Pitanja i odgovori iz

materijala

Alija Nakievi
Muhamede Grai
Ahmed Karamanli

1)

Sta je atomski broj?

To je broj protona u jezgru,i on odredjuje hemijske osobine elektrona.

2)

Sta je jonska veza?

To je veza izmedju visoko-elektro pozitivnih elemenata (metala) i visoko-elektro

negativnih elemenata ne metala.
3)

Nabrojati 3 osnovne kristalne strukture?

-Prostorno centrirana kubna struktura

-Povrsinski centrirana kubna kristalna struktura
-Gusto slozena heksagonalna
4)

Gdje nastaje ekstra ravan?

Nastaje kod ivicne dislokacije.

5)

Sta je plasticna deformacija?

To je deformacija kada materijal ne vrati svoje prvobitno stanje nakon prestanka

djelovanja sila.

Sta se desaje sa osobinama pri

deformacionom ojacanju?
6)

Osobine otpornosti materijala i kao sto su zatezna cvrstoca,granica razvlacenja i

tvrdoca rastu,dok osobine plasticnosti: izduzenje i kontrakcija ,presjek rastu.
7)

Sta je alfa ferit?

Cvrsti rastvor sa umetnutim atomima ugljika u alfa-Fe kristalnoj resetci.

Nabrojati invariantne reakcije u Fe-Fe3C

?
8)

Peritekticka,Eutekticka,Eutektoidna.
9)

Opisati Eutektoidnu reakciju?

U eutektoidnoj tacki austenit sa 0.8 % C formira 2 cvrste faze : Ferit sa (0.025%

C) , Cementit sa 6.67%C na temp od 727 C
2

10)

Podjela zarenja(3 osnovne podjele) ?

-Zarenje za uklanjanje ili smanjenje neravnomjernosti strukture,

-Zarenje u cilju poboljsanja obradivosti,
-Zarenje za smanjenje ili uklanjanje zaostalih napona.
11)

Vrste termohemiske obrade?

Cementacija,nitriranje,karbonitriranje,difuziona metalizacija.
12)

Nabrojati potupke dobijanja celika?

-Simens martinove peci,elektro peci i konvertori.

Podjela brzoreznih celika prema

hem.sastavu?
13)

Volframovi,molibdenski.
14)

U kojem obliku se mogu nalaziti livovi?

Bijelo liveno gvoze,sivo liveno gvoze,temper liv.

Kaku utice temperatura na difuzione

procese?
15)

Sto je temperatura veca to vise pogoduje difuzionom procesu.

16)

Termicki obradive legure?

-Postupci koji strukturu celika priblizavaju ravnoteznom stanju(zarenje

poboljsanje)
-Postupci koji strukturu celika udaljavaju od ravnoteznog stanja (kaljenje)

Prednosti polimera nad ostalim

materijalima?
17)

-manja gustina (0,9-2,0 kg/dm2)

-dijelove ovih materijala nije potrebno doraivati(otporni na koroziju i

hemikalije)
-dobri su izolatori
-u optikom pogledu mogu biti prozrani, providni, i neprovidni.
18)

Sta su kermeti?

To je grupa pojacanih kompozitnih materijala koja se sastoji iz kombinacije

keramicki materijala i metala.

19)

Funkcije matrice?

*Prva fungcija: Ona meusobno povezuje vlakna i djeluje kao posrednik,koja

spoljasnja opterecenja prenosi i rasporeuje na vlakna.
*Druga fungcija je da stiti vlakna od mehanickih ostecenja i hemijski uticaja

Kako su naelektrisane subatomarne

cestice?
20)

-Pozitivno naelektrisani protoni

-Negativno naelektrisani elektroni
-Neutroni nemaju naelektrisanje.
21)

Sta su kompoziti?

Predstavljaju kombinaciju 2 ili vise materijala sa razlicitim fizicko-hemiskim

osobinama u mikro i makroskopskoj razmjeri.

Prednosti nodularnog liva u odnosu na

ostale?
22)

Ima odlicnu kombinaciju cvrstoce i zilavosti, u poreenju sa svim livenim

gvoima nodularni liv ima znatno bolju vrstocu,plastinost, i ilavost.
23)

Sta sve utice na greske u kristalu?

-Nultidimenzionalne greske (tackaste greske)

-Jednodimenzionalne linijske greske (dislokacije)

-Dvo dimenzionalne greske (obuhvataju spolje i unutrasnje granice zrna)
24)

Primjena difuzije?

-Povrsinsko otvrivanje celika putem gasne cementacije

-Povrsinsko legiranje plocica silicijuma zbog izrade integrisanih kola.
25)

Mehanizmi plasticne deformacije?

-Translacioni klizanje
-Dvojnikovanje.

Struktura nadeutektickog gvoa na

sobnoj temp?
26)

-Ledeburit 2 (cementit + perlit).

27)

Od cega se sastoji kaljenje?

Kontinuirano (Obicno) kaljenje,stepenasto martenzitno kaljenje,i izotermalno

beinitno kaljenje (austempering).
28)

Primjena keramike?

Koriste se kao materijali za rezanje,bruenje i poliranje drugih materijala nize

tvrdoce.Vezivni materijali ukljucuju pecenu keramiku,organske smole i gumene
proizvode.
29

)Razvrstati lake i teske metale?

1.Laki metali:

2. Teski metali:

-Magnezij (Mg)

-Cink (Zn)

-Kobal (Co)

-Aluminij (Al)

- Kalaj (Sn)

-Nikl (N)

-Titan (Ti)

- Olovo (Pb)

-Bakar (Cu)

- Zeljezo (Fe)

30)

ta je likvid?

Predstavlja tenost.Tena faza ili rastop (R).

-Srebro (Ag) ...itd

31)

Primjena tradicionalne keramike?

Koristi se u metalnoj, hemiskoj, keramickoj, i staklarskoj industiji.

Prednost elika u odnosu na druge

metale?
32)

Ima veliku vrstou relativno se lahko s njim radi i najjeftini je u odnosu na druge
metale.

Prednost obrade u hladnom i toplom

stanju?
33)

Vea tanost dimenzija ima znaajan utjecaj na karakteristika kao to su:

kovanost, mainska obradivost, zavarivanje.
istije i ravnije povrine

Kojom preradom gvoa se dobije

najkvalitetni elik?
34)

Preradom u vakumskim peima

35)

ta je ferit i postotak ugljika u feritu?

vrsti rastvor umetnutim atomima ugljika u alfa fe kristalnoj reetki. Maksimalna

rastvorljivost ugljika na 727*C je 0.025% padom temperature spada na 0.005%

Temperatura na kojima se odvijaju

invarijantne reakcije?
36)

-Peritetika na 1495C
-Eutektika na 1148 C
-Eutektoidna na 727C

Od ega se sastoji struktura

cementita?
37)

Ima veoma gusto sloenu ortorombsku kristalnu reetku sa gusto pakovanim

atomima.

38)

ta su Mp i Mk?

-MP temperatura poetka martenzitne trasformacije

-Mk temperatura kraja martezitne transformacije

Kako se dijele elici u odnosu na

zaostale gasove
39)

-Umireni
-Polu umireni
-Ne umireni
40)

Osnovne osobine titana?

Metal srebrenaste boje, male specifine teine, koji na temperaturi 885*C ima
gusto slozenu heksagonalnu kristalnu resetku, a iznat te temperature prostorno
centriranu kubnu reetku.
41)

Osnovne legure bakra?

-Mesing legure brakra sa cinkom

-Bronze legure brakra sa ostalim metalima

Osnovne faze izrade keramike putem

ogloveracije?
42)

-Priprema metala
-Oblikovanje i livenje
-Termika obrada suenja i peenja

Tri osnovne kategorije kompozitni

materijala?
43)

1 esticama ojaani kompoziti

2 Vlaknasto ojaani
3 Laminatni kompozitni materijali

Na kojim temperaturama se stvara

perlit, sorbit i trustit?
44)

Perlit oko 700C, Sorbit oko 650C, Trustit oko 550C

46)

Proces dobijanja temper liva?

Grafitacija i hlaenje
46)

ta predstavlja austempering?

Izotermalno beintinto kaljenje

47)

Kako se moe iskristalizirati legura?

1 Obrazovanje stabilnih klica u rastopu

2 Rast klica u kristale obrazovanje zrnaste strukture
48)

ta je kritina brzina hlaenja ?

Najmanja brzina pri kojoj se cjelokupan austenit transformise u martenzit.

ta se moe odrediti na dijagramu

stanja?
49)

Grafiki prikaz faza u leguri pri razliitim temperaturama i sastavu legura

50)

ta je anizotropija?

Pojava da razlikuje brojna svojstva metala zavisno od pravca ispitivanja.

51)

ta je polimofrija?

Pojava koja odlikuje neke metalne i nemetalne elemente da se javljaju u vie

struktruni stanja zavisno od stepena zagrijanosti.

ta je austenit i koja je maksimalna

rastvorljivost austenita?
52)

vrsti rastvor sa umetnutim atomima ugljika u beta zeljezo kristalnoj reetki

maksimalna rastvorljivost je 2.11 % ugljika
53)

Koje su legure aluminija?

Su legure za livenje i legure za gnjeenje.

54)

Kakvi mogu biti polimeri?

8

Po urednosti mogu biti omorfni i lristalni

Kako se diljele alatni elici prema

nainu izrade?
55)

1 Alate za rad na hladom stanju

2 Alate za rad na vruem stanju
3 Brzorezne elike
56)

ta je poboljanje?

Postupak termike obrade koji se sastoji od kaljenja i visokog otputanja

Obrada deformisanja na hladnom

stanju?
57)

Dolazi do promjene nekih fiziki svojstava, smanjuje se gustina i otpornost na

koroziju a poveava se elektrina otpornost
58)

ta je atomski broj?

Je broj protona u jezgru i odreuje hemiske osobine elementa.

59)

ta je deltaferit?

vrsti rastvor sa umetnutim atomima ugljika u beta-fe kristalnoj reetki

60)

ta predstavlja normalizacija?

Postupak termike obrade gdje dolazi do usitnjavanja kristalnog zrna.

61)

ta je alitriranje?

Obogacivanje povrinski slojeva aluminijumom.

62)

Podjela beinita?

Dijeli se na gornji i donji

63)

Cijaniranje?
9

Postupak termohemiske obrade gdje u povrinki sloj istovremeno uvode azot i

ugljik
64)

Koji je postupak cementacije?

Sastoji se od dvije faze: nauljenisenja i kaljenja, obogacivanje se vri ako je ugljik

u atomarnom stanju.

Kako se najlake rijeava zaostali

austenit?
65)

Hlaenjem do temperature 100*C

66)

ta je inkubacioni period?

U toku nekog vremenskog intervala od poetka procesa ne dolazi do

transformacije austenitu ovo vrijeme naziva se inkubacioni period.
67)

ta je foton?

Elektro magnetno zraenje koje se javlja prelaskom elekrona iz dalje ljuske u

blizu.
68)

Varijante osnovni elija?

-Prosta elija
-Prostorno centrirana elija
-Povrinski centrirana elija
- Bazino centrirana elija

Ovravanje se moe podijeliti u dvije

grupe?
69)

Obrazovanje stabilni klica u rastopu

Rast klica u kristale
Obrazovanje zrnaste strukture
70)

ta je modifikacija?
10

Ubacivanje stranih atoma u kristalnu strukturu da bi se stvorila sitnozrnasta

struktura
71)

Uslovi supstituciskog vrstog rastvora?

-Da razlika u veini atoma nije vea od 15%

-Kristalne strukture dva elementa moraju biti iste
-Ne smije biti razlika u elektronegativnosti
-Dva lemeneta moraju imati istu valenciju
72)

ta predtavlja granica zrna?

Predstavlja granicu izmeu dva susjedna zrna.

ta su granice dvojnikovanja, i
dvojnikovanje?
73)

GRANICA DVOJNIKOVANJA prestavljaju koheretne dijelove kristala simetrino

deformisane u odnosu na liniju dvojnikovanja.
DVOJNIKOVANJE je poseban sluaj klizanja kada se atomi pomjeraju kao u
ogledalu u odnosu na jednu izabranu podesnu kristalografsku ravan.

Dva razloga koja utiu na kretanje

dislokacije?
74)

Linija dislokacije i ekstra ravan

Struktura hladno deformisanog metala

prolazi kroz tri faze?
75)

1 Oporavljanje
2 Rekristalizacija
3 Rast kristala zrna

ta je primarna i sekundarna
rekristalizacija?
76)

PRIMARNA REKRISTALIZACIJA pojava obrzazovanja novih zrna umjesto

orijentisane strukture deformisanog metala

11

SEKUNDARNA REKRISTALIZACIJA je oblast gdje dolazi do porasta metalnog zrna

na temperaturi oko 600C
77)

Kako se dijeli obrada deformisanja?

-Obrada deformisanja u hladnom stanju

-Obrada deformisanja u toplom stanju
-Obrada deformisanja u polutoplom stanju
78)

Zbog ega se vri legiranje elika?

Zbog poboljanja mehaniki i hemiski osobina

Podjela legirani elika prema

mikrostrukturi u ravnoteenom stanju?
79)

-Podeutektoidne
-Leburitne
-Feritne
-Austenitne

Podjela nemetalnih konstrukcionih

materijala?
80)

Polimerni materijali,keramicki materijali,kompozitni materijali.

81)

Sta su monomeri?

Jedinjenja koja sadrze dvostruke veze,ili funkcione grupe.

82)

Najvaznije tehnike prerade polimera?

-Eksturzija (istiskivanje,potiskivanje)

-Plastificiranje

-Eksturzija i injekciono duvanje

-Kolindriranje

-Ubrizgavanje u kalup
-Vakum oblikovanje
-Rotaciono livenje
83)

Podjela keramike?

-Tradicionalna

12

-Industrijska
84)

Najprostija kvalifikacija tvrdih metala?

-Kvaliteta sa cistim volframovim karbidom.

-Kvaliteta koja sadrze vcu kolicinu titan i taltan karbida.

Razliciti oblici vlaknasto ojacanih

kompozitnih materijala?
85)

-Slucajno orijentisana kratka vlakna,

-Usmjereno orijenticana kratka vlakna,
-Kontinuirana vlakna.
86)

Kakva moze biti orijentacija vlakana?

-Proizvoljo orijentisana vlakna,

-Jednosmijero ureena vlakna

Podjela vlaknasto ojacanih kompozitnih

materijala u zavisnosti od kombinacije
vlakno-matrica?
87)

-Vlakno polimerna matrica,

-Vlakno metalna matrica,
-Vlakno keramicka matrica.
88)

Sta su lamilarni kompozitni materijali?

-Kompozitni materijali koji se sastoje od vrlo tankih prevlaka od razlicitih

materijala za razlicite funkcije koji se nanose na osnovni materijal.

Cvrstoca vlaknasto-ojacanih
kompozita?
89)

-Zavisi od veze izmeu matrice i vlakana, i ogranicena je deformacijom matrice

90)

Sta je piezoelektricna keramika?

-Posebna vrta keramike koja moze pretvarati slabe signale pritiska u elektricne i
obrnuto.
13

91)

Osobine Ni legure?

-Monel 400
-Monel k500
-Inconel 600
-Hosteloj
-Nihrow
-Invar
92)

Peritektika reakcija?

Na temperaturi 195C tena faza sa sadrajem 0.53%C sadelta feritom sa

sadrajem 0.09%C
Formira austenig gama sa sadrajem 0.17%C
93)

Eutektika reakcija?

Na temperaturi 1148 C tena faza sa sadrajem 0.8%C formira dvije vrste

faze :
Ferit alfa sa sadrajem 0.025%C i cementit fe3C sa sadrajem 6.67%C

U zavisnosti od stepena podhlaivanja

austenita razlikuju se 3 temperaturne
oblasti transformacije
94)

-Perlitna oblast
-Meu oblast (oblast izmeu perlitne i martenzitne)
-Martenzitna oblast
95)

ta predstavlja sauverov dijagram?

Dijagram iz kojeg se moe utvrditi koliinsko uee svake faze za bilo koju
leguru.
96)

ta je leburit 1 a ta leburit 2?

-LEBURIT 1 eutektika smjesa austenita i cementita sa 4.3%C

-LEBURIT 2 eutektika smjesa perlita i cementita sa 4.3%C

14

97)

ta predstavljaju ira i ttt dijagrami?

IRA-izotermalno razlaganje austenita

TTT-time temperature transformation.
98)

ta je meuoblast i ta dobijamo iz nje

Poinje od koljena krive protee se sve do temperature poetka martenzitne

transformacije, dobijamo beinit.
99)

Martenzitna oblast?

Poinje od temperature poetka martenzitnog preobraaja, a podhlaeni austenit

se bezdifuziono transformie u martenzitnu strukturu

Koja su dva osnovna tipa kristala

martenzita?
100)

-Paketasti kristali kod niskouljenini i srenjeugljenini

-ploasti kristali kod visokouljenini
101)

ta predstavlja zaostali austenit ?

Kod elika ija je temperatura MK nia od 20*C ta izvjesna koliina austenita

ostaje transformisana
, ovaj austenit se naziva zaostali austenit.
102)

ta je beinit?

Struktura koja se dobije ako se austenit podhladi na temperaturi od 550C do

350C

Kakvo moe biti kaljenje u zavisnosti

od debljine
103)

-Kaljenje kroz cio popreni prijesjek

-Povrinsko kaljenje

Kakvo kaljenje moe biti prema izvoru

toplote?
104)

Povrinsko kaljenje plamenom

15

Indukciono povrinko kaljenje

U zavisnosti od temperature
zagrijavanja kakvo moe biti otputanje?
105)

-Nisko otputanje do 250C

-Srednje otputanje od 250*C -500C
-Viskoko otputanje preko 500C

ta je vrsti rastvor i uslovi

nastanka vrstog rastvora?
106)

vrsti rastvor je struktura oblika kod koga dolazi do primanja atoma komponente
u kristalnu reetku osnovnog elementa
-razlika u veliini atoma ne smije biti vea od 15%
-kristalne strukture 2 elementa moraju biti iste
-2 elementa trebaju imati istu valenciju
-ne smije biti razlika u elektronegativnou 2 elementa
107)

Primjer difuzije u vrstom stanju?

-Taloenje sekundarne faze iz vrstog rastvora

-Stvaranje klica i rast novih zrna pri rekristalizaciji hladno obraenog
metal0061

Legure bakra?

108)

-mesing-legura bakra sa cinkom

-bronze-legure bakra bez cinka, sa drugim metalima (Sn, Al, Be, Pb)

16

Osobine i karakteristike sivog

liva?
109)

- dobra livkost
-dobra obradivost rezanjem
-posjeduje otpornost na habanje
-ima dobru toplotnu provodljivost
-proizvodnja nije skupa niti komplikovana

110)

Podjela nehrajuih elika?

- Postoje etiri vrste nehrajui elika: feritni, martenzitni, austenitni i

taloeno ojaani.

ta je Burgersov vektor i kolika je

dislokacija u Burgersovom vektoru
klizanja?
111)

Burgersov vektor ili vektor klizanja predstavlja rastojanje za koje se

pomjere atomi oko dislokacije. Ukoliko je Burgersova putanja zatvorena
onda taj kristal moemo smatrati idealnim.Vrijednost je 0.

Proizvodnja nodularnog liva,

faze ?
112)

-odsumporavanje
-noduliranje
-inokulacija

Podjela legura aluminija u dvije

grupe:
113)

17

-legure za gnjeenje
-legure za livenje
114)

Primjena tradicionalne keramike?

Tradicionalna keramika se primjenuje za proizvode: gradjevinske opeke,

crijepovi, cijevi, keramicke plocice, koje se izradjuju od prirodne gline, kao i
za proizvode kao sto su elektropocelan, porcelansko stono posudje i
sanitarna roba koji se izradjuju od gline, kvarca i feldspata.
115)

ta predstavlja ekstra ravan?

Ekstra ravan je skup atoma koji su pomjereni iz svog prvobitnog

ravnotenog poloaja, a jo nisu zauzeli krajnji poloaj.
116)

Struktura podeutektoidnih celika?

Podeutektoidni celici su celici koji imaju ispod 0.8 % C u svojoj strukturi i

sastoje se od perlita i ferita.
117)

Tehnike legure titana?

-tehniki ist titan

-legura sa 0,15% paladijuma
-legure na bazi aluminija i kalaja
-legure na bazi vanadijuma i aluminijuma

Razlika izmedju LD procesa i

Besemerovog procesa?
118)

Kod LD procesa rafinacija se vri istim kisikom, a kod Besemerovog

procesa zrakom.

Od ega se sastoji struktura

cementita?
119)

eljezo + Ugljik

18

Proces talonog ojaanja

Aluminija?
120)

-rastvarajue arenje
-hlaenje
-proces starenja

121)

Kako moze rastvor iskristalizirati?

vrsti rastvor, mehanika smjesa. hemijsko jedinjenje

122)

ta predstavlja poboljanje?

Poboljanje je postupak termike obrade koji se sastoji od kaljenja i visokog

poputanja. Cilj je pretvaranje lamelarnog perlita u zrnasti. Tako se
poveava vrstoa, tvrdoa i ilavost.
123)

ta su IRA dijagrami?

Za opisivanje kinetike transformacije pothlaenog austenita koriste se

eksperimentalno dobijeni dijagrami IRA - dijagrami izotermalnog razlaganja
austenita.

Kako se dijele elici prema

sadraju sumpora?
124)

-obine (max 0,065% S)

-kvalitetne (max 0,045% S)
-plemenite (max 0,035% S)
-visoko kvalitetne (max 0,02% S)

Koji se elementi dodaju kod

nodulacije?
125)

Magnezij.
126)

ta je duraluminij?

19

Duraluminij je legura aluminija i bakra.

Razlika izmeu izotropnih i

anizotropnih materijala?
127)

Razlika je ta to izotropni materijali ne mjeaju osobine u pravcima

ispitivanja, a anizotropija zavisno od pravca ispitivanja mjea osobine.
128)

Kritina brzina hlaenja?

Pri kontinuiranom hlaenju elika najmanja brzina pri kojoj se sav austenit
transformie u martenzit, naziva se kritina brzina hlaenja.

Osnovna svrha termohemijske

obrade?
129)

Dobijanje tvrdih,otpornih povrina,dok se osobine jezgra ne mijenjaju ili

mijenjaju samo u manjoj mjeri.

Od cega se izradjuju odlivci

temper liva?
130)

Odlivci se izrauju od bijelog liva sa strukturom koja se sastoji od

perlita,cementita(Fe3C) i ledeburita.

Navesti nekoliko primjera

polimorfnih preobraaja?
130)

-eljezo(Fe)-,,,-faza,
-Nikl(Ni)- , faza,
-Titan(Ti)- ,faza,
-Kobalt(Co)- , faza,
-Krom(Cr)- ,, faza.
131)

ta predstavlja mehanika smjesa

?
20

Ako tokom procesa ovravanja,svaka komponenta koja ini

leguru,kristalizira na nain koji odgovara istom metalu,odnosno,ako
komponente ne stupaju u hemijsku reakciju nastaje struktura oblika
mehanike smjese.

ta predstavlja likvidus,a ta
solidus linija?
132)

-Likvidus linija,je linija koja razdvaja tenu fazu R(rastop)od dvofaznog

podruja +R.
-Solidus linija,je linija koja razdvaja dvofazno podruije +R od vrste
faze .
133)

ta je eutektikum?

Eutektikum je mehanika smjesa.

ta su podeutektike i
nadeutektike legure?
134)

-Podeutektike legure,su sve legure koje se na dijagramu nalaze lijevo

od eutektike legure,
-Nadeutektike legure,su sve legure koje se na dijagramu nalaze desno
od eutektike legure.
135)

ta je dvofazno podruje?

Podruje gdje se javlja rastop(tena faza) i (vrsto stanje).

ta predstavlja kriva hlaenja,a

ta kriva zagrijavanja?
136)

-Kriva hlaenja,predstavlja grafiki prikaz promjene temperature u vremenu pri

hlaenju istog metala ili legure.
-Kriva zagrijavanja,predstavlja grafiki prikaz promjene temperature u vremenu
prizagrijavanju istog metala ili legure.

21

Osnovne osobine keramikih

materijala?
137)

Veoma krti i tvrdi,imaju malu plastinost,dobri su elektrini i toplotni

izolatori,otporni su na habanje i koroziju,imaju visoku temperaturu topljenja,imaju
lou udarnu ilavost i nisu otporni na termiki ok.
138)

22