You are on page 1of 8

23

1.3.1.

Theo nh ngha ca T chc Y t th gii: Tun th iu tr l t


ch hnh vi ca bnh nhn trong vic thc hin hng dn iu ca thy
thuc nh s dng thuc, n king, hoc thay i li sng [141]. Trong ,
cc t "compliance" hoc "adherence" thng dng ch tun th iu tr
chung; ngoi ra cn t "persistence" ch s bn b tun th iu tr ca
bnh nhn, thng dng trong cc nghin cu s tun th iu tr cc bnh
mn tnh [49], [105].

_____
r_

Bt u dng thuc
Bt
hocu
quandng
st thuc

hoc quan st

A
(Compliance)

% liu
ung
Tun
ththeo
iutoa
tr

Tng s ngy c24


dng thuc

^___________________

Ngng
thuc hoc kt
thc quan st

Ngng thuc hoc


kt thc quan st

V
Tun th iu tr
(Persistence)

S : Cch xc nh s tun th iu tr trong cc nghin cu


1.3.2. Cc phng php o lng s tun th iu tr ca bnh nhn
bnh mn tnh

25

1.3.2.1. Cc phng php o lng s tun th iu tr ca bnh nhn bao


gm: [27], [39], [56], [64], [70], [84], [86], [89], [95], [96], [99], [105].
- Cc phng php o lng trc tip: nh lng nng thuc trong
mu v nc tiu, dng cht nh du thuc, quan st bnh nhn trc tip
dng thuc. Nhng phng php ny c chnh xc cao nhng rt kh p
dng trong thc t nht l i vi nhng nghin cu s lng ln bnh nhn
ong mt thi gian di.
- Cc phng php o lng gin tip: m vin thuc, dng dng c
theo di vic m l thuc in t nh MEMS (Medication Events Monitoring
System), bnh nhn t tng thut, kim a toa thuc. Cng nh nhng
phng php o lng trc tip, cc phng php nh m vin thuc hoc
dng dng c in t theo di s kh thc hin ong cc nghin cu s lng
ln bnh nhn v thi gian di, ong trng hp ny th phng php phng
vn bnh nhn l kh thi v c gi tr thc hnh nht [89], tuy nhin phng
php ny c th cho kt qu v s tun th cao hn thc t.
- Hin ti a s cc nghin cu nh gi s tun th da vo s t
tng thut ca bnh nhn qua hi trc tip bnh nhn hoc qua in thoi,
phi hp vi kim a thc t thuc bnh nhn ang dng.
1.3.2.2. Cc phng php o lng s tun th iu tr thng c p dng:
-

Phng php phng vn bnh nhn bng b cu hi:


nh gi s tun th iu tr da vo thang im Morisky (1986):

(MAQ- medication adherence questionaire - hoc Morisky 4), y l thang


im c s dng ph bin nht ong 20 nm qua nh gi s tun th
iu ca bnh nhn qua phng vn bnh nhn, vi nhy l 0,81,
chuyn l 0,44 v tin cy bn ong a = 0,61 [86]. Bn cu hi: C qun
ung thuc khng? ung thuc c ng gi khng? Khi khe hn c khi no

26

ngng thuc khng? Khi cm thy bnh nng hn th c ngng thuc khng?.
Cho n nay c hn 500 bi bo ng ti cc nghin cu lin quan tun th
iu tr trch dn, ng dng b cu hi ny [95], [99]. B cu hi ny
thung c gi tr trong nh gi s tun th iu tr bnh nhn tng huyt p,
ri lon lipid mu, suy tim, bnh ng mch vnh v 1 s bnh mn tnh khc
[86].
Ngoi ra cn cc thang im khc cng c ng dng trong cc
nghin cu tun th iu tr [86]: SEAMS (self-efficacy for appropriate
mdication use scale) dng cho cc nghin cu tun th iu t cc bnh mn
tnh nh tng huyt p, ri lon lipid mu, i tho ng, bnh ng mch
vnh; BMQ (Brief mdication questionnaire) dng cho cc nghin cu tun
th iu tr cc bnh mn tnh nh i tho ng, trm cm...; MARS
(mediaction adhrence rating scale) dng cho bnh nhn ri lon tm thn.
- Phi hp nhiu phng php:
Codina v cng s nghin cu s tun th iu tr trong khong thi
gian 12 thng bnh nhn nhim HIV, tc gi s dng nhiu phng php
nh gi nh phng php m vin thuc bnh nhn s dng, phng
php ghi nhn vic bnh nhn n nhn thuc ca nh thuc ty, v phng
php phng vn bnh nhn qua b cu hi (tun th iu tr c tnh da trn
tng s ngy dng thuc trong thng cui) [36].
Garcia de Olalla v cng s nghin cu s tun th iu tr trong
khong thi gian 12 thng bnh nhn nhim HIV, tc gi cng s dng
nhiu phng php nh gi nh phng php ghi nhn vic bnh nhn n
nhn thuc ca nh thuc ty, v phng php phng vn bnh nhn qua b
cu hi (khng tun th iu tr c tnh da trn tng liu thuc khng dng
trong thng cui > 10%) [36].
Cc nghin cu v s tun th iu tr ca bnh nhn bnh ng mch

27

vnh s dng cc phng php nh gi s tun th iu tr nh sau:


a s cc nghin cu ny o lng s tun th iu tr qua phng vn
bnh nhn (phng vn trc tip hoc qua in thoi), mt s nghin cu phi
hp xem h s bnh n, xem toa thuc. Cch nh gi tun th iu tr ca cc
nghin cu cng c khc nhau.
Nghin cu ca Kulkami v cng s, kho st s tun th 4 loi thuc
aspirin, c ch beta, statins v c ch men chuyn trong giai on t 19982001 bng cch so snh toa thuc lc xut vin vi vic s dng thuc thi
im 12 thng sau do bnh nhn t tng thut. Nhng bnh nhn no hin
cn dng thuc sau 1 nm xem nh tun th iu tr [83].
Nghin cu ca Kramer (2006) nhm tm hiu s tun th iu tr c
ch beta ca 17.035 bnh nhn trong vng 1 nm sau nhi mu c tim, gi l
c tun th iu tr khi dng thuc c t nht 75% ca 360 ngy nghin cu
[79].
1.3.3. Cc yu t nh hng s tun th iu tr
Nhiu yu t nh hng lm gim s tun th iu tr ca bnh nhn
[9], [21], [23], [27], [70], [101]:
1. Nhng yu t lin quan n bnh tt: nh bnh khng triu chng
lm bnh nhn ch quan; bnh ko di mn tnh hoc phi hp nhiu bnh;
hoc bnh i hi thay i nhng hnh vi hng ngy trong thi gian di cng
lm bnh nhn km tun th iu tr.
2. Toa thuc: nhng yu t sau lm bnh nhn km tun th iu tr
hn nh: Gi thuc cao, toa phi dng nhiu ln trong ngy, toa thuc qu
phc tp, hoc nhng toa m bnh nhn khng thy r hiu qu ca thuc,
hoc l toa c tc dng ph.
3. Nhng tc nhn thuc v t chc b my y t: thiu cn b y t v

28

ngun lc ni chung hoc thiu nhng hot ng phng nga bnh tt lm


cng tc t vn nhc nh bnh nhn khng c hoc khng y cng gp
phn lm km tun th iu tr ca bnh nhn.
4. Nhng yu t lin quan bnh nhn: nhng bnh nhn sau km tun
th iu tr hn: gim tr nh, thiu lng tin, thiu kin thc v bnh tt v li
ch ca iu tr.
5. Mi lin h gia thy thuc v bnh nhn: khng thi gian t
vn; hng dn khng r rng.
Trong cc yu t thng gp l: toa thuc cho ung nhiu ln trong
ngy, bnh nhn thiu hiu bit trong vic iu tr lu di, tc dng ph ca
thuc, gi c ca thuc qu cao c bit nhng ngi khng c bo him y
t, nhng ngi ln tui gim tr nh.
1.3.4. Nhng phng php gip tng tun th iu tr
C nhiu phng php gip tng tun th iu tr bnh nhn bnh
mn tnh [23], [121]:
- Nam bao hieu qu nieu tr khi duong thuoc: Nu c thy thuc
chuyn khoa khm v chn phc iu tr ph hp lm tng hiu qu iu tr
s gip tng tun th iu tr.
- Giam tac dung phui' cua thuoc: nn chon thuoc t tac dung phui'
nhat, tham do lieu co tac dung nho nhat, phoi hp thuoc ne
giam tac dung ph, chu y cac chong chae nnh hoac tang noc tnh
cua thuoc khi phoi hp nieu tr.
- Nn gian cach uong thuoc: nn dung t loai thuoc, nen uong
cuong mot thi niem (neu co the), uong thuoc vao nhng thoi
niem de nh nhat nh vo ba an, khi ni ng, vae thuoc nen ghi
ngaoy trong tuan, duong cc loi thuoc phoi hp san.

29

- Giai thch can ke ve benh tat va cach dung thuoc cho bnh
nhn: y l khu rt quan hng, cc vn cn quan tm t vn cho bnh
nhn nh: benh cua benh nhan can uong thuoc g, th0 gian s
dung thuoc keo da0 trong bao lau, uong thuoc vao thoi niem naoo,
khi naoo th phai ngong thuoc hoac thay noi thuoc, cach ngng thuoc
vao duong lai thuoc, khi c tc dng ph ca thuc th x l nh th no.
- Chu y nen gia ca vao hiu qua tr lieu: trong nhng trng hp
bnh nhn c kh khn v kinh t, Thy thuc cn ch nu c nn chon
thuoc co tac dung tng toi' nhng gia re nhat.
1.3. CC NGHIN CU V TUN TH IU TR BNH NHN
BNH MACH VNH V SAU CAN THIP MACH VNH

1.4.1. Cc nghin cu nc ngoi


1.4.1.1. Cc nghin cu v tnh hnh tun th iu tr
Campbell v cng s (1998) [41] tin hpnh mt nghin cu ct ngang,
mu ngu nhin phn tng, nhm xc nh tnh hnh s dng thuc v cc bin
php khng dng thuc ca bnh nhn bnh ng mch vnh. C mu: 1.921
bnh nhn bnh MV di 80 tui. Loi thuc s dng, tr s huyt p v kt
qu lipid mu c thu thp t h s bnh n, nhng d liu v li sng ca
bnh nhn c thu thp qua b cu hi phng vn gi qua ng bu in;
- c 71% bnh nhn tr li. Kt qu c th nh- sau: T l bnh nhn bnh
MV cn dng aspirin trung bnh ch c 63%. c ch beta c s dng
31% bnh nhn bnh MV chung, v 32% bnh nhn c tin cn nhi mu c
tim trong vng 5 nm trc . c ch men chuyn c s dng 10% bnh
nhn, trong s bnh nhn suy tim c 40% bnh nhn c dng c ch men
chuyn. Ch c 17% bnh nhn ang c iu tr h lipid mu, 18% cn ht

30

thuc l, 64% bnh nhn qu cn, 51% bnh nhn tp th dc rt t hoc


khng tp, 52% bnh nhn n m nhiu hn cc khuyn co, ch c 47% n t
nht 6 phn tri cy mi tun, 33% n t nht 6 phn rau ci

You might also like