

etiam in casu hujus privilegii Altaris Portatilis, quod concessum Episcopis

est, et

fuit,

quod post

Concilium Tridentinum ac Paulinum Decretum illsesum remansit. Certjs indiciis compertum


fuit

quosdam Episcopos eodem abuti, qui, vel iutra Dioecesim ad Laicorum so domos confereiis, vel ipsi Missam celebrant vel, ut ibidem plures celebrarentur Missa?, facie-

bant, atque in

bant, idque nulla necessitate urgente, sed ad


ostentarent, vel ut

Laicorum

eum tantum

finem, vel ut proprium Privilegium

Cum

petitioni satisfaccrent.

hujusce inconvenientis notitia ad

Congregationem pervenisset, non praetermisit hujusmodi excessum prohibere, ejusabusus


corrigendi curam Archiepiscopis committere, si quando factum in locis eorum
demque
Concilii

jurisdictioni subjectis contigisset. In


dictc, lib.

malum

48 Decretorum,

fol.

codicibus Actorum, seu Eegestis Congregationis prse-

471, Resolutiones ipsae referuntur. Quia tamen niliilominus

fuit,
tis

Papa XI,

invalescebat, a felicis recordationis Prsedecessore nostro Clemente

cembris 1703, sequens Decretum publicatum

nimirum

Episcopi

Laicorum Domibus

fuit, in

die 15

De-

quo, postquam inconveniens expositum

etiam in aliena Dicesi extra

erigi faciunt Altare, ibique per

Domum proprine
unum

vivificam Cbristi Hostiam immolant, ad reraedium gradus

habitatiouis in priva-

aut per plures e suis Capellanis

fit

Ad abusus hujusmodi

elimi-

nandos, etc. Sanctissimus Dominus Noster, etc. expresse declarat, Episcopis, et his majoribus
Praelatis,

etiam Cardinalatus honore fulgentibus, eque sub pra?textu Privilegii clausi in cor-

pore Juris, eque alio quocumque titulo,


in

domibus

uUo modo

Laicis, etiam in propria DioBcesi,

quod

licere extra

domum

proprise habitationis

fortius iutelligitur in aliena, etiamsi Dioe-

cesani consensus adhiberetur, erigere Altare, ibique sacrosanctum Missse Sacricium celebrare
si ve

celebrari facer.

SECCION TERCERA.

913

7. MagnihujusPontificismenti illetantummodo fiis in hoc propositus fuit, ut abusus


toUerentur, numquam autem ut recto Frivilegii usui quidquam detraheretur. Et quia relata

verba prohibitira, utpote nimis ampia et effraenata, impiam praebere ansam poterant

tum cum

mandi, non licereEpiscopisuti Privilegio Altaris Portatilis,

afiBr-

vel Dicecesim visitant,

vel iter faciunt, aut alia justa de causa extra residentiam sunt, atque in

Laicorum Domibus

morantur, illato de hujusmodi re sernaone in Congregationibus, quse sub Innocentio XIII,

mediato Clementis ejusdem Successore,

liabitse fuerunt,

Declaratio eret, qute postea inserta fuit in ejusdem


tolici Ministerii,
ticse

quam mox

ut ea,

est,

subjicimus,

Innocentii Litteris incipientibus

Apos-

quas idem Pontifex pro constituendo in Hispaniarum Regnis bono Ecclesias-

disciplina regimine condidit, quasque etiam ejusdem Successor Benedictus XIII in forma

mnibus

specifica confirmavit, et ut in

ConcilRomani a

XV, Cap

III, in

licere Episcopis extra

cum

propriae habitationis

Sacrosanctum Missae Sacrificium celebrare


genda non

sit

Appendice

quo quidem Concilio Nos quoque ad Sacrorum Canonum

in prsedicto Decreto (de

domum

in

ipsam vero Declarationem inter ejusdem Concilii

interpretationem adhibiti fuimus. Declarationis

Declaramus, quod,

norma haberentur,

locis pro regula ac

se celebrati voluit insertas

Decreta retulit, Tit.

quarum

opportunum factu judicatum

tentes, a Secretis fuimus,

im-

nos tune in minoribus exis-

verba Nos etiam hic libenter apponimus

XI sermo

Clementis
in

statuatur,

est),

non

domibus Laicis erigere Altare, ibique

sive celebrari facer;

hujusmodi prohib tio

intelli-

de domibus, etiam Laicis, in quibus ipsi Episcopi forte occasione visitationis vel

itineris hospitio excipiantur

ut nec etiam quando Episcopi in casibus a jure permissis vel de

speciali Sedis Apostolicse licentia,

idcirco faciant in aliena


erectio Altaris

absentes a

domo per modum

ad effectum

domo propria

similis habitationis

prsedictse celebrationis,

moram

ordinariae habitationis,

his

enim casibus

licita iis erit

non secus ac in domo propriae ordinarias

habitationis.

8. Optimum factu judicavimus in Encyclicahac Epstola Nostra exponere Vobis haec, quae
ad Fraternitates vestras prsecipue pertinent, nimirum quantum Vobis coucessum est quoad
Sacella seu Cappellas, quae in Episcopalibus Palatiis vestris sunt;

domibus et extra vestram Dicecesim facer permissum


Privilegiorum indicavimus, necnon

mus

tum ut Vos discrimen

est

quantum item Vobis

inalienis

causas etiam coacessionum ac

eorumdem abusus, atque abusuum

prohibitiones apposul-

agnoscatis, quod intercedit inter Cappellas Episcopalium .ldium

commodo

vestrarum, per quas non minus spirituali consolationi et


vestrse decori providetur, et privata Oratoria in

Domibus Laicorum,

vestro,

quam

dignitatis

sive intra sive extra Dice-

cesim vestram, in quibus aliquando Vobis, pro prsecipuo fine hujusmodi commodi et consolationis vestrse. Privilegio Altaris erigendi, ac celebrandi vel

vero etiam ne forte,

cum Vos

invigilare debeatis, redargutioni


corrigitis, interim vestrse

celebrari

faciendi,

utilicet;tum

contra abusus privatorum Oratoriorum in domibus Laicorum


illi

obnoxii

sitis,

quod alenos in aliorum domo defectus

dum

domi, atque impropria agendi ratione excessus adhibeatis. Ideoque

ad privatorum Oratoriorum propositum, quse in Domibus Laicorum sunt,' gradum facientes,


aliqua prsemittemus.

9.

Primum quidem

pere repetendum esse

est,

privatorum Oratoriorum in dictis Domibus usum ab antiquo tem-

cum

constet Apostlos Sacra Mysteria privatis.in domibus celebrasse,

eumque morem persecutionum lempore servatum fuisse, quemadmodum Christianus Lupus


suis Notis ad Caones Trullanos apposite aniraadvertit. Alterum autem privata Oratoria
domibus Laicorum, subsequentibus etiam

cum

in

sseculis fuisse,

Sacramentarlo Gallicano, quod Mabillonius, tom.

cum
1

persecu tienes

Muscei

Italici

jam

cessassent

impressum

CoUecta legatur, quse recitanda erat in Missa, quse celebratur in domo cujuslibet

TOM.

I.

ia
in

edidit,

nec ad

lU

913

PARTE

bis

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

hujusmodi quidem assumptum


de Sacrificio MissB,

alise

Nos

probationes, quas

deficiunt

in

Tractatu nostro

10, cura cura colligere studuimus. Tertiiim porro est, de


hujusmodi Oratoriis privatis iu domibus Laicorum, seu potius facultatibus Missam

tollendis

sect.

1,

in ipsis celebrandi, pluries cogitatum esse. Nihil de Justiniani Novella

58 dicemus,

in

qua

ne in domesticis Oratoriis celebraretur, lege interdixit, tautummodo permittens, ut in eisdem


oraretur
afferens,

pra^terea de

nihil

NovelUs 4

et 15

Leonis Sapientis, qui prohibitionem sustulit,

adeo tune privata Oratoria multiplicata

quibus Missse celebrarentur, ut

ftiisse, in

non solum optimates, sed mediocris etiam conditionis homines, in suis domibus eadem haberent.

Quod vero
indicasse,

spectat

atl

ea

monumenta,

quse prxima temporibus nostris sunt, satis erit illa

in dicto Tractatu de Sacrificio Missce, loco superius citato, a

quse

Nobis allata

fuerunt.

10. Quartum, quod licet fere semper in Laicorum domibus privatorum Oratoriorum usus
habitus fuerit, in quibus Missa celebrabatur
fuit

Ad quam concedendam

semper tamen Episcoporum licentia necessaria

valde fciles plerumque erant

ipsi

Missarum solemnia non

ubique, sed in locis ab Episcopo consecratis, vel, ubi ipse permiserit, celebranda censemus.

Verba sunt can. Missarum de consecrat.


factum

est,

dist. 1.

Heec autem facilitas, propter

quam interdum

ut Oratoria domestica, licet frustra, prohiberentur, multo magis in usu fuit in

Ecclesia Orientali, ob id potissimum, quod in Ecclesiis Grsecorum non nisi unicum Altare erat,
et

postquam una super ipso Missa celebrata

poterat.

Balsamon

esset, altera per

Commentariis ad Caones Trullanos

in

eumdem diem
testatur,

impertita ab Episcopo censebatur Sacerdoti licentia celebrandi


Oratoriis, quoties super

11.
cilio

Mappis ab Episcopo consecratis

Postremum autem, quod dicimus

illud est.

Tridentino hac de re hbitos (quod Concilium

celebrari

Missam

in privatis

Cardinalem Pallavicinum conscripta


observandis

et

lib.

Laicorum

celebraret.

Quum post

varios sermones in Sacro Con-

tam magna cum

Polonici Regni gloria,

tanto plausu acceptatum fuit opera Cardinalis Osii, et Nuntii Commendonii, in

ventu habitu coram Eege Sigismundo Augusto,

minime

quod sine ulla formula

quemadmodum

magno Con-

in ipsius Concilii Historia per

24, cap. 13, videre est) in sess. 22, in Decreto de

evitandis in celehratione Missce, sequenti

modo statutum ordinatum

fuerit

Nev patiantur (de Episcopis sermo est), privatis in domibus, atque omnino extra Ecclesiam,
et ad Divinum tantum cultum dedicata Oratoria, ab iisdem Ordinariis designanda et visitanda,
sanctum hoc Sacrificium a Sacularibus aut Regularibus quibuscumque peragi, cum adjecta

derogatione cuilibet privilegio, exemptioni et consuetudini, non

exemptionibus, appellahonibus ac consuetudinibtis quibuscumque

amplius Episcopis facultas

sit

concedendi

causa in iisdem Missam celebrandi

cum

Oratoriis privatis, ueutiquam stare possit


id permittere debeant

ohstantibus privilegiis,
ex eo factura esse, ut non

usum Oratoriorum privatorum


licentia, quae

cum

ab

in

domibus Laicorum

ipsis daretur celebrandi

Missam

in

prsecepto a Concilio eisdem ipsis imposito, ne

ac proinde praedictum jus ad Sanctam

Sedem devolutum

fuisse,

quo-

niam circumstantise temporum, et Oratoriorum privatorum in Laicorum domibus dilatatio


minime permittebant, ut eadem prorsus abolerentur. Atque hujusmodi semper fuit Conciliaris
Textus intelligentia,
etiam a

fel.

quam

tradidit Congregatio Concilii, privativa

record. Prsedecessore nostro Paulo

omnes Episcopos

expedita, approbata fuit; quse

ejusdem interpres ; quaeque

Papa V,
quidem Epstola tum apud

in Epstola Encyclica

anno 1515, ad

varios Auctores,

tura etiam in citato Tractatu nostro de Sacrificio Missce, sect. 2, 42, impressa reperitur. Et
in ea

quidem

alia

qusecumque verborura Concilii intelligentia reprobatur, multaque de irreve-

rentia erga Missse Sacrificium diTuntur, cui nimia Episcoporum facilitas in concedenda licentia
sine ulla limitatione aut cautela, non

parum fomenti

prsebebat.

Denique

in

eadem

ita conclu-

SECCION TERCERA.
ditur

914

Facultatem hujusmodi licentias dandi, ipsius Concilii Decreto, unicuique ademptam

esse, solique

Beatissimo

Pontifici esse reservatam.

Romano

Apostolicse
12. Postquam Jus coacedendi Oratoria in privatis laicorum doraibus Sedi
adhibitura
sit
pro
recto
ejusdem
diligentise
curse
ac
quantum
vis
potest,
reservatutn fuit, dici

moderamine. Qua de re in Archivo Congregationis Concilii, cujus olim Secretarii munus Nos
ipsi, antequam ad majores Dignitates ascenderemus, plures per annos gessimus, authentica

documenta reperiuntur. Hsec tndem pro lege statuta fuerunt, quemadmodum ex formulis
Litterarum in forma Brevis, quae conceduntur, colligere licet Oratorium scilicet parietibus,
:

per quos ab mnibus

vel ab Episcopo, vel ab

num

domesticis usibu3 segregetur, extructum esse deber

aliis

decens et apte corapositum

desit; ut Episcopus

sit,

num

Missa in Oratorio celebretur

dummodo

eodem

aliquid eorum, quae necessaria sunt, in

qui celebrandi Missara licentiam impertiatur, et quod licentia hujus-

neo plures in die, sed nica tantum


quod hac Missa celebretur a Sacerdote vel Saeculari vel Re-

rationabile illius arbitrium perduret

modi secundum
gulan,

et

sit,

idem prius

suas delegaverit, visitandum esse, inspiciendi gratia,

alio, cui ipse vices

et

Ssecularis ab Episcopo approbatus

sit,

Regularis autem licentiam habeat a

suo Regulari Superiore; ne Missa celebrad possit aiebus solemnibus Paschatis Resurrectionis,
Pentecosts, Nativitatis Domini Nostri Jesu Christi, et aliis solemnioribus diebus, quos nter

etiam enumerantur dies Epiphaniae et Ascensionis Domini, Annunciationis et Assuraptionis


Beatse Marise Virginis, Omnium Saactorum, necnon Sanctorura Apostolorum Petri et Pauli,
ac Titularis Ecclesiae

Loci.

Exprimuutur personse, quarum praesentia necessaria

privato Oratorio Missa celebrari posit

alia

item, quae,

dum

celebratur, eidem interesse possunt, et Ecclesiastico prsecepto satisfacere

omniasine Parochialium jurium prsejudicio

fieri

est,

ut in

supradictis prsesentibus Missa

denique declaratur,

deber.

13. Atque hsec sunt, quse in consuetis privatorum Oratoriorum Brevibus continentur.
Qusedam vero alia expedir contingit Brevia, quae extraordinaria sunt; ut quum, exempli
gratia, justis

cuipiam de causis concessio

fit,

ut secundam Missam celebrari facer possit, vel,

ut eadem aliquanto citius, aut aliquanto serius eo temporis limite seu termino celebretur, qui
in Rubricis praefixus est; vel

dum

etiam in diebus exceptis

et alia hujusmodi.

tam circa Brevia privatorum Oratoriorum prioris speciei,

super mnibus controversiae exortse sint

quam

Cum

autem

inter-

circa alia ac generatim

Apostlica Sedes per hujusmodi occasiones oppor-

tunis rationibus super hoc providere non praetermisit.

14. In Ordinariis Brevibus, ut plurimum duobus conjugibus licentia conceditur faciendi

tum

iisdem

ipsis in

eadem

ut in privato Oratorio Missa celebretur; exprimiturque, ut Missa celebrari possit


prsesentibus,

tum eorum

domo habitationem

filiis,

habent.

consanguineis atque affinibus, qui una

Numquam

exorta difficultas est, an,

intersunt, si cousanguinei et afiBnes, qui in

cum

cum

aut Vir aut xor Missae

eadem domo habitant, praesentes


tanquam tutum, ac Brevis

Ecclesiastico praecepto diebus Festis satisfaciaut; id

rens habitum est.

Summa autem

difficultatis eo

semper

rediit,

pariter adsint,
Litterae cohae-

ut dispiceretur, num,

cum

neuter conjugum adsit, sed unus ex consanguineis aut afBnibus in eadem

domo habitantibus,
posset 60 jubente in privato Oratorio Missa celebrari; et num alii, qui in domo illa habitant,
consanguinei et afBnes, eamdem audientes Festo die, Ecclesiastico prsecepto audiendi Missam
satisfaciant. In hoc autem divisae de more Auctorum opiniones erant; verum cum hujusce
difficultatis punctum in Congregatione Concilii, die 3 Decembris 1740, in causa, cujus inscriptio erat

Oratorio
8i

Marsicen. Oratori, propositum ac discussum esset

Missam

celebrari, nisi Indultariorura pransentia

dicatur, Viri vel xoris, ad quos Breve directura erat,

num Concilii, anni 1740,

ad pag, 89, et seq. videra

est.

decisura fuit, non posse in privato

ibidem haberetur

quemadmodum

quod idem

in tom. 9

est, ac

Eesolutio-

PARTE

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

15. Cum autem Decreti hujusce facta Nobis relatio esset, idem per Nos sub die 7 Januarii
1741 confirmatum fuit ac praeterea demandatiira ut in hujusmodi Brevibus, in quibus certis
;

quibusdam ac determinatis personis concessio


brar! facer possint, quae Missa pro

filiis,

unicam

quarum

facit

unam

Missam

in privato Oratorio

cele-

dictara Missam, vobis

vero celebrar! facer audeant.


sine

ut

Volumus autem, quod nati, ac consanguinei et afiBnes


quidem praseutibus, audire tantummodo, nunquam
Ut autem quae Indultariae person;e sint, facile agnosci posset,

gratia, subjecta clausula adjuugatur


praedicti

fit,

consaaguineis et affinibus valeat, raajoris clavitatis

praesentia Missa celebran non potest, eque, qui

adjunximus, ut pro Indultariis personis

Brevis nominatae forent,

cum ad easdem

illse

eamdem

audit, praecepto satis-

haberentur, quae in fronte seu inscriptione

ipsas Breve dirigatur.

16. Nos ab hujusmodi norma minime recedimus

verum, quia aliqua interdum in corpore

Brevis persona nominatur, qua prsesente conceditur, ut Missa celebrar! possit, et quod
affines,

consanguinei vel familiares

eamdem

persona in fronte Brevis minime nominetur

ut possit in privato Oratorio Missa celebrar!,


in fronte seu inscriptione Brevis

earum personarum
privato Oratorio

hinc

dum

est,

quod, firma semper ea regula manente,

aliqua ex Indultariis personis assistit, quae

nominatur; dicimus, posse Missam celebran, etiamsi nuUa

praesens adsit, quae in fronte seu inscriptione Brevis nominatur,

illa praesens sit, cui in

alii

aiidientes, praecepto satisfaciant, etiamsi praedicla

dummodo

Brevis corpore norainatim et expresse facultas tribuitur, ut possit in

tum cum

ipsa adsistat, facer ut Missa elebretur.

17. Atque ut res exemplo magis pateat : Datur Viro et Uxori facultas faciendi, ut in
privato Oratorio Missa celebretur, atque ad hos Breve dirigitur. Hic autem Vir superstitem

habet Matrem

hsec vero in fronte seu inscriptione Brevis

Brevis corpore dicatur, quod ipsa queque Mater

minime nominatur verum cum


;

eamdem Missam

in

celebrar! facer possit et

valeat; id sufficiens est, ut sola Matris praesentia adhibita, Missa in Oratorio celebrari possit,

etiamsi Mater in fronte seu inscriptione Brevis nominata non sit. Quae hactenus dicta sunt, in
hujusmodi generis Brevibus indicantur verum curae Nobis erit, ut in posterum felicius etiam
;

et sine

uUa

confusione exprimantur.

18. In consuetis sive Ordinariis Brevibus solemnes, quemadmodum dictum est, dies
excipiuntur, quos inter Natalis Christi Domini dies recensetur, in quo tres a quolibet Sacerdote Missae celebrantur. Interdum illi, qui privati Oratorii Breve habet, extraordinarium Breve
conceditur, in quo eidem, valetudinis causa,
mittitur,

Cum

Missam domi audire diebus etiam

autem in hujusmodi Brevibus de nica tantum Missa sermo

sit,

exceptis per-

orta dificultas

num possent die Natalitio a Sacerdote, qui in ipso celebrabat, tres Missae celebrari; de
quo cum Nos eo tempore, quo Concilii ejusdem a Secretis eramus, peculiarem Dissertationem
fuit

conscripsissemus atque in lucem edidissemus, sub die 13 Januarii anni 1725 resolutum a Congregatione

fuit,

quod a Sacerdote tres Missae celebrari possent, quemadmodum tom. 3 The-

sauri Resolutionum, pag. 109, et

seq., et pag.

116 videre est.

19. Reliquum est, ut de Sacris Functionibus dicatur, quae in iis Oratoriis fieri possunt,
quae in domibus privatorum sunt, et in quibus non plures, quam unicam tantum Missam
celebrari

permissum

est, nisi

ciendi ut secunda celebretur.

Concilio

Sub

cum

forte

cuipiam ex speciali gratia concessa facultas esset fa-

Quod ad Baptismatis Sacramentum

attinet,

jam

in Viennensi

Pontifice Clemente V, decretum fuit, ne Baptismus in aliis locis conferri posset,

praeterquam in Ecclesiis, in quibus Sacri hujus Lavacri Fontes reperiuntur, nisi cum casus
necessitatis adesset, aut cum de Regum vel Principum filiis ageretur, quemadmodum in

Clementina nica de Baptistno


20.

et

ejus effedu videre est.

Quod autem Sacramentum

Poenitentiae respicit,

jam

in

Rituali

Romano sub

titulo

de

SECCION TERCERA,
Sacramento

InEcclesia, non autem

cum

tum

in

qui confessiones audit, statutum fuit

discipline Instaurator, Sanctus Cavolus

in

in

eadera part. 4, pag. 761, etpag. 773, videre est

non prsetermisit,

mdium

sariis

Regularibus prolata in

quam

sibi ea ratione afferebant,


fieret

idem

fuisse

pag. 1], part. 4, pag. 520

1,

Cum autem

a praedictis Confes

facultas esset audiendi ubique confessiones Eidelium,

quod in

Clementis

Pontificis

Bulla Superna nuUa

Regularibus

tributara

audiendi confessiones

sacramentales

domibus, ac proinde minime licere eisdem Regularibus cujusvis Ordinis,

21.

Quod

est,

locis

impressum

Communionem Paschalem,

Quod Decretura

ut in Appendice

quse ab unoquoque Catliolico

adimplendum

esse, aut in

Papa IV, Fratribus Minoribus privilegium

mnibus Christifidelibus

die Paschatis Resurrectionis

altero Prsedecessore Pi

utrius-

Episcopi vel Parochi licentia, secundum varias Dicecesum consuetu-

concessit, ut Sacrara Eucharistiara

tamen

Paschatis

Omnis

remissionibiis, tura Concilii Tridentini sess. 13, cap. 8, can. 10.

et

dines. Porro fel. record. Praedecessor Noster, Paulus

extensum

in privatis

Sacramentum

Baptistelli Civitatis ejusdem Episcopo,

est qui ignoret, prseceptum hoc in propria Parochiali Ecclesia

alia Ecclesia cura proprii

possent, excepta

est

ex praescripto tura Decreti Concilii Lateranensis, in cap.

que sexus, de pwniteniiis,

nemo

loci

fuit.

pertinet ad

tempere recipienda

etc.

domibus privatis extra casus a jure permissos.

cum Praesulis Fagnani subscriptione editum, variis in


ad Synodum Fulginatensem,quse a bon.mem. Josaphat
anno 1722, celebrata

Pontifex declaravit, aullara facultatem (in praedicta Constitu-

ipse

Poenitentise administrare in

pag. autem 775, Superioribus Regulariura

eorum exacte adimplendum curent.

inculcat, ut id a Subditis

sua)

Borro-

quemadmodum

id inculcare

Actis Ecclesice Mediolanensis eiitioms Civitatis ejusdem part.

tione

Tnstrudione Sacramenti Poenitentise, tura in Monitis ad confessarios, utque

primo suo Provinciali Mediolanensi Concilio,

limitatio

Paulo

id decenti ac patenti loco prestare. Rituale a Pontifice

Et maguus Ecclesiasticse

fuit.

sit,

in privatis sedibus, confessiones audiat, nisi ex causa rationabili, quse

studeattamen

inciderit,

confirmatum
mseus,

sermo

Pcenitentice, cura de Sacerdote

915

in

eorum

Ecclesiis distribuere

atque hoc privilegium a sancts meraoriaj

Papa V, per coramunicationem, ut

dicitur,

ad omnes Regulares

fuit.

22. Verum quia, secundura prsecedentem Eugenii IV. Constitutionera, Paschale tempus,
quod Communionis prseceptura adiraplendum est, a Dominica Palmarum inilium habet,

intra

ac Dominica in Albis terminatur


foret intra praescriptum

cura exortura dubiura fuisset,

eorumdem

eorura Ecclesiis distribuere

dierura

num

licitum Regularibus

terminum Sacrara Eucharistiara Fidelibus

resolutum fuit die Paschatis nemini distribu posse, ne

in

illis

quidera, qui intra Sanctiorem flebdomadara Paschali prsecepto in propria Parochiali Ecclesia
satisfecissent

posse quidera Regulares aliis Paschalis temporis

Ecclesiis sacra Eucharistia reficere

diebus Fideles in eorum

hac tamen conditione, ut Communione

refecti scirent,

non ideo se a prsecepto illo exeraptos esse ut Paschalera in propria Parochiali Ecclesia

munionem

recipere deberent. lUustria Congregationis Concilii Decreta sunt

Com-

quibusdam

in

causis, Senonensi videlicet, Burdigalensi et Mechliniensi, quse a Nobis in nostro de Synodo

Dioecesana Tractatu,

lib. 7, cap.

42,

num.

3,

relata sunt.

23. Extra Paschalem vero Coraraunionem, cum in sacro Tridentino Concilio, sess. 22, cap.
6, de Sacrificio Missce, quae subjicimus, verba legantur Optaret quidera Sacrosancta Syno:

dus, ut in singulis Missis Fideles adstantes

non solura spirituali afectu, sed Sacraraentali

etiam Eucharistise perceptione coramunicarent, quo ad eos Sanctissirai hujus


uberior perveniret,

>

non defuit, qui ex iisdem verbis deduceret, quod certe

sequatur, ut in privatis Oratoriis, quando in ipsis celebrandi

Missam

sacrificii

fructus

et clare inde con-

facultas est, distribu

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

PARTE

916

Eucharistia possit
Indulto opus

mus, nter

qui Missse praesentes adsunt

iis,

eque ad hoc praestandum uUo particulari

Super hujusmodi quaestionis capite, Nos in nostra Institu. 34, 3, disseruiquas tum, cum Bononise resideremus, Ecclesise illius Archiopiscopatum gerentes,

sit.

eas,

publicavimus

quidem Institutiones cum

quas

sermone edidissemus, postea Romae

Itlico

Latine redditae atque irapressae sunt, Ibi autem expositam paulo ante opinionem retuliraus

verum aliam esse subjunxiraus, quie Episcopi licentiam requirit, ut qui domesticum Oratorium
domi habet, dum Missaj in eodem interest, coramunicare possit. Hujusmodi opinio tum bono
rerum ordini, tum Eomanai etiam consuetudini sive praxi coha;rens Nobis visa est
ac proinde
;

ordinavimus, ne in privato Oratorio recipi


sunt,

quam

Communio

posset ab

iis,

qui in

eodem

Missae inter-

Ssecularis Sacerdos vel Sacerdos Regularis celebraret, uisi vel

vel

Nostram

vel

Generalis Vicarii nostri licentiam obtinuisset.


24.

eque etiam
cum Nos

Siquidem,

Missae prsesentes

in praesens voluntas

ia

cum

magna

sint,

Nobis aut ratio

illa controversia,

eamdem

petunt,

est,

cur ab hoc systemate recedamus.

Communione

super

illis

distribueuda,

qui

quae aliquot ab liinc annis in Italia exorta fuit,

postquam Tridentini Concilii verba retulissemus, atque eorum zelum commendassemus.qui


nter Sanctae xMissae celebrationem Comraunionem recipiuut Ecclesiasticos quoque Pastores
;

excitavissemus,

ne Eucharistico

cibo

frandarent, qui ejusdem famelici forent

illos

cum,

inquam, animadvertissemus, ejusmodi circumstantias dari posse, in quibus vel temporis vel

Episcoporum prudentia opportunum factu existimet, Sacram Eucharistiam etiam


qui Missse interfuit, minime distribu eo magis quod, juxta praesentis temporis discipli-

loci ratione,
illi,

nam, libera eidem facultas pateat ut eamdem

alio loco

atque alio tempere recipere possit

ordinavimus, ut in hoc debita propri Superioris praecepto obedientia praestari deberet

morem

cui qu

quam parum animo disposiquemadmodum in Litteris nostris,

gerere recusasset, nims manifestum indicium praebuisset,

tus ac paratus esset ad Altars

quarum nitium

Sacramentum recpiendum

est Certiores effecti, et quae n Bullario nostro,

tom.

1,

num.

64, leguntur,

videre est.

25. Atque haec sunt, Venerabiles Fratres, quacumque in Encyclica hac Epstola nostra
vobis exponere opportunum existmavimus

a quo

quidem

satis intelligets, quod, legends et

considerands Apostolics Litteris concessonum Oratori, Decessorum nostrorum Decretis,

harum Congregatonum Resolutonbus,

quae a Nobis etiam in praesentia confirmata sunt, nul-

lus amplus litibus et controversiis locus reliquus sit.

Verum

quia Vos illud fortasse Nobis

responsuros arbitramur, optime quidem haec omnia habere, verum eo difficultatem redir,

quod quaecumque decreta atque ordinata sunt, minime observantur

Nos

reponi,

ratione

quam

quod

si

ne grave vobs

sit,

hoc per

nobservantia ex neglecta Brevum lectione et consideratone, aut ex gno-

Decretorum

et Pontificarum

culpandi erimus

Resolutionum originem habet, Nos quidem in hoc nun-

idque nunc mxime, postquam ingravescente lcet aetate nostra, et

multis ac dfficUmis curs assidue Nos prementibus, in Encjclicam hanc Epistolam nostram,

quidquid hac super re scire opus


26.

Quod

erat, nserere

non detrectavmus.

vos etiam id praestari curabitis, ut in Dioecesanis Synods vestrs, in vestris

tem Edicts, quae a Vobis pro bono Dioecesis vestrse regimine publicantur, Pontificiorum

Decrtorum ac Resolutionum desuper indicatarum observantiam inculcetis; dplex inde bonum


extabit, ut, et

vivam

n vobismetipsis

eorumdem memoriam

teneats, atque ab alis, aut gno-

rantiam expellatis, aut eamdem, utpote crassam deinceps atque supnam, inexcusabilem reddatis.

Hanc agend rationem ac normam tenuerunt, atque

in praesentia tenent nostri Italiae

Episcopi, qui aut Pontificiorum Decretorum, quae super privatis Oratoriis condita sunt, sum-

mam

in

Synodis suis inseruerunt aut n Appendce ad ipsas Synodos, eadom Decreta per

SECCION TERCERA.
extensum adjunxerunt, quemadmodurn

in

917

Synodo anno 1724 a bon. nem. Cardinali de Via

Arimini habita, in altera anno 1726 celbrala a bon. meno. Cardinali Pignattelli, Archiepiscopo
Neapolitano, atque etiara in ea, quse anno 173C habita fuit a Ven. Fratre Nostro Annibale
Cardinale Albano Sabinensi, tune temporis Episcopo, atque in

Non

27.

ex

aliis

eorum numero Nos sumus, quibus persuasum

multis, videre est.

sit,

omnia

in nostra

inconvenientia incidere, atque ea prsesentibus diebus contingere scandala, quse

temporibus evenerint. atis superque pro certo habemus

teritis

ea, quse

tmpora

nunquam

prse-

hodie fiunt, alio

tempore accidisse. Ac ne a proposita re longius recedamus, illud dicemus, quod

si

hodie sacra

leges ad privata Oratoria pertinentes a Sacerdotibus violantur, propter prsesidiura, quo nitun-

Magnatum

tur,

cum

saeculi,

apud quos Cappellani muere inserviunt; idem nono etiam sseculo

Agobardus, tune temporis Archiepiscopus Lugdunensis, de eadem requeratur in suo Tractatu de Privilegio et jure Sacerdotii, cap. 22. Non tamen idcirco vobis
eveniebat,

S.

sacerdotalis constantia atque


si

quando aliquis abusus

domo comraissus aut

animus deponendus

in privatis

est.

Pia ac religiosa Polonorum Natio est

ejusdem Oratoriis contingat, cum

introductus est,

notum

fat,

omne suum

et,

Magnati, cujus in

rationes adducendo, et ostendendo

sperare est, ipsum

per abusus privilegium amittitur,

id

quod

inobedienti Cappellano

Et si quando infortunium accideret, ut hac ratione finis non


semper spiritualia arma sunt, quibus contra Cappellanum uti poteshac ratione factum esset, cum primum de inconvenienti rescitum fuit

prsesidiura certo sublaturum.

obtineretur
tis.

prsesto vobis

Fortasse autera

pace

si

omnium dicemus,

sibus ad

Nos

delatis

res

non eo progressuras

notum factum

est,

f uisse, in

quo nunc statu sunt ; sicut ex recur-

quorum causa ad Encyclicam hanc Epistolam nostram

conscribendam animum adduximus.


28.

At enim inconvenientia a

Privilegiatis et

Exemptis

proficisci vos

fortasse dicturos

prsevidemus, nimirum a Regularibus, de quibus in prsedicto recursu ad hanc Sanctam


facto plura insinuantur.

quaj impedir possint,

Nos autem

id vobis dicimus,

nuUa

Sedem

privilegia nec exemptiones esse,

quominus abusus exterminentur.

29. Habebantsine dubio Regulares privilegium Al taris viatici, et ut super eodem Altari
Missam, ubicumque locorum forent, sine ulla Episcoporum licentia celebrare possent, quemad-

modum

in Decretali Honorii III in cap.

legio fiebat, ut

Missam possent

In

his, de privilegiis, videre est

a quo deinde privi-

celebrare etiara in domibus laicorum, sive super Altari viatico

fixo, etiamsi laicus privilegium Oratorii privati minime haberet;


propter
eam rationem, quod privilegium celebrantis suum vigorem haberet, licet celebrationis locus
minime privilegiatus foret. Verum cum Sacrum Tridentinum Conciliura in citata sess. 22, in

sive super Altari

Decreto jara citato de observandis

evitandis in celebratione Missce, Episcopis prsecepisset,

ne permittant, ut in privatorum domibus Missse celehretr a Scecularibus aut a Regularibus

quibusciimque, eisdemque dedisset facultatera procedendi, tamquara Apostolice Sedis DeleUt Delegati Scdis Apostlica:; atque mnibus privilegiis, exemp-

gatos, contra refractarios

cujuscumque generis essent, derogasset Non obstanexemptionibus, appelationibus ac consuetudinibus qtiibuscimque ; hinc
necessario consequitur, Sacrura Conciliura Tridentinum tam prajcedentibus Altaris viatici
tionibus et consuetudinibus contrariis,

tibus privilegiis,

privilegiis derogasse,

quam

facultati

Missam

in

privatorum domibus, sine Episcopi licentia,

celebrandi; atque ulterius Episcopum, tamquara Sedis Apostolice Delegatura, contra inobedientes proceder posse, etiamsi exempti sint; nullum vero amplius es.se privilegium vel

exemptionera, quai obstet quajque impediat quominus abusus toUautur.

30.

Nihil autem valet ea, quse

liura privilegio,

a quibusdam promovetur assertio, videlicet, Concide quo agitur, minime derogasse, eo quod illud in corpore Juris inclusum

PARTE

918

sit

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

etenim Sacrum Concilium Tridentinum

corpore Juris inclusa sunt.nullam etiam de


aliquid contrarium ipsis determinando,

quemadmodum

celebris Praesul

iis

iis

etiam derogare privilegiis consuevit, quse in

expressam mentionem faciendo, sed simpliciter

generali adjecta ad contraria privilegia derogatione

Pagnanus, in cap. Nonnulli, nura. 42,

Quod

31.

si

forte quis hoc

unquam

objiceret,

concessum

saepe ab Apostlica

atque etiam nunc, post Tridentinum Concilium, Altaris viatici


vestris

aut

si

de Bes-

et seq., sub. tit.

ampie demonstrat.

criptis

notum

hujusmodi privilegium in

esse debet,

sunt, talis Hsereticorum potentia est, ut in

iis locis

usum

conced

Sede

fuisse,

Fraternitatibus

conced, ubi Ecclesise non sunt,

easdem Catholici non

audiendam Missam convenire possint. Uno verbo precise

sine gravi periculo ad

necessitati providetur;

quodquidem,

ut optime perspicitis, ab eo, de quo agimus, casu, plae diversum est.


32. Gregorii XIII, Decessoris nostri, privilegium legite, quod anno 1580 Fratribus Ordinis

Praedicatorum Provinciae Polonicse concessit, quod Bullar Religiosse


pag. 192 insertum est

la

quibusdam Civitatibus, Oppidis et

Haereticorum potentia et impietas


licis

existit,

tom. 7,

illius familise,

locis Provinciae Polonise tanta

ut Catholicos impune opprimant, nec iisdem Catbo-

Missas in Ecclesiis, quarum raritas in

illis

partibus existit, audire tuto liceat.

plicationibus tuis in hac parte inclinati, tibi, ac pro tempore existenti Ordinis

Nos sup-

Fratrum

Prsedi-

catorum Provinciae Poloniae Priori Provinciali, ut licentiam et facultatem dictis Professoribus


Altara portatilia habendi cum debitis reverent'ia et honore, super quibus in domibus Nobilium
Civiura etincolarum (yivitatum, Oppidorum et locorum dictse Provinciae, in quibus velEcclesiae

desunt, vel tanta est Hsereticcrura potentia et impietas, ut impune opprimant, in locis ad

hoc congruentibus

et honestis,

per seipsos Missas in praesentia personarum Catholicarum

celebrare possint, in casibus necessitatis tantum, ita quod eis ad culpam nequeat imputari,

conceder valeatis. Apostlica auctoritate, teuore praesentium, de speciali gratia indulgemus.

comanuexum vobis transmittimus etiamsi tum, cum iUudconditum


publicationem ejusdem Romse factam, ad Ordinarios per loca, tam intra quam

33. Legite item

jam

superius citatum Clementis XI. Decretum, quod majoris etiam

moditatis vestrse gratia, hic


fuit, prseter

extra Italiam, transmissum fuisse sciaraus.


et animadversionibus
esset,

cum

promptu

sint),

vilegia, quae

facer Nobis in proclivi

Auctorum

assertiones ubique in

peritos,

manifest cognoscere pateritis, subsistant, necne amplius portatilis Altaris pri-

Regularibus concessa fuerunt.et nunc a Tridentino, Concilio eisdem fuerit dero-

num permissum

concesso Missara celebrare,

Auroiam,

vel post

Regularibus

cum prima jam

peculiare indultum adest. Cognoscetis,

iis,

ipso autem, absque eo quodnostris rationibus

prsstantiorum, inter Pontificii Juris

gatum. Cognoscetis,

vel ante

Ab

Nos idem roborandum suscipiamus(quod quidem

num

sit

secundam

in praedictis privatis Oratoriis licitum

Meridiem, Missam celebrare,

qui in Indulto excipiuntur. Cognoscetis

in privato Oratorio

cuipiam

celbrala est, nec pro secunda hujusmodi Missa

num

celebrare

eamdem

demum, num, exemptione non

eisdem

sit,

possint diebus

obstante, contra

sit. Liceta utem


Decretum confirmamus ac Fraternitatura vestrarum curse committimus, utpro exacta ejusdem observantia invigiletis; cum minime coiijmendatione dignum sit

delinquentes procedeudi potestas vobis


sit,

illud

Nos

nulla omnino hujusce rei necessitas

in praesentia

ad Sedera Apostolicam recurrere inconvenientia exponendo,


remedia

sint, quae

nisi prius adhibita

cum

vigore ea

ab ipsa Apostlica Sede contra hujusmodi inconvenientia subministrata

fuerunt.

34. In eo, qui ad

Nos

factus est, recursu, alterius etiam inconvenientis mentio

scilicet, sine licentia vestra,

aut

in

fit,

quod

Regulares exorcizent; de hoc tamen nihil dicitur, utrum per vos,

Synodis vestris, autin vestris Edictis decretum

fuerit,

ne uUus Sacerdos, vel Saecularis

TERCERA.

SECCION

919

vl Eegularis exorcizare audeat, sive in sua sive iu aliena Ecclesia. sive intra sive extra Coeno-

bium, quin prius a vobis approbatus

quod

illud est,

ricatura de Sacramento Ordinis,


licet.

Quod

atque

sit,

ita,

quin ante licentiam a vobis obtinuerit. Hoc

quodque ab Episcopis

prsestari debet,

num.

19,

decis.

quemadmodura apud Cle-

praestari solet,

42, ubi Episcopales Synodos affert, videre

quam

nihilominus, postquara a vobis, tara in hac materia

si

privatorum, quantum

tur, ac pcense a vobis impositse et inflictae negligentur

neququam

certe

Nos

deerimus, ut totam auctoritatem nostram in favorem vestrum interponamus

quius Nobis
Interim,

sit,

Oratoriorum

in alia

in vobis est, prBstitutum fuerit. vestra nihilominus prsecepta violabun-

quam

Officio nostro

cum

nihil anti-

ut Episcoporum, qui fratres nostri sunt, jura sarta tecta serventur.

tam Fraternitatibus

vestris

quam

populis curae vestrae commissis, Apostolicam Bene-

dictionem peramanter impertimur.

atum

ex Arce Gandulphi, die2 Junii 1751, Pontificatus nostri anno undcimo,

(Bollar. Bened.

XIV, tom.

3, pag. 215).

RESUMEN EL BREVE ANTERIOR.


Las controversias suscitadas acerca de Oratorios privados y

las splicas de los Obispos

de Polonia

exigen declaracin Pontificia acerca de ste particular.

Aunque no sea necesario dar una nueva declaracin,

Pontfice se determina hacerlo, para que

el

tenga mayor peso y autoridad.


1.
el

Los Oratorios privados en

Palacio Episcopal datan de los primeros siglos de

el

Concilio Tridentino no les quita ningn derecho


2.

Pero

el

mismo Tridentino guarda

al tratar

la Iglesia,

de los Oratorios privados.

silencio sobre las facultades de los Obispos, para Oratorios

fuera de su Palacio fuera de su Dicesis.


i.

Por Bonifacio VIH tienen privilegio los Obispos para erigir ubique

altar porttil

6 vitico, del

cual pueden usar sin licencia del Ordinario, un despus de los Decretos del Tridentino y de Paulo V.

Pero no
ella,

9.

lo

pueden hacer fuera de

no ser que estuvieren de

la

casa de su propia habitacin, ya sea en su Dicesis, ya fuera de

visita

de camino.

Acerca de los Oratorios privados en

los primeros

siglos de

la

Iglesia,

las casas

como en

de los Legos, su uso fu reconocido, tanto en

muchas veces se pens en

posteriores; pero

los

abrogarlo.
10. Para la ereccin y uso de estos Oratorios siempre se ha exigido

la

licencia de los Obispos; pero

sta facultad fu restringida por el Concilio Tridentino, y se reserv solo el

12,

Despus que se reserv

domstico,

que sea visitado por

es decente y propsito, y

la licencia

Apostlica

sino con vrias condiciones, saber

de todo uso domstico


si

la Silla

de celebrar en

si

por

tiene
el

el

sta

facultad,

Romano

no suele

que est formado de paredes, que

Obispo por otro, que

todo lo necesario,

fin

de que sea

tiempo, que razonablemente quisiere

pio Superior, excepto las principales festividades del aflo

lo

segreguen

delegare, para examinar


el

Obispo, quien concede

que no se diga ms que una

Misa cada da por un Sacerdote, Secular Regular, aprobado respectivamente por

es necesaria para

Pontfice.

concederse Oratorio

el

Obispo pro-

se expresan las personas, cuya presencia

poderse celebrar y las dems que, estando aquellas presentes, pueden

modo que cumplan con

el

precepto de

la Iglesia

orla,

de

y por ltimo se declara, que todo debe hacerse sin

perjuicio de los derechos Parroquiales.

13. Eslas reglas son las que ordinariamente se prescriben en

expiden tambin algunos Breves extraordinarios en cuanto

TOM.

I.

al

la

concesin de Oratorios; pero se

nmero de Misas,

los dias y las horas,

115

PARTE

920

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

en que se puede celebrar.

siempre que se ha suscitado alguna duda acerca de Oratorios,

Sede DO ha dejado de proveer


14. Para la celebracin de

Misa, cumplan con

nombra en
el

la

Misa en Oratorio privado se requiere

de

las cuales se distinguen

personas iniUillndas,

el

Santa

presencia de alguna de las

la

quienes solo se concede que, oyendo

las otras,

precepto. Por las personas indultadas

la

se entienden aquellas, quienes so

sobrescrito o inscripcin del Breve, cuando ?a dirigido ellas,

el

la

lo conveniente.

la

que se nombra en

cuerpo del Breve.


18. Si en

Breve se comprenden tambin los dias exceptuados, se podrn celebrar tres Misas

el

de Navidad.

el dia

19. El Bautismo no se puede administrar en los Oratorios privados, sino los hijos de los Reyes

y Prncipes.
20. El Sacramento de la Penitencia tampoco se puede administrar en ellos, fuera de los casos

permitidos en

el

derecho, non obsantibus

21. La Comunin Pascual se debe

pense para que se cumpla en otra Iglesia.


en

el dia

de Pascua,

si

En

los

el

Obispo

la

Prroco disla

Comunin

pero no se les prohibe en oros dias del

cumplimiento del precepto en

los Oratorios privados, fuera de

el

Regulares les esl prohibido distribuir

sus Iglesias no son Parroquiales

tiempo Pascual, salvo siempre


23.

Regularium.

privilegiis

recibir en la Parroquia, no ser que el

la Iglesia

Comunin Pascual,

Parroquial,

ser licito recibir

la

Comunin con

licencia del Ordinario.

24. Si se leen y consideran los Decretos de los Pontfices, las Letras Apostlicas, en que se con-

ceden Oratorios domsticos y

las

Resoluciones de

las

Sagradas Congregaciones, no se da lugar

dispulas.

25. Si los Obispos en los Snodos y en sus Edictos publicaran aquellos Decretos y Resoluciones,
ellos los tendran

ms presentes, y

dems no

los

los ignoraran.

27. Los Obispos estn obligados impedirlos abusos de Oratorios, unque sean de los Magnates,

hacindoles saber, que por

el

abuso se pierde

el privilegio.

Tambin pueden usar de penas contra

los

Capellanes inobedientes.
28. Los Exentos tambin estn obligados
respecto fueron abrogados por

el

observancia de

dados sobre

Cuerpo del derecho, pues

privilegios contenidos en l, sin hacer expresa

31

la

lo

dicho

y sus privilegios ste

Tridentino, concediendo los Obispos toda facultad, para que los

los Decretos

puedan obligar a observar


legios incluidos en

el

el

el particular.

Ni vale la razn de estar sus privi-

Concilio Tridentino tambin acostumbr derogar

mencin de

ellos.

El Indulto del altar porttil vitico se concede solamente en razn de las necesidades locales,

esto es, porque no hay Iglesias, ,

si

las hubiere, es tal la

audacia de los Herejes, que los Catli-

cos no pueden reunirse en ellas sin grave peligro. Vase ste propsito
cedido por Gregorio XIII,

al

Provincial de la

33. Por ltimo, se pone en vigor

puede conocer

si

la

los dias exceptuados en


fin

tenor del ludulto, con-

observancia del Decreto de Clemente XI, por cuyo tenor se

subsisten n para los Regulares los privilegios de altar porttil, de celebrar dos

Misas en Oratorios domsticos, de celebrar en ellos ntes de

34. Al

el

Orden de Predicadores, en Polonia.

el

la

aurora y despus de medioda, y en

Indulto.

se recuerda que los Regulares no les estn permitidos los exorcismos, sin licencia del

Obispo, un en sus Iglesias y Conventos.

Dado en Roma,

2 de Junio de 1751,

SECCION TERCERA.

921

PRIVILEGIO PARTICULAR DE LA CRUZADA, EN CUANTO A ORATORIOS.

La Bula de

la

solamente para
palabras

Cruzada concede privilegios extraordinarios para


el

tiempo de Entredicho, sino tambin fuera de

l,

etiam interdicto durante, cuya partcula etiam denota, que

tiempo de Entredicho, se d por concedido con mayor razn fuera de


positores de la Bula. Por consiguiente, todo lo que la
dicho, se concede con

que tiene

uso de los Oratorios, no

el

como

la

brar una 6

Bula de

mayor razn para todos

la

los

Oratorio

Pueden

como

Bula concede para

de aquellas

que se concede en

lo

el

lo dicen los

Ex-

tiempo de Entre-

tiempos y dias del ao. Por cuya razn, el


1" De celebrar todos los dias hacer cele-

Cruzada, goza del privilegio

ms Misas en su

l,

se colige

asistir los

dueos del Oratorio con sus fami-

domsticos y parientes, y cumplir con el precepto de la Misa, rogando Dios por la


conservacin de los Prncipes Cristianos y victoria contra los Infieles 3 Pueden recibir en el
Oratorio la Eucarista y los dems Sacramentos, salvo el dia de Pascua (en cuanto la Euca-

lias,

rista,

segn

los Expositores)

4 Se puede celebrar eu dichos Oratorios

una hora ntes de

amanecer y otra despus de medio dia, con facultad del Comisario, que en Amrica es ahora el
Ordinario. Ni ste privilegio est derogado por el Breve referido de Benedicto XIV 1 por:

que ste Pontfice no anul clusula alguna de

la Cruzada, ntes bien declar

en su Breve Si

Fraternitas, hablando del ayuno, que no fu su mente restringir ningn privilegio de la

Cruzada

2" porque la Cruzada,

por Decenios
declaracin

aunque

es anterior al dicho Breve, se renueva por Sexenios 6

y sta renovacin tiene fuerza de primera concesin

muy

3 porque tenemos

una

reciente sobre la clusula de Oratorios, dada por Pi IX; y es la que sigue

DECLARACION DE LA CONGREGACION DEL SANTO OFICIO A RUEGO DEL ILMO. SEOR


ARZOBISPO DE CHILE, SOBRE EL PRIVILEGIO RELATIVO A ORATORIOS DOMSTICOS

Y SOBRE LAS INDULGENCIAS, QUE CONCEDE LA BULA DE CRUZADA.


Beatissime Pater.

Kaphael Valentinus Valdivieso, Archiepiscopus Sancti Jacobi de Chile, ad vitandas qusestiones super intelligentia privilegiorum in Indulto
ter incidunt, Sanctitati Vestrse

BuUse Cruciatse contentorum, quse frequen-

humillime opportunam resolutionem sequentium dubiorum

exposcit.

Cum
tis,

in

Summariis privilegiorum inveniatur clausula

necnon

iis,

qui nec ibunt, nec mittent,

si

tamen

Item, conceditur mnibus praedic-

infra dictura annura ex bonis sibi a

Deo

coUatis in hanc expeditionem pro Religionis defensione liberaliter contulerint, ut, dicto anno

durante, possint in Ecclesiis, in quibus alia Divina ORcia, Interdicto durante, quomodolibet
celebrare

permissum

fuerit, vel in privato

Oratorio ad

Divinum cultum tantum deputato, ab

Ordinario visitando et designando, rtiam tempere Intei-dicti, cui ipsi causam non dederint, vel
per eos non steterit, quominus amoveatur ; et qui facultatem a Commisario Generali habuerint,

etiam per horam antequam illucescat dies, et per horam post meridiera, in sua ac familiariura
et domesticorum ac consanguineorum suorum pra;sentia, Missas et alia Divina Oflicia per so
ipsos, si Presbyteri fuerint, celebrare, vel per aliura

celebrare facer, et tempere Interdicti

Divinis interesse. Eis tamen, qui privato Oratorio ad prajmissa uti voluerint, ut quoties id
feceriut, aliquas preces

Deo pro unione Principum Christianorum contra

Infideles,

eorumque

PAUTE

922

K''

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

contra eosdera victoria fundere teneantur, imponitiir. Item, Eucharistiam et alia Sacramenta,
praeterquani in die Paschatis, recipere. Itera, mortuorura corpora (nisi forte vinculo

municationis innodati decesserint)


Quaritiir 1"

An

liceat,

cum moderata

pompa

fiinerali

tempere publicationis durante,

iis,

qui

possident, et eleemosynas prsescriptas persolverunt, in privatis

Excom-

sepeliri.

Summarium BuUae

Gruciatse

suorum domorura Oratoriis ab

Ordinario approbatis extra tempns interdicti, et Missas celebrare vel celebrari facer, Officiis
Divinis interesse, et omnia Sacramenta etiam Pceuitentiae pro mulieribus administrare vel

14 Januarii 1857.

recipere

In Coniregatione Generali Sanctoe

Romana

et niversalis Inquisitionis, habita in

Sancta? Maria3 supra Minervam, coram Erainentissirais et Reverendissimis

DD.

S.

conventu

K. E. Car-

dinalibus contra Hscreticam pravitatem Generalibiis Inquisitoribus, propositis suprascriptis


dubiis, et praehabito voto

Ad

I""

decreverunt

DD. Cnsul torum, Eminentissimi

et lleverendissimi

Domini;

Afjirmative ; fidem in terminis BuUae, servatis servandis pvo confessio-

nibus mulierum
(Boletin Ecco. de Chile, tom. 2, pg. 379).

CIRCULAR DEL ILMO. SR. ARZOBISPO DE CHILE, SOBRE LA DECLARACION ANTERIOR

los Prrocos de la Archidicesis, salud

tlica

Jam ab

en

el

Seor. Desde que por la Constitucin Apos-

anuo, expedida por Ntro. SSrao. P. Pi IX,

el

25 de Junio de 1850, Su Santidad

nos concedi los privilegios de la Bula de Cruzada, se ha hecho sentir la necesidad de una

Declaracin sobre la inteligencia de algunos de ellos, y muy principalmente de la facultad de


administrar el Santo Sacramento de la Penitencia las mujeres en los Oratorios dome'sticos.

Deseosos pues de conformar nuestra conducta a ste respecto con la mente de

Santa Sede al

la

conceder tales privilegios, hicimos Su Santidad una Consulta, que con la resolucin dada es

como sigue

Beatsimo Padre. Eafael Valentn, Arzobispo de Santiago de Chile,

fin

de evitar las

cuestiones, que se suscitan frecuentemente sobre la inteligencia de los privilegios contenidos

en la Bula de Cruzada, pide humildemente Vuestra Santidad la resolucin de las siguientes


dudas.

Por razn de hallarse en

arriba dichos, y

los

dems

los

Sumarios de

Fieles,

los privilegios stas clusulas

que no yendo, ni enviando soldados

l, ni

levante, y teniendo facultad para ello del Comisario General,

amenecer y otra despus de medio


si

dia,

Su Santidad que,

estado de su parte que no se

aunque sea una hora ntes de

puedan dentro del tiempo de sta predicacin celebrar,

fueren Presbteros, hacer celebrar Misas y los otros Divinos Oficios en su presencia y la de

sus familiares, domsticos y parientes, y recibir la Eucarista y


el

Item, los

la dicha expedicin,

liberalraente contribuyeren con la limosna, que abajo se dir, les concede

un en tiempo de Entredicho, como no hayan dado causa

dems Sacramentos

(salvo en

dia de Pascua) tanto en las Iglesias, donde por otra parte fuere permitida de cualquier

la celebracin de los Oficios Divinos,

deputado solamente para


rio,

el culto

durante

Divino y que haya de ser visitado y sealado por

el

Ordina-

siendo de su cargo, siempre que usaren de l para lo sobredicho, rogar Dios por la unin

y victoria de

los Prncipes Cristianos contra los Infieles.

tambin se

les concede

ser sepultados sus cuerpos en el expresado tiempo de Entredicho con


ral,

modo

Entredicho, como en Oratorio particular,

como no hayan muerto Excomulgados

se

pregunta

que puedan

moderada pompa fune-

SECCION TERCERA.
I Si los

durante

que poseen

el

Sumario de

la

de la Misa, y hacerlo celebrar en

los Oratorios

Divinos Oficios, y administrar y recibir


las

mujeres

all

privados de sus casas, asistir en ellos los

todos los Sacramentos, un el de la Penitencia

(1).

Rendido finalmente

Bula, y pagaron la correspondiente limosna, pueden,

de su publicacin, y fuera del tiempo de Entredicho, celebrar el Sacrificio

el perodo

con respecto

923

los Pies

de Vtra. Santidad. Santiago de Chile, 13 de Octubre de

1855. Rafael Valentn, Arzobispo de Santiago. Mircoles 14 de Enero de 1857.

En

la

Romana y

Congregacin General de la Santa Inquisicin

Convento de Santa Mara supra Minervam en presencia de

mos Cardenales de
pravedad,

la

Universal, tenida en el

Eminentsimos y Reverendsi-

los

Santa Iglesia Romana, Inquisidores Generales contra la Hertica

propuestas las

dudas precedentes, y tomando

Consultores,

de los

parecer

el

decretaron

lo 1

Afirmativamente, segn los trminos de la Bula, observndose lo que debe obser-

varse en cuanto las confesiones de las mujeres

Como

se v, por privilegio de la

Bula de Cruzada, es

Penitencia las mujeres en los Oratorios privados

lcito

administrar

el

Sacramento de

la

pero exigindose por la precedente resolu-

el

modo de

hacer las dichas confesiones, prevenimos los Prrocos del Arzobispado, que segn

lo esta-

cin,

que para

verificarlo se

observen todas aquellas disposiciones, que prescriben

blecido por nuestros antecesores y reproducido por

Nos en la Circular, que expedimos en 11 de

Junio de 1853, autorizando los Curas para confesar en Oratorios privados, las reglas
peculiares nuestra Archidicesis se reducen las siguientes

laque

modo

confesonario de madera, y no en sillas con pao, de otro

Confesin se haga en

la

provisional, de tal

manera que

separe al confesor de la penitente una tabla de vara y tres cuartas de alto por lo mnos, y media

vara de ancho con

rejilla

lucirse los objetos de

de metal madera, y velo de gnero compacto, que no permite tras2a que el Sacramento se administre solamente despus

una parte otra

del amanecer y ntes del anochecer

3a que al tiempo de confesar haya

ms

del Confesor y

penitente cuatro personas ms. que alcancen ver el Sacerdote y confesada.

Es fecho en Santiago, 1 de Junio de 1857. Rafael


Eccc, tom. 2, pg. 268.)

Valentin, Arzobispo de Santiago. (Bole-

tn

Establecido ya con estos documentos


resolver, y

que se ofrecen en

Comenzaremos por
ella se

el

vigor del privilegio, restan algunas dudas que

la prctica por ignorar las facultades,

analizar la clusula de la

concede los Obispos,

los

Bula sobre

ste particular

que tocan cada uno.


;

y veamos

lo

que en

Comisarios y los Fieles. Relativamente los Obispos,

fu opinin de algunos, que por esta clusula tenian facultad para dispensas de Oratorios

pero lo contrario llevan los expositores Rodrguez, TruUcnch,

que
rio.

Mendo y Nogueyra,

diciendo,

lo nico que concede la Cruzada al Ordinario, es visitar


y designar el lugar para el OratoAl Comisario de Cruzada, dice la clusula, se le puede pedir licencia para celebrar una

hora ntes de amanecer y otra hora despus de medio dia pero ninguna facultad se le concede
para dispensar en Oratorios. Algunos Expositores dudan tambin que por sta clusula tenga
-,

Comisario facultad para dar licencia de celebrar una hora ntes de amanecer y otra despus
de medio dia; y ms bien creen que el Comisario tendr sta facultad personalmente comunicada por la Santa Sede. Pero sta cuestin es de poco inters, porque los Obispos de Amrica,
el

(1)

Las

Epoca

5a.

dudas

propuestas

sobro

Indulgencia, y

su

resolucin

pueden verso en

la

Seccin

1',

PARTE
que en

el dia son los

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Comisarios de la Cruzada.tienen dicha facultad por las Slitas.En cuanto

los Fieles, no se puede negar que tienen un privilegio grande y extraordinario en sta clusula; pues se les concede recibir la Eucarista y los

que, segn el derecho

de Benedicto

XIV

comn no

est permitida.

en su Encclica

Por

lo

dems Sacramentos en

el Oratorio, cosa

dems

las disposiciones

se

deben seguir

Magno.

COSTUMBRE DE AMRICA EN CUANTO A ORATORIOS DOMSTICOS.


De dos modos

se

puede probar que ha habido costumbre en Amrica, de que

concediesen facultad de celebrar en Oratorios domsticos


los

haciendo ver que as

Comisarios Generales de Cruzada, los cuales han sucedido en

derechos y facultades, los Obispos de Amrica

como

Obispos,

Que

el

el oficio.y

los

Obispos

lo practicaron

por lo tanto en sus

2 Trayendo hechos, en que se vea que los

tales, concedieron sta licencia.

Comisario General de Cruzada concedi facultad de celebrar en Oratorios domsticos

Que

los

Subdelegados de Cruzada no den licencias para Oratorios, sin informes de las causas. Por

los

claramente se deduce de la Ley 22,

excesos,

tit.

20,

lib. I

de la Recop. de Indias, que dice as

que ha habido en dar licencias para Oratorios

los Comisarios,

Subdelegados Generales

de la Santa Cruzada de nuestras Indias, en las Dicesis de los Obispados sufragneos

namos que no se d ninguna licencia,

si

orde-

primero los Subdelegados particulares de los Obispos

sufragneos no lo consultaren al Subdelegado General, para que con justiflcacion de las cali-

dades de personas y necesidades, que para


otra forma (1).

puedan darse stas licencias y no de

mejor inteligencia de sta Ley debe advertirse, que ademas del Comisario General y
Consejo de Cruzada, que residian en Madrid, habia en Amrica algunos Subdelegados Gene-

Para
el

ello ocurriesen,

la

ejemplo en Lima y Mjico, y otros particulares en cada Obispado cargo, que podia
desempear cualquier Sacerdote, aunque veces se encomendaba algn Cannigo 6 Dignidad
rales, por

del Cabildo Catedral, 6 al

mismo

Obispo.

Esto supuesto, por la Ley citada fundada en una Real Cdula de Felipe IV, expedida el 3 de
Junio de 1634, consta que los Subdelegados de Cruzada en Amrica solan conceder ntes de
ella licencia para celebraren Oratorios domsticos, sin recibir informacin de los

particulares

Subdelegados

pero despus de sta Ley solo podan concederla, prvia informacin de los mismos

sobre la calidad de la persona y legitimidad de la causa, cuando se hubiera de conceder los


subditos de los Obispos sufrganeos. Ahora, siendo la potestad de los Subdelegados Generales

como una
llos

parte de la del Comisario General, del cual inmediatamente la reciban, lo que aque-

concedan en virtud de la potestad participada por ste, debe reputarse concedido por el

Comisario General, cuyas veces hacen hoy en Amrica los Obispos.

Pero DO solo en

el siglo diez

siete,

en que se di esta Ley,sino tambin ms que mediados

del diez y ocho continuaban los Subdelegados de Cruzada en Amrica concediendo facultad

para celebrar en Oratorios domsticos, come se v en la primera de la serie de licencias, concedida en la Curia Eclesistica de Lima.

Hemos

dicho que tambin se podia probar la costumbre, que hay en Amrica, de que los

Obispos den facultad para celebrar en Oratorios domsticos, aduciendo hechos, en que se vea

que

(1)

los Obispos,

Nota de

los

como

tales,

han concedido stas

EE. Rcuerdese aqu

la regla,

licencias.

que se di en

la nota

efectivamente en la serie de las

puesta en la pg. 709.

SECCION TERCERA.

925

que lugo pondremos, esto parece verse claramente. Pues aunque en

la

primera y tercera de s-

tas licencias expresamente su afirma la intervencin del Tribunal de la Cruzada, en las

ninguna mencin se hace, de modo que de su contexto parece desprenderse que

dems

las concedie-

ron los Obispos, como tales, independientemente del Comisario y Subdelegados de Cruzada.
Sin embargo un dado caso, que los interesados hubieran obtenido prviamente facultad para
celebrar en sus Oratorios, de los Subdelegados de Cruzada, y que en las licencias expedidas

por la Curia Eclesistica, solo se hubiese querido expresar el cumplimiento de la condicin


prescrita por la Bula de Cruzada, saber, que el Ordinario visite y designe el Oratorio, solo se

ms que una en

seguira que, en vez de dos pruebas no habia

favor de sta costumbre, la pri-

mera que propusimos; pero confirmada y robustecida con todos

estos hechos.

LICENCIAS DE ORATORIO DE LA HUERTA DE LA HOYADA.

Doa Jacoba de Arce en


Hoyada

necesito poner

la

forma mejor de derecho parezco, y digo que en mi Huerta de la


se celebre Misa fin de que la oigan sus sirvientes

un Oratorio para que

y mis esclavos, y no pudiendo hacerlo

sin Licencia

de V. S.

I.,

un estando como estoy com-

puesta con la Santa Cruzada, V. S. L, pido y suplico se sirva, por lo tocante su jurisdiccin,
conceder licencia para dicho efecto, que ser merced. Doa Jacoba de Arce.

Auto. (Lima Noviembre 11 de 1760).

Comtese

el

reconocimiento del Oratorio, que se pre-

tende abrir, D. Francisco de Aguilar, Presbtero, Notario Oficial mayor de ste Tribunal,

quien certificar

lo

que resultare de

la diligencia. Dr. Larrion.

Certificacin. Seor Provisor. En obedecimiento del Superior Decreto de V.S. pas reco-

nocer el Oratorio..., y lo hall separado del uso servil, y coa la decencia y ornato necesarios.

Por

lo

que siendo V.

S. servido,

podr conceder la licencia, que pretende. Lima, y Noviembre

12 de 1760. Francisco de Aguilar.


Concesin.

El Provisor de

la

Ciudad dlos Reyes,

etc.

lo tocante la Jurisdiccin Ordinaria Eclesistica, para

Doa Jacoba de Arce en su Huerta nombrada de


puede celebrar

el

Santo Sacrificio de

necesaria

atento que por

y que
el

el Oratorio,

Hoyada, de camino de

que tiene dispuesto


los

Amancayes,

las personas,

el

Tribunal de

que ocurrieren

la

Santa Cruzada que no se


;

oira,

vayan con la decencia

reconocimiento que de nuestro rden se ha hecho del dicho

Oratorio, consta estar separado del uso servil, y con la decencia y ornato necesarios.
ios Reyes,

se

Misa por cualquier Sacerdote aprobado, Secular 6

la

Regular, con calidad de que est compuesta con

convoque son de campana

la

Por la presente damos licencia por

que en

Dada en

en 12 de Noviembre de 1760. Domingo de Larrion. Por mandado del Seor Provisor,

Francisco de Aguilar, Not. Pub.


Visita en 13 de Marzo de 1769.
el

Seor D, D. Baltasar Jaime

En

la

Ciudad de

los

Reyes

en 13 de Marzo de 1769

Martnez Compan, Dignidad de Chantre de sta Santa

Iglesia Metropolitana, Visitador General de las Capillas, Oratorios y Altares porttiles de

sta dicha

mi

Ciudad y su

distrito,

Seor, etc. Habiendo visitado

de Arce...

lo hall

por

limo. Seor D. D. Diego Antonio

de Parada,

Doa Jacoba

con toda la decencia y ornato correspondiente para que en l se puede

celebrar el Santo Sacri^cio de la Misa


visita,

el

Oratorio erigido en la Casa Huerta de

el

lo firm. Dr.

en cuya atencin lo aprob por lo tocante la presente

D. Baltasar Jaime Martnez Compan.

Visita en 10 de Enero de

1796. Enla Ciudad de

los

Reyes del Per en 10 de Enero de 1796

aos. El Seor Dr. D. Pablo de Larraaga, Cannigo de sta Santa Iglesia Metropolitana....

PARTE

926

PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES.

Visitador General de Capellanas, Aniversarios, Obras pias, Capillas y Oratorios..., por bI


Excmo. limo. Seor D. D. Juan Domingo Gonzlez de la Reguera, mi Seor... Habiendo
visitado el Oratorio..., y halldolo en lugar separado de los tratos domsticos serviles y profanos, y con la decencia y ornato correspondiente.... vistas asimismo las Licencias presentadas,
expedidas por sta Jurisdiccin Ordinaria Eclesistica, y la Visita celebrada por el Seor D.

D. Baltasar Jaime Martnez Compan..., dijo su Seora que, usando de las facultades que su
Excia. lima, le tiene conferidas, conceda y concedi licencia para que en el mencionado
Oratorio se siga celebrando..., y

pasen de
el

Arzobispo

mand que

las Misas,

entendindose sta Licencia por

dos...

mi

el

que en dicho Oratorio se celebren, no

tiempo de Ja voluntad de su Excia. lima,

Seor, y sin perjuicio de los derechos Parroquiales, y lo firmo. Pablo de

Larraaga.

limo. Sr. D. Manuel de Escobar y Lillo,


'Renovacin de las Licencias por la heredera.
marido y conjunta persona de Da Feliciana de la Fuente, en la mejor forma de derecho y con
mi mayor veneracin parezco ante V. S. L, y digo Que por muerte de Doa Jacoba de Arce ha
:

goce y propiedad de una Huerta nombrada de la Hoyada, en


el camino de los Amancayes. Esta Huerta siempre ha obtenido un Oratorio separado del uso
servil de la casa, fin de que en l cumplan con el precepto del Santo Sacrificio de la Misa

recado en la dicha

mi Esposa

el

todos los domsticos y criados de que se compone mi familia, segn se reconoce de la Licencia
Jurisdiccin Ordinaria Eclesistica. En cuyo supuesto es de justicia
y Visita actuada por sta
el

que V. S.

L me conceda

su Superior Licencia para que en dicho Oratorio se contine cele-

L pido y suplico, que, habiendo por presentada la Licencia del


mencionado Oratorio y en atencin hallarse ste con el ornato y decencia necesaria un ms
de la comn, se sirva de conceder su Superior Licencia para que en l se contine celebrndose

brndose. Por tanto V. S.

Santo Sacrificio de la Misa por cualquier Sacerdote, Secular Regular, por el tiempo que
fuere de su Superior Arbitrio, que ser merced, que espero alcanzar de la justificacin de V. S. I.
el

Manuel de Escobar y Lillo.


Auto. Lima y Diciembre 13 de 1783.

Con

la Licencia,

que presenta y respecto haberla

tenido el Oratorio, que se expresa, se entienda con el suplicante, quien la manifestar al Seor

Dr. D. Jos Troquellada y Sacristn, Visitador de Oratorios, para el reconocimiento de la


decencia y aseo de l, y hallndolo como corresponde, segn lo dispuesto por el Santo Conci-

de Trente, corra dicha Licencia por el tiempo de nuestra voluntad con la precisa condicin
de que todo Sacerdote celebrante en dia festivo de precepto se vuelva los oyentes despus
del Ofertorio y rece con ellos las oraciones comunes, Pater noster. Ave Maria, los Manda:

lio

mientos, Sacramentos, Artculos y Catecismo. El Arzobispo de Lima. Cubero Diaz.


En atencin que de la Visita hecha del Oratorio, que
Visita en 16 de Marzo de 1803.

se expresa, no

ha resultado nada contrario

Continese celebrando en
las Licencias presentadas.

l el

Santo

Misa deber rezarse

Santo Sacrificio de la Misa, segn y como se ha concedido en

Visita en 25 de Agosto de 1847.

l el

Santo Concilio de Trento

Dr. Larraaga.

paramentos necesarios, como


brando en

lo dispuesto por el

al

Sacrificio,

el texto

H visitado

mismo tiempo

ste Oratorio, y hallndose con el aseo y

al corriente

sus Licencias

Continese cele-

reencargando al Capelln cuide que... ntes despus de la

de la Doctrina Cristiana, Manuel del Pilago.

Por ltimo dir que ste es el sentir general de personas respetabilssimas y l de los muy
Reverendos Obispos del Ecuador y del Per, con quienes he tratado los cuales no solo
citan muchos hechos, tablas, escritos y otros monumentos, que existen han existido en
;

SECCION TERCERA.

927

varios Oratorios, sino que tambin aseguran que reunidos

en

Koma

para celebrar

el Concilio

Vaticano, todos los Obispos Americanos estuvieron contestes en afirmar que hay en Amrica

Lo cual concuerda con

sta costumbre.

(1)

Nota de

los

lo

que dice Donoso en su Obra de Derecho Cannico,

Amrica dar licencias para Oratorios por tiempo limitado

ser costumbre de

EE. Suponiendo que haya en Amrica costumbre de que

celebrar en Oratorios domsticos,

ua queda por

resolver

la cuestin capital

los

de

(1).

Obispos concedan facultad de


si

puede

no sta costumbre

abolir la Ley, que lo prohibe en el Decreto de bser. et evit. in celeb. Miss. de la sesin 22. del Concilio de

Trente.

El doctor A. C. M. Van Gameren,


riis publicis et privatis

mente trata ste

De

profesor de Cnones en la Universidad de

Dr., en el cap. 3 de la 2 parte de dicha

en

los Oratorios

No pueden en
abolir la Ley,

domsticos per

es,

modum actus; no

le

opone es necesario

el

que lata-

modum

hbitus, es

temporalmente. Los Obispos pueden dar licencia de celebrar

pueden darla per

virtud de la costumbre concederla per

que se

lo

Obra.

dos modos puede concederse facultad para celebrar en Oratorios domsticos per

saber indefinidamente,yper wouwiacMS, esto

De Orato-

Lovayna en su obra

propone y resuelve sta cuestin. Expondremos aqu en breves palabras

modum

modum

habitus en virtud de la costumbre.

habitus, porque para que una costumbre pueda

consentimiento tcito legal del legislador

consentimiento, que

no se da, cuando ste resiste expresamente la costumbre; luego no ha podido abolir la Ley citada del Concilio
de Trente, que prohibe

los

Obispos

traria, por haberse opuesto ella

el

permitir que se celebre en los Oratorios domsticos, la costumbre con-

constantemente en trminos expresos

el legislador,

saber, la S. Gong, del

Conc. en su Decreto de lo de Marzo de 1615, expedido por mandato de Paulo V, Clemente


15 de Diciembre de

170.3,

supremo, Benedicto

XIV

rum lminum,

tom.

en su Encclica

cmo

1847. (Vase tambin

I,

XI en su Decreto de
In

Inocencio XIII eu su Const. Apostolici ministerii, Benedicto XIII en su Const.

Magno, y

la S.

Cong. del Conc. en una de Munster, 25 de Enero de


en su obra De Visitatione Sacro-

se expresa tratando de sta materia,Angel Lcidi

pg. 96.)

Otra cosa es,

si se trata

de dar licencia per

modum

actus, pues sta pueden

darla los Obispos, haya no costumbre, por causas grandes y urgentes. As lo resolvi la S. Cong. del Conc.

en

una de

la

Caltagirone, 20 de Diciembre de 1855.

primera duda

An

episcopus possit, justa interveniente causa, facultatem conceder celebrandi in

Oratoriis privatis incasu ? Respondi: Negative, nisi tamen magnas et urgentes adsint causa, et per

modum

actus tantum.

Fin del

TOM.

I.

Tomo

primero.

116

INDICE DEL PRIMER

TOMO

pginas
Dedicatoria de la obra Mara Santsima

Exposicin preliminar los Padres del Concilio de Quito

De

los privilegios de los

TRATADO
Seccin

1.

I.

Reyes y de

Privilegios de los

los Indgenas

Reyes Catlicos. Divdese

Tratado en dos Secciones

el

Constituciones Apostlicas en favor de los mismos

Alejandro VI en su Constitucin Inter


tierras decubiertas y

Resumen

costera,

que descubrieren en

.....

hace donacin los Reyes Catlicos de


el

Nuevo Mundo

las

castellano de sta Const., y notas de los Fastos

Concede Alejandro VI en su Const. Eximice


dos ntes

la

la

13

14

Corona de

Castilla los privilegios

concedi-

de Portugal

15

En sus Letras Dudum, confirma

el

mismo y extiende

la

donacin hecha los Reyes Catli-

cos de los pases descubiertos que descubrieren en

el

nuevo Mundo.

...

17

castellano y notas de los Fastos

18

Convenio sobre navegacin entre Espaa y Portugal


Convenio de Tordesillas entre las dos Coronas

Resumen

19

Concede Alejandro VI los Reyes Catlicos los diezmos de Indias en su Const.

Resumen

castellano

Devuelven los

Reyes Catlicos

los

diezmos

las Iglesias

de Amrica

Eximia

....

Concordia entre estos y los Obispos


Julio II

>

24

Amrica

Resumen

castellano y notas de los Fastos

Exencin

de los

Reyes de Espaa

del

Notas de los Fastos


II.

25

.......

diezmo de los metales

Concordato entre Benedicto XIV y D. Fernando VI

Seccin

21

en sus Letras Universalis Ecclesice concede los Reyes Catlicos el Patronato de las

Iglesias de

Que

20

Cdulas Reales en favor de los Indios

traten los Obispos sobre los diezmos de los Indios

26

27

28

INDICE DEL PRIMER TOMO,

P30

pginas.

Que

..............

se abra informacin sobre

menderos

mal tratamiento de los Indios de Popayan por sus Enco-

el

28

Que

se provea la Ctedra de lengua India en

Que

se informe sobre la costumbre de los Indios, de pagar diezmos

....

Que

se d impulso las Misiones, y se procure ganar con

buen

trato las voluntades de

que se convierten

los Indios, para

Que se procure reducir por


Respuesta

los

la

el

medios ms suaves

Audiencia de Quito, sobre

la

Lima

los

Jibaros

reduccin de los mismos

la

Areriguaciones sobre los Indios de Quijos

Informe del Gobernador de Quijos sobre

Que informe

la

las doctrinas

de los Indios

Audiencia de Quilo acerca del estado y necesidades de

29

....
....
las

30
31

32

Misiones del

Maraen
Sobre

la

reforma de algunas tasas y ordenanzas de los Indios

Se encarga la Audiencia de Quito que ayude

Se encarga
lo

que

el

la dicha

Rey

le

Audiencia que ayude

babia ordenado para

al

Gobernador de Popayan en

Se manda dar 400 pesos ensayados de Sinodo cada

Los Indios, que se convierten

la

atlo

35

ejecucin de

conversin de los Paeces y Nonamas

la

...

conversin de los Indios

la

para las Misiones del Maraen

36

la

la

institucin cannica del Curato de Archidona.

37

miendas

Se da

al

P.

Leas de

la

Cueva

....
......
....
....

Que

los Espaoles, Mestizos y Mulatos no vivan en pueblos de Indios

Que

se les d Maestros de

aprenderla, con

Que

Que informe

las
la

Cdulas-sobre

la

libertad y

Audiencia de Quito sobre

pretende hacer

el

Gobernador de

los Indios se les

Que no se moleste en
Que

y sin gastos

la

buen

trato

de los Indios

39

reduccin de los Indios Jibaros y otros, que

42

os Quijos

conceda libertad, y bajo ningn pretexto sean esclavos.

las

38

lengua castellana los Indios, que voluntariamente quisieren

menor molestia posible

la

los Indios envien sus hijos la escuela, y sus hijas la doctrina

Se confirman

Que

F, estn exentos por diez anos de tributos y enco-

...
....
.

puertas de las Iglesias los Indios por sus deudas

se guarden y cumplan las Cdulas sobre el buen trato de los Indios

43
45

Se declara ser capaces los Indgenas de los honores y empleos, con que premian los Reyes
de Espaa

sus vasallos

para que as se haga

TRATADO

II.

46

............

Se manda que se d los Misioneros

lo

que debe drseles, y se dictan algunas medidas

Privilegios de los Indgenas

privilegios concedidos los Obispos y Misioneros de Indias

pueden llamarse privilegios

de los Indios?
Si estos privilegios se han de interpretar en senlido lato estricto

Cundo perecern estos


Si

perecern por

el

privilegios ?

.........

habrn perecido por alguna interrupcin en


perecern por

uso de las Slitas.

>

Si

Si los

....

no uso

Si

el

50

Resulvense algunas dudas generales acerca de estos privilegios

Los

48

el

uso

Obispos de Indias pueden renunciar estos privilegios

TOMO.

INDICE DEL PRIMER

?.....
?.........
?.........
.....
.....
......
.....
......
.........
......
comn

se llama Nefito por derecho

Sobre Nefitos. Quin

931

Quines, segn los privilegios de Indias


sta Declaracin

De qu tiempo dala

De qu tiempo data
Si los
Si

Declaracin sobre los Mestizos t

la

Mestizos se reputan Nefitos para dispensas matrimoniales

mismo para

ser lo

los ayunos, abstinencias y tiestas

Catecmenos. Si estn obligados los preceptos de


Si

la Iglesia

pueden contraer matrimonio con impedimento cannico

Doctrina de Montenegro sobre la materia

pueden comunicar

Si los Nefitos

in sacris

con los

Infieles

Prctica del P. Ruiz de Montoya en separarlos

Mandato

del limo, lUana

Obispo del Paraguay para separarlos

Doctrina de Snchez en favor de


Prctica de

Prctica de los Misioneros de stas Indias desde

Dispensa de S. Pi

Privilegios

primitivos

Primera Junta Apostlica en Mjico,

Su objeto

desarraigar

la

Se celebr en San Francisco

el

5oawnw. Que se administrase

Que en

el

comunicacin

Bautismo

el

la

No

Que

Penitencia.

ella se

Que para

los

Catecmenos

los

se administraba, por falta de Santo Crisma.

que no los recibieron en

comenzase

los sanos

el

Concurso de

los Nefitos confesarse hasta

al

los confesores

Matrimonio.

...
.......
...

el

....

confesor los entendiese

principio los Nefitos por su rudeza, despus

la

la

Que

la

55

de Oleos y de Operarios para tanta mies.

falta

lista

en das de precepto

Carla del limo. Garcs, Obispo de Tlaxcala Paulo III

Padre Santo por

gentilidad

Misa. Prctica de que los Gobernadores pasasen

el

la que quisiesen, nisi prima volueri convert.

negase

se tuviese para los nios todos los das, y para los adultos los

Se congratula con

54

Seora principal, quien reconocan por mujer

la

Santa Sede que retuviesen

Extrema- Uncin. No se administraba, por


Doctrina.

qued discrecin de

Sentencias en contra, por dividirse entre muchas mujeres el afecto conyugal

Decidi despus

eran vlidos los contraidos en

Sentencias en pro, por ser siempre una

)3

.......
......
...

les

declar capaces de los Sacramentos


Si

al

importunar los confesores.

Lmense mand ms tarde que no se

III los

.............
......

Comunin. Se neg

Paulo

ano.

cumplimiento Pascual desde Septuagsima

se casase sin catequizarse y confesarse

Llevaban pintados los pecado?, para que

el

.....

enfermos habituales se pudiesen confesar dos veces

Que ninguno

El Concilio

Infieles.

...
...

dieron varios Decretos

das se pusiesen los Santos Oleos

los

S2

comunicacin.

comercio con les

Los primeros bautizados de Nueva Espaa fueron cuatro Seores de Tlaxcala.


Confirmacin.

principio, introduciendo

Domingos

los Jueves y

..............

mismos

los

de 1524

Grande, y en

de los Indgenas
alio

.........
.......

Idolatra y plantar la

51

la

en favor de los Cristianos de Indias on

Divdese el Tratado en nueve Secciones

Seccin 1

comunicacin

la

Germania, segn Gobat, favorable

la

pginas.

nueva grey reunida

la Iglesia

Domingos

...

....

56

INDICE DEL PRIMER TOMO.

982

pginas.

Alaba

la docilidad

No son

de los Indios para oir

.........
....

la

turbulentos, inquietos ni dscolos

Son de ingenio para


Opinan muy mal

lo

canto y

el

56

msica, y diestros para todas las artes

la

que los creen incapaces de pertenecer

Esta opinin es una voz satnica por

No pueden

palabra Divina

el cuito,

que pierde

al

gremio de

el infierno

la Iglesia

57

en estas regiones.

ser incapaces de F los que son capaces de las artes

Testifica quodvidit, quod audivit, quod vianus suce contrectaverun durante el decenio

de su

Apostolado

;8

Defiende los Indios de

Compara

opinin, que tienen de brbaros, crueles,

la

su barbarie con

la

ele.

de nuestros progenitores, cuando predic Santiago en Espaa

Recuerda los tiempos de Sertorio, cuando se adoraba en

Menciona
Entra en

muchedumbre de

la

la

antropfagos,

Vrgenes,

Doctores y

Mrtires,

Espanas

las

la

cierva fatdica.

que salieron

de

all

conciencia de los Indios, y ensalza su temor de Dios y su delicadeza para con-

fesarse de

.............
...

sus culpas

y Monasterios

asi

como

su religin para

hacer rogativas y levantar templos

Trae una coleccin de hechos notables y curiosos en confirmacin de esto

Concluye suplicando

Se recuerda

el

al

59

...

Padre Santo se digne mirar por sta Nueva Iglesia

ejemplo de Nuestro Divino Salvador, cuando envi las Indias Sto.

61

Tomas

y S. Bartolom

62

..............

Refiere por ltimo la excursin del P. Minaya

Mjico

Resumen de

hasta Nicaragua, distante 300 leguas de

Primeras Letras Apostlicas en favor de los Indios

Resumen

Alliludo Divini consilii

castellano de sta Constitucin

Expnense

...

la carta anterior

65
67

los privilegios contenidos en ella

BEAUTISMO DE LOS NEOFITOS.


Cmo han de
Qu

ser catequizados los Nefitos

se har cuando se duda

Doctrina sacada

de

los

si el

Fastos

pueden ser bautizados sub

Si

67

Nefito est bautizado no

sobre

el

conditione los

68

particular

>.

Indios, que vienen al

Paraguay fugitivos de

S. Pablo

Si se podr, cuando el Indio


Si se

testiflca

estar

bautizado

podr bautizar sub conditione, sin inquirir ntes

si

69

Diligencias que deben preceder al Bautismo, cuando hay alguna sospecha

Instruccin

del limo.

Cortzar, Obispo del

se ha recibido.

estn bautizados 6 no

Tucuman, sobre

el

si

exmen, catecismo y bau-

tismo de los Negros Indios ancianos


i" Si tuvieron los adultos intencin de recibir el

2o Si les echaron

el

Bautismo

70

agua

3 Si tuvieron algn conocimiento de sta santa ceremonia

io Si se hizo en lengua indgena, con intrprete que entendieron


Si, faltando

alguna de stas cosas, se administrar

el

Si concurriendo, se administrar sub conditione ntes


Si,

cuando

el

Bautismo absoluta

....

de catequizarle y confesarle

Bautismo se da absolute, como se ha dicho, se administrar con

nias acostumbradas

las

ceremo

"

INDICE DEL PRIMER TOMO,

93S

pginas.

Qu

se har,

Qu,

si

Qu,

si la

noticia,

que dan en

Oleo y Santo Crisma

examen, no es

tal

les

que tuvieron, sino

la

Si sta ratificacin se

que despus adqui-

caso se deber administrar con sobrepelliz, ele, y en


el

casado ratifique

la

la Iglesia

matrimonio estando

el

F.

mujer.

...
....
....
...
....
all la

deber omitir en

el

Bautismo sub

condiione.

Bautismo sub condicione se deber confesar ntes

el

que

le

recibe

caso de duda, ser mayor yerro dejar de bautizar, que bautizar

Si se

deber llevar por separado

el libro

deber ser bautizado sub condiione

el

de Bautismo de los adultos

que duda

tenia uso de razn,

si

cuando

har sin Misa, sin ceremonias y sin amonestaciones.

Si en

Si

la

deben ensenar ntes los principales misterios de

en dicho Bautismo convendr que

el

70

Bautismo?

Bautismo en

en

el

Si dicha ratificacin se
Si

el

cuando hay capacidad, se

Si el

Si

les pusieron el

se equivocan, teniendo su Confirmacin por

rieron
Si,

no

si

le recibi ?

PRBPARACION DE LOS NEOFITOS PARA LA CONFESION.


Cmo

se han de preparar los Nefitos para la confesin

71

Doctrina del V. P. Santiago Alvarez del Paz

Qu

Si bastar
Si

misterios deben saber los Indios y Negros para confesarlos sin escrpulo?

....

que crean que hay un Dios en tres Personas, aunque no lo entiendan.

puede haber acto de Fe, aunque no se entienda

Si basta creer

el

objeto creido.

de F, cuando cree que es verdad todo

Si el idiota tiene acto

que Dios hizo

el

lo

contenido en

mundo, aunque no perciban como

lo hizo

la

Bibl la

de nada

que Jesucristo es Dios y hombre, que naci de una virgen, que muri por los
hombres en la cruz, y resucit y subi los cielos, para que entienda la Concepcin por

Si basta creer

obra del Espritu Santo


Si

hay Juez de vivos y muertos

Catlica

que hay una Congregacin de gente, que se salva, para creer en

saber que adoran Jesucristo en

Si los Nefitos se les

negar

Qu, sino han procurado


Si bastar en estos
Si bastar

casos

ni
la

la

la

.....

Hostia, para creer en la Eucarista

absolucin por

falta

de dolor

saben formarle?
diligencia del Confesor

.......

.............
....

los podr confesar, cuando no han hecho diligencia para examinarse

Si los

puede absolver, aunque probablemente se queden muchos pecados

Qu,

si

Qu,

si

no se acusaren del nmero,


se teme,

ni del

que despachndolos, no

poco ms menos

lo

harn mejor

Si sta necesidad imposibilidad bastar para dimidiar

Qu

se har, cuando

Si bastar

>

para absolverlos que repitan las palabras del Confesor, no dando ninguna seal

en contrario

Si

la Iglesia

bastar que vengan confesarse, para creer en el perdn de los pecados

Si bastar

Si

..............
...

Si bastar creer

Si

bastar creer que hay cielo para los buenos infierno para los malos, para que crean que

saber

si

al

la

mand

azotes rezos

pueden confesarlos los que no entienden

la

...
....

ano siguiente?

confesin

........
......

no se puede averiguar qu penitencia

les

sin confesar

lengua

les dieron

>

72

>

>

934

INDICE DEL PRIMER TOMO.

Qu,
Si

si

.... ...

no hubiere olro que los entienda, como sucede con los Angolas?

convendr que

Confesor

el

Qu,

si

ellos se confesaren

Qu,

si

no contaren ms que

Si se los

les

pregunte los pecados

de algo, aunque desconcerladamenle?

que no vienen

al

podr absolver estando en ocasin prxima

historias,

caso

....

?
.

Por qu se ha de preferir

la

la

cuando se casan con

Si,

la

la

que fu

/""ior

ALTITUDO.

^ure

j>rtor

que quieran, cuando no recuerdan cul fu

primera?
por primera se entiende

?......
.....

primera mujer de los gentiles

casamiento con

el

PRIMERA MUJER DE LOS INFIELES SEGUN LA BULA

Por qu se permite

72

podr creer en su palabra, cuando ofrecen arrojarla

Si se

Si

pginas.

la

empore

que quieran, deber hacerse coram Parocho

el testibus

>,

GRADOS DE CONSANGUINIDAD Y AFINIDAD EXTINGUIDOS.


Si los Nefitos necesitan dispensa en 3 y 4 grado de consanguinidad y afinidad simple

Qu,

si el

Qu,

si el

3 y 4" grado fuesen en lnea recta de consanguinidad


3 y 4 grado fuesen en lnea recta de afinidad?

de los grados mixtos se computa por

Si

la distancia

Si

habr impendimento entre dos Nefitos, cuando

Si para
Si

el

ms remoto

el

del tronco

uno sta en 2" grado y

...

....
......
el

otro en 30.

gozar de ste Indulto basta que uno de los cnyuges sea Nefito

quedan indultados los Africanos y dems transmarinos

Si los Mestizos gozan del


Si los

mismo

privilegio

>,

>,

Cuarterones y Puchueles participan de

Si para clasificar los

73

Cuarterones entra solo

l
la

mezcla con sangre Europea, y no

la

mezcla

con otras sangres transmarinas

PRIVILEGIOS DE LOS NEOFITOS EN CUANTO AL AYUNO.


Qu

Indulto tienen los Nefitos, en cuanto

Si en los Virnes
al

de Cuaresma y en

al

ayuno, en

las Vigilias

ayuno

Qu,

si el

Qu,

si el

Qu,

si

ayuno no fuese compatible con su

el ejercicio,

Declaracin de la misma Bula sobre


Si los

oficio?

el

Bula Altitudo?.

...

.......
?.......

ayuno no se conciliare con su mala comida

no cuadra bien con

la

que tienen

particular

el

Si participan

de

la

de los Indultos de los Blancos en

Cruzada para comer ex

Si participan del Indulto

caso

PRIVILEGIOS DE LOS NEOFITOS, EN CUANTO A LA ABSTINENCIA


Si los Indios participan

i.

Mestizos participarn tambin d ste Indulto

Doctrina de Montenegro sobre

de Natividad y Resurreccin estn obligados

...
....

las abstinencias

coniio Mriuju

^edc<

Cuadragesimal en los tiempos presentes

74

INDICE DEL PRIMER TOMO.

935
pginas.

PRIVILEGIOS DE LOS NEOFITOS EN CUANTO A LAS FIESTAS.


Qu
Si

Qu
Si

.......

Indullo concede la Bula AUitudo sobre las Fiestas?

habr sufrido alguna modificacin ste Indulto


se halla aadida en

fiesta

el

74

Ecuador por Po IX?

podrn los amos obligar los Indios

trabajo en las Fiestas

al

PRIVILEGIOS DE LOS NEOFITOS, EN ORDEN A LAS CENSURAS.


algn caso censura reservada

Si tienen los Indios

quin se concedi

la

facultad de absolverlos

Disposicin del Concilio Lmense sobre


Si

en

Si

por

de

al

Papa

75

ellas

particular

el

Ecuador estar vigente sta disposicin

el

Seccin

Constitucin Aposolicce Sedis se habr derogado ste Indulto para Censuras

la

II.

....
....
............

Privilegio para el matrimonio sin interpelacin del

cnyuge

Letras de S. Pi V, para que los Nefitos puedan casarse Icgitiniamentc con


se bautiza con clls.aunque no sea la primera

Resumen

castellano

Concede facultad de dispensar con

Romani

la

mujer, que

Ponlificis

los Indios para casarse sin interpelacin del

Cnyuge

76

............

Gregorio XIII en su Const. Populis ac Nationibus

Resumen

castellano

Resulvense algunas dudas sobre


Si el

matrimonio de los

Si los

Si en caso
Si

las

Infleles contraidos

con impedimento dirimente sern vlidos ?

...

79

de duda se han de tener por vlidos

..............

procedentes Constituciones se darian por presuncin de nulidad del primer matri-

monio

Si tendrn lo

mnos

tanta firmeza

Papa puede dirimir


la

vierten

el

el

matrimonio rato

matrimonio de los

.....

firmeza, que los de los Cristianos.

cuando los dos cnyuges se con-

Infleles,

podr hacer, cuando

Qu,

si el

uno

como

misma

Si lo

el

uno se convierte y

el

otro

no quiere convertirse?

se convierte y el otro est ausente, y se

Si le es licito al consorte Fiel habitar


Si el

con impedimento dirimente jure naturce sern concubinatos

Si los matrimonios de los Infieles tienen la

Si el

78

particular

Infleles es indisoluble

matrimonios de los

Si los contraidos

el

77

con

el Infiel, si

duda

si

quiere convertirse?

no quiere convertirse

matrimonio vlido de los Infieles se ha de renovar coram Pancho

...

el testibus,

80

cuando

se bautizan

81

Si se deber

hacerlo mismo, cuando

Si el relapso

en

Que

la

Infidelidad

el

Nefito se casa con

puede contraer con una mujer

la

.....

que se bautiza con

Infiel

utilidad tiene la Constitucin Populis ac Nationibus para stas tierras

In suprema de Benedicto XIV, en que concede

Const.

lo

mismo

Venecia

Resumen

castellano de sta Constitucin y notas de los Fastos

Letras del mismo Benedicto


pelar

al

cnyuge

TOM.

I.

XIV sobre

el

Aposolici Ministerii

los

l.

82

Catecmenos de

.....

83

.........

abuso del libelo de repudio, y mandando inter-

85
117

INDICE DEL PRIMER TOMO,

936

pginas
Anlisis de dicha Constitucin Apostolici Ministerii

Prohibe

Papa los Indios convertidos enviar

el

Ley de Moysos en

el

86

Deduccin de los Telogos sobre

dado reducida

la

mujeres

sus

ofc

iniVO ?!OT

la

se

es interpelar la mujer, para saber

mujer, queda libre

Cristiano

el

puede tolerar en

rehusa

la

por

la S.

En cuanto

conversin

quiere convertirse, no

....

matrimonio
el

momento, en que

la

el

Cristiano pasa otras nupcias

..............
..."
cuestin

solo prohiben

el libelo

mandan

la

dicho en favor del marido Cristiano, se ha de decir

vice versa

de

la

Cristiana

Seccin

inter-

Resumen

......
.........
.......
.......

absolucin de Censuras

Facultad concedida por Gregorio XIII,

Cum

castellano del Breve anterior

expcni

sicitt

Se resuelven algunas dudas acerca de stas Letras


Cul fu

el

objeto de ste Breve

Cum

Qu prohibicin contena
Si en el

Breve

Si por ste

Cum

ste acerca do la absolucin de la Hereja mixta

siciu exponi se

Breve se extiende

Si se extiende los Africanos,

concede ms de

el privilegio al

gozarn de! privilegio los Mestizos

Si

pueden absolver de censuras


concedida por

el

con

el

precepto Pascual

el

el

castellano y notas do los Fastos

Favorece

el

....
la

Archid iccsis

la

Bula Apostlicas Seis

Aqu se entienden por Mestizos, qui sangiiinem Indicum


/

^thinpico sanguine

el

89

>,

90

...

Indulgencias

91
91

tiempo, en que los Indios pueden cumplir

Indulto los Indios, Mestizos, Africanos y Mulatos

9MZ

88

Precepto Pascual
el

caso

designando

...........
.........
.....

sicul,

Rcsmen

Por Mulatos,

Bula AUitudo

Prrocos y Confesores

Censuras se habr revocado en

VIH Cum

la

Concilio Lmense estar vigente fuera de

Seccin IV. Privilegios de los Indios para


Letras de Urbano

que concedi

fuero externo

los Indios sus

Doctrina interesante de Avcndano sobre


Si ste privilegio sobre

lo

...

y mixtos de Indio y Africano

Si

Si sta facultad

siciU exponi

del Breve OfUicii nostri parles ?

Qu declaracin contiene acerca

>>

mujer

Privilegios sobre

III.

Se sealan penas los contraventores


lo

stas Letras sobre la

Se declara que

y sta opinin es la que se practica

mujer India, algunos piensan que queda ligada mientras viva su marido

Otros, que queda libre luego que

Nada definen

mujer

segundo matrimonio

el

Congregacin

la

pelacin

el

marido Cristiano algunos piensan que desde

Otros, desde que se celebra

Iglesia.

...
la

para pasar otras nupcias, segn

S. Pablo

Los Telogos estn divididos sobre cundo se disuelve


al

87

tolerase entre los Hebreos, no

si

la Iglesia

del libelo en la ley Evanglica, por haber que-

la licitad

La prctica de

En cuanto

indisolubilidad su primilivo estado

el libelo se

renuente

ic

/i7

libelo do repudio

est

cordi..,

Por eso se eslablecc Motu proprio que ningn convertido d

Si

Dcuteronomio, permitindolo

Palabras do Jesucristo explicando sta ley o dM?77!am

Ms, dado que

de repudio

libelo

el

Europceiim ex cequo participant

Europmo ex wquo

concreti

92

DEL PRIMEK TOMO.

INDlGt:

937

pginas.

Segn

En

Tercerones no participan de ste InduUo

los Fastos, los

En cuanto
Pero

la extensin, se limita el Indulto ciertas regiones

costumbre es general en todas

la

Villarroel testifica la

el

Snodo de

Pascua hasta

la

Tucuman, en 1597, seala por trmino desde

El Snodo de

mismo trmino seal

El

segn

las Indias,

costumbre de cumplir con

Respuesta de

el

el

Nota. Avendano que

el

se restringe, aunque

ano para

la

Pascua, y

cumplimiento Pascual.
de

penuria

Nobis. Pueden los

Indios ganar las

Urbano VIII

Sacerdotes

como en

fuere nece-

si

pero que no

otros.

Indulgencias con solo

la

....

el

No puede

Obispo tener intencin de no ordenar los oriundos de Indios y Mulatos hasta

el

De

cuarto grado

la

privilegio por

Se confirma
el

China, cuando hay

la

Confesin

mismo

penuria no sea tanta en unos lugares

V Exponi

Letras de Paulo

el

Indulto se concede por la


la

93

Adviento Pentecosts

legitimo impedimento, dos tres meses antes despus do


sario, todo el curso del

Snodo del Paraguay, en 1603

Congregacin del Santo Oficio concediendo para

la S,

Paz, en 1595

la

Corpus

el

92

...
...

causas matrimoniales solo los cuarterones quedan fuera del privilegio

Provisionis nostrce

.............
............
....
.........
........
.........
.........
............

94

95

confesin de los Indios por medio de intrprete

96
97

Seccin V. Libertad de los Indios


Constitucin Cupientcs de Paulo

modo de

nes y

sobre

III

la libertad

de los Nefitos en cuanto sus bie-

Confirma sta doctrina Clemente XI en su Constitucin

Se prohibe su esclavitud por

Resumen

mismo Papa

el

Resumen

III

en sus Letras

Fm'to

i/jia

castellano y notas de los Fastos

Exhorta S.Pio

al

los Indios

Virey del Per que contribuya

al

al

almas

mismo,

lo

de los Indios.

oporleat,

que

trate

propagacin de

la

la

101

102

103

benignamente

IOS

105

y conversin de las

Consejo de Indias.

el

Virey del Brasil

la libertad

106

de los Indios en Filipinas Gregorio XIV en sus Letras

castellano y notas de los Fastos

la

materia

Cum
.

sicui
.

108

109

.........

Benedicto XIV en su Const. Immensa defiende

la

la libertad

de los Indi os

libertad de los Indios

Resumen

el trfico

castellano

lll

debum

lli

de Indios y Negros, en sus Letras In Supremo.

la

..............

concedo

HO
112

Seccin VI. Vicenales antiguas, que tenan los Misioneros de America

castellano y notas de los Fastos

Prohibe Gregorio XVI

107

Se citan otras Letras de Clemente VIH sobre

Paulo

Cardenal Espinosa

Otras do Urbano VIII Commissum Nobis en defensa de

Resumen

costumbres

mismo,

Aboga por

Resumen

100

Obispo del Brasil, que tenga un cuidado paternal de los Netitos, y procuro sua-

al

vizar sus

Sobre

el

la esclavitud

Rey de Espaa en sus Letras Cum

Exhorta

Escribe

mismo

lo

Pastoraie o/?cMm

prohibe

Inculca lo

Sobre

Pro/)(yfte

castellano y notas de los Fastos

El Papa Paulo

vivir

Ig

117

Compaa de Jess facultades extraordinarias en sus Letras Liccl

938

INU.E DEL PRIMER TOMO.

pilginas.

Resumen

castellano y olas de los Fastos

Faciilladcs concedidas S. Ignacio para las regiones ultramariniis

Gregorio XIII en

Conslilucion

Provisionis

190

mstrce concede las

primeras

vicenales

..........

comunes con
dentales

Resumen

su

los Obispos, a

la

Compaa de Jess, para

Indias Orientales y Occi-

las

jO|

castellano y notas de los Fastos

^oo

Revalidaciones de las Vicenales

Prroga

Prroga de
Prroga de

1<?3

Vicenales .\lcjandro VIH, en su Conslilucion ^wnrMm

las

las facultades especiales

las

la

Que

Animarum

que hoy

es lo

la

Compaa, hecha por

prroga Clemenle XIII

saluli

est vigente

de

la

Compaa

125

rjs

Vcnerabilis

.......

Se declara quines son Nefitos

...

Confirma Benedicto XIV las declaraciones anteriores

.......
...
......

Declaracin del mismo sobro los lugares, a que se extienden las Vicenales
Declaracin sobre los hijos y decendientes de los Indgenas

Dudas de

si

tienen no valor

al

presente stas declaraciones.

Confirma Clemente XI en su Constitucin Alias


Revalida Clemente XI en sus Letras

de

la

/71

la

modo de probar

declaracin sobre los Cuarterones

De

los misterios,

Sobre
Si se

el

Bautismo de los nios contra

Si

madre

se podr bautizar

Qu

al

la

155

.......

.....
....

161

la

voluntad de sus padres

Pro parle

........
............

podr bautizar, cuando

Cristiano y la

157

adulto, que ha de bautizarse

el

153

158

en las Letras de Inocencio XII

la soltera

que debe creer

156

Bautismo de los Nefitos

el

150

ApostoUcce los matrimonios nulos contraidos despus

Cdula auxiliatoria de los tres Breves anteriores.


Declaraciones sobre

149

154

castellano de stas Letras y notas de los Fastos

facilita el

jg

declaracin sbrelos Cuarterones.

Resumen
Se

.....

informacin sumaria en las causas matrimoniales de los Nefitos

la

144

^52

Declaracin sobre los Cuarterones y Puchueles

Declaracin sobre

isg

151

Declaracin sobre los Mestizos.

131

135

Congre-

las facultades vicenales ?

de Benedicto XIV

las declaraciones

Cum

las vicenales

Seccin VIL Declaraciones sobre Nciitos, Cuarterones y Puchueles

Resumen de

la

........
........

Inquisicin, y aprobada por Rcnedicto XI en sus Letras

Texto castellano del Decrelo de esta separacin


su Breve

Cmn siciu.
Cum dudum

mismas facultades por Clemente XII, en sus Letras

Documentos, en que se funda sta separacin

En

por Urbano VIII, en sus Letras

Separacin de las Vicenales, comunes los Obispos y


gacin de

srt/

madre es Cristiana y

el

padre

Infiel, y

cuando

Infiel

el

padre es
.

nio, cuando el abuelo paterno quiere, y los padros no

159

162

se har, cuando el padre Infiel dice que quiere bautizarse con su mujer hijos, y des-

pus se arrepiente?
Ser vlido

el

Bautismo contra

la

voluntad de los padres

qu se ha de hacer del nio bau-

tizado contra la voluntad de sus padres; cuntos testigos bastan para probar que uno

..............

est bautizado; en

padres?
Si

qu pena incurre

se puede bautizar nlguno contra

esto?

la

el

que bautiza

al

nio contra

voluntad de sus padres

la

voluntad de sus

y qu edad ha de tener para

163

INDICE DEL PRIMER TOMO.

939

pginas.

Qu voluntad
Ser vlido

se requiere?

el

163

Baulismo recibido contra su voluntad

Qu

se har, cuando se dudo

Qu

se har, cuando

el

si el

Bautizado tuvo intencin

?......

bautizado niega que tuvo intencin ?

En

...........

Los Indios estn relevados de

la fianza

los privilegios

Otro sumario, que trae


Privilegios,

de los Indios, segn

el

P. Alloza, en

que han caducado para

el

el

......
....

Concilio de

Lima

1660

las

las indulgencias

que concedi Sixto V

al

Infiel

Cnones de

Lo

la
la

la Iglesia,

concedido por Pi IV, por

concedido por

169
el

mismo, por 20 anos

Hospital de Santa
el

Ana de

Filipinas

gobierno espiritual de los Indios

Accin segunda del Concilio de Lima acerca de los Indgenas

...
.

Accin cuarta

170

171

prescrito acerca de los Indgenas por los Snodos de

Decreto acerca del matrimonio de los Infieles, que di


a la respuesta de Paulo IV

165

concedidas por Clemente XI los Indios del Paraguay, ni

Seccin IX. Doctrina de Santo Toribio para

Resumen de

168

tiempo prohibido por

Exencin de entredicho concedido por Po IV, por 30 anos

No han caducado

167

los Indios

Indulgencia plenaria por convertir un

164

..............

De contraer matrimonio en
25 anos

de calumnia por sus delaciones acusaciones

Estn exentos de esprtulas derechos de actuaciones

Sumario de

debe precederse sumariamente

los pleitos de los Indios

Seccin VIII. Privilegios curiales. Sumarios antiguos, Privilegios caducos


Privilegios Citiles y Curiales

i6i

el

Lima

III,

V, VI, VII, VIII, IX y X.

17'J

primer Concilio de Lima, conforme

174

940

INDICE DEL PRIMER TOMO.

LETRAS APOSTOLICAS,
QUE SE CONTIENEN EN LA PRIMERA PARTE, POR ORDEN ALFABTICO.

A.
pginas.

Alias, Clcmenlc XI

se declara quines son Ncfilos en Amrica, y en

y hasta qu grado pueden dispensarlos los PP. de

Altudo, Paulo

III

la

que impcdimcnlos,

Compaa de Jess

se conceden los Indios convertidos privilegios

tismo, Matrimonio, ayuno, dias festivos y absolucin de reservados

Aiiimarum

saluti,

Alejandro VIII

saluti,

Clemente XIII

otra vez se prorogan dichas Vicenales

Aposolici ministerii, Benedicto .XIV

un Indio casado con India

si

debe interpelarla an etiam ipsa converli

et cohabitare velit

....
....
al

loo

Bau65

Compaa de

se prorogan las Vicenales concedidas la

Jess

Animariim

en cuanto

se convierte

sine contumelia Creatoris

I25

Ii4

Fe

la

So

c
Commissum, Urbano VIH
Papa

Cum

el

dudum, Clemente XII

de Jess en

Cum

Cum

se prohibe bajo pona de

sicut.
sicut,

sicut.

Urbano VIII

sicuti,

Compaa
130

la ley

Moros

Papa

Ies

se

88

XIV

que causaron danos los Indios en

vez convertirlos
la

se

sanciona

esclavitud en stas Islas

declaracin de las facultades

con pena de
.

Compaa de Jess, y especialmente de

manda que

los Infieles,

108

especiales, que tienen en

............

las Indias los PI*. de la

96

92

restituir los

Rey de Espaa contra

Venerabilis, Benedicto

Cupientes, Paulo III

.......

y Mulatos

cmo deben

del

pensas matrimoniales

se designa el tiempo para el cumplimiento del precepto Pascual

cuando se intent por primera

Excomunin

se declara que los Obispos de Amrica pueden absolver in utro-

Gregorio XIV

familia, se

109

es lcito absolver a los Indios, que se confiesan por intrprete

Gregorio XIII

Filipinas,

Cum

al

las Indias

Po

los Indios, Mestizos,

Cum

reservada

latas senlentice

se prorogan las facultades especiales concedidas la

/oro de cualesquiera casos reservados al

Cum

Excomunin

privar los Indios de su libertad de sus bienes

la

de conceder

dis-

131

que se convierten, aunque sean hijos de

conserven lodos sus derechos; se les conceden algunos privilegios, y se

sealan algunos remedios para que no se perviertan

97

INDICE DEL PRIMER TOMO.

941

pginas.

D.
Dudum, Alejandro VI

so confirma y extiende

.....

donacin hecha los Reyes Catlicos, de

la

que descubrieren en

las tierras descubiertas y

Nuevo Mundo

el

17

E.
Etsi, Pi IV

...........

se concede los Indios por veinte y cinco atios poder casarse

cerradas las velaciones.

Eximice, Alejandro VI

conceden los Reyes de

se

Castilla

y Len en

cuando estn

...
....

biertas y que descubrieren, los privilegios, que tenan los de Portugal.

Eximice, Alejandro VI

Exponi Nobis, Paulo

mismos

se donan los

que los Indios pueden ganar

los

diezmos de Amrica
las

168

descu-

las tierras

15

20

Indulgencias, sin comulgar, con

sola la confesin juicio del confesor

93

I.

In AposlolicB, Clemente XI
despus de

la

Immensa, Benedicto XIV


y

.......

revalida los Matrimonios, que haban sido nulos en las Indias

declaracin de quines son Nefitos

se confirma lo dispuesto por Paulo

por Urbano VIII en su-Gonst. Commissum, en

favor de

III

la

libertad incolumidad

de

112

los Indios

In suprema, Benedicto XIV


fieles

de ambos sexos

Ciudad,

el

156

en sus Letras Pastorale,

da facultad su Nuncio en Venccia, para dispensar los In-

convertidos, que hubieren estado

con cualquier

casarse

In supremo, Gregorio XVI

Catecumenado de dicha

el

cnyuge

Infiel

82

se prohibe hacer esclavos ios Indios y Negros, privarlos de

sus bienes y traficar con ellos


Inter asiera, Alejandro VI

en

Fiel, sin interpelacin del

......

11

se hace donacin a los Reyes Catlicos, de todas las tierras

descubiertas 6 que descubrieren en

el

Nuevo Mundo.

12

L.
Licet debitum, Paulo III

conceden los Misioneros de

se

la

Compaa de Jess facultades

especiales en tierra de Infleles

117

P.
Pastorale, Paulo III

se prohibe bajo pena de

Excomunin

reservada

al

Papa,

se da los Ordinarios, Prrocos y PP. de

la

Com-

latee sententiai

hacer esclavos los Indios, privarlos de sus bienes


Populis ac Nalionihus, Gregorio XIII
paa

el

casarse con cualquiera Fiel, sin interpelacin del cnyuge

Propaganda;, Clemente XI

Papas anteriores, y

do

parte, Inocencio
la

ll

de Jess en Amrica facultad para dispensar con los Indios de ambos sexos

convertidos,

Pro

lo dispuesto

XIII

por ellos para

la

incolumidad de los mismos.

77

por los
.

lO

en America, en los lugares, que distan ms de dos jornadas

Curia Episcopal, puedo

sea de su agrado

Infiel

se confirman los privilegios concedidos los Indios

probarse

la soltera

ante

el

Prroco otra persona, que

158

INDICE DEL PRIMER TOMO.


pginas.

Provisionis nostra, Gregorio XIII


la

se conceden por primera vez las Vicenales en las Indias

121

Compaa de Jess

Provisionis nottrce,
cias, sin

Urbano VIII

comulgar, con sola

la

confirmase

el

que los Indios pueden ganar

las Indulgen-

91

confesin juicio del confesor

R.
Romani

Ponifices,

que se bautiza con

Po

que

los Indios convertidos

ellos, dejadas las

pueden permanecer con

dems, aunque no sea

la

primera.

la

mujer,

...

76

V.
Veritas ipsa, Paulo III
ni

que no se puede privar

los Indios y otros Gentiles de su libertad

de sus bienes, y que todo lo que en contrario se haga es nulo y de ningn valor.

102

u.
Universalis EcclesicB, Julio II

concede a los Reyes Catlicos

el

patronato sobre las Iglesias

de Amrica
Seis cartas de S. Pi V.
trate bien los Indios

24
varios personajes, encomendndoles encarecidamente que se

104

INDICE DEL PRIMER TOMO.

943

LETRAS APOSTOLICAS,
QUE SE CONTIENEN EN LA PRIMERA PARTE, POR ORDEN DE PONTIFICADOS.
pginas.

Alejandro VI.

1493. Marzo

4. Inter cmtera

.........

donacin de las Indias, dentro de ciertos limites,

Reyes Catlicos

Eximice

4.

se conceden los privilegios de los

de Espaa en

Dudum

Setiembre 26.

1501

Noviembre 16. JximE

15

........

Reyes Catlicos

los

la

donacin de

Indias hecha

las

donacin los mismos de los diezmos en Amrica

12

los

las tierras descubiertas

se confirma y extiende

Reyes de Portugal

los

17

20

Julio II.

1508. Julio 28. Universalis Ecclesice

se concede los

29. Pastorale

Patronato sobre

III.

se prohibe bajo pena de

el

24
Paulo

1537. Mayo

Reyes Catlicos

de Amrica

las Iglesias

Excomunin hacer esclavos

Indios y privarlos de sus bienes

Junio

1. i4t7do

se conceden los Indios varios privilegios

2. Fer/as pa

que no se puede privar

libertad ni de sus bienes

1542, Marzo 21. Cupientes

que se

los

101

...

65

y otros Gentiles de su
102

conserven ntegros sus derechos los Infieles,

les

que se convierten

los Indios

...

algunos privilegios los mismos

97

Po IV.

1562. Agosto 12. Etsi

pueden los Indios por 25 anos casarse tempore

velito

(caduc)

168

Po V.

1571 Agosto
.

2.

Romani
el

Cum

Pontifices

que se tenga por legtima

la

muger, que se bautiza con

76

Indio
sicut

es lcito absolver los Indios, que se confiesan por inter-

prete.

...

96

Seis cartas varios personajes encargndoles que miren por los Indios

104

Gregorio XIII.

1573. Enero

1.

Cum

sicut

.........

facultad los Obispos

los reservados
1

576. Noviembre 28. Provisiont

Jios/rK

de Amrica para absolver de lodos

se conceden las primeras Vicenales

la

88

Compaa
121

de Jess
25. Populis ac nationibus

1585. Enero

se dispensa los Indios convertidos de la inter-

77

pelacin del cnyuge

TOM.

I.

118

9U

INDICE DEL PRIMER TOMO.

paginas.

Gregorio XIV.

Cum

1591. Noviembre 18,

sicut

cmo

se ha de restituir los Indios de Filipinas

se pro-

108

hibe hacerlos esclavos

Paulo V.

1609. Abri] 18. Exponi Nobis

los Indios

pueden ganar

las Indulgencias sin

comulgar, con

solo confesarse

93

Urbano
1630. Abril 16.

Cum

VIII.

cundo pueden cumplir con

sicut:

el

precepto Pascual

os Indios,

Moros, Mulatos y Mestizos


1634. Marzo 13. Provisionis

nostrce

.........

comulgar

cias, sin

1639. Abril 22. Commissum

92

se confirma que los Indios pueden ganarlas Indulgen-

se prohibe privar los Indios de su libertad y de sus bienes.

94

109

Alejandro VIII,

1690. Marzo 30,

Animarum

saluti

prroga de las Vicenales concedidas

la

Compaa de

Jess

125
Inocencio XII.

1698. Mayo

3.

Pro

parle

facilita las

informaciones sobre soltera en Amrica

isg

Clemente XI.
1701. Abril

2.

In Apostulicce

.........

se revalidan los matrimonios nulos despus que se declar

quines son Nefitos

1704. Marzo 11. Propagandas

^gg

se confirman los privilegios, y lo dispuesto por los Papas

en favor de los Indios

100
Clemente XII.

1734. Setiembre

9.

Cum dudum

prroga de las facultades especiales de

la

Compaa de

Jess

130
Benedicto XIV.

1744. Diciembre 20. Immensa

1745. Enero

se confirma lo dispuesto por Paulo

favor de

la libertad

16. In suprema

III

incolumidad de los Indios

los Infieles convertidos,

....

y Urbano VIII, en

que estuvieron en

el

H2

Catecume-

nado de Venecia pueden ser dispensados para casarse con cualquier


Fiel, sin interpelacin del

1747. Setiembre 16. Aposlolici ministerii

si

cnyuge

un Indio casado con India se convierte, debe

interpelarla

1757. Enero

27.

Cum

gg

Venerabilis

declaracin de las facultades especiales de

la

Com-

paa de Jess

13 j
Clemente XIII.

1766. Setiembre 10. Animarum

saluti

prroga de

las Vicenales

de

la

Compaa de Jess

144

Gregorio XVI.

1839. Diciembre

3.

In supremo

se prohibe hacer esclavos los Indios y Negros, privar-

los de sus bienes y traficar

con

ellos

114

INDICE DEL PRIMER TOMO.

945

DE LOS PRIVILEGIOS DB LOS OBISPOS DE AMRICA.


pgina

175

Se divide en once secciones


Seccin

De

I.

Consagracin de Obispos

la

Dispensa Pi IV por sus Letras

Ex

supemee, para que en las Indias pueda hacerse

Con-

la

sagracin por un solo Obispo, con asistencia de dos tres Dignidades Cannigos de la
Iglesia Catedral

Resumen y notas de
Seccin

De

II.

la

los Fastos

Consagracin de los Santos Oleos

180

Orculo de Pi IV, concediendo consagrar los Santos Oleos con


la

mitad

al

menos

del

76

177

nmero de

el

blsamo del

pais, y

con

ministros, que se requiere

Concede Pi IV los Obispos de Amrica en su Const. Licet Ecclesia, facultad para consagrar

Santo Crisma con

el

blsamo del pais y con

el

el

nmero de ministros, que


181

pueda haberse
castellano y notas de los Fastos

Resmen
S. Pi

en sus Letras Digna reddimur, concede tambin facultad de consagrar el Santo

Crisma con

blsamo indgena

el

182

Doctrina de Avendano sobre stas Letras


Si solo el

Es

blsamo de Palestina estuvo en uso hasta

privilegio declaracin el consagrar el Santo

Se ha mudado por
Tiene potestad

el

esto

la

la

Seccin

el

blsamo

V en

183

de Palestina ?

el

Sacramenti?

sus Letras Deeens

el

debitum

.......

184

castellano

Pueden en virtud de stad facultad dispensar en todas


defecto, excepto la

Est por

blsamo indgena

Facultad para dispensar de irregularidades

III.

La concedi Pio

Resmen

necessitate

el

materia especial de un Sacramento

El blsamo de Indias es de diversa especie que

Es necesario

descubrimiento de Amrica

Crisma con

materia del Sacramento

Papa de designar

el

la

las irregularidades

un en las de

que se contrae por homicidio y simona?

185

sentencia negativa D. Feliciano de la Vega con otros

Afirman Morelli y Avendano

Lo mismo opin una consulta de Telogos


Seccin IV.

del Concilio II de Quito

186

188

.luicios Eclesisticos

.........

Const. de Gregorio XIII Exposci, en que se determina quines son en Amrica los jueces

de apelacin en las causas Eclesisticas

Resmen
Si las

castellano y notas

Sedo puede juzgar

189

causas de los Obispos estn sujetas

Si solo la Santa

las

la

Constitucin ^x;)o;ci7 (2&t<um

causas mayores

189

946

INDICE DEL PRIMER TOMO.

paginas.
Si las

menores se debern juzgar ante

A quin

el Concilio Provincial.

toca conocer en las causas civiles de los Obispos ?

puede conocer en

Si el Concilio

las

Qu atribuciones tendrn

Deputados en ste caso

los

causas menores, cuando no hay doce Padres

podra depular algunos, que conozcan en

Si el Concilio

189

las

190

causas de los Obispos

DISPOSICIONES DEL CONCILIO DE TRENTO SOBRE LAS CAUSAS CRIMINALES


MAYORES DE
LOS OBISPOS, Y CUALIDADES DE LOS TESTIGOS.
Dudas propuestas por Santo Toribio acerca del Concilio Provincial
1

puede conocer en todas

Si el Concilio

apelar

al

Concilio, y no

si las

i.

Si se

puede apelar de

5.

Si se

puede apelar del Concilio

6.

Si el

la

Curia Arzobispal

al

la

Curia Arzobispal

Concilio, deber ser

al

Papa

Curia Arzobispal

Arzobispo puede por justas causas disolver

el

Concilio, sin contar

con

los Sufra-

gneos

y,

Arzobispo,

Si el

7.

silencio los

como cabeza

ceder contra

del Concilio,

dems, mandar que se

cuando algn Sufragneo

8.

de los Sufragneos,se puede

el tribunal

causas pendientes en

la

......

Metropolitano

al

puede avocar

Si el Concilio

3.

191

causas pendicnles en las Curias Sufragneas

de las causas pendientes, que se ventilan en

Si

2.

las

le

impide

lea
le

puede mandar y ordenar

tal escrito,

como imponer

que alguno salga del Concilio y

perturba se muestra inurbano

si

podr pro-

Arzobispo puede proceder con censuras y otras penas contra los Obispos que
usurpan su jurisdiccin en el Concilio, que quieren conocer en alguna causa pendiente
Si el

en

la

Curia Arzobispal

Si el Concilio

9.

el

10.

puede nombrar Jueces para que

fallen las

Concilio

11. Si

quin se podr apelar en


el

tal

mente acusado, para transmitir

cer

al

caso, de la sentencia de estos Jueces

...

Concilio podr recibir informacin, y formar proceso contra algn Obispo grave-

12. Si en las causas criminales

las

pruebas y

menores de

los

el

proceso

al

Papa

Obispos que segn

192
el

Tridentino toca cono-

.............
...
...........

Concilio Provincial, los Jueces deputados por el Concilio para conocerlas debern

ser Obispos

13. Si tales deputados podrn conocer en las causas, disuello

H.

causas pendientes, concluido

Si dichas

causas criminales menores se podrn tratar sin

el Concilio.
el

nmero de doce Padres,

prescrito por el derecho

15. Si el Metropolitano puede conocer en las causas civiles de los Sufragneos

16. Si el Concilio Provincial puede conocer en las causas civiles del Metropolitano

17. Si puede conocer tambin en las causas criminales menores del

y dado que

si, si

mismo Metropolitano,

podr proceder ms que una caritativa correccin

...

........

18. Si el Concilio Provincial podr castigar al Provisor Vicario General del Metropolitano

y proceder contra

19. Si

el

en las causas criminales

Concilio Provincial podr por algunas causas suprimir

cesis Sufragneas hasta

que se concluya

el

Concilio

la Visita

de todas

las Di-

INDICE DEL PRIMER TOMO.

947

pginas.

20. Disponiendo

el

Tridenlino que

con causa conocida y aprobada por


macin de

las

deber llamar

Metropolitano pueda visitar las Dicesis Sufragneas

el

el

causas urgentes para

Obispo y oirle en

al

ordenar y declarar que hay lugar


Concilio declare que

el

Concilio Provincial,

la Visita.

la Visita del

ser necesario hacer inforla

informacin, se

proceder segn su respuesta

Concilio, para

el

si

ntes de pasar

si

Metropolitano, ser suficiente que

el

Metropolitano puede visitar los Sufragneos por haber quejas


ellos, sin necesitad

y representaciones contra

de llamar

al

Obispo y

oirle

en presencia

192

del Concilio (Hasta aqu Santo Toribio)

CAUSAS DE LOS CABILDOS CATEDRALES.


Puede

el

Obispo proceder sin Adjuntos en

Cabildo algn miembro de

Si el

Qu dispone

el

causas criminales de los Prebendados

las

puede ser juzgado por

Tridenlino acerca de los Adjuntos?

Esta disposicin habla solo con


Doctrina del Seor

los Captulos exentos

el

Obispo

193

?...,..

Refuta los tres argumentos, y trae una decisin de


la

Villarroel sobre el caso

Presenta tres argumentos del Seor Solorzano en favor de los Prebendados

Agrega

la

Sagrada Congregacin

194

197

doctrina de Barbosa en apoyo de su opinin

CAUSAS DE LOS REGULARES.


Si las causas de ios

Qu,

Si las

Regulares se comprenden en

las causas

.......
........

de los Regulares

Tridentino los Regularos del derecho de elegir Jueces conservadores?

el

200

Doctrina del Seor Villarroel ste propsito

Priv

Gregoriana Exposcit

causas de los exentos se pueden terminar en Indias

Modo de proceder en

Qu

la Constit.

los Regulares fueren exentos ?

si

disposicin nueva di sobre esto Clemente XIII en su Const.

Cum

omiiium

201

202

JUECES DE LAS CAUSAS ECLESIASTICAS.


Quines son los Jueces competentes en las causas Eclesisticas'

Qu

se establece en

la

Jueces Eclesisticos

norma

Si

deben ser idneos segn

Si

deben ser constituidos en Dignidad

Si para

Si

la

.........
....

del Tridentino

cada Dicesis deber nombrar cuatro

Si fuera del Concilio se

Si ste

deben

ir

la Santa
la

el

Concilio Provincial

podr subrogar otro, cuando

nombramiento toca

Se recomienda aqui

2(3

Constitucin Quamvis paternx, de Benedicto XIV, acerca de los

Sede

al

Obispo, y

los

si

falte

alguno

.....
...
?

ha de ser con consejo del Cabildo

nombres de

los

deputados dentro fuera del Concilio

celebracin del Concilio, para nombrar dichos Jueces

...
.

INDICE DEL PRIMEK TOMO,

918

pginas

CAUSAS MATRIMONIALES.
Modo de proceder

en ellas prescrito por Benedicto

Debe observarse solo en

las causas,

XIV en Su

Conslit.

Dei miseratione

en que se disputa del valor del matrimonio

205

207

DEFENSOR DEL MATIMONIO.


Cul es

el oficio

del Defensor?

veces se trata

Si est obligado asistir al juicio, cuantas

debe

Si se le

citar para presenciar ei

Si l le loca

acto judicial sin su presencia

Ordinario

el

nombramiento
el

Ordinario con justa causa

Quines son los Jueces designados para


primer Juez ser siempre

Si el

.....
.......
......
...

del Defensor

obligado prestar juramento, y

Si est

tos testigos

el

puede ser removido por

Si

exmen de

la

matrimonio verbalraente por escrito

el

y nulo

Si ser rrito
Si loca al

defender

causa

el

deber renovarle en cada causa

si

las

Ordinario

causas de nulidad?

TRAMITES DE PROCESO.
Qu

trmites se debern seguir en las causas de nulidad

Defensor de toda apelacin

el

Si estar

obligado apelar, cuando se da sentencia en contra

Podrn los cnyuges pasar otras nupcias con una


Si

cuando en primera instancia se da sentencia en favor del matrimonio, se debe abstener

Si,

deber apelar

sola sentencia

Defensor, cuando en segunda instancia se

el

en su favor
falla

...

en favor del matri-

monio

Si deber apelar en caso contrario,

no existiendo dos sentencias conformes y contrarias

al

208

valor del matrimonio


Si

con

A qu
Qu,

la

tercera sentencia quedar concluida la causa

Defensor tocar
si

si

Si lo har

Metropolitano, al Nuncio,

Obispo ms

al

qu Defensor deben elegir?

?.......
.........
...
?

recibir el Defensor por su oficio

de caridad, como

pagar

Si se le

al

tocare al Juez que no tiene tribunal, ni Jurisdiccin Ordinaria

Qu honorarios

Si le

causa en caso de apelaron

en segunda instancia tocare conocer

prximo
Qu,

la

la parte,

lo suplican las

en cuyo favor trabaja

pagar de las penas impuestas en

Letras

el tribunal,

donde ejerce su

oficio

212

Si sta Constitucin est vigente en las Indias


Si se

prohibe por

la

Constitucin Benedictina despachar stas causas sumariamente

MATRIMONIO RATO.
Qu

se requiero para la vlida y licita dispensa del matrimonio rato

Si se necesitan
Si

pruebas de no haber sido consumado

puede disolverse

sin justas causas

INDICE DEL PRIMER TOMO.

99
pginas.

Qu

trmites pide sta Dispensa

Si el

Ordinario deber entablar

Si se

debern

212

dirigir preces la

la

informacin

>,

Santa Sede

Papa puede dispensar

Si solo el

MODO DE CELEBRAR LOS CONCURSOS A PARROQUIAS.


Qu dispuso Benedicto XIV en su Constitucin Cum
quias

illud,

.......

Las Parroquias deben proveerse en los ms dignos


S. Pi

sobre los concursos Parro-

concedi facultad de apelar

213

La S. Congregacin del Concilio expidi unas Letras 16 de Noviembre de 1720, en que


prescribe

el

modo de hacer

el

exmen, y algunos requisitos para

la

apelacin

2 J5

Benedicto IV, para evitar algunos inconvenientes, aade nuevas reglas sobre lo que se ha

de practicar nles y despus del concurso, y en caso de apelacin

2I8

Seccin V. Facultad para dispensar de ilegitimidad


Letras de Gregorio XIII

Resumen

222

Nuper ad Nos

castellano y notas de los Fastos

223

Seccin VI. Vicenales amplsimas de los Obispos de Indias

XIV Jn

Letras de Clemente

Aposlolicce.

224

Texto castellano

Texto latino

226

Cdula Real comunicando los Obispos de Indias

la

Breve de Pi VII In supremo, en que se concede

prroga de stas Vicenales

la

2'>8

prroga de las Vicenales. Texto cas-

tellano

Texto latino

231

Seccin VII. Instruccin para hacer

la visita

od tmna. Texto castellano.

Texto latino
Seccin VIII. Se comunican las Slitas los Vicarios,
en

la

233

238
si el

Constitucin de Benedicto XIV, Quamvis in calce

Obispo muriere sin delegarlas


.

Seccin IX. De las Slitas

243

Se puso un ndice minucioso de stas facultades extraordinarias de los Obispos de Amrica,


en

la

pg

3q3

............
.....

Seccin X. Jurisdiccin Castrense y controversias suscitadas entre los Obispos y los Vicarios Castrenses

Prembulo sobre

la

Breve relacin de los privilegios Castrenses, por rden cronolgico


Letras de Pi VI

323

324

325

Jurisdiccin Castrense.

Cum

in exercilibus,

prroga del Indulto por siete anos.

Instruccin del Vicario General para los Subdelegados Castrenses

......

Id.

id.

para los Capellanes de Marina

Id.

id.

para Capellanes de Tierra

Se nombra Subdelegado Apostlico y Teniente Vicario General


Declrase qu personas pertenecen

la

Declrase qu personas se extiende

al

Indulto de carnes y lacticinios

Instruccin del Vicario General sobre el ayuno y

el

Obispo de Quito

Jurisdiccin Castrens e

el

333

340

....

precepto de no promiscuar.

335

3^2

34^
345

INDICE DEL PRIMER TOMO.

950

pginas

Prroga del Indulto por Pi VII, en sus Letras


Fio VII en su Cnst. Compertum
Castrense, y

Proroga

la

est

Cum

346

in Regs.

determina qu personas estn sujetas

la jurisdiccin

proroga por siete anos

la jurisdiccin

350

Castrense por siete anos Pi VII en

Seccin XI. Ordenaciones varias para

el

la

Consl. Majestatis

tuce.

Gobierno de los Obispos

355
356

...........

Inocencio XIII da sus Letras Apostolici minler, para restaurar la disciplina Eclesistica
ei)

los

Reinos de Espaa

Pi IV condena los Recursos de fuerza en una carta dirigida

al

Arzobispo de Santiago de

365

Chile

Declara Pi IX que no puede

el

Declara Pi IX en sus Letras

Romanus

diccin

Cabildo revocar

la jurisdiccin del

Poniifex, que

el

Vicario Capitular

Cabildo no puede limitar

la

del Vicario Capitular, ni elegir para ste cargo al que ha sido presentado

Por sus Letras Omniutn

saluti

para

367
concede Benedicto XIII un

altar privilegiado todas las

370

Iglesias Catedrales

Concede Clemente XIII en su Const. Inexhauslum


la

366

juris-

Obispo do aquella Sede

dar

bendicin Papal dos veces

al

ano

los Arzobispos y Obispos facultad

de

INDICE DEL PRIMER TOMO.

951

LETRAS APOSTOLICAS.
QUE SE CONTIENEN EN LA SEGUNDA PARTE, POR ORDEN ALFABTICO.

A.
pginas.
Apostolici ministerii, Inocencio XII

deben observarse en los Reinos de Espaa

IX

Aposlolicce Sedis, Pi

se determina

........

sobre varios puntos de disciplina Eclesistica, que

el

nmero de censuras lata

sententice

356
297

c.
Comperum

est.

Pi VII

se determina quines estn sujetos la jurisdiccin Castrense,

y
350

se proroga sta por siete anos

Cum illud. Benedicto XIV


Cm m exeraVfcu, Pi VI
Cum in

Regis, Pi VII

se prescribe

cmo

se ha de hacer el concurso Parroquias

se proroga por siete anos

la

jurisdiccin Castrense

se proroga la jurisdiccin Castrense por otros siete anos

212

325

346

D.
Decens

el

debum. Pi

DH

.........
...........
se concede los Obispos de Amrica

de irregularidades

miser alione. Benedicto

validez del matrimonio.

Digna reddimur. Pi V
del

facultad para dispensar

XIV

modo de proceder en

las causas, en

que se dispula de

puede usarse en Amrica del blsamo indgena para

la

184

la

205

confeccin

182

Crisma

E.
Exposcit, Gregorio XIII

todas las causas Eclesisticas

Ex publicis. Po IX
Ex superna, Po IV

..........
......

determina quines son en Amrica los jueces de apelacin en

188
365

se reprueban los recursos de fuerza

se dispensa para qi;e en Amrica se pueda hacer

la

Consagracin de

^76

Obispos por un solo Obispo

TOM.

I.

"9

INDICE DEL PRIMER TOMO.

952

pginas.

I.

In

XIV

Aposlolicw, Clemente

se conceden los Obispos de Amrica Vicenales amplsimas.

Inexhaiislum, Clemente XIII

se concede los Obispos facultad de dar dos veces

al

226

ano

370

bendicin Papal

In supremo, Pi VII

se prorogan las Vicenales de los Obispos de Amrica

231

L.
Licet Ecclesia, Pi IV

se da facultad para que

blsamo indigcna, y se consagre con

en Amrica se confeccione

nmero de

el

ministros, que

Crisma con

el

cmodamente

se pueda.

181

M.
Majestatis

Pi VII

luce,

se proroga por siete anos

la

jurisdicion Castrense

ni

coartar

35S

N.
Non

levi.

Pi IX

se declara que

no puede

el

Cabildo Catedral revocar

la

jurisdiccin del Vicario Capitular

Nuper ad Nos, Gregorio XIII

366

da los

se

Obispos de Amrica facultad de dispensar de

legitimidad para recibir todas las Ordenes, un el Presbiterado.

222

O.
Omnium

saluli.

Benedicto XIII

se concede todas las Iglesias Catedrales, que no lo

tuvieren, un altar privilegiado

370

Q.
Quamvis

in calce. Benedicto

Quamvis

yalernce. Benedicto

XIV

comunica

XIV

se

causas sino los jueces Sinodales

las Slitas los Vicarios Capitulares

manda que no

243

se delegue el conocimiento de las

quin debe elegirlos, y qu cualidades han de tener.

203

R.
Romanus

Fontifex,

Pi

tiempo determinado
ni

remo

Dicesis

verlo,

ni

el

IX

declara

que

no

puede

el

Cabildo Catedral

elegir

por

Vicario Capitular, ni reservarse parte alguna de jurisdiccin,

elegir

para ste cargo

al

presentado para Obispo de aquella

867

LAS MISMAS LETRAS POR ORDEN DE PONTIFICADOS.


Po IV.

1562. Agosto 11. Exsupernce

en Amrica puede hacerse

por un solo Obispo

12. Licel Ecclesice

Amrica para

se conceden facultades
la

confeccin del Crisma

la

Consagracin de Obispos

especiales

los

176

Obispos de

181

INDICE DEL PRIMER TOMO.

953
pginas.

Po V.

1571. Agosto 2. Digna reddimur

........
........
..........

en Amrica puede usarse del blsamo del pais para

confeccin del Crisma

i. Decens el debintn

la

182

se concede los Obispos de Amrica facultad de dis-

pensar de irregularidades

184

Gregorio XIII.

1573. Mayo 15. Exposcil

quines son en Amrica jueces de apelacin en

Eclesisticas

1576. Enero 25. Nuper ad Nos

causas

188

dispensar de

los Obispos de America para

ACliad

las

,222

ilegitimidad

Inocencio XIII.

1723. Mayo 13.

min/m't

J/)05t/ict

.........

sobre varios puntos de disciplina, que deben ob-

servarse en Espaa

356

Benedicto XUI.

1724. Agosto 20.

Omnium

salui

altar privilegiado para todas las Iglesias Catedrales

370

Benedicto XIV.

1741.

26. Quamvis paernce

Agosto

qo

conocimiento de

el

las causas

no se delegue

203

sino las jueces Sinodales

Noviembre

3.

Dei miserationc
de

1742. Diciembre 14.


1748.

illud

cmo

i6. Quamvis in calce

Enero

las causas, en

que se cuestiona

validez del Matrimonio

la

Cum

modo de proceder en

205

se ha de hacer

el

concurso Parroquias

comunicacin de

212

las iS/irt los Vicarios Capitu-

243

lares

Clemente XIII.
1762. Setiembre

3.

Itiexhaustum

Obispos pueden dar dos veces

los

al

ano bendicin

370

Papal

Clemente XIV.
1770.

Marzo

27. /n

.4j505tofc(E

Vicenales amplsimas los Obispos de Amrica

226

325

Po VI.

1775. Octubre 26.

Cum

1803. Diciembre 16.

Cum

in exercilibus

prroga de

la

jurisdicccon Castrense

Po VII.

1807.

Enero

1815.

Julio

1816.

Mayo

7.

28.

ira

ie^fs

Compertum

est

prroga de
:

A/fl;e5a/s /ufiB;

10. In supremo

la jurisdcion

Castrense

....

se determina quines estn sujetos sta jurisdiccin,

prroga de

la

jurisdiccin Castrense

prroga de las Vicenales de los Obispos de Amrica

346
350

355

231

365

Po IX.

1856. Noviembre 27.

jEa; ;)uWic5

1858. Diciembre 15.

Non

levi

reprobacin de los recursos de fuerza

no puede

el

Cabildo revocar

ni restringir la

jurisdiccin

366

del Vicario Capitular

1869.

1873.

Octubre

Agosto

12. Aposlolicoe Sedis

20.

se determina

Romanus Pontifex
pitular

el

nmero de censuras lalm

declaracin sobre

la

senlenlim.

297

Ca-

....

eleccin del Vicario

367

INDICE DEL PRIMER TOMO.

954

paginas.

375

Divdese en cuatro secciones


Privilegios de los Regulares

Seccin

I.

Seccin

II.

Seccin

III.

Restricciones de los privilegios de los Regulares

468

519

Fundacin de casas Religiosas en America

566

Seccin IV. Ordenaciones varias, que afectan los Regulares de Amrica


<f=css=>=>

'

LETRAS APOSTOLICAS.
QUE SE CONTIENEN EN LA TERCERA PARTE, POR ORDEN ALFABTICO.
A.
Accepimns,

Ad
Ad

pastoralc,

Amrica

Ad

Paulo

compescendum,

que los Religiosos pasen

Gregorio XIII

las Indias

por

el

camino recto

contra los Regulares apsttas en Amrica

572

567

..............
Inocencio XII

Pi IX

uuiirersalis.

cedido los simples

suprimense

exenciones personales de los Regulares en

las

son nulos los votos solemnes de los Religiosos,

499

no han pre-

si

517

comunicacin de privilegios entre Dominicos y Menores.

877

Alias a

felicis,

suspensin de

Alias a

felicis,

suspensin de

Alias a

felicis,

se concede la alternativa los Agustinos de Michoacan

Alias a

felicis,

Alias ad siipplicationem, Julio

II

la
la

Bula Inscrutabili en Espaa


Bula Inscrutabili en Portugal

488

489
573

............
....
..............
Clemente XI

se confirma

la

precedencia de los Franciscanos Descalzos

sobre los Agustinos

Urbano VIII

Alias a nobis.

se confirma

la

Observantes en Amrica de enviar Comisarios


Alias

felicis,

Amrica

Len X

felicis,

Paulo

Alias

felicis,

Urbano VIII

confrmase

sobre

la

la

felicis,

Captulo General

Omnmoda de Adriano VI
las Iglesias

de los Regulares

>

revcanse los Orculos, en que se conceden privilegios los

los

la

Alias posquam,

sobre

Alias pro

se

497

sus Provincias, el

precedencia de los que han sido Definidores


el

honor

.........

578

gobierno de los Frailes Franciscanos Descalzos de

Amrica
felicis,

416

Comisarios de los Observantes en las Provincias de

Amrica tienen cuando volvieren


y

377

390

Regulares
Alias posquam,

577

limosna de los Prrocos en los entierros, que se

hacen en
Alias

al

primeras facultades concedidas los Misioneros Franciscanos en

Alias

III

636

facultad concedida los Provinciales de los

confirman

declaran

las

Letras anteriores

sobre

el

gobierno de los Franciscanos descalzos de Amrica, y se les comunican los privilegios


que tienen los de Espaa

581

955

TOMO.

INDICE DEL PRIMER

pginas.

Alias pro parte, Clemente XII


tillos

Dominieanos tienen voto en

so refunde el cargo de Comisario en el

de Prefecto en

...

colegio de Quertaro. Zacatecas, etc., de la Orden de San Francisco

Apostolatus,

Inocencio XI

Apostolatus,

Renedicto XIII

Menores en

el

las

Bulas Inocencianas en los Colegios de

del Monasterio de Santa Catalina en

fundacin

Gregorio XIII

Clemente XIII

se confirman el Instituto de

la

Compaa de Jess,

Pi VII

Chriscifidelium,

Paulo

Comisarios con voto

voz activa y pasiva en

el

sict,

Paulo

sicut,

III

Lima

que

que

el

la

537

663

....
.

.........

500
520

Provincial de los PP. Dominicos en el Per contine, con-

al partir los

PP. Dominicos para Filipinas

rdenes fx/ro /empora los Observantes

que

575

568

Provincia de Dominicos en el Per

indulgencia

de los Observantes en Amrica enviar

Comisario General de los Menores en Amrica tenga

el

cluido el tiempo, cuatro anos ms.


:

537

se da facultad los Obispos de Amrica para conceder las

se crea

Cum sicut, Gregorio XIII


Cum sicui. Urbano VIII
Cum sicut,

Captulo General
:

690

........

los Provinciales

aprubanse los nuevos Estatutos para los Relemitas

XIV

528

....

Parroquias los Clrigos Presbteros Seculares, que fueren idneos

Cum
Cum

538

los Ejer-

Provincia de Mercenarios en Guatemala

Captulo General

al

Benedicto

pueden

Clemente XII
Sixto

Cum nuper,

Compaa de Jess en Rusia


la

se divide en dos la Provincia de Mercenarios de

Urbano VIII

ai regendas,

la

fundacin de

Chrisiifidelium,

Cum

restablcese

673

c.
Catholicae fidei.

Lima

del Monasterio de la Trinidad en

fundacin

Lima

Congregaciones de Escolares

cicios de S. Ignacio y las

Crediti nobis,

678

549

651

Urbano VIH

Apostolici muneris,

Circumspecta,

Per

Aposolicw nobis.

Apostolicum,

que se observen

de Trinitarias en Lima

del Monasterio

fundacin

666

sobre los Agustinos, que buscan asilo en otras Ordenes

Clemente XIV

Alias pro parte,

643

Capitulo Provincial

el

Alias pro parte,

el

en Nueva-Granada los Priores y Vicarios de los Conven-

dementes no se cuenten en

las

nmero de

el

566

527

417

veinte y una

Religiosas, que debe haber en los Conventos de Carmelitas

Descalzas

Cum

546

sicut,

se revocan los privilegios de los Regulares, en lo que concierne

Cum sicut,
Cum sicut,
Cum sicut,

precedencia de los Franciscanos Descalzos sobre los Agustinos.

582

rdenes exca mpora

418

al

Inocencio XII

Santo Oficio

495

los

Agustinos

.....

se concede que haya doce Maestros en

la

Orden de

S. Agustn

en Mjico

Cum
Cum

sicut,
sicut,

629
Clemente XI: rdenes fx/ra mpora

el Provincial

de

S.

la

Orden de San Hiplito

Diego en Mjico no puede renunciar

635

la

precedencia sin consentimiento del Definitorio y Discrelorio


sicui.
Benedicto XHI : el Prefecto General de los Belemitas puede por nueve anos

638

reunir

650

Cum

Cum

el

sicut,

seis anos

Captulo General y presidirlo

Clemente XII

que

el

Captulo General de

S. Hiplito se celebre

de

seis

en

660

INDICE DEL PRIMER TOMO.

956

pginas.

D.
Decet Nos, Urbano VIII

.........

declrase quines son alumnos de la Provincia de Franciscanos

de Lima para poder obtener dignidades


Decet

Romanos

Clemente XIII

Poncifices,

para dar

la

576

Bendicin Papal deben los Regula-

50S

res pedir licencia al Ordinario

Decet

Romanura

............
...........
....

Descalzos de Amrica

Clemente VII

Devotionis,

respuesta las dudas propuestas por los Misioneros

facultades los Misioneros de Nueva-Espana

Inocencio IX

Dileci Fila,

Pi VI

Pontificem,

resumen

458
389

se declaran exentos los PP. Dominicos del Per, de Ja con-

tribucin del Seminario

Divina disponente, S. Pi
Divini cultus

Dudum

Pi VI

felicts,

da del

Dudum

felicis,

revocacin de las exenciones de pagar diezmos

Clemente

Cordn en

indulgencias los Monasterios del Per

....

se da facultad los Frailes Menores para establecer

409

la

401

506

Cofra-

588

las Indias

Inocencio XI

comprende

los Agustinos Descalzos de

Espaa Indias

Decreto dado para los Calzados

el

Dudum per
Duni ai

nos,

ubercs,

Len
Sixto

595

comunicacin de privilegios entre los Mendicantes

fundacin de una Provincia

376

de Franciscanos Descalzos en

530

Filipinas

Dum

Len X

inlra ments,

restringen en favor de los Obispos los privilegios de los

se

Mendicantes

469

E.
EcclesicB CathoUcm,

Inocencio XI

se erigen colegios de Frailes

Menores para Misiones,

y se forman Estatutos para su gobierno

Ecclesim Calholicoe,

se confirman estos estatutos

Ecclesim Catholica,

se

erige en

Congregacin Religiosa

la

Cofrada de los

Belemitas en Guatemala

Emanavit,

552

precedencia de los Dominicos sobre los Menores en

599

Quito

Emanavit, Inocencio XII

precedencia de los Franciscanos Descalzos sobre los Agustinos

633

en Mjico

Emanavit, Clemente XII

que no tengan prelacias los ordenados

m sacris

en

la

Orden de

San Hiplito.
Emanavit,

el

654

Semimario de Franciscanos Descalzos de Pachuca se extiende Cimapan

Ex

debito,

Paulo

III

los Misioneros

Tan tierras de Infieles

Ex

debito,

600
615

Inocencio XI

659

de Nueva-Espana tienen

las

facultades de los que

resumen
se

392

prohibe los Agustinos salir sin companero, y llevar capa

626

y sombrero en Mjico y Michoacan

Ex

debito,

Inocencio XII

Ex

debito,

Clemenlo XI

se erige

se erige

la

la

Congregacin de

S. Hiplito

en Orden Regular

Congregacin de Belemitas en Orden Regular

555

558

INDICE DEL PRIMER TOMO.

957

paginas.

Exemplis Praedecessorum, Benedicto XIV


la

que han de observar los Regulares para dar

rito

438

Bendicin Papal

Gregorio XIII

Eximice devotionis,

concdese

las Religiosas del

Convento de

la

Encar-

526

nacin de Lima recibir educandas

Ex
Ex

injuncto,

Inocencio XI

injurelo,

Inocencio XII

Exponi

nobis,

Adriano VI

se confirman los Decretos del Capitulo de S. Juan de Dios

aprobacin de las Constituciones de

-.

la

Orden de San

624

Hiplito.

557

concede Adriano VI los Mendicantes, que vayan Amrica,

toda su autoridad in uroque foro, segn lo creyeren conveniente para

la

conversin de

382

los Indios

Exponi

nobis,

Paulo

III

nobis,

S. Pi

se confirma

la

fundacin de

la

Provincia de PP. Dominicos en

el

Per

Exponi

521
:

se concede los Regulares en Amrica ejercer oflcio de Prrocos,

y confesar y predicar con licencia de sus Superiores, obtenida en el Capitulo Provincial.

Exponi

nobis,

Gregorio XIII

Exponi

nobis,

Gregorio

XIV

fundacin de la Provincia de PP. Dominicos en Filipinas

rdenes extra tmpora los PP. Dominicanos en

Exponi

nobis,

Exponi

nobis,

Exponi

nobis,

Exponi

nobis

Exponi

nobis,

cualidades para ser Presentado en

Exponi

nobis,

los Franciscanos

Paulo

precedencia del Clero Secular sobre

Urbano VIII

Exponi

nobis,

Alejandro VII

Inocencio XI

481

492

mismo

alternativa en la

no se suspende

Roma

concluido

Exponi

nobis,

aprubase

Exponi

nobis,

confirmase

Exponi

nobis,

Alejandro VIII

Exponi

nobis,

Inocencio XII

Exponi

nobis,

que

Exponi

nobis,

que de

Exponi

nobis,

Exponi

nobis,

Exponi nobis,

la

el trienio
la

Orden de

la

Merced

583

584

Descalzos de Amrica gozan de los privi-

Espaa

Orden de S. Agustn
el

oficio

S. Agustn, en las Indias

....

de Provincial en

la

la

compra de habitacin en Madrid para

el

de los Menores en

tiva

el

de S. .Agustn en Quito
:

594

....

595

......

629

las Indias

nmero de Maestros de

los Observantes de Indias tienen hospedera en el

de Araceli en
el

hermano

Orden

la

Convento

Roma
del

en ste cargo, en
la

631

Provincial Prior no puede sucederle


la

Orden de Santo Domingo

Provincia de Recoletos de Mjico se

elija

632

no se admitan ilegtimos en los Dominicos de Puebla de los

Angeles

so

revoca

638
la

que

el

......

Alternativa de los Agustinos en

de Gracia en Amrica
>

631

siempre

un Definidor
:

592

Pro-

decisin de la Congregacin sobre la alterna-

se aumenta hasta doce

587

590

Orden de

por alegato de nulidad

curador de Agustinos de Quito

Clemente XI

495

que tengan sufragio los Definidores Mercenarios del Cuzco,

legios de los de
nobis,

407

Regulares

otras dudas del Arzobispo de Manila sobre lo

que llegaron

Exponi

Regular.

527

dudas del Arzobispo de Manila acerca de su jurisdiccin sobre

los

el

Per

el

397

visitador de los

tome del Tucuman

la

Provincia

640

Conventos de Menores de Chile se

644

INDICE DEL PRIMER TOMO.

958

pginas

Etponi

24

se extiende

nobis,

nmero de Maestros de

el

la

Orden de

S. Agustn en el Per

Exponi nobis, Inocencio XIII

645

otros seis Grados de Maestros para la Orden de S. Agustn

en

el

Per

nobis,

se

Exponi

nobis,

otros seis Grados

Exponi

nobis,

se confirman los Estatutos de la

conceden
S. Agustn

Exponi' nobia.

en Mjico.
la

......

Grados de Maestros

ocho

Exponi

la

misma Orden en Michoacan


Orden de

646

Orden de

S. Hiplito.

647

Benedicto XIII: los Presbteros de S. Juan de Dios pueden administrarlos

Sacramentos, que no son propios del Prroco

que

Exponi

nobis,

Exponi

nobis,

Exponi

nobis,

Exponi

nobis,

que

Exponi noW,

que en

el

Procurador General de S. Agustn y

Convento de Manila tengan voto en

Clemente XII

el

Capitulo Provincial.

que algunos Frailes Franciscanos Descalzos gocen del

y preeminencias de Padres de Provincia

el

650

ttulo

canto Gregoriano no obliga los Franciscanos Descalzos.

el

429

Superior del

el

655

Visitador de los Franciscanos Descalzos de Filipinas

sea de
el

la

misma Provincia

658

Per y en Chile conserven los Conventillos de Do-

minicos los privilegios, que han posedo hasta ahora, y sus

Prelados tengan voz activa en los Captulos Provinciales

434

y otras elecciones

Exponi

nobis,

los

ms antiguos

cuatro Doctrineros

tienen privilegios de

Provincial en la Provincia de Agustinos del Smo.

Nombre
664

de Jess en Mjico
Exponi

nobis,

que sol tres graduados gozen del

Provincia del Smo.

ttulo

de Maestros, en

la

Nombre de Jess de Agustinos en

Mjico

Exponi

nobis,

los Provinciales de la

rica expulsar

nobis,

pueden en Am-

.......

no se admitan Mulatos

S. Agustn

los incorregibles, sin esperar la aproba-

cin del General

Exponi

Orden de

ni

Mestizos en

los

668

Mjico

Exponi

nobis.

Benedicto

XIV

se

da facultad

anos

al

Arzobispo de Lima, para que todos los

ordene un de Presbteros algunos del Oratorio

436

titulo de Misin

Exponi

nobis,

Exponi

nobis,

Exponi

nobis,

Clemente XIII

que nada se innove en los estatutos del Colegio de Francis671

canos Descalzos de Pachuca


en Amrica

el

Prefecto de Misiones de

cisco tiene lugar entre los Discretos

Clemente XIV

se

la

....
Orden de

conceden los Menores Misioneros en

el

S.

Fran-

nobis.

Po VI

677

que no se remuevan los Guardianes y Vocales de los Observanles.ni

se les prive de voz activa y pasiva en Amrica, ntes de tener el Capitulo General.

Expositum

nobis,

Clemente VIII

que se enterran en

676

Per los pri-

vilegios de los Predicadores Generales

Exponi

665

Agustinos de

las Iglesias

se prohibe los Prrocos llevar

de Regulares

ms derechos por

682

los

411

INDICE DEL PRIMER TOMO.

959

pginas

Eocposium nobis, Paulo

se prohibe los Prrocos llevar dobles derechos por los que

se entierran en las Iglesias de los Agustinos

412

H.
His quw, Clemente VIH

que en

la

Orden de S. Francisco en

promovidos Provinciales otra dignidad los que sean de

la

las Indias solo

puedan ser

misma Provincia

569

589

1.

Inocencio XI

Illius, qui charitas,

XV

Injuncti, Gregorio

alternativa en la

que los Visitadores de

Orden de Menores en

los

las Indias

Mercenarios en Amrica no ejerzan

572

jurisdiccin sin mostrar las Patentes


Injuncti,

Clemente XI

...

S. Hiplito

Clemente XI

Injuncti,

se conceden

Injunctum, Urbano

VIH

los

privilegios de los Mendicantes la

Orden de
631

se conceden los privilegios de los Mendicantes los Belerailas

574

sin licencia

In multis, Gregorio XIII

letras comendaticias

In Principis Apostolorum, Pi IV
al

de

la

Compaa de Jess

473

Gregorio XV, restriccin

de los privilegios de los Regulares acerca de

la

cura de almas, administracin de Sacramentos y predicacin


Itiscrvtabili,

cuanto

Pi VII

la

567

se revocan los privilegios de los Regulares contrarios

Tridenlino

Insci-uabili

639

que los Dominicos no vivan en Amrica fuera de los Conventos,

reforma de los Hospitales de S. Juan

484
de Dios

Amrica en

en

administracin de lo temporal

In tanta, Gregorio XIII

688

revcanse los privilegios contrarios

los Regulares por S. Po

al

derecho comn concedidos

Inter universa, Gregorio XIII

477
fundacin del

Convento de Santa Catalina de Sena en

525

Anlequera

L.
Libenter, Benedicto XIII

oponen

al

se confirman los privilegios de los Agustinos en

Concilio de Trento y Constituciones Apostlicas posteriores

lo
.

que no se
.

430

M.
Militantis

no

EcclesicB,

elijan su

Alejandro VII

que no sean

Militantis Ecclesice,

TOM.

que

Prior Vicario, sino que lo

iliiantis Ecclesice, Inocencio XI


rica,

I.

al

los Doctrineros
elija

de Santo Domingo en Amrica

en adelante

el

Provincial.

que no se nombren Visitadores de

la

Merced en Am-

625

mnos Presentados

Clemente XHI

ereccin del Colegio de Ocopa en

586

el

Per

563

INDICE DEL PRIMER TOMO.

960

pagmai.

N.
A'on o/ni, Benedicto

XIV:

facultades concedidas los Misioneros de

la

Compaa de

Jess en Quito
Niiper a Congregaione,C\ement.e

cuestiones del Obispo de

Cuba sobre

las facultades

de

los Regulares

Nuper pro

parle,

499
Clemente

que se entierran en

Nuper pro

parle,

se prohibe los Prrocos llevar

mayores derechos por los

de los Regulares

las Iglesias

420

.............

parle, Alejandro

Guatemala.

Nuper pro

VII

Inocencio XI

se confirma

alternativa concedida los

la

prerogativa de Exprovincial

al

Procurador de

Menores en

la

557

Orden de

S. Aguslin en Filipinas

Nuper pro

parte,

592

Inocencio XI

no vale reclamacin contra

Profesin, pasado el quin-

la

quenio

Nuper pro

598
parle,

Inocencio XII

los dos Vicarios Generales

pueden con asistencia de otros

seis Religiosos,

los

de

la

Merced en Amrica

ms dignos, expulsar

los incorre-

630

gibles

Clemente XI

privilegios de

Nuper pro

parle,

Nuper pro

parle,

se aprueba

Nuper pro

parte,

los

los

.....

Comisarios Agustinos Descalzos en

Filipinas y Tierra-firme.
el

Manual de Ceremonias de

de Mjico

Antonio y Santa Cruz de

no puede

Orden de Sto. Domingo

la

en Amrica, tienen voto en

la

Prroco entrar en

eleccin de Provincial.

641

....

423

Nuper pro

parte,

Nuper pro

parle,

Nuper pro

parte,

estos Seminarios estn sujetos al Provincial

Nuper pro

parte,

los colegios

lares

Benedicto XIII

el

acompaando

el

las Iglesias

cadver.

.....

Clemente XIl

sus respectivos Provinciales

parte,

que se guarde

Nuper

pro pane,

......

Orden de

eleccin para ciertos oficios

la

que no sean Asistentes

637
la

Provincia de S. Diego de
.

parte,

Nuper pro

parle,

no hay Provincialalo de honor en

Nuper pro

parle,

Cuestin entre los Terceros del Crmen y los de San

la

Orden de

Francisco, en Mjico

660

Maestros de Novicios los Pres-

Nuper pro

ni

656

en

los Belemitas

que no se saquen sujetos de

bteros de

633

clausura en las casas de Franciscanos

Mjico sin licencia del Capitulo Definitorio pleno

647
649

pero no
.

la

quines deben hacer


la

de Indias

Descalzos de Filipinas

Nuper pro

de Misiones de Observantes en Espaa que-

dan sujetos
los

parle,

de los Regu-

Religiosos Descalzos de S.Francisco pueden fundar

los

Seminarios para Misiones

Nuper pro

637

Priores de los Conventillos en las Provincias de

S.

>>

633

los Observantes

S. Hiplito
la

Orden de

S. Agustn

.....

661

662

667

INDICE DEL PRIMER TOMO.

961

pginas.

P.
Clemente VII

Pastoral,
la

se divide la Provincia de Dominicos de Santa Cruz, y se crea

de Mjico

519

Clemente VIII

Pastoralis,

manda

Papa los Inquisidores de Lima, que abran informa-

el

cin sobre ciarlos abusos, que decian haberse cometido en el Convento de la Trinidad de
aquella Ciudad, y

Urbano

Pastoralis,

cmo han de proceder con


VIII

los inocentes y

con los culpables

332

se prohibe recibir mujeres seglares en los Conventos de Monjas

de Amrica

494

Inocencio XI

Pastoralis,

aumntase

el

nmero de Maestros en

la

Provincia de S. Agustn

625

del Per

Pi VI

Pastoralis,

se concede Comisario al Colegio de Pachuca, cundo y por quin ha

452

de ser elegido, le seala sus facultades

Per

alias noslras,

Perlatum

est,

Pi VII

se restablece la

Clemente VIII

Compaa de Jess en

las

dos Sicilias.

692

prohibe los Prrocos llevar mayores derechos por los que

se entierran en las Iglesias de los Regulares

Pium

et utile,

Gregorio XIII

Plura nter, Len XII

concede privilegios

Provisionis nostrce^ Paulo

411

Ordenes extra tmpora

la

Compaa de Jess

Compaa de Jess

la

....
.

406

464

que los Doctrineros no sufran otro exmen, aunque pasen

412

otra Doctrina
Provisionis nostrce.

Urbano VIII

deben ser juzgados por

de

los Religiosos

la

Compaa

intra claustra degentes

no

419

los Ordinarios

Q.
Quce Regularium, Sixto

sobre enviar Visitadores

la

Provincia de Dominicanos del

Per

569

Quamquam

vos,

Clemente VIII

no se reputan extra

Quantum animarum cura Gregorio XIV

claustra vivenles los Doctrineros

410

se concede do nuevo los Regulares el poder

ser Prrocos en Amrica

408

R.
Romanus
les

Ponlifex,

Paulo

revcanse

conceden todos otras nuevas.

Romanus

Pontifex,

XV

Gregorio

.........

las

Indulgencias concedidas los Regulares, y se

4^8

revcanse los Orculos sin atestado Cardenalicio, en

490

que se conceden privilegios los Regulares

Romanus

Ponlifex,

Urbano VIII

redcense

al

derecho comn los privilegios concedidos

491

Casas

los Regulares para fundar

s.
Sacri Apostolaus, Paulo
por

el

que en

la

Dicesis do Mjico los Doctrineros sean aprobados

4S1

Arzobispo.

Sacri Apostolatus,

Clemcnto

Sacri Apostolalus, Clemente XI

giosos do

la

fundacin del Monasterio de Santa Rosa de Lima

en

Compaa de Jess

548

Indias no hay trnsito otras Ordenes para los Reli-

644

INDICE DEL PRIMER TOMO.

962

pginas-

Sacrosancti, Alejandro VII

Sacrosancti, Benedicto XIII

Salvatoris noslri, Clemente

sobre
:

eleccin de Provincial Dominicano en Amrica

la

fundacin del Convento de Nazarenas en Lima

aprubase

Sedula Rom. Pontifids, Clemente XIV

la

583

559

546

asociacin de los Belemilas y sus estatutos

seprase

el

Colegio de Pachaca de

la

Provincia

de Menores Observantes de Mjico


Sedula Rom.
concedido

Pontificis,
al

Sollicitudo, Po VII
dece,

679

concede

los

Colegios de Misiones del Per lo que haba

Colegio de Pachuca

Benedicto XIII

iSo/tdio,

Summe

Pi VI

se restablece

Benedicto XIII

no se opongan

456

declara exentos de gabelas los Mendicantes

Compaa de Jess por todo

la

el

orbe Catlico

426

694

se confirman los privilegios de los Observantes, en lo que

Concilio de Trento

al

43j

u.
Unigeniti, S. Po

Indias

concdanse varias gracias

las

Provincias de Sto.

Domingo en

las

resumen

403

en Mjico los Regulares aprobados para or confesiones pueden


por el Arzobispo sucesor del que los aprob
examinados
ser otra vez

Universalis, Paulo

Universalis,

....

Urbano VIII

unin de los Agustinos Descalzos con los Calzados en Nueva-

Granada y Quito

544

LETRAS APOSTOLICAS EN CASTELLANO.


Gregorio XV, 26 de Setiembre de 1620, concedi

la

Compaa de Jess

varias indulgen-

cias por ensenar la doctrina Cristiana

Inocencio XI, 30 de

Mayo de 1686,

414
concedi los Menores Observantes, que ejerci-

las

tasen tan til ministerio

42i

Clemente XIII^ 30 de Agosto do 1760, prohibi bajo


vayan

al

Per Misioneros de

la

penas cannicas

el

impedir que

Orden Serfica

669

ORACULOS DE ALGUNOS PAPAS.


Paulo IV, 7 de Junio de 1557, confirma los privilegios concedidos por sus predecesores
los Dominicos en Amrica
los Nefitos y Fr.
El

les

concede facultad para administrar todos

Domingo de

Sto.

Tomas

mismo concedi que se pudiera usar en


para

S. Po

la

la

Sacramentos
.

confeccin del santo Oleo y del sagrado Crisma

todas las gracias y privilegios de que gozan los Mendicantes


ni

deputado por

en virtud del Jubileo


el

ni

de

la

395

Provincia del Per del blsamo indgena

396

confirma, y en cuanto sea necesario concede de nuevo

Religiosos

la

los

otras facultades extraordinarias

la

Compaa de Jess

declara que no pueden sus

Bula de Cruzada elegir confesor, que no fuere

Superior y concede facultades y gracias especiales los Misioneros de

misma en Amrica

521

INDICE DEL PRIMER TOMO.

963

pginas.

DECRETOS Y DECISIONES DE LAS CONGREGACIONES.


Decisiones de la S. Gong, de Obispos y Regulares sobre

la asistencia

de los Regulares

424,493,494

los entierros

Respuesta de

misma varias dudas propuestas por los Colegios de Menores Observantes.

ia

Otra Respuesta
Iglesias

si

Obispos pueden

los

Domingo

los Religiosos do Sto.

gaciones con

el

y los

483
de

la

......

Gompania

uso de sacos, sin licencia del Ordinario

los Regulares reprobados en el

erigir

exmen no pueden ser enviados por

nuevas Congre-

Resolucin de varias dudas suscitadas por las Letras Inscrutabili de Gregorio

de

privilegios de los exentos acerca

XV

sobre los

......

cura de almas, administracin de Sacramentos,

la

Conventos de Monjas y predicacin de

la divina

palabra

480, 498

Item, sobre las procesiones de los Regulares

Obispo denunciar por excomulgado

al

Religioso, que por delito notorio ha incur-

498

rido en censura

Sobre

Comunin pascual en

Que no pueden

los

las Iglesias

de los Regulares

Regulares oir confesiones sin

la

aprobacin del Ordinario,

ni

predicar

sin su licencia, si l contradice

Decreto de

la S.

Gong, super Stalu Regularium. Se requieren las testimoniales del Obispo,

para ser recibido en

el

la

508

Noviciado

Resolucin de algunas dudas sobre


Circular de

misma sobre

el

510

Decreto anterior

512

los votos simples

513

Resolucin de algunas dudas sobre los votos simples

.............

Varios Decretos de
zos de Amrica

la

S. Gong, de

Propaganda Fide, en favor do

Facultades del Prefecto de Misiones de

Decreto de

la

486
494

Item, acerca del Religioso delincuente exlra claustra

el

sus Superiores

otro Obispo, para que los ordene

Puede

424

visitar las Cofradas erigidas en las

de los Regulares, y sus altares y capillas

Que no pueden

Que

la

pregunta

misma

S.

la

los Franciscanos Descal-

445

449

Orden de S. Francisco

Gong, modificando los estatutos de los Colegios de Misiones de

628

Menores Observantes en Amrica

REALES CDULAS.
Sobre

Sobre

la
la

fundacin del Monasterio de Sta. Clara de Lima


fundacin del

531

Crmen Alto de Lima

Sobre

la

fundacin del Convento de Carmelitas en Quito

Sobre

la

fundacin del Convento de Capuchinas de Lima

Sobre

el

restablecimiento de

la

CompaQa de Jess en todos

538
545
554
los

Dominios de Espaa

697

964

INDICE DEL PRIMER TOMO.

LETRAS APOSTOLICAS,
QUE SE CONTIENEN EN LA TERCERA PARTE POR ORDEN PE PONTIFICADOS.

at<2at<SCis^

pginas.
Julio II.

1609. Junio

i.

Alias ad supplicaionem

comunicacin de privilegios entre los Me-

nores y Dominicanos

377

Len X.
1516. Diciembre 19. j9m n/ra

m7its

.-

se restringen en favor de los Obispos los privile-

gios de los Mendicanles

1519. Diciembre 10. Z)dMm/)erJVos


1525. Abril

25.

.i4/(w /eifcts

469

comunicacin de privilegios entre los Mendicantes.

376

se conceden los Misioneros Franciscanos de Amrica

concedidas los mismos por otros Papas

las facultades y gracias

en tierras de

377

Infleles

Adriano VI.

1522. Mayo

9.

Exponi

nobis

Omnmoda

382

Clemente VII.
1532. Julio
1533. Marzo

11. Potora
8.

Provincia de Dominicos en Mjico

facultades los Misioneros de

Z>ewao)i$

Paulo

1535. Febrero

15. Alias

Cum stca

1540. Abril

Exponi

10.

se confirma la

felicis :

1539; Diciembre 23,

Omnmoda de Adriano

....
.

se confirma la fundacin de dicha Provincia de

9.

Ex

debito

1.

Cum

390
520

521
los

sicut

que

....

Misioneros de Nueva Espaa tienen las facultades

concedidas los que van tierras de Inflelos

1546.

389

Do-

minicos

1544. Enero

519

III.

Provincia de Dominicos en el Per

nobis

....

Nueva Espaa

el

392

Provincia! de los Dominicos en el Per continu

por cuatro anos despus de pasado

el

tiempo de su

oficio.

566

Pi IV.

1564. Febrero

17. In Principis Aposlolorum

revcanse los privilegios de los Regu-

lares contrarios al Tridentino


S.

1567. Marzo

23. Exponi nobis

1571. Julio

20. Z)vna dt5ponen/e

Octubre

30.

Unigeniti

Indias

Po V.

Parroquias Regulares en las Indias


:

473

....

indulgencias los Monasterios del Per

397
401

gracias amplsimas los Misioneros Dominicanos en las

403

INDICE DEL PRIMER TOMO.

965

paginas.

Gregorio XIII.

1572. Marzo

i.

In tanta

......

revcanse los privilegios concedidos los Regulares por

S. Pi V, contrarios al Tridentino

Octubre

15. Inter universa

Monasterio de Sta, Catalina en Antequera

1575. Agosto

20. Eximice devotionis

1578. Mayo

13. In mulls

Gracia

al

Monasterio de

la

477
525

Encarnacin de Lima,

526

de poder recibir educandas

{i.

1582. Setiembre 15.

Ad

Letras comendaticias de

compescendam

Cum

sicut

Compaa de Jess

contra los Regulares apostatasen Indias

Indulgencia

la

al partir

567

para Filipinas los Misioneros Do-

527

minicos
).

Octubre

1584. Junio

22.

Pium

et utile

Ordenes extra tmpora

ereccin de

20. Exponi nobis

27. Apostolici muneris

la

Compatlia de Jess.

Provincia de Dominicos en Filipinas

Monasterio de

fundacin del

la

la

406

527

Trinidad en

528

Lima
Sixto V.

1586. NoTiembre 15,

Dum

ad uberes

fundacin de

Provincia de Franciscanos Descalzos

la

530

en Filipinas

1587. Mayo

Cum

15.

ad regendas

que

el

Comisario General de Observantes en

Indias tenga voz activa y pasiva en el Captulo General

1588. Julio

Quce regularium

23.

sobre enviar Visitadores

la

las

562

Provincia de Domi-

nicos del Per

569
Gregorio XIV.

1591. Marzo

Exponi nobis

30.

Ordenes extra tmpora los PP. Dominicanos en

el

Per

4()7

Setiembre 16. Quantum animarum cura

conrmfanse las Parroquias Regulares en

408

Indias

Inocencio IX.

1591. Diciembre

Dilecti

5.

Fila

nario

Dominicos exentos de

los

la

contribucin del Semi-

i09

Clemente VIII,
1592. Setiembre 23.

Quamquam

1598. Enero

29.

Pasioralis

1600. Marzo

4.

la

vos

no se reputan extra

officii :

que se averige

lo

claustra los Doctrineros

sucedido en

el

Trinidad de Lima

His quce

los

est

solo los alumnos de

la

410

532

Provincia de Franciscanos en las

Indias pueden ser Provinciales tener otra dignidad.

1603. Noviembre 17. Perlatum

1604. Enero

Monasterio de

569

prohbese los Prrocos llevar mayores derechos por

que se entierran en

las Iglesias

de los Regulares

411

))

28,

Exposilum nobis

prohbese otra vez lo mismo

1605. Junio

6.

Exposilum nobis

prohbese lo mismo por los que se entierran en

1606. Mayo

23.

1608. Junio

21

Paulo V.

las Iglesias

de Agustinos

Romanus Pontifex

revcanse

412
las

indulgencias de los Regulares y

se conceden otras
,

Provisionis nostrce

que se muden

478

.........
que

los Doctrineros

no sufran otro examen, aun


^\i

966

INDICE DEL PRIMER TOMO,


pginas.

1609. Julio

8.

Accepimus

1614, Diciembre

1.

Eocponi mbis

1615. Octubre

7. Sacri Apostolatus

que se pase

las Indias

precedeneiSi

por

el

camino recto

Clero Secular sobre

del

el

572
Regular en

Mjico

por

481

Arzobispo

el

10.

Diciembre

7.

Christifidelium

7.

Christifidelium

/mnera/s

deben ser aprobados en Mjico

Arzobispo de Mjico puede volver examinar los

el

.........

los Doctrineros

aprobados por su antecesor para oir confesiones


:

fundacin de

se divide en

la

482

Provincia de Mercenarios en Gua-

temala

1616. Marzo

537

Lima, y se crea

la

dos

Provincia de Mercenarios de

la

de Quito

Gregorio XV.
1622. Febrero

5. Inscrulabili

de

restriccin de los privilegios de los Regulares acerca

cura de almas etc

la

que

4.

Injuncti

Julio

2.

Romanus Pontifex

484

Visitador de los Mercenarios no ejerza jurisdiccin

Abril

el

hasta mostrar las patentes

vilegios los Regulares,

no tienen atestado Cardenalicio.

si

Urbano
1624. Marzo

21

Alias

felicis

Agosto

490

VIII.

sobre los derechos de los Prrocos en los entierros en

416

de los Regulares

las Iglesias

572

revcanse los orculos en que se conceden pri-

28. fomana Pon/i/a;

revcanse los privilegios de los Regulares para

fundar casas

1625. Febrero

Marzo
Junio

1626. Mayo

7.

Alias a

felicis

3. Alias a felicis

491
suspndese

la

suspndese tambin en Portugal

30. Cumsicut: Ordenes exlra tmpora para


9.

Exponi

nobis

1627. Febrero

ji/joo/tcc

489

Menores Observantes

...

417

juris-

492
588

fundacin del Monasterio de Sania Catalina de Lima

1. Pastoralis

los

dudas del Arzobispo de Manila acerca de su

diccin sobre los Regulares

1626. Setiembre 15.

488

Bula Jnscrutahili en Espaa

se ^^rohibe

officii

recibir mujeres seglares en los

Con-

494

ventos de Monjas de Amrica

Abril

7.

^cc/om note

9.

Alias a

cin sobre los Regulares

1628. Febrero

.........

felicis

Michoacan
1629. Julio

16.

Universalis

......

dudas del Arzobispo de Manila acerca de su jurisdic-

se

concede

la

Alternativa

los Agustinos

495
en

S44

Nueva-Granada y Quilo
1631. Noviembre

5.

Cum

sica

cierne

Diciembre 20. Alias

al

no valen los privilegios de los Regulares en

.-

1634. Marzo

9.

Cum

sicut

13. Provisionis
degentes,

Noviembre

8.

que con-

495

se revocan los orculos en que se conceden privilegios

497

r.denes extra tmpora para los Agustinos Descalzos


riostras

los Religiosos

de

nodeben ser juzgados por

njunctum nobis
los

lo

Santo Oficio

felicis :

los Regulares aun con atestado Cardenalicio

1633. Julio

573

unin de los Agustinos Descalzos con los Calzados en

Conventos

la

Compaa

los Ordinarios

418

intra claustra
.

419

que los Dominicos no vivan en Amrica fuera de


sin licencia

574

INDICE DEL PRIMER TOMO.

967
paginas.

1639. Agosto

6.

Circumspecta

Comisarios

1640. Setiembre 27. Alias n nobis


1641. Febrero

21. Decet nos

Captulo General

al

mismo

se confirma lo

......

declrase quines son alumnos de

pueden enviar

Provinciales de los Observantes

los

la

575
577

Provincia de Fran-

ciscanos de Lima para poder obtener dignidades

1642. Julio

12. Alias postquam

los privilegios de los

gozan de

30. Alias postquam

Julio

576

de los Observantes en Amrica

los Comisarios

que han sido Definidores

578

declaracin sobre el Gobierno de los Franciscanos

Descalzos en Amrica

1642. Diciembre 22. Alias pro

felici

canos Descalzos de Amrica


1644. Abril

20.

Cum

sirul

.......

se confirman los privilegios en favor de los Francis-

581

582

precedencia de los Descalzos sobre los Agustinos

Alejandro VII.

1657. Julio

13.

Exponi

nobis

1663. Agosto

7.

1664. Febrero

Sacrosancti

que tengan sufragio los Definidores Mercenarios que

Roma, acabado

llegaron

sobre

18. Exponi nobis

583

el trienio

eleccin de Provincial Dominicano en Amrica

la

Cualidades para ser Presentado en

Orden de

la

la

Merced

Mayo

584

26. Nuper pro parte

.........
.......
.......

se confirma la alternativa concedida los

en Guatemala

1664. Noviembre

8.

Mililanlis Ecclesice

1665. Noviembre

5.

Exponi

Menores
587

que los Doctrineros Dominicanos en Amrica

no puedan nombrar Priores Vicarios


nobis

los Franciscanos

privilegios de los de

586

Descalzos de Indias gozan de los

587

Espaa

Clemente X.

1671. Julio

10.

Nuper a Congregalione

cuestiones

Cuba sobre

del Obispo de

las

499

facultades de los Regulares

1672. Mayo

2.

Salvatoris nostri

4.

Nuper

aprubase

la

asociacin de los Belemilas y sus

546

estatutos

Junio

los

1673. Julio

13.

1674. Mayo

pro parte

felicis

420

fundacin del Monasterio de Santa Rosa en Lima.

548

cofrada del

Sacri Apostolatus

26. lUius qui charitas

2.

....

que se entierran en los Conventos

Dudum

Cordn

Exponi

las Indias.

589
590

Julio

Diciembre 17. Nuper pro parte

nobis

-.

588

se restringe la alternatiya los Agustinos de Quilo.

19.

en las Indias

XI.

Inocencio

1677. Junio

ms derechos por

se prohibe los Prrocos llevar

Alternativa en la

prerogalivas de

Orden de Menores en

Exprovincial

al

Procurador de

592

los Agustinos de Filipinas

1678. Marzo

24. Exponi nobis

no se suspende

el

oficio

de Provincial en

de S. Agustn en las Indias, por alegato de nulidad

1678. Diciembre 20. Exponi nobis


el

1680. Setiembre 14.

se aprueba la

se

I.

el

594

Decreto para los

no puedan dos ms consanguneos afines

votar en los Captulos

TOM.

592

.....

extiende los Agustinos Descalzos

Calzados, de que

Orden

compra de habitacin en Madrid para

Procurador de los Agustinos do Quito

Dudum

la

595

121

INDICE DEL PRIMER TOMO.

968

1681. Setiembre 10. Apostolaus

officii

de Trinitarias en

del Monasterio

fundacin

1683. Setiembre
Octubre

Exponi

7.

Nuper pro

13.

el

1685. Marzo

ofci

Menores en

Alternativa de

parte

Per.

el

595

pasado

la Profesin,

no vale reclamacin contra

549

...

Lima

598

quinquenio
precedencia de los Dominicos sobre los Menores

26.

Emanav

28.

Ecclesioe Calholicce

Ex

nuper

599

en Quito
1686. Junio

de Misiones de Observantes
injunco

Agosto

17.

Octubre

16. Eccksice

....

se confirman los estatutos para los Seminarios

615

se conflrmnn los Decretos del Capitulo de San Juan

624

de Dios

Calholkm

de Observantes para

Seminarios

erigense

600

Misiones

1687. Marzo

26. Ecdesice Catholicce

se erige en Congregacin Religiosa la Asocia-

552

cin de los Belemilas en Guatemala

Mayo

15. Militantis

Visitador de

el

la

Merced en Amrica sea

menos

al

625

Presentado

1688. Enero
1688. Enero

22. Pastoralis: se aumenta


27.

Ex

dehito

el

nmero de Maestros Agustinos en

.....

se prohibe los Agustinos salir sin

capa y sombrero en Mjico y Michoacan

Per.

el

companero,

y llevar

626

Alejandro VIH.

1690. Julio

31.

'ojpont no6ts

se concede doce Maestros los Agustinos en Quilo

629

Inocencio XII.

1692. Setiembre 28.


1693. Octubre

Cum

sicul

24. Nuper

se concede esto

pro parle

12.

1698. Agosto

23. ccponi

paocae

en Indias

1699.

Octubre

9. Expo7ii nobis

4.

Emanavit

Merced pueden ser expulsados


630

Vicario General

los

exenciones personales de los Regulares

Orden de Santo Domingo

la

que de

la

499
631

.....

hermano no puede suceder

e\

las

Menores de Indias tienen hospedera en Araceli

siempre un Definidor

1700. Abril

..........
;

Diciembre 13, Exponi note

el

revcanse

nofc'

Prior en

los Agustinos en Mjico

los inquietos de la

en Amrica por

1697. Enero

mismo

al

hermano Provincial

........
Provincia de Recoletos de Mjico se

elija

Mayo.

20.

Junio

21.

632

precedencia de los Franciscanos Descalzos sobre los

-.

633

Agustinos de Mjico

"

Ex debio h Congregacin de
x y co aprobacin dlas
:

San Hiplito

Orden Regular

Constituciones de

la

555

Orden de San
557

Hiplito

Clemente X.
1701. Abril

15. iVaper pro parte

privilegios de los Comisarios Agustinos

Descalzos

de Filipinas

Junio

25. /njuc

Junio

25.

Cum

privilegios de los

sicut

633
Mendicantes

Ordenes extra tmpora

la

la

Orden de S. Hiplito

Orden de San Hiplito

634

635

INDICE DEL PRIMER TOMO.

969

])aginas

1702. Noviembre 24. Alias a

..........
........
..........

fclicis

Agustinos

1705. Setiembre 15.

precedencia de los Franciscanos Descalzos sobrlos

7Va;)er pro pare

636

se aprueba el Manual de ceremonias de los Obser-

637

vantes de Mjico.

Diciembre 12.

Cum

sicut

cedencia

1706. Enero

15. Exponi nobis

1707. Julio

28. Injunci

se

Provincial de

el

San Diego no puede renunciar

la

pre-

638

no so admitan ilegtimos en los Dominicos de Puebla

comunican

639

dicantes

H. Exponi

1708. Agoslo

.........
..........

nobis

se revocA la alternativa de los Agustinos en

Pro-

la

vincia de Gracia

1710. Abril

3.

Ex

1712. Julio

2.

Nuper pro parte

debito

en

se erige

Beleuiils

eleccin de

Provinciai en

l;is

Provincias de Dominicos de

11. yl/as pro pare

en Nueva-Granada

los

3.

Nuper pro parte

no puede

Regulares acompaando
25. Exponi nobis

1717. Enero

que

el

el
el

el

San
.

641

643

Capitulo Provincial

.....

Prroco entrar en

cadver.

Visitador de los

558

la

Priores y Vicarios de los

Conventillos de Dominicos tienen voto en

1716. Junio

640

dlos

Congregacin

la

Priuivs de los Conventillos tienen voto en

los

Orden Regular

Antonino y Sania Cruz en Amrica


173. Octubre

Belemilas los privilegios de los Men-

n los

las Iglesias

de los

Menores de Chile se lome

423

del

Tucuman

644

1719. Diciembre

1.

Sacri Apostolatus

1720. Octubre

7.

Exponi

Jess trnsito otras Ordenes


nobis

......

en Indias no hay para los de

se aumenta hasta veinte y cuatro el

tros en la Provincia de Agustinos del

Per

Compaa de

la

....

nmero de Maes-

65

Inocencio XIII.
24. Exponi nobis

1722. Abril

Agosto

7.

otros seis Grados de Maestro

Exponi

nobis

Exponi

nobis

otros seis los de Michoacan

Exponi

nobis

confirmacin

la

misma Provincia

....

646

otros ocho Grados los Agustinos de Mjico.

de los Estatutos de

la

Orden de San
647

Hiplito

Benedicto XIII.

1725. Diciembre 10. SoWtciudo

17. Exponinobis

1726. Julio

trar

1727. Enero

Abril

los Presbteros

Libenter

3.

Summe

......

de San Juan de Dios pueden adminis-

Sacramentos no Parroquiales

1.

426

se exime de gabelas los Mendicantes

-.

decet

se confirman los privilegios de los Observantes

Nuper pro parte

Nuper pro parte

........
.........

los Franciscanos Descalzos

en cuanto

la

de novicios

Agoslo

1728. Enero

26. Sacrosancti

26. Exponinobis

(\y\Q

estos Seminarios estn sujetos al

eleccin y jurisdiccin del Guardian

el

Procurador General y

el

647

Provincial

y recepcin

fundacin del Convento de Nazarenas en Lima


:

431

pueden fundar Semi-

narios para Misiones


:

429

430

se confirman los privilegios de los Agustinos.

649

559

Superior del Convento de

los Agustinos de Manila tienen voto en el Capitulo Provincial

650

INDICE DEL PRIMER TOMO.

970

paginas,
).

Abril

9,

Cum

sicut

anos reunir

Junio

Setiembre

....

Prefecto General de los Relemitas puede por nueve

el

Capitulo General y presidirlo

el

Apostolatus ofjxc

Nuper pro parte

........

obsrvense las Bulas Inocencianas en los Semi-

narios de Misiones
los

.....

651

Seminarios de Misiones de Observantes no

esln sujetos en Amrica al Provincial

653

Clemente XI.
1731 Abril

19.

Emanavit

Orden de

S^.n Hiplito

Exponi nobis

Mayo

'29.

Julio

12. Exponi nobis

Agosto

24. Nuper pro parte

....

que no tengan Prelacias los ordenados

preeminencias de Padres de Provincia.

no obliga

el

1733. Marzo

17.

Exponi nobis

Julio

23.

Emanavit

el

Agosto

7.

Nuper pro

19.

Exponi

656

eleccin para ciertos oficios

657
Descalzos de

misma Provincia

658

........

parte: que no se saquen sujetos de

nobis

de Francisca-

Seminario de Franciscanos Descalzos de Pachuca se

el

en Mjico sin contar con

1734. Julio

la

las casas

Visitador de los Franciscanos

extiende Cimapan

655

los Belemilas

que

Filipinas sea de la

....
titulo

.......

que se guarde clausura en

quines deben hacer

Orden de

la

654

la

Canto Gregoriano los Descalzos

nos Descalzos de Filipinas


27. Nuper pro parte

en

...

que algunos Franciscanos Descalzos gocen del

1732. Mayo

en

in sacris

que en

el

el

la

659

Provincia de S Diego

660

Capitulo

Per y Chile los Conventillos de Dominicos

..........
.........
..........
.........

conserven los privilegios, de que hayan estado en posesin hasta


ahora

Cum

1735. Abril

sicut

que

el

en seis alos

Nuper pro parte

Octubre

que no sean Asistentes

Presbteros de

Nuper pro parte

1736. Enero

S. Agustn

Febrero

1738. Mayo

la

Orden de

ni

S. Hiplito

la

Crediti nobis

aprubanse los nuevos estatutos para los Belemitas

28.

Exponi

los cuatro Doctrineros

de Provincial en

la

ms antiguos tienen

Provincia de Agustinos

del

Julio

3.

Exponi

Octubre

7.

Exponi

la

nobis

SS Nombre de

Nombre de Jess en Mjico

los Provinciales Agustinos

sar los incorregibles sin esperar

Ordenes
3.

Nuper pro parte

6.

Exponi

la

Agosto

nobis

en Mjico

aprobacin del General

665

sobre los Agustinos, que buscan asilo en otras

cuestin entre los Terceros del

666

Crmen y de San

Francisco en Mjico

664

pueden en Amrica expul-

..........
........

1738. Diciembre 20, Alias pro parte

1739. Mayo

663

solo tres graduados gozan del ttulo de Maestros en

Provincia de Agustinos del SS"


nobis

662

privilegios

Jess en Mjico

661

Orden de

nobis

660

Maestros de novicios, los

no hay Provincialato de honor en

434

Captulo General de San Hiplito se tenga de seis

667

no se admitan Mulatos y Mestizos en los Agustinos

668

INDICE DEL PRIMER TOMO.

971

paginas.

Benedicto XIV.
17-48.

19. Exemplis Pradecessorum

Marzo

para dar

1751. Setiembre

Non solum

8.

propter

te

Noviembre

8.

Cum

23. Exponi nobis


los

de

....

...

411

se da facultad los Obispos de Amrica para conferir

Parroquias

las

1758. Enero

nuper

438

facultades concedidas los Misioneros de la

Compaa en Quito

Rito que han de observar los Regulares

Bendicin Papal

la

500

Clero Secular

al

se

da facultad

Arzobispo de Lima para ordenar

al

Congregacin de San Felipe

la

ttulo

436

Per

563

de Misin

Clemente XIII.
1758. Agosto

18.

Mfanw

ccestcE

1762. Diciembre 20. Exponi nobis

ereccin del Colegio de Ocopa en

el

que nada se innove en los estatutos del Colegio de

Pacliuca

1763. Agosto

Romn.

30, Decet

Pontfices

Papal sin licencia del Ordinario

1764. Enero
1767. Febrero

7.

Apostolicum

sc confirma

23. Exponi nobis


S.

el

Instituto

en Amrica

de

la

la

Francisco tiene lugar entre los Discretos

....
la

671

bendicin

Compaa de Jess

Prefecto de Misiones de

el

......

Regulares no pueden dar

los

305
672

Orden de

676

Clemente XIV.
1769. Junio

21. Exponi nobis

privilegio

de Predicadores Generales los Misione-

ros Franciscanos en America

Noviembre 22, Alias pro parte

677

Comisaria de Quertaro se refunde en

la

la

Pre-

fectura de Misiones

1775. Julio

9.

Sedula Romani Pont.

678
seprase

el

....

Colegio de Pachuca de

Menores Observantes de Mjico.

vincia de

la

Pro-

679

Po VI.

1776. Mayo

6.

Exponi

nobis

que no se remuevan los Guardianes y Vocales de los

Observantes antes de celebrar

1792, Marzo

13. Sedula

Rom.

Pontificis

el

Capitulo General

los privilegios

1796. Enero

8.

se

Divinicultus

682

456

452

revocacin de las exenciones de pagar Diezmos

506

concede Comisario

Pachuca se

Colegio de Pachuca,

extienden los Colegios de Misiones del Per


Pastoralis

del Colegio de

1797. Diciembre 12, Decet Romn. Pontificem

al

resolucin

de las dudas propuestas por

458

Amrica

los Franciscanos Descalzos de

Pi VII,

1801. Marzo

7.

Catholicce Fidei

1803. Noviembre 15, Inscrutabili


rica en

1804. Julio

1814. Agosto

se restablece la

cuanto

la

administracin de

30. Per a/iainos<ros; restablcese


7.

Sollicitudo

lodo

el

Compaa de Jess en Rusia.

reforma de los Hospitales de S. Juan de Dios en

omn. Ecclesiarum

la
:

lo

temporal

Compaa de Jess en

se restablece la

dos

690

688

Sicilias.

692

las

Am-

Compaa de Jess en

Orbe

694
Len XII,

1826

Julio

11, Plura nter

so conceden privilegios la

Compaa de Jess,

464

Po IX.

1862. Febrero

7.

Ad

universalis

son nulos los votos solemnes de los Religiosos,

no han precedido los simples

si

517

INDICE DEL PRIMEH TOMO.

972

DE LOS PRIVILEGIOS COMUNES A TODOS LOS FIELES, Y CIERTAS COSTUMBRES

DE AMRICA.
pginas.

Divdese en tres Secciones

Sgccion

De

i.

la

705

.......
...........
........
........
...........
..........
..........

Bula do Cruzada

Nociones preliminares sobre


Objecto y origen de

Bula

la

Bula de

la

Cruzada

la

Modificaciones, que ha sufrido estos tres siglos

Declaraciones, que se han dado sobre

Dislngucnse cinco Epocas

ella.

Primera Epoca, desde 1509 1573

Curso de

la

Bula en esta Epoca

Documentos de

sta

Julio II en su Breve

Epoca

Exponi Nobis prohibe

usar de otras concesiones en virtud de

la

Cruzada

S. Po

de

la

la

.......

publicacin de

Cruzada

la

Cruzada

la victoria

Segunda Epoca, desde 1573

Cum

la

la

Cruzada, sin licencia de sus Superiores,

Cruzada en Mjico y

el

Per

712

714
715

1624

718

alias,

concede

la

Cruzada para todos los Dominios de

la

Cruzada en sta Epoca

720

Cdula auxiliatoria de Felipe

II

para

Real Cdula auxiliatoria para

la

segunda predicacin de

Gregorio XIII en su Breve Alias

la

publicacin de

proroga

felicis,

Real Cdula de Felipe

Officii nos/r.declara

II

la

Cruzada en Amrica
la

Cruzada en Amrica.

Cruzada por

seis

anos

que

el

confesor elegido en virtud de

la

para

la

tercera predicacin de
la

la

Cruzada en Amrica.

728

729

Cruzada

V en

sus Letras Indulgentias proroga por otros seis anos la Cruzada


al

predicador de

la

Cruzada

Gregorio XIV en sus Letras Decens

esse

concede

la

731

732

Cruzada se publique en Amrica de dos

Otra Real Cdula para que se publique por bienios

Real Cdula

727

Hereja

Gregorio XIII en su Breve /n tanta manda que


en dos anos

la

la

..........
.............
.......
...

mismo en sus Letras

718

Documentos de sta Epoca

no puede absolver de

717

de Lepante

Espaa

Sixto

713

..........

Gregorio XIII en sus Letras

El

708

en sus Letras Romani Pontfices prohibe los Dominicos elegir confesor en virtud

Real Cdula con motivo de

Curso de

7(i7

sine ments dis'pUcentia prohibe los Comisarios sacar de sus

Conventos los Frailes Menores para predicar


Real Cdula acerca de

706

Dominicos de Espaa elegir confesor y

los

Real Cdula en favor de los Mercenarios acerca de

Len X en sus Letras Non

Cruzada Portugal

....

735

736
737

973

INDICE DEL PRIMER TOMO.

pginas.

Cirneme VIII en sus Letras Romani


fesor en virtud de

la

"^^^

Cruzada

Cum Nos nombra

Clemente Vill en sus Letras


Cdula auxiliatoria de

prohibe todos ios Regulares eligir con-

Pontificis

Cruzada

la

Edicto del Comisario Tassis sobre

Comisario a D. Felipe de Tassis

742

'"^^

"^^^

Cruzada

la

746

Tercera Epoca, desde 1624 1778

Curso de

la

Cruzada en sta Epoca

"

Epoca

749

Documentos de

sta

Declara Urbano VIII en sus Letras Decet que las gracias de


Jubileo de 1625

el

El

Cruzada no se suspenden por

la

............
..............
....

752

....

754

mismo en sus Letras Nuper a Nobis concede

Comisario facultad para publicar

al

la

Cru-

750

zada por Sumarios

Se manda

al

Nuncio en Madrid, que colecte

SS. Apstoles

No

Lo mismo se prohibe en
Se prohibe vender

Se declara nula

dems Ordenes Regulares

las

el oficio

la venta

Cruzada elegir confesor en

la

de Notario de

y compra de

Real Cdula auxiliatoria para


Otra Cdula con
Otra

el

Cum

id.

sicut

Cruzada para

la

Compaa de Jess

la

la

Cruzada

los oficios de

Apostolatus officium

Cruzada

iVo

753

.............

la

la

facultad de elegir confesor en virtud de la Cruzada

Cruzada en los Reinos de Espaa, Clem. XI

el

ano 1720

suspensin de

la

Crzada

la

.4/ias

Alias Nos

suspensin de

No

al

simple Sacerdote por confesor en virtud de

se puede elegir

Apostlica indulta

JVoftts

la

756

Cruzada

la

la

....
....
......
Romanus Pontifex

Se revoca del todo

Cruzada. Benedicto XIV

............
......
.........
..............
..........
..........

Se concede facultad
:

id.

Cruzada para

Cruzada

751

Romantu

755

concesin de

Prroga de

publicacin dla Bula de Cruzada y Lacticinios en Amrica.

la

la

Baslica de los

In specula.

Real Cdula contra los que ponan en duda

Se revoca

la

mismo objeto

Declaracin de Inocencio XII sobre

Se suspende

la

Cum a/(M

se puede en virtud de

Pontifex

limosna de

la

al

Rey de Espaa de cobrar, administrar

Cruzada por Clemente XIII

/nu^eniaj

t//as

Cuarta Epoca, desde 1778 1820

Curso de

la

Documentos

Cruzada en sta Epoca

Facultades del Comisario General de Cruzada

Prroga de

la

Cruzada por Pi VI

Expotitum Nobis

Edicto del Comisario Martnez do Bustos

Observaciones sobre ste Edicto


Cdula auxiliatoria para

la

publicacin de

la

Cruzada

Quinta Epoca, desde 1820 1873

Curso de

la

Cruzada en

Documentos de
Se concede

al

la

el

Ecuador

Cruzada relativos

la

Repblica del Ecuador

limo. D. Nicols de Arteta prroga de

la

Cruzada

760

762

763

invertir el producto de la

^uontam
la

758

.....

768
771

773

774

775
777
782
783

784

785

INDICE DEL PRIMER TOMO.

pginas.

El limo. Arlela publica


El limo. Riofrio

Po IX concede

la

la

Cruzada para

publica para

el

bienio de 48 y ^9

787

Cruzada por diez anos en sus Letras Supplicatum

la

Texlo castellano de

Bula de Cruzada en

la

Po IX concede por cinco anos

Proroga

mismo

el

Curso de

la

es

Nobis

.........
...

Per

el

la

Cruzada y

el

Bula de Cruzada

Indulto de Carne en

la

S.

tivo Oratorios

794

796

797

el privilegio

rela-

Huium

Congregacin del Sanio Oficio algunas dudas sobre

.....

domsticos y las indulgencias, que se conceden en


Repblicas de Centro Amrica

las cuatro

la

Bula de Cruzada.

No hay documentos de
Por

embargo explicarse por

la vigilancia

801

Epoca lan remota

ste Indulto en
la

Bula de Cruzada

de los Obispos

802

de los Regulares

las facullates tan amplias

El privilegio concedido los Indios en

la

803

Bula Altudo descubre que

los

Europeos tenan

Indulto de Carnes

804

Indulto de Paulo III para poder

comer

lacticinios, y usar

Se menciona otro Indulto de Po IV sobre

No

necesitan los Indios de

Causas de

la

las Indias la

por 30 anos

lacticinios

indecisin, con que hablan sobre esto los Escritores Americanos.

Se extiende
la

lacticinios

de manteca y grasa por 30 anos.

Cruzada para poder comer carne, huevos y

la

Segunda Epoca, desde 1573

Concede

799

800

Indulto de Carnes y Lacticinios

II.

Primera Epoca, desde 1509 a 1573

Por

795

Cruzada por diez anos por su Breve

la

Cruzada en

la

sin

793

1847

Proroga Pi IX en su Breve /an 06 annola misma concesin por diez anos

Puede

792

Bula de Cruzada en Chile

la

Respuesta de

Seccin

789

790
la

Cruzada por diez anos en sus Letras Supplicatum Nobis

Concede Gregorio XVI

Curso de

las Letras anteriores

Pi IX suprime en stas Letras dos clusulas de

Curso de

786

ano de 1860

el

1624

805
806
807

Cruzada por Gregorio XIII

Cruzada todos los Fieles

Tambin concede Indulto de

el

lacticinios;

Indulto de carnes ex consilio utriusque Medici

pero queda exceptuado en Cuaresma

el

Clero Re

gular y parle del Secular

Se insera
el

el

Indulto de Paulo III, que concede todos los Feles en el Vireinalo de Mjico.

poder usar de

Declaracin sobre

lacticinios, grasa
el

y manteca por

treinta anos (1)

uso de huevos y lacticinios en los Domingos de Cuaresma

808

809

811

810

Tercera Epoca, desde 1573 a 1624

Concede Urbano VIII

Resmen
Queda

el

el

Indulto de lacticinios

al

Clero Secular en su Breve Alias

castellano de dicho Breve

Clero Secular, sin ste Indulto en

la

Semana Santa

Los Regulares fueron excluidos de ste Indulto concedido


Sumario del Comisario General, segn
Proroga dicho Indulto Urbano

(l)

Nota de

Epoca

1 del

los

la

al

felicis

.....
...

813
>

Clero Secular

Bula de Lacticinios de Urbano VIII

EE. Este documento fechado en 2 de Diciembre de 1546 y

814

815

VIII en sus Letras Alias a felicis

pertenoceute por lo tanto la

Indulto de Carnes y Lacticinios debi colocarse en la pg. 807 utes de comenzar la Epoca

2.

INDICE DEL PRIMER TOMO.

975
pginas.

.............

Tres Reales Cdulas Auxilialorias para


Lacticinios

En

el

Breve Alias a

la

publicacin en Amrica de las Bulas de Cruzada


y

proroga Inocencio

felieis

el

Indulto de Lacticinios

816
817

Otra Real Cdula Auxiliatoria

Benedicto

XIV en

su Const.

818

Jam pridcm concede

Resumen
Universalis

sobre

el

que se pueda comer carne los Sbados,

..............

que no sean dias de ayuno, en los Reinos de

EcclesicB,

Clemente XIII

ayuno, y se concede

el

Len y en Amrica

Castilla y de

819

821

Se reproddcen algunas Constituciones Apostlicas

Arzobispo de Sto. Domingo

al

el

que pueda dispensar

sus Fieles, que puedan comer en Cuaresma carne, huevos y lacticinios.

822

Resumen

831

......

Observaciones
Declaraciones acerca del ayuno y abstinencia de carnes.

Proroga Clemente XIII

el

Indulto de Lacticinios en sus Letras Alias a sanctoe memorice

832

833
Sii

Resumen

836

Observaciones

Quarta Epoca, desde 1788 hasta 1820

837

Declara Pi VI en su Breve Decet qu lugares se extiende

Sbados, que no

carne los

Reinos de

Castilla y de

sean

Len y

dias de ayuno,

las Indias.

de poder comer

el privilegio

......

concedido por Benedicto XIV los

Texto Latino

838

Texto Castellano

839

Concede Pi VI por

tres anos el Indulto de carnes los

narias en sus Letras iSt proximorum

7iece.M2a.

Reinos de Espaa y

Texto Latino

las Islas
.

Ca-

841

Texto Castellano

842

Observaciones sobre

el

Indulto Cuadragesimal

Instruccin del Comisario sobre ste Indulto

........

Declaracin de algunas dudas, que pueden ocurrir en

Proroga Pi VII en su Breve Finem adesse

el

el

uso de ste Indulto

843
846

848

Indulto Cuadragesimal en lodos los Dominios

de Espaa

850

Resumen

851

852

Observaciones
Monitorio del Comisario los Obispos de Amrica con ocasin de sta proroga
Edicto del Comisario sobre

el

Indulto Cuadragesimal prorogado por Pi VII

Monitorio del Comisario acerca de otra proroga del

Edicto del Comisario sobre lo mismo

Resumen

documento anterior

del

mismo

853

Indulto concedida por Pi VII

857

..........

858
861

862

Real Cdula Auxiliationia


Indulto Cuadragesimal para lsanos

Sumario del

1818 y 1819,

Indulto Castrense sobre el ayuno y abstinencia de carnes y lacticinios

....

1820 y 1821.

863

Quinta Epoca, desde 1820 1873

865

..........
..............

Breve historia del Indulto de Carnes y Lacticinios en

la

Repblica del Ecuador

867

Indulto de Carnes por diez anos

Concede

Resumen

el

Indulto Cuadragesimal por ocho anos Pi IX en su Breve

Reduccin de

fiestas

TOM.

I.

Jam

alias

868

y ayunos

122

976

INDICE DEL PRIMER TOMO.

Preces del primer Concilio de Quilo


Preces de

la

al

Padre Santo sobre

Curia Arzobispal de Quito

el

Indulto Cuadragesimal

Santa Sede sobre

la

respuesta dada las preces

la

anteriores

Declaracin del Vicario Capitular de Quito


Circular del

Delegado Apostlico los Obispos del Ecuador, relativa

las preces

de

Curia Arzobispal de Quito

Curso del Indulto de Carnes y Lacticinios en


Proroga Pi IX

Curso de

los

el

mismos Indultos en

Concede Pi IX por nueve anos

la

el

Curso de dichos Indultos en

Repblica de Chile

las cinco

abstinencia del Clero

la

de Cruzada, Lacticinios, Carne,

Costumbres de Amrica en cuanto

III.

En

el

Indulto de Lacticinios se

comprende

Hay en Amrica costumbre que haga

en

diversas

.....

uso de lacticinios y de conceder los

al

.........

Divdese la Seccin en dos artculos. Articulo


se entiende por Lacticinios

Lunes y Mrtes Santo

Difuntos y Composicin

Obispos facultad de celebrar en Oratorios domsticos.

Qu

el

Repblicas de Centro-Amrica

......

las Bulas

pocas
Seccin

Repblica del Per

Indulto Cuadragesimal en sus Letras Sanclissimus

Preces del Arzobispo de Chile acerca de

Tasa de

Indulto Cuadragesimal en el Per por sus Letras Peculiaribus

el

I'

de

de

la

la

el

uso de Lacticinios

.....

manteca para

su uso

licito

costumbre en

el

condimento.

Doctrina del P. Enrique Henriquez

Menacho

id.

del P. Juan Prez

id.

de Fr. Antonio Hinojosa

id.

del limo. Villarroel

id.

del P.

Mendo

id.

del P.

Avendano

id.

del P. Juan de Alloza

id.

del limo.

id.

del P. Murillo Velarde

id.

del P.

Montenegro

Mrquez.

Real Cdula de Carlos

III

pidiendo informe sobre sta costumbre

Doctrina del P. Morelli en sus Fastos Novi Orbis.


id.

del Seor Penitenciario de Quilo Dr.

Cristianas

Articulo

II.

...

De

la

Chica

en

su

Recuerdo de

las

obligaciones

costumbre, que hay en Amrica de que los Obispos concedan facultad de

celebrar en Oratorios domsticos

Lo

..........

prescrito por el derecho

su Encclica

Magno

comn sobre Oratorios domsticos

lo

ensena Benedicto XIV en

Privilegio de la Cruzada sobre Oratorios domsticos

Declaracin de

la

Santa Sede sobre ste privilegio peticin de

la

Curia de Chile

Circular del Arzobispo de Santiago de Chile con ocasin de sta Declaracin

Se prueba

la

costumbre de Amrica en cuanto

Oratorios

domsticos

Sentir general de los i'relados Americanos sobre dicha costumbre

AHJbriCZt-T'
r.

INDICE DEL PRIMER TOMO.

977

LETRAS APOSTOLICAS,
QUE SE CONTIENEN EN LA CUARTA PARTE, POR ORDEN ALFABTICO.

pginas.

A.

Ad

XVI

universi, Gregorio

Alias a

felicis.

Alias a

felicis,

Urbano

Bula de Cruzada para Chile

VIII

Inocencio

796

prroga primera del Indulto de Lacticinios por seis anos

prroga del mismo Indulto por otros seis anos

Alias a Nobis, Clemente XI

de Cruzada para

se revoca la suspensin de la Bula

el

815

817

ano

1720

760

yl/ias a ajicte

mmoriE, Clemente XIII

Alias

felicis,

Gregorio XIII

Alias

felicis,

Urbano VIII

Alias Nos,

Urbano VIII

Alias Nos, Clemente XI


cias concedidas al

Aposolaus officium,

prroga de

pueden

los

prroga de

la

Bula de Lacticinios

Cruzada por seis anos

la

se declara nula la venia y

compra de

se revoca del todo la suspensin

de

los oficios de la
la

Cruzada y

la

834

se concede el Indulto de Lacticinios al Clero secular

729

Cruzada

811

754

Je otras gra-

Rey de Espaa
Urbano VIII

Apostlica i7idulta, Bcrvedicto


ni

XIV

765

se prohibe vender

el oficio

de Notario de

la

Cruzada

753

no se puede elegir por confesor un simple Sacerdote,

Regulares elegir confesor

aprobado

que los absuelva de reservados en

763

virtud de la Cruzada

c.

Cum
Cum

alias,

Gregorio XIII

alias,

Urbano VIII

ba darse para

Cum
Cum

la

sicut,

el

Nuncio en Madrid se encargue de cobrar

construccin de

Nos, Clemente VIII


Inocencio XII

fesor, que

se concede la Cruzada los Reinos de Espaa

que

la

Baslica de los SS. Apstoles

nmbrase Comisario de Cruzada

el

720

....

limosna, que de-

D. Felipe de Tassis

declrase que no se puede elegir

no est aprobado por

la

en virtud de

la

751

742

Cruzada con-

Ordinario del lugar, donde uno se confiesa

757

737

D.
Decens
Decei

esse videlur,

Romanum

santo

Gregorio

Ponlificem,

XIV

se concede

Urbano VIII

la

Cruzada

no se suspende

la

los

Dominios de Portugal

Cruzada por

el

Jubileo del ano

INDICE DEL PRIMER TOMO.

978

pginas.

Decet

Romanum

Pontificem, Vio VI

poder comer carne

se declara qu lugares se extiende

el privilegio

de

Sbados, que no sean dias de ayuno, concedido Castilla, Len

los

Indias

838

E.
Exponi Nobis,

Julio II

no pueden

otras concesiones en virtud de

Exposilum Nobis, Pie VI

la

Cruzada

se proroga

........

Dominicos en Espaa elegir confesor

los

la

hacer uso de

ni

Cruzada por veinte anos

712
776

F.
Finem

VII

adesse. Pi

se proroga el Indulto Cuadragesimal en todos los Dominios de

Espaa

850

I.

/jidagen/iaye^ gromi, Sixto

Indulgentias

illas,

se proroga

Clemente XIII

In specula. Urbano VIH


confesor en virtud de

la

la

prroga de

Cruzada por

seis

anos

Cruzada por seis anos

la

....
....

..........

se declara que no

Cruzada

Jn lana negotiorum mole, Gregorio XIII

pueden

que

la

los

736
772

Regulares de uno y otro sexo elegir

752

Cruzada se publique en Amrica cada dos

anos

732

J.

Jam

ab anno. Pi IX

gorio

Jam
Jam

prorgase por diez anos

alias.

789

Pi IX

so concede

pridem, Benedicto XIV

dias

Cruzada concedida Chile por Gre-

la

XVI

de ayuno, en

Indulto Cuadragesimal

al

Ecuador por ocho anos

867

Indulto perpetuo para comer curne los Sbados, que no sean

Castilla,

el

Len c Indias

819

M.
Magno cum animi

Benedicto XIV

nostri dolare,

se

expone

el

derecho comn sobre Ora-

910

torios

N.
Non

sine menlis displicenlia,

los Frailes

Leo

Menores para publicar

Nuper a Nobis, Urbano

VIII

Cruzada juntamente con


tasar la limosna

se prohibe los Comisarios sacar de sus Conventos


la

Bula, sin licencia de sus Prelados

las Letras Aposllicas.en

se da facultad al Comisario para publicar las gracias

de

la

que se conceden, por separado, y para

714

979

INDICE DEL PRIMER TOMO.

pginas.

O.
Gregorio XIII : no se puede absolver de

Officii noslri partes,

la

Hereja en virtud de

la

Cruzada.

731

P.
IX

Peculiaribus rerum. Pi

se concede al Per el Indulto Cuadragesimal por once atlos

876

Q.
Quoniam autem
por

si

inconsians, Benedicto

XIV

independientemente del Comisario

Indulto
el

Rey

al

producto de

la

Catlico para que administre

Cruzada

R.
icaam

Romnni

fi,

reduccin de Ayunos y Fiestas en

Pontifirs, S. Pi

Domingo

Romani

rio IX

Pontificis ,

tud de

la

V no pueden
:

los

elegir confesor en virtud de la

el

Ecuador

....

.......

Religiosos y Religiosas de la Orden

Cruzada

Cruzada

Romanus

Pontifez, Urbano VIII

Romanus

Pontifex, Clemente XI

715

se prohibe a todos los Regulares elegir confesor en vir-

se prohibe esto

869

de Sto.

............

Clemente VIII

771

mismo en

la

Compaa de Jess

se suspende la Bula de Cruzada en los Reinos de Espaa.

741
751

758

s.
Si proximorum

necessiiatibus, Pi

VI

se concede

el

primer Indulto Cuadragesimal los

Reinos de Espaa y las Islas Canarias


Sitpplicalum est. Po

IX

se concede

Supplicatum Nobis, Pi IX

la

841

Bula de Cruzada

se concede la Bula de

la

al

789

Per por diez anos

794

Ecuador por diez anos

Cruzada

al

V.
Universalis Ecdesice,

y se da facultad

al

Clemente XIII

se reproducen algunas Constituciones sobre

Arzobispo de Sto. Domingo de dispensar sus Fieles

en Cuaresma carne, huevos y lacticinios

el

el

ayuno,

poder comer
.

822

980

INDICE DEL PRIMER TOMO.

LETRAS APOSTOLICAS.
EN ESTA CARTA PARTE, POR ORDEN

CONTENIDAS

DE

PONTIFICADOS.

paginas.
Julio II.

1510. Febrero

20. Exponinobis

se prohibe los Dominicos en Espaa elegir Confesor

en virtud de

la

Cruzada

7i2

Len X.
1519. Junio

29.

Non

sinementis displicentia

se prohibe los Comisarios de Cruzada

sacar de sus Conventos los Frailes Menores para publicar

Bula de Cruzada, sin licencia de sus Superiores

la

71-4

S. Po V.

1571, Julio

21. Romani Pontificis

no se puede elegir Confesor en

dicadores en virtud de

la

la

Urden de Pre-

Bula, sin licencia de sus Prelados

715

Gregorio XIII.

1573. Julio
1576. Febrero

10.

Cm oitas

17. Alias

Setiembre 22.

felicis

se concede
:

partes

Cruzada

la

prroga de

Officii nostri

la

1578. Setiembre

la

los

Cruzada por

Dominios de Espaa.
anos

seis

no se puede absolver de

la

720

729

Hereja en virtud de

Cruzada

731

5. In tanta negotiorum mole

que

la

Bula se publique en Amrica

cafla

dos anos

732
Sixto V.

1585. Octubre

17. Indulgenlias

et

gratias

prroga de

la

Bula por otros seis anos

735

737

Gregorio XIV.
1'591. Abril

6.

ZJecen esse udeur

Bula de Cruzada para

Clemente
1599. Noviembre 23. Romani

Pontifici

el

Reino de Portugal

VIII.

no pueden los Regulares elegir Confesor en

vir-

tud de la Cruzada

1600. Diciembre 20.

Cum

Nos

nmbrase Comisario de Cruzada

D. Felipe

de Tassis

Til

742

INDICE DEL PRIMER TOMO.

981

paginas.

Urbano
1624. Junio

14. Alias felicis

Setiembre 24. Decet

Diciembre

Nuper a
la

primera Bula de Lacticinios para

Pontificem

17

Cum

1629. Marzo

31.

Romanus Pontifex

10.

Alias a

que

la

1630 Junio

1634. Marzo

felicis

la

811

Cru-

la

las

749

gracias de

limosna de

la

750

Cru-

731

la

......

Cruzada

la

Compaa do

Dula de Lacticinios por seis anos

la

815

pueden los Regulares de uno y otro


sexo elegir Confesor en virtud de la Cruzada

19. In specula

10.

se declara que no

3.

Alias Nos

de

la

....

752

..........
........

Apostolatus officium

Cruzada
1635. Novieml)r

de

Baslica de los SS. Apstoles

prroga de

Sumarios

no se puede elegir Confesor en

Jess en virtud de

Octubre

las gracias

Nuncio de Espaa colecte

el

zada destinada

no se suspenden

facultad para publicar por

1625. Febrero

alias

Jubileo

el

nobis

Cruzada

Clero Secular

el

........
..........

Romanum

zada por
3.

VIII.

vender

se prohibe

se declara nula

oficio

el

de Notario de

la

753

venta y compra del oficio de Notario

la

Cruzada

754

Inocencio X.

1645. Enero

2.

Alias a

felicis

prroga de

Bula de Lacticinios por otros sois anos

la

817

Inocencio XII.

1700. Abril

19. Cumsicut

de

la

.........

declaracin sobre

Cruzada

la facultad

de elegir Confesor en virtud

756

Clemente XI.
1718. Junio

4.

Romanus Pontifex

se suspende la Bula de

la

Cruzada en los Reinos

de Espaa
1720. Enero

13. Alias a nobis

Setiembre 20. Alias Nos

758
:

se revoca

suspensin anterior para

la

revcase del todo

otras gracias concedidas

al

760

....

762

.....

763

suspensin de

la

ano 1720

el

la

Rey de Espaa

Cruzada y las de

Benedicto XIV.

1744. Agosto

5.

Apostlica Indulta

no se puede elegir por Confesor un simple

Sacerdote en virtud de

Jampridem:

1745. Enero

23.

1750. Marzo

4,

Quoniam autem

1751. Junio

2.

Magno cum animi

la

Cruzada.

Indulto perpetuo para

comer carne

los Sbados, que

no sean dias de ayuno, en Castilla, Len Indias


inconstans

Indulto

al

Rey Catlico para

la

819

adminis-

tracin de la Cruzada

771

nostri dolare

se expone el derecho

comn sobre
910

Oratorios

Clemente XIII.
1765. Agosto

19.

1768. Marzo

20. Indulgentias

Universalis

id/tas

Letras sobre
illas

el

Ayuno

prroga de

a sancce memorcB

la

al

Arzobispo de Santo Domingo

Cruzada por seis anos.

prroga del Indulto de Lacticinios

822

772

834

INDICE DEL PRIMER TOMO.

982

paginas.

Po VI.

1778. Diciembre 23. Si froxtmorum

primer Indulto Cuadragesimal para los

necessat6us

Reinos de Espaa

1783. Setiembre 23.

Z)ece

8.1

fomanumPont/cem. declaracin del Indulto de poder comer

838

carne los Sbados

1799. Agosto

13. 'xponi no6s

prroga de

la

Cruzada por veinte anos

776

Pi VII.

1801

Agosto

7.

Finem adesse

prroga del Indulto Cuadragesimal en todos los Domi-

850

nios de Espaa

Gregorio XVI.

1836. Diciembre

6. i4 uniueri

concesin de

.-

la

....

Cruzada Chile

796

Po IX.

1850. Junio

23. /am a6 anno

1862. Mayo

20. Sup;5/caum

Jam

alias

se prroga por diez anos la Cruzada Chile

es

se concede la Cruzada al

Ecuador

se concede el Indulto Cuadragesimal la

797

789

misma Rep867

blica

1871. Agosto

Relatum

est

reduccin de Ayunos y Fiestas en

22. 5p/)itco<w7n no6i5

concesin de

Peculiaribus rerum

la

Cruzada

al

Ecuador

Per

Indulto Cuadragesimal la

Bruxellis, Typis A. Vromant, via CapellE

el

misma Repblica

Bmse Virginis,

3.

869

794

876

SUPLEMENTO
ALIQU^ ANIMADVERSIONES CIRCA FACULTATES, QU^ EXTRAORDINARIO CONCEDUNTUR
EPISCOPIS AMERICA AC INSULARUM PHILIPINARUM, SOLITAS NUNCUPATAS.

I.

(Pag. 250,

Causse certo sufficientes ad dispensandum in interstitiis recensentur ab

lin. 13.)

Inuocentio XII

in Coust. Sandissimiis, lata die 14

Decembris an. 1693

t quis Beneficio, vi

cujus arctatiir ad Presbyteratus Ordinem suscipiendim, vel alteri etiam perpetuo Beneficio,
qiiod obtinet, vel Capellanice ad viiam sihi concessce per se ipsum inservire possit. Oh penuriam Sacerdotum in illis partibus, vel in Monasterio pro Regularibus. Ob solatium patris
vel matris,

dummodo qninquaginta

Clericali habilu honeste

et

cetatis

annos excedant,

el

orator saltem per trienniurn in

laudabiliter se gesserit. Item conced posse censuit

eadem indulta...

Canonicis Cathedralis, vel etiam Collegiatm Ecclesice, eorumque Coadjutor ibus, Magistris,
seu etiam Baccalaureis in Sacra Theologia, Doctoribiis utriusque, vel saltem Canonici Juris
Licenciatis,

dummodo

singulos prcefatos gradus in publica approbata Universitate obtinue-

rint. lis etiam, qui saltem per trienniurn sedulam Theologice studiis operam navaverint, ac

tndem vigesimum

cetatis

annum

excedentibus, si trienniurn in Clericali Jiabitu honeste et

laudabiliter se gesserint.

(Pag. 252,

Gregorius XIII in Const.

lin, 13.)

Nuper ad Nos

concesssit Episcopis Americse,

olim Hispanise Regibus subjecte, facultatem promovendi ad omnes etiam Sacri Presbyteratus
Ordines et ad curam animarum exercendam quoslibet
nis

tantum, sive natalium, sive

bigamise) laborantes,

si alias

alio

filios

ex Hispanis et Indis, ac ex Hispa-

quocumque defectu (excepto homicidii

voluutarii aiit

idonei sint et Indoriim linguam calleant. (V. Part. II, sect. V,

pag. 222.)

(Pag. 253,
vatio, inquit,

lin. 10.)

Doctrina,

quam

non

amare ac

stricte accipienda est,

ita

tradit Snchez loe. cit. hsec est:

his votis castitatis perpetuce et lieligionis,

quando

quin

magnum

liceat

Hcec votorum reser-

Episcopis dispensare in

incontinentice periculum imtni-

ad Pontifcem patet, prw paupertate vel alia causa. Quia jure ptimo
Qredi potest, non esse mentem Pontificis velle in tali casa reservare sibi hcec vota, eque est
verisimile velle eum, utanimce taquis irretitce in tanto per iculo versentur . Et infra imo

net, nec facilis aditus

ob easdem rationes dicendwn est idem, quamvis non immineat periculum incontinentice ex

mora,

si

aliud quodcumque grave periculum immineat, ut gravis scandali vel

tertice personce.

Unde

rationabilis causa,

quam

magni damni

exposcit Auctor ad tollendam voti reserva-

tionem, pro gravi est accipienda.

TOM.

I.

123

SUPLEMENTO.

9Si

Post verba, ante vel post

(Ibid., lin. 15.)

consummatum matrimonium, adde

cum animo

simul habitandi.
(Pag. 257,

lin. 29.)

Episcopus Neo-Cacerensis

ropeus

XIV
cum

Decreto Benedicti

Decisin em S. Congreg., a qua

quamdam

An

in Const.

Cum

veneraUlis, adjicere oportet

quaesivisset Ilmus. D.

Franciscus Gainza,

mixti, qui absolutam medietatem hahent (quia Pater est

mater Inda), debeant sicut Indi haberi quoad jejunium, abstinentiam,

et

cognaionis,

et

reliqua juris Indis a Paulo 111 concessis

lin. 12.)

Eu-

gradus

Kespondit die 3 Martii an. 1852,

Affirmative. [Facultades de los Obispos de Ultramar, Slita Dcima, n.


(Pag. 265,

festa,

2.)

Notari hic oportet discrimen quod est ttir hujua facultatis tenorem et

formulara facultatum quse conceduntur Europse Episcopis, qui in ditione Principum Catholico-

rum

in Const. Ad tuas manus, lata die 8 Augusti


ad quem effectum etiam tenor hujusmodi facum expressione temporis, ad quod fuerint concessce, hsec alia adduntur

positi sunt, quae inseritur a

an. 1748. In hac

Benedicto

enim formula post

cultatum inseratur,

illa

XIV

verba

Alias nullce sint.

Quod

fortasse

non satis anidmadvertit Ilmus. Praesul D. Franciscus Gainza, cum

dcima

citato opere {Slita

n. 2)

ad probandum nullitatem dispensationis,

concedatur et tenor hujusmodi facultatum inseratur

ad

1, n.

22)

exscribunt.

Non

ideo

lib. 4,

qui

cum expressione

Impedimenta matrimonii

concessae, laudat Ferraris (verb.

tamen eamdem

in supra

nisi hsec in scriptis

temporis, ad quod fuerint

art. 3, n. 12), et Keiffenstuel

formulara a Benedicto

tamen negamus disputari adhuc posse utrura

XIV
illa

[App.

raemoratam, non aliara


clausula pertineat necne

ad formara concessionis.
(Pag. 272,

lin. 3.)

Pcenis spiritualibus quse ibi recensentur in Hsereticos latis, addenda e t

privatio sepulturse Ecclesiasticse, cap. 8 de Heeret. et

(Pag. 274.)

Quod

tribus postrerais lineis dicitur

c.

2 eod. in

6.

nunc nullas vigere censuras, quse non repe-

riuntur in Const. Apostolicce Sedis, dictum intelligi debet de censuris latw non ferendce
sententice.

Demum
scopum

cum sermonera de Solitis instituerit, hunc sibi


quam brevissime praecipua doctrinse capita tradita a
quin tamen deterrainaret eorumdem certitudinem vel pro-

auiraadvertendura est Auctorera,

praestituisse, videlicet

exponere

P. Mrquez in Brasilia Pontificia,

babilitatem. Qui ergo velit, quid ex bis certum, quid ve probabile sit dignoscere, prescrutetur

tum opus laudatum

P. Mrquez,

tum alium tractatum

prsesertira certis in casibus res raagni

momenti

alicujus probati Auctoris. Id vero scire

est. Sic, es g., in tribus postrerais liueis

pag.

271 docetur adesse impediraentura criminis ex adulterio, etiamsi proraissio matrimonii mutua
non fuerit vel fuerit

tum

ficta

cum

vero probabilis

sit sententia,

ea quse exigit promissionera veram (V. S. Alphons.

tum

lib.

ea quse exigit repromissionera,

VI, nn.

1039, 1041

Schraalgr.

VII, 1, nn. 22, 23, 24, 29, 30), sequitur impediraentura crirainis in casu non
esse nisi probabile, ideoque nullum. Irapediraentum enim probabile in re matrimoniali censetur

lib.

IV,

tit.

non adesse

relate ad praxim.

SUPLEMENTO.

95

11(1).

FACULTADES CONCEDIDAS A LOS MISIONEROS DOMINICOS Y FRANCISCANOS DE LA ISLA


DE SANTIAGO Y DE NUEVA-ESPANA.
Clemens VII Papa.

Ad futuram

rei

memoriam.

Devotionis et Religionis adminicula personis Religiosis, Deo propitio, provenire confidimus,


si

super

illis,

mentum

Cum

qui

animarum

concernunt, nostros

et

corporum illorum profectus

ei suffragari senserint

et

gratiam

coramoda ac Divini cultus aug-

et favores.

nonnulli Prsedicatorum et Minorum Ordinum Fratres in


Nova Hispania gratum Altissimo famulatum exhiben et circa prsedicationem ubi Dei ciiltum, et Fidelium conversionem ac animarum Salutem et Fidei augmentum, uberes fructus producere jugiter studeant, ac Fratres dicti Ordinis Prsedicatorum Beatam
itaque, sicut accepimus,

Insulis Sancti Jacobi et

Mariam Magdalenam, cujus meritis

Ordinem eorum

et intercessionibus

in parlibus illis felicia

incrementa, ad militantis Ecclesise exaltationem, suscepturum sperant, in Patronam et protec-

torem eorum devotissime elegerint, ac in partibus

in quibus penuria

illis,

personarum

in digni-

jam una domus Sororura


tertii habitus Beati Dominici constituatur, ipsique Fratres, ut animarum salus peramplius
propagetur, ad remotiores gentes ultra progredi desiderent Nos hujusmodi pium desiderium
plurimum in Domino commendantes, ut tam pi operi liberius et eScacius intendere possint,
tate Ecclesiastica constitutarum, ac piscium et olei fore dignoscitur,

eos Apostolicis favoribus ad trras Sarracenorum et aliorum Infidelium peregrinantibus a feiicis

recordatiouis Innocentio IV, Nicolao IV, et quse eis a Leone


aliis

Romanis

Pontificibus, Praedecessoribus nostris, per

eorum

et

Hadriano VI, et a quibusvis

Litteras,

quarum

tenores pre-

sentibus pro expresis habentes, per easdem praesentes approbamus et confirmamus, concessa

sunt

et quibus

illi

de jure et consuetudine utuntur et potiuntur et gaudent, ac uti et potiri et

gaudere poterunt quomodolibet in futurum

tempere existentibus, ut mnibus

necnon

et

Domui

gentiis, concessionibus, gratiis et indultis, quse aliis Sororibus

nici concessa sunt, et quibus

gaudere valeant

illi

dictse

et illius Sororibus pro

et singulis privilegiis, inmunitatibus, exemptionibus,indul-

ac

illse

ejusdem habitus Sancti Domi-

respective utuntur, potiuntur et gaudent, uti, potiri et

ita ut, si quse ex eis alteri

ex dictis Ordinibus concessa sunt, quse ad alium

non extendantur, ad ipsum sine alterius prsejudicio, per praesentes communicata esse censeantur

cum
eamdem

Insuper quod Vicarius Generalis dicti Ordinis Pradicatorum, pro tempere existens, una
Provinciali et DifBnitoribus Capituli, quousque Sedes Apostlica consulatur, et per

Sedem Apostolicam

aliter provideatur,

quoad

ea, quse

clarare et iuterpretari valeat, statuimus et ordinamus

tuum Inquisitorem Generalera


Regnorum Hispaniarum ad hoc

ipsorum Fratrum ritus concernunt, deac dictum Vicarium Generalera perpe-

Hsereticae pravitatis, quatenus ofBciura Generalis Inquisitoris


se

non extendat,

cum

potestate alios, quos ad dictum Officium

viderit necessarios, deputandi, constituimus et deputaraus

quodque Convenas Ordinis,

qui singuli septem Fratres, inter quos ad minus tres Fratres vocales adesse debent, Priores

(1)

Tinque de ste Breve y del siguiente se ha hecho un lesraen en las pginas 339 y 392, nos ha parecido

conveniente insertar aqu el texto, tal cnal lo hemos podido obtener. (Los .)

SUPLEMENTO.

986

Provinciales et Conventuales,

quorum

videlicet Provincialium ad triennium,

vero ad biennium oficia durataxat durent

cumque personas

alias

Conventualium

juxta suorum Ordinum statuta

necnon quas-

Ecclesiasticas, SiECulares vel Religiosas in dignitate Ecclesiastica non consti-

tuas, in Conservatores

eorum, qui ipsos contra inferentes

eis injurias

seu gravaraina vel

damna

in personis, bonis rebus ac privilegiis et indultis eis pro tempore concessis, manuteneant, con-

servent et tueantur, eligere valeant, auctoritate Apostlica, tenore prsesentium, de speciali


gratia indulgemus.

Et ut
et

num

Praedicatorum in ipsis partibus prsedicationi, ubi Dei gloriae

dicti Fratres dicti Ordinis

Fidelium conversioni

facilius et

ex CastellB et Baeticae et

aliis

comnaodatius intendere possint, Fratribus eorumdem OrdiProviuciis adhuc voluntariis usque ad

numerum

triginta ad

ipsas Insulas, absque alicujus censurse seu pcense incursu, de dilecti Filii Seraphini de Florentia,

moderni

et pro

conferendi

tempore existentis Ordiuis ipsius Prsedicatorum Vicarii Generalis

licentia, se

psique Vicario seu Magistro dicti Ordinis Generali aut ejusdem Ordinis in

Romana

Curia Procuratori pro hac prima vice Vicarium Geueralem ipsius Ordinis in dictis Insulis
instituendi et deputandi,ac statuta et ordinationes provincia Sancti Jacobi edita ad Provinciam

Sanctae Crucis in Insulis Fortunatis et Maris Occeani extendeudi, seu similia Ordinationes et

eadem Provincia Sanctae Crucis edendi, plenam liberaraque facultatera concediVicarioque praedicto ac dictorum Ordinum Provincialibus, qui pro tempore fueriut, tam

statuta pro

mus
cum

sui Ordinis Religiosis

libus et aliis

quam

quibusvis

aliis

personis et laicis, ut lacticinia quadragesima-

temporibus prohibitis conceder possint t valeant, eorum arbitrio dispensare

eidemque Vicario, ut Fratribus prsedictis usque ad

numerum

triginta ad dictas Indias se con-

mandamus.
animarum salus

ferre volentibus suas patentes litteras desuper coucedat, districtius prsecipiendo

Etinsuper, ut Fidelium devotio in eisdem partibus ferventius invalescatet

peramplius propagetur, auctoritate et tenore prsesentium statuimus et ordinamus quod de


csetero perpetuis futuris temporibus in dictis Insulis festum ipsius Beatae Marise Magdalense
in

mnibus

et per

omnia

sicut festum Beati Dominici dicti Ordinis Institutoris

tavas solemnes et officium singularum hebdomadarum,


rias,

tam quoad

quam quoad coramemorationes

quotidianas et alia qusecumque celebrentur et celebrari debeant

et nihilominus de

omnipotenti Dei misericordia ac Beatorum Petri et Pauli Apostolorum ejus auctoritate

mnibus

Domus

capellam ejusdem Beatse Marise Magdalense sitam in

de Mxico ejusdem Ordinis Praedicatorum in festo ipsius Mariae Magdalense, ac

per quindecim dies ante vel post festum ipsum devote visitaverint, omnes
tias,

confisi,

et singulis utriusque sexus Christifidelibus ver poenitentibus et confessis, qui perpe-

tuis futuris temporibus singulis annis

Ecclesia

oc-

ordina-

et

singulas indulgen-

peccatorum remissiones, quse Christifidelibus limina Beatorum Apostolorum Petri et

Pauli ac cseteras almse Urbis Ecclesias anno quolibet visitantibus concessse sunt

necnon pau-

peribus in hospitalibus in dictis partibus constitutis et constituendis pro tempore decedentibus,


qui in mortis articulo ab mnibus et singulis peccatis, excessibus et delictis aquocumquePresbytero plenarie absolvi possint, plenariam in ipso mortis articulo indulgentiam et remissionem

peccatorum, auctoritate

et teuore prsedictis misericorditer in

Non obstantibus Constitutionibus

Domino elargimur.

et Ordinationibus Apostolicis ac Litteris felicis recordationis

Leonis Papse X, Prasdecessoris nostri, super Provincialibus ad

bus Prioribus ad triennium eligendis

gamus,

editis,

quadriennium

et

Conventuali-

quibus ad praemissa specialiter et exprese dero-

cseterisque coutrariis quibuscumque.

Datis in Civitate nostra Bononise, sub arinulo Piscatoris, die 8 Martii 1533, Pontificatus
nostri anno dcimo.

(Se halla en el archivo de S. Francisco de Lima, Reg. 26.)

SUPLEMENTO.

9S7

m.
SE DA FACULTAD A LOS RELIGIOSOS DE SANTO DOMINGO Y DK OTRAS ORDENES MENDI-

CANTES QUE ESTABAN EN NUEVA ESPAA, PARA IR A PREDICAR LA FE A VARIOS

Y SE LES CONCEDEN TODAS LAS GRACIAS, INDULGENCIAS Y PRIVILEGIOS

PAISES,

CONCEDIDOS A LOS PREDICADORES DEL EVANGELIO EN TIERRA DE INFIELES.


Paulas III Servus Servorum Dei.
Dilectis Filiis universis Fratribus

Predicatorum et aliorum Mendicautium Ordinum in

Insulis Novse Hispanise nuncupatis, Maris Occeani, commorantibus,

Salutem et Apostolicam

benedictionem.

Es

debito pastoralis

Fidelium,

viam

nobis licet meritis imparibus ex alto misso, vota singulorura

officii

illa pra3sertim,

per qua? novse plantse in vinea Domini ccelesti pbulo

salutis dirigi valeant,

refici, et in

ad exauditionis gratiam libenter admittimus, atque ea favoribus

prosequimur opportunis.

Sane pro parte vestra nuper Nobis exhibita

petitio continebat, quod,

loca Infidelium, iu quibus innumerabilis hominum, adhuc Christi

cum nuper quamplura

Fidem non agnoscentium,

multitudo degit, hactenus incgnita et occuUa, Spiritus Sancti gratia reperta fuerint, et vos
cupiatis ad ipsa loca acceder, ac dictis

Domini vobis assistente

salutis, dextera
liter

hominibus verbum Dei prsedicare, illosque in viam


propitia,

dirigere

pro parte vestra nobis fuit humi-

supplicatum, ut vobis ad loca ipsa accedendi et iu eis hujusraodi verbum Dei prsedicandi

licentiam conceder, ac alias in prsemissis opportune providere, de benignitate Apostlica

dignaremur.

Nos

igitur volentes, vos ut

vestrum laudabile propositum ad laudem Divini nominis

cum

majore animi quiete et spirituali consolatione adimplere possitis, specialique favore et gratia
prosequi ac vestrum queralibet a quibusvis Excommuuicationis, suspensionis et interdicti,
aliisque Ecclesiasticis sententiis, censuris et poeais, a jure vel ab homine, quavis occasione vel

causa

latis, si

quibus quoruodolibet innodati

quendum harum

serie abaolventes,

inclinati, vobis, ut de licentia

et

estis,

ad efectum prsesentium dumtaxat conse-

et absolutos fore censentes,

hujusmodi supplicationibus

vestrorum Snperiorum Ordinum ad Desim. et Siara et

Lampa

Cochinchina ac China et Cuicheo ac omnes et singulas alias provincias et Regna ab Insula

de Siam usque ad Insulam de Cuicheo hujusmodi et ab Insula de Cuicheo usque ad Insulas de

Norte

et

Nordeste ac Noroeste de

Orientales ac trras et
trione ac Meridiano,

ad

illas in

CuUum

et

de Cappapa et Chinchina Insulis ad partes

Regna quorumvis Regum

quam

alibi

et Dominorum tam in Occidente et Septeraearumdem partium, ubicumque novae gentes reperta fuerint,

Fide Catholica saluberrimis ejus praeceptis et dignitate instruendas, et hujusmodi

verbum Dei praidicandum cum


et Delegati acceder et inibi,

rim ut mnibus

gratia et benedictione nostra ac

tanquam

quandiu vobis expedir videbitur, raorari

et

nostri

Commissarii

permanere, ac inte-

et singulis gratiis, indulgentiis et privilegiis, quibusvis verbi

Dei praidicato-

ribus ad praudicandum Evangelium ad partes Infidelium acccdentibus in genere vel in specie

pro tempere concessis,

uti, potiri et

gaudcre libere ac

licite valeatis, auctoritate Apostlica,

SUPLEMENTO.

988

tenore prsesentium,

Reges

et Provincias
vis

licentiam et facultatem concedimus ac omnes et singulos Christianoa

et Principes rogaraus et

hortamur in Domino, inferioribus vero ab

eis per singula

hujusmodi constitutis personis, tara Ecclesiasticis quam Ssecularibus,

Ordinnm Regularibus, comraittimus

et

mandamus, quatenus vos

et

et

Kegna

quorum-

vestrum quemlibet ac

vestram comitivam benigna et charitative recipiant et pertractent, et nullum vobis circa


prairaissa

Datis

impedimentum inferant. Non obstantibus


apud Sanctum Petrum, anno Incarnationis Dominicse MDXLV, Idus

lloffise,

Pontificatus nostri anno undcimo.


(Existe en Lima, Archivo de S. Francisco, leg. 26).

Januarii,

ADDENDA ET CORRIGENDA.

Pg. 223, Un. ii. Donde dice de patientibus, lase defectum patientibus.
252,

Vide

))

non obstantibus, lase Vide Non obstanlibus ejusdera Consl.

(Part. 7, Sec. 1, art. 1, pg. 667).

260,

262,

366,

lase juxta Pyrrk. Corrad. de Prax. disp. apost. lib. 8, g. 7.

juxta

28.

Supereminentis, lase In Supereminenlis,

2.

de Divortio, lase de

-269,

31.

20.
21.

Eliam Riluale Romanura

33.

ex lege Mcevius

Rubric.

270,

Divortiis.

cap. de consecral., lase cap. fin de Consecrat. Eccl.

n cap.

i.

ail,

adase

de Reconciliat. Eccl. n

(Tit.

init.)

el lege

Ecclesiam

Qui

adase

hceredi,

de Condil, et Demonstr.

ff

et in cap. Sacris, lase in cap.

Ecclesiam 27

et

28 de

Consecr. et cap. Sacris de Sepuli.

M.

ex cap. Consuluisti, adase ie Consecr. Eccles.

351,

23.

Cardinali Delgrado, lase Cardinali Delgado.

389,

3i.

Terciarias de Sanio Domingo, lase Terceras de Santo Domingo,

390,

12.

desea tambin saber, lase desea saber Morelli.

469,

3.

en

634. La Nota

mencin

al

los Fast. Ord.

Prolector confirm

el

la

Constitucin dogmtica de Ecclesia Chrisli, adase cap. 3.

Breve Nuperpro parte de Clemente XI debe decir

US. En

ellas

confirma y aprueba

el

Papa

el

Decreto del Captulo y Definitorio General do

as

De stas Letras hacen

Decreto en que
la

el

Cardenal

Congregacin de Agustinos

Descalzos de Espaa Indias, y concedi que los Comisarios que envan Espaa

las

Provincias de

S. Nicols de Tolenlino en Filipinas, y de la Candelaria en Tierra firme, para conducir ellas los

Religiosos, tengan voz y vol


llegaren

Espaa, con

tal

en los Captulos Provinciales de

que dentro del tiempo debido

honores, privilegios y exenciones de los Exprovinciales.

sus

Provincias, y gocen, as que

regresen sus Provincias, de todos los

Tfifo'ogital

Spmman-Speer L<bra'y

1012 01125 2097

You might also like