Professional Documents
Culture Documents
PAGANISMO E
MITOLOGIA
CRIST
Mitologia e Superstio Judaico-crist
JL
jairoluis@inbox.lv
Sumrio
1 - O que o Cristianismo? ...................................................................... 4
2 - Mitologia crist ................................................................................... 5
1 - F = Superstio ......................................................................... 6
3 - Atitudes crists contra o mito............................................................... 8
4 - Desenvolvimento Histrico ..................................................................10
1 - Antigo Testamento ......................................................................10
*Athtar e **Baal no universo mitolgico de Ugarit ..................................12
2
3
4
5
6
1 - O que o Cristianismo?
2 - Mitologia crist
1 - F = Superstio
O problema que as pessoas so educadas desde a infncia a crer
na superstio. Durante a infncia se impe s crianas como
verdade inquestionvel, que uns judeus de vrios milhares de
anos atrs, conversavam e obedeciam a arbustos em chamas,
separavam mares, paravam o sol, transformavam gua em vinho,
curavam leprosos, ressuscitavam mortos e mais um monte de
baboseiras bblicas. Ento, depois de adultos, essas pessoas
bitoladas iro acreditar e ser enganadas pelos leitores de tar,
profetas, astrlogos, curandeiros, magos, pastores, padres,
mdiuns,
espiritualistas,
sacerdotes,
angelatras,
piramidologistas, adivinhos, ciganas, pais de santo, xams,
cientologistas, rabinos e uma infinidade de outros mentirosos
safados e aproveitadores da bobice humana. A superstio, a
bobice, a babaquice, a ingenuidade, a ignorncia, o fanatismo, a
burrice etc, so os alimentos preferidos da f.
4 - Desenvolvimento Histrico
1 - Antigo Testamento
10
Fonte: www.airtonjo.com
** Baal era uma divinidade de vrios povos situados na Asia Menor e sob sua
influencia. Era o deus da chuva, do trovo e da fertilidade.
12
Filisteus.
Baal j era venerado no III milnio AC pelos semitas amorreus; seu nome
prprio era Hadad (com suas variantes Adad, Haddu, Addu, Had, Ad). Esse
culto foi introduzido no Egito aparentemente pelos hicsos (povos de origem
semita que em torno do sculo XVIII AC reinava no delta do Nilo).
Os
Orculos
sibilinos
contm
predies de que o falecido imperador
romano Nero, famoso por suas
perseguies, podera voltar algum
dia, como a figura do Anticristo.
Segundo Bernard McGinn, estas
partes dos orculos foram escritas
provavelmente por um cristo e se
incorpora " linguagem mitolgica" ao
descrever o retorno de Nero.29
3 - Idade Mdia
Segundo Mircea Eliade, a Idade Mdia foi testemunha de "um
florescimento do pensamento mtico" onde cada grupo social tem
suas prpias "tradies mitolgicas".30 A princpio, cada profisso
tinha seu prprio "mito de origem", que estabelece os modelos
para os membros da profisso imitarem, por exemplo, os
cavaleiros tentaram imitar Lancelote ou Parsifal.30 Os trovadores
medievais desevolveram uma "mitologa da mulher e do amor",
que incorpora elementos cristos, mas em alguns casos, era
contrria ao ensinamento oficial da igreja.30
14
George Every inclui uma anlise das lendas medievais em seu livro
Christian Mythology, de algumas lendas medievais elaboradas a
partir das vidas de figuras crists como Cristo, a Virgen Mara e
os santos. Por exemplo, uma srie de lendas descrevem
acontecimentos milagrosos relacionados com o nascimento de
Maria e seu matrimnio com Jos.n 9
Em muitos casos, a mitologia medieval parece ter herdado
elementos dos mitos de deuses e heris pagos.31 32 De acordo
com Every, um exemplo pode ser "o mito de So Jorge" e outras
histrias de santos que lutam contra drages, que foram
"modelados, sem dvida, em muitos casos de antigas
representaes do criador e preservando um mundo em combate
contra o caos".33 Eliade destaca que algumas "tradies
mitolgicas" de cavaleiros medievais, ou seja, o ciclo artrico e o
tema do Graal, combinam um verniz de cristianismo com a
tradio celta a respeito do Outro Mundo.30 De acodo com Lorena
Laura Stookey, muitos acadmicos veem um vnculo entre as
histrias da "mitologia Celta-irlandesa" sobre as viagens ao outro
mundo em busca de um caldeiro do rejuvenescimento e os
relatos medievais da busca do Santo Graal.34
Segundo Eliade, "Os mitos escatolgicos" chegaram a ser
proeminentes na Idade Mdia "durante certos movimentos
histricos".35 Esses mitos escatolgicos apareceram "nas
Cruzadas, nos movimentos de Tanchelm (um pregador itinerante
hertico , crtico da Igreja Catlica Romana estabelecida, ativo nos
Pases Baixos em torno da virada do sculos 11 e 12), de En da
Estrela (protagonista de um movimiento heterodoxo de relativa
importncia na Bretanha), na elevao de Federico II ao nvel de
de Messias e em muitas outras coletividades messinicas; e nos
fenmenos utpicos e pr-revolucionrios.35 Um mito escatolgico
importante apresentado pela teologia da histria de Gioacchino
15
4 - O Renascimento e a Reforma
16
5 - Iluminismo
Os filsofos do Iluminismo utilizaram as crticas contra o mito
como um veculo para as crticas proibidas contra a Bblia e a
Igreja.41 De acordo com Bruce Lincoln, os filsofos
"transformaram em irracional o carter do mito e constituiram
uma filosofia em lugar do Kerigma cristo, como o antdoto contra
o discurso mtico. Assim, implcitamente, o cristianismo poderia
aparecer como um exemplo mais recente, poderoso e perigoso do
mito irracional".42
6 - Idade Moderna
Alguns analistas classificaram uma srie de obras modernas de
fantasia como "mitos cristos" ou "Mitopoeia crist". Alguns
exemplos incluem os trabalhos de fico de C.S. Lewis, Madeleine
L'Engle, J.R.R. Tolkien e George MacDonald.43 n 10
Em The Eternal Adam and the New World Garden, escrito en 1968,
David Noble afirmava que a figura de Ado tinha sido "o mito
central da novela norte-americana desde 1830".38 n 11 A ttulo de
17
18
1 - A ascenso da montanha
19
2 - Axis mundi
lugar onde Ado tinha sido criado e enterrado. De acordo com esta
tradio, quando Cristo crucificado, seu sangue cai no crneo de
Ado enterrado ao p da cruz e o redime.47 48 George Every
discute a conexo entre o centro csmico e o Glgota em seu livro
Mitologa cristiana, ressaltando que a imagem do crneo de Ado
sob a cruz aparece em muitas representaes medievais da
crucificao. 47
Em Creation Myths of the World, David Leeming sugere que o
Jardim do den tambm pode ser considerado um centro mtico
mundial.45
3 - O Mito do Combate
Muitas religies do Oriente Prximo incluem uma histria sobre
uma batalha entre um ser divino e um drago ou monstro que
represente o caos, um tema que se encontra, por exemplo, no
Enma Elish. Alguns estudiosos chamam esta lenda de "mito do
combate".49 50 51 Vrios estudiosos argumentam que os antigos
israelitas incorporaram o mito do combate em seu imaginrio
religioso, como nas figuras do Leviat e Raabe,52 53 a Cano do
Mar,52 Isaas 51:9-10 descreve a libertao por Deus de seu povo
da Babilnia;52 e as representaes dos inimigos como o Fara e
Nabucodonosor.54 A ideia de Satans como adversario de Deus
pode ter se desenvolvido sob a influncia do mito do combate.
52 55
Os estudiosos sugerem tambm que o livro do Apocalipse usa
imagens do mito do combate em suas descries de conflito
csmico. 51 56
21
22
23
6 - Mitos de inundaes
Muitssimas culturas possuem mitos sobre uma inundao que
limpa o mundo para preparar o renascimento.65 66 Estas histrias
aparecem em todos os continentes habitados da terra.66 Um
exemplo a lenda bblica de No.65 67 Em The Oxford Companion
to World Mythology, David Leeming observa que na lenda da
Bblia, da mesma forma que em outros mitos da inundao, esta
marca um novo comeo e uma segunda oportunidade para a
criao e humanidade.65
7 - Mitos fundadores
Segundo Sandra Frankiel, os registros da "vida e a morte de Jesus,
seus atos e palavras" proporcionam os "mitos fundadores" do
cristianismo.68 Frankiel afirma que estes mitos fundadores so
"estruturalmente equivalentes" aos mitos da criao de outras
religies, porque so "o eixo em torno do qual a religio gira, que
estabelece o "sentido" da religio e as "prticas e atitudes crists
essenciais". 68 Tom Cain utiliza a expresso "mitos fundadores" de
maneira mais geral, para abarcar lendas como as da Guerra no
Cu e a queda do homem, de acordo com Cain, "as desastrosas
consequncias da desobedincia" um tema generalizado nos
mitos fundadores cristos.69
24
8 - Mitos de heris
Em sua influente obra The Myth of the Birth of the Hero, Otto Rank
afirma que o nascimento de muitos heris mticos seguem um
padro comum. Rank inclui a lenda do nascimento de Cristo como
um exemplo representativo deste modelo.24
25
27
9 - Paraso
A maioria dos sistemas religiosos e mitolgicos contm mitos
sobre um paraso. Muitos destes mitos implicam na perda de um
paraso que existia no princpio do mundo. Alguns estudiosos
veem na lenda do Jardim do den, um exemplo deste tema
comum.73 74
10 - Sacrifcio
O sacrifcio um elemento comum em muitas tradies religiosas
e geralmente representado nos mitos. Em The Oxford Companion
to World Mythology, David Leeming mostra a lenda de Abrao e
Isaque e o relato da morte de Cristo como exemplos deste tema.
75
Wendy Doniger descreve os relatos dos evangelhos como um
"meta-mito" onde Jesus se d conta de que ele parte de um
"novo mito [...] de um homem que se sacrifica no dio", mas "v
o mito interno, o velho mito das origens, o mito de um deus que
se sacrifica no amor".76
28
11 - Anjos
A viso crist dos anjos uma das partes mais importantes de
sua mitologia crist, com lendas que vo desde o que faro no
Apocalipse, at a rebelio de Satans contra Deus, sendo estas as
duas lendas principais e as mais caractersticas da mitologia
crist, se bem que as muitas outras so produto da mescla do
cristianismo com outras religies, como o Vud e outras religies
caribenhas e africanas, que usam estas histrias em seus rituais
e que podem classificar-se como cristianizaes de sua mitologia
original.
29
30
32
7 - Legado
1 - Os conceitos de progresso
Segundo Carl Mitcham, "a mitologia crist do progresso rumo
salvao transcendente" criou as condies para as ideias
modernas de progresso cientfico e tecnolgico.85 Hayden White
describe "o mito do progresso", como a "contraparte secular
Iluminista" do "mito cristo".86 Reinhold Niebuhr descreveu a ideia
moderna de progresso tico e cientfico como "realmente uma
verso racionalizada do mito cristo da salvao". 87
33
34
8 - Notas
1. O classicista G.S. Kirk define o mito como um "conto tradicional" ou
"conto tradicional oral" (Kirk 57). O Folclorista Alan Dundes define um
mito de maneira mais restrita. "Uma narrao sagrada que explica como
funciona o mundo e como o homem veio a ser em sua forma atual"
(Dundes, "Introduction", 1).
2. Especficamente, "a experincia dos Judeus da poca do Segundo
Templo sob o domnio da Babilnia, Medo, persa e helenismo" (McGinn
20)
3. Em um rodap de pgina em Salmos 29:3, a New American Bible
identifica o Leviat como "o monstro marinho de sete cabeas da
mitologia cananeia".
4. Forsyth 65: "[In Job 26:5-14] Yav derrota os diversos inimigos dos
mitos cananeus, incluindo Raabe, outro nome para o drago Leviat."
5. David y Margaret Leeming comparam a "estruturada, majestosa, lgica,
algo desmitificada" histria da criao de Gnesis 1 com os
"desenfreados, caprichosos, ritualsticos, mgicos e cheios de drama"
mitos da criao de outras zonas do Oriente Prximo (Leeming, A
Dictionary of Creation Myths, 113-14). E acrescentam, "Se poderia [...]
dizerr que esta histria foi escrita em resposta aos mitos da criao de
culturas prximas [...] Em outras mitologias do Oriente Prximo, o sol e
a lua so deuses que possuem nomes e regras. P [ou seja, a fonte
textual da qual se extri Gnesis 1] fala de sua criao no quarto dia
como simples luminrias sem nome nem funo, exceto para manter a
noo de tempo. [...] Enquanto que no Enma Elish a terra e seus
habitantes so criados quase por acaso, conforme necessrio, Elohim
cria com um plano inaltervel em mente" (Leeming, A Dictionary of
Creation Myths, 116).
6. John L. McKenzie chama o Gnesis 1 de "uma polmica deliberada contra
o mito da crio do [Oriente Prximo]. O politesmo se retira e com ele
a Teogonia e a Teomaquia que so to vitais na forma do mito
mesopotmico. [...] O ato da criao ocorre em completa tranquilidade
" (McKenzie 57).
7. Barrett 69-71 menciona a mitologia tanto rabnica e gnstica como uma
possibilidade.
8. Em um rodap de pgina em 1 Timoteo 6:20-21 na New American Bible
s se refere possibilidade da mitologia gnstica, no da mitologia
rabnica.
35
36
9 - Referncias
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
Every 21
Oleyar 40-41
Stewart 72-73
Every 11
Lincoln 49
Lincoln 50
Hein, throughout
Stookey 164
Leeming, Creation Myths of the World, 307
Eliade, Cosmos and History, 12
Every 51
Eliade, Myth and Reality, 14
McGinn 22
Forsyth 126
Murphy 279
McGinn 24
Murphy 281-82
Murphy 281
Forsyth 124
McGinn 57
Every 65-66
Burkert 99
Stookey 99
Miles 193-94
Stookey 107
Miles 194
Sowa 351
Ratzinger
Leeming, "Flood"
Stookey 53
Stookey 55
Frankiel 57
Cain 84
Eliade, Cosmos and History, 39
Leeming, "Heroic monomyth"
Leeming, "Resurrection"
Leeming, "Paradise myths"
Stookey 5, 91
Leeming, "Sacrifice"
Doniger 112
38
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
10 - Fontes
Barrett, C.K. "Myth and the New Testament: the Greek word ".
Myth: Critical Concepts in Literary and Cultural Studies. Vol. 4. Ed.
Robert A. Segal. London: Routledge, 2007. 65-71.
Dundes, Alan.
o "Introduction". Sacred Narrative: Readings in the Theory of
Myth. Ed. Alan Dundes. Berkeley: University of California Press,
1984. 1-3.
39
"The Hero Pattern and the Life of Jesus". In Quest of the Hero.
Princeton: Princeton University Press, 1990.
Eliade, Mircea
o Myth and Reality. New York: Harper & Row, 1963 and 1968
printings (See esp. Section IX "Survivals and Camouflages of
Myths - Christianity and Mythology" through "Myths and Mass
Media")
o Myths, Dreams and Mysteries. New York: Harper & Row, 1967.
o Myths, Rites, Symbols: A Mircea Eliade Reader. Vol. 1. Ed.
Wendell C. Beane and William G. Doty. New York: Harper & Row,
1976.
o Cosmos and History: The Myth of the Eternal Return. Trans.
Willard R. Trask. New York: Harper & Row, 1959.
Henry, Carl Ferdinand Howard. God Who Speaks and Shows: Preliminary
Considerations. Crossway: Wheaton, 1999.
Kirk, G.S. "On Defining Myths". Sacred Narrative: Readings in the Theory
of Myth. Ed. Alan Dundes. Berkeley: University of California Press, 1984.
53-61.
Forsyth, Neil. The Old Enemy: Satan and the Combat Myth. Princeton:
Princeton University Press, 1987.
A
Way
of
Salvation.
New
York:
40
41
<http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview
=Main&entry=t208.e1350>
"Sacrifice". The Oxford Companion to World Mythology. Oxford
University Press, 2004. Oxford Reference Online. Oxford
University
Press.
UC
Irvine.
1
June
2011
<http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview
=Main&entry=t208.e1380>
McKenzie, John L. "Myth and the Old Testament". Myth: Critical Concepts
in Literary and Cultural Studies. Vol. 4. Ed. Robert A. Segal. London:
Routledge, 2007. 47-71.
Oleyar, Rita. Myths of Creation and Fall. NY: Harper & Row, 1975.
Oziewicz, Marek. One Earth, One People: The Mythopoeic Fantasy Series
of Ursula K. Le Guin, Lloyd Alexander, Madeleine L'Engle and Orson Scott
Card. Jefferson: McFarland, 2008.
42
Tyndale House Publishers. NLT Study Bible: Genesis 1-12 Sampler. Carol
Stream: Tyndale, 2008.
Ingls: http://en.wikipedia.org/wiki/Christian_mythology
Espanhol: http://es.wikipedia.org/wiki/Mitolog%C3%ADa_cristiana
43
44
45
Livros recomendados
570 pginas
Mentiras Fundamentais da
Igreja Catlica uma
anlise profunda da Bblia,
que permite conhecer o
que se deixou escrito, em
que circunstncias, quem o
escreveu, quando e, acima
de tudo, como tem sido
pervertido ao longo dos
sculos. Este livro de Pepe
Rodriguez serve para que
crentes e no crentes
encontrem as respostas
que sempre buscaram e
posaam
ter
a
ltima
palavra.
uma
das
melhores
colees
de
dados sobre a formao
mitolgica do cristianismo
no Ocidente. Um a um,
magistralmente, o autor
revela
aspectos
mais
questionveis
da
f
judaico-crist.
317 pginas
198 pginas
com
autor
Originally published as a
pamphlet in 1853, and
expanded to book length in
1858, The Two Babylons
seeks to demonstrate a
connection between the
ancient
Babylonian
mystery
religions
and
practices of the Roman
Catholic
Church.
Often
controversial, yet always
engaging,
The
Two
Babylons comes from an
era when disciplines such
as
archeology
and
anthropology were in their
infancy, and represents an
early attempt to synthesize
many of the findings of
these areas and Biblical
truth.
46
600 pginas
600 pginas
312 pginas
"Su visin de la historia de
la Iglesia no slo no es
reverencial, sino que, por
usar
una
expresin
familiar, no deja ttere con
cabeza. Su sarcasmo y su
mordaz
irona
seran
gratuitos si no fuese porque
van de la mano del dato
elocuente y del argumento
racional. La chispa de su
estilo se nutre, por lo
dems,
de
la
mejor
tradicin volteriana."
Fernando Savater. El Pas,
20 de mayo de 1990
47
136 pginas
480 pginas
304 pginas
48
3 - (297 pg) De la
querella de Oriente hasta
el final del periodo
justiniano
49
50
414 pginas
LA BIBLIA DESENTERRADA
Israel Finkelstein es un arquelogo y
acadmico
israelita,
director
del
instituto
de
arqueologa
de
la
Universidad de Tel Aviv y coresponsable de las excavaciones en
Mejido (25 estratos arqueolgicos, 7000
aos de historia) al norte de Israel. Se
le
debe
igualmente
importantes
contribuciones a los recientes datos
arqueolgicos
sobre
los
primeros
israelitas en tierra de Palestina
(excavaciones de 1990) utilizando un
mtodo que utiliza la estadstica (
exploracin de toda la superficie a gran
escala de la cual se extraen todas las
signos de vida, luego se data y se
cartografa por fecha) que permiti el
descubrimiento de la sedentarizacin de
los primeros israelitas sobre las altas
tierras
de
Cisjordania.
639 pginas
EL PAPA DE HITLER: LA VERDADERA
HISTORIA DE PIO XII
Fue Po XII indiferente al sufrimiento
del pueblo judo? Tuvo alguna
responsabilidad en el ascenso del
nazismo? Cmo explicar que firmara
un
Concordato
con
Hitler?
Preguntas como stas comenzaron a
formularse al finalizar la Segunda
Guerra Mundial, tiendo con la
sospecha al Sumo Pontfice. A fin de
responder a estos interrogantes, y con
el deseo de limpiar la imagen de
Eugenio Pacelli, el historiador catlico
John Cornwell decidi investigar a
fondo su figura.
51
513 pginas
326 pginas
480 pginas
Santos
e
pecadores:
histria dos papas um
livro que em nenhum
momento
soa
pretensioso. O subttulo
explicado pelo autor no
prefcio, que afirma no
ter tido a inteno de
soar absoluto. No a
histria dos papas, mas
sim,
uma
de
suas
histrias. Vale dizer que o
livro originou-se de uma
srie para a televiso,
mas
em
nenhum
momento soa incompleto
ou
deixa
lacunas.
Jess de Nazaret, su
posible descendencia y el
papel de sus discpulos
estn
de
plena
actualidad. Llega as la
publicacin de El puzzle
de Jess, que aporta un
punto de vista diferente y
polmico sobre su figura.
Earl Doherty, el autor, es
un estudioso que se ha
dedicado
durante
dcadas a investigar los
testimonios acerca de la
vida
de
Jess,
profundizando hasta las
ltimas consecuencias...
que a mucha gente le
gustara no tener que
leer. Kevin Quinter es un
escritor
de
ficcin
histrica al que proponen
escribir
un
bestseller
sobre la vida de Jess de
Nazaret.
52
576 pginas
380 pginas
38 pginas
53
391 pginas
PEDERASTIA EM LA IGLESIA CATLICA
En este libro, los abusos sexuales a
menores, cometidos por el clero o por
cualquier otro, son tratados como
"delitos", no como "pecados", ya que en
todos los ordenamientos jurdicos
democrticos del mundo se tipifican
como un delito penal las conductas
sexuales con menores a las que nos
vamos a referir. Y comete tambin un
delito todo aquel que, de forma
consciente y activa, encubre u ordena
encubrir
esos
comportamientos
deplorables.
Usar como objeto sexual a un menor, ya
sea mediante la violencia, el engao, la
astucia o la seduccin, supone, ante
todo y por encima de cualquier otra
opinin, un delito. Y si bien es cierto
que, adems, el hecho puede verse
como un "pecado" -segn el trmino
catlico-, jams puede ser lcito, ni
honesto, ni admisible abordarlo slo
como un "pecado" al tiempo que se
ignora conscientemente su naturaleza
bsica de delito, tal como hace la Iglesia
catlica, tanto desde el ordenamiento
jurdico interno que le es propio, como
desde la praxis cotidiana de sus
prelados.
54