Analisa Struktur Metode Matriks

METODE MATRIX
DIKTAT KULIAH
ANALISA STRUKTUR METODE
MATRIX FLEKSIBILITAS
MATRIX KEKAKUAN
SIPIL - ITATS
Ir . H. Kartono Hd
METODE MATRIX
DIKTAT KULIAH
MATRIX FLEKSIBILITAS
SIPIL - ITATS
Ref: 1. Alexander Chayes,

" Structural Analysis "
2. A.Ghali & A.M. Neville; Ir. W ira MSCE
" Analisa Struktur "
3. Jeffry P. Laible
" Structural Analysis "
4. Ir. Soepartono & Ir. Teddy Boen
" Analisa Struktur Metode Matrix "
5. W iliam W eaver , Jr
" Analisa Matrix untuk Struktur Rangka "
Ir . H. Kartono Hd
Analisa Struktur Methode Matriks
Terdapat hubungan antara beban

momen ( Q ) dengan putaran sudut ( d
yakni : Q = k
11 . d 1
Q
d1
1)
2
dimana Q = beban moment
k
= Stiffness Influence Coeficient
11
d
1 = putaran sudut dititik 1
Q 1
Akibat Q
d2
d1
Q 2
dititik 1:
Q 1 = k 11 .d 1 + k 12 . d 2
2
Akibat Q
dititik 2:
Q 2 = k 21 .d 1 + k 22 . d 2
Ditulis dalam bentuk matriks :
Q 1
Q 2
k
=
k
11
21
k 12
k 22
d 1
d 2
Ditulis dalam bentuk umum :

Q = k
D = k
D = F
-1
Q ----> Matriks Kekakuan (Stiffness Matrix )

Q
-----> Matriks Fleksibilitas ( Flexibility Matrix )
Matriks Kekakuan = Inv ers Matriks Fleksibilitas
Ir.H.Kartono Hd
Q 1
d 1 = d 11 + d 12
d2
d1
d 2 = d 21 + d 22
Q 2
d 11 = +
Q 1
Q 1 .L
d 22 = +
6 EI
Q 2 .L
3 EI
1
d 22
d 12
1
Q 2
2 x ( 1 ) Persamaan ( 1 ) :
2d 1 =
1 x ( 2 ) Persamaan ( 1 ) :
d2 =
2Q 1 . L
3 EI
-
d 1 =
1 x ( 1 ) Persamaan ( 1 ) :
2 x ( 2 ) Persamaan ( 1 ) :
2d 2 =
d 1 + 2d
Q 2=
4EI
L
=
2EI
L
2EI
L
d1+
Q 1 .L
3 EI
2Q 1 . L
6 EI
Q 2 .L
6 EI
d1+
d 1 = d 11 + d 12 =
d 2 = d 21 + d 22 =
Q 1 .L
d1
2EI
L
d1
4EI
L
d2
d2
3 EI
Q 1 .L
6 EI
Q 2 .L
----> Persamaan ( 1 )
6 EI
Q 2 .L
3 EI
----> Persamaan ( 2 )
2Q 2 . L
6 EI
Q 2 .L
3 EI
(+)
Q 1 .L
6 EI
2EI
L
-
3Q 1 . L
6 EI
Q 1 .L
2 EI
d2
Q 2 .L
6 EI
2Q 2 . L
3 EI
(+)
+
4EI
L
3Q 2 . L
2Q 2 . L
=
3EI
6 EI
Q 2 .L
2 EI
d2
Selanjutnya , bila besarnya d

maka bentuk Matriksnya :
Ditulis dalam bentuk Matriks :
Q 1
3 EI
4EI
L
Q 1=
Q 1 .L
6 EI
2Q 1 . L
2d 1 + d 2 = +
Q 2
d 21 =
3 EI
Q 2 .L
d 12 = - 6 EI
d 21
d 11
Q 1 .L
dan d
Q 1
=
[S]=
Q 2
= 1 radian,
4EI
L
2EI
L
2EI
L
4EI
L
---> Matriks Kekokohan intern elemen

Ir.H.Kartono Hd
Chu Kia Wang dalam bukunya :" Introductory Structural Analalysis With Matrix Method "
( " Pengantar Analisa Struktur Dengan Cra Metode Matriks " ) . mengemukakan pendapatnya sebagai
berikut
F 1
e2
S
e1
1
F 2
4EI
L
2EI
L
2EI
L
4EI
L
EI
L
Diagram F - e
Dasar penyelesaian analisa matriks kekakuannya sebagai berikut :

P
[F ]=[S][A ]
[X]
-1
[ X]= [K]
P1
[K]= [A ] [S]
P2
x2
x1
P 2 =F 2 +F 3
e1
F
[A ]=
e4
e3
F2
F1
P2
e
F3
[A]
F2
P 1 =F 1
F4
NP = 4
F - e Diagram
P1
P
F3
e2
P 2 =F 2 +F 3
S = Stiffness Matrix Element
4EI
L
2EI
L
2EI
L
4EI
L
=
0
4EI
L
2EI
L
2EI
L
4EI
L
[A]
P 1 =F 1
NP = 2
P - x Diagram
F1
[P]
2EI
L
X = Joint Rotation
( Putaran Sudut akibat gaya luar )
F = Internal Joint Forces
( Gaya Dalam Pada Joint )
A = Static Matrix
( Matriks Statika )
A T = Transpose Static Matrix
( Transpose Matriks Statika )
e = internal end rotation
( Putaran Sudut akibat gaya dalam )
P = External Joint Forces
( Gaya luar pada joint )
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Ir.Soepartono & Ir. T eddy Boen

" Analisa Struktur Metode Matrix"
Analis a Struktur Methode Matriks
Q 1
H 2
1
H1
d1
d2
EI
H 1
Diagram H - d
4EI
L
2EI
L
2EI
L
4EI
L
EI
L
Dasar penyelesaian analisa matriks kekakuannya sebagai berikut :

P
[ H]= [ S] [A ]
[D]
-1
[ D]= [ K]
Struktur Dasar yang dianalisa
[ K]= [ A ]
[Q]
[S]
[A]
Moment Akhir = [ H ] - [ FEM ]
Struktur Dasar yang dikekang
Ketahui Derajat Kinematisnya

d
11
=1
d
D1
d
12
21
d
22
=1
42
=0
[A] T =
H4
d4
H3
1
2
S = Matriks Kekakuan
Diagram H - d
d = Putaran Sudut akibat gaya luar
Q 2
H = Gaya Dalam terhadap Titik Diskrit
H2
Q = Gaya luar pada Titik Diskrit
Q 2 =H 2 +H 3
A = Matriks Statika
H3
H 1 =Q 1
d3
H1
41
D2
d2
Q 1
32
=0
=1
H2
d1
H1
0
d
[A ]
=0
31
=0
A T = Transpose Matriks Statika
Keseimbangan Gaya
4EI
L
2EI
L
2EI
L
4EI
L
=
0
4EI
L
2EI
L
2EI
L
4EI
L
2EI
L
2
Ir.H.Kartono Hd
Wiliam Weav er ,Jr dalam bukunya :" Analisa Matriks untuk Sytruktur Rangka "
mengemukakan pendapatnya sebagai berikut
EI
EI
B
Dasar penyelesaian analisa matriks Fleksibiliatas sebagai berikut :
Q
EI
EI
Dengan mengingat kondisi geometrinya,masing masing balok dijadikan gelagar sederhana .

( Struktur , yang semula terkekang , dilepas) M
q = 3 t/m'
= 4 Ton
dan M
Deformasi akibat beban q dan P
D1
D2
f 21
q.L 1 3
24 EI
] =
D1
D2
f 12
=+
M.L 2
6 EI
f 22
=+
M.L 2
3 EI
16 EI
Menentukan Matriks Fleksibilitas
[F]
f 12
1 unit
f 22
EI
EI
B
f 11
f 21
12
Deformasi akibat moment 1 unit di B
Deformasi akibat moment 1 unit di

C
[D
P 1 .L 2 2
EI
EI
P.L 2 2
16 EI
1 unit
1 unit
sebagai redundant
Menentukan Matriks Deformasi

akibat beban q dan P :
f 11
f 11
=+
f 21
=+
M.L 1
+
3 EI
M.L 2
22
M.L 2
3 EI
6 EI
C
D = F
[Q] = - [ F ]
-1
[ D]
Ir.H.Kartono Hd
Ref: Alexander Chajes,

Structural Analy sis
Matriks Fleksibilitas
Matriks : Sekumpulan bilangan riel atau

kompleks yang disusun menurut baris dan
kolom sehingga membentuk jajaran ( Array )
persegi panjang
1 =F
1 =D
W
1 =Defleksi ( Lendutan) di titik 1 sebagai

akibat beban W
dititik 2
2
= koefisien pengaruh fleksibilitas ( flexibility

influence coeffisient ) pada titik 1 sebagai
akibat beban dititik 2
12
.W
12
= Q 2 =Beban di titik 2
1 =F
11
.W
+F
12
.W
+F
2 =F
21
.W
+F
22
.W
+F
31
.W
+F
32
.W
+F
3 =F
13
23
33
.W
.W
.W
Dit ulis dalam bentuk matriks :

1
2
F
=
F
F
11
21
31
12
22
32
13
23
33
1
2
atau
D
D
[ ] = [ F ] [ W]
Bentuk umum :
1
2
F
F
11
21
31
12
22
32
Bentuk umum :
13
23
33
[ D ]=[F][Q]
Contoh :
W
A
1,
Diketahui :
Balok statis tertentu seperti gambar
Pada ujung balok, menerima beban
gaya v ertikal ( W
EI
L
2,
1 ) dan moment ( W
Akibat beban tersebut. ujung balok akan

mengalami defleksi
1 akibat beban v ertikal
dan defleksi
2 akibat moment.
Jawab :
a. Bentuk deformasi yang terjadi
Ditanyakan :
Hitung deformasi yang terjadi pada balok
tersebut dengan metode Flexibilitas.
2
b. Menghitung Flexibilitas
1 unit
A
11
21
1 unit
12
22
Ir.H.Kartono Hd

Structural Analy sis
1 unit
Menghitung Flexibilitas F
EI
11
;F
;F
12
21
;F
22
BalokKantilev er AB
B
L
L
EI
Bidang Moment
EI
Q = . L1.
2
2 L
3
L
EI
M'
L 2
2EI
V'
Balok Konj uget
L 3
3EI
L 2 2 L
2EI 3
11
= M'
21
= V'
12
= M'
22
= V'
L 3
3EI
= L
2EI
L
2EI
L
EI
1unit
EI
2
)= L
3
L 2
2EI
=Q=
= Q.(
sebagai beban pada balok Conjugated
Bidang Moment
EI
1
EI
L
2
Balok Konj uget
L
EI
.L1=
EI
Q=
M'
V'
11
12
21
22
L
EI
= Q. = L
2
.L = L
2
2EI
L
EI
=Q=
L3
3 EI
L2
2EI
sebagai beban pada balok Conjugated
L2
2EI
L
EI
L3
3 EI
L2
2EI
L2
2EI
L
EI
Contoh perhitungan
2
Balok Kantilev er terbuat dari beton bertulang , ukuran penampang balok 35 / 40 cm

Panjang balok 2 m. Mutu Beton = f'
c = 25 Mpa .Modulus Elastisitas beton = 4700 f'
,
c
MPa
Pada ujung balok tersebut terdapat gaya terpusat 2 ton dan moment sebesar 3 tm
Ditanyakan : besar defleksi dan putaran sudut diujung balok tersebut
Jawab :
1
2
E beton
Rotasi =
L2
2EI
L
EI
= 4700 25 = 23500 mpa = 235000kg/cm

1
= .0,25. 0,40
12
I Balok Kantilver
Defleksi =
L3
3 EI
L2
2EI
1 =
2 =
L3
3 EI
L2
2EI
2
+ L
2EI
L
EI
= 0,00133 m
= 2350000 ton/m
23
3.0,00133.E
22
2.0,00133.E
.2 +
.2 +
22
2.0,00133.E
2
0,00133.E
. 3=
. 3=
8521 ton-m
2350000 ton - m
7519 ton - m
2350000 ton - m
2
2
= 0,0036 m
= 0,0032 rad
Ir.H.Kartono Hd

Structural Analysis
Diketahui :
W
W
A
3,
4,
EI
1,
Ditanyakani :
Hitung deformasi yang terjadi pada balok tersebut
dengan metode Flexibilitas.
1
B
2,
Jawab :
Bentuk umum :
[ ] = [ F ] [ W]
F
=
3
4
12
21
22
31
32
14
24
13
14
1
2
24
33
34
34
44
23
2
F
11
b. Menghitung Flexibilitas
1 unit
31
F
F
11
41
21
2L
EI
1 L.L
2 EI
L.L
2EI
L.L
EI
32
L
EI
42
21
11
41
31
1
.2L.
2
2L
EI
2L
EI
2 .2L
3
L.L
L.L
L 2. 1
EI
2
L +
= EI + 1 EI
2
=
2L
EI
8L
3EI
3 L2
2 EI
1 L 2. 2
.L
2 EI 3
1 unit
12
1
EI
22
= 2L.
12
42
1
= L. EI
32
2L
EI
.L
22
2L
EI
L
EI
2L
EI
L
EI
1 .L = L
2
2EI
2L
EI
Ir.H.Kartono Hd
5 L3
6 EI
Ref: Alexander Chaj es,

Structural Analysis
1 unit
F 33
le ngkung
13
lu rus
43
23
43
1
L
L2
=
.L.
2
EI
2EI
33
L2
2EI
23
1 L.L
2 EI
13
L2
2EI
L
EI
5L
3
L.L
2EI
1 unit
2 .L
3
L3
3EI
L2
=
2EI
5 .L
3
F
=
43
5 L3
6 EI
f 34
A
F
14
44
24
L
EI
L
3L
2
3
4
44
= L.
34
24
= L.
14
1
EI
L
EI
1
L2
.L =
2
2EI
L
EI
1
EI
L
EI
L
EI
3
.L
2
3L
2EI
[ ] = [ F ] [ W]
Bentuk umum :
11
21
31
41
12
13
22
23
32
33
42
43
F
F
F
24
34
44
3
4
= 1
EI
8L 3
3
1
2
14
2L
5 3
L
6
3 2
L
2
2L
2L
L
2
L
5 L3
6
L2
2
L3
3
L2
2
8L 3
3EI
2L 2
EI
5 L3
6 EI
3 L2
2 EI
3L
2
L
5 L3
6 EI
L2
2EI
L3
3EI
L2
2EI
2L 2
EI
2L
EI
L 2
2EI
L
EI
2
L2
2
3L
2EI
L
EI
L2
2EI
L
EI
Ir.H.Kartono Hd

Structural Analysis
Matriks Fleksibilit as
10
Element and structures forces and deformation

Atas cara yang terdahulu dalam pembentukan Matriks Fleksibilit as, Alexander Chayes dalam bukunya
Strutural Analalysis, merekomendasikan cara alternative , hal ini mengingat , apabila strukturnya terlalu
kompleks maka cara yang lalu akan memerlukan banyak waktu untuk menyelesaikannya.
Pada cara alternative ini, struktur dipisahkan dengan memperhatikan bentuk pembebanannya
W
3,
W
W
q 1 ,1
1,
EI
4,
q 2 ,2
Structures forces and displacement

W
q 3 , 3
2,
q 4 ,4
Element forces and displacement
i
j
Element - Flexibility Matrix

q i, i
fi =
L
d1
=
3EI
L
f ij =
L
d2
=
6EI
L
f ji =
L
d2
=
6EI
L
f jj =
L
d1
=
3EI
L
1
f ji
f ii
2
d1
i
j
1
EI
L
3EI
L
6EI
L
6EI
L
3EI
L
f jj
d1
q1
q2
ij
f jj
L
3EI
L
6EI
L
6EI
L
3EI
2 1
L
6EI
1 2
[f c ] = composite element-flexibility matrix
1
1
f ij
q1
q2
] = [f c ] [q]
Bentuk umum = [
1
d2
q j, 2
fi
f ji
L
3EI
L
6EI
L
6EI
L
3EI
L
6EI
2 1
0 0
1 2
0 0
0 0
2 1
0 0
1 2
1
EI
Ir .H.Kartono Hd
q
q
q
q
1
2
3
4

Structural Analysis
11
Force T ransformation Matrix
q
q
B 11
B 12
B 1 3 B 14
B 21
B 22
B 23
B 24
B 31
B 32
B 33
B 34
B 41
B 42
B 43
B 44
w
w
w
w
1
2
3
4
Bentuk Umum : [q] = [B][W]

[B] adalah Force T ransformation Matrix
T ransformation of [ f
] into [F]
T ransformasi dari bentuk [ f
] ke bentuk [ F]
Persamaan : Gaya Dalam = Gaya Luar
1/2 [ W
1 W 2 W 3 W 4 ]
= 1/2 [ q
1 q 2 q 3 q 4 ]
3
4
1/2 [W]
[W]
[ ] = 1/2 [q]
[ ] = [q]
[W]
[ ]
[f c ][q]
T
---> [ ] = [f c ] [q]
---->
[ ] = [W]
[q]
T
= [B]
[W] T
[B] T [f c ][B][W]
[ ] = [B] T [f c ][B][W]
[ ] = [F] [W]
T
[F] [W] = [B]

[F] = [B]
[f c ] [B] [W]
T
[f c ] [B]
Ir.H.Kartono Hd

Structural Analysis
Contoh :
W
3,
4,
W
A
Jawab :
= 1unit
Bentuk umum :
EI
Diketahui :
Ditanyakan :
Hitung deformasi yang terjadi pada balok
tersebut dengan metode Flexibilitas.
EI
1,
11
= - 2L
=- L
21
=-L
31
L
3EI
L
6EI
41
[ fc ] =
=0
EI
[ ] = [ F ] [ W]
-2L
12
L
6EI
L
3EI
L
3EI
L
6EI
L
6EI
L
3EI
L
= 6EI
2 1
0 0
1 2
0 0
0 0
2 1
0 0
1 2
= 1unit
-1
12
=- 1
22
=-1
W
A
=-1
32
42
=1
= 1unit
EI
13
B 11
B 12
B 1 3 B 14
B 21
B 22
B 23 B 24
q
q
-L
=-L
23
=0
W
A
33
=0
= 1unit
43
B 31
B 32
B 33 B 34
B 41
B 42
B 43 B 44
1
2
3
4
=0
EI
w
w
w
w
-1
14
=-1
24
= -1
34
=0
44
=0
Ir.H.Kartono Hd

Structural Analysis
[B] =
[ fc ] [ B ] =
L
6EI
-2L
-1
-L
-1
-2L
-L
-L
-L
-1
-1
-1
-1
-1
-1
-L
-1
-L
-1
-1
-1
L
6EI
[B] T =
2 1
0 0
1 2
0 0
0 0
2 1
0 0
1 2
-2L
-1
-L
-1
-L
-1
-1
-L
-1
-1
13
(2.-2L)+(1.-L)+(0.-L)+(0.0)
(2.-1)+(1.-1)+( 0 )+(0)
(2.-L)+(0)+(0)+(0)
(2.-1)+(1.-1)+(0)+( 0)
(1.-2L)+(2.-L)+(0.-L)+(0.0)
(1.-1)+(2.-1)+( 0 )+(0)
(1.-L)+(0)+(0)+(0)
(1.-1)+(2.-1)+(0)+( 0)
(0.-2L)+(0.-L)+(2.-L)+(0.0)
(0.-1)+(0.-1)+( 2.-1)+(1.-1)
(0.-L)+(0)+(0)+(0)
(0.-1)+(0.-1)+(2.0)+(1.0)
(0.-2L)+(0.-L)+(1.-L)+(0.0)
(0.-1)+(0.-1)+( 1.-1)+(2.-1)
(0.-L)+(0)+(0)+(0)
(0.-1)+(0.-1)+(1.0)+(2.0)
[f C ] [ B ]
L
6EI
- 5L
-3
- 2L
-3
- 4L
-3
-L
-3
- 2L
-3
-L
-3
Ir.H.Kartono Hd

Structural Analysis
14
Flexibility Matrix ( Matriks Fleksibilitas) = [ F ]
[F]=[B]
[F]=
-L
-L
-1
-1
-1
-1
-L
-1
-1
[f C ][ B ] =
(+10L
L
6EI
-2L
)+(2L
)+(0)
3
4
- 4L
-3
-L
-3
- 2L
-3
-L
-3
(+3)+(3)+(3)+(3)
(+2L)+(L)+(0)+(0)
(+3L)+(0)+( 0)+(0)
(+2L
(+3)+(3)+(0)+(0)
(+2L)+(0)+(0)+(0)
)+(0)+(0)+(0)
1
6EI
+ 16L
+ 12L
+ 12L
+ 12L
+ 5L
+ 3L
)+(L
+ 3L
+ 9L
+ 6L
(6L)+(3L)+(0)+( 0)
(+3)+(3)+(0)+( 0)
)+(0)+(0)+(0)
(+3L)+(0)+(0)+(0)
(+3)+(3)+(0)+(0)
+ 9L
+ 6L
1
EI
=
+ 5L
)+(0)+(0)
+ 2L
+ 3L
+ 3L
+ 6L
8L
3
2L
5 3
L
6
3 2
L
2
2L
5 3
L
6
L2
2
L3
3
L2
2
2L
2
L
2
L
3L
2
L
L2
2
L
[ ] = [ F ] [ W]
Bentuk umum :
= 1
EI
-3
(+5L)+(4L)+(2L)+(L)
[F]=
- 2L
(+4L
(+5L)+(4L)+(0)+(0)
-3
(6L)+(3L)+( 3L)+(0)
(+5L
)+(4L
L
6EI
- 5L
8L
3
2L
5 3
L
6
3 2
L
2
2L
2L
L
2
L
5 L3
6
L2
2
L3
3
L2
2
3L
2
L
L
2
L
1 =
8L
= 2L
5
=
L
6
3
L
2
2L
2L
L
2
W
W
5 L
6
3L
2
L
2
L2
2
L3
3
L2
2
Ir.H.Kartono Hd

Structural Analysis
Matriks Fleksibilit as
15
Element and structures forces and deformation

W
1,
EI
2L
L
W
2,
1,
Structures forces and displacement

R
2
q 2 ,2
q 1 ,1
3,
q 4 ,4
q 3 ,3
Element forces and displacement

1 UNIT
Element - Flexibilit y Matrix

q 2 = L2
q 1 =0
q 3 = L2
i
j
q 4 =0
2
1 UNIT
-1
4
q 1 = -1
q 2 =- 2
3
2
3
q 3 =-
-1
[f c ] =
1
3
q1
q2
ij
f jj
L
6EI
2 1
2L
6EI
2 1
q1
q2
1 2
q3
q4
1 2
L
6EI
4 2
2 4
Composite element-flexibilit y matrix
q 2 =-
q 4 =0
1 UNIT
q 1 =0
fi
f ji
q 3 =- 1
3
q 4 = -1
L
6EI
2 1
0 0
1 2
0 0
0 0
4 2
0 0
2 4
Ir.H.Kartono Hd
q3
q4

Structural Analysis
2 1
L
6EI
[f c ] =
0 0
1 2
0 0
0 0
4 2
0 0
2 4
[B] =
L
6EI
[ fc ] [ B ] =
[F]=[B]
[F]=[B]
[f c ][B]=
[F]
L
54EI
2L
3
- 2
3
- 1
3
2L
3
- 2
3
- 1
3
-1
[B] T =
-1
1 2
0 0
2L
3
- 2
3
- 1
3
2L
3
- 2
3
- 1
3
-1
0 0
4 2
0 0
2 4
2L
3
2L
3
- 2
3
- 2
3
- 1
3
- 1
3
-1
L
54EI
- 30 L
- 24 L
- 30 L
54
27
- 24 L
27
2L
2L
-3
-2
-2
-1
-1
8L 2
3L
54EI
L
6EI
L
6EI
=
54
-1
24 L
0 0
[f c ][B]=
-1
2 1
0
T
-3
- 10 L
-8L
- 10 L
18
-8L
2L
3
-1
2L
3
- 2
3
- 2
3
- 1
3
- 1
3
-1
2 L
3
- 8
3
- 1
3
4 L
3
- 7
3
- 2
3
8 L
3
- 8
3
- 10
3
4 L
3
- 4
3
- 14
3
2 L
3
- 8
3
- 1
3
4 L
3
- 7
3
- 2
3
8 L
3
- 8
3
- 10
3
4 L
3
- 4
3
- 14
3
2L
-8
-1
4L
-7
-2
8L
-8
-10
4L
-4
-14
8L 2
=
18
L
18EI
16
- 10 L
-8L
- 10 L
18
-8L
Ir.H.Kartono Hd
18

Structural Analysis
1
[ ] = [ F ] [ W]
L
18EI
L
18EI
2
2
3
[+ 8 L
][W
2
3
0
0
-10 L
- 8L
L
18EI
a
a
R
R
2
3
- 10 L
+ 18
+9
- 8L
+ 18
+9
= -
= + 18
21
=- 9
12
=- 9
22
= + 18
-10 L
- 8L
( - 180 L + 72 L )
1
243
( + 90 L - 144 L )
L
18EI
1 =
L
18EI
( 8L
1 =
L
18EI
( 8L
1 = 18EI
[+ 8 L
8-
][W
xW
xW
56
9
= -
4
9
72 - 56
18x9
1
243
1
9
1
9
( 4L x W
)=
( 2L x W
)=
4L
1
9
=
4
9
2
9
2L
LW
LW
1
1
2
3
L) + ( - 8L x
W 1L
EI
- 54 L
) + ( - 8L x R
+18 - 9
- 9 + 18
-10 L
- 8L
+18 - 9
- 9 + 18
-108 L
1
243
R
R
) + (-10 L x R
W 1L
[C ] =
= -
] + [ -10L - 8L ]
) + (-10 L x
R
R
= 18 x 18 - 9x 9 = 243
R 3 =
=
11
+18 + 9
+ 9 + 18
= -
R 2 =
+18 + 9
+ 9 + 18
+18 + 9
+ 9 + 18
-1
3
R
R
-10 L
- 8L
+18 + 9
+ 9 + 18
Kofaktor matriks C :
-8L
=0
Menghit ung determinan :
R
R
- 10 L
] + [ -10L - 8L ]
-1
R
R
8L 2
17
)
2
9
16
162
W 1L
EI
L)
3
8
81
W 1L
EI
Ir.H.Kartono Hd

Structural Analysis
[q]=[B][W ]
-1
2L
3
- 2
3
- 1
3
q3
2L
3
- 2
3
- 1
3
q4
-1
q2
[q]=[B][W ]=
q4
LW 1
- 1
3
2L
3
- 2
3
- 1
3
-1
- 6
27
- 12
27
LW 1
LW 1
- 6
27
LW 1
VA =
q 2 =q
W 1
LW
LW
VB =
LW 1
LW
- 12
27
[W
+ 8L
7
27
1
1
-6L
- 12
27
q2 =
LW 1
8
27
8
+
27
- 6
27
LW 1 + W
LW 1
LW 1
LW 1
x 2L
6
LW 1
27
3L
- 12
27
LW 1 + W
xL
3L
6
LW 1
27
20
27
W 1
7
27
W 1
+
-
LW
+ 8L
1
27
q1 =
q4 =
+
8
+
27
[ W] =
q3 =
VB
20
27
4
9
2
9
2L
4
9
2
9
- 12 L
EI
VA
q1 =
- 2
3
q4 =
-1
2L
3
q3
- 12
27
[B] =
q2
[q] =
18
W 1
Ir.H.Kartono Hd
Ref: Alexander Chayes " Structural Analy sis "
Problem s No 15.14 Page 366

6
E = 200 x 10
I = 100x 10
20 kN
kN/m
mm
19
2
4
EI
EI
Selesaikan dengan matriks

fleksibilitas
4M
EI
B
8M
Jawab :
1. Struktur dij adikan struktur statis tertentu
W
q4
q3
, 1
EI
EI
q2
EI
EI
EI
EI
q1
R 2, 2
q6
R3 , 3
2. Menentukan Matriks Composite Element Fleksibilitas

i
j
f i f ij
f ji f jj
1
2
3
4
5
6
qi
qj
4
6 EI
8
6 EI
4
6 EI
21
12
q1
q2
1
3 EI
42
24
q1
q2
21
12
q3
q4
1
3 EI
84
48
q3
q4
21
12
q5
q6
1
3 EI
42
24
q5
q6
2. Menentukan Matriks Fleksibilitas Composite Element
fc =
1
3 EI
4
2
0
0
0
0
2
4
0
0
0
0
0
0
8
4
0
0
0
0
4
8
0
0
0
0
0
0
4
2
q5
0
0
0
0
2
4
Ir.H.Kartono Hd

6
E = 200 x 10
I = 100x 10
20 kN
kN/m
mm
19
2
4
EI
EI
Selesaikan dengan matriks

fleksibilitas
4M
EI
B
8M
Jawab :
1. Struktur dij adikan struktur statis tertentu
W
q4
q3
, 1
EI
EI
q2
EI
EI
EI
EI
q1
R 2, 2
q6
R3 , 3
2. Menentukan Matriks Composite Element Fleksibilitas

i
j
f i f ij
f ji f jj
1
2
3
4
5
6
qi
qj
4
6 EI
8
6 EI
4
6 EI
21
12
q1
q2
1
3 EI
42
24
q1
q2
21
12
q3
q4
1
3 EI
84
48
q3
q4
21
12
q5
q6
1
3 EI
42
24
q5
q6
2. Menentukan Matriks Fleksibilitas Composite Element
fc =
1
3 EI
4
2
0
0
0
0
2
4
0
0
0
0
0
0
8
4
0
0
0
0
4
8
0
0
0
0
0
0
4
2
q5
0
0
0
0
2
4
Ir.H.Kartono Hd
20
4. Menentukan Matriks T ransformer Gaya [ B ]

- Force Transformer Matriks
W
, 1
q 4 =0
q 3 =0
4M
q 2 =0
q 5 =0
q 6 =0
q 1 =- 4
-4
B
B
8M
-4
-4
-
-4
11
21
=-4 ; B
=0 ; B
31
41
=0 ; B
=0 ; B
=0
`=0
q 4 = -4
q 3 =- 4
-4
51
61
q 2 =- 4
q 5 = -4
q 6 =0
q 1 =0
1
1 unit gaya
B
B
8M
12
22
= 0 ;B
=-4 ; B
32
42
= -4 ; B
= -4 ; B
52
62
= -4
=0
+8
+
+8
q 4 =0
q 3 = +8
q 2 = +8
q 5 =0
4M
q6
q 1 = +8
1 unit gaya
B
B
13
23
= +8 ; B
= +8 ; B
33
43
= +8 ; B
=0 ; B
53
63
=0
=0
8M
Ir.H.Kartono Hd
=0
-4
0
0
0
0
0
+8
+8
+8
0
0
0
4
2
0
0
0
0
2
4
0
0
0
0
0
0
8
4
0
0
0
0
4
8
0
0
0
0
0
0
4
2
0
0
0
0
2
4
-4
0
0
0
0
0
-4 0 0 0 0 0
= 0 -4 -4 -4 -4 0
+8 +8 +8 0 0 0
-4 0 0 0 0 0
0 -4 -4 -4 -4 0
+8 +8 +8 0 0 0
1
3 EI
0
-4
-4
-4
-4
0
21
0
-4
-4
-4
-4
0
+8
+8
+8
0
0
0
-16
-8
0
0
0
0
1
3 EI
-8
- 16
- 48
- 48
- 16
-8
-16
-8
0
0
0
0
1
3 EI
+ 48
+ 48
+ 64
+ 32
0
0
-8
- 16
- 48
- 48
-16
-8
1
= 3 EI
+ 48
+ 48
+ 64
+ 32
0
0
+ 64 + 32 - 192
+ 32 + 512 - 576
- 192 - 576 +1280
[ ] + [ F ] [ R] = 0
[ ]= -[F ] [R]
-1
[ R] = -[ F ]
1
2
3
2
2
3
+ 64 + 32 - 192
+ 32 + 512 - 576
- 192 - 576 +1280
1
3 EI
[ ]
1
3 EI
[+ 64 ] [ W
w
R
R
1
2
3
R
R
] + [ + 32 - 192 ]
2
3
=0
0
0
= -
1
3 EI
+ 32
- 192
+ + 512 - 576
- 576 + 1280
R
R
2
3
-1
R
R
R
2
3
= -
+ 512 - 576
- 576 + 1280
+ 32
- 192
Menghitung determinan :
+ 512 - 576
- 576 + 1280
= ( 512 x 1280 ) - ( 576 x 576 ) = 323584
Ir.H.Kartono Hd
Ref: Alexander Chayes " Structural Analysis"
22
Menentukan besar elemen kofaktor maktriks ( Elemen Matriks C )

A 11 = + 1280
A 12 = - { - 576 } = + 576
A 13 = - { - 576 } = + 576
A 21 = + 512
+ 1280 + 576
+ 576 + 512
[ C] =
R
R
=-
2
3
[ C] =
+ 1280 + 576
+ 576 + 512
+ 32
- 192
+ 1280 + 576
+ 576 + 512
323584
[ 20000 ]
1
{( 1280 x 32 ) - ( 576 x 192 )} ( 20000 ) N
323584
R 2 ==-
( 140960 - 110592 ) ( 20000 ) =

323584
- - 69632
( 20000 ) = + 4304 N
323584
1
{( 576 x 32) - ( 512 x 192 )}( 20000 ) kg
323584
R 3=-
1
323584( 18432 - 98304 ) ( 20000 ) =
=-
- 79872
323584
( 20000 ) = + 4937 N
[ q ] = [ B ] [ W]
q
q
q
q
q
q
q
q
q
q
q
q
1
1
2
3
4
5
6
1
3
4
5
6
0
-4
-4
-4
-4
0
+8
+8
+8
0
0
0
+ 20000
+ 4304
+ 4937
= - 4.20000 + 0 + 8 . 4937 = - 40504 N-m

= + 0 - 4.4304 + 8.4937 = + 22280 N-m
= + 0 - 4.4304 + 8.4937 = + 22280 N-m
= + 0 - 4.4304 + 0
= - 17216 N-m
= + 0 - 4.4304 + 0
= - 17216 N-m
=0
1
3 EI
-4
0
0
0
0
0
1
3 EI
[+ 64 ] [ W
] + [ + 32 - 192 ]
( 64 x 20000 ) + ( 32 x 4304) + 192 x 4937 ) =
E = 200 x 10
6
I = 100x 10
R
R
2
3
1
3 EI
kN/m
mm
100000000
1000000000000
[+ 64 ] [ 20000
469824x 10.10
3 x 200.10
+ 4304
+ 4937
] + [ + 32 - 192 ]
4
6
1
10000
= 7,83 mm
Ir.H.Kartono Hd
m 4
Ref: Alexander Chayes " Str uctural Analysis "
23
Menentukan reaksi perletakan dan gam bar bidang D,M ,N
q4
q 3 = + 22280 N-m
= - 17216 N-m
P = 20000 N
q 5 = - 17216 N-m
V C = - 22280 - 17216
8
V D = +22280 + 17216
8
= - 4937 N
= + 4937 N
q 2 = + 22280 N-m
q 6 =0
q 1 = - 40504 N-m
H A =
V A = - 4937 N
22280 + 40504
4
H B = 17216
4
= 15696 N
V B = + 4937 N
Ir.H.Kartono Hd
= 4304 N
Ref : A.Ghali & A.M.Nevil e; Ir. Wira MSCE "

Analisa Struktur"
M atr ix Fle ksib ilitas
EI
Diketahui : Balok ABC dengan kedua ujungnya

terjepit, menerim a gaya terpusat P
EI
B
2L
Ditanyakan: Dengan metode Matriks Flexibilitas ,

hitung besar Moment dan Reaksi
perletakkan yang terjadi
Jawab :
24
Q 1
Q 2
D 11
Struktur statis tak tentu.

Dengan mengingat kondisi geometrinya,
struktur dij adikan gelagar sederhana.
Dipilih
M A ,M C sebagai Redundant dengan
mengganti tumpuan A dan C yang semula
jepit menjadi sendi .
D 21
V CP
V AP
f 21
f 11
Q 1
=0
D 21 + f 21 .Q 1 + f 22 .Q
=0
[ D] + [ F ] [ Q ] = 0
M
D 21
V CP = 1 P
3
= 0 ----> + V
1
2
D 11 = +
2.P.L
3 EI
D 21 = -
Bidang moment
EI
= 4L
3
Q 1
3L + 2L
3
= 5L
3
V' C =
sebagai beban pada

balokkonjuget
4.P.L
9 EI
.3L - P.2L = 0
= 2 P
3
.3L
+
P.L
=
0
CP
V CP = 1 P
3
AP
M A = 0 ----> - V
Q 1=
Bidang moment
[D]
V AP
M' B = + V'
2.P.L
3
3L + L
3
5.P.L 2
V' A =
9 EI
-1
[Q]=- [F]
Q 2
D 11
2
P
V AP =
3
Bentuk Umum Matriks Fleksibilitas :
f 22
f 12
Persamaan Kompatibilitas :
D 11 + f 11 .Q 1 + f 12 .Q
2 P. L=
3
.L = +
. 2.P.L
5L
3
3L
4L
3
3L
PL 2
EI
. 3L=
3 EI
. PL
. PL
EI
EI
11
21
2.P.L
3
=+
5.PL
9.EI
=-
4.PL
9.EI
+ 5.PL
9EI
- 4.PL
9 EI
Ir.H.Kartono Hd
P.L
9EI
+5
-4

Analisa Struktur"
Matr ix Fleksibilitas
f 11
25
f 21
1 unit
Q 2= 1
2
. 1 . 3L =
V'' A = -
2
3
3L
2EI
EI
Q 2
1
EI
3L
2EI
=-
V'' C = + 1
3
3L
2EI
=+
f 21 = +
L
2EI
L
EI
f 11 = Bidang moment
EI
V'A
V'C
sebagai beban pada

balok konjuget
1 unit
Q 3
1
EI
''
L
2EI
f 22
f 12
L
EI
Q 3= 1
2
. 1 . 3L =
V'' A = -
1
3
3L
2EI
EI
3L
2EI
=-
L
2EI
3L
2EI
=+
L
EI
L
2EI
f 12 = -
sebagai beban pada

balokkonjuget
Bidang moment
EI
''
V'' C =+
f 22 = +
2
3
L
EI
Menyusun Matriks Fleksibilitas :

F
f
f
11
21
12
22
-L
EI
+L
2 EI
-L
2 EI
+L
EI
L
2EI
-2
-1
+1
+2
Ir.H.Kartono Hd

Analisa Struktur"
Matr ix Fle ksibilitas

-1
Menentukan Invers Matriks Fleksibilit as : [ F ]
26
Menentukan determinan :
L
2EI
L
2 EI
D=
-2
-1
+1
+2
3L
2 EI
{ ( - 2 .+ 2 ) - ( - 1 .+ 1 ) } = -
Membentuk matriks [ C ] , yakni matrik baru dengan elemennya adalah kofaktor matriks [ F ]
A 11 = + ( + 2 ) = +2
A 12 = - ( + 1 ) = - 1
Matriks
A 21 = - ( - 1 ) = + 1
+2
-1
+1
-2
A 22 = + ( - 2 ) = - 2
T ranspose Matriks
-1
F
-1
[Q]=-[F]
Q 1
Q 2
=-
- 2.P.L
27 L
=-
[ D]
2EI
3L
+1
-1
-2
+2
+1
-1
-2
- 2EI
3L
=-
+2
+2
+1
-1
-2
P.L
9EI
( - 2 . + 5 ) + ( +1 . - 4
)
(-1. + 5) + (-2. -4)
+5
-4
+ 2.P.L
27 L
+6
=
+3
+ 12 P.L
27
+ 6 P.L
27
+ 4 P.L
9
+ 2 P.L
9
EI
Q 1 =
4 P.L
9
Q 2 =
EI
2 P.L
9
2L
Hasil Akhir
Ir.H.Kartono Hd

Analisa Struktur"
Matr ix Fle ksib ilitas
6 ton
A
5 ton
D
1,5m
4,50m
EI
EI
Q 1
5 ton
6 ton
D 21
f 11
V CP
f 31
1 unit
f 12
f 22
f 32
= 5 ton
Struktur statis tak tentu.

struktur dij adikan gelagar sederhana.
Dipilih
M A ,V B ,M C sebagai Redundant dengan
mengganti tumpuan A dan C yang semula
jepit menjadi sendi , serta menghilangkan
tumpuan B.
D 31
D 11
f 21
Q 3
Dit anyakan: Dengan metode Matriks Flexibilit as ,

hitung besar Moment dan Reaksi
perletakkan yang terjadi
Jawab :
5 ton
Q 2
V AP
3m
6m
6 ton
Diketahui : Balok ABC dengan kedua ujungnya

terjepit, menerim a gaya terpusat
P
1 = 6 ton , P
27
1 unit
D 11 + f 11 .Q 1 + f 12 .Q
+ f 13 .Q 3 = 0
D 21 + f 21 .Q 1 + f 22 .Q
+ f 23 .Q 3 = 0
D 31 + f 31 .Q 1 + f 32 .Q
+ f 33 .Q 3 = 0
Bentuk Umum Matriks Fleksibilitas :

f 23
[ D]+ [F ][ Q ]= 0
f 33
f 13
1 unit
6 ton
[Q]=- [F]
M C = 0 ----> + V
5 ton
M A = 0 ----> - V
E
D 21
M' D = + V'
M' E = + V'
V CP
V AP
M' B = + V'
9,6 0 tm
11,4 0 tm
13,8 0 tm
Q
V' A =
Q
1
89,355
EI
Bidang moment
EI
Kontrol :
13,80
EI
11,4 0
EI
Q
4
V' C =
sebagai beban pada
balokkonjuget
Q total
1 . 9,60
2 EI
CP
.15 + 5.12 + 6.1,50 = 0
. 1,50 +
.1,50 = + 6,40.1,50 = + 9,60 ton meter
.3 = + 4,60.3 = + 13,80 ton meter
A .6 - 6.4,50 = + 6,4.6 - 6.4,50 = +11,40 ton meter

1 . 9,60 . 1,50 =
Q 1=
2 EI
1 . 9,60 . 4,50 =
Q 2=
2 EI
1
. 11,40 . 4,50 =
Q 3=
EI
2
11,40
1
.
.6 =
Q 4=
EI
2
13,80
.6 =
Q 5= 1 .
EI
2
13,80
.3 =
Q 6= 1 .
EI
2
Bidang moment
9,6 0
EI
[ D]
.15
- 6.13,50 - 5.3 = 0
AP
V AP = + 6,40 ton
V CP = + 4,60 ton
D 31
D 11
-1
99,195
EI
1 . ( 4,50 + 6 )
2
150,75
EI
Jumlah Q =
. 9,60 + 13,80
EI
+ 1 . 13,80
EI
2
7,20
EI
21,60
EI
25,65
EI
34,20
EI
41,40
EI
20,70
EI
3 =
150,75
EI
Ir.H.Kartono Hd
( OK)
Menghitung D
11
M C =0
, D 21 dan D
+V'
31
. 15 -
7,20
EI
. ( 13,5 +
- 34,20
EI
.(3 +
V' A =
D 21
M A =0
-V'
2 .6 ) 3
2 .1,50 ) +
3
.(
.(6 +
.6 -
7,20
EI
D 11 = +
1 .6 ) 3
21,60
EI
. ( 1,50 +
41,40
EI
.(6 +
.(
2 . 3)
3
1117,125
EI
1 . 4,50 ) +
3
2 . 6)3
25,65
EI
20,70
EI
2 . 4,50 )
3
. ( 1,50 +
1 .3)
3
. ( 12 +
1144,125
EI
76,275
EI
=+
( 4,50 +
74,475
EI
1
3
.1,50 ) -
76,275
EI
= 150,75
EI
21,60
EI
( OK)
25,65
EI
2 .4,50 ) 3
1 .4,50 ) =
3
307,575
EI
D 11
Menyusun Matriks Deformasi [ D ] :
20,70
EI
76,275
EI
V' A + V' C =
Kontrol :
74,475
EI
1 . 6)3
.(3 +
1 . 4,50 )
3
. (9+
74,475
EI
=+
V' C = + 1144,125
15EI
D 31 =
41,40
EI
25,65
EI
2 4,50 ) 3
. (9+
74,475
EI
=+
7,20
EI
. 15 +
21,60
EI
1 .1,50 ) 3
+ 1117,125
15EI
+ 34,20
EI
M' B = +
28

Analisa Struktur"
M atr ix Fle ksib ilita s
D 21
D 31
+ 307,575
EI
+ 74.475
EI
- 76,275
EI
+ 307,575
=
1
EI
+ 74,475
- 76,275
Ir.H .Kartono Hd
+ 307,575
EI

Analisa Struktur"
Matrix Fle ksib ilitas
f 21
3
5
f 31
f 11
M B = - 3,60
7m
V'A
V'' C = - 7
15
f 31 = +
12,60
EI
V'C
sebagai beban pada
balokkonjuget
Bidang moment
EI
f 22
f 12
1 unit
Q 8
1
EI
27
EI
.6
EI
= -
86,40
EI
64,80
EI
Q 8 = 1
2
. 1 . 15 =
V'' A = -
2
3
f 22 = -
5
EI
V
V
''
''
7,50
EI
=-
2,50
EI
= -
.9
f 12 = -
f 33
f 13
2
3
V'' ' C = -
Q 9
f 33 = +
1
EI
''
sebagai beban pada

balokkonjuget
''
= 8m
64,80
EI
3
5EI
1
3
.9
14,40
EI
7,50
EI
7,50
EI
=-
2,50
EI
7,50
EI
=-
5
EI
5
EI
2,5
= -
.6
EI
= -
Bidang moment
EI
M ''
= 15 + 9
2,50
EI
f 23 = -
1 unit
1 .9.
2
EI
EI
L+b
3
2,50
EI
8,10
EI
14,40
EI
= 7m
5
EI
. 1 . 15 =
1
3
V'' ' A = -
22,50
= 15 + 6
7,50
EI
=-
f 32 = +
L+a
3
1 .6
3
3,60
EI
EI
7,50
EI
Q 9 = 1
2
f 23
21,60
EI
V'' C = - 1
3
1 .6.
2
EI
sebagai beban pada

balokkonjuget
12,60
EI
=-
M ' ' B = - 2,5

Bidang moment
EI
14,40
EI
=-
- 14,40
f 11 = -
f 32
27
EI
14,40
EI
M 'B=
3,60
EI
27
EI
. 15 =
EI
f 21 = -
8m
- 3,60
. 3,60
V'' A = - 8
15
(-)
Bidang moment
Q 7
1
2
Q 7=
2
5
1 unit
3 .
6=
5
M B =
29
f 13 = -
15
EI
1 .6.
2
+
+
2,40
EI
2
5EI
1
3
12,60
EI
12,60
EI
Ir.H.Kartono Hd

Analisa Struktur"
M atr ix Fle ksibilita s
30
Menyusun Matriks Fleksibilitas :
11
12
21
22
23
31
32
33
- 64,80
EI
- 14,40
EI
+ 12,60
EI
13
- 14,40
EI
-5
EI
+ 2,50
EI
1
EI
Menentukan determinan :
D=
- 64,80
- 14,40
- 12,60
- 14,40
-5
- 2,50
+ 12,60
+ 2,50
+5
1
EI
- 64,80
- 14,40
- 12,60
- 14,40
-5
- 2,50
+ 12,60
+ 2,50
+5
-1
Menentukan Invers Matriks Fleksibilitas : [ F ]
1
EI
- 12,60
EI
- 2,50
EI
+5
EI
[ - 64,80 { ( -5.+5 ) - ( - 2,50.+2,50 ) } + 14,40 { ( - 14,40 .+ 5 ) - ( - 2,50 .+ 12,60 )

- 12,60 { ( - 14,40.+2,50 ) - ( - 5.+12,60 ) }]
+ 291,60
1 ( + 1215 - 583,20 - 340,20 ) =
EI
EI
Membentuk matriks [ C ] , yakni matrik baru dengan elemennya adalah kofaktor matriks [ F ]
=
11
= + { ( - 5. +5 ) - ( - 2,5.+ 2,5 ) } = - 18,75
12
= - { ( - 14,40 . + 5 ) - ( - 2,50 . +12,60 ) } = + 40,50
13
= + { ( - 14,40 . + 2,50 ) - ( - 5.+12,60 ) } = + 27
21
= - { ( - 14,40. +5 ) - ( - 12,60 . + 2,50 ) } = + 40,50
22
= + { ( - 64,80 . +5 ) - ( - 12,60 . + 12,60 ) } = - 165,24
23
= - { ( - 64,80 . +2,50 ) - ( - 14,40. + 12,60 ) } = - 19,44
31
= + { ( - 14,40. - 2,50 ) - ( - 12,60 . - 5 ) } = - 27
32
= - { ( - 64,80 . - - 2,50 ) - ( - 12,60 . - 14,40 ) } = + 19,44
33
= + { ( - 64,80. - 5 ) - ( - 14,40 . - 14,40 ) } = + 116,64
Matriks
T ranspose Matriks
- 18,75
+ 40,50
+ 27
+ 40,50
- 165,24
- 19,44
- 27
+ 19,44
+ 116,64
- 18,75
+ 40,50
- 27
+ 40,50
- 165,24
+ 19,44
+ 27
- 19,44
+ 116,64
Ir.H.Kartono Hd

Analisa Struktur"
Matr ix Fle ksib ilita s

-1
Menyusun Invers Matriks [ F ]
-1
-1
[Q] = -[F]
EI
291,60
[ D]
- 18,75
+ 40,50
- 27
+ 40,50
- 165,24
+ 19,44
+ 27
- 19,44
+ 116,64
EI
291,60
- 18,75
+ 40,50
- 27
+ 40,50
- 165,24
+ 19,44
+ 27
- 19,44
+ 116,64
31
+ 307,575
1
EI
+ 74,475
- 76,275
( - 18,75 .+ 307,575 ) + ( + 40,50 . + 74,475 ) + ( - 27 . - 76,275 )

-1
291,60
( + 40,50 .+ 307,575 ) + ( - 165,24 . + 74,475 ) + ( + 19,44.- 76,275 )

( + 27 .+ 307,575 ) + ( - 19,44 . + 74,475 ) + ( + 116,64 . - 76,275 )
6 ton
Q 1
- 691,36875
=
Q 2
-1
291,60
+ 2,371
- 1332,2475
- 2039,985
Q 3
,M
dan V
+ 6,996
Q 2 = 4,569 tm
E
EI
EI
Q 3 = 6,996 tm
Q 1 = 2,371 ton
4,50m
3m
6m
M B =0 ; V
T injau batang AB :
+ 4,569
1,5m
Mencari besar V
5 ton
.6 - 4,569 - 6.4,50 + M
=0
=0
6 V A + M B = 31,589 -----> pers. I
M B = 0 ; -V
T injau batang BC ;
.9 + 6,996 + 5.6 - M
9 V C + M B = 36,996 -----> pers . 2

T injau
V= 0 ; V
+V
+V
= 6 + 5 = 11
V A + 2,371
1 X pers . 1 = 6 V
pers . 3 = V
6V A - 9V
A + 9V
+ 4,817
Kontrol : V
pers. 1 = 6. 4,817
+ V
V A + V
= 8,629 ---> pers .3

6 ton
= 8,629
+ V
= 8,629
EI
M A = 4,569 tm
V A = + 4,817 ton
V A = 4,817 ton
1,5m
5 ton
M B = 2,687 tm
B
= - 5,407
C = + 77,661
15 V A = + 72,254
= 11
+ M B = 36,996
9 X pers .3 = 9 V
+ M B = 31,589
1 X pers .2 = 9 V
+V
4,50m
E
EI
M C = 6,996 tm
V B = 2,371 ton
V C = 3,812 ton
6m
V C = +3,812 ton
A + V B + V C = 4,817 + 2,371 + 3,812 = 11 ( Ok)
+ M B = 31,589
M B = + 2,687 tm
Ir.H.Kartono Hd
3m
Ref : A.Ghali & A.M.Nev ille; Ir. Wira MSCE

" Analisa Struktur"
32
TABEL LENDUTAN DAN PUTARAN SUDUT

5
A
1
4
1
1
4
1
4
A = + qL
24EI
1
4
A
1
4
2
1
4
1
4
1
4
B = - qL
24EI
2 =
11PL
768
B = -
PL
16EI
PL
1 = 48EI
qL
EI
P
A
19
2 = 2048
qL
EI
1 = 384
A = +
PL
16EI
P
9PL
A
1
4
1
1
4
1
4
1 = 768EI
7PL
1
4
1
4
A =0
A
1
4
1
4
1 = - 9ML
256EI
B
B
1
4
1
4
1
4
B = + ML
3EI
2 = - ML
32EI
3 = - 3ML
256EI
A = 0
15PL
384EI
ML
2 = - 16EI
3 = - 15ML
384EI
M
1
4
ML
A = 6EI
B = -
- 21ML
384EI
M
1
4
A = + 21PL
384EI
11PL
2 = 768EI
3 = 768EI
1 =
A
B = +
Ir.H.Kartono Hd
ML
4EI

" Analisa Struktur"
33
ML
B = + 3EI
ML
A = - 6EI
M
A
1
4
2
1
4
1
4
1 =
1
4
21ML
384EI
B = +
M
A =0
1
4
1
4
3ML
3 = - 256EI
1
1
4
1
4
ML
2 = - 16EI
A = 0
15ML
3 = - 384EI
9ML
1 = - 256EI
ML
4EI
ML
2 = - 32EI
Ir.H.Kartono Hd

" Analisa Struktur"
34
Diketahui : Balok menerima

beban seperti gambar
A
B
L
Ditanyakan : Besar Reaksi

perletakkan dan
momen yang terjadi
Jawab : Struktur termasuk setatis tak

tentu berderajat 2(dua)
Q
Struktur dijadikan statis tertentu

dengan menghilangkan tumpuan
B dan C , serta menggantikannya
dengan Redundant berupa Q
dan Q
Besar Defleksi yang terjadi :

D
D
1
qL
qL
5.q.(2L)
384 EI= +
D 1 =+
5 qL
24 EI
Besar Putaran Sudut yang terjadi :

q.(2L) 3
D 2= =
24 EI
f 11
Pada titik B diberi gaya Q
f 21
Q 1 = 1 unit
f 12
f 22
- qL
3EI
f 11 = -
P(2L)
=48EI
f 21 = +
P(2L)
=+
16EI
= 1 unit keatas
=+
f 12 = -
M(2L)
=16EI
f 22 = +
M(2L)
=+
3EI
= - 1.(4L
16 EI
=+
L 2
4EI
= 1 unit
2
+f
12
Q 2 =0
D 2 + f 21 .Q
+f
22
Q 2 =0
1.(2L)
3EI
2L
3EI
Bentuk umum dalam matriks

[D] + [F][Q] = 0
[Q] = - [F]
-1
L 2
4EI
D 1 + f 11 .Q
L 3
6EI
2)
1.(4L
16 EI
Pada titik M diberi momen Q

searah j arum j am
Q 2 = 1 unit
1.(8L)
48 EI
[D]
Ir.H.Kartono Hd

" Analisa Struktur"
[F]
f 11
f 21
[D]
L 3
f 12
D 21
5qL
24 EI
qL
- 3 EI
4EI
2L
3EI
L
4EI
f 22
D 11
- L
- 6EI
+16
+6L
+ 5L
L
24 EI
Menentukan determinan
- 6L
- 4L
= 24 EI
qL
24 EI
35
- 4L
6L
- 6L
L
24 EI
{(- 4L
+16
+ 6L
- 6L
- 4L
- 7L
2 .16) - (- 6L.6L)} =
6 EI
16
Menetukan elemen matriks baru [ C ]

A 11 = + ( + 16 ) = + 16 ; A
12
= - ( + 6L ) = - 6 L
A 21 = - ( - 6 L ) = + 6 L ; A
22
= + ( - 4L
- 6L
+16
[ C] =
- 4L
+ 6L
[F]
Q 1
Q 2
-1
= - 6EI
7L
= +
6EI
7L
16
[C]
6L
- 6L
16
- 6L
- 4L
-1
[D]
6L
- 4L
[Q] = - [F]
) = -4L
qL
24 EI
+ 5L
-8
32 = + qL
Q 1 = + qL
28
+ 32L
= + q
28
+ 2L
= + qL1
14
B
L
Q 2 = + qL2
28
8
7
L
8 qL
7
1 qL 2
14
Ir.H.Kartono Hd
Matrix Flexibilitas
Ref : Jeffrey P. Laible

Structural Analysis
q Ton/m'
EI
EI
1 L
4
EI
1 L
4
EI
1 L
4
Diketahui : Balok menerus, menerima

beban terbagi rata q t/m'
Ditanyakan : Bidang M , D
1 L
4
R2
R1
Jawab : Stuktur Statis Tak Tentu dij adikan

Struktur Statis Tertentu dengan
menghilangkan perletakan 1, 2 , 3
dan diganti dengan Redundant R
R
2 , dan R
3
R3
19.q.L
2048 EI
1=
3=
f 11
f 21
9.L 3
768 EI
f 11 =
f 22
f 12
f 32
f 23
f 13
11.L 3
768 EI
f 12 =
f 33
1
7.L 3
768 EI
f 13 =
Persamaan Kompatibilitas ( compatibility equation ) :
1 =f
11
R 1 + f 12 R 2 + f 13 R 3
2 =f
21
R 1 + f 22 R 2 + f 23 R 3
3 =f
31
R 1 + f 32 R 2 + f 33 R 3
2
19.q.L
2048 EI
5.q.L
384 EI
19.q.L
2048 EI
=
2
11
f 12
f 13
2 = f
21
f 22
f 23
31 1
f 32
f 33
5.q.L
384 EI
2=
2
19.q.L
2048 EI
Bila pada titik 1,2 dan 3 secara bergantian

diberikan gaya keatas sebesar 1 unit, maka
pada titik 1,2 dan 3 , akan terjadi camber
(upward) , sebesar :
f 31
1,
Selanjutnya, bila Redundant dihilangkan,

maka pada titik 1,2 dan 3 , akan terjadi
defleksi , yakni,
A
A
36
9.L 3
768 EI
11.L 3
768 EI
7.L 3
768 EI
R1
11.L 3
768 EI
16.L 3
768 EI
11.L 3
768 EI
R2
7.L 3
768 EI
11.L 3
768 EI
9.L 3
768 EI
R3
f 31 =
11.L 3
768 EI
7.L 3
768 EI
f 22 =
16.L 3
768 EI
f 32 =
11.L 3
768 EI
f 23 =
11.L 3
768 EI
f 33 =
9.L 3
768 EI
f 21 =
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Jeffrey P. Laible

Structural Analysis
Matrix Flexibilitas
37
q Ton/m'
R A = 0,09817 qL
EI
EI
RA
EI
R1
EI
R2
1 L
4
R 1 = 0,2859 qL
R3
1 L
4
1 L
4
RB
1 L
4
R 2 = 0,23186 qL
R 3 = 0,2859 qL
R B = 0,09817 qL
+ 0,13407qL
+ 0,09817qL
+ 0,11593 qL
- 0,11593 qL
- 0,15183qL
- 0,0044qL
maks
X = 0,09817 L
X = 0,13407 L
- 0,0067075qL
= + 0,00482. qL
- 0,09817qL
- 0,13407qL
- 0,0067075qL
maks
= + 0,00228. qL
X = 0,11593 L
=- 0,15183 qL.0,25.L + 0,5.q ( 0,25L )
=M
= + 0,13407 qL.0,25.L - 0,5.q ( 0,25L )
maks
= + 0,09817 qL.0,09817L - 0,5.q.(0,09817 L )
maks
= + 0,13407 qL.0,13407.L - 0,5.q.(0,13407 L )
- 0,0067075.q L
maks
= + 0,11593 qL.0,11593.L - 0,5.q.(0,11593 L )
- 0,00444.q L
(+ )
Jumlah = 1 qL
+ 0,15183qL
= - 0,0067075 qL
2
- 0,0067075 qL
2
= - 0,00444 qL
2
= + 0,00482.q L
= + 0,00228 qL
= + 0,00228 qL
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Ir Suparto no & Ir Teddy Boen

Analis a Str uktu r Meto de Matr ix
Matrix Fleksib ilita s

P
= 4T
P
P 1 = 3T
EI
A
L
Diketahui : Balok AB panjang 4 L

menerim a beban P
= 2T
, P 2 dan P
Dit anyakan : Defleksi ( penurunan ) yang terjadi di

titik 1 , 2 dan 3 dengan metode
Matriks Flesibilitas.
38
Jawab :
I UNIT
3
4
2
3L
4 EI
2L
4 EI
V' A =
4L + L
3
7L 2
8EI
4L + 3L
3
= 5L
3
Beban asli dihilangkan dan tepat dit itik 1 diberikan gaya terpusat
sebesar 1 unit
3
1L
4 EI
1
4
Bidang Moment
EI
Q
7L
3
V' B = 5L
sebagai beban pada balok konjuget

1 4L
2
=
V' A
8EI
V' B =
F
F
11
31
21
7L
8EI
11
5L
8EI
21
5L
8EI
31
3L
2 EI
7L
3
4L
3L
2 EI
5L
3
4L
3L
2 EI
3L
4 EI
7L
8EI
= 5L
8EI
L 3L
2 4 EI
L -
1
6L
L =
8EI
3
3L
4EI
2L
2L
2
2L
4 EI
1
5L
2L =
3
4EI
L
2
1L
4 EI
1
5L
L =
3
8EI
1L
3EI
1L
24EI
(15 - 4)L
12EI
(15 - 1)L
24EI
I UNIT
1
2
L
EI
L
2 EI
L
2 EI
V'' A
Beban asli dihilangkan dan tepat dititik 2 diberikan gaya terpusat

sebesar 1 unit
V'' B
F
12
22
1
2
Bidang Moment
EI
1 4L
Q 2=
2

L
EI
V'' A =
1 2L
2 EI
V'' B =
1 2L
2 EI
12
L2
EI
L -
22
L2
2L
EI
32
L2
EI
L -
32
2L
EI
L 2
EI
L 2
EI
L L
2 2EI
2L L
2 EI
L L
2 2EI
1
L =
3
1
2L
3
1
L =
3
(12 - 1)L
12EI
(6 - 2)L
3EI
(12 - 1)L
12EI
11L
12EI
3L
4EI
3
11L
12EI
Ir.H.Kartono Hd
11L
12EI
7L
12EI
Ref : Ir Supartono & Ir Teddy Boen

Analis a Str uktu r Meto de M atr ix
Matr ix Fleksib ilita s
I UNIT
39
Beban asli dihilangkan dan tepat dititik 1 diberikan gaya terpusat

sebesar 1 unit
1
4
3
4
1L
4 EI
Bidang Moment
EI
3L
4 EI
2L
4 EI
Q
Q
4L + 3L
3
7L
3
4L + L
3
V'' A = 5L
= 5L
3
V'' B =
3L
4 EI
5L
3
4L
3L
2 EI
= 5L
7L
8EI
V'' B = 3
4L
13
23
[D ]= [F ][Q ]
5L
8EI
5L
13
22
= 8EI
33
33
7L
8EI
Matriks Fleksibilitas :
[F]=
F 11
12
13
F 21
22
23
F 31
32
33
3L
2 EI
1 4L
2
8EI
7L
8EI
V'' A =
7L
8EI
L
2
1L
4 EI
1
5L
L =
3
8EI
2L
2L
2
2L
4 EI
1
5L
2L =
3
4EI
L 3L
2 4 EI
L -
3L
4EI
7L
12EI
1
6L
L = 8EI
3
3
11L
12EI
3
11L
12EI
3L
2 EI
3L
4EI
11L
12EI
7L
12EI
3L
4EI
3L
4EI
1L
24EI
1L
3EI
(15 - 1)L
24EI
(15 - 4)L
12EI
7L
12EI
11L
12EI
9
3
11L
12EI
3
L3
12EI
11
11
11
11
3
4
[Q]=
D1
[ D ] = [ F ] [Q ] =
D2
D3
9
=
L3
12EI
11
11
11
11
(9x3) + (11x4) + (7x2)

=
(11x3) + (9x4) + (11x2)
L3
= 12EI
(7x3) + (11x4) + (9x2)
D1 =
85L
12EI
D2 =
91L
12EI
83L
12EI
D3 =
L3
12EI
85
91
83
Ir .H.Kartono Hd
Ref: Wiliam Weaver,Jr

" Analis a Matriks UntukStruktur Rangka"
Metode Matriks Fleksibilitas
q = 2 t/m '
= 5 Ton
2EI
= 3 Ton
EI
8M
4M
2EI
3M
EI
C
D
q = 2 t/m '
Dengan mengingat kondisi

geometrinya, masing masing balok
dij adikan gelagar sederhana .
( Struktur , yang semula terkekang ,
dilepas)
Mb dan Mc sebagai redundant
EI
Dit anyakan : Besar Moment Akhir

Balok dengan metode
3M
Jawab :
Diketahui : Balok menerus dengan

beban seperti gambar
EI
4M
40
D
D
= 5 Ton
= 3 Ton

A
8M
4M
4M
3M
3M
f 21
f 11
1 unit
1 unit
EI
2EI
A
C
f 22
f 12
1 unit
1 unit
Deformasi akibat moment 1 unit di C
EI
EI
2EI
A
EI
Menentukan Matriks Deformasi akibat beban q dan P :

D 1
D 2
[D
q.L 1 3
24 ( 3 EI )
P 1 .L 2 2
16 EI
] =
D1
D2
P.L 2 2
=
16 EI
+2.8
48 EI
P 2 .L 3 2
=
16 EI
5.8
16 EI
+1984
48 EI
+ 1284
16 EI
1
12 EI
5.8
16 EI
3.6
16 EI
+1024
48EI
320
16 EI
+1984
48EI
+320
16EI
108
16 EI
+428
16EI
+1284
48EI
+ 496
+ 321
Ir.H.Kartono Hd

" Analisa Matriks UntukStruktur Rangka"
41
Menentukan Matriks Fleksibilit as

f 11
M.L 1
3 ( 2EI )
f 21
M.L 2
6 EI
1. 8
6 EI
+8
6 EI
f 12
M.L 2
6 EI
1. 8
6 EI
+8
6 EI
f 22
M.L 2
3 EI
f 11
[F]
M.L 2
3 EI
M.L 3
-1
[Q] = - [ F ]
3 EI
+8
+ 28
6 EI 6 EI
22
+ 24
6 EI
1. 6
3 EI
+ 24
+8
6EI 6 EI
12
=
f 21
1. 8
3 EI
1. 8
3 EI
1. 8
3 ( 2EI )
+ 14
3 EI
1
3 EI
+ 28
6 EI
+ 12
+4
+ 4
+ 14
[ D]
-1
Mencari Invers Matriks : [ F ]
+ 12
1
3 EI
D=
+4
=
+ 4
+ 14
1
3 EI
+ 152
3 EI
( 12 . 14 - 4 . 4 ) =
Menyusun matriks baru [ C ] :

A 11 = + 14
A 21 = - 4
A
A
22
[Q] = - [ F ]
[ D] =
Q 1 = -1
608
Q 2 = -1
608
- 3EI
152
+ 14
[ C] =
= + 12
1
[C ]
D
-1
Invers Matriks : [ F ]
-1
=- 4
12
+ 14
-4
- 4
- 4
+ 3EI
152
-4
- 4
+ 12
[C] T =
+ 12
+ 14
-4
- 4
+ 12
( 14.496 ) + ( - 4.321)
+ 496
1
12 EI
+ 12
+ 14
-4
= -1
608
+ 321
+ 5660
=
( - 4 .496 ) + ( 12 .321)
. 5660 = - 9,31 T M
. 1868 = - 3,07 T M
P
q = 2 t/m '
2EI
= 5 Ton
EI
A
B
= - 9,31 TM
= 3 Ton
EI
B
M
C
M
= - 3,07 TM
Ir.H.Kartono Hd
-1
608
+ 1868
Ref: Wiliam Weaver,J r

" Analisa Matriks UntukStruktur Rangka"

P
q = 3 t/m '
= 4 Ton
EI
Diketahui : Balok menerus dengan beban

seperti gambar
EI
8M
4M
4M
EI
Ditanyakan : Besar Moment Akhir Balok dengan metode

EI
42
Jawab :
C
Dengan mengingat kondisi geometrinya, masing masing balok dij adikan gelagar sederhana .
( Struktur , yang semula terkekang , dilepas)
M B dan M
sebagai redundant
C
q = 3 t/m '
= 4 Ton
q.L 1 3
D1 =
A
24 EI
+ 64
EI
[D
f 11
] =
D1
D2
+5
16
EI
+ 16
EI
+16
EI
+ 80
EI
4.8
16 EI
+1

C
B
f 12
1 unit
f 22
EI
EI
B
16 EI
4.8
16 EI
f 21
EI
EI
1 unit
1 unit
P 1 .L 2 2
D2 =
P.L 2 2
+ 3.8
=
24 EI
16 EI
16
+ 80
=
EI
EI
f 11
f 21
f 12
f 22
= +
M.L 1
+
3 EI
M.L 2
M.L 2
3 EI
1. 8
3 EI
1. 8
6 EI
+4
3 EI
M.L 2
6 EI
1. 8
6 EI
+4
3 EI
M.L 2
3 EI
+8
3 EI
6 EI
1. 8
3 EI
1. 8
3 EI
Ir.H.Kartono Hd
+ 16
3 EI

" Analisa Matriks Untuk Struktur Rangka"
f 11
[F]
+ 16
+4
3EI 3 EI
12
=
f 21
-1
[Q] = - [ F ]
+4
+8
3 EI 3 EI
22
4
3 EI
+4
+1
+1
+2
43
[D]
-1
Mencari Invers Matriks : [ F ]
+4
4
3 EI
D=
+1
=
+1
+2
4
3 EI
+ 28
3 EI
( 4. 2-1. 1)=

A 11 = + 2
A 21 = - 1
A
A
22
-1
[D] =
Q 1 = - 12
7
Q 2 = - 12
7
- 3EI
28
+2
[C]=
=+4
1
[C ]
D
-1
Invers Matriks : [ F ]
[Q] = - [ F ]
=- 1
12
+2
- 1
+ 3EI
28
+2
-1
-1
+4
[ C] T =
+4
+ 2
-1
- 1
+4
( 2 .5 ) + ( - 1 . 1)
+5
16
EI
- 1 + 4
- 1
-1
= - 12
7
+1
+9
=
( - 1 .5 ) + ( 4 . 1 )
- 12
7
. 9 = - 15,43TM
. -1 = + 1,71 T M
P
q = 3 t/m '
= 4 Ton
M
=+ 1,71 TM
EI
EI
B
M
= - 15,43 TM
Ir.H.Kartono Hd
-1

" Analisa Matriks Untuk Str uktur Rangka"

P = 4 Ton
q = 3 t/m'
EI
Selesaikan dengan metode Matrix Fleksibilitas

Ref : Wiliam Weav er Jr
EI
8M
4M
EI
4M
EI
Jawab :
C
q = 3 t/m'

q .L 1 3
= +
D 1 = + 24 EI

masing masing balok dijadikan gelagar
sederhana .( Struktur , yang semula
terkekang , dilepas)
M A , M B dan M
C sebagai redundant
q.L 1 3
D2 =
D3 =
P
= 4 Ton
24 EI
3.8
24 EI
P.a.b( L
2 +b)
6.EI.L 2
] =
f 21
1 unit
f 31
EI
EI
f 12
f 22
1 unit
1 unit
EI
f 33
EI
+ 80
+ 16
4
3 EI
M.L 1
3 EI
M.L 2
3 EI
=
4
3 EI
= +
= +
1.8
6 EI
1.8
1.8
3 EI
=
3 EI
= +
16
3 EI
4
3 EI
f 13 = 0
1 unit
f 13
1
EI
8
3 EI
M.L 1
1. 8
= +
6 EI
6 EI
M.L 2
6 EI
f 23 = +
f 23
EI
= + 16
EI
= 0
f 22 =
EI
4.4.4( 8 + 4)
6. EI .8
+ 16
EI

M.L 1
1. 8
f 11 =
=
3 EI
3 EI
M.L 1
1. 8
f 21 =
=
6 EI
6 EI
f 12 = +
f 23
+ 64
+ 80
EI
D3
f 31
Deformasi akibat moment 1 unit di A
f 32 =
C
f 33 =
+
+
M.L 2
6 EI
M.L 2
3 EI
=
=
+
+
1.8
6 EI
1.8
3 EI
= +
= +
+ 80
EI
+ 4.4.4( 8 + 4 )
6. EI .8
+ 64
EI
D1
D2
f 11
= + 3.8
24 EI
=
+ 64
EI
P.a.b( L
2 + a)
6.EI.L 2
[D
A
44
4
3 EI
8
3 EI
Ir.H.Kartono Hd
Ref: Wiliam Weaver,J r

" Analis a Matriks Untuk Struktur Rangka"
[F]
+8
+4
3EI 3 EI
f 11
12
f 13
f 21
22
f 23
f 32
f 33
f 31
-1
[Q] = - [ F ]
+ 8
+4
+ 16
3 EI 3 EI 3EI
+4
+8
+4
3EI
3 EI
1
3 EI
+4
45
+4
+ 16
+4
+4
+8
[D]
-1
Mencari Inv ers Matriks : [ F ]
D=
1
3 EI
+ 8
+4
+4
+ 16 + 4
+4
1
3 EI
+ 256
EI
{ + 8 (16.8 - 4 . 4 ) - 4 ( 4.8 - 4 .0 ) + 0 ( 4 . 4 - 16.0 ) } =
+8

A 11 = + ( 16.8 - 4.4 ) = + 112
A 21 = - ( 4.8 - 0 . 4 ) = - 32
A 31 = + ( 4.4 - 0.4 ) = + 16
+ 1 12
[ C] =
- 32
= - ( 4.8 - 4.0 ) = - 32
22
= + ( 8.8 - 0.0 ) = + 6 4
32
= - ( 8.4 - 4.0 ) = - 32
12
+ 16
- 32
+ 64
- 64
+ 16
- 32
+ 112
[ C]
-1
[Q] = - [ F ]
-1
33
1
D
[C ]
[ D]
[Q]=
- EI
256
- 32
+ 64
- 32
+ 16
- 32
+ 112
+ 16
EI
256
- 32
+ 64
- 32
+ 16
- 32
+ 112
+ 1 12 - 32
+ 16
- 32
+ 64
+ 16
+ 64
1
- 32
- 32
= + ( 8.16 - 4.4 ) = + 112
+ 16
- 32
- 32
= + ( 4.4 - 0.16 ) = + 16
= - ( 8.4 - 4 .0 ) = - 32
23
+ 1 12
+ 1 12
Inv ers Matriks : [ F ]
13
EI
+ 112
+ 80
+ 16
( + 112 . + 64) + ( - 32 . + 80 ) + ( + 16 . + 16 )
=
-1
256
- 19
( - 32 . + 64 ) + ( + 64 . + 80 ) + ( - 32. + 16 )
- 10
( + 16 . + 64 ) + ( - 32 . + 80 ) + ( + 112 . + 16 )
-1
P = 4 Ton
q = 3 t/m'
C
EI
= - 19 tm
EI
B
B
= - 10 tm
= - 1 tm
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Wiliam Weaver , Jr

" Analisa Matriks UntukStruktur Rangka "
46
P = 4 ton
B
2 EI
A
3m
EI
Selesaikan dengan Matriks Fleksibilitas
3m
3m
P = 4 ton
2 EI
Jawab :
2
Struktur dipisahkan
3m
EI
Menentukan Matriks Deformasi [ D ]
3m
Defleksi Horizontal :
3m
-12 tm
D
P = 4 ton
2 EI
Defleksi Horizontal ( D
) AB = 0
Defleksi Horizontal ( D
) BC = 0
Defleksi Horizontal D
D
=0
Defleksi Vertikal
A
3m
EI
( D 2 ) AB = -
. 12 . 3 ( 3 + . 3 ) =2 -
1
2
2 EI
3
( D 2 ) Bc = 0
Defleksi Vertikal D
3m
3m
=-
Rotasi ( Putaran Sudut )

( D 3 ) AB = -
1
2
. 12
2 EI
. 3=-
9
EI
( D 3 ) Bc = - 0
Rotasi ( Putaran sudut ) D
=-
Matriks Deformasi
0
[ D]=
1
EI
- 45
-9
Ir.H.Kartono Hd
9
EI
45
EI
45
EI

" Analis a Matriks UntukStruktur Rangka "
47
Defleksi dan Rotasi akibat beban 1 ( satu ) unit

f
1 unit
Penjelasan gambar
11 (BC
=+
1 unit
f 11
1 unit
3
EI
f 11 (AB)
3 ( . 32) = +
3
f 31
11
6m
31 (BC
1
2
=-
-3
1 unit
2 EI
1 unit
f 32
22 (AB
1
2
=+
f 12
1 unit
=0
=0
f 31 (AB) = 0
. 3 . 3=EI
f 12 ( AB)
=0
f 12 ( BC)
=0
12
36
EI
. 6 . 6 ( . 62) = +
3
2EI
Defleksi Vertikal f
3m
+6
6m
32 (AB
Rotasi : f
=0
32
f 13 (AB)
f 13 (BC
Penjelasan gambar
Defleksi Horizontal : f
f 23 (AB
1 unit
2 EI
+
f 33
f 23
f 13
f 33
f 13
= + 6.
3m
+1
23
f 33 (AB
= + 6.
f 33 (BC
= + 3.
1
2EI
1
EI
Rotasi : f
C
4,50
EI
=-
1 . 3=+
2EI
f 23 (BC) = 0
Defleksi Vertikal : f
f 23
=0
13
1 unit
+1
6m
9
EI
=+
. 1,50 = -
1
EI
= - 3.
9
EI
2 EI
f 32 (BC)
1 unit
36
EI
=+
. 6 . 6=+
1
2
=+
=0
22
1 unit
9
2 EI
=0
f 22 (BC)
f 22
9
2 EI
=-
31
Defleksi Horizontal : f
f 22
f 12
f 21 ( BC)
Rotasi : f
1 unit
f 32
=0
21
Penjelasan gambar
f 21 ( AB)
Defleksi Vertikal : f
EI
9
EI
9
EI
=+
11
f 21
2 EI
=0
Defleksi Horizontal f
f 21
f 31
1
2
Ir.H.Kartono Hd
=+
4,50
2 EI
9
EI
9
EI
3
EI
=+ 3
EI
=+
33
=+
6
EI
Menyusun Matriks Fleksibilit as :
[F]
f 11
f 12
f 13
f 21
f 22
f 23
f 31
f 32
f 33
+9
1
EI
0
0
+ 36
- 4,50
+9
- 4,50
+9
[ +1 18 { ( 72.12) - ( 18.18) - 0 - 9 { ( 0. 18 ) - ( 72 . - 9 ) } ] =
2 EI
1
2 EI
Determinan
( 9720 - 5832 ) =
+ 18
+ 72
-9
+ 18
Matriks [ C ]
Tranpose Matriks [ C ]
A 33 = + {( 18 .72 ) - ( 0 .0 ) } = + 1296
- EI
1944
Q 3
-9
+ 18
+ 540
- 162
+ 648
- 162
+ 135
- 324
+ 648
- 324
+ 1296
+ 540
- 162
+ 648
- 162
+ 135
- 324
+ 648
- 324
+ 1296
+ 540
- 162
+ 648
- 162
+ 135
- 324
+ 648
- 324
+ 1296
1
EI
- 45
{ 1( - 162 . - 45 ) + ( 648 . - 9 ) } = - 0,75 ton

1944
Q 2={ 1( + 135 . - 45 ) + ( - 324 . - 9 ) } = + 1,625 ton
1944
Q 3={1( - 324 . - 45 ) + ( 1296 . - 9 ) } = - 1,50 tm
1944
1944
EI
- 0,75
+ 1,625
- 1,50
-9
Q
Q
2 EI
+ 12
P = 4 ton
+ 18
3888
2 EI
A 23 = - {( 18.18 ) - ( 0. 9 ) } = - 324
+ 72
+ 12
A 21 = - {( 0.12 ) - ( - 9 .18 ) } = - 162

A 22 = + {( 18.12 ) - ( - 9.- 9 ) } = + 135
Q 2
-9
+ 18
A 12 = + {( 0.18 ) - ( 72.- 9 ) } = + 648
[ Q ] = - [ F ] -1 [ D ]
1
2 EI
A 11 = + {(72.12 ) - ( 18.18 ) } = + 540

A 12 = - {( 0.12 ) - ( 18.- 9 ) } = - 162
Q 1
+ 18
-9
Elemen Matriks baru [ C ] :
A 31 = + {( 0 .18 ) - ( - 9 .72) } = + 648

A 32 = - {( 18 .18 ) - ( - 9 .0 ) } = - 324
1
2 EI
+6
-1
Menentukan Invers Matriks [ F ]
D=
48

" Analis a Matriks UntukStruktur Rangka "
Metode Matr iks Fleksibilitas
= 1,625 ton
= 0,75 to n
= 1,50 tm
= 1,625 ton
2
= 0,75 to n
Q
EI
Q 1=-
C
Ir.H.Kartono Hd
= 1,50 tm

" Analis a Matr iks UntukStr uktur Rangka "
Metode Matr iks Fleksibilitas
P = 4 ton
M A = - 3,75 tm
H A = 0,75 ton
49
B
2 EI
D
M B = - 1,50 tm
V A = 2,375 ton
EI
M C = + 0,75 tm
H C = 0,75 ton
3m
3m
V C = 1,625 ton
+2,375 ton
V C = + 1,625 ton
V A = + 4 - 1,625 = + 2,375 ton
P = 4 ton
H A = + 0,75 ton
H C = - 0,75 ton
- 1,625 ton
+
M C = + 0,75 .3 - 1,50 = + 0,75 tm

M A = + 2,375 . 6 + 0,75 . 3 - 4 . 3 - 0,75
= 3,75 tm
Bidang D
+ 0,75 ton
3m
3m
M D = + 1,625 .3 - 3,75 = + 1,125 tm
M A = - 3,75 tm
-
M C = - 1,50 tm
M D = + 1,125 tm
Bidang M
3m
+
3m
M C = - 0,75 tm
- 0,75 ton
-
Bidang N
- 1,625 ton
Ir .H.Kartono Hd
METODE MATRIX
DIKTAT KULIAH
MATRIX KEKAKUAN
SIPIL - ITATS
Ref: 1. Chu Kia W ang

" Matrix Method Of Structural Analysis "
2. Ir. Soepartono & Ir. Teddy Boen
" Analisa Struktur Metode Matrix "
Ir . H. Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Method of Structural Analysis
Matrix Kekakuan
q = 3 t/m'
EI
50
P = 4 Ton
Selesaikan dengan Metode Matriks Kekakuan

Ref : Chu Kia Wang
EI
8M
4M
4M
Jawab :
Dikekang
P = 4 Ton
q = 3 t/m'
EI
8M
EI
Menghitung besar Fixed End Moment
4M
4M
T umpuan Jepit
P
x1
EI
=+
M FBC
=-
M FCB
=+
= +
1 .4. 8
8
- 16 tm
+ 16 tm
- 4 tm
+ 4 tm
P 2 = F 2 +F 3
Dengan demikian , matriks Statik [ A ] =
e2
e3
2
e4
F
[A ]
F 1 234
1 0 0 0
2 0 1 1 0
12
1 0
0 1
Ketahui Jumlah Moment dalam di uj ung balok = 4

( NF = Number of Internal End Moment = 4)
0 1
P2
0 0
[A] T =
F1
1 .3. 8
12
= + 1 .3. 8
12
= - 1 .4. 8
8
=
Diagram F - e
P1
1 .P.L
8
P! =F 1
M FBA
1 .q.L
12
1 .q.L
12
1 .P.L
8
Dari diagram ( P - x ) ,( F - e ) dan diagram

Keseimbangan , didapat :
EI
Ketahui Ketidak Tentuan Kinematisnya = 2

( NP = Number of Possible Joint Rotation = 2 )
( Degree of Freedom in rotation = 2 )
e1
=-
Diagram P - x
M FAB
F2
P 1 = - F 0 = - ( - 16 ) = + 16 tm
P 2 = - F 0 = - ( + 16 - 4 ) = - 12 tm
F3
Diagram Keseimbangan
LC
P
[P]=
+ 16
- 12
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
51
Menentukan Matrik Kekokohan Intern elemen ( Stiffness Matrix ) = [ S ]
[S] = EI
4
8
2
8
2
8
4
8
4
8
2
8
2
8
4
8
2 1 0 0
1 2 0 0
EI
4
0 0 2 1
0 0 1 2
Menentukan Matrik Kekakuan Struktur ( External Stiffness Matrix ) = [ K ]

T
[ K] = [ A ] [ S][ A ]
[S][A ]
EI
4
12
2 1 0 0
1 0
1 2 0 0
0 1
0 0 2 1
0 1
0 0 1 2
0 0
F 1234
[ K] = [ A ]
[S][A ]
1 1 0 0 0
=
2
EI
4
0 1 1 0
EI 2 1
4
3 0
x 1 2
F
P
x 1 2
3
4
x 1 2
P
EI
4
-1
Menentukan Inv ers Matriks [ K ]

Determinan
D=
EI
4
= EI{ ( 2. 4 - 1 . 1 ) } = +
4
7 EI
4

A 11 = + 4
A 12 = - 1
A 21 = - 1
A 22 = + 2
Matriks baru [ C ] =
+4
-1
Transpose Matriks [ C ]
-1
+2
+4
-1
-1
+2
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
x
[ K]
-1
= 1
D
[C]
4
7 EI
x
[ X]= [ K]
-1
[P]
+4
-1
-1
+2
4
7 EI
Lc
Lc
+4
-1
+ 16
-1
+2
- 12
+ 76
4
7 EI
- 40
F
[F]= [S][A ]
[X ]
EI
4
52
Lc
+ 16
2
Lc
+ 112
+ 76
4
7 EI
- 40
-4
1
7
-4
7
- 80
- 80
7
- 40
- 40
7
Moment Akhir = [ F ] + FEM

M AC = + 16 - 16 = 0
M BA = -
+ 164 = +
7
= + 15,43 tm 108
7
M BC = -
- 804 = 7
= - 15,43 tm 108
7
M CB = -
+ 404 = +
7
= - 1,71 tm 12
7
P
q = 3 t/m'
EI
BA
= - 15,43 TM
= 4 Ton
EI
BC
= - 15,43 TM
CB
=+ 1,71 TM
Ir.H.Kartono Hd
Ref :Ir.Supartono & Ir.Teddy Boen

Analisa Struktur Metode Mariks
Matrix Kekakuan
q = 3 t/m'
EI
53
P = 4 Ton
Selesaikan dengan metode Matriks Kekakuan

Ref : Ir.F.X Supartono & Ir. Teddy Boen
EI
8M
4M
4M
Jawab :
EI
EI
B
C
Ketahui dulu struktur dasar yang
dikekang
EI
D
EI
D
P = 4 Ton
q = 3 t/m'
EI
8M
d
H
EI
Fixed End Moment ( FEM )
4M
=-
M FBA
=+
M FBC
=-
M FCB
=+
1 .q.L
12
1 .q.L
12
1 .P.L
8
1 .P.L
8
1 .3. 8
12
2
= + 1 .3. 8
12
= - 1 .4. 8
8
= +
1 .4. 8
8
2
2
- 16 tm
+ 16 tm
- 4 tm
=
=
d
H
4M
M FAB
Diagram H - d
Q 2
H2
H1
Q 1
H3
Q 1 = - 16
EI
EI
Q
Q 2 = + 16 - 4 = + 12
Gaya Ekwiv alent Q di titik diskrit sehubungan adanya lendutan D

Ir.H.Kartono Hd
+ 4 tm

Matrix Kekakuan
54
Menentukan Matriks Deformasi [ A ]

d 11 = 1
d
d
d
d
d 31 = 0
d 41 = 0
d 21 = 0
D 1 = 1 satuan
Pada titik A diberikan D
d 32 = 1
[S] = EI
D 2 = 1 satuan
2
2
8
2
8
4
8
4
8
2
8
2
8
4
8
1 0 0 0
=
2 1 0 0
1 2 0 0
EI
4
0 0 2 1
0 0 1 2
2 1 0 0
1 2 0 0
0 0 2 1
0 0 1 2
[S][A ]=
Transpose [ A ]
0 1 1 0
1 0 0 0
T
[K]= [A ]
=0
22 = 1
32 = 1
42 = 0
12
= 1 satuan
4
8
EI
4
d
d
d
d
d 42 = 0
Pada titik B diberikan D
[S][A ]=
Matriks Deformasi [A] =
= 1 satuan
d 12 = 0
d 22 = 1
=1
=0
21
=
0
31
=
0
41
11
EI
4
0 1 1 0
EI
4
EI
4
-1

Determinan
D=
EI
4
= EI{ ( 2. 4 - 1 . 1 ) } = +
4
7 EI
4
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
55

A 11 = + 4
A 12 = - 1
A 21 = - 1
A 22 = + 2
Matriks baru [ C ]
=
[ K]
-1
= 1
D
[C]
-1
[ D]= [ K]
[Q]
4
7 EI
4
7 EI
+4
-1
-1
+2
+4
-1
-1
+2
+4
-1
- 16
-1
+2
+ 12
+4
-1
-1
+2
- 76
4
7 EI
+ 40
- 16
- 112
2 1
EI
[ H]= [ S] [A ][ D]
= 4
- 76
4
7 EI
1
7
+ 40
+4
7
+4
+ 80
+ 80
7
+ 40
+ 40
7
Moment Akhir = [ H ] - FEM

M AC = - 16 - ( - 16 ) = 0
M BA = +
4
- ( + 16 ) = 7
= - 15,43 tm
108
7
M BC = +
-80( - 4 ) = 7
= + 15,43 tm
M CB = +
- (40+ 4 ) = 7
= + 1,71 tm
108
7
12
7
P
q = 3 t/m'
EI
BA
= - 15,43 TM
= 4 Ton
EI
BC
= - 15,43 TM
CB
=+ 1,71 TM
C
Ir .H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
q = 3 t/m'
EI
56
P = 4 Ton
Selesaikan dengan Metode Matriks Kekakuan

Ref : Chu Kia Wang
EI
8M
4M
4M
Jawab :
P = 4 Ton
q = 3 t/m'
EI
8M
EI
Menghitung besar Fixed End Moment
4M
4M
1
12
=+ 1
12
=- 1
8
=+ 1
8
M FAB
C
=-
M FBA
M FBC
M FCB
P
EI
x1
.P.L
.P.L
.3. 8
- 16 tm
.3. 8
+ 16 tm
.4. 8
- 4 tm
.4. 8
+ 4 tm
Dengan demikian , matriks Statik [ A ] =

F 1 234
P
F
e2
e3
F
.q.L
1
12
= + 1
12
= - 1
8
= + 1
8
=
P = F 2 +F 3

( NP = Number of Possible Joint Rotation = 1)
e1
Dari diagram ( P - x ) ,( F - e ) dan diagram

EI
Diagram P - x
.q.L
[A ]
1 0 1 1 0
e4
F
Diagram F - e
[A] T =
Ketahui Jumlah Moment dalam di uj ung balok = 4

( NF = Number of Internal End Moment = 4)
F2
F 0 = - ( + 16 - 4 ) = - 12 tm
P =F3
LC
P
[P]=
- 12
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
57
Menentukan Matrik Kekokohan Intern elemen ( Stiffness Matrix ) = [ S ]
[S] = EI
4
8
2
8
2
8
4
8
4
8
2
8
2
8
4
8
2 1 0 0
1 2 0 0
EI
4
0 0 2 1
0 0 1 2
[ K] = [ A ] [ S] [ A ]
[S][A ]
= EI
4
2 1 0 0
1 2 0 0
0 0 2 1
0 0 1 2
[ K] = [ A ]
[S][A ]
EI
4
x 1
EI
4
-1

Determinan :
EI
4
x 1
F
F 1 234
P
1 0 1 1 0
x 1
D=
EI
4
= EI
Matriks baru [ C ] = EI [ 1 ]
= EI [ 1 ]
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
[ K]
-1
= 1
D
[X]= [K]
[ C]
-1
[P]
1
=
EI
1
EI
+1
LC
P
+1
[X ]
EI
4
- 12
Lc
1
EI
- 12
x 1
1
[F]= [S][A ]
58
1
2
Lc
x
1
EI
- 12
Lc
-3
-6
-6
-3
Moment Akhir = [ F ] + FEM

M AC = - 3 - 16 = - 19 tm
M BA = - 6 + 16 = + 10 tm
M BC = - 6 - 4 = - 10 tm
M CB = - 3 + 4 = + 1 tm
M
q = 3 t/m'
BA
= - 10 tm
= 4 Ton
EI
A M
AB
= - 19 tm
= - 1 tm
CB
EI
BC
= - 10 tm
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
q = 3 t/m'
EI
59
P = 4 Ton
Selesaikan dengan metode Matriks Kekakuan

Ref : Ir.F.X Supartono & Ir. Teddy Boen
EI
8M
4M
4M
Jawab :
EI
EI
Ketahui dulu struktur dasar yang dikekang
EI
EI
D
P = 4 Ton
q = 3 t/m'
EI
8M
d
H
4M
4M
=-
M FBA
=+
M FBC
=-
M FCB
=+
1
12
1
12
1
8
1
8
1
12
.q.L 2 = + 1
12
.P.L = - 1
8
.P.L
= + 1
8
.q.L
.3. 8
.3. 8
.4. 8
.4. 8
- 16 tm
+ 16 tm
- 4 tm
=
=
d
H
M FAB
EI
Fixed End Moment ( FEM )
Diagram H - d
Q
H2
H3
Q = + 16 - 4 = + 12
EI
EI
[ Q ] = + 12
Q
Gaya Ekwiv alent Q di titik diskrit sehubungan adanya lendutan D
Ir.H.Kartono Hd
+ 4 tm

Matrix Kekakuan
60
Menentukan Matriks Deformasi [ A ]
0
d 32 = 1
d 12 = 0
d
d
d
d
d 42 = 0
d 22 = 1
D = 1 satuan
Pada titik B diberikan D
=0
22 = 1
32 = 1
42 = 0
12
1
0
= 1 satuan
Transpose [ A ]
[S] = EI
4
8
2
8
2
8
4
8
4
8
2
8
2
8
4
8
EI
4
[S][A ]=
2 1 0 0
1 2 0 0
EI
4
0 0 2 1
0 0 1 2
2 1 0 0
1 2 0 0
0 0 2 1
0 0 1 2
EI
4
1
[ K] = [ A ]
[S][A ]=
EI
4
0 1 1 0
EI
4
EI
1
-1

Determinan
D=
EI
= + EI
Ir.H.Kartono Hd
0 1 1 0

Matrix Kekakuan

+1
[K]
-1
= 1
D
[D] = [K]
[C]
-1
[Q]
+1
1
EI
+1
1
EI
+1
+ 12
1
EI
+ 12
+3
1
[H] = [S] [A ][ D]
EI
4
+6
1
EI
+ 12
+6
+3
1
M AC = + 3 - ( - 16 ) = 19
M BA = + 6 - ( + 16 ) = - 10 tm
M BC = + 6 - ( - 4 ) = + 10 tm
M CB = + 3 - ( + 4 ) = - 1 tm
M
q = 3 t/m'
BA
= - 10 tm
= 4 Ton
EI
A M
AB
= - 19 tm
= - 1 tm
CB
EI
BC
= - 10 tm
Ir .H.Kartono Hd
61
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
P = 4 ton
62
B
2 EI
A
3m
EI
3m
3m
C
Jawab :
Fixed End Moment ( FEM)
Selesaikan dengan metode matriks kekakuan
M FAB
= - .4.61 = - 3 tm
8
M FBA = + .4.61 = + 3 tm
8
C
X
P-X
Dari diagram ( P-x ) ,( F-e ) dan diagram

P =F
NP = 1
[A]
( NP =
Num ber of Possible Joint Rotation = 1 )
e1
+F
0
[A] T =
F2
F3
1
1
e3
e4
Diagram F - e
=[0 1 1 0]
C
e2
F1
0
F4
NF = 4
( NF = Num ber of Internal End Mom ent = 4)
P
F3
F2
P = - F 0 = - ( + 3 ) = - 3 tm
[ P]= [ -3]
Diagram Keseim bangan
Note :
[P]=[A][F]
[ P ] = External joint force
( Gaya luar pada joint )
[ A ] = Matriks Statik
[ F ] = Internal joint force
( Gaya dalam pada joint )
x = joint rotation
( putaran sudut pada joint akibat gaya luar )
e = internal end rotation
( putaran sudut akibat gaya dalam )
F 0 = Moment Prim er
Ir .H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
Matrik { S } , matriks kekokohan intern elemen
4 ( 2 EI)
6
2 ( 2 EI)
6
2 ( 2 EI)
6
4 ( 2 EI)
6
4 ( EI )
3
2 ( EI )
3
2 ( EI )
3
4 ( EI )
3
[S] =
2EI
3
Matriks [ K ], matriks kekokohan struktur
[K]=[A]
[S]
[S] [A]
[A]
= 2 EI
3
2 EI
3
2
1
1
[K]=[A]
[S] [A]
2 EI
3
= [ 0 1 1 0]
2
2
= 2 EI
8 EI
3
1
[P]= [K]
[K]
[ X] =
-1
[ X]
3
8 EI
[ X] = [ K ]
-1
[P]
3
8 EI
-3
-9
8 EI
Ir.H.Kartono Hd
63
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
64
Menentukan Matriks { F }, matriks gaya dalam elemen struktur

1
[F]=[S]
[A ] T [ X ] =
2 EI
3
2
2
-9
8 EI
- 0,75
-3
4
- 1,50
- 1,50
- 0,75
Menentukan moment akhir

Moment akhir = [ F ] + Moment prim er
M AB = ( - 0,75 ) + ( - 3 ) = - 3,75 tm
M BA = ( - 1,50 ) + ( + 3 ) = + 1,50 tm
M BC = ( - 1,50 ) + ( 0 ) = - 1,50 tm
M CB = ( - 0,75 ) + ( 0 ) = - 0,75 tm
P = 4 ton
+ 3,75 tm
H A = 0,75 ton
V A = 2,375 ton
M AB = - 3,75 tm
M AB = - 1,50 tm
- 1,50 tm
+ 1,50 tm
M BC = - 1,50 tm
+ 3,75 + 4.3 - 1,50
6
- 3,75 + 4.3 + 1,50
VB =
6
V C = V B = + 1,625 ton
1,50 + 0,75
H A =
3
VA =
= + 2,375 ton
= + 1,625 ton
M CB = + 0,75 tm
+ 1,50 tm
H C = 0,75 ton
= + 0,75 ton
V C = 1,625 ton
H A = + 0,75 ton
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
P = 4 ton
65
B
2 EI
A
3m
EI
3m
3m
Jawab: termasuk portal tak bergoyang

B
2 EI
A
3m
EI
3m
Struktur dasar yang dikekang
3m
Ketidak tentuan kinematis = 1
2 EI
A
D
3m
EI
C
B
2 EI
Fixed End Moment ( FEM ) :
+
3m
EI
M FAB
= - .4.61 = - 3 tm
8
M FBA = + .4.61 = + 3 tm
8
3m
3m
B
2 EI
A
Gaya ekwiv alent Q di titik diskrit yang

koresponding dengan lendutan D :
Q
3m
EI
Q = + 3 tm
C
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
d 11 = 0
Di titik diskrit B diberikan lendutan D

d 31 = 1
EI
= 1 unit
d 11 = 0
d 21 = 1
d 31 = 1
d 41 = 0
d 21 = 1
66
d 41 = 0
0
1
1
0
[A]
0110
H 2
H 1
Diagram H-d
H3
H 4
[S] =
4 ( 2 EI)
6
2 ( 2 EI)
6
2 ( 2 EI)
6
4 ( 2 EI)
6
4 ( EI )
3
2 ( EI )
3
2 ( EI )
3
4 ( EI )
3
[A]
[S]=
[K]=[A]
0110
2 EI
3
2EI
3
[S] [A]
2 EI
3
1 2 2 1
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
[K]= [ A]
[S] [A]
[Q]=[K]
[K]
2 EI
3
1 2 2 1
[ D]
-1
0
1
1
0
-1
[ D]= [K]
[D]=
3
8 EI
3
8 EI
= 2 EI
67
8 EI
3
[Q]
+3
+9
8 EI
Menentukan Matriks { H }, matriks gaya dalam elemen struktur

2
[H]= [ S]
[A ] [ D ] =
2EI
3
1
0
+ 0,75
2
+9
8 EI
+3
4
+ 1,50
+ 1,50
+ 0,75
Moment akhir = [ H ] - Moment prim er
M AB = ( + 0,75 ) - ( - 3 ) = + 3,75 tm
M BA = ( + 1,50 ) - ( + 3 ) = - 1,50 tm
M BC = ( + 1,50 ) - ( 0 ) = + 1,50 tm
M CB = ( + 0,75 ) - ( 0 ) = + 0,75 tm
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
P = 4 ton
M A = - 3,75 tm
H A = 0,75 ton
68
B
2 EI
D
M B = - 1,50 tm
V A = 2,375 ton
EI
M C = + 0,75 tm
H C = 0,75 ton
3m
3m
V C = 1,625 ton
+2,375 ton
+ 3,75 + 4.3 - 1,50

6
- 3,75 + 4.3 + 1,50
VB =
6
V C = V B = + 1,625 ton
VA =
P = 4 ton
- 1,625 ton
+
Bidang D
H C = - 1,50 - 0,75
3
H A = + 0,75 ton
+ 0,75 ton
M A = - 3,75 tm
-
M C = - 1,50 tm
M D = + 1,125 tm
+
3m
M C = - 0,75 tm
3m
Bidang M
- 0,75 ton
Bidang N
- 1,625 ton
Ir .H.Kartono Hd
= + 2,375 ton
= + 1,625 ton
= - 0,75 ton
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
69
P = 4 ton
q = 2 t/m'
E
A
2 EI
2 EI
Selesaikan dengan metode

Matrix Kekakuan
Ref : Chu Kia Wang
EI
4m
D
4m
8m
2m
P1
A
P2
x2
x1
Dari N-P Diagram, N-F Diagram dan

Keseimbangan Moment , didapat
Matrix Statika :
011010
[A]=
000001
NP = 2
N - P Diagram
0 0
F1
1 0
F5
F2
F6
F3
1 0
[A]
0 0
F4
1 0
0 1
D
NP = 6
N - F Diagram
P1
F5
F2
F3
P 1 =F 2 +F 3 +F 5
Menghitung besar F
F6
P2
P2= F 6
q = 2 t/m'
FAB
8m
FBA
M F AB = -
1
q.L
12
M FBA = +
q.L1
12
= - .2.81
12
=+
.2.81
12
= - 10,67 tm
2
= + 10,67 tm
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
Menghitung besar FEM ( Fixed End Moment ) :

P = 4 ton
M FBD = M
M FBC
FBC
4m
M FCB
FCB
P1 =-
2m
FDB
=0
P.a.b 2
=L2
P.b.a 2
=+
L2
==+
70
4.4.2
= - 1,78 tm
6
4.2.4
62
= + 3,56 tm
F o = - ( + 10,67 - 1,78 + 0 ) = - 8,89 tm
P 2 = - F o = -
( + 3,56 )
= - 3,56 tm
- 8,89
[P]=
- 3,56
4 ( 2 EI )
8
2 ( 2 EI )
8
2 ( 2 EI )
8
4 ( 2 EI )
8
0
0
[S] =
2 ( EI )
4
4 ( EI )
4
0
4 ( EI )
4
2 ( EI )
4
0
0
4 ( 2 EI )
6
2 ( 2 EI )
6
0
2 ( 2 EI )
6
4 ( 2 EI )
6

T
[K]= [A ] [S][A ]
x 12
[S][A ]
EI
6
P
[K]= [A ]
[S][A]
1234
011010
000001
EI
6
1 2
1 0
1 0
0 0
0 0
EI
6
1 0
0 1
1 2
8 4
x 1 2
= EI6
20 4
4 8
8
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
-1
EI
6
D=
Determinan
20 4
4
EI
= { ( 20.8 - 4.4 )} = + 24 EI
6
A 11 = + 8
A 12 = - 4
A 21 = - 4
A 22 = + 20
+8 - 4
- 4 + 20
-1
= 1
D
[C]
1
24 EI
-1
[P] =
EI
6
3
4
Moment Akhir = [ F ] + F
+ 20
Lc
-4
-4
[X ] =
-4
+8
1
24 EI
-4
F x
[F]=[S][A ]
+8
x
[ X] = [ K]
- 8,89
+ 20
- 3,56
-4
+ 20
- 2,37
1
EI
- 1,48
F Lc
1 2
- 1,18
x Lc
1
EI
- 2,37
- 2,37
- 2,37
- 1,48
- 1,18
5 8
- 4,15
6 4
- 3,56
o
q = 2 t/m'
M BA = + 10,67 - 2,37 = + 8,30 tm
M BC = - 1,78 - 4,15 = - 5,93 tm
-4
Lc
M AB = - 10,67 - 1,18 = - 11,85 tm
M BD = 0 - 2,37 = - 2,37 tm
M DB = 0 - 1,18 = - 1,18 tm
+8
x
[ K]
71
BC
= - 8,30 tm
2EI
2EI
M
AB
P = 4 ton
= - 5,93 tm
BC
= - 11,85tm
BD
= - 2,37 tm
EI
M
DB
= + 1,18 tm
M CB = + 3,56 - 3,56 = 0
Ir.H.Kartono Hd
Ref: Chu Kia Wang, Statically Indeterminate Structures
Matrix Kekakuan
H A = 0,39 ton
M BC = - 5,93
q = 2 t/m'
P = 4 ton
2EI
2EI
H C = 0,51 ton
M BD = - 2,37 tm
M AB = - 11,85tm
VA
Mencari besar reaksi perletakan

dan moment lapangan
tm
M BC = - 8,30 tm
72
Tinjau batang AB
EI
M DB = + 1,18 tm
+11,85 + .2.8
VA =
H D = 0,90 t
- 8,30
= 8,45 ton
8
- 11,85 + .2.8
VD
+ 8,45 ton
1
2
V B1 =
1
2
+ 8,30
= 7,55 ton
( +)
V = 16 ton
+ 2,32 ton
(+ )
(+)
(-)
- 1,68 ton
(+)
= q.8 = 16 ton ( OK)
Tinjau batang BC
(-)
+ 5,93 + 4.2
V B2 =
- 7,55 ton
+ 0,90 ton
= + 2,32 ton
6
- 5,93 + 4.4
VC =
= + 1,68 ton
V = 4 ton = P = 4 ton ( OK)
Bidang D
V D = V B = V B1 + V B2 = 7,55 + 2,32 = 9,87 ton
- 11,85 tm
- 8,30 tm
(-)
(-)
- 5,93 tm
M Max pada batang AB terjadi pada titik D
(-)
(-)
(+)
(+)
- 2,37 tm
+ 3,36 tm
+ 6 tm
(+)
+ 1,18 tm
VA
q
x =
Max
= + 8,45 .4,225 - 11,85 -
HB =
(+)
+ 0,51 ton
- 9,87 ton
= 4,225 m dari titik A arah kekanan

. 2 . 4,225
1
2
= + 6 tm
M Max = + 1,68 . 2 = + 3,36 tm
- 0,39 ton
(-)
8,45
2
=0
M Max pada batang BC :
Bidang M
(-)
2,37 + 1,18
4
= 0,90 ton
H D = H B = 0,90 ton
HC =
8.0,90
14
= 0,51 ton
HA =
6.0,90
14
= 0,39 ton
Bidang N
Ir.H.Kartono Hd
P = 4 ton
q = 2 t/m'
73

Matrix Kekakuan
E
A
2 EI
2 EI
EI
4m
Selesaikan dengan metode

Matrix Kekakuan
Ref : Ir. Supartono & Teddy Boen
D
8m
4m
Jawab: Dengan mengamati bentuk struktur dan

pembebanannya, maka portal termasuk
portal tak bergoyang
2m
Dikekang

Dikekang
D2
D1

H2
d5
d1
H1
d2
H3
d4
H5
H6
d6
d3
H4
Diagram H - d
Q
H
Diagram Keseimbangan Moment

Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
Menentukan Matrix Statika [ A ] dan Transpose Matrix Statika [ A ]
1 unit
=0
11
d
d
21
=1
51
Dikekang
=1
d
B
d
d
d
d
d
d
d
d
=0
61
=1
31
=0
41
D
1
= 1 unit
d
d
d
d
d
d
1 unit
=0
12
d
d
22
=0
52
=0
42
11
21
31
41
51
61
=0
=1
=1
=0
=1
=0
0 0
1 0
1 0
[A]
74
32
=0
=1
62
Dikekang
12
22
32
42
52
62
=0
=0
=0
=0
=0
=1
0 1
011010
T
D
Di titik diskrit C diberikan lendutan D
000001
= 1 unit
Dikekang
+
D
Arah FEM
Menghitung besar FEM :
q = 2 t/m'
FAB
8m
FBA
M F AB = -
q.L1
M FBA = +
q.L1
12
12
=-
2.81
= - 10,67 tm
=+
.2.8
1
12
= + 10,67 tm
12
0 0
1 0
=0
[A ]
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
M FBD = M FDB = 0
P = 4 ton
FBC
4m
75
FCB
2m
P.a.b
L2
M FBC
=-
M FCB
=+
P.b.a
L2
4.4.2
=-
4.2.4
=+
= - 1,78 tm
= + 3,56 tm
Dikekang
Q 2
Q 1
Q 1 = FEM
= ( + 10,67 - 1,78 + 0 ) = + 8,89 tm
Q 2 = FEM
( + 3,56 )
= + 3,56 tm
+ 8,89
[Q]=
+ 3,56

koresponding dengan lendutan D
4 ( 2 EI )
8
2 ( 2 EI )
8
2 ( 2 EI )
8
4 ( 2 EI )
8
0
0
[S] =
2 ( EI )
4
4 ( EI )
4
0
4 ( EI )
4
2 ( EI )
4
0
0
4 ( 2 EI )
6
2 ( 2 EI )
6
0
2 ( 2 EI )
6
4 ( 2 EI )
6

[K]= [A ]
[S][A ]
[S][A ]
[K]= [ A ]
[S][A ]
EI
6
011010
000001
EI
6
0 0
1 0
1 0
0 1
1 0
0 0
EI
= 6
EI
6
20 4
4 8
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
-1
EI
6
D=
Determinan
20 4
4
EI
= { ( 20.8 - 4.4 )} = + 24 EI
6
A 11 = + 8
A 12 = - 4
A 21 = - 4
A 22 = + 20
+8 - 4
- 4 + 20
[ K]
-1
= 1
D
[D] = [ K ]
76
[ C]
-1
[ H] = [ S ] [ A
1
24 EI
] [D ] =
-4
-4
+ 20
+8
1
24 EI
[P] =
+8
-4
EI
6
-4
+ 8,89
+ 20
+ 3,56
+8
-4
-4
+ 20
+ 2,37
1
EI
+ 1,48
+1,18
+ 2,37
1
EI
+ 2,37
+ 2,37
+ 1,48
+ 1,18
+ 4,15
+ 3,56

q = 2 t/m'
M AB = + 1,18 - ( - 10,67 ) = + 11,85 tm

M BA = + 2,37 - ( + 10,67 ) = - 8,30 tm
M BD = + 2,37 - 0 = + 2,37 tm
M DB = + 1,18 - 0 = + 1,18 tm
M BC = + 4,15 - ( - 1,78 ) = + 5,93 tm
M CB = + 3,56 - ( + 3,56 ) = 0
BC
= - 8,30 tm
2EI
2EI
M
AB
P = 4 ton
= - 5,93 tm
BC
= - 11,85tm
BD
= - 2,37 tm
EI
M
DB
= + 1,18 tm

Matrix Kekakuan
H A = 0,39 ton
M BC = - 5,93
q = 2 t/m'
P = 4 ton
2EI
2EI
H C = 0,51 ton
M BD = - 2,37 tm
M AB = - 11,85tm
VA
Mencari besar reaksi perletakan

dan moment lapangan
tm
M BC = - 8,30 tm
77
Tinjau batang AB
EI
M DB = + 1,18 tm
+11,85 + .2.8
VA =
H D = 0,90 t
- 8,30
= 8,45 ton
8
- 11,85 + .2.8
VD
+ 8,45 ton
1
2
V B1 =
1
2
+ 8,30
= 7,55 ton
( +)
V = 16 ton
+ 2,32 ton
(+ )
(+)
(-)
- 1,68 ton
(+)
= q.8 = 16 ton ( OK)
Tinjau batang BC
(-)
+ 5,93 + 4.2
V B2 =
- 7,55 ton
+ 0,90 ton
= + 2,32 ton
6
- 5,93 + 4.4
VC =
= + 1,68 ton
V = 4 ton = P = 4 ton ( OK)
Bidang D
V D = V B = V B1 + V B2 = 7,55 + 2,32 = 9,87 ton
- 11,85 tm
- 8,30 tm
(-)
(-)
- 5,93 tm
M Max pada batang AB terjadi pada titik D
(-)
(-)
(+)
(+)
- 2,37 tm
VA
q
+ 3,36 tm
+ 6 tm
x =
M
(+)
+ 1,18 tm
Max
= + 8,45 .4,225 - 11,85 -
HB =
(+)
+ 0,51 ton
- 9,87 ton
= 4,225 m dari titik A arah kekanan

. 2 . 4,225
1
2
= + 6 tm
M Max = + 1,68 . 2 = + 3,36 tm
- 0,39 ton
(-)
8,45
2
=0
M Max pada batang BC :
Bidang M
(-)
2,37 + 1,18
4
= 0,90 ton
H D = H B = 0,90 ton
HC =
8.0,90
14
= 0,51 ton
HA =
6.0,90
14
= 0,39 ton
Bidang N
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
Selesaikan dengan The Deflection Stiffness Matrix Methode

(metode matriks kekakuan )
Ref: Chu Kia Wang
q = 2 ton / m'
B
78
C
2 EI
4m
EI
EI
Jawab :
T ermasuk Portal tak bergoyang
8m
Menghitung FEM ( moment prim er )

M FBC
q.L1
=-
12
q.L1
12
M FCB
=+
M FAB
=M
= - .2. 18
= - 10,67 tm
12
=+
=M
FBA
.2. 8 1
12
FCD
=M
FDC
= + 10,67 tm
=0

Keseim bangan , didapat :
P1
X
P 1 = F 2 +F 3
P2 =F
P2
+F 5
1
[A]
Diagram P - X
( NP = 2
Num ber of Possible Joint Rotation = 2 )
e3
e2
e2
e1
F5
F4
[A]
e5
F1
e6
F6
Diagram F - e
F3
F2
NF = 6
( NF = Num ber of Internal End Mom ent = 6 )
P2
P1
F3
F2
P 1 = - F 0 = - ( - 10,67 ) = + 10,67
F5
F4
P 2 = - F 0 = - ( + 10,67) = - 10,67
LC
[P] =
- 10,67
+ 10,67
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
79
4 ( EI)
4
2 ( EI)
4
2 ( EI)
4
4 ( EI)
4
4 ( 2EI )
8
2 (2 EI )
8
2 ( 2EI )
8
4 ( 2EI )
8
2 ( EI )
4
4 ( EI )
4
2 ( EI )
4
[S] =
[S]
[A]
[K]= [A]
[S] [A]
[ X] = [ K ]
Menentukan [ K ]
-1
EI
2
EI
2
[S] [A]
EI
2
4 ( EI )
4
[K]=[A]
EI
2
EI
2
[P]
-1
D = EI
2
EI
{ ( 4 . 4) - ( 1 . 1 ) } =
2
EI
15
2
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
80
Menentukan Elemen Matriks baru [ C ] :

A 11 = + 4
A 12 = - 1
+4
-1
-1
+4
[ C]=
A 21 = - 1
A 22 = + 4
[ C]
+4
-1
-1
+4
[x]= [K]
-1
[P] =
+4
2
1 5 EI
-1
-1
[A ] T [ X ] =
Menghit ung Moment Akhir = [ F ] + [ F
+ 10,67
=
+4
- 10,67
+ 7,11
1
EI
- 7,11
2
[F]=[S]
LC
LC
EI
LC
+ 3,56
1
EI
+7,11
LC
+ 7,11
+ 3,56
=
- 3,56
- 7,11
- 3,56
- 7,11
]:
M AB = + 3,56 + 0 = + 3,56 tm
M BA = + 7,11 + 0 = + 7,11 tm
M BC = + 3,56 + ( - 10,67 ) = - 7,11 tm
M CB = - 3,56 + ( + 10,67 ) = + 7,11 tm
M BD = - 7,11 + 0 = - 7,11 tm
M DB = - - 3,56 + 0 = - 3,56 tm
Ir .H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
M BC = - 7,11 tm
81
M CB = - 7,11 tm
q = 2 t/m'
E
M BA = - 7,11 tm
M CD = - 7,11 tm
M AB = + 3,56 tm
M DC = + 3,56 tm
H D = 2,67 ton
H A = 2,67 ton
V A = 8 ton
V D = 8 ton
+ 8 ton
+
- 8 ton
+
- 2,67 ton
+ 2,67 ton
Bidang D
- 7,11 tm
- 7,11 tm
-
- 7,11 tm
- 7,11 tm
+
+ 8,89 tm
+
+ 3,56 tm
+
Bidang M
+ 3,56 tm
- 2,67 ton
- 2,67 ton
-
- 8 ton
- 8 ton
- 8 ton
Bidang N
- 8 ton
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
q = 2 t/m'
82
2EI
4m
EI
EI
A
8m
Jawab: Karena bentuk struktur dan sistem

pembebanannya sim etri , maka portal
termasuk portal tak bergoyang

A
D1
D 2
B
-
Menghitung FEM
q.L1
M FCB = + q.L1
12
M FBC
M FAB
=-
12
=M
FBA
=M
=-
.2.18
= - 10,67 tm
=+
.2. 18
= + 10,67 tm
12
FCD
12
=M
FDC
=0
Gaya ekwivalent Q di titik diskrit

yang koresponding dengan lendutan D .
C
Q 2
Q 1
Q 1 = - 10,67
Q 2 = + 10,67
[Q]=
A
- 10,67
+ 10,67
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
31
=1
41
=0
d
1 unit
d
21
32
=0
61
= 1 unit
d 11 = 0
d 21 = 1
d 31 = 1
d 41 = 0
d 51 = 0
d 61 = 0
=0
1 unit
=0
22
51
=1
d 11 = 0
83
=0
42
=1
d 12 = 0
=1
Di titik diskrit D diberikan lendutan D
=0
0
1
1
0
0
0
d4
H3
H5
d2
d1
d5
d6
Diagram H-d
H6
H1
= 1 unit
d 12 = 0
d 22 = 0
d 32 = 0
d 42 = 1
d 52 = 1
d 62 = 0
H4
d3
H2
62
52
[A]
0
0
0
1
1
0
011000
000110
[S] = EI
4
4
2
4
2
4
4
4
2 ( 2)
8
4 ( 2)
8
4 ( 2)
8
2 ( 2)
8
4
4
2
4
2
4
4
4
EI
2
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
84

T
[K]=[A]
[A]
EI
2
011000
000110
[S]=
[K]= [A]
= EI
[S] [A]
[Q]=[K]
[S] [A]
0
1
1
0
0
0
1221 0 0
0012 2 1
[D]
= EI
-1
[D] = [ K]
0
0
0
1
1
0
= EI
1221 0 0
0012 2 1
4 1
1 4
[Q]
-1
Menentukan [K]
Determinan :
EI
4 1
1 4
= EI ( 4.4 - 1.1 ) =
EI
15
2
Membentuk matrik [C ] , matriks baru dengan elementnya adalah kofaktor Matriks [K]
[K]
-1
2
15 EI
12
22
21
=-1 ; A
= -1
=+4
4 -1
-1 4
Matriks [ C ] =
Matriks [ C ]
A 11 = +4 ; A
4 -1
-1 4
, adalah adjoint matriks [ K ] =

4 -1
-1 4
- 7,11
[ D]=
2
15 EI
4 -1
-1 4
- 10,67
+ 10,67
1
EI
+ 7,11
Ir .H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
85
[ H] = [ S]
EI
2
[A ] [ D ] =
0 0
1 0
1 0
0 1
0 1
0 0
1 0
[H ]=
EI
2
1 2
0 2
0 1
+ 7,11
- 3,56
2 0
2 1
- 7,11
1
EI
- 7,11
- 7,11
1
EI
=
+ 7,11
- 3,56
+ 3,56
+ 7,11
+ 3,56

Moment akhir = [ H ] - Moment prim er
M
M
M
M
M
M
AB
BA
BC
CB
BD
DB
= - 3,56 - ( 0 )
= - 7,11 - ( 0 )
= - 3,56 - ( - 10,67 )
= + 3,56 - ( + 10,67 )
= + 7,11 - ( 0)
= + 3,56 - ( 0 )
= - 3,56 tm
= - 7,11 tm
= + 7,11 tm
= - 7,11 tm
= + 7,11 tm
= + 3,56 tm
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
M BC = - 7,11 tm
86
M CB = - 7,11 tm
q = 2 t/m'
E
M BA = - 7,11 tm
M CD = - 7,11 tm
M AB = + 3,56 tm
M DC = + 3,56 tm
H D = 2,67 ton
H A = 2,67 ton
V A = 8 ton
V D = 8 ton
+ 8 ton
+
- 8 ton
+
- 2,67 ton
+ 2,67 ton
Bidang D
- 7,11 tm
- 7,11 tm
-
- 7,11 tm
- 7,11 tm
+
+ 8,89 tm
+
+ 3,56 tm
+
Bidang M
+ 3,56 tm
- 2,67 ton
- 2,67 ton
-
- 8 ton
- 8 ton
- 8 ton
Bidang N
- 8 ton
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
H = 20 ton
Selesaikan dengan
The Deflection Stiffness Matrix Methode
(metode matriks kekakuan )
Ref: Chu Kia Wang
2EI
4m
EI
EI
87
Jawab :
8m
D
P1
X
M FBC = 0
3
P3
M FCB = 0
P2

P 1 = F 2 +F 3
Diagram P - X
P 2 = F 4 +F 5
( NP = 3
Number of Possible Joint Rotation = 3 )
P 3 = -( H
F3
e3
e2
H1
e2
F4
H2
e5
e1
e6
[A ]
- 1
( NF = Number of Internal End Moment = 6 )
- 1
F5
- 1
- 1
- 1
- 1
P2
F4
LC
P 1 = - F 0 = 0
P 2 = - F 0 = 0
P 3 = -P
= - 20
NF = 6
Diagram F - e
[A]
F6
F3
1 F
4 6
P1
F 5 +F 6
4
F1
F2
1 F
1 F
4 2
4 5
F5
F 1 +F 2
4
+H 2 )= -
1 F
4 1
=F2
[P] =
- 1 - 1
4
4
4
4
4
- 20
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
88

F
[S] = EI
4
4
2
4
2
4
4
4
2 ( 2)
8
4 ( 2)
8
4 ( 2)
8
2 ( 2)
8
2
4
4
4
4
4
2
4

F
[A]
-1
- 1
4
- 1
4
1
0
- 1 - 1
4
EI
2
- 1
4
- 1
4
[P]
EI
2
- 1
4
- 1
4
3
4
3
4
16
16
3
4
3
4
3
4
3
4
3
4
3
4
EI
2
3
4
3
4
3
4
3
4
3
4
= EI
8
-1
Menentukan [ K ]
D = EI
8
[ X] = [ K]
[S] [A]
[ K]= [ A ]
[S] [A ]
EI
2
EI
2
[ K] = [ A ]
[S]
EI
[ + 16 { ( 16 . 3) - 3.3 ) } - 4 { ( 4 . 3 ) - ( 3 . 3 ) } + 3 { ( 4 . 3 ) - ( 16 . 3 ) } = 63 EI
8
Ir.H.Kartono Hd
16
16
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
Menentukan Elemen Matriks baru [ C ] :

A
A
A
A
A
A
A
A
A
11
12
13
21
22
23
31
32
33
= + ( 16.3 - 3.3 )
= - ( 4.3 - 3.3 )
= + ( 4.3 - 16.3 )
= - ( 4.3 - 3.3)
= + ( 16.3 - 3.3 )
= - ( 16.3 - 4.3 )
= + ( 4.3 - 3.16 )
= - ( 16.3 - 3.4 )
= + ( 16.16 - 4.4 )
89
+ 39 - 3 - 36
= + 39
=- 3
= - 36
=- 3
= + 39
= - 36
= - 36
= - 36
= + 240
- 3 + 39 - 36
Matriks [ C ] =
- 36 - 36 +240
+ 39 - 3 - 36
T
Matriks [ C ]
- 3 + 39 - 36
- 36 - 36 +240
[ K]
-1
+ 39 - 3 - 36
1
63EI
- 3 + 39 - 36
- 36 - 36 +240
P
-1
[ x] = [ K]
[P] =
1
63EI
[A ] T [ X ] =
- 36 - 36 +240
- 20
EI
2
LC
- 3 + 39 - 36
[F]= [S]
LC
+ 39 - 3 - 36
+ 11,43
=
1
63 EI
- 76,19
F
+ 11,43
LC
- 22,86
3
4
3
4
1
63 EI
0
3
4
3
4
Menghitung Moment Akhir = [ F ] + [ F
LC
- 17,14
+ 11,43
+ 11,43
+ 17,14
=
+ 17,14
- 76,19
- 17,14
- 22.86
]:
M AB = - 22,86 + 0 = - 22,86 tm
M BA = - 17,14 + 0 = - 17,14 tm
M CD = + 17,14 + 0 = + 17,14 tm
M DC = + 17,14 + 0 = + 17,14 tm
M DB = - 17,14 + 0 = - 17,14 tm
M BD = - 22,86 + 0 = - 22,86 tm
Ir.H.Kartono Hd
Ref : Chu Kia Wang

Matrix Kekakuan
= + 17,14 tm
BC
CB
= - 17,14 tm
Menghitung Reaksi Perletakan

dan Moment Lapangan
H = 20 ton
M
M
AB
= + 22,86 tm
= 10 ton
= - 17,14 tm
CD
EI
= + 17,14 tm
BA
90
Tinjau batang BC :
M
= - 4,29 ton
DC
= + 22,86 tm
= 10 ton
M C =0
--> + V
M B =0
= + 4,29 ton
---> - V
----> V
= - 4,29 ton
.8 + 17,14 + 171,14
=0
= + 4,29 ton
V= 0
Kontrol :
(-)
.8 + 17,14 + 17,14 = 0
+V
= - 4,29 + 4,29 = 0 (OK)
- 4,29 ton
( +)
Bidang D
+ 10 ton
+ 10 ton
M
M
BC
= + 17,14 tm
BA
CD
= + 10 ton
17,14 + 22,86
4
= + 10 ton
= + 17,14 tm
Bidang M
DC
76,19
=
EI
ton - m
76,19
EI
ton - m
C =
+H
- 10 ton
ton - m
ton - m
ton - m
H = 20 ton
(-)
B
A
(-)
(-)
11,43
EI
11,43
=
EI
= 11,43
EI
11,43
=
EI
ton - m
- 10 ton
A =
= + 22,86 tm
- 20 ton
- 4,29 ton
= - 17,14 tm
( +)
= - 22,86 tm
17,14 + 22,86
4
Tinjau kolom CD :
Kontrol :
H = 0 ----> H
= 20 -10 - 10 = 0 (OK)
= - 17,14 tm
(-)
(-)
AB
CB
(-)
( +)
Tinjau kolom AB :
( +)
- 4,29 ton
Robahan Bangun
Bidang N
Ir.H.Kartono Hd
Matrix Kekakuan
H = 20 ton

B
2EI
4m
EI
EI
8m
Jawab: Dengan mengamati bentuk struktur dan

pembebanannya, maka portal termasuk
portal bergoyang
D1
D2
D2

M FBC
=0
M FCB
=0

koresponding dengan lendutan D .
Q 1
Q 2
Q 3
Q 1 = + 20
Q 2 = 0
Q 3 = 0
91

Matrix Kekakuan
1 unit
21
=0
41
1
4
d 21 =
1
4
d
1
=0
31
= 1 unit
1
4
51
= 1
4
11
92
d 31 = 0
d 41 = 0
1
d 11 =
4
= 1
4
61
= 1
d 51
d 61 = 1
4
d
1 unit
22
32
=1
42
=0
d
=1
d 12 = 0

d 33 = 0
52
62
=0
=0
d 43 = 1
d 5 3 =1
d 63 = 0
d 13 = 0
12
22
32
42
52
62
=0
=1
=1
=0
=0
=0
= 1 unit
1 unit
d 23 = 0
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
=0
=0
=0
=1
=1
=0
13
23
33
43
53
63
1
4 0 0
1
4 1 0
= 1 unit
H 4
0 1 0
H 3
H 2
0 0 1
H 5
1
4 0 1
1
0 0
4
H 6
H 1
Diagram H-d
[A]
1
4
1
4
0 1 1 0 0 0
0 0 0 1 1 0
1
4
1
4

Matrix Kekakuan
93
[S] = EI
4
4
2
4
2
4
4
4
0
0
4 ( 2)
8
2 ( 2)
8
2 ( 2)
8
4 ( 2)
8
[A]
[S]=
1
4
1
4
0 1 1 0 0 0
EI
2
0 0 0 1 1 0
[ K]= [A ]
[S] [A ]
EI
2
Determinan :
EI
8
16
16
4
4
2
4
2
4
4
4
[S] [A ]
3
4
3
4
EI
2
3
4
3
4
3
4
3
4
1
4 0 0
1
4 1 0
0 1 0
0 0 1
1
4 0 1
3
4
3
4
[K]= [ A ]
1
4
1
4
EI
2
= EI
12
16
3
4
3
4
3
4
3
4
EI
8
16
16
1
0 0
4
EI {504} = 63 EI
8
= EI{ +3 ( 16.16 - 4.4 ) - 3 ( 3.16 - 4.3 ) + 3 ( 3.4 - 16.3 ) } =

8
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
94
Membentuk matrik [C ] , matriks baru dengan elementnya adalah kofaktor Matriks [K]
A
A
A
A
A
A
A
A
A
11
12
13
21
22
23
31
32
33
= + ( 16.16 - 4.4 ) = + 240

= - ( 3.16 - 4.3 ) = - 36
= + ( 3. 4 - 16.3 ) = - 36
= - ( 3.16 - 3.4) = - 36
= + ( 3.16 - 3.3 ) = + 39
= - ( 3. 4 - 3.3 ) = - 3
= + ( 3. 4 - 3.16 ) = - 36
= - ( 3.4 - 3.3 ) = - 3
= + ( 3.16 - 3.3 ) = + 39
+ 240 - 36 - 36
- 36 + 39 - 3
Matriks [ C ] =
- 36 - 3 + 39
+ 240 - 36 - 36
T
Matriks [ C ]
, adalah adj oint matriks [ K ] =
- 36 + 39 - 3
- 36 - 3 + 39
+ 240 - 36 - 36
[K]
-1
1
=
63EI
- 36 + 39 - 3
- 36 - 3 + 39
[ Q ]= [K]
[ D]
[ D] = [ K]
+ 240 - 36 - 36
[ D] =
1
63EI
- 36 + 39 - 3
- 36 - 3 + 39
-1
[Q]
+
+ 20
0
0
76,19
EI
- 11,43
-
EI
11,43
EI
Ir.H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
95
[H]= [ S]
[A ] [ D ] =
EI
2
1
4 0 0
1
4 1 0
0 1 0
- 11,43
0 0 1
1
4 0 1
1
0 0
4
3
4 1 0
3
4 2 0
[ H]=
EI
2
0 2 1
0 1 2
3
4 0 2
76,19
EI
EI
11,43
EI
+ 22,86
+
76,19
EI
- 11,43
-
EI
11,43
EI
+ 17,14
=
- 17,14
- 17,14
+ 17,14
3
0 1
4
+ 22,86

Moment akhir = [ H ] - FEM
M A B = + 22,85
- 0 = + 22,86 tm
M BA = + 17,14 - 0 = + 17,14 tm
M B C = - 17,14 - 0 = - 17,14 tm
M C B = - 17,14 - 0 = - 17,14 tm
M B D = + 17,14 - 0 = + 17,14 tm
M D B = + 22,85 - 0 = + 22,86 tm
Ir .H.Kartono Hd

Matrix Kekakuan
= + 17,14 tm
BC
CB
= - 17,14 tm
Menghitung Reaksi Perletakan

dan Moment Lapangan
H = 20 ton
M
M
AB
= + 22,86 tm
= 10 ton
= - 17,14 tm
CD
EI
= + 17,14 tm
BA
96
Tinjau batang BC :
M
= - 4,29 ton
DC
= + 22,86 tm
= 10 ton
M C =0
--> + V
M B =0
= + 4,29 ton
---> - V
----> V
= - 4,29 ton
.8 + 17,14 + 171,14
=0
= + 4,29 ton
V= 0
Kontrol :
(-)
.8 + 17,14 + 17,14 = 0
+V
= - 4,29 + 4,29 = 0 (OK)
- 4,29 ton
( +)
Bidang D
+ 10 ton
+ 10 ton
M
M
BC
= + 17,14 tm
BA
CD
= + 10 ton
17,14 + 22,86
4
= + 10 ton
= + 17,14 tm
Bidang M
DC
76,19
=
EI
ton - m
76,19
EI
ton - m
C =
+H
- 10 ton
ton - m
ton - m
ton - m
H = 20 ton
(-)
B
A
(-)
(-)
11,43
EI
11,43
=
EI
= 11,43
EI
11,43
=
EI
ton - m
- 10 ton
A =
= + 22,86 tm
- 20 ton
- 4,29 ton
= - 17,14 tm
( +)
= - 22,86 tm
17,14 + 22,86
4
Tinjau kolom CD :
Kontrol :
H = 0 ----> H
= 20 -10 - 10 = 0 (OK)
= - 17,14 tm
(-)
(-)
AB
CB
(-)
( +)
Tinjau kolom AB :
( +)
- 4,29 ton
Robahan Bangun
Bidang N
Ir.H.Kartono Hd
Matrix Kekakuan
97
4 ton
Turunkan dan tuliskan :
2 ton
a. Matrix Statik [ A ]
2 ton
2 EI
c. Matrix Beban [ P ]
EI
2 EI
The Degree of freedom ( derajat kebebasan )

S = 2 j- ( 2 f + 2 h + r + m )
= 2.4 - ( 2.1 + 2.0 + 1+ 3 ) = 2
4m
2m
2m
P2
x2
1m
: P
=F
+F
P3
: P
=F
+F
: P
=F 6
: P
= V 1 -V 2 =+
: P
=-H
x3
x5
5
P1
x1
e5
F
F
F
e6
0 0 0 0 0 1
V2=
F
F
F
P1
F 3 +F 4
F
2
F 5 +F 6
F
3
V1=
F 1 +F 2
4
- 1 - 1
4
- 1
4
0 - 01
4
Diagram F - e
1
4
0 0
0 0
P2
Keseimbangan Moment
1
4
P3
F
F1 F2 F5
F
- 6
+
4
4
4
4
F4
0 0 0 1 1 0
e3
F3
4
[A]=
e2
e1
= -
0 1 1 0 0 0
[A]=
5
Diagram P - X
F
F 1 2 3 4 5
x4
e4
d. Matrix Kekakuan [ S ]
4m
q = 1 t/m
b. Transpose Matrix Statik [ A ]
EI
P4
Keseimbangan Gaya
P5
6
Matrix Kekakuan
98
e
Menghitung F
1 2 3 4 5
0 0 0
1 0 0
[A ]
1
4
1
4
F oAB
0 1 0 0
0 1 0
0 0 1
+ 1 .P.L = +
8
F oCD =
- 1 .P.L = -
F oDC =
-1
4
- 1
4
1
8
1
8
.1. 4
.1. 4
= - 1,33 tm
= + 1,33 tm
4 . 4 = + 2 tm
4 . 4 = - 2 tm
4 ton
- 2 tm
2 ton
2 tm
- 1,33
1
.q.L 2 = +
12
1
F oBA = + 12
- 1
4
- 1
4
1 0 0 0
1
.q.L 2 = 12
1
12
2 tm
2 tm
- 1,33
+ 1,33
P 1 = - F o = - ( + 1,33) = - 1,33
- 1,33
P 2 = - F o = - ( -2)= + 2
+2
[P]=
P3=0
P4= F y =- 4
-4
P 4 = F H =+ 2
+2
[S]
= EI
1 2 3 4 5 6
2 1 0 0
1 2 0
0 0
0 0 1
0 0
0 1 0 0
0 0 1 0
0 0
1
2
1 0 0
1
2

Analisa Struktur Metode Matriks

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Analisa Struktur Metode Matriks

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

METODE MATRIX

Ref: 1. Alexander Chayes,

Analisa Struktur Methode Matriks

Terdapat hubungan antara beban

Ditulis dalam bentuk umum :

Q ----> Matriks Kekakuan (Stiffness Matrix )

-----> Matriks Fleksibilitas ( Flexibility Matrix )

Matriks Kekakuan = Inv ers Matriks Fleksibilitas

Analisa Struktur Methode Matriks

Selanjutnya , bila besarnya d

Ditulis dalam bentuk Matriks :

---> Matriks Kekokohan intern elemen

Analisa Struktur Methode Matriks

Dasar penyelesaian analisa matriks kekakuannya sebagai berikut :

S = Stiffness Matrix Element

Ref : Ir.Soepartono & Ir. T eddy Boen

Analis a Struktur Methode Matriks

Dasar penyelesaian analisa matriks kekakuannya sebagai berikut :

Struktur Dasar yang dianalisa

Moment Akhir = [ H ] - [ FEM ]

Struktur Dasar yang dikekang

Ketahui Derajat Kinematisnya

d = Putaran Sudut akibat gaya luar

H = Gaya Dalam terhadap Titik Diskrit

Q = Gaya luar pada Titik Diskrit

A T = Transpose Matriks Statika

Analisa Struktur Methode Matriks

Dengan mengingat kondisi geometrinya,masing masing balok dijadikan gelagar sederhana .

Deformasi akibat beban q dan P

Deformasi akibat moment 1 unit di B

Deformasi akibat moment 1 unit di

Menentukan Matriks Deformasi

Ref: Alexander Chajes,

Matriks : Sekumpulan bilangan riel atau

1 =Defleksi ( Lendutan) di titik 1 sebagai

= koefisien pengaruh fleksibilitas ( flexibility

Dit ulis dalam bentuk matriks :

Akibat beban tersebut. ujung balok akan

Ref: Alexander Chajes,

Balok Konj uget

sebagai beban pada balok Conjugated

Balok Konj uget

sebagai beban pada balok Conjugated

Balok Kantilev er terbuat dari beton bertulang , ukuran penampang balok 35 / 40 cm

= 4700 25 = 23500 mpa = 235000kg/cm

Ref: Alexander Chajes,

Ref: Alexander Chaj es,

Ref: Alexander Chajes,

Element and structures forces and deformation

Structures forces and displacement

Element - Flexibility Matrix

[f c ] = composite element-flexibility matrix

Ref: Alexander Chajes,

Force T ransformation Matrix

Bentuk Umum : [q] = [B][W]

T ransformasi dari bentuk [ f

Persamaan : Gaya Dalam = Gaya Luar

[F] [W] = [B]

Ref: Alexander Chajes,

Ref: Alexander Chajes,

Ref: Alexander Chajes,

Flexibility Matrix ( Matriks Fleksibilitas) = [ F ]

Ref: Alexander Chajes,