You are on page 1of 4

GeotecnologiaeaBaseda

Pirmide
PorMundoGEO|0h00,04deAgostode2007

InspiradonamatriadecapadaInfoGEO46(Informaoespacial:ferramentaparareduoda
pobreza),resolviescreversobreabaixarendanoBrasil,ecomoasgeotecnologiaspodemauxiliar
noprocessodecaracterizaoemelhoriadascondiesdevidadessapopulao.
Iniciocitandodoislinksmuitorecomendadosparaquembuscaindicadoressociaiseeconmicos
sobrepasesemdesenvolvimento:www.ibge.gov.br/paisesat(portalgeogrficoPases@do
IBGE),ewww.wikipedia.org(tpicopobrezadaWikipediavejaosmapasdoIDHede
esperanadevida).
Muitosefalaatualmentesobreoconsumidordebaixarenda,ousobreabasedapirmide,nas
palavrasdeMuhammadYunus(ganhadordoprmioNobeldaPazem2006),C.K.Prahalad,
StuartHart,eoutrosgurusdoassunto.Estratgiasdeinclusosocialdessacamadadapopulao
devemtraaronovoparadigmaparaasobrevivnciadocapitalismonosdiasatuais,atravsdo
estabelecimentodeumecossistemanovoparaageraoderiquezaedesenvolvimentosocial.
Mas,afinaldecontas,dequeparceladapopulaoestamosfalando?C.K.Prahaladdefinea
basedapirmidecomosendoos4bilhesdepessoasnomundoquevivemcomatUS$1,5mil
porano.NoBrasil,segundooautor,essaparcelacorrespondesfamliasderendamensalat10
salriosmnimos,oquerepresenta84%dapopulaobrasileira,oquepodeserumexagero.Um
corteemquatrosalriosmnimos,reduzessaparcelaa56%.JnaestratificaodoCritrioBrasil
(verGEOInsightsdaInfoGEO43),aparceladefamliasdasclassesDeEnoBrasilde35%.
EstudodoInstitutodePesquisaEconmicaAplicada(Ipea)acercadatipologiasocioeconmica
dasfamliasdegrandesregiesurbanasbrasileiraseseuperfildegastosidentificoudezgrupos
distintos,dosquaisquatrosoformadosporbasicamentefamliaspobresoumuitopobres.Do
totaldefamliasdoestudo(15.512,representandoumuniversodecercade12.544.069famlias
brasileiras),36,6%foramclassificadascomopertencentesaumdessesgrupos.Empercentualde
pessoas,essenmerosobepara44,9%,oquesinalizaqueasfamliasdebaixarendasode
maiortamanhoemcomparaosmaisricas.
Entreasdificuldadesdeumestudosobrecondiesdevidaepobreza,destacaseadefiniodo
queserpobreecomooperacionalizaresteconceito.Tendoemvistaacomplexidadedo
fenmeno,constitudopormltiplosaspectosepormecanismosgeradoresereprodutoresquese
superpem,emtornodoindicadoraserutilizadoparaavaliarograueaextensodapobreza
queseconcentramaspolmicassobreoassunto.

NoBrasil,semdvida,abasedeinformaesdoCenso
Demogrfico2000doIBGEamaisricadisponvel,dadasua
coberturaegranularidade.Abasegeogrficadesetorescensitrios
(menoresunidadesterritoriaisdabaseoperacionaldocenso,com
cercade300domiclios)permite,atravsdeitensbsicosdecoleta
dodomiclioedarendadochefe,traarumaprimeiraaproximao
dacaracterizaoeconmicadapopulao.Taisdadosesto
amplamenteacessveis,commetodologias,relatriosesumrios
pblicos,easinformaesgeogrficasacustosmuitobaratospor
municpio.
Existeaindaapesquisadaamostradocenso,quetrazinformaes
maisdetalhadasdodomiclioeseusmoradores,referentesa
educao,religio,corouraa,deficincia,migrao,fecundidade,nupcialidade,trabalhoe
rendimento.Essasinformaes,desagregadas,sorepresentativasdasreasdeponderao,
grupamentomutuamenteexclusivodesetorescensitrios.Os5.507municpiosexistentesnoano
2000so,assim,divididosem215.811setorescensitriose,paraapesquisadaamostra,
reagrupadosem9.336reasdeponderao,conformeapresentadonaFigura1paraomunicpio
deSoPaulo(asmenoresdivisessoossetores,eascoresdiferenciamasreasde
ponderao).

>Figura1:SetoresCensitriosereasdePonderao
NoestadodeSoPaulo,aFundaoSeade(www.seade.gov.br)criouumindicadordepobreza
apartirdosdadosdoCensoDemogrfico2000.Oindicadorresultanteconsisteemumatipologia

derivadadacombinaoentreduasdimenses(socioeconmicaedemogrfica),queclassificao
setorcensitrioemseisgruposdevulnerabilidadesocial,denominadandicePaulistade
VulnerabilidadeSocial(IPVS).Adimensosocioeconmicacompesedarendaapropriadapelas
famliasedopoderdegeraodamesmaporseusmembros.Jademogrficaestrelacionada
aociclodevidafamiliar.OmapadaFigura2trazcomoexemploavulnerabilidadesocialdo
municpiodeSoPaulo.

>Figura2:IPVSFonte:FundaoSeade
Programassociaispodemsebeneficiardesseedeoutrosindicadores,bemcomoainiciativa
privada,comseusprogramasdemicrocrditoprodutivo,comoincentivobancarizaoe
adaptaodeprodutoseservios.
Emnveismaisagregados,comodistritosemunicpios,outrosorganismoseinstitutosfornecem
periodicamenteindicadoresteisparaabaixarenda.AlmdoIBGE,osprincipaisprodutoresde
dadosoficiaisnoBrasilsooInstitutoNacionaldeEstudosePesquisasEducacionaisAnsio
Teixeira(Inep),responsvelpelocensoescolaredaeducaosuperior,oBancoCentral,
responsvelpelasestatsticasfinanceirasedecomrcioexterioreosMinistriosdaSade,do
Trabalho,daPrevidnciaedaJustia.Diversasfundaesestaduaisemunicipaiscomplementam

essalista.
Umamelhorclassificaodosconsumidoresdebaixarendatrarmaisconhecimentoaprogramas
quebuscamoferecermicrocrditoeestabelecerpolticasdeofertadeprodutoseserviosmais
adequadosafamliasdebaixarenda.Dessaforma,aliadossgeotecnologias,osagentes
financeiroseasempresasdevarejopoderocaracterizareidentificarseupblicoalvocommais
clareza,e,principalmente,aspolticaspblicaspoderomelhorcombaterapobrezaemelhoraras
condiesdabasedapirmide.
EduardodeRezendeFrancisco
EduardomestreedoutorandoemadministraodeempresaspelaFGVEAESP,bacharelem
cinciadacomputaopeloIMEUSP,atuaemGIS,BusinessIntelligence,pesquisasdemercado
eestratgiasdemarketingnaAESEletropaulo,consultoremintegraoGeomarketing&Data
MiningepresidentedaGITABrasil(www.gita.org.br).
eduardo.francisco@aes.com

You might also like