Professional Documents
Culture Documents
1. Wprowadzenie
Mathcad 2000 to profesjonalny program matematyczny sucy do rozwizywania rnego typu
zagadnie inynierskich. Umoliwia prowadzenie zaawansowanych oblicze numerycznych, jak
rwnie przeksztace symbolicznych (m.in. symboliczne obliczenia pochodnych, caek i granic
funkcji), czyli operacji zwizanych z analiz matematyczn.
W porwnaniu do konkurencyjnych produktw Mathcad zajmuje szczegln pozycj. Pomimo
faktu, e w obliczeniach numerycznych jest sabszy od Mathlaba a w obliczeniach symbolicznych
wyranie ustpuje Mathematice, to jednak wyrnia si z pord innych pakietw:
atwoci obsugi,
prac zblion do naturalnych rachunkw prowadzonych na kartce papieru,
symboliczn prezentacj tworzonych wzorw (zgodn z oglnie panujcymi zwyczajami),
wygodnym tworzeniem wykresw,
operowaniem i przeliczaniem jednostek miar,
penym wykorzystaniem graficznego rodowiska systemw Windows.
Obszar roboczy
Mathcad uywa standardowego interfejsu Windows (zob. rysunek powyej), dlatego w niniejszym
kursie pominiemy oczywiste elementy klikologii i klawiszologii stosowanej, a skupimy si na
charakterystycznych dla Mathcada operacjach edycyjnych. Naszym gwnym celem jest zapoznanie
si z ogromnymi moliwociami pakietu i zrozumienie specyfiki oblicze numerycznych (np.
rde powstawania bdw numerycznych).
Opracowa: Tomasz Sok, OMK, stycze 2001
2/8
Jak wida na przedstawionym rysunku, okno robocze Mathcada zawiera oprcz menu gwnego
rne paski narzdzi, ktre podobnie jak w aplikacjach MS-Office mona dowolnie rozmieszcza na
pulpicie. Korzystanie z tych narzdzi odbywa si w standardowy sposb, to jest poprzez kliknicie
mysz lub zastosowanie odpowiedniego skrtu z klawiatury. Mathcad stosuje specyficzny sposb
edycji wyrae matematycznych, podobny do uywanego w programie Word edytora rwna tu
rwnie operujemy tzw. kursorem dwuwymiarowym, ktry oprcz punktu wstawiania pokazuje
zakres aktywnego argumentu (szczegy podane zostan w przykadach).
Regiony
Wszystkie dane (wzory, wyniki, wykresy) s przechowywane w prostoktnych polach zwanych
regionami. W odrnieniu od komrek Excela mog one zajmowa dowoln pozycj na arkuszu
roboczym. Regiony przeznaczone s przede wszystkim do przechowywania wzorw matematycznych ale mog rwnie zawiera zwyky tekst (komentarze itp.), grafik (np. wykresy funkcji)
oraz obiekty osadzone tworzone przez inne aplikacje Windows.
Naley wspomnie, e sposb rozmieszczenia regionw ma wpyw na kolejno wykonywanych
operacji i widzialno definiowanych przez uytkownika zmiennych, powinien wic by
dopasowany do realizowanego algorytmu obliczeniowego. Mathcad przelicza kolejne regiony w
naturalny sposb, poczwszy od lewego grnego rogu idc w prawo i w d. (Wyjtkiem od tej
zasady s tzw. zmienne globalne, o ktrych dowiemy si z przykadw).
3/8
4/8
W wielu przypadkach moemy stosowa obydwie metody zamiennie lub rwnolegle, jednak
istniej klasy zagadnie do rozwizania ktrych prowadzi tylko jedna z nich. Na przykad pochodne
lub caki nieoznaczone obliczamy w sposb symboliczny, podczas gdy rozwizanie rwnania
przestpnego moemy (w oglnym przypadku) przeprowadzi jedynie na drodze numerycznej.
Warto zauway, e obliczenia symboliczne pozwalaj na lepsz ocen jakociow wynikw, ale s
kosztowne i nie zawsze moliwe do przeprowadzenia.
Jednostki miar
Jedn z wyrniajcych cech Mathcada jest automatyczne przeliczanie rnych jednostek miar.
Mathcad rozpoznaje systemy miar m.in.: SI (m, s, kg,...), CGI (cm, sec, gm,...), US (ft, sec, lb,...).
Jednostk miary dodajemy bezporednio po liczbie (lub wyraeniu) z uyciem lub bez operatora
mnoenia (szczegy podane bd w przykadach). Moemy definiowa wasne jednostki miar
jako pochodne od miar pierwotnych. Wykaz predefiniowanych miar i odpowiadajcych im skrtw
znale mona w Resource Center (haso: units and dimensions).
Liczby zespolone
Mathcad stosuje powszechn notacj liczb zespolonych: a + bi, lub a + bj. Liter i lub j
naley poda podobnie jak jednostk miary zaraz po liczbie (lub wyraeniu), jednak nie mona ich
stosowa oddzielnie, tzn. litera i (lub j) musi by poprzedzona wyraeniem, w szczeglnym
przypadku liczb urojon i zapisujemy jako 1i. Mathcad automatycznie rozpoznaje zespolone
argumenty w operatorach i funkcjach oraz stosuje zespolone odpowiedniki tych funkcji.
Zmienne zakresowe obliczenia iteracyjne
Szczeglnym typem zmiennych w Mathcadzie s zmienne zakresowe od..do, suce przede
wszystkim do oblicze cyklicznych lub iteracyjnych. Typowym ich zastosowaniem jest tablicowanie wartoci funkcji lub obliczanie sum szeregw. Maj rwnie zastosowanie w rnego
rodzaju operacjach macierzowych. Zmienne zakresowe definiujemy w postaci:
x := x1, x2 .. x3
Wykresy funkcji
Wykresy w Mathcadzie tworzymy z menu
Insert/Graph lub z paska narzdziowego Graph.
Na jednym wykresie mona przedstawi kilka
funkcji oraz dodawa punkty kontrolne lub
asymptoty (rys. obok). Kolejne funkcje dodajemy
poprzez wpisanie przecinka w polu opisu funkcji,
mog by one zalene od jednej wsplnej zmiennej
lub kada z funkcji moe mie swj niezaleny
argument. Formatowanie wykresu odbywa si po
jego podwjnym klikniciu i wybraniu odpowiednich opcji z okienka dialogowego.
5/8
2
2
tan( x)
sin( x)
cos( x)
2
Pola tekstowe
Pola tekstowe su do dokumentowania prowadzonych oblicze (komentarze, objanienia, itp.).
Domylnie kady nowo tworzony region zawiera rwnanie, jednak po wpisaniu pierwszego wyrazu
i spacji automatycznie zmienia si w region tekstowy. Pewniejszym sposobem jest zastosowanie
cudzysowu [] na pocztku wpisywanego tekstu jest to sygna dla Mathcada, e chcemy
wpisywa tekst a nie wzr. Teksty moemy formatowa jak w zwykych edytorach tekstu lub
porednio poprzez zastosowanie styli (podobnie jak w Wordzie).
Formatowanie danych i wynikw
Formatowanie rwna i wynikw uzyskujemy z menu Format/Equation i Format/Result. Za
pomoc tych funkcji moemy ustawi rodzaj i wielko czcionki lub ilo cyfr wywietlanych w
wynikach.
Pozycjonowanie regionw
Przejrzysto tworzonej w Mathcadzie dokumentacji uzyskamy poprzez waciwe rozmieszczenie
regionw, tak aby nie zachodziy na siebie i byy odpowiednio wyrwnane. Pomocne w tym celu s
funkcje z menu Format/Separate_Regions i Format/Align_Regions.
Tematy pominite w niniejszym opracowaniu
W niniejszym przegldzie nie ma miejsca na prezentacj innych funkcji Mathcada. Pominite
zostay takie tematy jak osadzanie obiektw i dynamiczna wymiana danych czy wsppraca z
pakietami pomocniczymi AxumLE i SmartSketch. Zainteresowanych odsyamy jak zwykle do
Resource Center.
4. Przykady demonstracyjne
W punkcie tym przedstawiamy kilka podstawowych przykadw pokazujcych jak wykona
konkretne zadanie w Mathcadzie. Cz z nich opatrzona zostaa komentarzem krok po kroku,
uatwiajcym zrozumienie jak wprowadza dane z klawiatury (lub za pomoc myszki).
Inteligentny kalkulator
Mathcad mona uywa podobnie do zaawansowanego kalkulatora matematycznego (jak w poniszym przykadzie). Warto zwrci uwag na rnice w numerycznym (=) i symbolicznym ()
6/8
obliczaniu wyrae. Podczas edycji wzorw bardzo przydatnym klawiszem jest spacja, ktra
umoliwia atwe grupowanie pl przed zastosowaniem kolejnego operatora w razie potrzeby
Mathcad sam generuje odpowiednie nawiasy (zob. opis klawiszy we wzorze drugim).
wzr
klawiatura
1 + 2 3 = 7
1, +, 2, *, 3, =
( 1 + 2) 3 = 9
1, +, 2, spacja, *, 3, =
1 1
1
+ +
= 0.5
6 4 12
1 1
1
1
+ +
6 4 12
2
6 2
sin
klawiatura
a := 1
b := 5
c := 6
a, : dwukropek, 1
a + b = 4
a, +, b, =
a + b c = 29
a, +, b, *, c, =
(itd))
f ( x) := a x + b x + c
f ( 1) = 2
f(1)=
f ( 0) = 6
klawiatura
2
:= b 4a c
=1
x1 :=
b
2a
x1 = 2
x2 :=
b +
2a
x2 = 3
jak wyej
klawiatura
2
0 solve, x
3
7/8
opis czynnoci
1. z klawiaturyShift+@ lub myszk menu
Insert/Graph/X-Y Plot
2. w pole opisu funkcji wpisa
f(x)
3. w pole argumentu wpisax
4. w polach zakresu argumentu poda1 i 4
5. sformatowa wykres przez podwjne kliknicie
i wybranie odpowiednich opcji np.:
X-Y Axes / Axes Style / Crossed
2
1
f ( x)
1
1
x
Jednostki miar
stosowanie miar
klawiatura
1ft = 30.48 cm
kN := 1000N
F := 20kN
m :=
a := 10
F
a
Zmienne zakresowe
m
2
m = 2000 kg
wzr
klawiatura
f ( x) := ( x 2) ( x 3)
x := 1 , 1.5 .. 4
f ( x) =
-0.25
0
0.75
2
Inne przykady
Przykady omwione powyej znajduj si w pliku mcad_1.mcd. Pozostae przykady (dotyczce
operacji macierzowych, rozwizywania rwna i przeksztace symbolicznych) naley szuka w
kolejnych plikach wiczeniowych od mcad_2.mcd do mcad_5.mcd.
Litery greckie,
klaw. edycyjne
Operatory
macierzowe
Operatory
logiczne
Operatory arytmetyczne
Definicja i
obliczanie
Zacznik 1:
Operacja
: dwukropek
~ tylda
=
Ctrl+. kropka
Ctrl+Shift+.
+
*
/
Ctrl+/
Ctrl+Enter
^
(, ), apostrof
\
Ctrl+\
|
"
!
<
>
Ctrl+9
Ctrl+0
Ctrl+=
Ctrl+3
?
Ctrl+?
&
Ctrl+I
Ctrl+L
Ctrl+A
Ctrl+B
$
Ctrl+4
Ctrl+Shift+4
#
Ctrl+Shift+3
, przecinek
; rednik
. kropka
[
Ctrl+8
Ctrl+1
Ctrl+6
^-1
Ctrl+- minus
Znak + Ctrl+G
Ctrl+Shift+P
Ctrl+Shift+Z
Insert
Spacja
Tab, Shift+Tab
Ctrl+D
8/8