nr.

248
juni
1984

elekituur
maandblad vodi
elektronica

B frs4 97
5

brief DeNieuwsbrief DeNieuwsbrief DeNieuwsbrief DeNieuwsbrief DeNieuwsbrief DeNieuwsbrief

DeNieuwsbrief

aktuele elektronika-informatie

&KALI
Elektronika

Maandelijks verschijnende publikatie van nieuw in het programma opgenomen artikelen, prijsaanpassingen enz. als aanvulling op De Katalogus.
Publikaties staan tevens in het vakblad Elektuur. Losse exemplaren gratis af te halen

EA VOEDING

PANTEC ANALOOG

De laboratoriumvoeding EA-3004 is
traploos instelbaar van 3 tot 18 volt, is

PANTEC universeelmeters worden geproduceerd door de

gegarandeerd kortsluitvast, heeft een

zeer geringe rimpelspanning en is uitgerust met elektronische temperatuurcontrole. De ingebouwde meter is omschakelbaar tussen spanning en
stroommeting. Bij overbelasting of kortsluiting schakelt de voeding
automatisch uit en na 10 seconden weer
in.

firma CARLO GAVAZZI in Belluno, Itali. Deze multimeters zijn in het bijzonder geschikt voor de elektromonteur en de servicetechnikus. De meters zijn volledig
beveiligd, zoals tegen 220V netspanning op de weerstandsbereiken.
Model PAN3003, elektronische multi-meter met 59
bereiken.
- ingangsgevoeligheid 1M/V voor DC en AC bereiken
- lineaire schaal voor AV en Ohm
- bereiken VDC en VAC: 10-30-100-300mV, 1-3-10-100300-1000V
bereiken I DC en IAC: 1-30-300uA, 3-30-300mA, 5A
- weerstand: 0,01 ohm tot 10Mohm in 7 bereiken
klasse 2 in alle bereiken
elektrisch beveiligd met ultra-snelle zekering,
elektronisch door middel van een zenerdiode circuit en
een gasontladingscomponent
- kompakt schakelmechanisme met vergulde kontakten.

Technische gegevens:
uitgangsspanning: 3-18 VDC
stroom: kontinu 2A, max. 3,5A
stroombegrenzing: groter dan 3,5A
rimpelspanning: 6 mV max.
gewicht: 2 kg
afmetingen: 175 x 70 x145mm
artikelnummer: 07.55.3004
prijs: f 196,00

ift,- 11rfrf r fr

f 302,00

artikelnummer 07.20.105 PAN 3003

ffUrr,

111~~111~1

POSTORDER
Bestellen d.m.v. brief met

ingesloten cheque (niet

ingevuld, wel ondertekend)
of bij vooruitbetaling op
giro 3587603
of telefonisch, betaling aan
postbode
minimum orderbedrag f 40,00
verzendkosten f 5,00
rembourskosten t 8.75

INDUSTRIE
Balieverkoop op rekening in

beide filialen
Orders kunt u schriftelijk,
telefonisch of per telex doorgeven
gunstige kondities op aanvraag

Prijzen
inklusief
BTW,
wijzigingen
voor
behouden

EVOX
KONDENSATOREN

NET,,,NAT

Nieuw bij Display Elektronika: Evox MMKO

kondensatoren, MMKO kondensatoren bestaan uit een ge

metallisseerde polyester film en zijn geschikt voor DC en
ontkoppelings applikaties. Ze zijn ingekapseld in een
vlam-werende plastic behuizing welke opgevuld is met
epoxyhars waardoor de kondensator optimaal beschermd
is tegen invloeden van buitenaf. Waarde aanduiding door
middel van opdruk. Leverbaar zijn waarden van 1 nF t/m
6.8uF, spanningen van 63V t/m 630V in 5.' verschillende
steken (5/7, 5/10/15/22,5mm afhankelijk van waarde/

PRINT
MONTAGE
RAAM

spanning). MMKO kondensatoren zijn uitstekend toe te

passen op die plaatsen waar een MKH koridensator niet
voldoet.
Prijsindikatie: 100nF 400V steek 15 mm,
artikelnummer 81.42.100N.40010,85

LICHTSTRAALSYSTEEM
Het lichtstraalsysteem LS3000 bestaat uit een kompakte
behuizing (afmetingen 27 x 92 x 57mm) waarin een infrarood zender en ontvanger zijn ondergebracht. Met behulp
van een reflektor (niet bijgeleverd) kunt u een afstand van
max. 3 meter overbruggen. Indien de straal onderbroken
wordt trekt het relais aan en dooft de led op de voorzijde.
De unit werkt op 12V en is ongevoelig voor omgevingslicht
dankzij het gebruik van gemoduleerd licht. Universeel toepasbaar bijvoorbeeld als automatische deuropener, teller
van personen of produkten, achteruit-rij-hulp in de garage,
etc.
artikelnummers:
f 158,00
11.56.311
lichtstraalsysteem LS3000
f 28,50
bijpassende (ronde) reflektor11.56.312

Balieverkoop Haarlem Balieverkoop Tilburg Balieverkoop Utrecht

Segment Elektronika Lange Jufferstraat 12-18
Hoek Turf markt
Jan Aartestraat 70
3512 ED Utrecht
Kampervest 53
5017 EE Tilburg
Tel. 030-31 56 55
2011 EZ Haarlem
Tel.
013-36
08
48
Tel. 023-32 24 21

Het printmontage-raam model PCSSO is speciaal ontworpen voor het bestukken van kleine series printen en is

instelbaar voor alle printafmetingen tot 210 x 180 mm. Het

raam bestaat uit een basisframe welke aan de werktafel geschroefd kan worden, een makkelijk afneembare printhouder en een aandrukplaat voor de komponenten
uitgerust met een 25mm-dikke anti-statische mat. In de
standaard uitvoering wordt het printraam geleverd met 1
bevestigingsrail, voor het bestukken van meerdere prints
tegelijk zijn losse bevestigingsrails leverbaar.
artikelnummers:
montageraam met 1 rail
komplete set rails

Industrie- en postorders
Keizerstraat 31
3512 EA Utrecht
Tel. 030-32 83 25
Telex 47660 displ nl

08.03.PCSSO
08.03.BS.PCSSO

f 96,00
f 27,00

r:p en

wr

Elektronika

uwsbrief De Nieuwsbrief DeNieuwsbrief DeNieuwsbrief DeNieuwsbrief DeNieuwsbrief De Nieuws

elektuur juni 1984

selektuur

6-23

pechflitser

6-24

Een portable aandachttrekker voor noodsituaties.

d isko-d rum

6-28

Eenvoudige schakeling die ht geluid der disko's opwekt: pioew-didioew,

etcetera.

draadloze mikrofoon

6-30

Een bescheiden FM-zendertje (wat afmetingen en uitgestraald vermogen

betreft) met een onbescheiden hifi-kwaliteit. Ook de ontvanger, een
variant op de FM-loopradio, komt aan bod.

merge voor BASIC-files

6-36

Een "velpon-programma" waarmee twee BASIC-files aan elkaar geplakt

kunnen worden.

echolood

6-38

Om te voorkomen dat zijn schuit aan de grond loopt, stuurt de schipper

regelmatig het lood de diepte in om zo het vaarwater te peilen. Het gebruik van een elektronisch echolood daarentegen staat de schipper toe
aan het roer te blijven en verschaft hem via een digitaal display kontinue
gegevens over de vaardiepte.

print-layouts

6-46

loodakkulader

6-49

Loodakku's zijn mede dankzij hun lage prijs en geringe zelfontlading nog
niet uitgerangeerd, maar een voorwaarde voor een lange levensduur is
goed laden. Met deze tweetrapslader bijvoorbeeld.

ZX-u itbreid ingen

6-52

De computerhobby werkt verslavend, ook in die zin dat men steeds

meer nodig heeft om de geestelijke honger te stillen. ZX-fans (-81 en
-Spectrum) kunnen met dit artikel zlf hun uitbreidingen vervaardigen.
Dat is goedkoper, en leuker bovendien.

interface voor elektronische typemachine

De stralenkrans rond deze

(pech )flitser is niet het licht
van de flitser zelf en evenmin
een heiligverklaring van de
elektronica, al hebben we
onze hobby (en dus ons werk)
zeer lief. Nee, u zag het reeds
goed, deze aureool wordt
gevormd door het "daisywheel" uit een elektronische
schrijfmachine. Een deze
maand beschreven interfaceschakeling maakt het namelijk mogelijk een dergelijke
schrijfmachine rechtstreeks
aan te sluiten op de Centronics(printer)aansluiting
van uw computer. Dat is niet
alleen goedkoper dan een
"echte" kwaliteitsprinter,
het schrift is ook dermate
netjes dat de gemaakte printouts direkt geschikt zijn voor
bijvoorbeeld "gewichtige"
korrespondentie. Kunt u
eindelijk optimaal gebruik
maken van dat tekstverwerkingsprogramma.

6-60

Nog een computeruitbreiding. Een alternatief voor de prijzige printer,

en met een typografie om door een ringetje te halen.

digitale cassette-recorder met ZX 81

6-65

Het koppelen van de digtale cassette-recorder (Elektuur jan. '84) met de

ZX 81 bleek problemen op te leveren. Problemen die met de hier beschreven wijzigingen opgelost kunnen worden.

E XO( R ) tische bouwstenen

6-66

Onbekend maakt onbemind. Zou dat de reden zijn dat de EX(N)OR zo

weinig aan de bak komt? Een nadere beschouwing van dit elektronisch
stiefkind leidt wellicht tot een verzoening.

markt

6-68

volgende maand
de halfgeleidergids, met
meer dan 100 schakelingen!

adverteerdersindex

6-89
6-03

elektuur iuni 1984

Elektuurprinten, -frontplaten, -software en -paperware zijn verkrijgbaar

bij de handel. U kunt ze ook rechtstreeks en tegen vooruitbetaling
bestellen bij Elektuur B.V., Beek IL)
met duidelijke vermelding van het
(de) bestelnummer(s) op uw overschrijvingsformulier. Per (gekombineerde) bestelling dient f 3,50
(Bfrs. 69) extra voor verzend- en
administratiekosten te worden
overgemaakt.
Postgiro 124.11.00 of bank-nr.
57.83.41.883 (voor Belgi PCR
000-017-70.26-01).
(E)PROM's kunt u door Elektuur B.V.
laten programmeren. Stuur de
(E)PROMI's) in een deugdelijke verpakking naar Elektuur B.V., Postbus
75, 6190 AB Beek (L) met duidelijke
vermelding van het gewenste
Elektuur-programma + bestelnummer
en maak gelijktijdig het verschuldigde
bedrag I+ f 3,50/Bfrs. 69 voor
verzend- en administratiekosten) over
op bovenstaand post- of bankrek.nr.
met vermelding van het bestelnummer.
(Elektuur B.V. kan niet aansprakelijk
worden gesteld voor verlies of beschadiging, in welke vorm dan ook,
van toegezonden IC's.)

TECHNISCHE VRAGEN SERVICE

Deze service is bedoeld om lezers die moeilijkheden ondervinden bij het opbouwen van
Elektuur-schakelingen behulpzaam te zijn.
Om een snelle beantwoording van uw vragen te bewerkstelligen, verzoeken wij u bij
het stellen van uw vraag aan de volgende
punten te denken:
De vragen dienen vergezeld te gaan van
een geadresseerde en gefrankeerde antwoordenveloppe. Alleen Nederlandse
postzegels kunnen worden gebruikt.
Vanuit het buitenland dient men gebruik
te maken van een internationale
antwoord-coupon.
Vermeld in de linker bovenhoek van de
enveloppe de kode "TV" + het onderwerp waarover u vragen stelt.
Alleen vragen die betrekking hebben op
in de laatste drie jaar gepubliceerde
Elektuur-schakelingen komen voor beantwoording in aanmerking. Dit geldt trouwens ook voor telefonische vragen op
maandagmiddag tussen 12.30 en 16.00
uur, tel. 04402-71850.
Stel uw vraag op een zakelijke manier,
vermeld eventueel gemeten spanningen,
stromen, gebruikte onderdelen etc. en
schrijf vooral leesbaar.
Wanneer bepaalde onderdelen bij u in de
buurt niet verkrijgbaar zijn, kijk dan alvorens in de pen te klimmen de advertenties in Elektuur na. Meestal vindt u daarin
wat u zoekt.
Vragen die niet te maken hebben met de
gepubliceerde schakeling zelf, maar met
speciale individuele wensen (zoals bijv.
aanpassing van onze ontwerpen op fabrieksapparatuur of een bepaalde, door
ons nooit beproefde samenvoeging van
deelschakelingen) komen niet voor beantwoording in aanmerking. Ook aanvullende technische gegevens van komponenten en theoretische informatie over
Elektuur-schakelingen kunnen niet verstrekt worden. Zulks om te voorkomen
dat de lezerspost onnodig veel beslag
gaat leggen op de tijd van de redaktie.

6-04

FRONTPLATEN SERVICE

SOFTWARE SERVICE
bestelnr. guldens Bfrs. cassette
433 cassette met 15 programma's
007
22,voor de speelcomputer
009
27,30
538 cassette met 15 programma's
voor de speelcomputer
010
27,30
538 cassette met 16 programma's
voor de speelcomputer

bestelnr. guldens Bfrs. frontplaten

82014-F 10,80
213 Artist, voorversterker
voor gitaren
82178-F
9,90
195 labvoeding
83022-F 17,65
348 Prelude XL
83041-F 52,25
1029 un. schakelklok
83051-F 19,45
383 Mastro
404 kapaciteitsmeter
84012-F 20,50
362 pulsgenerator
84037-F 18,40

PROGRAMMEER SERVICE
bestelnr. guldens Bfrs. programma
755 Elbug (originele versie) in
38,35
500
3 x MM 52040
of 1 x 2716 EPROM
501
755 Elbug II (SC/MP-boek)
38,35
in 3 x MM 52040
of 1 x 2716 EPROM
321 cassette-routine voor
502
16,30
NIBL-computer
in 1 x MM 52040 of
1 x 2716 EPROM
321 junior-computer
16,30
503
in 1 x 2708 EPROM
321 lichtende disko-vloer
504
16,30
in 1 x 2708 EPROM
1086 schaakprogramma voor
55,15
505
Intelekt in 2 x 2716 EPROM
538 junior tape-monitor (TM)
27,30
506
in 1 x 2716 EPROM
538 junior printer-monitor en
507-N
27,30
PME in 1 x 2716 EPROM
Herprogrammeren van 507 naar 507-N
(zie Junior boek 4) kost f 11,05 (Bfrs. 2181.
321 junior databussturing
16,30
508
in 1 x 82S23 PROM
27,30
538 tijdsein-processor
509
in 1 x 2716 EPROM
652 150 MHz-frekwentiemeter
33,10
510
in 2 x 82S23 PROM
511
600 junior-disassembler, -EPROM30,45
programmeer-software en
hex
-systeemvektoren
dump) in 1 x 2716 EPROM
538 autonome schakelklok
27,30
512
in 1 x 2716 EPROM
538 keysoft polyfoon keyboard
27,30
513
in 1 x 2716 EPROM
538 doka-computer
27,30
514
in 1 x 2716 EPROM
538 doka-computer (vlg. jan. '831
514-N
27,30
in 1 x 2716 EPROM
321 DOS-software
16,30
515
in 1 x 2708
538 sprekende dobbelsteen
27,30
516
in 1 x 2716 EPROM
538 ELEKTERMINAL +
27,30
517
elekterminal
in 1 x 2716 EPROM
538 morse-programma
27,30
518
voor de Junior-Computer
in 1 x 2716 EPROM
538 telex-programma
519
27,30
voor de Junior-Computer
in 1 x 2716 EPROM
1262 karaktergenerator en video64,05
521
routines voor DOS-Junior
in 1 x 2732 + 1 x 2716
EPROM
1800 karaktergenerator en video522
91,35
routines voor uitgebreide
Junior in 1 x 2732 +
2 x 2716 EPROM
724 karaktergenerator
36,75
523
in 1 x 2732 EPROM
538 quantisizer
524
27,30
in 1 x 2716 EPROM
724 universele terminal
36,75
525
in 1 x 2732 EPROM
538 windrichtingsmeter in
27,30
526
1 x 2716 EPROM
538 Elabyrint in
27,30
527
1 x 2716 EPROM
538 EPROM-duplikator
27,30
528
in 1 x 2716 EPROM
321 multimeetmonitor
16,30
529
in 1 x 82523 PROM
1076 typemachine-interface
54,60
530
in 2 x 2716 EPROM

PAPERWARE SERVICE
bestelnr. guldens Bfrs omschrijving
197 ESS-511 software10,PWS-1
dokumentatie: wijzigingen/aanvullingen
ESS-507-N
197
DOS
bootstrap-loader
PWS-2 10,listing ESS 515
203 aanvullende informatie
PWS-3 10,30
universele terminal
218 aanvullende informatie
PWS-4
11,05
VDU-kaart + sourcelistings

PRINT SERVICE
Wanneer u een printten) bestelt, kunt u
desgewenst het (de) bijbehorende nummer(s) van Elektuur meegeleverd krijgen
door bij uw bestelling per nummer
f 4,95 (Bfrs. 971 extra over te maken.
Vermeldt u dan bij uw bestelling "plus
tijdschrift maand/jaar" (voor
maand/jaar zie onderstaande lijst). De
meeste - echter niet alle - reeds verschenen nummers zijn nog beschikbaar.
Indien het (del door u bestelde tijdschrift(en) niet meer leverbaar is (zijn),
ontvangt u kopien van het (de) desbetreffende artikel(en).
Deze pagina geeft een overzicht van de
meest courante Elektuur-printen. Regelmatig wordt een uitgebreide lijst van
het komplete aanbod gepubliceerd.
bestelnr. guldens Bfrs. print
JANUARI 1984
83133-1

12,15

239

83133-2
83133-3
83134

17,55
14,70
22,10

346
290
435

84001

26,85

529

84005-1
84005-2

18,25
17,70

360
349

FEBRUARI 1984
83124
10,85
84007-1
84007-2
84009

40,85
15,15
8,-

84012-1
84012-2
84018

20,95
12,30
10,50

MAART 1984
24,10
84019
84023-1
84023-2

19,80
17,45

84024-1
84024-2

21,10
17,20

84029

13,50

APRIL 1984
21,84017

audio-signaalverfraaier:
voeding + 50 en 100 Hz
filter
16 banddoorlaatfilters
DM_
digitale-cassetterecorderprint
windrichtingsmeter
horlogemeter:
meetgedeelte
counter + uitlezing

214 video-syncbox
programmeerbare
lichtshow:
805 hoofdprint
298 display-print
158 dieseltoerenteller
kapaciteitsmeter:
413 meetprint
242 display-print
207 video-combiner
475 power-buffer
Elabyrint:
elektronica-print
bedieningsprint
terts-analyzer:
416 filterprint
339 ingangsschakeling
voeding
266 kwartsmodulator

390
344

84024-3
84024-4
84035
84037-1
84037-2

62,86,30
11,30
25,55
30,55

414 Bytegum
terts-analyzer:
1221 display-print
1700 basis-print
223 AC-voeding
503
pulsgenerator
602

MEI 1984
84024-5
84024-6
84040
84041
84049

18,20
30,20
22,55
24,70
15,20

359
595
444
487
299

JUNI 1984
13,10
84048
15,30
84054
20,60
84055

258
301
406

84062
81105-1

23,75
19,95

terts-analyzer: ruisprint
multimeetmonitor
KG-vakantieradio
mini-crescendo
schakelende voeding
5...24V/5 A

pechflitser
ZX-bufferschakeling
interface voor elektronische
typemachine
echolood:
basisprint
468
display-print
393

elektuur juni 1984

ELEKTUUR PRINT SERVICE

Deze lijst is een aanvulling op die
van de linker pagina. Van de met
aangeduide printen is de voorraad
beperkt; de leverbaarheid van die
printen is dan ook niet gegarandeerd.
bestelnr. guldens Bfrs. print
1977
9453

17,-

335 funktiegenerator

MEI 1982

HALFGELEIDERGIDS 1983

82014 52,65
82105
37,-

JUNI 1982
82110
82111
82112
82128

17,50
24,60
10,05
8,50

82131
82138

8,15
7,10

8,55

9897-2

8,65

9967
9966

8,15
39,45

168 filtersektie voor parametrische equalizer

170 baxandall-toonregeling voor
parametrische equalizer
161 VHF-UHF-tv-modulator
777 elektermjnal

NOVEMBER 1979
80024 30,75

606 verlengde SC/MP-bus-print

FEBRUARI 1980
80068-1
52 ' 80068-2
80068-3 18,80068-4 16,80
80068-5 15,-

vocoder:
1024 busprint
355 filterprint
331 in/uitgangsprint
296 voedingsprint

MAART 1980
80089-1 66,15
80089-2 6,85
80089-3 15,85

1303 junior-computer: hoofdprint

135 display-print
312 voedingsprint

HALFGELEIDERGID S 1982
*82528
82543
82570

8,45
12,50
11,65

69,15

1362 8K RAM + EPROM kaart

JANUARI 1981
81027-1 17,80
*81027-2 21,20
80068-2 25,25

12,85

voiced/unvoiced-detektor:
351 detektorprint
418 schakelprint
497 busprint

253 universele voeding

MEI 1981
81033-1 99,90
81033-2
7,50
81033-3
6,80

junior-computer:
1968 interface-kaart
148 -12 V-voeding
134 "imperial" -printje

82558-1
82558-2
82577

18,05
10,30
14,05

12,60
10,50

1294 70-cm-transverter
441 DFM + DVM
248 eenv. toevalsgenerator
207 ingangsbuffer voor
logic analyzer

SEPTEMBER 1981
81170-1 21,35
421 tijdsein-processor:
hoofdprint
81170-2 15,90
313 display-print

OKTOBER 1981
25,70
7,60
11,-

506 omwentelingenteller
150 EPROM-programmer
217 zuivere sinusoscillator
332 3-kanaals lichtorgel
193 high boost

DECEMBER 1981
82038

8,40

165 knipperzwaailicht

82144-2
82157
*82159
82160
82175

8,10
21,30
24,55
15,85
12,40

24,45
8,35

482 EPROMmer
164 arpeggio-gong

FEBRUARI 1982
82033
82056

20,55
8,15

82070

10,80

kompakte synthesizer:
405 LFO + NOISE
161 multi-voeding (teletekstdekoder)
213 universele nicad-lader

DECEMBER 1982
82162
82178
82179
82180

21,25
15,40
24,15

83002
83006
83008

9,65
10,15,80

19,30
17,60
39,40

kompakte synthesizer
380 voeding
347 4-delige bus-print
776 stereo TV-geluid

APRIL 1982
82017
82089-1
82089-2
82090
82093
82094

25,85
13,60
12,60
10,8,55
9,85

82106
82107
82108

12,80
24,65
14,50

158 auto-ionisator: omvormer

419 tabvoeding 0...35 V/3 A
303 fotonenparasiet
476 Crescendo,
140 W eindversterker
190 3 A-computervoeding
197 milli-ohm-meter
311 inschakelvertraging en
DC-beveiliging

FEBRUARI 1983
83010
83011

8,20
31,60

83022-7 21,30
83022-8 19,55
83022-9 31,25
83028
7,80

162 fuse-protector
623 akoestische telefoonmodem
Prelude XL-regelversterker:
420 klasse-A hoofdtelefoonversterker
385 voeding
616 verbindingsprint
154 grootlicht-dimmer

MAART 1983
82189
83014

13,35
37,45

83022-1 60,65
83022-6 25,10
83022-10 10,90
83037
10,50

83022-2 21,20
83022-3 26,10
83022-4 19,60
83022-5 20,05
83024
22,80
83041
22,75
83052
14,85

14,25
9,55
11,50
9,75
10,45

83553
83558
83561
83562
83563
83584

11,25
9,80
9,60
8,95
8,20
13,70

281 koelplaat-thermometer
188 flitslooplicht
227 pP-hulpje
192 n-chip patroongenerator
206 mikrofoon-voorversterker
met toonregeling
222 lichtafhankelijke lichtbron
193 simpele D/A-omzetter
189 RC-generator
176 Prelude-buffer
162 koelplaat-thermicator
270 auto-PDM-brugversterker

SEPTEMBER 1983
273 telefoonbelverlenger
83069-1 13,85
zender
83069-2 13,50 266 ontvanger
83082
39,60
780 VDU-kaart
83083
23,40
461 auto-servicemeter
83087
10,65
210 FM-loopradio

OKTOBER 1983
83088
83093
83095
83098
83101
83103-1
83103-2
83106

9,30
18,10
17,50
7,80
7,65
19,05
7,65
14,30

183 auto-spanningsregelaar
357 buitenthermostadt
345 quantisizer
154 net-adapter
151 Basicode-2 interface
375 anemometer
151 omzetter v. anemometer
282 signaaloppoetser

263 CX-dekoder
738 universele 64K geheugenkaart
Prelude XL:
1195 busprint
494 lijnversterker
215 audio-stoplicht
207 LCD-luxmeter
Prelude XL:
418 MC-voor-voorversterker
514 MD-voorversterker
386 Interlude
395 toonregeling
449 visserijgolf-ontvanger
448 schakelklok
293 watt-meter

NOVEMBER 1983
83104
11,20
83107-1 14,50
83107-2
8,15

261 flitsbel
286 metronoom
161 voeding + versterker voor
metronoom
CPU-kaart:
83108-1 36,45 718 basisprint
83108-2 22,70 447 opzetprint
83110
17,30
341 treinregelaar
83114
8,55
168 pseudo-stereo

DECEMBER 1983
83102
83113

42,35
9,60

834 omnibus
189 video-versterker
phaser:
83120-1 22,30 439 vertragingsprint
83120-2 13,75 271 oscillatorprint
83121
19,15
377 symmetrische voeding
83123
10,197 vorst-detektor
83137
50,85
1002 Vivace-luidsprekerbox

JUNIOR COMPUTER
80089-1* 66,15
1303 hoofdprint
80089-2* 6,85
135 display-print
80089-3* 15,85
312 voedingsprint
*I deze drie printen tezamen voor f 88,20 113frs. 1738)
81033-1 99,90
1968 interface-kaart
81033-2
7,55
149 -12 V-voeding
81022-3
6,80
134 imperial-printje
82093
8,55
168 mini-EPROM-kaart
80120
69,15
1362 8K RAM + EPROM kaart
82017
25,85
509 dynamische RAM-kaart
82010
24,45
482 EPROMmer
80024
30,75
606 verlengde SC/MP-bus-print
83058
86,10
1696 ASCII-keyboard
9966
39,45
777 elekterminal
9967
8,15
161 VHF/UHF-tv-modulator

KOMPAKTE SYNTHESIZER
82033
82078
82079

20,55
19,30
17,60

405 LFO + NOISE

380 voeding
347 4-delige bus-print

UITBREIDING TOT POLYFONE SYNTHESIZER

82110
82111
82112
82106
82107
82108
82105
80024

17,50
24,60
10,12,80
24,45
14,50
37,30,75

345 poly-busprint
485 basisprint output-unit
197 omzetterprint
252 keyboard-strip
482 input-unit
286 tune-shift-unit
729 280-A CPU-kaart
606 busprint

MEI 1983
83051-1 10,75

MAART 1982
82078
82079
82086

162 aktieve antenne: impedantieaanpasser/versterker

160 voeding/verzwakker
420 hf-treinverlichting
484 floppy-disk interface
312 sprekende dobbelsteen
244 low power thermometer

APRIL 1983

JANUARI 1982
82010
*82046

doka-computer:
179 lichtmeter
166 temperatuurmeter
205 procestimer
222 LCD-thermometer
voorzetjes voor
SSB-ontvanger:
211 frekwenties < 14 MHz
236 frekwenties > 14 MHz

NOVEMBER 1982

NOVEMBER 1981
16,85
9,80

doka-computer:
386 toetsenbord
205 keyboard-print
230 display-print
421 processor-print
165 elektronische neus
308 huistelefoon
153 voeding
TV-speelcomputer
356 dekoder-print
203 EPROM-insteekprint
277 fasevolgordemeter

83410
83503
83515
83551
83552

OKTOBER 1982
82142-1
9,10
82142-2
8,45
82142-3 10,40
82156
11,25

HALFGELEIDERGIDS 1981

81155
82029

166 lichtgevoelige schakelaar

246 1E80 geluidsgenerator
230 supervoeding

JANUARI 1983

JUNI 1981
80133 65,70
81156
22,40

19,60
10,40
11,70
21,35
8,40
15,65
7,75

82144-1 8,20

MAART 1981
81128

82141
*82141-2
82141-3
81170-1
82146
82147-1
*82147-2

82161-1 10,70
82161-2 12,-

SEPTEMBER 1980
80120

81171
81594
82006

345 polyfoon keyboard: busprint

485 basisprint output-unit
198 omzetterprint
167 dimmer voor gloeilampen
en TL-buizen
161 elektronisch relais
140 starter voor TL-buizen

SEPTEMBER 1982

1978

0 9897-1

81523
81577

1037 Artist, gitaarvoorversterker

729 Z80-A CPU-kaart

83054
83056

13,65
19,15

83058 86,10

212 Mastro zender + displayprint

269 morse-interface
377 lichttelefoon zender +
ontvanger
1696 ASCII-keyboard

JUNI 1983
509
268
248
197
168
194

dynamische RAM-kaart
100 watter eindversterker
voeding voor 100 watter
RAM-tester
mini-EPROM-kaart
TV-geluidsadapter
polyfoon-keyboard:
252 keyboard-strip
486 input-unit
286 tune-shift-unit

83044
14,70
83051-2 66,10
83067 14,50
83071-1 16,80
83071-2 16,20
83071-3 15,65

290 RTTY-interface
1302 Mastro ontvangerprint
286 kWh-uitbreiding voor
watt-meter
spektrumuitsturingsmeter:
331 filter- en gelijkrichterprint
319 multiplex-, interface- en
voedingsprint
308 komparator- en displayprint

6-05

elektuur juni 1984

24e jaargang nr. 6 - juni 1984

ISSN 001 3-5895

Uitgave van:
Elektuur B.V., Peter Treckpoelstraat 2-4, Beek (L)
Telefoon: 04402-74200, Telex 56617
Korrespondentie-adres: Postbus 75, 6190 AB Beek (L)
Kantoortijden: 8-30 - 12.00 en 12.30 - 16.00 uur
Direkteur: J.W. Ridder
Bourgognestraat 13a, Beek (L)
Elektuur verschijnt de eerste van elke maand, behalve in juli en
augustus waarin een dubbelnummer verschijnt, de halfgeleidergids.
Onder de naam E lektor wordt Elektuur ook uitgegeven in het
Duits, Frans, Engels, Italiaans, Spaans, Grieks en Turks.
Hoofdredakteur: P.V. Holmes
Chef redaktie: E.J.A. Krempelsauer
Chef ontwerp: K.S.M. Walraven
Redaktie Nederland: P.E.L. Kersemakers (hoofd landgroep),
J.F. van Rooij, P.H.M. Baggen, I. Gombos,
M.J. Wijffels
Redaktie buitenland: A. Dahmen, R.E. Day, R.P. Krings,
P, v.d. Linden, G.P. Mc Loughl in,
D.R.S. Meyer, G.C.P. Raedersdorf,
G.O.H. Scheil, L. Seymour
Ontwerpafdeling/laboratorium: J. Barendrecht, G.H.K. Dam,
K. Diedrich, G.H. Nachbar,
A. Nachtmann, A.P.A. Sevriens,
J.P.M. Steeman,P.I.A. Theunissen
Redaktiesekretariaat: C.H. Smeets-Schiessl, G.W.P. Wijnen
Dokumentatie: P.J.H.G. Hogenboom
Vormgeving: C. Sinke
Abonnementen: Y.S.J. Lamerichs
Jaarabonnement
Nederland
Belgi
buitenland
f 49,50
Bfrs. 970
f 67,Een abonnement loopt van januari tot en met december en kan
elk gewenst moment ingaan. Bij opgave in de loop van het kalenderjaar wordt uiteraard slechts een deel van de abonnementsprijs berekend. Bij abonnementen die ingaan per het oktober-,
november of decembernummer wordt tevens het volgende kalenderjaar in rekening gebracht.
De snelste en goedkoopste manier om een nieuw abonnement op
te geven is die via de antwoordkaart in dit blad.
Reeds verschenen nummers op aanvraag leverbaar (huidige losse
nummerprijs geldt).
Adreswijzigingen: s.v.p. minstens 3 weken van tevoren opgeven
met vermelding van het oude en het nieuwe
adres en abonnee-nummer.
Commercile zaken: C. Sinke, W.H.J. Peeters (advertenties)
advertentietarieven, nationaal en internationaal, op aanvraag.
Prijslijst nr. 19 is van toepassing.
Drukkerij: N.D.B. Leiden, Zoeterwoude
Korrespondentie:
In linker bovenhoek vermelden:
technische vragen
TV
H R hoofdredaktie
AW adreswijzigingen
EPS printservice

ADV advertenties
ABO abonnementen
RS redaktiesekretariaat

Auteursrecht:
De auteursrechtelijke bescherming van Elektuur strekt zich mede uit tot de illustraties met
inbegrip van de printed circuits, evenals tot de ontwerpen daarvoor.
In verband met artikel 30 Rijksoktrooiwet mogen de in Elektuur opgenomen schakelingen
slechts voor partikuliere of wetenschappelijke doeleinden vervaardigd worden en niet in of
voor een bedrijf.
Het toepassen van schakelingen geschiedt buiten de verantwoordelijkheid van de uitgeefster.
De uitgeefster is niet verplicht ongevraagd ingezonden bijdragen, die zij niet voor publikatie
aanvaardt, terug te zenden.
Indien de uitgeefster een ingezonden bijdrage voor publikatie aanvaardt, is zij gerechtigd deze
op haar kosten te (doen) bewerken; de uitgeefster is tevens gerechtigd een bijdrage te (doen)
vertalen en voor haar andere uitgaven en aktiviteiten te gebruiken tegen de daarvoor bij de
uitgeefster gebruikelijke vergoeding.

Nadrukrecht:
Voor Duitsland: Elektor Verlag GmbH, 5133 Gangelt.
Voor Groot-Brittanni: Elektor Publishers Ltd., Canterbury.
Voor Frankrijk: Elektor sarl, Le Seau, 59270 Bailleul.
Voor Itali: Elektor, 20092 Cinisello B.
Voor Spanje: Elektor, Av. Alfonso XIII, 141, Madrid 16.
Voor Griekenland: Elektor, Karaiskaki 14, Voula, Athene.
Voor Turkije: Elektor A.S., Sishane, Istanbul
Voor India: Elektor Electronics Pvt Ltd., Bombay

Uitgeversmaatschappij Elektuur B.V. - 1984

Printed in the Netherlands.
6-06

Wat is een TUN?

Wat betekent 10 n?
Wat is de EPS-service?
Wat is de TV-service?
Wat is "Het lek van Elektuur"?
Halfgeleidertypen
Een groot aantal ekwivalente
halfgeleiders en IC's hebben
een ietwat afwijkend typenummer. Om deze reden
wordt in Elektuur, daar waar
mogelijk is, een universele
kode of typenummer gehanteerd.

Weerstands- en kapaciteitswaarden
Bij het aangeven van dergelijke
waarden wordt geen gebruik
gemaakt van komma's.
Deze worden vervangen door
internationaal bekende
afkortingen, zoals:
, 10-12
p (pikol

741 i.p.v. /IA 741, LM 741,

MC 741, MIC 741, RM 741,
SN 72741, etc.
TUP of TUN (transistor
universeel, resp. PNP of
NPN) wordt gebruikt voor
iedere LF-siliciumtransistor,
welke voldoet aan de
volgende specifikaties:

UCED max.
IC max.
hfe min.
Ptot. max.
fT min.

20 V
100 mA
100
100 mW
100 MHz

Enkele TUN's: BC 107 e.d.,

2N3856A, 2N3859, 2N3860,
2N3904, 2N3947, 2N41 24.
Enkele TUP's: BC 179 e.d.
met de mogelijke uitzondering
van (afhankelijk van fabrikaat)
BC 159 en BC 179, 2N 2412,
2N3251, 2N3906, 2N4126,
2N4291.
DUG of DUS (diode
universeel, resp. germanium
of silicium) wordt gebruikt
voor iedere diode, welke
voldoet aan de volgende
specifikaties:
DUG DUS
25 V
20 V
Ur max.
35 mA 100 mA
if max.
100A 1A
Ir max.
Ptot. max. 250 mW 250 mW
5 pF
CD max. 10 pF
Enkele DUG's: OA 85, OA 91,
0A 95, AA 116.
Enkele DUS's: BA 127,
BA 217, BA 218, BA 221,
BA 222, BA 317, BA 318,
BAX 13, BAY 61, 1N914,
1N4148
De typen BC 107, BC 237
en BC 547 maken deel uit
van dezelfde familie kwaliteitstransistoren. In het
algemeen kunnen al deze
"familieleden" door elkaar
gebruikt worden.
BC 107 (-8, -9), families (NPN):
BC 107 (-8,-9), BC 147 (-8,-91,
BC 207 (-8,-9), BC 237 (-8,-9),
BC 317 (-8,-9), BC 347 (-8,-9),
BC 182 (-3,-4), BC 382 (-3,-4),
BC 437 (-8,-9), BC 414
BC 177 (-8, -9), families (PNP):
BC 177 (-8, -9), BC 157 (-8, -91,
BC 204 (-5, -6), BC 307 (-8, -9),
BC 320 (-1,-2), BC 350 (-1,-21,
BC 557 (-8, -9), BC 251 (-2, -3),
BC 212 (-3,-41, BC 512 (-3,-41,
BC 261 (-3,-3), BC 416

(nano)
Imikro)
m (milli)
k (kilo)
M (mega)
G (giga)

= 10-9
10-6
=10 3
=103
= 106
=109

Een paar voorbeelden:

Weerstandswaarden:
2k7 = 2,7 kS2 = 2700 St
470 = 470 St
De in schema's gebruikte weerstanden zijn % watt typen met
een tolerantie van max. 5%
(tenzij anders aangegeven).
Kapaciteitswaarden:
4p7 = 4,7 pF =
0,000 000 000 004 7 F
10 n = 0,01 pf = 10-8 F
Werkspanningen van kondensatoren (geen elko's zijnde)
worden normaliter niet aangegeven, daar er vanuit wordt
gegaan dat vrijwel alle typen
voor min. 60 V geschikt zijn.
Bij twijfel is er een werkspanning van ongeveer 2 maal
de voedingsspanning steeds
een veilige waarde.
Meetwaarden
De in schema's aangegeven
spanningswaarden zijn
gemeten met een meetinstrument waarvan de
inwendige weerstand 20 kS2/V
bedraagt (tenzij anders aangegeven).
Lezers-service
EPS: Elektuur printservice
Een groot aantal Elektuurontwerpen bevat een printlayout. De meeste printen
zijn kant en klaar leverbaar.
Iedere maand wordt een
overzicht gegeven van de
verkrijgbare printen (zie
EPS-lijst).
Technische vragen
Technische vragen welke
betrekking hebben op
Elektuur-ontwerpen,
kunnen zowel schriftelijk
als telefonisch gesteld
worden (zie ook "technische vragen").
Het lek van Elektuur
Iedere belangrijke wijziging,
toevoeging aan of
verbetering van Elektuurontwerpen wordt zo spoedig
mogelijk bekend gemaakt in
de rubriek "Het lek van
Elektuur".

advertentie

elektuur juni 1984

1111

'ammm.LCD TERMOMET ER

111-

VERMOGENSREGELAAR

Wilt U lampen in huis

dimmen? Een
motortje langzamer laten lopen? Eenvoudig op te lossen met dit universele
bouwpakket. Regelt bij 220 Volt maximaal 600 Watt zonder verdere voorzieningen, maar is simpel uit te breiden tot 2000 Watt. Met het printontwerp werd rekening gehouden met
eventuele inbouw in
een elektradoos.
Eenvoudig en toch goed voorli 00

Vele honderden gingen U reeds ermo

voormet de bouw van deze precisiet50tot
meter. Het bereik loopt van I50 graden Celcius en de nauwkeurig, gebied

heid is beter dan 1%. In heeter als

van 0 tot 40 graden zelfs
0,1% zodat de termometer ook Aslezing
is als koortstermometer. Aflezing
geschiedt op een LCD display. Bouwpakket bevat print en komponenten.
Een passende behuizing is separaat
leverbaar. Het pakket kost

TELEFOON I TER

Een elektronische karnertermostaat

die de mechanische termostaat kan
vervangen. De mogelijkheid bestaat om
op twee plaatsen de temperatuur
te meten waarbij de invloed van de
ene op de andere sensor instelbaar is.
Tevens wordt met een LED aangegeven
of de termostaat ingeschakeld is en
met een tweede LED of de hele installatie ingeschakeld is. De hysteresis
,(temperatuurverschil tussen in- en
'uitschakelen) is instelbaar. Pakket
bevat print, trafo, relais, alle elektronische onderdelen, potmeter, netprintpennen
montagedraad,
snoer,
5995
en soldeertin. De prijs is

9995

,
Passende behuizing voor LCD term
meter kost

Onze auto wordt door de fabrikanten

steeds meer voozien van elektronische
snufjes. Een van de meest gewenste
uitbreidingen is de elektronische ontsteking. 'Er zijn nogal wat voordelen
te noemen. Door de krachtige vonk
verbrandt het mengsel in de cylinderkamer beter. Dit heeft tot gevolg
een beter rendement. Ook de hoeveelheid schadelijke uitlaatgassen wordt
in gunstige zin beinvloed. Ook de
kontaktpunten lijden aanzienlijk minder
want die schakelen nu een zeer geringe
stuurstroom voor de elektronika in
plaats van de totale bobinestroom.
Het voordeel van de elektronische
ontsteking komt vooral uit de verf
bij koud en nat weer. Het bouwpakket
bevat alle onderdelen, koelplaten en
print voor een ontsteking die geschikt
is voor motoren tot ca. 6000 toeren.

IN VERTER VOOR ZX 81

15.70

WISSELKNIPPERLICHT

LABORATORIUM VOEDING
De CX81-TLF is een uitgebreid telefoonboek voor de ZX8I, Timex 1000
of Spectrum komputer. Er kunnen
in totaal 199 namen en telefoonnummers in opgeslagen worden. De komputer kan een telefoonnummer vinden
bij een ingetoetste naam. Zelfs een
paar unieke letters is als voldoende.
De komputer zorgt ervoor dat het
nummer ook gedraaid wordt. De CX81TLF werkt op zo goed als elke centrale (toonkode-systeem). Het pakket
dient aangesloten te worden op de
CX81-1/0 en krijgt daarvan ook de
werkspanning. Natuurlijk zijn in het
kitje alle benodigde onderdelen en
de print aanwezig alsmede een uitgebreide bouwhandleiding. Het pakket
kost

Software is verkrijgbaar op kassette

als U afziet van zelf intypen. De
kassette voor de CX8I-TLF kost

De CM50-PSU is een bouwpakket van

een laboratoriumvoeding van zeer hoge
kwaliteit. De voeding levert een positieve en een negatieve spanning van
0 tot 25,6 volt. De uitgangsspanning
Is symmetrisch en kontinue regelbaar.
De maximale strodm bedraagt 2,56 A.
kontinue en 5,12 A. piek. De stroom
is ook kontinue regelbaar. Stroom en
spanning worden met een enkele positieve spanning van 0 tot 5 volt geregeld. Dit kan via een D/A converter
b.v. een komputer zijn. De 8-bits uitgangspoort kan met een weerstandsnetwerkje in 256 stapjes de stuurspanning leveren voor de voeding. Het
pakket bevat print, alle onderdelen,
ringkerntrafo, speciaal hoekkoelprof iel,
netsnoer e.d. maar niet de grote koelplaat voor de regeltransistoren omdat
de kast bij de maat daarvan een rol
speelt. Het pakket kost 18900

Speciaal voor de ZX81 en de Timex

1000 home-computer ontwikkelden wij
een video-inverter. Met deze inverter
is het mogelijk de zwart-wit informatie op het beeldscherm om te draaien. Dus wit wordt zwart en zwart
wordt wit. Hierdoor lijkt het TV apparaat meer op een monitor en dat
heeft als voordeel dat de duidelijkheid,
een heel stuk toeneemt. Witte tekst
op een donkere achtergrond is veel
minder vermoeiend voor de ogen en de
,scherpte is verbluffend. Voor de prijs
.hoeft U het niet te laten, want het
bouwpakketje kost

REGELBARE VOEDING
Een universeel bruikbare timer die
voor veel toepassingen kan worden
gebruikt. De timer kan tijden schakelen van enkele sekonden tot ca. 100
uur. De mogelijkheid is aanwezig om
automatisch herhaald te schakelen.
De. timer kan op diverse manieren gestart worden: negatieve of positieve
puls, maak- of verbreekkontakt. Het
bouwpakket werkt op 12 volt en wordt
geleverd met print, alle elektronische
komponenten en relais. Ook printpennen
en montagedraad en tin zijn bijgevoegd alsmede een uitgebreide bouwbeschrijving zodat iedereen dit pakket
kan bouwen. Met relais kost het bouwpakket

Snel en eenvoudig te bouwen maar

degelijk en goed van kwaliteit is dit
bouwpakket. De voeding kan maximaal
5 Ampre stroom leveren en is regelbaar van 5 tot 25 volt. Pakket bevat
print, alle elektronische komponenten
en koelplaat. Het pakket kost

7515

ONDER REMBOURS:

Bel 040-448229 of schrijf een kaartje aan De Boer Elektronika

afd. Postorders, Postbus 680, 5600 AR Eindhoven. S 9,00 kosten.
VOORUITBETALING:
Per brief met getekende cheque of betaalkaart of op gironummer
2155669, of op banknr. 150048394 RaBo Eindhoven.
5,00 kosten
Geen minimum orderbedrag, maar orders beneden S 35,00 worden belast met J.5,00 kosten.
CD-leden geven hun CD-pasnummer op en ontvangen een acceptgirokaart bij hun bestelling.
OPENINGSTIJDEN DE BOER ELEKTRONIKA FILIALEN:

ASTEL

INFO

Winkels zijn de gebruikelijke tijden open 109.00-18.00) uitgezonderd:

Maandag:
Winkel in Helmond, Utrecht, Den Bosch en Dordrecht gesloten.
Winkel in Eindhoven open van 13.00-18,00 uur.
Koopavond: In Dordrecht en Utrecht op donderdagavond van 18.00-21.00 uur.
In de andere winkels op vrijdagavond van 18.00-21.00 uur.
Zaterdag:
Om 17.00 uur zijn alle winkels gesloten.

Alle in deze advertentie vermelde prijzen zijn richtprijzen en Inclusief BTW. Levering ge
schied volgens de verkoopvoorwaarden, gedep. bij KvK te Eindhoven onder nummer 33805.

Het wisselknipperlicht laat twee groepen lampen knipperen. De knippersnelheid is regelbaar. Ook de aan/uitverhouding is regelbaar waardoor het
universeel
zeer
wisselknipperlicht
bruikbaar is voor b.v. disco en feestverlichting, maar ook voor reklame
en modelbouw. Het apparaat wordt
rechtstreeks uit het lichtnet gevoed.
Bouwpakket bevat print en alle kompocenten maar niet de lampen en fittingen en kost

MUGGENVERJAGER
INPUT OUTPUT POORT

De CX81-1/0 is een bouwpakket van

een Input en Output eenheid voor de
ZX8I, de Timez en de Spectrum kommer. Met de 1/0-unit kunt U op de
uitbreidingsuitgang allerlei randapparatuur aansluiten zoals relais, LED's,
lampen en schakelaars. Er zijn 8 ingangen en 8 uitgangen ter beschikking. De
komputer Is nu bruikbaar voor b.v. een
modeltrein, een draaibank e.d. of als
alarmcentrale, programmeerbare lichtshow enzovoort. Meerdere 1/0-units
kunnen gekoppeld worden your een nog
uitgebreidere funktie. Het bouwpakket
bevat print, connector en alle verdere
onderdelen. De voeding van de poort
wordt betrokken uit de komputer.
De prijs van het pakket is 6950

Als U geen zin of tijd hebt om het

programma voor besturing van de
1/0-poort in te typen kunt U dat
bestellen. Het wordt geleverd op kassette voor de prijs van

Een eenvoudig maar goed werkend

stukje elektronika waarmee tevens
nog heel wat ge-experimenteerd kan
worden wanneer het echt. gaat om '
muggen verjagen. Met kristalelement
en batterijhouder kost het pakket

1685
FREKWENTIETELLER
Eff5t

ft,
Een precisieteller met een bereik
van 10 Hz tot I MHz. en _een nauwkeurigheid van 0,01% lonafgeregeldB.
De gevoeligheid van de teller is dan
toch nog 20mV bij een ingangsimpedantie van 1Mega-ohm. De teller
werkt op een voedingsspanning van
9 tot 15 volt en verbruikt ongeveer
300mA, zodat ie zonder problemen
gevoed kan worden uit een lichtnetadapter. Eventueel zelfs nog uit batterijen. Dit zeer mooie bouwpakket
kost slechts

de boer
elektronika

AFDELING POSTORDERS EINDHOVEN

040 448229
KLEINE BERG 39 41, 5811 .15 EINDHOVEN 040-448827
ZUID KONINGINNEWAL 58, 5701 NT HELMOND 04920-35289
VOORSTRAAT 431, 3311 CT DORDRECHT
078 148757
CITADE AAAAA 39, 5212 VA .4 HERTOGEN/30~ 073-137~

AMMI 11~ Mia Mai emsa

iffim

6-07

elektuur juni 1984

ideaal

advertentie

eveilingssysteem

HOBBYKITCENTRE
SP300/AD professionele
250 Watt BASLUIDSPREKER

RADALERT
Het systeem is uitgerust met 4 radar
sensors, zodat 4 verschillende ruimten
beveiligd kunnen worden. Elke sensor bestrijkt een gebied van ca. 10 m.
diam. Bewegingen binnen dit gebied
veroorzaken een doppler frekwentieverschuiving, die elektronisch wordt
omgezet in een alarmsignaal.
De RADALERT is ongevoelig voor
luchtturbulenties, vocht, geluid enz.
Kortstondige bewegingen worden
door de op het front aanwezige paneelmeter wel geregistreerd, doch leiden niet tot alarm (huisdier). Sabotage
van sensor of snoer (8 mtr.) tussen
sensor en centrale leidt tot alarm. De
alarmduur is instelbaar v. 10 tot 60
sekonden. Keuzeschakelaar voor interne alarmgever; doordringende
buzzer of 'chirp'. De alarmsignalen
zijn uitschakelbaar. 220 Volt uitgang
voor externe alarmgevers (zwaailicht,
sirene enz.)

Professioneel
bedrijfszeker en storingsvrij
radar-alarm dat beschikt over
alle elementen voor
optimale en betrouwbare
beveiliging tegen inbraak.
De gevoeligheid van elke sensor kan
worden ingesteld. Vier groene LED's
geven aan wanneer een sensor buiten
werking is.
Vier rode indikators geven aan welke
sensor beweging registreert. Paneelmeter voor het registreren van alarm.
Paneelmeter voor het registreren van
bewegingsintensiteit. Vertragingstijd
na inbedrijfsstelling: 60 sekonden.
Keuzeschakelaar voor 'direkt alarm'
of alarm met 30 sekonden vertraging.
12 Volt ingang voor accu, als noodstroomvoorziening bij net-uitval
(accu wordt opgeladen).
Het systeem is uit te breiden door
sensoren parallel aan de bestaande te
schakelen. De installatie van het systeem is eenvoudig. De centrale is
ondergebracht in een notenhouten
kast met geeloxeerd aluminium frontplaat. Afmetingen 285x85x135 mm.
Afmetingen sensors 115x60x30 mm.
Met uitschuifbare antenne.

NU 595;

EEN 12" WOOFER VAN TOPKLASSE, voor een gunstige

prijs. De SPREEKSPOEL is gewikkeld in VLAKDRAADTECHNIEK (zie tekening) en daardoor absoluut torsie-vrij
en met hoog rendement.
Het robuuste CHASSIS is gegoten uit massief ALUMINIUM
en dus vervormingsvrij. De RESONANTIEFREKWENTIE
is slechts 23 Hz., zodat ver-dragende, volle zuivere bassen
de zaal in worden gestuurd. De membraan heeft verstevigingsribben en de luidspreker beschikt over een aluminium sierlijst.

Belastb. heid muziek/sinus 250/150 Watt.

Impedantie:
8 Ohm.
Reson. frekwentie:
23 Hz.
Frekwentiebereik:
18-2500 Hz.
Geluidsdruk:
99 dB.
Montagegat diam.:
300 mm.
Inbouwdiepte:
130 mm.
Magneet diam.:
145 mm.
Gewicht
4,2 kg.

169

SP5OX

,
-(verz. kst. f 12.50)

Universele HiFi breedbandluidspreker, met halfharde ophanging, extra lange spreekspoel en

grote magneet voor hoog rendement. Met hoogtoonkegel.
Speciaal geschikt voor klankzuilen
60 Watt.
Belastbaarheid muziek:
30 Watt.
Belastbaarheid sinus:
30-20.000
Hz.
Frekwentiebereik:
8 Ohm.
Impedantie:
50 Hz.
Reson. frekwentie
130 x 130 mm.
Afmetingen:
120 mm.
Gatdiameter:

MK-13 HiFi
DOME SQUAKER

Hoog belastbaar (tot 160 Watt piek).

met alu spreekspoeldrager. Een forse
middentoner voor HiFi, disco en PA.
130 Watt.
Muziekvermogen:
Frekwentiebereik:
450-16.000 Hz.
6 Ohm.
Impedantie:
800 Hz.
Reson. frekwentie:
134 mm.
Diameter:

27,,50

Verz. kst. 6,50

bij remb. f 9,75.

LCD
THERMOMETER

405~

(Verz.kst. 5,25, bij rembours / 8,50)

MAC-GEE
eindversterkers
Al geruime tijd leveren wij deze serie
hoogvermogen-eind rappen met veel
sukses. Betrouwbaa , uitgerust met
V-MOS-FET's, dus met uitstekende
specifikaties. Voor HiFi, Disco en PA.

LCD-digitale thermometer voor de

BINNEN en BUITENTEMPERATUUR.
Groot 4-cijferig display voor temperaturen van min 40 tot plus 120 Gr. C.
Omschakelbaar van binnen- naar buitentemperatuur. Een temp. sensor is
ingebouwd in het kastje (af m. 95x56x
25 mm.) Voor het meten van de buitentemperatuur een probe met 1l/2 m.
snoer. Low-batterij-indikator. Minteken
Velerlei toepassingen: huis, kas, lab,
auto, lichaamstemp. enz.
Voeding 9 V. batterij (meer dan een 1/2
jaar)

82,50

PRIJS:
Verz. kosten j 4,25 (bij remb. f 8,50)
6-08

TYPE

MG-80

MG-120

MG-200

SINUS-vermogen
THD vollast 1 kHz.
TIM
Frekwentiebereik
Slew Rate
S/N Ratio
Ingangsgevoeligheid
Uitgerust met
Voedingsspanning
Afmetingen

80 Watt.
0,04%
0,003%
Fo..300 kHz.
60 V/us
110 dB.
0,775V/47 kOhm.
2xV-MOS-FET.
+ en - 30 VDC.
100x65x180 mm.

120 Watt
0,04%
0,003%
Fo..300 kHz.
60 V/us
110 dB.
0,775V/47 kOhm.
4xV-MOS-FET.
-+ en - 45 VDC.
100x65x180 mm.

200 Watt.
0,04%
0,003%
Fo..300 kHz.
60 V/us
110 dB.
0,775V/47 kOhm.
6xV-MOS-FET.
+ en - 60 VDC.
100x65x180 mm.

PRIJS

98,50

149,-

195,-

(Verz. kst. 6,50 bij rembours 9,75)

advertentie

elektuur juni 1984

HOBBYKITCENTRE
PORT-ii-QUART
12ILOMVORMER
De Port-a-Quart wekt, aangesloten op
een accu, 220 V. wisselspanning op
met een frekwentie van 50 Hz. en levert
een vermogen van 250 Watt. Tevens
kan hij gebruikt worden als acculader.
De golfvorm is zodanig, dat u er van
alles op kunt aansluiten zoals HiFiapparatuur, verlichting, een kleine
koelkast, boormachine, scheerapparaat, videoapparatuur enz. enz.
De handzame matzwarte kast is uitgevoerd
in metaal en kunststof, heeft 'n kontaktdoos
als uitgang en is voorzien van een draagbeugel. Hij is kortsluitvast.
Komplete bouwdoos met alle
delen en kast, inkl. verzendkosten:

Op

bestelling kompleet gebouwd leverbaar:

275;
395,-

RIBBONTWEETER
van VISATON

K2585 Codeslot
189,00
K2543 Trans. ontsteking 41,00
K2599 Ruiterw. interval 51,00

28,00/36,00
74,00

13.5 Volt 15 Ampere

UV wis buis voor Eprom's

Belastbaarheid sinus/muziek: 130/200 Watt.
v.a. 5000 Hz.
Impedantie
8 Ohm.
Frekwentie bereik:
2.700 - 4.2000 Hz.
Geluidsdruk:
92 dB.
Afmetingen:
115 x 115 mm.
Gatdiameter:
103 mm.
lnbouwdiepte:
27 mm.

72,50
Behalve onze nieuwe LUIDSPREKERKATALOGUS, boordevol woofers,
squackers, tweeters, full-range speakers van enkele Watts tot een paar
honderd Watts, scheidingsfilters,
boxen, kasten, aansluitmateriaal en
toebehoren, is nu ook de nieuwe
KATALOGUS-ELEKTRONIKAPROGRAMMA 1984 verschenen.
Met versterkers, equalizers, mixers.
mikrofoons, lichteffekt- en alarmapparatuur, autotoebehoren, omvormers enz. enz.

Type 20052: 2 x 25 V. 160 VA,

geschikt voor voeding 2 x MG-80
Type 20053: 2 x 35V. 300 VA,
geschikt voor voeding 2 x MG-120
Type 20054: 2 x 42V. 500 VA,
geschikt voor voeding 2 x MG-200
Type 20055: 2 x 50V. 500 VA.

BESTELBON

74;
95;
119;
119;

ANTWOORD NR.555

HOBBYKIT CENTRE. Leeuwarden.

Vegelinstraat 19 - Postbus 555
8901 BJ Leeuwarden (Holland)
Tel: 058-121868 Giro nr.: 3320470.

NAAM

POSTCODE
PLAATS
ARTIKEL

O Ik sluit betaalkaart. betaal-of eurocheque bil

(SIKOOPJE
10 MHZ
10 MV
1 KAN. +2
PROBES
H.B.D. 1 8-1 028CM 548,-

DIG. MULTIMETER MK
601 169,M AJOR 20 K van PANTEC
20 kohm/V multimeter met elektronische beveiliging op alle
bereiken. 45 meetbereiken, o.a.
12,5 A 2 jaar garantie
speciale prijs

8 Volt 3 Amp/8 Amp.

RINGKERNTRAFO's

Ik wens onder rembours

ALLE VELLEMAN
BOUWPAKKETTEN, bv:

16,50

Dus universeel toepasbaar, bijvoorbeeld

ook als superhoogtoner. Ribbon Tweeters
zijn inmiddels legendarisch. De duitse
fabrikant Visaton heeft er een meesterwerkje van gemaakt.
Hij is zo goed, dat wij garanderen, dat
vervanging van uw dome- of konustweeter door Ribbons uw boxen aanzienlijk zal verbeteren. Bovendien hebben
Ribbon Tweeters een professioneel uiterlijk.

O
%-. te ontvangen

129,00
Anemo voorzet + meter 41,00
Losse opnemer wm13 169,00
Auto spanningsregelaar
27,90
Digitale termometer LCD 99,00
kast hiervoor
15,00
Auto service meter . . . 149,00
Elekt. schakelklok +
trafo
255,00
7 maal nicad + houder
39,50
Elektuur nov. voeding
75,00
spec. trafo hiervoor . . . . 68,00

HEC TRAFO's:

* Extreem lage bewegende massa.

* Uitstekende impulsverwerking.
* Grote spreiding.
* Zeer hoge belastbaarheid.
* Hoogw strontium ferriet magneet.
* Ultra lineair frekwentie verloop.
*Hoog rendement.

ADRES

Elektuur okt.
Anemometer

Print 4,5 VA 2x (6, 9 of 12)

14,00
Print 9 VA 2* (6, 9 of 12 V)

Eigenschappen v. d. Ribbon Tweeter:

U kunt beide katalogi

bestellen door f 10,over te maken op ons
giro-nr. 3320470 t.n.v.
HOBBYKIT CENTRE
onder vermelding van
KATALOGI.

BOUWPAKKETTEN: METEN:

ILP RINGKERNTRAFO'S
op voorraad

De dome of de konus van konventionele

tweeters is vervangen door een kunststof
bandje, waarop ragfijne geleiders werden
geetst.

KATALOGI

Hoogh Electronic Components

Molenstraat 4a 261 1 KA Delft
Telefoon 015-14 03 71

54,50
TL UV voor print 15 of 20 W
15,75

139,00

COMPONENTEN:
SL440 13,90 SL480 12,50
SL490 22,70 M L926 12,50
M L927 12,50 M L928 15,00
TDA7000 14,50 LS7220 18,90
HM6147 21,95 TMS1601 69,00
ICL7106 27,50 LCD disp1.25,00
M K50398 49,50 LM 1037 14,90
2114L 5,95

REINAERT ELECTRONICS
uw adres voor
elektronica en deskundig advies
Blasiusstraat 14-16
1091 CR Amsterdam
Openingstijden:
maandag Vnl vrijdag 9.18

Tel 020-947218
020-658051

uur

NACHTKIJKERS

We leveren de volgende bouwdozen uit voorraad:

INFRAROOD KIJKER. Set onderdelen, bestaande uit: converterbuis 6032, lichtsterk Leitz objectief, groot oculair, alle onderdelen
voor voeding en kast, hoogspanningskabel, de weerstanden voor
de spanningsdeler en een uitgebreide beschrijving voor slechts
f 560,- excl. BTW 1f 666,40 incl. BTW).

PASSIEVE NACHTKIJKER. Set onderdelen, bestaande uit:

beeldversterker met versterking tot 50.000x, objectief en oculair
van Leitz, alle onderdelen voor voeding en kast, hoogspanningskabel, siliconenrubber en een uitgebreide beschrijving voor slechts
f 1300,- excl. BTW 1f 1547,- incl. BTW).
De onderdelen leveren we ook los; prijslijsten en gegevens worden
u op aanvraag gratis toegezonden.
Zoekt u iets anders? Bel ons even, we hebben zo'n 30.000 soorten
artikelen in voorraad.

6-09

advertentie

elektuur juni 1984

ELMA

ELMA

FRONTKOMPONENTEN

VRAAG BROCHURE No. 60

bij:
FRONT-KOMPONENTEN SYSTEEM

Voor printkaarten met of zonder

frontpaneeltje.
* LED's op strips tot max 16 in
rood, groen en geel
* 2mm testbussen met of zonder
schakelfunktie, op strips
* Kodeerschakelaars in BCD, 10
of 16 posities (hexadecimaal)

VAN
REIJSEN
ELEKTRONIKA bv.
Schieweg 73 Delft
postbus 5005 2600 GA Delft
telefoon 015-569216 telex 38126

19" RACKSYSTEEM KASTEN BREEDTE 483 mm, DIEPTE 250 mm, FRONTPLAAT ALUMINIUM 4 mm,
1 HOOGTE EENHEID (1-HE) = 44 mm
kast materiaal
1-HE
2-HE
3-HE
4- H E
5-H E
6- H E
7-HE

Skinplate 0,85 mm

58,50
70,89,99,111,128,134,-

plaatstaal 1 mm

plaatstaal 1,5 mm

70,80,50
98,50
109,120,135,140,-

77,91,109,120,131,147,154,-

losse frontplaten

13,21,30,39,48,60,63,-

vanaf 10 stks. kunnen frontplaten geboord en gescreend worden. Prijzen op aanvraag.

Levering via de electronica detailhandel of rechtstreeks onder rembours.

WI RE ELECTRONICS PAR KWEG 20, 6717HT EDE, TEL. 08380-38558

NIEUW van
KLAASING ELECTRONICS
Een serie betaalbare, veel presterende multimeters varierend van model M3500
met alle basisfuncties tot model M3530 met extra o.a. doorbeltest, transistor
hFE- en capaciteitsmeting. Kortom een reeks meters welke volledig inspeelt op
de behoefte en het budget van de toekomstige gebruiker.
Levering incl. tas, batterij, meetsnoeren, reservezekering en Nederlandse
gebruiksaanwijzing.
Model M3500
Nauwkeurigheid: 0,5%
AC/DC stroom tot 10 A
AC spanning tot 700 V
DC spanning tot 1000 V
Weerstandsmeting
Diodetest
Adviesprijs: Hfl. 198,-

Model M3520
als model M3500 met extra
Capaciteitsmeting 1 pF - 20 uF
Adviesprijs: Hfl. 248,-

Model M3510
als model M3500 met extra
Doorbeltest middels zoemer en LED
Transistor hFE meting
Adviesprijs: Hfl. 228,-

Model M3530
als model M3500 met extra
Doorbeltest middels zoemer en LED
Transistor hFE meting
Capaciteitsmeting
Adviesprijs: Hfl. 268,-

Alle prijzen zijn incl. BTW

Leverbaar via de detailhandel. Bel voor dichtstbijzijnde dealer naar:
PROFESSIONELE ELECTRONISCHE COMPONENTEN.MEETAPPARATUUR EN VOEDINGEN

RAMING ELECTRONICS BU

BENELUXWEG 27, 4904 SJ OOSTERHOUT, HOLLAND, TEL.: 01620 - 51400, TELEX 54598 /

6-10

elektuur juni 1984

advertentie

PRINTPLAAT OP MAAT

(epoxy)

Hameg Oscilloscopen:

met positieve fotolaag

Te ontwikkelen in 1% natronloog.
Enkz. 1,6 mm dik
f 1,70 per dm2
Dubbz. 1,6 mm dik
f 2,20 per dm2
In dozen van 4 platen enkz. 52 x 57 cm = 120 dm2
Prijs
f 195,- per doos
Geknipt met '/2 mm tolerantie. Max. form. 1050 x
525 mm. Koperdikte 35 micron.

Geavanceerde techniek
binnen een hobby-budget
Alstublieft: een drietal Hameg aanbiedingen die k voor de hobbyist
bereikbaar zijn. Met Hameg haalt u
professionele apparatuur in huis!
De beste kwaliteit voor de
scherpste prijs!

Monsters op aanvraag.

Ontwikkelaar wordt gratis bijgeleverd.

Leveringen in Ned. onder rembours of bij vooruitbetaling. In Belgi uitsl. bij vooruitbetaling.
Minimum order f 50,-. Boven f 350,- franko levering.
Prijzen exkl. 18% b.t.w.
H
T e.iteroKu-i3
lels-toroa7a3
t 163, Enschede (Holland)

E LT EX

HM 203

I.T.A.
Bussum
VISONIK (Grundig) Hi.Fi. inst. Type 5000. 2 maal 65 Watt. Bestaande uit: Tuner MG + FM. met voork. toetsen; Cas.dek DOLBY,
Metaal enz. Versterker 2 maal 65 Watt; Hi.Fi.PU.; Rek; Afst.bed.
compleet met 2 Boxen en documentatie van f 2498,- voor
f 1450,Schneider Power pack. Tu. Verst. Cas.dek, gram, Dig, afstemming
f 875,-

met Boxen

NIKKO 300 Mk2. Tu. Verst., Cas. dek, Pu. 2 maal 50 Watt f 485,f 198,Stereo port. radio + Cas. dek groot model

f 250,f 250,-

Visonik Tuner 2202

Visonik Verst. 2 maal 35 Watt

Bandrecorder TB 240B Hi.Fi. Stereo. 9,5-19 cM/s multiplayback

18 cM spoelen

f 350,-

Klokradio's met datum van f 90,- voor

Luxe port. radio m. 2 Cas. rec
Luxe port. radio m. 2 Cas. rec. en 6 Luidspr

f 45,f 75,f 375,-

KTV Beeldbuis 51 cm Delta dunh. Type 510 E FB 22 . . f 75,KTV Beeldbuis 37 cm in line + afb.sp Type 370 E LB 22 . f 55,f 175,Draagb. z/w TV 31 cm. 220 Ven 12 V

H ECO-V ISON IK BOXEN alle Typen van 60-150 Watt.

Binnenkort weer KTV's en video rec.
Braun-Faithal woofer 20 cm. 50 Watt f 25,Hoge toon LS f 8-12-15
17 cm 40 Watt f 20,Philips 30 cm 60 Watt . . . f 55,Middentoon 80 Watt f 18,- Philips 20 cm 35 Watt .
f 25,-

bandbreedte:
20 MHz gevoeligheid: 2 mV/div
triggering: t/m
40 MHz beeldscherm: 8x10 cm
optellen/aftrekken kanaal 1 en 2
X-Y mogelijkheid
5 trigger mogelijkheden

HM 103

905

bandbreedte:
10 MHz gevoeligheid: 2 mV/div
stabiele triggering t/m 30 MHz
beeldscherm:
6x7 cm X-Y mogelijkheid uitermate handzaam

inkl. btw

HM 204
bandbreedte:
20 MHz gevoeligheid: 1 mV/div
stabiele triggering t/m 50 MHz
beeldscherm:
8x10 cm vertraagde tijdbasis
trigger hold-off
voorziening

Verder: Kofferradios-PUs-LS-Modulen-Trafos-onderdelen enz.

ITA. Post adres: Pr. Marielaan 17,1405 EN Bussum.
Tel. 02159-19067. Giro: 454987. Bank: ABN Naarden.
Magazijn Meerweg 49. Telefoontijden: 10.30-11 uur, 13-13.30 en
17-20 uur. Zaterdag na 12.30 gesloten.

Verhoog van TV
Uw kijkplezier...
vraag gratis
katalogus!
Voorbeelden?
ontvang Duitsland en Belgi
op antenne-kosten de
helft sparen
simpel zelf een antenne
plaatsen
twee toestellen op n
antenne

super-antenne voor o.a.

fm-stereo en 27 MHz

U kunt aan de beeldbuis veel meer

plezier beleven. Met behulp van
uitgekiende technische handigheidjes.
Vraag de gratis katalogus, een
boekje voor kijkplezier. Ontdek
alle foefjes die maar weinig kosten.
Wees vrienden en buren veen,
stuur in die bon!

ralectro

aan:
bv
Koppelstraat 50, Roggel (L)
Graag ontvang ik uw gratis
katalogus vol tv-accessoires die ik heel voordelig
zelf kan aanbrengen. EL 6
Naam-

Voor meer informatie kunt u van

de bon gebruikmaken of, nog
sneller, bel onze
secretaresse.

Ik wil Hameg wel eens vergelijken met

andere apparatuur. Stuur mij omgaand `2
uitgebreide dokumentatie en prijslijst :=

Naam
Adres
PC/Plaats
Bon in een gesloten, ongefrankeerde
envelop zenden aan Air Paris Electronics,
Antwoordnummer 57, 2400 VB Alphen
aan den Rijn.

AIR PARIS
Al
Ft
PART"
ELECTRON ICS

Postbus 255, 2400 AG Alphen a/d Rijn, Tel 01720-43221*

Av. Huart Hamoir 1, B19. Brussel 1030. Tel. 02-2418130

VEELZIJDIG IN TEST-EN MEETAPPARATUUR

AdresPlaats-

6-11

advertentie

elektuur juni 1984

~MIMI 1111111~.11
~Eb

MIIMMIMP

\T

Tel. 01720 - 72580

MICROCOMPT RS&RA\DAPPARAL,R

Genoemde prijzen geldig v.a. 1-4-'84

Prijswijzigingen voorbehouden.

CRO MANAG M

rjr!ligreir

BBC software
Weinig computerleveranciers kunnen zich beroemen op de veelheid van software die
door ACORN zelf en andere software bureaus in de loop van twee jaar op de markt
is gebracht, en nog steeds komen nieuwe titels uit. Het valt niet mee om alles op de
plank te hebben, maar we doen ons best. Software in ROM: tekst verwerkers, spread
sheets, databases, diverse compilers, o.a. PASCAL (geschikt voor de TELEAC
cursus), disk doctor etc. Op cassette: veel games, utilities en opleiding. Vraag uw
dealer voor een complete prijslijst.

Dragon
32 k RAM, kleur, extended BASIC,
geluid 5 oktaven, 255 tonen, veel software cassettes, standaard typemachinetoetsenbord. 256 x 192 grafisch.
Tekst 16 x 32.

BBC micro
In Engeland een ongehoord succes.
Snelle BASIC interpreter met o.a. procedures en uitgebreid stel grafische
commando's. Ingebouwde assembler.
Uitgebreid 16 k ROM machine operating system. Met standaard interfaces
voor cassette, printer, RGB monitor en
diverse andere en daarmee de meest
complete home computer op de markt.
Disk interface in te bouwen.

software- games
*t0VUL
25 m
Door Micro Dealer UK

AVT monitors
Monochrome monitors van zeer goede
lineariteit en focussering. 18 MHz bandbreedte. 12" beeldbuis. Twee types:
plastic kast, non glare buis 12", en
vierkante metalen kast met contrast verhogend scherm. Beide in groen of amber.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

( 1)
( 3)
( 2)
( 5)
( 6)
( 7)
( 8)
( 9)
( 4)
(21)

Commodore 64
6510 micro processor. 64 k RAM.

320 x 200 beeldpunten grafisch. 16

tekstkleuren, 8 sprites. Ook software
voor zakelijk gebruik. Nu diverse printers, plotters en diskdrives beschikbaar.

LEVERANCIER
Digital
Ocean
Software Prod.
Quicksilva
Quicksilva
Liamasoft
Richard Wilcox
Digital
Ultimate
Alligata

PROGRAMMA
Fighter Pilot
Ocean Hunch 64
Manie Miner 64
Fred
3-D Ant Attack
Revenge of M-Cam
Blue Thunder
Night Gunner
Atic Atac
Blagger

I WW11%

111, ~OP& 41M, ,. 1I

1IMIk

56,
48,56,
48,
48,52,
48,
48,
38,
56,

::.mnromiggEmtgomevemtmegmatauseneastialai
cocammmunmegameamattateniemisitsana
:::::::mwrmmmomaceftemaconearstemagenreinfis

111111111111111111113111111311.111111111MSEM Ma:~, :
1111111111111111/111131111111111111111111111MMet4MWs'gW$

11,

MACHINE
Spectrum
CBM 64
CBM 64
Spectrum
Spectrum
CBM 64
Spectrum
Spectrum
Spectrum
CBM 64

MEM.

11B

e.
MI

41 MI

11.
/.

4
> WI111M 1,
M.MM

EIMIlellietillIINAINIMINUO11111111101111111111111111111111111111111111111111111M11111111111111111MIMMIIIIIIIIIIIIIIIIMMOMMIIIIIIIIIIIMME111111111111111111111111111111111111111111111111111111
211101111011111111.111111111111111101111111111M1111113111111111111111111111111151111111111111111111111111M11111111111111113111111113111111MOMIIIIIMOMOMMIIMMUMMIIIIIIIIIIIIIIIII 0

6-12

elektuur juni 1984

advertentie

Nieuw voor de Spectrum:

veel cassettes, zie o.a. top 10 lijst!
o.a. van Digital, Quicksilva, Ultimate,
Microsphere.

Nieuw voor de Commodore 64

Universele interface voor elke Centronics
f 145,parallel printer:
AVT-80 alpha printer
f 1098,Commodore printer/plotter VIC 1520
Commodore monitor kleur
Reset module
.f 24,50
ROM module voor 4k en 8k ROM of
EPROM
f 86,Reference guide
f 65,Veel software cassettes, vanaf _ f 35,Data bank op diskette, Nederlandstalig
f 50,-

Nieuw voor de BBC micro:

Computer Concepts GRAPHICS ROM
f 180,ROM software van Watford Electronics:
Screendump voor EPSON, ook Viditel
mode
f 110,
DUMP OUT screendump voor
EPSON, Seikosha, NEC
f 97,50

Philips monitors
Tussen het geweld van Engelse, Amerikaanse en Japanse leveranciers van
computers en randapparatuur eindelijk
weer eens een Nederlands product: een
monochrome monitor van Philips waar
we trots op kunnen zijn:
Goede beeldkwaliteit.

Screendump voor Seikosha GP-700

f 102,50
Beebfont ROM en diskette
f 305,Beebmon monitor programma in ROM
f 167,50
Watford Electronics:
13 ROM socket board, Mk II - _ _ 195,f 64,Monitor steun
f 45,Joystick enkel
f 75,Joystick dubbel
Lichtpen met cassette
, f 145,Disk interface met 16 k Disk Filing
f 595,System
Disk manual
f 44,50
BBC koffer
f 83,50

Teac diskdrives
100 kB, 200 kB of 400 kB per drive,
51/4". Leverbaar in kast of los voor
uitbreiding tot dual drive. Kasten met en
zonder voeding (voor BBC). Moderne
slim-line met snelle toegangstijd: 3 of 6
ms.

Micro drives
Nu reeds bij uw MICRO MANAGEMENT dealer: 3" micro floppies met
signaal kabel en voedingskabel voor
BBC micro met format disk.

Memotech
Keybord met processor board in fraaie gestileerde zwarte aluminium kast met
modern, laag profiel. Z-80 processor, CP/M compatible. Ingebouwde tekst
verwerker en graphics interpreter. Numeriek toetsendeel voor snelle invoer van
getallen. 8 functie toetsen met 16 functies. 16 kleuren tegelijk. 31 sprites voor
geavanceerde grafische animaties. Apart video RAM. 32 k gebruikers RAM (type
MTX 500, 64 k in type 512). Diverse interfaces. Vele uitbreidingen aangekondigd.
Manual vertaald in het Nederlands. Manual bevat BASIC cursus voor beginners.
Vraag complete documentatie bij uw dealer!

Electron
De nieuwe computer van ACORN: De
kleinere broer van de BBC micro.
Ontdaan van de luxe van de BBC, maar
met dezelfde beroemde BASIC, het grafische vermogen van 640 x 256 beeldpunten, assembler, etc. De programmeercursus is in het Nederlands.

Alphen a/d Rijn First Ludonics

Enschede Computerwinkel Oost Nederland

Deurningerstraat 3A, 053-337296

Raadhuisstraat 98, 01720-72580

Amstelveen Holland Computer Techniek
Keizer Karelweg 335, 020-414468
Deventer HiFi & Homecomputershop
Boxbergerweg 42, 05700-12133
Driebergen Carel Vedder Electronics
Bosstraat 102, 03438-20794
Ede Nenijwa Computer Services
L. Tulplaan 30, 08380-11564
Eindhoven Bombeeck Elektronics
Hoogstraat 90, 040-441834
Emmen De Boekelier
Hoofdstraat 55, 05910-40366

Nieuwegein NCS

Den Haag Computer Stuifin

Laan van Meerdervoort 214, 070-459911

Vosseweide 88, 03402-31544

Oosterhout Peters Elektronica
Arendstraat 4, 01620-33781

Den Haag Rueb

Fred. Hendriklaan 141, 070-59919

Gedempte Singelgracht 2A, 02990-35550

Purmerend Van Ingen BV

Hilversum Computerworld
Hilvertsweg 99, 035-12633

Rotterdam Computerworld
Keerweer 12, 010-137823

Hoorn Stuurpel Computerwinkel

Rotterdam DIL Elektronika BV

Jan Lighthartstraat 59-61, 010-854213
Schagen Plukker Kantoor Center
Loet 31-41, 02240-12124

Grote Noord 81, 02290-12838

Leeuwarden Computerhuis Leeuwarden
Kleine Kerkstraat 19, 05 8-1 34746
Lisse Comp. Centr. v/d BollenStreek

Zutphen Manders Hobby Electronica

Nieuwstad 2, 05750-511712

Berkhoutlaan 2C, 02521-17459

31111111111111111111111111111111111111111101111110011M111111611111MINIMMOSISOMIM canamems:giglw,
3111111111111111111111111111111111111111111111111111.1111111111111,111111111111111111111111111MOMM ist"M
gff*.
1111111111111111111111131111.111111111111M111111.1113111M1111111M111111111111111111111111111111111174115~~ tffi ss :s
fi
4MMI

11
el

e
D

ID

MMI
411
1

MMWPW

MIMMI

1111.1.

I
I

411
1,

MW

IM

S'~g

1.1.

I
1. 1
MW.

111
.111 OMPI1,
MIIMMW

Mg*g

IIMMWM,

,$i$ettmeinonsatensemenuomanneennetszernowiszeinueneensanneemasamerimmilizummuill11111111113111111111111111111111M

3z.l

ME141011111111.1111111111111111111111111111111111111111111111111111111~11111111111111
1111111~1.11111111M111111111111MIZEIMIIIIIIIIIIIIIIIMIEZ
MffitilitElaillillifilletiallifillallillE1111111111111111101111111101111111.11111111/11111111111311111111111111111111MMIIIIIIIM1111111111111111111111111111111111111111111111

6-13

elektuur juni 1984

advertentie

NOG MEER ei) EL IF' MODULES!

KANT-EN-KLAAR +GARANTIE 2 JAAR
Met deze enorm populaire modules bouwt u snel versterkers voor hifi-installaties, discotheken, musici, enz. Snel aan te sluiten
want er zijn maar 5 pennen, geen afregelpunten, uitstekende geluidskwaliteit, vervorming ca. 0,01% en
de grandioze
garantie. Geen zelfbouwproblemen want al deze modules zijn gebouwd en getest. Frekwentiebereik 15-50.000 Hz, ingang
500 mV, de schakeling is volledig beschermd tegen stof, vocht en trillingen door prof. epoxy kunststof, en toch: lage prijzen
bij zveel pluspunten.
EINDVER-

SINUSVERMOGEN

STERKERS

in 4 Q

HY30
HY60
HY6060
HY124
HY128
HY244
HY248
HY364
HY368
MOS128
MOS248
MOS364

in 8 Q

PRIJS
incl. BTW

VOEDING incl. ringkerntrafo

voor 1 versterker

voor 2 versterkers

20 W

15 W

57,-

PSU 21 f

75,-

PSU 21 f

75,-

40 W

30 W

69,-

PSU 41 f

87,-

PSU 41 f

87,-

2 x 40 W

2 x 30 W

f 119,-

PSU 41 f

87,-

40 W

f 139,-

PSU 41 f

87,-

PSU 52 f 132,-

60 W

f 139,-

PSU 42 f 115,-

PSU 51 f 132,-

90 W

f 189,-

PSU 51 f 132,-

PSU 71 f 160,-

120 W

f 189,-

PSU 54 f 132,-

PSU 72 f 183,-

140 W

f 298,-

PSU 73 f 183,-

60 W
120 W
180 W

180 W

f 298,-

PSU 74 f 198,-

60 W

60 W

f 195,-

PSU 43 f 126,-

120 W

120 W

f 338,-

PSU 55 f 151,-

PSU 75 f 189,-

180 W

180 W

f 535,-

PSU 75 f 189,-

PSU 96 f 345,-

PSU 53 f 141,-

De beroemde I.L.P.-module
konstruktie. De schakeling en
het koellichaam vormen n
sterk en fraai geheel.
RODEL b.v. geeft maar liefst
2 jaren garantie op al deze veel
gevraagde modules!

Alle opgegeven voedingen bevatten een I.L.P. ringkerntrafo.

Ook op deze kwaliteitsvoedingen wordt 2 jaar garantie
gegeven. Ook leverbaar: uitgangstrafo's voor 100 V en
speciale ringleidingtrafo's,
Zr hoge geluidskwaliteit tegen betaalbare prijzen dankzij deze modules met MOSFET-eindtransistoren. Vervormingen bijna onmeetbaar klein. Geluidskwaliteit hoorbaar beter in transparantheid en bij kleine signalen. Veel voordeliger dan komple
te fabrieksversterkers.

DE MEEST VERKOCHTE KOMPLETE VERSTERKERMODULES IN NEDERLAND

VOO RVERSTERKERS

Voorversterkermodule HY6 versterkt het signaal van mikrofoon, grammofoon, gitaar, orgel, tuner of
bandrecorder tot het niveau van 500 mV dat nodig is voor de eindversterkers. Met toonregelingen. Met
deze modules kan ook een prima mengpaneel gebouwd worden, vraag gratis de brochure "MIX".
Prijs f 55,- bijbehorende konnektor K6 f 7,-.
Stereo-uitvoering HY66 bevat 2 x HY6. Prijs f 99,-. Bijbehorende konnektor K66 f 9,50.

Nieuwe stabilisator-modules met voedingen om snel voedingen te

bouwen voor mobiele apparatuur, die werkt op 12 V-accuspanning
113,8 V). Kant-en-klaar, volledig beveiligd, ook 2 jaar garantie.

12V

VOEDING
incl. ringkerntrafo
PSU31 f 96,PSU56 f 138,PSU79 f 249,PSU89 f 411,-

HR314
HR614
2 x HR614
4 x HR614

RINGKERNTRAFO'S

Maakt 13,8 V gelijkspanning van 24 V accuspanning. Hiermee werkt 12 V

apparatuur op 24 V accu.
3 A continu. Rendement
f 220,80%.

MAX. STROOM
bij 13,8 V

STABILISATOR

3A
6A
12 A
20 A

f 64,f 116,f 232,f 464,-

OMVORMER HSC2412.

15 W-eindversterkermodule
voor 12 V accu.
Voor geluidswagens of
booster in auto. Drievoudig
beveiligd, schakelt automatisch in. Ingang 2 W of
700 mV.
Prijs: f 87,-

chtigeringker

VOORDELEN
zee,
deuderechthoegekpakettrafosGewichtenhoogtezijndeheiftmagnetschstro.iveidveelkle,er,.iiaststroD
n trafosuevoorraad leverbaar. Kompletelijst gratis op aanvraag. VEELVOORE
Meer da n130 types 72

snel te monteren. Primair 220 V. Secundair 2 gescheiden wikkelingen; bij serieschakeling ontstaat dubbele spanning bij opgegeven stroom. bij parallelschakeling ontstaat de enkele spanning
bij dubbele stroom. Ook leverbaar: 750 VA, 1000 VA en speciale types voor micro-computers.
15 VA f 44,-

30 VA f 48,-

50 VA f 57.-

80 VA f 62,-

120 VA f 67.-

160 VA f77.-

225 VA f 89,-

300 VA f 99,-

500VA f 132,-

625VA f 161,-

6,3 x 3,6 cm
8 types
van 2x6V 1,3A
tot 2x 30V 0,3A

47 x 3 cm
8 types
van 2x6V 2,5A
tot2 x 30V 0,5A

48 x 3'h cm
9 types
van 2x6V 4,2A
tot2 x 110V 0,2A

4 9 x 3,3 cm
8 types
van 2x6V 6,6A
tot 2x 30V 1,3A

4 9 x 4 cm
10 types
van 2x6V 10A
tot 2x110V 0,6A

4 11 x 4 cm
9 types
van 2x 9V 8,9A
tot 2 x 40V 2A

411 x 41/2 cm
11 types
van 2 x12V 9,4A
tot2 x110V 1A

11 x 5,5 cm
12 types
van 2 xl5V 10A
tot 2 x 55V 2,7A

414 x 6 cm
10 types
van 2 x25V 10A
tot 2x110V 2,3A

414 x 7 cm
6 types
van 2 x 30V 10A
tot 2 x 55V 5,7A

VERKRIJGBAAR BIJ: Arja Groningen, Blom Sneek, K aver Wolvega, Baas Assen, Elektron, Hobby Centrum Emmen, Doeven/Couwenberg
Hoogeveen, Beute Steenwijk, Fakkert Zwolle, Nijhuis Zwolle/Enschede/Hengelo/Almelo, Schildkamp Hengelo, Paul's Electronica Oldenzaal,
Rodel Delden, van Schoor Deventer, van Essen Apeldoorn, Teca Lochem, Hobby Elektr. Doetinchem, Visscher Varsseveld, Liemers Zevenaar,
Te Kaat/Radio Piet/Hupra Arnhem, Technica Nijmegen, Eylander Ede, van Hove/Hupra Veenendaal, Display Utrecht en Haarlem, van Hove/de
Wild Amersfoort, Gooiland/H Et G Hilversum, Velt Bussum, BRM en Micron Electronics Lelystad, Rotor/Asian Electronics/Electronica 2000
Amsterdam, van Dijken Amstelveen, Kleinhout Haarlem, Riton Heemstede, Radio IJmond IJmuiden, Tieken Electronics Castricum, Elektron.
Centrum Zaanstad Wormerveer, Daalmeyer Purmbrend, Elco/Elektron Alkmaar, Jonker Hoorn, Hobby Rama Den Helder, Kok/De Groot Leiden,
Bruin/Westerveld/Ruytenbeek Den Haag, GoSCS Zoeterwoude, Zoutman Alphen aan de Rijn, Radio Shack/Digiprop Gouda, Stuut
ris/H.E.C./ECD Delft, v.d. Bend Vlaardingen en Schiedam, DCS/v. Embden/Radio B.B./DIL Elektr. Rotterdam, de Boer Dordrecht, Sjiep
Vlissingen, Elektronica Winkel Goes, Rein de Jong Bergen op Zoom, be-Handy Roosendaal, Cohen Breda, Piet Kennis/Segment Tilburg, Dijkhuizen Boxtel, Bergsoft Zaltbommel, Mulders/Ben van Dijk/de Boer Den Bosch, Elektron Oss, Mill Elektronica Mill, Rutten Cuyk, v. Aalst Veghel,
de Boer Eindhoven, de Boer/Westerhof Helmond, Elektr. Hobby Shop Venray, Bauer Venlo, Electronic Equipment Weert, Dings Nederweert,
Popular Electr. Roermond, Boessen Geleen, Giel Braun Schaesberg, Regenboog Heerlen/Maastricht/Sittard, Telectronic Valkenburg, Haje Berg
en Terblijt.
Tevens te bestellen bij RODEL Geluidstechniek B.V.: Alle types zijn in voorraad. Alle prijzen zijn INCL. B.T.W.
Meer documentatie op aanvraag gratis. Bel even, ook 's avonds en zaterdags:

Nederland:

RODEL
Geluidstechniek b.v.
Steinwegstraat 37 7491 KJ Delden tel. 05407-2024

6-14

Belgi:

NOORD Elektronic
Lage Kaart 172 2130 Brasschaat
tel. 03/6513676

advertentie

I;

elektuur juni 1984

ELEKTUUR

IUW KASTEN OP MAAT MET

GE- ELOXEERD ALUMINIUM

KASTPROFIEL
L. 1 mtr.

Verschijningsdatum

INCL. BTW

PL.D. 1,5 mm

Juli/Aug. 1984
September 1984
Oktober 1984
November 1984
December 1984
Januari 1985

TYPE A KASTPROFIEL
9,60
TYPE B SPECIAALPROFIEL
10,60
TYPE C 4-ZIJDIG KASTPROFIEL
9,60
TYPE D 19"REK PROFIEL
12,55
10 st. -5% 25 st. -10% 100 st. -20%
rembourszendingen jf 12.50 verzendkosten of bestellen door overmaking
van het totale bedrag t 5.00 verzendkosten op giro 2388700 of girobetaalkaart of eurocheque naar

1E3

Adv. sluit.
datum

Maand

w
G S
N TTHEU010SwS TuRKA ATTE

0 5P 40 3ST0 B. Ul :710601

Hierin min hand heb ik Elex, ht

enige alternatief voor de be tronicus
ginnende elek-

05-06-1984
07-08-1984
04-09-1984
02-10-1984
06-11-1984
27-11-1984

12-07-1984
30-08-1984
27-09-1984
25-10-1984
29-11-1984
20-12-1984

'

Talrijke ongekompliceerde ..worden iedere maand op een

bouwontwerpen en veel
begrijpelijke wie behandeld.
elektronische begrippen.. Technische zaken worden d.m.v.
duidelijke dialogen en illustra-

,-- lies uitgelegd!

Wilt u 6bk meer

over uw hobby we----> Een en meer va

elektronica begrjpen,
vul dan gauw de
bon in l

17;
En natuur/ veel informatie
over modelspoor, mode/bouw,
foto techniek en muziek I

Noteer mij voor het volgende abonnement c Elex.

abonnementen

jan. 84 dec. 84
febr. 84 dec. 84
mrt. 84 dec. 84
apr. 84 dec. 84
mei 84 dec. 84
juni 84 dec. 84
juli 84 dec. 84
aug. 84 dec. 84
sept. 84 dec. 84
okt. 84 dec. 85

H f I.
39,50
36,
33,
30,
26,50
23,50
20,
16,50
13,50
49,50

Bfrs.
780,716,
652,
588,
524,
460,
396,
332,
268,
984,

Abonnementapril '84-december'1311
f 3(),- / Bfr5.588.
Abonnement ingaande:
(maand)..,
t/m december '8'i

Naam
Adres
Postcode
Woonplaats

Leeftik.._

Lk betaal nog niet maar wacht op ui' acceptgirokaart.

In open enveloppe sturen aan:

Elex-apiwoordnr 1 - 6160 VK - Beek (L)

6-15

elektuur juni 1984

advertentie

WESTERVELD ELE

UrNIKA

fe.

COM. CATHODE
ROOD
FABR: SIEMENS: HOGE HELDERHEID.
KARAKTER HOOGTE 13 mm.
TE GEBRUIKEN I.P.V. FND 500 - TIL 702 ENZ.
6 - B
AANSUI - E
7 - A
2 - D
8 - COM. CAT.
3 - COM. C
9 - F
4 - C
10 - G
5 - DP

Geschikt voor de meeste gassoorten zoals: propaan - butaan

- methaan - LPG - aardgas.
Tevens gevoelig voor rookcencentraties. Voeding 12 V DC.
Deze gasmelder waarschuwt
d.m.v. een ingebouwde buzzer.
Aansluit mogelijkheid voor sirene via ingebouwd relaiskontakt. Opname in bestaande
alarmsystemen mogelijk.
Afm: 62 mm hoog, 83 mm rond.
Prijs
95,Dig. multimeter auto ranging met ingebouwde
elektronische buzzer voor o.a. circuit test, stroombereik tot
10 A DC/AC. Type "BR ISK".
Westerveld prijs
189,-

inclusief twee cartridges samen f. 598,microdrive f. 299,-; interface one f. 299,-

VIDITEL VOOR DE SPECTRUM

incl. universeel rs 232 interface, viditel kabel,

software voor viditel, !list en (print, en terminal gebruk
direkt leverbaar voor f. 295,-

2 joystick poorten.

Optioneel: 80 koloms kleuren kaart,

CP/M, ram disks en diskdrives.

CURRAH MICROSPEECH
SPRAAKGENERATOR VOOR DE
ZX SPECTRUM

zeer eenvoudig te gebruiken. Incl. demo tape: f. 165,

KEMPSTON EN KURSOR KEYS SIMULATIE

voor de ongelooflijke prijs van f. 75,-

EUROELECTRONICS ZXLPRINT 3
INTERFACE VOOR
CENTRONICS PRINTERS.

digitale multimeter type 5805 met capaciteits-

type 5605 met transistormeting

215,199,-

HANDT KIT
HAND I KIT

169,189,-

digitale multimeter MK 601

dig. multimeter MK 6010

NIEUW JOYSTICK INTERFACE

VOOR DE SPECTRUM

type ZIP de kleinste digitale multimeter in meetpen uitvoering.

Westerveld prijs
195,-

meting. Westerveld prijs

DE ALLESKUNNERS VAN MEMOTECH

MEMOTECH MTX 500 32K f. 1389, MEMOTECH MTX 512 64K f. 1 5 89, - met extra 16 K video ram (!), parallel centronics uitgang,

PANTEC

SOFTWARE VOOR SCREEN COPY IN EPROM.

HEEFT OOK EEN SERIELE UITGANG.
Incl. centronics kabel f. 300,BROTHER CE-50 SUPER f. 1775,- (incl. BTW!)
daisywheel printer met centronics interface.

KLAASING 10 MHz Scoop GOS231OB voor specifikatie zie Advert. Elektuur mei '84 blz. 5-10.
Westerveld prijs
689,-

ZXLprint3 + CE 50 super + tasword two f. 2099,

GEHEUGEN UITBREIDING VAN 16 NAAR 48K

Scoop 507 voor spec. zie advert.

Vogel's Elektuur mei '84

Westerveld prijs

VOOR SPECTRUM ISSUE 2 EN 3

NOG STEEDS f. 118,- (incl. montage f. 160,-).

589,-

MICRO DRIVE COMPATIBLE

SOFTWARE:

MEETPROBE VOOR SCOPE

geschikt tot 150 MHz.

Omschakelbaar 1 : 1/10 : 1. Wordt geleverd met hulpstukken en
etui. Westerveld prijs
79,50

f. 35,- extra voor aangepaste software op

microdrive cartridge.
TASWORD TWO. SPECTRUM WORDPROCESSOR,
64 KARAKTERS OP EEN REGEL f. 75,-.
MASTERFILE 09 f. 75,-. PASCAL f. 125,-.
DEVPAC (ASSEMBLER-DISASS.) f. 75,-.

voor TTL en C.MOS met memory.

79,-

Westerveld prijs

I.C. TEST CLIP

ZX INTERFACE ONE en MICRODRIVE

PANTEC

LOGIC PROBE

- = =

UIT VOORRAAD
VIDISOURCE VIDITEL PAKKET

GAS ALARMMELDER

HANDI KIT 7.5 MHz

Na de bestellingen uitgeleverd te hebben, nu uit voorraad.

4 STUKS VOOR 10,-

OP = OP

K LAASING

WIJ HEBBEN STEEDS HET NIEUWSTE VOOR UW SINCLAIR COMPUTER

OPENINGSTIJDEN VAN DE WINKEL. DI-VR 12-18 UUR, ZA 10-16 UUR.
OSSENMARKT 25i POSTBUS 1243, 8001 BE ZWOLLE. TEL. 038-223698
GESPECIALISEERD IN POSTORDER-SERVICE.

DISPLAY HD 1133

E E = = -

16 polig

12,50

FREQUENTIE/COUNTERS VOGELS
Meteor 100, tot 100 MHz
Meteor 600, tot 600 MHz
Voor spec. zie advert. Vogel's elekt. mei 1984.

645,789,-

EPDXY PRINT

dubbelzijdig met 2 x 39 print banen op

o.i. inch raster. Ideaal om b.v. edge connectors te koppelen.
Afm: 10 x 5 cm
7,50
Afm: 10 x 3 cm
3,90
LAAN VAN NIEUW OOST INDIE 11 DEN HAAG TEL 070836480 STEENWIJKLAAN 98 DEN HAAG TEL 070-663423
Levering: onder rembours of bij vooruitbet. op post. rek. no. 1734100
verz. kost. rek. koper. voor Belgi uitsl. bij vooruitbet. per postwissel of
eurocheque en 7,50 extra voor adm. en verzending.

GRATIS INFORMATIE
Vraag onze uitgebreide nieuwe informatie over alle
mogelijke randapparatuur, software en boeken voor de
Sinclair Spectrum en Memotech computers.
WIJ GEVEN PRIJSGARANTIE. ALS U BINNEN EEN WEEK NA VERZENDINC
KUNT AANTONEN DAT HETZELFDE PRODUKT ERGENS ANDERS UIT
VOORRAAD LEVERBAAR WAS VOOR EEN LAGERE PRIJS, DAN GEVEN W.
HET VERSCHIL TERUG, WIJ HOUDEN HET RECHT DE GOEDEREN TERUC.
TE KOPEN OF NIET TE LEVEREN.
=

OSSENMARKT 25 (T 0. PEPERBUSTOREN): POSTBUS 1243, 8001 BE ZWOLLE

BANK. ABN 59.82.44.948; POSTGIRO 36.77 209.
VERZENDEN: NED. PAKKETDIENST 5,-. PTT REMBOURS 12,75.
AL ONZE PRIJZEN ZIJN VRIJBLIJVEND, INCL. BTW. EXCL. VERZENDKOSTEN.

ZIE OOK VIDITEL PAG. *6170400 # VOOR ONZE LAATSTE INFO.

6-16

advertentie

elektuur juni 1984

Vogelzang specialist in computers!

BROTHER CE 40 SUPER

Nieuw!

Een unieke kombinatie

Daisy-wheel schrijfmachine/printer
Bidirectioneel bij gebruik
als printer
Logic seeking
Blanco gedeeltes worden
versneld overgeslagen
Verplaatsen omhoog,
omlaag, links en rechts
Proportioneel
Grafische mode
Shadow print, rood
omschakelen
Uitvoering anthracietgrijs
Nog vele andere mogelijkheden.
vraag naar de dokumentatie.

12" MONITOR
MONACOR CUM 1200
22MHz bandbreedte!

Een zeer modern gestyleerde

monitor met een zeer scherp gedetailleerd beeld. Beeldscherm nonglare, in groen of amber.

CE 50 SUPER
Idem doch met sub- en
super script + verhoogd
bedieningsgemak van het CE 60 SUPER
keyboard. Lichtgrijze uit- Met nog meer extra's
voering.
Zwarte uitvoering.

Nieuwe Computerboeken!
300 osit

ATARI BASIC/B. ALBRECHT

Een handboek voor zelfstudie en

praktijk (411 pag.)

45.

DAS GROSSE SPIELEBUCH FUR ATARI/

C. LORENTZ

Enerverende spellen voor Atari 600

en 800 XL (153 pag.)

35.

THE BBS DISK COMPANION/T. LATHAM

Een onmisbaar boek voor BBC

bezitters met disk-systeem
(186 pag.)

EXTRA LETTERWIELEN
o.a. Prestige Italic, Anelia
Proportioneel en ASCII

TECHNISCHE GEGEVENS:
Bandbreedte 22MHz
Resolutie
1000 x 350 lijnen
Stijgtijd
15 nsec.
Afmetingen 35 x 28 x 33 cm.

Micro-drives

1j11111 let.

~-Turnmit ..0111111P

ina

Halve hoogte
van de conventionele drives
e Lage dissipatie van 5 Watt dus weinig
warmte-ontwikkeling
Borstelloze DC direct-drive motor
voor hoge betrouwbaarheid en zeer
geruisloos
Volledig compatible met FD-50 serie
Head load.

FO 55 F

49,

SMALL BUSINESS PROGRAMS FOR THE

CBM 64/S. ROBERTS

Vele kant-en-klare programma's o.a

mailing. voorraad, fakturering.
utility's (128 pag.)

35.

PROGRAMMIEREN MIT DEM CBM /

W. HOFACKER

Een breed scala van programma's

zoals b.v. Eprom-programmer voor
3016 en 3032 inkt. schema (140 pag.)

UNIVERSELE BEHUIZING VOOR

51 /4" DISC-DRIVES

ITT

SINCLAIR ZX MICRO DRIVES

35;

BEHERRSCHEN COMMODORE 64/C. LORENTZ

Tips, hi-res grafisch, geluid

en vele nuttige wenken

ITT 2020 DISC DRIVES

64 PROGRAMMA FUR DEN COMMODORE 64/

C. LORENTZ
Wiskunde, spelen, business (220 pag.) 45.PROGRAMMIEREN IN MASCHINENSPRACHE
MIT DEM CBM 64/C. LORENTZ

Een inleiding en vele voorbeelden

voor het werken in machinetaal
(230 pag.)

35.

In grijze behuizing met kabel passend op applev compatible disccontrollers.

Te gebruiken voor MPI 851 - B52 en 1 f 2
slimline modellen van MPI of TEAC. inkt.
montagemateriaal (beugels + schroeven)
Blindplaat voor 1 slimline 7.50.
Afmetingen: bxhx d:
153 x 98 x 270 mm.

Snelle toegang tot programma's en data

voor de ZX Spectrum. Het laden van een
programma van zo'n 48K duurt dan geen
minuten maar slechts 9sec.
De micro drive werkt in kombinatie met
interface 1. waaraan max. 8 drives kunnen
worden aangesloten. Tevens bevat deze
interface een RS 232 interface en een net
werk aansluiting.
Kapaciteit per drive 85kb.

MICRO DRIVE
INKL. CONTROLLER
MAN UAL
EN DISKETTE 13.21

INTERFACE 1
LOSSE CARTRIDGE

MATRIX PRINTER
AVT 80 0(

MPI DISC DRIVE 501C

80 Koloms
matrixprinter
met
uitzonderlijke
printkwaliteil

Bidirectioneel
Tractor en frictionfeed
80 Kar /Sec.
Graphics 640 dots /line
Superscript, Subscript
Italics, Double, compressed print

INTERFACE-KABEL
CBM 64 + SOFTWARE 149.-

LAAG GEPRIJSD.
HOOG GEPREZEN!

29.95

ACORN ATOM

Slechts de 1/2 hoogte van een

normale drive (1.595" hoog] en
zeer geruisloos.
Kapaciteit
sd 125 kb;
ongeformatteerd) dd 250 kb
Tracks
40
Acces (track to track) 20 m sec.
Transfer rate
125/250 kb/sec
Interface
industrie/ANSI
shugart,- compatibel
Voeding
+ 12V, 1A: + 5V
0,5A
Sectoring
soft, 10. 16
Afmetingen
41,3 x 146x 190mm

ONTWORPEN OM UIT TE BREIDEN!

In een elegante behuizing en met een toetsenbord
van zeer goede kwaliteit levert deze micro verrassende prestaties in Basic, en voor de iets gevorderde
in assembler, in tekst en in gratics. Inklusief uitgebreid manual,

12 + 2K
Montage set
Netvoeding

29.50
69.00

Bestellingen en inlichtingen: Akerstraat 19, 6411 GV Heerlen,

te1.045-716055. 's Maandags gesloten. Verzending vanuit
Heerlen. Alle prijzen inkt. BTW. Minimale bestelling 25,-. Prijswijzigingen voorbehouden. Levering zolang de voorraad
strekt. Betaling in Nederland vooraf op gironr. 1113345 of
onder rembours. Buitenland alleen vooruitbetaling.

Eindhoven, Heerlen, Maastricht.

6-17

elektuur juni 1984

advertentie

KwALITEITS.ELEKTRONIKA
VOOR KL
TTEN
Iix-To
Elektuur

Bouwsets Print en onderdelen

83011 Teleloon-modem
83014 RAM-kaart
83037 Lux-meter
83041 Schakelklok
83052 Watt-meter
83067 kWh-meter
83056 Licht-telefoon
83044 RTTY-decoder
83113 video versterker
83123 vorstdetektor
83134 digitale cassette recorder
83561 RC-generator
83515 uP-hulp
83552 Microloonversterker
83087 FM-loopradrao
83093 CV-buitenthermostaat
831081 CPU-kaart
84018 video combiner

65C-serie!

Kunststof kas met veel

montage mogelijkheden.
BxHxL (mm):
209x 69x 158
1-12505 = bruin-zwart front
Z2505 = zwart-zwart front

prijs bij 10 stuks

f18,-

Geheugen IC's
TMS2532JL
UPD2716
UPD2732
UPD2764
UPD4164C-2
UPD416C-2
UPD416C-5

Schakelaars
Professionele kits
J1001 Punkt iegenerator
76,40
J1005 3-digit voltmeter
49.90
J1006 Funktiegenerator
58,75
J1007 Temperatuur-eenheid
37,40
J1010 Gestabiliseerdevoeding
64,20
4 types: 5V. 9V. 12V. 15V
J1020 Counter.unit 4.digit
74,20
J1033 Computerschakelklok
189.05
76,65
J1045 3-digit led thermometer
J1050 Kristaltijdbasis 500kHz-1Hz 47.25
J1060 Universa110MHz counter . 237,20
J1070 Thermometer + thermostaat 143,95
J1073 31/2-digit LCOthermometer 102,05
J1076 Dubbele thermostaat
55.00
J1080 Hygrometer-eenheid
49,65
J1084 2-digit hygrometer
96,05
J1090 30.puntsledschaal(recht) 61.00
J1095 30-pun1sIedschaaI(rortl)
61.00
J1100 HFversterker/prescaler
58.50
JI109K 31/2-digit spanningsmeter
94,00
J 1109Z als J1109K; zonder omvorm
75,00
J1127 Stopwatch
199.00
48,40
J11365 Matrix display 3 crn
52,30
J11360 Matrix diplay 5 cm

ST 203 IDK3A/250V1xOm
bil 10 st, 1,75
ST206 IDK 3A/2505 2x0m
bij 10 st. 12.30

SPE

bij 100 stuks

Spanningsregelaar
78xx.serie:1.5AT0220
10 st. per type/25 st.mix 1 1.90
7805-78097812.7815.7818-7824

Transistoren

50 mix

(1,60

1051pertype/ 25 strnix
BFR91
BFW92
2N3553
2N3866

3,10
1,30
4,00
4 00

2SC 1307
2SC1939
2SC1957
2SC1969
2SC2166

5,75
3,10
2,10
5,00
2.50

Bar-dot graph display

0140

Euro-konnektors
DIN 41612, 64 kontakten
Male/haaks
3-rijig KPL64S3 1420
Femalelrecht
3-rijig KCL64S3 15,90
2-rijen (eb) KPL64S2
mate-haaks
2-rij (ab) KCL64S2
lemale.recht
10 Stuks (mix) 12,50 1S2-type)

DOT- of BAR-display; koppeling van meerdere

elementen is mogelijk. Voeding 3.24V. Volleschaal en ledstroorn zijn in te stellen met
2 externe weerstanden. Afmetingen (mm) 51x22
LIN: 3914:10rd; 39142,10gn; 3914669n + 4rd
LOG: 3915:10rd
VU: 3916:10rd; 39168,69n + 291+ 2rd;
3916979n + 3rd
1 23,- voor 10rd; rest t 29,10
rd = rood, gn = groen, gl = geel.
Inklusief datasheet.

1,60

Wij hebben ons

assortiment
weer sterk
uitgebreid.
Vraag daarom
onze prijs lijst en
folder
aan!
Prijslijst 1 2,50
Katalogus 17.50

NPN
Transistoren

VOOR NEDERLAND:
POSTORDERS: minimumorder 50,-, orders boven
geven geen extra kosten.
BESTELLEN: telel. of per post. Commix, Antwoordnr
200, 9500'WB Stadskanaal (postzegel niet nodig).
BETALINGEN: met girobetaalkaart of bij overmaking vooraf op gironummer 4143024 of Rabobanknr.
36 07 65 777 (+ 15.. porto) of betaling aan de
postbode ( + 10,- rembourskosten).
WINKELVERKOOP: Commix, Postkade 68, 9503 AJ
Stadskanaal. Openingstijden: di. tlm vr. 012 en
13.18 uur, za. geopend tot 16 uur.

Tiptoetsen
type TT1
lxmaak.kontakt.50Vdc.25mA
Zonder opdruk in de kleuren:
zwart, rood blauw,geelen groen
Zwart met witte opdruk:
01/m9.At/mF,*.*

11.25

Speciale aanbieding
IR-led
C0Y99
50st 0,30
CN76477 aeJnd ti
tal 2,50
AD161/162 compl.paar
25st 2,00
2N1711
tor NPN TO5 25st 0,50
2N2218A tor NPN TO5 25st 0,50
2N2222A tor NPN TO18 25st 0,40
2N2646 UJT TO72
25st 1,00
2N2905A tor PNP TO5 25st 0,50
2N2907A tor PNP TO5 2551 5 0,40

NIEUW!

BC238B 20V.200mA-300mW
BC413C 30V-100mA.300mW
BC5498 300-200mA.500mW

/ 0.12

22:g

' W-5%, E 12 reeks 1Et/m 4M7 100 p.w. = 8100st. 1235,00

Koolfilmweerstanded
W-5%. E12 reeks 1Et/m 10M 10 p.w. = 850st. 49,00
Koolfilmweerstanden
4.W-1 %,E24reeks 1E t/m 1M 10 p.w. -= 1450st. 165,10
Metaalfilmweerstanden
staand; 100E t/m 10M minimaa 10 p.w. = 220 st. 113,05
Instelpotmeters0 10 mm
liggend; 403Et/m 10M minimaa 10 p.w. = 220st. 113,05
Instelpotmeters0 10 mm
staand; 50E t/m 10Mminimaa 10 p.w. = 230st. 152,80
Instelpotmeterse 15 mm
liggend; 50E tim 10M minimaa 10 p.w. = 230st. 152,80
Instelpotmeters e 15 mm
10Et/m 10M minimaa 3 p.w. n 57st. 173,70
Multitarn instelpotmeters
50V: 1pFt/m 100nF 50 p.w. n 2050st. 189,00
Keramische kondensatoren
(MKM)5%;van1nFt/m1uFminimaa 10 p.w. = 420st. 161,00
MKT kondensatoren
Zekeringen
traag 5x2Ovan 100mAt/m 10A minimaa 10 p.w. = 210st. 86.25
Zekeringen
snel5x20van100mAt/m10Aminimaa 10 p.w. = 210st, 68,20
Radiale elcos 16V
van 0.47 uF t/m 2200 uF 5-30p.w. = 235 st, 74,80
Radiale elcos 35V
van 0.47 uF tlm 1000 uF 5-30p.w. = 2300, 87,80
Radiale Moos 50V
van 0.47 uF t/m 470 uF 10-30p.w. = 200 st, 85.50

KIT J1172
DISPLAY
70mm
J1172.0
7-segment display 70rnm
per segment 6 oranje leds
CA, met digit driver (multiplex)
IR digit-spanning 15V; segmentstroom max
30mA
printafmeting (mm): 90 x 65
.11172-S
II bijpassende segmentsturing met
7 (konstante) stroombronnen
al met 12 cmos inverters, zodat aansturing
van segment en digitdrivers altijd mogelijk is
voor een gemultiplexed display is n
sturing nodig
J1172-131 enkel display 1 58,20
J 1172-D2 set van twee
1 111,85
J1172.03 set van drie
1165,65
J1172-04 set van vier
219.30
J1172.5 sturing

29,45

VOOR BELGI:
POSTORDERS: minimum orderbedrag Bfr 503. Tot
Bfr 4003 zijn de verzendkosten Bfr 100. Boven de Bfr
4000 geen onkosten.
BETALING: door insluiting van een cheque of
vooraf door storting van het juiste bedrag op rek.:
GB293.0256 745-41 of verzending tegen rembours.
WINKELVERKOOP lialeleetronies, Oud Strijdersplein
1500 Halle 02-3560390 en Stalingradlaan 87, 1030
Brussel, 02-02-51182457. Openingstijden: di. tlm vr.
9-12 en 13-18 uur, za. geopend tot 13 u. ma. v.a. 13 u.
Prijzen In Bfr = 19,5x/

EIEKTRONIKA-WINKELEN OP DE COMMIX MANIER

6-18

2716
2732
2764
4164-200
4116-200
4116-120

Bij afname van 100 st. per type.

Assortimenten
van formaat

AW25-100
AR50-10
AMW25-10
AP1OH-10
AP10V-10
AP15H-10
AP15V-10
AP90P-3
AKC50-50
AMKM-10
AZT-10
AZS-10
AER16.20
AER35-20
AER50-20

6800 serie
6809 MPU
6810 RAM
6821 PIA
6822 PIA
6840 Timer
6843 FDC
6844 DMA
6845 CRT
6847 VDG
6850 ACIA
6852 SSDA
6854 ADLC

1
Z80 serie
280A-CPU 11,50
280A-CTC 11.50
Z80A-DART 23.20
Z80A-DMA 31.70
Z80A-P10 11,50
280-S10
30,70
6500 serie.
Prijs op aanvraag,
6800 serie
6800 MPU
6802 MPU
6808 MPU

f19,95

Voor schakelingen uit dit nummer vraag

informatie 05990-20090

,..21OOF(1O.

Microprocessors Z80/6500/6800

Kunststof instrumentenkast

elektuur juni 1984

advertentie

specialist in elektronika
ITT MOTOR EMK 4122
Krachtige 220V motor kompleet met tandwielen en aanloop condensator.
Spanning: 220V -30W
Toerental: 60 omw./ min.
NEN draaimoment: 3Nm.
As: e 6/9.5mm
met M4 binnendraad.

29.50

IC FILTER
Speciaal ontstoor filter voor het ontstoren van
schakels.
kli k
0,47 uF + 100 Ohm/250V

1.95

1211.8A.,
Oda

LUX METER
Een bijdrage voor energiebesparing, want
met deze meter kunt u de optimaal benodigde verlichting voor uw woon-, werk- en
hobbykamer bepalen. Heeft geen voeding
nodig. Lichtschaal van 0 - 2000 Lux inkl.
uitvoerige beschrijving en lichttabel voor
bloemen en planten.

14.95

NORIS TINZUIGER
Mag vanwege zijn lage prijs niet
naast uw soldeerbout ontbreken.
Stevige metalen uitvoering en
teflonpunt. Lengte 155 mm. Dikte e 17 mm.

Werkt op 220 Volt

HALFGELEIDER AANBIEDING
Type
BD 138 - PNP 60V - 2A - 12W - 40MHz

3.95

ABCDEFG-H IJ KLM
N 0 P Q R S TI)VVixsiz
LETTERSCHABLONE
Met dit schablone kunt u aticoiery
(4.uwxy.z I 23456 7g9 c,
teksten op behuizingen,
kaarten en mappen maken. & - '4 <4-+ = ir,," ' -,Ya C )
A t/m Z / 0 t/m 9 / en diverse leestekens. Afm.: 152 x 65 x 1,5mm. Letterhoogte hoofdletters:
11 mm, kleine letters: 10 mm, cijfers:11 mm
SCHEIDINGS TRANSFORMATOR
Galvanisch van het net gescheiden
transformator. Onmisbaar voor werkplaats, laboratorium, etc. In- en uitgangs
spanning: 110/ 130/ 150/220/250V
omschakelbaar.
Vermogen: 400W
Afm.: 120 x 150 x 180mm. Gewicht: 6 kg.

- 200MHz
BF 255 - NPN
2 N 4036 - PNP 65V -1A -7W -60MHz
7905
- stabilisator 5V negatief 1,5A
7915
- stabilisator 15V negatief 1,5A
TIC 253 - triac 20A - 400V
Brugcel - 250V - 3A
BAX 16

hijklinnopcirst

Per stuk 10 stuks

35

0.70
6,25
SN 7401
SN 7403
0.65
5.75
SN 7426
1,10
10.00
SN 7489
1.75
15,00
UA 747 dubbel op amp.

Per stuk 10 stuks

0,60
5.50
4.50
0.50
0.90
8.00
1,95
1.95
6,50
2.75
0,30

18.50
18.50
60.00
25.00
2.75

Per stuk 10 stuks

SN 74109 0,60
5.00
SN 74132 1,75
15.00
SN 74190 2,95
27.50
SN 74194 2,50
22.50
15,00
1.75
PHILIPS ULTRA SONOR ALARM
Alarmeert bij:
openen en forceren van
deuren, motorkap en kofferbak
inbraak door ramen
wegslepen van de auto

149r

225 r
14.95

IMPULS TELLER 6 -12V = /rv

Een 6 cijferig telwerk dat geschikt
is voor gelijk- en wisselspanningen tussen 6 en 12V.
Afm. venster: 24 x llmm
Cijferhoogte: 5mm

2.50

W1111111111101

TANGENTIALE BLOWER

24.95

399r

29.50

29.50

VOEDINGSTRAFO 12V - BA
Een hele mooie trafo voor een heel lage
prijs. Primair 220V.
Secundair: 12V-8,33A /27,5V-1,2A / 16V-0,7A

COMMUNICATIE-NETVOEDING 13.8V - 20A

Kortsluitvaste en temperatuurbeveiligde
20A voeding. Met ingebouwde luidspreker
air
die als tweede luidspreker voor CB of zendETSBESTENDIGE STIFT
ontvanger gebruikt kan worden. Rimpel
Voor het maken van gedrukte schakelingen
minder dan 2mV. Gewicht: 14 kg
op print, streepdikte van 0,3-0,5 mm.
Afm.: 250 x 160 x 345mm.
UNIVERSELE BATTERIJ TESTER
Met deze batterij tester kunt u vrijwel alle
batterijen testen. Van mini-penlite tot
monocel en van knoopcel tot 9V. Met
behulp van een analoog meetinstrument
kunt u de konditie van
uw batterij aflezen.

NORIS AXIALE BLOWER

Krachtige blower. ideaal voor
koeling van O.a. netvoedingen.
eindtrappen. etc.
220V -50Hz

will11111111111161My

NICCAD SINTERCELLEN
Prima kwaliteitsaccu's voor
modelbouw en huishoud stofVOLAUTOMATISCH
zuigers.
<4,
AUTO ALARM
Type Spanning Stroom Afmeting Gewicht
Prijs

Na
het
uittrekken
van
uw
kontaktsleutel
en
het
051410 1,24 V
225 mA 14 x 28
14g
10.00
sluiten van de portieren gaat het alarm na 2 min.
051310 1,24 V
500 mA 14 x 50
23g
7.50
automatisch op scherp
051100 124V
1,2A
23 x 41
44 g
12,95
051000 1,24 V
1,8A 26x50
73 g
19,95 Na het openen van de portieren heeft u 15sec. om
het alarm weer uit te zetten.
051110 3,6 V
1,2A
22 x 130
145g
39.00
051120 7,2 V
1,2A
22 x 134
280 g
75,00 Werkt met interval via uw claxon en is evt. uitschakelbaar via uw binnenverlichting.

02.

UNIVERSELE STAAFPOMP
PAGE 4000 AUTO ALARM
Makkelijke verplaatsbare hevelpomp die met batterijen gevoed
Draadloos, zenderbereik meer dan 1 km. Bestaat uit
wordt. De batterijen gaan achter in het handvat. Overal inzetzender en ontvanger. Een
NICCAO MAC CELLEN
baar voor het overhevelen van water, benzine. olie, etc.
voorgeprogrammeerd sigCapaciteit: 3001 / uur
Voeding: 2 x 1,5V monocel
naal
geeft alarm zodra er in
Type Spanning Stroom Afmeting Gewicht
Prijs
Pomphoogte: max. 0,9m Lengte: 62cm.
de auto wordt ingebroken.
051420 2.4 V
225 mA 25 x 18
25 g
27,50
051440 4,8 V
225 mA 25 x 35
50
45,00
051210 2,4 V
600 mA 35 x 20
50 g
37.50
. ...
051220 4,8 V
600 mA 35 x 40
104 g
57,50 UNIVERSELE INBOUW THERMOSTAAT
051230
6,0
V
600
mA
35
x
57
130
g
75,00
4 DELIGE TRIMSET
""'"""."-"""""*""""""""""
Voor het regelen van o.a. boilers.verwarming
Komplete trimset voor het afregelen van TV, Hifi, CB en radioen warmtepompen:
apparatuur. De afme ing van de trimsleutels zijn: 0,6 x
Regelbereik van 0 -1500C
NETVOEDING
0,6 x1,5 / 0,8 x 2,5 / x 2,5 / 1,5 x 1,5 en
eNauwkeurigheid 10C
Regelbaar 3 - 30V. Max. 1,2A.
zeskant 2,0 / 2,6 / 3.0mm.
e Max. schakelspanning 250V
Rimpel bij 30V/1A ca. lmV. Kort
Max. schakelstroom 16A
ONTSTOORCONDENSATOREN
sluitbevediging, ingebouwde
Inkt. voeler met 3m leiding
Voor het ontstoren van 220V motoren van koelkasten, stofV/A-meter.
e
Inkl. knop en
zuigers, diepvriezers, etc.
Afm.: 140 x 120 x 260mm. eiA
schaalplaatje.
Type:
YIrr
0,05 uF + 2 x 2500 pf -250V 1,95
0,07 uF + 2 x 2500 pf - 250V 1,95
ENGEL 100 S
PANTEC ZIP
0.02 uF + 2 x 2500 pf - 250V 3.95
Soldeerrevolver 100W, 220V
de kleinste autoranging digitale meter
0,1 uF + 2 x 2500 pf - 250V 3.95
met verlichting, inkl. stift en
met circuittester d.m.v. buzzer
soldeertin.
3,5 digitale LCD-uitlezing
HA 11031
DISPLAY: HA 11031 R
wisselspanning tot 500V in 4 stappen
7 Segment LED-display
e gelijkspanning tot 500V in 4 stappen
Gemeenschappelijke cathode
weerstandsbereik 4 stappen:
VACUUMMETER VOOR OE AUTO
Kleur: rood
2K - 20K - 200K - 2M
Bespaar nu op uw kostAfm.: 19,5 x 10.2mm
ot=
afm. 133 x 28 x 18 mm
zip
bare brandstof. Met behulp van
Cijferhoogte: 12mm.
I .YU
deze meter ziet u precies hoe zuinig
DIGITALE METER 6010
of u rijdt.
INGEGOTEN PRINTTRAFO'S
3,5 digit LCD display
WL 306-2 2x6V 2x 150mA 7.95
Elektronische multimeter
WL 309-2 2x911 2x100mA 7,95
eGroot 11 mm LCD display
TREKMAGNEET
10mm
WI 312-2 2x12V 2x75mA 7,95
200uA en 20MOhm reeks
Met deze trekmagneet kunt u
WL 315-2 2x15V 2x60mA 7,95
Beveiligd tegen overbelasting
il
mechanische overbrengingen op

10A
gelijken
wisselstroom.
25n1n,
afstand bedienen.
WL 606-2 2x6V 2x370mA 9,95
Werkt op 12 - 24V gelijkspanning.
WL 609-2 2x9V 2x250mA 9,95
WL 612-2 2x12V 2x190mA 9.95
WL 615-2 2x15V 2x150mA 9,95

25r

34

12.50

20 on
- - - -

59r

199r

19.95

Met-11_,
Nederl
andse
gebrui
aanwijzkins-g!

aomm

149r J

7in
r'rum

WL 806-2 2x6V 2x1A

19,50
WL 809-2 2x9V 2x650mA 19,50
WI 812-2 2x12V 2x500mA 19,50
WI 815-2 2x15V 2x400mA 19.50
WL 1009-2 2x9V 2x1.6A 24,95
WI 1012-2 2x 12V 2x1,25A 24,95
WL 1015-2 2x 15V 2x1A
24.95

3.95

Bestellingen en inlichtingen: Akerstraat 19, 6411 GV Heerlen,

tel. 045-716055. 's Maandags gesloten. Verzending vanuit
[MG GEPRIJSD.
ROOS GEPREZEN/
Heerlen. Alle prijzen inkt. BTW. Minimale bestelling 25,-. Prijswijzigingen voorbehouden. Levering zolang de voorraad
IEL IV
/11~T TUPTEIINI strekt. Betaling in Nederland vooral op gironr.1113345 ot
2111
. 1 I./ ar," b 1 1 a
411M /111/~1.11117 el..1111~ onder rembours. Buitenland alleen vooruitbetaling.

,i

a..
la
MI 1, Aft iffillird, .. 1111

..1

Eindhoven, Heerlen, Maastricht.

6-19

elektuur juni 1984

advertentie

M. Krauter- Dipl.-Physiker
Mitglied der Audio Engineering Society

PROFESSIONELE HI-FI
EINDVERSTERKERS
volledig afgebouwd in module vorm 20 W-800 W RMS
DUITS FABRIKAAT, BETROUWBAAR EN
ENIG IN EUROPA QUA PRIJS KWALITEIT
Allernieuwste Mos techniek
Stekkerverbindingen
Zeer hoge stijgsnelheid (slew
ratel
Hoge bandbreedte
Gelijkspanningsgekoppeld
Lineaire faze
Lineaire amplitude
Lage harmonische vervorming
Geen transient-intermodulatievervorming

Onvoorwaardelijk stabiel
Volledig symmetrisch
ontwerp
Ingangstrap in klas-A
ontwerp
Hoge uitsturingsmarge
Hoog vermogen uitgang
Ruime koelvin
Professioneel ontwerp en
constructie

KLASSE A EINDVERSTERKERS

MKL-MOS PRO 100 MONO

MKL-MOS PRO 100 STEREO
MKL-MOS PRO 200 MONO
MKL-MOS PRO 200 STEREO
MKL-MOS PRO 500 MONO
M K L-MOS PRO 800 MONO

MKL-MOS A20 STEREO

MKL-MOS A40 MONO
MKL-MOS A40 STEREO
MKL-MOS A80 MONO
MKL-MOS A80 STEREO

Sanyo biedt als specialist het meest uitgebreide

programma monitoren voor elk
merk en type computer, met
composite, non-composite en/of
RGB uitgang.
In monochrome (groen, oranje

en zwart/wit) en colour.
Hoge kwaliteit en toch
betaalbaar.
Kortom: Sanyo levert de monitor
die u nodig hebt, dus waarom
verder zoeken?

KLASSE B EINDVERSTERKERS

Tevens leveren wij

adapterkabels voor in Europa
gangbare computers.

ALLEENIMPORTEUR BELGIE

NOORD ELEKTRONIKA
LAGE KAART 172 / 2130 BRASSCHAAT / TEL, 03 651 3676
VOOR NED. Mill Elektronika / Markt 5-7 / 5451 BS Mill
Tel: 088-59-3559

Postbus 31111 6370 AC LANDGRAAF-SCHAES8ERG Telefoon (045) 31 1643' -Telex 56543

,PRODUCTIONS

1 Nk

INTRODUCEERT VAN HET DUITSE MERK "ISEL"

Diverse boor- en freestoestellen t.b.v.

kleinserie produktie van printen en de
bewerking van plaatmateriaal. Bij max.
15.000 resp. 20.000 omwdmin is de
asspeling max. slechts 0,02 mm.
Model 2206 ... Een handzaam boor- en
freestoestel is linksonder weergegeven; de
hef inrichting met twee hardstalen assen
van 8 mm diameter kan d.m.v. een terugverende handbeugel max. 30 mm verticaal
verplaatst worden, voorzien van een aluminium T-profielblad van 250 x 125 mm.
Model 2202 en 2204 ... Een werktafel
boor- en freestoestel is rechtsonder weergegeven; de precisie-hefinrichting met
lineairgeleiding kan d.m.v. een terugverende handbeugel max. 60 mm verplaatst worden; het werkblad van aluminium T-profiel is 500 x 250 mm. Model
2202 is voorzien van een 12 V/5 A gelijkstroommotor en Model 2204 van een
12 V/10 A versie.

Diverse X/Y/Z-boor- en freesinstallaties en

X/Y-kruistafels voor de bewerking van
printen en aluminium plaatmateriaal. De
X/Y sturing kan d.m.v. handwielen, gelijkstroommotoren of stappenmotoren geschieden. Diverse lineair Z-as eenheden
met handwiel, automatische (elektronische)
besturing of stappenmotor kunnen toegepast worden.
Model 2222 ... En van de veel toegepaste uitvoeringen is hieronder weergegeven; X/Y-sturing met handwiel; automatische Z-as boor- en freeseenheid is op
lineair-lagerprofiel van Y-as gemonteerd;
de afmeting van de alu-T-profieltafel is
750 x 500 mm, het werkblad is 500 x
350 mm.

Leverbaar zijn diverse hardmetalen boren

(0,5 tot 1,5 mm) en fresen (2,4 tot 3,0
mm).

"EPROM" UV-Wistoestel Model 1930 ...

Geschikt voor max. vijf EPROM's met
wissleuf van 90 x 15 mm; voorzien van
4 W UV-wislamp en elektronische tijdschakelaar max. 25 min.; wistijd is ca.
20 min.:

Model 1910 ...

UV-Printbelichtingskast
De ge-eloxeerde aluminium kast van
620 x 400 x 130 mm met een 6 mm dikke
glasplaat van 610 x 370 mm, is voorzien
van vier speciale 15 W UV-buizen en
bodemreflektor; een optimale lichtverspreiding en een korte belichtingstijd
worden hiermede gerealiseerd; belichtingsvlak 560 x 360 mm voor max. 10 Eurokaarten; schakelaar instelbaar tot max.
vijf minuten is ingebouwd.

Vertin- en soldeertoestel Model 2100 ...

Kompleet met een vertin- en soldeerwagen; voorzien van aluminium soldeerreservoir met teflonlaag met afmeting
240 x 240 x 40 mm; continue regelbare
verwarming 220 V/2000 W; bi-metaal
ronde wijzerthermometer 50 tot 250C;
houder van soldeerwagen geschikt voor
printen tot 200 x 180 mm.

Montage- en soldeerframe Model 2110...

Aluminium frame 250 x 210 mm met
twee verstelbare railsen en houder voorzien van zes klemveren; geschikt voor
printen tot max. 200 x 180 mm.

AIM
PRODUCTIONS V.O.F.

Kollenbergweg 2
1101 AR Amsterdam
Tel.: 020-976463
Tlx.: 10561 BASIS NL att. AIM
6-20

Diverse ontwikkel- en etstoestellen, van

een klein etstoestel voor enkel-stuksvervaardiging tot een ontwikkel-, spoel- en
etsinstallatie voor kleinserie vervaardiging
van printen;
_Model 2000 ... Een klein etstoestel voor
max. twee resp. vier Eurokaarten bestaande uit een zeer smalle glasreservoir
met afmeting 350 (H) x 370 x 115 mm;
het kunststof frame kan tot drie glasplaten bevatten;
_Model 2020... Een ontwikkel-, spoelen etsinstallatie, hieronder weergegeven,
voor max. 16 Europrinten, met drie
glasreservoirs voor ontwikkelen, spoelen
en etsen; afmeting is 380 (H) x 560 x
140 mm; voorzien van vier membraanpompen, regelbaar verwarmingssysteem
en verstelbare printhouder voor max.
16 Europrinten.
Leverbaar zijn ontwikkelaar en etskristal.

VRAAG TEVENS NAAR ONS FOTOPOSITIEF BASISMATERIAAL, GEELOXEERD ALUMINIUM EURO-BEHUIZINGEN, 19-INCH BEHUIZINGEN
EN KOELPROFIELEN.

elektuur juni 1984

advertentie

Alarm Apparatuur.

HUPRA b.v
electronics

Professionele printer. Ay Matrix.

normaal papier of tractor feed.
120 kar./sec.
Geschikt (door ingebouwde interface) voor COM. 64 en Vic 20

nu 259, -

Al armcentrale TE-6
* Universele centrale, eenvoudig
te installeren.
* Robuuste gelakte plaatstalen
kast met sabotagebeveiliging.
*Afmetingen 190x140x5Omm,
gewicht 1,6 kg.
* Direkte groep voor NC- en
NO-kontakten.
*24 uursgroep voor NC-kontakten.
* Ingebouwde akkulader, ruimte
voor 12 V 1,2 Ah akku.
* Aansluiting voor sirene en/of
knipperlicht 12 V max. 6 A
(in kombinatie met akku)
* Potentiaalvrije uitgang: wisselkontakt max. 250 V 10 A.
* Externe aan/uit schakelaar.

Geen 1699,-

maar 1399,Telefoonkiezer
200 nummers
in combinatie met uw commodore 64 een automatische telefoon kiezer voor 200 int. nat.
nummers

frequentietellers
220 V of bats,

* Instelbare wachttijd tussen netnummer en abonneenummer

* Bruikbaar op iedere telefoon
automaat,
* Belt automatisch opnieuw na
bezettoon.
* Eenvoudige installatie

nu 119, 3 modellen
1,100 MHz
2. 600 MHz
3.
1 GHz

f 650,f 850,f 1195,-

Gevoel igheid < 5 mV-10 MHz.

<25 mV-100 MHz

Complete beveiligingsset
* Centrale met ultrasonor detektie.
* Sirene
*25 m aansl, snoer
*5 sets deur/raam kontakten
* kabel clips
*afstands inschakelslot
* Nederlandse gebruiksaanw.

nu 298,-

* alarm centrale. Als boven maar

met
* vertraagde groep 0-3 min.
* ingebouwde sirene. 96 dB.
*sleutelschakelaar op kast
*controle paneel op kast

nu 298,-

magneet kontakten opbouw

10 stuks
lasdoosje kl

TIMEX

lasdoosje gr
4,50
8,95
glasbreuktape 6 mm 50 m 19,95
75,montageblokjes
(2 per raam)
2,98
2,95
andere app. op aanvraag

sin=lail- 1000

poorttijden 0,1 sec.-1 sec.-10 sec.

Lader voor accu's ingebouwd.
compleet met 16k uitbreiding
compleet met software cass.
compleet met voeding
compleet met users manual,

Draadloze telefoon
bereik 200-300 m
Nu kunt U overal bellen en gebeld worden op zolder in de
tuin op het dak enz. met 1 geheugen voor laatste nummer.

249,Zonnecellen en panelen
te gebruiken voor hobby. bootcaravan-huis.

Normaal 398,-

nu 298,-

PERS,ONEN ALARM
BETAALBAAR
INSTALLEREN NIET NODIG
SIMPELE BEDIENING

bereik 200 m

tilMCURRISI
SOCIAAL-MEDISCHE
ALARMERING TEN
BEHOEVE VAN ZELFSTANDIG WONENDE
BEJAARDEN EN
GEHANDICAPTEN

r,..1 ,
11.~~Mr.
CEI
E3E4 PSI Mi ra rirA
011,

Cri r e EZ' rzi rsn rm ier. OAa

..
sa MIrv tlcag ne ratia -ti"

Een groeiend percentage ouderen, de afnemende sociale en

welzijnskontrole, de toenemende criminaliteit en de wens van
velen toch zelfstandig te kunnen
blijven wonen, zijn oorzaken
van een toenemende behoefte
aan een individuele alarmeringsmogelijkheid.
De LIFEGUARD biedt deze
mogelijkheid van individuele
alarmering, heeft onbeperkte
toepassings- en uitbreidingsmogelijkheden, is eenvoudig te
bedienen, hoeft niet geinstalleerd te worden, en is bovenal
een goedkoop alternatief voor
bestaande dure systemen.

149,-

panelen
3-6-9 V-50 mA
12 V-12 W
afm. 43 x 35 . . , .
12 V-27 W
12 V-35W
12 V-40 W

55,f 455,f 850,f1085,f 1098,-

losse cellen (voor zelfbouw)

f 2,95
0,45 V-110 mA
0,45 V-1100 mA
f 12,95
vierkant
0,45 V-2,3 Amp,
f 22,95
vierkant
0,45 V-2,5 Amp rond f 23,95

Veenendaal*
Arnhem
Nu dag en nacht
Hoofdstraat 105 Hommelstraat 77 bestellen
085-426716
08385-28528
08385-28528
24222
Postorders via Veenendaal 08385-24222
rembours kosten f 7,50, of vooruit betalen op bank
692761861 of giro 5265579, met 5,- extra, of
met getekende betaalcheques
6-21

elektuur juni 1984

advertentie

TEKELEC AlFerRCINIC

Nieuws
Twee maandelijkse nieuwsbrief met
Zilog informatie door:
Tekelec Airtronic, Postbus 63,
2700 AB Zoetermeer.
Tel. 079 - 31 01 00

Z8 LEADLESS
CHIP CARRIER
Leadless Chip Carrier is een IC-uitvoering voor speciale printmontage.
Van de Z8-familie zijn van de
volgende types de pin-definities
bekend: Z8681-Romless, Z8671Basic/Debug, Z8601 - 2k Rom,
Z861 1 - 4 k Rom.

Z8 Basic Bug
Veel gebruikers hebben toch wat
moeite met het toepassen van de
Z8671 Basic/Debug Controller.
Tijdens het laden van een Basic
programma van Eprom programmer
of cassette interface blijkt het niet
mogelijk te zijn het juist geladen
programma te veranderen, terwijl
het RUN-commando en LISTcommando uitstekend uitvoerbaar
zijn.
Dit probleem heeft alles te maken
met de interne Z8 Basic parameters
die tijdens het laden niet
gecorrigeerd worden. Dit nu is
eenvoudig op te lossen door na het
laden van het programma in Ram
de laatste regel te verwijderen en
opnieuw in te voeren. Hiermede
worden alle parameters gezet, en
kunnen er weer Basic-regels
worden toegevoegd of verwijderd.

Z80
INCIRCUIT EMULATOR
Emulator faciliteiten berustten
voorheen op investeringen van
complexe systemen waarbij een
emulator gentegreerd opgenomen
was. Voor deze dure oplossing
hebben wij nu een professioneel en
goedkoop alternatief dat volledig
systeem-onafhankelijk kan werken.
De eigenschappen van deze lowcost Incircuit Emulator zijn:
* Real-time Emulatie tot 6 MHz
* 50 Emulator funkties, waaronder:
Assembly, Disassembly en
setting van meerdere Breakpoints met loop-teller.
* RS232-aansluiting voor terminal
of microcomputer aansluiting.
* Down-loading faciliteit van
programma's in Intel hex-format.
* Geen externe voeding.
* Afmeting: 8 x 8 x 2 cm.
* Prijs: f 2.395,Een product specificatie is op
aanvraag verkrijgbaar.

Z80 CPU-CLOCK SCHEMA

VOOR 10 MHZ
Voor een aantal ontwerpers levert
het nog steeds een probleem op
om een goede symmetrische CPU
clock te genereren. Om u hiermee
nu een handje te helpen plaatsen
wij hierbij het schema van een
beproefde schakeling:

ROMLESS Z8
Z8681 VS Z8682
Door de enorme vraag naar
Romless single chip microprocessoren wordt het tijd om
iedereen duidelijk te maken wat het
verschil is tussen de Z8681 en de
Z8682. De Z8682 is de
goedkopere versie, en zijn
toepassing als Romless Z8 ligt in
het feit dat elke maskergeprogrammeerde Z8 met een
extern testprogramma gecontroleerd moet kunnen worden dus
onafhankelijk van het interne
programma. Door middel van een
speciaal Reset-signaal wordt een
intern initialiseringsprogramma
doorlopen, welke aan het einde een
sprong maakt naar externe
geheugenruimte. De Z8681
daarentegen is een nieuwe
ontwikkeling.
Een uitgebreider application note is
voor gebruikers beschikbaar.
6-22

Zilog
ingezien dat snelheid, leverbaarheid
en prijs-prestatie verhouding bij
Zilog gunstiger liggen dan bij de
concurrerende 16-bits microcomputers. Dit blijkt eigenlijk ook
uit het feit dat Boeing, Litton,
Raytheo, Cipher, Digital, Olivetti etc.
voor deze CPU gekozen hebben.
Mede dankzij de enorme kracht van
de 16-bits peripherals zoals een
Arithmatic Processing Unit is de
Z8000 serie zo succesvol, dat voor
dit jaar een verdrievoudiging van de
productie wordt verwacht.

NEC SECOND SOURCE

VAN ZILOG Z80.000 CPU
De produktie start datum van de 32
bits Z80.000 microprocessoren
komt steeds dichter bij. Een
belangrijke stap in deze richting is
het kontrakt tussen Zilog en Nippon
Electric Company Ltd (NEC) waarin
overeen gekomen is dat NEC een
volledige second source zal zijn
voor deze chip.
Volgens Zilog is NEC een van de
weinige chip-fabrikanten met een
produktie process techniek, welke
voldoet aan de eisen voor het
vervaardigen van de Z80.000 CPU.
Deze 32 bits CPU bezit de
eigenschappen van een mainframe
computer, en heeft een interne
cache en een Memory Management
Unit, terwijl de verwerkingssnelheid 5 miljoen instrukties per
seconde is. Dit dankzij de klokfrequentie van 25 MHz.

Z800 EN Z80.000
CURSUS OP VIDEO

Hiermede zijn probleemloos

frequenties tot 10 MHz voor de
Z80H-CPU haalbaar. Dat dit alles
nog eenvoudiger kan laat een
product specificatie van de Z8581
zien. Met deze chip is het
toepassen van langzamere
peripherals en trager geheugen bij
een snelle CPU zeer eenvoudig
toepasbaar, dankzij de stretching"
faciliteit.

Z8000 NEWS
Spel- en personal computers vinden
steeds meer hun weg naar de
huiskamers. Dankzij de Z8000-CPU
hebben zowel Commodore als Atari

Tijdens de in het najaar te houden

Fiarex zullen er een aantal lezingen
gehouden worden omtrent de Z800
8- en 16-bits microcomputer en de
32-bits Z80.000 microprocessor.
Deze lezingen zullen ondersteund
worden met video-tapes. Bij
voldoende belangstelling zal
Tekelec Airtronic deze tapes te
koop aanbieden. Reacties van
belangstellenden zien wij nu graag
reeds tegemoet.

elektuur juni 1984

ha Ifgeleiderlasers
Met behulp van lasers is het mogelijke intense en uiterst fijne lichtbundeltjes te maken. Daarbij heeft laserlicht een zeer bijzondere eigenschap:
het is niet alleen monochromatisch
(licht van n kleur, n golflengte),
doch bovendien koherent. Dat betekent dat alle uitgezonden lichtpakketjes (fotonen) met elkaar in de pas lopen: ze hebben dezelfde fase.
Voor een aantal lasertoepassingen is
de koherentie gewenst, zoals bijvoorbeeld voor sommige glasfiberkommunikatiesystemen. Voor andere optische kommunikatiesystemen is een
geringere koherentie beter, waarbij
dus fotonen, na een korte afstand te
hebben afgelegd, uit de pas lopen.
Voor het uitlezen van bijvoorbeeld
een Compact Disc is niet per se koherent licht nodig, maar is licht met
n bepaalde golflengte van belang,
een lichtbundel die daardoor tot een
zeer klein vlekje te fokusseren is.
De werking van een halfgeleiderdiodelaser hangt ten nauwste samen
met de eigenschappen van halfgeleiders. Twee typen halfgeleider zijn
voor de laserwerking van betekenis.
Ten eerste het type waarbij de elektrische geleiding vooral door elektronen (negatieve lading) verzorgd
wordt. We spreken dan van halfgeleiders van het type N. Het andere type
halfgeleider is het P-type, waarin een
tekort aan elektronen is. De plaatsen
waar een elektron zich zou kunnen
bevinden, worden "gaten" genoemd.
Van belang is vooral de energietoestand van de elektronen en gaten.
Men maakt in dit verband onderscheid tussen twee energiebanden:
de geleidingsband met relatief hoge
energie en de valentieband van relatief lage energie. De voor de geleiding verantwoordelijke elektronen in
N-materiaal bevinden zich onderin de
geleidingsband. De gaten, die in Pmateriaal verantwoordelijk zijn voor
de geleiding, bevinden zich bovenin
de valentieband. Als een elektron in
een gat valt (netter gezegd: als elektron en gat rekombineren), kan een
foton ontstaan. De energie van het
foton, en daarmee de golflengte van
het licht, wordt bepaald door het
energieverschil tussen geleidings- en
valentieband.
Met dit alles hebben we echter nog
geen laserlicht. Laser staat voor Light
Amplification by Stimulated Emission
of Radiation, oftewel lichtversterking
door gestimuleerde emissie van straling. Gestimuleerde emissie treedt op
doordat de aanwezigheid van fotonen
met een bepaalde energie rekombinatie veroorzaakt van elektron-gatparen
met een overeenkomstig energieverschil. Het gaat er nu om zoveel mo-

gelijk van deze stimulerende fotonen

binnen de struktuur gevangen te
houden. Om deze gestimuleerde
emissie op gang te houden, dient
men ervoor te zorgen dat er voldoende elektronen respektievelijk gaten in
de geleidings- en valentieband "gepompt" worden. Bij een laserdiode
kan dat laatste op een eenvoudige
manier, namelijk door een elektrische
stroom door een geschikte halfgeleiderdiode te sturen.
Zoals gezegd dienen voldoende stimulerende fotonen binnen de struktuur gevangen te blijven. Bovendien
moet aan een praktisch bruikbare laser nog de eis worden gesteld dat
elektronen en gaten die immers
door rekombinatie zorgdragen voor
fotonen niet weglekken. Men
maakt een sandwichstruktuur door
de laag waarin de laserwerking kan
optreden (de zg. aktieve laag) aan
weerszijden te bedekken met een
laag van een iets afwijkende samenstelling. Die samenstelling is zo
gekozen dat de brekingsindex lager is
dan die van de aktieve laag. Laserlicht dat in de aktieve laag wordt opgewekt, wordt dan aan de twee afdeklagen gemakkelijk totaal gereflekteerd. Het resultaat is dat er voldoende optische versterking in de aktieve
laag plaatsvindt.
Klifvlakken van het kristal waarin de
aktieve laag gelegen is, blijken als gedeeltelijk doorlatende spiegels te kunnen funktioneren. Hierdoor wordt er
voor gezorgd dat de opgewekte fotonen voor een deel in de struktuur
blijven funktioneren als stimulerende
fotonen, terwijl een ander deel als laserlicht de struktuur verlaat. De foto
toont een laser zoals die voor verschillende toepassingen wordt afgeleverd, gemonteerd op een koperen

blokje dat voor de warmteafvoer

dient.
Als materiaal voor dit soort lasers
wordt galliumarseen (GaAs, in de
wandelgangen van het laboratorium
als "gaas" uitgesproken), aluminiumgalliumarseen (AIGaAs, "algaas") en
indium-gallium-arseenfosfor (InGaAsP) gekozen, afhankelijk van de
gewenste golflengte van het laserlicht.
In en op de lagenstruktuur kunnen
nog tal van modifikaties worden aangebracht teneinde de laser te optimaliseren voor de gewenste toepassing.
Op deze wijze zijn op maat gesneden
lasers te realiseren. Voor de Compact
Disc is het bijvoorbeeld gewenst over
lasers te beschikken met uitgezonden
fotonen die na een paar centimeter
ietwat uit de pas lopen. Een door de
plaat gereflekteerde laserbundel verstoort het door de laser uitgezonden
signaal dan niet. Voor telekommunikatietoepassingen worden daarentegen vaak lasers gebruikt waarbij de
fotonen over grotere afstanden met
elkaar in de pas blijven lopen.
Als men een laserdiode, zoals hier
beschreven, kontinu laat werken, veranderen sommige van zijn eigenschappen geleidelijk in ongunstige
zin. Op den duur is de laser dan aan
vervanging toe. Een volledige verklaring van het verouderingsverschijnsel
kan tot nog toe niet gegeven worden, doch met behulp van infrarooden elektronenmikroskopie heeft men
wel enige indruk van de veranderingen die er in de kristalstruktuur kunnen optreden.
bron: Philips Concernpersdienst,
Postbus 523,
5600 AM Eindhoven.
(931 SI

6-23

pechflitser
elektuur juni 1984

De afmetingen van de print

zijn zodanig dat de schakeling in een kleine kunststof
kast kan worden gemonteerd. Men kan de pechfl itser eventueel voorzien
van een kabel met een
aansluiting voor de sigarette-aansteker in de auto.

pechflitser
Wie van ons heeft nooit naar de sterren gekeken op een mooie onbewolkte
avond? En hoe vaak ziet men daar dan niet een "ster" die beweegt en
bovendien ook nog knippert? In dat geval gaat het natuurlijk niet om een ster,
maar om een vliegtuig waarvan men de flitslamp(en) ziet. De lichtflitsen zijn
op kilometers afstand nog goed te zien. Een flitslamp kan men ook prima
gebruiken voor andere toepassingen, bijvoorbeeld om de aandacht te trekken
als men pech onderweg heeft. De hier beschreven pechflitser is kompakt en
(wat heel belangrijk is voor een pechlamp) hij werkt op een akku of batterijen.

voor auto, boot

en vliegtuig

6-24

Als we een flitsbuis vergelijken met een

gloeilamp (bijvoorbeeld een halogeenlamp),
dan blijkt de flitsbuis een vele malen grotere
lichtsterkte te bezitten dan de gloeilamp. Nu
is het wel zo dat de gloeilamp kontinu licht
geeft en de flitsbuis altijd maar gedurende
een heel korte tijd, bijvoorbeeld 1/1000 s.
Voor sommige toepassingen is dat echter
juist een voordeel. Dat geldt zeker voor gebruik in een pechlamp. Door de flitsbuis
enkele keren per sekonde een lichtflits te
laten geven, valt ze in het donker veel beter
op dan een gewone lamp. Bovendien springt
de flitsbuis vrij zuinig om met de energie die
in akku of batterijen is opgeslagen, omdat ze
per sekonde maar heel even werkt. Twee

goede redenen dus om een pechlamp uit te

rusten met een flitsbuis.

Het blokschema
In figuur 1 kan men zien uit welke delen de
schakeling bestaat. Als voedingsbron kan een
12 V-akku (van auto of boot) worden gebruikt of een set batterijen (4 in serie
geschakelde monocellen). De 6- of 12 Vspanning wordt door een omvormer omhoog
getransformeerd tot zo'n 300 V. De omvormer bestaat uit een astabiele multivibrator
met "power"-uitgangen.
Een spanningsverdubbelaar aan de hoogspanningszijde verhoogt de geleverde spanning

nog eens, zodat een gelijkspanning van zo'n

600 V beschikbaar is voor de flitsbuis. Voor
het ontsteken van de flitsbuis is een ontsteektrafo aanwezig die de noodzakelijke
ontsteekpuls van een paar kilovolt levert.
Deze trafo wordt in- en uitgeschakeld door
een ontstekingsgedeelte dat is opgebouwd
rond een thyristor. Met behulp van een
drempelspanningsdetektor en een instelpotmeter is het mogelijk de flitsfrekwentie te
variren. Er is dus geen aparte oscillator
o.i.d. aanwezig die de herhalingstijd bepaalt.
De tijd wordt bepaald door een kondensator
die via een weerstand vanuit de flitsspanning
wordt geladen. Als de spanning is gestegen
tot een zekere waarde, geeft de schakeling
een ontsteekpuls. De instelpotmeter maakt
deel uit van de laadweerstand. Voor het
meten van de spanning over de kondensator
is gebruik gemaakt van twee in serie geschakelde diac's. Zo'n diac is eigenlijk gemaakt
voor het ontsteken van een triac. Hij is
hoogohmig als de spanning tussen de twee

aansluitingen minder is dan zo'n 30 V;

boven die waarde "slaat" hij opeens door
en wordt dan laagohmig. Bij twee in serie
geschakelde diac's reageert de schakeling
dus pas bij een waarde van circa 60 V.
Voor meer wetenswaardigheden over de
flitsbuis verwijzen we naar het artikel
"flitsorgel" uit Elektuur februari 1982.

pechflitser
elektuur juni 1984

Het schema bekeken

Bekijkt men figuur 2, dan blijkt de werkelijke opzet (in vergelijking met het aantal"blokken" van figuur 1) reuze mee te
vallen.
De door een kwartet batterijen of een loodakku geleverde spanning gaat naar een
werkelijk doodnormale astabiele multivibrator zoals men die vast wel uit de schoolboeken kent (rond T1 en T2). De frekwentie
wordt bepaald door de voedingsspanning en
de dimensionering van de komponenten
Figuur 1. Het blokschema
van de pechflitser. Het
geheel kan uit batterijen
worden gevoed, zodat de
pechlamp ook werkelijk
draagbaar blijft.

4x
1,5 V

drempelspanningsdetektor
instelling
flitsfrekwentie

84066 1

6-25

pechflitser
elektuur juni 1984

Figuur 2. Het schema van

de flitsende pechlamp. Een
flink deel van de schakeling
is nodig voor het opwekken van de hoge flitsspanning.

R7/C4 en R8/C5, en bedraagt hier ongeveer

80 Hz. Omdat de multivibrator nogal wat
stroom moet kunnen schakelen, zijn nog
twee vermogenstransistoren aan de uitgangen
toegevoegd (T3 en T4). De weerstanden R5
en R6 zijn zo gekozen dat de basisstroom
voor T3 en T4 slechts enkele mA's bedraagt.
Gekombineerd met de versterkingsfaktor van
het toegepaste type transistoren voor T3 en
T4 geeft dat een stroom door de vermogenstransistoren die nooit groter kan worden dan
de maximaal toegestane kollektorstroom. De
weerstanden R9 en R10 zijn toegevoegd om
het schakelgedrag van T3 en T4 te verbeteren.
De omvormer-trafo is een gewone nettrafo
waarvan de sekundaire kant hier als primaire
wordt gebruikt. De middenaftakking is verbonden met de voeding, de uiteinden van de
twee wikkelingen hangen aan de transistoren
T3 en T4. Omdat hier alleen maar geschakeld wordt, is een extra koeling voor T3 en
T4 niet nodig. Per periodehelft wordt nu
steeds een van de twee primaire wikkelingen
naar massa geschakeld, zodat er een stroom
door gaat lopen. De dioden D5 en D6 zijn
toegevoegd om negatieve spanningspieken
over de transistoren, die ontstaan bij het
omschakelen van de wikkelingen, te onderdrukken.
Aan de sekundaire wikkeling van de trafo
staat een blokvormige spanning met een
waarde van circa 300 V. Via een spanningsverdubbelaar (Dl, R2, D2, R3, Cl, C2)
wordt hiervan een gelijkspanning gemaakt
van ongeveer 600 V. Weerstand R1 begrenst
de laadstroom tot een veilige waarde. De
spanning van 600 V staat nu tussen de anode
en de kathode van flitsbuis Lal.
De benodigde ontsteekspanning voor de
flitsbuis wordt geleverd door een speciale
ontsteektrafo (Trl ). De primaire kant van
dit trafootje is via C3, Pl en R4 verbonden
met de halve voedingsspanning. De kondensator C3 wordt via Pl en R4 opgeladen. Als
de kondensatorspanning is gestegen tot een
bepaalde waarde (circa 60 V) gaan de diacs
geleiden, zodat de thyristor Thl wordt ontstoken en de kondensator aan de min van de
voedingsspanning wordt gelegd. De trafo

levert daardoor een flinke spanningspiek

(meer dan 1 kV!) en de buis wordt ontstoken. De funktie van de twee in serie geschakelde diac's is nu duidelijk: zij zorgen er
voor dat de spanning over C3 60 V bedraagt
voordat de thyristor kan worden ontstoken.
De geleverde ontsteekspanning is dan hoog
genoeg. De herhalingstijd zit in dit gedeelte
van de schakeling verwerkt. Die wordt
namelijk bepaald door de laadtijd van C3.
Met behulp van potmeter Pl kan die laadtijd
worden ingesteld tussen 1 en 0,066 s (1 en
15 flitsen per sekonde). Het aantal flitsen
per sekonde hangt verder ook nog af van de
voedingsspanning.
De bouw van de schakeling

Voor de pechflitser is een printje ontworpen

dat in figuur 3 is afgebeeld. Bij de opbouw
kan er dus weinig misgaan. Aan drie zijden
van de print zitten aansluitingen voor
"externe" komponenten. Op de punten 1,
2 en 3 worden de twee "primaire" wikkelingen van trafo Tr2 aangesloten. Op de punten
X en Y komt de "sekundaire" wikkeling.
Als de schakeling uit batterijen wordt gevoed, neemt men voor de trafo een type van
2 x 6 V/800 mA. Voor een akkugevoede
flitser is een 2 x 12 V/400 mA-type nodig.
De aansluitpunten + en 0 worden verbonden
met de batterijen of de akku. Tenslotte
wordt de flitsbuis aangesloten op de punten
K, G en A. Het pootje waarbij een rode punt
op de buis staat, is de anode.
De hele opbouw, inklusief trafo, kan in een
kastje van bescheiden afmetingen worden
gemonteerd. Neem wel een kunststof kastje,
want de aanwezige spanningen zijn levensgevaarlijk. De batterijen hoeven niet in
dezelfde behuizing te zitten. Het is meestal
gemakkelijker als deze in een apart kastje
zitten. Het pechflitsdoosje wordt aan n
zijde voorzien van een opening waardoor de
flitsbuis naar buiten kan schijnen. Een
reflektor kan men eenvoudig zelf maken van
een plaatje aluminium. Een dergelijke opzet
is te zien op de foto. Men kan ook een sleuf
in een zijde van het kastje maken en daar de
flitsbuis doorheen laten steken. Hieroverheen een doorzichtige kap van een oude

2
Tr2
131

1N 4007

6-26

R2

84066 - 2

pechflitser
elektuur juni 1984

Figuur 3. De layout en de
komponentenopstel l ing
van de print voor de pechfl itser. Afhankelijk van het
kastje waar de schakeling
in wordt gebouwd, kan de
flitsbuis rechtstreeks op de
print worden gemonteerd
of door middel van draadstukjes iets hoger worden
gezet. Denk er aan dat de
elko's Cl en C2 een werkspanning van minstens
350 V moeten hebben.

Onderdelenlijst
Weerstanden:
R1 = 470 52/10W
R2,R3 = 12 12
R4 = 150 k
R5,R6 = 820 g2
(bij Ub = 6 V)
1k8 (bij Ub = 12 V)
R7,R8 = 47 k
(bij Ub = 6 V)
100 k (bij Ub = 12 V)
R9,R10 = 1k8
R11 = 330 52
P1 = 1 M instelpotmeter

zaklamp of pechlamp en het geheel geeft

360 in de rondte licht!
Enkele punten

Het is bij een pechflitser belangrijk dat men

weet hoe lang deze werkt op een batterijlading. Bij een akku is dat niet zo'n probleem;
zelfs na een dag werkt de pechflitser nog op
volle toeren. Bij batterijvoeding is de levensduur natuurlijk korter. Met vier monocellen
draait de flitser ongeveer vier uur. Tijd genoeg om hulp te halen of de boel te repareren. Tenslotte kan een gericht gebruik van
de pechflitser (alleen inschakelen als het echt
nodig is) de levensduur van de batterijen
aanzienlijk verlengen.
Zo'n pechflitser is niet alleen een nuttig
aksessoir voor de automobilist. Ook voor
pleziervaartuigen kan de flitser heel nuttig
zijn. En wat dacht u van alpinisten en
speleologen, om nog maar niet te spreken
over gestrande piloten?
Tenslotte nog een serieuze opmerking. Op

verschillende punten in de schakeling, in het

bijzonder bij de elko's Cl en C2, staan bijzonder hoge en gevaarlijke spanningen. Na
het uitschakelen van de voedingsspanning
blijven de twee hoogspanningselko's nog
geruime tijd onder spanning staan. Voordat
men aan de schakeling gaat werken, moet
eerst altijd worden gemeten of er nog spanning over de elko's staat. Eventueel de
elko's voorzichtig met behulp van een weerstandje ontladen.
We wensen de bouwer veel knutselplezier.
En we hopen dat u het apparaat nooit hoeft
te gebruiken. Want hoe was dat spreekwoord. . . Voorkomen is beter dan genezen?
14

Kondensatoren:
C1,C2 = 8... 10 j2/350 V
flits-elko
C3 = 1,0100 V
C4,C5 = 100 n
Halfgeleiders:
D1,D2,D5,D6= 1N4007
D3,D4 = BR 100
Thl = TIC 106D
T1,T2 = BC 5476
T3,T4 = BD 139
Diversen:
Tri = ontsteektrafo voor
flitsbuis
Tr2 = nettrafo 2 x 6 V/
800 mA voor 6 V-versie
of 2 x 12 V/400 mA voor
12 V-versie
Lal = flitsbuis van
40 joules
Geschatte bouwkosten:
f 60, (inkt. print)

6-27

disko-drum
elektuur juni 1984

De ondertitel van dit artikel geeft een goed idee van de klank die het hier
gepresenteerde apparaat produceert. In tegenstelling tot de meeste gewone
elektronische drum-instrumenten geeft deze schakeling een bijzonder
"moderne" en afwisselende sound. En dat met een minimum aan onderdelen.
Bovendien kunnen ook andere elektronische muziekschakelingen met deze
schakeling worden "gemoderniseerd".

disko-drum
dioew-dioewpioewdidididioew...

Figuur 1. De schakeling
van de disko-drum bestaat
uit een omhullende-generator (IC2) en een sinus-

De elektronische muziek wordt zeker niet

vergeten in Elektuur, dat kunnen we rustig
stellen. Na de uitgebreide preset-uitbreiding
voor de polyfone synthesizer keren we weer
even terug naar de wat kleinere schakelingen.
Maar de kleine schakelingen zijn vaak juist
de leukste. Inhakend op de huidige muziektrend met zijn vele disko-geluiden komen we
nu met een schakeling die we heel passend
disko-drum hebben gedoopt. Een elektronisch perkussie-instrument dus, dat we eigenlijk net zo goed pioew-box hadden kunnen
noemen (in verband met de geproduceerde
klanken). Een goedkope schakeling die zeker
bij veel lezers in de smaak zal vallen.
Het gewenste effekt kan vrij eenvoudig
worden opgewekt. Het gaat hier namelijk om
een sinusvormig signaal dat frekwentiegemoduleerd moet worden met behulp van een
omhullende die een korte attack-tijd een een
lange decay-tijd heeft. Verder wordt nog
amplitudemodulatie toegepast, maar dit is
(in principe) niet noodzakelijk. Doordat het
gehoor minder gevoelig is voor hoge en lage
frekwenties ontstaat al een denkbeeldige
amplitudeverandering als de frekwentie van
het signaal verandert.

generator (IC3) waarvan de

amplitude en de frekwentie
worden benvloed door de
omhullende. Het ingangssignaal is afkomstig van een
ander apparaat (bijvoorbeeld een metronoom) of
van een zelfbouw-drum
waarvan de signalen door
IC1 worden versterkt.

Nogmaals de 2206...

Figuur 1 toont een schakeling met twee

ingangen en minstens drie voordelen: ze kan
gemakkelijk worden nagebouwd, ze werkt
prima en ze is relatief goedkoop (vooral

vergeleken met fabrieksapparatuur). Op die

twee ingangen komen we nog terug. Ze vergroten in elk geval het aantal mogelijkheden
van de schakeling.
In de schakeling wordt een 2206 toegepast
voor het opwekken van het sinusvormige
signaal. Deze oude rot in het elektronicawereldje is al zo vaak in diverse schakelingen
gebruikt dat we de beschrijving rond dit IC
kort houden. Het is voldoende als men weet
dat de frekwentie van het uitgangssignaal
(pen 2) wordt bepaald door de stroom die
van pen 7 naar massa loopt. Transistor Ti
wordt gebruikt om deze stroom te regelen.
Laten we eens gaan kijken waar het regelsignaal voor T1 vandaan komt. Als een
positieve impuls (max. 15 V) op de CLKingang wordt gezet, dan wordt kondensator
Cl bijna onmiddellijk via Dl geladen. De
ontlaadtijd van de kondensator (dit ontladen begint bij de dalende flank van de
klok-impuls) hangt af van de stand van potmeter Pl. IC2 doet hier dienst als buffer,
zodat het (omhullende-)signaal over de
kondensator niet belast wordt door het
navolgende gedeelte van de schakeling. Het
door IC2 geleverde omhullende-signaal gaat
via R3, P2 en R5 naar de spanning-naarstroom-omzetter Ti (voor de frekwentiemodulatie) en verder ook nog naar pen 1 van
IC3 voor de amplitudemodulatie.
We hebben ons hier niet tevreden gesteld
met een "fysiologische" amplitudemodulatie,
daar de frekwentie van de oscillator in de
uitgangspositie in het hoorbare gebied zit.

15V

R6

CLK
0

C7

47P
P3
100
log.

Dl
3

C2
3130

1N4148
02
2

1N4148

64

63 V

oo.l

E0
.4,7

100m

163 V

C6

P2
10k
log.

1C3
2206

6
7

00

I
10 g
63 V

C2

R3R5

Cl

P4
100 k

0
0
9
13

BC 547

01

610

63 V

0
84066 1

6-28

disko-drum
elektuur juni 1984

Figuur 2. Zo kan een zelfgebouwde druk-opnemer er

uit zien. Een plaat multiplex (B) is aan de bovenkant bekleed met een laag
rubber (A). Aan de onderzijde bevindt zich een
pizo-buzzer als drukopnemer (C). Het geheel
zit eenvoudig in elkaar,
maar werkt uitstekend.

Dit is nodig omdat een omhullende met een

kleine amplitude er anders niet in slaagt om
de oscillator voldoende van frekwentie te
doen veranderen of dat de oscillator anders
niet hoger komt dan het sub-audiogebied.
De stationaire frekwentie wordt ingesteld
door middel van een voorspanning op de
basis van Ti (met behulp van P3). Voor het
instellen van de "rust"-amplitude gebruikt
men P4; hiermee wordt een zodanige spanning op pen 1 van IC3 gezet dat het uitgangssignaal juist niet meer hoorbaar is na het
uitklinken van een omhullende.
Twee ingangen

Tot nu toe hebben we nog niets verteld over

de oorsprong van de signalen die aan de schakeling moeten worden toegevoerd. In principe kan men daarvoor elk apparaat gebruiken
dat een of andere spanning opwekt: sequencer, ritmebox, toetsenbord van een synthesizer (gate), percutron, enzovoorts. Als de
spanning maar ligt tussen 0 en 15 V. Men
kan ook een van de uitgangen "S" of "Q"
van de dubbel-metronoom uit Elektuur
november 1983 met de schakeling verbinden. In dat geval moet de waarde van de
kondensatoren C2 en C3 in de metronoom
ongeveer 470 n worden, anders is de pulsduur te kort om Cl goed op te kunnen
laden.
We hebben verder de mogelijkheid onderzocht om een zelfbouw-"slaginstrument" op
de schakeling aan te sluiten (dat is nou juist
het leukste bij deze schakeling). Figuur 2
toont een mogelijke opzet voor zo'n instrument (dat in het lab overigens uitstekend
werkte). Het geheel is gemaakt van een
schijf multiplex met een diameter van 20 cm,
bekleed met een laag rubber (voor het

dempen van de aanslagen) en aan de onderkant van de schijf een pizo-buzzer als
druk-naar-spanning-omzetter. Dit bouwsel
levert impulsen waarvan de amplitude evenredig is met de intensiteit van de aanslag.
Wel moet men oppassen dat het signaal niet
vastloopt. Het gaat er juist om een frekwentiemodulatie te krijgen (en een bijbehorende
amplitudemodulatie) met behulp van slagsignalen zoals die in figuur 3 zijn afgebeeld.
Voor het versterken van de vrij zwakke
signalen van de pizo-buzzer is IC1 toegevoegd. Hiervoor is een 3130 genomen,
omdat de uitgang van deze opamp netjes
naar 0 V moet terugkeren als er geen ingangssignaal is. Dat is belangrijk voor het
ontladen van Cl! Over Cl trouwens even
het volgende: het is noodzakelijk dat men
hiervoor een type neemt met een kleine
lekstroom. Twee parallel geschakelde MKHkondensatoren van 2p2 zijn hier ideaal!
Tenslotte nog een laatste tip. Men kan ook
heel interessante effekten krijgen door potmeter P2 helemaal naar massa te draaien.
Het sinusvormige uitgangssignaal wordt dan
alleen maar in amplitude gemoduleerd. De
frekwentie kan in dat geval worden ingesteld
met P3. Pioew!
114

Figuur 3. Enkele voorbeelden van signalen die door

de druk-opnemer kunnen
worden geleverd. De
amplitude is hier afhankelijk van de intensiteit van
de aanslag.

6-29

draadloze mikrofoon
elektuur juni 1984

Om verwarring te voorkomen: Het gaat hier niet om een van die

dubieuze "draadloze mikrofoons" zoals die vaak voor een paar
tientjes worden aangeboden. Waar we het hier over gaan hebben is
een alternatief voor een echte professionele draadloze mikrofoon. Een
miniatuur zender die geluidsoverdracht in pure hifi-kwaliteit mogelijk
maakt en in principe voldoet aan alle door de PTT gestelde (strengel
eisen. Als ontvanger doet een aangepaste versie dienst van de kort
geleden beschreven "FM-loopradio".

draadloze
mikrofoon
FM-zender in
hifi-kwaliteit

6-30

Als u zo'n beetje op de hoogte bent van

de aanbiedingen van verschillende
elektronica-zaken, dan weet u ongetwijfeld ook dat er "draadloze mikrofoons" te
koop zijn voor niet meer dan een paar
tientjes. Die dingen horen echter als regel
thuis in de kategorie "spielerei" c.q. "piraterij". Vooral kwa stabiliteit en
harmonischen-onderdrukking zijn de zendertjes van die mikrofoons doorgaans van
een bedroevend slechte kwaliteit, terwijl
ze bovendien werken in een volstrekt verboden frekwentiegebied, namelijk de
FM-omroepband.
Bij de door vakmensen gebruikte draadloze mikrofoons gaat het om totaal andere
apparaatjes. Dat zijn om de dooie dood
geen prullen, maar kleine juweeltjes van
HF-techniek, die met een zendvermogen
van slechts 1 mW een perfekte signaaloverdracht mogelijk maken over een afstand van zo'n 100 meter. De zendfrekwenties liggen in het hiervoor door de PTT
gereserveerde gebied van 36,620 ..
.. 38,780 MHz. Het ontwerp dat hier wordt
besproken is zo'n zelfde "juweeltje". Als
een goede mikrofoonkapsule wordt ge-

Specifikaties:
zendfrekwentie: 35 . . . 40 MHz
uitgangsvermogen: 3 . . 10 mW (E.R.P.:
0,5 . . . 1,5 mW)
60 dB
harmonischendemping:
ongewenste HF-uitstraling: G 60 dB
frekwentiestabiliteit: beter dan 10 kHz
frekwentiezwaai (bandbreedte): ..<,..180 kHz
mikrofoonsignaal: min. 1 mV, max. 200 mV
audio bandbreedte: 40 Hz . . . 15 kHz ( 2 dB)
opgenomen stroom: 25 . . . 30 mA (bij
UB = 9 . . . 18 V)

bruikt, is er een voortreffelijke audiokwaliteit mee mogelijk, terwijl ook in hoogfrekwent opzicht de zender een onberispelijk gedrag vertoont. Frekwentiestabiliteit,
harmonischen-demping, bandbreedte voor al deze zaken scoort de zender keurige cijfers. De zendfrekwentie kan door
de keuze van het juiste kristal op elke
waarde tussen 35 en 40 MHz worden
ingesteld.
Bij gebruik van een draadloze mikrofoon
onstaat uiteraard meteen behoefte aan een

draadloze mikrofoon
elektuur juni 1984

XTO

d iscr.

--0-

LPF

455 kHz

VCO

LPF

imp.
aa np.

84063-1

geschikte ontvanger. Om het niet moeilijker te maken dan strikt noodzakelijk n

omdat we het zelf graag een beetje kompakt hielden, zijn we uitgegaan van een
bestaand ontvangerontwerp. En wel de in
september '83 gepubliceerde "FMloopradio 7000". Er zijn weliswaar wel betere ontvangers denkbaar, maar die "loopradio" is in ieder geval uitermate kompakt
en heeft bovendien als voordeel dat hij
heel gemakkelijk valt om te bouwen voor
het gewenste bereik van 35 ... 40 MHz.

Wat zegt de PTT?

Een kleine greep uit de wettelijke bepalingen. Volgens de PTT is een draadloze
mikrofoon een "inrichting, bestemd voor
het langs radio-elektrische weg eenzijdig
overbrengen van, door middel van mikrofoons op te nemen, geluiden". Met andere
woorden: Het is niet de bedoeling om die
dingen net als zend/ontvangers voor tweerichtingskommunikatie te gebruiken.
Voorts mag de zender uitsluitend voor
draagbaar gebruik gekonstrueerd zijn en
alleen met akku's of batterijen worden gevoed. Wat het zendvermogen betreft zijn
de eisen heel streng: Het effektief uitgestraalde vermogen (E.R.P.) mag niet hoger zijn dan 1 mW en de zender mag niet
zodanig gekonstrueerd zijn dat het vermogen op eenvoudige wijze kan worden
verhoogd.
Er zijn voor draadloze mikrofoons in totaal
28 frekwenties gereserveerd in het gebied
tussen 36,620 en 38,780 MHz. Voor breedbandige versies (als de onze) mogen de
volgende frekwenties worden gebruikt:
36,7, 37,1, 37,9, 38,3 en 38,7 MHz. De stabiliteit moet aan hoge eisen voldoen; voor
smalband-zenders is de toegestane frekwentietolerantie 2,5 kHz en voor breedband 10 kHz. De maximale bandbreedte is
voor smalband 30 kHz en voor breedband
180 kHz.
En dan het belangrijkste: Ook al voldoet
de apparatuur in principe aan alle eisen
(wat bij ons ontwerp het geval is), dan nog
heeft men voor het gebruik van een
draadloze mikrofoon een machtiging nodig van de PTT en een goedkeuring van
de apparatuur. Daar komt men niet
onderuit.

Figuur 1. Om de zendfrekwentie zo konstant mogelijk te houden, wordt

de VCO voortdurend door
een kristalgestuurd AFCsysteem bijgeregeld.

De zender
Even afgezien van de ontvanger, die min
of meer op zichzelf staat, bestaat een
draadloze mikrofoon uit twee elementen,
te weten een mikrofoon of mikrofoonkapsule en een miniatuur zender. Bij een fors
model mikrofoon kan de zender eventueel
in de behuizing daarvan worden ondergebracht. Meestal wordt de zender echter in
een apart kastje gemonteerd dat in de
binnenzak wordt meegedragen. Van die
laatste opzet zijn wij hier ook uitgegaan.
In de keuze van de mikrofoon is men in
principe vrij. Er kunnen zowel elektret als
dynamische typen worden gebruikt; de
mikrofoonversterker kan door wijziging
van slechts drie weerstanden worden aangepast op uiteenlopende mikrofoonimpedanties. We komen daar straks nog op
terug.
Dan wordt het nu tijd dat we naar de zender gaan kijken. Figuur 1 geeft het blokschema daarvan.
Hoewel een FM-zender in principe uit niet
meer hoeft te bestaan dan een LFmodulatietrap, een oscillator, een eindversterker en een uitgangsfilter, zien we
hier beduidend meer blokjes. Dat is te
wijten aan het feit dat de voor hifi benodigde frekwentiezwaai en de vereiste hoge frekwentiestabiliteit moeilijk verenigbare zaken zijn tenminste in een miniatuur-zender. Met een vrijlopende oscillator
is weliswaar gemakkelijk een frekwentiezwaai van 100 of 200 kHz haalbaar, maar
de bereikbare stabiliteit valt helaas buiten
de door de PTT gestelde normen. Gaat
men uit van een kristaloscillator dan ligt
de zaak omgekeerd: de stabiliteit is dan
voorbeeldig, maar het is niet eenvoudig
om voor breedband-FM voldoende zwaai
te krijgen.
Kortom, er moet iets anders worden verzonnen. In figuur 1 is te zien dat we bij dit
ontwerp toch zijn uitgegaan van een vrijlopende oscillator (VCO), welke via een versterkertrapje en en premphasis-korrektie
door het mikrofoonsignaal wordt gemoduleerd. Dus met de frekwentiezwaai zit het
in principe wel snor. Om nu deze gewone
VCO toch een "kristal-achtige" stabiliteit
mee te geven, is er een soort AFCsysteem gekonstrueerd. Dat is gebeurd
door de oscillator op te nemen in een
6-31

draadloze mikrofoon
elektuur juni 1984

Figuur 2. De rond T3 opgebouwde VCO is het

hart van de zender. Het
gedeelte rond T1, T2 en
FL1 maakt deel uit van
het AFC-systeem, terwijl
T5 ... T8 zich met de LFmodulatie bezighouden.
Eindtrap T4 pept het
VCO-signaal op tot n
hele milliwatt.

frekwentie-gesloten-lus (FLL), waarbij de

frekwentie van de VCO in feite gekontroleerd wordt door een kristaloscillator
(XTO). De signalen van beide oscillatoren
worden namelijk in een mixer (blokje X)
gestopt, waarop eventuele verschillen tussen beide in een frekwentiediskriminator
aan het licht worden gebracht en met behulp van een laagdoorlaatfilter (LPF) herleid tot een korrektiesignaal waarmee de
VCO-frekwentie wordt gekorrigeerd. Daarna wordt het oscillatorsignaal versterkt en
grondig gefilterd, om tenslotte via een
aanpasnetwerk aan de zendantenne te
worden toegevoerd.
Het schema
Met het blokschema in het achterhoofd is
het in figuur 2 weergegeven principeschema al meteen een stuk doorzichtiger.
Ruwweg is de verdeling als volgt: het gedeelte rond T5 ... T8 verzorgt de mikrofoonversterking en de premphasiskorrektie, T3 is het hart van de VCO, Tl is
geschakeld als kristaloscillator, T2 fungeert als mixer en T4 doet dienst als eindtrap. Zoals te zien is er uitgebreid gebruik
gemaakt van dual-gate MOSFET's. Die dingen hebben uitstekende HF-eigenschappen en een prettige bijkomstigheid vereisen slechts een absoluut minimum

aan externe onderdelen. Om maar met de

VCO te beginnen: De lage kapaciteiten en
het geringe temperatuurverloop van de
hier toegepaste dual-gate MOSFET (T3)
maken dat deze oscillator ook zonder
AFC al een stabiliteit heeft die met een
gewone bipolaire transistor nooit haalbaar
zou zijn. De oscillatorschakeling zelf is
niet zo verschrikkelijk bijzonder. Het gaat
hier om een gemodificeerd Colpitts-type
waarbij de oscilleer-voorwaarde wordt geschapen door de source van T3 via een
kapacitieve tap op de kring L3/C8/C9 terug te koppelen naar de eerste gate. De
dioden D6 en D7 begrenzen de amplitude
op die gate, een extra maatregel om mogelijk frekwentieverloop als gevolg van
een te hoog oplopende spanning op dat
punt te voorkomen. Via L4 wordt een deel
van het oscillatorsignaal toegevoerd naar
gate 1 van mixer T2. Op de andere gate
wordt het signaal aangeboden van de
rond Tl opgebouwde kristaloscillator. Die
oscillator draait op een frekwentie die
455 kHz lager is dan die van de VCO. Het
uitgangssignaal van de mixer behoort dus
een konstante frekwentie van 455 kHz te
hebben. Mocht dat laatste nit het geval
zijn, dan is de VCO-frekwentie iets verlopen en dient hij door de AFC te worden
bijgeregeld. Om dat te realiseren wordt

2
9V

5V

4p7
63V BB 105
BB 405
D3

C3
R1

On

:10n
C10
3p9

L7*

L8

-114

100

2x
AA 119

C8
MEw
n m.m

L9
zo

80p

00 833
C18

C2lt
*"730p

Fl 1
455D

C29

40 M
3e OT

04 L

C14

Cam.

470n

730P

10n

C15

C17 *

20p

C19 * C20 *
~wi

68p

68p

47p

HT

2x
1N4148

2x
1N4148

5V

T3 = BF 905; BF 907; BF 981

T2,T4 = BF 900; BF 907; BF 981

470n
C23
1p
10V

9V s1

5V
IC1
78L05

* zie tekst

84063.2

6-32

het 455 kHz signaal aan een frekwentiediskriminator toegevoerd, welke hier bestaat
uit het filter F11, de dioden Dl en D2, alsmede de weerstanden R3 en R4. Er wordt
gebruik gemaakt van de frekwentieafhankelijke fasedraaiing van het 455 kHz
keramische diskriminatorfilter. Bij afwijkende ingangsfrekwenties onstaat als gevolg hiervan een verschilspanning over de
dioden, welke met behulp van het laagdoorlaatfilter R5/C7 wordt omgezet in een
regelspanning, waarmee via varicap D3 de
oscillatorkring wordt bijgeregeld.
Ook verbonden met de varicap is de uitgang van de modulatieversterker. Die
bestaat uit twee trappen (T5, T6 en T7, T8)
met daartussen het netwerk R11/R12/C25
dat de vereiste premphasis-korrektie bewerkstelligt. Met Pl waarvoor overigens
een ruisarm type moet worden genomen
kan de versterking van de eerste trap
en daarmee de "modulatiediepte" worden
ingesteld. Met de in het schema aangegeven onderdelenwaarden is de ingang afgestemd op het gebruik van (hoogohmige) elektretmikrofoons. Voor afwijkende
mikrofoonimpedanties dienen R18, R8 en
Pl in waarde te worden gewijzigd. Voor
een dynamische mikrofoon van ca.
500 ohm, worden die waarden:
R18 = 470 Q, R8 = 680 Q en Pl = 100 k.

Tussen de mikrofoonvoorversterker en de
varicap is om veiligheidsredenen nog een
begrenzer (C26, C29, D4, D5) toegevoegd,
zodat de frekwentiezwaai nooit boven de
maximaal toegestane waarde uit kan
komen.
Het gemoduleerde, en door de AFC in
frekwentie gekontroleerde uitgangssignaal
van de VCO wordt van de source van T3
afgenomen en naar gate 1 van eindversterker T4 geleid. Het versterkte signaal
wordt in een uitgebreid filter grondig ontdaan van harmonischen en via het aanpasnetwerk LI0/C21/C22 naar de antenne geleid. Als antenne doet een uitschuifbare
spriet of een stukje draad van 1 meter
lengte dienst. Bij korrekte afstemming van
het uitgangsfilter blijft van de door T3 geproduceerde 3 ... 10 mW een effektief uitgestraald vermogen (E.R.P.) over van ca.
1 mW.

Andere frekwenties
Nog een opmerking over het schema. U
zult zich ongetwijfeld hebben zitten afvragen waar al die sterretjes in figuur 2 op
slaan. Welnu, in principe kan de zender
ook op andere frekwenties worden gebruikt dan die voor draadloze mikrofoons
zijn vastgelegd. We kunnen ons voorstellen dat er genoeg serieuze amateurs zijn

draadloze mikrofoon
elektuur juni 1984

Onderdelenlijst zender
Weerstanden (1/8 WI:
R1,R9,R14 = 47 k
R2 = 3k3
R3,R4,R12,R17 = 10 k
R5,R7 = 100 k
R6 = 220 k
R8 = 6k8
R10,R11,R16 = 1 k
R13 = 12 k
R15 = 1k8
R18 = 4k7
P1 = 1 M instelpot (bijv.
Cermet)
Kondensatoren:
Cl = 5p6
C2 = 27 p
C3,C11 ... C14 = 10 n
ker.
C4,C28 = 100 n
C5 = 220 p
C6 = 1n
C7 = 4117/63 V
C8,C17,C19 = 68 p
C9 = 330 p
C10 = 3p9
C15 = 20 p trimmer
C16,C20 = 47 p
C18 = 15 p
C21,C22 = 80 p trimmer
C23 = 1 14/10 V
C24 = 560 n
C25 = 4n7
C26,C27,C29 = 470 n
Halfgeleiders:
Ti = BF 494
T2 = B F 900, B F 907,
BF 981
T3 = B F 905, B F 907,
BF 981
T5,T7 = BC 550C
T6,T8 = BC 5478
D1,D2 = AA 119
D3 = BB 405, BB 105
D4 .
D7 = 1N4148
IC1 = 78L05
Spoelen:

16 15

13 14

iD

ru9 9
28

F
4
L2

-5)12/0 0%3 4 3
0 _,

Ll

L4 12

frAC:
FL1

L1,L7 = 2j41-12
L2 = 470H
L3 = 4683 HNA 100078
L4a = 4 wdg, L4b =
2 wdg CuL 0,3 mm
op ferrietkraal (ca.
3,5 x 3,5 mm)
L5 = 1H
L6 = 407
L8,L9 = 0gH33
L10 = 15 wdg CuL
0,8 . . . 1 mm vrijdragend
op + 8 mm (potlood);
aftakking op 3 wdg vanaf
massa

11-6

S
9 a

(<31 cji

11-9C2S--Ciro21
1, 24
Le

5
C15

41

oe

4,
. ..
.
41 : : :4040

e


41 40

4, 40 40 40 4, 40 40 41 40 40

/00 41 40 40 41 40

/10 4140 410 40 41 41 4140

ip

40 41 4141
41
41
41
41

4141
41 Cl
I, 41 41
40 40 40 ia,
41 41 40
40

Diversen:
X1 = kristal 35 . .. 40 MHz
(3e overtoon)
Fll = ceramic discriminator
455 D (Toko)
S1 = enkelpolige schakelaar

CD
N

a)
c

Geschatte bouwkosten:
f 125, (inkt. print)

E
2

u)

a> E
ou

Figuur 3. De print van de

zender is, gezien de hoeveelheid onderdelen die
erop zitten, uiterst
kompakt.

6-33

draadloze mi krofoon
elektuur juni 1984

Figuur 4. Kompleet gemonteerde zenderprint.

Voor het schotje kan blik
of latoenkoper worden
gebruikt.

Onderdelenlijst "FMloopradio 7000"

Weerstanden (1/8 WI:
R1 = 33 k
R8 = 18 k
R2 = 3k3
R3 = 2k2
R4 = 47 k
R5 = 68 k
R6,R9 = 10 k
R7 = 100 k
R10 = 10 Q
P1 = 10 k tienslagen
potmeter (of "gewone lin.)
P2 = 22 k log. potmeter
Kondensatoren:
Cl = 68 p ker.
C2 = 6p8 ker.
C3 = 4n7 ker.
C4,C5,C20 = 10 n ker.
C6 = 1 g/6 V
C7,C19 = 47 n ker.
C8 = 2n2
C9,C12 = 3n3
C10,C13 = 180 p ker.
C11,C15 = 330 p ker.
C14 = 100 n
C16 = 220 p ker.
C17 = 150 n
C18,C24 = 220 n
C21 = 10 g/6 V
C22 = 33 . . . 100 g/10 V
tantaal
C23 = 100 g/6 V
Halfgeleiders:
D1 = BB 105B, BB 405B
D2 = AA 119
T1 = BF 494
T2 = BC 640
T3,T4 = BC 549C
IC1 = TDA 7000
IC2 = LM 386
Diversen:
L1,12 = lgH5 (spoeltje met
kern Toko)
L3 = 0gH82 (idem)
L4: zie print
koptelefoontje
"Walkmantype",
impedantie minstens 8 Q
Geschatte bouwkosten:
f 75, (inkt. print, exkl.
koptelefoon)

Figuur 5. Met een 9 Vbatterijtje als voeding,

wordt een handzaam apparaatje verkregen dat gemakkelijk in de binnenzak
past.

6-34

die de kwaliteiten van de schakeling voor

heel andere toepassingen willen gebruiken. De in figuur 2 gegeven dimensionering is afgestemd op 35 ... 40 MHz. Door
echter de met een *) gemerkte komponenten in waarde aan te passen, kan met
de zender probleemloos op frekwenties
tot ca. 90 MHz worden gewerkt. Wat betreft de afgestemde kringen geldt dat voor
frekwenties die minder dan 20% van het
35-40 MHz bereik verwijderd zijn, aanpassing van alleen de L df de C voldoende
is. Voor andere frekwenties moeten ze
beide in waarde worden veranderd.
Bouw
De in figuur 3 afgebeelde (dubbelzijdige)
print is een toonbeeld van kompaktheid.
Door zoveel mogelijk onderdelen vertikaal
te plaatsen is bereikt dat de montage ondanks de geringe afmetingen toch vrij gemakkelijk is. Op de plaats van de stippellijn kan met een metalen schotje een afscherming worden gemaakt tussen het
HF- en LF-deel van de zender. De foto van
figuur 4 toont hoe een korrekt gemonteer-

de print er uit hoort te zien.

Met uitzondering van L4 en L10 kunnen alle spoelen kant-en-klaar worden gekocht.
L4ab bestaat uit resp. 4 en 2 windingen
0,3 mm CuL op een ferrietkraal van ca.
3,5 x 3,5 mm. Ll0 is een luchtspoel van
15 windingen 0,8 1 mm CuL, gewikkeld
om een gewoon potlood; de aftakking
komt op 3 windingen vanaf massa. De
MOSFET's worden geleverd in verschillende behuizingen (zie figuur 2) en over de
aansluitingen heerst nogal eens verwarring. We zouden iedereen willen adviseren om uit te zien naar versies in behuizingvariant "c", omdat alleen drbij de
herkenbaarheid van de pootjes zodanig
goed is dat er geen fatale misverstanden
ontstaan. Hou bij de keuze van het kristal
in de gaten dat de frekwentie daarvan
455 kHz lager moet zijn dan de gewenste
uitgangsfrekwentie van de zender. Dus
voor een zendfrekwentie van 39,7 MHz,
dient de kristalfrekwentie 39,245 MHz te
bedragen. Het kristal dient een 3de overtone type te zijn, bestemd voor parallelmode met 10 pF parallelkapaciteit. Er kan
eventueel ook een serie-mode kristal worden gebruikt (30 pF seriekapaciteit), maar
aangezien een dergelijk type in onze
oscillator een ca. 2,2 kHz hogere frekwentie geeft, moet de frekwentie dienovereenkomstig lager worden gekozen; in het
voorbeeld van daarnet wordt dat dus
39,243 MHz.
Zolang het gebruikte kastje maar van metaal is, mag iedereen de zender "inkasten" zoals hij dat zelf wil. Probeer alleen de verbinding tussen de antenne-bus
en de antenne-aansluiting op de print zo
kort mogelijk te houden. Figuur 5 laat zien
hoe wij het proefmodel hebben opgebouwd. De voedingsspanning van de zender mag tussen 9 en 18 volt liggen; wil
men het apparaatje graag kompakt houden, dan vormt een 9 V batterijtje natuurlijk de aangewezen voedingsbron.
Ontvanger
De beschrijving van de ontvanger houden
we super-beknopt, aangezien dit ontwerp
(kompleet met print!) in september '83 uitgebreid is besproken. Degenen die meer
willen weten over deze miniatuur FMontvanger, lezen er het artikel "FMloopradio 7000" maar eens op na.

draadloze mikrofoon
elektuur juni 1984
4V5 )

T2

RIO

BC 640

*C1:1:C1LC17
*C10 *C11 C12 *C13 C11

R2

*C2

7113097r307n371807100rF30720r7150 n
8
10
11 12
I
17 18
15
13

6p8
IC1
TDA 7000

9V
BC
549C

L1
19H5

BF 494

*C3

C22 Tant.
r=1
33..1009
10V

6 *IL 16
77n
C

D1

L__

C9
8
EXT.

3n3
keramische C

Ti

0PH82

220n

BB 1058

CIL
M194
220n

72

C23
54

pilo spoel
L4

111100P
10V

.41
12
0_
CB
E

22k4 84
log

C8
Relm
Tn2

EIIIB
C

*C19
TS7n

84063-6

Slechts enkele wijzigingen volstaan om

het ontvangstbereik omlaag te brengen
van 87,5... 104 MHz naar ca. 33,5 ..
. 40,5 MHz. Figuur 6 toont het aangepaste
schema. De veranderingen betreffen alleen L1, L2 en L3, alsmede R1, R2 en C2.
Met behulp van C24 kan desgewenst een
extra LF-uitgang worden gekreerd. De
gevoeligheid van de ontvanger ligt rond
de 2 pV. Met een antennespriet van ongeveer 50 cm lang, wordt tot op 100 meter
van de zender een prima ontvangst verkregen. Aangezien het intermodulatiegedrag van de ontvanger niet z geweldig is,
valt het niet aan te raden om hem in kombinatie met meerdere draadloze mikrofoons te gebruiken.

Afregeling
Optimale prestaties vereisen een nauwkeurige afregeling. Wat dat betreft onderscheidt de draadloze mikrofoon zich niet
van andere zenderontwerpen. Het beste
kunt u als volgt te werk gaan:
1. Kontroleer of de kristaloscillator werkt.
Dat kan door de in figuur 7 afgebeelde
hulpschakeling langs zo kort mogelijke
weg parallel te schakelen aan de kring
Ll/C2. Als de meter uitslaat is het goed.
2. Kontroleer of de VCO werkt.
Hiervoor wordt de hulpschakeling
parallel aan L3 gehangen.
3. Kontroleer of de ontvanger werkt.
Aangezien de "FM loopradio" ook ontvangt op de 3de harmonische van zijn
VCO, moeten enkele sterke FMomroepzenders zwakjes te horen zijn.
4a.Afregeling van L3 met frekwentieteller.
Sluit de teller via een hoogohmige
probe aan op gate 1 van T4 en regel L3 af

7
AA 119

(2)-11111P
20 957/V
84063-7

op de juiste frekwentie. Fijnregeling is

mogelijk door de teller op de antenneuitgang aan te sluiten en de kern van L3
zodanig bij te stemmen dat over C7 een
spanning van 0,000... V wordt gemeten.
4b.Afregeling van L3 zonder frekwentieteller.
Dit is eerlijk is eerlijk een lastig karwei. Sluit een voltmeter (20 kQ/V) parallel
aan over C7 en draai de kern van L3 om
te beginnen zover mogelijk naar buiten.
Tracht dan door uiterst langzaam aan L3 te
draaien het juiste diskriminatorpunt te vinden. Dat juiste "inrasterpunt" kenmerkt
zich door een symmetrisch verloop van
de spanning over C7, vr en achter het
instelpunt in kwestie. Bij "valse" inrasterpunten zal de ene spanning veel harder
verlopen dan de andere.
5. Afregeling C15, C21 en C22.
C15 kan worden afgeregeld door de
hulpschakeling van figuur 7 parallel over
C20 aan te sluiten en de trimmer vervolgens op maximum meteruitslag in te stellen. C21 en C22 kunnen (met aangesloten
antenne!) met behulp van een simpele
veldsterktemeter worden "gepiekt". Eventueel kan de ontvanger als veldsterktemeter worden gebruikt.

Figuur 6. De "FMloopradio 7000" is door

een zeer kleine ingreep
geschikt te maken voor
het ontvangstbereik van
33,5 ... 40,5 MHz. De
komponenten die daarvoor aangepast dienen te
worden zijn met pijltjes
aangeduid. Het gebruik
van het koptelefoonsnoer
als antenne moet voor
deze toepassing worden
afgeraden.
Figuur 7. Hulpschakeling
voor het afregelen van de
zender. Als meetinstrument kan een gewone
multimeter dienst doen.

6-35

merge voor BASIC-files

elektuur juni 1984

Naarmate men zijn "programmatheek" verder uitbreidt, zal steeds meer de

behoefte ontstaan om delen uit verschillende BASIC-programma's te gebruiken
om zelf een nieuw programma samen te stellen. Maar hoe doet men dat?
Als antwoord daarop geven we hier een programma waarmee men deze
mogelijkheid kan toevoegen aan een Junior computer met DOS. Bezitters van
andere systemen kunnen het programma vrij gemakkelijk aanpassen, op
voorwaarde dat de aanwezige DOS of BASIC is uitgerust met een 1/0-besturing
die het mogelijk maakt het geheugen te beschouwen als een randapparaat,
zoals dat bij de Junior kan.

merge voor BASIC-files

een programma
voor het
samenvoegen
van twee
BASIC-files

De funktie van dit merge-programma is het

stap-voor-stap samenvoegen van verschillende BASIC-programma's. Niet alleen dt
is interessant, maar ook de wijze waarop dit
verwezenlijkt wordt. Hiervoor wordt namelijk gebruik gemaakt van een interessante
eigenschap van de BASIC en de DOS van de
Junior computer, die ons in staat stelt om
het geheugen als een I/O-device te gebruiken.
Deze eigenschap is trouwens bij de meeste
moderne computers aanwezig.
De I/O-besturing kan worden vergeleken met
een schakelaar die, als hij op de juiste manier
geprogrammeerd is, het werkgeheugen kan
koppelen met de konventionele randapparaten (toetsenbord, beeldscherm, printer, enz.).
Ook het geheugen kan echter als "randapparaat" worden gezien. Bij 0S65D heeft het geheugen I/O-nummer 5. Bij andere systemen
zal men even in de handleiding moeten
kijken om te zien hoe de I/O-sturing daar
gebeurt.
De I/O-besturing staat onder kontrole van
het DOS-systeem, maar het is ook mogelijk

dit direkt vanuit BASIC te doen. Met behulp

van de instruktie LIST#5 wordt bijvoorbeeld een BASIC-file in het werkgeheugen
($3A7E. . ), die daar in een kompakte
(tokenized) vorm is opgeslagen, overgebracht
naar adres $8000 en verder. Op de nieuwe
geheugenplaatsen staat het hele programma
dan wel in ASCII-vorm, dus in dezelfde vorm
als het op het scherm of op de printer zou
verschijnen. Het beginadres $8000 wordt
automatisch door het DOS-systeem gekozen,
maar de gebruiker kan zelf een ander beginadres kiezen.
Om het belang van deze manipulatie in te
zien, moeten we goed weten in welke vorm
een BASIC-programma in het geheugen
wordt opgeslagen. Gewoonlijk wordt iedere
BASIC-instruktie in de vorm van een kode in
het werkgeheugen opgeslagen, en niet als
een stel ASCII-kodes die samen het woord
van de instruktie vormen. Na het geven van
het kommando LIST#5 staat het programma
wl geheel in de vorm van ASCII-tekens in
het geheugen, dus letterlijk zoals we het ook

Tabel 1.

2000 FORX=1T024:PRINT:NEXT
2010 PRINTTA8, 10)"
2020 PRINTTA810)"-FILE MERGE UTILITY2030 PRINTTAB10)"
2040 PRINT:PRINT:PRINTTA810)".,witten bv A. Nachtmann
2050 PRINT:PRINTTA8(10)".feb. 19. 1984
2060 PRINT:PRINT:PRINT
23711 PRINT"Be sure that both files. to be linked have different line numbers.
2080 PRINT"If both files have some common fine numbers boot up your system
2090 PRINT"wi th the RSEO utility to renumber the lines.
2100 PRINT:INPUT"In +jhich drive are the files to be meroed A/8/t. D";E*.
:0$,I):D=ASC(DS):IF D<ASC("A") OR D>ASC<"D") THEN2000
2110 17.4=LEFTS,
2120 PRINT:INPUT"enter first file name ":F-$.
2130 INPUT"enter second file name";SS
2140 PRINT:INPUT"are you reedt/":I$
2150 IF LEFTS(IS,1)<>"Y" THEN2140
2160 REMRESET MEMORY INPUT POINTER
2170 POKE9098,0:P0KE9099,128
2180 DISK!"SE A":DISK!"CA E400=12,7": DISK!"SE "+DS:DISK!"00 E481"
2190 A1=8'3:16'2+11: A2=816'3+216+4
2200 REM--2210 A=A1
2220 FORX=1 TO LEN(F$.)
2230 POKE A,ASC(MIDS<F1.,X, >:A=A+1
2240 NEXT
2250 REM--2260 A=A2
2270 FOR X=ITO LEN(SS)
22,80 POKEA,A5C.MIDS<84.,X.1)) :A=A+ 1
2290 NEXT
2300 POKE8993,16

6-36

merge voor BASIC-files

elektuur juni 1984

Tabel 2.

HEXDUMP:
0
E400: 50
E410: 49
E420: 4C
E430: 20
E440: OA
E450: OA
E460: 8D
E470: AD
E480: 60

E400,E4FF
1
2 3 4
4F 48 45 38
53 48 21 22
49 53 54 23
20 20 20 20
44 49 53 48
00 AE 91 23
00 E4 FO 18
66 E4 8D 91
A2 EO A9 80

5
:39
4C
35
20
21
Af'
SD
23
SE

6
39
4F
OD
20
22

7
33
20
OA
22
47

2
2C
20
44
3A
4F
SE
FF FF EE
AD
E4

2200,2251
1
2 3 4
01 SD 5E 26
20 67 29 A0
20 AC 15 20
20 44 49 53
2A 20 20 20
51

5
20
8F
9E
48
20

31
20
49
4C
20
66
66

OD
20
53
49
45
E4
E4
92
E4

E
OA
20
48
53
34
8D
DO
23
A2

00 OD OA
22
21 22 4C
54 23 "=5
35 32 22
67 E4 A2
03 EE 67
ES DO El
OD DO Dl

44
3A
4F
OD
OD
00
E4
60

D
FOKE89C3.1
ISK!"LO
LIST#5..DI5K!"LO
:LIST#5.
.DISK!"G0 E452".

7
26
EC
20
32
20

8
A9
22
94
20
20

9
2A
F0
15
2D
20

A
85
03
20
2D
20

D
54
F8
OD
OA
20

E
27
SC:
OA
00
20

Tabel 3.
HE>,
,:DUMP:
0
2200: A9
2210: FE
2220: 23
2230: 3D
2240: E6
2250: 20

6
BC
20
OF
20
20

zouden intypen. Van deze eigenschappen

maakt het merge-programma nu juist gebruik.
BASIC + BASIC
Het "koppel"-programma bestaat uit een
stukje machinetaal (tabel 2) en een kort
BASIC-programma (tabel 1). Nadat het programma weet in welke "eenheid" de bewuste
files zich bevinden (D$) en wat de namen
van de files zijn (F$ en S$), initialiseert de
processor de pointer die het adres bepaalt
waar begonnen wordt met het neerschrijven
van de "verplaatste" file. Vervolgens worden
een kort machinetaalprogramma en een
look-up-table geladen vanaf $E400 (van
sektor 7 van track 12; er blijft nog plaats
achter de directory). Het machinetaalprogramma wordt gestart door de instruktie GO
op regel 2180. In de buffer ($8000. . .)
wordt dan een serie instrukties zonder regelnummer gezet (zie het gedeelte rechts in
tabel 2). De regels 2190 tot 2290 van het
BASIC-programma zorgen er voor dat de
namen van de twee achter elkaar te koppelen
files (F$ en S$) achter de twee instrukties
LO (van de direkte instruktie uit tabel 2)
worden geplaatst. De instruktie op regel 2300
programmeert de input-distributor zodanig
dat het geheugen als input-device dienst
doet. De BASIC-interpreter ontvangt nu de
reeks instrukties van de buffer, vanaf adres
$8000, alsof deze een voor een op het
toetsenbord werden ingegeven. . . en hij
voert ze een voor een uit. Dat betekent dat
hij file F$ laadt, overbrengt naar $8000 en
verder (LIST#5), vervolgens wordt file S$
geladen en dan achter file F$ in het geheugen gezet. Daarna wordt de instruktie
DISK! "GO E452" uitgevoerd, de laatste
direkte instruktie die de interpreter ontvangt
van het geheugen als input-device.
Het machinetaalprogramma vanaf $E452 zet
achter de twee geladen files in de buffer
$8000 de instruktie POKE 8993,1. Deze
"direct mode"-instruktie wordt niet vooraf-

B
FF
88
73
OD
20

C:
20
DO
2D
OA
20

F
86
00
2D
4C:
20

gegaan door een regelnummer, waardoor ze

direkt wordt uitgevoerd als de interpreter
haar tegenkomt. Deze laatste instruktie
zorgt voor het "terugzetten" van de inputdistributor naar de originele stand (het
toetsenbord wordt dan weer input-device).
Nu laadt de BASIC-editor in zijn werkgeheugen de twee files F$ en S$ vanuit de
buffer $8000. . ., voegt ze samen tot n
geheel, vertaalt alle instrukties weer in de
betreffende kodes en list het geheel tevens
op het scherm. Als hij de laatste regel van
de tweede file heeft afgewerkt, ziet hij de
instruktie POKE 8993,1. Deze wordt uitgevoerd en dat betekent dat het toetsenbord
weer input-device wordt.
Als men nu een LIST geeft, ziet men dat het
geheugen netjes achter elkaar de files F$ en
S$ bevat.

RSEQ
Voor een effektief gebruik van deze mergefaciliteit is het eigenlijk nodig dat men de
programma's (of stukken daarvan) eenvoudig
kan hernummeren. Op disk 2 van de serie
van vijf diskettes van de Ohio-DOS bevindt
zich een programma RSEQ dat deze taak
verricht. Tot nu toe hebben we nog niet
beschreven hoe deze disk 2 kan worden aangepast voor de Junior computer. Voor de
aanpassing dient tabel 3, waarna RSEQ
beschikbaar is voor het hernummeren van
alle BASIC-programma's, speciaal diegene
die men wil samenvoegen.
Het aanpassen van disk 2 is niet moeilijk.
Men begint met het maken van een kopie
van de originele disk (voor het geval er
iets mis mocht gaan!), vervolgens wordt
track Q van disk 2 geladen met behulp van
de TRACK 0 R/W UTILITY (RA200) op
$A200 (of een andere plaats). Daarna wordt
de inhoud van deze track veranderd volgens
tabel 3 en dan kan men track Q weer terugschrijven op de diskette (WA200/2200,8).
Dat is alles!

6-37

echolood
elektuur juni 1984

F. Kuhnke en
P.-W. Witters

echolood

Hoewel aan de grond lopen voor motor- en zeiljachten niet meteen

averij hoeft te betekenen, is elke rechtgeaarde schipper er als de dood
voor, omdat hij verdraaid goed weet wat voor een karwei het kan zijn
om de schuit weer vlot te krijgen. Soms is slepen het enige dat erop
zit. Om dat te voorkomen wordt regelmatig het lood de diepte in
gestuurd, zodat er altijd een handbreedte water onder de kiel blijft!

dieptemeter
voor jachten

6-38

Een degelijke ouderwetse schipper die

van elektronica geen hoge pet op heeft,
zal nog altijd zorgen dat hij een handlood
aan boord heeft. Zo'n handlood bestaat uit
een loden gewicht en een lijn. De loodlijn
is van een markering voorzien, zodat de
diepte direkt kan worden afgelezen als
het lood de bodem raakt. Een nadeel van
zo'n handlood is dat het slechts gebruikt
kan worden bij geringe vaarsnelheden en
niet al te grote diepten.
Een elektronisch echolood heeft die nadelen niet. Daarbij wordt gebruik gemaakt
van een ultrasoon-zend/ontvanger en meet
men de tijd die verstrijkt tussen de uitgezonden pulsen en de door de zeebodem
weerkaatste echo's. Figuur 1 geeft een
schets van een dergelijk meetsysteem. De
ultrasoon-zender stuurt pulsen de diepte
in met een frekwentie tussen 150 en
200 kHz. Die pulsen worden door de zeebodem gereflekteerd en vervolgens opgepikt door de ontvanger. Die zet het

ultrasoon-geluid om in een elektrisch

puls-signaal, dat gebruikt wordt om een
neonlamp te laten opflitsen. Dat lampje
bevindt zich op een met een konstante
snelheid ronddraaiende schijf, waarnaast
een diepteschaal is aangebracht. Aangezien de pulsen steeds worden uitgezonden op het moment dat het lampje tegenover de "0" staat, kan op het moment van
de lichtflits de verstreken tijd tussen uitgezonden en ontvangen puls, direkt vertaald
in meters worden afgelezen op de schaal.
Geoefende schippers kunnen uit de vorm
van de lichtflitsen zelfs afleiden met wat
voor soort bodem ze te doen hebben.
Harde zandgrond wordt bijvoorbeeld
weergegeven als een smalle lichtstreep,
steenachtige grond als een brede, aan de
bovenkant wat "gerafelde" lichtvlek, terwijl zachte modderige grond een brede,
naar onder uitlopende lichtstreep geeft.
Informatie over de bodemsoort is iets dat
bij een echolood met digitale uitlezing he-

laas onmogelijk is. Daar staan echter andere voordelen tegenover. Het apparaat is
een stuk kompakter en handiger in het
gebruik, terwijl de meetwaarde veel beter
kan worden afgelezen.

neonlamp

motor

Digitaal echolood
Dat wij voor een echolood met digitale
uitlezing gekozen hebben, is niet in de
laatste plaats te danken aan het feit dat
een dergelijke opzet tamelijk "nabouwvriendelijk" is. Uit figuur 2 valt af te leiden
dat het inderdaad om een naar verhouding simpel ontwerp gaat. Die simpelheid
komt voor een groot deel op rekening van
het feit dat ultrasoon-zender en -ontvanger
in n enkel IC verenigd zijn, waarop
slechts n ultrasoon-transducer hoeft te
worden aangesloten. Bij de firma National
Semiconductor heeft men namelijk al zo'n
tien jaar geleden voor dit doel een speciaal IC ontwikkeld, te weten de zogeheten
"ultrasonic transceiver" LM 1812. In het
blokschema vinden we dit IC terug als
IC9.
Even een paar opmerkingen over de klokoscillator IC3: De pulsen leggen in het
water twee keer dezelfde afstand af. Aangezien de gemiddelde snelheid van het
ultrasoon-geluid in water 1500 meter per
sekonde bedraagt (bij 20C en een zoutgehalte van 200/..), krijgen we bij een
diepte van bijvoorbeeld 7,5 meter een
looptijd van 10 ms. Kiest men voor een tellerfrekwentie van 750 Hz en een meettijd
van 10 ms, dan komt men precies op
7,5 meter uit. Omdat de teller alleen hele
impulsen kan verwerken zal op het display dan "7 meter" verschijnen. Om de
uitlezing wat nauwkeuriger te maken, verhoogt men de klokfrekwentie met een
faktor 10 tot 7500 Hz, zodat een indikatie in
stapjes van een decimeter wordt verkregen.
Teller, tussengeheugen en 7-segmentdekoder bevinden zich alle in IC1. De teller ontvangt een stop-puls van IC9 zodra
de echo "binnen" is. Op dat moment
wordt de tellerstand via het tussengeheugen doorgegeven aan de dekoder en
door een 3-cijferig LED-display aangegeven. Met een reset-impuls van IC5 wordt
een nieuwe telcyclus gestart. IC5 levert
elke 200 ms een puls, zodat er in totaal
1500 pulsen kunnen worden geteld. De
schakeling is dus geschikt voor dieptemetingen tot 1500 decimeter, oftewel
150 meter. Het reset-signaal heeft nog
twee andere taken: In de eerste plaats
zorgt het voor het starten van de zend-puls
en in de tweede plaats wordt het gebruikt
om via MMV4 en FF2 een alarmsignaal te
laten klinken als men zich in gevaarlijke
ondiepten bevindt. Dat "ondiepte-alarm"
wordt door FF2 gestart als de uitgang van
MMV4 "1" is op het moment dat de echo
arriveert. De diepte waarbij dit gebeurt
kan met Pl tussen 1 en 10 meter worden
ingesteld.

echolood
elektuur juni 1984

magneet

versterker

ultrasoon
ontvanger
Figuur 1. Een vaak toegepast meetsysteem. Er
wordt een ultrasoon-puls
uitgezonden, welke door
de zeebodem wordt weerkaatst. De echo wordt gebruikt om een neonlampje te laten oplichten dat
op zijn beurt de diepteschaal verlicht.

ultrasoon
zender

84062-1

Figuur 2. Geen neonlampje hier, maar een moderne digitale uitlezing. Als
extra snufje is de schakeling voorzien van een
"ondiepte-alarm".

2
IC3

J_

6 MHz

IC9

oscillator

ultrasoon
zender/
ontvanger

: 800

echo
ontvange

zender

IC4

ultrasoontransdeeer

7500 Hz
IC1
klok
IC5

200 ms

AMV

op

teller
tussengeheugen

6 reet

tart

7-segment-dekoder

1-1 11 1-1
CI ;D m
LED-display
tart
Pl

MMV 4

klok

FF2
0

ONDIEPTE
ALARM

LM 1812
Aangezien in het blokschema de verschillende IC-nummers reeds waren aangege-

84062-2

6-39

ven, behoeft het in figuur 3 weergegeven

principeschema nog slechts weinig toelichting. De monostabiele multivibrator
MMV3 zorgt ervoor dat het display gedoofd blijft zolang de echo nog niet ontvangen is. De tijd dat het display na ontvangst van de echo-puls blijft branden (de
"houdtijd") wordt bepaald door MMV2 en
kan d.m.v. P2 worden ingesteld. Zonder
echo blijft trouwens ook D2 gedoofd; is
de echo gearriveerd, dan gaat deze LED
in een snel tempo knipperen.
Omdat IC9 in feite het "hart" van de schakeling vormt, zullen we dit IC eens wat
nader onder de loep nemen. In figuur 4
zijn de afzonderlijke funktieblokken uit
het IC getekend, samen met de benodigde periferie. Laten we eens aannemen dat
IC5 elke 200 ms een puls van 0,5 ms levert

echolood
elektuur juni 1984

Figuur 3. Behalve de gentegreerde ultrasoonzend/ontvanger IC9

bestaat de schakeling uit
de klokgenerator IC3/IC4,
de pulsgever IC5 en de digitale uitlezing met IC1.
Het "ondiepte-alarm" is
met Pl instelbaar; de
pizo-zoemer BZ produceert de alarmtoon.

aan pen 8 van IC9. Daardoor wordt de modulator "aangestoten", welke op zijn beurt
een zend-puls zal produceren (met een
frekwentie van 200 kHz) die via de eindtrap naar de transducer wordt geleid. De
modulator en de 2d' (selektieve) HFversterker maken beide gebruik van de
resonantiekring Ll/C14: Bij het zenden ligt
de kring als frekwentie-bepalende komponent aan de modulator, terwijl bij ontvangst de kring als zodanig dienst doet
voor de HF-versterker. Het voordeel van
deze "omschakelceremonie" is dat de frekwentie f0 bij zenden en ontvangen altijd
exakt gelijk is; bovendien hoeft er nu
slechts n kring te worden afgeregeld
en speelt de absolute frekwentie eigenlijk
een ondergeschikte rol.
Hoe gaat het na de modulatie verder? De

12 V DIG

* zie tekst

O
16

010

15

IC4
40102

SPE
JO J1 J2 J3 i J4 .15 J6 J7

I(e,

C) ,1,E

CLR

7
14
W7-215

IC3
4060
00 8 12
010
R9
10M

4-7500 Hz
X1 n

6 mHz
7.10p 722p
GNDoIG
'HO D'
18 R24
MMV1,MMV2 = IC6 = 4098
MMV3,MMV4 = IC7 = 4538
FF1,FF2 = IC8 = 4013

C12 GND oiG

P2

HOLD
TIME

R23

T6
GND AN

00
R2

12 VDIG

MMV2
1Op

01
4

Fix/Cx

BC r
160 ;

c
4

DIS

IC5
555
TRSH
2 TRIO
C.V.
C7

1N
4148

C6

Msor, Tion

GNDDIG

5V

C2a

12 V0,0

IC2
7805

TR

C3

4700 165

m1700 n

12 VDIG

GND
c5IG

200 ms

12 V DIG

Lio
141
2
11

15
Cx C

LE4,
1,1,;

D-

100
10V
Tent.

Dp3

Dp2

b 16
7

LE iCl d
13 a 74C928. 2
Cl
I=I

MMV1

T4 = BC 140
. Dp4 = 7760

T2 .
Dp2
18
6 DS
12
C CLK

CLy

JUL-

500 ms>144-

5V

R13

1-1

220

IM

11

Op4

9
D
11 10

12

ONDIEPTE
ALARM

liM
n

FF1
3 K
6

12 VDIG

12 V N

130

O
+ R33 ?
GNDOIG

013

12 V

4R
T p iC

C24

wim
470p
16V

6 Ft

MMV4

D2
ECHO

(i)
12 V DIG

6-40

BC
5478 Lo PB
GND,52

CO3

2720

c 211 c2: .c j3.

1
.. (1
`)
IC6

oToon Tonic,

Toon

Ci

0
GNO AN

14

GNDcpc

84062-3

200 kHz impuls wordt zoals gezegd door

de eindtrap versterkt en belandt vervolgens via transistor T8 en spoel L2 bij de
transducer. L2 zorgt voor de nodige
opslingering van de blokspanning. In
kombinatie met de kapaciteit van de transducer en C22 vormt L2 daarnaast een resonantiekring welke op de zend/ontvangstfrekwentie moet worden afgestemd.
Gedurende de zendpauzes wordt de echo
opgepikt en verwerkt. Via de transducer
belandt het ontvangen signaal allereerst
bij de lste HF-versterker. Aan de uitgang
daarvan vinden we potmeter P4, waarmee
de gevoeligheid van het echolood kan
worden ingesteld. Na door de al eerder
genoemde 2de HF-versterker nogmaals te
zijn versterkt, komt het signaal terecht bij
een drempeldetektor, welke uitsluitend
reageert op signalen die boven een bepaald nivo liggen. In de daarop volgende
kombinatie van impulsvolgorde-detektor
met integrator wordt het signaal ontdaan
van ruis- en stoor-pulsen. Indien de pulsvolgorde niet klopt wanneer er bijv.
zo'n 5 6 pulsen ontbreken dan wordt
de ontvangen echo door de detektor als
fout bestempeld en wordt de integratiekondensator C15 ontladen. Zijn de ontvangen pulsen te kort (stoorpulsen!), dan
wordt C15 niet volledig opgeladen en
wordt het signaal evenmin als echo herkend. De tolerantie die hierbij wordt gehanteerd is met P3 instelbaar. Pas als de
detektor meent een korrekt echo-signaal
te pakken te hebben, wordt de displaysturing ingeschakeld. Met behulp van een
beveiligingsschakeling wordt de ontvanger uitgeschakeld als er overbelasting van
de display-sturing dreigt.
Nog een laatste wetenswaardig detail:
Kondensator C9 zorgt ervoor dat de versterking van de 2de HF-versterker direkt na
het uitzenden van de puls zeer laag is, zodat het natrillen van de transducer zelf
niet als echo wordt gezien. Een en ander
heeft tot gevolg dat de minimaal meetbare
diepte ca. 2 meter bedraagt. Als dat teveel
is, kan men voor C9 eventueel een lagere
waarde kiezen; de gevoeligheid zal dan
echter eveneens moeten worden verkleind.
Op- en inbouw
De praktische kant van de zaak ligt bij deze schakeling duidelijk een stuk lastiger
dan de theorie. Het meeste werk zal de
inbouw van de transducer met zich meebrengen. Figuur 5 geeft daarvoor een paar
tips. De plaatsen waar men hem het beste
kan monteren (loodrecht!) zijn in figuur 5a
aangegeven.
De transducer moet zo vast en plat mogelijk tegen de romp worden bevestigd (5b).
Zit men op een schuin gedeelte van de
romp dan zal een zodanig aanpasstukje
moeten worden gemaakt (5b - rechter tekening) dat de transducer toch loodrecht
naar beneden wijst. Bij polyester-rompen
is eventueel ook binnenboord-montage
mogelijk. Er wordt dan een apart kompartimentje voor de transducer gekonstrueerd (figuur 5c) dat met olie wordt gevuld.

echolood
elektuur juni 1984

ultrasoon.
sransolocar

Hou de verbindingskabel tussen de transducer en de schakeling zo ver mogelijk

verwijderd van allerlei andere kabels.
Men loopt namelijk al gauw de kans dat
er via die kabels hinderlijke stoorimpulsen in de schakeling worden genduceerd. De aansluitdraden van de transducer mogen in geen geval worden ingekort.
Zij die al een echolood bezitten, kunnen
uiteraard voor deze schakeling gebruik
maken van dezelfde transducer. Geschikt
zijn o.a. de transducers van het VD0Echolood Modis 120 (200 kHz) alsmede de
150 kHz typen van Spaceage, Euromarine
of Seafarer. Laatstgenoemde drie transducers zijn nagenoeg identiek. Een goed
gesorteerde zaak in scheepsbenodigdheden kan u er ongetwijfeld aan helpen; het
VDO-type is alleen leverbaar als serviceonderdeel. In het hoofdstuk "aanpassing"
is te vinden hoe de dimensionering van
de schakeling op de verschillende transducers kan worden afgestemd.
Vergeleken met de inbouw van de transducer, is het opbouwen van de elektronica in feite kinderspel. Figuur 6 toont de
print. Aanpassingstrafo L2 dient men zelf
te wikkelen; L1 is in kant-en-klare vorm te
koop. Het 3-cijferig LED-display kan op de
print van figuur 7 worden opgebouwd. De
van een koellichaam voorziene spanningsregelaar kan ofwel (met afstandsbusjes!)
aan de soldeerzijde van de print worden
gemonteerd, ofwel (gesoleerd) tegen een
van de kastwanden worden bevestigd.
Tussen de beide printen kan het beste
een metalen afschermplaatje worden gemonteerd, dat met massa wordt verbonden. De overeenkomstig gemerkte punten
van de twee printen dienen te worden
doorgelust.
N.B. De massa-aansluiting bevindt zich niet
op dezelfde kant van de print als CL, maar
aan de andere kant. Op de display-print
moet DS d.m.v. een draadbrug met massa
worden verbonden en DP met +5 V.
Als behuizing kan het beste een druip- en
spatwaterdicht kastje van metaal of
kunststof worden gekozen. De noodzakelijke gaten voor de aansluitingen en be-

Figuur 4. Het binnenwerk

van het speciaal voor deze toepassing ontwikkelde IC LM 1812. Er wordt
slechts n transducer
gebruikt voor zenden n
ontvangen.

6-41

dieningsorganen moeten van pakkingen

worden voorzien om het binnendringen
van water tegen te gaan. Om dezelfde reden dient het plexiglas venster voor de
displays goed stevig tegen de kast te worden gelijmd. Vergeet de aansluitingen
voor de 12 V ( 2 V) boordspanning niet!

echolood
elektuur juni 1984

Af regeling

Figuur 5. Enkele tips met

betrekking tot het inbouwen van de transducer. In
5a is te zien waar dat
moet en in 5b he dat
moet. Bij polyester rompen kan de transducer
ook aan de binnenkant
worden gemonteerd (5c).

84062-5a

Voordat de schakeling definitief wordt "ingekast" moet ze eerst nog worden afgeregeld.
Met P4 wordt om te beginnen de ontvanger op maximale gevoeligheid ingesteld.
De transducer moet zich daarbij op precies 50 cm afstand van een reflekterend
oppervlak bevinden; dat kan een stuk
hout zijn, een metalen plaat alles is
bruikbaar zolang het maar reflekteert. De
kern van Ll wordt nu zo afgeregeld dat op
het display "2.3" verschijnt. Waarom "2.3"?
De geluidssnelheid is in de lucht ongeveer een faktor 4,6 lager dan in het water.
Daarom moet er in dit geval worden afgeregeld op een diepte van 4,6 x 5 dm =
23 dm. Daarna plaatst men het reflekterend oppervlak op wat grotere afstand van
de transducer en kontroleert of de indikatie op het display nog steeds klopt. Tot
zo'n 1,5 m hoort het display keurig te blijven reageren op veranderingen in afstand
tussen transducer en reflektor. Eventueel
kan nu de kern van Ll worden bijgeregeld tot de maximale gevoeligheid is
gevonden.
Met de hulp van een oscilloskoop gaat
het afregelen uiteraard een stuk eenvoudiger. Ben echter voorzichtig met het aansluiten van een probe aan IC9: sluit men
per ongeluk twee pennen kort, dan geeft
het IC gelijk de geest. U sluit dus voorzichtig de skoop aan op pen 1 van IC9
en gebruikt het signaal op pen 3 van IC5
als triggersignaal. Met Ll wordt nu de amplitude van de echo op maximum afgeregeld (zie foto).
Tenslotte . . .

polyester
- hout

staal

... nog een belangrijke tip voor de

"boordelektricin": Het echolood trekt bij

ingeschakeld display een stroom van ongeveer 200 mA en zonder uitlezing
ca. 40 mA.
Rest ons alleen nog u alle sukses te wensen bij de bouw en de hoop uit te spreken dat dit stukje zelfgebouwde elektronica u tot in lengte van jaren zal behoeden
voor ongewenste kontakten met de
zeebodem.
C

Foto. Het echolood wordt

zodanig afgeregeld dat
het ontvangen signaal op
pen 1 van IC9 (tweede
puls) voor alle echo's
maximaal is.
6-42

Sil? S4062 Se

echolood
elektuur juni 1984

S cok.

LE
0

++
0

0111
"143

B2.32.

-5

6P-141

0
45-1-6 O-) Ris .O

00
04 P22 ry
+

0.1P2314)

0.1P15

P2

01R-11 [0

O1 R12 fQ

00 0

C]0 L
T5

OK

00o

E0

Weerstanden:
R9 = 10 M
R10,R14,R21,R22 = 1 k
R11 = 1k2
R12 = 470k
R13,R15,R17 ... R20,
R25 = 10 k
R16,R23 = 100 k
R24 = 1M
R26,R27,R28,R31 = 5k6
R29,R30 = 100 Q
R32 = 104
R33 = 5Q6
P1 = 1 M lin.
P2 = 1 M instelpot
P3 = 100 k instelpot
P4 = 5 k lin.
Kondensatoren:
C4 = 10 p
C5 = 22 p
C6 = 560 n
C7 = 10 n
C8 C12,C16,C26 = 100 n
C9:C10,C14*,C17 = 1 n

1F-0
2oiR25

2. 2.,14.)
Trg0
u

to Q. R27 1"0

rti

TU

TC17

ID
rij
a

s<>
T7

011-0 -9-2 031:10

O 0 0 0 0 0 3. 01R31 I.
+ 0
c-b-a-P4

01R10 1.0

Onderdelenlijst
bij figuur 6

C23

c01

L1 0

-2.0
-6

14

R241.0

0--0
----

~IC
(inro aU
ei..
s

R17

D2
C13 00
0-11-0

C11 = 10 g/16 V
(printelko!)
C13 = 12 n MKT
C15,C18 = 220 n
C19 = 680 n
C20 = 2n2
C21 = 150 p (400 V)
C22* = 1n5 (400 V)
C23 = 220 g/25 V
C24 = 470 g/16 V
C25 = 100 g/16 V
Spoelen:
L1 = YANS-60027.N of
YANS-60033.N (TOKO)
Lr = 28 + 3 Wdg. CuL
1+ 0,5 mm) op potkern
4, 18 x 11
(B 65651-N250-A48 +
B 65652-B-T1 +
B 65655-B10, Siemens)
* zie tekst
Halfgeleiders:
D1,D3 = 1N4148
D2 = LED rood
T5,T7 = BC 5478
T6 = BC 160
T8 = BD 140

0
0
0
TE

oo\
L2 D
U W
0V
\ 0 0
0/

OP
Os

011-42
C22

IC3 = 4060
IC4 = 40102
IC5 = 555
IC6 = 4098 (evt. 4538,
zie tekst)
IC7 = 4538
IC8 = 4013
IC9 = LM 1812 (National
Semiconductor)

Figuur 6. Koper-layout en
komponentenopstelling
van de basisprint. Zorg
dat hij zo wordt ingebouwd dat er geen water
bij de elektronica kan
komen!

Diversen:
S1,S2 = enkelpolige
schakelaar
X1 = 6 MHz kristal
Bz = pizo-zoemer
PB 2720
transducer 150 kHz of
200 kHz (bijv. Murata type
UT 200 LH, zie tekst)
koax-aansluitbus voor
transducer
aansluitbus(sen) voor
12 V voedingsspanning
spatwaterdichte behuizing
print 84062

Geschatte bouwkosten:
f 280, link). print)

6-43

echolood
elektuur juni 1984

7
ML
.
jg

e%

Figuur 7. De display-print.
De spanningsregelaar
wordt aan de koperzijde
gemonteerd.

Onderdelenlijst
bij figuur 7
Weerstanden:
R1 .
R7 = 22 Q
R8 = 824
Kondensatoren:
Cl = 10 u/10 V tantaal
C2a = 470 1.4/16 V
C3 = 100 n
Halfgeleiders:
DP2 . . . DP4 = 7760 (D)
T2 . T4 = BC 140
IC1 = 74C928
IC2 = 7805
Diversen:
koellichaam voor IC2
(bijv. SK13 of K105)
print 81105-1

Geschatte bouwkosten:
f 90, (inkt. print)

OTCC
m

diepte (m) 2
geluidssnelheid (m/s)
diepte (m)
750

6-44

8110 5 -1

/
P Mws.
7
7
E
W ea
n ra
m j.

Aanpassing
L2 moet op een potkern worden gewikkeld. Het juiste type kern is te vinden in de onderdelenlijst. De zelfinduktie van de sekundaire kant van
deze aanpassingstrafo dient zo te worden gekozen dat in kombinatie met de
kapaciteit van de transducer en C22
een op de transducerfrekwentie afgestemde kring ontstaat. De in het prototype toegepaste transducer UT 200 LH
heeft een f0 van 200 kHz en een kapaciteit van 1,7 nF. L2sek kan worden berekend met behulp van de volgende
formule:
1
f0
2n V- L C
1
2 n V- L2sek (1,7 nF + C22)
Daaruit volgt
L2sek = 198
Het benodigde aantal windingen (N)
kan als volgt worden berekend (ALwaarde van de voorgeschreven potkern
is 250):
N=

looptijd(s) =

M
q
..
.:Ezimp

12sLek- 28
A

De transformatieverhouding dient 1 : 9
te bedragen. De primaire wikkeling
bestaat dus uit 3 windingen.
Kort samengevat: Bij een 200 kHz transducer met een kapaciteit van 1,7 nF
(VDO) moeten voor L2 op de voorgeschreven potkern 3 windingen worden
gelegd aan de primaire kant (U V) en
28 aan de sekundaire kant (V-W).
C22 = 1,5 nF.
Voor potkernen met andere ALwaarden dient het juiste aantal windingen aan de hand van de formule te

worden berekend. Heeft men bijvoorbeeld een 150 kHz transducer met een
kapaciteit van 1,2 nF (eventueel met
een kapaciteitsmeter nameten), dan
moeten C22 en C14 of L2 en C14 worden aangepast. Is L2 op de bovenbeschreven manier gewikkeld, dan zal bij
150 kHz de totale kapaciteit 5,7 nF dienen te bedragen. Na aftrek van de kapaciteit van de transducer komt men
dan voor C22 op een waarde uit van
4,5 (= 4,7) nF. Overigens moet C14 bij
een resonantiefrekwentie van 150 kHz
verhoogd worden van 1 nF tot 1,8 nF
(L1 = 6301.4H).
Het instelbereik van het "ondieptealarm" kan aan de hand van de volgende formule worden gewijzigd:
diepte in m = 9 10-6 (Pl + R16 + R17)
(weerstanden in ohm)
Men kan ook de kieldiepte in de meting betrekken, zodat het display de
werkelijke ruimte tussen de onderkant
van de boot en de bodem aangeeft.
Daartoe wordt de afstand gemeten van
de transducer tot de uiterste onderkant
van de boot. Men vervangt IC6 (4098)
door een 4538, wijzigt C9 in 12 nF en
neemt in serie met R13 een weerstand
(RK) op, die als volgt wordt berekend:
kieldiepte in m = 9 10-6 (RK + 10 103)
Daaruit volgt:
RK

kieldiepte in m
10.103
9 10'6
(weerstanden in ohm)

Bij een gemeten kieldiepte van 1,5 m

komt men voor RK uit op een waarde
van 157 1(52. N.B. Bij het instellen van Pl
dient nu uiteraard wel met de kieldiepte rekening te worden gehouden!

elektuur juni 1984

6-45

elektuur juni 1984

printen zelf maken

U hebt hiervoor nodig: een spuitbus transparant-spray, een layoutpagina, een UV-lamp, natronloog en
positief fotogevoelig printmateriaal
(evt. zelf maken met positieve fotokopieerlak en printmateriaal).
De fotogevoelige koperzijde van
het printmateriaal wordt met de
transparant-spray goed nat gespoten.
De uit de layout-pagina geknipte
koper-layout (in spiegelbeeld) legt

6-46

u met de gedrukte zijde op het natte

printmateriaal. Druk het papier licht
aan en verwijder eventuele opgesloten luchtbelletjes door voorzichtig
met een prop papier over de layout
te strijken.
Het geheel kan nu met een UVlamp belicht worden. De belichtingstijd is afhankelijk van de
gebruikte UV-lamp, de afstand hiervan tot het printmateriaal en het
fotogevoelige materiaal.
Na het belichten verwijdert u het
layoutvel (nog meerdere malen

bruikbaar) en spoelt u het printmateriaal onder stromend water schoon.

Na het ontwikkelen van de fotogevoelige laag in natronlaag (ongeveer 9 gram in 1 liter water oplossen) kan de print in ijzer-3-chloride
(500 gram FeC13 in 1 liter water)
getst worden. Spoel daarna de print
grondig schoon (en ook uw handen!),
verwijder met wat staalwol het fotogevoelige laagje van de kopersporen
en boor de gaatjes.

elektuur juni 1984

pechflitser

draadloze mikrofoon (soldeerzijde)

7
%ii
:)-\?:
11s!J
4.

\,:
r4-:

Lrc2

1-Q5

11

eo
fl
e

4)

Se

4)

011

eio

411

draadloze mikrofoon (komponentenzijde)

nterface voor elektronische typemachine

ZX-bufferschakeling

,741)
0- ,th
w

4
0
4
0

elektuur juni 1984

6-48

loodakkulader
elektuur juni 1984

loodakkulader
De loodakku is de laatste jaren zo sterk verbeterd, dat deze in veel
gevallen een goede en goedkopere vervanger kan vormen voor de
populaire NiCd-akku. Wel is hiervoor een speciale lader nodig, omdat
een loodakku liever met een konstante spanning dan met een
konstante stroom wordt geladen. De hier beschreven loodakkulader
maakt gebruik van twee laadspanningen, waarbij de beste
laadspanning wordt gekozen aan de hand van de stroom die door de
akku loopt. Op deze wijze krijgen we een optimale kombinatie van
een korte laadtijd en een lange levensduur.
De meeste mensen kennen alleen de
loodakku die in hun auto zit. Een zure en
natte bak, die regelmatig onderhoud nodig heeft om de start-energie voor de
automotor te kunnen leveren. Tegenwoordig ziet men echter ook al gesloten autoakku's die geheel onderhoudsvrij zijn. De
loodakku wordt ook voor diverse andere
toepassingen gebruikt, bijvoorbeeld in
grote oplaadbare zaklampen, kleine snoerloze huishoudapparaten, in de modelbouw
en niet te vergeten als buffer voor het opvangen van net-uitval bij belangrijke
apparatuur.
De huidige loodakku is in diverse maten
en soorten verkrijgbaar. Er zijn modellen
die een gasdichte konstruktie hebben, zodat de moderne loodakku bij diverse toepassingen de veelgebruikte NiCd-akku
zonder bezwaren kan vervangen.
Ten opzichte van de NiCd-akku heeft de
moderne gasdichte loodakku enkele aantrekkelijke voordelen, vooral als de te leveren stroom relatief groot moet zijn. De
energiedichtheid van de loodakku is veel
groter dan die van de NiCd-akku, evenals
het rendement. De grootste kracht van de
loodakku zit echter in het grote aantal

laad- en ontlaadcycli dat mogelijk in relatie tot de (in verhouding tot de NiCd-akku)
lage aanschafi<osten. Een nadeel is de wat
kortere levensduur, zodat het gewoon op
het soort toepassing aankomt welke van
de twee soorten men kiest.
De loodakku moet wel op een geheel andere wijze worden geladen dan zijn NiCdsoortgenoot. Ziet de laatste het liefst een
konstante laadstroom, voor de loodakku is
het beter om uit te gaan van een konstante spanning. De akku regelt dan zelf zijn
laadstroom zodanig dat de gasontwikke-,
ling tot een minimum beperkt blijft. Figuur 1 toont het verschil tussen deze twee
laadmogelijkheden.
De laadspanning bepaalt bij een loodakku
in sterke mate de levensduur (waarbij
moet worden opgemerkt dat de levensduur van een geheel ontladen loodakku
slechts enkele weken is; meteen aan de
lader hangen!). Een hoge spanning betekent een korte laadtijd en een korte levensduur, een lage spanning een lange
laadtijd en een lange levensduur. Even
een paar waarden om te laten zien wat we
hier bedoelen met een "hoge" en een
"lage" spanning. Bij gasdichte loodakku's

met tweetrapsregeling

6-49

loodakkulader
elektuur juni 1984

la

waarbij de schakeling zelf omschakelt van

een hoge naar een lage spanning als de
laadstroom daalt tot een van tevoren ingestelde waarde. De schakeling is niet alleen geschikt voor "gewoon" laden, maar
ook heel bruikbaar voor toepassingen
waarbij de loodakku de meeste tijd
"stand-by" staat, bijvoorbeeld in een
noodvoeding.

50
100
CHARGE RETURNE0(; OF PRE01005 DISCHARGE)

150

84070-1a

Figuur 1. Karakteristiek a
toont het verloop van de
spanning, inwendige druk
en temperatuur van een
loodakku als deze met
een konstante stroom
wordt geladen. Bij gebruik van een konstante
spanning (karakteristiek
b) is het verloop van druk
en temperatuur veel
gunstiger, omdat geen
overladen optreedt.

van General Electric is de geschatte levensduur 3 jaar bij een "hoge" laadspanning van 2,45 V per cel. De akku is dan in
8 uur opgeladen tot 95% van de nominale
kapaciteit. Bij een "lage" laadspanning
van 2,30 V per cel wordt de levensduur
van de akku 8 jaar, maar dan moet men
wel 15 uur laden tot een kapaciteit van
95% is bereikt (zie figuur 2, deze levensduur geldt als de akku kontinu op de lader is aangesloten)! Het verschil in
laadspanning is hier maar 0,10 V! De
laadspanning is dus heel belangrijk bij
deze akku!
Er moet bij de loodakkulader een kompromis worden gezocht tussen laadtijd en
levensduur. Vooral tegen het einde van
een laadcyclus is de laadspanning erg belangrijk voor de levensduur van de akku.
Een te grote stroom tast dan namelijk het
loden rooster aan waarop de aktieve massa van de akku is bevestigd. Bij een lagere laadspanning is de stroom beduidend
lager en verloopt deze aantasting minder
snel. Dit is vooral van belang bij toepassingen waarbij de akku praktisch voortdurend op de lader is aangesloten.
De oplossing hiervoor is een lader die de
spanning aanpast aan de stroom die door
de akku loopt. De hier beschreven akkulader gaat uit van een tweetrapssysteem,
Figuur 2. Hier is duidelijk
te zien welke invloed de
laadspanning heeft op de
levensduur van de akku.

2
0

235V

240`V

20

30
40
TEMPERATURE,,

50

60
84070-2

6-50

70

De lader
Hoe ingewikkeld het voorgaande misschien ook lijkt, de schakeling voor het
tweetrapsladen is vrij eenvoudig van opzet
en telt slechts 16 komponenten en een
drukknop (figuur 3). De kern wordt gevormd door een spanningsstabilisator van
het type LM 317. Deze zorgt voor de
konstante spanning aan de uitgang. De uitgangsspanning wordt in eerste instantie
bepaald door de spanningsdeler
R5/R6 + P2. Met P2 wordt de lage spanning ingesteld die de stroom in het tweede gedeelte van de laadcyclus bepaalt.
Parallel aan R6 en P2 zijn een thyristor en
een weerstand (plus een drukknop die
normaal een doorverbinding vormt) geschakeld. Als de thyristor gaat geleiden
wordt R4 parallel aan R6 + P2 geschakeld,
zodat de uitgangsspanning iets daalt
(tweede gedeelte van de laadcyclus). Het
triggermoment van Thl wordt bepaald
door de uitgangsstroom. Daartoe is in de
nullijn weerstand R7 opgenomen. De gate
van de thyristor is via R2, Rl en Pl aangesloten op de uitgangsspanning van IC1.
Wat zal nu gebeuren? Als de laadstroom
vrij groot is, zal de spanning over R7 er
voor zorgen dat de verschilspanning tussen gate en kathode te laag is om de thyristor te ontsteken (de spanning over R7 is
negatief ten opzichte van de spanning
over Rl + Pl, de gate-kathode-spanning is
dus URI + Pl UR7)
Na een zekere tijd is de akku zo ver geladen dat de stroom tot een zekere waarde
(instelbaar met Pl) is gedaald. Thl wordt
dan getriggerd, zodat R4 parallel aan
R6 + P2 komt te hangen en de uitgangsspanning daalt naar de "lage" waarde. Zoals we reeds hebben gezien is het
spanningsverschil tussen hoge en lage
spanning vrij klein, circa 0,15 V per cel.
R3 en D3 zijn toegevoegd om aan te geven welke van de twee spanningen aan
de uitgang staat. Bij de lage spanning (als
Thl geleidt) brandt D3.
Aangezien de thyristor direkt getriggerd
zal worden als men de spanning op de
schakeling zet, terwijl de akku nog niet is
aangesloten, is druktoets Sl aanwezig. Na
het aansluiten van de voedingsspanning
en de akku kan men op Sl drukken, waardoor de hoge spanning op de uitgang
komt te staan en een "flinke" stroom door
R7 gaat lopen. Daarna wordt Sl weer losgelaten. Thl blijft dan sperren zolang de
stroom door R7 groot genoeg blijft.
Men kan eventueel parallel aan R7 een
meter hangen voor het meten van de
laadstroom. In het schema is dit gestippeld aangegeven.

Af regeling en gebruik
De schakeling kan gemakkelijk op een
stukje gaatjesprint worden gebouwd. Bij
de komponenten waarbij twee waarden
vermeld staan in het schema, geldt de
met een * gemerkte waarde voor een
12 V-versie en de andere waarde voor een
6 V-versie. Het IC moet van een koelplaatje worden voorzien. Weerstand R7 moet
nog even worden berekend aan de hand
van de kapaciteit van de aangesloten akku's, daar komen we zo op terug.
Op de schakeling moet een gelijkgerichte
en afgevlakte spanning worden aangesloten die (belast) minstens 3 V hoger is dan
de uitgangsspanning van de stabilisator.
De gebruikte voeding moet een stroom
kunnen leveren die minstens 1/10 van de
akkukapaciteit bedraagt. Meer dan zo'n
1,5 A heeft geen zin, omdat dan de interne
stroombegrenzing van de LM 317 in werking treedt (tenminste bij een LM 317 in
een TO-3 of TO-220 behuizing; bij een
TO-5/TO-39 en een TO-202 behuizing
wordt de stroom begrensd bij 0,5 A).
Weerstand R7 wordt als volgt berekend:
R7 = 0,3 Vnomschakel De omschakelstroom kan men natuurlijk op elke gewenste waarde leggen. Een aardig kompromis is bijvoorbeeld een omschakelstroom die gelijk is aan 1/10 of 1/20
van de nominale akkukapaciteit (zie ook
figuur 4).
Vervolgens wordt de schakeling afgeregeld. De voedingsspanning wordt aangesloten, maar geen akku. Als de schakeling goed werkt moet de thyristor geleiden en D3 dus oplichten. Hang een nauwkeurige digitale meter aan de uitgang en
regel P2 dan zo af dat hier exakt het aantal te laden cellen maal 2,3 V staat. Bij drie
in serie geschakelde cellen is dat dus
6,90 V en bij zes cellen 13,8 V. Druk daarna Sl in een houd deze ingedrukt. Meet
nu de uitgangsspanning. Deze moet het
aantal cellen maal 2,45 V bedragen (7,35 V
voor 3 cellen en 14,7 V voor zes cellen).
De spanning mag iets afwijken; bij grotere
afwijkingen dient men de waarde van R4
aan te passen en de afregeling opnieuw
uit te voeren. Tenslotte kan het omschakelpunt worden ingesteld met Pl. Het gemakkelijkste gaat dat door een gedeeltelijk ontladen akku op de lader aan te sluiten. Draai de loper van Pl helemaal naar
de kant van Rl en druk dan op Sl, zodat
wordt geladen met de hoge spanning.
Meet de stroom door de akku (door een
voltmeter over R7 te hangen, I = U/R7) en
kijk bijvoorbeeld elk half uur een keertje
of de stroom al is gedaald tot de gewenste omschakelwaarde. Is dat punt bereikt, dan verdraaien we Pl langzaam totdat het LED'je juist gaat branden. De loodakkulader is daarmee klaar voor gebruik.
Tenslotte de gebruiksaanwijzing voor het
apparaat:
Sluit de voeding aan op de lader en
schakel deze in. D3 moet nu oplichten.
Sluit de akku aan.
Wanneer snelladen gewenst is: Sl indrukken. D3 dooft en er wordt snelgeladen.

LM317H

LM317T

LM 317MP

loodakkulader
elektuur juni 1984
LM317K

TO 220

TO 3

TO 202

Tic ci

106

cl
IO is
25V

7/0 n

84070-3

1N5401
M1

* zie tekst

rl 110k

100mA

Figuur 3. Het schema van

de lader. De uitgangsspanning wordt hierbij
aangepast aan de stroom
die door de akku loopt.

4
600
CURRENT 1,1,

5S%
,STATE OF CHARGE

000

AS ; OF 'UIL GOGAG,TY

3 300
3 200
100

62%

671 %
89

4
5
6
GRARG,NG TIME, .OURS

84070.4

Figuur 4. Dit geeft een

idee van het laadstroomverloop bij een lader met
een konstante uitgangsspanning. De hierbij gebruikte lader had een
stroombegrenzing bij
500 mA, vandaar deze beginwaarde in de karakteristiek.

Na enige tijd licht D3 op en wordt "normaal" geladen.

Nog even een opmerking over de afgedrukte karakteristieken in dit artikel. Deze
gelden in principe alleen voor loodakku's
van General Electric. Het algemene verloop dat hierin is te zien geeft echter een
goede indruk van het laadgebeuren bij
elk type loodakku.

Literatuur:
The sealed lead battezy handbook,
uitgegeven door General Electric
Vertegenwoordiging voor Nederland:
Vekano B.V.,
Postbus 6115,
5600 HC Eindhoven
6-51

ZX-uitbreidingen
elektuur juni 1984

Een van de aantrekkelijkste kanten van ZX-computers (ZX-81 en

Spectrum), is ontegenzeggelijk het prijskaartje dat eraan hangt. Voor
een verhoudingsgewijs luttel bedrag geeft meneer C. Sinclair ook u
de kans om een begin te maken met n van de boeiendste hobby's
van deze tijd. Let wel: begin! Want al gauw, bij de n gebeurt dat
sneller dan bij de ander, is men niet meer tevreden met wat men
heeft: er moet worden uitgebreid. De koude douche volgt dan
ogenblikkelijk: de prijzen van kant-en-klare uitbreidingsmodulen (voor
welk merk computer dan ook) zijn niet gepeperd of gezouten, nee
gepeperd n gezouten! Vaak pure geldverkwisting, want de
verschillende uitbreidingen voor Sinclair-computers kan men heel
goed zlf bouwen. En dat kan natuurlijk een flinke slok op de borrel
schelen! In dit artikel beschrijven we de belangrijkste en meest
gevraagde uitbreidingen: Geheugenuitbreiding (uiteraard), I/O, videouitgang ter verbetering van de beeldkwaliteit en het aansluiten van
twee stuurknuppels op de Spectrum.

ZX-uitbreidingen
alles wat u altijd
al wilde hebben
voor uw ZX-81
of Spectrum

Voordat we gedetailleerd op de uitbreidingen ingaan, eerst even wat randinfo:

Data-, adres- en stuurbus zijn op de uitbreidingskonnektor van de ZX-81 ongebufferd uitgevoerd, zodat de kern van de
meeste ZX-81 uitbreidingen dan ook een
buffertrap is. Deze verbindt de computer
via drivers en wat "aanpaslogika" met de
(Elektuur-)busprint, waarop dan de meeste
uitbreidingen geplaatst kunnen worden (figuur 1). Bij de Spectrum kan en hoeft deze
buffertrap niet te worden gebruikt, omdat
bij deze computer de geheugenuitbrei-

1
ZX81

Z X - RAM
on/of

b.v. print
83014

Figuur 1. Zo ziet de
ZX-81-uitbreiding er schematisch uit: De busbufferprint zorgt voor de verbinding met de Elektuurbus.

6-52

Bus
buffer
84054

Bus
print
83102

V/4

hm. print
83082

b.v. print
84054-1

ding intern kan worden doorgevoerd, terwijl de uitbreidingen, die op de bus moeten worden aangesloten, vanwege het geringe aantal niet per se gebufferd hoeven
te worden.
De video-uitgang van de computer is van
fabriekswege met de ingang van de
VHF/UHF-modulator verbonden. Door het
video-signaal op die plaats af te takken,
kunnen we van een monitor (of een TV
die voorzien is van een SCART- of AV-bus)
gebruik maken. De weergave-kwaliteit bij
een monitor is immers stukken beter dan
bij een TV zonder video-ingang.
Afgezien van de bufferschakeling, hebben
we voor de uitbreidingen geen printen
ontworpen: Deels omdat de schakelingen
vrij eenvoudig op een stukje gaatjesprint
kunnen worden opgebouwd en deels omdat het vaak niet nodig is om alle drivertrapjes bij de schakeluitgangen op te bouwen (dat hangt namelijk helemaal van het
aantal uitbreidingen af). De kleine schakeling die voor de video-uitgang nodig is,
kan met wat takt en beleid in de behuizing van de computer worden ondergebracht.
Over de geheugenuitbreiding hoeft op
deze plaats niets te worden gezegd; we
komen er later nog uitvoerig op terug.
Een laatste opmerking: Via de in dit artikel beschreven buffertrap kan men de
computer, bijvoorbeeld de ZX-81,
hardware-matig met de VDU-kaart uit
Elektuur sept. '83 verbinden, zodat men
over een kwalitatief hoogwaardige videouitgang beschikt (80 karakters maal 24
regels).
De software die daarvoor nodig is dient
men echter zelf te ontwikkelen. Ook hebben we niet gekontroleerd of het monitorprogramma in de ZX-ROM dergelijke "ingrepen" toestaat, hoewel we er bijna zeker van zijn dat het vrij probleemloos mogelijk is. In ieder geval lijkt ons deze uit-

ZX-uitbreidingen
elektuur juni 1984

2
5V

+5 V

0
.5V
20

16

Buffertrap
90% van deze schakeling (figuur 2) behoeft eigenlijk geen nader kommentaar.
De adresbus wordt door IC1 en IC2 gebufferd, terwijl IC5 de meeste kontrolelijnen voor zijn rekening neemt. Deze drie
IC's zijn tri-state-drivers van het type
74LS244. De enable-ingangen G1 en G-2
(de pennen 1 en 19) van de betreffende
IC's zijn met massa verbonden, zodat de
drivers kontinu geaktiveerd zijn. De pullup-weerstand Rl zorgt ervoor, dat ingang
BUSRQ van de computer het betreft
hier een CPU-ingang altijd goed gedefinieerd "1" is, wanneer er niet door externe schakelingen op de bus ingegrepen
wordt.
De databus wordt door een bidirektionele
tri-state-driver van het type 74LS245 gebufferd. De doorlaatrichting van de buffer
wordt door het RD-signaal van de mikroprocessor in de ZX-81 bepaald. Dit signaal
gaat van uitgang pen 3 van de kontrolebusbuffer naar de DIR-ingang pen 1 van
IC4.
Is de E-ingang ("enable") van de 74LS245
hoog, dan gaan alle in- en uitgangen van
de buffer over in de "derde toestand": Ze
worden extreem hoogohmig, waardoor de
databus gesperd is. Met IC3 en het poortje N34 is een dekoden opgebouwd, die
het onderste 8 K-blok van de ZX-81 dekodeert. In dit bereik ligt namelijk de ROM
van de ZX. IC3 wordt vrijgegeven zodra
het geheugen wordt aangesproken
(MREQ logisch 0). Wanneer dan ook nog
de drie hoogste adresbuslijnen "0" zijn
(= ROM-bereik), dan wordt pen 15 van IC3
eveneens laag, de uitgang van N34 wordt
"1" en de databusbuffer spert. In alle andere gevallen is pen 15 logisch 1, zodat of
de externe RAM, of de in het bereik vanaf
hex 2000 liggen I/O, aangesproken kan
worden. Daarnaast kunnen nog zo'n 250
I/O-adressen via A0 ... A7 en IORQ bereikt worden.
E.e.a. kan echter alleen maar dan, wanneer schakelaar SI gesloten is. De interne
RAM wordt daardoor namelijk uitgeschakeld, omdat het RAMCS-signaal van de ZX
immers voortdurend logisch 1 wordt gehouden. Om dus met de interne RAM te
kunnen werken, hoeft men alleen maar de
schakelaar open te zetten.
Bij het aansluiten van externe apparaten,
kan het door de onvolledige interne dekodering voorkomen dat het inlezen problemen oplevert. We hebben. daarmee bij het
vastleggen van de adressen voor de stuuraansluitingen echter rekening gehouden,
zodat de ZX-81 ook zonder geheugenuitbreiding als besturingscomputer kan worden ingezet.
Eveneens vanwege de interne opbouw
van de ZX-81 het betreft nu echter de
videomonitor moet het CPU-signaal MI
met adreslijn A15 verbonden worden. Dit,

14

C2

IC1
IC2

norm

IC3

IC5

100n

IC6

sal 0

000

4c
16a

0V 0

0V

32a

g
f1T

16e
32+

AO 0
Al 0
A2 0
A3
A4 0
A50

18
3

26a

16

25c

15

25

14

24c

13

24a

12

23c

A6 0

11

A7 0

26c

2
17
N1... N8

IC1
74LS244

000000

breiding alleen maar iets voor de ervaren

software- "knutselaar", die bereid is om
zowel het ROM-handboek van de ZX-81 als
paperware 3 (VDU-kaart) tot op de laatste
letter uit te pluizen.

23a

AO

A7

19

A80
A90

18

17

22

16

210 cl

A100
Al 1 0--A120
Ali 0

14

20c

13

20a

12

19c

19a

11

AlS 0

018

15
6
8

A14 0

N9N16

22c

IC2
74LS244

0
0

Als

19
A
15
C VO

ROMCS
RAMCS 0

12 13

IC3
74LS138
01 G2A .G2B

40 5

5V
19
7c

DO 0
D1 0
D20
D3 0
D4 0
D5 0
D6 0
D7 0

12

7a

13

8c

N17N24

O
0
O
O

15

16

9c

14

17

99.
10c

O
O

18

10a

IC4
74LS245

DO

D7

WX1Y o

WATT

RESETO

WEITt

MREO 0
ORM 0
ff) 0
V7/110
RFSH 0
BUSAK 0
9USRO 0

13
15

N25. N30

17
2
4
6

IC5
74LS244

7
5

300

27c
31e

18

31a

16

30a
18c

14

12
11

Ila

L 9

N31
*aio tekst

*ZW

O
O
O

0
0

oom
Tolira
Wo

RFSH
9USAK

EIUSFIQ

R1

N32 ... N34=

'4106 = 74LS00

84054-2

5V

omdat bij de ZX-81 het MI-signaal voor de

beeldschermsturing wordt "misbruikt",
wat het nadeel heeft dat in het bovenste
32 K-bereik alleen maar data (en dus geen
bevelen) kunnen worden gezet.
In tegenstelling tot de overige uitbreidingen, hebben we voor de buffertrap wel
een print ontworpen (figuur 3), zodat de
opbouw van dit gedeelte een fluitje van
een cent is. Figuur 4a toont de aansluitgegevens van de uitbreidingskonnektor van
de ZX-81. Om deze konnektor met de print
te verbinden, kan men het beste flat-cable
gebruiken. Met losse draadjes gaat het natuurlijk ook, maar het wordt er echt niet
mooier van. De verbinding naar de
busprint (bijvoorbeeld de in Elektuur van

Figuur 2. De busbuffer
bestaat grotendeels uit
vier busdrivers.

6-53

ZX-uitbreidingen
elektuur juni 1984

3
1/140
F=10
R F- SH
TI3- 0-M

13U-0-SAK
R-0-E a
AO
Al 0
A2 0
A3 0

o
O

0
0

o
o
o
o
o
o
0
o

O 0

()All
0Al2
0A13
0A14
OA1
7-01=14

o o
O o
o o
o

O 0

8 0
0

005
0'26

0 0
0
0 0

0132
001

OOG
ORarneS
DO

o o
o o
o o
o

O
o
o
o
o
o
O
o
o

OAA
OA 5
OAS
0A7
0A8
OA
0A10

0D7

c a
326 0

0 11)

walt0
-eset0

+SV I
Y
CZX)
Figuur 3. In tegenstelling
tot de overige uitbreidingen, is voor de bufferschakeling wel een print
verkrijgbaar. De opbouw
van dit gedeelte kan dan
ook in een mum van tijd
worden gedaan.
Onderdelenlijst
bufferschakeling

dec. '83 beschreven omnibus) kan eveneens met flat-cable worden gedaan. Eenvoudiger en beter, maar ook wat duurder,
is het wanneer men de bufferprint van
een 64-polige female-konnektor en de
busprint van een eveneens 64-polige
male-konnektor voorziet. Het aansluiten
van de kaart is dan gewoon een kwestie
van "prikken".

Weerstanden:
R1 = 1 k
Kondensatoren:
C1,C2 = 100 n
Halfgeleiders:
1C1,1C2,IC5 = 74LS244
1C3 = 74LS138
IC4 = 74LS245
IC6 = 74LS00
Diversen:
flat cable
Print 84054
indien gewenst:
mikro-switch
64-polige female-konnektor
Geschatte bouwkosten:
f 75, (inkt. print)
Tabel 1. De adresbereiken
waarin de universele geheugenkaart (met acht
RAM's van het type 6116)
met behulp van de DIPschakelaar (ook wel
"muizen-piano" genoemd)
wordt gedekodeerd. Natuurlijk zijn er ook nog
andere instellingen mogelijk, maar deze zijn de belangrijkste voor de ZX-81.
RAMTOP is hier een theoretische waarde (zie het
betreffende gedeelte in de
tekst).

6-54

Het voedingsgedeelte

Weliswaar zijn bij de computers van meneer Sinclair zowel de gestabiliseerde

+5 V als de ongestabiliseerde +9 Vvoedingsspanning op de uitbreidingskonnektor beschikbaar, maar die kunnen niet
al te zwaar worden belast. Wil men dus
veel uitbreidingen aansluiten, dan kan
men het beste de in het januari-nummer
van 1983 beschreven 5 V/3 A-computervoeding als stroomleverancier gebruiken.
Is daarentegen het aantal uitbreidingen
gering, dan kan met de in figuur 5 getekende standaardvoeding worden volstaan.
De maximale uitgangsstroom van deze
voeding is 1 A.
Geheugenuitbreiding voor de
ZX-81

Ongetwijfeld is deze uitbreiding de eerste

die bij een ZX-81 nodig is. Als basiskaart
Tabel 1
RAMTOP
(zie tekst!)

D P-schakelaar
adresbereik

... 24 K

24576

16 K . . . 32 K

32768

... 48 K

49152

48 K . .. 64 K

65536

8K
32 K

hiervoor kan men bijvoorbeeld de universele geheugenkaart uit het maart-nummer

van 1983 gebruiken. Natuurlijk kunnen
ook de diverse in Elektuur gepubliceerde
RAM-kaarten worden aangesloten, hoewel
men dan zelf moet uitzoeken hoe e.e.a.
moet worden aangepakt. Bovendien heeft
de universele geheugenkaart nog twee
wezenlijke voordelen ten opzichte van andere kaarten: Ten eerste kunnen bij statische RAM's, in tegenstelling tot DRAM's,
de tijdproblemen de "timing" dus vrij eenvoudig worden opgelost. Het tweede voordeel is dat de kaart gemengd kan
worden opgebouwd, dus met zowel
RAM's als EPROM's, zodat vaste programma's in EPROM's, zoals spelletjes, stuurprogramma's of zelfs de software van
de VDU, op de kaart kunnen worden ondergebracht. Het programmeren van
EPROM's kan overigens ook rechtstreeks
op de geheugenkaart gebeuren. Het enige dat men daarvoor nodig heeft is de
"EPROM-programmer voor Z80" (Elektuur
januari 1984). Maar dan is de kaart ook
echt van alle toetertjes en belletjes
voorzien!
Omdat het op de universele geheugenkaart mogelijk is om een 28-polige konnektor te plaatsen, zijn ook 8 K-geheugens
(5564/5565 statische RAM's) of EPROM's
van het type 2764 inzetbaar. Theoretisch
kan er dus 64 K aan geheugenruimte op
de kaart worden geprikt, wat meer is dan
dat de ZX-81 ooit kan verwerken! Natuurlijk zijn die "grote" geheugen-IC's op het
moment nog vrij duur, maar dat zal waarschijnlijk niet meer zo lang duren.
Voorlopig zullen de meesten dan ook wel
8 IC's van het type 6116 op de kaart zetten,
wat dus 16 Kbyte aan geheugenplaatsen

Geheugenuitbreiding voor de
ZX-Spectrum
In tegenstelling tot zijn welhaast legendarische voorgangers, de ZX-80 en 81, wordt
het geheugen van de Spectrum intern uitgebreid. De printen van deze computers
zijn namelijk al in de fabriek helemaal
voor deze uitbreiding in gereedheid gebracht, zodat men alleen nog maar de 5
schroefjes aan de onderkant hoeft los te

ZX-uitbreidingen
elektuur juni 1984

ROMCS
A4

apfzueluea odwol

4a
r
RFSH

MI

RESET
A5
A6 BUSRO
A7 WAIT
A8 BUSAK
A9 WR
RD

A10
All

IORQ

N
X

Al2 MREQ
A13 HALT
Al4 NMI
A15 INT
A3 04
A2 D3
Al D5
A0 DO

4,

D2

0V

D1

0V

DO

9 V r RAMCS
5V D7

43

reptzuewauodwon

schroeven, waarna de betreffende IC's in

de voetjes kunnen worden gezet. Over innovatie gesproken ... In totaal moeten er
12 IC's op de print worden aangebracht: 8
geheugen-IC's van het type 3732 of
TI 4532 en vier TTL-IC's (IC23: 74LS32,
IC24: 47LS00 en IC25/1C26 beide 74LS157).
Met de genoemde geheugen-IC's is echter wat bijzonders aan de hand: Vaak zijn
dergelijke IC's namelijk helemaal geen
32 K- "bitters", zoals je zou verwachten,
maar 64 K-geheugen-IC's waarvan tijdens
de eindkontrole is gebleken dat een 32 Kblok defekt is. Een toevoeging aan het typenummer geeft dan aan welke van de
twee blokken defekt is, zodat men daarmee tijdens de bouw van de computer rekening kan houden. Op de print van de
Spectrum is daarom speciaal voor dat
doel vlak bij de Z-80 een draadbrug aangebracht, die, afhankelijk van welk blok
defekt is, aan +5 V of massa kan worden
gelegd. Heel slim van meneer Sinclair,
want dergelijke "half-defekte" geheugenIC's zijn, wanneer ze in grote aantallen
worden afgenomen, natuurlijk een stuk
goedkoper, zodat de kosten van die extra
draadbrug in het niet vallen bij de uitsparing die deze "truuk" oplevert.
De gemiddelde Sinclair-bezitter valt echter goed naast de boot, want dergelijke
"halffabrikaten" (letterlijk!) zijn in kleine
aantallen niet of nauwelijks verkrijgbaar.
Dr en is dus bijna verplicht om een 64 Kchip te kopen, terwijl slechts de helft kan
worden gebruikt. Niet eerlijk vonden wij,
zodat we voor dat laatste een oplossing
zochten en ook vonden: Om te beginnen
moeten IC's van het type 4546 worden gebruikt (of, afhankelijk van de fabrikant,
een 2146, 3746, 4164, 4864 of 8264) en wel
in de 200 ns-uitvoering. Deze typen IC's
zijn in de losse verkoop namelijk niet of
nauwelijks duurder dan de door Sinclair
gebruikte geheugens. Uiteraard is het in
dit geval volkomen onbelangrijk hoe de
draadbrug wordt gelegd, omdat immers
beide blokken intakt zijn. Maar is het werkelijk onvermijdelijk om die andere 32 K
ongebruikt te laten "rondslingeren"? Niet
als het aan ons ligt! Met wat takt en beleid
kan de Spectrum namelijk uitgebreid worden met een kleine band-selekt-schakeling (ook wel "soft-switch" genoemd),
waarmee het anders niet gebruikte 32 Kblok wl kan worden ingezet!
Figuur 6 toont de desbetreffende schakeling: N3 en N4 vormen een NOR-latch,
waarvan de ingangen door Nl en N2 vrij-

All
A9

A10

BUSAK A8
ROMCS RFSH
A4

MI

A5

12 V

A6

+12 V

A7 WAIT
RESET

5 V

BUSRQ WR
U

RD

IOREQ

MEMREO

Video

INM:1133dS

oplevert. Bij de adresdekoder van de geheugenkaart moet in dat geval alleen het
tweede kontakt van de DIP-schakelaar
("2") worden gesloten. De kaart is dan namelijk van 8 ... 24 K gedekodeerd
(hex 2000 . . . 5FFF). In het bereik vlak
daaronder zit de ROM, zodat men dus de
beschikking heeft over 8 Kbyte aan BASICgeheugen en 8 Kbyte voor machinekode
en data-opslag. Niet niks, dachten wij ...
Wil men een adresbereik voor I/O-ports
reserveren, bijvoorbeeld voor de schakeluitgangen die verderop worden beschreven, dan kan dat worden gedaan door de
kaart in het bereik hex 4000 . . . 7FFF te
zetten. Het enige dat men daarvoor hoeft
te doen is DIP-schakelaar "4" sluiten. Een
algemene opmerking nog over het dekoderen van het geheugen: Omdat het bereik in twee-komplement wordt ingesteld,
moeten de 4 hoogste adresbits genvesteerd worden. Tabel 1 toont de daaruit resulterende schakelaarstanden.
De werking van de geheugenuitbreiding
kan worden gekontroleerd door het afvragen van de systeemvariabele RAMTOP, zoals het in de BASIC-manual van ZX-81
wordt beschreven. Maar let op: Bij uitbreidingen van meer dan 32 Kbyte (inklusief
het ROM-bereik) verandert de RAMTOP
niet meer. Dit komt omdat er in het
systeem gewoonweg geen rekening gehouden is met geheugenuitbreidingen van
32 K of meer. Het programma voor het vinden van de RAMTOP begint namelijk vanaf decimaal 32767 "naar beneden" te kontroleren. Konsekwentie hiervan is dat telkens na het inschakelen eerst de RAMTOP moet worden gezet. Heeft men bijvoorbeeld het geheugen tot 48 K uitgebreid (8 K ROM, 8 K voor de I/O en
2 16 K RAM), dan moet het volgende
worden ingegeven:
POKE 16389,192
NEW
Andere RAMTOP's kunnen met behulp
van de manual eenvoudig worden
uitgerekend.

HALT

0V

NMI

IOROGE

INT

A3 D4
A2 D3
Al

D5

AO D6
CK D2
0V

01

0V

DO

9V
5V
Al2
Al4

D7
Al3
AlS

a' 5
L

-J

Figuur 4a. De aansluitingen van de uitbreidingskonnektor van de

ZX-81
Figuur 4b.... en die van
de Spectrum

5
7805

Figuur 5. Deze eenvoudige voeding kan als

stroomleverancier voor de
uitbreidingen gebruikt
worden. Ze levert 5 V/3 A.
6-55

ZX-uitbreidingen
elektuur juni 1984
5V

IC26

print
ZXSPECTRUM

21.7
.
84054-6
2

0
0

0,1

N1 .. N4 = 74LSO2
N5 . . N10 = 74LS05
N11 ... N14 = 74LS33
N15 . .. N19 ---- 74LSO5

3
12

bevel "IN" weer terug.

De extra 32 Kbyte kunnen bijvoorbeeld
gebruikt worden voor programma's in machinetaal of subroutines. De enige restriktie hierbij is dat de systeemvariabele
RAMTOP altijd onder het omschakelbare
bereik moet worden gezet (hoe dat moet
worden gedaan, wordt in het BASIChandboek van de Spectrum uitgelegd).
Met andere woorden, wanneer men de
volle 2 32 Kbyte wil benutten, dan heeft
men voor het BASIC-programma slechts
16 K ter beschikking. De "overgebleven"
2 16 Kbyte kunnen dan worden gebruikt
voor data-opslag, subroutines etc.
Omdat de RAMTOP vrijwel overal kan
worden gezet (afgezien natuurlijk van het
ROM-bereik, maar dan zou de Spectrum
toch niet meer "meespelen"), maakt het
helemaal niets uit welke van de twee
blokken voor bijvoorbeeld BASIC wordt
gebruikt. Men kan dus zelf bepalen welke
geheugenindeling het meest geschikt is
voor een bepaald programma.

Besturingscomputer
A7
A6
A5
A4
A3
A2
Al

AO

Figuur 6. De bank-switchschakeling verschaft toegang tot extra 32 Kbyte

aan RAM-geheugen.

gegeven worden zodra adres hex 0001

(= decimaal 1) op de adresbus verschijnt
en er een IORQ-signaal voorhanden is. De
adresdekoder zelf bestaat uit enkele
poortjes die samen een OR-funktie vervullen. Door het bevel
IN 1
wordt zowel het gewenste adres, het
IORQ-signaal als een RD-signaal gekreerd, waardoor uitgang Q laag wordt.
Door het bevel
OUT 1,n
wordt weliswaar ook het adres en het
IORQ-signaal opgeroepen, maar in plaats
van een RD-signaal wordt nu een
WR-signaal geproduceerd, zodat uitgang Q hoog wordt (n is overigens een
willekeurig getal tussen 0 en 255).
Het in de tekening met de letter "A" aangegeven punt is het gemeenschappelijke
(middelste) aansluitpunt van de genoemde
draadbrug. De 10 k-weerstand kan dan
ook het beste in de voor de draadbrug
bestemde gaatjes worden gesoldeerd.
Door kondensator Cl heeft de flipflop bij
het inschakelen een voorkeurstand, waardoor uitgang Q eerst logisch 0 is. Door het
OUT-bevel te geven kan men dus uit het
gewone geheugenbereik gaan en met het
Tabel 2

Tabel 2. De software voor

de ZX-81 waarmee de
schakeling in figuur 7
gestuurd wordt.

6-56

10
REM besturingsprogramma
20
POKE 16515,219
POKE 16516,0
30
POKE 16517,201
40
POKE 16518,211
50
60
POKE 16519,0
70
POKE 16520,201
80
PRINT "IN 111 OF UIT 101?"
90
INPUT X
IF X = 0 THEN GOTO 130
100
IF X = 1 THEN GOTO 150
110
120 GOTO 80
LET Y = USR 16518
130
140 GOTO 80
LET Y = USR 16515
150
160 GOTO 80

Wanneer het de bedoeling is dat door de

ZX-81 slechts n of afwisselend twee relais 'moeten worden geschakeld, dan kan
men daarvoor de kleine schakeling in figuur 7 gebruiken. Bij de Spectrum kan
voor dat doel de adresdekoder in figuur 6
in vrijwel ongewijzigde vorm worden gebruikt. Het enige dat moet worden aangepast, is adreslijn Al die met behulp van
de overgebleven inverter, nogmaals moet
worden genverteerd. Het principe blijft
echter hetzelfde als bij een ZX-81: Wanneer door de adresdekoder een adres
wordt herkend en er door de software
een lees- of schrijfpuls wordt gegeven
(RD en WR worden "0"), dan wordt de
met N3 en N4 opgebouwde NOR-latch geset of gereset. In feite gaat het hier dus
om dezelfde schakeling als bij de bankselekt. De relais worden via de door de
flipflop gestuurde buffertrapjes in- respektievelijk uitgeschakeld. Deze buffertrapjes
bestaan uit een voorschakelweerstand,
een darlington en natuurlijk een vrijloopdiode voor het relais. (Uiteraard kan men
deze diode laten vervallen, wanneer uitsluitend ohmse belastingen worden geschakeld.) Omdat de stroom door de
transistor maximaal 500 mA mag bedragen, moeten de specifikaties van het gebruikte relais natuurlijk dienovereenkomstig zijn.
Tabel 2 toont de software (voor de ZX-8I)
die voor deze uitbreiding nodig is. Wil
men dit programma in een groter programma opnemen, dan hoeft men alleen
maar de sprongadressen van de GOTObevelen dienovereenkomstig te veranderen. Denk er echter wel aan dat in de
eerste regel van het totale programma een
REM moet staan, omdat POKE-bevelen immers in dat bereik schrijven.
In tegenstelling tot zijn voorganger, is het
"besturingsprogramma" voor de Spectrum
een typisch voorbeeld van een "onliner":
OUT 3;ir
of

IN 3
Y is hierbij een willekeurig getal tussen 0
en 255 (decimaal).
Belangrijk is nog dat bij de Spectrum het
IORQ-signaal gebruikt wordt en niet, zoals
het bij de ZX-81 het geval is, het MREQsignaal.
Figuur 8 toont nog een besturingsuitbreiding, die, in tegenstelling tot de voorgaande, niet alleen acht schakeluitgangen
heeft, maar ook van acht afvraagbare uitgangen is voorzien. De drivertrappen zijn
identiek aan die van in figuur 7. In plaats
van een flipflop worden de buffers hier
echter door een busbuffer met een geheugen gestuurd (74LS374). De nivo's aan
de uitgang van dit IC blijven dan ook aanwezig totdat de computer nieuwe data in
dit tussengeheugen zet.
Bij het inlezen worden de schakelaarstanden (S1 ... S8) via een busbuffer afgevraagd (schakelaar gesloten = "0"). De
pull-up-weerstanden R9 ... R16 zorgen ervoor dat de ingangssignalen van IC5 goed
gedefinieerd zijn. Wat men met deze kontakten kan doen, hangt natuurlijk helemaal
van het aangesloten apparaat en het programma af.
De uitgangspoort van IC4 wordt gestuurd
door de uitgang van de adresdekoder en
het WR-signaal, die met behulp van het
AND-poortje N12 samengevoegd zijn. Bij
een stijgende flank aan de ingang van IC4
(pen 11) wordt de data die in de bus staat,
door de geheugenbuffer overgenomen.
Het ingangspoortje wordt eveneens door
de adresdekoder geselekteerd, ditmaal
echter in kombinatie met het RD-signaal.
Poort N13 zorgt hierbij voor de ANDfunktie. De adresdekoder dekodeert dan
de hex-adressen 3FE0 en 3FE1. Men kan
zich nu natuurlijk afvragen waarom wij deze adressen hebben genomen en niet het
veel gemakkelijker te dekoderen adres
4 x F, dus FFFF? Wel, omdat bij gebruik
van de interne RAM er door de onvolledige dekodering van de ZX-81 problemen
kunnen ontstaan bij het uitlezen: zowel de
uitgangspoort als de externe RAM worden
namelijk afgevraagd, wat dus een typisch
voorbeeld van dubbeladressering is. De
genoemde adressen liggen echter in een
door de interne RAM ongebruikt gebied,
zodat er van dubbeladressering natuurlijk
geen sprake meer kan zijn (uiteraard geldt
dit verhaal alleen maar dan, wanneer van
de interne RAM gebruik wordt gemaakt).
Wordt een extern geheugen aangesloten,
dan hoeft men er alleen maar voor te zorgen dat de adressen voor I/O vrijblijven
(de geheugenuitbreiding moet dus in het
bereik vanaf hex 4000 worden gezet, daaronder is "verboden gebied"). Het omzetten van hexadecimaal naar decimaal is in
het handboek beschreven, zodat men gemakkelijk tot de genoemde adressen toegang kan vinden met behulp van PEEKen POKE-bevelen.
Stuurknuppel voor de Spectrum
Met de in de handel verkrijgbare originele interface van Sinclair, kan men de Spectrum zowel van twee stuurknuppels als

5V

2% 81

WR

RD

IOREO

Dl, D2
1N4148

A7
A6
A5

A4

*5V

N1... N4 = IC1 = 74LS02

N6 . N11 = IC2 = 74LSO5
OV
05

00

84054-7

van ROM-modules (met bijvoorbeeld spelletjes) voorzien. Allemaal prachtig, maar

de prijs die voor dit mini-printje (want er
zit echt niet veel op) wordt verlangd, is,
we zeiden het al, op z'n minst schokkend:
f 150,!
Wie het zonder ROM-modules kan stellen,
kan de stuurknuppels echter ook zonder
die interface op de Spectrum aansluiten.
Het schema in figuur 9 toont een "detailopname" van de Spectrumprint. Links en
rechts onder de ASTEC-modulator bevinden zich de aansluitingen voor het toetsenbord (in het manual van de Spectrum
staat overigens een belangrijk stukje betreffende de adressering van het toetsenbord; even nalezen dus!). De cursortoetsen
de toetsen 5 .. . 8 kunnen met de bevelen in figuur 3 afgevraagd worden.

Figuur 7. Met deze kleine

besturingsuitgang kan zowel de ZX-81 als de Spectrum twee relais afwisselend in- en uitschakelen.
Voor de Spectrum is echter ook nog de uitgebreide en aangepaste adresdekodering in figuur 6
noodzakelijk.

Tabel 3. Bij het afvragen

van de cursortoetsen via
het IN-bevel gebruikt de
ZX-81 twee geheugenplaatsen: 61486 en 61438.
Het is daarom met een
standaard-joystick niet
zonder meer mogelijk om
de cursor per stuurknuppel te benvloeden.

Tabel 3
INKEY $ = 5
INKY = 6
INKEY $ = 7
INKEY $ = 8

IN 61486
IN 61438
IN 61438
IN 61438

databit 4:
databit 4:
databit 3:
databit 2:

als het aangegeven

bit "0" is, is de
aangegeven toets
ingedrukt.

Tabel 4
INKEY $
"1"
INKEY $ = "2"
INKEY $ = "3"
INKEY $ = "4"
INKEY $ = "5"
INKEY $ = "6"
INKEY $ = "7"
INKEY $ = "8"
INKEY $ = "9"
INKEY $ "0"

IN 61486
IN 61486
IN 61486
IN 61486
IN 61486
IN 61438
IN 61438
IN 61438
IN 61438
IN 61438

Databit
Databit
Databit
Databit
Databit
Databit
Databit
Databit
Databit
Databit

0
1
2
3
4
4
3
2
1
0

*-->
1
t
Trigger
F

(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(21
-
(2)
1
(2)
t
(2)
Trigger (2)

Tabel 4. Zo kan men twee

stuurknuppels met behulp
van IN-bevelen afvragen.
Omdat de vijf databits gelijktijdig worden "bekeken", zijn relatief snelle
grafische funkties
mogelijk.

6-57

ZX-uitbreidingen
elektuur juni 1984

8Elektuur SPECTRUM
bus

2X-81

5 ... 30 V
++

1
26a Al
25e A2

D1 D8
25a A3

1N4148
1..8

71 T8

24c A4
Al R8
24a A5
23c A6

BC 517

23a A7

za

A8 1

22a A9
21e

A10

21a

Al 1

5...30V
++

i,.

500 rnA 0

20c Al2
+-I-

20a A13

19c A14
19a

A15

31a

WI

81

6
SPECTRUM

30e IOR EO

082
13

27c MREO
ZX-81

B3

3
4

7e

IC4

8
13

74LS374 12

14

15

17

16

18

19

DO

(TE .1.

78

D1 1 0
Be D2 0

B4

B5

B6

10i

Ba D3 0
7

9c D4 0

\--41

ga 05 0

10c D6 0
10a D7 0

31c ffii 0

bt

L1020
18

C) 2

16

14
12
9

IC5
8
741S244

11
13
15
17

10

Nl ... N6 = IC1 = 74LS05

N7 . N9 = IC2 = 74LS15
N10 ... N13 = IC3 = 74LS32

Figuur 8. De "grote"
besturingsuitgang voor de
twee computers: 8 programmeerbare uitgangen
en 8 ingangen.

Met behulp van het programma in tabel 5,

kunnen met deze toetsen horizontale en
vertikale lijnen op het beeldscherm worden getekend, zodat men precies kan zien
welke toets wat doet. In tabel 4 is het afvragen van de cursortoetsen weergegeven. Het IN-bevel heeft hierbij het grote
Tabel 5

Tabel 5. Het "testprogramma" waarmee de

werking van de cursortoetsen (en in een later
stadium die van de
joysticks) kan worden
nagegaan.

6-58

10 LET Z= 86
20 LET X = 127
30 IF INKEY $ = "5" AND
THEN LET
X = X -- 1
40 IF INKEY $ - "6" AND Z>-0 THEN LET
Z = Z - 1
50 IF INKEY $ = "7" AND S- 174 THEN LET
Z = Z + 1
60 IF INKEY $ - "8" AND
THEN LET
X = X + 1
70 PLOT X, Z
80 GOTO 30

10 20 3 40 50 6

80

84054-8

voordeel dat gelijktijdig meerdere richtingen door de computer kunnen worden

"bekeken".
In figuur 9 zijn de aansluitpunten voor de
stuurknuppels gegeven, zodat we alleen
nog maar de aansluitingen van de gebruikte joysticks hoeven te weten. Ook dat
zal in de meeste gevallen geen enkel probleem zijn, omdat vrijwel alle stuurknuppels (dus ook van Atari) dezelfde aansluitingen hebben: zie figuur 10. Heeft men
de beschikking over een exemplaar van
onbekende herkomst, dan kunnen de aansluitingen vrij eenvoudig met behulp van
een ohmmeter worden uitgeplozen.
Goed, nu nog met behulp van bijvoorbeeld een stukje flatcable alle verbindingen tussen stuurknuppelaansluiting en
Spectrum leggen (zie figuur 11) en de
joysticks zijn klaar voor aktie! Om te kon-

troleren of alles goed is aangesloten kan

ook hier weer het programma in tabel 5
worden gebruikt.

ZX-uitbreidingen
elektuur juni 1984

9
r) t
O

Normaal gesproken worden de ZXcomputers via de antenne-uitgang op een

(kleuren-)televisie aangesloten. In de computer wordt het video-signaal namelijk
door een UHF-modulator omgezet in een
UHF-signaal, zoals dat ook door tv-zenders
wordt uitgezonden. In de tv wordt het
UHF-signaal dan door een demodulator
weer omgezet in een video-signaal. Nogal
omslachtig, maar bij normale televisieuitzendingen kan dat nu eenmaal niet anders. Voor een dicht in de buurt van de tv
staande computer, is dat technische gezien echter een zeer slechte oplossing.
Deze dubbele omzetting van het signaal
heeft namelijk altijd kwaliteitsverlies van
het beeld tot gevolg.
De opkomst van de video-recorder bracht
echter voor de computer-bezitters een
zeer positief aspekt met zich mee: vrijwel
alle nieuwere modellen kleuren-tv's zijn
van een SCART- of AV-bus voorzien, omdat
bij een video-recorder immers precies
hetzelfde probleem ontstaat. Uiteraard maken wij van deze omstandigheid dankbaar
gebruik, door het in de computer aanwezige video-signaal rechtstreeks op de genoemde bussen aan te sluiten. Voor dat
doel hebben we bij zowel de ZX-81 als de
Spectrum slechts een zeer kleine aanpasschakeling nodig.
Bij de Spectrum is het video-signaal reeds
op de uitbreidingskonnektor aanwezig.
Mocht dat niet zo zijn, dan ontbreekt er
een draadbrug tussen de trimmers TC1 en
TC2 op de print van de Spectrum, die dan
alsnog moet worden aangebracht.
De signaalamplitude bedraagt 1 Vtt met
een DC-komponent van +2 V. Voor een
kleurenmonitor of televisie moet dit signaal gebufferd worden, wat heel goed kan
worden gedaan met de video-versterker
die in Elektuur van december 1983 werd
beschreven. De versterker moet dan zo
worden ingesteld, dat deze bij een belasting van 75 Q (= video-ingangsimpedantie van een tv) 1 Vtt levert. Even goed
(en een stuk goedkoper) gaat het echter
met een eenvoudige emittervolger (figuur 12), waarbij de DC-komponent ons nu
goed van pas komt. Deze schakeling maar ook de video versterker kan bij
beide computers worden ingezet. Omdat
de ZX-81 een groter video-signaal levert
dan de Spectrum (ca. 2 Vtt), moet bij deze
computer een weerstand van 68 Q in serie
met de uitgang worden opgenomen. Het
video-signaal wordt dan bijvoorbeeld op
pen 16 van IC1 afgetakt, waarna de komplete aanpasschakeling "ergens" in de behuizing kan worden ondergebracht.
Ter afsluiting nog enkele opmerkingen:
Bij gebruikmaking van de genoemde
video versterker uit Elektuur dec. '83
(maar ook bij soortgelijke versterkers)
moet een eventueel aanwezige weerstand
aan de ingang van de buffer (bij "onze"
video-versterker is dat R1) altijd verwijderd

.r,

67890

CO

0 0 00

Video-uitgang

12 3 4 5

LO

0_j

..... -.

:
roft

:
gii>

j?

.3<c?

;p"

0,

10

Figuur 9. De aansluitingen
van het toetsenbord op
de print van de Spectrum
zitten "rechts onder" de
ASTEC-modulator. Deze
worden voor de twee
joysticks gebruikt.

01 1n-

gy

0 2 -irjr0 340
04

0 0
9 8 7 6

.)

0 6 trigger
08 gemeenschappelijk

411= niet
aangesloten

8405410

11

Figuur 10. De aansluitingen van de stuurknuppel.

stuurknuppel

stuurknuppel
2

5 4 3
0

5 4 3 2 1
0 0

0 0
9 8 7 6

21 1

9 8 7 6

printaansluitingen 7,
2X-SPECTRUM es

= niet aangesloten

es

O o o o o o o o

Figuur 11. Zo moeten de

joysticks op de Spectrum
worden aangesloten. Pas
bij het verwijderen van de
folie-bandkabel op dat deze niet geknikt wordt:
solderen gaat hier
niet ...

9V

12

SPECTRUM

Video
2X.81

am Ce

Video

SPECTRUM

2N2219

1 v
75 fl

ZX-81

100p
16V

100(1
84054-12

worden. Verder is het belangrijk dat dergelijke versterkers (geldt dus niet voor de
emittervolger) van een ontkoppelkondensator worden voorzien. Bij de Elektuurversterker is het bovendien beter ofschoon niet per se noodzakelijk dat C2
vanwege de +2 V-gelijkspanning, omgepoold wordt.

Figuur 12. Met deze eenvoudige emittervolger kan

men het videosignaal van
de computers rechtstreeks aansluiten op de
video-ingang van een monitor of kleurentelevisie.

6-59

ZX-uitbreidingen
elektuur juni 1984

ASCII-tekens via
een daisy wheel

Als men een tijdje met een computer werkt komt men er al snel
achter dat een printer eigenlijk onmisbaar is. Maar helaas . . .
een goede printer is duur! Met behulp van enige ingrepen en een
kleine elektronische schakeling is het echter mogelijk om een
elektronische typemachine "om te bouwen" tot printer. Dat is in de
meeste gevallen veel goedkoper dan een matrix-printer en de
letterkwaliteit is stukken beter. De veranderingen in de typemachine
zijn minimaal en beperken zich tot het toetsenbord; de elektronica in
de machine blijft onaangetast!

interface
voor elektronische
typemachine
Tegenwoordig zijn er elektronische typemachines op de markt die zijn voorzien
van een interface (RS232, Centronics, IEC,
etc.) om het apparaat op een computer
aan te sluiten. Er zijn echter veel mensen
die een elektronische typemachine in
huis hebben waarbij zo'n interface niet
aanwezig is. Voor hen is de hier beschreven interface dus zonder meer interessant.
Verder hebben de huidige elektronische
daisy-wheel-typemachines zo'n goede
prijs/kwaliteitsverhouding dat het te overwegen valt om in plaats van een "gewone"
matrix-printer zo'n typemachine aan te
schaffen, mits men dan zelf voor een interface kan zorgen (want die is meestal weer
vrij prijzig).
In dit artikel beschrijven we een
Centronics-interface, welke op maat is
gesneden voor de typemachine EC 1100
van Smith-Corona. Dit is een eenvoudige
en degelijke daisy-wheel-machine met
een uitstekende prijs/kwaliteitsverhouding, die in veel zaken voor kantoorbenodigdheden verkocht wordt. Natuurlijk zijn
er ook nog andere elektronische typemachines die goed en niet duur zijn, maar
bij het ontwerpen hadden we de beschikking over een Smith-Corona, vandaar deze
keuze. De schakeling kan echter met enkele veranderingen ook bij andere typemachines worden toegepast.
Tabel 1.

matrix

Tabel 1. De adreskodering
voor de vier laagste
adressen van EPROM IC1.

6-60

Y7 Y6 Y5 Y4 Y3 Y2 Y1
0 0 0 0 0 0 0
1 4 0 1
* 0 1 0
1 0 1 e
0
1 0 1
0
0
0 0
+
0 0 0 0 0 0
A7 A6 A5 A4 A3 A2 Al

EPROM
Y0
1
0

A3 A2 Al A0
0
0
0

0
A0

0
0
0
0

0
0

0
0

F
E
D
C
B
A
9
8

Het simuleren van de

matrixdekodering
Zoals het schema in figuur 1 laat zien zijn
de toetsen bij de bewuste Smith-Coronamachine opgesteld in een 8 x 9-matrix.
Deze matrix wordt door de processor in
de typemachine afgevraagd met positieve
impulsen met een lengte van 2 ms. Als
n van de toetsen is ingedrukt wordt de
impuls die op een van de ingangslijnen
(Y0 ... Y8) van de matrix verschijnt doorgegeven naar een van de uitgangslijnen
(A0 ... A7). Zo weet de processor welke
toets in de matrix is ingedrukt. Het is dus
voldoende voor onze toepassing als we
op het juiste moment op de A-lijnen een
kode aanbieden die overeenkomt met het
karakter dat we willen laten "printen".
Voor een juiste koppeling tussen computer en typemachine moet een omzetting
plaatsvinden van ASCII-kode naar de kode die de typemachine hanteert. Hiervoor
maken we onder andere gebruik van de
impulsen die op de Y-lijnen staan. De aangeboden ASCII-kode gekombineerd met
zo'n Y-impuls wijst dan naar een adres in
een EPROM dat de kode voor de A-lijnen
levert. Het effekt is dus exakt gelijk aan
het werkelijke aanslaan van de betreffende toets op het keyboard. Het prettige van
deze werkwijze is, dat er geen echte wijzigingen in de typemachine hoeven te worden aangebracht (er worden alleen enkele
kabels parallel aan de toetsenbordmatrix
gehangen) en dat de typemachine verder
gewoon bruikbaar blijft. Met ingebouwde
interface kan men nog steeds het toetsenbord gebruiken.
De schakeling
Gaan we nu naar het schema van de interface in figuur 2. Het belangrijkste onderdeel in deze schakeling is de EPROM IC1
(2716). De data-uitgangen van dit IC leveren de signalen voor de matrixlijnen
A0 ... A7. De diodes in de datalijnen zorgen er voor dat men het toetsenbord ook

interface voor
elektronische typemachine
elektuur juni 1984

Tabel 2.

EPROM IC1: adres

EPROM IC1: data

A10 A9 A8 A7 A6 A5 A4 A3 A2 Al A0
101 1 0 1 0 0 0 0 1 0 1 0
ASCII-kode
50hex ("p")

Y2 (0Ahex )

kan bedienen als de interface is aangesloten. De hoogste adreslijnen van de

EPROM, Al0 ... A4, ontvangen de 7-bits
ASCII-kode van het te printen karakter.
Deze kode wordt door de computer uitgezonden over de Centronics-interface (aansluitingen D6 ... D0).
De vier laagste adreslijnen (A3 ... A0) zijn
aangesloten op de uitgangen van een
prioriteits-encoder (IC8). De signalen van
de Y-lijnen worden via inverters
(N5 ... N12) toegevoerd aan de ingangen
"0" . . . "7" van de encoder. De inverters
zijn nodig omdat de ingangen van IC8
reageren op aktief lage signalen.
Tabel 1 laat zien welke adresseringssignalen de 40147 levert bij een bepaald ingangssignaal. Links staan de Y-matrixsignalen (hiervan is altijd maar n lijn
"1") en rechts de resulterende uitgangssignalen die naar A3 ... A0 van IC1 gaan (let
op: de uitgangen van IC1 inverteren! Een
"1" rechts in tabel 2 betekent dus 0 V en
een "0" +5 V). Tabel 2 geeft een voorbeeld. Hier ziet men wat er gebeurt als de
computer het karakter "p" wil drukken.
De overeenkomstige toets op de typemachine heeft nummer 29; als deze wordt ingedrukt geeft dat een doorverbinding tussen de lijnen Y5 en A4. Op het moment
dat de typemachine-processor een puls
op lijn Y5 zet, verschijnt aan de uitgangen
van de prioriteits-encoder de kode Ahex.
De hoogste 7 adresingangen van de
EPROM krijgen van de computer het getal
50hex (de ASCII-kode voor "p"). Op de
geheugenplaats die nu is geadresseerd
staat de data 10hex. Deze verschijnt aan
de uitgangen, waardoor op lijn A4 een "1"
komt te staan. Het gevolg: de machine
typt een "p" op het papier.
Een tweede EPROM (IC2) is nodig voor
het verwezenlijken van enkele speciale
funkties: shift, tweede toetsenbord (KBII)
en carriage return (terugkeren van de wagen, CR). De lijn Shift A wordt elke keer
geaktiveerd als voor de door de computer
uitgezonden ASCII-kode de hoofdlettertoets moet worden ingedrukt. Uitgang
KBII van IC2 (pen 10) kan alleen "1" worden gemaakt als lijn Y8 van de matrix van
de type-processor een puls krijgt (daarvoor zorgt N3). Dat heeft een "1" op lijn
A7 tot gevolg, zodat speciale karakters
kunnen worden gedrukt (zie hiervoor de
gegevens van de fabrikant van de
typemachine).
Tenslotte zorgt de tweede EPROM ook
nog voor het CR-signaal. En daarmee komen we terecht bij de chronologische
volgorde van de diverse signalen. Hiervoor gaan we even terug naar het moment

D7 D6 D5 D4 D3 D2 D1 0
0 0 0 1 0 0 0 0

Tabel 2. Dit voorbeeld

toont de adressering van
IC1 voor een bepaald
ASCII-teken (hier de "p").
Het adres is 50hex en de
door de EPROM geleverde data 10hex.

lijn A4 van de
matrix wordt geaktiveerd

waarop de data aan de Centronicsaansluiting van de computer verschijnt.

We weten dat de data geldig is gedurende de tijd dat de computer een negatieve
strobe-impuls geeft. De strobe (STR) triggert de monostabiele multivibrator MMV1.
Deze geeft dan een puls met een lengte
van zo'n 100 ms (instelbaar met P1); gedurende die tijd wordt de Busy-lijn "1" gemaakt, zodat de processor in die tijd geen
nieuwe data kan sturen over de
Centronics-aansluiting. De print-snelheid
die zo mogelijk is, bedraagt ongeveer
9 karakters per sekonde. Tegelijkertijd
wordt MMV2 getriggerd en deze monostabiele produceert een 50 ms-puls die de
uitgangen van EPROM IC1 even blokkeert
(via de 0E-aansluiting). Eventuele Shift-,
KBII- en CR-kodes die door IC2 worden
geleverd verschijnen op die wijze altijd
eerder dan de door IC1 geproduceerde
kode.
De CR-puls is een probleem apart. Tijdens het terugkeren van de wagen (of beter gezegd de daisy-wheel-kop met bijbehorend mechanisme) kan namelijk geen
karakter worden ontvangen of gedrukt.
Als de schakeling een CR-signaal ontvangt (kode ODhex) wordt daarom een
derde monostabiele getriggerd (IC7) die
gedurende het terugkeren van de wagen

AO: 01
Al: 02
A2 : 04
A3 : 08
A4: 10
A5 : 20
A6: 40
A7: 80

Figuur 1. De matrix van

het toetsenbord is via
twee konnektors verbonden met het elektronische
gedeelte van de typemachine EC 1100 van SmithCorona. Op de aansluitingen van CONE 2 worden
pulsen gezet, waarna op
CONE 1 wordt gekeken of
zo'n puls via een ingedrukte toets weer ontvangen wordt. Deze twee
konnektors zijn heel geschikt voor het aansluiten
van de interface op de
typemachine.

CONE 1
AO 100
Al 9
A2 80
A3 70
A4 60
A5 50
A6 40
A7 3
.5V 20
LED 10

AUX

\
REPEAT

84055-1

CONE 2

1;,.22
am `,

0 t7_

0 2-

55

6-61

interface voor
elektronische typemachine
elektuur juni 1984

Figuur 2. De interfaceschakeling betrekt zijn

voeding van de elektronische typemachine. Met
behulp van twee
EPROM's simuleert de
schakeling het indrukken
van een toets, door op
een van de uitgangslijnen
van de matrix (A0 ... A7)
een puls te zetten als op
een bepaalde ingangslijn
(Y0 ... Y8) een "afvraagimpuls" verschijnt. Met
Pl kan de schakeling
worden aangepast aan de
snelheid van de typemachine, zodat het maximale aantal aanslagen eenvoudig kan worden
ingesteld.

een busy-signaal aan de computer geeft.

Kondensator C4 bepaalt de mono-tijd.
Doordat de laadtijd van deze kondensator
afhangt van de tijd die verstrijkt tussen
twee CR's, wordt de mono-tijd (ontlaadtijd
van C4) aangepast aan het aantal karakters
dat op de voorgaande regel is gedrukt.
De typemachine verzorgt na het terugkeren van de wagen automatisch een line
feed (m
......hex). Aangezien de meeste computers na een CR (kode 0Dhex) ook een
LF (kode 0/khex) geven, zou dat tot gevolg
hebben dat het papier steeds twee regelafstanden verder zou worden getransporteerd. We hebben daarom de kode Qnhex
weggelaten in de EPROM IC1, zodat het
papier toch maar n regelafstand verder
wordt geschoven, ook als de computer
nog een LF geeft. Op die wijze hoeft men
dus niets aan te passen aan computerzijde. Om de funktie LF niet geheel verloren
te laten gaan hebben we de funktie OFhex
(CTL-O) aan het kommandopakket
toegevoegd.
Nog even iets over het RC-netwerkje
R7/C10. Dit leidt uit het Busy-signaal een
ACK-signaal af dat door sommige computers met een Centronics-interface wordt
gebruikt.
Opbouw en inbouw
De montage van de komponenten op de
print uit figuur 3 zal zeker geen proble-

men geven, vooral als men netjes soldeert, goede onderdelen gebruikt en ICvoetjes toepast. Zoals altijd is het ook hier
aan te bevelen eerst de draadbruggen te
leggen voordat de rest op de print komt.
Nog even iets over de voetjes voor de
EPROM's: Een goede kwaliteit is hier zeker nodig! Vooral als men de schakeling
wil aanpassen voor andere modellen elektronische typemachines moet er nogal wat
worden veranderd in de EPROM's. Dat betekent: verschillende malen de EPROM's
uit de voetjes halen, herprogrammeren en
er weer in duwen, voordat alles goed
werkt.
Zoals men kan zien in figuur 3 zijn op de
print drie montagegaten aangegeven.
Rechts onder het toetsenbord in de typemachine is naast de hoofdprint een lege
ruimte met drie vrije bussen waarop men
de print zo kan vastschroeven. Voor het
verbinden van de print met het toetsenbord kan men gebruik maken van
mannetjes- en vrouwtjes-konnektors (een
stel met 10 pennen en 1 stel met
12 pennen) van hetzelfde type als op het
toetsenbord zitten. Als men die konnektors aan elkaar soldeert met daaraan een
stuk flatcable (zie figuur 4), dan kunnen
deze "tussenstukjes" wordt gestoken tussen de twee konnektors op het toetsenbord. Deze twee konnektors zijn op de
typemachine-print duidelijk aangegeven

P,

5V

470k
5V
90<l<200

30

mz

Cl

13

2 Cx..

MMV1

Dll

470n

50 ms

0 -9^

C.

07-

TR

C2
MMV2
9C 3 -

115

"

1
-4220n

41 50
ACK
BUSY
STR
DO
Dl
02
D3
D4
D5
D6

0
0

-1N4148
C10
ww.
72n

STR
2
3

RUST

0
0
0

5V

V6
Y5TE2
"7
Y4
Y

3 401

01

24

V2
VI
VO
Y7
VEI
SHIFT 8
SHIFT A
LOCK

1N4148

CONE1

A10
A9

10

9
8

7
06
5
4
3
2
01

6 "X .

A8
A25 iC 1 D2
A4 2716 .03
14 /
A
::
5
07
te10~ A0
7 .J. a
.

HM

..
.,.,
8

10

ag alik41.1
.

.
5V

010
18

Z1
M M
7
1Wr
7

MEM

CE

40

1
'

C6...C9

IC3 IC4 IC5 IC6

000
gal

100

00

A6

IC2
2716

A8
9

5V

D9

84055.2

6-62

1N4148

<133

D2 11
Dl 10
DO 9

IC7

C5

7555

I i
6
10n 1::1
R3

24

11

R4
7

5A
4

5V
O

AO
Al
A2
A3
A4
45
A6
A7
*5 V
LED

C3 5

.77) n

R5
2

C4

4I76V

MMV1,MMV2 = IC3 = 4098; 4528

N1. .. N3 = 34 IC4 = 4093
N4. .. N6,N11,N12 =
IC5 = 4049
N7. .. N10,N13 =
IC6 = 4049

interface voor
elektronische typemachine
elektuur juni 1984

Onderdelenlijst
Weerstanden:
R1 = 390 k
R2 = 470 k
R3,R7 = 10 k
R4 = 1M2
R5 = 270 k
R6 = 47 k
P1 = 470 k instelpotmeter
Kondensatoren:
Cl = 470 n
C2 = 220 n
C3,C5 = 10 n
C4 = 4m7/16 V
C6 . . C9 = 100 n
C10 = 22 n

IJ
n(11-4
4141 01
X<0
0000000000

Halfgeleiders:

0-43
041%2
0-1E: 2

0
00

0-1F0

to

04R7
0
0-I> 011

IC7
"VVV
C3
01E0

n +

4
C9

I
0-1F0

W a 111 fl V 1/1-13

Dl . . . D11 = 1N4148
IC1,1C2 = 2716
IC3 = 4098 (4528)
IC4 = 4093
IC5,1C6 = 4049
IC7 = 7555
IC8 = 40147
Diversen:
konnektors voor
Smith-Corona:
1 10-pens konnektor, male,
Molex 5267-10a
1 10-pens konnektor,
female, Molex 5264-10
1 12-pens konnektor, male,
Molex 5267-12a
1 12-pens konnektor,
female, Molex 5264-12
Geschatte bouwkosten:
f 110, (inkt. print)

0 im 0

r04+0 000000000000

WIDiMMAL311)-k

met CONE 1 en CONE 2. De andere kant

van elke flatcable wordt verbonden met
de overeenkomstige punten op de
interface-print. Als men geen passende
konnektors weet te bemachtigen, dan kan
de flatcable natuurlijk ook direkt op de
typemachine-print worden gesoldeerd,
aan de soldeerzijde van de print bij de
aansluitingen CONE 1 en CONE 2. De
Centronics-aansluiting kan men naar eigen
wens uitvoeren.
De voeding voor de interface wordt geleverd door de typemachine (pen 2 van CONE 1: +5 V). De massaverbinding loopt
van aansluiting "0" op de interface-print
(naast C7) naar het punt GND dat men
vlak naast konnektor CONE 6 in de typemachine vindt. Deze verbinding beslist
niet vergeten! De stroomopname van de
interface is ongeveer 150 mA, een waarde

offiiiiiii 2-

CONE',
0000000000 e
tj ta to s4 tn A td n) - 0

die de voeding van de typemachine zonder moeite extra kan leveren.

Nog even een truuk voor het uit elkaar halen van de typemachine. Als we de buitenkant van de EC 1100 bekijken, dan
bestaat deze uit twee stukken: een kap en
een bodem. Deze sluiten mooi op elkaar
aan, maar nergens kan een schroef worden ontdekt. Vraag: hoe gaan die twee
delen van elkaar? Heel eenvoudig als je
weet hoe. De twee delen zitten met nokken in elkaar. Open de bovenklep maar
eens en kijk hoe dat is gedaan. Door nu
rondom aan de zijkant van de kap stevig
te drukken en tegelijkertijd de kap naar
boven te trekken (op de plaatsen waar de
nokken zitten) komen de twee delen zonder veel moeilijkheden van elkaar. Het
verwijderen van het toetsenbordgedeelte
is verder geen probleem.

Figuur 3. De print voor de

interface is zodanig opgezet dat ze zonder boren
of zagen heel eenvoudig
in de Smith-Corona kan
worden gemonteerd. De
verbindingen tussen de
interface en het toetsenbord verlopen via de aansluitingen CONE 1 en CONE 2. Vergeet de massaverbinding niet!
Ter verhoging van de storingsdrempel is het bovendien aan te bevelen
om in de Centronicskonnektor de lijnen
DO ... D6 via 10 kweerstandjes met massa
te verbinden. In rust is
de interface dan afgeschakeld.

6-63

interface voor
elektronische typemachine
elektuur juni 1984

Figuur 4. Met behulp van

enkele passende konnektors kan men een "tussenstukje" maken, zoals
in de tekening is aangegeven. De hieraan gesoldeerde flatcable wordt
naar de interface-print gevoerd. Voor het koppelen
van de twee konnektors
kan gebruik worden gemaakt van een stukje experimenteerprint. Voor
CONE 1 is een 10-pens
verbinding nodig en voor
CONE 2 een 12-pens
verbinding.

bestaande
konnektors

toetsenbord
nieuwe
konnektors

interface
84055 4

Tabel 3.
kar.
A
B
C
D
E
F
G
H

tomsnr
36
53
51
38
22

adres
41D
426
43C
44C
45D
46C
47C
48B
496
4AB
48A
4CA
404
4EB
4FA
504
510
52D
53D
54C
55C
56C
57D
580
59C
5AD

39

40
41
27
42
43

J
K
M
L

44

55

N
0
P

54
28
29
20
23
37
24
26
52
21

S
T

w
v

Tabel 3. De inhoud van

EPROM IC1 voor een
EC 1100 met een Nederlands toetsenbord.

so

25
49

data
02
02
04
02
40
01
10
01
10
08
02
08
04
04
01
10
01
80
10
20
80
08
20
08
40
04

36
53
51
38
22
39
40
41
27
42
43
44
55
54
28
29
20
23
37
24
26
52
21
50
25
49

1
9
h

61D
628
63C
MC
650
66C
67C
68B
696
6AB
6BA
6CA
60A
6E0
6FA
70A
71D
720
73D
74C
75C
76C
77D
78D
79C
7AD

02
02
04
02
40
01
10
01
10
08
02
08
04
04
01
10
01
80
10
20
80
08
20
08
40
04

DEL
0
1

16
7F9
02
12
306
40
31F
01
03
04
32F
02
05
33F
04
3
4
06
34F
08
5
07
35F
10
6
08
36F
20
7
09
37F
40
8 10 38F 80
9
11
39E
01
BS 15 08E 20
SP 63 208 40
LF
OF9
20
1 10
3
56F
01
1 lid
45
508
20
3
7CF
01
(13/47
14
4BE
80
)1%1
14
7DE
80
13
0.
7E13
80
15)
6
5CF
08

3
218
80
4
22F
02
5
23F
04
$
6
24F
08
96
7
25F
10
Ft
9
26F
40
10
27F
80
11
28E
01
12
298
40
45 248 20
30
20A
20
56 2CE 02
58 20E 08
57
2EE
04
2FE
08
46
3AE
10
46
388
10
9
3CF
40
30
3DA
20
10
3EF
80
56
3FE
02
31
5EE
40
PISPI
408
40
LF
47
049
20
CR 59 009 04
VT 60 069 10

0 1E1

Tabel 4.
Kar.
A
B
C
D
E
F
G
1-1
1
J
K
L
M
N

0
P

Tabel 4. De inhoud van

EPROM IC2 voor een
EC 1100 met een Nederlands toetsenbord.

R
S
T

adres

data

410
420
430
440
450
460
470
480
490
4A0
480
4C0
400
4E0
4F0
500
510
520
530
540

00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00

U
V
W
X
V
Z

550
00
560
00
570
00
580
00
590
00
540 00

a
b
c
d
e
f
g
h

610
620
630
640
650
660
670
680
690
640
660
6C0
600
6E0

k
rn
n

P
9

01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01

0 (E)

fr

6F0
700
710720
730
740
750
760
770
780
790
740

01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01
01

210
220
230
240
250
260
270
280

00
00
00
00
00
00
00
00

290
00
240 00
280
01
2C0
01
200
01
2E0
01
2F0
00
340
00
01
360
3C0 02
= 300 00
3E0 02
3E0
00
5E0
00
&SP) 400 02
LF
0E0
01
CR
ODO
05
VT
060
01
DEL
7F0
01
01
O
300
1
310
01
01
2
320

3
4
5
6
7
8
9
BS
SP
MI
llid
1
tf 1/4/
)1% /
r.1'hl
\ (p)

330
340
350
360
370
380
390
080
200
580
500
7C0
760
700
7E0
5C0

01
01
01
01
01
01
01
01
01
00
01
02
00
01
01
02

Alle niet vermelde adressen van de EPROM bevalt., de data 01

65 n

66

18
671:1 1
12
15

f 1
l3
19

48

35

49

so

&<
79

51

41

52

9 11

53

0 12

BS

3/4 14

15

/00
25

F39

1/4

1/
. 13

8,0

T 24

23

R
22

S
37

36

0/ 0

$
4

21

35

35

0
20

88

34

15

26 27

0J

J K

42

54

M55

43

P29

44

; 46

45

32

/0
;56

57

sa

35

59

0 '
69

61

Figuur 5. De opstelling
van de toetsen bij de machine EC 1100, met de bijbehorende matrix-nummers uit figuur 1.

6-64

62

63

De programmering van de
EPROM's
De inhoud van de EPROM's vormt een wezenlijk bestanddeel van de interfaceschakeling. Hierin staan namelijk de "vertaalkodes" van ASCII naar toetsenbord. In
EPROM IC2 wordt slechts om de
16 adresplaatsen n adres werkelijk benut, aangezien de eerste vier adreslijnen
van dit IC niet gebruikt worden.
In tabel 3 staat de inhoud van ICI. Hierin

64

84055-5

zijn ook de toetsnummers vermeld. Tabel 4 bevat de inhoud voor IC2. Als men
beschikt over een EPROM-programmer
kan men de twee EPROM's zelf volgens
de tabellen programmeren. Is dat niet het
geval, dan biedt de ESS uitkomst.
Tenslotte nog even enkele kommando's
die door de machine worden herkend en
uitgevoerd: CTL-K (OBhex) = VT, CTL-H
(0 8 h
BS, DEL (7Fhex) = wissen en
nietete vergeten
=
CTL-O (0Fhex) = LF die
de normale CTL-J vervangt.

Zowel op de cassette-recorder-print als op

de print van de ZX-81 moeten enkele veranderingen worden aangebracht.
We beginnen met de ZX-81. In figuur 1 zijn
een gedeelte van het schema en een gedeelte van de print afgedrukt. Eerst wordt
het uitgangssignaal van de ZX vergroot
door middel van een nieuwe cassetteuitgang. Daartoe sluiten we een 10 kweerstand aan op de TV/TAPE-aansluiting
van IC1. Op de print kan de weerstand
eenvoudig aan R29 worden gesoldeerd,
zoals in de tekening is aangegeven. Er is
dan een uitgangssignaal van 150 mVtt beschikbaar. Verder wordt weerstand R34
aan de EAR-ingang van de computer verwijderd (gewoon van de print knippen).
De impedantie van die ingang wordt daarmee flink verhoogd, zodat de cassetterecorder-schakeling geen moeite meer
heeft met uitsturen.
Dan naar de recorder-print. De hysteresis
van Al wordt verkleind door R6 te vergroten tot 82 k. In het weergavegedeelte
wordt de versterking verminderd door
R20 te vergroten tot 10 k. C8 wordt 10 n,
waardoor het pauze-nivo beter wordt. De
relais Rel en Re2 kunnen beter met de
hand worden bediend. Bij normaal gebruik staat op de cassette-uitgang van de
Sinclair namelijk het videosignaal, waardoor de schakeling voortdurend op opname wil schakelen. Het beste kan men de
printbaan vlakbij pen 6 van Re2 onderbreken en dan pen 6 via een schakelar met
+12 V verbinden. Degene die het onderste uit de kan wil hebben, kan ook
nog een bandfilter (fo = ca. 5 kHz) toevoegen in de weergaveversterker. Dat is mogelijk door C6 = 10 n, C8 = 2n2 en
C9 = 100 n te maken. Parallel aan R21
komt een extra kondensator van 560 p en
R20 blijft in dit geval 1 k.
Voor de afregeling moet een flink programma in de computer worden gezet. Na
het geven van een SAVE wordt Pl zo ingesteld dat LED Dll juist oplicht. Daarna
moet Pl nog iets verder worden gedraaid.
Voor weergave van het opgenomen programma wordt bij de ZX-81 de analoge uitgang AN gebruikt. P3 wordt bij weergave
zo ingesteld dat het programma weer
goed wordt ingelezen. Kijk hiervoor naar
de breedte van de zwarte balken op het
scherm. Er moet iets meer zwart dan wit
zichtbaar zijn. LED D12 in het weergavegedeelte heeft nu alleen nog maar een
indikatiefunktie.
Het is belangrijk dat bij het inlezen van
een programma Pl helemaal naar massa
wordt gedraaid of dat de steker uit de ingang van de recorder-schakeling wordt
getrokken. Dll mag in geen geval oplichten bij weergave! Dit om te voorkomen dat
bij weergave overspraak tussen opnameen weergave-gedeelte optreedt. Een van
de beste oplossingen hiervoor is het
kortsluiten van de ingang, bijvoorbeeld
door middel van een 3,5 mm-bus met ingebouwde omschakelaar. Zodra men de
steker uit deze bus trekt wordt de ingang
met massa verbonden (als de bus op de
juiste manier wordt bedraad!).

In het aprilnummer van Elektuur

hadden we al geschreven dat de
koppeling van de digitale
cassette-recorder uit januari 1984
met de ZX-81 moeilijkheden gaf.
Hier nu de oplossing om alles
probleemloos te laten werken.

digitale cassette-recorder
met ZX-81
elektuur juni 1984

digitale
cassette-recorder
met ZX-81
la
1

1111111

12
RAMC.S.

6 f/ 7 15 9 810,

UK1
USA 2
Fr2 USA 3 UK2
40

OV

GERAM 35
OSC

3/.
16 TVITA PE

10k
D9

l
R32 USA
USA
ONLY ONLY

33 KBD
31 KBD1

USA

29 KBD2

R 31 ONLY

'OV

Fr ONLY
R32'

SINCLAIR
COMPUTER
LOGIC

27 KB03
25 KBD4

Fr ONLY

DA 32
01 30
D2 28
D3 26
04 2/.
D5 23
D6 21
D 7 19

09'

ROMC.S
13

2, a
22 18 11 2 1 393837 36

4 5

R 30

USA ,1
ONLY
CV
84076 - a

lb

84076-1b

Met de hier beschreven aanpassingen zal

de ZX-81 zeker geen moeilijkheden meer
geven als hij wordt gebruikt met de digitale cassette-recorder!
6-65

E XOIRItische bouwstenen
elektuur juni 1984

De meeste "self-made"-elektronici onder ons zullen zo onderhand wel min of

meer vertrouwd zijn met het toch wel aparte hoofdstukje "digitale technieken".
Met name OR's, NOR's, AND's, NAND's en ga zo maar door, zijn vandaag de
dag bekende kreten voor iedere rechtgeaarde hobbyist. Een uitzondering
hierop vormt misschien de EXOR en zijn inverse tweelingbroertje de EXNOR.
Ofschoon deze poorten niet zo vaak worden toegepast als bijvoorbeeld AND's
of OR's, beschikken ze over enkele eigenschappen die best wel de moeite van
een nadere studie waard zijn. Het nu volgende stukje is dan ook bedoeld om
de hobbyist wat beter bekend te maken met de vaak nuttige talenten van deze
"Assepoester" onder de digitale poorten.

EXO(R)tische bouwstenen
een blik op
EXOR's en
EXNOR's

EXORdium (LAT., begin). De grote vraag

in dit verhaal is natuurlijk "wat doet een
EXOR of EXNOR nou eigenlijk?". Nou,
dit: Als we uitgaan van een EXOR met twee
ingangen, dan is de uitgang "1" wanneer
slechts n ingang "1" is. Een EXNOR gedraagt zich uiteraard precies andersom: de
uitgang is "0" als n ingang "1" is. De drie
belangrijkste toepassingen van deze poorten
zijn:
(a) als inverterende buffer (figuur la voor
een EXOR, figuur 2a voor EXNOR's).
(b) als niet-inverterende buffer (figuur lb en
2b)
(c) als "altijd nul" -of "altijd n"-poort
(respektievelijk figuur lc en 2c).
Bufverter
Wordt een schakelaar aan een van de ingangen van een EXOR of EXNOR toegevoegd,

Figuur 1. De drie belangrijkste toepassingen van een

EXOR: als inverterende
buffer (a), niet-inverterende buffer (b) en als "altijdlaag"-poortje.

la

dan krijgen we iets wat misschien het beste

een "bufverter" (buffer/inverter) kan worden genoemd. Als de schakelaar namelijk in
stand 1 staat (figuur 3a), werkt het poortje
als inverter; staat de schakelaar in de andere
stand, dan fungeert de EXOR als buffer.
Handig, nietwaar? Hetzelfde verhaal, maar
dan uiteraard precies andersom, geldt voor
de EXNOR in figuur 3b: stand 1 is buffer,
stand 2 is inverter. Een praktische toepassing
hiervoor is in figuur 4 gegeven: een LCD die
door EXOR-poorten wordt aangestuurd. De
poorten N8 en N9 wekken de blokspanning
op. De uitgang van deze oscillator is echter
niet alleen met de common (back plane) van
het uitleengedeelte verbonden, maar ook met
n ingang van elk van de poorten Nl tot en
met N7. De overgebleven ingangen kunnen
dan worden gebruikt om de diverse segmenten van het LCD aan te sturen. Een segment
licht op wanneer tussen dat segment en de

Y =A + B

=A

Agr)

840n-lb

Figuur 2. Het "inverse

tweelingbroertje" van de
EXOR, de EXNOR, heeft
dezelfde toepassingsgebieden: (a) inverterende
buffer, (b) niet-inverterende buffer, (c) "altijdhoog"-poortje.

Figuur 3a. Een buffer/inverter gebaseerd op een

EXOR.

84044-1C

2a
A
B

84.44,

3a

Figuur 3b. De kombinatie

buffer/inverter met behulp
van een EXNOR.
84044-3a

6-66

Y=0

84044-36

back plane een wisselspanning staat. Dat is

dus het geval wanneer de desbetreffende
stuurspanning "1" is; de segment- en de
back-plane-spanning zijn dan immers in
tegenfase.
Altijd "1"/altijd "0"
Tja, je kunt je nu natuurlijk afvragen wat
eigenlijk het nut is van een poortje waarvan de
uitgang altijd hoog of altijd laag is. Wel, in feite
is er voor dergelijke schakelfunkties slechts
een enkele, maar daarom niet onbelangrijke
toepassing: als "blokkeer-poortje" voor bepaalde data in het data-verkeer rondom en in
een random-access-memory. In figuur 5a is te
zien hoe deze schakelfunktie met behulp van
een EXOR kan worden gerealiseerd: Staat de
schakelaar in stand 2, dan kan de RAM normaal worden gebruikt. Wordt de schakelaar
echter in stand 1 gezet, dan is de uitgang van
de poort laag, waardoor de data in de RAM
niet meer kan worden uitgelezen. We hebben
op deze wijze dus een soort "write only
memory" gekreerd, hetgeen een goede bescherming biedt tegen uitlezen van belangrijke data door onbevoegden. De EXNOR in
figuur 5b doet ongeveer hetzelfde, maar dan
met het verschil dat in dit geval de uitgang
altijd hoog is wanneer de schakelaar in
stand 1 staat. In tegenstelling tot wat bij een
EXOR gebeurt, wordt hier dus niet het uitlezen verhinderd, maar het schrijven van
data: een "read-only-memory" dus. Zodra
de schakelaar in de stand 2 wordt gezet, kan
de RAM uiteraard weer normaal worden
gebruikt.

Figuur 4. Een praktisch

voorbeeld: de segmenten
van het LCD worden door
EXOR-poorten aangestuurd.

UCOM

USEG

USEG

USEG

USEG

USEG

0
0
_n_n_ $e

USEG

USEG

deck

N1 ... N9 = 1/4 CD 4030/

1/4 CD 4070

Ton
84044-4

5a

Figuur 5a. Met behulp van

een EXOR kan van een
RAM een (tijdelijke)
"write only memory"
worden gemaakt.
Figuur 5b. Door de
EXNOR kan de RAM als
read only memory worden
gebruikt.

4030 quad 2-input EXOR

4077: quad 2-input EXNOR

4070: quad 2-input EXOR

54/74(LS)86: quad 2-input EXOR

54/741LS)136: quad 2-input EXOR,
open collector outputs
0
43, 33 I*
3

54/74(LS)266: quad 2-input EXNOR,

open collector outputs

Figuur 6. Aansluitgegevens
van een aantal EXOR- en
EXNOR-IC's in TTL- en
CMOS-technologie.

6-67

elektuur iuni 1984

is speciaal ontworpen om de gevaren van

statische ladingen te ondervangen. De
nieuwe tapijttegel heeft een lage doorgangs- en oppervlakteweerstand en voorkomt zo problemen die anders veroorzaakt
worden door elektrostatische ladingen in
ruimtes met computers en terminals. De
Forza-Tronic is getest door onafhankelijke
instituten in Nederland en andere landen
in Europa. De kwaliteit voldoet aan de
eisen die onder andere worden gesteld
door leveranciers zoals IBM en ICL.
In de nieuwe tegel worden Antron III
HF-garens toegepast. Dit is een 100%
polyamide vezel met vuilverbergende en
permanent antistatische eigenschappen en
een uitstekend herstellend vermogen. Bij
de nieuwe tapijttegel kan men kiezen
uit 6 moderne kleuren.

"NO-HEAT" krimpprodukten
Insulation Systems Inc. in Amerika heeft
een isolerend en beschermend krimpprodukt ontwikkeld waarbij, in tegenstelling tot de tot nu toe gebruikte krimpmoffen en -kousen, bij het verwerken geen
warmtebronnen nodig zijn.
Dit produkt wordt al jaren met sukses in
Amerika toegepast (o.a. bij de Space
Shuttle) en is nu ook in de Benelux
verkrijgbaar. Het wordt "koud" verwerkt.
Dit betekent dat het speciaal behandelde
isoleermateriaal vanzelf krimpt zodra het
aan de (buiten)lucht wordt blootgesteld.
Men hoeft het slechts op of om het te
isoleren of te beschermen onderdeel aan te
brengen en na 10 20 minuten heeft het
zich vastgezet. Het krimpproces heeft zich
na 24 uur volledig voltooid. Men heeft de
keuze uit diverse kunststoffen zoals:
P.V.C., Hypalon, Neopreen, polyurethaan,
si liconenrubber, E.P. D. M. of V iton.

Heuga Projektgroep, tel. 03497-5555,

tst. 120 en 121
(2946 MI

Denkende RS-232-kabel
vormt, Maar ook radio-amateurs in sp
kunnen veel bruikbare informatie uit het
boekwerk putten, temeer omdat er diverse
testrapporten van korte-golf-ontvangers in
het boek zijn opgenomen. Vanwege het
internationale karakter is het boek, uiteraard zou je bijna zeggen, in het Engels
geschreven. Voor de rechtgeaarde radioamateur zal dat echter geen enkel probleem zijn, omdat Engels immers de
voertaal in deze kringen is! De prijs van
deze 38e (!) editie is f 55,.
(2914 MI

Antistatische tapijttegels
"NO HEAT" krimpprodukten zijn te
verkrijgen in de vorm van hulzen, slangen,
kappen of als voorgevormd produkt.
Tevens is er een tape verkrijgbaar, bijv.
voor reparatiewerk.
De materialen omvatten een breed skala
van technische toepassingen en zijn o.a.
bestand tegen temperaturen oplopend van
75C tot +325C.
Tra vhydro Nederland B. V., afd Industrie
Tramstraat 6, 7001 CH Doetichem
tel. 08340-42001
(2913 M)

Een jaarlijks terugkerend

verschijnsel ...
... is het bij radio-amateurs overbekende "World radio TV handbook 1984"
(Billboard Ltd., in Nederland gedistribueerd door de Muilderkring). Het boek, dat
voor DX-ers eigenlijk verplichte lektuur is,
bevat de gegevens van alle radio- en TVzenders ter wereld, zodat het ook voor de
niet-radio-amateur een nuttige en informatieve uitbreiding voor zijn bibliotheek

6-68

Door het toenemende gebruik van computers en terminals in de moderne kantoren,

maar ook van elektronische apparatuur in
bijvoorbeeld ziekenhuizen, is het verschijnsel statische elektriciteit uitgegroeid van
een persoonlijk ongemak tot een algemeen
voorkomend (kosten)probleem.
Statische elektriciteit wordt veroorzaakt
door wrijving tussen twee niet-geleidende
materialen (bijvoorbeeld schoenzolen tegen
een kunststof tapijt). Zo kunnen door
eenvoudige loopbewegingen op tapijt
spanningen worden opgewekt van zo'n
30.000 volt. Vooral bij gevoelige elektronische onderdelen kunnen statische ladingen veel schade veroorzaken.
De nieuwe Heuga Forza-Tronic tapijttegel

Van de Amerikaanse firma IQ Technologies komt de zogenaamde Smart Cable,

een intelligente RS-232-kabel.
Als men een apparaat met de computer
wil verbinden, dan zou men denken dat
dit snel en eenvoudig kan door een steker
in de "standaard" RS-232-aansluiting te
steken. Helaas is de praktijk niet zo eenvoudig. Bekijkt men de serieelkabels
inwendig, dan ziet men daar een grote
verscheidenheid in de manier van bedraden
van de stekers. Dat betekent dat een dergelijke kabel niet "zo maar even" tussen elke
RS-232-interface gekoppeld kan worden.
De Smart Cable zoekt, middels een ingebouwd stukje logika, zelf de juiste verbinding. Binnen enkele sekonden, zonder
solderen of uitgebreid testen. En wanneer
de computer of het randapparaat de
datatransmissie om de een of andere reden
verhindert, geeft het rode diagnoselampje
in de kabel dat aan. De bediening is heel
eenvoudig. Door middel van twee schakelaars kan men de juiste verbindingen
maken.

De Smart Cable is bruikbaar bij elk type

computer en het randapparaat mag elk
serieel RS-232-toestel zijn, bijvoorbeeld
een printer, een monitor, een modem, een
plotter, een muziekgenerator of een elektronische typemachine.
L. C I. Computer Import B. V,
Brouwersstraat 7, 5473 HB HeeswijkDinther, tel. 04139-2981
(2941 MI

advertentie

elektuur juni 1984

PRINTJOENIT
BOUWPAKKET
L.C.D.Transistor H.F.E.
meter

MISELCO UNIVERSEELMETER

V.U. Meter + Kast

SUPERMASTER
met elektronische reset
2x STEREO Am
OP = OP %IP

Gevoeligheid: 20.000 /Volt AC/DC

cco

49 Meetbereiken, waaronder een uitgebreid wisselstroom en weerstandbereik,

laagste bereik 41/2 middenschaal.
Onnauwkeurigheid:
11/2 % voor gelijkstroom en -spanning
2 % voor wisselstroom en -spanning en
weerstand meting.

Prof. regelbare
voeding

45,L.E.D. Temperatuurmeter

Type A 10-15 Volt 3 Amp.

Type B 20-28 Volt 3 Amp.
Idem maar
nu 1,5 Amp.

Eenvoudige bediening door keramisch

draaischakelaar met vergulde konmi takten.
ex. batterijen 1 49 ff
Alle bereiken zijn beveiligd tegen overbelasting door een zeer snelle reset en
een zekering.
Tas hiervoor 29,50

SUPERMASTER 20 K US! (230.2500)

De Supermaster 20 K Usi heeft bovendien een ingebouwde signaalgever.

2950

STAPPEN
MOTOREN
Let op! Jumbo display's

Toebehoren:
NEDERLANDSE HANDLEIDING.

Keyboard
20 toetsen
op=op

9,50

Testbeeld Generator

PRINTJOENIT

6 patronen

M1111
11

COMPONENTEN
High - Com - Telefunken I.C.
U 401 BR
Spanningsregelaar
5,1 - 40 Volt

4 Amp.

Telealarm Gemonteerd
Philips
8 faze stappenmotor

111111~1
11
3 45' per stap
H i Fi Eindversterker
Type: ID29-9904-112-29141
10 stuks 89,50
slechts enkele stuks
100 stuks 795,STUNT

9,90
14 Watt
inclusief voeding, alleen
trafo aansluiten
voedingspanning: 12-18
INKOOP RESTPARTIJEN
070 - 97 67 34
Telex 31382

WINKELVERKOOP
MEEK-IT ELEKTRONICA

Stille Veerkade 17
2512 BE Den Haag
Tel. 070-600357
Donderdag avond koopavond

GORIS ELEKTRONICA

Binnenwatersloot 18a
2611 BK Delft
Tel. 015-130489
Vrijdag avond

koopavond

39,50 L298
Voorraad
ONRAAD?
Dit telefonische alarm belt
u onmiddellijk, waar dan
ook ter wereld.

129,50

Inclusief
besturing

179,-

Warner
3 faze stappen motor
12-24 Volt, 48 stappen

195,

Microfoon
toonregeling

19

POSTORDERS

07W
600357

976710

Schriftelijk
versterkt tot 100x met
bass en treble regeling
eenmalige
aanbieding

Superior electric
type: M061-FD-6120
200 stappen...
5 Volt - 1 Amp.
kompleet met stuurprint

AANBIEDINGEN
Z80
Z80-A
Z80-8
Z80-P10
Z80A-P10
Z80B-P10
Z80-CTC
Z80A-CTC
Z80B-CTC
Z80-SIO
Z80A-SIO

12,95 Z80-SIO
69,30
28,35
11,95 Z80-DART
29,25
26,55 Z80-DART
12.95 Z80-DART
56,25
11.95 Z80-DMA
34,30
39,15
27.45 Z80-DMA
49.50
12,95 65CO2
11.95
27,25 65C21
31,80 65C22 Bellen voor prijs
32.90 65C51

MEEK-IT ELEKTRONICA
Postbus 53197
2508 AH Den Haag

BETALING
Giro 4354087
Bank . NMB 669561983

* verzendkosten .f 5,

6-69

advertentie

elektuur juni 1984

PROFESSIONELE

GLAS ZEKERINGEN
UIT VOORRAAD LEVERBAAR
in de populaire maten 5 x 20 mm. en 6.35 x 32 mm.
Snel en Traag reagerend volgens IEC 127-2 norm.
ZEKERINGHOUDERS
in diverse uitvoeringen.
Diverse afwijkende maten en
spanningen op aanvraag.

O
O

co

CGENEDERLAND
ALSTHOM
BV

Een telefoontje is voldoende

om documentatie in uw bezit
te krijgen (tst. 127/128).

Koninginnegracht 64 - tel. 070 - 608810 - telex 31045 - postbus 85.860 - 2508 CN Den Haag.

TUUTedi DRUM,
-rt\;1144,

IMPORT & EXPORT van

elsiftm4;a1

*Radio en TV buizen
*Versterkerbuizen
*Zendbuizen
*Magnetrons
*Klystrons

ALLEEN VERTEGENWOORDIGER VOOR

LONDON

OPk` 1 1\iS*1\1
004P'P\9 -\15e.P\P
Vraag vrijblijvend offerte.

RADIOHUIS VAN DER BEND BV

VIC 20
COMMODORE 64
ACORN ATOM
MPF I MICROPROF.
MPF II MICROPROF.
SINCLAIR SPECTRUM
SINCLAIR ZX 81
BBC
ITT
PHILIPS P2000T
en accessoires zoals
RAM, floppy's, diskettes in 51/2 en 8" soften hard-sectored, spel- en
programma-cassettes, keyboards o.a. cherry en
RCA, printers o.a. Epson en Seikosha, monitors in
groen, oranje en zwart-wit, kleurenmonitors en nog
veel meer vindt U bij

Westhavenplaats 32, 3131 EST Vlaardingen

Tel, 010 - 34 24 81
Hoogstraal 149, 3111 HE Schiedam
Tel. 010 - 26 75 68

Telex 26760 raben nl

6 70

STUUT en BRUIN B.V.

Prinsegracht 34 DEN HAAG telefoon 070-604993

advertentie

elektuur juni 1984

De nieuwe
%di li of a
ig
III
ZIP
P IK ,
"f. -1. .
k
4.1.
."., ....
wi..
A
TECHNIEK
1111111~ w MIE ,IIMP M M MI ~
m ~
A

PRIJS
FL. 5,95
Bfrs. 120

------77

5 NA,8E41

VOER
VOOR
TECHNICI!

IN DIT NUMMER O.A.:

ZELFBOUW
ELEKTROSTATEN
TEST
CASSETTEDECKS
TOT
FL. 4000,
50 JAAR
GELUIDSBAND
DIGITAAL NIEUWS

is uit.
Verkrijgbaar in de kiosk.
Of vraag een proefnummer aan bij:
Audio & Techniek
Postbus 2156
3000 CD Rotterdam

nGoede koo

Voedingen vindt u overal te

kust en te keur.
Maar; uitval is duur. Let daarom vooral op betrouwbaarheid, in kombinatie met
stabiliteit, lage ruis en lage
rimpel. Bang &Olufsen
heeft voor u een uitgekiend
menu voedingen van Danica
uit Denemarken. Uiterst
betrouwbaar, robuust, universeel.
Standaard of volgens uw
eigen specifikaties die
dankzij het modulaire systeem "tailor made" kunnen
worden geleverd.

6,5 MHz oscilloscoop met hoge gevoeligheid

(10 mV) met bnc aansluiting 7,5 cm beeldscherm met P31 fosforlaag e externe triggeraansluiting moderne vormgeving kompleet met
meetkabel verkrijgbaar bij uw onderdelenzaak.
JAAR
GARANTIE

NEDEFIL-iND$E1

Danica voedingstabel:

Laboratorium
voedingen:
enkel- of meervoudig, serie
en parallel aan te sluiten,
met remote, met voorselektie, hoog of laagspanning.

DC/ DC konverters:
hoge in- uitgangsisolatie,
enkel- of meervoudig, lage
rimpel en ruis, op Eurokaart.
of als universele unit.

AC/ DC konverters:
enkel- of meervoudig, met
remote sense, keuze uit
veel konnektoren, met
remote aan/uit, op Eurokaart of als universele unit.

Batterijvoedingen:
voor 12 en 24 V, 3 vermogen
niveaus, met alarm.
Een groot aantal Danica
voedingen hebben een
NATO stocknummer.

13/5

Bang &Olufsen
Measuring instruments division

Koninginneweg 54,1241 CV Kortenhoef.

Meer weten? Dokumentatie en prijzen? Bel 035-61824

hand

Hondsru laan 3
0 1
Tele
5628DB
f0on 0E17hov7
4455
7.

ae~me.1 vegers
6-71

elektuur juni 1984

advertentie

Wij bieden U:

Prijsgunstig en aktueel door wereldwijde inkoop.

Meer dan 30.000 artikelen in ons programma.
Doorlopend scherpgeprijsde aanbiedingen.
Telefonisch advies- en bestelservice.
Snel en effectief werken en verzenden.
Gegarandeerde kwaliteit.
ELECTRONIC ACTUELL", de informatieve
catalogus met wetenswaardigheden en nieuws uit
de electronicawereld, wordt U meermaals per jaar
gratis toegezonden.

EEN KLEINE GREEP UIT ONZE GRATIS KWARTAAL CATALOGUS

Jo'
Soldeerbout G 20

Deze soldeerbout mag men in geen

enkele werkplaats of gereedschapskist missen. De soldeerbout is voorzien van een vernikkelde soldeerstift
en heeft een opwarmtijd van 80 sec.
Werkingstemperatuur is 400 C.
Stroomverbruik 20 Watt/320 Volt.

Derde hand (Print montage houder)

Een universeel werkbankje voor hobby, werkplaats en scholen. Geschikt voor
solderen, repareren, monteren of construeren enz. De in alle richtingen verstelbare
grijparmen zorgen altijd voor de juiste stand. terwijl u beide handen vrij heeft.
Afmetingen 120 x 120 x 90 mm.

13,90

Bestelnr. 80 38 04
Bijpassende Loupe.
Een zinvol toebehoren voor al het nauwkeurige werk.
Bestelnr. 80 38 47

10,75

Auto Alarm bouwpakket

Alarm installatie

Een goedkope, eenvoudige en zekere

alarm installatie voor uw auto.
Eenvoudig in te bouwen en moeilijk te
doorbreken. Beveiligt uw kofferbak,
radio, kontaktslot, handschoenenvak
en deuren. Afmeting 95 x 57 mm.

De ideale alarm installatie voor in huis,

boot, caravan. enz.. enz.

Bestelnr. 19 54 56
Bijpassende behuizing
Bestelnr. 10 48 84

Bestelnr. 19 72 20
Bijpassende behuizing
Bestelnr. 10 46 55

Een kompleet soldeerstation met een

uiterst nauwkeurige electronische
temp. regeling. Traploos regelbaar van
0- tot 450 C. Temp. variatie 5-C.
Bestelnr. 81 00 45

178,00

10,90
1,25

Gratis kwartaal catalogus.

Zie bestel kaart.

Tinzuigband

Set catalogus.

Per rol 1.6 mtr. lang. 3 mm breed.

Bestelnr. 81 17 85
Per 4 rol
Bestelnr. 81 17 93

2,25

Meer dan 1000 pag. informatie.

Zie bestelkaart.
Bestelnr. W 00 00 01
10,00

8,40

105,00
28,50 Tinzuiger

23,90

De in metaal uitgevoerde tinzuiger heeft een grote zuigkracht en is voorzien van een
teflon punt. De met n hand te bedienen tinzuiger heeft een lengte van 185 mm.

11,90

19,80

Bestelnr. 81 21 88
Reserve Teflon punt
Bestelnr. 81 21 96

NC accu lader
D.m.v. een schakelaar kunt u 10 standen tussen de 10 en 500 mA instellen.
Kompleet bouwpakket met alle onderdelen en uitvoerige beschrijving.
Bestelnr. 19 71 57

Bestelnr. 81 32 73
Soldeerstift
Bestelnr. 81 32 81

ERSA Temp. Gecontroleerd

soldeersysteem

23,50

4,75

Gestabiliseerde voeding TNG 30

Spanning regelbaar. Stroombegrenzing. Met electronische stroombe renzing
bij 1.3 A tegen kortsluiting en overbelasting.

Computers
Sinclair Spectrum
16 K Bestelnr. W 14 28 83
48 K Bestelnr. W 14 28 85
Commodore 64
Bestelnr. W 14 09 61

475,00
659,00
849,00

Cassetterecorder
Bestelnr. W 14 09 62

149,00

Software
Voor meer informatie over computers en software vraag gratis
hiervoor onze speciale catalogus aan. Hierin vindt u onder
anderen merken zoals: Atari, Philips, BBC, Memotech, New
Brain, enz., enz. Tevens bieden wij u de mogelijkheid, uw
computer te verzekeren tegen zeer aantrekkelijke voorwaarden
en een gunstige premie van f 40,. Indien u genteresseerd
bent in deze verzekering dan kunt u dat op de antwoordkaart
invullen.

De Windmolen c.v. Postbus 10027 7504 PA Enschede

Telefoon 05428-2048 Gironr. 1114441 Banknr. 32.75.47.057.
6-72

Ingangsspanning: 220 V 10%.

Uitgangsspanning: 0 ... 30 V traploos.
Uitgangsstroom: max. 1,2 A.
Stroombegrenzing: ca. 1.3 A.
Spanningsstabiliteit: 0,05%.
(bij t 10% netvariatie): < 30 mV.
Rimpelspanning (30 V/1,2 A): ca. 2 mV eff
Afmeting: 140 x 120 x 260 mm.
Gewicht: 2,5 kg.
Bestelnr. 51 84 09

107,50

TNG 35
Als TNG 30 doch ook met stroomregeling tot max 2,5 A.
Bestelnr. 51 84 25
Bijpassende trafo
Bestelnr. 10 45 23
Bijpassende behuizing
Bestelnr. 10 47 28

comeAD

142,90
11,95
16,95

advertentie

00

elektuur juni 1984

1#41

1At(
AMP A lik
iiV I
A 'lir;
do k !
0),

er gO
l Ogit

o elektrDnicacompon,e,nter. o printpronklie er. assernoiage 0

)
44 e

/tik
,

Voedingsmodule TPM 8301

2 galvanisch gescheiden en geheel regelbare voedings spanningen van 0-20 V bij 2,5 A
serie en parallelschakeling mogelijk, dus beschikbaar 0-40 V
2,5 A of 0-20 V 5 A
instelbare stroombegrenzing
absoluut kortsluitvast
zeer stabiele uitgangsspanning
geringe brom en ruis
temperatuur gecompenseerd niet referentiezener 1 n825A

/. /
/
.
4 ,
'',

f,./,

MODULE TPM 8301 gebouwd, getest, afgeregeld

f 89,-

BOUWPAKKET (geboorde print en alle componenten)

f 69,-

PR INT + BOUWBESCHRIJVING

f 16,50

LCD thermometer
TPM 8302

Handzame 3'/2 digit LCD thermometer in aantrekkelijke behuizing

Compleet gebouwd en afgeregeld
Wordt geleverd mt probe (sensor SAK 1000)
Geschikt voor oppervlakte-, gas- n vloeistofmetingen
Meetbereik van -40 C tot +150C
Unieke prijs/kwaliteitverhouding

95
109 95

f
Nu ook leverbaar als gebouwde + geteste module (excl. behuizing + probe)
2716 450 ns . . f 17,95
BD 139
f 0,85
25 st. 1n4001 . f 2,95
2732 450 ns . . f 23,95
BD 140
f 0,85
25 st. 1n4004 . f 3,95
250 ns . . f 25,95
PF 900
f 3,50
25 st. 1 n4007 . f 4,95
2764 250 ns . . f 29,95
TDA 7000 . . .
f 12,95
100 st. 1n4148 . f 5,95
2114
f 7,95
LM 386
f 3,85
L 296
f 42,50
4116
f 7,25
NE 555
f 1,2SK135
f 23,95
4164
f 49,95
HP 5082-7760
f 3,25
25J50
f 23,95
U kunt nu bellen voor een gratis exemplaar van onze nieuwe prijs- en aanbiedingenlijst!
assortimenten:
keramische c's

. . . f 59,-

leds 5 mm 10 stuks
naar keuze rood, groen
geel of oranje . . . f 3,25
250 gram soldeertin,
1 mm
f 16,95
rol tinzuiglitze
medium f 1,95

mkt c's
instelpotmeters
10 mm liggend

1 pF t/m 10 nF 10 stuks per waarde = totaal 370 stuks

1 nF t/m 470 nF 10 stuks per waarde = totaal 230 stuks

f 39,95
f 69,95

100E t/m 1M

10 stuks per waarde = totaal 100 stuks

f 49,95

10E t/m 1M

10 stuks per waarde = totaal 610 stuks

f 39,95

koolfilmweerstanden
1/4 W 5% E12 reeks
axiale elco's
radiale elco's
zenerdioden 500 mW
dioden
ic voeten

1 p F/63 V t/m 1000 pF/40 V 10 stuks per waarde = totaal 100 stuks
1 pF/63 V t/m 1000 pF/35 V 10 stuks per waarde = totaal 100 stuks
E-24 reeks 2,7-33 V 10 stuks per waarde = totaal 240 stuks
100x 1n4148 25x 1n4001/1n4004/1n4007 10x 1n5401/5408
10x 8 pens/14 pens/16 pens 5x 18 pens/24 pens/40 pens

f 69,95
f 59,95
f 59,95
f 39,95
f 29,95

Bestellen:
Timtronix, Postbus 164, 9750 AD Haren. Telefonisch van maandag t/m zaterdag 050-349636
geen minimum orderbedrag prijzen inclusief BTW
bestellingen tot f 150,- belast met rembours en verzendkosten
postgiro 1524778 RABO bank Haren rek. nr . 32 51 02 953

6-73

advertentie

Geeft een overzicht

van de onderdelen
vakhandel bij U in
de buurt.
Voor informatie over plaatsing
en reservering:
Elektuur B.V.P.b.75
6190 AB Beek

Limburg

RADIOHUIS
VAN DER BEND BV
westhavenplaats32 hoogstraat149
Vlaardingen
Schiedam
tel.010-342481
tei010 -267568

Utrecht

WWWWWWW MIE

de boer
elektronika

ISPLR

Lange Jansstraat 16-18

3512 88 Utrecht
Telefoon 030-340 282

Elektronika

~war

It

Hoek Turfmarkt Kampervest 53

Haarlem Tel. 023-32 24 21

Voor trochnlch
COnt

1n

Elektronika

n ontwerpen
Bilderdlikstrarn 124 Te: 18 37 81

TIEKEN ELECTRONICS

Jan Aartestraat 70
Tilburg Tel. 013-36 08 48

E lecttontca componenten Meet en regelapparatuur

Ontvang en zend installaties Antennes
Zeltbouwpaketten.
OOK VOOR TELETEKST-ZELF BOUW!
Bek kuntrnerstreet 50. Gesmet,
Tel 02518.54638

"RITON"

I 1(

e,e,,fronika

3311 CTDordrecht
078 - 148757

Telefoon

Piusstraat 90,
5038
WT Tilburg
Tel. 013-42
26 47

ir
ar

39-41, i
5611
Telefoon 040-448229
Kleine Berg
_IS E indhoven

Rotterdam
Tel: 010-769900

de boer
elektronika

.5212

Citadellaan 39.

VA 's Hertogenbosch/
Telefoon 073-137580 _m

Te Koop: nieuwe
Fluke 77
DMM f 395,. Ook 8020 A
f 295,. z.g.a.n. W. de Jong,
01840-16907. Dit is uw kans!
Te Koop: Zeer goedkope SOFTWARE voor de COMMODORE
64 en de SINCLAIR ZX SPECTRUM. Voor meer info een
postzegel naar: Postbus 87792,
2502 DD DEN HAAG.
6-74

E RCOS

Zwevegemsestraat 20
8500 Kortrijk.
Tel 056/21 .59.83.

LEGOTRONICS
Koning Albert I Laan 97
8800 Roeselare
Tel. 051/220103
Elektronica c.q. micro-computers

P.V.B.A

BREDERODESTRAAT 86
2018 ANTWERPEN
TEL. 03/237.55.48

elektronische componenten en
kits, meettoestellen

itereoramo

ELECTROLUC

Spekkestraat 4 Lier

Teirlinckstraat 63

03/410.31.91 -- 480.88.80

111,

9900 Eeklo
1S 091 77 45 28

sinds 1956

C.R.F. ELECTRONICS

Elektronische komponenten
Kits H F-materiaal gedrukte
schakelingen luidsprekers.
Pastorijstraat 13
9120 DESTELBERGEN
Tel. 091/28 96 20

tel. 091-254202

lange violettestraat 8 9000 gent

- E lekt omsche komponentenen Amice., en
- Ruins assortiment bouwkus
nsonr en gereedschappen
Mee
- P.A.-I gidspreke
idsprekers en lichtettekten

IntiraakPeveiliging, gratis offerte ook levering aan

doelt t-zetvers met gratis advies
Parte onie
Alle orsrellingen van uw hit en geiuidsaaParatuur
snel en vakkundig in eigen labo eerlijke prijzen

hier had ook uw firma-naam

kunnen staan.

PILLTROFIIES

HOEV NSEBAAN 13 2080 KAPELLEN TEL.(031665. 20.91

rogeleidersffief
Voor inlichtingen omtrent
geleiders, gelieve kontakt op
te nemen met
Elektuur onder tel.-nummer
04402-74200.

international
electronics

HELIHAVENL A AN 24-26
1.000 BRUSSELS
Tx 260.61
Tel: 02 i 2113 26 40

cic)213-igivar

, de boer
elektronika ,f

componenten + computers

Radio TV Uilenspiegel
Langestraat 8 Brugge
Telefoon 050/33 12 00

ELECTRONICS

5701 NT Helmond ff
Telefoon

pammatatuawar

UILENSPIEGEL

M.V. D.

WWWWWWW

wwwir

DCS ELECTRONIC/1
ISamuel Mullerplein 20

ELEKTRONISCH CENTRUM

VAEL
ELECTRONICS

OUD STRUDERSPLEIN 6
1500 HALLE 02 356 03 90

elektronika
I
ir Zuid Koninginnewal 58, ir

r de boeratm"

elektronika
1
Voorstraat 431,
ff

4fr

Piet Kennis B.V.

.de boer

ELEKTRONIKA ONDERDELEN
VOOR BEROEP EN HOBBY

BINNENWEG 197
2101 JJ HEEMSTEDE
TEL. 023-282573
Zuid Holland

elincom kits en assortimenten zie ook advertentie van

de firma Commix elders in
dit blad.

Electronics.

TEL:10111/ ITELEX.3949/31.114
27.2E1PCI&
27.31.41
LUIKERSTWG,
HASSELT 173
Your
8.3500
Components BELGIUM
Chercettsucor.

Nieuwstraat 147
2700 Sint-N ik laas
Tel. 03.777.44.61

halelectronlcs

ff

i-,rn (-) n

InforrnM1*

Kortrijkse Steenweg 249

9000 Gent tel. 091-21 8169
Doorlopend geopend, ook zaterdagmiddag

Brabant

ELEKTRONICA
ONDERDELEN
L AMSTERDAM!
1053 KZ Arnsierdarn

pvba

Lange Jufferstraat 12-18

Utrecht Tel. 030-31 56 55

Chrysantenstraat 4
1031 HT Amsterdam
Tel 020-36 09 01
Telex 15271E

yp

Gentronics

lektronika
Elektronika

Distributie & Produktie

Distributie

BAUR

ELECTRONIC- COMPONENTS
KLEINE KERKSTRAAT 1
5911 GK VENLO
TELEFOON 07 7-1 71 54

Belgi

Noord Holland F
ElEKIFTNIKA 201:10

GERONIKA ELEKTRO
grootste elektronika zaak van
De Kernpen
Antwerpse steenweg 312
2140 Westmalle
Tel: 03/312 00 86
De Merodelei 205 Turnhout
Tel: 014/410751

ATTENTIE
SPECTRUM BEZITTERS!
Spelletjes beu? Koop dan het
Fourier-analyse programma voor
de 48 k. Tekent stap na stap
periodieke signalen uit de fundamentele sinus en de negen eerste
harmonischen. Zeer leerzaam,
met drie ingebouwde voorbeelden, nederlandse scherm-pagina's en mogelijkheid tot zelf
invoeren van signalen,
f 45,, levering onder rembours. Bestellen per briefkaart:
Vego, B. Lambertstr. 43 te 6245
HG E ijsden. (Prijs incl. rembours).

WWW
: WWWW

:; W W W W
WW W
000 000 000 WWWWWWW

WW
W WWWWWW

WWWWWWW
"'

000 000

WWWWW
WWWWWW

wat, hoe, waarmee?

Meten is in de elektronica een wetenschap op zich. Niet alleen zijn
daarvoor goede meetapparaten nodig, maar men moet ook weten
hoe deze te gebruiken. In dit boek wordt dan ook aandacht besteed
aan beide aspekten. Naast de vele duidelijke beschrijvingen van het
zelf bouwen van moderne en hoogwaardige meetinstrumenten wordt
er uitgebreid aandacht besteed aan het gebruik van meetinstrumenten en het meten zelf. Zo kan de hobbyist stapsgewijs zijn eigen
elektronica-laboratorium opbouwen. Kosten besparend en zeer
leerzaam!
ISBN 9070 160 137 f 20,50 Bfrs. 404
Bestellingen:
Kunnen worden verricht door storting van het desbetreffende bedrag (verzend- en
administratiekosten f 3,50/Bfrs. 69) op gironummer 124.11.00 t.n.v. Elektuur B.V.
te Beek (L) (voor Belgi op PCR 000-0177026-01) onder vermelding van de boektitel.

advertentie

elektuur juni 1984

6 inbraakalarmgroepen + 1 brandalarmgroep

CENTRALE CCE996
110/220 V; 50/60 Hz
12 V gelijkstroom

Stroomverbruik:
oo4,g

'41 l'il`l'1 4-1 -`,

,1

iiravon,1.kp eas

22 mA (rust)
sirenecircuit- 400 mA

11"--

Voor een enthousiaste, zelfstandige

ontwikkelingselektronikus kan de bij
ons vakante funktie van

Vertragingen:
ingang 1 tot 60 sek.
uitgang 60 sekonden

Alarmtijd:
1 - 8 minuten

technisch
programmeurm,v

1 n b raaka I armg roepen afzonderlijk in/uit-schakelbaar

en separate ingangsvertraging var 1 tot 60 sekonden.
24-uurs brandalarmcircuit. 'End-of-line' n sabotage
beveiligd. ntegraal sirenecircuit t.b.v. 3 luidsprekers
5-8W; 8 Ohm. Automatische akku-lader. 9 LED's
t.b.v. volledige funktie-indikatie.

een interessante uitdaging zijn.

Van Dam Beveiligingen BV

Ir

Schiekade 42-44. 3032 AJ Rotterdam

Postbus 450, 3000AL Rotterdam
Telefoon 010-670022,Telex 25336 Damel nl

WIE
DURFT?
Wie durft het aan om met de grootste
videoprojector van Nederland en omstreken te werken?
Wij denken aan iemand met M T S -elektronica of overeenkomstige opleiding. Een
paar jaar ervaring in de videotechniek en
rijbewijs BE is vereist.
Het werk zal bestaan uit de bediening en
onderhoud van de General Electric PJ
5055 videogrootbeeldprojector waarvoor
een gespecialiseerde opleiding vanuit het
bedrijf wordt geboden Daarnaast zal
worgen belast met het technisch ande
e
vjd%04,00,

.WY
..

...
.....
" " ..
.

..............
........
. . ..

...... ........................

Nationale

: . .....

Film&Geluidschenst Bv
Nassau

ELECTRONICS

PROTON ELECTRONICS is een kleine, dynamische

onderneming waar (mikro)elektronika 'op maat' wordt
ontwikkeld en geproduceerd. De technologische ontwikkelingen worden op de voet gevolgd en toegepast.
Zo wordt er in toenemende mate gebruik gemaakt van
CAD-technieken.

Voeding:

1"i i`i ri f`Mi'l

....
.......

Er wordt voornamelijk projektmatig gewerkt, waarbij

binnen korte tijd resultaten worden behaald. Zodat gemiddeld om de drie maanden een nieuw projekt kan
worden opgestart: afwisselend werk dus. E.e.a. in een
informele werksfeer.
PROTON ELECTRONICS is ruim 7 jaar aktief in elektronika-ontwikkeling en heeft een ruime know-how opgebouwd.
Funktie-eisen:
- Minimaal 3 jaar ervaring in
technische programmatuur
(met name real-time) en
inzicht in systeemprogrammatuur.
- HTS-Elektronika of gelijkwaardig.
- Ervaring in ontwerpen en testen
van digitale schakelingen.
Pr's:
- Kennis/ervaring met CAD/CAE.
- Kennis van IC-technologie.
- Ervaring met analoge elektronika
- Ervaring met UNIX.
Werkzaamheden:
- Schrijven van applikatie- en systeemsoftware voor
intern ontwikkelde) 8 en 16 bit mikroprocessorsystemen.
- Testprogrammatuur schrijven voor mikroprocessorsystemen en het begeleiden van de testsystemen
op de produktieafdeling.
- Betrokkenheid bij hardware ontwerpen.
- Dokumentaties schrijven, ook in het Engels.
Er zijn ruime ontplooiingsmogelijkheden, met name op
het gebied van IC-technologie en CAD/CAE.
Van een sollicitant verwachten wij goede kontaktuele
eigenschappen. Hij moet zowel in teamverband als
zelfstandig kunnen werken.

Uw schriftelijke sollicitatie gelieve u ter attentie van

Dhr. A.J. Kool te richten.

PROTON ELECTRONICS
Energiestraat 36 - 1411 AT Naarden
Tel.:02159-48224

Zullensteinstraat 15

2596 CA Den Haag

Telefoon 070-262011

. . .
.......

MICRO. COMPUTERS
OP MAAT
6-75

elektuur juni 1984

advertentie

ALARM
ALARM
DE ZOMERVAKANTIE
KOMT ERAAN!!!!

AC/3 ngroepsalarmcentrale

Een extra aktieve periode voor inbrekers

en soortgelijke handige handwerkslieden.
Voorzie uw (tweede?) huis, caravan of
boot van een (eenvoudige) goedwerkende alarminstallatie.
Vraagt - per briefkaart a.u.b. - onze gratis
alarmfolder aan of kies iets uit nevenstaande verkorte prijslijst.

in metalen kastje 20x16x7 cm. met aansluitingen voor:

-deu rkontakten/raamstrip (verbreekkont.)
- brandalarmsensors (maakkontakten).
- paniekdrukknoppen (maakkontakten).
Net voeding 220V. met druppellader voor
12V. akku (niet bij de prijs inbegrepen).
Inloop/uitloopvertraging voor het verlaten
cq. binnenkomen om het alarm af te
schakelen ca. 25 sek.
Automatisch uitschakelend kontakt voor
buitenalarm (ca. 3 min. instelbaar).

MEMOTECH-MTX COMPUTERS
Zie o.a. uitgebreide test in het blad Personal Computer Magazine mei 1984
MTX-500 (32K RAM)

289,00

MTX-512 (64K RAM)

Gelijk aan alarmcentrale AC/3,

maar zonder behuizing (alleen
ijde print met alle elektronika:
de oplossing voor de doe-hetzelver!

198,00

IR/12
passief IRdetector
Reageert op snel veranderende warmtebronnen, uitgebreid instelbaar qua gevoeligheid en bereik. Voeding 12V. DC: Afm.
14.5x7 cm.: ingebouwde controle/test LED

voor binnen en buiten toepassingen. Voeding 12V. DC of AC, relais alarmkontakt

250V./2A maks., overbrugbare afstand
(dag en nacht) 20 cm. - 3m.
Druipwaterdicht; Afmetingen slechts 9x5,
5x3 cm.) Inkl. reflektor

225,00

139,00

Elektuur bouwpakketten worden strikt geleverd volgens de bestellust

het blad (niets meer en niets minder), echter wel inklusud vaatjes voor
alle IC's - De pront ,s be de pakketprijs inbegrepen' Eerst de (Elektuur)
bouwbeschrijving lezen,Stuur een briefie met 2 tO aan postzegels en
vermeld welke bouwbeschniving u wenst
84024.3 apr 84 REAL-TIME TERTS-ANALYZER, displaypront,
met MF- R's en 330(!) goede 3 mm LED's
289,00
B4024-4 apr 84 REAL-TIME TERTS-ANALYZER, basisprint.
199,50
84037
apr 84 IMPULSGENERATOR inkt_ schakelen tralo-s 210,00
84037.F apr 84 FRONTPLAAT IMPULSGENERATOR
17,50
VERO.' apr 84 Origineel kastje voor pa empulsgenerator
41,40
84035
apr 84 WISSELSPANNINGVOEDING. inkl schakelaars
en relais. exkl. 'zware esp, tralo.
71,50
84017
apr 84 Intelligente (71 EPROMINISSEN, ink, voeding,
relais en schakelaars. EXKL. PROGR. VOET,
99.50
TEX-24 apr 84 Textool Z1F-socket 24p.
38,95
TEX.28 apr 84 Texlool ZIF socket 28p.
49.95
47,50
TUV-6 apr 84 WISLAMP voor eproms 220V/E27 (6W1
80024-5 mei 84 REAL-TIME TERTS-ANALYZER RUISPRINT.
,nki schak. en nnkrotoonkapse,
105,00
mei 84 SCHAKELENDE VOEDING. inkl gewikkelde
84049
139.00
spoel exki trafo en koeling.
84024-6 mei 84 REAL-TIME TERTS-ANALYZER VIDEO-DIS
129.00
PLAY, ,nki geprogr. prom (82523-555529)
mei 84 MINI-CRESCENDO. Inkl koele,. exkl voeding 125,00
84041
mei 84 KG POCKET-RADIO inkt spoeltjes filters en I
84040
175,00
kristal (40M). KM_ kast en LS
84040.X mei 84 OP BESTELLING LEVERBAAR kristallen voor
31.50
de overige Irekwentle-banden, per stuk

NIEUW
84055

jan, 84

juin 84
84063
83087-M turn 84
84054
84062

Jam 84
Ivnt 84

87/05-D juni 84

84048

6-76

Jun, 84

SCHRIJFMACHINE-INTERFACE inkt gepr

107,95
Eprorns. exkl connectors
124,95
FM-MIKROFOON. ,nki Xtal en spoeltjes
FMMIKROFOON-ONTVANGER. exkl hoofd.,
74,50
en spoelantenne
2X-81-BUS-BUFFER. inkl 64p male connect. 74,50
DIEPTEMETER-HOOFDPRINT. inkt transducer 279,00
78.00
D/SPLAYPRINT voor dieptemeter
PECHELITSER (12V 1. inkt dato en Ifitsbuts.
5725
exki OKW-kastie

'MOEILIJKE
ONDERDELEN ?!'
2716-ESS530NL (2x2716)
Toko E526HNA100078
NTKK-455D
TDA7000
LM1812
Xtal 6.0000MHz
YANS60027N
Potkern 1811-250
UT200LH-5
Flitsbuis (U-vorm)
Ontsteekspoel
KE 4-211-2
UES 1402
L 296
RL 1386-3-330
78 H 05
82S23-ESS529
2 SK 135
2 SJ 50
T 50/6
KAC 1506A
LMC 4102A
CFSH 10,7M1E
CFSH 10.7M1D
CFW 455HT
Xtal 16,800 MHz.
17,950 MHz.
20,350 MHz.
22.550 MHz.
25,950 MHZ.
28,550 MHz.
32.300 MHz.

49,90
4,50
12,95
14,45
43,00
9,50
4,95
10,90
120,00
9.95
3,75
49,95
10,40
44,40
28,50
29,85
16,00
25,20
25,20
2,80
4.95
4,95
2,95
2.95
10,75
31.50
31.50
31,50
31,50
31,50
31.50
31,50

1399,00
1599,00

ALARMPRIJZEN
AA/1 AUTO-ALARM plus deurkontakt.
74.50
AA/2 AUTO-ALARM inkt, sirene
149,50
AC/1 ALARMCENTRALE (3 groepen)
349,00
AC/2 ALARMCENTRALE (1 groep)
269,00
AC/3 ALARMCENTRALE BBS-2
289,00
AC/3P IDEM, losse print hiervan
198,00
AC/4 EENV. ALARMCENTRALE 9V.
125,00
AC/5 Komplete ALARM-STARTSET.
1149,00
AS/1 AFSTAND DEURSLOT v. AC/2
86,40
49,50
FIETSALARM (9V. ban. voeding)
FA/1
FLITSER 12V.
79,00
FL/1
FLITSER (wit/rood/oranje)
FL/2
45,90
GBT/6 Rol GLASBREUKTAPE 5Ornm./6mrn. 17,95
GBT/6A GLASTAPE-AANSL. BLOKJE 2p.
2,95
INFRAROODSTRAALDET. 220V.
199,00
225,00
IR/12 Passief IR-ROOD DETEKTOR
139,00
IR/2
IR-STRAAL DET. 12V. DC/AC,
69,00
K/30 KODESLOT in kastje
KM/1 KONTAKTMAT ca 56072cm.
26,00
KM/2 KONTAKTMAT ca. 380700m.
19,00
KM/3 KONTAKTMAT ca. 16057cm.
13,00
48,50
K5/1 KUNTSTSTOF ALARMSIRENE
KS/2 KUNSTSTOF SIRENE 'KOJAK'
48,50
58.50
KS/3
SIRENE met sabotage-voeding66,60
LA/1
Gesloten AKKU 12V, 1,2AH
2,50
LAS/1 Rechth. LASDOOS met temper
4,40
LAS/2 Vierk. LASDOOS met temper
17.20
MK/1 MAGNEETKONTAKT inbouw
7,95
MK/0 OPBOUWMEETKONTAKT 10orn
52,00
MS/1 MOTORSIRENE 12V. IA.
48,50
MS/2 MOTORSIRENE 12V. 0,4A.
129,50
PA/1
PERSONENALARM (zend/ontv.)
21,00
PS/1
PANIEKSCHAK. met sleutel.
29,70
PS/2 PANIEKSCHAKELAAR
69,00
RD/1
ROOKALARMERING 9V. ban.
11,85
SD/1
Instelbare SCHOKDETEKTOR
69,00
SK/1
BEHUIZING v. kl. sirene
SK/2
METALEN KAST v. grote sirenes
88,00
149,00
SK/3
SIRENE in metalen behuizing.
SS/K Kunststof SLEUTELSCHAKELAAR 18,85
19.90
SS/M Met. SLEUTELSCHAKEL. -loom.
69,00
TP/1
TIMERPRINT BUITENSIRENE
24.95
WDT WARMTE-DETECTOR

De Memotech MTX is een beproefd ontwerp en'op een stevige manier geconstrueerd. Wie een apparaat voor serieus werk
zoekt, vindt ongetwijfeld wel een machine
die speciaal met die klus in het achterhoofd werd ontworpen. Wie spelletjes wil
spelen en eenvoudige programmaatjes
wenst te maken, treft goedkopere micro's
op de markt met de gewenste eigenschappen. Wie al verder is dan de huiscomputer, maar nog niet toe aan de zakenmicro,
heeft een goede koop aan de MTX. Een
goede computer met de mogelijkheid uit
te groeien tot zeer serieuze zakelijke toepassingen.
Helaas werd de programmatuur niet altijd
volgens dezelfde standaard ontworpen
(Basic, assembleertaal, Noddy).
SPECIFICATIES
MICROPROCESSOR: Z80A.
KLOKSNELHEID: 4MHe.
STANDAARDTALEN: MTX-Basic, Logo en
Noddy.
WERKGEHEUGEN: 32K uitte breiden abt 512K.
SCHERM: tekst 40x24 tekens, grafisch 256.092
KOPPELINGEN: Centronics parallel, mee spelpookjes, TV en monitor, cassette, geluidsudgang insteekglegf en een vrije 10-poort.
TOETSENBORD: 79 toetsen, qtverry, numeriek
Mand en acht functietoetsen.

ZEERVOORDELIG
Wij stoppen met de verkoop van de

MICROPROFESSORIII
ien bieden daarom onze restant -voorraad
zeer voordelig aan:
inkl. toetsenbord, met Ned. garantiebewijs
en beschrijving, adviesprijs inkl. B,T.W.
I 2.395,

Vraag informatie over onze prijs!!!

Nog enige uitbreidingskaarten voor de
MPF-III met 20% Korting.

DIL ELEKTRONIKA
Jan Ligthartstraat 59-61
3083AL Rotterdam. Te1.010-854213

PARTIKULIER

Per brief met ingesloten EUROCHEQUE,

GROENE BANKBETAALKAART of een

GIROBETAALKAART (PAS-NUMMER
NIET VERGETEN!). Verzendkosten f 6,-.
Geen minimumorderbedrag.
Vooruitbetaling van uw postgiro-rekening
naar onze rekening 649943 of van uw bankrekening naar onze rekening 69.45.65.644.
Verzendkosten f 6,-. Geen minimum orderbedrag.
Telefonisch of per briefkaart: U ontvangt bij
aflevering van ons een accept-girokaart voor
betaling binnen 30 dagen. Verzendkosten
f 9,50. Minimum orderbedrag f 100,-.
voor BELGIE ELECTRO 8000 PVBA

langestraat 43 8000 BRUGGE Tel 050.341007

OPENINGSTIJDEN:

u.
ZATERDAG: 9.00 - 16.00 e.
GESLOTEN op maandag en vrijdagavond.
(koopavond).
DINSDAG t m VRIJDAG: 9.00 - 18.00

BEDRIJVEN:
Levering OP REKENING (30 dagen netto).
Orderkosten f 6,- voor bestellingen boven
f 100,- inkl. BTW en f 10,- voor kleinere
orders. Wij behouden ons het recht voor
NIET te leveren aan slechte betalers.

U kunt TEN ALLEN TIJDEN bestellingen

etc. doorgeven aan DILLEMINA onze telefoonbeantwoorder.
'Levering volgens de voorwaarden gedeponeerd
bij de Arrondissements-rechtbank te 's Graven.
hage d.d.30. 10- 1969 onder nr.59/ 1969. Een kopie
hiervan zenden Wij u op aanvraag gaarne toe'.

advertentie

elektuur juni 1984

Flashtronics
postbus 104
2600 AC Delft
tel. 015 - 14 27 25

L fl
Transistoren

Ons
2N3819
2N3820
2N3866
2N4036
2N4037

0,45
0,45

BC204B

0,40

2N5296

1,95

1,05
0,30
0,40
0,50
0,30
0,40
0,30
0,30
0,30
0,30
0,30
0,30
0,35
0,30
0,30
0,30
1,00
1,00
1,00
1,05
0,30
0,30
0,30
0,30
0,30
0,30
0,30
0,35
0,30
0,30
0,50
0,50
1,00
1,40
0,25
0,25
0,25
0,35
0,35
0,30
0,30
0,30
0,30
0,30
0,30
0,30
1,05
1,05
1,05
1,05

2N6027
2N706
2N708
2N914
2N929
40310
40360
40408
40411
40594

1,20
0,90
0,80
0,90
0,80
2,75
1,60
2,75
9,80
3,95

BCY59
BCY78
BCY79
BD115
BD135
BD137
BD138
BD140
BD203
BD234
BD236
BD240B
BD241C
BD242A
BD242B
BD242C
BD243A
BD243B
BD244A
BD244B
BD244C
BD433
80434
BD435
BD436
BD439
BD440
BD441
BD442
BD675
I3D676
BD677
BD678
BD680
BD681
BD682
BF115
BF167
BF177
BF178
BF179
BF182
BF184
BF185
BF194
8F195
BF196
BF197
BF198
BF199
BF223
BF225
BF244C
BF245B
BF245C
BF254
BF255

0,80
1,00
1,00
1,65
0,90
1,10
1,10
1,15
2,10
4,00
1,30
1,45
1,30
2,35
2,40
2,80
2,75
2,75
2,75
2,75
2,85
1,80
1,80
1,90
1,65
1,30
1,70
1,90
1,90
1,90
2,60
2,60
4,45
2,45
5,20
5,20
1,30
1,35
1,30
1,25
1,26
3,65
1,25

1,00
1,15
1.10
1,10
1,00
0,65
0,95
0,60
0,95
3,15
1,20
1,30
4,05
5,25
1,55
0,45
7,85

Deze maand als

speciale aanbieding

0,80
2,20
3,10
1,30
3,00

BC184B
BC184C
1,35 BC207B
AC117K
1,15 BC208B
AC121
0,90 BC209B
AC122
0,90 BC209C
AC125
1,05 BC212B
AC126
1,35 BC213B
AC127
1,35 BC214B
AC128K
1,10 BC214C
AC151
1,35 BC250B
AC151R
1,55 BC251A
AC153K
1,15 BC251B
AC176
AC176K
1,35 BC252B
1,05 BC253C
AC185
0,90 BC257B
AC187
1,35 BC258B
AC187K
AC187/88 2,35 BC259C
0,80 BC300/6
AC188
AC28/76K 2,70 BC301
AC87/88K 2,70 BC302
4,95 BC304
AD132
8,35 BC307B
AD133
3,75 BC308B
AD139
4,25 BC309A
AD150
1,65 BC309B
AD161
1,80 BC309C
AF106
2,35 BC328/25
AF109R
3,30 BC328/40
AF121
2,35 BC337/25
AF124
2,35 BC338/25
AF125
2,35 BC338/40
AF126
2,35 BC413C
AF127
1,35 BC416C
AF137
1,65 BC461
AF138
AF139
1,90 BC517
1,90 BC547B
AF200
1,90 BC548B
AF201
4,95 BC5498
AF202S
2,35 BC549C
AF239
2,40 BC550B
AF239S
4,00 BC550C
AF240
3,45 BC556B
AF297S
3,45 BC557B
AF367
BC558B
0,60 BC559B
BC107B
0,75 BC559C
BC109B
0,45 BC560B
BC109C
BC140/16 1,05 BC635
1,05 BC636
BC141
0,60 BC637
BC147B
0,60 BC638
BC148B
0,50
BC149B
0,50 2N1.613
BC149C
0,60 2N1711
BC158B
0,60 2N1893
BC159B
1,00 2N2102
BC160
BC160/16 1,10 2N2218A
1,05 2N2222A
BC161
BC161/16 1,05 2N2368
0,45 2N2369
BC168
0,45 2N2484
BC168B
0,40 2N2646
BC17013
0,40 2N2904A
BC171B
1,05 2N3053
BC172B
1,05 2N3054
BC173C
0,60 2N3442
BC178B
0,60 2N3640
BC179B
0,30 2N3707
BC182B
0,40 2N3771
BC183B

Flashtronics levert de
complete 74XX serie en
de 74LS serie.

7401
7409
7441
7448
7473
7476
74141
74192

0,90
0,83
3,32
2,40
1,45
1,38
3,38
3,02

LS TTL
74LS83
74LS190
74LS193
74LS375

2,45
2,40
2,30
1,73

1,25

0,16

1N4002
1N4003
1N4004
1N4005
1N4006
1N4007
1N4148
1N5054
1N5401
1N5404
1N5406
1N5408
AA 112
AA 117
AA 118
AA 119
AA 143
AA 144
AAZ 18
BA 157

0,14
0,14
0,15
0,16
0,22
0,16
0,09
0,33
0,33
0,33
0,42
0,52
0,42
0,32
0,37
0,37
0,48
0,73
0,68
0,68

Sabtronics multimeter 2035K (kit)

0,70
0,70
0,90
0,90
0,60
0,43
1,15
1,35
1,40
1,45
1,50
0,60
0,60

Diodes
1N4001

speciale aanbieding

FL. 1119-

Weerstanden
1/4

nauwkeurig 0,1 pct DC

overflow indicatie
autom. 0-puntscorrectie
polariteits- en
batterij-indicator
weerstandsbetleik van
0,1 Ohm tot 20 mega-Ohm
slechts 2-ingangsbussen voor
alle metingen
DC volts 100 uV t/m 1000 V
DC stroom 0,1 uA t/m 2 A
contrastrijke 13 mm
3,5 digit. LCD,display
bouwpakket met ingebouwde
cglibrator
veding 9 V batterij
of externe voeding
afmeting: 37X84x167mm
gewicht: 310 gram

Keramische
schijfkondensatoren

per stuk
100 stuks
500 stuks

Watt
0,08
7,70%
6,85%

Miniatuur 63V
1 pf tot en met 47nF
0,25

per stuk
100 stuks
500 stuks

1/2 Watt
0,12
9,35%
9,10%

Miniatuur 12v
50nF
100nF
200nF

0,40
0,50
0,60

Potmeters (Piher)
Mono
Draaipotmeter 2,31
Schuifpotmeter 3,58
Stereo
Draaipotmeter 4,69
Schuifpotmeter 5,61
Instelpotmeter
liggend/staand
10 mm 0
15 mm 0

0,65
0,72

bestel- en prijsinfo
Bij Flashtronics geen minimum-bestelbedrag en geen orderkosten.
bestellen

per briefkaart/brief of telefonisch bij Flashtronics, postbus 104, 2600

AC Delft, telefoon 015 -14 27 25.
per bestelling wijze van betalen vermelden.
onder vermelding van het advertentienummer, zie rechtsonder.
betalen

vooruitbetaling per giro op rekeningnummer 55 87 787 t.n.v. Flashtronics

te Delft, of
vooruit betaling per bank op rekeningnummer 38 34 54 964 van de
Rabobank te Delft t.n.v. Flashtronics te Delft, of
vooruitbetaling door middel van een bij de schriftelijke bestelling
ingesloten, ondertekende giro-betaalkaart; bankcheque of
eurocheque, of
bij aflevering aan de postbode, waarvoor f 2,25 rembourskosten zijn
verschuldigd.
buitenlandse zendingen alleen bij vooruitbetaling per postwissel of
eurocheque.
verzendkosten

bij bestelling vanaf f 199,-: geen.

bij pakjes tot 3 kilo: f 7,75.
prijzen

inclusief 19% btw.

wijzigingen voorbehouden.

advertentienummer

ER8402

Flashtronics levert tevens: MKM-condensatoren, spanningsregelaars, C-mos

en vele andere IC's, brugcelgelijkrichters, zener-diodes, elko's, opto's etc.
Bel voor meer informatie 015-14 27 25.

6-77

elektuur juni 1984

advertentie

De diploma's van Dirksen staan bij het

bedrijfsleven hoog aangeschreven!

Een van de vele redenen om bij

Dirksen te studeren
Wie verder wil komen in de wereld van de elektronica
of automatisering, vindt bij Dirksen vele mogelijkheden
in praktijk- en resultaatgerichte opleidingen.
Het erkende opleidingsinstituut Dirksen is d specialist
op dit gebied. Dat merkt u aan de gedegen opzet van
het cursusmateriaal, aan de intensieve begeleiding
door onze docenten en aan de hoge waardering voor
onze opleidingen vanuit bedrijfsleven en overheid.
Maar een graadmeter voor de kwaliteit van de
cursussen is zeker ook het grote aantal cursisten dat
de opleiding met succes voltooit.

Studeren in eigen tempo

De cursussen van Dirksen worden in
principe schriftelijk gegeven. Hierdoor kunt
u op ieder gewenst moment starten en in
eigen tempo studeren.
Thuis, maar met "praktijkhulp" van bijv.
Elektronica-opleidingen

Informatica-opleidingen

. Assembly programming
Basis elektronicus
8080/8085 en interfacing
Praktische halfgeleidertechniek
. Basiskennis processorbestuurde
Televisietechnicus
Computertechnicus
systemen
Meet- en regeltechnicus
Videotechniek
Middelbaar elektronicus
. Zendamateur
Examenopleiding technicus NERG . Speelautomatentechniek
Praktische digitale techniek
Digitale audio
Microprocessors/Microcomputers

. Basic Programming
. Pascal
. Introductie computergebruik
. Inleiding adm. automatisering
. Basiskennis Informatica - 1 & 2
. Bestandsorganisatie
. Cobol T2
. Basiskennis Wiskunde WO
. Org. en Inf. verzorging S1
. Systeemonderzoek S3

Elektronica
opleidingen
Dirksen
Parkstraat 25, 6828 JC Arnhem
Tel.: 085-451641 of vanuit Belgi:
00/31 85451641

6-78

onderdelenpakketten of oefensets.
Daarnaast kunt u aanvullende mondelinge
lessen volgen. Al met al redenen genoeg
om meer informatie over de cursus van uw
keuze aan te vragen.

Wat betreft het schriftelijk onderwijs

erkend door de minister van onderwijs
en wetenschappen bij beschikking
d.d. 18-12-1974,
kenmerk BVO/SFO 129.448.

Zend mij informatie en een proefles van de cursus(sen):

Naam:
Adres:
Postcode/Plaats:
Deze bon in een gesloten envelop, zonder postzegel,
zenden naar: Elektronica opleidingen Dirksen,
Antwoordnummer 677,6800 WC Arnhem.
Of bel 085-451641
ook 's avonds en tijdens het weekend (antwoordapparaat). /
43-E R-06CA/

elektuur juni 1984

advertentie

U zoekt een
handmultimeter?

To
"

5 o

Fluke biedt de ruimste keus!

Omdat u sterk verschillende
meetbehoeften heeft, biedt
Fluke u evenzovele digitale
handmultimeters (DMM's).
Voor zeer nauwkeurige
wisselstroommetingen kunt u
kiezen uit 31/2 digit of 41/2 digit
modellen, welke de ware
effectieve waarde meten.
Ons nieuwste type, de
8026B, is een laag-geprijsde
multimeter met acht
meetfuncties en een display met
31/2 digits welke ware effectieve
waarde meet, gespecificeerd tot
frequenties van 10 kHz. Met
behulp van onderstaande tabel
kunt u zelf de meetprestaties
vergelijken.
i?"
-ij

2? bi)

&

-9:

kg t 0
gu
zi 0g -. k :2=i
"
. :2 e

:J

8060A 41/2

100k 0.04% Rel. met.,

dB en
Freq.met..
8062A 41/2
30k
0.05% Relatieve
metingen
8026B 31/2
10k 0.1%
8024B 31/2
5k 0.1% Piekwaarde,
temp.

Almelo, Radio Nijhuis, 05490-19191; Amstelveen, Valkenberg B.V., 020-432470; Amsterdam,

Valkenberg B.V., 020-184022; Apeldoorn, Van Essen Electronica, 055-212485; Arnhem,
Radio Te Kaat, 085-454518; Delft, E.C.D., 015-134429; Den Helder, Elab Electronica
Systems, 02230-12000; Dordrecht, De Boer Elektronika, 078-148757; Eindhoven, De Boer
Elektronika, 040-448827; Postorders, 040-448829; Enschede, Radio Nijhuis, 053-315169;
's-Gravenhage, Stuut & Bruin, 070-604993; Haarlem, Balieverkoop: Display Elektronika,
023-322421; Heerlen, Regenboog Elektronikashop, 045-716829; Helden-Panningen,
Tummers B.V., 04760-1300; Hellevoetsluis, Imatech, 01883-13944; Helmond, De Boer
Elektronika, 04920-35289; Hengelo, Radio Nijhuis, 074-917567; 's-Hertogenbosch, De Boer
Elektronika, 073-137580; Hooghalen, Bakker Elektrotechniek, 05939-555; Maastricht,
Regenboog Elektronikashop, 043-12257; Nijmegen, Radio Technical, 080-225210;
Purmerend, Valkenberg B.V., 02990-20727; Roermond, Tummers B.V., 04750-35154;
Rotterdam, D.I.L. Elektronika, 010-854213; Elektrocirkel, 010-851088; Sittard, Regenboog
Elektronikashop, 04490-12355; Stad Delden, Microl Systems, 05407-1018; Temeuzen,
Etec Nederland B.V., 01150-13557; Tilburg, Balieverkoop: Segment Elektronika, 013-360848;
Utrecht, Industrie en Postorders: Display Elektronika, 030-328325; Balieverkoop: Display
Elektronika, 030-315655; De Boer Elektronika, 030-340282; Weert, Van de Meerakker B.V.,
04950-36072; Zaandam, Valkenberg B.V., 075-168255; Zwolle, Radio Nijhuis, 038-213804

8020B 31/2
5k 0.1%
8021B 312
450
0.25%
8022B 31/2
450
0.25%
*Meet ook frequenties tot 200 kHz met een nauwkeurigheid van 0,05%.

Voor nadere informaties over de

DMM's van Fluke kunt u
schrijven of bellen naar:

FLUKE
Fluke (Nederland) B.V.,
Gasthuisring 14,
5041 DS Tilburg,
Tel. (013) 352 455

6-79

elektuur juni 1984

advertentie

tak ELECTRONICS (een bedrijf van de n.v. Dobby Yamada Serra)

27-31Fabriekstraat, 1000 Brussel tel. 02/512.23.32, op 200 m van de Ninoofse- en

Anderlechtsepoort en geen parkeerproblemen. Open alle werkdagen van 9.00 tot 12.30 en 13.15 tot 18.00 u.

COMPUTER - SERVICE
CV-777
full apple compatible ,

12''GREEN
MONITOR

DISK DRIVE
with TEAC

mechanism

- 48 K Ram inat4Iled (64 K poes.)

- Teat capacity 960 charactera
(24 linea, 40 columns)
- Graphics : high and los reeolution als teat mode
- Characters upper case ASC II, 64 characters

CV 777

CV 777

JOYSTICK
1995
CASE FOR CV 777
3495
28950
FLOPPY

PROPOTYPE CARD
245
128 K RAN 13950
80 COLUMNS 4950
3450
2-80
DISK INTERFACE
2990
PRINTER INTERFACE
CABLE
4250
168 LANGUAGE 3990
ROM CARD
3990
EPRON PROGRAMMER
2716-32-64 4950
8748-8749
PROGRANNER 13950
VIA CARD
2950
2 s 6522
SERIAL INTERFACE
2950
SWITCHING
POWER SUPPLY 4950
KEYBOARD
4750
PCB CV 777 2495
PCB CV 777
INCL. COMPONENTS
8/0 MEMORY 10450
139
SLOT
999
8 SLOTS
CRISTAL 14.318
139
MODULE 14.318 395

6-80

FLOPPY
FLOPPY t
CONTROLLER

15950
17950

CARTRIDGE FOR
475
CP-80
LISTIN6 2000 SHEETS
975
5000 TAIULA1ELS
1950
1000 SHEETS 3-COPY
3295
DISKS

TTL I s

74 LS 00
74 LS 01
74 IS 02
74 LS 03
74 LS 04
74 LS 05
74 LS 08
74 LS 09

25
25
25
25
25
25
25
27

74 IS 10
74 LS 11
74 LS 12
74 LS 13
74 LS 14
74 LS 15

27
27
27
24
36
25

74 LS 20
74 LS 21
74 IS 22

25
25
25

MONITORS

9" GREEN 6450

12" GREEN 6990
12" GREEN PROF.
7990
9" RANGE 6950
12" ORANGE 7950

1 X
10 X
100 X

189
1490
12900

INDUSTRIAL CARDS

8085
110 8085

9990
9950

PRINTERS

ff TRS-80 IS A TRADENARK
18950
CP-80
CP-80 t // CARD
22750
CP-80 t SERIAL
INTERFACE 23900
CP-80 t TRS-80
INTERFACE 1124900
N 1550
160 CPS '

OF TANDT CORPORATION

f APPLE II IS A TRADENARK
OF APPLE CORPORATION

Above Characters

Are Printed With

Out- CP-80.

44950

CITIZEN IDP 560

9950
INTERFACE 12950

74 LS 26
74 LS 27
74 LS 28

25
25
25

74
74
74
71

IS
LS
LS
LS

74
74
74
74
74

LS 30
LS 32
LS 33
LS 37
LS 38

27
27
25
27
25

74
74
74
74
74

IS 114 56
IS 122 29
IS 123
LS 125 36
LS 126 36

74 LS 40
74 IS 42
74 LS 47
74 LS 48
74 LS 49

25
36
54
54
54

IS
LS
IS
IS
LS

74 LS 51

27

74 LS 54
74 LS 55

74
74
74
74
74
74
74
74
74

74
74
74
74
74

IS
1S
LS
LS
IS

63
71
74
75
76

25
25
27
31
30
35
29

74
74
74
74
74
74
74
74
74
74

LS 83

47

IS
LS
LS
LS
LS

LS
LS
IS
IS

85
86
90
91
92
93
95
96
97

33
26
59
36
35
47
47
47

LS

LS
LS
LS

107 32
109 29
112 33
113 35

132
133
136
137
138
139
145
147
148

74 LS 151
74 LS 153
74 IS 154
74 LS 155
74 IS 157
74 LS 158
74 IS 160
74 LS 161
74 LS 162
74 LS 163
74 IS 164
74 IS 165
74 LS 166
74 IS 168

38
35
59
41
41
75
87
87
39
32
37
37
39
39
39
39
39
53
63
78

ALLE PRIJZEN ZIJN INKL. BTW. PRIJSWIJZIGINGEN ZIJN VOORBEHOUDEN.

74
74
74
74
74
74
74
74
74

74
74
74
74
74
74

IS
LS
LS
LS
LS

LS

169
170
173
174
175
181
183
190
191

47
94
44
42
42
117
149
49
49

IS
LS
LS
IS
IS
IS

192
193
194
195
196
197

49
49
42
42
50
56

74 LS 221
74 IS 240
74 LS 241
74 IS 242
74 LS 243
74 LS 244
74 LS 245
74 LS 247
74 LS 248
74 LS 249
74 LS 251
74 LS 253
74 IS 256
74 IS 257
74 IS 258
74 LS 259

49
59
59
59
59
59
79
54
54
54
42
44
56
44
44

LS
LS
LS

elektuur juni 1984

advertentie

80-COLUMN IMPACT PRINTER

CP-80
1. Functional specifications

Printing method:
Printing format:

Serial impact dot matrix.

Alpha-numeric 7 x 8 in 8 x 9 dot matrix field.
Semi-graphic (character graphic) 7 x 8 dot matrix.
Bit image graphic Vertical 8 dots parallel, horizontal 640 dots serial/line.
Character size:
2.1mm (0.083")-W x 2.4mm (0.09")-H/7 x8 dot matrix.
Character set:
228 ASCII characters; Normal alpha-numeric fonts, symbols, semi-graphics
(and international characters on Type II).
Printing speed:
80 CPS, 640 dots/line per second.
Line leed time:
Approximately 200 msec at 4.23mm (1/6") line leed.
Printing direction:
Normal Bidirectional, logic seeking.
Superscript and bit image graphics Unidirectional, lelt to right.
Dot graphics density: Normal 640 dots/190.5mm (7.5") line horizontal. Compressed characters 1,280 dots/190mm (7.5") line horizontal.
Line spacing:
Normal 4.23mm (1/6 ") .
Programable in increments of 0.35mm (1/72") and 0.118mm (1/216").
Columns/line:
Normal size 80 columns: Double width 40 columns
Compressed print 142 columns: Compressed/double width 71 columns.
The aboves can be mixed in a line.
Adjustable sprocket feed and fiction leed.
Paper leed:
Paper type:
Fanfold. Single sheet. Thickness 0.05mm (0.002") to 0.25mm (0.01").
Paper width 101.6mm (4") to 254mm (10").
Number of copies:
Original plus 3 coipies by normal thcikness paper.

18,950 Fr
TVA incl.
Stratification head construction

Compared with conventional wire dot heads, the stratification head

used in this printer can print dot image move closely together. This
is because white conventional dot matrix printer heads use round
pins of printing. The new print head used features a square pin
construction which allows move closely packed printing. This solves
the problem of the long head stroke needed for printing. Due to a
shorter head stroke, energy consumption is lower and the head can
be made smaller and lighter, thus eliminating the need for a coil
spring. The heat generation is thereby reduced, and as a result,
move sheets of paper can be printed with a greater darkness (4 to 5
sheets). The printing is thus clearer with darker blacks without
smearing. (Patented new head).

2. Mechanical specifications
Ribbon:
MTBF:
Print head life:
Dimensions:

High-resolution dot images

Cartridge ribbon (exclusive use), black.

5 million bries (excluding print head life).
Approximately 50 million characters (replaceable).
377mm (14.8")-W x 295mm (11.6")-Dx 125mm (4.9")-H incl sprocket cover.

The stratification head of this printer features a simple and low-cost

construction which allows for high-quality dot images. The pinguide
unifies the pins to simplity construction, allowing clearer images.
The resolution of this printer is 640 dots/line and full screen bit
images are possible.
Printer noire

3. Interface specifications
Interface:
Data transfer rate:
Synchronization:
Handshaking:
Logic level:

To lower the cost of conventional printers, the printer must print

on an aluminum or steel bars. The platen roller used in this printer
makes it quieter (about 5db) and usable even late at n ight.

Standard Centronics parallel.

Optional RS-232C. (SERIAL)
4,000 CPS max.
By external supplied STROBE pulses.
By ACKNLG or BUSY signals.
Input data and all interface control signals are TTL level.

Tractor feed and friction feed at an attracties low cost

In addition to friction feed, tractor feed is provided as standard

equipment. Fanfold paer widths from 101.6 mm to 254 mm can be
used as well as A4 size letter paper. Paper up to 0.25 mm thick can
be used.

De schommelingen van de markt laten ons niet toe de hierna vermelde prijzen te waarborgen en worden u gegeven ten titel van aanwijzing,

TED

Ask (Dur

full

T DCKLI

ST

D1

I C '

l ist

74 LS 260

32

74 LS 447

50

4011

18

4050

28

40175

49

4543

50

6800

199

6522

74 LS 266

32

74 LS 490

84

4012

18

4051

41

40192 57

4544

64

6802

245

6522

74 IS 273

64

74 LS 540

96

9013

24

4052

52

40193

57

4547

44

74 IS 541 119

4014

34

4053

56

40244 135

4549

171

74 LS 275 217

68 1 02
6809

429

2 Mhz

529

6532

529

74 LS 279

74 LS 568

79

4015

34

4054

63

40245 135

4553

99

68 1 09

6532

74 IS 280 150

74 LS 569 225

4016

26

4055

88

40373 115

4554

58

6809 E

599

2 Mhz

74 IS 606 719

40374 115

4555

35
35

68000-8 3395

6551

4556

68008-8

146823 612

29

4557

131

2995

146818 479

74 LS 283

50

74 LS 290

50

74 LS 293

47

74 LS 620 119

4017

34

4056

73

4018

39

4059

199

4019

27

4060

45

74 LS 295

61

74 LS 621 119

74 LS 298

64

74 LS 622 119

4020

57

74 LS 299 206

74 LS 623 119

4021

39

74 IS 322 139

74 LS 624 139

4022

37

74 LS 323

74 LS 625 119

4023

18
36

4501

68701

9364

509

MC 3470 479

9365

2795

MC 3480 550

9366

2795

AY 5 2376
659

529

2102

89

1771 1195
1791 1895

5101

139

2114

16!

1793

2114

4063

55

4502

49

4558

47

68705 P3

6821

4066

36

4503

54

4559

175

2095
1468705 62

68 B 21 f
6840

319

1795 1895

C-NOS

4900

6843

879

1797

2016

349

6844

1099

65147

255

6845

669

2793

2795

6116

499

6847

2795

2795

6264

2795

129
68 3 50 f

2797

2795

6264 LP 3250

4067

199

4505 125

4068

18

4508 127

4560

81

4069

18

4510

61

4561

48

4070

18

52
40

126

18

451!
4512

4562

4071

4566

58

4072

18

4513

49

4568

113

4073

18

4514

117

4569

65

1461115 2 1

129

1895
1895

2791 2795

74 LS 325

54

74 LS 626 119

67

74 LS 627 119

4025

18

74 LS 327

74

74 LS 629 119

4027

26

74 LS 347

47

74 IS 640 119

4028

36

4029

47

4074

18

4515 117

4572

28

8035

299

6852

169

4030

18

4075

18

4516

4573

266

8039

359

6875

INS 4500
889

4031

95

4076

45

4517 175

80 C 35

4032

46

4077

ZO

4518

790
990

63

4078

18

4519

52

74 IS 645 129

52

74 LS 668

92

74 IS 363

96

74 IS 669

47

74 LS 364

96

74 IS 670 119

74 LS 365

40

74 LS 679 109

74 IS 366

40

74 LS 688 1

74 LS 367

40

74 LS 368

40

74 LS 783 979

74 LS 373

74

74 LS 374

74

74 LS 795 99
74 LS 796 99

74 LS 375

42

74 LS 797

74 LS 377

66

74 IS 798

74 LS 378

74

74 LS 379

50

99
99

MOS

4034

51

35

38
4036 117

4081

18

4037

66

4082

18

4038

63

4085

31

4089

70

4093

39

35

4094

46

4041

35

4099

50

4042

33

4040

74 LS 385 167

4043

35

74 LS 386

4044

33

74 LS 390

96

4000

74 IS 393

75

4001

74 LS 395

75

4002

74 LS 445

96

68P05 907
3990
68P05 NO

6850
6990

4580

133

7106

629

DIS 1601
979

4581

89

8748

2495

8155

399

lOS 5110

4582

8080

239

8156

369

80 C 39

4520

45

4583

22
49

8085

495

0212

149

4521

82

4584

33

8086

1750

8214

209

4522

64

4585

49

8088

8216

149

4035

4039 177

4526

89

4597

99

4527

40

4598

120

4528

40

4599

89

4529

64

4531

45

C P U

1495

8224

199

8228

259

1 Mhz LP 499

8238

259

2.5 Mhz

219

8243

225

4 Mhz

239

82 C 43 1

6 Mhz

499

8251

299

8253

345

280 CTC

8255

499

4 Mhz

239

8257

344

6 Mhz

499

49

2716-35

289

ULN 2003 f

27 C 16

995

2732

379

27 C 32

945
399

40102 85
40103 80

1802

550

4045 112

4536

135

2650

650

18

4046

40

40106 33

4538

73

6502

459

18

4047

39

4539

38

2 Mhz

1488

56

8279

349

4 Mhz

4541

71

65 C 02

1489

56

8755

999

6 Mhz

42

4048

24

4049

27

40174

49

EPROMS

269

355

18

750

279

14500

4007

6990

2716

56

4006

41256
4416

2708
ULN 2002

229

8259

476

325

4532

6502

449

6665

TR 1863

4534

40161 64
40163 63

109

4164

INS 9929

2-80

SUPPORTS

4116

238

759

40101 57

18

RAMS

AY 3 8910

74 IS 326

74 LS 352

49

850

4024

74 LS 353

MC 3423

MC 3242 499

280 PIO

2532
2764
27 C 64

239 27128
499 27256

595
1395
1795
6990

6-81

elektuur juni 1984

advertentie

DE AD624
EEN NAUWKEURIGE PROGRAMMEERBARE
INSTRUMENTATIE VERSTERKER
ANALOG
VAN
DEVICES

Dat Analog Devices een "naam" heeft verworven op

het gebied van instrumentatieversterkers is in de
wereld van de electronica welbekend.
De introductie van onze AD 624 is hiervan een nieuw
bewijs. Onze AD624 biedt dan ook het antwoord op
de veel gestelde vraag naar een monolithische
instrumentatieversterker met een 14-bit nauwkeurigheid welke tevens pen-programmeerbaar moet zijn.
De AD624 leveren wij compleet en biedt U 14 vaste
versterkingsfactoren waaronder 1, 100, 200, 500 en
1000 zodat externe componenten overbodig zijn
geworden.
Buiten deze 14 pen-programmeerbare versterkingen
kunt U alle door U gewenste factoren tussen 1 en
10.000 instellen door middel van slechts n externe
weerstand.
Kortom, onze nieuwe AD624 is een veelzijdige,
nauwkeurige en tevens laag geprijsde instrumentatieversterker.
Prijs:
AD624AD
AD624BD
AD624CD

(10-24 stuks)
Hfl. 81,80*
Hf I. 105,00*
Hfl. 158,00*

Eigenschappen:

: 0,2 pV p-p (0,1 Hz tot 10 Hz)

Lage ruis
: 5 ppmf C max. (G=1)
Lage gaindrift
: 0,001% max. (G=1 tot 200)
Niet-lineariteit
: 130dB max.(G=500 tot 1000)
Hoge CMRR
Lage offsetspanning: 25 uV max.
Lage spanningsdrift: 0,25 uV max.
: 25 MHz
GBW product
Externe componenten overbodig

*Gebaseerd op 1 U.S. $ is Hfl. 2,92.

BON

Stuur mij complete informatie over de

AD624

Dhr.Fa

Afd.:

Str :
Pl

Postcode:

ANALOG
DEVICES
WAY OUT IN FRONT.

Tel.:
Bon in enveloppe zonder postzegel naar:
Analog Devices Benelux, Antw. nr. 18, 4900 WB Oosterhout.

6-82

Beneluxweg 27, 4904 SJ Oosterhout, tel.: 01620 - 51080, telex : 54942.

elektuur juni 1984

advertentie

HOUDT UW HOBBY
OVERZICHTELIJK!
reparatie-aan wijzingen.
Zoeken in jaargangen
Regelmatig worden er
tijdschriften naar een
nieuwe bouwelementen
bouwvoorbeeld, een repaontwikkeld en op de markt
ratie-handleiding is nu vergebracht. Uw tabellen
leden tijd.
moeten ook steeds aan de
Het splinternieuwe losblanieuwste ontwikkelingen
dige boek "HOBBY ELEKaangepast worden.
TRONIKA" maakt, dat u via
Dit zijn redenen genoeg
goede trefwoordenregisvoor ons om voor dit naters en een overzichtelijke
Pf44k7~,EK V008 Ot. ELEKTRONIKA -HOBBYIST
met bot.- en mparatte-handtergingee
slagwerk een aktualiseindeling het door u gewengrekeitt geleste bEhelt3,2'S v voorbeelden
rings-service te verschafste onderwerp razendsnel
fen.
,W Wififf~~
vindt.
Deze service voorziet u
Of het nu gaat om meetapregelmatig van de
paratuur, lichtorgels, eleknieuwste informatie. Zet dit boek op uw werktatronische orgels, radio-apparatuur, synthesizers,
fel en ontdek een extra dimensie.
micro-computers, luidsprekerboxen, tabellen of
Een service die uw hobby verrijkt zonder veel te
versterkers voor radio/TV/hifi/video.
kosten.
U weet ongetwijfeld uit eigen ervaring met welke
lntekenprijs: f 75, (exkl. verzendkosten). Forreuzestappen de ontwikkeling in de elektrohika
maat: 21 x 30 cm. Omvang: 400 pag., met illuvoortschrijdt. Regelmatig komen er nieuwe
straties. Aktualisering: 3-4 per jaar; prijs ca.
schakelingen voor algemeen en priv-gebruik op
f 40,. Verschijning: najaar 1984.
de markt. Nieuwe apparaten vereisen nieuwe

MPAC09

BESTELBON

JA, zend mij het naslagwerk HOBBY ELEKTRONIKA, waarbij ik

tevens tot wederopzegging op de hoogte wordt gehouden van de
laatste ontwikkelingen d. m. v uw aktualiserings-service.

NAAM
ADRES
POSTCODE/PLAATS
DATUM:

HANDTEKENING

In ongefrankeerde envelop zenden aan

WEKA UITGEVERIJ, Antwoordnummer 15412, 1000 PZ AMSTERDAM

Tel: 020-86 7131
EK 723
6-83

elektuur mei 1984

advertentie

elektuur
Gratis adverteren voor Elektuur-lezers
Wanneer u van het Elektuurprikbord
gebruik wil maken, houd dan de volgende
regels in acht:
Alleen voor partikulier gebruik (niet
zakelijk).
Volledig adres en/of priv telefoonnummer; geen postbusnummers.
Advertenties moeten betrekking hebben
op elektronica. Uitwisselen van software
is alleen toegestaan wanneer deze betrekking
heeft op Elektuur-projekten.
Maximale hoeveelheid tekst: 114 karakters (dus n letter, cijfer, punt, komma
of spatie per hokje), exclusief het adres. Wilt
het
tijdschrift niet teveel beschadigen,

maak van deze pagina dan een kopie en vul

daarop uw tekst in.
En advertentie per lezer per maand.
Linksonder in de hoek treft u een "prikbord-bon" aan. Knip deze uit en sluit hem
in bij uw advertentie-tekst. Zonder originele
bon (dus geen kopie!) geen publikatie!
Iedere bon is geldig tot de aangegeven datum
(datum poststempel geldt).
Advertenties voor het Elektuur-prikbord
worden, in volgorde van binnekomst, in
de eerstvolgende uitgave geplaatst voorzover
er ruimte is. N.B.: De overige inzendingen,
alsook onleesbare teksten en inzendingen
naar antwoordnummer, worden niet geplaatst noch geretourneerd.
Elektuur B.V. kan niet aansprakelijk worden gesteld voor schade of gevolgen
welke uit deze vorm van adverteren kunnen
voortvloeien, noch voor onjuistheden in de
tekst.
Wij behouden ons het recht voor om,
zonder opgaaf van redenen, advertenties
te weigeren. Tevens ontdoen wij ons van de
verplichting prikbord-advertenties te retourneren.

Gevraagd: 2 80 W Philips Hifi luidsprekers

type AD 5060/S94 of gelijksoortige luidsprekers. H. Lomen, Weerd Kan. Z.Z. 30, 7831
NW Weerdinge. Tel. 05911-1369.
Te Koop: Stereo FM-zender 100 W met ingeb. voeding 16 amp. S. de Haan, Lege Finne 8, Gerkesklooster (Fr)). Tel: 05123-1682.
Te Koop: Junior komputer + boek 1 + 2
100,. Elabyrint in kast f 100,. J. Jansen, Fint 20, 3225 PD Hellevoetsluis.
Te Koop: ELEKTUUR speelcomputer +
boek + joysticks + info, in een kast met 3
cass. f 500,. H. Ouwehand, Frederiksoordlaan 12, 2231 AK RIJNSBURG.
Tel: 01718-23464.
Ruilen: 10 MHz dubb. kan. scope BEM 016
+ doc. voor ZX-Spectrum of VIC 20. Na
18 u. E. Scheuierman, Dissel 108. 3401 EJ
IJSSELSTEIN. Tel: 03408-85881.

Gevraagd: Bal. uitgangstrafo (2 x EL34);

50 W of iets meer. Bel: 08340-26768. R. Sartoris, Catsstr. 3, 7009 JK DOETINCHEM.
Gevraagd: CBM 64 (zonder disk). In 't Veld,
J. van Ghestellaan 27, 3054 CE ROTTERDAM. Tel: 010-184137 .
Te Koop: FT-290R 2 meter all mode transc.
2.5 W z.g.a.n. in doos met handl. f 900,.
PDOMUV 01620-50485. L. Beerden, P. Mondriaanstr. 15, 4907 NX OOSTERHOUT.

Te koop: DAI pers. comp. 132K RAM, 16

kleuren, 2 cass., interf.) 18.000 bfrs. Tel:
09-3140762059 (tijdens kantooruren) J. Helsen,
Overpelterbaan
50,
B-3588
HECHTEL-EKSEL.

Te koop: Digital VT62 terminal RS232C interface 9600/Baud A-synchroon 4800/Baud

synchroon 24 reg 80 char. zelftest + manual. A. Visser, Ellemeetplein 12, 3232 XG
BRIELLE. Tel: 01810-4573.

Te koop: new brein nog ongebruikt incl. kabels en boek 12.000 bfrs. Tel: 03-4890325. H.
Jansens, Spoorweglei 62b, 2253 EMBLEM
(BI.

Gevraagd: defecte microcomputer. Liefst

TRS-80 model. Aanbiedingen met prijs na 19
uur, tel: 010-663108. P. de Neef, Doezastraat
10b, 3093 ZE ROTTERDAM.

Te Koop: Inkel 8 in 2 uit mengpaneel met

galm-toonregeling-panoramaregeling per kanaal. Tel: 04780-10251. Th. Faasen, Hubertusstr. 5, 5801 RV VENRAY.

Te koop: lichtbak om printen te belichten.

Afm: 70x39x18(cm). Ingebouwde timer met
led-aanduiding. Prijs n.o.t.k. Mark van Develde, van Dyckstr. 23, 2550 KONTICH (BI.
Tel: 03-4571827.

Te Koop: Scheidingstrafo 1000 VA f 150,.

Tel. na 17 uur 020-934156. H. Sylvester, Linnaeuskade 231, 1098 BG AMSTERDAM.

Gevraagd: doc. terminal Burroughs TD800

tegen vergoeding! R. de Pretere, Sint Niklaasstraat 27, 9000 GENT 980.

Te Koop: computersloop-onderdelen, trafo's, elco's, torren, luidspr. H. Wouters,

Korhoenstr. 12, 6591 VH GENNEP. Tel:
08851-4211.

Te koop: CP/M systeem op Apple II We).

Z8OA microsoftcard 14 MHz) + basic-80 +
compiler: dBase II + wordstar voor 6800
bfrs. D. Verbinnen, Herentalseweg 30,
B-2430 OLEN Centrum. Tel: 014-220402 na
17 uur.

Te Koop: 2 m portofoon 1C2E + 25 W PA

en div. acc. Prijs f 650,. C. Esser, PE1HIS.
Zwartekolkstr. 61, 7384 DD WILP. Tel:
05763-252.
Te Koop: Computerscanner Regency M100
+ antenne f 550, . R. v.d. Broek, Bergmolen 3, 4133 GD VIANEN. TEL: 03473-73942.
Te Koop: MCP universele Disc-controller
met hostint. videogenie + printer poort.
Printer + inter-int/h/id. gen. P. Hauer, Zernikeweg 31, 3731 KC DE BILT. Tel: 030764117.

Te koop: Holografie uitrusting (excl. laser)

in perfecte staat + trillingsvrije tafel + fotogr. mat. Prijs 50.000 bfrs. R. Mearschalk
127, 9840 LANDEGEM 9B0. Stationsstraat
77172.
Te koop: prof. high com ruisonderdrukker
25 dB 15.000 bfrs. Tel: 052-479163. Gevraagd schema Lambda compuphone. M.
Moens, Neerstraat 140, 9160 HAMME 9B).
Tel: 052-479163.

Te Koop: cursus basic elektronicus van

Driksen. Nieuwer. f 892, . Te koop voor
f 300, . E. Henssen, Anjelierstr. 13A, 6414
ES HEERLEN.

Te koop: Honeywell bul) videoterminal met

ASCII keyboard compl. met documentatie
en aansluitgegevens. 8000 bfrs. F. Raes,
Werktuigkundigestr. 38, 8400 OOSTENDE
(BI. Tel:: 059-324527.

Te Koop: ELEKTUURscoop zonder trafo

f 150,. 3 tempreg. 0-300 Ca. f 75,. Diverse elec. electronische materialen. Na
17.00 uur tel: 04956-2504. H. Schuren, Prinses Margrietstr. 8, 6039 AS STAMPROY.
Tel: 04956-2504.

Gevraagd: TI 99/4a of Commodore 65 homecomp. Ook andere aanbiedingen welkom.

Ook acc. M. Landwehr, Stelvio 21, 1186 EE
AMSTELVEEN. Tel: 020-452920

Te Koop: penrecorder HP7123B gevh. 1Mv.

Snelh. instelb. modulair aanpbr. + serv. manual. 20 flexydisks basf 8". Nooit gebruikt.
M. Lambrechts, Bredabaan 1021, B-2130
BRASSCHAAT.

Te koop: Dirksen Elektronika leerboek d2 +

d3 f 20,. Kimkenner 6502 F2 50/S Sony
audiorack 50, tuner stereo 50, . KTV
f 225,. V. Beets. Jonkerlaan 8, 1761 GD
ANNA PAULOWNA.

Te Koop: Formant 2 VCO, VCF, ADSR,

LFO, COM, Ringm, Noise + verst.;
10.000 bh's. Keyboard 2000 bfrs. IC Drummer 2000 bfrs. W. Bogaerts, Liersesteenweg
305, B-3100 HEIST OP DE BERG.

Gezocht: schema heatkit voorversterker

AP-1615. Te koop: Fruitautomaat "Rosette"
f 250, . Consonant compleet f 75,. P.
Verkerk, Valkstraat 6, 8605 AV SNEEK. Tel:
05158-2463.

Te Koop: Electronisch orgel Eminent P256-2

manualen + ritmebox. P. Moonen, Zwaluwstraat 4, 6325 AT F.SRG EN TERBLIJT.

Te koop: ELEKTUUR analoge nagalm: effect generator incl 2 x SAD 1024. Werkt prima compleet f 120,. M. Linssen,
Kloosterstr. 1, 6051 JB MAASBRACHT.
Tel: 04746-1068.

Gevraagd: Telefoonmodem. P. de Vries, De

Ruyterlaan 5-112, 7511 JH ENSCHEDE. Tel:
053-306843..
Gevraagd: comp. BBC-B + lectuur + floppydisk. Tel. na 18 uur 01899-18521. H. Zegwaard, Severy 2, 3155 BR MAASLAND.

Te koop: RAM-EPROM kaart incl. basic in 4

x 2732 EPROM en elekterminal + toetsenbord. A. Opdam, Oudaenstr. 58, 2985 VN
RIDDERKERK. Tel: 01804-21132.
Gevraagd: kopie van infokaart 64. Te koop:
16K RAM module voor ZX81 f 30,. Tel:
01821-2310.

Ik wil als partikulier gebruik maken van uw prikbord. De daaraan

verbonden voorwaarden zijn mij bekend. Ik heb een geldige
prikbord-bon ingesloten. Plaats onderstaande advertentie gratis
in uw volgende uitgave (indien er voldoende ruimte is).
(S.V.P INVULLEN IN BLOKLETTERS; EEN LETTER,
CIJFER, PUNT, KOMMA OF SPATIE PER HOKJE)

Te koop: Eurocom 1,8 K RAM/8 K EPROM

kaart, busprint, voeding, cass. recorder +
div. + doe. Samen f 450,. G. Jense, Lange Nieuwstr. 17bis, 3512 PB UTRECHT. Tel:
030-3717371.
Gevraagd: boeken met programma's voor
Apple II of Basic. Tel: 01608-32411.
Te koop: voor VIC-20 EPROM + print A'
f 65,. H. Gruiters. Gerlachstr. 32, 5223 TR
DEN BOSCH.
Gevraagd: 2 transceivers met bereik VCA
10K liefst: 2M. B. Faes, Seringenhof le,
2508 KESSEL (B).
Te koop: TRS80 M1L1 48K + low case. 1%
jr oud. groene monitor: doc. F. v. Ierland,
Willemstraat 36, 2613 DV DELFT.

Naam en adres (in blokletter

Te koop: Bijna alle schema's van Philips

app. en andere merken f 8, + porto per
schema. Tel: 03423-2567. A. van Buiten,
Wesselseweg 162, 3774 RM KOOTWIJKERBROEK.
Te koop: Kienzle keyboard model 9003 +
monitor model DM3K f 500,. R. van Wilgenburg, Hoefslag 86, 3862 KO NIJKERK,
tel: 03494-52133.

Sturen naar: Elektuur Prikbord, Postbus 75,

6190 AB Beek (L). Alle advertenties dienen
vergezeld te gaan van een originele, geldige
prikbord-bon en moeten gepost worden
vdr de daarop vermelde datum.

Tekoop: uitbreiding geheugen 40Kb voor

Pet 2001 of Kim en floppy besturing. L. Sekeris, Overhandstraat 12, 3195 SG PERNIS.
Tel: 010-382453.
Te koop:
wereldontvanger
Kenwood
R1000. Nieuw in orig. verp. f 800,. D. Ciric, Herenstraat 1, 1404 HA BUSSUM. Tel:
021959-35722.

Te Koop: soccer module voor Atari homecomputer f 45,. Gevraagd: schema van
oscilloscoop Siemens model M911 tegen
vergoeding, Ductchang, Bergwal 81, 3432
GN NIEUWEGEIN, tel: 03402-39970.
Gevraagd: Schema van Aural Exciter en
handclapper. Th. Broers, Kanaaldijk 75, 1832
AD KOEDIJK, tel: 072-612535.
Te Koop:
comp. scanner
f 600, .
KTV/Mon JVC f 625,. Voedingskast
6/12/48/60 V f 200, . Gevraagd: 120ch.
Tel: 023-270708. F. Siebeling, Saenredamstr. 77, 2021 ZP HAARLEM.
Gevraagd: kleurenbeeldbuis type 510EVB22
(Tosh.51 cm) uit Rank KTV F208116. Te
Koop: Signaaloppoetser. Tel: 01820-30797.
P. Hoogeveen, Geraniumstr. 16, 2803 JP
GOUDA.
Te Koop: Philips buizenscoop GM5666.
Mankement aan tijdbasis: Met gebr. aanw.
en schema f 100,. Inl. in weekend. G.
Nieuwenburg, LImuidenstr. 46, 2586 VB
DEN HAAG. Tel: 070-548481.
Gevraagd: schema van digitale multimeter
Metexl-volcraft) 3500 of 3510. Vergoeding
5,. Alleen eerste wordt betaald. A. Pijnacker, Prinsenhof 32, 2641 RP PIJNACKER.
Tel: 01736-2463.
Gevraagd: schema's + bouwbeschrijvingen (kopien) van complete Wersi CX1.
Geef f 15,. Te koop: leuk voor onderdelen: Raytheon dir. finder f 100, . E. Demeijer, Hendersonstr. 231, 2268 XB RIJSWIJK.
Tel: 070-931308.
Gevraagd: zender + ontvanger voor bediening garagedeur. Tevens gevraagd antennerotor. M. Hartgerink, Kinkelersweg 12, 7482
RG HAAKSBERGEN.
Te Koop: 2 x ILP Module HY400 + 2 x voeding PSU 180 met ringkerntrafo f 600, .
Na 19 uur 05410-21703. M. v.d. Velde, Molenstraat 8a, 7571 CM OLDENZAAL.
Gevraagd: plug-in elementen voor bird 43
Wattmeter, DAIWA, PWR/SWR meter,
aangeb. div. elect. tijdschriften. R. Walbeek,
Wilack 229," 5403 VS UDEN. Tel: 0411326490.
Te Koop: vocoder + voiced-unvoiced detector + voeding + trafo f 500,. B. Jansen, Europalaan 133, 6871 ZB RENKUM.
Tel: 08373-17026.
Gevraagd: 8K RAM/EPROM en 16K dyn.
RAM kaart. W. Wagelaar, P. Pellastr. 246,
HENGELO. Tel. 074-771807.
Te Koop: Akai cass. deck CS703D met regelbare opnamenivo en dolby f 150,. T.
Rijk, Bendienlaan 18, NIEUWEGEIN, tel:
03402-32780.
Te Koop: Synthesizer ARP PRO DGX. Prijs
n.o.t.k. Tel: 02522-11770. J. Brekelmans,
Kagerplein 223, 2172 EE SASSENHEIM.
Te Koop:
2
lege
luidsprekerkasten
74x100x40 (BxHxD) lond.city. Basreflex
spaanplaat f 180, p. st. C. Camphuisen,
Julianaplantsoen 40, 1111 XR DIEMEN. Tel:
020-905007.
Te Koop: draagbare stereo radio-cas.rec.
ACIKO type ACR 10005 2 x 10 W in pr. st.
3000 bfrs. B. de Neef, Lindestr. 54, B-2800
MECHELEN. Tel: 015-415806.
Te Koop: 3,5 digit DVM f 40,. 3 kan. lichtorgelmoduul
f 25, . Stereoradiocass.
f 100,. ELEKTUUR ionisator 220-deel
f 40,. F. Fledderus, Saeftinge 87, 2036 GZ
HAARLEM. Tel: 023-355780.
e Koop: Elektuur digiboek + print zonder
onderdelen. Niet gebruikt f 20,. Na 17
uur. Tel: 08355-3109. B. Zwienink, Dr. Verhagenstraat 7, 7091 CR DINXPERLO.
Wie overbrugt de generatiekloof tussen mij
en mijn Philips oscilloscoop GM 3152 d.m.v.
documentatie hierover. P. van Twist, J. Cremerstraat 55, 6821 DC ARNHEM.
Te Koop: Philips mobilofoon 2m + geg.
schema f 100,. 16EL Yagi ant. voor 2 m
f 45,. J. Ritsma, Hertog Albrechtstraat 8,
2435 XC ZEVENHOVEN.
Te Koop: Acorn Atom 12K-12K + toolkit
en tekstverwerker ROMS. Comp. helemaal
vol. f 400, . Tel: 03480-21591 na 18 uur. R.
Haker, Weidebloemlaan 74, 3448 HH
WOERDEN.

elektuur juni 1984

advertentie
Gezocht: Schema Heathkit powerconvertor
model MP-10, Peter Schuurman, 1231 XN
LOOSDRECHT. Tel: 02158-5440.
Te Koop: radiobest. zeilboot, 2 funct. radio
+ 2 servo + electr. winch mast 180 cm
bootl 120 cm. Type Flipper. Nicad batt.
Vraagpr. 16.000 bfrs. J. de Pauw, Korte
Geemstraat 10, 9160 HAMME (B).
Gevraagd: schema's van versterkers en
mengpanelen, orgeltjes en ritmeboxen. Telefoon 078-133410. R. Consemulder, Eemkerkerstr. 26, 3312 NE DORDRECHT.
Te Koop: HP-IL module bfrs. 7700,. R.
608,
B-8800
Labeeuw,
Gitsestr.
BOESELARE
Gevraagd: oude jaargangen ELEKTUUR
t/m 1983. Schema Graets Herzog KTV electronic 2742. B. Stals, Hobbemastr. 36, 3583
CZ UTRECHT. Tel: 030-521617.
Philips tuner-stuurversterker
Te Koop:
22AH762 met handleiding en schema. Kast
licht beschadigd. W. Vermeij, Mulderskampstr. 38, 7205 BV ZUTPHEN. Tel:
05750-15552.
Gevraagd: Philips mengversterker eenheden - enkele stuks of complete kast gebouwd of in doos. Tevens AC-milliv.meter.
H. van Zwam, Gr.Ottostr. 41, 6882 DT
VELP. Tel: 085-621277 na 18 uur.

Te Koop: Atari 2600 met div. cass.

f 390, . Grundig 3400 Wereldontv.
f 790, . J. Bezuylnen, Geleedstr. 3, 3253
BR OUDDORP. Tel: 01878-3034.

Te Koop: SDK85 + uitbreiding + voeding

+ cursus assembly programming f 450,.
A. v.d. Voet, Wielewaallaan 13, 2352 EV
LEIDERDORP.

Te Koop: Tektronix Graphic comp. display

4002 + serv. manual f 350,. Scoop
Dc-5MH. Z. goed werk. f 100,. R. Krijgsman, Wijnwaarden 30, 7061 BW TERBORG.
Tel: 08350-23285.

Te Koop: VIC 20 incl. 16K geheugen

f 375, . R. Esko, v. Doornweg 24, 3701 VM
ZEIST. Tel: 03404-13001.

Te Koop: 2 x 50 W Marantz verst. PM450

+ tuner ST450 met digitale freq. uitlezing.
Samen f 500,. D. Middelkoop, W. Bruinlaan 56, 2132 AX HOOFDDORP. Tel:
02502-15109.
Gevraagd: onderdelen t.b.v. uitbreiding junior comp. Aanbiedingen aan T. Westerbijk,
Laan van Brussel 33, 1825 SM ALKMAAR.
Te Koop: Cosmicos syst. in kast met Halleffekt keyb. en switch voeding 64K JDOS op
syst. f 800,. Tel: 075-351803. F. Zenden,
Hofakker 8, KOOG a/d ZAAN.
Te Koop: Dig. cap. meter f 100,. 1 kist
oude TV onderd. f 25,. Jamo luidspr. box
100 W f 100,. D. Manshanden, Koggenlaan 1, 1671 KH MEDEMBLIK. Tel:
02274-1229.
Gevraagd: Schema en/of info over Eprommer voor 1702A Eprom. J. Roelofsen, Julianalaan 42, 6901 EP ZEVENAAR. Tel:
08360-27954.

Te Koop: tapedeck Tanoberg 10x, 2SP19 +

38 cm/s 26 cm spoelen. Prijs f 1500,. P.
Koster, HBS Laan 3, 3263 JB OUDBEVERLAND. Tel: 01860-13168.

Te Koop: MP/MC cursus Dirksen f 100,.

Gevr. schema Indesit T12 SI MATR 771 Kossen, Kanaalstr. 24, 6541 XM NIJMEGEN.

Gezocht: Metaaldetector ELEKTUUR ontwerp nov. '81. Liefst zo compleet mogelijk.

H. v.d. Knaap, Patrijsstr. 34, 3145 CM
MAASSLUIS, tel: 01899-25726.

Te Koop: Universeelmeters, 50k + 20k +

hierbij allerlei electr. materiaal gratis erbij. A.
de Swert, Leemstraat 33, 2340 BEERSE (B).
Tel: 014-614596.

Te Koop: zw/w TV 320 f 150, . zw/w monitor 280 f 200,. W. Pennings, Lombokstr. 23, 3131 XJ VLAARDINGEN, tel:
010-344607.

Te Koop: Texas InstrumentS TI59 + printer

PC 100A f 450, . J. de Jong, Vaartweg 86,
3131 HV VLAARDINGEN.

Te Koop: Uher 631 L rec. Evt. ruilen tegen

video Ph VR2414. F. Meesters, Meidoornlaan 159, 6951 12 DIEREN. Tel: 08330-13170.
Te Koop: IBM bolkop typemach. met versch. bolletjes 3M kopieerappar. 271 Autom.
bwj. '77. GEHA Stencilmachine. W. Louwerse, Waterpeper 14, 2804 PR GOUDA.
Tel: 01820-33928.
Te Koop: 4 geheugen mod. voor HP41C 100
FR/ST. Mengpaneel BST 6000 fr. Dir. drive
Lenco 5000 fr. Tel: 03-6587138.
Gevraagd: schema UMER 4200 stereo report en Philips dia-stuurapp. EM 1920. Tegen onkostenverg. alleen schriftelijk. B. Bos,
Venkelstr. 4, 5552 NB VALKENSWAARD.
Gevraagd: disk drive 1541 voor CBM 64. J.
v.d. Broek, Molenwei 104, 6412 WB HEERLEN. Tel: 045-724277.
Te Koop: Hammond toonwiel + farfisa orgels + lesley. A. Cominotto Spaarzaamheidsstr. 40611, B-3500 HASSELT.
Te Koop: verst. 35 W, voor verst. stereo
tuner-FM 2000 bfrs/stuk. J. Goedermans,
Paalsteenstr. 152, B-3500 HASSELT.
Gevraagd: Wie kan mij helpen aan: schema
van AKAI radiocass. rec. AJ-365FS. E. Eggink, Lange Pad 1, 4301 HJ ZIERIKZEE, Tel:
01110-2627.
Te Koop: ELEKTUURS nov. en dec. '83
(met infokaarten). Tevens gevr. infokaarten
4 en 5 (dec. '801. J. Hasker, v. Renesseweg
63, 5645 JP EINDHOVEN. Tel: 040-113424.
Te Koop: UHER 631 L rec + div. acc. Vr.pr.
f 1850,. F. Meesters, Meidoornlaan 159,
6951 I2 DIEREN. Tel. na 18 uur 0833013170.
Gevraagd: Handleiding en/of schema van
Tektronix skoop 531A met CA plug-in unit.
Tevens probe: M. Sleeman, Lieve Geelvincklaan 3, 1231 VJ. NW-LOOSDRECHT. Tel.
02158-4711.

Te Koop: onderdelen + printpl. lekt. synth.

juniorcomp. + 2 boeken f 100,. Enkele
TDA 1022's f 10, . Choro synth, niet 100%
f 75,. 700 W trafo f 25,. C. v. Wiedngen, Schelvisstr. 24, 5704 BM HELMOND.
Tel: 04920-38231.
Te Koop: Formant voeding f 100, . 5 okt.
keyb. met K.A. kont. 9d4bb1 f 100,. Dual
VCA f 40,. Eindv. 100 W mono f 150, .
M. Groenewoud, Anemoonpad 35, 3295 SB
's--GRAVENDEEL. Tel: 01853-3841.
Gevraagd: Visidex en DBase II manuals of
goede kopieen voor Apple. Kosten worden
vergoed. Tel: 053-305598 na 18 uur. G. Hamerslag, Rembrandtlaan 100, 7545 ZM
ENSCHEDE.
Te Koop: Oscilloscoop + freq. teller + dig.
meter + toneburst + VA Nanoa meter +
multivoed. 5 A e.a. materiaal. J. de Ridder,
Bergenstraat 7, B-3020 HEREN. Tel:
016-220387.
Te Koop: progr. rekenmachine TI57 + accu
+ lader + hoes in org. verp. I 90,. J.
Bout, Westdijk 69, Mijnsherenland. Tel:
01862-2484.

Te Koop: MFB Boxen van Philips. P. Kop,

Hemingwayplaats 230, 3068 WS ROTTERDAM. Tel: 010-209592.
Te Koop: 2 m zender FT221R f 1300,.
Tel.
beantwoorder
f 100,.
BC221
f 100,. De Kruyff, P.C. Bothstraat 47,
2806 RB GOUDA. Tel: 01820-25320.
Te Koop: CBM VC1525 Graphic Matrix printer in doos. z.g.a.n. met manual en kabels
f 500,. P. Kommers, Molenvijver 33A,
3052 NB ROTTERDAM. Tel: 010-189567.
Te Koop: 8K RAM-EPROM kaart "80120".
Alle IC's + 16 x 2114L bijgeleverd f 100,.
Tel: 020-125092 na 19 uur. G. Groenehof,
Baffinstraat 22hs, 1057 SX AMSTERDAM.
Te Koop: 2 Barthe snelst. draaitafels
1000, p. st. Clarion autocass. met aut.
rev., dolby etc. 300,. Tel: 085-635975. J.
Jansen, Schoolstr. 3, 6882 BJ VELP.
Gevraagd: met spoed extended basic voor
TI99/4 A van Texas Instr. T. van Tilburg,
Reigershof 6, 4921 VP MADE. Tel:
01826-3818.
Te Koop: scope BEM016 en TEAC FD-50A
en enkele Philips mengpaneel elementen.
Tel: 02272-3199 na 18 uur. P. Keulenmans,
Borndiep 12, 1771 EV WIERINGERWERF.
Te Koop: Elekterminal + keyboard en 10tal
Philips bouwpakketten voor mengverst. prijs
n.o.t.k. J. Ruesink, Schouwwerf 7, 2804 LW
GOUDA. Tel: 01820-34559 na 18 uur.

Te Koop: pr. zelfb. LSbox en zr. goede

kwal. 6 OKG, 30 cm W, 2 x DO, SO, 2 x DO
TW per box! i.v.m. faselin. zr. gesch. vr.
omb. nr. act. syst. R. Buddingh 071-894179.

Gevraagd: een CBM voor een leuke prijs.

Na 18 uur 071-310874. R. Nieuwenburg,
AMV Schuurmanstr. 23, 2331 OC LEIDEN.

Gevraagd: 4 octaafs klavier met dubbele

wisselkontakten per toets. R. Diederiks,
Meervalweg 52, 1121 JP LANDSMEER.

Te Koop: RTW Peakmeter type PPM 1206

1 jaar oud weinig gebruikt. Bereik 50 dB
tot +5 dB. M. de Boer, Polderstr. 57, 9724
EC GRONINGEN. Tel. 050-136492.

Te Koop: 80 sporen stereorecorder in kast

met volledige beschrijving, ook genegen te
ruilen. Na 19 uur 03473-724459. J. Douma,
Olmenstr. 17, 4131 BH VIANEN.

Te Koop: TRS 80 model I Level II + monitor + cass. rec. + boeken + progr.

(nieuwstaat). f 1000,. Z. Sluyter, Grt.
Haesebroekseweg 68, 2243 EG WASSENAAR. Tel: 01751-77325.

Te Koop: Olivetti terminal type TE300 met

puncher + auto answer telefoon modem +
manuals + papier t.e.a.b. J. v.d. Burg, Seringenstr. 66, 2681 EN MONSTER.
01749-46789.

Te koop:i.g.st. video Philips N1700. Aantr.

prijs. K. van Wijk, Ridderstr. 12, ARENDSKERKE. Tel: 01106-2257 na 18 uur.
Gezocht: voor typmachine brother CE-50:
interface of schemaprogramma voor printeraansluiting. F. Dulfer, Boerhaavelaan 37,
2334 ED LEIDEN. Tel: 071-176740 (Frans).
Gevraagd: Schema van radio Grundig
RTV720 en van buizenversterker met 2 x
EL84. Verzendkosten evt. vergoed. H. v.d.
Hoek, Gen. Eisenhowerlaan 13, 7951 AV
STAPHORST. Tel: 05225-2387.
Te Koop: Pioneer prof. eindverst. SE-9200 2
x 90 W. Voor inl. 033-722551 na 18 uur. A.
Jansen, Albatrosstr. 17, 3815 KG
AMERSFOORT.
Te Koop: radio en tv onderdelen of schema's. K. Seven, Langedijk 48, 7701 AG DEDEMSVAART. Tel: 05230-14066.

Te Koop: Computer Epson HX20 incl. printer en digitale cass. rec. en boeken.
f 1200,. L. Mulder, Archimedestr. 69,
7316 KG APELDOORN. Tel: 055-217722.

Te Koop: Mini-orgel kompleet f 200, .

Moet weg wegens studie. Te duur?! Dan
t.e.a.b. R. Kool, Grondherendijk 19b, 3082
DD ROTTERDAM. Tel: 010-281374.

Gevraagd: Oscilloscoop 2 kanaals minimaal

20mc. P. de Ruiter, Dordtselaan 65b, 3081
BG ROTTERDAM. Tel: 010-865082.

Gevraagd: Disk drive voor CBM 64

no. 1541 + monitor. L. Wennekes, Nimrodstr. 119, 6531 LE NIJMEGEN. Tel:
080-554391.
Te Koop: zeer mooie Olivetti printer/terminal + papier, Centronics/RS 232 110 baud
f 250, . R. Rijsemus, Hollandseweg 127,
6705 BC WAGENINGEN. Tel: 08370-13943.
Trafo uit Philips Rad.
Gezocht:
22RH790-70 V Fabr. nr. PL068. J. Schuyt,
Doddenlaan 51, 1082 XP AMSTERDAM, tel:
020-441065.

Te Koop: meetzender Orion SG3/U bereik

50-400 MHz met deviatiemeter verzwakker
transportkist en reservebuizen f 950, . A.
v.d. Berg, Letterveldweg 52, 7621 CE BORNE. Tel: 074-667577.

Te Koop: klavier met zilverveer wisselkontakten gesch. v. el. piano. Tevens printen
voor orgel te koop. Tel: 023-384483. T.
Geerts, W. de Zwijgerlaan' 8, 2082 BC
SANTPOORT.

Te Koop: Buizenversterker schema's met

EL34 of KT77. Gevraagd ook Williamson
15 W triode schema. H. Hoogeboom, Hendriksstr. 16e, 9724 NB GRONINGEN.

Gevraagd: Wie kan mij helpen aan een

"goedkoop" schema van een phaser (met
bouwschema). E v.d. Laarse, Kievitstr. 10,
2406 EV ALPHEN A/D RIJN.

Te Koop: Technics equalizer SH8045 met

garantie f 475,. R. Latooy, Hertenkruid
20, 2914 TD NIEUWERKERK a/d IJSSEL.

Te Koop: Tandy TRS80 MODI LEV2

UC/LC 48KRAM + cass. rec. 19.900 Bfrs.
M. Vanderhaegen, Abdijstr. 6, B-9400 NINOVE. Tel: 054-337028.

Te Koop: Lynx 48K comp. Nieuw 1 jaar

fabr. gar. / 900,. Parr. print. interf.
1 150,. Trippelwitz, St. Jansstr. 5, 1601
HD ENKHUIZEN. Tel: 02280-15218 na 18
uur.

Te Koop: DAI pc 48K RAM kleur geluid

schema + 2 jaarg. Dainamic. 29.000 bfrs. na
18 uur tel: 051-403460. D. Vanbelleghem,
Oude Kapellestr. 20, 8880 TIELT B.

Gezocht: schema's en/of documentatie van

legerontvangers
o.a.
R-209/2/ B
en
AN/GRC3. Kosten worden verg. G. Duchateau, M.L. Kinglaan 224, 1111 LM DIEMEN.
Tel: 020-996132.

Gevraagd: T199/4A toebeh. + modules

etc. A. Stolker, Voort van Zijplaan 21, 3571
VR UTRECHT.

Te Koop: personal computer Sharp Mz-80K

32K RAM, ingeb. z/w monitor en cass.
Vraagprijs f 1375,. J. Hooghiem, van Alkenwei 6, 9248 SV SIEGERSWOUDE, Tel:
05944-1237.

Counter 1,2 GHz 8 digits

Te Koop:
4 poortijden 2 ing. A. 1-10 MHz ing. B.
10-1,2 GHz. Gev. 10 Mv. f 550,. G. Tiel,
Top Rinekestr. 2hs, 1067 PW AMSTERDAM. Tel: 020-133128.

Gevraagd: 6N1E-buisjes + voetje voor klok

met schema, zo mogelijk met printtek. bv.
ZN1336-ZN1330 of ZM1290. J. Labree, Dennenweg 24, 3911 EE RHENEN. Tel:
08376-2205.

Gevraagd: monitor (groen) en een datarec.

A. Niessen, Plataanlaan 20, 3843 JM
HARDERWIJK.

Te Koop: AMBY modules 11, B1, T1, 12

(EITI f 650, . Honeywell keyboard met
halfelek-schakelaars, luxe model in metalen
kast, incl. electr. f 275, . LOI cursus esp.
electronicus f 175,. P. Hoogenboom,
Oranjelaan 146, 6166 BV GELEEN. Tel:
04494-44699.

Te Koop: Stax hoofdtelefoon electrostaat

(incl. voeding). Tevens elektronisch orgel. R.
Gulikers, Beekhoverstr. 1, GELEEN. Tel:
04494-40458.
Te Koop: Philips spelcomp. 07000 + cass.!
i.z.g.st. (16 mnd.) f 375,. A. Paulis,
Groenstr. 6, 6074 AK MELICK (I). Tel:
04752-2654.

Te Koop: 2x 150 W eindversterker, zware

gescheiden voeding en div. acc. in degelijke
1250, . L. Boekholt, Beijerlandsekast
laan 166, 3074 ER R'DAM. Tel. 010-321570.
Te Koop:
versterker
Sony
TA636
2 x 160 W. Afst. bed, mogelijk. Ingeb. nagalm + mic. mix. 8000 bfrs. Evt. ruil met
printer voor BBC. M. Loore, Maantjessteenweg 163 b5, 2060 MERKSEM 1131.
Te Koop: cursus basis electronicus Dirksen
5 mappen 150, . Tel. 02990-29854. P.
Roeten, Wipmolen 156, 1444 GZ
PURMEREND.
Te Koop: Philips 07000 spelcomp. + 9
cass. f 395, . Na 18.30 uur tel: 070-833078.
R. Roos, Adelheidstr. 26, 2595 ED DEN
HAAG.
Te Koop: computergeheugen 48K 121021,
papertape reader/punch, cardreader, keyboards, dataplex-console IBM Bolkop e.v.a. P.
van Zuijlekom, Veenenburg 29, 2804 VVV
GOUDA. Tel: 01820-32592.
Te Koop: 2x Vegapower driver nieuw in
doos 60 W continu, 1200 HZ f 100, p.st.
Top kwaliteit voor 'n lage prijs. B. Blommaart, Tivoliweg 54, 4561 HM HUIST. Tel:
01140-16300.
Te Koop: Prelude XL voorversterker + 2x
40 W eindversterker in kast. Prijs n.o.t.k. S.
Laan, Gravestein 18, 2804 GV GOUDA, Tel:
01820-33341.

Gevraagd: TTL + yP IC's, zoals 2114, 4116.

Tevens defecte computer gevraagd, ook
randapp. K. Yieck, Jupiterstr. 20, 6043 XD
ROERMOND. Tel: 04750-24594.

Te Koop: scoop PM3330 f 350,. Semimonitor f 50,. Stereo-coder f 100, .

KTV Blaupunkt f 200,. P. v. Brakel, Zevenbergen 31, 1223 KD HILVERSUM. Tel:
035-832530.

Te Koop: paar Braun boxen L810 WLT.

Af m. 65x36x28 cm. Nog in orig. verpakking
f 800, (hebben 1800, gekost). K.
Bosma, Leeuwstraat 210, 3318 VJ DORDRECHT. Tel: 030-622955.

Te Koop: t.e.a.b. Signal generator Lafayette 120 Kc-260 Mc. 6 bands af in/out HF out.
Tevens 2x TDA 1022 voor prijs van n. G.
Cauven, Fellenbeemd6, 5712 JH SOMEREN.
Tel: 04937-4342 na 18 uur.

Te Koop: Heathkit H89 64K RAM, 2 diskette drives, printer H14 kompleet met manuals.
Alles in n koop f 4750,. A. Nuij, J. Vermeerstr. 17, 2162 BJ LISSE. Tel:
02521-15183 na 18 uur.

Gevraagd: ritmebox (programmeerbaar)

mag ook evt. de IC-drummer van ELEKTUUR zijn. R. v. Driessche, Bunderdreef 5,
9290 BERLARE (B).

Gevraagd: wie helpt mij voor een redelijke

prijs aan de KB9 basic + papieren. F. v.d.
Velden, Valeriusstr. 58, 5151 LR DRUNEN.

Te Koop: LAB voeding 50 V-5 A ELEKTUUR '82. Zware stalen kast. R. la Gasse, lepenlaan 56, 4537 TD TERNEUZEN. Tel:
01150-95545.

6-85

elektuur juni 1984

advertentie

Nu meer mogelijkheden
, en verlaagd in prijs!

PROT1111 intelligente keyboards

PROTON keyboards onderscheiden zich door een degelijke constructie (plaatstalen montageplaat, levensduur switches 10 miljoen schakelingen per toets), flexibiliteit door interne mikroprocessor (elke toets is willekeurig definieerbaar in een tabel in EPROM door de gebruiker)
16 programmeerbare functietoetsen in EPROM en RAM. Het 'top of the line' model KB2+
biedt zelfs 'word-processing' faciliteiten De standaard KB2E is altijd uitbreidbaar tot de
'sophisticated' KB2+. Levering kan zowel in bouwpakketvorm als kompleet gebouwd
getest vanaf 301,70 excl. btw.
Zware plaatstalen montageplaat. Hierdoor wordt op de print gn mechanische kracht
uitgeoefend, en voorkomt daardoor spoorbreuk op de print.
ASCII-encoder met microprocessor. Het summum aan flexibiliteit, aanpassing op
elke computer is mogelijk. Speciale Apple-versie beschikbaar: hier is 'onder' dec_ _> tthometoetsen de Apple' ESCAPE-sequense (bv ESC-I) opgenomen. Een aanzienlijke verbetering.
91 programmeerbare toetsen. Waaronder een 12 key decimal pad en 16 functietoetsen. Simpel uit te breiden naar 101
toetsen (reeds voorzien in montageplaat, print en software).
Levensduur 107 (10 miljoen) schakelingen per toets. De decodering geschiedt met een EPROM (2716), zodat wijzigingen ook achteraf - probleemloos zijn.
32 programmeerbare functietoetsen. Onder elke functietoets kunt u een string van max. 15 karakters (in EPROM) programmeren! (Standaard staan onder de functietoetsen de
meest courante BASIC-commando's). De voor-geprogrammeerde strings kunnen bovendien, met het toetsenbord zelf
worden 'overschreven' (in de interne RAM).
Parallel en seriele ASCII-output.
Het PROTON keyboard KB2+ onderscheidt zich ten opzichte
van de KB2E op de volgende punten:

Er zijn 16 niveau's van elk 32 functietoetsen

Prijzen
stuksprijs incl. btw excl. btw
Elke toets kan meerdere karakters bevatten
359,- 301,70
De gebruiker kan ongelimiteerd* 'afkortingen' definiren (in KB2E bouwpakket
395,- 331,95
EPROM) middels de 'TEXT'-mode, bv: 'MH' wordt doorgege- KB2E gebouwd/getest
KB2+ bouwpakket
ven als 'Mijne Heren,'. Het aantal afkortingen is onbeperkt*.
389,- 326,90
Het aantal en de omvang van de teksten mierde functietoetsen, alsmede KB2+ gebouwd/getest
435,- 365,55
het aantal en omvang van de 'afkortingen' is begrensd door de geheugen
39,- 32,75
omvang. Bijj de KB3 is de vnf beschikbare ruimte ca. 2000 karakters by- 10 extra switches + blanco keytops
tes), terwijl de maximaal mogelijke capaciteit 30.000 karakters bedraagt. Parallel aansluitkabel -1 mtr
(Bij 30.000 karakters zijn aanpassingen op de standaard-hardware nood- (16pDIP- 16 p DIP)
19,15,95
zakelijk).
75,63,Om teksten onder functietoetsen snel en gemakkelijk te kun- uitbreiding KB2E tot KB2+
nen invoeren en wijzigen, is een speciale PROM-programmer Programmer PP5A- (2716 - 27256)
(PP5A) incl. software op disk v.a. 7/84 beschikbaar.
incl. software op disk (Apple II)
295,- 247,90
Het programma is menugestuurd; er is in voorzien om een listing van

de onder functietoetsen en 'afkortingen' opgenomen teksten naar een Op te geven bij bestelling:
printer te sturen. Bij hef invoeren, wijzigen/verwijderen van teksten wordt Apple II (A) of andere computer met ASCII-input
het geheugen automatisch opnieuw ingedeeld Bovendien is de PP5A ook serieel of parallel (0).
als gewone' Prom-programmer te gebruiken (EPROM's: 2716, 2732, Kleur keytops zwart/donkergrijs (Z) of donkerbruin/
2764, 27128 en 27256). Hard- en software zijn afgestemd op de Apple II.
beige (B).

De keyboards worden geleverd in een fraaie beige

Low-profile behuizing (43x22x3 5 cm).

MEET EN RATUU R
TESTAPPA
gi)1 19et
professionele Meet- en
Multimeters, counters, stroomtangen,
Een
en HartMan staat er achter.
met
Pagina's
oscilloskopen, enz. Koning
rekorders, enz.

win me
om
Stuurt u mij het boek
"meet- en testapparatuur voor elk budget" I

1
1
1

Naam:
Bedrijf:
Afdeling:
Adres:
Postkode/plaats:

In portvrije envelop sturen aan: Koning en Hartman.

antwoordnummer 764, 2500 VV den haag.

HOE TE BESTELLEN (bedrijven instellingen)

1)per vooruitbetaling of onder rembours
;zie part.)
2)op rekening (schriftelijk of per telex).
administratiekosten beneden 250,- 12,50,
verzendkosten t 9,50

Vertegenwoordigingen in 890 en USA.

Keyboards op klantens
aantallen op aanvraag.

'can en grotere

v\K.V.G./HESTEL

~rnR v

boek dat op geen enkele werkbank

Mag ontbreken. 72
testapparatuur:

1
1
1
E2PI
1
1 KONING EN HARTMAN

HOE TE BESTELLEN (partikulieren).

1)vooruitbetaling (geen adm.kosten,
9,50 verzendk.)
per postgiro nr. 27.79.911 of Amrobank Hilversum
nr. 44.91.03.927 t.n.v. Post Electronics Naanden.
2)onder rembours (geen adm.kosten,
12,50 verzend- en rembourskosten)

1
!1

KRISTALLEN
KRISTALFILTERS
KRISTAL OSCILLATOREN

Kristallen
800 Hz - 200 Mhz
Microprocessor kristallen
Kristalfilters
1,3 Mhz - 150 Mhz.
Gangbare frequentie
bereiken 9 Mhz - 30 Mhz.
Monolitische filters
9 Mhz - 30 Mhz.
Kristaldiscriminatoren
1 Mhz - 90 Mhz.
Kristal Oscillatoren
1 Mhz - 60 Mhz.
Oscillator I.C.
1 Mhz - 60 Mhz.
V.C.X.O.'s
4 Mhz - 30 Mhz.
T.C.X.O.'s
4 Mhz - 20 Mhz frequentie tolerantie 0,5 ppm 5 ppm
Ultrasonore Kwartsplaten 500 Khz - 30 Mhz.
Benelux Agent:

NESTEL ELECTRONICA B.V.

Postbus 289 - 3730 AG De Bilt - Tel. 030-762180 - Telex 40751 Hes nl.
Bezoekeradres: Groen van Prinstererweg 17, DE BILT.

6-86

De radio-amateur wordt
super-professional!
Met behulp van de Commodore 64
Personal Computer plus COM-IN 64
interface van ComputerWorld
ComputerWorld's unieke COM-IN 64 communicatieinterface maakt van de Commodore 64
Personal Computer een geavanceerde
(radio) communicatie terminal voor RTTY,
MORSE, ASCII, SSTV, tekstverwerking, modem en toongenerator. Gewoon dit COM-IN 64 interface inpluggen,
de computer aanzetten en uw professionele communicatiesysteem is operationeel! Meer dan 60 commando's worden
door het COM-IN 64 programma herkend, zodat u kunt rekenen
op optimaal bedieningsgemak . .

En dit krijgt u allemaal in huis voor

slechts f 595,- Prijs inclusief BTW.
RTTY
Ontvangen van Telex signalen van
zendamateurs of persbureaus.
Zendamateurs kunnen tevens Telex
zenden. Split screen of full screen
(naar keuze instelbaar). 3 Scherm
cursors (zend-, ontvangst- en editorcursor).12 K (ruim12.000 tekens)
zendbuffer. 7 Aparte zendbuffers
voor standaard boodschappen van
80 tekens. Printer aassturing (elke
CBM 64 printer). Mailbox mode (zie
uitleg Mailbox). Opslaan van ontvangen tekst op diskette of cassette,
of tijdens ontvangst op printer laten
afdrukken. Interne AFSK generator
(externe AFSK blijft mogelijk).
Ontvangen tekst kn weer worden
uitgezonden. 24 Uurs klok (ook voor
uitzenden). 45, 50, 75,110, 300
baud (+ of - 9 baud fijnregeling,
regelbaar vanaf keyboard).
Lichtkrant mode. 6 Verschillende
tonen voor zenden (oude/nieuwe
tonen elk met170, 425 of 850 Hz
shift). 5 Voorgeprogrammeerde
RTTY boodschappen (CQ CQ de,
tijdmelding, RYRY, The quick brown
fox en de roepnaam). Automatisch
omschakelen tussen zenden en
ontvangen (uitschakelbaar). Keuze
normaal of reverse ontvangst vanaf
het toetsenbord. Volledige tekst
editor. Pauze signaal (didle) uitschakelbaar. Volledige woorden op
het scherm (zg. 'word wrapping').

Morse
Met de COM-IN 64 en een
Commodore 64 Personal Computer
kunt u zonder iets van Morse te
weten berichten die in deze code

Modem

De COM-IN 64 kan ook als modem van de zeven tekstbuffers gebruik

gebruikt worden. Hierdoor kunt u
maken. Hierin kunnen 30 karakters
worden uitgezonden begrijpen.
teksten of programma's via de
worden opgeslagen.
De Morse tonen worden namelijk
normale telefoonlijn verzenden.
vertaald en in leesbaar schrift op het Voorwaarde is dat de ontvanger ook Algemeen
beeldscherm afgedrukt. Snelheids- over een telefoon modem (300 Ingebouwde voeding.
aanpassing geschiedt geheel
baud CCITT) of COM-IN 64
Geen extra hardware nodig.
automatisch, met een bereik van 5
beschikt.
PTT (Push To Talk) aansluiting.
tot en met 99 woorden per minuut.
Eigen toongenerator met voorgeTekstverwerker
Wilt u toch nog Morse leren,
programmeerde tonen om alle
bijvoorbeeld voor het verkrijgen van COM-IN 64 is te gebruiken als eenfilters zonder gebruik van andere
de A-licentie, dan kunt u gebruik
voudige tekstverwerker. Men kan
apparatuur te kunnen afregelen.
maken van de ingebouwde Morseletters, woorden of blokken tussen- Uitvoerige Nederlandstalige handtrainer. Er is een mogelijkheid tot
voegen en u beschikt over een
leiding, met listingen voor QTH
aansluiting van een seinsleutel of
volledige editor. De tekstbuffer kan
lokator berekeningen en voor een
paddle. Een meeluistertoon is hoor- ongeveer 6 pagina's A4 tekst
logboek programma.
baar uit de luidspreker van uw TV
bevatten, die weggeschreven
Mogelijkheid tot het schakelen van
tijdens zenden en ontvangen. Er zijn kunnen worden naar diskette of
externe apparatuur via het
vier voorgeprogrammeerde Morse cassette. Iedere CBM 64 printer kan
toetsenbord. (aan/uit functie).
booschappen; zoals CQ CQ, tijdgebruikt worden voor het afdrukken
En zo kunt u bestellen:
melding en de roepnaam.
van de tekst.
In de FM mode 800 HZ. In de
Telefonisch of schriftelijk bij onze
SSTV
SSB/CW mode zender keyer.
vestiging in Hilversum. Het bedrag
Slow Scan TeleVision: TV-beelden
Verder kent de Morse mode alle
dient u over te maken op onze
andere features van de RTTY mode. die door zendamateurs over de
rekening bij de ABN, nr. 55.0110.992
korte golf worden uitgezonden.
of PGD nr.1466042 t.n.v. Radcom
Mailbox
Met COM-IN 64 kunt u deze op uw Electronics B.V. Uiteraard kunt u
Met de Mailbox mode is het mogelijk televisiescherm zichtbaar maken.
COM-IN 64 ook tegen kontante
de COM-IN 64 als onbemand tegen- De ontvangen beelden worden
betaling afhalen bij onze vestigingen
station te laten fungeren.
weergegeven met120 lijnen van
in Hilversum en Rotterdam, of onder
Binnenkomende tekst kan op een
ieder 100 punten in vier grijstinten.
rembours (kost f 15,- extra) per post
diskette of op de printer worden
Voor het uitzenden kunt u van n
laten bezorgen.
vastgelegd. Tevens kan COM-IN 64
eerder op disk, of in het buffer,
vastgelegde boodschappen uitzenden. Om te voorkomen dat
iedereen het systeem in werking kan
zetten, wordt er een van te voren
PERSONAL COMPUTER CENTER
afgesproken code gebruikt om de
Hilvertsweg 99,1214 JB HILVERSUM.
Mailbox te aktiveren. De code wordt
ook gebruikt om op diskette opgeTel. 035 - 12633.
slagen berichten op te zoeken en uit
Keerweer
12, 3012 KB ROTTERDAM.
te zenden. Een Mailbox boodschap
kan max12.000 tekens bevatten.
Tel. 010 - 137823.
6-87

computer turld

elektuur juni 1984

advertentie

LET OP!!

TEAC drives incl. manual 55A

f 645,55B f 795,55E f 775,55F f 950,5 verschillende soorten drivekasten uit
voorraad leverbaar.
f
75,
Diskettes vanaf
f 399,
Philips monitor
BBC-B computer
1.890,
Verder voor de BBC diverse uitbreidingen
en software, zoals 16Kb RAMboard,
Epromprogrammer, grafisch tablet enz.

Applelike met ingebouwde Z80 en

1.695,
64Kb RAM
Diverse uitbreidingskaarten voor
Apple.
Appledrive (TEAC) met kast en kabel.
1 795,

::4
) icro
/1

inu

Broekwegzijde 124,
2725 PE Zoetermeer
Telefoon 079-314533

EXPANDER voor TRS 80

LNW zelfbouwkit met 32 KB, floppydiskcontroller, parallelprinter-interface,
RS-232C etc.
f 1.075,
Deze expander compleet
gebouwd met 1 jaar garantie
f 1.395,
Componenten: 8271
2716
1771
2764
27128
1791
2114
4116
1793
veel japanse onderdelen
Boeken over bijna iedere computer,
databoeken, computertijdschriften.
Bestelwijze: onder rembours of na
vooruitbetaling op bankrekening
44.29.60.611. Prijzen incl. BTW zolang de
voorraad strekt.
LET OP: 's-maandags gesloten!!
Klapdorp 67
2000 Antwerpen
Telefoon 03/232.01.32

TRIO

0 bandbreedte 40 of 6044/2
ey 3 kanaen, 6 sporen
delayed
sktieep
Cs] trigger
hold
o
ff

aUtornatische triggering
grote
gefroelineic11 nt//div
0 hoge
lichtopbrengst

r i
040 di,e, de- rr,"
C] cs skbp
/060 en 'e
bed .
Cs_ 7

inklusief probes 1:1/1:10

C] type CS-1040, 404412, 2.19

type CS-1060, 60441

adres.
ek btw

. plaats:
tal

In ongefrankeerde envelop sturen aan Koning en Hartman

antwoordnummer 764,2500 VV Den Haag.

6-88

KONING EN HARTMAN
koperwerf 30, 2544 EN den haag
postbus 43220, 2504 AE den haag
telefoon 070-21 01 01*

advertentie

elektuur juni 1984

bergsoft zaltbommel
POSTBUS 58, 5300 AB ZALTBOMMEL, TEL. 04180-4749.
ALLE PRIJZEN ZIJN INCL. BTW - WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN

4164 .. . 200 NS .
2716
2732
2114 . .. 450 NS .
4116. , . 450 NS .
4116.,.200N5 .
8255 . .. NEC
2764
6116 N.MOS
6116 C.MOS
6802
6821
6850

. f 29,85
f 16,95
f 26,95
. . f 7,65
. . f 7,55
. . f 9,85
f 21,95
prijzen
op
aanvraag
f 12,95
f 7,95
f 5,72

6845
Z80A
Z80A CTC
Z80A DART
Z80A DMA
Z80A PIO
Z80A SIO
6502
65CO2
6522
6532
6545
6551

f 33,95
f 13,95
f 11,95
f 27,32
f 29,95
f 12,45
f 32,95
f 23,80
f 44,45
f 25,85
f 29,85
f 44,94
f 38,75

SCHAARSE ONDERDELEN?
WIJ HEBBEN ZE!
SN74LSOO
SN74 LS27
SN74 LS32
SN74LS74
SN74LS86
SN74LS132
SN74LS138
SN74LS157
SN74 LS164
SN74 LS174
SN74LS240
SN74LS244
SN74 LS45
max. 5 p. type per klant

f
f
f
f
f
f
f
f
f
f
f

1,37
1,45
1,38
1,95
1,48
2,26
2,24
2,85
3,26
2,48
4,36
4,45
f 9,33

TIL111
f 1,95
TL 084CN
f 4,45
TL 074CN
f 4,95
TIC 206D
f 1,75
TIC 226D
f 2,33
TIC 206M
f 1,98
TIC 226M
f 2,47
2SJ50
f 25,95
2SK135
f 25,95
BF 469
f 1,29
BF 470
f 1,29
78H05
f 28,94
L 296
f 44,35
OPB 706 . . . .
, f 12,25
LED 3 mm COY85NB f 0,38
LF 356 . . . .
TEXTOOL ZIP 28 .
f 45,75

de elektuur
opbergcassette
Een modern opbergsysteem voor uw komplete
elektuurjaargang.
U kunt deze handige opbergcassette in uw bezit
krijgen door uw bestelling op te geven door storting
van f 13,-/Bfrs. 256 (verzend- en administratiekosten f 3,50/Bfrs. 69) op gironummer 1241 100
t.n.v. elektuur b.v., postbus 75, 6190 AB Beek (L),
voor Belgi op PCR 000-177026-01, onder vermelding van "opbergcassette".

ADVERTEERDERS- INDEX
Air Parts International
Analog Device
Asian Electronics
Audio en Techniek

6-11
6-82
6-92
6-71

Bang & Olufsen

Bergsoft Zaltbommel
van der Bend
de Boer Elektronika
Boterman Elektronika

6-71
6-89
6-70
6-07
6-15

CGE Alstohm
Commix
Computer World
Conrad/de Windmolen

6-70
6-18
6-87
6-72
6-75
6-76
6-78
6-02

van Dam
DIL Elektronika
Dirksen Elektronika Opleidingen
Display Elektronika

K laasing Electronics
Koning & Hartman

6-10
6-86, 6-88

Meek-it
Micromanagement
Micro Mind
Microsource

6-69
6-12, 6-13
6-88
6-16

Noord Elektronica

6-20

Pantec Division
Post Electronics
Prikbord

6-20
6-86
6-84, 6-85

Ralectro
Reinaert Electronics
v. Reysen Elektronika
Rodel Geluidstechniek

6-11
609
6-10
6-14

Sanyo
Stuut & Bruin

6-20
6-70

Tekelec Ai rtronic
Telec
Timtronix

6-22
6-90
6-73
6-71
6-17, 6-19

E lak Electronics
Eltex

6-80, 6-81
6-11

F lashtronics
Fluke Nederland

6-77
6-79

Vogel's
Vogelzang

Geleiders

6-74

Wegwijzer v/d Vakhandel

WE KA Uitgeverij
Westerveld Radio
Wire Elektronics

6-74
6-83
6-16
6-10

Personeelsadvertenties:
Nationale Film & Geluidsdienst
Post Electronics

6-75
6-75

Hestel
Hobbykit
Hoogh Electronic Components
Hupra Electronics
International Technical Agencies

6-86
6-08, 6-09
6-09
6-21
6-11

6-89

elektuur juni 1984

advertentie

TELEC

telex 77223 telec nl, postgiro 3371900

Bank Mees en Hope Groningen, rek.nr. 21.11.00.285

1. Componentenafdeling: Steentilstraat 36
9711 GP GRONINGEN tel.nr. 050-141616
Kreupelstraat 12
2. Computerafdeling:
9712 HW GRONINGEN tel.nr. 050-143344

DE NIEUWE TELEC CATALOGUS 1984 IS UIT ! ! !

DE CATALOGUS VOOR PARTICULIEREN, BEDRIJVEN EN INSTELLINGEN

BOORDEVOL INFORMATIE, INCLUSIEF BRUTO- EN NETTOPRIJZEN
( 230 bladzijden)
MET DIT EXCLUSIEVE BOEKWERK KUNT U EINDELIJK UIT DE VOETEN

BESTEL
HEM NU ! ! !

GRATIS
VOOR:
- bedrijven
- instellingen
- overheid

PARTICULIEREN:
- f 7,50
bij afhalen in de
winkel

- f 9,95 inclusief
verzendkosten

ZIE
AANVRAAGKAART AA NV R A A GKA ART

6-90

A
A
N
V
R
A
A
G
K
A
A
R

O
0.
CD

CL
CD
Con

ra)

E
m 5.4)
ar c

cu

c
2,3
5 g,
z
(1,
D 3
cp .
3 c%)
o 0.
O
.

juni '84 t/m dec '84

j ./aug '84 t/mdec '84
sept '84t/m dec '84
okt '84t/m dec '85

-c3
9,

o ip
'76 Th
o 3
O
co

-h -h -1, -11
01
rs..)
N) .s. I 01 CO
..
..
.
ul
K/ rsi

c:: I

C9
D
.-e

CD

3 Cr

co

CD
Ir
CS

o
-h -h -h -h
00 fs.) (...) C4
0)
45 A. CD
...
...
..
..
al
I
i
I C7

Buitenland

CD
<

o_ cp
co

103
N
CD0

CU

cv 0
o.) 7
D 7

.
1

o al

. c.

co

CD CD
-h

co

0 stuur m'.3 gratis uw kwartaal-nieuws catalogus uan kst kina's

()stuur mij) voor f. io,- uw complete set cgt.
(bank- di' giroctleclue stuur '
rnGQ
()stoor rn(j uoor 129,- uw digitale muLtisneter (daik
binnen_ 7 dagen kan rebumeren) n-tet 6 maanden garantie.
ik betaal:
onder rembours aan 62 Postbock
0 hierb machtig u bovenstaand becSragt
verzendkosten van p-Lbn bank- c.q, giro
rekening a'? te scruliven
bank/giro.

fek.rr

dntr m:

kandtekening

*aankruisen Loat van toepcssingi- adresgegevens ornme215- 6e invullen

Gratis voor:

AANVRAAGKAART CATALOGUS
TELEC 1984

Bedrijven, instellingen, overheid en

semi-overheid.

TELEC

Particulieren:

Naam, bedrijf, overheid, instelling:

Prijs: f 9,95* incl. verzendkosten

Naam aanvrager

Naam:

Functie:

Adres:

Adres:

Postcode:

Postcode:

Woonplaats:

Woonplaats:

Datum.

I nschrijvingsnr. kamer v. koophandel

Handtekening:
Datum
E ik betaal na ontvangst van de catalogus met een
acceptgirokaart.

Handtekening:

* bij afhalen in de winkel: f 7,50

nr. 248

een
post zegel
is niet
nodig

abo

s.v.p. invullen in blokletters

naam:
adres:

uitgeversmi]
elektuur bv

postcode:
woonplaats:
datum:

sv.p. IR blokletters invullen

naam

antwoordnummer 1
6160 VK Beek L
Nederland

een post2egeL
plal4(eFL is
niet nodig

ares:
plaats +-code:
tele?con:

datu m:

DE WINDMOLEN C.V.
antwoordnummer loo i
7504 PA ereschede
neder _and

conRAD

ELecrponic

geen

TELEC

postzegel
plakken

TELEC b.v.
Antwoordnummer 291
9700 WB Groningen

Met Elektuur-boeken wordt u wijzer!

33 Elektronische spelletjes

Elektronica Treffers

Junior computer 4

In de loop der jaren is het aantal spelletjes

behoorlijk toegenomen. Vooral de elektronica heeft daar een (dobbel)steentje aan
bijgedragen. Voor de electronica hobbyist
snijdt het mes aan twee kanten; zowel het
opbouwen van als het spelen met elektronische schakelingen is een plezierige vrijetijdsbesteding. Dit boek biedt een keur aan
elektronische spelletjes. Het is een verzameling van in het maandblad Elektuur
gepubliceerde ontwerpen, aanngevuld met
praktische informatie, zodat letterlijk
iedereen zijn spelletje mee kan spelen.

De titel zegt eigenlijk al genoeg over

dit boek. Allemaal interessante ideen
en schakelingen met voor elk wat wils
uit de veelzijdige wereld van de elektronica. Enkele ontwerpen uit de inhoud
van dit boek zullen wel genoeg zeggen:
digitale klok, voor- en regelversterker,
watt-meter, 50 W-eindversterker, elektronische drummer en een bel met een
aangename melodie.

Dit deel van de junior computer-reeks is

geheel gewijd aan software. Een nieuw
systeem-programma, de PM-Editor, maakt
het mogelijk heel snel en gemakkelijk programma's in te geven. Verder onder andere
een gedetailleerde bespreking van de
nieuwe systeem-software uit de boeken
3 en 4 en uitgebreide listings.
ISBN 9070 160 196 f 28,50/Bfrs. 562

ISBN 9070 160 269

f 22,50/Bfrs. 444

273 Schakelingen
Ook deze pocket leent zich door de grote
hoeveelheid ontwerpen uitstekend als
basis voor het vinden van nieuwe ideen
en leuke schakelingen. Op elk gebied is
er wel iets te vinden, ondermeer elektronische dobbelsteen, versterkers, nagalm,
model spoorschakel ingen, klokken, voedingen, spelletjes en veel schakelingen
voor huis-, tuin- en keukengebruik.
ISBN 9070160048f

20,50/Bfrs. 404

f 31,/Bfrs. 611

SC/MP-pcomputer voor zelf bouw 1

Dit boek maakt onder het motto "speten
met de SC/MP" door een voortdurende
afwisseling van teorie en praktische opbouw de lezer bekend met de microprocessor! Na enkele hoofdstukken is men al
in staat een systeem met hexadecimale
1/0-eenheid te bouwen. Het systeem kan
stap voor stap worden opgebouwd, zodat
de lezer meegroeit met zijn eigen microcomputer.
ISBN 9070 160 129 f 26,/Bfrs. 513

22,50/Bfrs. 444
Junior Computer VIA 6522

Kursus ontwerptechniek
Deze kursus is bedoeld voor de elektronica-hobbyist die nu eens niet alleen
schakelingen wil nabouwen, maar ze zelf
ook wil kunnen ontwerpen. Het boek
geeft de lezer met een minimum aan
teorie toch een heleboel informatie over
ontwerpmethoden en halfgeleiderschakelingen. Na een uitgebreide behandeling
van de grondstenen van de tegenwoordige
elektronica, de diode en de transistor,
worden de belangrijkste basisschakelingen
en hun dimensionering beschreven. Bij
elk hoofdstuk zijn opdrachten toegevoegd
waarvan de uitwerking aan het einde van
het boek wordt gegeven.
ISBN 9070160102f

301 Schakelingen
De halfgeleidersgids, het jaarlijkse dubbelnummer van het maandblad Elektuur,
blijkt erg gewild te zijn. Dat is ook niet
verwonderlijk, gezien het feit dat deze
juli/augustus-uitgave meer dan 100 schakelingen bevat en zo een haast onuitputtelijke
bron voor de praktische ingestelde elektronicus vormt. Zelfs naar exemplaren uit
voorbije jaren is nog veel vraag. Om deze
reden is gestart met de 300-reeks, een
serie boeken waarin de meest interessante
schakelingen uit halfgeleidergidsen verzameld zijn. Het boek "301 schakelingen",
het tweede deel uit deze reeks, bevat
hoofdzakelijk schakelingen uit de dubbelnummers van 1977 t/m 1981. Evenals het
boek "300 schakelingen" mag ook dit deel
niet op de boekenplank van de serieuze
elektronicaliefhebber ontbreken.
ISBN 9070 160 250

ISBN 9070 160 099 f

24, /Bfrs. 473

TV-speelcomputer
De naam zegt het al. De in dit boek voorgestelde computer is speciaal ontworpen
voor TV-spelen: autorennen, gokspelletjes,
ruimtegevechten en nog veel meer. In het
boek wordt niet alleen beschreven hoe de
speelcomputer gebouwd wordt, maar ook
hoe men met de computer zelf programma's kan maken. Op diepmanier kan men
zijn eigen spelen ontwerpen en tevens
leren werken met microprocessors. Voor
de speelcomputer zijn diverse cassettes
met spelletjes verkrijgbaar.
ISBN 9070 160 218f 36,/Bfrs. 710

Meten- wat, hoe waarmee

Meten is in de elektronica een wetenschap
op zich. Niet alleen zijn daarvoor goede
meetapparaten nodig, maar men moet ook
weten hoe deze te gebruiken. In dit boek
wordt dan ook aandacht besteed aan beide
aspekten. Naast de vele duidelijke beschrijvingen van het zelf bouwen van moderne
en hoogwaardige meetinstrumenten wordt
er uitgebreid aandacht besteed aan het
gebruik van meetinstrumenten en het
meten zelf. Zo kan de hobbyist stapsgewijs
zijn eigen elektronica-laboratorium opbouwen. Kostenbesparend en zeer leerzaam!
ISBN 9070 160 137f

20,50/Bfrs. 404

SC/MP-mcomputer voor zelfbouw 2

300 Schakelingen

In dit tweede deel wordt de SC/MPmicrocomputer nog verder uitgebreid,

onder andere met een alfanumeriek
toetsenbord en een monitor-aansluiting,
zodat de uitlezing via een tv-scherm kan
geschieden. Verder wordt een beschrijving
gegeven van een kleine maar toch komplete BASIC-computer, waarmee men in
een echte hogere programmeertaal kan
werken. De afsluiting van het boek wordt
gevormd door een zeer uitgebreide kursus
over de programmeertaal BASIC, kompleet met voorbeelden, opgaven en antwoorden.
ISBN 907016020xf 26,/Bfrs. 513

Een pocket die een schat aan elektronische

schakelingen bevat voor de praktisch ingestelde elektronicus, hobbyist en knutselaar.
Driehonderd schakelingen is een ontzettend
grote hoeveelheid. Voor de kreatieve lezer
zal de inhoud dan ook een haast onuitputtelijke bron van informatie en inspiratie vormen en tevens een stimulans zijn tot
verdere experimenten.
ISBN 9070 160 110 f 25,50/Bfrs. 503

Digiboek 1
In deze tijd van rekenmachines en computers wordt het langzamer hand een noodzaak om wat af te weten van de digitale
techniek waarmee deze "elektronische
rekenwonders" werken. Onder het motto
"denken, formuleren, schakelen" leert dit
boek u de grondbeginselen van de digitale
techniek op een zeer begrijpelijke manier.
Op de bijgeleverde experimenteerprint
kunnen de opgaven uit het boek in de
praktijk worden gebracht. Een "must"
voor elke electronicus die zich nog niet
verdiept heeft in de digitale techniek.
ISBN 9070 160 056f

31,-- /Bfrs. 611

Digiboek 2
De hobbyist die na het doorwerken van de
theorie in digiboek 1 de smaak van de
digitale techniek te pakken heeft gekregen,
kan zijn hart verder ophalen in dit boek.
Hierin vindt hij een keur aan digitale
schakelingen voor allerlei praktische toepassingen. Ook kwa omvang van de schakelingen is er van alles wat te vinden: van
heel eenvoudig tot vrij uitgebreid. Alle
ontwerpen zijn in de praktijk beproefd
en zullen weinig problemen opleveren bij
het nabouwen.
ISBN 9070 160 064 f 20,/Bfrs, 394

Deze aanvulling op de junior-computerboeken 3 en 4 omvat de gebruiksaanwijzing voor de op de interface-kaart

aanwezige 1/0-bouwsteen (VIA), de 6522.
Het naadje van de kous over het gebruik
van de poorten, de timers, het schuifregister en de hulpregisters.
ISBN 9070 160 293 f 13,50/Bfrs. 266

Resi & Transi deel 2:

De schrik van de FIETSENDIEVEN
In dit tweede stripalbum houden Resi &
Transi zich bezig met de konstruktie van
een universeel anti-diefstal-alarm, kompleet met een soort "Kojaksirene". Ook
hier wordt "tussendoor" wat teorie
behandelt natuurlijk: De monostabiele
wordt besproken, de bistabiele (ofwel
flibS012), de astabiele en verder alle
andere elektronica die in de schakeling
voorkomt. Bij dit stripalbum horen
twee printen (apart leverbaar), waarop
het besproken alarm en de sirene gemakkelijk kunnen worden gebouwd.
ISBN 9070 160 307 f

17,50/Bfrs. 345

print 83999-1 f 9,85/Bfrs. 194

print 83999-2 f 9,55/Bfrs. 188

Hardware-boek
Formant muziek-synthesizer 1
Dit veelzijdige synthesizerhandboek is
interessant, zowel voor de in muziek
genteresseerde elektronicus als voor de in
elektronica genteresseerde musicus. Hij
kan aan de hand van dit boek een synthesizer met een skala van mogelijkheden
bouwen,= want het bevat een komplete
beschrijving en speelhandleiding. De bijgeleverde demonstratiecassette geeft de lezer
een klankindruk van de beschreven voorbeelden.
ISBN 9070160 145 f 37,50/Bfrs. 739

Formant muziek-synthesizer 2
Allerlei uitbreidingen, verbeteringen en
zelfs nieuwe modules worden in dit
tweede formantboek besproken. Hiermee
kan men de mogelijkheid van deze unieke
zelfbouw-synthesizer nog flink vergroten.
Evenals in het eerste deel worden ook
hier de nodige instelvoorbeelden en
muzikale tips gegeven.
ISBN 9070 160 220 f 32,50/Bfrs. 641

Resi & Transi deel 1:

maken korte metten
de mysteries van de elektronica
Het eerste deel van een serie stripverhalen,
waarin twee ondernemende figuren op hun
manier het gebied van de elektronica verkennen. Hun avonturen zitten vol spanningen, omdat ze vaak tegen de stroom in
roeien en daarbij op veel weerstanden
stuiten, voordat ze uiteindelijk hun doel
bereiken.
De lezer wordt op een geheel andere
manier met de elektronica vertrouwd
gemaakt: spannend, spelenderwijs en toch
gedegen. Bovendien wordt bij dit eerste
deel een print en een resi-meter geleverd
waarmee men de besproken schakelingen
kan opbouwen en zodoende zelf kan
kontroleren of Resi & Transi ook steeds de
waarheid spreken.
ISBN 907016o 234 f 29,50/Bfrs. 581

Zoekt u een terminal voor uw microcomputer of een geheugenuitbreiding?

Is uw cassette-interface te langzaam of
gewoon slecht? Computervoeding te krap
bemeten? Hoe programmeer ik mijn
IEIPROM's? Op deze en nog meer vragen
heeft het micro-processor HARDWAREboek een uitvoerig en pasklaar antwoord.
ISBN 9070 160 277f 31,50/Bfrs. 621

Data sheet boek

U had graag een CMOS-databoek? En van
welke fabrikant? Ook nog een TTLdataboek en een Lineair-databoek en een
audio-databoek? Oh ja, en niet te vergeten een special-function-databoek? Of
wilt u het "data sheet boek" van Elektuur,
een CMOS-, TTL-, Lineair- en audiogeien een special-function-databoek? Of
wilt u het "data sheet boek" van Elektuur,
een CMOS-, TTL-, Lineir- en audiodataboek in n?! Met uitgebreide informatie over de belangrijkste IC's, verspreid
over zo'n 250 pagina's. Dat is handig n
goedkoop!
ISBN 9070 160 242 f 37,/Bfrs. 729

Infokaarten
in kunststofcassette
De I nfokaarten uit Elektuur zijn voor
vele lezers in de afgelopen 3 jaren een
haast onmisbaar gedeelte van het blad
geworden. Deze kaarten bevatten in een
klein formaat een grote hoeveelheid
praktische informatie voor de elektronicus. In verband met de grote belangstelling voor deze kaarten is nu een herdruk
verkrijgbaar van de hele serie, bestaande
uit 99 infokaarten en 2 registerkaarten.
De set infokaarten wordt geleverd in een
handzaam kunststof doosje, dat tevens
als kaartenbakje kan worden gebruikt.
Prijs voor de komplete set Infokaarten.

f 17,50/Bfrs. 345

Junior Computer 1
Een volwassen computer voor beginners.
Voor ieder die nader met computers wil
kennismaken vormt dit boek het begin van
een fascinerende hobby. Zowel de beginneling als de gevorderde hebben nu de
mogelijkheid zelf voor een zeer redelijke
prijs een computer te bouwen en spelenderwijs hiermee het programmeren onder de
knie te krijgen.
ISBN 9070 160 153 f

26, /Bfrs. 513

Junior Computer 2
Natuurlijk is dit het logische vervolg op
het eerste junior computerboek. De basiskennis, alle mogelijkheden en begrippen
die in het eerste deel nog niet aan de orde
zijn geweest worden hier besproken en
afgerond. Dit deel vormt de afsluiting van
de aktiviteiten rond de standaard-juniorcomputer zoals die in deel 1 beschreven
is.
ISBN 9070 160 161 f 28,50/Bfrs. 562

overmaken van

het bedrag van het (de)

e

boek(en) naar uw keuze op

gironummer 124.11.00 t.n.v.
Elektuur B.V. te Beek (L)

Junior Computer 3
Het derde deel is geheel gewijd aan uitbreidingen voor de junior computer. Er komt
geheugen bij, cassette-hardware en extra
I/O. Verder komt de mogelijkheid om
randapparatuur op de junior computer aan
te sluiten, bijvoorbeeld een terminal. De
bijbehorende systeem-software wordt daarbij niet vergeten.
ISBN 9070 160 188f

Bestellen?
Dat kan door

28,50/Bfrs. 562

(voor Belgi op PCR 000017-7026-01) onder vermelding van de titel van

de boektitel(s).

Verzend- en administratiekosten f 3,50/Bfrs. 69.

AMSTERDAMS MEEST VOORDELIGE ,,i_lici;,,'aeELECTRONICA SPECIAALZAAK

KUNS1s1CFEEHUIZING TYPE 6002
twee schalige behuizing van ABS
kunststof in de bovenzijde bevinden zich af standbussen voor
bevestiging van printjes etc.
Voorzien van batterijvak welke
van buiten af toegankelijk is:<
Batterijvak voor bijv: 9V.blok.
Tussenschot an batterij ruimte
afteschermen.
ART.NR.E4975
kleur zwart

WIST U

DAT WIJ MEER DAN 200 VERSCHILLENDE KASTEN

UIT VOORRAAD KUNNEN LEVEREN.
Of U nu opzoek bent naar een grote 19"kast
in het zwart f alumnium met of zonderhandgrepen of misschien wel een mooi klein
plastic kastje in het blauw.
ASIAN ELECTRONICS levert het U wel en snel.
De ELEKIUUR is niet dik genoeg am U alle
PRIJS incl. btw.
kasten te laten zien dagkan is het beste
11 95
dat U bijons even in de vitrines kant kijken.1 - 9
10-99
9 80
U bent van harte welkom.
8,65
100up
PRINTIRAFO STUNT
24Volt 0,3Amp. f 6,00
primair 220V
24V-0,15A 10V-0,2A
f 7,50
primair 220V

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT

Z80-A processor
f 12,50

KUNSTSTOF INBOUWKASTEN, SERIE D(igitaal)

fifEl-FON:

2-Delige behuizing met een verzonken rode transparante frontplaat, geplaatst onder een hoek van
20. Speciaal geschikt voor het onderbrengen van schakelingen met digitale uitlezingen.
In het bodemdeel zijn voetjes en 4 nokken aangebracht voor het monteren van een printpraat Hiervoor worden zelftappende schroeven meegeleverd.

ASELCOM AUTO INBRAAKALARM (BOUWPAKKET)

Print alle onderdelen en bouwtekening
werkt via de deurkontakten etc.
Kan de knipperlichten en/of de claxon
sirene inschakelen zeer eenvoudig te
monteren.
pakket prijs
f 79,=

Boven- en bodemdeel: ABS-kunststof

afmetingen in mm

110 120 89 72 45
11%11~
c~

121 125 150 133 53

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT

16 K-ram kaart voor de
APPLE II plus (bouwpakket) 169,00
Kleurenkaart geeft videosignaal uit. ( bouwpakket) 5 169,00

B ---164

180 155 135 60

1000 MHZ
COUNTER STEREOkoptelefoonsnoer

KLEIN art.nr 3056 f 7,95

MIDD. art.nr 3057 f 8,95GROOT art.nr 3058 f12,95
ESThL.NR. afm. (irm) Prijs
3482
2,95
37.x 37 x 30
3483
37' x 37 x 50
3,25
3,15
3484
37 x 74 x 30
3,50
3485
37 x 74 x 50
3,95
3486
37 x111 x 30
4,45
3487
37 x111 x 50
3488
37 x148 x 30
4,65
5,15
3489
37 x148 x 50
3490
74 x 74 x 30
5,45
3491
6,10
74 x 74 x 50
5,90
3492
74 x111 x 30
7,10
3493
74 x111 x 50
8,35
3494
74 x148 x 50
4,15
3495
55 x 74 x 30
4,55
3496
55 x 74 x 50
6,35
1840
55 x111 x 30
6,10
3497
55 x111 x 50
3498
6,25
55 x148 x 30
7,10
3499
55 x148 x 50
WK tussen schotjes 1ev.

BLIKKEN DOOSJES 0,5mm dik

materiaal

FREKWENTIE-TELLER ONDERDELEN PAKKET

technische gegevens :
twee ing a ng
2Hz tot 10Mhz en
10Mhz tot 1000Mhz

en

kenpleet met 3,5mm stereo

stekertje leligLe 4- 1, 5MTR.
Voor de walkman

bijzonder geschikt an hoog- eooeolritgt,iejd:nbMe ekOMg:n er;s1d?I'

24Volt relais 2 x OM P/S f 7,50
,Ifivi
frekwente schakelingen in omschakeling hoge naar lage bereik ng
Alles op de print aanwezig alleen
onder te brengen.
een trafo en klaar

FL.299,00
KAST VOOR DE FREKWENIIE
TELLER

METAAL 0.5rrrn dik

kleur grijs gemoffeld
ART . NR. 4996
5 32,50

<

DISPLAY AR
rT
,75
aam:
478
j2
e voor

display
s
ART.4779 f8

VENSTER
GLAASJE

PSIPIN

,25

BESTELWIJZE

Per brief met ingesloten eurocheque

groene bankbetaalkaart of een
girobetaalkaart ( pas nummer niet
vergeten ) VERZENDKOSTEN f 6,50
GEEN MINIMUM ORDERBEDRAG
Vooruitbetaling op onze bankrek.
NR. 69.71.10.893 of via postgiro
NR.2922 en dan T.N.V.69.71.10.893
verzendkosten f 6,50
GEEN MINIMUM ORDERBEDRAG
Telefonisch of per Briefkaart
onder REMBOURS minimum order f50,=
Rembours kosten f 8,75

ELECTRONICS
117L7USTF/IE TEL .020-3 75/L/
EllBQ/7'1E91117U
PL75TORDER IL732JZ171775TER017177

s-Maandags GESLOTEN

Dinsdag t.m. Vrijdag 10-18 uur

Zaterdag 10-17 uur