CON INFORMACIN PRCTICA SOBRE CHILE Se moun sa yo ki responsab fe adakte ak tradiksyon fey sa nan Chili Los responsables de la presente adaptacin y traduccin hecha en Chile Daniela Fuenzalida Berlin Coimin Erick Lundy Juan Diego Galaz SJ NeNpt mouN ou NeNpt eNtitisyoN kapab repwodi ti dokimaN sa a Cualquier persoNa o iNstituCiN puede utilizar, pou pwoNoNsyasyoN ak foNetik ou ka reproduCir o adaptar el preseNte doCumeNto. vizite kaNal youtube: aNN pale paNyol Si ou vle vesyon dijital fy sa a, ou mt voye yon e-mail nan para proNuNCiaCiN y foNtiCa busCa el adrs sa yo: CaNal youtube: aNN paNyol Si desea una versin digital de este cuadernillo puede escribir al siguiente correo: cuignaciano@uahurtado.cl jgalaz@uahurtado.cl anespino@uahurtado.cl www.CuigNaCiaNo.uahurtado.Cl Agradecemos los aportes del Servicio Jesuita Migrante de Santiago NDICE Yon Lt BYEnvini 6 vEB 36 ALFABE oUBYEn ABESE PAnYoL 11 EnFinitiF 37 DiS KonSEY PoU viv BYEn AnSAnB 12 PREZAn 38 PoU SALUtASYon AK BYEnvini 14 Yon PASE 39 FAnMi 16 Fiti (PRAL) 40 JoU nAn SEMn nAn 17 vEB Ki PA REGLE oU DEREGLE 41 RELE An HAiti 17 vEB REGiLYE 42 KESYon / REPonS 18 vEB Ki PA REGLE oU DEREGLE 43 PoU LWE Yon KAY 19 KonESAn AK DEFAnS DWA tRAvAY 44 PoU ACHtE 21 JoUnEn tRAvAY 45 LiS SA oU ACHtE 22 niMERo Yo Ki nAn LiKiDASYonS nAn 45 SAntE 24 FiniSMAn MWA A 45 PAti nAn K Yon MoUn 26 REPo oUBYEn tAn LiB 47 iJYn 27 MEtE FEn AK Yon tRAvAY (FiniKito) 48 KnEn Yon MoUn 28 SERviCio JESUitA A MiGRAntES 49 Yon ti KonvESASYon 28 KonvSASYon SoU SAntE 29 KonvSASYon SoU tRAvAY 31 KonvSASYon SoU ALiMAn 33 Yon Lt byenvini / Una Carta de Bienvenida Kapital Chili se Santiago, se nan mitan peyi a li ye. Se la ou Zanmi nou Ayisyen: jwenn plis ayisyen e anplis iquique Querido amigo haitiano: Santiago gen lot vil ki emptan tankou ikike, valparaiso, Konsepsyon, temounko, ak lot nou pat konnen ou deja, men nou vle di ou Byenvini nan peyi toujou. Kom nou konnen Chili a. nmalman se pa fasil kite dy fanmi w, zanmi w vini yon long ampil. Li gen plizy klima kote nf, ki gen moun ki pale yon lang diferan, pa pou tt sa ak peyizan, nou kapab jwenn pou nou bliye ke ou se yon pp vanyan. nou pral esplike ou, dez tou nan zn Atakama yon ti kras de peyi nou Chili, jis pou ou ka konnen plis e nou ki nan n e yon poko vt nan valparaso pral dekouvri ke se pa nan tout, nou diferan. boske yo, long rivy nan sid. Santiago An no nos conocemos, pero queremos darte la bienvenida La capital de Chile es Santiago Concepcin a nuestro pas. Probablemente no es fcil dejar atrs a la y queda en la mitad del pas. familia, los amigos, para partir hacia un lugar nuevo, con gente Ah encuentras muchos temuco y un idioma es diferente. Por eso nunca olvides lo valiente haitianos. tambin en otras que eres. te vamos a contar un poco de nuestro pas, para que ciudades importantes puedas conocernos mejor, y talvez descubras que no todo es como iquique, valparaso, tan distinto. Concepcin, temuco y otras. Como sabemos, Chile es muy Chili se yon peyi long e li jis, li pozisyone nan fen sidamerik la, largo. tiene distintos climas y nan pozisyon lws li fwape avek Oseyan Pasifik. Li genyen paisajes. Podemos encontrar anpil kilomt ak rankwen ki rankontre avek yon chen montaj desierto en Atacama al norte ki rele cordillera de los andes se li mem ki separe chili ak y el verde de los bosques en Ajantin. Lang ofisyl li se espanyol e kob li rele peso el sur. Chile es un pas largo est al final de Sudamrica, al oeste y Santyago se gran vil, avek limita con el Ocano Pacfico. Tiene muchos kilmetros de anpil moun, machin, gro costa, adems rodeado de una cadena de montaas, que se kay, yon tijan f bri, ke anpil llama Cordillera de los Andes, que divide Chile con Argentina. imigran de tout peyi vin la Su idioma oficial es el espaol y su moneda es el peso chileno. pou Fuente: FreeVectorMaps.com 6 7 chche travay ak lot optinite. Km nou di w li gran, mey fason pou sikile e pou ou pa pditan, se nan metro tren si pa ta gen tren kote ou ta vle ale a ou ka pran micro (bis) toutan ou gen pou ou mande yon moun. Ke yon tikras chilyen selman wap jwen ki pale frans oubyen kreol. nan santyago liv fe fwt, e kek fwa li fe lapli, li kmanse nan mwa me e li dire jiska septanb. L pwentan rive nan desamb, janvye e fevriye se ampil soley ak chal. Santiago una ciudad grande, con mucha gente, autos y edificios, por lo general un poco ruidosa, la mayora de los inmigrantes de distintos pases llegan ac en bsqueda de Kompleto / Completo trabajo y oportunidades. Como es tan grande la mejor forma La gente en Chile es trabajadora, un poco seria, pero amistosa para trasladarse en Santiago y no perderse es usando el si llegas a conocerlos, tambin es solidaria cuando hay que metro, el que llega a muchos lugares, y, si no hay metro para el ayudar a los que estn pasando por un mal momento. Al igual lado al cual debes ir, puedes tomar una micro, siempre podrs que Hait, nuestro pas ha tenido que soportar temblores preguntarle a una o dos personas que puedan ayudarte, eso y terremotos, es un pas ssmico y suele temblar de vez en s, muy pocos chilenos hablan francs o Kreyl . En Santiago cuando, pero estamos acostumbrados y por lo general no son los inviernos son fros y un poco lluviosos, el frio comienza a tan fuertes. El deporte ms popular es el futbol, nos gusta partir del mes de mayo y dura hasta septiembre con la llegada mucho ver jugar a la seleccin chilena, animarla y celebrar de la primavera, los meses de diciembre, enero y febrero son cuando ganan y por eso nos juntamos a ver los partidos con soleados y calurosos. familia y amigos. Si quieres conocer Chile, tienes que probar la comida, la cazuela, las empanadas de pino y los completos. Moun chili travay anpil yo yon tijan serye nan travay men yo fasil pou fe zanmi avek ou ,si ou vin konnen yo, yap tr solid Espere ti enfomasyon sa yo ap sevi w pou ou koumanse avek ou si ta nan yon move moman. Menmjan tankou ayiti konnen l an ka ke ou ta rankontre bon zanmi nan chili chili te pase tranbleman de t ak lot seyis. Men nou abitye ak sa e pafwa se pa tro f esp ki pi popil se foutbol, nou Espero que esta informacin te sirva para empezar a renmen we jwe chilyen yo genyen, se poutt sa nou rasanble; conocernos, y ojal encuentres buenos amigos en Chile. zanmi, fanmi pou f fet. Si w ta renmen kon chili ou gen pou goute manje nou, ki se bouyon cazuela pate empanada de byenvini nan Chili! pino ak kompleto yo. bienvenidos a Chile! 8 9 ALFABE OUBYEN ABESE PANYOL ALFABETO O ABECEDARIO ESPAOL miNsCula maysCula letra a A (a) b B (be) c C (ce) d D (de) e E (e) f F (efe) g G (ge) h H (hache) i i (i) j J (jota) k K (ka) l L (ele) m M (eme) n n (ene) (ee) o o (o) p P (pe) q Q (cu) r R (erre) s S (ese) t t (te) u U (u) v v (uve) w W (uve doble) x X (equis) y Y (ye) z Z (zeta) 11 DIS KONSEY POU VIV BYEN ANSANB DIEZ CONSEJOS PARA CONVIVIR BIEN respekte tout mouN, pou tout mouN ka repekte w respetar a todos para que todos lo respeteN kreyol espaol kreyol espaol Di bonjou, eskize, silvouple ak Diga buenos das, permiso y mesi gracias. tr danje Alto riesgo ou pa dwe siyen yon papye si w No debera firmar un papel sin pa li ak si ou pa konpwann li antes de leer y comprender Sispann danje Alto peligro Pa bw medikaman san se pa no tomar medicamentos sin dokt ki otorize w autorizacin del medico tr Danjere pou sante Muy peligroso para la salud Pa itilize pwodwi nan bwat san w no usar productos en latas sin pa revize dat lap espire revisar fecha Pa achte bagay elektronik nan lari no comprar cosas electrnicas en (gen danje nan sa) la calle (muy peligroso) Pa achte medikaman nan laferya no comprar medicamentos en el (mache) li kapab kz ampli feria libre, puede causar muchas konplikasyon nan sante nou complicaciones en nuestra salud Pa jete fatra nenpt kote no botar basura en cualquier lugar. Pa tande mizik oubyen pa pale no escuchar msica, ni hablar tr f l nou nan bis, nan tren ak fuerte en los micros, metro y l nou yon kote ki gen anpil lt lugar pblicos.Puede causar moun, sa ka kz konfli (diskisyon) conflictos toutan revize BiP ou, anvan bis Siempre revisar su BiP antes la rive oubyen anvan ou monte, llegar o subir al micro. Puede ou kapabl peye kontravansyon ou llevarse multas pinisyon Si gen problem, mande ed Si tiene problemas, pida ayuda Anbilans (131) / Ponpye (132) / a Ambulancia (131)/ Bomberos Canabineros /Polis (133) (132)/ Carabineros (133) 12 13 POU SALUTASYON AK BYENVINI PARA SALUDAR Y DAR LA BIENVENIDA kreyol espaol kreyol espaol Bonjou Buenos das Wi S Bonswa (apr midi) Buenas tardes (y de noche) non no Kman ou ye? Cmo ests t? Silvoupl Por favor ske ou anfm? Ests bien? Msi anpil Muchas gracias Mwen byen Estoy bien Anpil Mucho / mucha Kman ou rele? Cmo te llamas? ou vle ? (pou ofri dl, kafe, Usted quiere? (para ofrecer agua, Mwen rele Yo me llamo elatriye) caf, etc.) E ou menm? Y t? Wi, m vle S, yo quiero Ki nasyonalite ou? Cul es tu nacionalidad? Kisa ou bezwen? Qu necesita? nan ki peyi (ki kote) ou soti? De qu pas saliste (vienes)? M ale Me voy Mwen soti Ayiti. Yo salgo /vengo de Hait. Ann ale nos vamos Mwen se ayisyen. Yo soy haitiano Eskize (pase) Permiso Kman yo rele vil ou soti a... Cmo se llama tu ciudad? Eskize (padon) Disculpe Ki lang ou pale? Qu lenguas hablas t? Mwen pale kreyl, frans, Yo hablo kreyol, francs, espaol Mesye Seor espanyl ak angl. e ingls. Madanm Seora Ki laj ou? Cul es tu edad? Madmwazl Seorita Mwen gen 24 ane. Yo tengo 24 aos. Mwen byen kontan rekont ou. Estoy contento de conocerte. Jenn gason Joven Mwen sonje fanmi mwen. Extrao a mi familia. timoun nio 14 15 FANMI JOU NAN SEMN NAN FAMILIA DIAS DE LA SEMANA kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol Fanmi Familia Y Ayer Lendi Lunes Manman Mam Jodi a Hoy Papa Pap Madi Martes Demen Maana Pitit fi Hija Mkredi Mircoles Si Bondye vle Si Dios quiere Pitit gason Hijo tal En poco rato Jedi Jueves Pitit pitit nieto (nieta) tal a Hace poco Kouzen (kouzin) Primo (prima) vandredi viernes Kounya a Ahora Fr Hermano Samdi Sbado Avan Antes S Hermana Apr Despus Dimanch Domingo Bfr Cuado Lt jou otros das Bls Cuada tonton to RELE AN HAITI Matant ta LLAMAR A HAITI Grann Abuela kreyol espaol Granpapa Abuelo Apl (kout fil) Llamada (telefnica) Mari Marido, esposo Rele nan telefn Llamar por telfono Madanm Mujer, esposa Mesye Seor M vle rele (Ayiti) Quiero llamar para (Hait) Mennaj Novia(fi) polola Konbyen koute chak minwit? Cunto cuesta por minuto? ou gen yon lt nimero ? tienes otro nmero? Mennaj novio (gason) pololo Fiyl Ahijado Ki kd pou Ayiti? Cul es el cdigo de Hait? Parenn Padrino Ekri nimero ou vle rele a Escriba el nmero al que quiere Marenn Madrina llamar Zanmi Amigo (amiga) Pys moun pa pran apel la nadie no contesta la llamada vwazen (vwazin) vecino (vecina) ou gen yon lt nimero ? tienes otro nmero? 16 17 KESYON / REPONS PREGUNTAS / RESPUESTAS kreyol espaol kreyol espaol Ki moun? Quin? Piti piti De a poco Ki kote? Dnde? tinon jwt Sobrenombre Ki sa? Qu? Siyati Apellido Pou ki sa? Por qu? Pran yon randevou (ak nenpt Ponerse de acuerdo/tomar una Kil? Cundo? moun) cita A kil? A qu hora? Pran yon randevou (yon kote, l Pedir hora yo ekri non w nan yon ajannda) Kman sa rele? Cul es el nombre de eso? Pran yon randevou (kay dokt) Marcar una consulta (doctor) Kijan pou m di? Cmo se dice? ske ou gen randevou? tienes eso agendado? Kisa w vle di? Qu quiso decir? F yon ti tann Espera un poco M pa konprann no comprend, no cach(chilena) ou kapab ban m yon lt randevou, Puede agendarme de nuevo, por sivouple favor Pale pi dousman, silvoupl Por favor, hable ms lento Kisa mou pral pale / pral diskite ? Donde podemos encontrar? kreyol espaol Yon reyinyon sou kisa SvP Qu cosa hablaramos / (silvoupl)? discutiramos? Yon moun Alguien Una reunin sobre qu cosa por Psn moun/pys moun ninguno/nadie favor? tout moun todo el mundo POU LWE YON KAY tout todo PARA ARRENDAR UNA CASA Anyen nada kreyol espaol Gwo Grande Silvoupl ki kote mwen kapab Por favor, Dnde puedo Piti Pequeo jwenn (yon kay) pou m lwe? encontrar (una casa) para Pi gwo Ms grande arriendar? Pi piti Ms pequeo M ap chache (yon kay) pou m lwe. Estoy buscando (una casa) para arrendar. Anpil Mucho Konbyen lwaye a koute? Cunto cuesta el arriendo? ti kras Poco Lwe/ lwaye Arriendo 18 19 kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol Pri lwaye Precio del arriendo Kabann Cama Kizin Cocina ou kapab jwenn nan gran ri Puede encontrar en la calle Zorye Almohada Chanm pou Pieza (avni) (avenida) Chz Silla dmi nimewo nmero tab de nwit velador Sal Sala otl Hotel tab Mesa Restoran Restaurante Sal pou manje Comedor Pandri rad Guardarropa / Dlo Agua closet twalt (chanm Bao benyen ) Kouran Energa elctrica tiwa Gaveta Gaz Gas Matla kabann Colchn twalt (kote ou taza (donde te chita) sientas) Svyt toalla kreyol espaol Douch Ducha Dra Sbana Kay Casa Lenn Cobertor Lakou Patio / Jardn Apatman: Departamento: Se yon pati nan yon kay kote w ap Es una parte de una casa que POU ACHTE jwenn tout sa w bezwen. Li kapab puede tener 2, 3, 4 o ms PARA COMPRAR genyen 2, 3,4 chanm ak plizy dormitorios, bao y cocina. Son twalt epi yon kizin. Men yo ch. un poco caros. kreyol espaol Pys Pieza Konbyen li koute? Cunto cuesta? oubyen: Cul es el precio? Se yon chanm ki gen yon ti kizin Es una habitacin que tiene ak yon ti twalt ladan l cocina y un bao pequeo Li tw ch Est muy caro incorporado Li Pa pou pi piti kb? no est por menos? Chanm: Pieza: ou paka retire nan kb la? tiene descuento? Yon chanm san anyen, kidonk se Es solamente la habitacin. La slman chanm nan, wap pataje cocina y el bao se comparten Ban m (2), silvoupl Dame (2), por favor kizin, twalt ak moun k ap viv nan con las personas que viven en la Mwen bezwen Preciso / Yo necesito kay la. misma casa. M ap chche yon kay Estoy buscando una casa ti kay piti (nan katye yo rele Mediagua: Casa o casita ( muchas campamento yo). Kont dlo hacen un campamento ) M ap chche yon travay Estoy buscando un empleo Kle / Kadna Llave / Cadena Mwen bezwen yon travay lswa necesito un trabajo de noche 20 21 LIS SA OU ACHTE LISTA DE COMPRAS kreyol espaol FWI FRUTAS RAD ROPA ELEKTRODOMESTIK ELECTRODOMSTICOS Diri(mak) Arroz(marca) kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol Kart Zanahoria Zaboka Palta Frijid Refrigerador Pm de t Papa Pm Manzana Chemiz Camisa Fou / etouf Cocina / estufa tomat tomate Doulan Durazno Pantalon Pantaln Radyo Radio Leti Lechuga Per Pera Microwave Microondas Asegal Acelga Eslip Calzoncillo Sitwon Limn Btrav Betarraga televizyon televisor Zoranj naranja Soulye Zapato Pwa Porotos Hervidor Hervidor Zonyon Cebolla Kiwi Kiwi Jip Falda F Plancha Piman Pimentn Meln Sanda Jile Chaleco Foucht tenedor Lay Ajo Meln frans Meln Kiy Cuchara tchili Aj Siwel Ciruela Abrigo Parka Farin Harina Kouto Cuchillo Papay Papaya te t Gan Guantes Plat Platos Kafe Caf VYAN CARNES Kepi Gorro F cheve swa Alisador de Sik Azcar kreyol espaol /mete p- pelo Pen Pan Mayo Polera manant Mouton Cordero Adousi Endulzante Machin a lave Lavadora Bt volaj Aves Cht Short Konfiti Mermelada dinat Computador Pijwon Paloma Pate Pat Sandal Chala Emprimant impresora Poul Pollo B Mantequilla telefon telfono Cochon Cerdo tenis Zapatillas Janbon Jamn Bf vacuno Entnet internet Fomaj Queso Chost Calcetines Hot dog Salchicha videyo jwt video juegos Konfiti Mortadela Ba Medias Manba Manjar Longanis Longaniza Revy Reloj 22 23 SANTE LA SALUD kreyol espaol kreyol espaol Dokt Doctor / doctora K m pa bon Me siento mal Enfimy Enfermera / enfermero Lopital Hospital Mwen malad Estoy enfermo Sant de sante Centro de salud (Consultorio) Mwen bezwen al lopital necesito ir al hospital Famasi Farmacia Premye swen (Emjennsi) Primeros auxilios (Emergencia ) Analiz Examen Remd Remedio Pran randevou kay dokt Agendar una consulta Sewm Suero (...) f m mal Me duele (...) Egzeyat Dar de alta tt f mal Dolor de cabeza Grenn remd Remedios en tabletas M Pa genyen vaksen no tengo vacuna Lestomak f mal Dolor de estmago Piki inyeccin vant f mal Dolor de guata Mwen f alji Soy alrgico Do f mal Dolor en la espalda Ansent Embarazada Ren f mal Dolor en los riones Akouche fe pitit nacer Rg Menstruacin Senti f mal Dolor en las caderas o Kapt Preservativo (condn) lumbar viH (SiDA) viH (SiDA) (alji nan po) tia (hongos) Prv ansent ou viH Prueba de embarazo o de viH Mwen f sik (dyabt) Soy diabtico kreyol espaol Mwen f tansyon tengo la presin alta Dokt Doctor / doctora Endispoze Desmayo Enfimy Enfermera / enfermero Mwen gripe Estoy agripado / Estoy Lopital Hospital resfriado Sant de sante Centro de salud (Consultorio) La fyv Fiebre Famasi Farmacia 24 25 PATI NAN K YON MOUN IJYN LAS PARTES DEL CUERPO HUMANO LA HIGIENE kreyol espaol kreyol espaol tt Cabeza Savon twalt Jabn de bao Cheve Cabello Savon lave Jabn de lavar (ropa) Po Piel Klorox Cloro J (zye) ojos Zry oreja tochon Pao nen nariz F pwopte nan kay la Hacer aseo en casa Bouch Boca Bale Barrer/ Escoba Dan zansiv Dientes Lave/ seche Lavar / secar Figi Cara Kou Cuello Lave rad Lavar ropa vant Barriga (guata) Lave veso Lavar la loza tete Senos Bwose dan Escobilla de dientes Lestomak Pecho Bwos tt Cepillo de cabeza Do Espalda Zpol Hombro Pat dantifris Crema dental Zo Hueso Kotex toalla femenina Bra Brazo Jilt Gillette Men Mano Razwa Afeitador Dwt Dedos Sizo tijeras Ren Riones vajen vagina Pwp Limpio (limpia) Peni Pene netwaye Limpiar Kwis Muslo F bab Afeitar (hacer la barba) Jenou Rodilla Koupe cheve Cortar el cabello Pye Pie San Sangre Mete pmanant nan cheve Alisado de cabello 26 27 KNEN YON MOUN CONOCER A ALGUIEN yoN ti koNvesasyoN uNa pequea CoNversaCiN kreyol espaol kreyol espaol FiDEL: Depi ane pase / sa fe yon FiDEL: Desde el ao pasado / CARin: Bon jou mesye CARinA: Buenos das seor ane twa mwa Hace un ao y tres meses FiDEL: Bon jou madmwazl, ki FiDEL: Buenos das seorita, Carin: o, byen ,mwen kontan CARinA: Qu bueno, es un jan ou ye? Cmo est usted? rekont w Fidel na w yon lt fwa alegra para m conocerte Fidel, hasta luego, espero verte otra vez CARin: Mwen tr byen msi, ou CARinA: Estoy muy bien gracias, pale kreyol ? Usted habla creole? FiDEL: ok madmwazl Carin, na FiDEL: ok seorita Carina. Adis, we nos vemos FiDEL: Wi yon ti kras, e ou mem? FiDEL: S, un poco y usted? CARin: ok msi ampil ou mem CARinA: ok. Muchas gracias, CARin : non mwen pa pale CARinA: no, no hablo creole. tou igualmente kreyol. Mwen pale Angl ak Hablo ingls y espaol Espanyol KONVSASYON SOU SANTE FiDEL: Kman ou rele? FiDEL: Cmo te llamas? CONVERSACIN SOBRE SALUD CARin: Mwen rele Carin, E ou CARinA: Me llamo Carina Y mem? usted? koNvsasyoN # 2 CoNversaCiN 2 FiDEL: non mwen se Fidel FiDEL: Mi nombre es Fidel kreyol espaol CARin: Ki kote ou rete /abite? CARinA: Dnde vive? LiLiA: Bonswa mesye LiLiA: Buenas noches seor FiDEL: Mwen abite las corin, FiDEL: vivo en las colinas De PiERRE: Bonswa madanm, ki jan PEDRo: Buenas noches seora, Moun ki kote ou ye? dnde eres? ou ye ? Qu tal? CARin: Mwen se moun Etazini / CARinA: Soy de USA / Soy LiLiA : Mwen pa santi m byen LiLiA: no me siento bien mwen se ameriken, E ou mem ? americana, Y usted? PiERRE: Kisa w genyen ? PiERRE: Qu tienes? FiDEL : Mwen se moun ayiti / FiDEL: Soy de Hait / Soy haitiano LiLiA: Mwen gen yon doul nan LiLiA: tengo dolor de guata mwen se ayisyen vant mwen (barriga) CARin : Ki sa w fe isit ? CARinA: Que est haciendo PiERRE: Konbyen tan ou genyen PEDRo: Cunto tiempo tienes aqu? ak doul a con ese dolor? FiDEL : Mwen se volont nan FiDEL: Soy voluntario en SJM LiLiA: Sa fe prske yon mwa LiLiA: Hace casi un mes SJM (svis jeswit pou imigran yo) (Servicio Jesuita a inmigrantes) PiERRE: ou Pa jann ale lopital? PEDRo: no ha ido al hospital? CARin: Byen. Kombyen tan sa CARinA: Muy bien. Hace cunto LiLiA: non LiLiA: no fe w? tiempo? PiERRE: Poukisa ou pa ale ? PEDRo: Por qu no ha ido? 28 29 KONVSASYON SOU TRAVAY CONVERSACIN SOBRE TRABAJO koNvsasyoN # 2 CoNversaCiN 2 koNvsasyoN # 3 CoNversaCiN 3 kreyol espaol kreyol espaol SoniA: Bonjou Mesye SoniA: Buenos das seor LiLiA: Mwen Pa gen kob epi LiLiA: no tengo plata y todava mwen poko gen kan Chilyen no tengo carnet Chileno PABLo: Bonjou madmwazl. Kisa PABLo: Buenos da Seorita, ou bezwen? Qu necesita? PiERRE: non. ou dwe ale gen PEDRo: no. Debera ir. El SoniA: Mwen bezwen travay SoniA: necesito un empleo / una lopital kap resevwa san kan consultorio / hospital / centro pega mdico atiende sin carnet PABLo: Mwen gen yon plas PABLo: tengo cupo (espacio) de LiLiA: Mwen fenk ak viv Chili LiLiA: Estoy viviendo recin en travay trabajo mwen pa konnen anpil kote Chile, no s andar sola SoniA: Konbyen kb sal a ye? SoniA: Cunto paga de sueldo? PiERRE: Mwen vle ede pou ale PEDRo: Quieres que te ayude y PABLo: Pi piti sal ( $257.000 PABLo: Sueldo mnimo lopital ? te acompae al hospital? pesos) e yon bonis ($50.000 ($257. 000 pesos) y un bono LiLiA: Mwen ta byen kontan, LiLiA: Sera un gusto para m, pesos) ($50.000 pesos) paske doul a pa kite m dmi porque el dolor no me deja SoniA: ou paka peye m yon ti SoniA: no puede pagar un poco dormir kras plis? ms? PiERRE : Demen maten bon map PEDRo: Maana por la maana PABLo: non sekonsa m peye tout PABLo: no, es lo que pago a todos vin chche w pou m mennen w vengo a buscarte para que travay los trabajadores lopital vayamos al hospital SoniA: Ki sa w mande pou moun SoniA: Qu requisitos pide a la LiLiA : A Kil pou m tann ou?, E LiLiA: A qu hora lo espero? y nan genyen Pou w asepte l ? persona para aceptarla? kisa pou m Pote? qu tengo que llevar? PiERRE: Map vini a 6 z e sonje PEDRo: vengo a las 6 horas y SoniA: Ki jan de papye pou moun SoniA: Qu tipos de papeles pran pasp w acurdate de tu pasaporte nan genyen ? necesita tener la persona? LiLiA: Mesi anpil e m ap tann LiLiA: Muchas gracias, te PABLo: Kan idantite chilyen ak PABLo : Carnet identidad chileno esperar papye pwosevebal denye travay y finiquito de la ltima empresa SoniA: Eske wap peye SoniA: Usted se compromete a enpozisyon pou mwen apa? pagarme las imposiciones? PABLo: Wi mwen responsab PABLo: S, me comprometo a peye tout bagay pagar todo. 30 31 KONVSASYON SOU ALIMAN CONVERSACIN SOBRE ALIMENTACIN koNvsasyoN # 3 CoNversaCiN 3 koNvsasyoN # 4 CoNversaCiN 4 kreyol espaol kreyol espaol SoniA: Ki l travay la rantre, ki SoniA: Cul es el horario del nAtHY: Bonswa mesye nAtHY: Buenas noches seor l li lage? trabajo? MARio: Bonswa madmwazl, nan MARio: Buenas noches seorita, kisa mwen ka ede w? En qu puedo ayudarla? PABLo: travay la rantre a 8hrs PABLo: Entras a trabajar a las nAtHY: ou kapabl pote meni an nAtHY: Puedes traerme el men maten jiska 5 :30 apre midi, Jou 8 de la maana hasta las 17 :30 pou mwen svp? por favor? samdi apa, (se l anplis) horas. Los das sbado se pagarn MARIO: Map tou profite pou m di MARio: Aprovecho de decirte aparte (son horas extras) w jodia nou gen anpil espesyal! que hoy da tenemos varias SoniA: Kombyen kb ou peye SoniA: Cunto paga por el da ofertas pou jou samdi ? sbado? nAtHY : oooh, kisa nou genyen nAtHY: oooh, Qu cosas tienes PABLo : Samdi wap travay demi PABLo: Los sbados trabajan nan espesyal? en oferta? jounen, ki egal mem jan yon medio da y se paga igual que da MARio: nou genyen bouyon MARio: tenemos cazuela de jounen completo tt kabrit, nou genyen soup cabeza de chivo, cazuela de SoniA: Konbyen tan repo m ap SoniA: Cunto tiempo libre en jomou, griyo ak bannan, diri zapallo, pltano frito, chufan genyen nan jounen an? la jornada del trabajo? kole ak kribich, diri kole ak pwa, de camarn, arroz con porotos, PABLo: Wap genyen 30 minwit PABLo: tendrs 30 minutos epi pwason gro sl, epi tou nou Pescado (pwason) y tambin pou ou repoze libres gen by (prestij, toro wonm cervezas (prestige, toro, rhum SoniA: Poz la se in (1hrs) a in SoniA: El tiempo de descanso babankou) se tout sa yo ki nan babancou). todos esos estn en trant (1hrs -1:30) sera, desde la una (1: 00) hasta espesyal jodia oferta por hoy una y media (1:30) nAtHY: ok msi, mwen pa nAtHY: ok gracias, pero no PABLo: Wi. Ki dispozisyon ou PABLo: S. Qu disponibilidad bezwen sa yo ki nan espesyal la deseo los que estn en oferta genyen pou travay? tienes para trabajar? MARio : Ebyen, chwazi sa vle MARio: Bueno ok. Qu desea SoniA : Map pr pou semen kap SoniA: tendr disponible por la wap manje? comer? vini apati de lendi prxima semana a partir del lunes nAtHY: Map bezwen yon plat nAtHY: voy a comer un plato de salad, diri blan, vyan fri ensalada con arroz blanco y carne PABLo: Byen, pa gen pys PABLo: Bien, no hay ningn frita pwoblm pou semen kap vini problema para la prxima semana MARio: ok. ou pap bezwen yon MARio: ok, desea algo para SoniA: msi ampil, na w SoniA: Muchas gracias, nos bagay pou w bw madmwazel? tomar seorita? vemos nAtHY: Wi, ou gen ji natirl ? nAtHY: S, tienes jugo natural? 32 33 koNvsasyoN # 4 CoNversaCiN 4 kreyol espaol MARio: Byensi, nou gen ji natirl MARio: Claro que s, tenemos jugo natural nAtHY: Ki ji ou genyen? nAtHY: Cules son los sabores que tienen? MARio: Zoranj, sitwon, grenadya, MARio: naranja, limn, papay ak lt ou san lt, ji kart maracuya, papaya con leche y sin leche, zanahoria nAtHY: ou kapab Pote pou Deseo un vaso de papaya sin mwen yon v ji papay san lt san leche ni azcar, y una botella de sik epi yon bouty dlo SvP agua, porfavor MARio : ok, sa ap pran yon ti tan MARio: ok, eso demorar un tiempo nAtHY : Pa gen pwoblm nAtHY: no hay problema MARio: Yon bagay anplis MARio: Algo ms seorita? madmwazl? nAtHY: non msi, ki kote twalt nAtHY: no, gracias Dnde est la ye? el bao? MARio: Ale tou dwat epi nan MARio: Sigua por aqu derecho y vire a d la vuelta nAtHY: ok msi, ou kapab pote nAtHY: ok gracias, Podras montan an pou mwen SvP traerme la boleta, por favor? MARio: o wi. na w yon lt fwa MARio: S claro. Chao, nos vemos 34 VEB ENFINITIF VERBO INFINITIVO veb ki endike yon aksyon oubyen mouvman, fm devouman An espanyol enfinitif se yon fm prp veb yo (endike moun oubyen santiman. Yo toujou la nan anpil fwaz. nan, kom, mwen, ou, ak li) e selman yo fini ar-er-ir. Los verbos expresan una accin o movimiento, un estado de En espaol el infinitivo es una forma no personal del verbo (no nimo o un sentimiento. Los verbos estn presentes en la indica persona, como yo, t o l) y siempre terminan en -ar, mayora nuestras frases. -er, -ir. kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol nan espanyol ak nan kreyol veb yo svi avek pronon yo, se AR ER IR pronon yo ki endike ki moun ki f aksyon an. Pronon yo se: Renmen Amar Manje Comer Dmi Dormir En espaol y en kreyol los verbos se utilizan con pronombres, Gade Mirar Genyen tener Soti Salir que indican a la persona que realiza la accin. Los pronombres Pal Hablar F Hacer viv vivir son: kreyol espaol Nan kreyol veb yo rete ak fm enfinitif yo. Se osily (te, pral, anvi ect) yo ki f w konnen tan veb yo. Mwen Yo ou t En Kreyol, los verbos siempre permanecen en su forma del Li l infinitivo. El tiempo verbal se reconoce por los auxiliares de Li Ella tiempo. nou nosotros ou vosotros / Ustedes Yo Ellos Yo Ellas 36 37 PREZAN YON PASE EL PRESENTE EL PASADO (PRETRITO INDEFINIDO) ou di tan prezan se l aksyon an ak ft nan mem moman wap nou okipe tan pase pou nou pale o esplike yon bagay kite pale a. nan espanyol pou ou konjigue veb, sa pral depan kijan l pase. nan kreyol veb yo pa chanje se oksy tE selman kap fe fini -ar, -er, -ir. Nan kreyol nou di, tan prezan se mem enfinitf konnen se tan pase. An espanyl pou konjige l ou chanje fen la san oken chanjman. veb la si se yon veb ki fini, -ar, -er ou -ir. El tiempo presente indica que la accin que expresa el verbo Usamos este tiempo para hablar de algo que sucedi en el ocurre en la misma poca en la que se habla. En espaol, para pasado. En espaol se conjuga modificando la terminacin conjugar los verbos en presente depender si terminan en -ar, verbal segn si los verbos terminan en -ar, -er o -ir. -er o -ir. En kreyol, el tiempo presente se indica por medio del infinitivo sin alteracin An kreyl veb yo pa varye ou rekont pase yo se le yo itilize tE kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol ej. Mwen te ekri. REnMEn AMAR MAnJE CoMER viv vivIR En Kreyol, el verbo no vara, y se reconoce el pasado por el uso Mwen Yo Renmen Amo Manje Como viv vivo del auxiliar tE. Ou T Renmen Amas Manje Comes viv vives kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol Li l / Ella Renmen Ama Manje Come viv vive REnMEn AMAR MAnJE CoMER viv vivIR Nou Nosotros Renmen Amamos Manje Comemos viv vivimos Mwen Yo te renmen Amaba te manje Coma te viv viva Ou Ustedes Renmen Aman Manje Comen viv viven Ou T te renmen Amabas te manje Comas te viv vivas Vosotros Comis vivs Yo Ellos Renmen Aman Manje Comen viv viven Li l / Ella te renmen Amaba te manje Coma te viv viva Ellas Nou Nosotros te renmen Ambamos te manje Comamos te viv vivamos Ou Ustedes te renmen Amaban te manje Coman te viv vivais Vosotros Yo Ellos te renmen Amaban te manje Coman te viv vivan Ellas 38 39 FITI (PRAL) VEB KI PA REGLE OU DEREGLE EL FUTURO VERBOS IRREGULARES Fiti oubyen fiti pase okipe pou eksplike panse saw sipoze nan espanyl gen kk veb kipa swiv rgl anvan yo. Yo rele veb deyon koz, ou de yon bagay kigen pou ft. nan espanyol ou (iregle ou deregle). Konjigezon yo, depan de yo chak. selman chanje fen veb la, si se yon veb ki fini -ar, -er ou ir. En espaol, existen una serie de verbos que no siguen la El futuro simple o futuro imperfecto se utiliza principalmente regla anterior. Estos son llamados verbos irregulares y su para expresar una intencin o una suposicin acerca lo que conjugacin depende de cada verbo. suceder. En espaol, se modifica la terminacin verbal, segn kreyol espaol si los verbos terminan en -ar, -er, o -ir. geNyeN teNer Prezan Pase Fiti / Pral Presente Pasado Futuro An kreyol veb yo pa chanje nan fiti selman ou mete oksily Mwen Genyen te Pral PRAL. genyen genyen Yo tengo tuve tendr Ou Genyen te Pral T tienes tuviste tendrs genyen genyen En kreyol, el verbo no vara y el futuro se construye con el Li Genyen te Pral l / Ella tiene tuvo tendr auxiliar PRAL. genyen genyen Nou Genyen te Pral Nosotros tenemos tuvimos tendremos kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol genyen genyen Ou Genyen te Pral Ustedes tienen tuvieron tendrn REnMEn AMAR MAnJE CoMER viv vivIR genyen genyen Vosotros Yo Genyen te Pral Ellos tienen tuvieron tendrn Mwen Yo Pral Amar Pral Comer viv vivir Ellas genyen genyen renmen manje Ou T Pral Amars Pral Comeris viv vivirs renmen manje Li l / Ella Pral Amar Pral Comer viv vivir renmen manje Nou Nosotros Pral Amaremos Pral Comeremos viv viviremos renmen manje Ou Ustedes Pral Amarn Pral Comern viv vivirn Vosotros renmen Amaris manje Comeris viviris Yo Ellos Ellas Pral Amarn Pral Comern viv vivirn renmen manje 40 41 VEB REGILYE VEB KI PA REGLE OU DEREGLE VERBOS REGULARES VERBOS IRREGULARES kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol kreyol espaol Louvri Abrir Rasamble Juntar Kopere Cooperar Pratike Practicar vale Absorber tann Atender trenen Afligir Beni Bendecir Reyni Renmen Amar voye Lanzar Kouri Correr Resevwa Recibir Pire Comprimir Adapte Caber Kouri Correr Resevwa Recibir Mare Amarrar Li Leer Konfye Confiar vl Robar Ladan n Concluir trompe Confundir Konfese Confesar Konvenk Convencer Aprann Aprender Kmande Mandar Devwa Deber Sote Saltar Konwonpi Corromper Korije Corregir Bay Dar Reveye Despertar Danse Bailar Kondi Manejar Kolasyon Desayunar Monte Subir Di Decir Propaje Difundir Chwazi Elegir Divize Dividir Simaye Rale Gatear vole volar Pliye Doblar P temer La Estar Fikse Fijar Retire Excluir Eksprime Expresar Bale Barrer Gade Mirar Kompran Entender Manyn tocar Enprime imprimir tann Extender Fri Frer Envesti invertir Bat Batir Anbete Molestar Ekri Escribir Pran tomar F Hacer Mete l incluir Madichonen Maldecir Anonse incurrir Bw Beber Mouye Mojar Koute Escuchar travay trabajar tande oir Fwape oprimir Manifeste Manifestar Ft nacer Jete Botar naje nadar Etidye Estudiar Bite tropezar Mete Poner Fwi omitir Posede Poseer Fse Presumir Anmde Burlar Bezwen necesitar Anmde Burlar Bezwen necesitar Pouvwa Poder Pretann Pretender vle Querer Limen Prender Anniye Anniye Mache Caminar ganize organizar Manke Faltar Svi Usar Ajoute Recluir Founi Proveer Refabrike Reinsertar Konnen Saber Chante Cantar Pase Pasar Siyen Firmar itilize Utilizar Brize Romper Sove Salvar Demare Soltar Antere Sepultar Chire Pale Hablar Pwomene Pasear Fme Formar voyaje viajar Sispann Suspender Apiye Sujetar Efase Suprimir Pote traer Manje Comer Pile Pisar Fimen Fumar viv vivir Gen tener Ranplase Sustituir vini venir Santi Sentir Achte Comprar Depose Posar Frape Golpear vote votar W ver Soti Salir Fennen Marchitar Frabrike insertar 42 43 KONESAN AK DEFANS DWA TRAVAY JOUNEN TRAVAY CONOCER Y DEFENDER LOS DERECHOS LABORALES JORNADA DE TRABAJO dwa yo pa dwe diskrimiNeN w Jounen travay nmal yo planifye, li vini de yon dire 45 l pa semen ki DERECHO A NO SER DISCRIMINADO/A dwe divize nan 6 jou oubyen 5 jou. nou pa dwe travay 10 l pa jou, an Lwa chilyen entdi tout diskriminasyon: pou sks, ras, relijyon, ni pou ka ke se pa l anplis ke w te planifye atik ki enfme sa nan kd travay pozisyon ekonomik (ransosyal). la se atik 22. DWA... KI PA DWE VYOLE KISA KI PASE SI W TRAVAY PLIS L? DERECHO A NO SER ACOSADO/A QU PASA SI TRABAJO MS HORAS? tout travay gen dwa pou yo trete yo avek dinite ak resp nou pa L ki anplis nan jounen an e ki pat mansyone nan kontra a, travay dw soumt anba oken abi moral oubyen sexsyl. a ak patron an sipoze pran yon akdak,e patron an dw peye 50% anplis l nmal la. Yon ti ekzamp si l nmal la $ 1000 pesos l anplis DWA POU GEN YON TRAVAY AK KOMINIKASYION AK la dw $1500 pesos. Gen kk ti espsyon pou ou responsabilite byen DINITE detmine. DERECHO A TENER UN TRABAJO Y TRATO DIGNO NIMERO YO KI NAN LIKIDASYONS NAN DWA POU OU ASIRE KE SEKIRITE ASIRE NAN TRAVAY LA FINISMAN MWA A DERECHO A CONDICIONES SEGURAS DE TRABAJO NMEROS QUE APARECEN EN TU LIQUIDACIN A FIN DE MES DWA KE OU ASIRE SE SA KI EKRI NAN KONTRA WAP F DERECHO A SOLO REALIZAR LAS FUNCIONES ESCRITAS eN el CoNtrato SAL / SALARIO nan Chili sal ki piti(minimm) a se $257,500 pesos pa mwa pou tout DWA POU OU PATISIPE NAN SENDIKA AK NAN jou komplt. Sal likid (sa ki vin nan mem w, pou mete nan pch ou) se ASOSYASYON YO sa l yo fin retire tout dt, sa yo rele kotizasyon ou enpozisyon. DERECHO A PARTICIPAR EN UN SINDICATO Y ASOCIACIONES DE TRABAJADORES KOTIZASYON (enpozisyon) / COTIZACIN (imposicin) tout travay gen dwa pou yo rantre nan sendika e pou yo asosy nan tout travay etranje ki kotize nan Chili dw egzije patron yo konpli eleksyon. ak obligasyon sa yo, responsab touche kb sa a, se entitisyon sekirite sosyal (AFP, FonASA o iSAPRE, AFC). 44 45 KI KANTITE KI DW RETIRE SOU SAL TOTAL OU? REPO OUBYEN TAN LIB QU CANTIDAD PUEDEN RETIRARME DEL SALARIO? DESCANSO Y TIEMPO LIBRE Ki kantite ki dw retire sou sal total ou? REPO (JODIA) / DESNCASO (DIARIO) Qu cantidad pueden retirarme del salario? nan mitan jounen travay la, se dwa travay genyen pou l manje, pou l repoze, pi piti tan li dwe ye se 30 minwit chak jou, ki padwe konte nan 10% Asirans pou pansyon AFP (Kb ki sere pou l ou l travay granmoun ou paka travay ank). SEMN / SEMANA 7% Asirans pou sante FonASA (Asirans nasyonalde Dimanch yo ak jou ft se jou travay a gen pou l repoze si l travay jou Sante) oubyen iSAPRE (enstitisyon de sante prevwa). sa yo, li gen dwa pou l mande yon jou semen epi yon rekonpans. Depi yo deye yon pou ou l wal lopital ou pap depanse anpil kb, li obligatwa pou yo peye l. POTEKSYON MATNITE / PROTECCIN DE LA MATERNIDAD Tout fi ki ansent, nenpt ki contra li te genyen, li gen dwa REPO. 3% AFC (Asirans pou chomaj) Se yon asirans patron an FUERO se yon dwa, fi ansent genyen pou l benefisye poteksyon, e se peye pou ou si li revoke oubyen si kite travay pou ou yon dwa ki fe yo paka revoke l pandan li ansent la, dwa sa se depi sou pa pase miz, pou ka jwen kb pou ou manje. Se lw twa mwa ansen jiska yon ane apre li fe pitit, pou ka benefisye svis gen kontra pou yon tan byen detmine (tan byen poteksyon sa yo ou gen pou pote stifika medikal la ki di ou ansent defini plazo fijo) oubyen l w gen kontra ki pa gen bay mt travay la oubyen patron. tan pou l fini (endefini) PRENATAL (Avan fe fiti) 1,15% Asirans pou pansyon AFP (Kb ki sere pou l ou Prenatal se yon mwa edmi (41 jou). granmoun ou paka travay ank). 1,15% Asirans pou pansyon AFP (Kb ki sere pou l ou POSTNATAL (se apre fin f pitit) granmoun ou paka travay ank). Se 6 mwa oubyen 7 mwa edmi (180 -220 jou) ki konte depi jou pitit la ft. 0,95% Asirans aksidan travay ak maladi ou pwan nan travay (Se yon asirans ki ed w anpil sitou l wap travay ak pwodi chimik, ak tout sa ki pa bon pou sante, asirans sa pmt ou vizite dokte pou yo evalye sante w epi jwen medikaman ki pou poteje w kon maladi a, enptan si se aksidan nan travay la yap responsab tout depans yo. 46 47 METE FEN AK YON TRAVAY (FINIKITO) TRMINO DEL CONTRATO DE TRABAJO REZON / RAZN nan mitan jounen travay la, se dwa travay genyen pou l manje, pou l repoze, pi piti tan li dwe ye se 30 minwit chak jou, ki padwe konte nan l travay FINIKITO / FINIQUITO Se yon papye ki esplike tout detay pou ki sa w mete fen ak relasyon (travay a e patron) li dwe ekri e pou l pase devan yon not piblik. TAN OU FE AP TRAVAY (IDANNIZASYON) / PERU INDEMNIZACIN POR TIEMPO TRABAJADO SJM -TACNA Anka ke se revoke yo revoke w. L se fen yo mete ak contra w pou Prolongacin Hiplito Unanue s/n al frente del Terminal yon rezon, travay gen dwa pou yo peye l jou travay yo nan mwa yo Internacional de Buses. revoke l la anplis jou vakans ki korespond yo jan kd travay la mande Atencin de lunes a viernes de 9:00 a 12:00 y a nan atik 160 la. de 14:00 a 17:00 horas sjm.tacna@gmail.com Encuentros Servicio Jesuita de la Solidaridad - LIMA CHILE Jr. Fulgencio Valdez 780 Brea - Lima 05 Per SJM - ARICA Altura de la cuadra 12 de la av. Jos Miguel Carrera 1515, Venezuela. Oficina . Atencin de lunes a viernes de Atencin de lunes a viernes de 9:00 a 18:00 horas 9:00 a 13:00 horas refugiados1@encuentros-sjs.org arica@sjmchile.org SJM - ANTOFAGASTA 14 de febrero 2589, esquina Prat BOLIVIA BRASIL Atencin de lunes a viernes de SJM - EL ALTO 09:00 a 13:00 horas Av. Fuerza Area #140 Centro ZANMI antofagasta@sjmchile.org (frente al enmallado del Av. Amazonas, 1, c. aeropuerto) Centro-30180-001. Belo SJM - SANTIAGO Horizonte, MG. Lord Cochrane 104 - Santiago Atencin de lunes a viernes www.centrozanmi.org 09:00 a 12:30 y de 15:00 a Atencin de lunes a viernes de 18:00 horas Atencin de martes a sbado 09:00 a 13:00 horas sjm.bolivia@gmail.com de 13:30 a 17:00 horas santiago@sjmchile.org 48 49 Pou prezante ti fey sa a, se yon vsyon ki realize pou Sak te disponib nan edisyon ti kaye sa a: espanyol, ki soti de yon ti fey travay o brezil ki gen pou tit Ambas ediciones disponen expresamente lo siguiente: Ann PALE PotiG El presente cuadernillo es una versin realizada para el Nenpt moun oubyen enstitisyon gen dwa svi ak fey sa a oubyen adapte l jan yo vle. espaol, a partir de un cuadernillo elaborado en Brasil titulado ANN PALE POTIG. Cualquier persona o institucin puede utilizar o adaptar este cuadernillo a su voluntad. orijinal nan potig a te realize ak moun sa yo El original en portugus fue elaborado por Premye edisyon en espanyol la realize nan Chili,prepare Rwolds Augustin nan Sant Inivsite Ansyen CUI nan INIVSITE ALBERTO Miriam Spezia HURtADo nan kolaborasyon avek Pastoral Ayisyen nan Emilio travieso SJ. Pawas Sent Kwa nan Santiago, nan ane 2016. Premye a te pibliye PA Pastoral Mobilizasyon imen nan dyosz La primera edicin en espaol realizada en Chile fue Ro Solimoes tabatinga , Brezil. 2011 preparada en el Centro Universitario ignaciano (CUi) de la La primera edicin fue publicada por la Pastoral da Mobilidade UnivERSiDAD ALBERto HURtADo, en colaboracin con Humana da Diocese do Alto Solimes tabatinga, Brasil. la Pastoral Haitiana de la Parroquia Santa Cruz, en Santiago. 2011 2016. Dezym edisyon an te pibliye PA Ministerio travay Brezil e Diseo grfico: Ignacia Biskupovic Entitisyon Migrasyon ak Dwa imen. Brazilya, Brezil. 2012 Gestin y produccin de publicacin: Mara Contreras La segunda edicin fue publicada por el Ministrio do trabalho Fotos y videos: Diarios de Guerra e Emprego do Brasil y el instituto de Migraoes e Direitos Mara Contreras & Gabriel ortega Humanos, Braslia, Brasil. 2012 DIARIOS DE GUERRA