Antyoksydanty

Prof. dr hab. n. med. Wojciech Piekoszewski

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Reaktywnymi formami tlenu s O2, OH, OOH, O3, H2O2.
Powstaj one w redukcji tlenu czsteczkowego

2%
O2 tlen czsteczkowy
e-

98%
O2

4H+ 4e-

O2- anionorodnik
nadtlenkowy
2H+ e-

H2O2 nadtlenek
wodoru
2H+ e-H2O

OH

rodnik
hydroksylowy

Projekt+ jest
wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej
2H ew ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

H20

H2O

Antyoksydanty
Czstki posiadajce niesparowane elektrony, mog
Uszkadza struktury komrkowe (bony komrkowe,
bony organelli), biologicznie wane makromolekuy
(kompleksy biaek enzymatycznych, DNA)
Wolne rodniki wpywaj rwnie niekorzystnie na leki,
Kosmetyki i skadniki ywnoci.
Szczeglnie podatne na dziaanie oksydacyjne
(utleniajce) wolnych rodnikw s niezbdne
nienasycone kwasy tuszczowe (NNKT).

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Proces utleniania tuszczw zawartych w kosmetykach
nosi nazw autooksydacji (samoutlenienie).
Przebieg procesu peroksydacji lipidw
Inicjacja (zapocztkowanie) reakcji acuchowej
inicjator reakcji
RH + O2
2 RH + O2

R
R + HOO
2 R + H2O

Propagacja i rozgazianie acucha

R + O2
ROO
ROO + RH
ROOH + R
ROOH
RO + OH
Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Przebieg procesu peroksydacji lipidw c.d.
Terminacja (zakoczenie reakcji)
R + R
R R
R + ROO
ROOH
ROO + ROO ROOR + O2

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Wolne rodniki s inaktywowane w komrkach przez
odpowiednie ukady enzymatyczne powodujce ich
rozpad lub zmiatanie
Podstawowym enzymem biorcym udzia
w inaktywacji rodnikw jest dysmutaza nadtlenkowa
-

2 O2 + 2 H+

H2O2 + O2

Utworzony nadtlenek wodoru jest rozkadany kolejno przez

katalaz i peroksydaz glutationow
2 H 202
2H2O + O2
H2O2 + 2 GSH
2 H2O + GSSG
zredukowany
utleniony
glutation
glutation
Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Czynniki wpywajce na tworzenie wolnych rodnikw
niektre zanieczyszczenia powietrza
dym tytoniowy
nadmierna ekspozycja
na promienie soneczne
Wpyw wolnych rodnikw na skr
lipidy warstwy rogowej
proteiny kolagen i elastyna
kwasy nukleinowe
Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Dugotrwae dziaanie wolnych rodnikw powoduje
przyspieszenie starzenie si skry objawiajce si
Powstaniem zmarszczek i przebarwie pigmentacyjnych
Skra traci elastyczno i sprysto, naskrek staje si
cienki, zmniejsza si zdolno wizania wody.
Dochodzi do osabienia ochrony bariery immunologicznej
i mog pojawia si zmiany nowotworowe.

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Utlenianie kosmetykw
(nienasyconych kwasw tuszczowych)
drobnoustroje
enzymy
tlen z powietrza (katalizujce dziaanie metali)
Zabezpieczanie kosmetykw prze utlenieniem
kompleksowanie metali (EDTA, kwas cytrynowy)
przechowywanie w niskich temperaturach bez
dostpu powietrza
dodawanie antyoksydanta (antyutleniacza)
Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Podzia antyoksydantw
naturalne
syntetyczne
zwizki o dziaaniu synergistycznym

Stenie przeciwutleniaczy w kosmetykach mieci si

w granicy od 0,02% do 0,05%

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Antyoksydanty naturalne
witamina E (

tokoferole i tokorenitole)

acuch fitylowy nadaje czsteczce charakter lipofilowy

i odpowiada z powinowactwo do bon komrkowych.
Najsilniejsze waciwoci antyoksydacyjne wykazuje
-tokoferol
Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
witamina C (kwas askorbinowy)
Kwas askorbinowy nie przenika przez naskrek.
Problem ten rozwizano przez wprowadzenie do struktury
witaminy C acucha reszty kwasw tuszczowych.
Innym rozwizaniem jest zamykanie witaminy C w nonikach
(liposomy, mikrokapsuki).

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
witamina C (kwas askorbinowy)

Neutralizujc wolne rodniki witamina C utlenia si do

kwasu dehydroaskorbinowego

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
koenzym Q (ubichinon)

Mechanizm dziaania polega na dostarczaniu energii

potrzebnej w procesach utleniania i redukcji.
Uruchamia on mechanizmy ochronne naskrka, chroni jego
komrki przed utlenieniem, pobudza ich metabolizm
i regeneracj. Przyspiesza odnow biologiczn skry oraz
opnia procesy starzenia
Mechanizm dziaania ubichinonu polega na odwracalnej
reakcji utleniania-redukcji.

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
flawonoidy
Zwizki pochodzenia rolinnego, najbardziej aktywne to:
flawony, flawonole, katechiny, antocyjany.
Najwiksz aktywno przeciwrodnikow wykazuj
katechiny zawarte w zielonej herbacie, flawonole z pestek,
skrek i lici winogron oraz flawonoidy sosny rdziemnomorskiej (pyknogenole).
Kosmetyki z ekstraktami rolin zawierajcych flawonoidy
s zalecane dla osb ze skonnoci do rozszerzonych
i pkajcych naczy.
S one rwnie skuteczne w zapobieganiu objawom
trdziku rowatego.
Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
enzymy

Dysmutaza nadtlenkowa otrzymywana

z ekstraktw z drody, z kiekw melona,
herbaty Roobidos.
Peroksydaza glutationowe wydzielana
z nasion kopru.

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Wycigi rolinne

z korzenia e-szenia
z nasion wiesioka
Kwas lipolenowy (6,8-ditiooktanowy)
Melanina

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Antyoksydanty syntetyczne
Dibutylohydroksytoluen (BHT)
Butylohydroksyanizol (BHA)

Galusany: propylu, oktylu, dodecylu

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Antyoksydanty o dziaaniu synergistycznym
Ich rola polega na regenerowaniu wyczerpanych
antyoksydantw lub tworzenia kompleksw z metalami.
Niektre kwasy organiczne i nieorganiczne (winowy,
cytrynowy, fosforowy)
Aminokwasy (fenyloalanina, tryptofan, lecytyna)
Poczenie witaminy z flawonoidami (kwercytyna +
witamina C)
Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Antyoksydanty w preparatach kosmetycznych
Kremy i balsamy
witamina A
witamina E
palmitynian L-askorbylu
-karoten
ekstrakty rolinne

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Antyoksydanty
Antyoksydanty w preparatach kosmetycznych
Olejki eteryczne i kompozycje zapachowe
dibutylohydroksytoluen (BHT)
butylohydroksyanizol (BHA)

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego