Guía Didáctica

PEQUENOS/AS CIENTFICOS/AS NA COCIA
Gua Didctica
VANESSA ARCA MAGARIOS. CEIP Nosa Seora das Dores (Forcarei)
VANESSA QUINTIN AGRAFOJO. CEIP A. Rodrguez Cadarso (Noia)
BEATRIZ VIVES CAMPOS. CPI Camio de Santiago (O Pino)
Esta proposta didctica levouse a cabo en tres aulas de educacin

infantil. Con ela pretendemos achegar os nosos alumnos e alumnas
ciencia, e brindmoslles a oportunidade de xogar e asombrarse cos
obxectos da vida coti, neste caso da cocia.
Vanessa Arca Magarios - Vanessa Quintin Agrafojo - Beatriz Vives Campos
0
Gua Didctica
s nosas alumnas e alumnos porque son o latexo e o alento para

poder seguir na procura dun ensino significativo, creativo e como
non, tamn divertido.
1
Gua Didctica
NDICE
XUSTIFICACIN ....................................................................... 3
OBXECTIVOS ........................................................................... 7
CONTIDOS ............................................................................. 9
METODOLOXA ..................................................................... 12
TEMPORALIZACIN .............................................................. 15
ORGANIZACIN DOS ESPAZOS E DE TEMPOS ....................... 16
ACTIVIDADES ........................................................................ 18
PLAN DE AVALIACIN ........................................................... 26
QUE AVALIAR? ....................................................................................... 26
COMO E CANDO AVALIAR? ................................................................... 30
PROCESOS DE AVALIACIN ................................................................... 30
MECANISMOS PARA A COORDINACIN................................ 31
CONCLUSIN ........................................................................ 32
BIBLIOGRAFA ....................................................................... 34
ANEXOS
O libro O noso Receitario Cientfico
O libro Cientficos Famosos
Memoria Fotogrfica
Vdeo motivador: Remollmonos
2
Gua Didctica
XUSTIFICACIN
Benvidos a todos e a todas ao lugar onde os tubos de ensaio se xuntan cos pucheiros: a cocia.
A cocia o lugar mis parecido a un laboratorio, xa que nel se dan numerosas reaccins qumicas
e cambios fsicos. O mundo que rodea aos nosos cativos un gran laboratorio cheo de mesturas,
disolucins, teoras, crenzas, e sobre todo de obxectos reais e cotins que lle van permitir a
manipulacin e a experimentacin libre, a observacin, a recollida de datos, simulacins,
interpretacins... entre outras. No cotin hai unha gran cantidade de vivencias que favorecen e
posibilitan a actitude cientfica, por iso decidimos durante este curso escolar, 2008/2009,
achegarnos ao mundo cientfico partindo do interese, da curiosidade e das inquedanzas do noso
alumnado de Infantil. Deste xeito, durante este proxecto utilizamos en todo momento tiles e
instrumentos que podemos atopar na nosa vida, nas nosas casas e mis concretamente na nosa
cocia.
Temos que resaltar, dentro deste proxecto, un elemento innato aos cativos, unha das
actitudes mellores hora de traballar o pensamento cientfico: A CURIOSIDADE. A aprendizaxe
cientfica un proceso que nace da curiosidade natural por coecer os fenmenos que nos
rodean. Os nosos cativos e cativas de Educacin Infantil son seres curiosos por natureza, que
pretenden e queren investigar, manipular e explorar en todo momento.
Pretendemos ir moito mis al do propio experimento, xa que non s nos interesa levar a
cabo a actividade tal e como a tiamos fixada, senn todo o contrario. Propoemos, polo tanto,
experiencias abertas que lles permitan realizar descubrimentos, en ocasins non esperables, e
incluso diferentes dos previstos.
Tendo en conta todo isto,e tendo claro que toda actividade necesita dun mtodo,
seguimos nesta ocasin un mtodo racional, analtico, verificable, claro, preciso e explicativo,
dicir, seguimos o MTODO CIENTFICO.
3
Gua Didctica
Mtodo
Cientfico
4
Gua Didctica
Esta proposta de traballo levouse a cabo en tres aulas diferentes con nenos e nenas de 3, 4
e 5 anos durante o curso escolar 2008/2009. A travs destas experiencias cientficas os nosos
pequenos e pequenas puideron dar respostas satisfactorias a preguntas cotis sobre todo o que os
rodea.
O obxectivo xeral deste traballo afondar nas diferentes competencias que establece o
actual currculo, xa que estas vannos permitir por o acento, naquelas aprendizaxes que como
mestras consideramos imprescindibles para os alumnos e alumnas de Infantil, sempre visto dende
unha perspectiva integradora. As a travs da realizacin desta experiencia afondamos nas
seguintes competencias:
5
Gua Didctica
6
Gua Didctica
OBXECTIVOS
Para o desenvolvemento desta experiencia teremos en conta dous tipos de obxectivos:

obxectivos do proxecto docente e os obxectivos didcticos.
OBXECTIVOS DO PROXECTO DOCENTE
Achegar aos nenas e nenos ao mundo cientfico para poder dar respostas aos
sucesos e acontecementos que tean lugar na sa vida coti.
Espertar no noso alumnado o interese pola experimentacin para adquirir novos

coecementos.
Dinamizar a ensinanza das ciencias nos nosos centros educativos traballando os

contidos cientficos dende a manipulacin, observacin, exploracin
Facer que o noso alumnado se converta en pequenos e pequenas cientficos/as,

aplicando o mtodo cientfico que usan os adultos para poder elaborar as sas
teoras.
Gozar aprendendo ciencia.
OBXECTIVOS DIDCTICOS
Diferenciar entre os tres tipos de mesturas: homoxneas, heteroxneas e as

mesturas que reaccionan.
Identificar nunha disolucin os seus compoentes.
7
Gua Didctica
Recoecer unha disolucin saturada.
Coecer e manexar distintos mtodos de separacin de mesturas.
Recoecer as propiedades da auga.
Manexar vocabulario relacionado coa flotacin e co principio de Arqumides.
Diferenciar os alimentos que flotan dos que non flotan.
Experimentar cos alimentos utilizando diferentes vas sensoriais.
Coecer a composicin de diferentes alimentos que consumimos habitualmente.
Definir e descubrir algunha das funcins dos compoentes dos alimentos, da auga
Achegarse s causas e consecuencias da transformacin de determinados

alimentos.
Coecer e identificar elementos da tboa peridica en alimentos e a sa

importancia para un bo funcionamento do noso corpo.
Descubrir as caractersticas dalgns elementos da tboa peridica.
Descubrir determinados cientficos/as famosos/as e algunhas das sas achegas ao

mundo da ciencia.
8
Gua Didctica
CONTIDOS DESENVOLVIDOS
Os obxectivos anteriormente expostos acadmolos traballando unha serie de contidos. As,

elaboramos un mapa conceptual onde se establecen os contidos traballados ao longo destes
meses, quedando deste xeito:
Partindo do grfico anteriormente exposto, podemos concretar os seguintes contidos:
Observacin de feitos.
9
Gua Didctica
Diferenciacin das mesturas segundo o seu resultado.
Identificacin dos compoentes nunha mestura: disolvente e soluto.
Descubrimento de problemas e procura de novas solucins.
Recoecemento dunha disolucin saturada.
Identificacin das propiedades da auga: sabor, cor e olor.
Enunciacin de hipteses.
Procura de informacin e documentacin.
Verificacin experimental.
Extraccin de conclusins.
Uso de conceptos da flotacin e do Principio de Arqumides.
Uso do corpo e da plstica como medio de representacin.
Diferenciacin entre os alimentos que flotan e os que non o fan.
Realizacin de experiencias e simulacins.
Interese pola exploracin e actitude de respecto e coidado cara os obxectos

propios e alleos.
Utilizacin do conteo como estratexia de estimacin.
Formulacin de conxecturas sobre as causas e consecuencias dos fenmenos que

ocorren.
Descubrimento das caractersticas de alimentos a travs de diferentes vas

sensoriais.
Descubrimento da composicin e transformacin de determinados alimentos.
10
Gua Didctica
Goce coas actividades realizadas.
Utilizacin e valoracin da lingua oral para relatar feitos, para explorar

coecementos e para expresar e comunicar ideas.
Causas e consecuencias das transformacins de alimentos.
Identificacin da funcin dos compoentes dos alimentos: vitaminas, graxas,

protenas, minerais, auga
Elementos da tboa peridica presentes nalgns alimentos: calcio, iodo, potasio,

hidrxeno, sodio, ferro.
Participacin e escoita activa das asembleas.
Aproximacin lingua escrita como medio de transmisin de resultados.
Utilizacin do corpo como ferramenta de comunicacin.
Utilizacin de diferentes tcnicas plsticas que nos permitan representar feitos

cientficos.
Manipulacin e experimentacin con diferentes materiais.
Manexo de tiles de investigacin: embudos de decantacin, microscopios, tubos

de ensaio, probetas.
11
Gua Didctica
METODOLOXA
Esta proposta de traballo enmarcouse dentro dunha metodoloxa construtivista da

aprendizaxe. Dende o inicio da experiencia partimos coa intencin de favorecer nos nosos nenos e
nenas a construcin de coecementos significativos, e de gran interese para eles, todos
relacionados co mundo da ciencia dende un gran laboratorio: a cocia. Para iso, precisamos
analizar os coecementos previos que os nenos/as tian sobre os contidos a traballar, algunhas
das cuestins formuladas foron:
Que ciencia?
A ciencia que os cientficos traen botes e botellas raras e

al creo que meten auga; como locos por la ciencia; uns
chicos que fan ciencia, Toby e Ras e outra que se chama
Dina e Elisabeth; experimentos, reacciones y cosas que
pueden explotar!; maxia; unha cousa de maxia, moi rara
da que salen cousas raras; si son peligrosas eh!;
experimentos; maxiaaa!; lquido que se convirte en
ciencia; o convertir agua en cola-cao
12
Gua Didctica
Que un cientfico?
unha cousa que fai experimentos; un cientfico un home que fai experimentos; un cientfico
que fai experimentos e que fai cousas as coma monstruos raros.
Foron as asembleas o punto de reunin, onde recollemos informacins, expresamos as ideas,

hipteses, deducins., e sobre todo onde os cativos levaron a cabo
un gran labor de observacin, anlise, reflexin, dilogo,
intercambio, debate, comparacin o que lles levou a establecer
unhas hipotticas conclusins que posteriormente deberan
verificarse, e comezar deste xeito coa construcin de
procedementos, habilidades e destrezas cientficas. Estas
aprendizaxes, esta transmisin de resultados plasmronse a travs do papel, e tamn utilizamos a
nosa fala como vehculo e canle comunicativa.
13
Gua Didctica
Con todo isto buscbase unha metodoloxa activa, con actividades participativas, dende un
enfoque totalmente comunicativo, sobre todo queriamos que os pequenos e pequenas de 3, 4 e 5
anos fosen os protagonistas das sas aprendizaxes, que aprendesen en todo momento dos seus
propios erros, tendo presente unha serie de principios que condicionaron a nosa intervencin
educativa:
Aprendizaxe Significativa. necesario permitir que os cativos e cativas relacionen os

seus coecementos previos coas novas aprendizaxes provocando deste xeito un conflito
cognitivo que asegurar a aprendizaxe.
Potenciar unha aprendizaxe funcional . moi importante que o coecemento

adquirido sexa funcional, xa que deste xeito o poderemos adaptar e trasladar a outros
contextos da nosa vida diaria, relacionando a ciencia coa realidade coti dos nenos e nenas
de Educacin Infantil.
Enfoque globalizador. Evidentemente innegable o carcter globalizador desta etapa, e

como non de todas e cada unha das experiencias que aqu se comentan.
Intercambios positivas entre o/a mestre/a e o/a alumno/a. Establecemos unha

relacin positiva na cal se deron numerosos intercambios verbais entre o/a mestre/a e
os/as alumnos/as, asegurando a autoconfianza e autoestima positiva do alumnado, e sobre
todo, pretendendo en todo momento a construcin de aprendizaxes significativas.
Respectar as peculiaridades e particularidades do alumnado . necesario

traballar dende o respecto diversidade, atendendo e respectando os distintos ritmos de
aprendizaxe, e sobre todo, utilizando os erros como ferramentas cognitivas, xa que estes
dentro desta metodoloxa xogan un papel crucial.
Impulsar as relacins cooperativas e de igualdade entre o alumnado. Para iso

utilizaremos o dilogo e a cooperacin como ferramentas de aprendizaxe e de intercambio.
14
Gua Didctica
TEMPORALIZACIN
Este traballo desenvolveuse durante o curso escolar 2008/2009 en tres aulas de Educacin
Infantil con cativos e cativas de 3, 4 e 5 anos, durante das fases.
PRIMEIRA FASE (1 TRIMESTRE)
Esta primeira fase serviunos a ns coma mestras de toma de contacto coa temtica a
desenvolver, neste caso a ciencia. Utilizamos estes primeiros meses do curso para formarnos a
nivel individual, e para iso dedicamos varias tardes lectura e anlise de determinados
documentos, textos, libros, artigos e sobre todo, pequenos coloquios sobre como introducir a
ciencia nas nosas aulas.
SEGUNDA FASE (2 e 3 TRIMESTRE)
Despois dun trimestre de formacin, puxmonos mans obra e comezamos a desear

actividades, que posteriormente realizariamos co noso alumnado. En ningn caso eran propostas
pechadas, xa que a medida que se an realizando as actividades cos cativos, iamos facendo os
axustes e cambios que considerabamos mis precisos e oportunos.
Traballamos a ciencia semanalmente, dedicndolle das sesins. En cada unha das sesins
realizabamos a actividade/ experimento deseado con anterioridade. Para unha maior
organizacin decidimos dividir os grupos, mentres a metade dos alumnos facan ciencia a outra
metade realizaban actividades libres, xogos ou ben actividades que non requiran dunha presenza
directa da mestra.
Destacar o interese e satisfaccin que amosaron os nenos e nenas ao longo de todo o

proxecto.
15
Gua Didctica
ORGANIZACIN DOS ESPAZOS E DOS

TEMPOS
ORGANIZACIN DOS ESPAZOS
O espazo utilizado para o desenvolvemento do noso proxecto foron as nosas aulas, ags na
visita ao laboratorio dos centros de secundaria que se fixo como inicio e motivacin do proxecto.
Agora ben, na posta en marcha deste proxecto fxose necesario a confeccin dun espazo
organizado, polivalente e dotado cunha variedade de material especfico e adecuado a cada
necesidade, neste caso as ciencias. Era necesario que contase con material para a observacin:
lupas, balanzas, embudos. e material para a consulta e profundizacin: libros de imaxes,
pequenas enciclopedias, revistas.. e como non, material especfico para cada unha das
actividades/experimentos que levariamos a cabo. Este novo espazo onde acudiamos para facer
ciencia eran os.
RECUNCHOS DA CIENCIA
16
Gua Didctica
ORGANIZACIN DO TEMPO
Este proxecto, como xa se explicou no apartado anterior, tivo unha duracin dun curso escolar,
2008/2009. Para poder desenvolvelo dedicmoslle das horas semanais dentro do noso horario,
durante o segundo e o terceiro trimestre.
Cremos necesario remarcar a idea de flexibilidade dentro do horario de infantil, xa que

debemos respectar as necesidades e os ritmos e rutinas de cada unha das aulas, e como non, de
cada un dos nenos. Pero esa flexibilidade non nos imposibilitou establecer as das sesins
semanais dedicadas ao mundo da ciencia.
17
Gua Didctica
ACTIVIDADES
OBXECTIVOS
Podemos clasificar as actividades realizadas en tres grupos: actividades de motivacin, de
desenvolvemento e finais.
ACTIVIDADES DE MOTIVACIN
A travs destas actividades queremos espertar o interese e a curiosidade dos pequenos e

pequenas cara a ciencia. Para iso realizamos varias actividades que a continuacin reflectimos:
Creacin e confeccin dun ttere-profesor-cientfico. Este personaxe

presentouse en cada escola espertando o interese dos nenos, e sobre todo, formulndolles retos e
preguntas en formas de experimentos que deban resolver. A creacin deste personaxe serviunos
para poder explicar feitos ou procesos que por si s non seran capaces de entender, incluso os
nenos e nenas chegaron a escribirlle preguntndolles todas as dbidas ao respecto.
MOLCULA
PIPETA ORGNICO
18
Gua Didctica
Creacin dun espazo dedicado ciencia: OS RECUNCHOS DA CIENCIA.
Convertmonos en verdadeiros cientficos e para iso

precisamos a indumentaria axeitada. Coa colaboracin das familias
vestimos aos nosos pequenos/as cunhas batas brancas de cientfico. Esta

vestimenta indicar a actividade a realizar: ciencia.
Neste punto precisamos indagar sobre os seus coecementos previos, e
para iso preguntmoslles que a ciencia? e que son os cientficos e as cientficas?.

Posteriormente representaron graficamente aos cientficos, dende esta visin inicial.
Os nenos dos tres centros visitaron un laboratorio, propio (no caso do CPI) ou
ben do Instituto mis prximo, o caso dos dous CEIPs. Antes da visita pdeselles que representen
a visin que eles teen dos laboratorios. Despois realizamos a visita, sempre en colaboracin coas
persoas responsables. Os nenos poden ver material de investigacin, procedementos habituais,
tiles diferentes aos da aula . Ao chegar a aula volven debuxar o laboratorio agora cunha maior
precisin e tamn anotan os nomes dos instrumentos que mis lles chamaron a atencin. Esta
experiencia encantoulles!!!.
19
Gua Didctica
Vdeo motivador: REMOLLMONOS. Nesta

ocasin utilizamos as imaxes dos cativos onde aparecesen eles coa
auga, un alimento e elemento imprescindible nas nosas vidas. Os
cativos e cativas, e como non as sas familias, colaboraron na
confeccin deste vdeo, as que, a motivacin estaba asegurada.
Podemos dicir que as actividades que acabamos de mencionar servronnos como nexo e
conexin, e sobre todo, como comezo deste proxecto tan emocionante, proxecto que se estaba a
nacer nas sesins coloquio e pequenas reunins, e que posteriormente se aplicara nas distintas
aulas, con cativos e cativas de 3, 4 e 5 anos.
ACTIVIDADES DE DESENVOLVEMENTO
O NOSO RECEITARIO CIENTFICO. Decidimos, xa que o nexo de unin era a
cocia, unir todas as nosas experiencias baixo o sobrenome de receitario, xa que todas elas, non
son mis que pequenas receitas de experimentos e experiencias divertidas e sorprendentes. Cada
unha destas receitas segue de xeito minucioso o mtodo cientfico, para conseguir unha
rigorosidade nas tarefas realizadas. As as actividades comns a todas as receitas foron:
! Actividades de observacin, para coecer os materiais empregados en

cada experimento, para iso podemos observalos, pero tamn podemos
poer en xogo outros sentidos, non s o da vista, senn tamn gusto,
o olfacto, o tacto, identificando a superficie, a temperatura, se duro
ou brando, o olor que desprende, se salgado ou doce.
! Actividades de pregunta e hiptese, nas que os cativos e cativas deben facer conxecturas
sobre o que poder pasar, poendo en funcionamento a imaxinacin, a creatividade e sobre
20
Gua Didctica
todo o razoamento lxico. Para poder realizar esa afirmacin sempre debemos partir dunha
pregunta ben suxerida pola mestra, ben polos propios nenos e nenas, como por exemplo
flotan os garavanzos, e as lentellas, arroz?. Cada neno deber ser capaz de facer unha
predicin, de facer unha hiptese sobre os garavanzos, as lentellas, o arroz.
! Actividades de experimentacin, dicir, manipulamos,

tocamos, sentimos, ulimos, mesturamos, separamos,
reaccionamos, . . Durante este receitario aparecen moitas
experiencias relacionadas cos contidos anteriormente
mencionados.
! Actividades relacionadas coa extraccin de conclusins. Unha

vez feito o experimento os nenos e nenas deben extraer as
conclusins, sempre visibles do que al sucedeu,
comprobando se a predicin ou hiptese feita inicialmente
era real ou pola contra estaban equivocados.
! Actividades de transmisin de resultados. Para a transmisin de

resultados podemos utilizar das formas: a linguaxe oral, dicir a fala, ou
ben a lingua escrita, sendo a travs das letras ou a travs de debuxos.
Neste intre, cabe resaltar que durante o desenvolvemento deste
proxecto, se realizaron unha gran cantidade de representacins grficas
dos experimentos, xa que deste xeito estabamos a comprobar o nivel de
razoamento e de abstraccin que pode ter o cativo ou cativa.
21
Gua Didctica
! Realizamos descubrimentos. Esta parte foi

unha das mis complexas e complicadas,
na cal os nosos cativos e cativas non foron
capaces de chegar. Custballes descubrir
o principio ou lei que rexa ese
experimento. Para poder solventar este
inconveniente, utilizamos aos nosos
expertos para que nos comunicaran o
descubrimento en termo de lei.
XOGAMOS COA TBOA PERIDICA. Esta
actividade ten das partes: a confeccin dos tomos e os alimentos

conteen.. Na primeira actividade, os cativos e cativas deban
debuxar o tomo dunha serie de alimentos, utilizando diferentes
tcnicas plsticas. Nestas idades, o concepto de tomo presntase
lonxe, complexo, e sobre todo moi abstracto, por iso eles en funcin
do alimentos que escollan confeccionaban o tomo do mesmo,
correspondndose a cor do alimento coa cor do tomo. Na segunda
actividade, anse presentando unha serie de personaxes da tboa peridica en forma de
monicreques; falabamos deles, das sas caractersticas, buscabamos alimentos que o contivesen e
analizamos a importancia do mesmo dentro da nosa alimentacin.
22
Gua Didctica
XOGAMOS COAS MOLCULAS. As molculas son conceptos descoecidos para

os nenos e nenas destas idades, por iso intentamos a sa comprensin coa axuda da cabeza de
Mickey Mouse. A cabeza o tomo de osxeno e as orellas son os tomos de hidrxeno. Unha vez
conformada a cabeza da nosa personaxe, escribimos os nomes dos tomos cos seus smbolos
qumicos.
Pero, non s se utilizaron os globos, senn que tamn usamos a plastilina para a
representacin da molcula de auga.
Xa por ltimo, fixemos unha representacin grfica da molcula e xogamos a ser

molculas, utilizando o noso corpo como medio de expresin.
23
Gua Didctica
CONFECCIN DO LIBRO DOS CIENTFICOS. Tamn confeccionamos o noso

libro dos cientficos a travs do que recolliamos o seu nome, data de nacemento e falecemento e o
seu descubrimento. A par realizbamos o seu retrato con carboncio.
ACTIVIDADES FINAIS
PRESENTACIN DO LIBRO: CIENTFICOS

FAMOSOS. Xa rematado, s quedaba encadernar este libro e
presentarllo s familias.
1 CONGRESO DE PEQUENOS CIENTFICOS. Como colofn final desta

experiencia realizamos o 1 Congreso de Pequenos Cientficos ao que asistiron todos os
nenos e nenas e no cal se realizaron os experimentos que resultaron mis sorprendentes
para eles.
24
Gua Didctica
PRESENTACIN S FAMILIAS. Como non poda ser doutro xeito, todo

proceso que se inicia e remata nas nosas aulas, debe e ten que ser presentado e amosado
s familias. Para iso, realizouse unha presentacin de power point, a travs da cal, se
pretendeu resumir as experiencias realizadas en cada unha das aulas.
25
Gua Didctica
PLAN DE AVALIACIN
A avaliacin unha parte fundamental dentro do proceso de ensino-aprendizaxe; temos

que considerala como unha peza importante dentro do noso quefacer da aula, xa que nos permite
seguir o proceso de construcin do noso alumnado de xeito individual e do mesmo xeito, tamn
nos axuda a reconducir o noso traballo.
Por todo isto, parece que temos claro, que a avaliacin un elemento que debe estar
presente dentro de todo o que facemos: cando observamos, interpretamos, comentamos,
organizamos. A travs deste termo pretendemos e teremos que dar resposta a tres cuestins
bsicas qu, cmo e cndo avaliar.
QUE AVALIAR?
Estmonos a referir aos criterios ou tems de avaliacin cos que pretendemos avaliar o
proceso de ensino-aprendizaxe, non s os resultados. Poderimonos referir aos seguintes criterios
dun xeito xenrico:
Con respecto ao alumnado
Con respecto actuacin docente
Con respecto coordinacin docente
26
Gua Didctica
Con respecto a aprendizaxe das alumnas e os alumnos establecemos

unha serie de criterios xerais para comprobar o grado de cumprimento dos
obxectivos anteriormente mencionados.
Criterios de avaliacin Si Non s veces
Adquiriu vocabulario cientfico?
Adquiriu coecementos novos relacionados coa

ciencia?
Manipulou axeitadamente os obxectos das

experimentacins?
Formulou hipteses e predicins?
Avanzou na procura de estratexias para a

resolucin de problemas?
Foi quen de extraer conclusins e asimilar

resultados?
Representou graficamente diferentes conclusins?
Foi quen de rexistrar e comparar os datos obtidos

das situacins reais?
Participou activamente nas actividades propostas?
Avanzou na escoita activa?
27
Gua Didctica
Implicouse no traballo conxunto e no individual?
Traballou en grupo respectando as ideas dos

compaeiros e compartindo as sas propias?
Mantivo o interese e constancia nas actividades

propostas tanto individuais como colectivas?
Mostrou esforzo por comprender o que suceda en

cada experimento?
Participou nas postas en comn?
Amosou avances con respecto ao tema tratado?
Con respecto a actuacin docente
Criterios de avaliacin 1 2 3 4 5
Conseguimos motivar ao alumnado coas actividades

propostas?
A metodoloxa foi a axeitada?
Os recursos humanos e materiais foron aproveitables e

axeitados?
Os centros involucrronse na realizacin e posta en marcha

do proxecto?
28
Gua Didctica
As actividades do proxecto resultaron motivadoras para os

cativos?
O tempo adicado s actividades foi o axeitado?
Os espazos nos que se desenvolveron as experiencias foron

apropiados?
O proxecto estivo adaptado s idades dos cativos?
Propiciouse a identificacin de problemas e procura de

solucins?
As actividades propostas serviron para aprender novos

conceptos?
Tiamos claro o que pretendiamos acadar con cada

experimento?
Valora con 1= Nada, 2= Pouco, 3=Bastante, 4= Moito e 5= Totalmente
Con respecto coordinacin docente
Criterios de avaliacin 1 2 3 4 5
Quedamos satisfeitas co traballo realizado?
Acadamos os obxectivos propostos?
29
Gua Didctica
Estivemos motivadas?
Estivemos implicadas no desenvolvemento da actividade?
Valora con 1= Nada, 2= Pouco, 3=Bastante, 4= Moito e 5= Totalmente
COMO E CANDO AVALIAR?
Entendemos que non s se avalan os resultados, se non que todo o proceso susceptible de
ser avaliado. Dentro da avaliacin atopamos tres momentos importantes:
- Inicial, serviranos para coecer o nivel do noso alumnado, para as poder actuar na
ZDP, zona de desenvolvemento prximo de Vigostky, zona ptima para un desenvolvemento
persoal do individuo. Este tipo de avaliacin realizarase a travs de cuestins dentro da asemblea,
indagando sobre os seus coecementos previos sobre a ciencia, os cientficos.
- Formativa ou procesual, durante o proceso, intentando deste xeito reconducir a

prctica en funcin das necesidades dos cativos. Neste caso deberemos realizar un seguimento
personalizado do noso alumnado.
- Final, resaltando o proceso en s e nunca a adquisicin de coecementos. Neste

caso, realizouse unha posta en comn final na cal se comentaron as aprendizaxes que se
adquiriron ao longo deste proceso.
PROCESOS DE AVALIACIN
Neste caso, e dada a normativa vixente en Educacin Infantil, utilizamos como tcnica
esencial a observacin directa e sistemtica, acompaada de anotacins en follas de rexistros, xa
que entendemos que un procedemento sen o outro estara incompleto.
30
Gua Didctica
MECANISMOS PARA A COORDINACIN

As autoras deste traballo somos tres mestras especialistas en Educacin Infantil que
traballamos nos seguintes centros: CEIP Nosa Seora das Dores (Vanessa Arca Magarios ), CEIP
Alexandre Rodrguez Cadarso (Vanessa Quintin Agrafojo) e CPI Camio de Santiago (Beatriz Vives
Campos).
A coordinacin neste caso fxose de xeito presencial, xa que realizabamos xuntanzas de xeito
peridico para comentar, analizar e debater sobre aspectos didcticos e pedagxicos, e sobre todo
sobre a posta en prctica das actividades, as dificultades e os problemas que se atoparon ao longo
do mesmo.
Queremos destacar de xeito especial a importancia do traballo compartido, e sobre todo,

das reflexins grupais que permiten puntos de vista diverxentes, que fixeron que esta proposta se
presente moito mis enriquecedora. E do mesmo xeito destacar, a formacin permanente do
profesorado, til e necesaria no noso quefacer coti. Afirmar que sen ambos aspectos os
resultados non poderan ser os mesmos.
31
Gua Didctica
CONCLUSIN
Realmente o involucrarnos no mundo da ciencia foi todo un logro, un reto para ns como
docentes e evidentemente para os nosos cativos quenes gozaron coas actividades propostas.
Este tipo de propostas teen o xito asegurado, xa que a motivacin e interese que esperta
a ciencia nos nenos de Educacin Infantil durou ata o final, ou, podemos chegar afirmar, que anda
perdura. O importante deste proceso non era chegar ao descubrimento, tarefa complicada nestas
idades, pero si chegar a entender e comprender un pouco mis a realidade que os rodea e para
iso puideron observar, manipular, experimentar, contrastar opinins e comprobar resultados.
A estes pequenos e pequenas gstalles poder manipular, experimentar libremente, e sobre

todo ser eles por uns momentos os protagonistas dos experimentos. Nestas actividades
convrtense en verdadeiros cientficos, sendo rigorosos, ordenados e serios cando se trata de
traballar con eses tiles.
Tamn certo, que non soamente gozamos ns con eles, senn tamn as familias, quen na
gran maiora responderon de xeito positivo ante esta proposta. interesante mostrarlle aos pais a
necesidade de inclur dentro do currculo do seu fillo/a a ciencia, como un xogo interesante que lle
permite entender, comprender e sobre todo aprender.
Xa para rematar, queremos romper coa crenza, errnea, de que os nenos e nenas de
Educacin Infantil non son capaces de comprender todos os fenmenos ou feitos que os rodean;
todo o contrario. Os nenos e nenas de Infantil estn capacitados para poder achegarse a calquera
temtica, sempre e cando sexa de interese para eles, sendo neste momento onde ns xogamos
un papel vital.
32
Gua Didctica
Agradecer, xa por ultimo a colaboracin das familias ao longo do traballo, aportando materiais
diversos, participando nas actividades propostas e amosando interese e satisfaccin durante todo
o proceso.
33
Gua Didctica
BIBLIOGRAFA
AAVV. Los porqus de la ciencia. SM. Madrid. 2006
BELLOCH, M. Ciencias en el Parvulario. Editorial Paids. Barcelona, 1992.
DELVAL, J. Crecer y pensar. Editorial Paids. Barcelona, 1991.
DRIVER, R., GUESNE, E., TIBERGHIEN, A. Ideas cientficas en la infancia y la adolescencia.

Editorial Ministerio de Educacin y Ciencia y Morata. 1992.
GIORDAN, A. La enseanza de las ciencias. Editorial Siglo XXI. Madrid, 1985.
HARLEN, W. Enseanza y aprendizaje de las ciencias. Editorial Ministerio de Educacin y

Ciencia y Morata. 1989.
JGEN, H. Experimentos sencillos de fsica y qumica. Oniro. Barcelona. 2005
KAMII, C. Qu aprenden los nios con la manipulacin de objetos?, artculo revista

Infancia 0-6, julio/agosto. Barcelona, 1990.
KAMII, C. DE VRIES, R. El conocimiento fsico en la educacin preescolar. Implicaciones de la

teora de Piaget. Editorial Siglo XXI. Madrid, 1989.
OSBORNE, R. y FREYBERG, P. El Aprendizaje de las Ciencias. Editorial Narcea. Madrid, 1991.

Parque de las Ciencias. Proyecto de Contenidos. rea de Explora. 1993. Parque de las
Ciencias. Gua General de Contenidos del Museo. Sala Explora. Granada, 1993.
POZO I., POSTIGO, Y. y GMEZ, M. A. Aprendizaje de estrategias para la resolucin de

problemas en Ciencias, artculo revista Alambique, nmero 5. Grao, Barcelona, 1995.
34
Gua Didctica
QUINTO, B. Los talleres en Educacin Infantil. Espacios de crecimiento. Gra. Barcelona.

2007
ROBINSON, R. Ciencia Mgica en la cocina. Oniro. Barcelona.2007
TONUCCI, F. La escuela como investigacin. Editorial Avance. Madrid, 1976.
TONUCCI, F. A los tres aos se investiga. Editorial Hogar del Libro. 1993.
VEGA, S. Ciencia 0-3. Laboratorios de ciencias en la escuela infantil. Gra. Barcelona. 2008
35
Gua Didctica
A ciencia son feitos; da mesma maneira que as

casas estn feitas de pedras, a ciencia est feita de
feitos; un montn de pedras non unha casa, unha
coleccin de feitos non necesariamente ciencia
Henri Poincar
36

Guía Didáctica

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Guía Didáctica

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PEQUENOS/AS CIENTFICOS/AS NA COCIA

VANESSA ARCA MAGARIOS. CEIP Nosa Seora das Dores (Forcarei)

VANESSA QUINTIN AGRAFOJO. CEIP A. Rodrguez Cadarso (Noia)

BEATRIZ VIVES CAMPOS. CPI Camio de Santiago (O Pino)

Esta proposta didctica levouse a cabo en tres aulas de educacin

Vanessa Arca Magarios - Vanessa Quintin Agrafojo - Beatriz Vives Campos

s nosas alumnas e alumnos porque son o latexo e o alento para

Vanessa Arca Magarios - Vanessa Quintin Agrafojo - Beatriz Vives Campos

ORGANIZACIN DOS ESPAZOS E DE TEMPOS ....................... 16

PLAN DE AVALIACIN ........................................................... 26

QUE AVALIAR? ....................................................................................... 26

COMO E CANDO AVALIAR? ................................................................... 30

PROCESOS DE AVALIACIN ................................................................... 30

MECANISMOS PARA A COORDINACIN................................ 31

O libro Cientficos Famosos

Vdeo motivador: Remollmonos

Vanessa Arca Magarios - Vanessa Quintin Agrafojo - Beatriz Vives Campos

Vanessa Arca Magarios - Vanessa Quintin Agrafojo - Beatriz Vives Campos

Vanessa Arca Magarios - Vanessa Quintin Agrafojo - Beatriz Vives Campos

Vanessa Arca Magarios - Vanessa Quintin Agrafojo - Beatriz Vives Campos

Vanessa Arca Magarios - Vanessa Quintin Agrafojo - Beatriz Vives Campos

Para o desenvolvemento desta experiencia teremos en conta dous tipos de obxectivos:

OBXECTIVOS DO PROXECTO DOCENTE

Espertar no noso alumnado o interese pola experimentacin para adquirir novos

Dinamizar a ensinanza das ciencias nos nosos centros educativos traballando os

Facer que o noso alumnado se converta en pequenos e pequenas cientficos/as,

Gozar aprendendo ciencia.

Diferenciar entre os tres tipos de mesturas: homoxneas, heteroxneas e as

Identificar nunha disolucin os seus compoentes.

Vanessa Arca Magarios - Vanessa Quintin Agrafojo - Beatriz Vives Campos

Recoecer unha disolucin saturada.

Coecer e manexar distintos mtodos de separacin de mesturas.

Recoecer as propiedades da auga.

Manexar vocabulario relacionado coa flotacin e co principio de Arqumides.

Diferenciar os alimentos que flotan dos que non flotan.

Experimentar cos alimentos utilizando diferentes vas sensoriais.

Coecer a composicin de diferentes alimentos que consumimos habitualmente.

Achegarse s causas e consecuencias da transformacin de determinados

Coecer e identificar elementos da tboa peridica en alimentos e a sa

Descubrir as caractersticas dalgns elementos da tboa peridica.

Descubrir determinados cientficos/as famosos/as e algunhas das sas achegas ao

Vanessa Arca Magarios - Vanessa Quintin Agrafojo - Beatriz Vives Campos

Os obxectivos anteriormente expostos acadmolos traballando unha serie de contidos. As,

Partindo do grfico anteriormente exposto, podemos concretar os seguintes contidos:

Vanessa Arca Magarios - Vanessa Quintin Agrafojo - Beatriz Vives Campos

Diferenciacin das mesturas segundo o seu resultado.

Identificacin dos compoentes nunha mestura: disolvente e soluto.

Descubrimento de problemas e procura de novas solucins.

Recoecemento dunha disolucin saturada.

Identificacin das propiedades da auga: sabor, cor e olor.

Procura de informacin e documentacin.

Uso de conceptos da flotacin e do Principio de Arqumides.

Uso do corpo e da plstica como medio de representacin.

Diferenciacin entre os alimentos que flotan e os que non o fan.

Realizacin de experiencias e simulacins.

Interese pola exploracin e actitude de respecto e coidado cara os obxectos

Utilizacin do conteo como estratexia de estimacin.

Formulacin de conxecturas sobre as causas e consecuencias dos fenmenos que

Descubrimento das caractersticas de alimentos a travs de diferentes vas

Descubrimento da composicin e transformacin de determinados alimentos.

Vanessa Arca Magarios - Vanessa Quintin Agrafojo - Beatriz Vives Campos

Goce coas actividades realizadas.

Utilizacin e valoracin da lingua oral para relatar feitos, para explorar