Fatih Klmek

ICCI 2012 - 18.Uluslararas Enerji ve evre Fuar ve Konferans

25 Nisan 2012, stanbul, Trkiye

Trkiye Elektrik Piyasas

Dengeleme ve Uzlatrma Mekanizmas

Fiyat Tahmin Modelleri

Yapay Sinir A Uygulamas

Sonu

Kurulu G (Mart 2012 itibariyle)

1792,7; 3%

117,4; 0%

17359,3; 33%

114,2; 0%

Thermal

34179,1; 64%
Geothermal

Hydro

Yenilenebilir K. G (MW)
25000,0

15000,0
10000,0
5000,0
0,0
20012002200320042005200620072008200920102011

53.6 GW
36 %
64 %

Tketim (2011)

229.3 TWh

retim (2011)
Yenilenebilir
Termik

228.4 TWh
26 %
74 %

Puant Yk (2011) 36.122 MW

Other Renew.

Rzgar K. G (MW)
2000,0
1800,0
1600,0
1400,0
1200,0
1000,0
800,0
600,0
400,0
200,0
0,0

20000,0

Wind

Kurulu G
Yenilenebilir
Termik

HES K. G (MW)
18000,0
1.729

17.137

17000,0
15.831

16000,0

1.320

14.553

15000,0
14000,0

792

13.829

13000,0
12000,0

364

11000,0
10000,0
2008

2009

2010

2011

2008

2009

2010

2011

TEA

EA

TETA
Y-YD-HD
Serbest retim
irketleri
Otoprodktrler

kili Anlamalar Piyasas

+ Spot Piyasa
Serbest tketici limiti 2012
iin 25 MWh/yl
(piyasa akl: 78 %)
Perakende Ayrm: 2013

(letim,
Piyasa &
Sistem
letimi)

Datm &
Perakende
Sat
irketleri

Dengeleme ve Uzlatrma Mekanizmas

Toptan Sat
irketleri
(zel)

thalat
hracat

Serbest Olmayan
Tketiciler
Serbest
Tketiciler

thalat

lk Aama
Dengeleme
Mekanizmas
Aylk 3 Zamanl
Uzlatrma

kinci Aama

Nihai Yap
Gn ncesi Piyasas

Gn ncesi
Planlama

Dengeleme G
Piyasas

Dengeleme G
Piyasas

Saatlik Uzlatrma

Saatlik Uzlatrma

Talep Taraf Katlm

Piyasa Ayrm

Au 2006 Kasm 2009

Ara 2009 Kas 2011

Ara 2011 ..

Gn ncesi Piyasas: Bir gn nceden katlmclarn kendilerini dengelemelerine

imkan tanmak ve sistem iletmecisine dengelenmi bir sistem teslim etmek
Dengeleme G Piyasas: Arz ve talebin gerek zamanda dengelenmesi

retici

kili Anlamalar
(taraflar arasnda)

Kimle ?
Toptan Satc
Perakende Satc
Serbest Tketici

Toptan
Satc

Perakende
Satc

Havuz
(miktar ve fiyat
teklifleri)

Nerede ?
Gn ncesi Piyasas
Gerek Zamanl
Dengeleme Piyasas

Amaca bal olarak ksa (saatlik) veya uzun (haftalk, aylk)

dnemli fiyat tahminleri yaplabilir
Piyasa fiyatlar ayn gn ierisinde bile fazlasyla deiken, bu
durum tahminlerin baarsn zorluyor
SGF TL/MWh (1 Aralk 2009 1 Aralk 2011)
600

500

400

Fiyat (TL/MWh)

300

200

100

2000

4000

6000

8000
10000
Saatlik SGOF ler

12000

14000

16000

18000

Fiyat tahmin modellerinde piyasa dengesi yaklamndan

yapay sinir alarna (YSA) kadar geni bir yelpaze var
Ekonometrik modeller zerine yaplan almalar daha yaygn
Yaplan almalarda; talep, yakt dalm ve fiyatlar, vadeli
ilem piyasasndaki fiyatlar, scaklk, ya, vb. dsal
deikenlerin de kullanld modeller sadece gemi dnem
fiyatlarn kullanan modellere gre daha baarl
Fiyatlarn ar deikenliine ramen, % 10un altnda haftalk
ortalama mutlak yzde hata (WMAPE) deerlerine ulamak
mmkn

YSA, beynin renme eklini taklit

ederek sistem modellemesi ve
gerektiinde ileriye dnk
kestirimler yapmak zere kullanlan
bir yntemdir.
Temel ilem birimleri olan
nronlardan (sinir hcreleri) kurulu
bir a oluturularak bu an kk
bir beyin gibi davranmas ve
renmesi salanr.
Oluturulan a, bir eitim seti ile
renmeye tabi tutulur ve
sonrasnda daha nce grmedii
benzer bir eyi tanmas beklenir.

YSAlar karmak ve dorusal olmayan ilikileri renmede

baarl

Bu alanda yaplan almalardan bazlar:

Canejo, et al. (2005) : Gemi fiyatlar ARIMAdan kt
Pino, et al. (2008) : Gemi fiyatlar ARIMAdan kt
Chogumaira and Hiyama (2008) : Gemi fiyatlar + talep % 8 WMAPE

Singal and Swarup (2011) : Gemi fiyatlar + talep + talep(-1) + gn ve

saat bilgisi U deerler haricinde gayet baarl

10

almada kullanlan model 5 nrondan oluan tek katmanl bir

YSA

Girdi olarak gemi dnem yk (tketim) tahmin plann (YTP) ve

saatlik gn ncesi fiyatn (SGF) kullanmaktadr. Modelin kts
ise ertesi gn olumas planlanan saatlik gn ncesi fiyatlardr
(SGF)

Bir sonraki gne ait SGFler, son 7 gn ierisindeki ayn saate

ait YTP ve SGF deerleri ile tahmin edilmektedir

Eitim seti 1 Aralk 2009 - 31 Ekim 2011 tarihleri arasndaki

verileri kapsamaktadr ve Kasm 2011 boyunca oluan saatlik

SGFler tahmin edilmitir

11

Kasm 2011 iin SGF tahmin sonular

600
Tahmini SGOF
Gercek SGOF
500

Hafta
Hata (%)

1
16,15

2
17,89

3
13,53

4
5,84

Fiyat (TL/MWh)

400

300

200

X: 341
Y: 129

100

100

200

300

X: 341
Y: 31.29

400
Saat

X: 412
Y: 120

500

600

700

800

12

Kasm 2011 iin SGF modeli sonular (girdilere son 3 saat SGF deerleri eklenince)
600

X: 714
Y: 550

Tahmini SGOF
Gercek SGOF
500

Hafta
Hata (%)

1
13,71

2
11,29

3
7,96

4
4,95

Fiyat (TL/MWh)

400

300
X: 714
Y: 207

200

X: 87
Y: 150

100

100

200

300

400
Saat

500

600

700

800

13

Saatlik fiyat tahmininde ar deikenlik (volatilite) byk bir

problem

YSA modeli gvenilir tahminler yapabiliyor: WMAPE ~ 6 %

Yksek ve dk u deerlerde modelin tahminleri ktleiyor

Modelleme asndan; son birka saate ait fiyat verisi bir sonraki
saatin fiyat tahminini belirgin ekilde iyiletiriyor

Girdi setinde iyiletirmeler yaplabilirse (daha fazla veri

paylam) tahminlerin daha da baarl olmas mmkn

14

Conejo, A.J., Plazas, M.A., Espinola, R., Molina, A.B. Day-ahead Electricity
Price Forecasting Using the Wavelet Transform and ARIMA Models IEEE
Transactions on Power Systems 20 (2), pp. 1035-1042, 2005.
Pino, R., Parreno, J., Gomez, A., Priore, P. Forecasting Next Day Price of
Electricity in the Spanish Electricity Market Using Artificial Neural Networks
Engineering Applications of Artificial Intelligence 21, pp. 53-62, 2008.

Chogumaira, E. ve Hiyama, T. Estimation of Short-Term Wholesale Electricity

Prices Using A Combination of Artificial Neural Networks and Fuzzy Logic
The International Conference on Electrical Engineering 2008, No. O-184.
Singal, D. and Swarup, K. S. Electricity Price Forecasting Using Articial
Neural Networks Electrical Power and Energy Systems 33, pp. 550-555,
2011.

15

Fatih Klmek
E-posta :

fatihkolmek[at]gmail.com

16